Monica Vitti

Ikona italijanske kinematografije

Iako je godina za nama prošla, morali smo da odamo počast jednoj od najvećih italijanskih glumica, koja je preminula u 90. godini, u februaru 2022.

Ana Eraković

Monica Vitti je na velikom platnu imala magnetnu privlačnost, koju je bilo teško ignorisati, ako je uopšte bilo ikoga ko bi to želeo. Bila je školovana glumica, koja se dokazala u nekomercijalnim filmovima Michelangela Antonionija, da bi nakon njihovog emotivnog razlaza snimala uglavnom komedije.

Počeci

Maria Luisa Ceciarelli rođena je 1931. u Rimu. Glumom je počela da se bavi još kao tinejdžerka, a 1953. Diplomirala je na Nacionalnoj akademiji dramskih umetnosti u Rimu. Njena prva uloga bila je u Makijavelijevoj satiričnoj drami “Mandragola”. Već sledeće godine prvi put se pojavila na velikom platnu u ostvarenju “Ridere! Ridere! Ridere!”. Usledile su uloge u biografskom filmu o francuskoj glumici iz 18. veka “Adriana Lecouvreur”, zatim u mini-seriji “L'Alfiere” o pohodu Garibaldijeve vojske na jug Italije, kao i u TV filmovima “Questi ragazzi” i “Il tunnel”. Njena prva zapažena uloga bila je u ostvarenju “Le dritte” iz 1958, koji je režirao Mario Amendola.

Antonioni

Svoju dugogodišnju saradnju s čuvenim italijanskim režiserom Michelangelom Antonionijem Monica Vitti otpočela je 1957, pridruživši se njegovoj pozorišnoj trupi u Teatro Nuovo di Milano i pozajmljujući glas Dorianu Greyu u filmu “Il Grido”. U narednom periodu ona postaje personifikacija Antonionija u njegovim velikim ostvarenjima i neka vrsta njegovog alter ega i njegova muza. Njihovo prvo zapaženije zajedničko ostvarenje bio je film “L’Avventura” iz 1960. o ljubavnoj vezi koja se razvija između glavne protagonistkinje Claudije i dečka njene najbolje prijateljice Anne, koja iznenada nestaje. Uprkos mračnoj atmosferi koju je režiser nastojao da kreira, na premijeri na Festivalu u Kanu publika se glasno smejala na određene scene ili je glasno negodovala, zbog čega je Vitti briznula u plač i napustila projekciju. Antonioni je mislio da će to biti kraj njegove karijere. Ipak, grupica režisera s Robertom Rosselliniem na čelu stala je u odbranu filma, a “L’Avventura” je dobio specijalnu nagradu žirija u Kanu, kao i Zlatni

globus za najbolju novu glumicu. Pored toga što je njena gluma i pojava na ekranu smatrana zadivljujućom, Monica je dobila i reči hvale jer je izdržala izuzetno teško snimanje na ostrvu i što je pomogla Antonioniju da skupi sredstva za realizaciju filma. Karma joj se odužila tako što je, zahvaljujući ovom ostvarenju, stekla svetsku slavu. Naredne godine premijerno je prikazan Antonionijev “La Notte”, u kome su glavne uloge igrali Jeanne Moreau i Marcello Mastroianni. Monica igra Valentinu, izazovnu ćerku gospodina Gherardinija, koji organizuje proslavu u čast nove knjige njihovog zajedničkog prijatelja. Pisac Giovanni, koga igra Mastroianni, sreće mladu Valentinu u momentu kad njegova veza sa suprugom nailazi na probleme. Lepa i inteligentna, ona postaje ultimativno iskušenje za njega. Svoj treći film sa Antonionijem “L’Eclisse” Vitti je snimila već 1962. s legendarnim Alainom Delonom. Vittoria postaje predmet pažnje mladog brokera Pieroa, ali je duboko nesrećna kako zbog svog odnosa s majkom, tako i zbog dešavanja u svetu. Nakon ovog ostvarenja snimila je filmove “Les Quatre Vérités” 1962, zatim “Dragées au poivre” i “Château en Suède” režisera Rogera Vadima 1963, kao i “Alta infedeltà” 1964, da bi se potom iste godine ponovo udružila sa Antonionijem u kultnom “Il Deserto Rosso”. Iako ovo ostvarenje na prvi pogled deluje kao kritika ubrzane industrijalizacije društva, Antonioni je izjavio da je zapravo hteo da prikaže društveni napredak i pejzaže ukrašene fabrikama na pozitivan način. U toj novoj stvarnosti postoje ljudi koji uspevaju ili ne uspevaju da joj se prilagode, kao što je to slučaj s Giulianom, koju igra Vitti. “Il Deserto Rosso” je nagrađen Zlatnim medvedom na Festivalu u Veneciji, a čuveni japanski režiser Akira Kurosawa ga je proglasio jednim od svojih omiljenih filmova. Nedugo posle toga veza Antonionija i Vitti je doživela krah, a oni nisu radili zajedno sve do realizacije istorijske drame “Il mistero di Oberwald” iz 1980.

Posle Antonionija

Iako je se publika uglavnom seća iz Antonioniovih filmova, Vitti su smatrali odličnom komičarkom. Najveći broj njenih uloga bio je upravo u komedijama - “Il disco volante” i “Le bambole” iz 1964, “Le fate” iz 1966, “Fai in fretta ad uccidermi... ho freddo!” i “Ti ho sposato per allegria”, “La cintura di castità” iz 1967, zatim “La ragazza con la pistola” iz 1968, “La femme écarlate” i “Amore mio aiutami” iz 1969. Njena prva uloga na engleskom jeziku bila je 1966. u ekranizaciji kultnog stripa o ženi špijunu “Modesty Blaise”. Film je doživeo osrednji uspeh, a kritika nije imala ništa lepo da kaže o njemu. Međutim, s vremenom je ovo ostvarenje steklo kultni status. Sedamdesete i osamdesete godine prošlog veka Monica Vitti je takođe provela snimajući uglavnom italijanske i francuske komedije. Filmove na engleskom je, navodno, izbegavala, ne samo zbog znanja jezika, za koje je smatrala da nije dovoljno dobro, već i zato što nije volela prekookeanske letove. Sredinom osamdesetih ona se vratila u pozorište kao glumica i profesorka i u narednim decenijama se tek ponekad pojavljivala u filmovima i serijama. Kad je 2011. objavljeno da pati od Alchajmerove bolesti, potpuno se povukla iz javnog života. Preminula je u februaru, u devedesetoj godini.