‘Een succesvol popfestival heeft een paar sterke headliners en vooral geen gedoe’

Jan Smeets is directeur van Pinkpop. De man die vijftig jaar geleden een festival introduceerde na het zien van een hartenkreet op de jongerenpagina van het lokale dagblad: ‘Er gebeurt nooit iets in Limburg.’ De man die op 74-jarige leeftijd - and still going strong - zeer terecht trots is op het oudste nog bestaande jaarlijkse popfestival ter wereld.

Wat vraag je een festivaldirecteur die al duizendmaal gequoot is? Ik heb drie uur reistijd om hierover na te denken. Na een mooie rit het Limburgse landschap in, met een trein die zowaar keurig op tijd rijdt – arriveer ik rond het middaguur bij Buro Pinkpop in Geleen. Het moment van de waarheid: nu gaat het om het stellen van de juiste vragen. Mijn moeilijke denkwerk blijkt volledig overbodig; Jan Smeets vertelt zelf gewoon precies wat er gezegd moet worden. En meer.

De gezondheid

Het lijkt onvermijdelijk om het met Jan over zijn gezondheid te hebben. Zijn kwetsbare hart, zijn nieuwe knie en nu weer een kaakontsteking. ‘Fijn is anders.’ Mister Pinkpop heeft naast festivalbezoeken, overleg en heel veel regelwerk ook al jaren steevast afspraken met de specialist en de fysiotherapeut in zijn agenda staan. ‘Ik word nauwlettend in de gaten gehouden.’ Het maakt het directeurschap minder gemakkelijk dan gewenst, maar over minderen of stoppen peinst hij niet. ‘Ik was, ben en blijf de baas.’

De trends

Artiesten als Justin Bieber, Guus Meeuwis en ook house-dj Armin van Buuren hebben op het Pinkpoppodium gestaan. Hun plek in de line-up van wat misschien wel ’s lands meest nostalgische festival is, heeft het nodige stof doen opwaaien. Jan heeft zich publiekelijk moeten verantwoorden voor deze toch wel opmerkelijke programmering. ‘Weet je wat het is? Als je als festivaldirecteur ziet dat bepaalde artiesten trending zijn, dan kun je eigenlijk niet anders dan erin meegaan. Je kunt zeggen dat het niet hoort of niet past, maar aan het eind van de dag wil je als festival toch gewoon uitverkopen?’ En zo geschiedde.

Zulke keuzes leveren fraaie beelden op. Beelden die de diversiteit in ons land en in de muziekbusiness onderstrepen. Staat het veld de ene dag vol gillende en huilende ‘Beliebers’, de volgende dag ziet het zwart van de langharige metalfans die genieten van Metallica. ‘Zo hoort een goed popfestival te zijn: headliners waar de mensen op afkomen.’ Jan slaat de kritiek dan ook in de wind. Alhoewel hij er heus wel iets van begrijpt: ‘Ik was laatst bij een optreden van Billie Eilish. Iedereen heeft het over haar. Ik vond het maar kinderachtig gedoe, maar dat is natuurlijk mijn persoonlijke mening. Als de jonge festivalbezoekers zo specifiek om haar vragen, dan moet je daar als festival voor openstaan. Wie weet staat ze dus ooit eens op Pinkpop. Dan maak ik in ieder geval mijn eigen kleinkinderen blij.’

De generaties

Pinkpop wordt naast gemoedelijk, nostalgisch en hartverwarmend ook vaak een echt ‘familiefestival’ genoemd. Dit is door de meesten liefkozend bedoeld, maar sommigen bedoelen het wat gekscherend. Die zitten niet te wachten op gezelligheid. Die willen gewoon een weekend naar de klote gaan. Het is maar wat je gewoon noemt. ‘Ik vind het afschuwelijk om te zien hoeveel drugsgebruik kan verpesten. Daarom treedt Pinkpop streng op tegen drugs. We maken van tevoren bordjes waarop heel duidelijk staat dat bij ons lachgas verboden is. En ook laten we teams met spotters rondlopen op het festival, die de ogen en oren goed openhouden. Overdosissen en dealen? Dat soort ongein hoort niet op Pinkpop.’

Helaas is het bij andere festivals, met name dancefestivals, schering en inslag. Ook wat er dit jaar op het Sziget Festival is gebeurd met de twee aangehou‘Ik was, ben en blijf de baas’ den Nederlandse jongens, komt ter sprake. ‘Dat heeft niets meer met een festival te maken. De reacties erop verbazen mij ook. Omdat die jongens zo jong zijn, zouden ze hier nooit iets mee te maken kunnen hebben? Een naïeve gedachte. Jongeren die zoiets doen, maken bewuste keuzes en zijn gewoonweg stom bezig.’ Situaties die zich wat Jan betreft op Pinkpop nooit zullen voordoen.

De artiesten

Het is geen geheim dat Jan één artiest in het bijzonder op zijn wensenlijst heeft staan. Bob Dylan. ‘Die wil ik echt eens strikken voor een optreden op Pinkpop.’ Menig andere eigen favorieten stonden reeds op het Limburgse podium. ‘Bruce Springsteen is denk ik wel mijn favoriete headliner die Pinkpop heeft gehad.’ Maar werken met grote artiesten is niet altijd feest. Ze kunnen naar verluidt ongelooflijk moeilijk doen over de gage, of over idioot specifieke ‘faciliteiten’ die zij eisen. ‘En niet op komen dagen natuurlijk. Dat gebeurt ook. De begroting van Pinkpop, of beter gezegd van ieder festival, heeft de noshows als vaste kostenpost. Strontvervelende maar reële kosten.’ popfestival aan sommige headliners het dubbele van dat ‘oude budget’. ‘Een succesvol popfestival heeft een paar sterke headliners en vooral geen gedoe.’

Dit statement klinkt door in de verdere aankleding van Pinkpop. Geen groteske kunstinstallaties en lichtshows, vuurwerk of lasers. Nee, op Pinkpop is er muziek. En roze hoedjes natuurlijk. ‘Ik vind het belangrijk dat het klopt. Dat het veilig is op Pinkpop en de festivalbezoekers kunnen genieten van de muziek waar ze voor komen.’ Vrijheid en blijheid zijn het boegbeeld van Pinkpop geworden, en gebleven. De beelden van ontblote bovenlijven tijdens tropisch warme edities in de jaren zeventig komen bovendrijven. Moddergevechten in de jaren tachtig. De stagedive van Eddie Vedder in de jaren negentig.

‘We zijn het duurste festival van Nederland. Niet voor de bezoekers, maar voor de productie. Het budget voor de programmering is gigantisch; de artiesten vragen heel veel. Wil je ze op je podium hebben, dan betaal je ze wat ze vragen. Zo werkt het gewoon.’ Pinkpop voerde jarenlang het beleid om met een budget van 1 of 2 miljoen te programmeren. Daar volgde kritiek op. Grote namen bleken simpelweg nodig voor succes. Tegenwoordig besteedt het

De onvermijdelijke dood

In februari 2001 overlijdt Pinkpop-mede-oprichter Wim Wennekes. Een grote klap. Helaas volgen er nog velen. Jan: ‘Alle mensen gaan dood. Ik word er gek van.’ Niet alleen artiesten die ooit bij hem op Pinkpop hebben gestaan – denk aan Joe Cocker, Captain Beefheart en Herman Brood, ook naaste vrienden en collega’s vallen weg. Zijn dierbare vriend Jan, steun en toeverlaat tijdens de verbouwing van het oude postkantoor waar Buro Pinkpop nu gehuisvest is, overlijdt ook. Op 65-jarige leeftijd. Het treft de Pinkpopdirecteur diep. ‘Ik ben aan zijn bed gaan zitten om hem bij te staan tijdens zijn laatste momenten. Ik vroeg hem: Wat ga je nou doen, Jan? Ik ga dood, zei hij. Ja, daar valt niets tegen in te brengen. Dit soort dingen zetten mij wel aan het denken. Ik ben 74; hoe lang heb ik eigenlijk nog?’

Jan wil sterven in het harnas. ‘Er is voor mij geen andere mogelijkheid. Ik ga door tot het einde. Ik zeg altijd: ik was, ik ben en ik blijf de baas.’ Natuurlijk besteedt Jan veel zaken uit. Dat moet ook wel bij de organisatie van zo’n groot festival. ‘Mijn team werkt vanuit pure gedrevenheid. Niet om mij te pleasen, maar om het publiek blij te maken. Iedere dag weer. Dat is toch prachtig?’ Ook de dochters van Jan werken mee in het bedrijf. De ambitie om directeur te worden hebben ze echter niet. ‘Mijn dochters willen niet aan die stress van pap.’

Toen en nu

Er ligt nog veel moois in het verschiet. Aan Pinkpop 2020 wordt al hard gewerkt. De muren van het kantoor hangen vol met de affiches van voorgaande edities, maar er komen er nog veel meer bij. ‘De Haarlemse Cor van Wees ontwerpt ze, al decennia lang. ‘Als hij er ooit mee zou stoppen is dat voor mij natuurlijk jammer, maar hij zal het zelf nog veel erger vinden, denk ik.’ De posters zijn stuk voor stuk kunstwerken. Kleurige illustraties, treffende symboliek en altijd die pop. De Pinkpop-pop. ‘Ik had er in het begin zo mijn twijfels bij, die roze pop. Maar de mensen vonden het leuk, dus lieten we het. Nu is de pop niet meer weg te denken natuurlijk.’ het mij kwam brengen. Mooi hè?’ Boven, onder en naast het schilderij hangen ingelijste foto’s, krantenartikelen en andere memorabele zaken. Op zijn kamer prijken alle Pinkpopaffiches aan de muur. ‘Let niet op de troep, ik moet nog opruimen’, grapt Jan. Ik zie de troep niet. Ik zie enkel ware kunst en een zeer bevlogen man die trots is. En terecht. Respect voor Mr. Pinkpop. Het oudste jaarlijks terugkerende festival blijft rocken. Ik blok het derde weekend van juni 2020 alvast in mijn agenda.

Pinkpop vindt de komende tien jaar niet meer tijdens de Pinksterdagen plaats. De voornaamste reden daarvoor is de hevige concurrentie waarmee het festival te maken heeft. Tijdens het pinksterweekend zijn er gewoonweg te veel andere festivals en dus te weinig artiesten met ruimte in de agenda. Een commercieel slimme keuze om van weekend te veranderen. Maar de wijziging heeft nog een ander potentieel voordeel. Jan: ‘Het lijkt die dagen verdomd vaak te regenen. Wie weet hebben we een paar weken later in de maand wel meer kans op droog en zonnig weer.’ Het lijkt een gunstige bijkomstigheid te zijn.

De kern

Pinkpop is geen kleine jongen in de festivalwereld. ‘We bezoeken ieder jaar de International Live Music Conference in Londen. Daar komen duizend mensen uit de business samen om met elkaar te kleppen. De conferentie vindt in maart plaats. Elk jaar weer treffen we andere festivalorganisatoren die hun programmering op dat moment nog niet rond hebben. Dan ben je dus echt te laat.’ Een festival organiseren betekent 365 dagen per jaar hard werken. Vooruitdenken, zakendoen. Alhoewel Pinkpop een behoorlijke routine heeft in de organisatie, veranderen er ook nog weleens wat dingen. ‘Er zullen wat zaken gaan veranderen, wat en hoe weten we nog niet precies. Maar sommige dingen zullen bij Pinkpop nooit veranderen, ongeacht wat anderen doen.’

De trots

Het gesprek eindigt op de gang. Jan wijst een geschilderd portret van hem aan en vertelt: ‘Deze is gemaakt door een jongen met een verstandelijke beperking. Hij heeft er een half jaar aan gewerkt en was zo ongelooflijk trots toen hij

Facts & Figures

Top-5 interessante weetjes Pinkpop

1. Opgericht door Jan Smeets en journalisten Wim Wennekes en Hans van Beers

2. In het Guinness Book of Records als het oudste nog bestaande jaarlijkse popfestival ter wereld

3. Van een budget van 10.000 gulden in 1970 naar een budget van 17 miljoen euro in 2019

4. In totaal hebben er 1.190 artiesten opgetreden

5. Peter en Nicole zijn de meest voorkomende voornamen onder de Pinkpop-kaartkopers