Hillenraad100 editie 2015 def nederlands by Aldenborg

Jaargang 13 | 2015 Prijs € 15,00

Internationaliseren én personaliseren Interviews met

Michiel Muller

‘Ondernemingen die lange tijd ergens succesvol in zijn, gaan herhalen en verbeteren. Een nieuwkomer kan het echt anders doen.’

Ruut Veenhoven

‘Hoe halen we geluk uit de kleine dagelijkse keuzes, zoals wat je eet en hoe je je huis versiert?’

De honderd meest toonaangevende bedrijven in de tuinbouwsector

THE WAY TO THE CONSUMER

Elke consument, waar ook ter wereld, een zo kleurrijk mogelijke keuze aan bloemen, boeketten en planten bieden. Dat is wat we doen met onze familie van gespecialiseerde handelsbedrijven. Want we willen die internationale consument graag blij en gelukkig maken, ontroeren, een steuntje in de rug geven of verrassen. Ons doel daarbij is op een duurzame wijze samen te werken met alle ketenpartijen, van veredeling, teelt, logistiek tot en met onze klanten binnen de groothandel en retail. Samen maken we het leven kleurrijker! Meer informatie: www.dfg.nl

WATERDRINKER

WE R W Bij Incotec werken zo’n 500 mensen gedreven aan

oplossingen voor de mondiale voedselproblematiek.

nieuwe en duurzame ontwikkelingen voor groente- en

Steeds meer mensen en dieren zijn afhankelijk van de

landbouwzaden. Dat doen we in Enkhuizen én in

opbrengst van een steeds kleiner landbouwareaal.

onze vestigingen in inmiddels 13 landen op

Het is onze missie om met behulp van zaadverbetering

alle continenten. De door ons ontwikkelde

oogsten te optimaliseren op een zo duurzaam

en toegepaste technologieën dragen bij aan

mogelijke manier. Dat lukt, Incotec groeit!

Y U R W Ons succes wordt niet alleen ingegeven door wat we met

bundelen van onze gezamenlijke kracht, kennis en ervaring

zaad doen. Het is meer wat ú wilt dat we met uw zaad doen.

is essentieel en bepaalt onze verdere groei en ontwikkeling.

Alleen door heel scherp en nauw samen te werken met onze

Incotec levert oplossingen: van pilleren, encrusteren, film

klanten kunnen we stappen maken die resulteren in een

coaten en primen tot analytische kwaliteitstesten. Bouw op

betere en meer uniforme opkomst van een gezond gewas. Het

Incotec en groei met ons mee!

Contributing to feeding the world, by getting the utmost out of your seed

involved in seeds

w w w. i n c o t e c . c o m

| Hillenraad100 | 2015 | 3

Colofon Uitgever Aldenborg B.V. Westlandse Poort ABC Westland 127 2685 DB Poeldijk

Research en samenstelling top 100 Hillenraad Partners Expertcomité www.hillenraad.nl

Redactie Henk de Kleine Hans Verwegen Anita Bassie Martien Penning

Inhoud 5

De visie van 6 Michiel Muller, serial enterpreneur en mede-oprichter van onder andere Picnic, Gaat de e-tailer de retailer verslaan? 8 Prof. Dr. Ruut Veenhoven, emeritus hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en hier verbonden aan de kersverse Erasmus Happiness Economics Research Organization, over het belang van aantoonbaar en meetbaar geluk 12 Martien Penning en Hans van den Ende van Hillenraad Partners, tuinbouw snakt naar nieuwe pioniers.

Productiecoördinatie ANIQ Projectorganisatie

Eindredactie Miranda Koelemij MiCOMM

Voorwoord van Martien Penning, uitgever Hillenraad100, over het thema Personaliseren en internationaliseren

10 14 15 62

Hillenraad100 Het Expertcomité De Hillenraad100, editie 2015 De Top 100 De Hillenraad500+

Ontwerp en vormgeving Stefan van den Ende Vormgvr

Opmaak en uitwerking Paul Scholte peanutsch.nl

Tuinbouwtoppers over het thema ‘Personaliseren en internationaliseren’ 60 Ton van Mil, Royal Brinkman 66 Richard en Eduard ter Laak, Ter Laak Orchids 70 Erik Gipmans, Gipmans Planten

Fotografie

Tuinbouwondernemingen wereldwijd

Fotostudio Gerard-Jan Vlekke

Advertentieboekingen Princetown Media 06 - 536 301 20

Productierealisatie ANIQ Projectorganisatie

Vertaling Tekom Vertalers BV

68 Global players in tuinbouw wereldwijd 70 Het continent Europa

Tuinbouwtop in perspectief 72 72 73 73 73

Samenstelling en verdeling in de top 10 naar omzet en aantal medewerkers Samenstelling en verdeling in de top 100 naar categorie en regio Top 10 tuinbouwlanden wereldwijd in saladegroenten en sierteelt Top 10 tuinbouwgemeenten en tuinbouwproducten in Nederland Samenstelling en verdeling in de top 10 naar kasareaal en aantal buitenlandse vestigingen 73 Samenstelling en verdeling in de top 100 naar eigendomsstructuur

Bij ons staat iedereen altijd op nummer 1.

Eigenlijk zijn alle ondernemingen in de tuinbouwketen stuk voor stuk te prijzen voor hun doorzettingsvermogen, doortastendheid, omzet, groot denken, duurzaamheid, maatschappelijke betrokkenheid, etc. Toch kennen lijsten als de Hillenraad100 altijd maar ĂŠĂŠn nummer 1. Bij Holland Contracting staat u echter het hele jaar door, dag in dag uit, gegarandeerd op nummer 1. Ons team vaste medewerkers stelt namelijk gegarandeerd het beste team voor u samen uit meer dan 50.000 ingeschreven arbeidskrachten. Helemaal op maat toegesneden voor de werkzaamheden in uw bedrijf. En altijd met 100% toewijding en inzet. Wilt u ook het hele jaar op nummer 1 staan? Bel ons voor een kennismakingsgesprek, wij praten nu eenmaal graag met winnaars.

Mensen maken het verschil! Coldenhovelaan 14 2678 PS De Lier (Westland) T +31 174 51 86 95 E info@hollandcontracting.nl www.hollandcontracting.nl LinkedIn: Holland Contracting B.V.

Sub-Sponsor Hortigala

Voorwoord

| Hillenraad100 | 2015 | 5

Speelveld Nog nooit was het succes van de tuinbouw zo sterk verweven met de wereldeconomie als nu en dat zal de komende jaren alleen maar duidelijker worden. Wisselkoersen, boycotten, vraagverschuiving, substituten, lokale overschotten en tekorten, voorkeur voor ‘hiesige Produkte’, ‘local produce’ of ‘mestnyy product’. Dat alles vraagt om grootschalig denken in wereldmarkten en tegelijkertijd denken in individuele consumentenvoorkeuren. Je aanpassen als een kameleon, dat is de uitdaging. Internationaliseren …

Blije klanten

Er liggen veel kansen voor de tuinbouw als zij in staat is groot te denken en zo

Investeren in een directe marktverbinding met de eindklant: dat is wat nu

het traditionele exportmodel verruilt voor een internationale positie. Door lokaal

het meeste loont. Investeren in het personaliseren van het aanbod, klanten

aanwezig te zijn in grote afzetmarkten verlaag je de risico’s en ben je beter

blij maken, consumenten verrassen. De tuinbouw levert een mooie bijdrage

in staat je aanbod af te stemmen op de lokale vraag en voorkeuren. Die visie

aan de gezondheid en het welzijn van de consument, maar voelt zich

en werkwijze hebben veel bedrijven uit de Hillenraad100 inmiddels stevig

ondergewaardeerd. Welnu: hier ligt de kans. Zet in op vergaande personalisatie

verankerd in hun strategie. ‘Multilocal’ is het devies: een model dat de tuinbouw

van de producten. Werk aan een tuinbouwonderneming die zich continu

op veel meer plaatsen goed past. Met die benadering heeft Enza Zaden dit jaar

aanpast aan haar klantwens, als een kameleon aan een nieuwe omgeving.

de nummer 1 positie bereikt.

Streef naar blije klanten, alles voor een glimlach. De tuinbouw heeft een

… én personaliseren

wereld te winnen als we geluk daarbij inzetten als ‘brand image’ voor onze groenten, bloemen en planten. Terug naar het alledaags geluk van onze

Daarnaast stelt nieuwe technologie ons steeds beter in staat het aanbod af te

topproducten. Prof. Dr. Ruut Veenhoven is daarvan overtuigd, zoals u in het

stemmen op de individuele consumentenwens. Het denken in exportlanden en

interview met hem kunt lezen. Het zou ons in elk geval blij maken als we u met

afzetmarkten maakt plaats voor het denken in segmenten en daaropvolgend

deze nieuwe Hillenraad100 de weg wijzen naar een tuinbouwsector die nog

het denken in het vervullen van de individuele klantwens. Hoe meer we in

scherper ziet waar klanten en consumenten wereldwijd gelukkig van worden.

staat zijn ons tuinbouwproduct met de gewenste eigenschappen en functie,

Want uiteindelijk draait het daar toch om?

op die plaats en op dat tijdstip af te leveren bij de consument, hoe groter de kans op blijvend succes. Ook in de lijst van dit jaar zien we mooie voorbeelden hiervan. Het is dus de kunst om een macro- en een microfocus met elkaar te combineren. In feite komt het neer op ‘Think global, act personal’. U leest hier meer over in deze editie van de Hillenraad100.

Echt nieuwe producten We zien ook dat de tuinbouw op zoek is naar nieuwe producten om de klant voor zich te winnen . Niet zomaar een nieuw ‘concept’, maar echte nieuwe producten met een verhaal. Tuinders verbazen zich over het succes van de blueberries en blijven maar leuren met de aloude ‘stoplicht-paprika’. Waar blijven de echte nieuwe producten? De nummer twee van de Hillenraad100 (Nature’s Pride) voert een (overwegend) importpakket van ruim vierhonderd producten. Het zou toch vreemd zijn als daar niet tien producten tussen zitten die we ook in onze schone kassen zouden kunnen telen om deze nog verser en nog gezonder bij de consument af te kunnen leveren? De nieuwkomer Proeftuin Zwaagdijk heeft er een mooie uitdaging bij, lijkt ons.

Martien Penning

6 | Hillenraad100 | 2015 |

Interview

Michiel Muller, serial entrepreneur en mede-oprichter Picnic ‘Ondernemingen die lange tijd ergens succesvol in zijn, gaan herhalen en verbeteren. Een nieuwkomer kan het echt anders doen.’

Interview

| Hillenraad100 | 2015 | 7

Gaat de e-tailer de retailer verslaan? Wordt de nieuwe online boodschappenservice Picnic de David die de reus Goliath gaat verslaan? Gaat deze nu nog kleine speler de retailers voor de voeten lopen? En wat betekent Picnic voor producenten die al zo lang zaten te wachten op manieren om zo dicht mogelijk bij de consument te komen? Mede-initiatiefnemer Michiel Muller, waarvan zojuist zijn nieuwe boek, Ondernemen is een ABC’tje, is verschenen, geeft de antwoorden. Het idee ontstond zo’n drie jaar geleden in de

Geen voorraden op verschillende locaties. Geen hoge

begonnen met een wit vel papier en onze kennis van

hoofden van internetondernemers Joris Beckers

kosten voor vastgoed. En de consument krijgt tóch

internettechnologie, retail en consumentengedrag.

en Frederik Nieuwenhuys: ‘Wordt het niet eens tijd

dezelfde producten die hij in de supermarkt vindt.

Een Powerpoint met een mooi plan is niets

voor een online boodschappenservice, een echte

Voor dezelfde prijs. Dat is in wezen de kern van

waard, als je niet gewoon begint. En open denken.

e-tailer als antwoord op de traditionele retailer?’

Picnic en het is ook de kern van concepten als Tango

Zo bepalen wij ons assortiment samen met onze

Het idee rijpte stap voor stap en twee andere

en Route Mobiel: haal de kosten uit het systeem en

klanten. Die geven aan wat ze nodig hebben en

compagnons stapten in: Bas Verheijen, voormalig

geef dat kostenvoordeel door aan de consument.

willen geen keuze-stress. Dus geen vijftien soorten

marketingdirecteur bij C1000 en Michiel Muller.

Omdat we op het laagste prijsniveau van de retailer

zeezout bij ons.’

Die laatste staat inmiddels te boek als ‘serial

gaan zitten, kunnen we schaalgrootte bereiken.

entrepreneur’ en vooral ook als de man die in

Wij, anders dan andere online diensten, hebben alle

Assortiment snel aanpassen

vastgeroeste markten ineens met een geheel nieuw

Nederlandse consumenten als doelgroep. Ook het

Eén van de grote verschillen tussen een e-tailer

concept kwam. In 2004 schudde hij monopolist

gezin van twee volwassenen en twee kinderen dat –

en een traditionele retailer is het feit dat de klant

ANWB wakker en zette Route Mobiel in de markt.

inclusief toetje – voor 7,80 euro eet.’

de producten niet kan voelen, ruiken, selecteren.

Daarvoor bouwde hij samen met oprichter Marc

Michiel Muller: ‘Des te belangrijker dat we bij AGF-

Schröder de onbemande tankstationketen Tango in

producten eenzelfde kwaliteitszekerheid bieden als

Nederland uit, een concept dat de gevestigde namen

bij bijvoorbeeld frisdranken, rijst of chips. Daar kiest

onvoldoende zagen aankomen. En nu komt hij met

de consument voor de bekende A-merken omdat die

drie compagnons weer met een challenger in een bestaande markt: de online boodschappenservice Picnic is inmiddels in Amersfoort live gegaan. Het is de bedoeling dat straks het grote publiek lekker thuis op de bank in een paar minuten via de app de dagelijkse boodschappen doet. ‘Een krankzinnig idee’, vindt marketingexpert Paul Moers. Maar werd dat ook niet gezegd over een berichtenservice waarmee je 140 tekens kunt versturen?

Gratis, snel en app only Nederland kent ook de boodschappenservice van Albert of de maaltijdboxen van HelloFresh. Wat denken Michiel Muller en zijn compagnons

‘Wordt het niet eens tijd voor een online boodschappen service, een echte e-tailer als antwoord op de traditionele retailer?’

altijd van eenzelfde kwaliteit zijn. In die zin is het interessant te horen dat in de tuinbouwsector het merkdenken kennelijk voet aan de grond begint te krijgen. Dat er producten zijn die van generiek naar specifiek bewegen. Dat is wel het type product waar de online winkelende consument op zit te wachten: “What you see is what you get”. Ik zou er helemaal niet van opkijken als we in de toekomst nog eens een Picnic-tomaat of een Picnic-paprika op de app hebben staan. In elk geval kunnen we van het ene op het andere moment producten toevoegen en weghalen. Wat dat betreft zijn we dus veel flexibeler dan de gemiddelde retailer. Gaandeweg bouwen we straks een schat van informatie op, op het

zoveel anders te doen? ‘Picnic is voor iedereen.

niveau van individuele huishoudens. Daar waar een

We halen de twee belangrijkste barrières voor online

leverancier van supermarkten nu niet of nauwelijks

boodschappen doen weg, die mensen aangeven in

weet waar zijn product op tafel komt, weten wij dat

marktonderzoek: ze willen er niet voor betalen en

straks wel. Het zou dus ook zomaar kunnen dat

niet uren wachten op de bezorger. Hoe belangrijk

Oude business versus nieuw denken

die eerste vereiste is, zie je in de wereld van online

Gevraagd naar de reden waarom de traditionele

kleding bestellen. Die is pas booming geworden op

retailer nog niet op deze wijze met dit concept

het moment dat online bestellen hetzelfde kostte

aan de slag is gegaan, komt Michiel Muller met

Vol vertrouwen

als kopen in de winkel. Die tweede vereiste is

een antwoord dat zeker ook relevant is voor

Eind september 2015 kwam Actiepagina.nl met het

ingevuld doordat we een nieuw distributiesysteem

ondernemingen in de tuinbouw. Zeker als die

onderzoeksresultaat dat ‘bijna een derde van de

introduceren waardoor de klant heel nauwkeurig

omvangrijk zijn en al een paar jaar meedraaien.

Nederlanders zich niet kan voorstellen ooit online

weet wanneer de moderne variant van “de man

‘De echte verandering in een businessmodel komt

boodschappen te doen’. Michiel Muller vindt het een

van de SRV” voor de deur staat. Het hart van het

bijna nooit van de gevestigde orde, de “incumbents”.

fascinerende conclusie: ‘Tweederde van de mensen

aankoopproces is de speciaal ontwikkelde app.

Dat is in zekere zin ook logisch. De investeringen

dus wel. Dat is 66% van een markt van zo’n 35

Daar hebben we, samen met consumenten, lang aan

zijn gedaan, de business staat. Het is niet logisch

miljard euro. Nu zit online boodschappen doen op

gesleuteld en geschaafd. Het moet mogelijk zijn om

dat een retailer op een dag denkt: “Laten we het

ongeveer één procent van die omzet. De potentie

bij wijze van spreken in het reclameblok van GTST je

nu eens doen zonder winkels.” Dan komt meteen

is dus wel duidelijk. We weten dat er voorgangers

boodschappen te doen. ‘s Avonds om elf uur halen

de reactie in de organisatie: “Ja maar, we hebben

zijn die de eindstreep niet haalden. Ik denk dat

we het net op, ‘s nachts plaatsen we de bestellingen

zeshonderd winkels, wat doen we daar dan mee?”

wij daadwerkelijk iets gaan veranderen. En ik ben

bij de leveranciers, in de ochtend de orderpicking en

Ondernemingen die lange tijd ergens succesvol in

eigenlijk wel benieuwd naar tuinbouwondernemers

‘s middags rijden de elektrische wagentjes uit, naar

zijn, gaan dat herhalen. Verfijnen. Verbeteren. In het

die ook denken dat de tijd rijp is voor dit concept.’

de consument. Die wagentjes zijn speciaal door

woordenboek is “veranderen” even doorgestreept.

ons ontworpen. Eén van de grote verschillen met

Een nieuwkomer op de markt heeft helemaal

de traditionele retailers is onze kostenstructuur.

geen last van al die mitsen en maren. Wij zijn

we samen met andere producenten heel gericht aanbiedingen gaan doen.’

Interview

8 | Hillenraad100 | 2015 |

Prof. Dr. Ruut Veenhoven ‘Hoe halen we dan geluk uit de kleine dagelijkse keuzes, zoals wat je eet en hoe je je huis versiert?’

Interview

| Hillenraad100 | 2015 | 9

Nieuw in het assortiment: geluk Niet langer massaal produceren, maar personaliseren. Precies dat maken wat jouw klant nodig heeft, gelukkig maakt. Die roep klinkt steeds luider in marketingland. Grote ondernemingen zoals Coca-Cola en zorgverzekeraar VGZ zijn al aan de slag gegaan met geluk en ook in reclame wordt steeds vaker een effect op ons geluk gesuggereerd. Maar wat draagt nu echt bij tot geluk? Wat kunnen tuinbouwproducten bijdragen aan het alledaags geluk van de consument? Prof. Dr. Ruut Veenhoven deelt met ons zijn wetenschappelijke visie. ‘Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman heeft met

wetenschappers inmiddels wel aangetoond. Je zou

zijn werk aangetoond dat de homo economicus, de

bijna zeggen: de consument doet maar wat. Hij is

rationeel calculerende consument, zich nog al eens

namelijk vaak maar half geïnformeerd, hij moet

vergist. We kopen vaak dingen in de verwachting dat we er gelukkiger van zullen worden, maar ervaren later toch minder plezier dan we eerst dachten.’ We zijn in gesprek met Prof. Dr. Ruut Veenhoven, emeritus hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en hier verbonden aan de kersverse Erasmus Happiness Economics Research Organization. Al sinds de vroege jaren zeventig doet hij onderzoek naar een fenomeen dat zeker in relatie tot het economisch doen en laten van mensen tot nu toe nogal onderbelicht is gebleven: geluk. Ruut Veenhoven is van huis uit socioloog, maar door zijn onderzoek is de expertise steeds meer opgeschoven naar psychologie en economie. De hoogleraar ziet dat het onderwerp geluk nu toch

‘Het is de kunst om boven water te halen wat mensen nu aantoonbaar en meetbaar gelukkiger maakt.’

kiezen uit heel veel mogelijkheden. Het is dus de kunst om boven water te halen wat mensen nu aantoonbaar en meetbaar gelukkiger maakt. Dat verschil kan ik nog het best duidelijk maken door de begrippen verwacht nut en ervaren nut. Iemand koopt een bos bloemen in de verwachting dat die aankoop leuk uitpakt. Als ondernemer wil je daarentegen ook weten of dat nou wel zo is; je wilt het ervaren nut weten. Bij Erasmus Happiness Economics, zitten we op dat spoor: wat gebeurt er nou tussen wat iemand verwacht en wat iemand ervaart? Als je nu blijvend geluk, die Alltagsfreude, kunt toevoegen aan je product of dienst én je snapt waarom dat zo is, dan heb je een heel ander handvat om producten in de markt te zetten en kun je een

steeds bredere aandacht krijgt. En hij heeft daar wel

product ook zonder loze verkooppraat aanbevelen.

een verklaring voor: ‘We leven in tijden waar eigenlijk

Om dat te meten hebben we verschillende

aan niets meer gebrek is. Dus wordt consumptie

instrumenten ontwikkeld waarbij de dagelijkse

steeds meer een kwestie van keuze. En om goed te

ontwikkeld. Op dit moment vullen zo’n 80.000

ervaring op de voet gevolgd wordt. Met Experience

kiezen wil je graag weten wat je gelukkig zal maken.’

mensen zeer geregeld die online GeluksWijzer in.

Sampling bijvoorbeeld krijgen mensen op

Zo zien we in augustus van dit jaar een flinke piek:

willekeurige momenten via hun mobiele telefoon de

we zijn massaal op vakantie. Als u dit artikel in het

vraag hoe ze zich op dat moment voelen. Meteen

‘We hebben zo’n beetje alles al in de westerse

najaar van 2015 leest, ligt dat waarschijnlijk weer

wordt ook vastgelegd waar ze zijn, soms met behulp

wereld, in alle soorten en maten’, constateert

wat anders. Juist dat grootschalige, continue peilen

van een foto die ze maken. Met de techniek van het

Ruut Veenhoven. ‘Zo ook in de tuinbouwsector.

van het geluksgevoel in combinatie met de dagelijkse

online GeluksDagboek kun je de hele dag in kaart

Er zijn paprika’s en tomaten in meerdere vormen

bezigheden ziet de hoogleraar Human Happiness

brengen. Volgens mij kan de tuinbouwsector daar

en smaken. Er komen met de regelmaat van de

als een onontgonnen gebied. ‘Er is wonderwel nog

veel van leren. Het helpt niet alleen om producten

klok nieuwe typen rozen en Phalaenopsis uit de

heel weinig wetenschappelijk onderzoek naar de

te ontwikkelen en te verkopen, maar draagt ook een

kassen. Maar in hoeverre zit de mensheid daar

relatie tussen geluk en consumptie voorhanden.

steentje bij aan het geluk van de medemens.’

nog op te wachten? Draagt dat bij aan groter

Maar er is een kentering, mede ook aangejaagd door

geluk?’ Met die analyse haakt Ruut Veenhoven

de bevindingen van Daniel Kahneman. De grote

precies aan bij hetgeen we ook elders in deze

uitdaging ligt nu in het vergaren van voldoende

Hillenraad100 constateren: steeds minder wordt

gegevens over het effect van consumptieve keuzes

de producteigenschap van belang. Juist de

op geluk. Bijvoorbeeld: ‘voelen’ mensen zich nu echt

productfunctie wordt belangrijker en daarmee het

lekkerder als er bloemen in huis staan, los van wat

effect op geluk. ‘Het is veelzeggend dat bijvoorbeeld

ze van bloemen ‘vinden’. Dan wil je niet alleen weten

Coca-Cola en in Nederland zorgverzekeraar VGZ

of dat voor alle mensen geldt, maar liefst ook voor

daarop inspelen.’

wat voor consumententype in het bijzonder.

Diepere drijfveren

Blijde boodschap

Coca-Cola heeft sinds enige tijd een Institute

‘De tuinbouwsector maakt natuurlijk tal van

of Happiness. Onder andere in Duitsland wordt

producten waarvan je zonder enig onderzoek en

gekeken wat mensen ‘Lebensfreude’ geeft. Of liever

op basis van buikgevoel wel kunt aannemen dat

nog: ‘Alltagsfreude’, het alledaagse geluk. Want over

mensen er gelukkig van worden. Een frisse tomaat,

het algemeen worden we gelukkig van de bewust

een mooie bos bloemen op tafel, wie wil dat niet?

gekozen piekmomenten in ons leven: trouwen,

Maar wat mij betreft zouden ondernemers wel

zelfstandig ondernemer worden, een huis kopen.

wat verder mogen denken dan dat. Je bent er in

Maar die euforie vlakt altijd weer af. Hoe halen we

mijn optiek niet met: “Hoe kan ik de consument

dan geluk uit de kleine dagelijkse keuzes, zoals wat

wijsmaken wat hem of haar gelukkig maakt?”.

je eet en hoe je je huis versiert?’ Dat is mooi te zien

Je bent er ook niet door alleen goed te kijken en

met de GeluksWijzer die zorgverzekeraar VGZ in

te luisteren naar wat mensen denken dat hen

samenwerking met Ruut Veenhoven c.q. de Erasmus

gelukkig maakt. Want: zo helder denken mensen

Happiness Economics Research Organization heeft

dus niet. Dat hebben Daniel Kahneman en andere

Van gebrek naar geluk

Expertcomité

10 | Hillenraad100 | 2015 |

Fred van Heyningen

Directeur food en agri international bij de Rabobank ‘De internationale kracht van het Nederlandse tuinbouwcluster wordt gevormd door de grote bedrijven die als trekker kunnen fungeren en de vele kleinere gespecialiseerde bedrijven die met elkaar de combinatie vormen waar Nederland om bekend staat. Mijn grote wens is dat we in staat zijn om vooral de kracht van het cluster internationaal uit te nutten, in plaats de kracht van de individuele bedrijven. Dat zorgt voor een grotere bekendheid internationaal, een groter marktbereik en een overheid die bereid is haar nek uit te steken voor de Nederlandse tuinbouw.’ b

Niels Louwaars Directeur Plantum

van hun product bieden. Een wendbare organisatie

de individuele ondernemingen. Die trends hebben

die adequaat inspeelt op de ontwikkelingen in de

indirect ook gevolgen voor de positie van het totale

markt, dat is een noodzakelijke randvoorwaarde

Nederlandse tuinbouwcluster. De lijst van dit jaar

om langdurig succesvol te zijn in deze dynamische

weerspiegelt, met het stijgen en dalen van de

branche.’

honderd sterspelers van de lijst, de dynamiek van

Herman de Boon Voorzitter VGB

ondernemen in de eredivisie van de tuinbouw.’ j

Nico van Ruiten Voorzitter LTO Glaskracht

‘Maatwerk voor de massa. Dat is wat de tuinbouw ondernemer van nu moet zien te realiseren.

‘Steeds meer telers zijn internationaal actief.

Dat kan met technologie. Data over internationale

Het aantal telers met een buitenlandse vestiging

markten en productie kunnen op een virtueel en

of deelneming groeit dan ook. De hoofdvestiging in

digitaal platform samenkomen. Dit kan door service

Nederland bedient de Europese thuismarkt en zorgt

providers gebruikt worden om maatwerk en massa

voor innovatie en teeltkennis. Met die kennis en

te matchen, zowel informatietechnisch, financieel

kunde, gecombineerd met passie en ondernemer

als fysiek. De Nederlandse tuinbouw zou zich als

schap is er voor Nederlandse telers nog een wereld

antwoord op internationalisatie, personalisering en

te winnen!’

de teloorgang van het fysieke veilsysteem moeten k

Ilone Ammerlaan

‘De tuinbouw is historisch gezien noodzakelijk

concentreren op een mondiaal serviceplatform.

locatiegebonden geweest met productie die gericht

Het World Flower Exchange is zo’n initiatief. Het kan

was op nabijgelegen steden. De snelle urbanisatie

een begin zijn van digitale en virtuele internationale

in de wereld en ontwikkelingen in de logistiek

concentratie van vraag (maatwerk) en aanbod

‘De Nederlandse tuinbouwsector heeft nu nog

bieden grote kansen om te internationaliseren.

(massa). Telers en handel zouden samen dit platform

een kennisvoorsprong ten opzichte van andere

De tuinbouw kan leren van de deelsectoren

moeten dragen. Alleen zo komen we verder.’

landen. In het buitenland sta je met 2-0 voor als

die zich al heel internationaal georganiseerd hebben met kwaliteitsproducten, zoals die van

André Nieuwenhuijse Coördinerend beleidsmedewerker/ketenmanager tuinbouw, EZ/DG Agro

plantaardig uitgangsmateriaal. Die sector bewijst dat kennisvoorsprong de sleutel is om de mondiale

Directeur Plantenkwekerij Leo Ammerlaan, voorzitter VNO-NCW Oostland

je zegt dat je uit Nederland komt, maar hoe lang nog? We worden snel ingehaald door opkomende landen als China. Vanuit Nederland moeten we onze kennis en producten beter presenteren aan

‘De Nederlandse topsector van Tuinbouw &

de rest van de wereld. Dat kan onder andere door

Uitgangsmaterialen is nog steeds een speler van

krachtenbundeling van bedrijven. Daar ligt nog een

wereldformaat. Om die positie te behouden en verder

grote uitdaging voor de komende jaren. Vanuit mijn

uit te bouwen moet de sector met een nog meer

rol als ondernemer en bestuurder wil ik daar actief

‘Negen miljard monden voeden in 2050. Voeding

gedifferentieerde benadering van de internationale

aan meebouwen.’

die tegelijkertijd ook duurzamer en gezonder kan

markt voor groenten, fruit en sierteelt inspelen op

worden. Daar ligt de uitdaging. Het merendeel van

de maatschappelijke trends: een toenemende vraag

de consumenten woont straks in de stad en door

naar gezonde voeding en welbevinden.’

concurrentie voor te blijven.’ c

Gert Mulder Directeur GroentenFruit Huis

de urbane levensstijl verandert het eetpatroon. Daar moet de tuinbouw internationaal op inspelen.

Willem Vermeend Ondernemer, bestuurder, hoogleraar en voormalig minister

De beloning voor Nederland: 8 miljard euro aan exportwaarde erbij en 120.000 extra banen.’

Jan van den Heuvel Ondernemer, oprichter Hagé

‘Dat de tuinbouw met de dag internationaler wordt heeft verregaande consequenties. Zie de enorme activiteit van Nederlandse kassenbouwers op de mondiale markt. Daardoor neemt de behoefte aan

‘De moderne tuinbouw verandert in hoog tempo.

Nederlands product in onze traditionele export

Zie de dynamiek van grote overnames, consolidatie

markten af. Vraag en aanbod raken verder uit balans.

Bestuurder, adviseur en commmissaris

in bedrijfstakken, participatie door private equity

Dat betekent: inkrimpen, nieuwe markten zoeken

‘De Nederlandse productietuinbouw bestaat uit

en een zeer snel internationaliserend speelveld.

of diversificeren. Dat zijn de drie sleutels, die of alle

relatief kleinschalige bedrijven die veelal sterker

Dat alles wordt aangewakkerd door nieuwe

drie of deels gehanteerd moeten worden voor een

op productie en op kostprijs gericht zijn dan op

technologieën. Die maken toepassingen mogelijk die

gezonde Nederlandse tuinbouw. We moeten ons met

commercie en opbrengst. De afzetmarkt voor

eerder ondenkbaar waren. En dat tegen kosten die

z’n allen bezinnen op deze situatie. Dat is ook voor

deze bedrijven is vooralsnog met name Europa.

we eerder niet voor mogelijk hielden. Bijvoorbeeld:

de Nederlandse handelsbedrijven onontkoombaar.

Daarin duidelijke keuzes maken voor segmenten

produceren voor individuele consumenten. Binnen

Immers, te veel concurrentie leidt tot verder

en herkenbaar zijn met onderscheidend product,

het expertcomité proberen we de vele ontwikkelingen

prijsbederf.’

dat is van wezenlijk belang voor continuïteit in de

zo goed mogelijk te duiden en te vertalen in de juiste

toekomst. Dat vraagt om internationalisering én om

beoordeling van de individuele ondernemingen.

horizontale en verticale samenwerking in de keten.

Ongeacht de plek van een onderneming in de

Voldoende volume in combinatie met een beheerste

Hillenraad100 heb ik groot respect voor de

‘De laatste vijf jaar is de tuinbouw veel inter

keten, dat is bittere noodzaak.’

ondernemingszin ervan.’

nationaler geworden. Persoonlijk zie ik dat vooral

Arnold Hordijk

Cees Uitbeijerse Accountant, tuinbouwspecialist BDO Accountants & Adviseurs

Martien Penning Directeur Hillenraad

Harm Maters Voorzitter AVAG

aan de technologiesector. We spelen goed in op de grote verscheidenheid aan marktsegmenten: het opkomende urban farming, de realisatie van

‘Het is elk jaar weer een intensieve zoektocht naar

grote complexe duurzame glastuinbouwprojecten

‘Uit onderzoek van BDO komt naar voren dat

de honderd meest toonaangevende ondernemingen

wereldwijd en de potentiële volumemarkten in

“corporate agility” een belangrijke succesfactor is

in de tuinbouwsector. Eén van de hoogtepunten

andere vormen van bedekte teelten (mid en low

voor bedrijven. In gewoon Nederlands: het gaat

ieder jaar is de plenaire bijeenkomst van het

technology). Het is daarbij van groot belang om te

over de strategische/operationele wendbaarheid

expertcomité. Hier worden de ontwikkelingen in

werken aan business networking: veel investeren in

van ondernemingen. In de Hillenraad100 staan

stevige debatten in kaart gebracht, de posities van

marktconcepten en relatienetwerken. Deze laatste

met name bedrijven die zich de afgelopen jaren

de bedrijven gewikt en gewogen. Dit jaar lag het

zijn internationaal nog belangrijker geworden en een

onderscheiden hebben door het benutten van de

accent op internationalisering en personalisering,

strikte noodzaak om het begrip “Holland Branding” te

kansen die internationalisatie en personalisering

twee duidelijke trends die grote invloed hebben op

laden en onze positie uit te nutten.’

Expertcomité

| Hillenraad100 | 2015 | 11

De Nederlandse tuinbouw moet letterlijk en figuurlijk grenzen verleggen.

De wereld is het speelveld van de sector. Maar: technologie maakt het mogelijk om steeds meer 1-op-1 de klant te bedienen. Think global, act personal. Dat is de uitdaging waar de sector voor staat. Hoe denken de leden van het expertcomité over die beweging naar ‘internationaler’ in combinatie met ‘persoonlijker’?

Visie

12 | Hillenraad100 | 2015 |

Martien Penning en Hans van den Ende, strategisch adviseurs van Hillenraad Partners ‘De tuinbouwondernemer die denkt dat het draait om producteigenschappen alléén, mist de essentie. De klant-van-vandaag is vooral te triggeren door productfuncties: “Wat betekent dit product voor mij?”.’

Visie

| Hillenraad100 | 2015 | 13

Tuinbouw snakt naar nieuwe pioniers ‘De tuinbouwondernemer die niet goed weet wat zijn of haar plek in de markt rechtvaardigt, heeft vroeg of laat geen bestaansrecht meer.’ Martien Penning en Hans van den Ende van Hillenraad Partners zetten hun visie graag stevig aan. ‘De keuzemogelijkheden groeien met de dag. Als jij geen positie kiest, kiezen anderen voor jou. Dit zijn tijden die vragen om pionierend ondernemen.’ Martien Penning en Hans van den Ende nemen ons

markt die gedomineerd wordt door de klok, dan kun

nadenken over de markt die je wilt bedienen, de

in het gesprek mee naar de jaren vijftig van de vorige

je als producent geen productvoorkeur realiseren.

verbinding die je daarmee aangaat en dat vertalen

eeuw, naar Brazilië. Laten we eens op een totaal

Je bent een speelbal van factoren die je niet in

naar productie en productielocatie. De winnaars

andere manier kijken naar wat er zoal mogelijk

de hand hebt. De P van Plaats? Die heeft door de

van morgen zijn de partijen die het voor elkaar

is voor de tuinbouwondernemer van vandaag.

opkomst van internet een totaal nieuwe inhoud

krijgen om marktkracht en productie aan elkaar te

‘In díe jaren vijftig gingen Nederlandse pioniers

gekregen. Retailers merken dat bijvoorbeeld aan de

koppelen. Met productie alleen heb je niets. En in

naar Brazilië, om daar kolonies als Holambra

razendsnelle opkomst van de online groentenbox.

je eentje red je het niet. Je zult dus ook moeten

en Arapoti te stichten. Ze namen hun kennis en

De consument heeft het product lekker dichtbij, op

nadenken over met wie je die verbinding wilt maken.

ondernemerszin mee en gingen aan de slag in de

het beeldscherm. De P van Promotie dan? Zinloos,

Dan zou het inderdaad zomaar zo kunnen zijn dat

landen tuinbouw. Anno 2015 is Holambra één

als je uitgaat van de verkeerde veronderstelling dat

een groep pure pioniers hun heil, en de markt, elders

van de grootste bloemenexporteurs van Zuid-

je met communicatie de consument in principe alles

zoekt. En die ondernemers die hier blijven zullen

Amerika, hier komt 80% van de export en 40% van

kunt laten kopen. Als je alles afpelt, blijft er nog

toch ook grenzen moeten verleggen.’

de bloemenproductie in Brazilië vandaan. Waarom

maar één P over, de P van Product. En feitelijk “het

we dit voorbeeld aanhalen? Laten we daarvoor

enige” wat een tuinbouwondernemer moet doen is:

eens naar andere delen van de wereld kijken, China

dat product zo dicht mogelijk bij de consument zien

bijvoorbeeld. Een studie van het McKinsey Global

te krijgen. Fysiek. Maar vooral ook gevoelsmatig.

Institute over urbanisatie in China geeft aan dat

Dat veronderstelt, naast de P van product, het

daar in 2025 meer dan 223 steden zijn met meer

invullen van vier geheel nieuwe P’s. Personaliseren:

dan een miljoen inwoners. Wat een kansen liggen

jouw product bijna 1-op-1 toespitsen op de klant,

daar; elke stad is een markt op zich! Je zou bij

de consument. Dat hangt samen met de P van

zo’n stad een productiecentrum kunnen opzetten,

Preventie: ga geen dingen maken waar niemand

geschoeid op Nederlandse leest. Nederlandse

nog op zit te wachten. Om dat te kunnen zul je

ondernemers die gezamenlijk hun kennis van

sterker moeten werken aan de derde P, die van

teelt, kwaliteit, verpakking en distributie te gelde

Participatie: laat je klant meedenken in wat je doet.

maken. Je zou zeggen: verzamel een groep van

Wie deze mogelijkheid niet gebruikt in de wereld

tuinbouwondernemers met vakkennis, maar met

waar iedereen zo gemakkelijk met elkaar verbinding

een economisch moeilijke positie in Nederland.

maakt, mist absoluut de boot. En ontwikkel als

Vestig deze ondernemers met hun gezinnen

laatste capaciteiten op het gebied van Predictie:

op een Hollandse compound en ga van start.

ondernemers die de eerste drie P’s goed hanteren,

Die ondernemersgezinnen vormen op de locatie

kunnen al lerende straks voorspellen wat op hun

‘Eigenlijk staat de positie van iedereen onder druk,

gezamenlijk een sociaal verband en kunnen elkaar

markt wel of niet werkt. De vier nieuwe P’s gaan er

een beweging die met name wordt aangejaagd

helpen, onderwijs organiseren, etc.. Wat we eigenlijk

in de kern om dat je weet voor wie je wat maakt.

door digitalisering. Retailers moeten een antwoord

met dit gedachtenexperiment willen opwerpen is de

Dus of je nu met een groep ondernemers naar

vinden op de opkomst van online aanbieders.

vraag waar de pioniersgeest gebleven is? En waar

China verkast of in Europa nieuwe markten wilt

Wie zegt dat die retailers over een aantal

zijn de helpende handen van de overheid en banken

openbreken, het principe blijft hetzelfde: hoe dicht bij

jaren nog bestaan? Wat betekent dat voor de

om die initiatieven aan te jagen, te faciliteren in

je klanten kun je komen?’

tuinbouwondernemer die daar net al z’n kaarten op had gezet? Zelfs het aloude vak van teler gaat

zo’n mogelijk volgende stap naar een internationale marktpositie gestoeld op lokale aanwezigheid?

‘Omarm de vier nieuwe P’s: weet voor wie je wat maakt’

onherkenbaar veranderen door de introductie

Dat is namelijk waar de uitdaging van deze tijd ligt.

De muren neerhalen

Niet saneren, maar pionieren op weg naar nieuwe

‘De tuinbouwondernemer die nog steeds meent

mogelijk maken. En een klant in Californië die kan

businessmodellen.’

dat het draait om producteigenschappen alléén,

webshoppen in Barendrecht is geen toekomst maar

die mist de essentie’, aldus Hillenraad Partners.

realiteit. Iedereen is bezig om voor te sorteren op

‘De klant van vandaag is vooral te triggeren door

nieuwe marktposities. Wij helpen pioniers graag bij

Niet iedereen zal de gedachte om alles op te pakken

productfuncties: “Wat betekent dit product in mijn

het maken van de juiste keuzes op deze spannende

en naar vreemde oorden te trekken aanspreken.

leven?” Dat verklaart bijvoorbeeld het succes van

maar onontkoombare ontdekkingsreis op weg naar

Er zijn ook andere opties mogelijk. Dichter bij huis.

en de consumentenvoorkeur voor urban farming.

een sterke marktpositie.’

Maar Martien en Hans zien dat die opties om te

Dat fenomeen speelt in op consumenten die een

pionieren, hoewel fysiek dichterbij, niet wezenlijk

product wensen met een hogere “aaibaarheid”.

makkelijker zijn. ‘Nog veel sterker dan bij het bijna

De P van Prijs speelt dan ineens helemaal niet meer

traditionele tuinbouwondernemen in een ander

zo’n doorslaggevende rol. De opkomst van local for

land kom je op kennisgebieden waar nog niemand

local wordt eveneens voor een niet onbelangrijk

eerder was. In deze nieuwe wereld dichter bij huis

deel aangejaagd door emotionele motieven. “Eigen

zou je eigenlijk alles moeten vergeten wat je ooit

groenten eerst”, zou je kunnen zeggen. Wil je die

over de vier klassieke marketing-P’s geleerd hebt.

productfunctie optimaal invullen, dan zul je de

Neem bijvoorbeeld de aloude prijsdiscussie. Als het

muren moeten slechten tussen sales, marketing,

in een markt vooral over prijs gaat, zoals bij de open

R&D en productie. Je zult gezamenlijk moeten

Daar zijn waar de klant is

van sensoren die online aansturing van de teelt

| Top 100

14 | Hillenraad100 | 2015 |

De Hillenraad100 editie 2015 De tuinbouw in Nederland staat voor het eerst sinds jaren weer in de stand ‘vooruit’. Dit zal grotendeels samenhangen met het groeiende consumentenvertrouwen, maar ook met de overtuiging onder de topondernemers dat er maar één oplossing mogelijk is: niet afwachten, snelheid maken. Ook dit jaar willen we met de top 100 dé monitor zijn van de ontwikkelingen in de tuinbouwsector.

Het tuinbouwcluster en de BV Nederland De bedrijven in de Hillenraad100 zijn de meest

Stijgen of dalen

Legenda bij de top 100 Sinds 2003 geven we met de Hillenraad100 een

De sector is volop in beweging door

beeld van de honderd meest toonaangevende

tezamen het gehele Nederlandse tuinbouwcluster

internationalisering, schaalvergroting,

bedrijven in de kennis en kapitaalintensieve (glas)

vormen. Door de overheid erkend als een van de

ketenverkorting, fusies en overnames.

tuinbouwsector. We beoordelen de bedrijven

topsectoren in ons land, is dit cluster van grote

Dat heeft impact op de noteringen. Stilstand

uit het gehele cluster omdat de kracht van de

waarde voor onze economie. De innovatie- en

is achteruitgang omdat bedrijven die het beter

tuinbouw ligt in de onderlinge samenhang binnen

concurrentiekracht zijn groot, evenals het belang

doen klimmen in de lijst, waardoor andere

het cluster. Van de bedrijven treft u een profiel aan

voor de Nederlandse economie. De tuinbouw

dalen. Ons doel is tot een scherpere beoordeling

dat door onze redactie met zorg is samengesteld

levert circa 103.000 arbeidsplaatsen (fte) en

te komen, maar deze steeds in een positief

uit diverse bronnen. Bij de korte beschrijving van

een toegevoegde waarde van € 8,4 miljard euro.

daglicht te stellen. Samen maken we de sector

de onderneming vindt u een aantal kentallen

De productiewaarde is € 15,8 miljard en levert een

sterker.

om de omvang ervan aan te geven. De redactie

toonaangevende van de bijna 25.000 bedrijven die

uitvoerwaarde van ruim € 15 miljard, aldus het jaarbericht 2015 van de topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen.

Erkenning ondernemerschap

baseert zich op informatie van de bedrijven en

Beoordeling

openbare bronnen. De redactie heeft ontwikkelingen meegenomen tot medio augustus 2015.

Hillenraad hanteert voor de beoordeling een multidisciplinair bedrijfskundig model. Dit is

Categorie Aanduiding van de categorie

De selectie van die top 100 gaat verder dan puur

gebaseerd op een brede toetsing van negentien

een ranking; tevens proberen we de meest actuele

factoren en kentallen, zowel kwantitatief als

ontwikkelingen te vangen en te duiden. Zo zien

kwalitatief. Het gaat vooral om de trendontwikkeling

we bedrijven in opkomst, maar ook bedrijven die

van de betreffende kentallen in de tijd.

na een reeks van mooie jaren zichzelf opnieuw

Voor een aantal kwantitatieve kentallen wordt

moeten uitvinden om aansluiting te vinden bij de

een voortschrijdend gemiddelde gehanteerd.

veranderende marktomstandigheden. Het blijkt

De kwalitatieve beoordeling is vooral gebaseerd

moeilijk om aan de top te komen, maar soms nog

op de uitgangspunten voor een High Performance

moeilijker om aan de top te blijven. Een plaats in de

Organization (Michael Beer, Harvard Business

top 100 is echter een absolute erkenning voor sterk

School).

Medewerkers TOT Totaal aantal medewerkers op

Expertcomité

Medewerkers NL Medewerkers op de loonlijst in

ondernemerschap. Hulde aan de 100 die deze lijst wél haalden.

Open competitie

De Hillenraad100 wordt volgens een zorgvuldige

binnen het tuinbouwcluster Omzet totaal Totale groepsomzet van de onderneming (in euro’s) Omzet H100-Q Deel van de omzet dat relevant is voor de Hillenraad100beoordeling (in euro’s) Medewerkers Totaal aantal medewerkers (indien er geen medewerkers in het buitenland zijn) de loonlijst Nederland

procedure vastgesteld. Het vertrekpunt van de

Vestigingen BTL Aantal buitenlandse vestigingen

De Hillenraad100 is een open competitie voor

beoordeling is het onderzoek door de redactie

Getal met * Schatting gemaakt door

bedrijven in de kennis- en kapitaalintensieve

van Hillenraad100 en de adviseurs van Hillenraad

Hillenraad100 bij het ontbreken

tuinbouw. We kijken breder dan alleen de glastuin

Partners. De resultaten van het onderzoek worden

van openbare bronnen

bouwproducten zelf. Het draait om bedrijven uit

vervolgens gecombineerd met een analyse door het

het totale tuinbouwcluster met een stevige basis

expertcomité. Het is een intensief proces van wikken

in Nederland. De focus ligt op ondernemingen

en wegen. De uiteindelijke notering is de uitkomst

met een sterk internationaal blikveld. Van de ruim

van feiten, wetenswaardigheden en de opinie van de

7.500 bedrijven worden een kleine 250 intensief

experts. Dit maakt de lijst levendig en een tikkeltje

door Hillenraad gevolgd. Wij zoeken naar de meest

eigenzinnig.

toonaangevende ondernemingen in de tuinbouw sector. Hillenraad100 is daarmee dé monitor van

Verantwoording

de ontwikkelingen en de dynamiek in de sector.

Iedereen die precies wil weten hoe de beoordeling

Bedrijven kunnen ook ongevraagd in de lijst komen,

tot stand komt, welke toetredingscriteria en welke

het gaat ons immers om het totaalbeeld van de

beoordelingscriteria we hanteren en hoe een

sector. De lijst van bedrijven die er toe doen.

gestratificeerd clustermodel werkt, verwijzen we graag naar onze website www.hillenraad100.nl/ verantwoording

Top 100 |

| Hillenraad100 | 2015 | 15

100 (–) JEM-id Categorie dienstverlening Omzet totaal 2.430.000 Medewerkers 23 www.jem-id.nl

98 (100)

Bromelia Specialist

Categorie verkooporganisatie Omzet totaal 21.634.000 Medewerkers 9 www.bromeliaspecialist.nl

Nieuw in onze lijst, maar voor heel veel ondernemingen in deze lijst een bekende

Hier worden we blij van. Bromelia Specialist onderkent dat het vandaag de dag

klank. JEM-id werkt namelijk voor grote namen als Prominent en DOOR,

weinig zinvol meer is om met oogkleppen op te produceren zonder je om de

FresQ, Harvest House, een lijst van AGF im- en exporteurs en een reeks aan

consument te bekommeren. Die consument heeft inmiddels talloze zaken om

handelskwekerijen in de sierteelt. De klantenlijst is gewoonweg te lang om hier

de spaarzame centjes aan uit te geven: bloemen, planten, vakanties, tablets, de

op te noemen. Al die opdrachtgevers komen bij JEM-id terecht omdat ze hier

nieuwste Apple Watch. In feite is elk ander product een aanslag op jouw verdien-

geavanceerde software vinden om hun bedrijfsprocessen te automatiseren.

vermogen, substituten te over. Dus wordt er nu gesegmenteerd. Er zijn zes doel-

Met nullen en enen slaat het relatief kleine team van JEM-id de brug tussen

groepen gedefinieerd en voor elk daarvan is een apart filmpje gemaakt, dat op het

teler en retailer. Maar liefst 75% van de omzet wordt behaald in de Nederlandse

eigen YouTube-kanaal te vinden is. Want de oudere empty nester heeft andere

sierteelt- en AGF-sector. De klanten zijn geholpen met twee typen producten:

behoeftes dan het jonge gezin. Ook is er een koppel hogeschoolstudenten losge-

ERP om alle goederen- en geldstromen in goede banen te leiden en een

laten op de vraag hoe je e-commerce richting de consument het handigst inzet.

platform voor communicatie tussen telers en exporteurs. Die maken er in groten

Deze franchiseorganisatie is stevig bezig om alle elementen in de horizontale en

getale dankbaar gebruik van; op FloraXchange wordt al meer dan 90% van het

verticale keten op de slimste manier aan elkaar te knopen: veredelaar, consument

potplantenaanbod gecommuniceerd. Het broertje GreenXchange zit nog in de

en de zakenpartners door geheel Europa. Goed om te zien hoe deze ondernemers

pijplijn. Hier kunnen eerdaags AGF-partners elkaar sneller en beter vinden.

stug doorbouwen, want ook in een franchise gaat niets vanzelf. We zijn benieuwd

Een niet onbelangrijk side product zit in de ontwikkeling van apps, websites en

naar de beloofde startup op basis van de digitale ontwikkelingen.

alles wat de moderne tuinbouwonderneming tegenwoordig nodig heeft. Dus niet alleen producten voor in control, maar ook voor in contact. Uiteraard ziet de eigen website er lekker fris uit, met volop ‘recht op het doel af’ informatie waar de bezoeker wat aan heeft. Door MKB Westland bekroond tot meest innovatieve bedrijf van het Westland en een mooie nummer 100.

99 (–)

Van der Ende Groep

Categorie toelevering Omzet totaal 14.006.000 Medewerkers 74 www.vanderendegroep.nl

97 (90) SV.CO Categorie productie Omzet totaal 13.100.000 Medewerkers totaal 51 Medewerkers NL 50 Vestigingen BTL 1 www.svco.nl

Dat de gebroeders Strijbis in 1965 mede aan de wieg stonden van het huidige SV.CO is uiteraard flink gevierd. Na vijftig jaar zit de schwung er nog helemaal in, geen spoor van sleet of slijtage hier. De lijst met nieuwsberichten op de website

Precies dertig jaar na haar oprichting heten we de Van der Ende Groep welkom

is ellenlang en getuigt van onverminderd enthousiasme. Dat is mogelijk mede te

in onze lijst. Een mooie bekroning op het werk van Piet van der Ende die aan

danken aan de mooie leeftijdsopbouw van de vierkoppige directie: 29, 33, 41 en

de wieg stond van de groep én van zoon Lex, die nu het roer overneemt. Vader,

61 jaar. Dan heb je wijsheid gecombineerd met jeugdig enthousiasme, ervaring

zoon en de medewerkers hebben de wind flink in de rug. In het afgelopen jaar

met Sturm und Drang. De heren ondernemers vertrouwen bij hun doen en laten

is de groep gegroeid van 10 miljoen euro omzet naar 14 miljoen; het aantal fte

voor een belangrijk deel op intuïtie. Op die wijze verdwijnen er soorten uit het

steeg van 50 naar 74. En dat in een periode waarin technisch toeleveranciers

assortiment en worden er weer andere in het veld gezet. Bij dat doen en laten

als deze het toch echt niet makkelijk hebben gehad. Ook de Van der Ende Groep

worden medewerkers nadrukkelijk betrokken. Dus samen veel naar de lean

heeft haar portie wel gehad, met het omvallen van drie belangrijke klanten.

verbeterborden kijken en elkaar lekker scherp houden. Omdat je er met intuïtie

Die tegenslag is verwerkt door veel investeren in innoveren. Begon Piet van der

alleen niet komt, wordt ook sterk geleund op nieuwe technologie. Met RFID is nu

Ende in 1985 met het repareren en reviseren van waterpompen, vandaag de

precies te zien waar karren en producten zijn en kan de exporteur beter plannen.

dag zien we een enorm aantal innovaties en merken uit de stal van de groep

Die is ook geholpen met de VMP-koppeling: wat besteld is, is ook leverbaar.

komen. In de sector zijn het bekende klanken, van Airmix, Danfoss en Phyto-Drip

Dat levert toch weer een notering op in onze lijst.

tot en met Triton en Verti-Fan. Triton komt voort uit de overname van Moor Filtertechniek in 2012. Deze oplossing om ‘crazy roots’ op microbiologische wijze te voorkomen, is enorm aangeslagen. Het geeft maar aan dat de Van der Ende Groep een uitstekend inzicht heeft in wat kwekers en telers nodig hebben. Bijzonder is de no cure no pay benadering bij innovaties. Dat verlaagt de drempel aanzienlijk, zo kom je sympathiek binnen. Sympathiek is ook de wijze waarop de mens centraal staat in de onderneming. Met z’n allen gezamenlijk de pauze ‘vieren’, dat draagt werkelijk bij aan commitment en mooie resultaten.

96 (91)

Starre Group

Categorie productie Omzet totaal 14.500.000* Medewerkers 100 www.starregroup.nl

We kunnen niet ontkennen dat de ooit zo stralende ster van Starre Group nu toch wat bleekjes oogt. De groep liep ooit ver voor de troepen uit. Dit was één van de eerste ondernemingen die in haar verkoop- en marketingstrategie vooral dacht vanuit het schaprendement van de klant. Zo was dit één van de eerste ondernemingen die in de kassa van de klant mocht kijken om op basis daarvan naar gezamenlijk beter resultaat toe te werken. En Starre Group verraste met de

Crop-specific quality substrates

Contact Cultilene voor vrijblijvend advies

Zeusstraat 2, 5048 CA, Tilburg, The Netherlands t + 31 (0)13 578 00 57 - e info@cultilene.nl - i www.cultilene.com

Top 100 |

| Hillenraad100 | 2015 | 17

eigen fotostudio en de eigen designafdeling, om de producten zo fraai mogelijk in de markt te zetten en de klant maximaal te ontzorgen. Inmiddels moeten we constateren dat in de markt voor klimplanten de ‘top’ toch een beetje bereikt is. Eerlijk gezegd wachten wij een beetje op een nieuwe doorbraakinnovatie, iets dat ons opnieuw verrast. Mogelijk gaat er nu meer energie zitten in de directiewisselingen en de heroriëntatie op de productiecapaciteit. We hopen werkelijk dat we deze mooie onderneming volgend jaar nog in deze lijst mogen zien. Daarvoor moet nog wel het nodige gebeuren.

95 (86)

93 (96)

Berg Hortimotive

Categorie toelevering Omzet totaal 10.382.000 Medewerkers 44 www.berghortimotive.nl

Dit zijn citaten waar we van smullen: ‘We stellen niet meer ons eigen product centraal, maar vooral de processen van de klant.’ Berg Hortimotive sluit zich

Onings Holland

Categorie uitgangsmateriaal Omzet totaal 43.529.000 Medewerkers 40 Vestigingen BTL 1 www.onings.com

daarbij aan in de gelukkig steeds langer wordende rij van ondernemingen die snappen dat je product pas relevant wordt als het de behoefte van een klant vervult. Wie maakt, heeft niks. Wie verkoopt, heeft de markt. Berg Hortimotive heeft het productieproces dus helemaal geënt op klantspecifieke oplossingen en flexibiliteit. Dat laatste is nodig om adequaat in te spelen op aankoopbeslissingen die steeds later worden genomen. Met de nieuwe offertemodule voor de buitenlandse verkopers wordt slim op dat gegeven geanticipeerd. Die verkopers worden getraind om vanuit de onderscheidende

De wisselende posities in onze lijst zijn een teken van de markt waarin bollen-

‘from picking to packing’ filosofie te denken in totaaloplossingen. Door het

en knollenexporteur Onings Holland opereert: magere en vette jaren wisselen

onderliggende product wat meer los te laten en dat concept de boventoon

elkaar af. Dus zie je in onze lijst deze onderneming stijgen en dan weer dalen.

te laten voeren, wordt de klant op haar wenken bediend en de totale marge

Onings Holland ligt als een stevig schip op de golven die de conjunctuurgolven

interessanter. In lijn daarmee zien we de oprichting van het consortium

van de bloembollenmarkt nu eenmaal met zich meebrengen. Die daling dit

‘Cooperation in controlled growing’, samen met Flier Systems en Bosman Van

jaar lijkt groot, maar Onings Holland is en blijft een solide MKB-bedrijf, en

Zaal. Toch mooi om te zien dat de onderneming die vijftig jaar geleden begon

dat soort bedrijven zijn toch de kurk waar de Nederlandse economie op drijft.

met buisrailwagens zo goed meebeweegt op de golven van de tijd. Nu verkoopt

De onderneming doet ‘gewoon’ haar stinkende best om de klanten tevreden te

Berg Hortimotive ook Mobile Phenotyping Robots. Dat zou in de jaren vijftig

houden en dat levert een prima boterham op. Daar is niets mis mee, maar het is

hebben geklonken als sciencefiction. De toepassing van de nieuw verworven

wel zo ongeveer de reikwijdte van de strategie. In onze lijst zijn die manier van

lean startup-methodiek zal tot nog veel meer moois leiden.

werken en de resultaten goed voor een notering in de top 100. En dan laat je nog altijd duizenden bedrijven achter je.

94 (95)

Saint-Gobain Cultilène

Categorie toelevering Omzet totaal 780.170.000 Omzet H100-Q 30.000.000* Medewerkers totaal 125 Medewerkers NL 60 Vestigingen BTL 6 www.cultilene.nl

92 (99)

Bosman Van Zaal

Categorie toelevering Omzet totaal 27.821.000 Omzet H100-Q 25.595.000 Medewerkers totaal 165 Medewerkers NL 147 Vestigingen BTL 3 www.vanzaal.com

De nog relatief prille combinatie van Frans van Zaal Totaal Techniek en Bosman International denkt driftig na over de te voeren strategie. Dat lijkt ons wel

Cultilène heeft een interessante positie in Nederland en een bijzondere reden

zinvol, want er wordt gesproken over ‘focus op continenten als Europa, Noord-

om hier actief te zijn. In het segment steenwolsubstraten voor de glastuinbouw

Amerika en Afrika én veel projecten in het Midden-Oosten en Azië’. Dat roept

benadert deze dochter van het 350 (!) jaar oude Franse concern Saint-Gobain

de vraag op waar dan precies de focus ligt. Om het in elk geval voor de klant

in Nederland bij lange na niet het marktaandeel van de directe concurrent

allemaal helder te houden, zijn de zes productgroepen op de nieuwe website

Rockwool Grodan. In Amerika, Oceanië, Zuid-Korea en een aantal Europese

duidelijk gerangschikt. Althans voorlopig, want mogelijk leidt het denken over

landen buiten de Benelux is juist Cultilène weer prominenter aanwezig.

de strategie tot weer een iets andere indeling. Intern is hard gewerkt om alle

Cultilène zoekt in ons land de tuinbouwpartners met de meeste knowhow en

systemen en processen te integreren. Zo is het gelukt om de doorlooptijd van

de hoogste graad van innovatie. De aanwezigheid hier is daarmee een etalage

projecten met 20% te verkorten. Dat is mooi, maar de kritische beschouwer

én spingplank. De verdiensten zijn wellicht mager, maar de exposure is het

van zo’n cijfer kan dan tegenwerpen: we weten niet wat het vertrekpunt van

waard. De innovaties van Cultilène zijn vooral technology driven en ze zijn

de meting was. De nieuwe combinatie timmert aan de weg met onder andere

indrukwekkend. Met nieuwe vondsten en producten als de Ultimate-technologie,

de doorontwikkeling van phenotyping, de verfijning van de FiLo Stapelaar, het

CultiOne, RootmaXX en Exact Air wordt zeer goed ingespeeld op teeltrendement.

Solar-powered greenhouse systeem voor Olij Rozen in Kenia en Cyclone, een

En dan gaat het verhaal snel rond. Bij dat alles wordt gestreefd naar een zo

innovatieve oplossing voor slimmer irrigeren. Bij de verschillende innovaties

direct mogelijke relatie met de klant. Een mooi voorbeeld is de online remote

wordt regelmatig samengewerkt met Wageningen UR. Wij zouden nog wel

ondersteuning via sensoren, waarbij kennis van water- en klimaatmanagement

iets duidelijker willen zien wat de samenwerking méér brengt dan wat de twee

gekoppeld wordt. Veelzeggend is ook het besluit om, in overleg met Horticoop,

ondernemingen afzonderlijk van elkaar presteerden. Niettemin, een kleine stap

bij de verkoop van steenwolsubstraat de distributeur te omzeilen en de markt

voorwaarts. Op de valreep vernamen we nog dat er een mooie order van een

rechtstreeks te bedienen. En: Cultilène wil marktaandeel winnen met de

‘CropScience’ klant is binnengehengeld, daarover volgend jaar meer.

activiteiten in diffuus glas. We gaan het nauwlettend volgen.

EY al 25 jaar uw accountant en adviseur in de hortibusiness

De EY vestiging Westland bestaat dit jaar 25 jaar en is in het centrum van de hortibusiness in een kwart eeuw uitgegroeid tot een kantoor met 70 medewerkers die dagelijks intensief betrokken zijn bij nationaal en internationaal opererende ondernemingen in deze sector. Door onze lokale aanwezigheid in het Westland en onze jarenlange ervaring in de hortibusiness volgen wij de ontwikkelingen op de voet. Wij zijn u daarbij graag van dienst met de controle van uw jaarrekening in binnen- en buitenland en bij fiscale en financieringsvraagstukken. Onze sectorervaring en ons internationale netwerk stelt ons in staat fusies en overnames, de verkoop van een onderneming of bedrijfsopvolging effectief te begeleiden binnen het familiebedrijf alsook in internationale context. Vanuit deze specialismen zoeken wij samen met u naar oplossingen waarmee u direct aan de slag kunt. Zo maakt EY het verschil. Wij ontmoeten u graag bij ons op kantoor of tijdens één van onze informatieve bijeenkomsten.

Kijk voor meer informatie over de hortibusiness op www.ey.nl of neem contact op met Sander Zuidgeest of Steven Spiekhout op 088 – 407 1506.

marc@bruins.nl

rob@bruins.nl

Wilt u uw organisatie toekomstbestendig maken? • Managementversterking gewenst? • Passen bij uw bedrijfscultuur bepaalt 80% van het succes bij een aanstelling • Wetenschappelijk gefundeerde selectie methoden • Werving & selectie met garantie en nazorg • Bedrijfs-opvolging en -overdracht

SINDS 1985 SPECIALIST IN DE TUINBOUW

Top 100 |

91 (92)

| Hillenraad100 | 2015 | 19

Pligt Professionals

Categorie productie Omzet totaal 5.372.000 Medewerkers 35 www.pligtprofessionals.nl

Pligt Professionals handhaaft zich keurig in de staart van onze lijst. Dan behoor je toch nog altijd tot de absolute top van de Nederlandse tuinbouwsector.

89 (89) Categorie productie Omzet totaal 21.010.000 Medewerkers 13 www.wesselmanflowers.nl www.tulpen.nl

Wesselman Flowers / Tulpen.nl

De onderneming speelde zich drie jaar geleden in de kijker door een voorbeeldige

Volgens initiatiefnemer Joost Wesselman is het ‘the best of both worlds’:

marketingstrategie en dito resultaten. Achteraf was de timing niet optimaal,

een franchiseorganisatie vormen met gelijkgestemde tulpenbroeiers.

want juist op dat moment zag de directie dat het juist dat jaar allemaal wat

De franchisenemers behouden hun zelfstandigheid, maar leggen zich wel vast

minder florissant was. Inmiddels hebben we alle cijfers en feiten van de

op afspraken omtrent samenwerking, productie en kwaliteit. Op die manier

afgelopen jaren wat scherper op het vizier en we moeten achteraf constateren

kun je gezamenlijk veel makkelijker meebewegen met fluctuaties in de vraag.

dat het jaar 2013 één van de mindere was in de rijke historie van Pligt

De klant heeft de zekerheid van gelijke kwaliteit, van welke broeier de tulpen

Professionals. Dat lag niet zozeer aan de ingezette koers, het zat gewoon

ook komen. De gezamenlijke online dagplanning stroomlijnt het geheel. Dat de

allemaal wat tegen. Inmiddels zien we over het jaar 2014 al veel fleurigere

formule werkt, moge blijken uit de omzet van de franchiseorganisatie. Die ligt

resultaten en er is weer meer waardering voor de marktprestaties van Pligt

aanzienlijk hoger dan de omzet van Wesselman Flowers; dat Hillenraad

Professionals. Door gerichte marketing en een serie speciaal ontwikkelde

Partners aan de wieg heeft gestaan van deze franchise zullen we voor deze

websites wordt het brede palet aan binnen- en buitenplanten mooi gedoseerd

ene keer niet onvermeld laten. De woelige eerste jaren zijn overleefd, het

aan de man (en de vrouw) gebracht. We hebben er alle vertrouwen in.

schip is door de branding heen en ligt mooi op koers. Inmiddels heeft dat

90 (–)

schip buitenlandse bestemmingen bereikt. Zo wordt onder andere in Amerika uitgeleverd. De website blijft een genot om naar te kijken, een feest vol beleving.

Proeftuin Zwaagdijk

Categorie dienstverlening Omzet totaal 5.741.000 Medewerkers 48 www.proeftuinzwaagdijk.nl

Liefhebbers van meer markt en minder overheid moeten met genoegen kennisnemen van de geschiedenis van deze nieuwkomer in onze lijst. Proeftuin Zwaagdijk startte in 1986 en al snel kwam er vanuit de overheid minder geld

Het enthousiasme spat ervan af.

88 (93)

Holstein Flowers

Categorie productie Omzet totaal 12.285.000 Medewerkers 49 www.holsteinflowers.nl

voor praktijkonderzoek. Bijna ging dit instituut ten onder, ware het niet dat

Dat zijn nog eens grote slagen in marktverbinding: in 2011 zat Holstein Flowers

het bestuur ervoor koos om als private organisatie door te gaan. De rest is

op 25% directe afzet van haar gerbera’s, inmiddels is dat al meer dan 60%. En die

geschiedenis. Vandaag de dag is Proeftuin Zwaagdijk één van de aanjagers van

omslag is nog lang niet ten einde. Het kost allemaal flink wat meer werk en het

de Nederlandse innovaties in de tuinbouwwereld. Er wordt intensief onderzoek

is veel intensiever, maar onder de streep levert het klinkende resultaten op.

gedaan naar gewasbeschermingsmiddelen, meststoffen, ledverlichting,

Via de Virtual Market Place is Holstein Flowers steeds nadrukkelijker en beter in

teeltsystemen, zaadbehandelingen en klimaatstrategieën. Stuk voor stuk

beeld bij de bloemist. Die directe relatie wordt ook verder uitgebouwd door met

zeer actuele vraagstukken. Vooral de activiteiten van de locatie Demokwekerij

de exporteurs fysiek die bloemist op te zoeken én door deel te nemen aan de

Westland hebben onze belangstelling. In hoeverre de onderzoeksresultaten

exclusieve samenwerkingsverbanden Premium Flowers en Floral Fundamentals.

van die locatie ook leiden tot echte doorbraken en innovaties is voor ons nog

Die consumentenbenadering is mooi terug te zien in de verfrissende website

wat lastig te beoordelen. Feit is wel dat jaarlijks zo’n twaalfduizend telers en

vol inspiratie en enthousiasme. Om het assortiment net zo fris en sprankelend

‘agrarisch gerelateerde’ bezoekers uit binnen- en buitenland over de vloer

te houden, worden in eigen huis continu nieuwe lijnen ontwikkeld. Er komen

komen. De deelname van Proeftuin Zwaagdijk aan het nieuwe Greenport Horti

jaarlijks zo’n zeven tot tien nieuwe soorten uit de keuken, andere soorten

Campus maakt de toekomstambities duidelijk. De buitenlandse belangstelling

worden uit de handel gehaald. De consument lijkt het zeer te waarderen en zo

heeft er ook toe geleid dat Proeftuin Zwaagdijk neerstrijkt in Azië; er zijn plannen

behoudt Holstein Flowers haar benijdenswaardige positie: koploper in gerbera’s.

om in Vietnam een vestiging te openen. Ook in andere landen is er belangstelling voor deze vorm van samenwerking in onderzoek. Wij gaan het allemaal eens met belangstelling volgen. Mooi om te zien dat deze hybride vorm van bedrijfsvoering zijn vruchten afwerpt in het post-PT tijdperk.

De toekomst ligt verborgen in de kiem. Niet groot, groter, grootst. Niet meer en meer. Wel meerwaarde. En intensivering. Van kennis vooral. Hoe beter wij in staat zijn te focussen op het ogenschijnlijk onzichtbare, hoe beter wij zijn voorbereid op de toekomstâ&#x20AC;Ś

Top 100 |

87 (97)

| Hillenraad100 | 2015 | 21

Delft Research Group

Categorie dienstverlening Omzet totaal 7.320.000 Omzet H100-Q 6.588.000 Medewerkers totaal 66 Medewerkers NL 63 www.agrocontrol.nl

85 (69) AAB Categorie dienstverlening Omzet totaal 3.080.000 Omzet H100-Q 2.772.000 Medewerkers 27 www.aabnl.nl

Het is natuurlijk ook niet uit te spreken voor je zakenpartners in bijvoorbeeld

Voor we tot de kern komen, moeten we hier eerst een misverstand

Canada, Amerika of Australië: Agro AdviesBuro. Gezien de internationale groei

rechtzetten. In eerdere jaren ontvingen we van Delft Research Group louter

van deze drie-eenheid was het gewoonweg handiger om de naam te wijzigen in

de omzet die direct gerelateerd was aan glastelers. De groep is echter een

AAB. Daarbij onderscheidt men een AAB Nederland en een AAB International.

echte tuinbouwdiamant met veel meer facetten, want er wordt ook gewerkt

De adviseurs, ingenieurs en makelaars helpen hun opdrachtgevers op het vlak

voor AGF- en zaadbedrijven. Uit dit geheel aan activiteiten komt 90% van de

van onder andere aardwarmte, energievraagstukken, CO2-emissierechten of

omzet. Die omzet stijgt gestaag, want in de wereld van gewasbescherming,

faciliteiten specifiek voor veredelingsbedrijven zoals zaadkluizen, laboratoria of

ziektebeheersing, residucontrole, teeltoptimalisatie, hygiëne en voedselveiligheid

klimaatcellen. Een heel breed spectrum, derhalve. Het zijn stuk voor stuk actuele

is genoeg onderzoekswerk te doen. Alles en iedereen is op zoek naar

thema’s waar AAB zich mee bezighoudt. In veel landen is de energiemarkt op

waarborgen en zekerheid. ‘Meten is weten’ dus wordt er wat afgemeten.

drift en is het zoeken naar de beste toepassingen (zon, fossiel of aardwarmte) en

De groei wordt aangejaagd door de voortschrijdende techniek, de steeds

subsidiemogelijkheden. AAB is één van de weinige organisaties die de weg nog

complexere klantwensen en nieuwe weten regelgeving. Een ontwikkeling die

weet in het doolhof van het EU ETS handelssysteem. De dienstverlening voor de

we zeker blijven volgen is de verschuiving van het lab naar on-site metingen,

zaadveredelaars is lucratief, want dit is toch wel de grote mondiale groeimarkt

met behulp van microprocessoren. Speciaal daarvoor is Sendot Research

op dit moment. AAB zit bij alle grote spelers, van Syngenta tot en met Enza

opgericht. In de nabije toekomst worden zo datamining en dataprocessing

Zaden. Waar het gaat om het ontwerp en de haalbaarheid van kassen vliegen

vanuit de on-site metingen steeds belangrijker. Het wegvallen van de

de hectares je hier om de oren. Vreemd genoeg groeien omzet en het aantal

opdrachten van het Productschap Tuinbouw was even lastig, maar het gat werd

medewerkers dan niet zo hard als je zou verwachten. Bij andere dienstverleners

snel opgevuld met nieuwe opdrachten voor individuele bedrijven en de topsector

zien we die progressie wél. Misschien moeten we nog een jaartje geduld hebben.

T&U. Voor die laatste werd eind 2014 de Stichting Control in Food & Flowers opgericht. Dat is veerkracht.

86 (–)

Fachjan Project Plants

Categorie productie Omzet totaal 10.299.000 Medewerkers 31 www.fachjan.nl

84 (82) Arcadia Categorie productie Omzet totaal 13.544.000 Medewerkers 30 www.arcadiachrysanten.nl

Arcadia verlegt grenzen in haar specialisme, de tros- en pluischrysant. De groei zit er goed in bij deze veelvuldig bekroonde onderneming. Die groei maakte het

‘Olifanten doen het met olifanten’, zo luidt de uitdrukking. Fachjan Project Plants

noodzakelijk om een nieuwe locatie te openen, volledig ingericht op Het Nieuwe

heeft daar een mooie parafrase op: ‘Dierentuinen praten met dierentuinen.’

Telen. Bovendien neemt een geavanceerde robot hier elke tak afzonderlijk onder

Of: ‘Tropische zwembaden kennen elkaar. En via via kennen ze ons.’ Oftewel:

de loep, zodat de klant alleen het beste krijgt. Om die klant beter te bereiken

gelijkgestemden zoeken elkaar op, doen zaken met elkaar. Fachjan Project

is in 2015 besloten om lid te worden van Decorum. Vooral in Engeland doet

Plants zit in een unieke markt van zeer grote planten voor bijzondere klanten.

Arcadia goede zaken. De vier grote exporteurs in de UK kunnen en willen niet om

In die markt heeft ze een uitstekende naam en reputatie. Er wordt op drie

Arcadia heen, als het om pluischrysanten in steeds weer nieuwe varianten gaat.

velden tegelijk Champions League gespeeld. Het onderdeel Projectbeplanting

De designers zijn er dol op, de afnemers weten in Arcadia een partner met hoge

richt zich wereldwijd op bijzondere klanten zoals dierentuinen, hotels en

leveringszekerheid. Een andere belangrijke markt is Rusland, maar dat blijkt

tropische aquaparken. De Interieurbeplanting bedient onder andere de grote

een onzekere factor. Aan de goede relatie met de Russische klanten zal het niet

kantoorinrichters. Voor deze segmenten is de Fachjan Green Habitat-app

liggen. De groeiplannen van Arcadia blijven niet beperkt tot nieuwe locaties en

ontwikkeld. Daarmee kan de klant zien hoe een keuze uit de tweeduizend plant-

het nóg beter bedienen van de klant. Dat blijkt uit het visiedocument Gezonde

en bakcombinaties in de eigen ruimte zou uitpakken. Mooie personalisering!

Ambitie. Die ambitie omvat ook de wens om door te ontwikkelen tot een High

Wie het met eigen ogen wil beoordelen, is welkom in de Skybox bij Fachjan

Perfomance Organisatie. Arcadia is het enige snijbloemenbedrijf dat met deze

in de kas. Het derde segment is de grootste moneymaker; met de dienst Day

materie bezig is en haalde op het traject richting HPO keurige beoordelingen.

Trade worden op de snelst mogelijke wijze met name exporteurs, bloemisten en

Dat geeft wel aan dat de lat hoog ligt.

tuincentra beleverd. Bestellingen kunnen binnen een half uur in de vrachtwagen staan. Het is tekenend voor de enorme snelheid en het commitment waarmee gewerkt wordt: ‘Als de concurrent de prijs nog aan het maken is, hebben wij de bestelling al binnen.’ Het leidde tot een indrukwekkende groei, de afgelopen jaren. En een warm welkom in onze lijst.

SIERTEELT

BIOLOGIE

HANDEL

optimale productie & kwaliteit!

BOUW Groen Agro is hét laboratorium voor de complete agrarische keten in de tuinbouw, AGF-handel, voedingsmiddelen en microbiologie. >>

Ontdek meer op www.agrocontrol.nl

De ideale match Wij halen het beste uit mensen en selecteren de ideale match voor uw vacature. UITZENDEN & DETACHEREN WERVING & SELECTIE PAYROLLING

Bel nu 010 511 10 99 of bezoek www.perﬂexxion.nl voor onze vestigingen.

...maakt er werk van!

SNA-Keurmerk

Top 100 |

83 (84)

| Hillenraad100 | 2015 | 23

wijze is het huis mooi op orde; niet alleen administratief maar ook op de kwekerij.

Sjaak van Schie

Categorie productie Omzet totaal 15.221.000 Medewerkers totaal 110 Medewerkers NL 60 Vestigingen BTL 1 www.sjaakvanschie.nl

Hier zien we een mooi palet aan jaarrond opkweek van warme planten, waaronder basilicumplanten voor Albert Heijn. Er is zelfs een consumentenmerk: Allegro. Onder deze naam is de levering van planten voor de volkstuinder professioneel opgezet. In alles wordt bij Wayland Plants groot gedacht: grote partijen, grote klanten. Alles wat in de kwekerij wordt opgezet, is op voorhand al verkocht. Zo kun je mooie resultaten neerzetten. Het jaar 2014 is dan ook met plezier bijgeschreven in de boeken.

Het jaar 2014 stond voor Sjaak van Schie in het teken van herstel. In 2013 was productie-uitval ontstaan door kwaliteitsproblemen en dat moest worden rechtgezet. Bij al die malaise was er één belangrijk lichtpunt: de belangrijkste klanten lieten Sjaak van Schie niet vallen. Dat was mede te danken aan de knappe wijze waarop de onderneming reageerde: gewoon open kaart spelen en laten zien dat je er daadwerkelijk wat aan doet. Inmiddels heeft de directie nog eens goed in de spiegel gekeken en wisselingen in het management doorgevoerd. De operationeel manager is druk doende om de processen verder te perfectioneren, de kwaliteit naar het hoogste niveau te tillen en de kostprijs optimaal te beheersen.

80 (–) Categorie uitgangsmateriaal Omzet totaal 36.475.000 Medewerkers 114 www.vanderlugt.com www.wpk.nl

Plantenkwekerij Van der Lugt/WPK

De inspanningen zijn niet voor niets geweest, want het bedrijfsresultaat is weer

Een nieuwkomer die het verdient om toe te treden tot de eregalerij van de Neder-

op orde en er kan weer lekker gewerkt worden aan nieuwe producten. Zo wordt

landse tuinbouw. Deze twee samenwerkende plantenkwekers kweken jaarlijks

veel verwacht van de nieuwe Hy-pe, een Hydrangea in bijzondere kleuren en met

enorme partijen komkommer-, tomaten-, paprika- en aubergineplanten op voor

bijzondere vormen. Nu maar hopen dat het inderdaad net zo’n hype wordt als

de glastuinbouw. Tevens komt er nog een imposante productie aan uitgangs-

Sjaak van Schie voorspelt. Aardig is ook het concept Grow your own Hydrangea.

materiaal voor de professionele siertelers uit de kassen. En dan zijn er nog de

In elk geval staat iedereen weer in de hoogste versnelling.

producten die rechtstreeks worden afgezet: bloeiende potplanten onder het merk

82 (–) Celieplant Categorie handel Omzet totaal 62.322.000 Medewerkers 28 www.celieplant.nl

House & Garden en de eetbare snackgroenten Snacker. Hierdoor behoort het tweetal tot de Europese top. En dan is het logisch als je strategische samenwerkingen bent aangegaan met andere toppers, waaronder Florensis, P. van der Haak, Florist en Sjaak van Schie. Het zijn samenwerkingen uit kracht, niet uit noodzaak. Zoals ook de onderlinge samenwerking geen ‘moetje’ was. De afgelopen twee jaar is veel energie gestoken in het optimaliseren van de samenwerking in onder andere het onderlinge brutomarge verrekenmodel. Dat heeft het duo bepaald geen windeieren gelegd, er ligt een solide basis om op verder te bouwen. De grote drive is, om zó sterk te innoveren en zó sterk te acteren dat men niet om je heen kan.

Deze hoge nieuwkomer stond in zekere zin al eens op de eerste plaats in de

Kopenten? Plantenkwekerij Van der Lugt/WPK introduceerde ooit deze Japanse

Hillenraad100; tot 2012 was Celieplant onderdeel van de Dutch Flower Group.

techniek in Europa. Entcellen voor jaarrond kwaliteit, 3D-zaailingensorteerders

Maar John Celie miste toch voldoende ‘fun’ en passie om er als rasondernemer

en ontsmettingsrobots? Stuk voor stuk door deze combinatie bedacht. In stilte

voldoening uit te halen. Het huidige Celieplant is een samenvoeging van Celieplant

introduceert men de meest toonaangevende innovaties. Het heeft wel iets sym-

en Bouquetnet. De eerste is gespecialiseerd in planten, de tweede in bloemen die

pathieks: zo goed zijn en dan zo bescheiden blijven.

in hoog tempo tot prachtige boeketten worden verwerkt. De combinatie levert retailers in geheel Europa direct producten vanaf de kweker. In samenspraak met die afnemers wordt er aan het basisproduct al het nodige toegevoegd: hoezen, potten, verpakkingen, stekers. Celieplant claimt een enorme kennis te hebben van wat de retailer en de consument wil. De cijfers liegen er in elk geval niet om, die klinken als een klok. De duidelijke focus wordt beloond. Iets minder duidelijk is in hoeverre het duurzaamheidsverhaal van Celieplant zich vertaalt in het aanbod. Zeker, de nieuwbouw in Aalsmeer is een toonbeeld van duurzaamheid, maar dat is voor de gemiddelde consument niet meteen te zien.

81 (83)

79 (80)

Schoneveld Breeding

Categorie uitgangsmateriaal Omzet totaal 10.100.000 Medewerkers totaal 171 Medewerkers NL 96 www.schoneveld.nl

In het Twentse Twello gewoon je stinkende best doen en dan jezelf terugvinden

Wayland Plants

Categorie uitgangsmateriaal Omzet totaal 58.000.000 Medewerkers 181 www.wayland.nl

op een podium in het Chinese Qingdao. Het overkwam Schoneveld Breeding, dat in China in september 2014 de Gouden Roos voor International Grower of the Year in ontvangst mocht nemen. De jury roemde de wijze waarop de specialist in cyclaam en primula de keten weet te verbinden, inspeelt op de vraag en de twee nicheproducten zeer succesvol in de markt zet. Wij sluiten ons geheel aan bij de loftuitingen. De vermeerderaar is er wederom in geslaagd om vernieuwende cyclaamvarianten tegen een mooie prijs te vermarkten. Dat is ook precies de

Elk jaar verblijden we een aantal bedrijven met een bezoek om zodoende een

strategie hier: de kweker ondersteunen met soorten die langdurig meer in het

beter beeld te krijgen bij de geluiden die we opvangen en de cijfers die we kennen.

laatje brengen. Dus wegblijven van de traditionele kostprijs-plus benadering en

Het geeft een nuance die veel toevoegt. Dat is zeker het geval bij Wayland

de omslag maken van productgericht naar relatiegericht. De kweker wordt ook

Plants. Omdat hier in de afgelopen jaren nogal wat veranderingen te zien waren,

in de watten gelegd met marketingondersteuning en teeltadvies. Die benadering

hebben we poolshoogte genomen bij de Belgische plantenkwekerij van de groep.

heeft inmiddels Noord- en Zuid-Amerika en China bereikt. Met lokale partners

We focussen ons in deze lijst ook uitsluitend op de plantenkwekerijactiviteiten van

wordt daar gewerkt aan nieuwe afzetgebieden. Er is geld genoeg in kas om al die

de groep, zoals we vorig jaar al schreven. En de activiteiten zijn indrukwekkend.

kansen daadwerkelijk te benutten.

Ze zijn allemaal netjes ondergebracht in de Wayland Plants holding. Op deze

Wij staan klaar om u te laten groeien! W W W.VA N D E R LU G T.CO M

We produce your success

www.wpk.nl

Top 100 |

| Hillenraad100 | 2015 | 25

78 (74) Moerings Categorie productie Omzet totaal 8.267.000 Medewerkers totaal 26 Medewerkers NL 20 www.moerings.nl www.sempergreen.com

zaak te ontvlechten. De familie had er het benodigde kapitaal voor, The Greenery slaat andere wegen in en verkocht haar aandeel in dit bedrijf. Hessing Supervers is één van de grootste verwerkers in Nederland van verse groenten en vers fruit. Supermarktketens krijgen panklare groenten, verse sappen, gesneden fruit en andere echte convenience producten geleverd. Precies waar de consument van nu in toenemende mate naar vraagt. Hessing Supervers realiseert een jaaromzet van zo’n 200 miljoen euro en er werken op de vijf locaties circa 1.250 medewerkers. Toch mocht er naar de smaak van het management nog wel wat bij, want in juni van dit jaar werd Van Gorp Greenfood overgenomen. In het kielzog daarvan komt ook Dutchgrowers mee, een teeltbedrijf voor ijsbergsla.

‘Zien is kopen’, dat weet Ronald Moerings als geen ander. Zijn onderneming is de

Want dat is het bijzondere van deze groenteverwerker: ze beheersen de hele

onbetwiste marktleider in (onder)waterplanten voor de vijver. Zo’n product is in

keten, ‘van zaadje tot gesneden blaadje’. Zo is de positie in de foodservicemarkt

principe niet goed zichtbaar en daarmee lastiger te verkopen. Rasondernemer

verder versterkt. Wij verwachten veel van deze oergezonde onderneming.

Moerings bedacht eerder een manier om de planten veel aantrekkelijker te presenteren bij het tuincentrum. En nu heeft hij weer de echt vernieuwende ‘terrasvijver’ bedacht. Zonder veel sores en vooral mét prijsgarantie en daarmee is dit een enorme hit. Normaal gesproken zou de markt voor Moerings niet groter zijn dan de 12% consumenten die een vijver heeft. Met de terrasvijver is hij nu in beeld bij 100% van de populatie. En dus is er volop ruimte om in de komende jaren het kasareaal flink uit te breiden. In 2017 moet ook die majeure operatie afgerond zijn. Ronald ziet heel helder dat uiteindelijk de consument zijn klant is, en het tuincentrum alleen de onmisbare schakel. Die tussenschakel én de consument worden volop bediend met zeer smaakvolle en succesvolle presentaties. Bij dat

75 (67)

Decorum Company

Categorie verkooporganisatie Omzet totaal 213.500.000 Omzet H100-Q 1.500.000 Medewerkers 12 www.decorumcompany.com

alles blijft er voor Ronald nog tijd over om in Amerika flinke slagen te maken.

Never a dull moment, met Decorum. Zo werd in het najaar van 2014 nog zeer

En dan zijn er nog de zijstapjes naar het eigen wellness centre en bootverhuur op

enthousiast in de media tentoongespreid dat Decorum in de nieuwe Markthal

Ibiza. Energie te over. Als alle ondernemers in Tuinbouw Nederland zo in hun vel

Rotterdam het merk wil uitbouwen. Al een paar maanden later is het feest

zaten dan liep er niemand meer te klagen over de lage prijzen in de retail.

voorbij en wordt samen met Naturals gekeken hoe de samenwerking voortgezet

77 (71)

kan worden. Typisch Decorum. Altijd kansen zien en bij monde van voorzitter Eric Moor enthousiasme uitstralen. Zo wordt nu volop ingezet op twee

Van Dillewijn Group

Categorie toelevering Omzet totaal 57.000.000* Medewerkers 135 www.dillewijn.nl

businessmodellen: het opzetten van retailmerken in gesloten ketens en het Decorummerk in open ketens. Het eerste is al succesvol bij vier Duitse retailers, waar Decorum nu het schap beheerst en zo maximaal inzicht krijgt in het consumentengedrag. Wat verder naar het oosten heeft Decorum het bovendien voor elkaar gekregen om via via toch toegang te krijgen tot de Russische markt. Daar wordt gewerkt met dat tweede businessmodel. Die nieuwe werkwijze heeft tijd nodig om te groeien. Decorum heeft een flinke aantrekkingskracht, want er

Op de eigen website formuleert Van Dillewijn Group een veelbelovende visie,

klommen in 2014 weer tien nieuwe leden aan boord. En dan loopt de webshop

waarin het ‘continu lanceren van innovatieve en creatieve concepten’ centraal

ook steeds beter. Wat wil een mens nog meer. Nou, wij zouden toch wel graag

staat. Via die weg wil de groep zich positioneren als koploper in de sector op het

zien dat de omzet voor eigen rekening en risico nu echt van de grond komt.

gebied van verpakkingen. Nu is Van Dillewijn Group ongetwijfeld een stevige

Die cijfers groeien niet zo hard als gewenst en leveren voor Decorum geen winst

onderneming, maar we zien toch niet zo heel veel van die ‘continue stroom’

op, ook niet in onze lijst. Maar wat niet is, kan nog komen.

voorbijkomen. Er wordt weinig ruchtbaarheid aan gegeven, niet in externe media en niet op de eigen website; de nieuwspagina wordt eens in de acht maanden bijgewerkt. Dit jaar werden ook wij niet verblijd met bedrijfsinformatie. Dat die vorig jaar ook uitbleef, verbaast ons niet; de cijfers over 2013 lieten een klein verlies zien. Over 2014 is het resultaat weer redelijk en dan zou je wat meer openheid verwachten. Vorig jaar steeg de groep nog op basis van oude roem en omdat we nog wel wat samenwerking en innovatie zagen. Dit jaar hebben we geen gronden gevonden voor een positiewijziging naar boven. Dus ondanks dat er weer zwarte cijfers worden geschreven, toch een tikje terug.

76 (–)

74 (88)

Viscon Group

Categorie toelevering Omzet totaal 17.000.000* Medewerkers 200 www.visser.eu

In de editie van vorig jaar hebben we de naamgeving van Viscon Group niet naar behoren geïnterpreteerd, zo werd ons vanuit ’s-Gravendeel ingefluisterd.

Hessing Supervers

Categorie bewerking Omzet totaal 195.932.000 Medewerkers NL 777 www.hessingsupervers.nl

Die verwarring heeft een verklaring. Visser Horti Systems stond in 1967 aan de basis van de Viscon Group. Op basis van de kennis, kunde en vaardigheden in die onderneming zijn vele dochter- en zusterondernemingen ontstaan. Begin 2014 heeft de groep het bed opgeschud en alle bedrijven en dochterondernemingen in een heldere structuur ondergebracht. Op de website staan ze keurig op een rijtje onder de naam Viscon Group. De structuurwijziging is bedoeld om door de verschillende markten heen tot perfectie te komen en de kansen in de wereld te

Hessing Supervers was jarenlang één van de kroonjuwelen van The Greenery,

benutten. Door gebundelde R&D, logistiek, robotisering en salesinspanningen

dat een zeer nipt minderheidsbelang in het familiebedrijf had. Onder die

kom je verder, zo is de gedachte. De tuinbouw is en blijft nu even een lastig

paraplu boekte Hessing Supervers supergezonde resultaten met supergezonde

onderdeel omdat de investeringen bij de klanten op een laag pitje staan.

producten. Na twaalf jaar was het voor beide partijen een mooi moment om de

Maar daar wordt aan gewerkt, deels door het maken van slimme cross-overs binnen de groep. De expertise rond een succesvol sorteer- en afleversysteem

Versneld innoveren en exponentieel organiseren

De deelnemers over dit programma “Baanbrekende methodiek waarbij je veel meer kansen en mogelijkheden leert zien en deze snel en effectief weet om te zetten in resultaaten klantgerichte innovaties.” * Marcel van der Hoeven, Algemeen Directeur Van Dijk Flora “Een must do voor elke moderne ondernemer!” * Cees Visser, CEO Viscon Group ‘‘Versneld innoveren nam me in sneltreinvaart mee in de wereld van exponentiële technologie en liet me goed zien hoe ik hier persoonlijk en als bedrijf op kan reageren.” * Mark van der Knaap, CTO Anthura

Kijk voor meer informatie op www.versneldinnoveren.nl

Top 100 | voor de retail (met onder andere tracking & tracing-functionaliteit) wordt nu ook ingezet in de tuinbouw. Goed nieuws komt er ook uit Amerika, waar Visser Horti Systems deelneemt aan verticale teeltprojecten. In de werkplaatsen wordt stevig gebouwd aan nieuwe samenwerkingsmodellen met de klant om te komen tot spraakmakende innovaties. Het hydroponics slateeltsysteem dat met Gipmans wordt ontwikkeld is er één van.

73 (75) Prominent Categorie productie Omzet totaal 29.700.000 Medewerkers totaal 72 Medewerkers NL 68 www.prominent-tomatoes.nl

| Hillenraad100 | 2015 | 27

71 (76) Adomex Categorie handel Omzet totaal 82.000.000 Medewerkers 99 www.adomex.nl

Vergissen is menselijk en niets menselijks is ons vreemd. Onze slotzin van de tekst van vorig jaar was kennelijk voor tweeërlei uitleg vatbaar. Met de wetenschap van vandaag kunnen we concluderen dat 2013 een topjaar is geweest voor Adomex, gevolgd door een al even fraai 2014 (meer omzet bij een iets lager resultaat). Adomex is naar eigen zeggen ‘overtuigd van de kracht van groen’, wij zijn dat inmiddels ook. Het marktaandeel groeit, er is de gerieflijke luxe van standing orders. Het zijn de zoete vruchten van intensieve marketing, waaronder de nadrukkelijke aanwezigheid op internationale beurzen en

Hét verhaal van Prominent op dit moment is de wijze waarop deze telers

evenementen. Dat in combinatie met een solide customer intimacy strategie

vereniging Tomatenkwekerij de Grevelingen in het Zeeuwse Sirjansland van

leidt dus tot een grotere groei dan wij hadden durven vermoeden. Bij sourcing

de ondergang redde. De tomatentelers Arnold en Marc Groenewegen gooiden

en afzet wordt steeds gezocht naar de optimale weg tussen kweker en klant.

de handdoek in de ring: ‘De keten is momenteel zo ziek dat je voor je product

Zo wordt de nieuwste aanwinst in het assortiment, droogdeco producten,

nauwelijks een normale afzetprijs krijgt.’ Prominent heeft de teler binnenboord

afgezet via zowel directe verkoop in de exclusieve showroom in Naaldwijk als via

weten te houden door het bedrijf over te nemen. Mogelijk is dit een voorteken

de webshop en e-trade. De kracht van groen is hier zo groot dat het nodig bleek

en ligt verdere bundeling in het verschiet. Hoe dan ook wordt alles op alles

om op FloraHolland Aalsmeer een grote nieuwe box van 8.000 m2 te huren.

gezet om juist die verhouding in de keten om te buigen: van aanbod- naar

Dat tekent de ambities.

marktgericht. Steeds nadrukkelijker wordt via de verkooporganisatie DOOR met retailers samengewerkt en gekeken naar de wensen van de consument. Voor deze nieuwe strategie wordt het Trade Marketing model gebruikt. Alles is van nu af gericht op een ‘win-winsituatie’ voor teler, partner/retailer én consument. Veelzeggend is het dat op de website ook meer wordt ingegaan op de gebruiksmogelijkheden van de trostomaat: Prominent als ingrediënt. Niet langer beelden van kassen, maar van mooie gerechten. Het past helemaal in de filosofie van Partnership on a plate. En nog een mooi initiatief: tomaten ‘met een krasje’ worden afgenomen door La Place. Die krijgen daar als

70 (56)

Anco pure Vanda

Categorie productie Omzet totaal 10.422.000 Medewerkers 27 www.anco-pure-vanda.nl

‘ovenheerlijke’ ovengedroogde tomaat een tweede kans. Dat zien we graag, in

Steef van Adrichem en Ed Helderman hebben Anco pure Vanda in een positie

een wereld vol verspilling.

gemanoeuvreerd waar elke horti-ondernemer alleen maar van kan dromen.

72 (66) ZON Categorie afzetcoöperatie Omzet totaal 341.938.000 Omzet H100-Q 33.857.000 Medewerkers 139 www.zon-business.com

Met hun exclusieve Vanda-orchidee hebben ze het overgrote deel van de markt in handen. Hun product is zeer gewild bij klanten met een zeer ruime portemonnee en een exquise smaak. Onlangs nog mocht het succesvolle duo meer dan 20.000 Vanda’s leveren voor de Paris Couture Week. Ze vormden het kleurrijke decor voor de show van Donatella Versace, waarbij onder andere Doutzen Kroes over de catwalk paradeerde. Zulke hoogstandjes leveren veel PR en veel social media exposure op. Allemaal leuk en aardig, maar Steef en Ed kijken ook naar wat het uiteindelijk in het laatje brengt. Dan blijkt dat de verkoop via de klok nog steeds heel aantrekkelijk is, maar dat directe en online verkoop op termijn kansrijker én rendabeler lijkt. Zeker de Amerikaanse kopers

Het predikaat Koninklijk, een nieuwe algemeen directeur, een nieuwe bestuurs

hebben niets met die klok, zij willen andere prijsafspraken. Anco pure Vanda

voorzitter, nieuw elan. Er is heel wat gaande bij ZON, maar nu in positieve zin.

mag zich verheugen in een grote map met standing orders van de internationale

‘ZON moet weer kleur krijgen’, zegt Michiel van Ginkel, die ervan uitgaat dat hij

hotelwereld. Het transport van deze kwetsbare bloemen is kunst- en vliegwerk

langer op de directeursstoel zal blijven zitten dan zijn voorgangers. Hij is van

en zoeken naar optimale verpakkingstechnieken. De lucratieve Russische

mening dat er gewoon te weinig gewerkt is aan onderscheidend vermogen.

markt is weggevallen en dat is een behoorlijke aderlating in het resultaat.

‘Focus je op die zaken waar je zelf invloed op hebt’, is zijn stelregel. De nieuwe

Maar er wordt volop gewerkt om dat gat te vullen. Zien we straks Vanda’s bij de

strategie van ZON rust op twee pijlers: een revival van de klok en meer

Bijenkorf? Je weet maar nooit.

vraaggestuurde verkoop aan specifieke klanten. Het terugdraaien van de rol van de klok heeft geleid tot een toestroom van nieuwe klokkopers, dus dat lijkt aan te slaan. In elk geval konden in het jaar 2014 (weliswaar nipt) zwarte cijfers worden geschreven. De tomaten en het zachtfruit deden het heel behoorlijk, de paprika’s blijven een zorgenkindje. Dan gaat het met de asperges vele malen beter. ZON opende het aspergeseizoen spetterend met een culinair festijn in Roermond, waar 330 restaurateurs met in totaal 180 Michelinsterren aanwezig waren. De ambitie is duidelijk: ZON wil de marktleider in dit ‘witte goud’ blijven. Het product gaat weg voor rond de twaalf euro per kilo en dat zijn prijzen waar een paprikateler alleen maar van kan dromen.

Top 100 |

69 (78)

| Hillenraad100 | 2015 | 29

Rockwool GRODAN

Categorie toelevering Omzet totaal 349.760.000 Omzet H100-Q 87.400.000* Medewerkers 80 www.grodan.nl

Zoals een waar marktleider betaamt, neemt Grodan het voortouw. Zo zoekt

67 (72)

Artemis Nurseries

Categorie uitgangsmateriaal Omzet totaal 61.623.000 Medewerkers totaal 141 Medewerkers NL 65 Vestigingen BTL 6 www.artemisnurseries.com

men door middel van eigen intensieve R&D én gezamenlijk met andere partners

Artemis Nurseries dankt zijn naam aan de koningin van de jacht. In het

in de glastuinbouw naar oplossingen voor de grote uitdagingen die voor ons

afgelopen jaar waren alle pijlen gericht op een duidelijk doel: een betere

liggen. Grodan ziet de grote global challenges (watergebrek, klimaatverandering

marktpositie veroveren. Want doorgaan op de gebaande paden was geen optie

en groeiende wereldbevolking) als kaders voor het speelveld. Beter kun je je

meer. De organisatie is omgegooid en dat is met name te zien bij Van den Bos

‘Why’-vraag niet formuleren. De (tuinbouw)wereld wordt verder geholpen door

Flowerbulbs, één van de werkmaatschappijen. Alle niet-essentiële componenten

een flinke rij innovaties, waaronder de geavanceerde GroSens Multi Sensor en

zijn eruit gesneden, de kerntaken versterkt. Door inhuur en outsourcing kan

de GroSens Handheld. Daarmee kan de teler of kweker draadloos meten hoe

deze dochter nu veel sneller reageren op de onvermijdelijke cyclische grillen van

het watergehalte in de mat is, een logische tool voor ‘remote growing’. Dus ja,

de markt. Het leverde meteen een veel beter rendement op. Bij Leliekwekerij De

we zijn ervan overtuigd dat Grodan in haar segment de absolute koploper is.

Plas zit de grootste verandering in de bouw van een nieuwe kwekerij in Almere,

De beursgenoteerde moeder is en blijft zwijgzaam over het exacte wel en wee

waar in 2017 alle exclusieve lelies vandaan moeten komen. Zeer succesvol blijkt

van haar dochters. De stijging in onze lijst laat zich verklaren uit de constatering

de derde stap met Van den Bos Freshpartners. Daardoor wordt optimaal gebruik

dat het Systems Segment met 12,9% is gegroeid en dat Grodan een van de

gemaakt van de koelcellen: afwisselend voor de bollenactiviteit en de koeling en

belangrijkste aanjagers van deze groei was. Overall was er in 2014 sprake van

opslag van AGF-producten. Dit draait zo goed, dat zelfs wordt uitgebreid. Verder

een all-time high omzet, zo werd ons gemeld. Geen reden om te twijfelen aan de

van huis, in Chili, is een nieuw teeltcentrum geopend. Ook kreeg Southern Bulbs

intenties en kracht van Grodan.

een zusje: Southern Tulips en werd de joint venture Chill Fresh opgezet. Er wordt

68 (77)

dus in meerdere landen raak geschoten.

Royal Van Zanten

Categorie uitgangsmateriaal Omzet totaal 61.057.000 Medewerkers totaal 1.271 Medewerkers NL 171 Vestigingen BTL 8 www.royalvanzanten.com

66 (70)

Gipmans Planten

Categorie uitgangsmateriaal Omzet totaal 39.000.000 Medewerkers 108 www.gipmans.nl

Naast Scelta en Teboza is dit één van de parels van de Limburgse tuinbouw.

Hét grote nieuws bij Royal Van Zanten was de overname door directeur Arie

In tegenstelling tot de twee eerste, kwalificeert Gipmans zich nadrukkelijk voor

Veldhuyzen van Zanten van vrijwel alle aandelen in het bezit van de vele

de lijst. Scelta en Teboza zijn naar het oordeel van het expertcomité kennelijk net

familieleden van de Van Zanten-dynastie. In maart van dit jaar werd daarmee

een iets te vreemde eend in de bijt. Misschien is het een kwestie van wennen

een (soms) emotioneel proces van zo’n tien jaar afgerond. Arie Veldhuyzen van

aan het idee: een champignon- en een aspergeteler in de lijst. De redactie denkt

Zanten zegt dat er op zich niet veel zal veranderen. Zij het dan dat er echt nog

dat het een kwestie van tijd is tot Limburg sterker vertegenwoordigd is in deze

flink gewerkt zal worden aan het verder opkrikken van de resultaten. Die vielen

lijst. Dus kijken we nu eerst en vooral naar Gipmans. Het bedrijf dat van origine

in de afgelopen jaren tegen, maar er lijkt nu licht aan het eind van de tunnel te

een plantenkwekerij van warme en koude tuinbouwgewassen is, heeft inmiddels

zijn. Inmiddels wordt het geld weer vooral verdiend met de core business en

ook asperges aan het palet toegevoegd. Gipmans voert het ‘witte goud’ niet

niet met winst uit onroerend goed. Het is wellicht wat zuur voor de familie die

als traditionele kroonplant, maar levert de asperge in perspot. Andere mooie

net haar aandelen heeft verkocht, maar de vaart zit er bij de veredeling toch

producten uit de Gipmanskwekerij zijn aardbeienplanten en kruidenplanten voor

echt weer in. Er wordt met de ‘excellent verfbare’ witte snijchrysant Chic winst

de consument. In dat laatste segment behoort Gipmans tot de top 3 spelers

gemaakt in de Nederlandse chrysantenmarkt. Ook in Azië worden goede zaken

van Europa. Gipmans blijft voortdurend op zoek naar nieuwe marktkansen,

gedaan met de chrysant. De Charmelia (tros)Alstroemeria bleek goed voor

getuige de experimenten met de productie van sla op deepwater hydroponic

de FloraHolland Glazen Tulp Award, in snijalstroemeria is Royal Van Zanten

en de ontwikkeling van ‘Sprout of the Box. Dat laatste is echt een bijzondere

wereldmarktleider. En: China blijkt een zeer rendabel land voor de vermeerdering

vondst op het gebied van personaliseren: de consument kan zelf jonge plantjes

van lelies. Al die nieuwe rassen en kansen worden gemanaged met het net

kiezen en bestellen die vervolgens met de post worden bezorgd. ‘Je moestuin

afgeronde, omvangrijke ERP-systeem. We weten dat er ‘doorbraakrassen’ aan

in je brievenbus’, noemt Gipmans dat. Het concept speelt sterk in op de hang

zitten te komen, maar daar mogen we nu nog niets over melden. Wel kunnen we

naar zelf tuinieren en koken met verse producten. Gipmans toont hiermee haar

zeggen: het gaat crescendo met Royal Van Zanten.

sterke ondernemerschap aan en bewijst dat ze sterke en weerbare plantjes kan maken. Maar net als bij de wonderbaarlijke kruiden van druïde Panoramix: het recept daarvoor blijft geheim.

Het onmogelijke mogelijk maken. Al ruim 30 jaar helpen wij onze klanten met organische oplossingen voor beworteling en groei. De rode draad die door al onze activiteiten loopt, is de voortdurende zoektocht naar vernieuwing, ofwel: innovatie. Bekijk al onze innovaties op: www.vanderknaap.info

Obturo®

Fibre-Neth® Twin 3.0

Orchideeënsubstraat

Propagation cube

Van der Knaap group of companies Kwintsheul - Holland T +31 (0)174 296606 o r g a n i c

s o l u t i o n s

f o r

r o o t i n g

a n d

Integratie in de lelieketen vraagt om een partner met visie De sierteelt maakt wereldwijd grote veranderingen door. Samenwerking tussen de schakels in de keten is meer dan ooit voorwaarde voor de optimale kwaliteit van eindproducten. Het is ook de visie van Artemis. Met vier zelfstandige werkmaatschappijen staan we voor een geïntegreerde keten: Van den Bos Holding, Southern Bulbs SA Chili, Leliekwekerij De Plas en Artemis Lilies. Vier gelieerde bedrijven, die tezamen een sterke positie hebben www.artemisnurseries.com

in de teelt en de handel van hoofdzakelijk lelies, maar ook freesia’s, tulpen en zantedeschia’s. Via vestigingen op alle continenten bestrijkt Artemis 60 belangrijke exportlanden. Van de selectie van nieuwe rassen tot de teelt en verkoop van bollen en bloemen blijft het traject in één hand. Door schaalvergroting, efficiencyverhoging en verdere samenwerking met ketenpartners blijven we wereldwijd de condities voor een bloeiende toekomst waarborgen.

g r o w i n g

Top 100 |

65 (73)

| Hillenraad100 | 2015 | 31

Dalsem Groep

Categorie toelevering Omzet totaal 69.400.000 Medewerkers 92 www.dalsem.nl

Dalsem Groep komt uit de kas(t). In de jaren negentig al verlegde de onderneming grenzen van de nationale naar de internationale markt. Bijvoorbeeld in Mexico, werden vele hightech kassen gebouwd en ingericht met Nederlandse technologie.

63 (64)

Metazet FormFlex

Categorie toelevering Omzet totaal 40.195.000 Omzet H100-Q 37.783.000 Medewerkers totaal 152 Medewerkers NL 79 Vestigingen BTL 10 www.metazet.com

Maar niemand die er echt van opkeek, omdat vrijwel niemand het wist.

In een nog altijd moeizame markt weet Metazet FormFlex zich uitstekend

Die radiostilte was toen een bewuste strategie: de concurrentie niet wijzer maken

te handhaven. Dat is te mede te danken aan het geloof in eigen kunnen,

dan die is, in stilte exportmarkten ontwikkelen. Maar inmiddels is de wereld

een kwaliteit die de onderneming bij alle tegenwind niet kwijtgeraakt is.

veel opener, transparanter. Iedereen zit op social media en internet. Dalsem

Authenticiteit en innovatie, daar moet Metazet FormFlex het van hebben.

Groep heeft nu (eindelijk) ontdekt dat je mee moet in die communicatiestroom.

En dat wordt beloond, want in juli van dit jaar werd de internationale PCA

Zeker als je zo’n internationaal verhaal hebt als deze club. Men ziet dat de

Award for Excellence gewonnen, voor Best New Product 2015. De prijs werd

voedselvoorziening rond verstedelijkte gebieden het actuele thema is voor de

toegekend voor het slimme automatische trilsysteem dat telers in Australië en

komende jaren. In die drang naar local for local kan Dalsem Groep zeer van pas

Oceanië verlost van handmatige bestuiving. De hommel is daar namelijk niet

komen. Samen met lokale klanten wordt intensief gezocht naar manieren om ter

toegestaan. Hier in Europa wordt op de flink groeiende aardbeienmarkt mooi

plekke het maximale rendement uit de markt te halen. In nauwe samenhang met

ingespeeld met meerdere nieuwe systemen voor die teelt. Dergelijke innovaties

de klant worden turnkey projecten ontwikkeld, waarna men in de eigen fabriek

komen voort uit het oor goed te luisteren leggen. Als je jaarlijks wereldwijd meer

in Den Hoorn alles custom-made produceert. De nieuwe koers die mede wordt

dan vijftig vakbeurzen en demodagen bezoekt, vang je nog wel eens wat op.

aangejaagd door commercieel directeur Robert-Jan de Goey werpt zichtbaar

In de platte organisatie krijgen de werknemers volop de kans die vragen van

vruchten af. De enorme omzetgroei van 2014 was imposant.

passende antwoorden te voorzien. Bovendien wordt intensief samengewerkt

64 (63)

met bedrijven die we ook in deze lijst tegenkomen. Zo ontstonden het nieuwe FutaGrow-systeem (een geheel nieuw systeem voor tomatenteelt en goed voor

Van der Knaap Groep

Categorie toelevering Omzet totaal 38.500.000 Medewerkers totaal 465 Medewerkers NL 77 Vestigingen BTL 7 www.vanderknaap.eu

De Van der Knaap Groep laat zich in belangrijke mate leiden door de gedachte dat we onze wereld niet geërfd hebben van onze ouders, maar dat we haar lenen van onze kinderen. In Sri Lanka is dan ook in de nabijheid van een kokosproductielocatie van de groep de Growrite English & IT Academy opgezet. Deze biedt kansarme kinderen daar goede educatie en kans op vooruitgang. Die MVO-agenda klinkt bij deze groep overal in door. Zie de SA8000-certificering,

de GreenTech Innovation Award) en het ActivAir-systeem (een stap vooruit in Het Nieuwe Telen). Met Viscon werd onlangs een nieuw filiaal in Ontario geopend. Metazet FormFlex zit stevig in het mondiale netwerk.

62 (59)

Dool Industries

Categorie toelevering Omzet totaal 62.000.000 Omzet H100-Q 43.400.000 Medewerkers totaal 130 Medewerkers NL 114 Vestigingen BTL 2 www.doolindustries.com

een internationale norm voor Social Accountability. Zie de Forteca kokosmatten

Dool Industries heeft de gang van zaken nog eens tegen haar eigen licht

waarmee 4Evergreen conform PuraNatura-normen kan telen. Rendement

gehouden en geconstateerd dat er grenzen verlegd moeten worden. In ons land

en terugdringen van milieubelasting gaan hier hand in hand. In het eigen

is de groei in nieuwe belichte teelten er wel zo’n beetje uit. Wel liggen er nog

proefcentrum ‘de Kas’ wordt continu gezocht naar nog meer toepassingen van

kansen om de klanten hier te lande te bedienen met aanvullende services en

kokos voor de biologische teelt. In nauwe samenwerking met kwekers, telers

producten. Daarbij wil de onderneming zich meer opwerpen als een complete

en vermeerderaars ontstaan zo mooie innovaties als Fibre-Neth Twin 3.0 (voor

system integrator die klanten helpt de Total Cost of Ownership te verlagen.

efficiëntere orchideeënopkweek), Obturo (minder wortelbeschadigingen) en

Dat kan onder andere met ‘licht als service’ en door de opdrachtgever al in een

intelligente oplossingen voor rozentelers en aardbeientelers. Die innovatie en

zo vroeg mogelijk stadium te betrekken bij de engineering van de installatie.

het nieuwe organisatiemodel leidden tot flinke groei in 2014. De vier nieuwe

Maar de veeleisende klant wordt ook geholpen met totaal nieuwe technologie

businessunits zijn nu zelf resultaatverantwoordelijk en communiceren via

zoals de Hortiled Multi, een innovatie die onder andere goed is toe te passen

kortere lijnen met de klant. Misschien hier wat minder economisch maar wel

bij urban en smart farming. Slim zijn ook de asymmetrische reflector (minder

veel maatschappelijk resultaat.

‘lichtvervuiling’!) en online transformatorbewaking. Die laatste vergroot de bedrijfszekerheid van de installatie. De eveneens nieuwe wasrobot voor lichtarmaturen zou zomaar een ‘kaskraker’ kunnen worden. Uiteraard wordt ook in het buitenland flink geschakeld. In de USA zijn de al genoemde led-innovaties kansrijk door de opkomst van urban farming in dat werelddeel. Het eigen bedrijf PL Light Systems benut daar de onbegrensde mogelijkheden. Onder de bezielende leiding van de nieuwe CEO gaat Dool Industries voortvarend op in de vaart der volkeren.

B e e k e n k a m p G ro e p

Drie werkgebieden, drie exper tises, drie bedrijven die gezamenlijk hun krachten bundelen. Dat is de Beekenkamp Groep. Een familiebedrijf bestaande uit Beekenkamp Plants, Beekenkamp Verpakkingen en Deliflor Chr ysanten. Sinds de oprichting in 1951 is de groep uitgegroeid tot een bedrijf met 2600 medewerkers wereldwijd, een productie van meer dan 1,9 miljard jonge planten per jaar en een totaal areaal aan kassen van meer dan 80 hectare.

Samen voor het beste resultaat www.beekenkamp.nl

‘Op een goede kennisbodem, bloeien de mooiste ideeën.’

floraholland.com

Top 100 |

61 (55)

| Hillenraad100 | 2015 | 33

Staay Food Group

Categorie handel Omzet totaal 431.241.000 Medewerkers 291 www.staay.nl

59 (68) 4Evergreen Categorie productie Omzet totaal 26.274.000 Medewerkers 44 www.4evergreen.nl

‘De wereld is onze tuin’, is het motto van de Staay Food Group. Dat klinkt

In onze lijst maakt 4Evergreen een mooie stap vooruit. Deze respectabele

vriendelijker dan die wereld in werkelijkheid soms is. Zo was de Staay Food

onderneming gaat stug door op het ingeslagen pad: maximaal biologisch en

Group een van de ondernemingen die getroffen werd door een dispuut waar

organic telen. Dat Europa dat niet als zodanig wil erkennen omdat op kokos

het in beginsel part noch deel aan had en heeft: de sancties tussen Rusland

wordt geteeld, blijft ze een doorn in het oog. Maar het weerhoudt de familie

en Europa. Het heeft een flinke klap geslagen in de omzet van en plannen

niet, ze houden vast aan de ingeslagen weg. In Amerika accepteren ze het label

voor de groep. Ondanks alles wordt in Alblasserdam een nieuw bedrijfspand

wél en er is zelfs al een brug naar Japan geslagen. Kennelijk is 4Evergreen in

gebouwd voor Staay-Hispa. Het komt pal tegenover het pand van Staay Export

haar denken en doen dus verder dan het parallelle universum van de politiek.

en wordt gerealiseerd door WDP Nederland. Staay-Hispa gaat het pand huren

De duurzaamheidsagenda wordt in alles consequent doorgevoerd en dat

van deze Belgische warehouse-specialist. En: in Dronten wil de groep aan het

is zonder meer te prijzen. Hier wordt duidelijk gekeken naar de generaties

eind van 2015 beginnen met de bouw van een nieuwe groentensnijderij plus

die na ons komen. Letterlijk en figuurlijk, want in het bedrijf krijgt jong en

cityfarminghal voor dochter Fresh Care Convenience. De kracht om vooruit te

hooggeschoold talent alle kans om samen met het bedrijf verder te groeien.

gaan is er dus nog steeds.

In het interview vorig jaar was al te lezen dat er ook nauwe banden zijn met

60 (62)

Wageningen UR. Inmiddels begint het erop te lijken dat er bijzonder nieuws uit die samenwerking aan zit te komen, maar die kaarten houdt 4Evergreen

DLV Plant GreenQ

Categorie dienstverlening Omzet totaal 26.502.000 Omzet H100-Q 19.877.000 Medewerkers totaal 222 Medewerkers NL 162 Vestigingen BTL 13 www.dlvplant.nl DLV Plant GreenQ slaat de vleugels uit. Het netwerk aan buitenlandse

nog even tegen de borst. Een innovatie die al wel gecommuniceerd is, is de introductie – samen met een collega-teler – van de bijzondere, gestreepte Enjoya paprika. Mooi werk van een solide onderneming.

58 (65) Certhon Categorie toelevering Omzet totaal 57.900.000 Medewerkers totaal 99 Medewerkers NL 95 www.certhon.com

vestigingen omspant inmiddels een groot deel van de wereldbol, de

Certhon heeft de weg omhoog gevonden. En hoe: in het afgelopen jaar zagen

netwerkorganisatie is op vier continenten actief. In dat netwerk schuilt de grote

we een omzetgroei van bijna 50%! Er was wat tijd voor nodig om weer zover te

kracht; de adviseurs werken in zelfsturende teams en worden aangesproken

komen. Er is geïnvesteerd in mensen, want ook Certhon realiseert zich dat daar de

op hun ondernemerschap. DLV Plant GreenQ onderscheidt zich tevens door de

sleutel ligt. Zo is het team uitgebreid met een agronomist en een agrotechnoloog,

sterke nadruk op onderzoek als basis van het advies. Je zou kunnen zeggen dat

twee specialisten die moeten helpen om de teeltgarantie van Certhon waar te

de onderneming daarmee een gedeelte van het gat vult dat het Productschap

maken. Bij het waarmaken van die garantie spelen de technologisch steeds

Tuinbouw heeft achtergelaten. Bij de enorme geografische spreiding van

geavanceerdere groeicellen en meerlaagse teeltsystemen een belangrijke

de klanten en relaties is de inzet van internettechnologie een must én een

rol. Mooie wapenfeiten zijn de realisatie van zo’n meerlagenproject voor een

uitkomst. Door Digitaal Telen c.q. Remote Growing is het binnenkort mogelijk

Amerikaanse biotechnologiemultinational, de introductie van groeicellen op het

om waar ook ter wereld teelt volledig op afstand te sturen. Nu al worden op die

Afrikaanse continent en de aanschaf door Nederlandse freesiatelers van een

manier in het Improvement Centre rozen en tomaten geteeld zonder dat er een

groeicel. Zij scharen zich in de rij klanten waar ook Rijk Zwaan te vinden is, toch

adviseur of teler op de proefafdeling komt. De rij innovaties is indrukwekkend

niet de minste. Voor de belichting in de groeicellen wordt samengewerkt met

en al die nieuwe vondsten worden zakelijk gedeeld binnen de kring van

Philips, een partner waarmee Certhon al langer de grenzen en mogelijkheden van

klanten en relaties. Dat gebeurt in speciale arenasessies en kenniscafés.

‘ledland’ verkent. Dit jaar weer een mooie stijging in onze lijst, maar wie weet waar

Uit die bijeenkomsten komen ook vragen voort die om nieuwe oplossingen

de weg omhoog nog toe leidt.

vragen. Zo blijft de trein flink op gang. Zozeer zelfs dat in China onlangs de dochteronderneming DLV GreenQ van start ging. Het jaar 2014 was beter dan 2013 en die groei zal nog wel even aanhouden.

Top 100 |

34 | Hillenraad100 | 2015 |

57 (54)

Olympic Food Group

Categorie handel Omzet totaal 158.518.000 Medewerkers 224 www.olympicfoodgroup.com

55 (53) Horticoop Categorie toelevering Omzet totaal 177.247.000 Medewerkers 379 www.horticoop.nl

Op sommige ontwikkelingen kun je je onmogelijk voorbereiden. Want wie kon

Na een aantal magere jaren laten de resultaten zich weer zien. Horticoop

voorzien dat in de zomer van 2014 een aantal ongeleide projectielen in de

stabiliseert zich, maar de coöperatie komt in onze lijst dit jaar nauwelijks van

Oekraïne de MH17 uit de lucht schoot. De politieke commotie die daarop volgde

haar plek. Het eerste grote wapenfeit van de nieuwe commercieel directeur

leidde al snel tot een Russisch importverbod voor groenten en fruit. Daarmee

Johannes Tuinhof (what’s in a name) zien we in de komst van een heuse eigen

is Hoofdman-Roodzant ineens ‘collateral damage’ van die vliegramp geworden.

webshop. Dat is in de wereld van vandaag voor een club als deze eigenlijk al

De onderneming zag een jaarlijkse goederenstroom van rond de 100 miljoen

jaren een must en niet werkelijk een noviteit. Maar het is wel knap dat het

euro van de ene op de andere dag geminimaliseerd worden. Tot op de dag

bestuur erin geslaagd is om alle leden en de verschillende sectorcommissies

vandaag is de groep bezig om die slag te boven te komen. Thijs van den Heuvel

warm te krijgen voor dit idee. Dat vernieuwing in deze constructie toch wat

zal nog wel eens met weemoed terugdenken aan het moment dat hij de EY

langzaam van de grond komt, is te zien aan de nieuwe website. De coöperatie

Award voor Accelerating Entrepreneur Of The Year in ontvangst mocht nemen.

is er zeer content mee en het is zeker een stap vooruit. Maar voor de neutrale

In april ontving hij de Frugi Venta diamant voor zijn bestuurswerkzaamheden

kijker en intensieve internetgebruiker oogt ze toch meteen al wat gedateerd.

bij deze club. We schatten in dat hij deze erkenning met graagte zou inleveren

Misschien moet de echt grote vernieuwing komen van de eerste baby’s van de

als hij daarmee de klok kon terugdraaien. Nu is het ‘alle hens aan dek’ om met

Knappe Koppen babes.

mooie producten de overgebleven marktposities te handhaven. HooofdmanRoodzant is de bakens aan het verzetten naar buiten Europa. De eigen directe activiteiten staan weliswaar stevig onder druk, maar gelukkig stuwt het resultaat uit de deelnemingen de groepswinst naar een aangenaam niveau. Dat is bij alle tegenslag erg knap.

56 (60) Categorie handel Omzet totaal 50.156.000 Medewerkers 180 www.vangeldernederland.nl

Van Gelder groente & fruit

54 (57) Categorie toelevering Omzet totaal 70.000.000 Medewerkers 90 Vestigingen BTL 3 www.kubo.nl

KUBO Tuinbouw projecten

De uitdrukking ‘It’s a small world after all’ heeft voor Kubo een bijzondere betekenis. Want de aarde mag dan een omvangrijke bol zijn, op die bol is feitelijk maar een plukje ondernemers technologisch zo ver dat ze de geavanceerde kassen van Kubo te gelde kunnen maken. Kubo ziet dat grote partijen op diverse plekken in

Van Gelder groente & fruit heeft het thema van dit jaar heel goed begrepen.

de wereld nog niet voldoende professioneel ontwikkeld zijn om op grote schaal

Deze sterke onderneming weet als geen ander wat de klanten wensen en

industrieel te kweken. Dus is het zoeken naar manieren om de technologie te

waar ze mee bezig zijn. Hun ‘klantreis’ is compleet in kaart gebracht, alle

laten landen bij een grotere klantengroep. Diezelfde problematiek zien we ook bij

contactmomenten worden nauwkeurig gemonitord. Zo kun je de belofte

gelijksoortige bedrijven in deze lijst. Ook zij zien dat exporteren veeleer adapteren

‘vandaag geplukt, morgen op het bord’ wel waarmaken. De webshop is de

moet zijn. Om de markt open te breken, is een startup opgezet onder de naam

sleutelfactor in de serviceverlening van Van Gelder groente & fruit. Er wordt niet

ClimaConnect. De naam zegt het al: Kubo zoekt een bredere verbinding tussen

alleen nauwkeuriger geleverd, ook is precies bekend wat de klant wil. Die wordt

klimaat, teelt en klant. In het verlengde van die startup zien we de ontwikkeling

continu verrast met fijne verse concepten: Van Gelder BijtRijp, Kleintje Vers en

van het nieuwe Full Service Grow Concept. Klanten worden enthousiast gemaakt

FruityBox vallen zeer in de smaak. Van echte toegevoegde waarde is ook de

met lagere opstartkosten en de belofte van meer rendement door hoogwaardige

samenwerking met topkok Niven Kunz. Op de zeer functionele website worden

proven technology. Inmiddels komt de samenwerking met Glasspoint mooi op

de heerlijkste gerechten van zijn hand gepresenteerd. Op die website vinden

stoom, ook dat is winst. Dat kunnen we niet zeggen van het faillissement van een

we bovendien recepten met vergeten groenten als de oerbiet en de boterboon.

onderaannemer in Amerika, met als gevolg flink tegenvallende kosten. Vervelend,

Jaarlijks gaat namens Van Gelder groente & fruit een groep van de Cas Spijkers

maar Kubo kan wel tegen een stootje.

Academie op bezoek bij Klootwijk AGF om die groenten aan de vergetelheid te onttrekken. Dat is een mooi gebaar van een onderneming die duidelijk liefde voor het vak heeft. En we waarderen zeer dat Van Gelder groente & fruit zo actief is om kinderen enthousiast te maken voor vers fruit en verse groenten.

53 (45)

Vroegop Ruhe & Co

Categorie handel Omzet totaal 252.625.000 Medewerkers 448 www.vroegop.nl

Vorig jaar schreven we over deze onderneming dat de meerjarige deal met Dirk van den Broek (Dirk), DekaMarkt, Digros en Bas van der Heijden voorlopig rust geeft. Die rust wordt wel erg letterlijk genomen, want meer nieuws dan we vorig jaar meldden is er eigenlijk niet. Of het moet zijn dat Vroegop-Windig sinds kort artisjokken uit Texel aan het assortiment heeft toegevoegd. De content op de

Top 100 |

| Hillenraad100 | 2015 | 35

website wordt nauwelijks vernieuwd, de wekelijkse acties zijn goed verborgen. Op YouTube is een fraai filmpje te vinden, maar dat is op het moment van schrijven welgeteld 279 keer bekeken. Waarom de rust niet benutten om het mooie verhaal veel beter neer te zetten? Die prachtige video is aantrekkelijke content voor de website. Dus we zouden best wat meer reuring willen zien, bij deze op zich fraaie onderneming. Dat zou de teruglopende omzet en resultaten wellicht naar boven kunnen ombuigen. Stilstand is achteruitgang.

52 (46) Floricultura Categorie uitgangsmateriaal Omzet totaal 55.000.000* Medewerkers 600 www.floricultura.nl

50 (50)

Van der Plas Groep

Categorie handel Omzet totaal 171.238.000 Omzet H100-Q 156.761.000 Medewerkers totaal 464 Medewerkers NL 402 Vestigingen BTL 10 www.wvdplas.nl

Uitbouwen. Dat was voor de Van der Plas Groep het woord van het jaar 2014. De kern van de onderneming is en blijft het beleveren van de bloemist en de groothandelaar, zowel via de traditionele lijnverkoop als via digitale kanalen: de app en de inmiddels onvermijdelijke webshop. Maar, door overname van Heembloemex wordt nu ook gekeken naar uitbouw van de retailactiviteiten.

Met het expertcomité zijn we het erover eens dat Floricultura een prachtig

Dan is het wel zo makkelijk dat in het nieuwe bedrijfspand die zakenpartner

bedrijf is. De onderneming hoort dan ook absoluut in deze lijst. Maar op welke

onder één dak zit. Zo kun je mooie synergie realiseren in de bedrijfsvoering.

plek precies, dat is toch een kwestie van buikgevoel. Want heel veel meer dan

Een tweede stap zij- of voorwaarts is het uitbouwen – ook weer in relatie

de openbaar toegankelijke bronnen hebben we helaas niet. De kwekers hebben

tot Heembloemex – van de activiteiten op de markt voor droogdeco en

in de nieuwsbrieven kunnen lezen dat zij te véél aan hun Phalaenopsis geven:

decoratiegroen. Ten derde worden de importkanalen verder uitgebouwd. Intern

te veel licht, te veel bemesting. Naar ons gevoel krijgen wij bij de redactie van de

is werk gemaakt van verdere automatisering van de bedrijfsprocessen, om zo

Hillenraad100 juist iets te weinig, want er sijpelt maar mondjesmaat informatie

de klantorders en de financiële stromen strak in de hand te houden. Die klant

binnen. Kennelijk gaat er veel energie zitten in het intensief kennis delen met

wordt ook beter in kaart gebracht door middel van het nieuwe klantenfeedback-

de kwekers. Via de nieuwsbrieven en het seminar rond de Klaas Schoone

systeem. Niet revolutionair, maar wel een mooi middel om de service te

Memorial Award worden zij intensief bijgepraat. Het is echt een feestje van

optimaliseren. De Van der Plas Groep kijkt overigens wel verder dan de waan van

en voor vakgenoten. En dat zijn niet de minsten, want dit jaar won Burkhard

de dag en de eigen jaarcijfers. Via de Stichting Van der Plas Foundation worden

Holm de Award voor diens baanbrekende werk dat zich uitstrekt over decennia.

goede doelen gesteund en mensen in nood geholpen. Deze onderneming heeft

Kruisingen van Burkhard Holm worden over de hele wereld geteeld en baanden

ook oog voor hen die het minder hebben en dat is te waarderen.

de weg naar nieuwe variëteiten. Dat werk is terecht bekroond. Bij de uitreiking van de prijs werd ook de nieuwe Orchipedia gelanceerd, een bron van kennis, tips, onderzoeksresultaten en technieken. Toch jammer dat wij niet tot de incrowd behoren. We gaan het volgend jaar weer proberen, hopelijk worden we eens uitgenodigd.

51 (52)

W. Heemskerk

Categorie bewerking Omzet totaal 101.500.000 Medewerkers 335 www.wheemskerk.nl

49 (51)

HillFresh Holding

Categorie handel Omzet totaal 167.721.000 Medewerkers totaal 96 Medewerkers NL 82 Vestigingen BTL 6 www.hillfresh.eu

HillFresh heeft glashelder voor ogen welke top ze wil bereiken: ‘De beste marketing- en distributieorganisatie in Europa worden, in de voor ons relevante producten.’ Er wordt met bewondering gekeken naar de prestaties van Nature’s

Als je met zulke gezonde producten werkt als W. Heemskerk, dan wil je wel

Pride. De al in 2013 met Nunhems ontwikkelde Kirene Galiameloen ligt inderdaad

groeien. Hoewel het natuurlijk niet alleen aan die producten zelf ligt; er zijn

wel in de lijn van wat die grote concullega doet: inspelen op de consumentenvraag

ook andere actief in de markt en W. Heemskerk wil in Europa tot de top 3 van

naar zichtbaar eetrijp fruit. En ook Hillfresh wil merkbekendheid en -voorkeur

de spelers behoren. En men ligt uitstekend op koers. Waar de markt voor

genereren. Sinds oktober 2014 wordt de slogan The Expert in Taste gehanteerd.

panklare groenten onder druk stond, wisten de specialisten uit Rijnsburg

Op de speciale website wordt dit label goed in het zonnetje gezet, met als

harder te groeien dan dat segment zelf. Ook in de groep maaltijdsalades ging

hoofdrolspelers kiwi’s, druiven en meloenen. Via deze weg streeft HillFresh naar

W. Heemskerk harder dan de rest. Dat is het mooie resultaat van intensief

afzet van producten met een hogere marge. Intern wordt talent uitgedaagd

category management en gericht meedenken met de klant. Die krijgt elke vier

om zichzelf te ontwikkelen en bij te dragen aan de groei van de onderneming.

weken een uitgebreide rapportage en voorstellen voor hoe het nóg beter kan.

Wie daarin slaagt, mag een aangename groei van de beloning tegemoet zien.

Aan de techniekkant is flink gesleuteld door de koelketen te optimaliseren, met

Ook de leveranciers worden geprikkeld om de grenzen te verleggen; de betere

nog betere koeling in de nieuwe vrachtwagens. Daarmee kan dan meteen ook

performers trekken meer business naar zich toe. Daarnaast is gesleuteld aan

het nieuwste product in het assortiment worden meegenomen: kant-en-klare

de optimale afstemming van de seizoensproductie van paprika en trostomaat.

smoothiepakketten voor de consument. W. Heemskerk ziet hierin een kansrijk

Die productie start in Oost-Europa wat later en overlapt mooi de Nederlandse

concept, want de Nederlandse klant is dol op dit gezonde convenience product.

productie. Zo kun je jaarrond leveren en ook nog extra local for local afzetten

Door al die groei barst de onderneming uit haar jas. De bank is bereid gevonden

in Oost-Europa. De Europese ambities blijken ook uit de opening van

om 40 miljoen euro krediet te verlenen voor 8.500 m2 nieuwbouw en upgrade

verkoopkantoren in Valencia, Verona en Marseille. Op naar de 200 miljoen euro.

van de bestaande installaties en gebouwen.

ADVISEURS

INGENIEURS

MAKELAARS

AAB Nederland bv Tiendweg 18 2671 SB Naaldwijk +31 (0) 174 637 637 info@aabnl.nl www.AABnl.nl

WORLDWIDE EXPERTISE FOR FOOD & FLOWERS

consultancy projects research training SPECIALISTS

IN HORTICULTURE More information? DLV Plant-GreenQ T +31 (0)317 491 578 E info@dlvplant.nl T +31 (0)10 522 1771 E info@greenq.nl

www.greenq.nl

www.dlvplant.nl

Top 100 |

| Hillenraad100 | 2015 | 37

48 (42) Noviflora Categorie handel Omzet totaal 90.000.000 Medewerkers totaal 115 Medewerkers NL 107 Vestigingen BTL 2 www.noviflora.com

46 (61)

Hoogendoorn Groep

Categorie toelevering Omzet totaal 141.400.000 Omzet H100-Q 14.000.000* Medewerkers totaal 115 Medewerkers NL 101 www.hoogendoorn.nl

Een bescheiden stap terug voor Noviflora, dat in een fase van heroriëntatie

Deze specialist in tuinbouwautomatisering zit stevig in de lift, ook in onze lijst.

en herijking zit. Dat past bij een onderneming die aan de volgende groeifase

De winst stijgt jaar in jaar uit; in 2014 werd zelfs een recordomzet geboekt.

toe is. Maar de markt is onrustig, met name in Oost-Europa rommelt het.

Dat geld wordt bij lange na niet meer alleen in Nederland verdiend, want de

Ook elders schuift en kraakt het. In de sierteelt is duidelijk sprake van

Hoogendoorn Groep is juist steeds meer over de grens bezig. Rusland, Frankrijk,

toenemende afzet via de retail. Noviflora speelt daar – we hadden niet anders

Turkije, Mexico, China, Canada: that’s where the action is. En directeur Van Gogh

verwacht – alert op in met de overname van Roselife, specialist in category

voorziet dat Nederland wel op zijn tellen mag passen: ‘Andere landen zijn met

management. Die overname in combinatie met de komst van een nieuwe

een enorme inhaalslag bezig. We moeten in ons land maar eens goed met z’n

Manager Retail Services moet de onderneming in dat kanaal in de juiste positie

allen gaan nadenken waar we in de toekomst ons geld mee willen verdienen en

krijgen. De retailer wordt op alle mogelijke manieren geholpen om maximaal

waar we onderscheidend in zijn.’ Met name de lokale productie rond steden ziet

rendement te behalen. Zo is er de slimme MockShop, die precies laat zien hoe

ook de Hoogendoorn Groep als kans, we moeten niet meer denken dat Tuinbouw

het schap opgebouwd moet worden. Andere innovaties zien we in de verdere

Nederland het centrum van de wereld is. In de landen waar de Hoogendoorn

ontwikkeling van e-commerce en e-trade. Eén van de grote voordelen daarvan

Groep actief is, wordt veel gewerkt met lokaal talent en de organisatie zoekt

is dat de klant minimale voorraden hoeft aan te houden. Door die technologie

naar brede samenwerkingsverbanden. Wat techniek en R&D betreft: de

zit Noviflora zo dicht mogelijk tegen de klant aan. Bij het zoeken naar nieuwe

onderneming weet door middel van de Agile- en Scrum-methode sneller dan

afzetmogelijkheden worden branchevreemde afzetkanalen als pop-up stores,

enige concurrent nieuwe software in de markt te krijgen. Die methodiek wordt

concept stores en designmarkten ingezet. En Noviflora kietelt de consument

onder andere losgelaten op de iSii klimaat- en watergeefcomputer. Het product

met een nieuw concept als Ogreen, waarbij de plant als ‘Clean Machine’ wordt

is heel snel aan te passen aan de wensen en mogelijkheden van de klant.

gepositioneerd. Voeg bij dit alles de wijze waarop klanten worden beoordeeld

Een schoolvoorbeeld van personalisering is de inzet van ‘story mapping’: een

op wederzijdse toegevoegde waarde en het is duidelijk: Noviflora gaat naar de

product helemaal ontwikkelen vanuit gebruikerswensen. Tot waar zou deze lift

volgende versnelling, maar moet even de koppeling intrappen.

wel niet reiken?

47 (43)

Royal Pride Group

Categorie productie Omzet totaal 34.018.000 Medewerkers totaal 78 Medewerkers NL 58 Vestigingen BTL 2 www.royalpride.nl

45 (48)

Jiffy Group

Categorie toelevering Omzet totaal 75.133.000 Medewerkers totaal 213 Medewerkers NL 132 www.jiffygroup.com

De medewerkers van Jiffy Group moeten met vreugde hebben gezien hoe zo’n

De foto kon niet toepasselijker zijn. Tegen een oranje achtergrond en onder het

beetje heel Nederland zich eerder dit jaar en masse op de moestuintjesactie

toeziend oog van koning Willem-Alexander en koningin Máxima ondertekent

van Albert Heijn stortte. Dat lang niet al die zaadjes volgroeiden lag niet aan het

Royal Pride een overeenkomst voor lokale teelt in Illinois, USA. De foto past

substraat. De jeugd heeft vooral geleerd dat tuinbouw gewoon een heel lastig

ook precies in het totaalplaatje dat de Royal Pride Group voor de toekomst

vak is. Vorig jaar stond Jiffy Group ook al zo fraai in de schijnwerpers, toen met

schetst. De onderneming heeft de ambitie om binnen tien jaar in minstens

een introductie op basis van co-creatie met de klant: easyGrow. Zakenpartner

tien landen op meerdere continenten actief te zijn. Het gaat dan om regio’s

B&Q won er in Engeland de Corporate Social Responsibility Initiative of the

die vanuit ons land niet of nauwelijks te beleveren zijn, dus Royal Pride gaat

Year Award mee. Nog zo’n mooie innovatie is de biologisch afbreekbare R2-pot.

echt multinationaal ondernemen. In 2015 zijn daar flinke stappen in gezet

De snelheid van die afbreekbaarheid is in overleg met de klant te bepalen.

door samenwerkingen in Amerika en China aan te gaan. In dit plaatje past

En dan is er nog die ontwikkeling van de Preforma Orchid Plug, bedoeld om

ook de oprichting van de Horticultural Business School, waar buitenlands

de verwerking van orchideeplantmateriaal beter te automatiseren. Het geeft

talent wordt opgeleid om lokale vestigingen te leiden. Ook in eigen land is

allemaal aan hoezeer Jiffy Group verder kijkt dan de grondstof en meedenkt

flink aan het opleidingsniveau van de medewerkers gespijkerd. De complexe

met de klant. Middels een eigen seminar wordt met externe partners gekeken

bedrijfsprocessen maken dat noodzakelijk; operational excellence vraagt om

naar ontwikkelingen in de markt en maatschappelijke oplossingen voor de grote

excellent talent. Want een onderneming met zoveel ambities heeft heel veel

issues van deze tijd: schaarste, verstedelijking, biodiversiteit en bevolkingsgroei.

talent nodig om op vele borden te excelleren. Wij vragen ons wel af of de scope

Nu er flink werk gemaakt is van een strategie gericht op meer efficiency en

niet te breed is. Een ontwikkeling van een totaal andere orde is de deelneming in

rendement, kunnen die idealen ook echt waargemaakt worden. Bovendien

het handelsbedrijf BoereGoed. Hiermee appelleert Royal Pride aan de vraag naar

worden in Nederland te zijner tijd de drie productielocaties samengevoegd en

pure, lokale producten. Klanten kunnen bij een deelnemend tuincentrum hun

wordt internationaal geschoven met locaties. Alles en iedereen wordt in stelling

BoereGoed BuurtBox ophalen. Het project wordt mede gedragen door mensen

gebracht om verdere groei te realiseren.

met een achterstand, dat toont de maatschappelijke betrokkenheid.

n ie e o r g e m n e p l Ze he ld. e r e w le e h e d it u is n n e k t e m

Elk lokaal bedrijf heeft een wereld aan mogelijkheden. Met actuele kennis van trends en technologieĂŤn kunt u efficiĂŤnter werken en uw omzet verhogen. En dankzij onze wereldwijde kennis kunnen wij u helpen om nieuwe kansen te zien en te benutten.

The global specialist

www.nunhems.com

Top 100 |

44 (47)

| Hillenraad100 | 2015 | 39

Bunnik Plants

Categorie productie Omzet totaal 64.700.000 Omzet H100-Q 58.230.000 Medewerkers totaal 144 Medewerkers NL 142 www.bunnikplants.nl

42 (40)

Van VLIET Flower Group

Categorie handel Omzet totaal 115.000.000 Omzet H100-Q 84.690.000 Medewerkers 201 Vestigingen BTL 22 www.jvanvliet.com

Bunnik Plants stond in het jaar 2014 in een lastige spagaat: inspelen op de

‘Sommige markten hebben het afgelopen jaar laten zien dat ze plots totaal

wispelturige eisen van de daghandel, maar ook de retailers optimaal bedienen

kunnen veranderen. Daar willen wij niet te zeer afhankelijk van zijn.’ De Van

met langetermijnprogramma’s. De daghandel vereist een breed en diep

Vliet Flower Group onderkent dat de wereld dynamischer is dan ooit. En dat

assortiment; veel soorten in kleinere orders. Maar de big box retailers willen

je dus maar beter zelf de veranderingen kunt sturen dan er de speelbal van

actiematige partijen, die zitten niet op diepte en breedte te wachten. Dus wat

zijn. Om grip te krijgen en te houden op de markt wordt steeds sterker ingezet

te doen? Antwoord: ‘gewoon’ allebei doen. Zowel voor de daghandel als voor

op de kortst mogelijke lijnen tussen kweker en bloemist. Zo wordt er flink

de retail heeft Bunnik Plants sterke productinnovatie gerealiseerd. In beide

geïnvesteerd in nieuwe Cash & Carry’s. Onlangs zijn er in Litouwen nog drie

segmenten is de klok nu veel minder belangrijk geworden en zijn volume én

geopend. In Zuid-Amerika wordt met eigen inkoopkantoren op rechtstreeks

winstgevendheid gestegen. Eén van de grote veranderingen in 2014 was het

gesourced en krijgen klanten de meest verse producten het snelst aangeleverd.

verleggen van de focus naar PMC’s die voor andere kwekers onbereikbaar zijn,

Social media en de nieuwe app voor de webshop zijn essentieel om vaker, verser

omdat het een complexe infrastructuur vereist; vanuit meerdere locaties just in

en vlugger te leveren. Langs die weg weet de Van Vliet Flower Group kweker

time zeer grote mixorders samenstellen en verpakken. Daarin speelt de slimme

en klant rechtstreeks aan elkaar te koppelen. Omdat het nog altijd beter kan,

en innovatieve Display Box een belangrijke rol. Bovendien is de organisatie

wordt ook nadrukkelijk gekeken naar wat níet verkoopt en waarom dat zo is.

compleet omgegooid. Wil je sneller kunnen inspelen op klantenwensen, zo was

Een stabiele factor in de lijst.

de conclusie, dan moeten je mensen alle vrijheid en informatie hebben om zelf te doen wat ze commercieel verstandig vinden. Knap is ook de wijze waarop de retail wordt meegenomen in het terugdringen van uitval. Er is een speciale medewerker aangesteld die daar bovenop zit en fungeert als sparring partner met de klant. Bunnik Plants heeft precies de acties ondernomen die nodig waren om weer te groeien én om in deze lijst te blijven. Want na een aantal opeenvolgende jaren met verlies wordt dat lastig. Maar nu kijken we weer reikhalzend uit naar volgend jaar.

43 (44)

BVB Substrates

Categorie toelevering Omzet totaal 92.317.000 Medewerkers 221 www.basvanbuuren.nl

41 (41) Categorie handel Omzet totaal 194.530.000 Medewerkers 285 www.wbe.nl

Westland Bloemen Export (WBE)

Westland Bloemen Export handhaaft zich prima in de lijst. Dat is vooral te danken aan de indrukwekkende omzetgroei die deze – van oorsprong – specialist in decoratiegroen doormaakt. Inmiddels is WBE, mede door overnames, uitgegroeid tot een complete speler. Was deze onderneming in 2010 nog goed voor 60 miljoen euro omzet, nu staat de teller al op 200 miljoen euro. Het expertcomité is hier lovend over: ‘Dit is een stevige jongen aan het worden.’ Nu kan de criticaster roepen dat dit niet louter autonome groei is. Wij zeggen

Wat een verademing en verfrissing, de nieuwe website van BVB Substrates.

dan dat het voorwaar geen gemakkelijke opgave is om in een consoliderende

Dit is de uitstraling die je verwacht van een onderneming die toonaangevend

markt de positie zo stevig te behouden. We zien dat het lastig is als we kijken

is in de wereld van substraten. Zo is voor iedereen duidelijk zichtbaar dat er

naar de relatie tussen resultaat en omzetgroei. De eerste stijgt lang niet zo

een lekkere ‘schwung’ in deze onderneming zit. Want we zien hier weer volop

hard als de tweede. Veel meer dan openbaar beschikbare cijfers hebben we

groei. Ging het in 2013 al goed, in 2014 werd de stijgende lijn in de omzet

niet. De vernieuwde website geeft ook niet veel informatie. Deze ziet er fraai uit,

mooi vastgehouden. Er is gesleuteld aan de marktkant en aan de inkoopkant

maar geeft de potentiële klant die meer zou willen weten geen houvast. Van een

kwam meer lucht; dat zet zoden aan de dijk. Er komt ruimte om nieuwe

speler van dit formaat zou je eigenlijk meer verwachten.

grenzen op te zoeken. Veelzeggend is het woordje ‘weer’ in een jaarverslag van BVB Substrates: ‘BVB investeert weer in medewerkers en talenten om de verdere groei van de onderneming te borgen.’ De groei komt ook voort uit twee overnames: Veenbaas Potgrond en Florasan GmbH. En: in Estland zijn er plannen voor een eigen productielocatie in de Baltische staten. Nu de structuur van de onderneming meer in lijn is gebracht met de core business, zijn de activiteiten beter voor ons te beoordelen. Eerder verstoorden branchevreemde activiteiten het beeld. Alle activiteiten die samenhangen met de substraatproductie en -verkoop zijn netjes ondergebracht in een tussenholding.

40 (37) Greenco Categorie productie Omzet totaal 35.671.000 Medewerkers 89 www.greenco.nl

Nu zien we duidelijk dat hier een onderneming staat die in tachtig landen goede

Greenco zet duidelijk de volgende stappen in de ontwikkeling van de

zaken doet. En die zo langzamerhand het predikaat Koninklijk verdient.

onderneming. Ze waren de voorlopers in de vlucht uit het bulkproduct en braken met hun snoeptomaatjes een markt open. Dit product wordt nu zo vaak gekopieerd dat het tijd is om snel verder te gaan en de concurrentie voor te blijven. In die race kiest Greenco er nu nadrukkelijk voor om rechtstreeks met de consument in contact te zijn. Dat gebeurt in de Markthal Rotterdam,

WWW.DISCOVERED.NL

Join the Best Ideas in Fresh

Companies

Brands

The art of creation

De Best Fresh Group is een groep van bedrijven die elk sterk zijn in het verpakken, vermarkten en distribueren van verse groenten en fruit. Elk lid van de groep is een onafhankelijk bedrijf met een eigen specialisatie.

www.bestfreshgroup.com

Royal Brinkman specialiseert zich wereldwijd in zeven thema’s!

Specialist in 7 thema’s Royal Brinkman maakt met haar nieuwe strategie de omslag van ‘een leverancier met meer dan 30.000 artikelen’ naar een ‘one-stop-shop’, gespecialiseerd in zeven thema’s: teeltwisseling, gewasverzorging, gewasbescherming & desinfectie, verpakking & ontwerp, mechanisatie, technische projecten en service artikelen. Royal Brinkman wil haar klanten wereldwijd op deze thema’s 24/7 maximaal bedienen en ontzorgen.

Royal Brinkman | Woutersweg 10 | 2691 PR ’s-Gravenzande

Top 100 |

| Hillenraad100 | 2015 | 41

waar Greenco samen met Koppert Cress en Best Fresh Group optrekt.

veroveren. Hier worden de paradepaardjes van Bio World, Eminent, Fresh World,

In 2014 is een bureau in de arm genomen dat Greenco moet helpen om de

Fruit World, FV Select, Yex en Vogel AGF in de schijnwerpers gezet. Plus niet te

‘next level’ in de business op te zoeken. Onder het motto Healthy Happiness

vergeten het complete pakket kasgroenten van Valstar. Best Fresh Group streeft

wordt de consument benaderd met een boodschap vol fun, gezondheid en

naar Betrokken, Betrouwbaar, Beter. Het merkenbeleid moet ertoe leiden dat

productbeleving. Die beleving zien we bijvoorbeeld in het slimme Pick&Mix

de markt sneller en bewuster naar producten van de groep vraagt. Vooralsnog

concept dat bij Jumbo is uitgerold. De klant kan zelf een verpakking met

zit de grootste omzet nog in de commodities. Merkenbeleid en commitment

tomaatjes, komkommertjes en paprikaatjes vullen. Sinds eind 2014 belevert

zijn een kwestie van lange adem. Maar dit mooie familiebedrijf heeft de tijd aan

Greenco haar klanten rechtstreeks en zo krijgt de onderneming steeds meer

haar zijde.

grip op de keten. Niet alleen in Nederland worden flinke successen geboekt, ook in de UK en de USA heeft Greenco vaste voet aan de grond. Misschien dat de Britten alleen al bij de naam Tommies smelten. Met een nieuwe commerciële vakman die de directie rechtstreeks influistert zullen we nog heel wat nieuwe marktinitiatieven zien. Bijzonder is de start van een kwekerij in de Wieringermeer. Wij vragen ons dan af of die investeringsruimte niet beter in marketing kan gaan zitten dan in aluminium en glas. Druk op de resultaten leidt toch eerst tot een kostprijsreflex. We zijn benieuwd hoe dat uitpakt.

39 (49) Sion Categorie uitgangsmateriaal Omzet totaal 32.500.000* Medewerkers 130 www.sion.eu

37 (36) Vezet Categorie bewerking Omzet totaal 225.805.000 Medewerkers 673 www.vezet.nl

‘Vezet is één van Nederlands grootste groenteverwerkende bedrijven en is marktleider op het gebied van versgesneden groenten en fruit.’ Aldus de tekst die Google weergeeft als je zoekt op Vezet. Het expertcomité voegt daar meteen aan toe: ‘Maar feitelijk is dat marktleiderschap in de slipstream van die andere marktleider, Albert Heijn.’ Het is zeker waar dat Vezet ‘maar’ één grote klant heeft, maar dat is dan ook niet de minste. Reken maar dat ze elkaar zo scherp houden als de messen van Vezet zelf. Gezamenlijk weten ze toch maar te voldoen aan de niet aflatende vraag naar nieuwe maaltijdconcepten

Vorig jaar waren we misschien wel wat erg streng voor Sion. De winstgevendheid

en convenience food. De consument wil niet langer lang in de keuken staan,

staat buiten kijf, mogelijk hadden wij nog meer verwacht van een bedrijf dat zo

dus mag Vezet het werk doen. Dat aspect wordt op de fraaie website erg goed

hard aan de kar trekt. In Europa is de groei beperkt, de Nieuwe Wereld lonkt en

uitgelicht. We zien meteen de complexiteit van het werk en tja, dan hebben

daar is nog heel wat missiewerk te verrichten. Sion ziet volop kansen in Noord-

wij aan de tafel bij het expertcomité natuurlijk makkelijk praten. Hoe dan ook

en Midden-Amerika en Canada. Zo wordt onder andere in Brazilië een kwekerij

moeten we waardering hebben voor de groeiende omzet en de klinkende

voor jonge planten opgezet. Verrassend is de groeipotentie die Eric Moor c.s.

bedrijfsresultaten. De processen zijn prima op orde, er wordt gewoon hard

ook in Iran ziet. Dat zou gezien de laatste ontwikkelingen zomaar een heel mooie

gewerkt. Zó hard dat er geen tijd is om ons van informatie te voorzien.

markt kunnen worden. Wat Sion betreft gaan Nederlandse collega’s niet hard

Dat is het enige minpuntje.

genoeg. Meer samenwerken moet leiden tot benutting van de internationale kansen. Vandaar dat Sion samen met Florpartners het initiatief heeft genomen om een kennisgroep voor internationaal ondernemen op te zetten. Mogelijk kan dat Nederlandse kwekers in het buitenland een kickstart geven. Sion zoekt de samenwerking nadrukkelijk ook met partners waarmee in de hele keten kennis gedeeld kan worden. En: Sion gelooft al lang niet meer in ‘maken voor de massa’. Er worden nadrukkelijker dan ooit segmenten gedefinieerd waarbinnen kwekers en klanten aaneengesmeed kunnen worden. De nieuwe website is een uiting van die andere benadering. Qua technologie wordt veel verwacht van de pluggenteelt. Mocht er nog twijfel over bestaan: wij ‘pluggen’ Sion met volle overtuiging.

38 (32)

Best Fresh Group

Categorie handel Omzet totaal 223.500.000 Medewerkers totaal 247 Medewerkers NL 241 Vestigingen BTL 6 www.bestfreshgroup.com

36 (39)

Hordijk Groep

Categorie toelevering Omzet totaal 75.000.000 Omzet H100-Q 38.250.000 Medewerkers totaal 261 Medewerkers NL 255 Vestigingen BTL 1 www.hordijk.nl

Bescheidenheid is een groot goed. Maar je kunt ook té bescheiden zijn. Op de website van Hordijk is onder het kopje ‘nieuws’ alleen de Hillenraad100-notering van vorig jaar te vinden. Bij ‘projecten’ wordt alleen het allang afgeronde 1-kar project voor FloraHolland genoemd. En deze kritiek is geen kritiek, maar veeleer een tip. Om een oude reclamemaker te citeren: ‘Be good and tell it’. Er zijn namelijk heel veel innovaties en mooie verhalen vanuit de Hordijk Groep te melden. Zie de heldere A-PET verpakkingen en thermovormverpakkingen voor (maaltijd)salades. De spin-off in het Midden-Oosten op basis van het 1-kar project. De groeiende activiteiten voor de solar kas. De recyclebare

Het is te merken dat Best Fresh Group regelmatig met Rob Baan omgaat.

EPS zaaitray. Of de toenemende vraag naar kassen met Alcomij-materialen.

Zie Natuurlijk!, de winkel in de Rotterdamse Markthal waarin naast Best Fresh

Hordijk krijgt van haar klanten ook teruggespeeld dat het de innovaties niet

Group ook Koppert Cress en Greenco participeren. Best Fresh Group is duidelijk

duidelijk communiceert. Het aantal vaste klanten is relatief klein, de relatie

bezig om zich in de kijker te spelen bij de professionele kok. Met het nieuwe

met hen intensief. Dan mag je best wat meer met ze delen en ze koesteren.

merk Sous Fresh krijgt de chef de cuisine er als het ware een souschef bij.

Zo’n stevig en solvabel Hollands familiebedrijf zou eigenlijk schijnwerpers

Groenten hoeven niet langer het ondergeschoven kindje te zijn in de horeca, zo

moeten produceren, en daar zelf in gaan staan. Dat verdient de Hordijk Groep.

redeneert Best Fresh Group. Deze pinpointbenadering past in het streven naar

Wellicht dat de nieuwe directeur Eric Liebers de deur wat open gaat zetten.

minder bulk en meer niche. Ook met de deelname aan het nieuwe Food Center Westland wil Best Fresh Group een unieke positie in de moeilijke AGF-markt

Wij zijn Harvest House,

ĂŠĂŠn van Nederlands grootste telersverenigingen gespecialiseerd in vruchtgroenten.

Met een groep vakbekwame telers en medewerkers zijn we continu op de hoogte van ontwikkelingen in de markt waar we dan ook flexibel op inspelen. Deze specifieke producten marktkennis in combinatie met ons innovatieve vermogen maken ons de solide, meedenkende partner die we graag willen zijn. Dit resulteert uiteindelijk in het oogsten van het beste rendement. Niet alleen voor ons en onze telers, maar voor iedereen.

WHERE BUSINESS GROWS

www.harvesthouseinternational.nl

Top 100 |

35 (21)

| Hillenraad100 | 2015 | 43

Syngenta Seeds

Categorie uitgangsmateriaal Omzet totaal 291.897.000 Medewerkers 846 www.syngenta.com

Syngenta lijkt een speelbal te zijn geworden van speculatie. Onlangs nog werd een bod van Monsanto als niet serieus afgewezen, waarop die laatste haar

33 (26) Afriflora Categorie handel Omzet totaal 80.915.000 Medewerkers totaal 9.059 Medewerkers NL 9 Vestigingen BTL 2 www.afriflora.nl

avances (voorlopig) staakte. Opmerkelijk was ook het nieuws in het Financieele

Het expertcomité waarschuwde er vorig jaar al voor: ‘De openheid van Afriflora

Dagblad dat de afdeling bloemzaden van Syngenta in de verkoop staat.

zal van korte duur zijn.’ Vorig jaar was die openheid nodig om de winkel goed in

Vooralsnog lijkt het erop dat Syngenta een eigen speler blijft in de Nederlandse

de etalage te zetten voor potentiële kopers. Het Amerikaanse KKR hapte toe.

Seed Valley maar de koers is niet helemaal scherp. Het is bovendien wat lastig

Deze investeerder bouwt nu verder met de jonge generatie Barnhoorns aan de

om de Nederlandse activiteiten van Syngenta te scheiden van wat deze grote

onderneming en daarbij is het niet nodig dat er al te veel mensen meekijken.

Zwitserse multinational wereldwijd allemaal doet. Voor de notering in onze

Wij kregen in elk geval geen bedrijfsinformatie toegezonden. Wel konden we

lijst gaat het puur om de relevantie voor het Nederlandse tuinbouwcluster en

op het internet onlangs nog zien dat IFC, een onderdeel van de Wereldbank,

dan met name (glas)groente en sierteelt. Omdat Syngenta Seeds in Nederland

tot 90 miljoen euro aan Afriflora zal lenen. Dit geld is bedoeld om in Ethiopië

met bijna 900 medewerkers een omzet van circa 300 miljoen euro realiseert,

de productie flink uit te breiden. Ondernemingen als Afriflora zijn cruciaal voor

kwalificeert Syngenta zich niet voor de 500+ lijst. Ten opzichte van 2014 zijn,

de lokale economie, dus daar draagt zo’n NGO graag aan bij. Verder weten we

conform het global report, in alle productgroepen wereldwijd de omzetten

uit een persbericht van teleprovider ZyXEL dat de duizenden medewerkers in

gedaald. Met name de omzetten in de Vegetables en de Lawn and Garden

Ethiopië naar hartenlust op het wifi-netwerk actief waren. Terwijl dat netwerk

business staan wat onder druk. In Nederland zit de kracht vooral in bedding

essentieel is voor de communicatie tussen Afrika en Aalsmeer. Dat lek is gedicht;

plants, die als zaad en als jonge plant worden geleverd. Kijken we toch nog even

de order- en logistieke informatie kan weer met grote snelheid heen en weer.

naar het grote plaatje, dan zien we dat de grote Zwitserse moeder bezig is met

Dat geldt nog niet voor de informatie richting het expertcomité. Het gebrek aan

een reorganisatie die in 2018 afgerond moet zijn. We hopen dat volgend jaar de

transparantie richting ons kost punten. Maar dat zal de familie Barnhoorn en

mist wat opgetrokken is.

KKR niet wezenlijk deren, schatten we zo in.

34 (31)

Porta Nova

Categorie productie Omzet totaal 23.000.000* Medewerkers 40 www.portanova.nl

Als we een prijs zouden vergeven voor de mooiste productfotografie, dan

32 (33)

Koppert Cress

Categorie productie Omzet totaal 22.333.000 Medewerkers 142 Vestigingen BTL 1 www.koppertcress.nl

zou Porta Nova zomaar de winnaar kunnen zijn. De fluwelen ‘touch’ van de

Koppert Cress herdefinieert de afkorting AGF. De G staat hier voor Gastronomie

succesvolle Red Naomi is op de homepage van de fraaie nieuwe website bijna

en de drie kernwaarden zijn samengevat in Fun, Fair en Fier. Festival zou ook

voelbaar. Samen met de smaakvolle fotografie van de modellen raak je daarmee

nog kunnen, want Koppert Cress is regelmatig te vinden op festivals waar

de kern van dit product: roos = emotie. Gesproken over die website: die moet op

met name jongere bezoekers bewust gemaakt worden van de toegevoegde

het moment dat we dit schrijven tekstueel nog wel ‘afgelakt’ worden. Want op

smaak van de Koppert cressen. Die onvermoeibaar gebrachte boodschap blijft

alle pagina’s is te lezen: ‘hier kan nog tekst komen’. Dat rijmt niet met het

wereldwijd in de smaak vallen. Zelfs Angela Merkel had er de mond vol van.

streven naar de hoogste kwaliteit dat we bij Porta Nova zien. Om de jaarlijkse

Bij Koppert Cress zien ze in dat het succes en de goede relatie met zakelijke

productie van 30 miljoen topkwaliteitsrozen bij de juiste doelgroep te krijgen,

relaties het resultaat zijn van teamwork. Die Familie (weer een F!) wordt

wordt samengewerkt met topdesigners. Bovendien wordt strategisch ingezet

gekoesterd, hetgeen Koppert Cress zeer recent nog namens Intermediair

op marktinnovatie, teeltinnovatie en maximale leverflexibiliteit. Een mooi oer-

en Effectory de nominatie voor Beste Werkgever van 2015 opleverde. Al dat

Hollands bedrijf, dat tot diep in Europa klanten weet te bereiken en harten weet

enthousiasme leidde in 2014 tot dubbele groeicijfers en de verwachting is dat die

te veroveren. Er worden prachtige resultaten geboekt, andere ondernemers

imposante groei gehandhaafd blijft. Om grotere slagen te maken is de strategie

in deze lijst zouden tekenen voor zulke mooie winstcijfers. Het zou mogelijk

enigszins gewijzigd. Via hotelketens, catering en de (horeca)groothandel worden

allemaal nog effectiever kunnen worden als de website ook werkelijk een

nu snel meer gebruikers (en ambassadeurs) bereikt. Koppert Cress is niet langer

platform wordt om ervaringen te delen. De aanzet is er. Nu die bal inkoppen.

alleen te vinden in de betere restaurants, maar ook bij Sligro en Albert Heijn.

Of zijn we te ongeduldig?

Een uitkomst voor het groeiende leger thuiskoks. Inmiddels is er een Koppert Cress USA en zijn er allianties in Turkije en Japan gesmeed. Koppert Cress heeft nog een wereld te winnen.

For food. For flowers. For sure.

www.certhon.com

Top 100 |

31 (–)

| Hillenraad100 | 2015 | 45

Harvest House

Categorie handel Omzet totaal 613.000.000 Omzet H100-Q 300.000.000 Medewerkers 110 harvesthouseinternational.nl

Ontketend stormt Harvest House de Hillenraad100 binnen. Het begint allemaal

29 (34) Categorie uitgangsmateriaal Omzet totaal 51.300.000 Medewerkers 100 www.plkwvreugdenhil.nl www.klugt-delier.nl

Vreugdenhil en Klugt Combinatie

met de oogst van de circa 70 aangesloten telers in vruchtgroenten, die samen

Als de consument íets van de moestuintjesactie van Albert Heijn heeft

350 miljoen kilo in de markt zetten. Om dat te doen trekken de drie eigen

opgestoken, dan is het wel hoe moeilijk het is om van een zaadje tot een goed en

handelshuizen onder Harvest House International, naast Harvest House

eetbaar product te komen. Dan krijg je ineens veel meer waardering voor clubs als

BV, schouder aan schouder op met retailers. TNI richt zich op de Europese

Vreugdenhil en Klugt, die jaar in jaar uit honderdduizenden planten met eetrijpe

retail, Global Green Team focust zich op de handel buiten de EU en Rainbow

vruchten afleveren. Deze succesvolle combinatie zette met de Pick-&-Joy serie

International concentreert zich op de Europese foodservice. Harvest House

een echte kaskraker in de markt. Een plant kopen waar je meteen al de vruchten

International wil graag naast de retailer aan tafel zitten. Zo schrijft men

van plukt. Geen gedoe met potjes aarde, maar ‘instant satisfaction’. Het product

zelf: ‘Door category management denken we met de klanten mee over een

voldoet helemaal aan de behoefte aan authentieke producten die je het gevoel

optimaal schap.’ Van AGF.nl lenen we het citaat: ‘Maar in de prijsvorming

geven toch nog een beetje zelf groentekweker te zijn. De klant die nu Pick-&-

kiezen we bewust voor een tweetrapsraket. Dat is iets tussen de exporteur

Joy in de keuken heeft staan, wordt binnenkort verrast met nog meer mooie

en de retailer.’ Het doel is glashelder: via de verkooporganisaties verschillende

innovaties. Die blijven nog even geheim, maar we weten dat deze onderneming

marktsegmenten optimaal bedienen en het best mogelijke rendement oogsten

nog wat potjes op het vuur heeft staan. De Vreugdenhil en Klugt Combinatie staat

voor de telers. We missen bij al deze indrukwekkende activiteiten toch iets van

synoniem voor groei. Die groei wordt aangejaagd door de slimme combinatie

langetermijnvisie op de Europese positie. We citeren nogmaals: ‘We spreken

van teelten, waardoor de kassen optimaal benut worden. Om de huurkosten te

niet over plannen, maar we doen het gewoon.’ Harvest House is een verlengstuk

drukken is drie hectare nieuwbouw toegevoegd aan het toch al indrukwekkend

voor verkoop en marketing voor de leden en heeft als doel om de hoogst

grote areaal. Deze nieuwbouw is GSPP-gecertificeerd, dus gevrijwaard van de

mogelijke uitbetaalprijs voor de telers te realiseren. Wij focussen ons in onze

gevreesde Clavibacter. Al met al genoeg punten om door te stoten naar de top 30.

beoordeling vooral op Harvest House International, dat voor eigen rekening en risico opereert. Wellicht is marktmacht organiseren via een coöperatiemodel nog steeds de beste oplossing om tegenwicht te bieden tegen de enorme schaalgrootte van de retail. We zijn benieuwd hoe dit vernieuwde coöperatieve model zich de komende jaren gaat ontwikkelen.

30 (35) Opti-flor Categorie productie Omzet totaal 26.508.000 Medewerkers 162 www.optiflor.nl

28 (29) Eosta Categorie handel Omzet totaal 88.400.000 Medewerkers 64 www.eosta.com

‘Er kan slechts sprake zijn van winst zolang er niet iemand anders is die iets verliest, want dan hebben we de kosten niet goed gecalculeerd. Zolang wij de schade als gevolg van onze winst niet verdisconteren in de eindprijs, kan er nooit sprake zijn van winst’, aldus Volkert Engelsman, CEO van Eosta. Het citaat getuigt van de eigenzinnige kijk die deze onderneming heeft op

De Hillenraad100 telt nog altijd te weinig ondernemingen die echt snappen

de wereld. Waar wij kijken naar het getal onder de streep, kijkt Eosta naar

hoe je een consumentmerk in de markt zet en dat fris houdt. Opti-flor is zo’n

het grotere plaatje. En dat slaat aan bij grote groepen consumenten; Eosta

uitzondering. Het consument-denken krijgt hier steeds meer handen en voeten.

heeft een ijzersterke positie in de groeiende markt van biologische producten.

Zie bijvoorbeeld de komst van de conceptstore, in aanvulling op het Creating

Hier in Nederland blijft de marktontwikkeling moeizaam, maar in Duitsland

Center. Zakelijke relaties maken hier kennis met de nieuwste producten en

en Scandinavië daarentegen is het booming business. De Save Our Soils-

concepten. Ze staan oog in oog met de meest kansrijke van de honderden

campagne werpt daar duidelijk (biologisch geteelde) vruchten af. Specifieke

nieuwe soorten die jaarlijks door de R&D-afdeling worden ontwikkeld. Ook de

productlijnen als Wild Wonders, Tropical Wonders en Taste Wonders zijn verfijnd

consument wordt uitgenodigd om in Monster te komen kijken en feedback

en doen nog altijd wonderen bij de consument. Met een continue stroom aan

te geven. Omgekeerd zoekt Opti-flor die consument ook op, om bijvoorbeeld

productinnovaties blijft Eosta de consument én maatschappelijke partners als

als ‘orchideeëndokter’ te luisteren naar wat er zoal speelt in het hoofd van

WWF Duitsland en Oxfam Novib verleiden en verrassen. Door de verrassende

de klant. Erg slim is de keuze om onder de vlag van KAS in de Markthal

weekindeling voor medewerkers, van Marvellous Mondays tot en met Freeking

Rotterdam aanwezig te zijn. Dan ben je in rechtstreeks contact met een zeer

Fridays, blijft de geest scherp. En dat je Monsanto uitnodigt voor een discussie

hoogwaardige doelgroep. En we worden blij van het initiatief om medewerkers

over GMO getuigt van een open geest en durf. Na 25 jaar is het enthousiasme

te stimuleren om structureel mee te denken over innovatieve oplossingen

nog net zo groot als op de eerste dag, in 1990.

en nieuwe concepten. Het Beste Idee van Opti-flor leidde al tot een idee dat nu wordt doorontwikkeld voor vermarkting. In het buitenland worden goede zaken gedaan met de Singolo, die nu door een kweker in Amerika onder licentie voor Opti-flor wordt geproduceerd. In ons land belooft de Formidablo met een cascade in Japanse stijl hoge ogen te gooien. Opti-flor weet hoe je dubbele groeicijfers noteert.

Maakt precisie irrigatie mogelijk

Precision Growing met GroSens簧 Met Precision Growing richt GRODAN zich op de wortels. Gewasuniformiteit begint ten slotte met een gel議ke verdeling van wortels in de mat. Daarna is het zo precies mogel議k sturen van deze wortelomgeving de sleutel tot een succesvol teeltseizoen. De innovatieve draadloze GroSens MultiSensor meter is het ideale instrument voor telers om precisie irrigatie mogel議k te maken. In combinatie met steenwolsubstraten en advies van GRODAN kunnen telers hun productie optimaliseren en kosten besparen. Meer informatie over GroSens kunt u vinden op www.grodan.nl/oplossingen/tools www.precisiongrowing.nl www.linkedin.com/company/grodan www.twitter.com/grodan_nl

Top 100 |

27 (27)

| Hillenraad100 | 2015 | 47

Harting Zijtwende Group

Categorie handel Omzet totaal 151.000.000 Medewerkers 20 Vestigingen BTL 1 www.hartingholland.nl

De Harting Zijtwende Group speelt kort op de bal en op drie velden tegelijk.

25 (17)

Royal Hilverda Group

Categorie uitgangsmateriaal Omzet totaal 29.198.000 Medewerkers totaal 200 Medewerkers NL 138 Vestigingen BTL 5 www.royalhilverdagroup.nl

Bij Harting Holland draait het om de productie van drie soorten tomaten,

Ten opzichte van vorig jaar doet de Koninklijke Hilverda Groep een stevige stap

Zijtwende International is succesvol met handel in het complete pakket

terug. Dat laat zich verklaren uit het feit dat in onze ranking de resultaten van

Hollandse groenten en Fruit Conneqt doet goede zaken met de handel in fruit.

Hilverda de Boer niet meer worden geconsolideerd in de Koninklijke Hilverda

Voor Harting Holland houdt Fresh Conneqt – het samenwerkingsverband met

Groep. De combinatie van Hilverda Plant en Hilverda de Boer is nu anders

Seasun – de lijnen naar de klant zo kort mogelijk. De Europese retailers weten

gestructureerd. We zien daarbij een wezenlijke verandering van het karakter

in deze partner een zeer betrouwbare leverancier die lekker lean and mean

van deze onderneming. Dit jaar kijken we daarom uitsluitend nog naar de

opereert. Hier geen hoogdravende marketingconcepten, maar gewoon doen wat

activiteiten onder de naam Hilverda Plant. En net als in vorige jaren moeten

je belooft. Geen ‘9 tot 5 mentaliteit’, maar 24/7 paraat staan voor je klanten.

we dan echt alles uit de kast halen om een glimp op te vangen van wat hier

Bij dat alles blijft er nog genoeg energie over om te zoeken naar manieren om tot

zoal speelt. Wél zien we in elk geval dat de combinatie van veredeling voor de

energiebesparing te komen. Samen met ‘buurman’ De Bruijn is een succesvolle

sierteelt en de handel in het eindproduct ook hier kennelijk niet tot de gewenste

boring naar aardwarmte uitgevoerd. We schreven er vorig jaar al over en nu trok

synergie hebben geleid. Dus zijn de activiteiten gesplitst. Beide waarnemingen

het dan ook de aandacht van onder andere Ed Nijpels, die het Energieakkoord op

leiden helaas tot puntenverlies voor dit overigens mooie bedrijf. Een lichtpunt

de rails moet houden. Hij was onder de indruk van de energieke wijze waarop de

is wel, dat na de splitsing de omzet weliswaar fors is gedaald, maar de absolute

sector duurzame innovaties weet te implementeren. Een mooi compliment voor

winst is gestegen. Het lijkt strategisch gezien dus een goede zet die we

de Harting Zijtwende Group.

daarom nadrukkelijk op de voet zullen blijven volgen. Volgend jaar weer een

26 (18) Emsflower Categorie productie Omzet totaal 43.671.000 Medewerkers 378 Vestigingen BTL 3 www.emsflower.nl

Dat Emsflower iets zakt ten opzichte van vorig jaar komt vooral door de

stap voorwaarts?

24 (28)

Van den Berg RoseS

Categorie productie Omzet totaal 43.831.000 Medewerkers 27 Vestigingen BTL 2 www.bergroses.nl

aanloopverliezen die het nieuwe Tuincentrum met zich meebracht in het

Na veertig jaar rozenteelt staat Van den Berg RoseS als een huis. Een enorme

afgelopen jaar. Dat geeft geen reden tot paniek, maar we kunnen dit toch niet

prestatie, als we nog maar eens bedenken dat het rozenareaal in ons land

helemaal negeren. Ook zag Emsflower dat concurrenten met lagere prijzen

sinds 2000 met 75% is gekrompen. Dat Van den Berg RoseS nog altijd alive and

er met orders vandoor gingen. Daar is adequaat op gereageerd, door minder

kicking is, is te danken aan een succesvol tweesporenbeleid. In Nederland zet

areaal bij te huren en door de combinatiekas slimmer te benutten. Er wordt dus

Van den Berg RoseS in op exclusieve rozensoorten, die inmiddels voor de helft

gewoon goed geschakeld door deze eigenzinnige ondernemers. Ze kiezen als

via de directe handel worden verkocht, dus met meer service en dito marge.

altijd hun eigen weg. Het blijft toch fascinerend dat de zoekresultaten op Google

De rozen uit de kwekerij in Kenia worden in de nieuwe verwerkingsruimte op

vooral de indruk wekken dat de dagjestrips, de kerstmarkt en de kinderpartijtjes

ABC Westland in Poeldijk geprepareerd voor de grootschalige retail. Met die

hier de core business zijn. Die recreatieve kant van Emsflower trekt veel

retail werkt Van den Berg RoseS steeds inniger samen. De onderneming is

aandacht, zowel van zoekmachines als fysieke bezoekers. De keten is hier zo

voor het importproduct zelfs al geen lid meer van de veiling. Naar eigen zeggen

kort als maar kan: dagelijks rechtstreeks contact met duizenden bezoekers en

heeft Arie van den Berg over de Afrikaanse activiteiten gemengde gevoelens.

klanten. Het multifunctionele tuincentrum is een mooie bron van inkomsten en

Er was op hogere rendementen gerekend, er is eigenlijk ‘altijd wat’ in die regio.

een rijke bron aan informatie. De kost gaat voor de baat uit, de investering zal

Het andere spoor leidt naar China, waar de zaken pas echt crescendo gaan.

echt wel terugverdiend worden. Wat de échte core business betreft: door goed

Van den Berg RoseS heeft zich daar optimaal aangepast aan de lokale markt.

onderhandelen wist Emsflower de prijsvorming voor haar vroege groenten mooi

De zakenpartner ter plekke weet van de hoed en de rand en er is Chinees

op peil te houden. Slim is de wijze waarop gewisseld wordt tussen groente- en

management aangetrokken. Met de eigen Cash & Carry’s is er rechtstreekse

perkplanten. We schreven vorig jaar al over deze stap, we weten nu dat het

verbinding met de markt en er wordt geleverd aan zo’n zestig topbloemisten in

concept werkt. Dat kun je aan deze ondernemers met visie en lef wel overlaten.

China. Een mooie bekroning voor dit pionierswerk was de Cathay Pacific China Business Award. Van den Berg RoseS ontwikkelt zich helemaal in lijn met de snelle internationalisering van de markt.

Proef meer dan 60 jaar vakmanschap, kennis en innovatie. Als specialist op het gebied van smaaktomaten heeft RedStar een heldere focus: smaak. Met de allerbeste rassen als basis proberen we onze producten elk jaar te verfijnen. Op elke teeltlocatie creĂŤren we de optimale omstandigheden, waarin de tomaten het best gedijen. Wij telen jaarrond, volgens de hoogste kwaliteitseisen en op de meest innovatieve manier. Zo lopen we voorop op het gebied van voedselveiligheid, duurzaamheid en efficiency. En door automatische tracking & tracing kennen we elke tomaat van oogst tot schap. RedStar werkt ondertussen hard door aan nieuwe toepassingen van smaaktomaten ĂŠn de beleving in het groenteschap. U gaat dus nog veel van ons horen! Poortcamp 10, 2678 PT De Lier T +31 174 531000 F +31 174 531010 E info@redstar.nl I www.redstar.nl

Beleef de smaak. Met RedStar.

Top 100 |

23 (11)

| Hillenraad100 | 2015 | 49

Red Star Group

Categorie productie Omzet totaal 87.136.000 Medewerkers totaal 113 Medewerkers NL 103 Vestigingen BTL 5 www.redstar.nl

Red Star Group moet een flinke veer laten in onze lijst. De onderneming die twee

21 (23) Priva Categorie toelevering Omzet totaal 61.233.000 Omzet H100-Q 28.780.000 Medewerkers totaal 403 Medewerkers NL 315 Vestigingen BTL 10 www.priva.nl

jaar achter elkaar in haar categorie is uitgeroepen tot Best Tomato Grower of

Priva beweegt, het begint weer te borrelen bij deze marktleider in groeien

the World, maakt lastige tijden door. Zo zagen we in 2014 de inval van de NVWA,

klimaattechnologie. Priva heeft nog eens goed naar de wereld buiten De Lier

vanwege onderzoek naar onregelmatigheden bij de financiering van een kas.

gekeken. Daar spelen grote vraagstukken als verstedelijking, bevolkingsgroei,

Het was natuurlijk ook het jaar waarin Rusland de grenzen sloot voor producten

schaarse ruimte en schaars water. Als een ware ambassadrice voor de

uit Europa en de Russische markt was nu juist een van de expansiemarkten

Nederlandse tuinbouwsector vertelt CEO Meiny Prins overal ter wereld het

van de Red Star Group. Maar er zijn ook positievere ontwikkelingen te melden.

verhaal van de ‘Sustainable Urban Delta’. Daarmee zet zij niet alleen een

Er wordt stevig doorgebouwd aan de nieuwe structuur van de groep en de wijze

nieuw verdienmodel neer voor haar eigen onderneming, maar voor heel BV

waarop deze bestuurd wordt. Zo is de ondernemingsraad geïnstalleerd en zag

Nederland. Wat dat eigen verdienmodel betreft: Priva zet stappen naar een

een raad van commissarissen het levenslicht. Het zijn stappen die moeten

meer klantgedreven organisatie. We zien dat terug in de toename van het aantal

leiden tot een professioneel geleid familiebedrijf. Dat intensieve proces wordt

buitenlandse vestigingen. De klant wordt steeds nadrukkelijker betrokken bij de

geleid door interim-CEO Kees van Oostenrijk. Het moet op z’n minst weer

innovatieve oplossingen die Priva biedt. Dat traject loopt van co-creatie tot en

resulteren in zwarte cijfers. De introductie met de Lean Startup-methode moet

met online en interactieve training voor klanten wereldwijd. Die nieuwe werkwijze

leiden tot nieuwe ideeën en merken. Ook wordt sterker ingezet op category

is toegepast bij de ontwikkeling van de nieuwste innovatie, de TopCrop Monitor.

management en haalt de Red Star Group de banden aan met de internationale

Daarmee wordt naast het klimaat om-de-plant ook in-de-plant gekeken, om tot

klanten middels account management. Mooi is het wapenfeit dat in Japan werd

de best mogelijke groeicondities te komen. De klanten kunnen ervaringen delen

gerealiseerd: dankzij de massale export van de RedStar Passion en de RedStar

in de speciaal opgezette online community. Hun ervaringen, kennis en kunde

Romantic is de groep de grootste Nederlandse exporteur naar het land van de

worden zo maximaal benut. Nieuw is dat in Californië in de teelt van zachtfruit

rijzende zon. Gaat volgend jaar de ster van Red Star Group zelf ook weer rijzen?

ook mooie stappen gezet zijn voor grote klanten, mede op basis van co-innovatie.

22 (30)

De drive om Nederlandse oplossingen te bieden voor de grote mondiale issues leidde ertoe dat Priva door het Financieele Dagblad werd genomineerd voor de

SO natural

Categorie productie Omzet totaal 51.597.000 Medewerkers 60 www.sonatural.nl

Van aanbod naar vraag. Dat is kortweg de slag die SO natural in hoog tempo maakt, en met veel succes. De ambitie om in het dynamische speelveld van orchideeën marktleider te blijven is zichtbaar gemaakt met de aanstelling van twee nieuwe directeuren, voor Sales & Strategy en een Client Manager Europe. Dat zijn nog eens klinkende functienamen. De directeur Sales & Strategy wordt geacht het salesteam verder te professionaliseren. De Client Manager Europe

titel ‘De Nieuwe Kampioen van Nederland’. Wij zien een mooie omslag bij Priva.

20 (20)

Van der Windt Group

Categorie toelevering Omzet totaal 142.000.000 Omzet H100-Q 71.000.000 Medewerkers totaal 185 Medewerkers NL 152 Vestigingen BTL 3 www.vanderwindt.com

richt zich op acquisitie en relatiebeheer van toonaangevende Europese klanten.

De Van der Windt Groep gebruikt sinds juni 2015 voor de groepsactiviteiten

Om de Europese groei gestalte te geven wordt druk gewerkt aan strategische en

internationaal de naam Pacombi Group, dit als uitvloeisel van de overname door

innovatieve samenwerkingsverbanden in de keten. Met name Logistic Service

Paardekooper. In onze beoordeling kijken we overigens alleen naar het reilen

Providers (grote exporteurs) worden essentieel geacht om de weg tussen kweker

en zeilen van Van der Windt. De grote drive is hier, om verweven te zijn met de

en consument zo kort mogelijk te maken. Dankzij business intelligence in

klant en diens behoeften. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het nagelnieuwe platform

markten consumentenonderzoek weet SO natural optimaal in te spelen op de

dat klanten realtime toegang biedt tot het assortiment en de administratieve

actuele consumentenvraag. Zo is de Twist orchidee een succesvol nicheproduct,

processen. Over personalisering gesproken. Waar het om verpakkingen gaat,

dat nu snel Europa verovert. Dit alles leidt natuurlijk tot groei. Om die groei met

is duurzaamheid/ecologie steeds meer een aandachtspunt. Zeker in de tuin-

name in piekperioden bij te houden, is geïnvesteerd in een nieuwe vestiging

bouwsector, een wereld waar alles meer en meer draait om ‘groen en duurzaam’.

in Harmelen. Daarmee staat de teller inmiddels op 20 hectare Phalaenopsis!

Dat maakt het logisch dat de groep een speciaal Life Cycle Assessment Centre

Op dat enorme areaal worden planten dankzij een innovatief ‘postcodesysteem’

opende. Hier is de milieu-impact van verpakkingen en disposables precies te ana-

individueel geselecteerd. De uitval is minimaal, de consument krijgt maximale

lyseren. En: samen met Natuur & Milieu werd het duurzaamheidsconcept Bright

kwaliteit. Dit alles wordt niet alleen door ons gewaardeerd, want SO natural won

ontwikkeld, waarbij met een vijfsterrensysteem de Eco Rating van verpakkingen

eerder dit jaar de Ondernemersprijs Midden Holland 2015. De private investor

wordt aangegeven. Bij ‘goed voor het milieu’ wordt nadrukkelijk ook gekeken naar

kan ook tevreden zijn, want SO natural gaat als een speer.

innovatie in vorm, stijl en functionaliteit. Dat leidde tot slimme verzenddozen en plantentassen. De groep heeft een eigen inkooporganisatie in Duitsland en China en zodoende volop controle over de gebruikte grondstoffen. Inmiddels groeit de onderneming uit de eigen verpakking. In de Harnaschpolder bij Den Hoorn wordt een (uiteraard duurzame) nieuwe thuisbasis gebouwd. Daar zal ook Olsthoorn Verpakkingen zijn intrek nemen. De groep is klaar voor nog meer groene groei.

Kansrijke ontwikkelingen delen

waardoor u op voorsprong blijft.

De Rabobank biedt u inzicht in de mondiale food- & agrimarkt. Kennis voor ondernemers creĂŤren we samen met ondernemers en delen we voortdurend. In persoonlijke visiegesprekken, visieberichten en workshops, maar ook via de Rabo Kennis App. Kennis waarvan u kunt profiteren.

Meer weten? Kijk op rabobank.nl/agrarisch Een aandeel in elkaar

Top 100 |

| Hillenraad100 | 2015 | 51

19 (24) CombiVliet Categorie productie Omzet totaal 59.000.000 Medewerkers 77 www.combivliet.nl

‘Een beetje saai’, zei het expertcomité over CombiVliet. Maar er werd ook een ander geluid genoteerd: ‘Ze hebben de operational excellence zo’n beetje

17 (22)

Looije Tomaten

Categorie productie Omzet totaal 42.529.000 Medewerkers totaal 91 Medewerkers NL 31 Vestigingen BTL 1 www.looijetomaten.nl

uitgevonden.’ Nu is het maar de vraag in hoeverre een tomatenproducent sexy

‘We kiezen onze eigen weg en we doen dat op een zichtbare manier.’

of swingend zou moeten zijn. Voor de consument gaat het om het product en

Was getekend: Looije Tomaten. Al jaren staat deze onderneming synoniem

vooral ook de tevredenheid daarover. Valt een bepaalde tomaat in de smaak,

voor een club die het product is ontstegen en die daardoor een unieke

dan leidt dat logischerwijs tot een herhalingsaankoop. En daar mikt CombiVliet

marktverbinding heeft gerealiseerd. Geen tomaten in bulk meer, maar

op. Intern is alles gericht op een optimaal productieproces. Uit dat streven

merken waar mensen bewust om vragen. Wat wil een ondernemer nog meer?

komt het innovatieve tussenplanten voort. Zo kan CombiVliet jaarrond exact

Nou, Looije Tomaten heeft echt nog wel wat op het verlanglijstje staan. Zo is

eenzelfde kwaliteit van Hollandse bodem leveren. Om de toch al strakke en

er de wens om op 1 januari 2022 contact te hebben gehad met één miljoen

geoliede organisatie naar een nog hoger niveau te tillen, is nu een traject richting

bezoekers, hetzij via de website, via social media of fysiek. Looije Tomaten

High Performance Organisatie ingezet. Voor de externe activiteiten (lees: de

streeft een Top-of-Mind positie na bij haar doelgroep: de klant die een uiterst

consument optimaal bedienen) is samen met andere vooraanstaande telers

smaakvolle tomaat weet te waarderen én die de hogere prijs daar met liefde

Harvest House opgezet. Dit is de springplank naar de retailer en diens klant,

voor neertelt. De Honingtomaat bij de vakhandel, de Looije Subliem tomaat

de consument. CombiVliet wil langs die weg precies weten wat de consument

bij Albert Heijn: ze lopen goed. De groei die met deze unieke producten is

wil. In samenwerking met Harvest House leidt dat tot concepten die duidelijke

gerealiseerd, heeft ook een keerzijde. Ook Looije Tomaten krijgt te maken met de

meerwaarde moeten opleveren. Zo’n concept kan dan gebaseerd zijn op de

klassieke groeistuipen en er waren in 2014 wat organisatorische strubbelingen.

nieuwe rassen die samen met Axia Vegetable Seeds worden ontwikkeld. We zijn

Dat heeft geleid tot de komst van een nieuwe directeur, Arja Hilberdink. Zij leidt

wel gecharmeerd van deze sterke tomatenteler met een goede antenne voor de

vooral de operationele kant van de onderneming. Jos Looije is nu eenmaal meer

klanten die zoeken naar de beste prijs-prestatieverhouding.

een vernieuwend denker dan een manager. Het getuigt van zelfkennis als je dat

18 (38) Categorie toelevering Omzet totaal 41.785.000 Omzet H100-Q 28.581.000 Medewerkers totaal 241 Medewerkers NL 223 Vestigingen BTL 5 www.ridder.com www.hortimax.nl

inziet. Een mooie stap vooruit van deze onderneming die het thema van dit jaar werkelijk in de vingers heeft.

Ridder Drive Systems/ HortiMaX

16 (25)

Ter Laak Orchids

Categorie productie Omzet totaal 28.031.000 Medewerkers 49 www.orchidee.nl

Ambitie, respect en eenvoud. Zie daar de drie pijlers waarop Ter Laak Orchids rust, de complete bedrijfsfilosofie in drie woorden gevangen. Die ambitie en het respect voor mensen en natuur leiden ertoe dat Ter Laak Orchids wellicht

De ontwikkeling van HortiMaX, onderdeel van de Ridder Group, is een treffend

de meest duurzame Phalaenopsiskweker ter wereld is. Die bijzondere positie

voorbeeld van personalisering. Vóór de overname maakte HortiMaX uitsluitend

is onder andere te danken aan de bouw van de revolutionaire DaglichtKas,

producten voor een hightech doelgroep in de Benelux. In lijn met de strategie

die in het voorjaar van 2014 werd opgeleverd. Wat die eenvoud betreft: die is

van de Ridder Group is overgeschakeld naar de technologie die naadloos past

vooral bedoeld om wendbaar te blijven. Zo is in Italië sterke groei gerealiseerd

bij markten in verschillende stadia van ontwikkeling. Men spreekt hier van ‘best

door ‘simpelweg’ de relatie met de handel en de klant te optimaliseren. Betere

fit growing technology’. De geleverde technologie groeit naadloos en soepel

informatie leidt tot meer verkopen. Ook in Turkije wist Ter Laak Orchids snel

mee met de ontwikkeling van de lokale teler. En ook daar is een term voor

in te spelen op de specifieke vraag in dat land. Resultaat: booming business.

bedacht: ‘adaptive technology’. Oftewel: maakindustrie wordt maatindustrie.

Die successen kunnen niet verbloemen dat in Europa sprake is van een

Geheel in lijn daarmee is een innovatie als Synopta 4, waarbij telers alleen nog

verdringingsmarkt in Phalaenopsis. Vandaar dat nu wordt opgeschaald

betalen voor de functionaliteit die ze daadwerkelijk gebruiken. Een andere

in Midden-Amerika; in Guatemala wordt een vestiging opgezet. Aan de

mooie pakketverbreding is de introductie van Ridder Climate Screens. Ridder

marketingkant ziet Ter Laak Orchids dat de eigen unieke soorten veel beter

gaat nu zelf schermdoeken maken en verkopen. Een voor deze onderneming

scoren dan de ‘generieke’ soorten. In dat licht is de succesvolle shop-in-

nieuw segment, waarin veel van de kennis binnen Ridder samenkomt. Al met

company een bron van inzicht in wat klanten willen en kopen. Die klant wil iets

al begint de herijkte strategie nu echt vruchten af te werpen. Er was gewoon

aparts, Ter Laak Orchids speelt daar met Specially Made 4 You soepel op in.

wat tijd nodig om te analyseren in welke landen de key customers zitten, en om

Bewonderenswaardig is ook het streven om een High Performance Organisatie

daar vervolgens vestigingen te openen. Vooral in Canada, de USA en Mexico zit

te worden. De sprong voorwaarts is meer dan verdiend.

de groei er lekker in. In China zijn de eerste stappen gezet en ook daar kan het ineens hard gaan. De weg omhoog is gevonden.

Only eyes for you

The Netherlands | info@hillfresh.eu | hillfresh.eu

The Expert in Taste is a quality label of:

Top 100 |

15 (19) Categorie uitgangsmateriaal Omzet totaal 650.000.000 Omzet H100-Q 340.000.000* Medewerkers totaal 3.100 Medewerkers NL 713 Vestigingen BTL 21 www.monsanto.com

| Hillenraad100 | 2015 | 53

Monsanto Vegetable Seeds

13 (15)

Royal Brinkman

Categorie toelevering Omzet totaal 134.156.000 Medewerkers totaal 276 Medewerkers NL 203 Vestigingen BTL 12 www.brinkman.nl

Royal Brinkman heeft een heerlijk helder mission statement: ‘Wereldwijd thuis in tuinbouw’. Een zinnetje dat precies de kern raakt. Royal Brinkman wil

De naam Monsanto leidt tot gemengde gevoelens. Bij activisten roept het

telers wereldwijd bedienen en doet dat met een heel persoonlijke benadering.

associaties op met GMO en ‘Frankenstein food’. Bij Vegetables is GMO in Europa

De klanten zijn welkom in de geavanceerde webshop, ze kunnen desgewenst

niet aan de orde, maar is er wel kritiek op de gang van zaken rond octrooien.

live chatten, bestellen via de app én ze worden bediend vanuit de lokale

Monsanto wil haar eigen visie op deze gevoelige materie duidelijker naar

vestigingen. Kortom, we hebben hier te maken met de bol.com c.q. de Coolblue

buiten brengen, vandaar een aparte afdeling Reputatiemanagement. Want je

van de tuinbouwsector. Royal Brinkman heeft op indrukwekkende wijze

kunt inderdaad op verschillende manieren kijken naar de enige onderneming

gereageerd op de eisen die de nieuwe wereld stelt: ‘I want it all, I want it now.’ De

in de Hillenraad100 die ooit een Nobelprijswinnaar voortbracht. Monsanto is

onderneming is nu zo veel meer dan een totaalleverancier van 30.000 artikelen.

naarstig op zoek naar oplossingen voor het wereldvoedselprobleem. We moeten

Ze is specialist in oplossingen. De focus ligt op gemak, beschikbaarheid,

meer monden voeden, met een afnemend areaal aan land en bij toenemend

toepassing en leverbetrouwbaarheid. Precies wat de klant van vandaag wil, waar

gebrek aan water. Volgens Monsanto ligt het antwoord in biologisch telen,

ter wereld die zich ook bevindt. Royal Brinkman kent die klant ook persoonlijk.

meer duurzaamheid en teeltoptimalisatie door analyse van klimaatgegevens.

Met negen vestigingen in de Benelux en dertien verder gelegen vestigingen

Voor onze lijst is vooral interessant wat er gebeurt onder de merknamen De

(tot in Australië) is de relatie met de teler zo hecht mogelijk. Achterwaarts

Ruiter en Seminis. De markt wordt beter dan ooit bediend met nieuwe rassen

wordt tevens aan exclusieve relaties met leveranciers gewerkt. Een waar

die volgens Monsanto bewezen beter renderen. En om de marktpartijen ook

huzarenstukje in 2014 was de overname van een deel van de klanten van het

op een andere manier beter van dienst te zijn, zijn drie webtools gelanceerd.

voormalige Arend-Sosef. Zij zijn in een warm bad terecht gekomen. Het was alle

Met name welovetomatoes.nl en rootmap.nl helpen retailers en telers/kwekers

extra inspanningen waard, want het leidde tot dubbele groeicijfers in omzet en

om sneller de juiste keuze uit het enorme assortiment te maken. Het zijn

winst. Dit is een onderneming die weet waar het in de huidige wereld om draait:

schoolvoorbeelden van gepersonaliseerd je klanten benaderen. Geen inside-

personalisering.

out verhalen, maar outside-in denken. Goed gedaan. Nu nog maar eens kijken wat de poging om Syngenta over te nemen gaat opleveren in de wereld van het grote geld.

14 (4)

INCOTEC Group

Categorie toelevering Omzet totaal 62.977.000 Medewerkers totaal 493 Medewerkers NL 248 Vestigingen BTL 15 www.incotec.com

12 (6) FleuraMetz Categorie handel Omzet totaal 294.100.000 Medewerkers totaal 1.159 Medewerkers NL 427 Vestigingen BTL 18 www.fleurametz.com

FleuraMetz zakt uit de top 10. Niet omdat het hier zoveel slechter gaat, maar omdat andere ondernemingen harder gaan. FleuraMetz verspeelt wat punten met de constatering dat in het jaar 2014 flink gesleuteld werd aan niet-

‘De nieuwe CEO Douwe Zijp heeft een vliegende start’, schreven we vorig

rendabele concepten en dat kostenreductie nu een sleutelfactor is. Snijden

jaar. Toen sprong Incotec Group naar de vierde plek. Nu hapert het toch

is geen teken van groei. Er wordt flink geschoven met de locatie van Cash &

wat en worden er rode cijfers geschreven. De onderneming zelf omschrijft

Carry’s. In Europa werd een aantal gesloten, elders werden nieuwe geopend.

2014 als ‘een veelbewogen jaar’. De omzet daalde, voor het eerst sinds

Zo werd in 2014 in Miami een vestiging geopend, een belangrijk nieuw steunpunt

jaren. Het productenpakket is aangepast, evenals de R&D-projecten en

op het Amerikaanse continent. Een absoluut sterk punt van FleuraMetz blijft

de klantenbenadering. Er is duidelijk sprake van een herpositionering.

de mix van online bestellen, de vrachtwagen ‘on tour’ en de Cash & Carry’s.

Even zoeken waar je nu precies staat, in een turbulente wereld waar de

De webshop biedt bovendien de mogelijkheid tot online contact tussen kwekers

marktomstandigheden sneller wijzigen dan een politicus van standpunt.

en bloemisten en evolueert zo tot een handelsplatform. Kenmerkend voor

Het hoort in onze optiek bij de klassieke groeistuipen van een onderneming

FleuraMetz is het relatief grote aandeel kleine klanten. Dat reduceert het

die een nieuwe fase ingaat. Net als Incotec Group zien wij het met vertrouwen

kredietrisico en het aantal dubieuze debiteuren, maar het maakt de logistieke

tegemoet. Douwe Zijp heeft vaker met dit bijltje gehakt; hij neemt zijn ervaring

uitdaging wel groter. Bovenal is er veel fysiek contact met die klanten; men

van Nunhems (ook een Hillenraad100-topper) mee. Incotec Group had in

spreekt elkaar bij de vrachtwagen of in de Cash & Carry. De bloemist staat bij

2014 met name last van grote voorraden bij klanten in Zuid- en Noord-

FleuraMetz daadwerkelijk in de schijnwerpers. Fascinerend hoe die ‘kleine’

Amerika. In Europa zat een deel van de tegenslag in een verbod op bepaalde

contacten optellen tot iets zeer groots, want inmiddels komt de grens van

gewasbeschermingsmiddelen op zaden. Daar staat tegenover dat uit Azië mooie

300 miljoen euro omzet in zicht. Een mooie mijlpaal om naartoe te werken.

berichten komen, zoals 50% groei in China en 30% groei in India. Intern wordt

De eerste resultaten van 2015 wijzen in de goede richting.

nu bij Incotec Group lean gewerkt. Want als de bomen even niet meer tot in de hemel groeien, moeten de processen strakker gemanaged worden. Bij de strategische heroriëntatie past de komst van een nieuwe Director Operations. De Incotec Group staat op scherp.

Partners with Nature Koppert Biological Systems wil de gezondheid van mens en aarde verbeteren. In samenwerking met de natuur maken wij de landbouw gezonder, veiliger en productiever. We bieden een ge誰ntegreerd systeem van specialistische kennis en natuurlijke, veilige oplossingen die de gezondheid, weerbaarheid en productiviteit van gewassen verbeteren.

Tel. +31 (0)10 514 04 44 info@koppert.nl www.koppert.nl B I O L O G I C A L S YS TEMS

www.partnerswithnature.org

Unlimited in varieties

Offering unlimited possibilities

www.anthura.com

Anth_Hillenraad500_Adv215x152mm.indd 1

17/08/15 13:26

Top 100 |

| Hillenraad100 | 2015 | 55

11 (13) Waterdrinker Categorie handel Omzet totaal 186.148.000 Medewerkers 216 www.waterdrinker.nl

‘Help!’ Hoewel de klanten van Waterdrinker het niet zo letterlijk zullen roepen, het is wel het gevoel waarmee ze rondlopen. De wereld is complex, de

9 (14) Florensis Categorie uitgangsmateriaal Omzet totaal 82.462.000 Medewerkers totaal 1.192 Medewerkers NL 179 Vestigingen BTL 9 www.florensis.nl

consument grillig, de waan van de dag regeert. Dus waar doe je verstandig aan,

Op een foto bij de uitreiking van de Tuinbouw Ondernemersprijs 2015 zien

als bloemist, tuincentrum, groothandel of grootwinkelbedrijf? In die hectiek biedt

we de Florensis-topmannen Herman Hamer en Leo Hoogendoorn juichend

Waterdrinker houvast en worden de klanten maximaal ontzorgd. Zij worden

opspringen. Er is ook alle reden om juichend enthousiast te zijn over

geholpen met winkelschapplanning, marktintroducties en trainingen. Of ze

dit prachtige familiebedrijf. Florensis is geheel niet onder de indruk van

worden gevoed met wetenschappelijk onderzoek naar het gezonde effect van

grote financiële partijen die in de wereld van veredeling en vermeerdering

(groene) planten in huis. In die lijn past ook de ondersteuning van kwekers

marktleiderschap willen kopen. Deze onderneming blijft fier zelfstandig, binnen

die moeite hebben om aan duurzaamheidseisen te voldoen. Er wordt dus

het hechte samenwerkingsverband met onder andere Ball, Graines Voltz en P.

nadrukkelijk gekeken naar de klant van de klant, de consument. Vandaar

van der Haak. Dat netwerk is de laatste tijd sterk uitgebreid, dankzij een aantal

bijvoorbeeld de deelname aan de conceptstore VoorKeur. Waterdrinker erkent

stevige overnames en nieuwe strategische allianties. Zo is Florensis met het

dat personaliseren van het product een megatrend is. Met VoorKeur is het

binnenhalen van Growing Green in één klap een van de grootste producenten

mogelijk om de marktpotentie van nieuwe producten en concepten kleinschalig

van Skal-gecertificeerde kruiden. Mooie extensies zijn ook het 50% belang

en snel te testen. In de omni-channel benadering en het streven naar compleet

in het Oostenrijkse Renner GmbH en de overnames van Florensis Polska,

ontzorgen ontbreekt de geavanceerde webshop natuurlijk niet. Slim is ook de

het commercieel interessante geneticaportfolio van Fred Yates en de Duitse

wijze waarop ketenpartijen worden geholpen hun voorraad zo klein mogelijk te

primulaveredelaar Gütcher. Een sterke zet is de strategische samenwerking met

houden en toch een breed assortiment te bieden. Dat brede assortiment staat

Gediflora in Afrika, waardoor arbeid en kapitaal beter benut worden. Dat laatste

namelijk bij Waterdrinker in de voorraad en kan direct worden aangeboden via

is, naast de reductie van uitval en het verhogen van de bezettingsgraad, een

de eigen webshop van de klant. ‘Delen is daarbij het nieuwe vermenigvuldigen’,

van de drie belangrijke KPI’s waarop gestuurd wordt. Het gaat bij Florensis

is het motto. Waterdrinker vult dat heel goed in, de traditionele handelspartij

van goed naar beter naar best. In lijn past het nog verder aanscherpen van de

wordt een toonaangevend handelsplatform.

leverbetrouwbaarheid, naar 97,3%. Indrukwekkend, als we ons realiseren dat het

10 (8)

daarbij om 4.000 artikelen voor duizenden klanten gaat. En we gaan nog veel meer moois zien, want er lijken ‘disruptive innovations’ op stapel te staan.

Royal Lemkes Group

Categorie handel Omzet totaal 230.336.000 Medewerkers 152 www.lemkes.nl

Eén van de leden van het expertcomité was van mening dat in onze top 10 relatief te weinig handelsondernemingen staan. ‘En dat terwijl juist zij nu in de meest moeilijke omstandigheden verkeren, en het eigenlijk heel goed doen.’ En lastig is het zeker, ook voor Royal Lemkes. Maar deze onderneming is er toch nog in geslaagd om zich in de hoogste regionen te handhaven. Dat ging inderdaad niet vanzelf. In het afgelopen jaar werden weer

8 (12) Categorie uitgangsmateriaal Omzet totaal 355.300.000 Omzet H100-Q 172.106.000 Medewerkers totaal 1.939 Medewerkers NL 503 Vestigingen BTL 43 www.nunhems.com

Bayer CropScience Vegetable Seeds

een mooi resultaat en een fraaie omzetgroei gerealiseerd; toch zien we in het

Het is ingewikkeld en uitdagend om de hele wereld te willen bedienen. Dat blijkt

laatste jaar een kleine terugval ten opzichte van het meerjarengemiddelde.

maar weer als we inzoomen op de activiteiten van Bayer CropScience Vegetable

De telers eisen meer en meer hun eigen rol op in de keten en Royal Lemkes

Seeds. Onder de merknaam Nunhems levert deze businessunit wereldwijd groen-

moet daar een antwoord op zien te vinden. Aan de andere zijde van de keten

tezaden. Liefst 23% van de omzet wordt geïnvesteerd in R&D en dat leidt tot een

ziet de retail dat de consument steeds moeilijker te verleiden is: van ‘hot’ naar

continue stroom aan nieuwe producten. Zie onder andere de Pink Tomatoes voor

‘not’ gaat steeds sneller. Het aanbod moet voortdurend variëren. Zie daar de

de kasteelt in China, spinazierassen met meer resistentie of zoete kerstomaten

flinke uitdaging voor de opvolger van commercieel directeur Chris Houbolt, die na

en snackwortelen. Bij de vermarkting van haar producten zoekt Bayer CropScience

zeven jaar overstapt naar de Raad van Advies. Ook onder deze omstandigheden

Vegetable Seeds naar de balans tussen de ‘push’ vanuit de eigen R&D-ontwik-

worden geen concessies gedaan aan de MVO-activiteiten, en dat siert algemeen

kelingen en de ‘pull’ vanuit de markt. Bij die pullbeweging is het de kunst om met

directeur Cees van der Meij en zijn medewerkers.

maatwerk in te spelen op de wensen van de klanten. Die bevinden zich in zeer verschillende werelddelen en ontwikkelstadia, dus dat is geen sinecure. Om nu de push en pull in balans te krijgen, werkt Bayer CropScience Vegetable Seeds met gewasgespecialiseerde teams en een lokale inbedding daarvan. Strategische cropteams bedienen de klant op maat; de klant in Europa heeft nu eenmaal andere behoeften dan die in India. In de verschillende landen zijn strategische allianties met key customers opgezet. Die strategie is succesvol, want Bayer CropScience Vegetable Seeds laat de laatste drie jaar een indrukwekkende omzetgroei zien. Bij al die economische voorspoed is er volop aandacht voor maatschappelijke issues als kinderarbeid in India. Speciale teams controleren daar te velde op. Zeer relevant als je in dat immense land steeds meer voet aan de grond krijgt.

PRIDE

IS IN OUR NATURE

Bij Natureâ&#x20AC;&#x2122;s Pride houden we ons niet zo bezig met rankings. Bij ons staan namelijk al onze partners het hele jaar door op nummer 1. Samen met hen maken we elke dag het verschil. De hoge kwaliteit van onze exotische groenten en fruit is dan ook het resultaat van vele factoren. Van de passie van de teler, de betrokkenheid van de werknemers en onze unieke expertise in het rijpen van fruit, tot de aantrekkelijke presentatie van de producten bij onze klanten op het schap. Zo weten we zeker dat we de beste kwaliteit leveren en onze eindgebruikers dagelijks grenzeloos kunnen genieten.

Meer weten? Lees de jurybeoordeling of kijk op naturespride.nl

Natureâ&#x20AC;&#x2122;s Pride - Maasdijk, Holland T: +31 (0)174 525 900 - E: info@naturespride.nl www.naturespride.nl

Top 100 |

| Hillenraad100 | 2015 | 57

7 (10) Anthura Categorie uitgangsmateriaal Omzet totaal 79.912.000 Medewerkers totaal 776 Medewerkers NL 176 www.anthura.nl

Je kunt op twee manieren naar bloemen kijken: door de ogen van de professional

5 (9)

Dümmen Orange

Categorie uitgangsmateriaal Omzet totaal 164.725.000 Medewerkers totaal 4.468 Medewerkers NL 168 Vestigingen BTL 17 www.dummenorange.com

of door de ogen van de consument. Anthura weet dat onderscheid goed

‘Leider worden in de sierteeltveredeling’ en ‘De wereld verbinden via de taal van

te maken. Voor de professional worden onder andere de Flower Trials en

bloemen en planten.’ Het moge duidelijk zijn dat de nieuwe naam bij Dümmen

Relatiedagen georganiseerd. Hier staan ze oog in oog met de nieuwste

Orange ook een nieuw elan heeft losgemaakt. Alles ademt marketing; zie de

potentiële kaskrakers. Exporteurs worden uitgenodigd voor masterclasses en

nieuwe slogan ‘For You’ en de sponsoring van het Van Gogh Museum. Dümmen

daar bijgepraat over de nieuwste orchideeën en anthuriums. Voor de consument

Orange wil op alle mogelijke manieren en eenduidig communiceren dat de klant

werden films geproduceerd die vooral ingaan op de emotie van dit product.

van harte welkom is onder de grote nieuwe paraplu. Onder de nieuwe naam

Een slim instrument. Want nu Anthura steeds internationaler opereert, spreken

vallen bekende corporate brands als Lex+, Bartels, Dümmen Groep, Agribio

de beelden een universele taal. In China is Anthura Kunming onverminderd

China, Agribio Colombia, Oro en PLA. Later zullen ook sterke merknamen als

succesvol met de levering aan topkwekers in dat immense land. Dichter bij

Fides volgen. Plus: Terra Nigra en Rijnplant. Terra Nigra werd in januari van

huis is een laboratorium in Macedonië geopend en in Duitsland werd een

dit jaar overgenomen, Rijnplant volgde in maart. CEO Biense Visser ziet zo tot

productielocatie geopend. Het geeft wel aan dat Anthura het gerieflijke comfort

zijn vreugde het spectrum aan veredeling steeds kleurrijker worden. Ook de

kent van toenemende vraag. En dan gaat het zeker niet om ‘one size fits all’.

geografische positie van de groep wordt steeds steviger. Via Rijnplant is de route

Sommige telers willen juist het liefst een exclusief ras; Anthura helpt hen aan

naar China ‘korter’ geworden, in Amerika wordt marketingwise stevig aan de weg

rassen die naadloos passen bij de markt die zij willen bedienen. Die rassen

getimmerd. In al die marketing en productinnovatie – onder andere door middel

worden just in time geleverd. Dat proces wordt mede dankzij de geavanceerde

van veredelingstechnieken als marker assisted breeding – zien we de strakke

ERP-software strak gestuurd. Het verklaart waarom Anthura in ons land

hand van de private equity investeerders. Zij willen bloei en groei. Ze krijgen

levert aan de crème de la crème van de anthurium- en Phalaenopsiskwekers.

groei en bloei.

Een krachtige onderneming die zich stevig nestelt in onze top 10.

6 (16)

Agro Care

Categorie productie Omzet totaal 54.784.000 Medewerkers totaal 125 Medewerkers NL 50 Vestigingen BTL 1 www.agrocare.nl

4 (5)

Beekenkamp Groep

Categorie uitgangsmateriaal Omzet totaal 121.715.000 Medewerkers totaal 2.410 Medewerkers NL 410 Vestigingen BTL 3 www.beekenkamp.nl

Drie maal drie is: Beekenkamp Groep. Dit ijzersterke familiebedrijf handhaaft

Het motto van Agro Care zegt alles over de mentaliteit van Kees van Veen, Philip

zich schijnbaar moeiteloos in de hoogste regionen van onze lijst. Al jaren

van Antwerpen, Bas Eilander en Nic van Roosmalen: ‘No limits, no nonsense’.

excelleren de drie verschillende bedrijven in drie expertisevelden en bedienen

De heren kiezen voortvarend hun volstrekt eigen koers en daarmee stomen ze

ze drie werkgebieden. De absoluut grootste pijler is de vermeerdering en

flink op in onze lijst. Vorig jaar acht plaatsen omhoog, nu zelfs tien. En dat terwijl

veredeling van chrysanten. Sinds Deliflor in 2010 wereldmarktleider werd, bleef

de concurrentie hoger in de lijst alleen maar zwaarder wordt. Een belangrijke

de groei gehandhaafd. Door een continue stroom van nieuwe varianten blijft

strategische stap werd gezet door Harvest House, de verkooporganisatie van

de markt enthousiast voor deze bloem. Van de Anastasia zijn zelfs meer dan

onder andere Agro Care. Harvest House International verwierf een 100% belang

een miljard stelen verkocht. Die blijvende populariteit is mede te danken aan

in TNI. Zo wordt ook voor Agro Care de keten sterk verkort, een sterke wens van

de intensieve marketing en presentatie. Minder expressief maar wel effectief is

het ondernemende viertal. Sowieso houdt Agro Care er zeer van om dicht tegen

de wijze waarop de Beekenkamp Groep de relatie met kwekers, handelaren en

de consument aan te schurken. Zie bijvoorbeeld dat mooie initiatief Crick’s.

retail koestert. Zo is onder het motto ‘telen is delen’ een BK Pedia ontwikkeld.

Onder die merknaam worden tomaten zonder E-nummers verkocht. Ze zijn

De zakenpartners worden ook nauw betrokken bij teeltresultaten en in

in speciaalzaken én in de Markthal Rotterdam niet aan te slepen. Een ander

onderlinge samenwerking wordt gekeken naar optimale afzet en manieren om

mooi merk uit de ‘schuur’ van Agro Care is Tazed. Opmerkelijk is overigens dat

de vraag te stimuleren. Op die manier lukte het Beekenkamp Plants om in de

de verpakkingsactiviteiten bij Agro Care een hogere bijdrage leveren aan het

ornamentals bij een dalende markt 4% omzetgroei te realiseren. Zeer succesvol

bedrijfsresultaat dan de bulktomaat. Een bewijs dat het steeds meer gaat

was de twee-in-één-plant TomTato (tomaat en aardappel in één). Daarvan zijn

om marketing. Daarom wordt nadrukkelijk gezocht naar exclusieve niches en

er dit jaar al 200.000 verkocht. De indrukwekkende hoeveelheid knowhow bij

anders dan andere marketingconcepten. Voeg dat alles bij de wijze waarop het

de Beekenkamp Groep zien we ook volgend jaar ongetwijfeld weer vertaald in

personeel wordt gekoesterd met het (aandelen)participatieplan, de aardwarmte-

sterke producten en een nog sterkere marktpositie.

initiatieven en de fairtrade productie in Tunesië. Zie daar waarom Agro Care hier zo in de smaak valt.

de kracht van

gezonde samenwerking

Toegevoegde waarde, daar draait het om. Voor alle partijen in de keten.

Samenwerken met alle ketenpartners speelt hierbij een grote rol. Door de dialoog aan te gaan en kennis en ervaring met elkaar te delen, komen we tot creatieve en innovatieve oplossingen voor de wensen en behoeften van de markt. Een gezonde samenwerking is de basis voor gezamenlijk succes.

de kracht van gezonde samenwerking de kracht van Enza Zaden

Maarten van den Heuvel, Crop Sales Manager

enzazaden.nl

Als Enza Zaden zetten we daarom bij de ontwikkeling van onze nieuwe groenterassen sterk in op het creĂŤren van meerwaarde. Zoals hogere productiviteit, betere resistentie tegen ziekten, langere houdbaarheid en natuurlijke, authentieke smaken.

Top 100 |

3 (3) Categorie toelevering Omzet totaal 139.000.000 Medewerkers totaal 955 Medewerkers NL 327 Vestigingen BTL 38 www.koppert.nl

| Hillenraad100 | 2015 | 59

Koppert Biological Systems

‘Structuur volgt visie’ is kortweg het motto bij Koppert Biological Systems. Die visie is verwoord in een nieuw Engelstalig mission statement. Naar onze

(2)

Enza Zaden

Categorie uitgangsmateriaal Omzet totaal 213.000.000 Medewerkers totaal 1.604 Medewerkers NL 598 Vestigingen BTL 38 www.enzazaden.nl

smaak is deze ietwat lang, maar het draait niet om woorden. Het zijn uiteindelijk

Het moest er natuurlijk een keer van komen: Enza Zaden als aanvoerder

de daden die tellen en díe spreken boekdelen. De omzetgroei zit in de dubbele

van de Hillenraad100! We zien hier een onderneming die in alle opzichten

cijfers en die groei wordt gerealiseerd met een steeds breder productportfolio.

inzet op maximale prestatie. Zo is Enza Zaden een schoolvoorbeeld van

Die ingezette diversificatie blijkt een sterke strategie te zijn. Was eerst de kas

internationaliseren door haar specifieke ‘multilocal’ aanpak. Enza Zaden is

het kroondomein, nu wordt nadrukkelijk ook gekeken naar buitengroenten,

uitgewaaierd over 38 buitenlandse vestigingen, om van daaruit in-de-markt heel

akkerbouw en fruitteelt. Die nieuwe markten worden bediend via (deels nieuwe)

gericht producten voor-de-markt te ontwikkelen. Daarbij wordt nadrukkelijk

dochtervestigingen en door middel van joint ventures. De lokale aanpak is

onderscheiden dat volwassen markten (zoals West-Europa en Amerika) een

daarbij cruciaal. Hierbij kruipen de lokale business units dicht tegen de klant

andere benadering behoeven dan groeien opkomende markten. Die belangrijke

aan en krijgen ze veel eigen verantwoordelijkheid. Essentieel is ook: luisteren

volwassen markt wordt continu verrast met producten die door steeds

naar de klant, dat vertalen in een R&D-traject en de uitkomst in een specifieke

verdergaande personalisering inspelen op de behoefte van de veeleisende

deelmarkt uitrollen. Zelf noemen ze dit het ‘marketing-R&D-model’. Met deze

consument. Zo zagen we hier de vrolijke roodgeel gestreepte paprika op de

goed ingevulde multilokale benadering blijft de multinational op koers en kun

markt komen, de Eazy Leaf bladsla en de zonnige gele cocktailtomaat. In de

je de snelheid opvoeren. Koppert Biological Systems heeft met haar (micro)

‘mature markets’ ligt ook steeds meer de nadruk op eigen merkprojecten voor

biologische producten een goed en geloofwaardig verhaal in een wereld

specifieke consumenten. Dat heeft geleid tot de succesvolle introductie van

die steeds luider vraagt om duurzame oplossingen. Een nieuw product als

het tomatenmerk TomAzur en het paprikamerk Tribelli. Dat succes in merken

Panoramix voldoet daar helemaal aan en het is dan ook een kaskraker in de

maken is de klanten niet ontgaan; steeds vaker wordt Enza Zaden door klanten

wereld van de ‘row crops’. Aan de randjes van de organisatie is volop ruimte

gevraagd om speciaal voor hen een eigen merkproduct te ontwikkelen. Het is

voor nog meer initiatieven en ideeën. Het kenmerk van een topbedrijf en terecht

aan die goede neus voor marktontwikkelingen en aan de zware nadruk op

bekroond met de EY Entrepreneur Of The Year Award.

diepgaande, zeer vooruitstrevende R&D te danken dat Enza Zaden ondanks een

2 (7)

stabiliserende tot licht krimpende West-Europese markt een wereldwijde groei van 8% wist te realiseren. Andere landen op andere continenten zitten uiteraard

Nature’s Pride

Categorie handel Omzet totaal 249.610.000 Medewerkers 290 www.naturespride.nl

in heel andere stadia van groei en ontwikkeling. Zie onder andere India, waar Enza Zaden steeds meer voet aan de grond krijgt. Enza Zaden ziet hier een grote groeipotentie voor de toekomst en wil daar nadrukkelijk dicht bovenop zitten. Om alle kansen die zich in de verschillende markten voordoen maximaal te benutten, is er aan de randen van de organisatie een aantal startups opgericht. Ook krijgen medewerkers structureel de gelegenheid om een deel van hun tijd te besteden aan ‘experimenten’. En: talent wordt gekoesterd en naar het hoogste

Shawn Harris komt uit het land waar de term ‘business as usual’ is uitgevonden.

niveau gebracht in de Enza Academy. Om al dat talent maximaal te laten

Hier in Nederland spreekt de topvrouw van Nature’s Pride andere taal.

renderen is het ondernemerschap zo laag mogelijk in de organisatie gelegd. Bij al

Gewoon zaken doen is haar organisatie vreemd. De dynamiek in deze club is

die groei en dadendrang kijkt Enza Zaden nadrukkelijk ook naar de houdbaarheid

duizelingwekkend. Hier wordt ongelooflijk goed gekeken naar de behoeften

daarvan. Initiatieven als Fair Planet en Vegetable Village laten zien dat de

in de markt. Dat begon met de introductie van eetrijpe avocado’s en mango’s.

nieuwe nummer 1 zich betrokken voelt bij de grote uitdagingen van deze tijd.

In 2014 zagen we de lancering van een tweede huzarenstukje. Onder de merknaam Nature’s Berries wordt hoogwaardig zachtfruit aan de m/v gebracht. Daarnaast is Nature’s Pride er als eerste in geslaagd om voorgesneden eetrijpe mango’s in de markt te zetten. Prettig voor de consument én voor de teler. Mango’s die anders nooit in de winkel zouden komen, worden nu toch verkocht. De opbrengst per boom gaat zo flink omhoog. Het is een mooi voorbeeld van de wijze waarop Nature’s Pride geld verdienen en de aarde sparen combineert. De maatschappelijke betrokkenheid zit diep in het DNA van Nature’s Pride. Zo wordt meer dan de helft van de omzet behaald met producten die aan het IMO-certificaat voldoen. En alle producenten moeten voldoen aan de richtlijnen van het Ethical Trading Initiative. Denk niet dat deze trein wat vaart gaat minderen, want de organisatie werkt op basis van lean aan continue innovatie. Er komen nog veel meer marktinitiatieven in de lijn van ‘exoot van de maand’. Dat wordt spannend, volgend jaar.

Interview

60 | Hillenraad100 | 2015 |

Royal Brinkman combineert digitaal met mensentaal Royal Brinkman zet steeds sterker in op digitaal zaken doen. Zeker in volwassen markten wint de webshop aan klanten en waarde. Wordt deze onderneming steeds meer een bol.com of een Amazon.com? ‘Ja en nee’, zegt algemeen directeur Ton van Mil. ‘Het gaat niet alleen om transactie, maar ook om relatie: onze ambitie is om de “bol.com+” van de internationale glastuinbouw te worden; snelle levering plus persoonlijk advies en vakkennis.’ Die combinatie verklaart de sterke groei van deze koploper in digitalisering. Ton van Mil prijst zich nog elke dag gelukkig dat hij al in de jaren tachtig bij Royal Brinkman werkte, toen nog lang niet in zijn huidige functie van algemeen directeur. ‘We deden uiteraard nog niets digitaal, de automatisering was minimaal. Exporteren deden we wel al volop, maar dat was echt nog het oude handwerk. Aanwezig zijn op bijvoorbeeld de NTV in Bleiswijk. In contact komen met buitenlandse

‘Internet winkelen zou toch eigenlijk ook in de tuinbouw moeten kunnen?’

topkwekers en -telers. En dan samen met de baas in zijn autootje afreizen naar Frankrijk, Scandinavië of Bulgarije om letterlijk en figuurlijk nader tot

Brinkman nu volgt. ‘We werken met een mix van

elkaar te komen.’ We maken een sprong in de tijd,

lokale vestigingen, persoonlijk accountmanagement,

naar zo’n zes jaar geleden. Ton van Mil herinnert

websites, een Quick Quotation Service en de

het zich zo: ‘Inmiddels begon het internet winkelen

webshop. Afhankelijk van de mate van ontwikkeling

pas echt op gang te komen, consumenten waren er

van een land of regio kijken we naar de optimale

steeds minder huiverig voor. Hier bij Royal Brinkman

inzet daarvan. Hier in Nederland, bijvoorbeeld, is het

ontstond het idee: “Dat zou toch eigenlijk ook in de

gebruik van de webshop door onze klanten al veel

tuinbouw moeten kunnen?”. En daarmee kwamen

verder dan in een land als Australië. Daar gaat het

we op een terrein waar we aanvankelijk heg noch

nog veel meer om het bouwen van het persoonlijke

steg kenden. Hoe werkt een webshop eigenlijk?

netwerk. Exporteren heeft in onze werkwijze dus

Hoe zit het met vindbaarheid? Maar misschien een

echt plaatsgemaakt voor internationaliseren.’

nog wel belangrijker vraag was: hoe verhoudt dit zich dit tot onze traditionele manier van werken?

Skype draait overuren

We werken in meer dan honderd landen, in twaalf

De nieuwe manier van werken en de duidelijker

landen hebben we lokale vestigingen. Over de hele

focus op assortiment en klantengroepen heeft

wereld hebben accountmanagers hun eigen relaties,

de aansturing van Royal Brinkman ingrijpend

netwerken, doelstellingen. Hoe ga je dat verbinden

gewijzigd, schetst Ton van Mil. ‘Iedereen moet

met je nieuwe digitale ambities? Het heeft ons

zich houden aan de zeven gekozen thema’s

gedwongen om nog eens goed na te denken over de

binnen het assortiment en begrijpen hoe we in

vraag: wat voor bedrijf willen we eigenlijk zijn?’

elk land en elke regio de multichannelbenadering

Van strategiesessies tot Lean Startup

willen invullen. De processen zijn ook wat meer geformaliseerd, zonder dat we nu meteen een

Het directieteam van Royal Brinkman startte

Amerikaans bedrijf willen worden. We overleggen

een belangrijk project om zicht te krijgen op de

veel met onze buitenlandse medewerkers,

nieuw te volgen koers. Dat leidde onder andere tot

bezoeken hen veelvuldig, Skype draait overuren.

duidelijke keuzes in het te voeren assortiment: van

En we organiseren jaarlijks een event, de Horti

dertigduizend artikelen in allerlei productgroepen

Experience, waarbij buitenlandse medewerkers in

naar specialist in zeven thema’s. Dat schept helder

Nederland samenkomen. Dan zie je een geweldige

heid bij de klanten in de diverse landen. En: Royal

kruisbestuiving van ideeën op gang komen.

Brinkman maakte tijdens het Lean Startup-

Want: iedereen snapt waarnaar we gezamenlijk op

innovatieprogramma kennis met de ongebreidelde

weg zijn. We willen heel dicht op onze klanten zitten

ideeënstroom van Yuri van Geest. Ton van Mil:

en dat combineren met een op maat gesneden

‘Het kostte me eerst wat tijd om het allemaal te

digitaal aanbod. Het is dus wel even wat meer

volgen, maar ineens vielen alle kwartjes tegelijk.

dan zomaar wat bestellen en verzenden. Aan die

Plotseling zagen we heel helder wat er om ons heen

transactie moet altijd een persoonlijke relatie ten

gebeurt en wat ons te doen staat.’ Al dat denkwerk

grondslag liggen. We herkennen ons helemaal in de

leidde tot de multichannelbenadering die Royal

gedachte Think Global, Act Personal.’

| Hillenraad100 | 2015 | 61

Ton van Mil, Royal Brinkman

â&#x20AC;&#x2DC;We willen heel dicht op onze klanten zitten en dat combineren met een op maat gesneden digitaal aanbod. Het is dus wel even wat meer dan zomaar wat bestellen en verzenden.â&#x20AC;&#x2122;

| Hillenraad500+

62 | Hillenraad100 | 2015 |

Inzoomen op de buitencategorie: de Hillenraad500+ De schaalvergroting en internationalisering in de tuinbouw gaan snel. Dat was voor ons in 2013 aanleiding om grootschalige, internationale bedrijven onder te brengen in een aparte lijst, de Hillenraad500+. Ze staan daarmee niet meer in de ‘klassieke’ Nederlandse Hillenraad top 100. We blikken vooruit naar een mondiaal speelveld voor de grote internationale ondernemingen in de tuinbouw. Zij zijn actief in groenten, fruit en sierteeltproducten. Hoe vergaat het hen? De ‘buitencategorie’

Beoordeling

Legenda bij de top 500+

Het eigen podium doet meer recht aan de

De ondernemingen in de categorie 500+ worden langs

Sinds 2013 geven we met de Hillenraad500+ een

grote topondernemingen zelf, maar ook aan de

dezelfde meetlat gelegd als de top 100. We hanteren

beeld van de vijf meest toonaangevende (inter)

ondernemingen in de top 100. Iedere onderneming

voor de beoordeling een multidisciplinair

nationale ondernemingen. Ondernemingen in deze

is immers op zoek naar een ‘level playing

bedrijfskundig model. Dit is gebaseerd op een brede

categorie 500+ voldoen aan het criterium ‘€ 500

field’. We richten ons voor deze categorie op

toetsing van negentien factoren en kentallen, zowel

miljoen omzet’ of het criterium ‘1.000medewerkers’.

ondernemingen met een door de Nederlandse

kwantitatief als kwalitatief. Het gaat vooral om de

Een van deze criteria is voldoende voor kwalificatie.

entiteit(en) gerapporteerde omzet van meer dan

trendontwikkeling van de betreffende kentallen

Van de ondernemingen treft u een profiel aan dat

500 miljoen euro. Uit onderzoek is gebleken dat deze

in de tijd. Voor een aantal kwantitatieve kentallen

door onze redactie met zorg is samengesteld uit

grens een goede maat is voor het onderscheid tussen

wordt een voortschrijdend gemiddelde gehanteerd.

diverse bronnen. Bij de korte beschrijving van de

de aard, structuur en besturing van ondernemingen.

De kwalitatieve beoordeling is vooral gebaseerd

onderneming vindt u een aantal kentallen om de

Ondernemingen van deze omvang zijn wezenlijk

op de uitgangspunten voor een High Performance

omvang ervan aan te geven. De redactie baseert zich

anders georganiseerd, anders gestructureerd, anders

Organization (Michael Beer, Harvard Business

op informatie van de bedrijven en openbare bronnen.

gefinancierd en ze hebben een brede internationale

School).

De redactie heeft ontwikkelingen meegenomen tot

marktbenadering. Dat rechtvaardigt een eigen categorie.

Het nieuwe criterium: 1.000 medewerkers

Expertcomité De 500+ categorie wordt volgens eenzelfde zorgvuldige procedure vastgesteld. Het vertrekpunt

medio augustus 2015. Categorie Aanduiding van de categorie binnen het tuinbouwcluster Omzet totaal Totale groepsomzet van de

Nader onderzoek naar besturing en organisatie

van de beoordeling is het onderzoek door de redactie

heeft aangetoond dat naast omzet het

van Hillenraad100 en de adviseurs van Hillenraad

werknemersbestand een onderscheidende

Partners. De resultaten van het onderzoek worden

factor is. Effectory, de marktleider op het gebied

vervolgens gecombineerd met een analyse door het

van medewerkersonderzoek, legt de grens bij

expertcomité. Het is een intensief proces van wikken

1.000 medewerkers. Daar sluiten we ons bij aan.

en wegen. De uiteindelijke notering is de uitkomst

Dit jaar voegen we derhalve aan de 500+ een

van feiten, wetenswaardigheden en de opinie van de

nieuw criterium toe: ondernemingen met meer dan

experts. Dit maakt de lijst levendig en een tikkeltje

1.000 medewerkers op de loonlijst in Nederland

eigenzinnig. Voor de lijst beperken we ons vooralsnog

promoveren naar de categorie 500+. We kijken dus

tot de vijf meest toonaangevende ondernemingen in

gericht naar het aantal medewerkers op de loonlijst

deze categorie.

Medewerkers NL Medewerkers op de loonlijst in

World League

Vestigingen BTL Aantal buitenlandse vestigingen

Vanuit de Nederlandse 500+ lijst is het een kleine

Getal met * Schatting gemaakt door

in Nederland omdat dit een onderscheidende maat voor omvang in organisaties is.

Bredere blik: het internationale tuinbouwcluster telt

onderneming (in euro’s) Omzet H100-Q Deel van de omzet dat relevant is voor de Hillenraad100beoordeling (in euro’s) Medewerkers Totaal aantal medewerkers (indien er geen medewerkers in het buitenland zijn) Medewerkers TOT Totaal aantal medewerkers op de loonlijst Nederland

stap naar mondiale spelers van vergelijkbare grootte.

Hillenraad100 bij het ontbreken

Om die vergelijking te maken, hebben we een

van openbare bronnen

additionele lijst opgenomen met internationale 500+

De focus ligt hier op ondernemingen in de

ondernemingen die we enkelvoudig gerangschikt

kennis- en kapitaalsintensieve tuinbouw met

hebben op verkoopomzet. Dat geeft een indicatie

een sterk internationaal blikveld. We kijken zeker

van de wereldspelers waarmee de Nederlandse

in deze 500+ lijst nadrukkelijk breder dan alleen

ondernemingen zich op dit internationale speelveld

de (glas)tuinbouwproducten zelf. Het draait

meten. De grens van € 500 miljoen omzet of

om bedrijven die actief zijn in het mondiale

1.000 medewerkers lijkt voor veel Nederlandse

tuinbouwcluster. Dit kunnen veredelingsbedrijven

ondernemingen nog ver weg. Toch zullen binnen

zijn, vermeerderingsbedrijven, mondiale producenten

tien jaar meerdere Nederlandse spelers toetreden

van verse groenten, fruit en sierteeltproducten en

tot deze ‘World League’, of zullen Nederlandse

ondernemingen in de handel van die producten.

ondernemingen overgenomen worden door mondiale

Het gaat om verse tuinbouwproducten die met zorg

spelers. Ook hier geldt: eten of gegeten worden.

en aandacht geteeld worden voor de consument en

Wij zijn erg benieuwd welke nationale grootheden

een hoge productwaarde hebben zodat zij per stuk,

zullen uitgroeien tot wereldspelers. De Nederlandse

per kilo of per colli verhandeld kunnen worden.

tuinbouw die zich gaat meten met die ‘World League’, dat wordt spannend.

Hillenraad500+ |

| Hillenraad100 | 2015 | 63

1 (2)

Dutch Flower Group

2 (–)

Rijk Zwaan

3 (1)

Total Produce

4 (3)

UNIVEG

5 (4)

FloraHolland

Categorie handel Omzet totaal 1.284.714.000 Medewerkers totaal 2.170 Medewerkers NL 1.252 Vestigingen BTL 17 www.dfg.nl

Categorie uitgangsmateriaal Omzet totaal 311.510.000 Medewerkers totaal 2.269 Medewerkers NL 1.004 Vestigingen BTL 28 www.rijkzwaan.nl

Categorie handel Omzet totaal 3.129.000.000 Omzet H100-Q 781.000.000 Medewerkers totaal 4.500 Medewerkers NL 4.050 Vestigingen BTL 26 www.totalproduce.com

De corporate brochure van Dutch Flower Group laat louter blije mensen zien: van CEO Marco van Zijverden, een kweker in Afrika, een bloemist tot en met een medewerker op een veiling. En reden tot lachen/blijheid/blijdschap is er zeker voor iedereen die bij of met deze indrukwekkende groep werkt. Alleen al omdat Dutch Flower Group weer terug is op nummer 1 in onze lijst. Maar zeker óók omdat we bijna nergens zo’n stabiele groei en zulke imponerende resultaten zien. En dat terwijl de groep actief is in een markt die nogal wat uitdagingen kent: marges die eigenlijk altijd onder druk staan, de macht van de retailer, de volatiliteit van afzetmarkten als Rusland. Toch is de omzet weer gegroeid, de teller staat inmiddels op bijna 1,3 miljard euro. Het succes vloeit voort uit de kennelijk unieke mix van eenheid in verscheidenheid (voor elke markt en elke vraag een oplossing op maat), de erkenning van en waardering voor het vakmanschap van de kwekers, het ‘familiegevoel’ van de medewerkers én de intensieve samenwerking door de keten heen. Met name dat laatste blijkt momenteel de grote aanjager van het bedrijfsresultaat. Elk van de dertig bedrijven heeft een eigen strategische focus om de eigen deelmarkt optimaal te bedienen. Zo ook Vida Verde, dat in november 2014 vanuit faillissement aan boord werd gehesen. Naast de overname van klassieke marktspelers wordt versneld ingezet op de online activiteiten, want ook hierin wil de groep tot de absolute top behoren. Proficiat met het bereiken van de hoogste top in de categorie 500+.

Alleen al de primaire doelstelling die Rijk Zwaan als bestaansreden formuleert, is een bijzondere: de werknemers een prettige en duurzame baan bieden. Daar waar andere ondernemingen het product als begin en eind van al het denken zien, daar denkt Rijk Zwaan allereerst in termen van menselijk geluk, loyaliteit, betrokkenheid en motivatie. In de slipstream het resultaat daarvan: actief een bijdrage leveren aan de wereldvoedselvoorziening. Over doelen als winst en omzet wordt al helemaal niet gesproken, maar ze zullen ongetwijfeld wel scherp in de gaten worden gehouden. Toch leidt die eigenzinnige en zeker ook sympathieke kijk op de wereld tot groei, zowel in omzet als in aantallen medewerkers. En nu de duizendste collega met een vast dienstverband werd aangenomen, maakt Rijk Zwaan de sprong naar de categorie 500+. Om zich hier dan ook maar meteen weer in de top 3 te nestelen. Deze grote speler groeit bewust niet door overnames (die zouden de gekoesterde cultuur maar verstoren), maar door de opzet van nieuwe locaties in onder andere Zuid-Afrika en Vietnam. Die groei wordt aangewakkerd door de zeer sterke focus op R&D. Dat leidt tot een continue stroom aan nieuwe rassen, waaronder de nieuwste productlijn Sensational Traditions. Ook wordt er intensief gekeken naar de mogelijkheden van smart farming. Zoals het een marktleider betaamt, neemt Rijk Zwaan een duidelijke positie in waar het gaat om de octrooidiscussie, kwekersrecht en open innovatie. Rijk Zwaan initieerde mede het International Licensing Platform (ILP) Vegetable om het kwekersrecht en daarmee de open innovatie te waarborgen. Rijk Zwaan nestelt zich op een stevige plek in de categorie 500+ met een mooi debuut.

Deze gezonde onderneming maakt na jaren van aanhoudende groei even pas op de plaats. De wereld waarin Total Produce actief is, is er dan ook een met de nodige turbulentie en onverwachte wendingen. Is het niet de deur naar Rusland die op slot gaat, dan is het wel gedoe met Citrus Black Spot of plotseling overaanbod omdat in de landen van herkomst de weersomstandigheden te groeizaam waren. Om de aandeelhouders tevreden te stellen, werd het dividend wel iets verhoogd. Niettemin blijft dit natuurlijk een onderneming die jaar in jaar uit excelleert in een hoog competitieve omgeving. En die competitie zal alleen maar toenemen, zo voorziet men hier. Om die competitie – die vooral met de wapens ‘productie’ en ‘prijs’ strijdt – voor te blijven, moet het verschil in toenemende mate gezocht worden in een pull-strategie: waar is de klant gevoelig voor? Meer specialties, specifieke producten voor specifieke markten. Dat leidt dan onder andere tot het nieuw vermarkten van exotics onder de merknaam Ready to Enjoy. Total Produce lijkt daarmee het kielzog van bijvoorbeeld Nature’s Pride te volgen. Een ander sterk voorbeeld is de ultramoderne experimenten met zeer duurzaam geteelde aardbeien in Kent. We gaan die beweging nauwlettend volgen. Zeker als we in het jaarverslag zien dat binnen de omzet in Fresh Produce het aandeel Healthfood & Consumer Products flink groeit. Zien we hier de voortekenen van een omslag?

Wie ‘Univeg’ zegt, die zegt in één adem ‘Hein Deprez’, de man die nooit verlegen zit om stevige visies en sterke quotes. De topman van de bedrijvengroep Univeg, Greenyard Foods en Peatinvest ziet met lede ogen aan hoe de consumptie van groenten en fruit in Europa Categorie handel gestaag blijft afnemen. In tegenstelling tot wat anderen denken, ziet hij weinig heil in het optuigen van merken om onderscheid of Omzet totaal 3.300.000.000 consumentenvoorkeur te creëren. De grote doorbraak moet komen van online verkoop van groenten en fruit, zowel vers als in blik Omzet H100-Q 1.500.000.000* of diepvries. Daar wil Univeg, samen met de retail, zwaar op inzetten. En Univeg hééft nogal wat contacten met de retail; naar eigen Medewerkers totaal 6.264 zeggen zijn 19 van de 20 grootste Europese supermarkten klant van Univeg. Univeg stuurt aan op verticale ‘clusters van kracht’, Medewerkers NL 714 waarbij de weg van kweker naar consument zo snel en efficiënt mogelijk wordt afgelegd. Hein Deprez en zijn onderneming maken Vestigingen BTL 40 daarbij niet de klassieke fout dat ze menen dat de huidige marktpositie een zeker ‘eerstgeboorterecht’ ten opzichte van (online) www.univeg.nl nieuwkomers in de markt geeft. Uit alles blijkt dat Univeg klaar is om in een nieuwe wereld koploper te zijn en te blijven. De geruchten over een beursgang houden aan. Mogelijk wordt dat volgend jaar de headline.

Categorie afzetcoöperatie Omzet totaal 4.537.000.000 Omzet H100-Q 393.000.000 Medewerkers 2.617 Vestigingen BTL 7 www.floraholland.com

Heel langzaam beginnen de eerst contouren van het nieuwe FloraHolland zich af te tekenen. De strategie onder de naam FloraHolland 2020 werd eind vorig jaar onthuld en met veel kwekers en klantsessies getoetst om zo veel mogelijk stakeholders deelgenoot te maken van de nieuwe koers. Intern brengt de nieuwe koers een flinke verschuiving in afdelingen, mensen en functies met zich mee. Extern werden de eerste tekenen van de veranderingen zichtbaar in de vorm van stopgezette projecten; ze werden niet meer tot de nieuwe kerntaken gerekend. In totaal is maar liefst ongeveer de helft van de lopende projecten tot nader order ‘on hold’ gezet of helemaal geschrapt. De actieve acquisitie bij retailers is gestopt, Flower Chain Services is afgestoten en misschien wel het meest opvallend is het afstoten van het aandeel in telersvereniging Decorum. FloraHolland wil zich focussen op haar rol als marktplaats, zoveel is duidelijk. Een nadrukkelijke pijler voor het nieuwe FloraHolland is ook de ambitie om meer consumenten meer te laten besteden aan bloemen en planten. De filosofie is helder: als de taart groter wordt heeft iedereen daar voordeel bij. Dat het algemeen directeur Lucas Vos ernst is om het verhaal van bloemen en planten nadrukkelijker onder de aandacht te brengen, bleek wel uit de bloemenboot tijdens de Gay Pride. Zijn boodschap: niet schuwen om de consument op te zoeken. Ook het grote publiek kon zo een nieuwe blik werpen op de vernieuwende coöperatie.

Wij delen Roys ambitie om samen succesvol te zijn

Roy Steegh is tomatenteler in Wellerlooi met oog voor details. Mede dankzij een belichtingsinstallatie en energiezuinig teeltsysteem kan hij die maximaal in de hand houden. Roy is een moderne en vooruitstrevende ondernemer, maar heeft er geen moeite mee zijn kennis te delen. Integendeel. Hij vindt het een verantwoordelijkheid van de sector om met zo min mogelijk energie een kwalitatief hoogwaardig product te telen. Dat vraagt om eerlijkheid en openheid. Over kansen, maar ook over problemen. Met Rijk Zwaan, collega-telers en zijn afnemers vormt hij een succesvolle keten. Samen werken zij aan een jaarrond uniform product, waarmee iedere schakel uit de keten een goed bedrijfsresultaat kan behalen. Roy heeft de ambitie om samen met anderen succesvol te zijn. Rijk Zwaan - wereldspeler in de veredeling van groenten - deelt deze ambitie. Samen werken we aan een gezonde toekomst. Lees meer op rijkzwaan.nl.

Hillenraad500+ |

| Hillenraad100 | 2015 | 65

Global players in tuinbouw wereldwijd Voor het derde jaar op rij hebben we een lijst samengesteld met internationale ondernemingen

company name

country

product

turnover

FloraHolland

Netherlands

floriculture

€

Dole

USA

produce

€ 3.380.000.000

Univeg / Greenyard Foods Group Belgium

produce

€ 3.300.000.000

Total Produce

Ireland

produce

€

Fresh Del Monte

USA

produce

€ 2.780.000.000

Chiquita / Sucocitrico Cutrale

Brazil

produce

€ 2.260.000.000

van de ondernemingen en verbinden er dus ook geen

Landgard

Germany

vegetables & flowers

€

1.752.000.000

kwalificatie aan. De onderneming met de hoogste

Dutch Flower Group

Netherlands

floriculture

€

1.284.714.000

die actief zijn binnen de internationale tuinbouwen verssector. De ondernemingen in deze ‘World League’ hebben allen een omzet van meer dan 500 miljoen euro. De lijst is tot stand gekomen op basis van het enkelvoudige criterium omzet. We hebben geen onderzoek gedaan naar de brede performance

4.537.000.000

3.129.000.000

verkoopomzet staat bovenaan. We hebben de grens

ITOCHU International Food

Japan

fresh food

€

1.210.000.000 *

strikt bij 500 miljoen euro gelegd. Het totale aantal

The Greenery

Netherlands

produce

€

1.087.000.000

Fyffes

Ireland

fruit

€ 1.082.246.000

werknemers speelt geen rol in de notering. De lijst omvat ondernemingen die verse tuinbouwproducten veredelen, telen, bewerken of verhandelen. Het verschil tussen tuinbouw en akkerbouw maken we op basis van het criterium of de producten met zorg en aandacht geteeld worden voor de consument en een hoge productwaarde hebben zodat zij per stuk, per kilo of per colli verhandeld kunnen worden. Ondernemingen die agrarische producten in bulk produceren of verhandelen vallen buiten deze lijst.

Bayer Seeds

Germany

seeds

€

974.000.000

Agrial -Floréal

France

vegetables

€

936.240.000

Zespri

New Zealand

fruits

€

910.000.000

Pomona TerreAzur

France

produce

€

882.000.000

OGL Food Trade

Germany

produce

€

729.605.000

APO Coperno

Italy

produce

€

723.000.000

Groupe Compagnie Fruitière

France

produce

€

700.000.000

Vilmorin

France

vegetables & garden

€

674.100.000

Deze ‘World League’ geeft het speelveld aan waarbinnen

Syngenta Seeds

Switzerland

vegetables & lawn

€

670.000.000

de bedrijven uit de Nederlandse categorie 500+ zich

AMC Group / Antonio Munoz

Spain

vegetables & flowers

€

669.000.000

GF Group

Italy

produce

€

652.000.000 650.000.000

kunnen meten. We zien overigens een opvallende concentratie van tuinbouwgerelateerde ondernemingen

Monsanto Vegetable Seeds

USA

breeding & vegetables

€

Harvest House

Netherlands

vegetables

€

613.000.000

Anecoop

Spain

produce

€

593.000.000

Baywa Obst

Germany

fruits & seeds

€

532.600.000

Fresca

United Kingdom produce

€

290.150.000

Golden Wing Mau Group

China

produce

>€

500.000.000

geen betrouwbare openbare omzetcijfers bekend zijn.

Capespan

South Africa

produce

>€

500.000.000

De lijst is onderhevig aan mondiale prijsvorming van

Costa

Australia

horticulture

>€

500.000.000

in Europa; dit kan een enigszins vertekend beeld geven omdat de concernomvang in de Angelsaksische wereld gemakkelijker te achterhalen is dan in meer gesloten economieën. We realiseren ons dat deze lijst niet volledig is omdat van een aantal bij ons bekende ondernemingen er

de producten en wisselkoersverschillen, die kunnen een 500+ onderneming buiten de lijst doen belanden bijvoorbeeld vanwege valutaschommelingen.

Interview

66 | Hillenraad100 | 2015 |

Alle ruis eruit, nieuwe ideeën erin Terugkijkend kunnen Richard en Eduard ter Laak zich bijna niet meer voorstellen dat ze tot voor kort eigenlijk geen idee hadden wat er bij de klant gebeurde en waarom. Nu die klant en hun ideeën volop omarmd worden, is de groei onstuimig. Ergens tijdens ons gesprek met Richard en Eduard

ook veel input uit Specially Made 4 You, onze eigen

ter Laak komen de gedreven ondernemers met een

winkel naast de kwekerij. We hebben bijvoorbeeld de

mooie anekdote, een aardige terugblik die precies

Meander getest, een nieuwe Phalaenopsis-variant.

vertelt waarom een paar jaar geleden het roer bij Ter

Je ziet heel direct wat potentie heeft en wat niet.’

Laak Orchids rigoureus is omgegooid. ‘We hadden een pilot met Decorum bij een supermarkt. In het gesprek met die inkoper vroegen wij: “Hoe bepaal jij nou wat er in het schap komt?”. “Wat goedkoop is voor de klok”, was het antwoord. Tja, dachten wij. Waarom is iets goedkoop voor de klok? Omdat er te veel van is en omdat niemand het wil hebben. Dat leek ons geen goede aanpak: je schap vullen met min of meer toevallige producten.’ Later in het gesprek rollen we in een andere eyeopener. ‘In het verleden kregen we een aanvraag voor een zending en de exporteur ging ermee aan de slag. Dan belde je wel eens met de klant, of het allemaal goed was.

‘Inmiddels hebben we bijna dagelijks klanten uit het buitenland over de vloer’

Kreeg je ineens te horen dat het toch niet helemaal naar wens was. Deze ruis werd veroorzaakt door het verdienmodel van de exporteur, dat niet transparant en vooral transactiegericht was. Wij wisten te weinig

Lean Startup

van de wensen van onze (eind)klant, waardoor er

Die laatste opmerking past in de motivatie van

geen continuïteit zat in de bestellingen. Nu wil je

Eduard om mee te doen aan het Lean Startup-

eigenlijk alleen nog maar leveren als je weet voor wie

programma ‘Het was wel even wennen om de

het bestemd is! Gelukkig zijn de tijden veranderd

inzichten van Yuri van Geest bij te houden. Je wordt

en werken we veel intensiever en transparanter

naar je gevoel overspoeld met het beeld van een

samen met onze exporteurs. Daaraan voorafgaand

wereld die sterker gaat veranderen dan je je kunt

hebben we eerst heel duidelijk in kaart gebracht

voorstellen. Toen dat stof was neergedaald, zagen

wat we voor welke markt willen betekenen.

we wat het voor ons betekent. We creëren nu

Zeker in de Phalaenopsis geldt dat je keuzes moet

chemie tussen sales, marketing en R&D. We stellen

maken. Specialiseren. Je eigen plek in de markt

nu heel andere vragen aan onze klanten en onze

veroveren. Anders kun je technisch niet excelleren.

medewerkers. Hoe dieper je doorvraagt, hoe

Maar nog belangrijker: je moet jóuw klant koesteren.

gerichter je kunt personaliseren. We realiseren ons

Weten wat hem beweegt. Specialisatie en relatie,

steeds sterker dat er in de digitale wereld overal

daar gaat het om. Eerst weten wat die klant nodig

mensen zitten die creatief en verrassend willen en

heeft en daarop keuzes maken in je aanbod.’

kunnen meedenken over onze vragen.’ Naast die

Finetunen

omslag hebben de broers ook nog tijd en energie om, samen met twee complementaire partners,

Die omslag in doen en laten verklaart de successen

een nieuwe vestiging in Guatemala op te zetten.

van Ter Laak Orchids in landen als Turkije en Italië.

‘We hebben intensief gekeken naar markten buiten

‘Inmiddels hebben we bijna dagelijks klanten uit het

Nederland waar de grote kansen liggen. Voor ons

buitenland over de vloer’, vertelt Richard ter Laak.

viel de keuze op Midden-Amerika, omdat we daar

‘Dan ontstaan de mooiste gesprekken. Ze zien

echt iets kunnen toevoegen. De markt is nog klein,

producten en kwaliteiten die ze anders nooit onder

de kwaliteit van het huidige aanbod matig. We gaan

ogen zouden krijgen. Je gaat ook steeds verder weg

ons voor het grootste deel richten op kwekers,

van de prijsdiscussie. Zij snappen beter dan ooit wat

van de omringende landen tot in Noord-Amerika.

wij precies doen. Ik hoorde laatst zelfs een klant

Tegelijkertijd proberen we de regionale markt te

zeggen, nadat ik hem in het hele productieproces

ontwikkelen. We hebben goed in het vizier wat onze

had meegenomen, dat de prijs dan eigenlijk nog

klanten precies nodig hebben en wij gaan ze dat

verrassend laag was!’ Eduard ter Laak vult aan:

leveren. De contacten zijn gelegd, nu wordt het tijd

‘Nu we via Decorum de kassascans terugkrijgen,

om die relaties met bijzondere varianten en kwaliteit

kunnen we heel gericht sturen op verkoop en schap.

te verrassen.’

We zien waar de uitval zit, wat wel en niet loopt. Dat is essentiële informatie. Informatie die ons eerder nooit bereikte. Hier in Wateringen halen we

Interview

Richard en Eduard ter Laak, Ter Laak Orchids ‘We creëren nu chemie tussen sales, marketing en R&D. We stellen nu heel andere vragen aan onze klanten en onze medewerkers.’

| Hillenraad100 | 2015 | 67

68 | Hillenraad100 | 2015 |

Tuinbouw in Europa Elk jaar inventariseren we hier de tien topspelers van een van de continenten. Eerder deden we dat voor Afrika en vorig jaar namen we Zuid- en Midden-Amerika onder de loep. Dit jaar kijken we naar ons eigen continent, Europa. Dit is de thuismarkt van veel Hillenraad100 bedrijven, met in totaal 742 miljoen inwoners. Binnen de Europese Unie van lidstaten wonen 514 miljoen inwoners. Dat is veel meer dan de ruim 300 miljoen in de Verenigde Staten. Europa is daarmee zowel een enorme afzetmarkt als een enorme productielocatie. De Hillenraad100 bedrijven doen het grootste

bedrijven hoog in de Hillenraad100 en 500+. Europa

voor directe relaties met de teeltbron. En wat te

gedeelte van hun business met EU-partnerlanden.

heeft zeker in de groenten en fruit ook topbedrijven

denken van AZ Kempen en OGL, twee dedicated

Dit geldt voor zowel de voedingstuinbouw als de

die minder in ons vizier verschijnen omdat zij sterk

suppliers van Lidl. Zij hebben gezamenlijk een omzet

sierteelt. In de sierteeltsector speelt Nederland

zijn geworteld in hun thuismarkt en van daaruit

die in de richting van 1,5 miljard euro zit. Naast de

een grotere rol als mondiale marktplaats met

Europa bedienen. De meeste EU topbedrijven

retailinkooporganisaties zijn ook twee andere type

een exportwaarde van 2,7 miljard euro op een

hebben een link met Nederland, zoals de volgende

bedrijven, eigenlijk meer organisaties, weggelaten.

wereldexport markt van circa 5,8 miljard euro.

EU top 10 aangeeft.

Het gaat dan om groothandelaren in verbanden als

In de Europese markt zelf is Nederland verreweg

Creno (Frankrijk) en Fruchtring (Duitsland). Zij kopen

marktleider. De positie van Nederland in groenten

Verwevenheid in AGF

binnen Europa is meer dan een factor 10 kleiner.

Wie probeert de spelers in Europa in kaart te

centraal in en hun verkoop is sowieso decentraal.

Grote groenten- en fruitlanden als Spanje, Italië en

brengen, verdwaalt al snel in een woud van

Ook telerscoöperaties met een veilsysteem (BelOrta,

Frankrijk spelen een dominante rol met een breed

onderlinge verbanden en afhankelijkheden.

België) of in een APO-verband (zoals Apo Conerpo in

pakket aan versproducten.

Deels vanwege de vaak coöperatieve achtergrond,

Italië) zijn niet opgenomen in deze top 10. Die is toch

deels ook vanwege retailers die hun eigen

vooral voorbehouden aan ondernemingen die voor

zelfstandige inkooporganisatie hebben

eigen rekening en risico produceren en verkopen.

Draaischijf

veelal slechts een klein gedeelte van de omzet

Nederland vervult binnen Europa een belangrijke rol

opgezet. Wij zoeken voor deze lijst vooral naar

als draaischijf voor import van overzeese groenten,

ondernemingen die produceren en/of handelen

Versnippering in sierteelt

fruit en bloemen. Grote logistieke stromen komen

voor eigen rekening en risico. In deze top 10

De echte grote spelers in Europa in sierteelt

samen in Rotterdam en Schiphol, waarna deze

ontbreekt de grootste exporteur van Spanje:

zijn op één hand te tellen, met FloraHolland en

verdeeld worden over Europa. Wel staat deze

Socomo. De reden: het is een onderdeel van retailer

Dutch Flower Group uit Nederland, Landgard uit

positie onder druk vanwege steeds meer directe

Carrefour. Retailbedrijven die met een eigen

Duitsland en Gasa uit Denemarken. Naast deze

verbindingen, zowel fysiek als online. Binnen

inkoopkantoor actief zijn in de markt staan dan

grote internationale spelers is er een woud aan

Europa speelt vooral de Benelux een grote rol in

ook niet in deze lijst, maar onderschat deze niet.

middelgrote spelers en regionale grootheden.

de import van groenten en fruit van buiten de

Ze hebben in toenemende mate directe relaties

Ook hier wordt de rol van de retail sterker door

EU. Dit gekoppeld aan de beschikbaarheid van

met producenten. Zo heeft Edeka Fruchtkontor

de invloed van grote inkopende partijen zoals

Nederlandse glasgroenten maakt Nederland

een omzet van circa 2 miljard euro en is daarmee

bouwmarkten, ketens van tuincentra en de grote

daarmee een interessante vestigingsplaats voor

absoluut een grote speler op de Europese markt.

Europese supermarktketens.

multinationals die Europese afzet willen realiseren.

Andere reuzen zijn IPL, dat voor Walmart UK (lees:

Vaak zijn dit grote en succesvolle internationale

Asda) inkoopt of Tesco GFS, dat speciaal Figure is opgezet 4

external trade

Omvang

Intra-European exchange of fresh cut flowers

Nederland als draaischijf voor groenten- en

De Europese markt voor sierteeltproducten

fruithandel (bron: GroentenFruit Huis)

(bron: AIPH Statistical Yearbook 2014)

Imports 2013* in EUR, provisional data

from Latin America

to CH to ES

to GB to NL

to DE

NO EE

LV DK LT BY GB

NL DE

CZ SK

SI IT

HU RO

HR BA

CS BG

to GB

to BE

to NL

to CH

to DE to NO

AL to BE

from Africa

MK GR

to EU

from Asia

from Israel

* imports > 10 million EURO Scale: 1cm width represents about 500 million EUR

≈ 500

≈250 ≈125

≈50

≈10

Mio EUR

101

Tuinbouw in Europa

| Hillenraad100 | 2015 | 69

Top 10 spelers in Europa Wie zijn opvallende spelers in de Europa? Deze lijst geeft een indruk van 10 grote spelers die hun stempel drukken op de Europese markt. De ranking is gebaseerd op omzet en impact in Europa, het is een mix van sierteelt en AGF.

Total Produce Ierland

Greenyard Foods Group België

Dutch Flower Group Nederland

FloraHolland Nederland

Agrial

Frankrijk

Landgard Duitsland

AMC group Spanje

Fresca Group

Verenigd Koninkrijk

Gasa Group Denemarken

SanLucar Spanje

Total Produce in de huidige vorm is ontstaan na een demerger/afsplitsing van Fyffes. De groepsomzet is nu 3,2 miljard euro, waarvan een kwart in NL gerealiseerd wordt. De onderneming is met ruim negentig vestigingen actief in de EU. Total Produce heeft door een decentrale aanpak de flexibiliteit om zich aan te passen aan individuele markten en tegelijkertijd mondiaal te opereren. Belangrijk daarbij is de balans tussen groothandel en levering aan supermarkten. Behalve de focus op landen wordt de specialisatie op category belangrijk. Dit zien we met name bij exoten en zachtfruit. Buiten Nederland voert Total Produce bekende merken als Hortim, Lembcke, Everfresh en Peviani. Univeg Group is sedert half 2015 onderdeel van de Greenyard Foods Group. Sinds de overname van Bakker Barendrecht en Bocchi speelt Nederland een grote rol in de groep, zowel met verse groenten als met bloemen. Univeg werd in 2007 eigendom van CVC, maar is later teruggekocht door Hein Deprez met Zuid-Afrikaanse investeerders. Door de fusie met Greenyard Foods is het nu onderdeel van een beursgenoteerd bedrijf met een omzet 3,7 miljard euro. Klanten zijn met name de retail op het vasteland (onder andere Albert Heijn en Rewe) met een (h)echte rol als service provider. De groep voert bekende merken als Happy Tree, Katopé en 1X1, alle afkomstig van verschillende overnames. Deze groep van bedrijven omvat sterke Europese spelers als Intergreen, Green Partners, Van Dijk Flora, OZ Export, Hamifleurs en nog vele anderen. Ondanks de moeizame markt in de Europese sierteelt is de omzet weer gegroeid, de teller staat inmiddels op bijna 1,3 miljard euro. Het succes vloeit voort uit de unieke mix van eenheid in verscheidenheid. De bedrijven onder de vlag van Dutch Flower Group zijn dedicated suppliers voor specifieke deelmarkten. Dit wordt gekoppeld aan vakmanschap van de kwekers, het ‘familiegevoel’ van de medewerkers én strategische samenwerking door de keten. De groep heeft eigen sourcing partners als Green Connect en OZ Import Gecombineerd met slimme logistiek zorgt dat alles voor een prima rendement. Als reactie op veranderingen in de markt (lees: digitalisering, toename van directe verkoop) verzet FloraHolland de bakens. Dat leidde in 2014 tot een productomzet van 4,4 miljard euro, een groei van 1,2%. Opvallend: in 2014 was voor het eerst in de geschiedenis de omzet via directe bemiddeling (FloraHolland Connect) groter dan de omzet via de klassieke veilingklok. Dit markeert een omslag in de historie van de meer dan honderd jaar oude coöperatie. Het nieuwe FloraHolland focust zich op haar rol en ambitie als mondiale marktplaats. Opvallend is de strategische koerswijziging om sterker in te zetten op consumentgerichte marketing. Het doel: meer consumenten meer te laten besteden aan bloemen en planten. Met Florette, een merk voor kant-en-klaar salades, heeft Agrial een duidelijk gezicht naar de markt. In het Verenigd Koninkrijk is Florette zelfs het enige fabrikantenmerkartikel in het fresh-cut schap. De fabrieken waar deze salades uit rollen staan onder andere in Spanje en Italië. De groepsomzet van de oorspronkelijke Normandische boerencoöperatie is nu meer dan 4 miljard euro. Die omzet wordt gerealiseerd met de verkoop van genoemde salades, maar ook van machines, vlees en zelfs cider. Sinds deze zomer maakt het Nederlandse Van Oers United deel uit van de groep. Daarmee is het aandeel groenten in de omzet gestegen tot 1 miljard euro. Priméale is al jaren het leidende merk voor de vollegrondsgroenten en een voorbeeld van kwaliteitsverpakking voor de hele EU sector. Tweederde van de 1,8 miljard euro omzet van deze Duitse coöperatie wordt gerealiseerd met bloemen en planten. De hoofdzorg was de laatste jaren evenwel de groentenafzet. Er werd verlies geleden bij Godeland en groententelers haakten af. Maar na een flinke sanering en herstructering heeft Landgard de zaken weer op de rails. De bloemenafzet verloopt via de regionale Cash & Carrys, Bloomways en de veiling Rhein-Maas. Die laatste is een joint venture met FloraHolland.

In het Spaanse Almería zijn er door versnippering geen handelspartijen met een omzet boven een half miljard euro. Daarvoor moet je in Spanje in de citrushandel zijn. Leidend is AMC- Antonio Muñoz Citrus Group, met 3.000 hectare citrusvruchten. Het bedrijf besteedt veel aandacht aan een goede relatie met de retail; het is dan ook niet verwonderlijk dat het Verenigd Koninkrijk een belangrijk afzetgebied is. Vruchtensap maakt onderdeel uit van het portfolio en verrassend genoeg ook bloemen. Die bereiken via MM Flowers de klanten in het Verenigd Koninkrijk. Fresca Group is in 2005 opgezet als holding voor Mack Business. Inclusief de 50% aandelen in Thanet Earth, Manor Fresh en MMG Citrus komt de groepsomzet boven een half miljard euro. Thanet Earth is het bekende kasproject in Kent. Hierin participeren Nederlandse partners als Red Star Group. Fresca Group is praktisch alleen in het Verenigd Koninkrijk actief. Er wordt gehandeld via stands op enkele groothandelsmarkten en met een sterke focus op de Engelse retail. De kracht van de groep ligt in de sourcing, het rijpen en verpakken van een zeer breed AGF pakket. De service voor de retail omvat category managementanalyses op basis van bronnen als het Kantar Worldpanel. De van origine Deense Gasa Group is in 2004 ontstaan uit de fusie van drie bedrijven: de coöperatieve Gasa Aarhus, Gasa Odense en Exposa. In 2011 werd Bøg Madsen toegevoegd aan de groep. Sinds begin 2015 opereert men onder de naam Gasa Group. De groep is een dochter van DLG, dat 100% van de aandelen in handen heeft. De Europese ambities van de Gasa Group worden duidelijk met de opzet van dochterbedrijven in Duitsland, Nederland en Polen. In 2014 werd een groepsomzet van 281 miljoen euro bereikt. Hoewel de omzet minder is dan een half miljard euro verdient SanLucar toch een vermelding in deze top 10. Dat is te danken aan de voorbeeldrol die SanLucar speelt bij moderne branding in de verssector. De onderneming is gestart vanuit Spanje, maar hanteert nu een Duitse marketingfilosofie waarbij smaak en gezondheid een belangrijke rol spelen. SanLucar biedt haar klanten de nodige garantie door een selectie in de productievelden, selectie van rassenkeuzes en door de begeleiding van de verkoop in het winkelschap. De premiumprijs voor SanLucar is in Duitsland gemiddeld vaak hoger dan voor biologisch product. Ook Nederlandse tomaten worden onder dit merk verkocht.

Interview

70 | Hillenraad100 | 2015 |

De P van Prijs is de P van Passé ‘De Nederlandse tuinbouwondernemer, in welk product die ook zit, moet zich toch eens heel goed afvragen: “Waar wil ik nou eigenlijk heen?” Letterlijk en figuurlijk.‘ Dat is de stellige mening van Erik Gipmans, algemeen directeur van het gelijknamige familiebedrijf in Venlo. Een bedrijf dat nu toch tegen grenzen aanloopt en die binnenkort gaat verleggen. Erik Gipmans kan er eigenlijk nog niet over uit.

waar Gipmans via de telersvereniging bij betrokken

Niet zo lang geleden stond hij in een Duitse super

is, is Mijn Keukentuintje. Erik Gipmans: ‘In termen

markt voor het schap. ‘Daar lagen twee soorten

van geld levert dat nog niet eens zoveel op, maar

trostomaten. Duitse, 1,99 euro voor 650 gram.

wel in termen van inzicht in consumentenwensen

En Nederlandse, die werden aangeboden voor

en -behoeften. Hoe reageren ze ergens op?

1,- euro per kilo. Van die Nederlandse lagen er nog

Die informatie is hoe dan ook waardevol. Is het

stapels. Dan weet je toch eigenlijk genoeg, niet?

niet bij Especia, ons kruidenmerk, dan is het bij de

De consument gaat niet alleen voor de prijs. Die kijkt

ontwikkeling van cross-overs tussen de wereld van

naar veel meer aspecten van een product. Dus wat

de consument en de B2B-wereld. Zo zitten we nu

wil je precies méér, beter of anders doen dan een

bovenop de opkomst van urban farming. Je moet

ander? Ieder van ons moet zich elke dag opnieuw

voor jezelf nadenken bij welke ontwikkelingen je wilt

afvragen. Wat maak ik? Voor wie? Hoe? En vooral

en kunt aanhaken. En het gaat ook om een manier

ook: waar? Die laatste vraag, die hebben we ons

van denken. Wij zijn succesvol in het introduceren

eerder bijna niet hoeven stellen. Maar nu we er met

van een kruidenconcept bij een retailer. Wat kan

zijn allen op uit trekken, wordt die vraag belangrijker

ik dan beter dan een ander? Als ik die expertise nu

dan ooit.’ Erik Gipmans praat gedreven. Vol passie,

doorvertaal naar mijn contacten met de telers,

om dat ietwat sleetse woord toch maar even te

hoe kan ik hen dan helpen om met maximale

gebruiken. Zijn bedrijf maakt vijfhonderd miljoen

toegevoegde waarde de markt op te gaan? En dat

jonge groenteplanten voor de professionele teler.

zodanig dat wij er ook nog iets aan verdienen?

En dan is er nog die tweede pijler, de kruiden voor

Want dat wilde in het verleden nog wel eens mis

de retailmarkt. Of het lastig is om op twee velden

gaan.’

tegelijk te moeten spelen? ‘Nee, niet echt. Uiteindelijk gaat het toch om dat geweldige beginproces: een

Niet meer alles delen

zaadje dat ontkiemt. Dat is in wezen onze business.

‘Wat ik wel jammer vind’, vervolgt Erik Gipmans

Ik zeg weleens tegen mensen van buiten de sector:

zijn relaas, ‘dat is, dat niet iedereen bereid is om

dat moet je leuk vinden, anders houdt alles op. En je

succes te delen. Zo gaven we weleens de exacte

moet flexibel zijn, flexibel doen en denken. Op zoek

samenstelling prijs van een toevoeging voor

naar de betere verdienmodellen.’

verbeterd teeltrendement en vervolgens kregen we per e-mail een keurig bedankje. Daar kunnen we niet

‘Wat ik wel jammer vind is dat niet iedereen bereid is om succes te delen.’ Trial and error

van leven, wel?’ Om die reden is Gipmans nu steeds zuiniger op alle kennis en kunde die in de jonge planten zit. En dat wordt nog sterker nu er plannen zijn om ‘ergens in Europa’ een nieuwe locatie op te zetten. Het personaliseren heeft de onderneming overduidelijk in de vingers, het internationaliseren is een heel ander verhaal. ‘We moeten dan naar een andere manier van produceren toe en dat zijn we nu aan het opstarten. In een geheel nieuwe kas gaan we de eerste fase van de teelt op een zo

Eén van die verdienmodellen heeft Gipmans

hoog mogelijk kwaliteitsniveau brengen. De nog

gevonden in een rijk assortiment aan kruiden die in

zeer jonge en zeer kleine plant wordt vervolgens

nauwe samenwerking met retailers de consument

naar de nieuwe buitenlandse productielocatie

bereiken. In het verlengde daarvan ligt het nieuwe

getransporteerd. Omdat het volume kleiner is, kun

concept Sprout of the Box, een product dat inspeelt

je veel meer plantjes transporteren en die lokaal

op de vraag van onder andere koks, restaurants

opkweken tot de jonge aanplant die naar de teler

en consumenten naar eigen(gemaakte) verse

gaat. Alle expertise die in die eerste jonge plant

ingrediënten voor gerechten. ‘Het mooie van Sprout

zit, die blijft hier in Venlo. Die nieuwe manier van

of the Box’, zegt Erik Gipmans, ‘is dat we eigenlijk

werken stelt ons in staat om te voldoen aan een

best nog een beetje worstelen met de exacte

roep die steeds luider zal klinken: lokaal product,

doelgroepkeuze. Dat wil niet zeggen dat we maar wat

lokaal geproduceerd. Al met al volgen we dus én

doen. Je signaleert trends. Je ziet wat er technisch

de consumententrends en de grote internationale

mogelijk is. Dan steek je van wal en gaandeweg merk

bewegingen. Dat lijkt ingewikkeld maar nogmaals,

je dat je moet bijsturen. Dat kunnen we ontzettend

dat valt wel mee. Je ogen open houden en flexibel

goed, al zeg ik het zelf.’ Een ander consumentproduct

blijven. Dan kom je een heel eind.’

| Hillenraad100 | 2015 | 71

Erik Gipmans, Gipmans Planten ‘Die nieuwe manier van werken stelt ons in staat om te voldoen aan een roep die steeds luider zal klinken: lokaal product, lokaal geproduceerd. We volgen de consumententrends én de grote internationale bewegingen.’

72 | Hillenraad100 | 2015 |

Tuinbouwtop in perspectief

TOP 10 WEREL

De Nederlandse tuinbouw is mondiaal toonaangevend in assortiment, productiviteit, kwaliteit en voedselveiligheid. Toch zijn we relatief klein als we kijken naar de top 10 van tuinbouwlanden in de wereld. Ondanks onze kleine schaal kunnen we met recht trots zijn op de toppers in de Nederlandse tuinbouw. In deze Tuinbouwtop in perspectief een overzicht van de relatieve positie van de Nederlandse tuinbouw in de wereld en de samenstelling en kenmerken van onze ‘eredvisisie’, de Hillenraad100.

TOP 10 TUINBOUWOMZET

VERDELING TOP 100 NAAR CATEGORIE

van de Top100 bedrijven (x1 miljoen €) 1

Staay Food Group

Bayer CropScience Vegetable Seeds

3 4 5 6 7 8 9 10

431

355 Monsanto Vegetable Seeds 340* Harvest House 300 FleuraMetz 294 Syngenta Seeds 291 Vroegop Ruhe & Co. 252 Nature's Pride 249 Royal Lemkes Group 230 Vezet 225

Bron: Hillenraad100 onderzoek

5 19

Vezet

Floricultura

Enza Zaden

Bayer CropScience Vegetable Seeds

Vroegop Ruhe & Co.

FleuraMetz

Beekenkamp Groep

Bron: Hillenraad100 onderzoek

VERDELING TOP 100 naar regio

Barendrecht e.o.

6 /6

Westland

Rijnland

Oostland

Zuid-west Nederland

44/45 14/13

5/6 5/5

Aalsmeer e.o.

10/11

Venlo

West-Friesland

Overig Nederland

8/6

4/4 4/4

Bron: Hillenraad100 onderzoek

Verenigde S

4.434 Colombia

1.012 Brazilië

1.747 Nederland

(25)

4.130 Frankrijk

954

100 (22)

TOP 10

(24)

SAMENSTELLING TOP 10

846 777 713 673 600 598 503 448 427 410

Hessing Supervers

(1)

Bron: Hillenraad100 onderzoek

Syngenta Seeds

Monsanto Vegetable Seeds

•Productie •Toelevering•Handel•Uitgangsmateriaal•Dienstverlening •Bewerking•Verkooporganisatie•Afzetcoöperatie•Aantal vorig jaar

op de loonlijst in Nederland van de Top100 bedrijven

(3)

(20)

TOP 10 AANTAL MEDEWERKERS NEDERLAND 1

(2)

(x 1 miljoen €)

aantal medewerkers wereldwijd van de Top 100 bedrijven

Tomaat

644

Bron: jaar 2014, bew

TOP10 VESTIG

15 17 18 9.059

1.271

4.468

1.712

3.100

1.604

Afriflora

Dümmen Orange

Monsanto Vegetable Seeds

Royal Van Zanten

Van den Berg RoseS

Enza Zaden

2.410

1.192

1.939

1.159

Beekenkamp Groep

Bayer CropScience Vegetable Seeds

Florensis

FleuraMetz Bron: Hillenraad100 onderzoek

1/Bayer Cro

Biological S

Vegetable S

Group 9/D Bron: Hillenraad100

TOP10

80 CombiVliet Bron: Hillenraad100

e 00.

ning r

zoek

oseS

zoek

| Hillenraad100 | 2015 | 73

TOP 10 TUINBOUWLANDEN WERELDWIJD IN SIERTEELT

TOP 10 TUINBOUWLANDEN WERELDWIJD IN PRODUCTIEWAARDE SALADEGROENTE

(x 1 miljoen €)

Verenigde Staten

(x 1 miljard €)

Spanje

4.434

880

Colombia

Italië

1.012

1.330

Brazilië

Duitsland

1.747

1.319

Nederland

China

4.130

5.095

Frankrijk

Japan

954

Bron: AIPH statistical yearbook 2014

Tuinbouwtop in perspectief

2.512

Verenigde Spanje Staten

China

13,8 4,7

Turkije

2,5

Japan

2,4

Mexico

1,8

Nederland

1,3

Brazilië

1,2

India

Italië

1,1 1,0

Bron: Divers bewerkt door Hillenraad

TOP 10 TUINBOUWPRODUCTEN W IN NEDERLAND (x 1 miljoen €) 1

Tomaat

Phalaenopis

644

499

Chrysant

Roos

368

Paprika

330*

Tulp

332

Komkommer

266

199

Lelie

152

Gerbera

Aardbei

140

117

Bron: jaar 2014, bewerkt door Hillenraad

TOP10 AANTAL BUITENLANDSE VESTIGINGEN VAN DE TOP 100 BEDRIJVEN

TOP 10 TUINBOUW GEMEENTEN NEDERLAND

(in hectare)

17 18

Westland Lansingerland Pijnacker- Nootdorp Peel en Maas Horst aan de Maas Zaltbommel Zuidplas Midden-Delfland Venlo Hollands Kroon

Bron CBS

38 21

VERDELING TOP 100 NAAR EIGENDOMSSTRUCTUUR Familiebedrijf 78 (80)

2379 783 357 291 262 241 214 185 180 158

Beursgenoteerde onderneming 6 (6) Management 6 (6)

1/Bayer CropScience Vegetable Seeds 2/Enza Zaden 3/Koppert

Coöperatieve vereniging 5 (4)

Biological Systems 4/Van VLIET Flower Group 5/Monsanto

Investeringscombinatie /concern 4 (4)

Vegetable Seeds 6/FleuraMetz 7/Dümmen Orange 8/INCOTEC

Stichting 1 (0)

Group 9/DLV Plant GreenQ 10/Royal Brinkman Bron: Hillenraad100 onderzoek

Bron: Hillenraad100 onderzoek

TOP10 KASAREAAL IN NEDERLAND VAN DE TOP100 BEDRIJVEN (in hectare)

80 73 80 CombiVliet

72 Agro Care

Bron: Hillenraad100 onderzoek

58 58

Red Star Group

53 43

4Evergreen

50 53

Royal Pride Holland

44 42

Gipmans Planten

43 40 44

Vreugdenhil en Wayland Klugt Combinatie Plants

30 40

Beekenkamp Groep

30 Plantenkwekerij Van der Lugt/WPK

DegraDable Durability

Degradable Durability

Hillenraad100_JiffypotR2_2015.indd 1

www.jiffygroup.com 9/1/2015 11:47:29 AM

| Hillenraad100 | 2015 | 75

De 10 beste websites van de Hillenraad100 Geen enkele zichzelf respecterende onderneming kan nog zonder online zichtbaarheid. Dat besef is uiteraard ook doorgedrongen tot de ondernemingen in de Hillenraad100. De website kan een ideaal platform zijn om gericht met een groot (internationaal) publiek te communiceren. We zeggen ‘kan’, want de werkelijkheid is nog te vaak anders. Digitale folder

Eosta / Nature and More

RedStar

Voor veel ondernemingen blijkt de website niet

Hier kijken we toch vooral even naar een subsite

Een verademing. We zien geen kassen, maar een

zozeer een communicatiemiddel als wel een ‘digitale

van Eosta: Nature and More. De onderscheidende

smakelijk product. Dat culinaire resultaat laat in één

folder’, maar de gemiddelde informatiezoeker is

propositie is hier mooi zichtbaar gemaakt.

oogopslag zien waarin RedStar zich onderscheidt.

verwend en verlangt meer. Die wil relevante content.

Consumenten kunnen via het product en de website

De navigatie is ook veelzeggend: links beginnen

Dat kan zijn:

bijna in contact komen met de teler overzee.

met recepten en helemaal rechts het ‘Over ons’.

zz Weten wat je met het product kunt;

Het duurzame verhaal krijgt zo een gezicht en wordt

De vormgeving is verrassend anders. En de

zz Direct bestellen en rechtstreeks communiceren;

absoluut geloofwaardig.

consument vindt het altijd leuk om te zien welke

zz Een goed gevoel bij het product krijgen, bijvoorbeeld door fotografie;

JEM-id

mensen er achter die smakelijke tomaten zitten.

Van JEM-id mag je verwachten dat ze weten hoe

Royal Brinkman

je een goede website (met alle mogelijkheden daar

Deze website is geen wonder van schoonheid.

omheen!) in elkaar zet. De website navigeert soepel,

Maar een overheersende vormgeving zou hier juist

Door die ogen hebben we de websites van de

heeft uiteraard een hippe vormgeving, korte bondige

afleiden van wat deze site moet doen: functioneel

ondernemingen in de Hillenraad100 bekeken.

teksten en duidelijke proposities voor verschillende

doorsturen naar de catalogus, de webshop en de

We stelden daarbij de volgende vragen:

doelgroepen.

live chatfunctionaliteit. Dit is zo’n website waar de

zz Informatie die aansluit op communicatie via bijvoorbeeld Facebook of een app.

kweker of teler misschien wel dagelijks naar kijkt.

zz Is de website opgezet vanuit de waarde voor de

Niet omdat die zo prachtig is, maar omdat deze heel

klant?

doeltreffend voorziet in transactiegericht handelen.

zz Versterkt de vormgeving de boodschap? zz Fungeert de website als interactief

Sion

communicatieplatform?

Naam, kleur, potmaat, go! De website van Sion gaat Vanuit die criteria geredeneerd springen de volgende

recht op het doel af. Die functionele boodschap

tien websites in het oog. Deze top 10 is nadrukkelijk

is gecombineerd met een fraaie vormgeving.

geen ranking. Ze is vooral illustratief in het kader van

Het product is hier absoluut de ‘hero’. De single

het thema personalisering, vandaar de alfabetische

page navigatie per onderdeel is lekker overzichtelijk.

volgorde.

De hele sfeer van de website straalt kwaliteit en marktleiderschap uit. De koppeling met Twitter is

BVB Substrates

mooi gedaan.

De totaal vernieuwde website van BVB Substrates laat door middel van een paar grote foto’s zien

Tulpen.nl

waar het in essentie om draait. In combinatie met

Het plezier spat ervan af. De site staat boordevol

een paar sterke kopregels staat het verhaal er

tips, nieuwtjes en relevante productinformatie.

dan eigenlijk al. De navigatie naar de verschillende

De websitebezoeker is vooral de consument en die

productgroepen is visueel heel aantrekkelijk

zit niet te wachten op kernwaarden of kengetallen.

opgezet. Een moderne website, die de bezoeker

Wel op bijvoorbeeld een hip tulpenkostuum, tips om

meteen daar brengt waar die zijn wil.

een bloemstuk te maken of een mooie video van een bollenveld.

Dümmen Orange Het gerenommeerde Amerikaanse bureau Big Red

Waterdrinker

Rooster ontwikkelde voor Dümmen Orange een

Nature’s Pride

corporate imago. Dat leidde onder andere tot een

What you see is what you get. De frisheid straalt

omgeving die inspireert, die aantoont waarom

website die kort en krachtig laat zien wat Dümmen

van de fotografie af, dan hoef je bijna al geen tekst

je die producten zou willen kopen. De navigatie

Orange de wereld te bieden heeft. De fotografie zegt

meer te lezen. Wie dat toch gaat doen, maakt kennis

op de homepage is fris, de websitebezoeker is

meer over de productkwaliteit dan A4’tjes vol over

met veel productinformatie, leuke weetjes (relevant

binnen de kortste keren waar hij of zij zijn moet.

kernwaarden of productiefaciliteiten. Hier zien we

voor de consument!), een exoot van de maand en

Het nieuwsitem wordt goed bijgehouden; eigenlijk is

een onderneming waar mensen bij willen horen.

een bijbehorend recept. Een site waar zowel voor

er altijd wel een reden om toch weer even te kijken.

de zakelijke bezoeker als de consument heel veel te

En mooi is de koppeling met Pinterest, want beelden

beleven is.

zeggen meer dan corporate verhalen.

Waterdrinker plaatst haar producten in een

Premium kwaliteit in alles wat we doen Een leverancier die aan een half woord genoeg heeft om het in één keer goed te regelen. Dat is toch het soort partnership dat je zoekt.

Drie generaties die iedere dag met hart en ziel midden in het mooiste groen staan. Samen met een team deskundige professionals die leven voor hun vak. Dat is Fachjan, met 45.000 m2 eigen kassen vol tropische en subtropische groene planten, bloeiende en vruchtdragende bomen en struiken van één decimeter tot veertien meter hoog. Wij zijn altijd te vinden op de kwekerijen van leveranciers over de hele wereld, aan tafel bij architecten en landscapers, en op locatie bij klanten in vrijwel alle continenten. Met ruim vijftig jaar ervaring en midden in de internationale groensector weten we precies wat we doen. Kennis die we graag delen. U bent welkom in de Fachjan Skybox, boven in onze zestien meter hoge kas.

www.fachjan.nl

DÜMMEN ORANGE staat voor het beste in bloemen en planten als resultaat van meer dan 100 jaar ondernemen. ‘s-Werelds beste veredelaars verenigen bewezen technieken en de nieuwste innovaties en creëren zo een unieke en vernieuwende collectie bloemen en planten. De collectie is de grootste ter wereld en vormt het bewijs van onze passie en vakmanschap. DÜMMEN ORANGE verbindt de wereld via de taal van bloemen en planten. Dat doen we vanuit oprechte betrokkenheid bij onze medewerkers, vanuit diepgewortelde waarden en onze onovertroffen passie om alleen het beste te doen.

Wij nodigen u graag uit om nader kennis te maken op DummenOrange.com