Hiquarterly #10 by HiQuarterly Nederland

HiQUARTERLY

Kwartaalpublicatie van Vereniging Mensa Nederland

Jaargang 3 // Juni 2015

â&#x201A;Ź 5,95

Past het onderwijs? Ouders aan het woord

Kies je religie

Met onze handige infographic!

IS JOUW CLUB EEN SEKTE? Herken de signalen

DE ATHEIST EN DE GELOVIGE

Dubbelinterview

redactioneel

De GODHEID en de GOEDHEID Bij geen enkel ander thema hebben we zoveel reacties gekregen. “Waarom kiezen jullie nou ‘geloof’ als thema?” vroegen sommige lezers ons. “Dat heeft toch geen plek binnen een vereniging voor hoogbegaafden?” Andere lezers drukten ons juist op het hart niet te vergeten dat geloof ook iets moois kan zijn. Weer anderen kwamen met tips voor in hun ogen nog te onbekende geloven of boeken of vermaanden ons verder te kijken dan alleen religie. Eén lezeres schreef: “Voor sommige gelovigen leiden wetenschappelijke ontdekkingen tot ontgoocheling,‘onttovering’ van de wereld, en uiteindelijk tot ongeloof (in God). Andere gelovigen beschouwen de wetenschap juist als een bevestiging van hun geloof (in God)”. Het woord ‘onttovering’ vond ik mooi gevonden. Als kunstliefhebber heb ik me ook wel eens afgevraagd of we in het huidige tijdperk van secularisering niet het kind met het badwater weggooien. De vraag is natuurlijk of we zonder die religies - zonder die millennialange cultivering van de fantasie - nog steeds al die prachtige verhalen, muziek en schilderijen hadden gehad. Zolang de twijfel maar blijft bewaakt denk ik dat geloof een aanvulling kan zijn op de rationaliteit. Een werkbare aanname voor het onverklaarbare totdat de werkelijke reden is bewezen.

Interessanter voor mij dan het waarom is het hoe Zelf geloof ik niet in een almachtig wezen. Bij dit soort zaken refereer ik graag aan de woorden van de natuurkundige Lawrence Krauss. Tijdens een lezing vol prachtige verhalen over het universum en hoe iets wel degelijk uit niets kan ontstaan, zei hij: “Interessanter voor mij dan het waarom is het hoe.” Nadat ik hem had horen spreken, realiseerde ik me dat veel van mijn waarom-vragen eigenlijk hoe-vragen waren. De voor mij belangrijke waarom-vragen had ik al beantwoord: het morele kompas was volgroeid en voldeed, zingeving zocht ik niet langer buiten mijzelf maar binnenin. Op andere manieren neemt geloof binnen mijn leven wel nog steeds een belangrijke plaats in. Het geloof in mezelf houdt me op de been tijdens tegenslagen. Het geloof in een toekomstige werkelijkheid drijft me voort en stimuleert me om te groeien. Het geloof van anderen in mij helpt me vast te houden aan mijn moraal zoals mijn geloof in anderen dat (hopelijk) bij hen doet. Uiteindelijk is de manier waarop iemand omgaat met de wezens om zich heen tastbaarder dan de manier waarop iemand omgaat met het onverklaarbare. De goedheid versus de godheid zogezegd. Op dit vlak waardeer ik bijvoorbeeld twijfel ook meer dan zekerheid. Desalniettemin, wellicht maakt u een andere keuze. Daar bent u - wat mij betreft - volledig vrij in. Maar welke relatie met de rationaliteit u geloof ook toedicht (onderliggend, aanvullend, tegenstrijdig, symbiotisch of anderzijds), ik wens u veel leesplezier met deze alweer tiende HiQuarterly en een fijne zonnige en - in het kader van ons volgende thema reislustige zomer. Veel leesplezier, Michan Biesbroek Hoofdredacteur HiQuarterly

Hoofdredacteur Michan Biesbroek heeft een haat-liefdeverhouding met tijd, schrijft liever dan hij praat, is druk bezig zijn eigen bedrijf te starten (om o.a. het spel Staka uit te kunnen geven, zie www.facebook.com/stakathegame). Schijnt ook te werken.

HiQuarterly • geloof • juni 2015

Inhoud

maatschappĳ

NEE

ÉÉN

BEGIN HIER

Is jouw God een schepper?

1 GOD OF MEERDERE?

JA / Misschien GELOOF JE IN GODDELIJKE WEZENS?

MEERDERE

NEE CWM

Geloof je dat je zelf een goddelijk wezen bent?

JA ASAT

Zijn buitenaardse wezens een onderdeel van je religie?

NEE

Bespreekt je geloof buitenaardse wezens?

JA BUD

NEE

JA SCI

JA SH

JA NEE 4 UN HiQuarterly • geloof • juni 2015 Aanbidt je voornamelijk op Zondag?

een Oosterse religie Wat is ‘geloof in jezelf’, waarom isJA het belangrijk en

hoe doe je het? José Lodge vroegNEE het aan coaches JA NEE Geloof je in leven na de dood? Renate van der Veen en MartijnRAS Dresscher. Voor

Soldaat genoemd? onze ze hun visies uit en geven ze tips. NEE lezers leggenJA

Dubbelinterview Geloof je in een God?

Is je God onbereikbaar?

JA SI

NEE

16 TE

NEE THEIA

Geloof je in het Kunnen een hoog IQ en een geloof in godinwijden samenvan vrouwe

als priester?

WBNatuurlijk niet, gaan? Natuurlijk, zegt Kees Koenen.

Geloof je in het bestaan van goede en kwade geesten?

JA HebEen je eendubbelinterview hekel zegt Caren Peeters. door Iloaan iedereen?

NEE

Richt je religie zich op het reizen in de astrale wereld?

na Kuis.

NEE JA

Geloof je dat alle volwassenen gedo mogen worden

NEE

JA JA JA Wat ECK als onderwijs niet past? 23 Geloof je dat alleen de Bijbel de hoogste autoriteit is in zaken aangaande het Christendom

Wat zijn de signalen wanneer een kind niet meer

Focust je religie op het welzijn van boeren?

NEE CHE

Ben je aanhanger va

Geloof je reïncarnatie?

NEE CAO

NEE

Geloven in jezelf JA

Wordt je een Heilige

Geloof je in reincarnatie?

31 JA RAE

Is je religie gefocused op een pad naar bevrijding?

NEE SEC

Geloof je in een Heilige Drie eenheid?

NEE

Geloof je in leven na de dood?

Kun je zelf je eigen rituelen bepalen?

Volg je een Oosters religie?

NEE

Geloof je in een religie met de oorsprong in China?

je in spreken in past op de basisschool? EnNEE wat moet Geloof je als ouder klanktaal? Geloof je in het

dan doen? Schrijver envanmoeder Karina Ahles-Frijinwijden vrouwen

NEE JA ters zocht het uit. JA FO CFD Geloof je in het inwijden van een openlijk homoseksuelen tot geestelijke?

als priester?

NEE Geloof je in de apostolische overerving ?

JA ASS

NEE

Vier je kerstmis?

JA BAP

NEE JEH

16 Karakteristiek

Predikant Kees de Winter zoekt voor de zondagspreek naar het juiste woord. “Ik ben vooral op zoek naar woorden die zeggen wat net buiten ons bereik ligt.”

Sekten

Wanneer is een organisatie of groep een sekte? En zijn ze altijd kwaadaardig? Journalist Karina Meerman vraagt het zich af en duikt in de literatuur om het voor ons uit te zoeken.

Infographic

Je wilt wel geloven, maar je weet niet waarin? Gebruik onze handige infographic om de religie te kiezen die bij je past.

28 Column Lavinia Meijer

Boeken

Facts and Findings

Vasten

Oproep fotowedstrijd

Etymologie

Filmrubriek

Column Ingrid Touwslager

Mensa Fonds

Column Caren Peeters

Recept 37 Puzzel

38 HiQuarterly • geloof • juni 2015

werk

ALLEEN IK KAN

“JIJ BENT UNIEK. NET ALS IEDEREEN TROUWENS.” - MARGARET MEAD

Aan de basis van hedendaagse spiritualiteit en streven naar succes ligt de overtuiging dat men moet geloven in zichzelf. Maar wat is dat eigenlijk en hoe bereikt men dat? En is geloven in jezelf zo belangrijk? Vragen voor levenscoach Renate van der Veen en roeicoach Martijn Dresscher.

Tekst: José Lodge

Wat is dat: geloven in jezelf? Renate van der Veen spreekt niet zozeer van ‘geloof in jezelf’, maar van ‘weten over jezelf’. “Weten wie je bent met alles er op en eraan en jezelf leuk vinden. Dat is belangrijk om vrij in het leven te staan, relaties te kunnen aangaan en goede keuzes te kunnen maken. En daaruit vloeit geloof in jezelf voort. Hoe meer positieve ervaringen iemand heeft, hoe meer iemand authentiek durft te zijn, hoe meer iemand in zichzelf gelooft. Dat helpt dan bijvoorbeeld bij het moeten uitvoeren van een moeilijke taak. Iemand die in zichzelf gelooft

is, wordt niet bang als iemand hem voorbij roeit. Zou hij daarvan in paniek raken, dan neemt hij misschien de verkeerde beslissing. Het nemen van de juiste beslissingen is essentieel in een race.” Dat geldt niet alleen in de sport, maar ook in het bedrijfsleven. Een ingenieur had zijn oog op de functie van directeur marketing. In de aan-

Ik heb 5000 keer succes gehad door te laten zien wat niet werkt ~ Edison over de gloeilamp heeft misschien nog geen bewijs dat hij die taak naar tevredenheid kan uitvoeren, maar heeft wel het vertrouwen dat het goed komt.” Martijn Dresscher is roeicoach op hoog niveau: “Mensen die in zichzelf geloven zijn zelfverzekerd en stralen een stuk rust uit, omdat ze weten wat ze in huis hebben. Zij zijn zich ook bewust van hun valkuilen. Ze zijn gericht op hun eigen ontwikkeling en focussen zich op de hoofdzaken.”

loop naar zijn sollicitatiegesprek liep hij steevast vol zelfvertrouwen langs de directie. In het gesprek wist hij de directieleden te overtuigen dat hij, hoewel zijn achtergrond in de chemie was, deze rol prima kon vervullen. Zij geloofden hem en hij werd uiteindelijk CEO van het bedrijf.

Waarom is geloof in jezelf nou zo belangrijk? Geloof in jezelf is nodig om zelfvertrouwen te hebben, wat nodig is om te kunnen presteren. Goede prestaties leiden op hun beurt weer tot positieve bevestigingen. Deze leiden tot succes en succes maakt mensen aantrekkelijk: ze gaan er van stralen. Of het nu gaat om een grootscheepse marketingcampagne of het planten van jouw eerste tulpenbol: geloven dat jij het in huis hebt om jouw taak goed te volbrengen is een basisvoorwaarde voor succes. Of zoals Martijn het zegt: “Als iemand gelooft in zichzelf en dus zeker is van zichzelf, laat hij zich niet zo snel uit het veld slaan. Dan kan hij goede prestaties afdwingen. Iemand die een race roeit en weet dat hij de beste

HiQuarterly • geloof • juni 2015

Een afgestudeerd conservatoriumstudent met slechts een PR-certificaat op zak, wist drie gespreksrondes lang de diverse commissies te overtuigen van haar kunde als communicatieadviseur van het management. Zij werd uiteindelijk verantwoordelijk voor de ontwikkeling van al het topmanagement. Geloof in jezelf mag dus gerust als het fundament van het leven worden beschouwd: hoe steviger dit fundament, hoe groter de draagkracht.

GELOVEN IN MEZELF Maar hoe leer jij in jezelf geloven? De eerste stap is willen werken aan jezelf en, volgens Martijn, bereid zijn te accepteren en te incasseren.Voor het coachingtraject zelf bestaat geen eenduidig recept. Iedereen heeft een andere achtergrond, een andere geschiedenis. “Het zicht krijgen op iemands authentieke zelf is iedere keer een persoonlijke zoektocht,” stelt Renate. “Iedereen heeft een persoonlijk verhaal en een eigen puzzeltocht te gaan. Belangrijk is dat je bereid bent op onderzoek uit te gaan. En dat je compassievol naar jezelf kunt zijn. Dat je je onderzoek niet stopt als je kanten van jezelf ontdekt die je spannend vindt.” Martijn vindt dat je jezelf goed moet leren kennen op persoonlijk èn professioneel vlak: “Dat geeft rust en vertrouwen. Je weet dan heel goed wat jij in huis hebt. Dan kom je niet snel in situaties terecht waarin je iets niet kunt.” Op de vraag of een andere aanpak voor hoogbegaafden nodig is menen beide coaches van niet. Hoogstens dat de nadruk in de begeleiding meer verschuift van de hersenen naar het hart.

Feel the fear and do it anyway ~ Susan Jeffers Hoogbegaafden kunnen door hun denkkracht dikwijls moeilijker bij hun emotie en hun fysieke lichaam, ervaart Renate. Zij geeft als voorbeeld dat een hoogbegaafde niet zo snel de relatie zal leggen tussen een conflict op het werk en pijn in de schouders. Pas door bij te houden wat, >>

IN ZEVEN STAPPEN NAAR SUCCES Elke reis begint met de eerste stap, maar voor succes moet je de volgende stappen doorlopen. (vrij naar Confucius). 1. Kies voor positief. Gedachten zijn van grote invloed op jouw emotionele conditie. Als je weer eens negatief over jezelf denkt, zet er dan bewust twee positieve gedachten over jezelf tegenover. Uiteindelijk gaan die de bovenhand krijgen. 2. Stel jezelf een concreet, realistisch doel. Begin klein. Laat je niet uit het veld slaan.Wanneer je dat doel haalt, ben je een volgende keer meer overtuigd van je eigen kunnen. 3. Bereid je goed voor. Als je iets lastigs of moeilijks moet doen, neem de tijd en de rust voor een goede voorbereiding. Dat creëert de innerlijke zekerheid dat je beslagen ten ijs komt. 4. Vertel jezelf steeds opnieuw: Ik kan het, als ik me ervoor inzet. Als ik ervoor ga bereik ik wat ik wil. Ik ben een doorzetter, zeker als het moeilijk wordt. 5. Fouten maken mag! Manchester United voetbalcoach Van Gaal zei over de verloren wedstrijd tegen Swansea over een van zijn voetballers: “Hij gaf de bal te snel weg. Dat is niet goed, maar hij zal juist daarom die fout niet meer maken.” 6. Relativeer jezelf en de mensen om je heen. Anders gezegd door Johan Cruijff: “Je kunt beter ten onder gaan met je eigen visie dan met de visie van een ander.” 7. Toch liever ondersteuning? Geef jezelf een cadeau en laat je helpen door een professional die bij jou past. En zet door, ook als het lastig wordt. Houd daarbij in gedachten dat ‘als ik werkelijk mijn situatie wil verbeteren, dan kan ik werken aan het enige waarover ik controle heb: mijzelf’. (Stephen Covey).

HiQuarterly • geloof • juni 2015

werk

(Het levensmotto van José Lodge)

Foto: Con Monnic

Je kunt alles, totdat bewezen is dat je het niet kunt

PROFIELEN

wanneer en hoe vaak dit optreedt, leert iemand een relatie te leggen tussen zijn fysieke gesteldheid en - in dit geval - de gespannen werksituatie. Of hoogbegaafden makkelijker in zichzelf geloven dan niet-hoogbegaafden? Martijn denkt van wel omdat zij veel in huis hebben: middelen om goede resultaten te krijgen.

Renate van der Veen heeft een dialogische coachingsstijl. “Ik geloof in heel goed worden waar Geloof in jezelf is een complex, maar voor ons mensen noodzakelijk, je van nature goed in bent!’ Renate inspireert concept. Zonder geloof in jezelf komt er weinig uit ons handen. En mensen graag om een volgende stap op hun er is geen simpel recept voor een snelle hap. Afhankelijk van waar jij ontwikkelingspad te zetten. Zij doet dit als vandaan komt is de tocht korter of langer, lichter of zwaarder, maar - coach en dan in het bijzonder voor hoogbezo leert de ervaring - altijd de moeite waard, omdat geloven in jezelf gaafden, als teamrolexpert en als dialoogbeheel veel oplevert. Weten wie je bent, wat je kunt en minder kunt, geleider. Daarbij staan aandachtig luisteren en wat je wilt en niet wilt, levert duidelijke kaders voor jezelf op. Dat het onderzoeken van persoonlijke ervaringen geeft rust en zelfvertrouwen. Rust om te reflecteren op je keuzes, centraal. Een ontdekkingstocht naar wat je nog zelfvertrouwen dat het voor jou de juiste keuzes zijn en dat het goed niet onder woorden kunt brengen, maar wat je komt. kan helpen jezelf en de ander beter te begrijpen.

Lees verder: http://nl.wikihow.com/In-jezelf-geloven http://www.terugnaarjepassie.nl/cat/passie/geloof/ http://www.echtzelfvertrouwen.nl/geloof-in-jezelf/ http://mens-en-samenleving.infonu.nl/psychologie/150425-iq-nietbepalend-voor-succes-grit-wel.html

José Lodge is specialist op het gebied van leren en ontwikkelen in organisaties. Zij vindt Mensa een mooie uitdaging door haar rol van secretaris, de snelheid van opereren, de veelzijdigheid en complexiteit. Meer op nl.linkedin.com/pub/josé-lodge/3/1b7/17b/nl

HiQuarterly • geloof • juni 2015

Martijn Dresscher is prestatiegerichte roeicoach. “Ik geloof dat we architecten zijn van onze eigen toekomst.” Martijn is actief geweest als coach bij de Algemene Groninger Studenten Roeivereniging Gyas. Deze coaching kenmerkt zich door zijn prestatiegerichte aard. Gyas is een sportvereniging waar studenten roeien op een niveau dat uiteenloopt van beginners tot olympiërs. Martijn is betrokken geweest bij de begeleiding van senior roeiers, qua niveau te typeren als gevorderd. Hij heeft zowel herenals damesploegen begeleid en in 2013 won hij met zijn team het landelijk klassement.

column

De Zevende Hemel H

et riep altijd een tegenstrijdig gevoel bij me op wanneer ik als niet-gelovige in kerken speelde. Volgens sommige bezoekers had ik bij voorbaat al een plek in de hemel gekregen door mijn mooie harpspel, met een verwijzing naar de Bijbelse Koning David. “Dank u wel” zei ik dan vriendelijk. Ik geloof niet in een hemel en al zeker niet dat ik vanwege mijn harpspel automatisch recht zou hebben op de toegang ertoe. Toch wilde ik wel stiekem in iets geloven. Wanneer ik zenuwachtig werd voor een optreden kon ik me soms - uit angst om te falen - opeens wenden tot een hogere macht. Wellicht dat het me zou helpen om een geweldig optreden neer te zetten. “Valsspeler” dacht ik dan na afloop. Maar nu heb ik iets gevonden waar ik echt in geloof: mijn eigen geluk. Ik kreeg een paar jaar geleden een blessure en mijn fysiotherapeut bleek ook proeven te doen met een hart-coherentie apparaat. Hij wilde bij mij testen hoe ik via dat apparaat gemakkelijk in de zogenaamde ‘flow’ kon komen, voordat ik het podium op zou lopen. Eerst was er een grillige grafiek die mijn hartslag omschreef maar na oefeningen, waarbij ik me zowel op mijn ademhaling als op mijn innerlijke gesteldheid concentreerde, werd de grafiek steeds vloeiender. En er gebeurde iets in mij.

Ik kwam in de ‘flow’, zoals Roger Federer tijdens een tennismatch waarin er niets fout gaat. Een gevoel van innerlijke vrede en geluk kwam in me op. “Hou dat vast en ga daar het podium mee op!” riep mijn fysiotherapeut na het zien van de vloeiende grafiek. Na mijn jarenlange overpeinzingen over wat de beste voorbereiding was op een optreden, had ik het opeens ontdekt. In plaats van mezelf op iets uitwendigs te richten, bleek het antwoord in mij te zitten. Ik was na die ontdekking wel even in de zevende hemel.

Lavinia Meijer

Lavinia Meijer stond onlangs in Carré als grote promoter van de harp als solo-instrument. Regelmatig mag zij in praatprogramma’s als DWDD haar passie voor de muziek delen. Haar zevende album Voyage werd dit voorjaar gelanceerd. Zie www.laviniameijer.com HiQuarterly • geloof • juni 2015

boeken

Het thema geloof kan opgevat worden vanuit religieus oogpunt, maar het filosofische en het culturele aspect zijn zeker zo interessant. Deze boekenselectie belicht zowel het theoretische vraagstuk of er een god bestaat, als het alledaagse leven en de dilemma’s van mensen die opgegroeid zijn met een bepaald geloof. Voor wie op zoek is naar zingeving zonder god is het taoïsme wellicht interessant. Tekst: Marion de Groot

De schoonheid en de troost van een

wereldbeeld zonder god Al is atheïsme in Nederland wijdverbreid, wereldwijd is slechts 13% atheïst. Swijnenburg wijt dit aan het weinig aantrekkelijke wereldbeeld dat het atheïsme veelal voorschotelt: het

schoonheid en troost van deel drie. Voor de doorzetter is het een interessante verzameling feiten, visies en argumenten, die het zeker goed doen op een borrel. Het is de vraag of het boek mensen weet te bekeren tot het atheïsme.

Waldo Swijnenburg, 2015 ISBN 9460039065

De Boodschapper en De Koran In deze bundel combineert Kader Abdolah een Nederlandse vertaling van de Koran met een boek over het leven van de profeet Mohammed. De koranverzen zijn chronologisch op openbaring gesorteerd, anders dan in de oorspronkelijke versie. Het leven leven is zinloos en de dood is definitief. In het eerste en tweede deel worden eerst de filosofische en daarna de wetenschappelijke argumenten voor en tegen het bestaan van een god naast elkaar gezet. In het laatste deel pleit Swijnenburg voor een rooskleuriger atheïstisch wereldbeeld. De argumenten worden redelijk objectief neergezet, met respect voor beide visies. De zinnen zijn lang en het woordgebruik is hoogdrempelig. Filosofische redeneringen gaan soms iets te snel. De eerste twee delen zijn wat langdradig en daarmee een fikse drempel voor de beloofde

HiQuarterly • geloof • juni 2015

van Mohammed wordt verteld aan de hand van Zeeëd, die de openbaringen aan Mohammed heeft opgeschreven en gebundeld in de Koran. Na de dood van de profeet gaat Zeeëd op zoek naar wie Mohammed eigenlijk was. Hij spreekt met familieleden,

Marion de Groot (1981) woont in Amsterdam en is zelfstandige in de IT onder de naam Pick my Brain. Als requirementsanalist vertaalt ze de eisen van de klant in realistische specificaties voor de programmeur. Ze is sinds 2010 lid van Mensa.

vrienden en bekenden en reconstrueert zo zijn levensverhaal. In zijn vertaling wil Abdolah de literaire schoonheid van de Koran laten zien, wat goed te merken is. Het boek is veelbesproken en vaak veroordeeld, en dan is het goed om te weten waar men het over heeft. De Boodschapper leest als een roman en schept een beeld van de context waarin de Koran geschreven is. Beide boeken zijn literair prachtig en dragen bij aan een breder beeld van de islam dan in de media wordt geschetst. Interessant is daarbij om te weten dat de schrijver geen moslim meer is.

Kader Abdolah, 2008 ISBN 9044509136

De Tao van Poeh Winnie de Poeh wist het zelf ook niet, maar zijn kijk op het leven heeft veel parallellen met het taoïsme. Aan de hand van de karakters van de verhalen van Poeh vertelt Hoff de principes van de Tao, de Weg, van deze Chinese levensfilosofie. De schrijver voert in het boek gesprekken met de beer en gebruikt conversaties tussen de karakters om te illustreren hoe de Tao daarin is terug te vinden. Het is een grappig en lichtvoetig boekje dat op kinderlijk eenvoudige wijze weet uit te leggen wat de essentie is van de Tao. Toch is het geen kin-

derboek, want het gaat juist over hoe we in ons volwassen leven vergeten om te genieten van het moment en het leven te nemen zoals het komt. Wat dat betreft past het boek in de trend van mindful-

Alle vooroordelen komen aan bod en worden met het perspectief van de vrouwen zelf ontkracht of juist bevestigd. De interviews bieden een bijzonder kijkje in de belevingswereld van moslimvrouwen in Nederland. De 200 pagina’s lezen snel weg. Elk interview is uitgewerkt tot een levensverhaal in de ik-vorm en gecategoriseerd op thema, zoals opvoeding, liefde en huwelijk, seksualiteit en verandering.

een tijdje samen met haar Amerikaanse vriend, als haar familie er op aandringt dat ze terugkomt. Ze weet wat haar te wachten staat: haar familie heeft een man voor haar uitgezocht, van de juiste kaste en uit een goede familie. Hoe vertelt ze haar ouders dat ze al iemand heeft? Zo’n losbandige Amerikaan is natuurlijk niet goed genoeg. Het is fictie, maar het leest als een openhartig dagboek. De schrijfster weet je mee te nemen in de dilemma’s waar de meesten van ons niet

ness. Het beeld dat gegeven wordt van het taoïsme is ongetwijfeld niet volledig accuraat, maar in de geest van het boek moeten we daar niet te zwaar aan tillen.

Benjamin Hoff, 1982 ISBN 906441064X

Tussen hoofddoek en naaldhak Moslima’s over vrouwelijkheid en intimiteit

Mol weet als vrouw tot voorbij de voordeur te komen, die voor de buitenwereld meestal gesloten blijft. Dit biedt een verhelderend perspectief op het integratievraagstuk.

Bea Mol, 2007 ISBN 9041762183

Het mangoseizoen

Bea Mol interviewde moslima’s in Nederland, vaak anoniem, over hun privéleven. De vrouwen, van traditioneel tot pro- De Indiase Priya is voor haar studie gressief, vertellen openhartig over hoe zij naar de Verenigde Staten verhuisd en hun positie en mate van vrijheid ervaren. woont er al zeven jaar. Ze woont al

snel voor zullen staan. Het systeem van kasten, gearrangeerde huwelijken en het belang van de familiebanden worden levendig verbeeld. Het boek bevat daarbij de recepten van de mangogerechten die in het verhaal voorkomen.

Amulya Malladi, 2003 ISBN 9044313215 HiQuarterly • geloof • juni 2015

kort nieuws

FACTS &

FINDINGS Tekst: Anne van Overbeek

Veel Nederlanders mengen elementen van verschillende religies Uit onderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam bleek dat 3,1 miljoen Nederlanders elementen uit verschillende (wereld)religies combineren. Denk hierbij bijvoorbeeld aan iemand die zichzelf christelijk noemt en aan boeddhistische meditatie doet. Zo’n 3 procent van de ondervraagden vindt zichzelf multireligieus, dus aanhanger van twee of meer religies. Voor het grootste deel van de mensen gaat het niet zozeer om de religieuze inhoud of achtergrond, maar meer om de rituelen en gebruiken. http://www.vu.nl/nl/nieuws-agenda/ nieuws/2015/april-juni/Veel-Nederlanders-combineren-religies.asp

Relatie tussen intelligentie en religie aangetoond In 2013 publiceerden Amerikaanse onderzoekers een meta-analyse van ruim 60 onderzoeken waarbij gekeken werd naar een verband tussen intelligentie en religie; één onderzoek ging over hoogbegaafden en religie. Wat bleek: het percentage gelovigen was lager onder intelligentere mensen. Er worden drie mogelijke verklaringen gegeven. Meer moeite hebben met het conformeren aan regels en dogma’s; de invloed van analytisch denken en als laatste minder noodzaak voor het hebben van iets dat helpt bij zingeving. Dit onderzoek

HiQuarterly • geloof • juni 2015

Anne van Overbeek (NL3845) woont in Rotterdam en werkt als medisch adviseur. Ze heeft een zwak voor leuke weetjes en feitjes. Zie voor meer info haar profiel op mensa.nl of LinkedIn: nl.linkedin. com/in/annevanoverbeek/nl

stelt expliciet niet dat religieuze mensen dommer zijn of dat hogere intelligentie en religie niet samengaan. Aangetoond is alleen dat het percentage gelovigen kleiner is. Critici vragen zich af welke definitie van geloof gehanteerd is, omdat kerkbezoek mogelijk lager zou kunnen zijn door verveling. http://psr.sagepub.com/content/17/4/325 en http://www. choochem.nl/nl/484_Religie%20 trekt%20hoogbegaafde%20niet%20 aan.htm

Filosofie als verplicht schoolvak? Onlangs verscheen in dagblad Trouw een essay van vier Nederlandse filosofen, die pleitten voor het invoeren van filosofie als verplicht vak in het basisschool- en middelbare schoolcurriculum. Dit omdat in de huidige individualistische maatschappij een spiritueel tekort dreigt. Door al vanaf jonge leeftijd bezig te zijn met kritisch denken, redeneren, zingeving en mindfulness zou de kleuter van nu beter voorbereid worden op een bestaan vol onzekerheden. Het gaat dan vooral om leren denken zonder vooropgezet doel. Dit kan op allerlei niveaus. Het gaat dan om vragen als “Hoe is het om een vleermuis te zijn?”, “Zien we dezelfde kleur als we iets blauw noemen?” en ook “Kan je denken zonder taal?” Deze vragen zijn niet te beantwoorden,

maar ze kunnen wel inzicht geven in de betrekkelijkheid van het eigen perspectief. http://www.trouw.nl/tr/ nl/5116/Filosofie/article/ detail/4011150/2015/05/09/Wijsheidvoor-alle-kleuters.dhtml

Wereldbevolking wordt steeds religieuzer De komende decennia wordt de wereldbevolking in zijn geheel steeds religieuzer. Met uitzondering van het boeddhisme, zullen tot 2050 alle wereldreligies groeien, terwijl het percentage agnosten, atheïsten en anderszins niet-religieuzen afneemt. Dit heeft vooral te maken met de explosieve groei die verwacht wordt in het behoorlijk religieuze Afrika. In Noord-Europa en Noord-Amerika zal het percentage gelovigen juist gaan afnemen. Dit stellen onderzoekers van Pew Research Center op basis van demografische gegevens. Lees het hele artikel op http://www.pewforum.org/ files/2015/03/PF_15.04.02_ProjectionsFullReport.pdf

maatschappij

VASTEN: ONTHOUDING EN BOETEDOENING

Veel religies kennen vasten als middel om lichaam en geest weer in balans te krijgen. De gelovige onthoudt zich gedurende een afgebakende tijd van één of alle lichamelijke geneugten, zoals eten, drinken, roken, slapen en seks. Hij of zij leert zich weer concentreren op het hogere door zich tijdelijk af te keren van wereldse zaken. Vasten is vaak verbonden met bidden en boetedoening.

Tekst: Karina Meerman

et christelijk geloof kent vastendagen en vastentijden, met name onder de katholieken en orthodoxen. De belangrijkste is de Veertigdagentijd, deze valt tussen Aswoensdag en Pasen. (Technisch gezien zijn dat 46 dagen, maar op zondagen wordt niet gevast.) Door de eeuwen heen zijn de regels versoepeld, van een maaltijd per dag werd het in ieder geval geen vlees op vrijdag. De Nederlandse Bisschoppenconferentie bepaalde in 1989 dat alleen Aswoensdag (na carnaval) en Goede Vrijdag (voor Pasen) nog verplichte vastendagen zijn. De mate en manier van boetedoening is aan de gelovige zelf. Protestanten hebben geen traditie op dit gebied, behalve de inwoners van het Zwitserse kanton Genève. Sinds de pest vasten zij op de donderdag na de eerste zondag van september, op Jeûne Genevois. De bekendste religieuze vastentijd is vermoedelijk de Ramadan, de negende maand van de islamitische maankalender. Gelovigen vasten van dageraad tot zonsondergang. Ook hier gaat het om onthouding van eten, drinken, roken en seks, maar daarnaast is het zaak liegen, schelden, kwaadspreken en vloeken te vermijden. Ramadan is de maand van bezinning en verbroedering. Lief zijn voor elkaar dus. Ook het monotheïstische Bahá’í (19e eeuw, Perzië) kent een vastentijd. Bahá’í- vasten negentien dagen voor het begin van de nieuwe lente, van 2 tot 21 maart. Tijdens Ala is het verboden over-

dag te eten, drinken of roken. Mormonen vasten op iedere eerste zondag van de maand. De belangrijkste vastendag voor de joden is Jom Kippoer, de Grote Verzoendag. Een dag van inkeer die zo belangrijk is dat daarop zelfs gevast moet worden wanneer het op een sabbat valt. Hindoes ontkomen evenmin aan periodieke zuivering van lichaam en geest. Alhoewel iedereen de vrijheid heeft zijn eigen vastenperiode in te richten (eens per dag, een dag per maand) zijn er twee belangrijke periodes van negen dagen. Eén in het voorjaar en één in het najaar. Daarnaast heeft iedere god en godin in het Hindoe-pantheon zijn of haar eigen dag. De dinsdag is bijvoorbeeld van Ganesh, Hanuman en Shakti.Vasten op een specifieke dag versterkt de relevante goddelijke kracht in het leven van de gelovige. Het boeddhisme kent geen vasten, slechts matigheid in eten. Prins Siddharta, die later boeddha werd, had zichzelf grondig uitgehongerd, maar concludeerde later dat het niet nodig was geweest voor zijn spirituele verlichting. Vasten wint aan populariteit bij niet-gelovigen en atheïsten en het neemt verschillende vormen aan. Zoals een week ‘ontslakken’ met zelfgeperste sapjes, kruidentheeën en biologisch mineraalwater. In die zin lijkt gezondheid de religie van deze tijd, inclusief dogma’s en gemeenschapshuizen. Deze heten dan diëten en sportscholen, maar beide kennen aanhangers, tegenstanders en fanatici. De grootste kerk van dit moment heet voeding en vasten is een aspect daarvan. Het doel verschilt niet zo heel veel van de religieuze variant: het lichaam reinigen en in combinatie met meditatie, weer in het reine komen met de zelf of met de ziel.

Freelancer Karina Meerman (1967) zet woorden op volgorde voor omzet en noemt dat afwisselend tekstschrijver, journalist, blogger, storyteller en content editor. Wil in draken geloven, maar is ook lid van de vereniging van wetenschapsjournalisten. HiQuarterly • geloof • juni 2015

mensa

[ Advertentie]

MENSA FOTOWEDSTRIJD 2015

THEMA: URGENCY

Elk jaar organiseert Mensa International een fotowedstrijd met een thema. Elke nationale Mensa kan deelnemen aan deze wedstrijd door een nationale competitie te organiseren. De drie winnende foto’s uit deze competitie worden ingestuurd voor de internationale competitie. De MensAcademie en de Fotografie.sig organiseren vanaf dit jaar de nationale fotowedstrijd. voor Nederland Het thema is dit jaar: Urgency, vrij vertaald in Spoed Geboden. Tekst: Benno Meulenbelt

Grijp deze kans om jouw (foto)bekwaamheden te laten zien en maak kans op een nationale en zelfs een internationale prijs.

Prijzen • De drie winnende foto’s worden op groot formaat afgedrukt • Tentoongesteld bij Mensa evenementen. • De foto’s worden in onze media gepubliceerd. • Tenslotte vormen deze foto’s onze inzending naar de internationale competitie.

SPELREGELS 1. Deze competitie wordt georganiseerd door Vereniging Mensa Nederland als onderdeel van de International Project Convergence, IPC. 2. Het thema voor 2015 is ‘Urgency’, ‘Spoed geboden’. 3. Deelname aan de wedstrijd is gratis, wel moet de deelnemer lid zijn van Mensa tijdens de competitie. 4. Foto’s mogen niet groter zijn dan 1 MB* en moeten in JPG-formaat opgestuurd worden. De sluitingsdatum voor de competitie in Nederland is 6 augustus 2015. 5. Vermeld bij deelname: naam van de deelnemer, lidmaatschapsnummer en fototitel in informatie/label of in meegezonden e-mail. 6. De foto’s moeten gestuurd worden naar MensaFotocompetitie2015@mensa.nl. 7. Elke deelnemer mag niet meer dan drie foto’s inzenden. 8. Elke inzending mag enkel het werk zijn van de deelnemer. 9. De drie beste inzendingen worden gekozen door een jury bestaande uit: Krister Horn (voorzitter), Saskia Blok en Maarten Heijkoop. (Allen lid van de Fotografie.sig en benoemd door het bestuur) De inzendingen zullen worden beoordeeld op: hoe goed het onderwerp is weergegeven, de compositie, techniek en eventuele andere overwegingen. Het besluit van de jury is bindend. De winnaar van de nationale competitie krijgt de titel: MENSA NEDERLAND FOTOGRAAF VAN HET JAAR 2015. 10. De drie beste foto’s worden ingezonden naar de Mensa World PhotoCup Competition, die valt onder de Internationale Mensa. De sluitingsdatum voor de internationale competitie is 20 augustus 2015. De internationale winnaar van de competitie wordt gekozen door een professionele jury, vanuit zijn functie maakt de internationale Mensavoorzitter deel uit van deze jury. 11. Winnende foto’s gaan deel uitmaken van de Mensa IPC collectie en kunnen gepubliceerd worden binnen en buiten Mensa-verband. Ook zullen de winnende foto’s getoond worden bij (geselecteerde) nationale Mensa-bijeenkomsten. 12. De deelnemer behoudt de rechten op de foto, maar verleent Mensa niet-exclusieve rechten op de foto om deze te publiceren in journals, Mensa-websites, Fotografie.sig-posters, exposities of andere gepaste plekken als onderdeel van de Mensa IPC-collectie, zonder dat hiervoor aan de deelnemer een financiële vergoeding wordt verstrekt. 13. Deelnemer stemt ermee in dat zijn/haar naam en land nationaal en internationaal gepubliceerd kunnen worden. 14. Deelnemer aanvaardt automatisch deze spelregels door een foto in te zenden voor deze competitie. * Voor de hanteerbaarheid van foto’s binnen de wedstrijd is de maximum grootte van 1 MB bepaald. Houd graag het originele bestand (dat meestal veel groter is) ook beschikbaar: indien je in de prijzen valt is een groter bestand geschikter om mooie vergrotingen van te maken.

HiQuarterly • geloof • juni 2015

etymologie

WAT IS GELOOF

ZONDER VOORVOEGSELS ? Geloof was het eerste woord uit onze trouwtekst. Geloof nu is de zekerheid van de dingen die men niet ziet (Hebreeën 1:11). “Dat kan Van Dale niet verbeteren”, dacht ik toen, en dat geloof ik nog steeds. Geloof is het vertrouwen dat iets bestaat, zo in elkaar zit, de moeite waard is. Zoals loven, van loven en bieden, de bewering is dat jouw waren van goede kwaliteit zijn, de moeite, en de prijs waard: het aanprijzen van jouw waar door het te loven. Tekst: Marco Deurloo

Uit de oorspronkelijke betekenis van geloven, zijnde ‘prijzen’, ontstonden in sommige Germaanse talen afgeleide betekenissen, zoals ‘goedkeuren’, ‘toestemming geven’ en ‘toezeggen’. Deze betekenissen zijn in het Nederlands inmiddels verouderd en overgenomen door afleidingen met een voorvoegsel: beloven, geloven en verloven ‘(zich) door een belofte verbinden’. De oudste betekenis van geloven was ‘goedkeuren, inwilligen’. Geloven is de versterkte, geïntensiveerde, verpersoonlijkte vorm van loven. Het voorvoegsel ge- is op drie manieren nog steeds productief. Het is - al zijn etymologen het daar niet helemaal over eens - gevormd uit het oude voornaamwoord ghi (=gij) en wees oorspronkelijk op samen. Het heeft zeven vormen aangenomen. De bekendste is het begin van het voltooid deelwoord, zoals in gegaan, gehoord. In relatie tot geloven zijn ook twee andere relevant: woordvorming door samenstelling met geen die met ge-te.

Ge- en ge-te Ge- kan (onder meer) gebruikt worden om van een werkwoord een zelfstandig naamwoord te maken of het resultaat van het werkwoord aan te geven. Gezeur, geklets, gebak. Ge- komt ook als versterkende samenstelling erg vaak voor in het Nederlands. De gevormde samenstelling heeft vaak het oorspronkelijke woord zelfs verdreven. Op de nieuwjaarskaart staan een

paar voorbeelden, waarbij je steeds denkt: wat betekent dat zonder ge- ? Wat is niep? woonte? Datzelfde ge- heeft geloven gevormd uit loven. Geeft iemand met loven waarde aan een product of idee, met iemand of iets geloven houdt hij het zelfs voor waar.

Van de oudste betekenis van geloven (goedkeuren, inwilligen) is het zelfstandig naamwoord gelofte afgeleid, ook al zo’n plechtig woord. Een gelofte was dus inwilliging, toestemming; later kwam daar de betekenis ‘toezegging’ bij, waarin het nu vervangen is door belofte, behalve wanneer het een plechtige toezegging betreft. Een afleiding zonder -te bestond al in het Oudnederlands: in mit geluui (lees: geluvi) ‘met gunst, met toestemming’ (Wachtendonckse Psalmen, 10e eeuw). Met een beetje goede wil kan men dus stellen dat geloof stamt uit de tiende eeuw. PS In dit kader vroeg men mij ook of God goed is. Voor de vrager: helaas, het is niet hetzelfde woord en stamt ook niet van eenzelfde woord af.

Marco Deurloo (1947) is een ingenieur en musicus die zich daarnaast zo’n vijftig jaar met taal bezighoudt. Hij was medeauteur van System Development Methodology -II, eindredacteur van de Oogkrant, van schaakblad De beste Z en van personeelsblad De Vooruitblik. Hij schreef columns onder de naam Argus.

HiQuarterly • geloof • juni 2015

maatschappij

DE ATHEÏST Caren (59) leest en schrijft zich een slag in de rondte als tekstschrijfster. Caren wordt volgend jaar 60, maar het is eigenlijk nog veel te vroeg om het daarover te hebben, want ze is net 59 geworden. Ze woont in Culemborg en de straat heet Gandhi. Is dat niet leuk in dit (on)gelovige verband? Zonder baas, zonder partner en zonder kinderen is ze zo vrij als een vogeltje. Caren is atheïst.

Ik zeg liever ‘kracht’ dan ‘macht’. Ik houd voor mezelf de leer van het christendom aan, met de Bijbel als niet-dogmatische handleiding en Jezus als voorbeeld.”

Hoe ben je tot jouw standpunt gekomen?

“Definieer ‘een hogere macht’. Een almachtig, alomtegenwoordig wezen dat ons geschapen heeft en dat een persoonlijke band met ons heeft? Daar geloof ik niet in; ik ben een atheïst. Dat wil niet zeggen dat ik weet dat er geen god bestaat, want zoiets kun je niet bewijzen. Ik vind het bestaan van een god zeer onwaarschijnlijk. Ongeveer net zo onwaarschijnlijk als het bestaan van smurfen. Noem mij dus ook gerust een asmurfist. Maar vreemd genoeg hoef ik dát standpunt nooit te verdedigen.”

Caren “Naarmate mijn gezonde verstand beter begon te werken en ik de beschikking kreeg over meer feiten, wezen steeds meer pijlen dezelfde kant uit. Je ontdekt op een dag dat Sinterklaas niet bestaat en dat de paashaas en Klaas Vaak verzinsels zijn. Bovendien viel het me op dat alle goden van alle volkeren en tijden naar het rijk der fabelen werden verwezen, maar dat ‘wij’ toevallig wél wisten wie de echte god was. Zeer onwaarschijnlijk. En bijzonder arrogant. Hetzelfde met bidden. Voor veel mensen is dat hetzelfde als om iets vragen. Een vriendin van mij deed bijvoorbeeld regelmatig een schietgebedje als haar dochter ‘s avonds uit was. Toen ik dat hoorde, ontplofte ik zowat. Waar haalt iemand het idee vandaan dat god wél naar jouw schietgebedje luistert en niet naar de smeekbedes van duizenden andere moeders die straks hun dochter gewond, verkracht, dood of helemaal niet meer thuis krijgen? Denk je dat die allemaal niet gebeden hebben? Of denk je dat hun gebed minder waard was dan het jouwe? Ik kan wel enig begrip opbrengen voor mensen die een dialoog met hun god hebben. Dat vind ik in ieder geval niet monsterlijk arrogant en ik denk ook dat mensen die zó geloven er wel baat bij kunnen hebben.”

Kees

Kees “Ik ben gereformeerd en later hervormd

Aanleiding voor dit dubbelinterview was een korte uitwisseling tussen twee verenigingsleden. Dat ging ongeveer als volgt. De atheïst riep: “Hoe kan iemand met een hoog IQ nu geloven in iets waarvoor geen enkel wetenschappelijk bewijs is?” Waarop de gelovige, een actief kerkganger, de schouders ophaalde en antwoordde: “Hoe kan hij dat nou niet?” Uitstekende vragen, beide, die nieuwsgierig maakten naar mogelijke antwoorden. Twee interviewkandidaten uit de uitersten van het geloofsspectrum waren binnen Mensa snel gevonden.

Tekst: Ilona Kuis | Fotografie: Jeroen Komen

Wat is jouw overtuiging met betrekking tot geloof in een hogere macht?

Caren

“Er zijn mensen die elke stelligheid rondom dit onderwerp bijzonder of zelfs dwaas noemen. Iedereen mag dat zelf bepalen. Ik weet dat God bestaat en vind mezelf in die zin een echte bofkont.

HiQuarterly • geloof • juni 2015

opgevoed. Na mijn puberteit liet ik het geloof (overtuiging) en de kerk (vorm) los. Ik besloot

dubbelinterview

& DE GELOVIGE Kees (36) is vader van twee kinderen en woont met zijn voormalige “girl next door”, Nicolette, in Pijnacker. Hij werkt als Business Architect bij Atos. Kees deed een flink aantal opleidingen en bewandelt sinds 2001 zeer bewust een persoonlijk ontwikkelingspad. Kees gelooft in de christelijke God.

dat het niet belangrijk was en werd agnost. Vijftien jaar later heb ik mijn geloof teruggevonden. Het overlijden van mijn oma heeft hierin een belangrijke rol gespeeld. In dat jaar keek ik mijn kinderen aan en vertelde ik ze over de liefhebbende, ondersteunende kracht die ik ‘God’ noem. Vanaf dat moment keek ik anders naar de wereld.”

Welke rol speelt het (geloof of niet-geloven) in jouw (dagelijks) leven?

Caren

“Ik heb een zekere haast als het gaat om helpen en communiceren. Ik geloof niet in een hiernamaals waarin alles nog rechtgebreid kan worden. Als iemand in nood zit, moet ik hem of haar nu helpen, of accepteren dat ik dat niet kan of wil. En als ik van iemand houd of iets goed te maken heb, moet ik ervoor zorgen dat hij of zij dat nu weet, want later valt er niks meer te zeggen.”

Kees “Het geeft me meer plezier in mijn leven en relaties. Ik zie toevalligheden vaker als iets bijzonders. Voor mij is ‘God’ voornamelijk Liefde. Dankzij God besta ik, als ziel met een vrije wil. God is soms een (tijdelijke) verklaring voor dingen die ik (nog) niet begrijp. Dat geeft veel rust en dat vind ik belangrijk in mijn dagelijks leven. Ieders God is vormgegeven door cultuur en opvoeding. Ik geloof dat alle goden in de kern dezelfde zijn: God van liefde, aandacht, zorg en hulp. Ik vind het in mijn dagelijks leven prettig om dat in mensen te (h)erkennen. Ik denk niet dat God boos of straffend kan zijn. Wel kan de Godskracht zich soms minder sterk manifesteren. Noem het teleurgesteld, teruggetrokken. Misschien door keuzes die mensen met hun

wilskracht maken? Sommige krachten beïnvloeden elkaar (magnetisme, elektriciteit).”

Waarom denk jij dat anderen een tegenovergestelde overtuiging hebben?

Caren “Ik denk ten eerste dat mensen vaak geloven wat ze thuis en op school geleerd hebben. Je leert het alfabet, je leert dat de aarde rond is (hoewel je daar ook zo een-twee-drie geen bewijs voor hebt als je vijf bent) en je leert dat er een god bestaat. Eentje die nog over je waakt ook! Dus daar komt het tweede punt: het is heerlijk om te kunnen schuilen bij een Eeuwige Ouder. Het is een fijn gevoel dat er iemand is die bepaalt wat goed en fout is, die jouw vijanden zal straffen en die ziet wat jouw bedoelingen zijn, al maak je wel eens fouten. Kortom, je hoeft niet volwassen te worden.” Kees “Beargumenteren dat er geen God is, lijkt me net zo moeilijk als geloven dat er wel een God is. Ik kan me indenken dat mensen soms boos denken te zijn op God of Zijn afwezigheid. Kun je boos zijn op iets waarvan je het bestaan ontkent? Een mooie film hierover is:‘God is not dead!’. Ik probeer zelf niet te evangeliserend te zijn. Dat hoeft ook niet; respecteer de ander. Geloofszaadjes planten zichzelf.” Wat is de cognitieve redenering achter jouw overtuiging?

Caren “Als er een almachtige god bestaat, dan is hij een sadist waar wij weinig goeds van te verwachten hebben. En als hij geen sadist is, HiQuarterly • geloof • juni 2015

dubbelinterview

is hij duidelijk niet almachtig. Ik hoor vaak: ‘Maar er kan geen licht zijn zonder duisternis’. Waarom niet? Als je denkt dat god alles geschapen heeft, wie heeft die regel dan ingesteld, denk je? Als god het had gewild, had er natuurlijk wel degelijk licht kunnen zijn zonder duisternis. Of heeft hij de beruchte steen geschapen die hij zelf niet meer op kan tillen?” “Stel, ik laat een knikker vallen. Weinig mensen zullen ontkennen dat dit vallen komt door wat wij ‘zwaartekracht’ noemen. Mensen die niet geloven in de zwaartekracht, zou je bijzonder of dwaas kunnen noemen.We geloven erin, simpelweg omdat we elke dag manifestaties van die kracht meemaken. Zo zie ik dagelijks manifestaties van de Godskracht (‘vallende knikkers’). In een foto van de kosmos, zonnestralen over de weilanden of bloeiende bloemen. Vaker in kleine dingen: schijnbare toevalligheden, mensen die elkaar helpen en van elkaar houden. Daarnaast is er de ‘God Spot’ in onze hersenen. Als dit gebied geprikkeld wordt, dan zorgt dat voor religieuze ervaringen. Kennelijk heeft Godsbesef een toegevoegde evolutionaire waarde! Daaruit volgt dat het als intelligent, weldenkend mens ‘bijzonder’ of zelfs ‘dwaas’ genoemd kan worden om zoiets waardevols als God te ontkennen. Natuurlijk gebeuren er ook lelijke dingen in de wereld. En als een kat een vaas van de kast afduwt, is het dan de schuld van de zwaartekracht dat de vaas stuk is?”

Caren vraagt Kees…. “Niemand kan bewijzen dat iets niet bestaat. Een atheïst is dus niet iemand die kan bewijzen dat God niet bestaat, maar die het bijzonder onwaarschijnlijk acht dat hij wel bestaat. Zijn er volgens jou objectieve aanwijzingen voor het bestaan van een god?”

Kees “Bewijzen dat iets niet bestaat lukt wel in

Aanhangers van de kerk van het Vliegend Spaghettimonster dragen een vergiet als hoofddeksel.

HiQuarterly • geloof • juni 2015

de wiskunde. Zo is er geen breuk van twee getallen zonder gemeenschappelijke delers waarmee je de wortel uit twee kunt beschrijven. Dit bewezen niet-bestaan gooide het wereldbeeld van de Pythagoreërs overhoop. Er zijn veel dingen die we niet kunnen meten of zien. Bijvoorbeeld stilte. In de ruimte is geen geluid (bij

maatschappij

gebrek aan beweegbare luchtmoleculen). We meten de afwezigheid van geluid. Maar of het er stil is kun je niet meten. Zo zijn er ook geen objectieve bewijzen voor het bestaan van God. De effecten (jij noemt het “aanwijzingen”?) van de kracht zijn wel voor iedereen te zien. Niet iedereen noemt de kracht achter die effecten God. Het plotseling ontbreken van God zou net zo merkbaar kunnen zijn als het ontbreken van andere krachten die we niet kunnen zien, zoals vanderwaalskrachten en magnetische kracht. Een wetenschappelijke formule voor het bestaan van God durf ik wel op te schrijven. Ik vind dat ze schittert van eenvoud: G=.”

Kees vraagt Caren … “Waar gaat je dankbaarheid naar uit als je blij bent om iets dat niet direct toe te schrijven is aan menselijk handelen?”

Caren

“Blijheid en dankbaarheid zijn twee verschillende dingen. Als mijn blijheid niet door een mens of ander dier veroorzaakt wordt, is er geen sprake van dankbaarheid. Dankbaarheid heeft een sociale functie en heeft dus alleen zin in relatie tot een bestaand wezen met een zekere intelligentie. Ik kan de hond die een kind uit het water redt dankbaar zijn, maar niet de mug die me toevallig wakker zoemde toen het huis in de fik stond. Het toeval kan ik niet dankbaar zijn. Maar het kan me af en toe wel verschrikkelijk blij maken. Soms ook diep ongelukkig. En waar zou mijn woede dan naar uitgaan? Naar niemand, dus. Ik heb niet de behoefte om het toeval een persoonlijkheid toe te dichten. Hoe ik mijn emoties verwerk, is weer een andere kwestie. Dat doe ik met mijn vrienden en familieleden. En die ben ik dan erg dankbaar dat ze naar mijn gejuich of gezanik willen luisteren.”

Oprecht nieuwsgierig naar het ongelooflijke, schrijft Ilona Kuis (1982) sinds een jaar voor HiQ. Ze is niet gelovig, noch uitgesproken atheïst, maar heeft wel affiniteit met het boeddhisme. Ze weet liever niets dan iets. Info en blogs: www.ilonakuis.nl.

Kees en Caren spraken af in het Sint Antoniusziekenhuis, waar wetenschap en religie elkaar de hand reiken. HiQuarterly • geloof • juni 2015

filmrubriek

Cloud Atlas | The Truman Show (Tom Tykwer, Andy & Lana Wachowski, 2012)

Peter Weir, 1998)

Tekst: Jelmer Jellema

Cloud Atlas Onze levens zijn niet van onszelf. Zo begint de openbaring van Sonmi-451. De valleimensen in Cloud Atlas leven volgens hun geloof in Sonmi. Dat geloof biedt hen hoop en houvast. Het leidt hen door gevaren. De valleimensen geloven in hun wereld. En dat terwijl Sonmi - in een andere tijd en in een eerdere tijdlijn in deze prachtig ingewikkelde film - een genetisch gefabriceerde slaaf was. Eenmaal vrijgemaakt vielen haar de schellen van de ogen en predikte zij de boodschap van haar bevrijders. Ze was een rebel tegen de gevestigde orde. Ze sprak over liefde en karma en moest dat met de doodstraf bekopen. Maar ze leeft voort. In haar woorden, als legende, als profeet.

Hypnotiserende slangen Cloud Atlas is een samenwerking tussen de makers van The Matrix (Andy & Lana Wachowski) en de maker van Lola Rennt (Peter Weir). Verfilming van het gelijknamige boek van David Mitchell was hen op het lijf geschreven. De zes verhaallijnen, elk uit verschillende tijden, krioelen als hypnotiserende slangen langs en door elkaar. Het lijkt haast onmogelijk om bij te houden welke kop bij welke staart hoort. Het logboek van een zeventiende-eeuwse notaris inspireert een musicus uit de twintigste eeuw. Een slaaf in de verre toekomst citeert uit een film over een twintigste-eeuwse mislukkeling. Elk van de verhalen in Cloud Atlas is boeiend en spannend. Maar de manier waarop ze in stukken worden geknipt en door elkaar worden verteld maakt de film werkelijk fascinerend. Alle personages in alle tijden zijn met elkaar verbonden. Door wat ze meemaken, door de overlevering die tot hen komt, door een mystieke, vreemdsoortige moedervlek in de vorm van een komeet. De personages leven hun leven. Ze zijn zich slechts zijdelings bewust van de grote

HiQuarterly • geloof • juni 2015

verbondenheid en van de buigzaamheid van tijd, oorzaak en gevolg die zich indringend aan de kijker openbaart.

Zoek de ster Tenminste, als je wilt. Want net als bij The Matrix en Lola Rennt, kan de kijker die zijn hoofd niet wil breken ervoor kiezen om het verhaal gewoon te ondergaan. Cloud Atlas is ook ‘gewoon’ een prachtige film en heeft een leuke bonus: alle topacteurs (o.a. Tom Hanks, Halle Berry, Doona Bae, Jim Broadbent, Hugh Grant en Susan Sarandon) spelen zoveel rollen, in zoveel vermommingen, dat een potje wie-iswie zelfs bij herbekijken vermakelijk blijft.

The Truman Show Onze levens zijn niet van onszelf. Die Somniopenbaring geldt ook voor Truman Burbank (Jim Carrey) in The Truman Show. Truman wordt bekeken en gemanipuleerd. De wereld waarin hij leeft - zijn stadje aan de zee, zijn werk, vrouw en vrienden, de wereld waarin hij prima tevreden is - het is allemaal niet echt.Truman leeft zonder het te weten in een enorme studio vol camera’s, acteurs en figuranten.Vanaf zijn geboorte wordt zijn leven dag en nacht uitgezonden als televisieshow. Hoog in de hemel, achter de maan, zit een regisseur die het kan laten regenen. Trumans vrouw doet en zegt wat de productie haar ingeeft. Truman drinkt

WAT IS JOUW WERELD? onwetend chocolade van de sponsor. En buiten de muren van de studio, buiten de wereld van Truman, zit het publiek dat hem ziet slapen, opstaan, werken, huilen, blij en bang zijn. Het is allemaal erg Psalm 139:2-3: Gij weet mijn zitten en mijn opstaan; Gij verstaat van verre mijn gedachten. Gij omringt mijn gaan en mijn liggen; en Gij zijt al mijn wegen gewend. The Truman Show is geen ingewikkelde film, maar wel een onderhoudende. Het chronologische verhaal heeft alleen wat flashbacks en tvinterviews met de bedenker van de tv-show (Ed Harris).Voortschrijdend in de tijd, krijgt Truman langzaamaan argwaan en wordt hij zelfs paranoïde. Er zijn figuranten die niet meewerken. Er valt een lamp uit de hemel. De autoradio pikt regie-instructies op. Trumans twijfels worden sterker en uiteindelijk probeert hij zijn wereld te verlaten en praat hij, in een tragische opzet die alleen in Hollywood kan zijn bedacht, met zijn Maker.

Grote Vragen De echte kracht van de film ligt in de vragen die hij oproept. De verwijzingen naar voor God spelen zijn talrijk – van bijna letterlijke citaten uit psalmen, dialogen tussen vader en zoon, tot de hand van God op het scherm in de productieruimte. Ethisch gezien kan de film de kijker ook goed bezig houden. Een scholiere die in The

Truman Show mag figureren – en Trumans hart op hol brengt – draagt een button met de vraag “Hoe gaat het eindigen?”. Mag iemand zijn almacht gebruiken om het leven van een ander een bepaalde kant op te sturen? Ook als men hem daarmee pijn doet of in gevaar brengt, als ware hij Job uit het Oude Testament? En is ‘actrice’ eigenlijk nog wel de juiste benaming voor iemand wier werk inhoudt dat zij seks heeft met een man die niet weet dat hij acteert? Maar de meest interessante vraag is: Wat is jouw wereld? Hoe weet jij dat wij niet in The Truman Show zitten? Wie zegt dat wij niet door duizenden camera’s worden bekeken, in een wereld die is opgezet om ons bezig te houden? Waarin verder alles en iedereen samenspant om ons het idee te geven dat onze wereld de waarheid is. Waarin de één of andere creatieve geest zelfs een film als The Truman Show heeft bedacht (plus The Matrix en Cloud Atlas). Wat is jouw wereld en wie zit er aan de knoppen? Is jouw leven van jou? Net als bij Cloud Atlas hoeft de kijker bij The Truman Show helemaal niet zover te gaan, als hij dat niet wil. Het is ook een vrolijke, boeiende film waarin Jim Carrey laat zien dat hij veel meer in huis heeft dan alleen slapstick.Wie echter beide films wil zien zonder zichzelf Grote Vragen te stellen, zal het brein volledig moeten uitschakelen. En beide moet je gezien hebben, met Cloud Atlas als de meest fascinerende van de twee met spectaculair filmwerk en een droombezetting. Cloud Atlas en The Truman Show zijn verkrijgbaar op DVD en te zien op Netflix.

Jelmer Jellema is een ondernemer uit Apeldoorn. Met zijn bedrijf Spin in het Web (www.spininhetweb.nl) bouwt hij apps en beheert hij websites technisch en inhoudelijk. Toen hij nog tijd had, schreef hij poëzie en was hij producent van de De Speld-voorloper Vis in het Net.

HiQuarterly • geloof • juni 2015

column

GELOVEN IN JEZELF

ij hebben allemaal de neiging ons aan te passen aan onze omgeving. Omdat we graag vrienden maken, omdat we het gevoel willen hebben dat we er toe doen, omdat we niet buiten de boot willen vallen. Als we het gevoel hebben dat we niet helemaal in het plaatje passen, passen we ons aan, soms ten koste van onszelf. Voor hoog intelligente mensen kan het soms best lastig zijn, dat aanpassen. En dat begint al heel vroeg. Toen mijn zoontje in groep één van de basisschool zat was zijn grootste interesse ons zonnestelsel. Hij had in een documentaire gezien hoe de aarde is ontstaan en dat Jupiter zo’n grote aantrekkingskracht heeft dat die de aarde beschermt tegen meteorietinslagen. Dit heuglijke feit deelde hij met zijn klasgenootjes. Helaas hadden die geen flauw benul waar hij het over had en hij kon het hen ook niet uitleggen.

Ingrid Touwslager is tekstschrijver en webredacteur en biedt startende ondernemers de helpende hand. Daarnaast inspireert zij tot een passioneel en bevredigend leven via haar instituut Levenskrachtig. Zie: www.tekstualia.nl en www.levenskrachtig.nl

Zijn fascinatie voor pi, zijn verhalen over dino’s, zijn zorgen om draaikolken, meteorietinslagen en het smelten van de ijskappen bewaart hij inmiddels voor thuis. Op school speelt hij lekker buiten met de rest, maar helaas verveelt hij zich wel tijdens de lessen. Dat laatste, en het feit dat hij daarom niet meer naar school wil, is reden geweest voor een test die meer duidelijk moest maken. Twee keer is hij bij “die mevrouw” geweest. De eerste keer kwam hij na afloop parmantig naar buiten stappen. De tweede keer barstte hij van het zelfvertrouwen van alle uitdagingen waar hij voor geplaatst was en die hij naar tevredenheid had opgelost. Twee testen, en ik had weer een ander kind. Hij gelooft weer in zichzelf en in de toekomst op school, want die mevrouw gaat hem daarmee helpen. Ik hoop van harte dat dat waargemaakt kan worden. Vorige week oefenden we zijn allereerste spreekbeurt. Over dinosaurussen. Op mijn verzoek hield hij een betoog over alles wat hij wist. Ik vergat dat hij een wandelende encyclopedie is. De Coelurosauravussen, Diplocaulussen en Trilobieten uit het voor-Trias vlogen me om de oren. Nee, hij hoeft niets in te studeren, hij vindt het leuk om te vertellen. Helaas kan dat niet. Ik heb hem moeten uitleggen dat in groep drie niet alle kinderen er zo veel van weten. Dat hij zijn verhaal aan moet passen en helemaal bij het begin moet beginnen. Op zich een goede les. Maar daar begint het aanpassen weer. En ik zie dat dat iets met hem doet. Blijven geloven in jezelf in een wereld die soms heel anders is dan jij kan best lastig zijn. Zeker als je niet voldoende uitdaging of gelijkstemden om je heen hebt. Als ouder sta je ook voor een heikel dilemma. Je wilt dat je kind gelukkig wordt en dat het met iedereen door één deur kan. Maar je wilt óók dat je kind zichzelf niet verliest in een wereld die nét iets anders is. Inmiddels ben ik er uit. Het was goed om te zien wat extra uitdaging met mijn zoontje heeft gedaan. Hij gelooft weer in zichzelf. Dat heeft me ervan overtuigd, dat trouw zijn aan jezelf belangrijker is dan je aanpassen aan de omgeving. De spreekbeurt heeft hij inmiddels onvoorbereid op zijn eigen manier gehouden en die was een groot succes. Ik ben blij. Hij heeft zichzelf laten zien en hij is reuze trots. Ingrid Touwslager

HiQuarterly • geloof • juni 2015

onderwijs

PASSEND ONDERWIJS EEN LANGE EN MOEIZAME TOCHT

Iedere ouder wil het beste voor zijn kind. Dat betekent ook de beste basisschool vinden. Wanneer is dat nodig? Waarom is dat nodig en hoe gaat dat in zijn werk? Karina Ahles zocht het voor ons uit.

Tekst: Karina Ahles-Frijters

anneer een kind wordt geboren, zijn de ouders er vaak van overtuigd dat hun kind het speciaalste mensje ooit is. Die overtuiging maakt dat het kind zichzelf in de eerste jaren helemaal centraal kan stellen en mag leren, letterlijk met vallen en opstaan. De oprechtheid van ouders waarmee ze zandtaartjes bejubelen en een aantal krassen op papier op het prikbord hangen versterkt het gevoel van eigenwaarde bij kinderen. Het geloof in kinderen kan echter ook doorslaan. Het aantal bezoeken van ouders bij de schoolleiding van basisscholen waarin medegedeeld wordt dat hun kind hoogbegaafd is en dat hij of zij maar beter meteen een klas kan overslaan, lijkt exponentieel toe te nemen. Zo is Liesbeth* al jaren hoofd van een basisschool in

want de meeste scholen zijn, ondanks de belofte van passend onderwijs, gericht op kinderen met een IQ tussen het 8e en 98e percentiel. Logisch, want die groep is nou eenmaal het grootst. Voor kinderen die daarboven zitten is extra werk nodig, voor kinderen die daar onder zitten is er meer uitleg en begeleiding nodig (kort samengevat). Voor de meeste kinderen met een IQ-score tussen het 2e en het 98e percentiel volstaat dit prima. Maar voor kinderen met een IQ gelijk aan of lager dan het 2e percentiel of gelijk aan of boven het 98e percentiel, is het haast onmogelijk om binnen het bestaande schoolsysteem passend onderwijs te bieden. De ‘afwijking’ ten opzichte van het gemiddelde is gewoon te groot. Niet de ‘afwijking’ van een kind, want die is er niet. Een kind met een IQ gelijk aan of lager dan het 2e percentiel heeft andere begeleiding nodig, net zoals een kind met een IQ gelijk aan of boven het 98e percentiel.

Aanpassen, misdragen of uitvallen? In de meeste gevallen beginnen hoogbegaafde kinderen hun schoolcarrière op een gewone basisschool.Vaak is het kiezen van een school

De oprechtheid van ouders waarmee ze zandtaartjes bejubelen versterkt het gevoel van eigenwaarde bij kinderen een villawijk in het zuiden des lands. “Op onze school zitten veel kinderen van hoogopgeleide ouders. Zij hebben vaak hoge verwachtingen van hun eigen kind. Al voordat hun kind op school zit zien zij het opleidingstraject voor zich: kleuterklas, basisschool, gymnasium, universiteit. Een gemiddelde score in de kleuterklas leidt vaak tot bijlessen en kritiek op de leerkrachten. Ouders geloven echt dat hun kind het in hun ogen hoogst haalbare met gemak kan halen.”

Buitengemiddeld Maar wat nou wanneer een kind daadwerkelijk een IQ heeft dat buitengemiddeld is? Dan is in de meeste gevallen ingrijpen wel degelijk nodig,

iets wat ouders al rond de geboorte van hun kind moeten doen in verband met wachtlijsten en valt de keuze op een school in de buurt die goed aangeschreven staat. Statistisch gezien zal het kind de enige zijn in de klas met een IQ gelijk aan of boven het 98e percentiel. Alle andere ouders ten spijt die er van overtuigd zijn dat ze een hoogbegaafd kind hebben. Er zijn kinderen die zich prima kunnen handhaven en zelf extra uitdagingen zoeken. Vaker hebben deze kinderen echter het gevoel dat er iets mis is met hen. De rest van de klas heeft namelijk wel al die uitleg nodig, vindt de lessen wel leuk en verveelt zich niet.

Grofweg kunnen er drie dingen gebeuren: 1. Het kind past zich aan Cathy*: “Mijn zoon van vier kon al rekenen en lezen toen hij naar groep 1 ging. Toch kwam hij na een schooldag trots vertellen dat hij >>

HiQuarterly • geloof • juni 2015

de ‘i’ had geleerd, om vervolgens weer verder te lezen in ‘Pinkeltje’”. Vaak vallen deze kinderen niet op in de klas en behalen ze gewoon goede resultaten. Soms halen ze hun uitdaging uit lezen of het schoolwerk van oudere broers of zussen, vaker vullen ze hun extra tijd met dagdromen. Ook voor ouders is het dan lastig om te zien dat hun kind zich aanpast. Een van de signalen om dit te ontdekken is als hun kind bijvoorbeeld wel antwoord geeft op vragen die behoorlijk rekeninzicht vereisen of een grote woordenschat, maar niet op schoolwerk lijken.

2. Het kind gaat zich ‘misdragen’ Berend*: “Al na twee weken moest ik op school komen. Mijn zoon wilde niet luisteren volgens de juf. Hij zat niet stil op zijn stoel, zat steeds te praten en werd bij het samen spelen met andere kinderen snel boos.

Echte uitval komt meestal voor op latere leeftijd. Wanneer een kind zich dusdanig verveelt dat het niet meer oplet, mist het vaak uitleg die het later nodig heeft. Ook al kan het kind al rekenen op groep 7-niveau, het zal ook het systeem zoals aangeleerd in groep 4 en 5 moeten kennen. Veel kinderen slaan hele stukken uitleg over, zonder dat het opgemerkt wordt: zij hebben hun eigen methodes om te spellen en te rekenen. Op de middelbare school blijken deze methodes vaak niet afdoende en kunnen ze het niveau waar ze horen vaak niet aan of weigeren ze om te werken, waardoor ze ook geen goede schoolresultaten halen.

Veel kinderen slaan hele stukken uitleg over, zonder dat het opgemerkt wordt Ik was erg verbaasd, thuis speelt hij altijd erg leuk met zijn oudere zus en hij had erg veel zin om – net zoals zij - naar de grote school te gaan.” Ook wanneer een kind thuis bewust niet heeft leren lezen of rekenen, heeft een kind met een hoog IQ de vaardigheden om allerlei kennis al op te doen en verbindingen te leggen die voor andere kinderen ontstaan tijdens schooltijd. Enthousiast met de rest van de kinderen ‘rennen naar het cijfer 2’ is dan ook te kinderachtig. Een toren bouwen met andere kinderen is leuk. Maar wanneer het kind een bepaald bouwwerk begint te bouwen en een ander is nog in de fase van ‘blokkentorens zijn er om om te gooien’, is het moeilijk om niet boos te worden. Voor veel kinderen van vier jaar is verveling erg lastig. Stilzitten terwijl er geen enkele uitdaging is, is gewoon te moeilijk.

3. Het kind ‘valt uit’ Jennifer*: “Iedere ochtend huilde mijn dochter wanneer ze naar school moest. Ze had buikpijn, moest soms zelfs overgeven. We hebben haar toch iedere dag weer op school achtergelaten, bij een hele lieve juf, maar het ging steeds slechter. Ze werd gepest en was diep ongelukkig. Toen ze zei dat ze niet meer wilde leven hebben we haar thuis gehouden. Ze was nog niet leerplichtig. We zijn hulp gaan zoeken”.

HiQuarterly • geloof • juni 2015

Terugplaatsen naar een lager schoolniveau of helemaal uitvallen kan dan het gevolg zijn.

Wat te doen als ouder? Veel ouders zijn zich niet bewust van het hoge IQ van het eigen kind. Zeker bij een eerste kind hebben zij weinig vergelijkingsmateriaal. Toch kunnen er al signalen zijn, variërend van leergierigheid en brede interesse tot moeizaam spel met andere kinderen en zinnen als “ik wil niet meer met mijn neefje spelen want hij begrijpt mijn grapjes niet”. Soms heeft men geluk en is een juf of meester opmerkzaam genoeg om de ‘afwijking’ te constateren. In het geval van een aangepast kind wordt dat lastig. Toch geven kinderen vaak signalen, door bijvoorbeeld tegenzin in school, geen aansluiting met andere kinderen, psychosomatische klachten of opvallend gedrag. Wanneer (een van de) ouders zelf een hoog IQ heeft (er is wel degelijk een erfelijke factor) of

wanneer men een vermoeden van hoogbegaafdheid heeft, is het zinvol om het kind te laten testen. Een test geeft aan hoe het kind ten opzichte van leeftijdsgenoten scoort en is een uitgangspunt om het gesprek met school aan te gaan. Schoolleidingen doen weinig met vermoedens van ouders. Hoewel dit nog niet bij alle scholen het geval is, leiden objectieve waarden vaak tot betere resulaten. Zorg wel voor een goede ontwikkelingspsycholoog bij de afname van de test, zodat ook aangepaste kinderen laten zien wat er in hen zit.

allerlei initiatieven gebeurt op lokaal niveau wel wat, maar er is nog geen adequaat landelijk beleid. Als ouder blijft men dus de verantwoordelijkheid dragen om te zoeken en te blijven zoeken en zal men merken daar vaak alleen in te staan of zelfs negatief benaderd te worden.Want met een hoog IQ boven het maaiveld uitsteken is in Nederland nog niet iets om trots op te mogen zijn. Er is haast geen aanbod bij de meeste ‘gewone’ scholen voor voltijds HB-onderwijs en het is nog steeds ‘not done’ om er openlijk voor uit te komen. Voor veel ouders zal het een lange en moeizame zoektocht worden. Om te starten met zoeken naar geschikt onderwijs is het handig om contact op te nemen met Pharos, vereniging voor ouders met hoog-

Er is haast geen aanbod bij de meeste ‘gewone’ scholen voor voltijds HB-onderwijs Een lange en moeizame zoektocht Wanneer de school voldoende uitdaging kan bieden en het kind lekker in zijn vel zit, kan het voldoende zijn om te weten dat het kind een bovengemiddeld hoog IQ heeft. Wanneer een school onvoldoende te bieden heeft en/of het kind emotioneel niet toe is aan het overslaan van één of meerdere klassen moet er gekeken worden naar alternatieven. Bijvoorbeeld het veelbesproken ‘Leonardo-schoolconcept’ of naschoolse activiteiten (zoals plusklassen) waardoor het kind de uitdaging krijgt waar het behoefte aan heeft. Het gaat hierbij niet om het uiteindelijk behalen van een zo hoog mogelijke CITO-score, maar om het welzijn van een kind. Ook volwassen Mensaleden kiezen soms voor een ‘lopende-band-baan’ waarmee ze zichzelf verzekeren van een vast inkomen en gebruiken hun energie en intelligentie voor activiteiten ná het werk. Wanneer een kind vrolijk naar school gaat, vriendjes heeft en goed genoeg presteert, is het doel bereikt, ook wanneer dat op een reguliere basisschool is. Als dit niet lukt zijn er in Nederland weinig passende oplossingen. Door

begaafde kinderen. Zowel lokaal als landelijk weten zij uit ervaring waar een zoektocht het best gestart kan worden. Ook kan contact met andere ouders die een vergelijkbaar traject hebben gevolgd steun geven.

*Citaten zijn opgetekend uit gesprekken met (ervarings)deskundigen waarvan op verzoek enkele namen zijn veranderd.

Karina Ahles-Frijters houdt van haar kinderen, man, huisdieren, vrienden en familie, zonnig weer, al dan niet in combinatie met ijsjes, wiskunde, lezen, chocolade, schaken en is uitgever van o.a. het online magazine TrotseMoeders.nl. Ze is niet blond. HiQuarterly • geloof • juni 2015

karakteristiek

ALTIJD OP ZOEK NAAR “And the world turns on, making night and day, what’s your part in it, what’s the game you play, you’re not the only one, no it’s a game for all, people are needing you, listen for their call.” Uit ‘Make a change’, tekst en muziek Kees de Winter.

Wie ben je? Kees de Winter, 45 jaar, getrouwd, vader van vier dochters, predikant. Meer kunstenaar dan redenaar, meer denker dan doener, meer dichter dan denker.

Wat doe je? Als vader ben ik druk ben met wat nodig en gewenst is bij en door de kinderen. Als predikant houd ik o.a. dertig zondagen per jaar een preek. Ik begin met de grondteksten in Hebreeuws, Oud-Grieks. Liefst het Oude Testament, daarin speelt men veel meer met taal. Ik lees de commentaren van anderen, daarna de Nederlandse bijbelvertaling. Ik laat mij inspireren door het leven om mij heen. Ik ben vooral op zoek naar woorden die zeggen wat net buiten ons bereik ligt.Trijntje Oosterhuis zingt dat zo mooi in een lied van haar vader Huub: “Ik zou één woord willen spreken, dat waar en van mij is, dat draagt wie ik ben, dat het houdt”.

Waar denk je aan bij geloof? Een voortdurend hernieuwend vertrouwen in God. Te kunnen zeggen: ‘Het is wel goed, vandaag. En morgen is Hij er weer, zoals het dan nodig is.’ Die hoop voor het leven is verankerd in mijn geloof in God. Mijn werk als predikant is om dat vertrouwen levend te houden voor anderen. Uiteindelijk is geloof een vertrouwen dat niets voor niets is. Dat ik niet uit het niets kom en in het niets verdwijn.

Wanneer was jouw sterkste moment van geloof? Op zo’n manier ben ik niet met geloof bezig. Ik zoek naar woorden die mijn geloof op gelijke noemer brengen met de werkelijkheid. Vaak betekent dit dat ik mijn beeld van God moet bijstellen. Dat voelt meestal eerst als een verlies en later als een verrijking. Ik zoek de randen op van het godsbeeld. Sinds vijf jaar weet ik dat ik hoogbegaafd ben. Daarvoor dacht ik dat ik de boeken moest lezen die collega’s ook lazen. Nu volg ik veel meer mijn eigen interesses. Ik heb het zoekgebied opgerekt.

Waarom gaan Mensa en geloof samen?

HiQuarterly • geloof • juni 2015

Foto: Jeroen Komen

Fotografie: Jeroen Komen

Ik probeer verder te kijken dan wat op het eerste oog de werkelijkheid lijkt te zijn. In die zin is geloof een vorm van nieuwsgierigheid die niet tevreden is met het eerste antwoord. Die vorm van nieuwsgierigheid past goed bij Mensa, hoewel nieuwsgierigheid niet voor iedereen een religieuze lading zal hebben.

HET JUISTE WOORD

HiQuarterly • geloof • juni 2015

wetenschap

GEDWONGEN GEDACHTENGOED

Verhalen over sektes zijn vaak om van te smullen. Charismatische leiders, verhalen over seks en geld, uitzinnige volgelingen met bizarre ideeën... Het klinkt als De Toppers in concert. Wanneer is een organisatie een sekte? En is het altijd een kwaadaardig iets? Tekst: Karina Meerman

e 'seksgoeroe' uit de jaren zeventig Bhagwan Shree Rajneesh had op een gegeven moment zo’n negentig Rolls Royces in zijn bezit. Zijn volgelingen hadden hem graag 365 Rolls Royces geschonken, zodat hij iedere dag van het jaar in een andere auto kon rijden. Osho, zoals hij later heette, verzamelde ook wapens en vliegtuigen en droeg kostbare kleding. Want, zo redeneerde hij, als alle materiële behoeften waren vervuld, dan restte een mens niet anders dan mediteren om spirituele verlichting te vinden. En daar ging het toch uiteindelijk om.

honderden kinderen. Het alternatief - volgens Jones - was massale moord en marteling door organisaties die het op hen hadden voorzien. In 1993 stierven in Waco 76 leden van de Branch Davidians in een confrontatie met de Amerikaanse overheid. In 1997 pleegden 39 leden van The Heaven’s Gate zelfmoord, in de overtuiging dat hun zielen zouden opgaan in het ruimteschip dat meereist met komeet HaleBopp. Dit zijn grote drama’s, maar ook op kleinere schaal zijn talloze verhalen te vinden van verdwenen familieleden, gebroken relaties en geknakte psyches.

Een sekte zet zich af tegen de wereld en sluit geen compromissen

De Raëlianen hebben naar schatting zestigduizend volgelingen wereldwijd. Zij geloven dat de mens is gebouwd door de Elohim, een vreedzaam buitenaards ras dat de mensheid leidt in de vorm van geïncarneerde gidsen zoals Boeddha, Jezus en Raël. Deze laatste was voor 1974 bekend als de Franse journalist Claude Vorilhon. Smuldetail van het Raëlisme: Raël’s Angels mogen alleen seks hebben met elkaar of met de Elohim. En Raël-Claude is de enige Elohim op aarde. Op dit moment.Want zodra de aarde vreedzaam genoeg is, zullen de buitenaardsen terugkeren op onze planeet.

Grote drama’s Dit soort uitspattingen zijn enig om te lezen en op internet is genoeg te vinden. (Zoek op 'insane cults' of binnen altreligion.about.com). De duistere kant van sektes is echter erg bitter. Het gruwelijkste geval van machtsmisbruik door een sekteleider is dat van Jim Jones en zijn Peoples Temple. In november 1978 pleegden 909 van zijn volgelingen zelfmoord op zijn bevel. Onder hen bevonden zich

HiQuarterly • geloof • juni 2015

De kenmerken Kort na de tragedie van de Peoples Temple werd het Cult Awareness Network opgericht. Deze organisatie onderzoekt religeuze organisaties en streeft er naar sekteleden te 'deprogrammeren'. Maar wat maakt een groep of organisatie tot een sekte? De Mormonen en hun leider Josepth Smith werden in de VS ooit beschouwd als dubieuze religieuze groep, maar zij hebben inmiddels serieuze kerkstatus verworven. De Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen, om precies te zijn. Ondanks het feit dat zij

in de basis een verlicht wezen aanbidden (dat ook Elohim heet), dat in de buurt van de planeet of ster Kolob woont.

wetenschappelijke term, het is meer een containerbegrip voor technieken die oude gedachten en ideeën ‘overschrijven’ met nieuwe patronen.

Volgens socioloog Max Weber is een sekte een groep mensen die voor korte of langere duur gekozen hebben een bepaalde leider of gedachtengoed te volgen. Het onderscheid met een religie zit in het ‘gekozen hebben’. Mensen worden vaak geboren binnen een bepaalde religie en groeien daar mee op.Weber stelt dat aansluiting bij een sekte de keuze is van een volwassen mens. Dit roept natuurlijk onmiddellijk de vraag op hoe dat zit met kinderen die in zo’n groep worden geboren of die door hun ouder(s) worden meegesleurd. Een duidelijker verschil tussen kerk en sekte biedt theoloog Ernst Troeltsch. Hij stelt dat kerken uitgaan van de wereld zoals hij is en daar in zekere zin een compromis mee aangaan, terwijl een sekte zich afzet tegen de wereld en er geen compromissen mee sluit. Volgens psychiater Robert Jay Lifton moet in ieder geval aan drie voorwaarden worden voldaan:

3. Uitbuiting of misbruik van de groepsleden door de leider en zijn intimi, op het gebied van geld, seks of anderszins. Niet iedere hechte groep of religieuze stroming is dus een sekte, maar er zijn wel alarmsignalen. Rick Ross, directeur van het Cult Education Institute, noemt onder andere gebrek aan tolerantie voor kritiek of onderzoek; geen openheid over financiën; een leider die geen tegenspraak duldt en wiens waarheid de enige is.

De doelgroep Het is niet zo dat iemand ’s ochtends in bed ligt en denkt: ‘laat ik eens bij een sekte gaan’. Vaak is het een geleidelijk proces en gaat indoctrinatie traag maar onvermijdelijk.Wie denkt dat sekteleden per definitie niet erg intelligent zijn, heeft het mis. Juist hogeropgeleiden zwemmen vaker in de fuik van valse beloften rondom verdieping en

Juist hogeropgeleiden zwemmen vaker in de fuik

1. Een charismatisch leider, die bij leven wordt zingeving. Eén theorie is dat er juist wanneer alles materieel op aanbeden. Hij of zij is dé autoriteit en de eni- orde is behoefte ontstaat aan ‘meer’. En andere verklaring kan zijn ge bron van macht. dat hogeropgeleiden openstaan voor spirituele input uit alternatieve bronnen, omdat zich minder snel aansluiten bij de reguliere 2. Hersenspoeling. Of beter gezegd, een lang- religies. Ook zijn zij – met een hoger inkomen en een prettige socidurig proces van indoctrinatie of educa- ale status – aantrekkelijker voor sekten en kunnen zij rekenen op tie, met als resultaat dat leden altijd het positieve aandacht bij een eerste introductie. En wellicht dat een beste doen voor de groep en hun leider en vertrouwen in eigen intelligentie hen het idee geeft dat ze niet vatniet voor zichzelf. 'Hersenspoeling' is geen baar zijn voor de manipulatieve logica van een charismatisch leider.

HiQuarterly • geloof • juni 2015

Foto: Pavel L Photo and Video / Shutterstock.com

wetenschap

De Amerikaanse Janja A. Lalich schreef in Bounded Choice, True Believers and Charismatic Cults (2004) dat sekteleden iets buiten zichzelf zoeken dat ze niet in het dagelijks leven vinden. Zij sluiten zich aan bij een groep gelijkgestemden, waar zij later alleen met grote moeite afscheid van kunnen nemen. Lalich was zelf lid van de politieke groepering Democratic Workers Party, dat een communistische sekte bleek. Sinds haar vertrek is Lalich vaak uitgelachen: hoe kon zij daar nou intrappen? Maar Lalich zegt dat zij precies in het profiel paste van het gemiddelde sektelid. Van gegoede huize, hoger opgeleid, geen bekende psychologische problemen. Idealistisch en nieuwsgierig, met de wens de wereld te verbeteren. Zij ging naar ‘een studiegroep’ en voelde zich aangetrokken tot het Marxistisch wereldbeeld van de anderen. Tien jaar later was ze vervreemd van haar familie. Ze werkte meer dan 15 uur per dag, haar inkomen ging naar de partij, zij had geen eigen bezittingen en moest andere partijleden bespioneren. “Het bizarre werd normaal.”

Bezint eer ge begint Hoe relatief eenvoudig het is om ergens ingezogen te worden, werd goed geïllustreerd in de documentaire van VPRO’s RamBam. Op 20 mei jl. zonden zij een programma uit over de Scientology Kerk. Verslaggeefster Rinke Verkerk had zich undercover aangemeld om lid te worden. Scientology gelooft dat ieder mens zich vrij moet maken van oude pijn, voordat zij de wereld een betere plek kunnen maken. Verkerk praatte tijdens de kennismaking over oude pijn en oude trauma’s en alles werd op video en in dossier vastgelegd. Cursussen helpen de leden om oud zeer te verwerken, cursussen die met kleine prijsjes beginnen maar richting de verlichting steeds duurder worden.Toen Verkerk zich na enkele weken bekend maakte als journaliste en aangaf geen lid te willen worden van de kerk, kreeg zij haar persoonlijke dossier niet terug. “Ze weten veel over me,” schrijft ze diezelfde dag in de Volksrant, “mijn echte naam, mijn medische infor-

HiQuarterly • geloof • juni 2015

matie.” Journalisten die zich tegen de kerk uitspraken zijn in het verleden zwartgemaakt. Een onprettig gevoel voor Verkerk.Terecht wordt in RamBam opgemerkt dat dit voor prominente leden (de bekendste zijn acteurs Tom Cruise en John Travolta) betekent dat ze nooit meer los komen van zo’n organisatie. Tenzij ze het niet erg vinden dat hun intiemste hebben en houden op straat komt te liggen.

Het hoeden van katten Veel idealistische, nieuwsgierige mensen sluiten zich aan bij een groep van gelijkgestemden. Kijk bijvoorbeeld naar onze eigen vereniging,

Ze weten veel over me wier leden prima in het profiel van sekteleden passen. Toch moet er, om iets als een sekte te bestempelen, aan veel voorwaarden worden voldaan. Want hoe charismatisch de huidige of een volgende voorzitter ook mag zijn: het idee dat alle ruim vierduizend leden hem of haar klakkeloos zouden volgen lijkt ver gegrepen. Een bekende spreuk binnen de vereniging is dan ook “Organizing Mensans is like herding cats”. Bang zijn voor het uiten van kritiek? Zet twee hoogbegaafden bij elkaar en in een mum van tijd zijn er zes meningen. Uitbuiting en exploitatie zijn volgens de deskundigen wat van een groepering een sekte maakt. Leden offeren zichzelf op voor het hogere doel en het nut van de gemeenschap in het algemeen. Zij kunnen zich niet kritisch uiten en beschikken niet vrijelijk over hun eigen tijd of middelen. Als deze kwaadaardige criteria niet aanwezig zijn, dan heet een groep gelijkgestemden anders: een kerk, een bedrijf, een politieke partij, een sportclub of een vereniging voor hoogbegaafden.

infographic

KIES JE GELOOF Op de volgende pagina vind je onze ‘kies je geloof’ infographic. Beantwoord maximaal tien vragen volgens het schema tot je niet meer verder kunt. Kom daarna terug naar dit overzicht en zoek hieronder op welk geloof jij voortaan zou kunnen aanhangen. Let wel: we kunnen je niet garanderen dat onze informatie accuraat of volledig is. Desalniettemin, veel plezier!

BETEKENIS AFKORTINGEN

ANG Anglicaanse Kerk. In Nederland bekend als de Kerk van Engeland. Erkennen het staatshoofd van het Verenigd Koninkrijk als formeel hoofd van de Kerk. ASAT Atheïstisch Satanisme. Verwerpen de Goddelijke drieëenheid en verheerlijken het ‘zelf’. ADV Adventisme. Christelijke stroming die eind 19e eeuw ontstond. Geloven in de wederkomst van Jesus en een materieel Koninkrijk van God. Benadrukken “geen deel van de wereld” te zijn. AS Assemblies of God. De Assemblies of God hangen een conserva-

MET Methodisme. Stroming binnen het protestantisme waarbij de nadruk ligt op de persoonlijke beleving en het streven naar morele en geestelijke volmaaktheid MOR Mormonen. Geloven dat de Amerikaan Joseph Smith in 1823 instructies kreeg van een engel, genaamd Moroni, om een eeuwenoude kroniek te vertalen. Deze kroniek zou geschreven zijn op gouden platen door de geschiedschrijver en profeet Mormon, die rond 400 na Christus op het Amerikaanse continent leefde.

tieve protestantse leer aan en kennen de doop met de Heilige Geest, de Wederkomst van Jezus, spreken in tongen en gebedsgenezing. BAH Bahá’í-geloof. De volgelingen geloven dat Bahá’u’lláh de Messiaanse figuur was wiens komst werd aangekondigd in de geschriften van de grote wereldgodsdiensten. BAP Baptisme. Stroming binnen het protestantisme dat zich kenmerkt doordat het de doop door onderdompeling hanteert, toegepast op volwassenen. BOE Boeddhisme. Geloven dat men bevrijd kan worden uit de cirkel van wedergeboortes door het volgen van de door Gautama Boeddha in de zesde eeuw voor Christus onderwezen “middenweg”. CVR Chinees Volksgeloof. Een van de grootste religies ter wereld. Heeft elementen van confucianisme/voorouderverering, boeddhisme en taoïsme en kan overal beoefend worden. CHU Gemeente van Christus. Geloven dat plaatselijke gemeenten volkomen onafhankelijk dienen te zijn van elke vorm van kerkelijke hiërarchie, aangezien hierdoor de christenen eerder verdeeld dan verenigd worden. DRU Druïdisme. Druïden geloven in de onderlinge verbondenheid en heiligheid van alle leven en zijn gefocust op respect voor de natuur.

HIN Hindoeisme. Wordt vaak “de oudst levende wereldreligie” genoemd. De benaming is afgeleid van het Perzische woord hindoe, dat “rivier” betekent. ISL Islam. Geloven dat de Abrahamitische God de tekst van het heilige boek de Koran via de aartsengel Djibriel (Gabriël) aan Mohammed als profeet en boodschapper doorgaf. JEH Jehovah’s Getuigen. Geloven dat de mensheid zich in de “eindtijd” bevindt, de laatste fase voor het ingrijpen door God met als doel de aarde te zuiveren van alle onrechtvaardige mensen. JOD Jodendom. Religie waarin handelingen belangrijker zijn dan het geloof. Er is geen dogma en geen formeel stel geloofspunten. KAT Katholicisme. Grootste stroming in het christendom. Geloven in de drieëenheid van God, Jesus en de Heilige Geest. LU Lutheranisme. In Nederland naast het calvinisme de belangrijkste stroming binnen het protestantse christendom, gebaseerd op het theologische en kerkelijke erfgoed dat is voortgevloeid uit het werk en de leer van Maarten Luther.

SCI Scientology. Geestelijke beweging gebaseerd op het boek Dianetics, geschreven door L.Ron Hubbard. SEC Seculier Humanisme. Geloven in het centraal stellen van de mens. Zijn tegen het gebruik van het bovennatuurlijke en het spirituele om de moraal te bepalen en besluitvorming te beïnvloeden. SIK Sikhisme. Monotheïstische godsdienst ontstaan in het begin van de 16e eeuw in noordelijk India. Geïnspireerd is op het hindoeïsme en de islam maar met een eigen religieuze identiteit. TEN Tenrikyo. Geloven dat men op de aarde een leuk leven moet leiden zonder enige vorm van hebberigheid, egoïsme, haat, angst of arrogantie. VR Volksgeloof. Een niet op godsdienst of wetenschap gebaseerd geloof dat meestal betrekking heeft op het verwerven van geluk of het afwenden van ongeluk. WIC Wicca. Een neoheidense natuurreligie die zich laat inspireren op voorchristelijke bronnen, Europese Folklore en mythologie. Vereren een moedergodin en soms een Gehoornde god.

Pinksterbeweging. een christelijke stroming die sterk de nadruk legt op de Heilige Geest, die de discipelen van Jezus Christus volgens de Bijbel op de Pinksterdag ontvingen. PRES Presbyterianisme. Een vorm van calvinisme die ontstaan is in Schotland en Engeland. Kenmerkend is dat taken die in episcopaalse kerken zijn voorbehouden aan een bisschop, worden uitgeoefend door leken, ouderlingen geheten. PROT Protestantisme. Begonnen als een reactie tegen leerstellingen en praktijken in de middeleeuwse westerse kerk in West-Europa in de vroege 16e eeuw, bekend als de reformatie. Een van de drie grote stromingen binnen het Christendom. RAS Rasta. Rastafari’s geloven in de goddelijkheid van Haile Selassie. Voor velen van hen is hij de reïncarnatie van Jezus. Rasta’s vermijden iedere aanraking of associatie met de dood. Zij gaan dan ook niet naar begrafenissen. RAE Raëlisme. Geloven dat mensen op aarde zijn geplaatst nadat zij zijn gebouwd en gemodificeerd door buitenaardse wezens. ROK Russisch Orthodoxe kerk. Gelovigen zien de kerk als voortzetting van de ene, heilige, katholieke en apostolische Kerk. De Griekse naam ‘orthodox’ betekent letterlijk ‘rechtgelovig’.

HiQuarterly • geloof • juni 2015

infographic

KIES JE GELOOF

Robert Nijboer praat met zachte ‘G’, is art director voor de HiQuarterly, Krav Maga enthousiasteling en eigenaar van een grafisch ontwerpbureau. Sinds kort ook infographicspecialist. Zie www.oburon.nl

Tekst en beeld: Michan Biesbroek & Robert Nijboer

ÉÉN

BEGIN HIER

1 God of meerdere?

JA / Misschien GELOOF JE IN GODDELIJKE WEZENS?

MEERDERE

NEE

Is je God onbereikbaar?

JA BAH

Geloof je dat je zelf een goddelijk wezen bent?

NEE

Geloof je in een Heilige Drieëenheid?

De vijf grootste religies in Nederland

JA ASAT

Zijn buitenaardse wezens een onderdeel van je religie?

Bespreekt je geloof buitenaardse wezens?

NEE

JA RAE

Ben je gericht op een pad naar bevrijding?

Kun je zelf je eigen rituelen bepalen?

SCI NEE

NEE JA VR CVR

NEE NEE SEC

JA BOEDDHISME

HiQuarterly • geloof • juni 2015

LU NEE HINDOEISME

ANG

Geloof je in het inwijden van een openlijk homoseksueel tot geestelijke?

Is de koe een heilig wezen?

Is in jouw religie de zon of de maan het middelpunt?

ZON MAAN DRU WIC

Geloof je in een religie met de oorsprong in China?

NEE

JA MET

Geloof je in de traditionele liturgie?

infographic infographic

Geloof je in reïncarnatie?

NEE JA

Speelt marihuana een belangrijke rol in je geloof?

JA RAS

ISLAM Word je een Heilige Soldaat genoemd?

NEE

JA SIK

NEE TEN

Ben je aanhanger van een Oosterse religie?

JODENDOM

NEE

Geloof je in het inwijden van vrouwen als priester?

NEE

JA Geloof je dat alleen de Bijbel de hoogste autoriteit is in zaken aangaande het Christendom?

Geloof je dat alleen volwassenen gedoopt mogen worden?

Geloof je in de apostolische overerving ?

NEE PRES

Wat is de positie van de Paus?

JA Geloof je dat polygamie toelaatbaar is?

Geloof je in spreken in tongen?

Geloof je in het inwijden van vrouwen als priester?

NEE

Geloof je in spreken in tongen?

NEE CHU

JA NEE

PROT NEE

ROK JA ASS

JA MOR

NEE

Vier je kerstmis?

JA BAP

NEE

Geloof je dat je geen onrein vlees mag eten?

NEE JEH

een bisschop van de kerk de spirituele opvolger van St. Petrus

KATHOLIEK

JA ADV

NEE PG

HiQuarterly • geloof • juni 2015

[ Advertentie]

STICHTING MENSA FONDS WAAR GELOOFT HET MENSA FONDS IN?[1] Stichting Mensa Fonds is opgericht in april 2013. Waarom was het nodig? Op de website staat “Wij zetten ons ervoor in dat de talenten van hoogbegaafden worden benut en de betekenis van hoogbegaafdheid voor de samenleving meer zichtbaar wordt.” Maar waarom?

Gelijkwaardiger onderwijs

Waardering voor oudere hoogbegaafden

Stichting Mensa Fonds gelooft dat het nodig is om meer aandacht te genereren voor het beter benutten van dat talent. In het onderwijs komt het langzaam op gang, maar daar geldt nog altijd dat voor de onderkant van het IQ spectrum vanuit de overheid van alles gefinancierd wordt, en dat aan de bovenkant het vooral de betrokken ouders en bevlogen leerkrachten zijn die het ondanks alles toch voor elkaar krijgen. Stichting Mensa Fonds heeft grote waardering voor de mensen die het nu doen, maar wil voor de lange termijn een einde aan deze ongelijkheid. Hoogbegaafde kinderen hebben een andere manier van leren en de wereld ontdekken, daar moet rekening mee worden gehouden [2].

Stichting Mensa Fonds gelooft dat hoogbegaafden met respect bejegend mogen worden, ook na hun werkzame leven. Net als in het onderwijs is er voor de oudere met een laag IQ van alles beschikbaar, maar is aan de andere kant van het IQ-spectrum nauwelijks sprake van erkenning en herkenning. Dit moet node rechtgezet worden. Ook omdat de hoogbegaafde oudere vaak nog een rol van betekenis wil vervullen in de huidige maatschappij [4].

Meer talent op de werkvloer

Herziening maatschappelijke kijk

Stichting Mensa Fonds gelooft dat het talent van hoogbegaafden op de werkvloer meer benut kan worden. Het snelle denken en de creatieve geest van hoogbegaafden vraagt een andere werkomgeving en een ander loopbaanperspectief dan de gemiddelde werknemer. Als die andere werkomgeving en perspectief er zijn kunnen hoogbegaafden een enorme toegevoegde waarde vertegenwoordigen voor iedere organisatie [3].

Stichting Mensa Fonds gelooft dat de maatschappelijke kijk op hoogbegaafdheid aan herziening toe is. Hoogbegaafden steken hun kop boven het maaiveld uit, en zien daardoor meer en andere dingen dan anderen. Dat is van toegevoegde waarde voor de samenleving en verdient het niet om als kop-boven-het-maaiveld afge-

HiQuarterly • geloof • juni 2015

[ Advertentie]

BESTOND IN APRIL TWEE JAAR hakt te worden. Daarom is positieve aandacht voor hoogbegaafdheid van essentieel belang om het maatschappelijk rendement ervan te kunnen benutten [5].

HOE HELP JE ONS?

Stichting Mensa Fonds gelooft dat er projecten en initiatieven zijn waar men vanuit bovengenoemde ideeën werkt. Die ondersteunen we met geld (in de vorm van projectsubsidies), tijd en aandacht, en eens per jaar met de uitreiking van de Mensa Fonds Awards [6].

Draag iemand voor voor een Mensa Award zie http://www. mensafonds.nl/index.php/awards/voordracht-award Deel onze activiteiten op social media als Facebook en Twitter Meld je aan als vrijwilliger via info@mensafonds.nl of neem contact op met een van de bestuursleden (contactgegevens staan op de site) Word donateur van de club van 100 en doneer elk jaar 100 euro en 100 minuten Word lid van de Silver Friends voor een eenmalig bedrag van 1000 euro

Ook gelooft Stichting Mensa Fonds dat er heel veel mensen zijn die haar geloof delen. Eigenlijk wil Stichting Mensa Fonds de wereld verbeteren. En je weet, de wereld verbeteren, dat begint bij jezelf.

Of verzin zelf iets! Jullie zijn er creatief genoeg voor.

Verbinding

Doe dus mee!

* * * *

Angela Riddering is voorzitter van Stichting Mensa Fonds. Ze is al jaren lid van Mensa en vindt het de leukste vereniging die ze ooit tegenkwam. Overdag werkt ze bij een gemeente in een leidinggevende functie en probeert ook daar de wereld een stukje beter te maken.

[1]

In dit artikel wordt over ‘hoogbegaafdheid’ gesproken. De auteurs bedoelen daarmee ‘Mensen met een zeer hoge algemene intelligentie, zoals gemeten met een IQ test’.

[2]

Zie hiervoor bijvoorbeeld het artikel van Mooij, Hoogeveen en Driessen “Succescondities voor onderwijs aan hoogbegaafde leerlingen”, Centrum voor Begaafdheidsonderzoek 2007

[3]

MKB Nederland heeft een informatieblad gepubliceerd voor werkgevers van hoogbegaafden: http://www.mkb.nl/images/1307_Infoblad%20Hoogbegaafden%281%29.pdf

[4] Het IHBV (Instituut Hoogbegaafdheid Volwassenen) is met onderzoek rond dit thema bezig, zie http://ihbv.nl/hoogbegaafde-senioren/#more-1059 [5]

De vorige editie van de HiQuarterly heeft uitgebreid aandacht besteed aan het ‘uit de kast komen’ voor je hoogbegaafdheid

[6]

Welke projecten zijn ondersteund staat op http://www.mensafonds.nl/index.php/subsidies, eerdere winnaars van de Mensa Fonds Awards staan op http://www.mensafonds.nl/index.php/awards

Dit is een advertentie van Stichting Mensa Fonds. Wil u ook adverterenin de HiQuarterly? Neem contact op met de redactie HiQuarterly via HiQuarterly@mensa.nl • geloof • juni 2015

column

Naar de maan

k geloof dat ‘we’ op de maan zijn geweest. Zeker weten doe ik het niet, maar ik vind de aanwijzingen vóór logischer en talrijker dan de aanwijzingen tégen. Jammer genoeg was ik er op het moment van de kleine stap en de grote sprong niet bij. Zelfs niet een beetje. Ik lag, mijn oor tegen mijn schallende, oranje transistorradiootje, vast te knorren in een tent. Nu, bijna 46 jaar later, maf ik nog steeds door allerlei wekkers heen en knap ik vele uilen in barre omstandigheden. Ik heb een talent voor slaap. Toch kan ik wel eens wakker liggen. Een poos geleden heb ik een gedachtenexperiment gedaan. Ik stelde me voor dat we níét op de maan zijn geweest. Dat dat hele gedoe één groot toneelstuk was, één grote bedotterij met -je kent de verhalen -genummerde rotsen, rare schaduwen, onlogische achtergronden, slordig knutselwerk en zelfs een heuse regisseur, Stanley Kubrick. Ik stelde het me voor. Ik leefde me in. Al die mensen die in het complot zaten. Al die geleerden die het spelletje mee moesten spelen. Dat laatste stak me nog het meest. Ik heb veel bewondering voor astronomen, wiskundigen, natuurkundigen... Als ik zou merken dat die lui de boel hebben belazerd, geef ik de pijp aan Maarten. Ja, ik weet wat die uitdrukking betekent: dan wil ik dood. Slapeloze nacht. Ineens begreep ik waarom mensen zich vast kunnen klampen aan een religie, iets wat in mijn ogen totaal redeloos is. Plotseling snapte ik dat er werelden zijn waarin je niet wilt leven. Voor de een is dat een wereld zonder god, voor de ander een wereld zonder betrouwbare bètawetenschappers. Want als zou blijken dat de voetafdruk van Armstrong niet in het fijne stof van onze natuurlijke satelliet staat, ga ik alsnog naar de maan. Caren Peeters

Na een halve studie geneeskunde en ‘n hele carriére in IT, kroop Caren Peeters als zzp’ende tekstschrijver uit het ei. Een poging tot katholiek opvoeden, mislukte al meteen. Ze begon op haar 5e al nare vragen te stellen. Sindsdien is het bergopwaarts gegaan.

HiQuarterly • geloof • juni 2015

recept

BROODTAART

MET HONING EN LAVENDEL Op 21 juni is het midzomernacht, Feill-Sheathain, Alban Hefin, het vuurfeest ter ere van de godin Litha. De zon staat in ieder geval op zijn hoogst en ook koken gaat op groot vuur. Rijg een varken aan het spit of maak een lieflijke broodtaart in de oven..

INGREDIﾃ起TEN

BEREIDING

(6-8 pers.)

(bereidingstijd: 3uur, waarvan 2:45 uur baktijd)

2 eetlepels gesmolten boter 2 theelepels verkruimelde lavendelbloempjes 10 sneetjes witbrood (een dag oud) 3 eieren 230 ml karnemelk 170 ml melk 250 gram honing 150 gram suiker boter

1. 2. 3. 4. 5.

Leg de lavendelbloempjes 30-60 minuten in de gesmolten boter Snijd het brood in blokjes van 2 x 2 cm en doe ze in een kom. Meng de eieren, karnemelk, melk, honing, suiker en lavendel-boter. Roer goed door en giet het mengsel over het brood. Laat alles een uur intrekken. Verhit de oven voor tot ongeveer 120ﾂｺC. Vet een ovenschaal in met boter, stort het broodmengsel erin en bak het geheel in 40-45 minuten.

HiQuarterly 窶｢ geloof 窶｢ juni 2015

sudoku Geen vakken van 3 bij 3, maar onregelmatige vakken met de cijfers 1 t/m 9. Ook op de diagonalen staan de cijfers 1 t/m 9. In de grijze hokjes op de diagonalen staan even cijfers. In de gestippelde vakken staan verschillende cijfers, waarvan de som het vermelde getal is. Voor het eigenlijke oplossen is het middelste cijfer uit te rekenen.

oplossing sudoku 38.xls - blad 2.pdf

08-06-15

08:52

CMY

Meer sudoku’s zijn op te vragen bij Joop Poels, joop.poels@kabelfoon.net

Oplossing puzzel HiQuarterly #9

COLOFON HiQuarterly is een kwartaalpublicatie van Vereniging Mensa Nederland en verschijnt in maart, juni, september en december

Hoofdredacteur:

Auteurs:

Abonnementen en losse nummers:

Michan Biesbroek

Karina Ahles-Frijters Marco Deurloo Marion de Groot Jelmer Jellema Ilona Kuis José Lodge Lavinia Meijer Anne van Overbeek Caren Peeters Ingrid Touwslager

HiQuarterly verschijnt vier keer per jaar. Een los nummer kost € 5,95 (jaarabonnement €19,95). Voor bestellingen en vragen over betaling en bezorging kunt u contact opnemen met HiQuarterly@ mensa.nl

Redactie: Michan Biesbroek Karina Meerman

Art Director: Robert Nijboer

Corrector:

Informatie voor leden van Ver. Mensa Nederland:

Fotografie:

Redactieadres:

Vanaf februari 2013 zijn alle uitgekomen HiQuarterly’s via een Mensa Wiki-pagina op te vragen in PDF-formaat. Wilt u geen papieren HiQuarterly, meld u dan aan op de Mensa-lijst “hiq-aankondiging”.

Jeroen Komen Renalfo Markus

HiQuarterly T.a.v.Vereniging Mensa Nederland Horapark 9, 6717 LZ Ede

Heeft een nummer u niet per post bereikt? Stuur een bericht naar ledenadministratie@mensa.nl

Mail: hiquarterly@mensa.nl Twitter: @HiQuarterly www.facebook.com/HiQuarterlyNL

Aan alle personen die genoemd worden in dit nummer is toestemming gevraagd voor gebruik van hun naam buiten de vereniging.

Yvonne Veltmaat

Illustratie omslag: Laut Rosenbaum

Sudoku: Joop Poels

38 38

Advertenties: Hiquarterly@mensa.nl

HiQuarterly • geloof • juni 2015

Het thema van het volgende nummer is ‘reizen’

HiQUARTERLY

Kwartaalpublicatie van Vereniging Mensa Nederland

#11 jaargang 3 // September 2015

REIZEN

€ 5,95

Het leven van... EEN DIGITAL NOMAD

Mars One

verder dan ooit te voren

REIS HOOGBEGAAFD

LEAP, SIGHT en andere slimme tips

Rechten en aansprakelijkheid Niets uit deze uitgave mag - op welke wijze dan ook - worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Citeren met bronvermelding is wel toegestaan. Alle auteursrechten worden uitdrukkelijk voorbehouden. Beweringen en meningen, geuit in de artikelen en mededelingen in HiQuarterly zijn die van de auteur(s) en niet (noodzakelijkerwijs) die van de redactie of Vereniging Mensa Nederland. HiQuarterly besteedt de uiterste zorg aan de betrouwbaarheid en actualiteit van alle gepubliceerde artikelen in het magazine, maar kan niet aansprakelijk worden gesteld voor kennelijke onjuistheden. Vereniging Mensa Nederland aanvaardt geen aansprakelijkheid voor kennelijke onjuistheden in deze publicatie. Bij de keuze van het illustratiemateriaal is getracht de daarop berustende auteursrechten te ontzien of te honoreren. Zij die menen auteursrechtelijke aanspraken te kunnen maken, worden verzocht contact op te nemen met de uitgever.