DanceAble
2
Platform voor doen, maken en tonen van inclusiedans
programma 3, 4 en 5 nov 2017, Den Haag
holland-dance.com 1
Dansen zonder beperking Dance without limits
foto: De Schaapjesfabriek
Als er ĂŠĂŠn tak van sport is die wordt geassocieerd met een motorisch perfect functionerend lichaam, is het wel dans. Om deze blik te bevragen organiseert Holland Dance Festival in november voor de tweede keer DanceAble in Den Haag. Dit driedaagse evenement geeft inclusiedans een gezicht, biedt ontwikkelingskansen voor dansers met of zonder een beperking, toont voorstellingen en deelt kennis. Dit is nodig omdat er in Nederland nog te weinig initiatieven op het gebied van inclusiedans bestaan. Met DanceAble #2 wil de organisatie inclusiedans in Nederland stevig op de kaart zetten, drempels verlagen en vooroordelen wegnemen. If there is one specific discipline that is associated with a perfect motoric functioning body, it is dance. In order to examine this perception Holland Dance Festival is organizing the second edition of DanceAble in The Hague in November. This three-day event gives a face to inclusion dance. We want to create development opportunities for dancers with and without a disability, present high quality productions and share knowledge. This is vital because there are still not enough initiatives in the Netherlands when it comes to inclusion dance. With DanceAble #2 the organization wants to firmly establish inclusion dance in the Netherlands, lower thresholds and remove prejudice.
Voorwoord
3
Teks t: Astrid van Leeuwen
Dans is voor iedereen. Die gedachte staat bij Holland Dance Festival voorop, met, door de jaren heen, al veel bijzondere dansprojecten tot gevolg. Eén daarvan is DanceAble, dat mensen mét en zónder fysieke of mentale beperking samenbrengt op de dansvloer. “Niet alleen omdat we iedereen de kans willen bieden om te dansen, maar vooral ook omdat schoonheid niet gerelateerd is aan motorische perfectie.” Tijdens het tweede, driedaagse DanceAble Event zal dat op uiteenlopende manieren nog eens extra duidelijk worden. Bijvoorbeeld tijdens een nieuw duet van choreograaf Peter Leung, gemaakt voor een danser met een beperking én een danseres van Het Nationale Ballet.
Dance is for everyone. Through the years that notion has always been paramount with Holland Dance Festival and resulted in many remarkable dance projects. One of them is DanceAble which brings people with and without a physical or mental disability together on the dance floor. “Not just because we want to give everyone an opportunity to dance, but also because beauty is not related to motoric perfection.” During the second, three-day DanceAble Event this will become evident in several different ways. For instance during a new duet by choreographer Peter Leung, created for a dancer with a disability and a dancer of Het Nationale Ballet.
foto: Gerrit Schreurs
DanceAble Event beleeft zijn tweede editie DanceAble Event, the second edition
Mensen laten genieten van het kijken naar dans.
Letting people enjoy watching dance. And letting
En mensen laten genieten van het zelf kunnen dansen.
people enjoy being able to dance themselves. Those
Die twee gaan voor Holland Dance Festival al jaren
two things have been equally important for Holland
gelijk op. “Als Holland Dance Festival willen wij
Dance Festival over the years. “As Holland Dance
uitdragen dat dans voor iedereen is”, zegt directeur
Festival we want to communicate that dance is for
cultuureducatie en participatie Martine van Dijk.
everyone”, says director cultural education and
“Maar bij mensen met een mentale of fysieke
participation Martine van Dijk. “But that message is
beperking komt die boodschap niet altijd aan.
not always received by people with a mental or physical
Vaak denken ze dat ze niet kunnen dansen en dat zelf
disability. Often they think that they can’t dance and
dansen dus niet voor hen is weggelegd. Daarbij waren,
so dancing on their own is not for them. And I also
zo ontdekte ik, de mogelijkheden om überhaupt te
discovered that the possibilities for them to dance
kunnen dansen voor hen vaak ook heel beperkt.
were very limited. There were almost no classes, or
Er waren nauwelijks lessen, nauwelijks plekken waar
venues where they could go, and there were hardly any
ze terecht konden, en ook amper gespecialiseerde
specialized teachers.” Van Dijk felt strongly that things
docenten.” Dat moest anders, vond Van Dijk.
had to change.
‘Schuilt de grootste schoonheid niet juist in de imperfectie?’
‘Isn’t it true that the greatest beauty lies in imperfection?’
“Enerzijds omdat ik vind dat wij als internationale
“On the one hand because I feel that we as an
dansorganisatie een maatschappelijke taak te
international dance organization have a social duty to
vervullen hebben. Maar zeker ook omdat ik, vooral
fulfill. But certainly also because I have seen splendid
in het buitenland, prachtige voorbeelden gezien had
examples of inclusion dance, especially abroad.
van inclusiedans. Dansers met een beperking kunnen
Dancers with a disability can touch, move, amaze and
hun publiek evenzeer raken, ontroeren, verbazen en
entertain as well as professional dancers, and they can
vermaken als professionele dansers dat kunnen, en ze
excel as well.”
kunnen evengoed excelleren.” 4
Interview
Interview
5
Dus lanceerde Van Dijk in 2014 DanceAble.
So Van Dijk launched DanceAble in 2014. “Initially
“Aanvankelijk was het een pilotproject. We organiseer-
it was a pilot project. We organized classes and
den lessen en workshops voor mensen met en zonder
workshops for people with and without a disability
beperking en waren benieuwd naar de belangstelling
and were curious to see if there would be any interest
hiervoor.” Al snel bleek dat het project in een enorme
in them.” It quickly became apparent that the project
behoefte voorzag. “Het was voor veel deelnemers een
fulfilled a giant need. “For many participants it was an
eyeopener dat er in de lessen en workshops gewerkt
eye-opener that the classes and workshops were geared
wordt vanuit hun mogelijkheden en dus bewust niet
towards their potential and specifically not from the
vanuit de beperkingen waarmee ze in het dagelijks le-
disabilities that they are confronted with so often in
ven zo vaak worden geconfronteerd. De reacties waren
daily life. So therefore the reactions were unanimously
dan ook unaniem enthousiast. De mogelijkheid om
enthusiastic. We discovered that people feel very
zich in een veilige setting fysiek te kunnen uiten geeft
free and happy when they are given the possibility to
mensen, zo merkten we, een heel vrij en gelukkig gevoel.
physically express themselves in a safe environment.
Daarbij leren ze hun eigen lijf ook beter kennen en
In addition they become more acquainted with their
verder heeft het samen dansen ook nog eens een belang-
own body and furthermore dancing together also has
rijke sociale functie: de deelnemers hebben enorm veel
an important social function: the participants have a
plezier met elkaar.” Van Dijk realiseerde zich dan ook al
great deal of fun together.” Van Dijk quickly realized:
gauw: “Hier wil ik meer mee doen.”
“I want to do more”.
Tweede bij Everybody Dance Now
Second at Everybody Dance Now
Naast het duet van Leung, gemaakt voor rolstoeldanser
Apart from the duet by Leung, made for wheelchair
Sander Verbeek en een danseres van Het Nationale
dancer Sander Verbeek and a dancer of Het Nationale
Ballet, Nadine Drouin, zullen er tijdens de DanceAble
Ballet, Nadine Drouin, there will be more ‘mixed
Event-opening meer ‘mixed doubles’ te zien zijn.
doubles’ during the DanceAble Even opening. One of
“Waaronder Dare to Wreck, een prachtig duet voor
them is Dare to Wreck, a beautiful duet for a wheelchair
een rolstoeldanseres en een mannelijke danser van
dancer and a male dancer of the Swedish Skanes
het Zweedse Skanes Dansteater, en een nieuw duet
Dansteater, and a new duet by urban dancer Redouan
van urban-danser Redouan Ait Chitt, die ondanks zijn
Ait Chitt, who came in second at the television dance
fysieke beperkingen tweede werd bij de danstelevisie-
contest Everybody Dance Now, despite his physical
wedstrijd Everybody Dance Now en nu speciaal voor
disability, who will form a ‘mixed double’ for this
de gelegenheid een ‘mixed double’ vormt met Jeroen
occasion with Jeroen van der Linden, an urban dancer
van der Linden, een urban-danser zonder beperking.”
without a disability.
Verder zullen tijdens het presentatieplatform op
Also during the presentation platform on the closing
de slotdag onder meer ook de resultaten te zien zijn
day the results will be shown of the community
van het community-project Some People Dance
project Some People Dance that Holland Dance
dat Holland Dance Festival dit jaar in het kader van
Festival is organizing this year as part of DanceAble.
DanceAble initieert. “Jongeren van 15 tot en met 24
“Young people from 15 to 24 years old with a mental
Klap op de vuurpijl
Icing on the cake
jaar met een verstandelijke beperking, afkomstig van
disability, from SVO Inspecteur de Vries, will interact
De lessen en workshops vinden sindsdien het hele jaar
Since then classes and workshops take place
Speciaal Voortgezet Onderwijs-school. Inspecteur
in this project with dancers from Crosstown without a
door plaats, er zijn dansdocententrainingen ontwik-
throughout the year, training courses for dance
de Vries, gaan binnen dit project aan de slag met
disability. They will be guided by Nana van Moergestel
keld, diverse lezingen georganiseerd, en in 2015 vond
teachers have been developed, various lectures were
dansers zonder beperking van Crosstown. Onder
and Neel Brans, two professional choreographers of
ook het eerste DanceAble Event plaats. “Een driedaags
organized, and in 2015 the first DanceAble Event
leiding van Nana van Moergestel en Neel Brans, twee
Stichting Dansnest from Breda.”
festival dat op uiteenlopende manieren de aandacht
also took place. “A three-day festival that focusses the
op de inclusiedans richt, met een internationaal sym-
attention on inclusion dance in a number of ways,
posium, voorstellingen, workshops, lessen, lezingen
with an international symposium, performances,
en, als klap op de vuurpijl, een feestelijke openings-
workshops, classes, lectures and, the icing on the
voorstelling.” Die eerste editie was zo’n succes dat het
cake, a festive opening production.” That first edition
DanceAble Event inmiddels uitgeroepen is tot een
was such a success that the DanceAble Event has
tweejaarlijks evenement, dat in november voor de
now become a biennial event that will take place
tweede keer plaatsvindt. “Tijdens het event zoeken
in November for the second time. Van Dijk states:
we”, zegt Van Dijk, “ook nadrukkelijk de samenwerking
“During the event we explicitly look for collaboration
met de professionele danswereld. Werkte Scapino
with the professional dance world. The Scapino
Ballet Rotterdam mee aan de eerste editie, dit keer heb-
Ballet Rotterdam participated in the first edition and
ben we Het Nationale Ballet, in de persoon van ‘young
this time we have Het Nationale Ballet, personified
creative associate’-choreograaf Peter Leung, bereid
by ‘young creative associate’ choreographer Peter
gevonden om een bijdrage te leveren aan de openings
Leung, who has agreed to contribute to the opening
productie. We nodigen dergelijke grote gezelschappen
production. We invite such big companies on the one
aan de ene kant natuurlijk uit om meer publiek te
hand of course to draw a larger audience, but certainly
trekken, maar zeker ook om het professionele dansveld
also to encourage the professional dance field to
aan te sporen om na te denken over vragen als: ‘Wat is
reflect on questions like: ‘What is beauty?’, ‘What is
schoonheid?’, ‘Wat is perfectie?’ en ‘Schuilt de grootste
perfection?’ and ‘Isn’t it true that the greatest beauty
schoonheid eigenlijk niet juist in de imperfectie?’” De
lies in imperfection?’ The Dutch companies are very
Nederlandse gezelschappen staan trouwens ook erg
open to this discussion, Van Dijk says. “Artistic director
open voor die discussie, zegt Van Dijk. “Zowel artistiek
Ed Wubbe of Scapino Ballet Rotterdam and Ted
directeur Ed Wubbe van Scapino Ballet Rotterdam als
Brandsen of Het Nationale Ballet both immediately
Ted Brandsen van Het Nationale Ballet zegden vrijwel
offered to contribute.”
meteen zijn medewerking toe.” 6
Interview
professionele choreografes van Stichting Dansnest uit Breda.”
‘Nu weet ik het zeker, ik wil danser worden.’
‘Now I am sure, I want to become a dancer.’ Van Dijk is, so she says, still moved when she sees what dance can do to people regardless of background,
Van Dijk wordt, zegt ze, zelf steeds nog weer
culture, nationality or physical ability. “About 9 months
geraakt wanneer ze ziet wat dans met mensen van
ago a 22 year old boy with a physical disability came
welke achtergrond, cultuur, nationaliteit of fysieke
to the DanceAble classes. A friend had told him about
mogelijkheden dan ook kan doen. “Zo’n driekwart
them. He had promised her to check it out but he
jaar geleden kwam er een jongen van 22 met een
wasn’t really enthusiastic. But soon it became apparent
fysieke beperking naar de DanceAble-lessen. Een
that he was a natural talent: he improved dramatically.
vriendin had hem daarop geattendeerd. Hij had haar
He said that dancing brought him such freedom and
beloofd eens te gaan kijken, maar echt enthousiast
such pleasure. Now he has given his first performance
was hij niet. Het was echter al snel duidelijk dat hij
and afterwards he shouted: ‘Now I am sure, I want to
een natuurtalent was: hij ging met sprongen vooruit.
become a dancer.’ I think it’s fantastic to notice that
Het dansen bracht hem, zei hij, zo veel vrijheid, zo veel
we have been able to contribute somehow to that
plezier. Inmiddels heeft hij zijn eerste optreden achter
epiphany with DanceAble.’
de rug en na afloop riep hij: ‘Nu weet ik het zeker, ik wil danser worden.’ Ik vind het fantastisch om te merken dat wij met DanceAble iets hebben kunnen bijdragen aan die ontdekking.” Interview
7
Openingsvoorstelling ‘All Inclusive’
3 november 2017, 20:00 Theater aan het Spui, Den Haag € 19,50
Het openingsprogramma van DanceAble laat het resultaat zien van een artist in residence traject waarvoor zes dansers uit verschillende landen bijeen kwamen; een bijzonder samenwerkingsproject met het Liliane Fonds. Ook worden drie mixed double duetten getoond: duetten voor een danser met en een danser zonder beperking en presenteert Aristide Rontini zijn solo.
8
Openingsvoorstelling ‘All Inclusive’
foto: Sjoerd Derine
The openingprogram of DanceAble shows the result of an artist in residence trajectory: a special collaboration with the Liliane Fonds where six dancers from various countries worked together. Furthermore three mixed double duets will be shown: duets for a dancer with and a dancer without a disability and Aristide Rontini will present his solo.
Openingsvoorstelling ‘All Inclusive’
9
Mixed Double: Het Nationale Ballet
Peter Leung, de young associate choreograaf van Het Nationale Ballet, creëert voor het eerst een inclusiestuk. Nadine Drouin, danseres van Het Nationale Ballet, danst samen met rolstoeldanser Sander Verbeek een duet. Peter Leung, the young associate choreographer of Het Nationale Ballet, will create an inclusion piece for the first time. Nadine Drouin, dancer of Het Nationale Ballet, performs a duet with wheelchair dancer Sander Verbeek.
Tekst: Astrid van Leeuwen
‘Deze opdracht zal mijn blik enorm verruimen’
– Peter Leung
10
Openingsvoorstelling ‘All Inclusive’
foto: Het Nationale Ballet
‘This assignment will broaden my horizon immensely’
“Een chorografie voor DanceAble maken, is iets wat buiten mijn comfortzone ligt. En dat is altijd fijn om te doen. De kans krijgen om jezelf uit te dagen, om nieuwe wegen te bewandelen”, zegt de Britse choreograaf Peter Leung. Leung (37) danste van 2003 tot 2016 bij Het Nationale Ballet en sinds januari is hij ‘young creative associate’ bij het gezelschap. “Toen artistiek directeur Ted Brandsen vroeg of ik interesse had in deze opdracht zei ik dan ook meteen volmondig ‘ja’. Ik heb al wel regelmatig met amateurdansers gewerkt, maar nog niet eerder met mensen met een beperking. Sterker nog: ik realiseer me dat ik – die min of meer opgegroeid is op de Royal Ballet School in Londen en daarna altijd binnen balletgezelschappen actief is geweest – eigenlijk beschamend weinig weet van hoe het is om met een beperking te leven. Ik woon in Amsterdam, een stad waarin het voor iemand zónder fysieke beperking al een ramp is om je voort te bewegen, laat staan hoe het is voor iemand mét een beperking. Alleen al daarom is deze opdracht belangrijk. Ik weet zeker dat mijn blik er enorm door verruimd zal worden. Daarnaast fascineert deze opdracht mij ook vanuit een ‘balletperspectief’. Als balletdansers zijn wij zó getraind in het streven naar perfectie en proberen we altijd aan dat ene volmaakte plaatje te voldoen. Maar wat is eigenlijk perfectie en bestaat perfectie eigenlijk wel? En zijn het niet juist onze imperfecties die ons uniek en prachtig maken? Persoonlijk raak ik in elk geval juist altijd geboeid door dansers die anders zijn, die eruit springen, juist omdat ze níét aan dat zogenaamde ideaalplaatje voldoen.”
“To create choreography for DanceAble is something that’s outside my comfort zone. And those things are always fun to do. To be able to have the opportunity to challenge yourself, to explore new avenues”, says the British choreographer Peter Leung. Leung (37) danced with Het Nationale Ballet from 2003 to 2016 and has been ‘young creative associate’ at the company since January. “So when artistic director Ted Brandsen asked me if I was interested in this assignment I immediately said yes. I have regularly worked with amateur dancers before but never with people with a disability. Even worse, I realized that I – someone who more or less grew up at the Royal Ballet School in London and has always been active within ballet companies – know shamefully little about what it’s like to live with a disability. I live in Amsterdam, a city that’s very difficult to navigate for someone without a physical disability, let alone for someone that’s physically impaired. For that reason alone this assignment is important. I am certain that this assignment will broaden my horizon immensely. And apart from that this assignment fascinates me from a ‘ballet point of view’. As ballet dancers we are so trained to strive for perfection and we always try to live up to that one perfect picture. But what is perfection and does it even exist? And is it not our imperfections that make us unique and wonderful? Personally I am always intrigued by dancers that stand out, that are different, specifically because they don’t fit in that imaginary idealized picture.’
Openingsvoorstelling ‘All Inclusive’
11
Solo: Aristide Rontini The Italian Aristide Rontini graduated from Codarts Rotterdam. During his studies Michael Schumacher created a solo especially for him. In 2009 he danced in the production Ruis: a coproduction of Conny Janssen Danst and Holland Dance Festival. Rontini creates his own work and will present his solo It Moves Me during the opening night of DanceAble. The solo is inspired by water, one of the basic elements.
foto: Redouan Ait Chitt
De Italiaanse Aristide Rontini is afgestudeerd aan Codarts Rotterdam. Tijdens zijn studie maakte Michael Schumacher speciaal voor hem een solo. In 2009 was hij te zien in de voorstelling Ruis: een coproductie van Conny Janssen Danst en Holland Dance Festival. Rontini maakt eigen werk en presenteert tijdens de openingsavond van DanceAble zijn solo It Moves Me. De solo is geïnspireerd op water, één van de basiselementen.
Mixed Double: Redouan Ait Chitt & Jeroen van der Linden
12
Openingsvoorstelling ‘All Inclusive’
foto: Alessandro Giacobazzi
Breakdancer Redouan Ait Chitt, bekend van de danstelevisiewedstrijd Everybody Dance Now, maakt een mixed double duet voor hem en Jeroen van der Linden, een professioneel breaker en jeugdvriend. Zij worden gecoacht door Ed Wubbe, artistiek directeur van Scapino Ballet Rotterdam. Redouan was ook bij de eerste editie van DanceAble aanwezig met de internationale breakdance crew ILL-Abilities die bestaat uit ‘differently-abled’ dansers.
Breakdancer Redouan Ait Chitt, known from the television dance contest Everybody Dance Now, creates a mixed double duet for himself and Jeroen van der Linden, a professional breaker and childhood friend. They are coached by Ed Wubbe, artistic director of Scapino Ballet Rotterdam. Redouan was also at the first edition of DanceAble with the international breakdance crew ILL-Abilities that consists of ‘differently-abled’ dancers
Openingsvoorstelling ‘All Inclusive’
13
Mixed Double: Skånes Dansteater Het Zweedse Skånes Dansteater bestaat sinds 1995 en geldt als het grootste onafhankelijke gezelschap in Zweden. Het gezelschap, o.l.v. artistiek en algemeen directeur Åsa Söderberg, werkt er actief aan toegankelijk te zijn voor allerlei dansers, met of zonder beperking, professional of amateur. The Swedish Skånes Dansteater was founded in 1995 and is considered to be the largest independent ensemble in Sweden. The company, under the direction of artistic and general director Åsa Söderberg, actively works on being accessible for all kinds of dancers, with or without a disability.
14
Openingsvoorstelling ‘All Inclusive’
foto: David Thibel
Skånes Dansteater is voor DanceAble speciaal uitgenodigd en presenteert Dare To Wreck. Dit inclusieduet is een dynamische en emotionele verkenning van een relatie en beschrijft de tegenstrijdigheid tussen jezelf toestaan iemand te ontmoeten en tegelijkertijd de moed hebben diegene te verlaten. Dare To Wreck was oorspronkelijk onderdeel van de voorstelling C me van Skånes Dansteater dat werd gedanst door dansers met en zonder beperking. Peder Nilsson en Madeleine Månsson hebben dit duet uitgebouwd tot een losstaand werk. In november 2016 haalde het duet de finale in de International Competition of Modern Choreography in Wit-Rusland.
Skånes Dansteater is a special guest at DanceAble and will present Dare To Wreck. This inclusion duet is a dynamic and emotional exploration of a relationship and describes the contradiction between allowing yourself to meet someone and at the same time having the courage to leave that person. Dare To Wreck was originally part of the production C me by Skånes Dansteater that was performed by dancers with and without a disability. Peder Nilsson and Madeleine Månsson extended this duet into a stand-alone work. In November 2016 the duet reached the final of the International Competition of Modern Choreography in Belarus.
Openingsvoorstelling ‘All Inclusive’
15
Artist in residence traject: All Inclusive Het Liliane Fonds en Holland Dance Festival zetten zich beiden in voor een inclusieve samenleving, ieder op zijn eigen manier en vanuit zijn eigen expertise. Het Liliane Fonds doet dit door zich in te zetten voor een wereld waarin kinderen met een handicap gelijkwaardig en zo volledig mogelijk meedoen en waarin hun leven de hoogst haalbare kwaliteit heeft. The Liliane Fonds and Holland Dance Festival are both committed to creating an inclusive society, each in their own way and using their own expertise. The Liliane Fonds does this by striving for a world that allows children with a disability to participate equally and fully, a world where the quality of their life is as high as feasible.
16
Openingsvoorstelling ‘All Inclusive’
foto: Stopgap Dance Company
Dit jaar werkten het Liliane Fonds en Holland Dance Festival samen aan een internationaal artist in residence traject. Onder artistieke leiding van Stopgap Dance Company (UK) werken dansers uit het werkgebied van het Liliane Fonds (India, Kenia en Oeganda) in Den Haag aan een gezamenlijke presentatie. Het artist in residence traject brengt internationale kennis op het gebied van inclusiedans naar Nederland, om het werkveld sterker te maken en tevens de kennis weer internationaal over te brengen via de dansers uit de werkgebieden van het Liliane Fonds. Tijdens het openingsprogramma wordt het resultaat van het artist in residence traject getoond.
This year the Liliane Fonds and Holland Dance Festival collaborate on an international artist in residence trajectory. Under the artistic direction of Stopgap Dance Company (UK), dancers from countries where the Liliane Fonds operates (India, Kenya and Uganda) work in The Hague on a jointly presentation. The artist in residence trajectory brings international expertise in the field of inclusion dance to the Netherlands, to reinforce the field and also to exchange that knowledge internationally via the dancers from the working areas of the Liliane Fonds. During the opening program the final result of the artist in residency trajectory is presented.
Openingsvoorstelling ‘All Inclusive’
17
Symposium: Dance & Disability: Access, Participation & Excellence
4 november 2017, 10:00-18:00 Korzo theater, Den Haag € 67,50
Holland Dance Festival, het Landelijk Kennisinstituut voor Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) en Danspunt presenteren een internationaal symposium dat haar focus legt op begripsvorming en kennisdeling over inclusiedans. Het symposium met het thema ‘Dance & Disability: Access, Participation & Excellence’ is de gelegenheid voor experts, onderzoekers, professionals, dansers, docenten en studenten die werkzaam zijn op het terrein van inclusiedans of hierin zijn geïnteresseerd, om elkaar te ontmoeten. Het symposium bestaat uit voorstellingen, plenaire keynote speeches en workshopsessies van toonaangevende namen en organisaties uit het veld, waarbij de laatste ontwikkelingen op het gebied van inclusiedans voor het voetlicht worden gebracht.
18
Symposium
foto: De Schaapjesfabriek
Holland Dance Festival, the Landelijk Kennisinstituut voor Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) and Danspunt present an international symposium that focusses on understanding and knowledge sharing about inclusion dance. The symposium with the theme ‘Dance & Disability: Access, Participation & Excellence’ is the opportunity for experts, researchers, professionals, dancers, teachers and students that work in the field of inclusion dance, or those that are interested, to meet. The symposium consists of performances, plenary keynote speeches and workshop sessions by leading names and organizations in the field that will showcase the latest developments in the realm of inclusion dance.
Symposium
19
Keynote speeches Ben Evans Art, aesthetics and disability: the international creative case for inclusion Ben Evans is werkzaam voor de British Council en is verantwoordelijk voor het toegankelijk maken van kunst voor mensen met een beperking in de Europese Unie. In zijn keynote speech gaat Evans in op vragen als: hoe denken professionals in de kunstwereld over ‘beperking’ en hoe beïnvloedt dit de manier waarop kunstenaars met een beperking ondersteund worden? Is het erg dat we kunstenaars met een beperking positief discrimineren? Wat kunnen we doen om een meer inclusieve kunstsamenleving te ondersteunen?
Ben Evans works for the British Council and is responsible for increasing accessibility to the arts for people with a disability in the European Union. In his keynote speech Evans will address questions such as: how does the way arts professionals think about disability influence the way we support the work of disabled artists? Does it matter why we celebrate disabled artists? What can each of us change to support a more inclusive arts environment?
Adam Benjamin
20
Symposium
foto: De Schaapjesfabriek
Higher Education and the Body of Knowledge: Inclusion and what we have to gain Adam Benjamin is docent aan de Plymouth University en medeoprichter van het inclusiedansgezelschap Candoco Dance Company. Benjamins keynote speech geeft inzicht in de belangrijkste principes van inclusiedans en wat voor positieve gevolgen inclusiedans kan hebben voor studenten van dansopleidingen. Hij stelt dat inclusiedans in het dansonderwijs leidt tot innovatie, het oplossen van problemen en creativiteit in de leerervaring, waardoor studenten anders nadenken over zowel ethiek als schoonheid.
Adam Benjamin teaches at the Plymouth University and is co-founder of the inclusion dance company Candoco Dance Company. Benjamin’s keynote speech offers insight into the most important principles of inclusion dance and how inclusion dance can positively influence students at dance schools. He argues that adding inclusion dance to the curriculum in dance schools leads to innovation, solves problems and adds creativity to the learning experience which makes students think differently about ethics as well as beauty.
Symposium
21
Workshops Naast de plenaire keynote speeches vinden er in twee rondes diverse workshopsessies plaats om zo in kleinere groepen verder kennis te kunnen maken met of in te zoomen op opvallende aspecten uit de inclusiedanswereld. Apart from the plenary keynote speeches there are two rounds of a variety of workshop sessions so that small groups can become acquainted with, or zoom in on striking aspects of the inclusion dance world.
Workshopsessies 1
Workshopsessies 2
1. Workshop: What can you see when you can’t see – Saïd Gharbi & Ana Stegnar
1. Dansvakopleiding en beperking? – Piet Roorda (LKCA) in gesprek met vertegenwoordigers van dansvakopleidingen
2. De werkwijze van Theaterwerkplaats Tiuri – Theo Frentrop e.a. 3. Dance for Health – PUUR – Marc Vlemmix & Krisztina de Châtel
22
Symposium
foto: De Schaapjesfabriek
4. In depth: ‘The international creative case for inclusion’ – Panel discussie met Ben Evans
2. Dans voor kinderen met een beperking – De Conventie, Introdans, Onderwijsspecialisten 3. Workshop: Inclusive Dance Masterclass – Laura Jones (Stopgap Dance Company) 4. De werkwijze van Platform K en Misiconi Dance Company – Inge Lattré (Platform K) en Joop Oonk (Misiconi Dance Company)
Symposium
23
INCLab: platform voor doen, maken en tonen van inclusiedans
Programma Zondag 5 november 2017 Workshop Adam Benjamin Korzo theater, 10:00-12:00 € 10,00 Workshop Saïd Gharbi & Ana Stegnar Korzo theater, 13:00-15:00 € 10,00 Teacher Training Course Korzo theater, 10:00-15:30 € 25,00 Presentatieplatform Theater aan het Spui, 16:00-17:00 € 0,00 (reserveren via website)
Het INCLab op zondag 5 november bestaat uit workshops voor iedereen, een training voor dansdocenten over hoe je als docent inclusieve dans in je eigen praktijk kunt toepassen en een presentatieplatform waar het Holland Dance Festival project Some People Dance in première gaat. Ook worden diverse andere inclusieve initiatieven voor het voetlicht gebracht.
24
INCLab
foto: Adam Benjamin
The INCLab on Sunday November 5 consists of workshops for everyone, a training for dance teachers on how to use inclusive dance as a teacher in your own classes and a presentation platform where the Holland Dance Festival project Some People Dance will premiere. Various other inclusive initiatives will also be presented.
INCLab
25
Teacher Training Course: Encompass
Holland Dance Festival en het inclusiedansgezelschap Stopgap Dance Company werken nauw samen in het Europese project iDance: een project dat zich richt op het ondersteunen en uitdragen van innovatieve praktijken in inclusiedans.
Door: Laura Jones
26
INCLab
foto: Stopgap Dance Company
Holland Dance Festival and the inclusive dance company Stopgap Dance Company are closely working together in the European project iDance: a project that focusses on supporting and promoting innovative practices in inclusive dance.
Zowel Holland Dance Festival als Stopgap Dance Company willen mogelijkheden bieden voor dansers met een beperking, maar ook werken met dansdocenten om hen de vaardigheden te leren en vertrouwen mee te geven hoe hun danslessen inclusief te maken. De Teacher Training Course is de volgende stap in de meerjarige samenwerking tussen Holland Dance Festival en Stopgap Dance Company en is bedoeld voor dansdocenten die graag inclusief willen lesgeven.
Both Holland Dance Festival and Stopgap Dance Company are committed to providing opportunities for dancers with a disability, but also to working with dance teachers to teach them the skills and confidence needed to make their dance classes inclusive. The Teacher Training Course is the next step in the long-term collaboration between Holland Dance Festival and Stopgap Dance Company. It will be aimed at dance teachers interested in working inclusively.
Tijdens DanceAble #2 vindt een introductiecursus plaats waarbij de inclusieve methode van Stopgap Dance Company centraal staat. In de Teacher Training Course wordt gefocust op het belang van de dialoog tussen docent en leerling en het vinden van een balans tussen de heersende norm en inclusie. De dag begint met een korte inclusieve warming-up, gevolgd door een introductie van movement translation. In de middag wordt de traditionele blik op techniek onder de loep genomen en wordt besproken hoe te starten met het creĂŤren van lesmateriaal.
During DanceAble #2 there will be a one day introductory course where Stopgap Dance Company’s inclusive method is central. In the Teacher Training Course the focus will be on the importance of a dialogue between teacher and dance student and how to find a balance between excisting values and inclusion. The day will begin with a short inclusive warming-up, followed by an introduction to movement translation. In the afternoon we will unravel the traditional notions of technique and share how to begin creating bespoke exercises for dancers with a disability. INCLab
27
Workshops Adam Benjamin Meeting, connecting, finding the language Adam Benjamin is docent aan de Plymouth University en medeoprichter van de Candoco Dance Company: een inclusiedansgezelschap uit Londen dat in 1991 werd opgericht. Benjamins workshop, met de titel Meeting, connecting, finding the language, is een improvisatieworkshop voor alle niveaus waarin de grondbeginselen van inclusiedans worden geïntroduceerd. Ontmoeting, verbinding en het zoeken naar de taal van inclusiedans staan centraal. Adam Benjamin teaches at the Plymouth University and is co-founder of the inclusion dance company Candoco Dance Company that was founded in London in 1991. Benjamin’s workshop titled Meeting, connecting, finding the language, is an improvisation workshop for all levels that introduces the principles of inclusion dance. Encounter, connect and the search for the language of inclusion dance are central.
28
INCLab
Saïd Gharbi & Ana Stegnar BLINDANCE De Marokkaanse Saïd Gharbi werd op zijn 14e blind en danste in verschillende choreografieën van Wim Vandekeybus / Ultima Vez, waar hij in contact kwam met de Sloveense danseres Ana Stegnar, danseres van dit Vlaamse dansgezelschap. Gharbi heeft een eigen dansgezelschap – Les BMG – waarvoor hij samen met Stegnar choreografieën creëert. Tijdens INCLab verzorgen Gharbi en Stegnar de workshop BLINDANCE, waarin zij de mogelijkheden van blindheid in de dans onderzoeken. Hoe beïnvloedt dit de relatie tot de ruimte en andere dansers? Wat zijn de poëtische aspecten van blindheid? En kan blindheid geïntegreerd worden in een artistiek product? The Moroccan Saïd Gharbi turned blind at 14 and danced in various choreographies by Wim Vandekeybus / Ultima Vez, where he met the Slovenian dancer Ana Stegnar, dancer of this Flemish dance company. Gharbi has his own company – Les BMG – for which he creates choreographies together with Stegnar. During INCLab Gharbi and Stegnar will give the workshop BLINDANCE, where they try to explore the possibilities of blindness in dance. How affects visual impairment the relation to space and other dancers? What are the poetical aspects of blindness and how does blindness integrates in artistic creation?
Presentatieplatform Inclusiedans verdient een podium en een gezicht. Zo wordt zichtbaar wat er op het gebied van inclusiedans al is, ook ter inspiratie voor wat er in de toekomst nog kan zijn. Daarom faciliteert Holland Dance Festival tijdens INCLab een presentatieplatform als onderdeel van DanceAble #2. Inclusion dances deserves a platform and a face. To make visible what is happening in the field of inclusion dance, also to inspire what can still happen in the future. That is why Holland Dance Festival facilitates a presentation platform during INCLab as part of DanceAble #2. Tijdens dit presentatieplatform wordt allereerst de première van het Holland Dance Festival project Some People Dance gepresenteerd, waarbij de ontmoeting tussen jongeren centraal staat. Onder leiding van Nana van Moergestel en Neel Brans van Dansnest gingen jongeren van de school voor speciaal onderwijs SVO Inspecteur de Vries en van jongerendansgroep Crosstown Den Haag het dansavontuur aan. In een periode van acht weken onderzoeken de dansers hoe belangrijk het voor hen is om te spelen met beweging en om te ontdekken dat spelen zonder woorden een band schept. De choreografie kwam tot stand door de natuurlijke bewegingsdrang van de jongeren en contactimprovisatie: met slechts enkele afspraken ontvouwt het stuk zich tot een uniek portret van dansliefhebbers.
The premiere of the Holland Dance Festival project Some People Dance is the first thing that will be presented during this presentation platform where the encounter between young people is the focus. Under the guidance of Nana van Moergestel and Neel Brans of Dansnest, young students of the special needs school SVO Inspecteur de Vries and dancers of the youth dance ensemble Crosstown The Hague will take on a dance adventure. In a period of eight weeks the dancers explored how important it is for them to play with movement and they discovered that playing without words creates a bond. The choreography was born from young people’s natural need to move and contact improvisation: with just very few arrangements the piece unfolds into a unique portrait of lovers of dance.
Daarnaast heeft Holland Dance Festival een aantal Nederlandse en Vlaamse initiatieven uitgenodigd om op deze plek hun dansproject te presenteren. Met onder meer: het duet Toelatingsvoorwaarden van Sofie Roels en Wietse Vendrig; een voorproefje uit de voorstelling West Side Stories van Cardiac Output waarbij dansers met een verstandelijke beperking en professionele dansers samen dansen; het duet ReDisoverMe 1.0 waarin een vrouw met Multiple Sclerose (MS) in een choreografie van Damar Lamer samen wordt gebracht met een danseres zonder beperking; en de solo Vluchtigheden van Els van Buren.
Holland Dance Festival has also invited a number of Dutch and Flemish initiatives to present their dance project here. This includes among others: the duet Toelatingsvoorwaarden by Sofie Roels and Wietse Vendrig; a preview from the production West Side Stories by Cardiac Output that has professional dancers performing with dancers with a mental disability; the duet ReDisoverMe 1.0 where a women with Multiple Sclerosis (MS) is brought together in a choreography by Damar Lamer with a dancer without a disability; and the solo Vluchtigheden by Els van Buren.
Tot slot is er de mogelijkheid om als artiesten en publiek elkaar te ontmoeten en in gesprek te gaan.
Finally there is the opportunity for artists and audience to meet and engage in conversation. INCLab
29
Kassa informatie
Box office information
De kassa van Holland Dance Festival bevindt zich in het Korzo theater en is geopend van maandag t/m zaterdag van 12:00 tot 18:00 uur.
The box office of Holland Dance Festival is in the Korzo theater and is open on Monday through Saturday from 12.00hrs to 18.00hrs.
Prinsestraat 42 2513 CE Den Haag 070-3637540 info@korzo.nl
Prinsestraat 42 2513 CE Den Haag 070-3637540 info@korzo.nl
Online kaarten bestellen
Online tickets
U kunt online kaarten bestellen via de website van Holland Dance Festival (www.holland-dance.com). Uw kaarten worden tot 5 dagen voor de voorstelling thuis gestuurd, zodat u niet in de rij hoeft te staan bij de kassa. Betalen kan veilig met creditcard of iDeal.
You can order tickets online via the website of Holland Dance Festival (www.holland-dance.com). Your tickets will be delivered to your home until 5 days before the performance, so that you don’t have to stand in line at the box office. Payment can be done safely with creditcard or iDeal.
Gereserveerde kaarten ophalen
30
Kassa informatie
foto: De Schaapjesfabriek
Gereserveerde kaarten kunt u tot één dag voor aanvang ophalen bij de kassa van Holland Dance Festival. De kassa van Holland Dance Festival bevindt zich in het Korzo theater. Op de dag van de voorstelling kunt u gereserveerde kaarten bij het theater waar de voorstelling speelt ophalen.
Picking up reserved tickets Reserved tickets can be picked up until one day before the performance at the box office of Holland Dance Festival. The box office of Holland Dance Festival is in the Korzo theatre. On the day of the performance you can pick up reserved tickets at the venue where the performance takes place.
Kassa informatie
31
Toegankelijkheid
Accessibility
Met DanceAble #2 streeft Holland Dance Festival ernaar een event neer te zetten dat zo goed mogelijk toegankelijk is voor iedereen.
With DanceAble #2 Holland Dance Festival strives to create an event that is as accessible as possible for everyone.
Publieksbegeleiders
Ushers
Zowel tijdens de voorstellingen als het symposium zijn publieksbegeleiders aanwezig om vragen te beantwoorden en te assisteren. De begeleiders zijn herkenbaar aan de speciale badges.
Rolstoeltoegankelijkheid De theaters waar het event plaatsvindt (Korzo theater, Theater aan het Spui) zijn rolstoeltoegankelijk: er zijn rolstoelplekken in de zalen en studio’s en er zijn rolstoeltoiletten. Toch zijn de theaters niet volledig toegerust op rolstoelgebruik. De wachttijden bij een lift of toilet kunnen daarom iets langer zijn.
Blindengeleidenhonden Blindengeleidenhonden zijn zowel in het Korzo theater als in Theater aan het Spui welkom. We stellen het op prijs indien u dit van tevoren bij het desbetreffende theater aangeeft. In beide theaters is geen ringleiding aanwezig.
Doventolk Tijdens het DanceAble symposium is er een doventolk aanwezig die de plenaire gedeeltes vertaalt.
Stroboscopen en rook Op het moment van schrijven, is het niet bekend of tijdens het programma van DanceAble #2 gebruik wordt gemaakt van stroboscopen of rook. Mocht dit zo zijn, dan vermelden wij dat t.z.t. op de website.
Parkeren Houdt u er rekening mee dat het in de buurt van het Korzo theater lastig is om te parkeren en er geen invalideparkeerplaatsen zijn. De dichtstbijzijnde parkeergarage is de Torengarage (Geest 1). Tevens is er rond
32
Toegankelijkheid
het Korzo theater geen ‘Kiss & Ride’-zone. Wel kunt u voor het Korzo theater in de Prinsestraat kort stoppen om iemand uit te laten stappen en hierna een parkeerplek zoeken. Ook bij Theater aan het Spui zijn geen invalideplaatsen. De dichtstbijzijnde parkeergarage is Parkeergarage de Veerkaden (Amsterdamse Veerkade 30). Het Spuiplein is op dit moment opgebroken.
Openbaar vervoer Bus De meeste bussen in Den Haag zijn rolstoeltoegankelijk: veel bussen hebben een verlaagde instap of een loopplank. Indien u vanaf Den Haag Centraal naar het Korzo theater reist, kunt u bus 22 (richting Duindorp) of bus 24 (richting Kijkduin) nemen. U stapt uit bij halte Kneuterdijk, die zich op ca. 500 meter van het Korzo theater bevindt. Reist u vanaf Den Haag Centraal naar Theater aan het Spui, dan neemt u ook bus 22 (richting Duindorp) of bus 24 (richting Kuikduin) en stapt uit bij halte Centrum. De halte bevindt zich op ca. 250 meter van Theater aan het Spui. Tram Komt u met de tram, houdt dan rekening met de lijn die u neemt. Lijn 1, 6, 12 en 16 zijn niet rolstoeltoegankelijk: de oude rood-beige trams die rijden op deze trajecten maken gebruik van een hoge instap met traptreden. De Randstad Rail is daarentegen wel toegankelijk voor rolstoel- of scootmobiel gebruikers, mensen met een rollator of visuele handicap, doordat zij een gelijkvloerse instap hebben vanaf het perron. Reist u vanaf Den Haag Centraal naar het Korzo theater, neem dan lijn 2 (richting Kraayenstein), lijn 3 (richting Den Haag Loosduinen) of lijn 4 (richting Den Haag De Uithof) en stap uit bij halte ‘Grote Markt’. Vanaf de Grote Markt is het ca. 500 meter naar het Korzo theater. Reist u vanaf Den Haag Centraal naar Theater aan het Spui, neem dan ook lijn 2 (richting Kraayenstein), lijn 3 (richting Den Haag Loosduinen) of lijn 4 (richting Den Haag De Uithof) en stap uit bij halte ‘Spui’. Vanaf het Spui is het ca. 250 meter naar Theater aan het Spui.
During the symposium as well as during the performances there will be ushers present that will answer questions and assist. The ushers are recognizable by special badges.
The Theater aan het Spui also has no handicapped parking spaces. The closest parking garage is Parkeergarage de Veerkaden (Amsterdamse Veerkade 30). The Spuiplein is currently being renovated.
Public transport Wheelchair accessibility The theatres that host the event are wheelchair accessible (Korzo theater, Theater aan het Spui): there are spaces for wheelchairs in the theatre and studio’s and there are handicapped toilets. But the theatres are not fully equipped for wheelchairs. So the wait time at an elevator or a toilet may be a bit longer.
Guide dogs Guide dogs are welcome in the Korzo theater as well as in Theater aan het Spui. We appreciate it if you inform the theatre in question beforehand. In both theatres there is no tele-loop system present.
Sign language interpreter During the DanceAble symposium there will be a sign language interpreter present for the plenary sections.
Strobe lights and smoke At present it is unclear whether strobe lights or smoke will be used in the program of DanceAble #2. Should this be the case we will make mention of this on the website when the time comes.
Parking
Bus Most busses in The Hague are wheelchair accessible: many busses have a low entrance or a gangway. If you travel from The Hague Central to the Korzo theatre, you can take bus 22 (direction Duindorp) or bus 24 (direction Kijkduin). You exit at stop Kneuterdijk, which is approximately 500 meters from the Korzo theatre. If you are traveling from The Hague Central to Theater aan het Spui, you also take bus 22 (direction Duindorp) or bus 24 (direction Kijkduin) and exit at stop Centrum. The stop is approximately 250 meters from Theater aan het Spui. Tram If you take the tram, please note the line you take. Line 1, 6, 12 and 16 are not wheelchair accessible: the old redbeige trams that service these routes use a high step. The Randstad Rail on the other hand is accessible for wheelchair or scoot mobiles, people with a walker or a visual disability, because their entries are floor-level. Are you traveling from The Hague Central to the Korzo theater, take line 2 (direction Kraayenstein), line 3 (direction Den Haag Loosduinen) or line 4 (direction Den Haag De Uithof) and exit at stop ‘Grote Markt’. From the Grote Markt it is about 500 meters to the Korzo theater. Are you traveling from The Hague Central to the Theater aan het Spui, also take line 2 (direction Kraayenstein), line 3 (direction Den Haag Loosduinen) or line 4 (direction Den Haag De Uithof) and exit at stop ‘Spui’. From the Spui it is about 250 meters to Theater aan het Spui.
Please be advised that parking at the Korzo theatre can be a problem and there are no handicapped parking spaces. The closest parking garage is the Torengarage (Geest 1). As there is no ‘Kiss & Ride’-zone around Korzo. You may stop for a short time in front of the Korzo theatre in the Prinsestraat to let somebody out and then you can find a parking place. Toegankelijkheid
33
Credits
We zijn trots op de financiële bijdragen van: We are proud of the financial contributions from:
Directie Samuel Wuersten
Artistiek & Algemeen Directeur
Martine van Dijk
Directeur Cultuureducatie & Participatie
Bureau Cecile Stulemeijer
Bedrijfsvoering & Financiën
Simone Folten
Boekhouding
Annelies Kronenberg
Relatiemanagement & Sponsoring
BANKGIRO LOTERIJ - LOGO VOORKEUR LOGO’S: BankGiro Loterij logo liggend met pay-off
Productieteam DanceAble #2 Martine van Dijk
Artistieke leiding
Ariane Aris
Productiecoördinator
Hanna van de Ven
Productieleiding All Inclusive en Symposium
Annelieke Plugge
Productieleiding INCLab en Some People Dance
Mirte van Boheemen
Toegankelijkheid
BankGiro Loterij logo vierkant met pay-off
Marketing & PR Roel Funcken
Coördinator Marketing & PR
Djana Eminovic
Marketing & PR
Niké Mulder
Marketing & PR
Laura Cornelisse
Marketing & PR
Marijk Kuijt
Marketing & PR
Sander van Dijk
Adviseur Marketing
AANDACHTSPUNTEN: Zorg voor voldoende contrast tussen het logo en de achtergrond.
De BankGiro Loterij logo’s zijn beschikbaar in Adobe Illustrator JPG en in PNG.
Cultuureducatie & Participatie
Logo’s zijn te downloaden vanuit LotteryPhoto, www.lotteryphoto.com
Het is niet toegest om zelf logovarianten t of aan te passen
KLEUREN:
Judith van Hemert
Cultuureducatie & Participatie
In samenwerking met:
Yolanda van der Heijden
Cultuureducatie & Participatie
In collaboration with:
Joanne ter Veen
Participatie
RGB R204 G34 B41 FC C0 M100 Y100 K0 PMS 1797 HEXA #cc2229
RGB R0 G172 B236 FC C100 M0 Y0 K0 PMS Process Cyan HEXA #00acec
RGB R121 G182 B82 FC C70 M0 Y100 K0 PMS 361 HEXA #79b752
RGB R111 G122 B FC C15 M0 Y0 K PMS 431 HEXA #6f7a82
KLEURVERLOOP:
Kassa Cathy Meulemans
Hoofd Kassa
KLEURVERLOOP
Het BankGiro Loterij verloop kan toegepast worden op vlakken en teksten (voor teksten niet het gele gedee gebruiken van het verloop). Kleurverloop is te downloaden via www.lotteryphoto.co
Zie volgende pagina de verschillende BankGiro Loterij logo-varianten.
Colofon Cover foto
David Thibel
Publicatie
Holland Dance Festival, Oktober 2017
Tekst
Laura Cornelisse
Astrid van Leeuwen
(Artikel ‘DanceAble Event beleeft zijn tweede editie’
Vormgeving
Studio de Ronners
Vertaling
Jenny Mijnhijmer
Wijzigingen voorbehouden
Holland Dance Festival
Prinsestraat 42 | 2513 CE Den Haag
070-3616142 | info@holland-dance.com
www.holland-dance.com © Holland Dance Festival 34
35
holland-dance.com