ΛΑΚΩΝΙΑ_Γλώσσα - Ιστορία - Πολιτισμός

Page 1

E§§HNIKH ¢HMOKPATIA

∂£¡π∫√ ∫∞π ∫∞¶√¢π™∆ƒπ∞∫√ ¶∞¡∂¶π™∆∏ªπ√ ∞£∏¡ø¡ ¶∞π¢∞°ø°π∫√ ∆ª∏ª∞ ¢.∂.

¡√ª∞ƒÃπ∞ §∞∫ø¡π∞™

∫∂¡∆ƒ√ ∂ƒ∂À¡∞™ ∂¶π™∆∏ª∏™ ∫∞π ∂∫¶∞π¢∂À™∏™

™∆′ ¶∞¡∂§§∏¡π√ ™À¡∂¢ƒπ√ Ì ¢ÈÂıÓ‹ ™˘ÌÌÂÙÔ¯‹

§∞∫ø¡π∞ °ÏÒÛÛ· - IÛÙÔÚ›· - ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi˜

¶Ú·ÎÙÈο ™˘Ó‰ڛԢ

LIMENI VILLAGE, APEO¶O§H §AKøNIA™ 14, 15 Î·È 16 MA´OY 2004



¶EPIEXOMENA

KA§ø™OPI™MA, H ¶POB§HMATIKH TOY ™YNE¢PIOY, XAIPETI™MOI........................................................................................................

9

EI™H°H™EI™ .....................................................................................................

25

M. °. MÂÚ·ÎÏ‹˜, Afi ÙÔ Ï·˚Îfi ÔÏÈÙÈÛÌfi Ù˘ M¿Ó˘...................................

27

ÕÓÓ· §˘‰¿ÎË, EÈÎfiÓ˜ Á‰ÈÎȈÌÔ‡ ÛÙË Ï·˚΋ ÏÔÁÔÙ¯ӛ· Ù˘ M¿Ó˘...........

38

EϤÓË ¢·Ú¿ÎË, IÂÚfi ÚÔÛ·ÓËÌ· ÛÙËÓ ¶·Ó·Á›· ÙË °È¿ÙÚÈÛÛ· ÙÔ˘ T·¸Á¤ÙÔ˘: ŒÓ· «Î›ÌÂÓÔ» ÂıÓÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÌÔ‡ ̤۷ ·fi ÙËÓ ÔÙÈ΋ ÙÔ˘ ÌÂÙ·ÌÔÓÙ¤ÚÓÔ˘ ÊÂÌÈÓÈÛÌÔ‡.................................

59

K·ÏÏÈfiË °·‚·Ï¿, ¶ÚÔÈÎÔÛ‡Ìʈӷ OÈÙ‡ÏÔ˘ (1837-1848) «N˘ÌÊ¢ı›˜ ÙËÓ ÂÈÚË̤ÓËÓ..., ¤Ï·‚ÂÓ ÂȘ Úԛη...» .........................................................

69

§·ÌÚÈÓ‹ ™ÎÔ‡Ú·, TÔ MÔÓÔÙ¿ÍÈÔ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô ™¿ÚÙ˘ (1924-1929) ......

81

¢ËÌÔÛı¤Ó˘ I. ¢·ÛηϿ΢, H Á˘Ó·›Î· ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ™¿ÚÙË .....................

97

E˘ÛÙÚ¿ÙÈÔ˜ ¢Ô‡ÓÈ·˜, ¶ÔÏÈÔÚΛ· Î·È ·ÂÏ¢ı¤ÚˆÛË Ù˘ MÔÓÂÌ‚·Û›·˜....... 110 °È·ÓÓԇϷ K·ÙÛÔ˘ÁÎÚ¿ÎË, H ¿Ì˘Ó· ÛÙË NfiÙÈ· §·ÎˆÓ›·: OÈ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÙˆÓ Î¿ÛÙÚˆÓ B·Ú‰Ô‡ÓÈ·˜, ¶·ÛÛ·‚¿ Î·È KÂÏÂÊ¿˜ ......... 123 MÂÙ·Í›· ¶··ÔÛÙfiÏÔ˘, H §·ÎˆÓ›· ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ¶·˘Û·Ó›·.................. 134 ¶¤ÙÚÔ˜ M. MÔÁ¤·˜, ¶ÚfiÛˆ· ·fi ¤ÙÚ· ................................................... 137


6

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

MÂӤϷԘ °Î›‚·ÏÔ˜, KÔÈÓˆÓÈΤ˜ Î·È ÔÏÈÙÈΤ˜ ‰Ô̤˜ ÛÙËÓ AÚ¯·›· ™¿ÚÙË. H ÂÈÚÚÔ‹ ÛÙÔ ¢˘ÙÈÎfi ¢È·ÊˆÙÈÛÌfi............................................... 143 AÓ‰Ú¤·˜ NÙ¿ÚÏ·˜, H §·ÎˆÓ›· ÛÙËÓ ¶·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋ EÔ¯‹ ........................... 162 M·›ÚË KÔ˘‰Ô‡Ó·, EÌÌ·ÓÔ˘‹Ï º˘ÚÈ‹˜, Y„ËÏ‹ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Î·È ‰Èψ̷ٛ· Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ™¿ÚÙ˘ - §·ÎˆÓ›·˜ ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ÙÔ˘ ¶ÔÏÈÙÂÈ·ÎÔ‡ MÔÓÙ¤ÏÔ˘ «¶fiÏȘ-KÚ¿ÙÔ˜» ............................................ 171 °È¿ÓÓ˘ ™·˝Ù·˜, H ÌÓËÌÂȷ΋ Î·È ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿ Ù˘ M¿Ó˘. ZËÙ‹Ì·Ù· ÚÔÛÙ·Û›·˜ Î·È ·Ó¿‰ÂÈ͢ .......................................................... 186 ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ K·ÙÛ·Ê¿Ó·˜, ¶ÏËÚÔÊÔڛ˜ ·fi ÙÔÓ ˘’ ·ÚÈı. 61 ·Ó¤Î‰ÔÙÔ ÎÒ‰Èη Ù˘ MÔÓ‹˜ I‚‹ÚˆÓ ÁÈ· Û˘Ì‚¿ÓÙ· ÛÙË §·ÎˆÓ›· ÙÔ˘ 1685-1730 .... 195 M·Ú›· T˙¿ÓË, XÚ‹ÛÙÔ˜ K¯·ÁÈ¿˜, H Û˘Ì‚ÔÏ‹ Ù˘ §·ÎˆÓÈ΋˜ Á˘ ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ·ÍÈÒÓ ÙÔ˘ EÏÏËÓÈÛÌÔ‡ .............................................. 205 ÕÓÙ· K·ÙÛ›ÎË-°Î›‚·ÏÔ˘, O ÁÂÓ¤ıÏÈÔ˜ ÙfiÔ˜ ÛÙÔ ÔÈËÙÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ NÈÎËÊfiÚÔ˘ BÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ........................................................................... 218 ºÒÙ˘ ¶ÔÏ›Ù˘, H «ÔÈËÙÈ΋» Ù˘ ıËÏ˘ÎfiÙËÙ·˜: MÈ· «·Ó¿ÁÓˆÛË» ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘ °È¿ÓÓË P›ÙÛÔ˘ «MÔÓÂÌ‚·ÛÈÒÙÈÛÛ˜» ........................... 234 EϤÓË °. §ÂÔÓÙÛ›ÓË, H ™·ÚÙÈ¿ÙÈÛÛ· «EϤÓË Ù˘ TÚÔ›·˜»: M‡ıÔ˜ Î·È Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·.......................................................................... 243 E˘·ÁÁÂÏ›· M¤Ù·-¢ÚÔÁοÚË, KÒÛÙ·˜ ¢ÚÔÁοÚ˘, «AÎÙ‹ ÔÈËÙÒÓ»: TÔ °‡ıÂÈÔ ÛÙË ˙ˆ‹ Î·È ÙÔ ¤ÚÁÔ EÏÏ‹ÓˆÓ ÔÈËÙÒÓ. OÈ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÙˆÓ °È¿ÓÓË P›ÙÛÔ˘ Î·È NÈÎËÊfiÚÔ˘ BÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ........................................... 255 MËÓ¿˜ AÏ. AÏÂÍÈ¿‰Ë˜, ŒÓ· ·Ú¿ÍÂÓÔ ·Ú·Ì‡ıÈ Û ÌÈ· ·Ú·ÏÏ·Á‹ ·fi ÙË M¿ÓË .................................................................................................. 267 X·Ú¿Ï·ÌÔ˜ M·ÌÔ‡Ó˘, H Úˆı˘Ô˘ÚÁ›· (1909-1910) ÙÔ˘ K˘ÚÈ·ÎÔ‡ÏË M·˘ÚÔÌȯ¿ÏË Î·È Ô «™ÙÚ·ÙȈÙÈÎfi˜ ™‡Ó‰ÂÛÌÔ˜». EȂ‚·ÈÒÛÂȘ Î·È ·ÌÊÈÛ‚ËÙ‹ÛÂȘ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜ ˙ˆ‹˜ .............. 275 °ÈÒÚÁÔ˜ ™ÙÂÊ·Ó¿ÎÔ˜, IÛÙÔÚ›· Ù˘ M¿Ó˘ Î·È ¢È‰·ÎÙÈ΋ Ù˘ IÛÙÔÚ›·˜ ....... 284


¶∂ƒπ∂Ã√ª∂¡∞

7

NÈÎfiÏ·Ô˜ E. M·Ú·Ì¤·˜, M·ÓÈ¿ÙÈÎË AÏÏËÏÂÁÁ‡Ë: MÈ· ÚÔÛ¿ıÂÈ· Û‡Ó‰ÂÛ˘ Ù˘ TÔÈ΋˜ IÛÙÔÚ›·˜ Ì ÙȘ ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ ηٷ‚ÔϤ˜ Ù˘ M¿Ó˘ (¢‡Ô ÂÚÈÙÒÛÂȘ ·fi Ù· ı¤Ì·Ù· Ô˘ ÚÔ‚Ï‹ıËηÓ: A. TÔ È‰ÈfiÙ˘Ô ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎfi ηıÂÛÙÒ˜ Ù˘ M¿Ó˘: ·›ÙÈ· Î·È ÂȉڿÛÂȘ ÙÔ˘, Î·È B. NÈ΋ٷ˜ NËÊ¿Î˘: Ô ÊÔÚ¤·˜ ÙˆÓ ÌËÓ˘Ì¿ÙˆÓ ÙÔ˘ NÂÔÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ¢È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡ ÛÙË M¿ÓË) .............................................................................. 293 KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ §È¿ÛÎÔ˜, AÓ·ÛÙ¿ÛÈÔ˜ KfiÏÏÈ·˜, º·›Ë ¶··‰¿ÎË, H M¿ÓË ÛÙÔ ¢È·‰›ÎÙ˘Ô: ¢ÈÂÚ‡ÓËÛË Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ‰È·‰ÈÎÙ˘·ÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ Û¯ÂÙÈο Ì ÙË M¿ÓË. MÈ· ÚfiÙ·ÛË Î·Ù·Û΢‹˜ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰·˜ .................... 304



KA§ø™OPI™MA H ¶POB§HMATIKH TOY ™YNE¢PIOY XAIPETI™MOI



∏ ¶POB§HMATIKH TOY ™YNE¢PIOY ∫˘Ú›Â˜ Î·È Î‡ÚÈÔÈ, ∆Ô ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi ∆Ì‹Ì· ¢ËÌÔÙÈ΋˜ ∂Î·›‰Â˘Û˘ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ Û˘ÌÏËÚÒÓÂÈ Ê¤ÙÔ˜ Ù· ›ÎÔÛÈ ¯ÚfiÓÈ· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘. π‰Ú‡ıËΠ̠ÙÔ ÓfiÌÔ 1268/82 Î·È ¿Ú¯ÈÛÂ Ë ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ·fi ÙÔ ·Î·‰ËÌ·˚Îfi ¤ÙÔ˜ 1984-1985. ∂›ÎÔÛÈ ¯ÚfiÓÈ· ÚÔÛ·ıÂÈÒÓ ÁÈ· ÚÔÛÊÔÚ¿ ÛÙÔ˘˜ ÊÔÈÙËÙ¤˜ Ì·˜ ÔχÏ¢Ú˘ ÌfiÚʈÛ˘ ˘„ËÏÔ‡ ÂÈ¤‰Ô˘ Î·È Ù¤ÙÔÈ·˜ ÒÛÙ ӷ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È ÛÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÚÔÛ‰Ô˘, ÛÙȘ ÚÔÛ‰Ô˘ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡ Î·È ÛÙȘ ··ÈÙ‹ÛÂȘ Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜. ∂›Ó·È ·ÎfiÌË Â›ÎÔÛÈ ¯ÚfiÓÈ· Û˘Ó¯ԇ˜ ÚÔÛÊÔÚ¿˜ ÛÙÔÓ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi, ÛÙËÓ ÂÎ·›‰Â˘ÛË Î·È ÛÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Û‡ÓÔÏÔ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·. ∞˘Ù‹ ÙËÓ Â¤ÙÂÈÔ ÙˆÓ Â›ÎÔÛÈ ¯ÚfiÓˆÓ ÁÈÔÚÙ¿˙Ô˘Ì ÂʤÙÔ˜ Ì ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ·fi ÂΉËÏÒÛÂȘ Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Û˘Ó¤‰ÚÈ·, ËÌÂÚ›‰Â˜, ı·ÙÚÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ, ηÏÏÈÙ¯ÓÈΤ˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ Î·È ¿ÏϘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ·Ó¿‰ÂÈÍË Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜, Ù˘ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜, Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Î·È ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜ Î·È ÙËÓ ÂÈÛ‹Ì·ÓÛË ÛËÌ·ÓÙÈÎÒÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÒÓ ÛÙÈÁÌÒÓ Ô˘ Û˘Ó¤‚·Ï·Ó ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ Ê˘ÛÈÔÁӈ̛·˜. ∆Ô Û˘Ó¤‰ÚÈÔ Ô˘ ·Ú¯›˙ÂÈ ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘ Û‹ÌÂÚ· ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÂΉËÏÒÛˆÓ. √È ÂΉËÏÒÛÂȘ ı· Û˘Ó¯ÈÛÙÔ‡Ó ÙËÓ ÂfiÌÂÓË Â‚‰ÔÌ¿‰· 26, 27 Î·È 28 ª·˝Ô˘ ÛÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ·Ï·ÈÔ‡ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ÛÙËÓ ¶Ï¿Î·, fiÔ˘ ı· Á›ÓÔ˘Ó ÌÔ˘ÛÈΤ˜, ı·ÙÚÈΤ˜ Î·È ¿ÏϘ ηÏÏÈÙ¯ÓÈΤ˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ Î·È ı· ˘¿Ú¯Ô˘Ó Î·È ÂÎı¤Ì·Ù· ÂÈηÛÙÈÎÒÓ ¤ÚÁˆÓ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Á›ÓÂÈ ·fi ÙÔ˘˜ ÊÔÈÙËÙ¤˜. √È ÂΉËÏÒÛÂȘ ÁÈ· Ù· ›ÎÔÛÈ ¯ÚfiÓÈ· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘ ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜ ı· ÎÏ›ÛÔ˘Ó Ì ÙÔ ÙÚÈ‹ÌÂÚÔ Û˘Ó¤‰ÚÈÔ Ô˘ ı· Á›ÓÂÈ ÛÙÔ ∫ÂÓÙÚÈÎfi ∫Ù›ÚÈÔ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ ÛÙȘ 4, 5 Î·È 6 πÔ˘Ó›Ô˘ 2004. ∫·Ù¿ ÙÔ Û˘Ó¤‰ÚÈÔ ÙÔ˘ πÔ˘Ó›Ô˘ ı· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ì ٷ ÂÚȯfiÌÂÓ· ÂÓfi˜ ÂÓËÌÂÚˆÙÈÎÔ‡ ÙfiÌÔ˘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ì ‹‰Ë ÂÙÔÈÌ¿ÛÂÈ Î·È ÂÚȤ¯ÂÈ ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜ fiÏ· ·˘Ù¿ Ù· 20 ¯ÚfiÓÈ·. ∂›Û˘ ı· ·ÚÔ˘ÛÈ·ÛÙÔ‡Ó Î·È ÂÈÛËÁ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ¢È¢ı˘ÓÙÒÓ ÙˆÓ ∆Ô̤ˆÓ ÙÔ˘ ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ¿ÏÏˆÓ Û˘Ó·‰¤ÏÊˆÓ ¿Óˆ Û ı¤Ì·Ù· Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ÙÔ̤ˆÓ Î·È ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÙËÚ›ˆÓ ÙÔ˘ ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜, ÛÙȘ ÚÔÙ˘¯È·Î¤˜ Î·È ÌÂÙ·Ù˘¯È·Î¤˜ ÛÔ˘‰¤˜, ηıÒ˜ Î·È Û ¿ÏÏ· Â› ̤ÚÔ˘˜ ÁÓˆÛÙÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Î·È ı¤Ì·Ù· Ô˘ ıÂÚ·‡ÔÓÙ·È ÛÙÔ ∆Ì‹Ì· Ì·˜. ∏ ¤Ó·ÚÍË ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Û˘Ó‰ڛԢ ı· Á›ÓÂÈ ÛÙȘ 4 πÔ˘Ó›Ô˘ 2004, Ë̤ڷ ¶·Ú·Û΢‹ Î·È ÒÚ· 6 ÙÔ ·fiÁÂ˘Ì·. £· ‹Ù·Ó ȉȷ›ÙÂÚË ¯·Ú¿ ÁÈ· ÂÌ¿˜ Ó· Û·˜ ¤¯Ô˘Ì ÎÔÓÙ¿ Ì·˜ Î·È Ûã ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÂΉËÏÒÛÂȘ. ™ÙÔ ÛËÌÂÚÈÓfi Û˘Ó¤‰ÚÈÔ Ì ı¤Ì·: «§·ÎˆÓ›·: °ÏÒÛÛ· - πÛÙÔÚ›· - ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi˜» ÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË ÔÌ¿‰· ‰È·ÚÂÒÓ ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ Ú·ÁÌ·Ù‡ÂÙ·È ı¤Ì·Ù· ·fi ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÌÂÁ¿Ï˜ ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Î·È ÙȘ ʈٛ˙ÂÈ ·fi ÔÏϤ˜ Ï¢ڤ˜, ÂÈÙÚ¤ÔÓÙ·˜


12

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

¤ÙÛÈ Ó· ·Ó·‰˘ı› ÛÊ·ÈÚÈο Ë ÔÓÙfiÙËÙ· Î·È Ë Ê˘ÛÈÔÁӈ̛· Ù˘ ϷΈÓÈ΋˜ Á˘ Î·È ÙÔ˘ §¿ÎˆÓ· ÙÔ˘ ¯ı˜ Î·È ÙÔ˘ Û‹ÌÂÚ· Î·È Ó· ‰È·Ê·ÓÔ‡Ó ÔÈ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ ·‡ÚÈÔ. ∆Ô ›‰ÈÔ ı¤Ì· ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı› Î·È ÁÈ· ¿ÏϘ ÂÏÏËÓÈΤ˜ ÁˆÓȤ˜ Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· Ì ÂÈÙ˘¯›·. °È·Ù› ÂÈϤͷÌ ÙË §·ÎˆÓ›·; ŒÂÈÙ· ·fi ÔÏÏ‹ ÛΤ„Ë Î·È Û˘˙‹ÙËÛË, ηٷϋͷÌ ÛÙËÓ ·fiÊ·ÛË fiÙÈ Ë §·ÎˆÓ›· ÚÔÛʤÚÂÈ ¤Ó·Ó ÏÔ‡ÙÔ Ù˘¯ÒÓ Ù˘ Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ʈÙÈÛı› Â·ÚÎÒ˜. ∏ ÁÏÒÛÛ·, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, fiˆ˜ ÍÂÎÈÓ¿ ·fi ÙË ‰ˆÚÈ΋ ‰È¿ÏÂÎÙÔ Ù˘ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜, fiˆ˜ ÂÚÓ¿ ·fi ÙÔ˘˜ ¡fiÌÔ˘˜ ÙÔ˘ ¶Ï‹ıˆÓÔ˜ °ÂÌÈÛÙÔ‡, fiˆ˜ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÛÙ· Ì·ÓÈ¿ÙÈη ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ· Î·È ÙË ÓÙÔÈÔÏ·ÏÈ¿ Ù˘ ª¿Ó˘ ·Ú¤¯ÂÈ ¤Ó· ¢ڇ ‰›Ô ÁÈ· ÂӉȷʤÚÔ˘Û˜ ÁψÛÛÔÏÔÁÈΤ˜, Ï·ÔÁÚ·ÊÈΤ˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜ Î·È ¤Ú¢Ó˜. √ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ¿ÏÈ ÌÔÚ› Ó· ÛÙ·ı› Û ÔÏÏ¿ ÛËÌ›· Ù˘ ÈÛÙÔÚÈ΋˜ ‰È·‰ÚÔÌ‹˜ Ô˘ ÍÂÎÈÓ¿ ·fi ÙȘ ∞̇ÎϘ Î·È ÙËÓ ·Ú¯·›· ™¿ÚÙË, ÂÚÓ¿ ·fi ÙÔ µ˘˙·ÓÙÈÓfi ¢ÂÛÔÙ¿ÙÔ ÙÔ˘ ª˘ÛÙÚ¿ Î·È Û˘Ó¯›˙ÂÈ Ì ÙȘ ÚÔÛ¿ıÂȘ ÁÈ· ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›· ·fi ÙÔ˘˜ ∆Ô‡ÚÎÔ˘˜, Ù· √ÚψÊÈο Î·È ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ÙˆÓ ª·ÓÈ·ÙÒÓ Ô˘ ÍÂΛÓËÛ·Ó ÙÔÓ ·ÁÒÓ· ÛÙȘ 17 ª·ÚÙ›Ô˘ ÙÔ˘ ’21 ·fi ÙÔ‡ÙÔÓ Â‰Ò ÙÔÓ ÙfiÔ, ÙËÓ ∞ÚÂfiÔÏË, ›¯·Ó ¤ÓÙÔÓË ·ÚÔ˘Û›· ηıã fiÏË ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ¿ ÙÔ˘ Û ÔÏÏ¿ ÛËÌ›· Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ Î·È Ì ÙȘ ӛΘ ÙÔ˘˜ ÛÙË µ¤ÚÁ· Î·È ÙÔ ¢ÈÚfi Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ¤ÎÏÂÈÛ·Ó ÙÔÓ Î‡ÎÏÔ ÙˆÓ ·ÁÒÓˆÓ Î·È Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙË Ó›ÎË Î·È ÛÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ÂχıÂÚ˘ ∂ÏÏ¿‰·˜. ∆· ·ÔÌÂÈÓ¿ÚÈ· ·fi ÙȘ ·Ï·ÈfiÙÂÚ˜ Ê¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÛÙË Ï·ÎˆÓÈ΋ ÁË Â›Ó·È ¿ÊıÔÓ·. ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÔ› ÙfiÔÈ ‰È¿Û·ÚÙÔÈ ·fi ÙËÓ ¶ÂÏÏ¿Ó·, ÙË ™¿ÚÙË Î·È ÙÔ µ·ÊÂÈfi ̤¯ÚÈ ÙÔ ¡ÂÎÚÔÌ·ÓÙÂ›Ô Î·È ÙÔ Ó·fi ÙÔ˘ ∞fiÏψӷ ÛÙÔ ∞ÎÚÔÙ·›Ó·ÚÔ. µ˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ÂÎÎÏËۛ˜ ·Ì¤ÙÚËÙ˜ ÎÈ ÂӉȷʤÚÔ˘Û˜. ∫·ÛÙÚÔÔÏÈÙ›˜ fiˆ˜ Ë ªÔÓÂÌ‚·ÛÈ¿ Î·È Ô ª˘ÛÙÚ¿˜ ··Ú¿ÌÈÏϘ. ∫¿ÛÙÚ· ÊÚ¿ÁÎÈη, ·Ó¤ÌÔÚÊ·, fiˆ˜ ·˘Ù¿ ÛÙÔ °ÂÚ¿ÎÈ, ÛÙÔÓ ¶·ÛÛ·‚¿ Î·È ÛÙÔ ª¤˙·Ô, ηıÒ˜ Î·È ÙÔ ÙÔ˘ÚÎÈÎfi οÛÙÚÔ ÛÙËÓ ∫ÂÏÂÊ¿. ∞ÏÏ¿ Î·È ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ˜ ÙˆÓ °Ú·ÌÌ¿ÙˆÓ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ¤¯ÂÈ Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÈ Ë Ï·ÎˆÓÈ΋ ÁË. ∫·Ù¿ ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·, ·Ó ‰ÂÓ ¤ıÚ„ ÙÔÓ ∆˘ÚÙ·›Ô Î·È ÙÔÓ ∞ÏÎÌ¿Ó·, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÙÔ˘˜ ÂÓ¤Ó¢Û ӷ ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó Ô ÚÒÙÔ˜ Ì ÙȘ ÂÏÂÁ›˜ ÙÔ˘ ÙÔ Û·ÚÙÈ·ÙÈÎfi ·ÙÚȈÙÈÛÌfi ÎÈ Ô ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ Ì ٷ ¯ÔÚÈο ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·Ù· Ù· ˙ˆËÚ¿ Ê˘ÛÈÔÏ·ÙÚÈο ÙÔ˘ Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·. ∞fi ÙË ™¿ÚÙË Î·Ù·ÁfiÙ·Ó Ô ∞Á·ı›ÓÔ˜, ‰È·ÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˜ ÁÈ·ÙÚfi˜ ÙÔ˘ 1Ô˘ Ì.Ã. ·ÈÒÓ· «·Ó‹Ú Ô˘ Ô Ù˘¯ÒÓ», ηٿ ÙË ÊÚ¿ÛË ÙÔ˘ ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ÁÈ·ÙÚÔ‡ °·ÏËÓÔ‡. ªÂ ÙË ™¿ÚÙË Î·È ÙÔ ª˘ÛÙÚ¿ Â›Ó·È Û˘Ó‰Â‰Â̤ÓÔ ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ °ÂˆÚÁ›Ô˘ ¶Ï‹ıˆÓÔ˜ °ÂÌÈÛÙÔ‡, ÙÔ˘ ÓÂÔÏ·ÙˆÓÈÎÔ‡ ÊÈÏÔÛfiÊÔ˘ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ Ù˘ ∞ÏÒÛˆ˜. ∫·È ·fi ÙÔ˘˜ ÓÂfiÙÂÚÔ˘˜, §¿ÎˆÓ·˜ ‹Ù·Ó Ô ÔÈËÙ‹˜ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˜ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜, ÌÈ· ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ· Ì ‹ıÔ˜, Û˘Ó¤ÂÈ·, ¢Á¤ÓÂÈ· Î·È ÛÂÌÓfiÙËÙ·, Ì ÔχÏ¢ÚË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·, ÙÔÓ ÔÔ›Ô Â›¯·Ì ÙË ¯·Ú¿ Î·È ÙËÓ ÙÈÌ‹ Ó· ÙÔÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ì ÛÙÔ ∆Ì‹Ì· Ì·˜ fiÛÔ ·ÎfiÌË ˙Ô‡ÛÂ. ∞fi ÙË ªÔÓÂÌ‚·ÛÈ¿ ‹Ù·Ó Â›Û˘ Î·È Ô °È¿ÓÓ˘ ƒ›ÙÛÔ˜, Ô ÔÈËÙ‹˜ Ô˘ ›ÛÙ„ ÛÙȘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Ù˘ ƒˆÌÈÔÛ‡Ó˘ Î·È ‡ÌÓËÛ ÙË ‰˘Ó·ÌÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ Ï·-


X∞πƒ∂∆π™ª√π

13

Ô‡ Ì·˜ Î·È ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘ ÛÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Á›ÁÓÂÛı·È. ª· ¤Ú· ·fi Ù· ÌÂÁ¿Ï· ÔÓfiÌ·Ù·, ÂÎÙfi˜ ·fi Ù· ÁÓˆÛÙ¿ ÈÛÙÔÚÈο ÁÂÁÔÓfiÙ· Î·È Ù· ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈο ̤ÚË Ì ÙÔ˘˜ ÔÏÏÔ‡˜ ÂÈÛΤÙ˜, ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÚfiÛˆ·, ÙfiÔÈ, ÌÓËÌ›· ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ Î·È ÁÂÁÔÓfiÙ· Ô˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙ¿ ÛÙÔ Â˘Ú‡ ÎÔÈÓfi, Î·È Ô˘ ˆÛÙfiÛÔ Â›¯·Ó Î·È ¤¯Ô˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈ΋ Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÛÙËÓ ÔÏÈÙÈÛÙÈ΋ Î·È fiÔÈ· ¿ÏÏË ‰È·ÌfiÚʈÛË Ù˘ ϷΈÓÈ΋˜ Î·È Î·Ùã Â¤ÎÙ·ÛË Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ Ê˘ÛÈÔÁӈ̛·˜, Î·È Ù· ÔÔ›· ı· ¤¯Ô˘Ì ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘ÌÂ. ∞˘Ùfi˜ Â›Ó·È Î·È Ô ÛÙfi¯Ô˜ ÙÔ˘ Û˘Ó‰ڛԢ. ∆Ô Â›Â‰Ô ÙˆÓ ÂÈÛËÁ‹ÛÂˆÓ Â›Ó·È ˘„ËÏfi Î·È Â›Ì·È ‚¤‚·ÈÔ˜ fiÙÈ ı· ¤¯Ô˘Ó Î·È Ôχ ÂӉȷʤÚÔÓ. À¿Ú¯Ô˘Ó ÂÈÛËÁ‹ÛÂȘ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û ı¤Ì·Ù· §·ÔÁÚ·Ê›·˜, Â›Û˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÂÈÛËÁ‹ÛÂȘ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙËÓ πÛÙÔÚ›·, ÛÙËÓ KÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁ›·, ÛÙȘ ¶ÔÏÈÙÈΤ˜ EÈÛً̘ Î·È ·ÚÎÂÙ¤˜ ÂÈÛËÁ‹ÛÂȘ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û ı¤Ì·Ù· §ÔÁÔÙ¯ӛ·˜. £· ‹ıÂÏ· Ó· ¢¯·ÚÈÛÙ‹Ûˆ fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÂÈÛËÁËÙ¤˜ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ô˘ ¤Î·Ó·Ó Ó· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÔ˘Ó ·ÍÈfiÏÔÁÔ Î·È Ôχ ÂӉȷʤÚÔÓ ˘ÏÈÎfi Î·È Ó· Ì·˜ ÙÔ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó Û˘ÓÔÙÈο Ûã ·˘Ùfi ÙÔ Û˘Ó¤‰ÚÈÔ. £· ‹ıÂÏ· Ó· ¢¯·ÚÈÛÙ‹Ûˆ ÙÔ˘˜ ¯ÔÚËÁÔ‡˜ ÙÔ˘ Û˘Ó‰ڛԢ, ÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ∞ıËÓÒÓ, ÙË ¡ÔÌ·Ú¯›· §·ÎˆÓ›·˜ Ô˘ Â›Ó·È Î·È Û˘Ó‰ÈÔÚÁ·ÓÒÙÚÈ· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Û˘Ó‰ڛԢ, ÙÔ ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ∂ıÓÈ΋˜ ¶·È‰Â›·˜ Î·È £ÚËÛÎÂ˘Ì¿ÙˆÓ, ÙÔ ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Î·È ÙȘ ∂ΉfiÛÂȘ «∞ÙÚ·fi˜», ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÛÙ‹ÚÈÍ·Ó ÙÔ Û˘Ó¤‰ÚÈÔ ÔÈÎÔÓÔÌÈο ‹ Ì ¿ÏÏÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜. ∂˘¯·ÚÈÛÙÒ Â›Û˘ Ù· ̤ÏË Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ Î·È Ù˘ ÔÚÁ·ÓˆÙÈ΋˜ ÂÈÙÚÔ‹˜ ÙÔ˘ Û˘Ó‰ڛԢ, Ù· ̤ÏË Ù˘ ÙÔÈ΋˜ ÔÚÁ·ÓˆÙÈ΋˜ ÂÈÙÚÔ‹˜ Î·È Ù· ̤ÏË Ù˘ ÁÚ·ÌÌ·Ù›·˜ ÙÔ˘ Û˘Ó‰ڛԢ, Ù· ÔÔ›· ÂÚÁ¿ÛÙËÎ·Ó ÛÎÏËÚ¿ ÁÈ· Ó· ÚÔÂÙÔÈÌ¿ÛÔ˘Ó ÙÔ Û˘Ó¤‰ÚÈÔ Ì ÙÔÓ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ‰˘Ó·Ùfi ÙÚfiÔ. ∂˘¯·ÚÈÛÙÒ È‰È·›ÙÂÚ· ÙÔ Û˘Ó¿‰ÂÏÊÔ Î. ∫ˆÓ/ÓÔ º·ÛÔ‡ÏË, Ù·Ì›· ÙÔ˘ Û˘Ó‰ڛԢ, Î·È ÙÔÓ ÂȉÈÎfi ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ· ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ Î. ¶·Ó·ÁÈÒÙË ª·ÓÈ¿ÙË, ¯ˆÚ›˜ ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Ë Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ Û˘Ó‰ڛԢ ı· ‹Ù·Ó ·‰‡Ó·ÙË. £¤Ïˆ Ó· ¢¯·ÚÈÛÙ‹Ûˆ ȉȷ›ÙÂÚ· ÙÔÓ ¶Ú‡Ù·ÓË ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ Î‡ÚÈÔ °ÈÒÚÁÔ ª·ÌÈÓÈÒÙË, Ô˘ Â›Ó·È Û‹ÌÂÚ· Ì·˙› Ì·˜ Î·È ı· οÓÂÈ ÙËÓ ÂÓ·ÚÎÙ‹ÚÈ· ÔÌÈÏ›· ÙÔ˘ Û˘Ó‰ڛԢ. ∂›Û˘ ı¤Ïˆ Ó· ¢¯·ÚÈÛÙ‹Ûˆ ÙÔ˘˜ ∞ÓÙÈÚ˘Ù¿ÓÂȘ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ Î.Î. ªÈ¯¿ÏË ¢ÂÚÌÈÙ˙¿ÎË, ÃÚ›ÛÙÔ ∫›ÙÙ·, ¢ËÌÔÛı¤ÓË ∞ÛËÌ·ÎfiÔ˘ÏÔ Î·ıÒ˜ Î·È ÙÔÓ ÚÔ˚ÛÙ¿ÌÂÓÔ °Ú·ÌÌ·Ù›·˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ Î. ¶·Ó·ÁÈÒÙË ∫ÔÓÙfi, Ô˘ ·Ú¿ ÙÔ ÊfiÚÙÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Û‹ÌÂÚ· ÎÔÓÙ¿ Ì·˜. £· ‹ıÂÏ· Ù¤ÏÔ˜ Ó· ¢¯·ÚÈÛÙ‹Ûˆ: ñ ∆Ô ™Â‚·ÛÌÈfiÙ·ÙÔ ªËÙÚÔÔÏ›ÙË °˘ı›Ԣ, √ÈÙ‡ÏÔ˘, ∑·ÚÓ¿Ù·˜ Î·È ¶¿Û˘ ª¿Ó˘ Î.Î. ÃÚ˘ÛfiÛÙÔÌÔ. ñ ∆Ô ¡ÔÌ¿Ú¯Ë §·ÎˆÓ›·˜ ·ÚÈÔ ∫ˆÓ/ÓÔ ºÔ‡Úη Î·È ÙÔ ¡Ô̷گȷÎfi ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ ÙÔ˘ ¡ÔÌÔ‡.


14

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ñ ∆Ô˘˜ BÔ˘ÏÂ˘Ù¤˜ ÙÔ˘ ¡ÔÌÔ‡ Î.Î. ¶·Ó·ÁÈÒÙË ™Î·Ó‰·Ï¿ÎË, YÊ˘Ô˘ÚÁfi E͈ÙÂÚÈÎÒÓ, ∞ı·Ó¿ÛÈÔ ¢·‚¿ÎË, KÔÛÌ‹ÙÔÚ· Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ µÔ˘Ï‹˜, Î·È §ÂˆÓ›‰· °ÚËÁÔÚ¿ÎÔ. ñ ∆Ô ¢‹Ì·Ú¯Ô √ÈÙ‡ÏÔ˘ ·ÚÈÔ ¶¤ÙÚÔ ∞Ó‰Ú¿ÎÔ Î·È ÙÔ ¢ËÌÔÙÈÎfi ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ ÙÔ˘ ¢‹ÌÔ˘. ñ ∆Ô ¢‹Ì·Ú¯Ô ∞Ó·ÙÔÏÈ΋˜ ª¿Ó˘ ·ÚÈÔ ¶·Ó·ÁÈÒÙË∆ÛÈÚÈÁÒÙË. ñ ∆Ô ¢‹Ì·Ú¯Ô ™¿ÚÙ˘ ·ÚÈÔ ™·Ú¿ÓÙÔ ∞ÓÙˆÓ¿ÎÔ. ñ ∆Ô ¢‹Ì·Ú¯Ô ª˘ÛÙÚ¿ ·ÚÈÔ √‰˘ÛÛ¤· ∫·ÙÛÔ˘ÁÎÚ¿ÎË. ñ ∆Ô ¢‹Ì·Ú¯Ô °˘ı›Ԣ ·ÚÈÔ ¶¤ÙÚÔ ∆˙ˆÚÙ˙¿ÎË. ñ ∆ÔÓ ¶ÂÚÈÊÂÚÂÈ·Îfi ¢/ÓÙ‹ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ Î·È ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂Î·›‰Â˘Û˘ Ù˘ ¶ÂÚÈʤÚÂÈ·˜ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ ·ÚÈÔ ªÈ¯¿ÏË ™Ô‡ÌÏË. ñ ∆ÔÓ ¶ÚÔ˚ÛÙ¿ÌÂÓÔ EÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ Î·È ¶·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ K·ıÔ‰‹ÁËÛ˘ ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂Î·›‰Â˘Û˘ ¶ÂÚÈʤÚÂÈ·˜ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ ·ÚÈÔ ¶·Ó·ÁÈÒÙË •ËÓÙ¿Ú·. ñ ∆ÔÓ ¶ÚÔ˚ÛÙ¿ÌÂÓÔ EÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ Î·È ¶·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ K·ıÔ‰‹ÁËÛ˘ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂Î·›‰Â˘Û˘ ¶ÂÚÈʤÚÂÈ·˜ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ ·ÚÈÔ °ÂÒÚÁÈÔ ¡¿Û·ÈÓ·. ñ ∆Ô ¢È¢ı˘ÓÙ‹ Ù˘ ¢È‡ı˘ÓÛ˘ ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂Î·›‰Â˘Û˘ ÙÔ˘ ¡ÔÌÔ‡ §·ÎˆÓ›·˜ ·ÚÈÔ ∞ÓÙÒÓË ∫ÂΤ. ñ ∆Ô ¢È¢ı˘ÓÙ‹ Ù˘ ¢È‡ı˘ÓÛ˘ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂Î·›‰Â˘Û˘ ÙÔ˘ ¡ÔÌÔ‡ §·ÎˆÓ›·˜ ·ÚÈÔ ºÒÙË ¶ÔÏ›ÙË. ñ ∆ÔÓ ¶ÚÔ˚ÛÙ¿ÌÂÓÔ ÙÔ˘ 1Ô˘ °Ú·Ê›Ԣ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂Î·›‰Â˘Û˘ ¡ÔÌÔ‡ §·ÎˆÓ›·˜ ·ÚÈÔ πˆ¿ÓÓË ºÔ˘Ú›‰Ë. ñ ∆ÔÓ ¶ÚÔ˚ÛÙ¿ÌÂÓÔ ÙÔ˘ 2Ô˘ °Ú·Ê›Ԣ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂Î·›‰Â˘Û˘ ¡ÔÌÔ‡ §·ÎˆÓ›·˜ ·ÚÈÔ ∂˘¿ÁÁÂÏÔ ∫ÔṲ̂ÙÔ. ∂˘¯·ÚÈÛÙÒ Ù¤ÏÔ˜ fiÏÔ˘˜ ÂÛ¿˜ Ô˘ Ì·˜ ÙÈÌ¿Ù Ì ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· Û·˜. K·ıËÁËÙ‹˜ £Âfi‰ˆÚÔ˜ °. EÍ·Ú¯¿ÎÔ˜ ¶Úfi‰ÚÔ˜ ÙÔ˘ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ TÌ‹Ì·ÙÔ˜ ¢.E. ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ AıËÓÒÓ Î·È ¶Úfi‰ÚÔ˜ ÙÔ˘ K¤ÓÙÚÔ˘ ŒÚ¢ӷ˜ EÈÛÙ‹Ì˘ Î·È EÎ·›‰Â˘Û˘


X∞πƒ∂∆π™ª√π

15

X·ÈÚÂÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ¢ËÌ¿Ú¯Ô˘ √ÈÙ‡ÏÔ˘ (¢˘ÙÈ΋˜ ª¤Û· ª¿Ó˘) ¶¤ÙÚÔ˘ ∞Ó‰Ú¿ÎÔ˘

∞Á·ËÙ¤ Ì·˜ Î. ¶Úfi‰ÚÂ, ¶·Ú¿ ÙËÓ ·ÏËı‹ ÌÔ˘ ‚Ô‡ÏËÛË Ó· ‚Ú›ÛÎÔÌ·È Û‹ÌÂÚ· ÎÔÓÙ¿ Û·˜ ‰ÂÓ ÙÔ Î·ÙfiÚıˆÛ·. ∫·È ·˘Ùfi ÏfiÁˆ ¤ÎÙ·ÎÙˆÓ ÏfiÁˆÓ ÌË ‰˘Ó¿ÌÂÓˆÓ Ó· ÚÔ‚ÏÂÊıÔ‡Ó. ¡ÈÒıÔÓÙ·˜ ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË Ó· ÂÈÎÔÈÓˆÓ‹Ûˆ Ì·˙› Û·˜, ÂÈÙÚ¤„Ù ÌÔ˘ Ó· ·¢ı‡Óˆ ¤Ó· Û‡ÓÙÔÌÔ ¯·ÈÚÂÙÈÛÌfi ÛÙÔ ™˘Ó¤‰ÚÈfi Û·˜. ∫˘Ú›Â˜ Î·È ∫‡ÚÈÔÈ, ∂‰Ò, ÛÙËÓ Î·Ú‰È¿ Ù˘ ª¿Ó˘, fiÔ˘ ÂȯÂÈÚÂ›Ù·È ÌÈ· ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÛÙË °ÏÒÛÛ·, ÛÙËÓ πÛÙÔÚ›· Î·È ÛÙÔÓ ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi, ÂÈı˘Ìԇ̠ӷ Û·˜ ηψÛÔÚ›ÛÔ˘ÌÂ. ∂‰Ò, ÛÙÔÓ Í¯ˆÚÈÛÙfi ·˘Ùfi ÙfiÔ Ì·˜, ·ÏÒÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ÓÔ˘ Î·È ÙȘ ·ÈÛı‹ÛÂȘ, ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ Î·È ÙË ÓÔÛÙ·ÏÁ›·, οÓÔ˘Ì ı˘Û›·! °È· Ó· ʇÁÂÈ Ë Ï‹ıË ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜, ÁÈ· Ó· Í·Ó·˙ˆÓÙ·Ó¤„Ô˘Ó ÔÈ ‰ÚfiÌÔÈ Ô˘ Ì·˜ Ô‰‹ÁËÛ·Ó Ì¤¯ÚÈ Â‰Ò! ∂Û›˜, fiÏÔÈ ÂÛ›˜ Ô˘ Û·˜ ‚·Ú·›ÓÂÈ Ë ÁÓÒÛË, Ë È‰¤· Î·È Ë ÂÈı˘Ì›· Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜, ηÏÒ˜ ÙÔ ÂȯÂÈÚ›ÙÂ! °È·Ù› Û’ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÈÛÙÔÚÈÎfi Î·È Í¯ˆÚÈÛÙfi ÙfiÔ ˘¿Ú¯ÂÈ ÏÔ‡ÛÈÔ ·ÚÂÏıfiÓ. ∫·È ÂÌ›˜ Â‰Ò ÔÈ ÓÙfiÈÔÈ ÙÔ ÓÈÒıÔ˘Ì ӷ ¯ÔÚ‡ÂÈ Î¿Ùˆ ·fi Ù· fi‰È· Ì·˜, ̤۷ ÛÙËÓ „˘¯‹ Ì·˜. ™·Ó ÙȘ Ì·Á¢ÙÈΤ˜ ÓÂڿȉ˜ ÛÙÔ Ï˘Îfiʈ˜ Î·È ÛÙÔ Ï˘Î·˘Á¤˜, ÛÙÔ ˘ÂÚ‹Ê·ÓÔ ÙˆÓ ‚Ú¿¯ˆÓ, ÙˆÓ ‚Ô˘ÓÒÓ Î·È Ù˘ ·ÂÚ·ÓÙÔÛ‡Ó˘ Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜, Û’ ·˘Ùfi ÙÔ ·‡ıÌÂÓÔ ·ÚÂÏıfiÓ. ∂›Ì·ÛÙ ۛÁÔ˘ÚÔÈ fiÙÈ Ì’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÚÔÙ›ÓÂÙ·È ¤Ó· ·ÁοÏÈ·ÛÌ· ÛÙÔÚÁ‹˜ Ô˘ ı· Ì·˜ ÂÓ‰˘Ó·ÌÒÓÂÈ ÁÈ· «Û˘Ó¤¯ÂÈ·˜ ÛÙfi¯ˆÓ». ∞ÎfiÌ· ı· Ì·˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ‰È·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ì ∞Ú¯¤˜, ∞͛˜ Î·È π‰·ÓÈο Ô˘ ı· ·Ó·Î·Ï‡„ÂÙÂ. ™·˜ ¢¯·ÚÈÛÙԇ̠ÂÍ·ÈÚÂÙÈο! ∞ÏÏ¿ ȉȷÈÙ¤Úˆ˜ ÂÈÙÚ¤„Ù ̷˜ Ó· ¢¯·ÚÈÛÙ‹ÛÔ˘Ì ·fi ‚¿ıÔ˘˜ ηډ›·˜ ÙÔÓ ·Á·ËÙfi Ì·˜ Ê›ÏÔ, ÙÔÓ ÂÈÊ·Ó‹ ª·ÓÈ¿ÙË, ÙÔÓ ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·Îfi Ì·˜ ‰¿ÛηÏÔ, ÙÔÓ Î. £Âfi‰ˆÚÔ ∂Í·Ú¯¿ÎÔ, Ô˘ οÓÂÈ ı˘Û›Â˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÙfiÔ ÙÔ˘, ÙËÓ È‰È·›ÙÂÚ‹ Ì·˜ ·ÙÚ›‰·! ¢¿ÛηϤ Ì·˜, Û’ ¢¯·ÚÈÛÙÔ‡ÌÂ Î·È Ó· ÙÔ ÁÓˆÚ›˙ÂȘ: ı· ‚Ú›ÛÎÂÛ·È ÛÙËÓ Î·Ú‰È¤˜ Ì·˜ ÁÈ· ¿ÓÙ·! ∫˘Ú›Â˜ Î·È ∫‡ÚÈÔÈ, K·Ï‹ ÂÈÙ˘¯›· ÛÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ Û·˜ Î·È Ó· ÂÚ¿ÛÂÙ ηϿ ÛÙË ª¿ÓË Ì·˜! ™ÙË ª¿ÓË Ô˘ ÙÈÌ¿Ù ۋÌÂÚ· Ì ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· Û·˜.


16

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

X·ÈÚÂÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ¢ËÌ¿Ú¯Ô˘ ª˘ÛÙÚ¿ √‰˘ÛÛ¤· ∫·ÙÛÔ˘ÁÎÚ¿ÎË ªÂ ȉȷ›ÙÂÚË ¯·Ú¿ Î·È ‚·ıÈ¿ Û˘ÁΛÓËÛË ı¤Ïˆ ÚÒÙ· Ó· Û˘Á¯·ÚÒ fiÏÔ˘˜ fiÛÔ˘˜ ›¯·Ó ÙËÓ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· Î·È ‚Ô‹ıËÛ·Ó ÁÈ· ÙË ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙÔ˘ ™∆′ ¶ÂÚÈÊÂÚÂÈ·ÎÔ‡ ™˘Ó‰ڛԢ ÙÔ˘ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜ ¢ËÌÔÙÈ΋˜ ∂Î·›‰Â˘Û˘ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ ÁÈ· ÙÔÓ ÂÔÚÙ·ÛÌfi ›ÎÔÛÈ ¯ÚfiÓˆÓ ÁfiÓÈÌ˘ ·ÚÔ˘Û›·˜ ÛÙËÓ ÂÎ·›‰Â˘ÛË Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ÙÔÓ ¶Úfi‰Úfi ÙÔ˘, ∫·ıËÁËÙ‹ Î·È Ê›ÏÔ Î. £Âfi‰ˆÚÔ ∂Í·Ú¯¿ÎÔ, Ô˘ ·ÔÊ¿ÛÈÛ ·˘Ùfi ÙÔ ™˘Ó¤‰ÚÈÔ Ó· Â›Ó·È ·ÊȤڈ̷ ÛÙË §·ÎˆÓ›· Î·È Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı› Â‰Ò ÛÙËÓ ∞ÚÂfiÔÏË Ì ı¤Ì· «§·ÎˆÓ›·: °ÏÒÛÛ· - πÛÙÔÚ›· - ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi˜». ¢Â‡ÙÂÚÔÓ, ÂÁοډȷ ¯·ÈÚÂÙ›˙ˆ fiÏÔ˘˜ ÂÛ¿˜ Î·È Û·˜ ÂÎÌ˘ÛÙËÚ‡ÔÌ·È ˆ˜ οı ÊÔÚ¿ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÌ·È ÛÙËÓ ∞ÚÂfiÔÏË ÓÈÒıˆ ¿ÏÏÔ˜ ¿ÓıÚˆÔ˜, ÁÈ·Ù› ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÌÚÔÛÙ¿ ÌÔ˘ ÔÈ Ë̤Ú˜ Ô˘ ¤˙ËÛ· fiÙ·Ó ˘ËÚÂÙÔ‡Û· ˆ˜ ηıËÁËÙ‹˜ ÛÙÔ °˘ÌÓ¿ÛÈÔ Î·È §‡ÎÂÈÔ ∞ÚÂfiÔÏ˘, ÔÈ Ôԛ˜ ÛËÌ¿‰Â„·Ó ¤ÓÙÔÓ· ÙË ˙ˆ‹ ÌÔ˘ Î·È ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È Ë Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ ÌÔ˘ ÊfiÚÙÈÛË. ªÂ ÙÔ ™˘Ó¤‰ÚÈÔ ·˘Ùfi ı· Ì·˜ ‰Ôı› Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ì ·ÍÈfiÏÔÁ˜ ÂÈÛËÁ‹ÛÂȘ ·fi ‰È·ÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘˜ ÔÌÈÏËÙ¤˜ Î·È Ì ÂÈÛΤ„ÂȘ ̤۷ ÛÙÔ ‰È‹ÌÂÚÔ Ó· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ì ÙË §·ÎˆÓ›·, ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘, ÙË ÁÏÒÛÛ· Ù˘ Î·È ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi Ù˘. ∂›Ó·È Ë ÛÔ‚·ÚfiÙÂÚË ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÁÈ· Ó· ‚ÁÂÈ Î·È Ë §·ÎˆÓ›· ÂÎÙfi˜ ÙˆÓ Û˘ÓfiÚˆÓ Ù˘, Ó· ÚÔ‚ÏËı›, Ó· ÚÔÛÂÏ·ÛÂÈ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Ù˘ ÔÏÈÙ›·˜ ÁÈ· ÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÙˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Ù˘. ∂›Ó·È ÌÈ· ·ÍÈfiÏÔÁË ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ·, Ô˘ ÙÔÓÒÓÂÈ ÙËÓ ÂÚÈʤÚÂÈ·, Ù˘ ‰›ÓÂÈ ÂÏ›‰Â˜ ÁÈ· ·ÔΤÓÙÚˆÛË, ·Ó¿Ù˘ÍË Î·È ÌÈ· ¢ԛˆÓË ÚÔÔÙÈ΋ ÁÈ· ÙËÓ ·Ú·¤Ú· ÔÚ›· Ù˘. ∂‰Ò, Û ¤Ó· ÙfiÛÔ fiÌÔÚÊÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, Ì·ÎÚÈ¿ ·fi ÙÔ ıfiÚ˘‚Ô Î·È ÙË ÌÔÏ˘Ṳ̂ÓË ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ·, ‰Ò, οو ·fi ÙÔÓ Î·Ù·Á¿Ï·ÓÔ Ô˘Ú·Ófi Î·È ÙË ‰ÚÔÛÂÚ‹ ÂÏ·Á›ÛÈ· ·‡Ú·, ‰Ò, Ô˘ Ë ÈÛÙÔÚ›· Â›Ó·È ·ÚÔ‡Û·, ÌÔÚԇ̠ӷ Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘ÌÂ Î·È Ó· ÛÎÂÊıԇ̠ηı·Ú¿ Î·È ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈο Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù¿ Ì·˜ Î·È Ó· ÚÔÙ›ÓÔ˘Ì ÙȘ χÛÂȘ. ∫˘Ú›Â˜ Î·È ∫‡ÚÈÔÈ ™‡Ó‰ÚÔÈ, ¶ÈÛÙ‡ˆ fiÙÈ Â›ÛÙ ϤÔÓ Ê›ÏÔÈ Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜ Î·È fiÙÈ ı· ·ÔÎÔÌ›ÛÂÙÂ, ·Ô¯ˆÚÒÓÙ·˜ ·fi ÙËÓ ∞ÚÂfiÔÏË Î·È ÙË ª¿ÓË, ÙȘ ϤÔÓ ·ÈÛÈfi‰Ô͘ ÂÌÂÈڛ˜ Î·È ÂÓÙ˘ÒÛÂȘ Î·È ·˘Ù¤˜ Û·˜ ·Ú·Î·ÏÒ Ó· ÌÂٷʤÚÂÙ ·ÓÙÔ‡ ÛÙÔ˘˜ ‰ÈÎÔ‡˜ Û·˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Î·È Ê›ÏÔ˘˜. ∂˘¯·ÚÈÛÙÒ ıÂÚÌfiٷٷ ÙÔÓ ¶Úfi‰ÚÔ Î. £Âfi‰ˆÚÔ ∂Í·Ú¯¿ÎÔ ÁÈ· ÙËÓ ÚfiÛÎÏËÛË, ‡¯ÔÌ·È Î·Ï‹ ÂÈÙ˘¯›· ÛÙÔ ™˘Ó¤‰ÚÈfi Û·˜, ηϋ ‰È·ÌÔÓ‹ Î·È Ó· ¤¯ÂÙ ۈ̷ÙÈ΋ Î·È ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ˘Á›· ÁÈ· Ó· Û˘Ó¯›ÛÂÙ ÙÔ Ï·ÌÚfi Û·˜ ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÌ·, ÙÔ ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÌ· Ù˘ ·È‰Â›·˜.


X∞πƒ∂∆π™ª√π

17

÷ÈÚÂÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ¶ÂÚÈÊÂÚÂÈ·ÎÔ‡ ¢È¢ı˘ÓÙ‹ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ Î·È ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂Î·›‰Â˘Û˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ ªÈ¯·‹Ï ™Ô‡ÌÏË

™À¡∞¶∞¡∆∏ª∞ £ƒÀ§√À ∫∞π π™∆√ƒπ∞™ ™Â‚·ÛÌÈfiÙ·ÙÂ, ∫‡ÚÈ ∫·ıËÁËÙ¿ Î·È ¶Úfi‰ÚÂ, √ÚÁ·ÓˆÙÈ΋ ∂ÈÙÚÔ‹ ÙÔ˘ ™˘Ó‰ڛԢ, ∫‡ÚÈ ¡ÔÌ¿Ú¯·, ∫‡ÚÈÔÈ ¢‹Ì·Ú¯ÔÈ, ∫‡ÚÈÔÈ ™‡Ó‰ÚÔÈ, ™ÙËÓ ˘„ÈÂÙ‹ Î·È ·fiÌ·ÎÚË ª¿ÓË, Ô˘ Ë ·ÁÚÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ‰¿ÊÔ˘˜ ·ÓÙ·ÌÒÓÂÈ Ì Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜ ÙȘ ÂÂÏ¿ÛÂȘ Î·È ÙÔ˘ Ô˘Ú·ÓÔ‡ ÙÔ˘˜ ·ÚÔṲ̂ÙÚËÙÔ˘˜ ÈÚȉÈÛÌÔ‡˜, Ô˘ ÔÈ ·Ú¯¤ÁÔÓ˜ Ú·‚‰ÒÛÂȘ ÙˆÓ ‚Ô˘ÓÒÓ ÁÈÁ·ÓÙÒÓÔ˘Ó ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Ù˘ ÙÔ ›ÛÌ·, Â›Ó·È Ë Î·Ï‡ÙÂÚË ÂÈÏÔÁ‹ Ô˘ ο̷Ù ӷ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÂÙ ÙÔ ÙÚÈ‹ÌÂÚÔ Û˘Ó¤‰ÚÈÔ Ì ı¤Ì· ÙË §·ÎˆÓ›·: °ÏÒÛÛ· - πÛÙÔÚ›· - ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi˜. ∏ ª¿ÓË, Ì˘ÛÙËÚȷ΋ fiÛÔ Î·È ÔÈ ÛËÏ·ÈÒ‰ÂȘ ·ÎÙ¤˜ Ù˘, Û·ı›˙ÂÈ ÙÔÓ Ì¤Û· ÎfiÛÌÔ, ÂÚÂı›˙ÂÈ ÙË Ê·ÓÙ·Û›· Î·È ÁÈÁ·ÓÙÒÓÂÈ ÙÔ ÓÔ˘ ÁÈ· ÂÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜ ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂȘ ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÓÂ˘Ì·ÙÈΤ˜ ·Ó·Ù¿ÛÂȘ Û ÌÈ· ÎÔÈÓˆÓ›· ÏÔÁÈ΋˜ Î·È ‚Ȉ̤ÓÔ˘ Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·ÙÔ˜. ∆˘ ª¿Ó˘ ÙÔ Ó‡̷ Û˘Ó·ÚٿٷÈ, ηٿ Ì·ıËÌ·ÙÈ΋ ·ÎÔÏÔ˘ı›·, Ì Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ÙËÓ ÂÈÛ̷و̤ÓË ‚Ô‡ÏËÛË Ó· ‰È·ÙËÚ‹ÛÂÈ ÙËÓ ÚˆÙÔÙ˘›· Ù˘ ÔÏÈÙ›·˜ Ù˘ ÛÙÔ ‰ÈËÓÂΤ˜. ™¿ÚÙË Î·È §·ÎˆÓ›·, ·fiÏ˘Ù· Ù·˘ÙÈṲ̂Ó˜, ηٿ ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·, ·Ú¤¯Ô˘Ó Û ÂÌ¿˜ Û‹ÌÂÚ· Ì›· ÓÔÛÙ·ÏÁÈ΋ ÂÚȉȿ‚·ÛË Ó· ÛÂÌÓ˘ÓfiÌ·ÛÙ ÁÈ· ÙËÓ È‰È·ÈÙÂÚfiÙËÙ¿ Ù˘. ∫È fiÙ·Ó ÂÚ·Ù‹ÛÂȘ Û ÔÔÈÔ‰‹ÔÙ ̤ÚÔ˜ Ù˘, fiÙ·Ó Î·ı›ÛÂȘ ÛÙȘ ·Ú¯·›Â˜ ¤ÙÚ˜, ÎÔÈÙÒÓÙ·˜ ÙÔÓ ∆·˛ÁÂÙÔ, ·˘Ùfi ÙÔ ·ÚÛÂÓÈÎfi ‚Ô˘Ófi, fiˆ˜ ÙÔ ¯·Ú·ÎÙ‹ÚÈÛÂ Ô ª˘ÚÈ‚‹Ï˘, fiÙ·Ó ·Ó‚›˜ Ù· ηÏÓÙÂÚ›ÌÈ· ÙÔ˘ ª˘ÛÙÚ¿ Î·È ÙÈÓ¿ÍÂȘ ÛÙÔ˘˜ ·ÈÒÓ˜ ÙË Ê·ÓÙ·Û›· ÛÔ˘ Î·È ·ÎÔ‡ÛÂȘ ÙȘ ÔϤ˜ ÙˆÓ ·ÏfiÁˆÓ ÙˆÓ ·ÙfiËÙˆÓ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁˆÓ, ‰ÂÓ ı¤ÏÂȘ Ó· ·Ê‹ÛÂȘ È· ÙÔ‡ÙÔ ÙÔÓ ÙfiÔ. ªÂ ÙË ÓÔÂÚ‹ ÙÔ‡ÙË È¯ÓËÏ¿ÙËÛË, ·ÚÈ ¶Úfi‰ÚÂ, ¯·ÈÚÂÙ›˙ˆ ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘ Û˘Ó‰ڛԢ Î·È Â›Ì·È ÂÂÈṲ̂ÓÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÙ˘¯›· ÙÔ˘.


18

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

÷ÈÚÂÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ¶ÚÔ˚Ûٷ̤ÓÔ˘ EÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ Î·È ¶·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ K·ıÔ‰‹ÁËÛ˘ ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ EÎ·›‰Â˘Û˘ ¶ÂÚÈʤÚÂÈ·˜ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ ¶·Ó·ÁÈÒÙË •ËÓÙ¿Ú·

«§∞∫ø¡π∞™» ∞Àƒ∞ ™Â‚·ÛÌÈfiÙ·ÙÂ, ∫‡ÚÈ ¶Úfi‰Ú Ù˘ √ÚÁ·ÓˆÙÈ΋˜ ∂ÈÙÚÔ‹˜ ÙÔ˘ ™˘Ó‰ڛԢ, ∫‡ÚÈ ¡ÔÌ¿Ú¯·, ∫‡ÚÈÔÈ ¢‹Ì·Ú¯ÔÈ, ∫‡ÚÈÔÈ ™‡Ó‰ÚÔÈ, ∂ÈÙÚ¤„Ù ÌÔ˘ ÙÔ ÓÔÂÚfi ÍÂÛÙÚ¿ÙÈÛÌ· ÛÙËÓ ·fiÏËÍË Ù˘ ϷΈӛ‰·˜ Á˘ Ô˘ ÛÊËÓÒÓÂÈ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· ÙÔ˘ ∆·ÈÓ¿ÚÔ˘ Î·È ·ÔÙÂÏ› ÙÔ Ù¤ÚÌ· Ù˘ ¯ÂÚÛ·›·˜ Â˘Úˆ·˚΋˜ ÂÈÎÚ¿ÙÂÈ·˜. ∫Ú·ÙÒ Î·È ‰È·¯¤ˆ ÙÔ˘˜ ‰È·ÏÔÁÈÛÌÔ‡˜ ÌÔ˘ ÛÙÔ ÛËÌÂÚÈÓfi ¯ˆÚÔ¯ÚfiÓÔ, ÛÙÔ ·ÔÓÂ˘ÚˆÌ¤ÓÔ ¯ı˜ Î·È ÛÙÔ ·Ê˘‰·ÙˆÌ¤ÓÔ Â¤ÎÂÈÓ·. ∏ ·ÎÚÒÚÂÈ· Ù˘ ϷΈÓÈ΋˜ Á˘, Ë ª¿ÓË, ÌÔ˘Û·ÂÙ·È ·fi ÙÔ Î‡Ì· Ù˘ Î·È ·ÁÚÔÈοÂÈ ÙÔÓ ·ÊÏ·ÛÌfi Ù˘. ∫·È Û·Ó ·ÈÒÓÈ· ‰‡Ó·ÌË, Ë ı¿Ï·ÛÛ· ÛÎÈÚÙÔ‚ÔÏ¿ÂÈ ÛÙ· ηÎÔÙÚ¿¯·Ï· ÙˆÓ ‚Ú¿¯ˆÓ ÙÔ˘ ∆·¸Á¤ÙÔ˘, Ô˘ ÂÁηٷÏ›ÂÈ ÙËÓ ˘„ËÏ‹ ˘ÂÚËÊ¿ÓÂÈ¿ ÙÔ˘ Î·È ËÌÂÚ‡ÂÈ, ηıÒ˜ ÙÔ ·Á¤Úˆ¯Ô ‡„Ô˜ ÙÔ˘ ¯·ÌËÏÒÓÂÈ, Ϙ Î·È ı¤ÏÂÈ Ó· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂÈ ÙȘ ·ÓıÚÒÈÓ˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ. ∫·È ÛÙÔ ‚¿ıÔ˜ ‚Ô˘›˙ÂÈ ÙÂÚ¿ÛÙÈÔ˜ Ô ˆÎ·Ófi˜ Ù˘ ‰ˆÚÈ΋˜ ʇÙÚ·˜. ŒÓ· ÛËÌ·‰¿ÎÈ ÂÁÒ ÛÙËÓ ·Ù¤ÏÂȈÙË ·Ú·Ï›·, ÌÈ· ÎÔ˘ÎΛ‰· ¯·Ì¤ÓË ÛÙÔ ¯ÒÚÔ, ¯·Ì¤ÓË ÛÙÔ ¯ÚfiÓÔ, Ô˘ Ì·Ù·ÈÔÔÓ› Ó· ˘¿ÚÍÂÈ, ·ÎÔ‡ˆ Ù· «ÏfiÁÈ·», Ô˘ Â΂¿ÏÏÂÈ ÙÔ ·ÊÚÈṲ̂ÓÔ Î‡Ì·. ∏ ÂÓfiÚ·ÛË, ·ÚˆÁfi˜ Î·È Û˘ÓÔ‰ÔÈfiÚÔ˜, ÛηχÂÈ ÙË ÌÓ‹ÌË Ù˘ Û·ÚÙÈ¿ÙȉԘ ¯ÒÚ·˜. •˘Ó¿ÂÈ Û˘ÓÂÈÚÌÔ‡˜. ∞Ó·ÌԯχÂÈ ÈÛÙÔÚÈο ‰È·‚¿ÛÌ·Ù·. ™ÊËÓÒÓÔÓÙ·È ÛΤ„ÂȘ. ∞Îԇ̠ÙÔÓ ‹¯Ô Ù˘ Û˘ÁÁÚ·ÊÈ΋˜ Î·È ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ ÚÔÙÚÔ‹˜ ÙÔ˘ ¶·Ó·ÁÈÒÙË ¡. ¶·ÙÚÈ·Ú¯¤· «∆Ô Ï·ÎˆÓ›˙ÂÈÓ ÂÛÙÈ ÊÈÏÔÛÔÊ›ӻ.1 ∏ ‚Ú·¯˘ÏÔÁ›· ÂÚÈÎÏ›ÂÈ ÂÓ Û¤ÚÌ·ÙÈ ÙË Á¤ÓÓËÛË ‹, ηχÙÂÚ·, ÙË Û‡ÏÏË„Ë Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜. ™ÙË ™¿ÚÙË ÁÂÓÓ‹ıËÎÂ, Â¤ÌÂÓÂ, ÙÔ ÊÈÏÔÛÔÊÈÎÒ˜ ÛΤÙÂÛı·È. ∫·È ÔÈ Û˘ÓÂÈÚÌÔ› ÛÙ‹ÓÔ˘Ó ¯ÔÚfi: ¢ˆÚȤˆÓ οıÔ‰Ô˜. ∂ÁηٿÛÙ·ÛË ÛÙËÓ ∫Ô›ÏË §·Î‰·›ÌÔÓ·. ¶·Úfi¯ıÈÔ˜ ‚›Ô˜ ÙˆÓ ÛÎËÓÈÙÒÓ ™·ÚÙÈ·ÙfiÔ˘ÏˆÓ ÛÙÔÓ Î·ÏÏȉfiӷη ∂˘ÚÒÙ·. ∏ ÂÈı·Ú¯›· Î·È Ô ÊËÌÈṲ̂ÓÔ˜ ̤Ϸӷ˜ ˙ˆÌfi˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ï΋ ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ Î·È ·’ ÙËÓ ¿ÏÏË Ô ∫·È¿‰·˜ ÁÈ· ÙË Ê˘ÏÂÙÈ΋ ‰È·Ù‹ÚËÛË. ∫·È ÂÂÎÙ›ÓÂ-

1. ¶·ÙÚÈ·Ú¯¤·˜ ¶. ¡., ∞Ú¯‹ Î·È Á¤ÓÂÛȘ Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜, ¤Î‰ÔÛȘ 3Ë, ÂÓ ∞ı‹Ó·È˜ 1969, ‚Ï. ÙÔ µã ̤ÚÔ˜: ∫ÂÊ. ¢ã «∏ ™¿ÚÙË ˆ˜ ÙfiÔ˜ ÁÂÓ¤Ûˆ˜ Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ Î·È ÙÔ˘ ÙÚfiÔ˘ ÙÔ˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›ӻ, ÛÛ 121-144 Î·È ÎÂÊ. ∂ã «∏ ·ÊÂÙËÚ›· ÚÔ˜ ÙÔ ÊÈÏÔÛÔÊÂ›Ó Î·È Ë Á¤ÓÂÛȘ Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜ ÂÓ ™¿ÚÙË», ÛÛ 145-169. (√ ¶. ¡. ¶·ÙÚÈ·Ú¯¤·˜ ‹Ù·Ó ηıËÁËÙ‹˜ Ù˘ πÛÙÔÚ›·˜ Ù˘ ºÈÏÔÛÔÊ›·˜ ÙÔ˘ ∂ıÓÈÎÔ‡ Î·È ∫·Ô‰ÈÛÙÚÈ·ÎÔ‡ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ).


X∞πƒ∂∆π™ª√π

19

Ù·È Ë ‰ˆÚÈ›˜ Ê˘Ï‹. ™¿ÚÙË Î·È §·ÎˆÓ›· Ù·˘Ù›˙ÔÓÙ·È. ∫·È ÂÁ¤ÓÂÙÔ fiÏȘ-ÎÚ¿ÙÔ˜ ÎÚ·Ù·Èfi, Ì ȉÈfiÙ˘Ô ÔÏ›ÙÂ˘Ì·: ÎÔÌÌÔ˘ÓÈÛÙÈÎfi ÚÔ ÙÔ˘ ÎÔÌÌÔ˘ÓÈÛÌÔ‡, ÛËÌ›ˆÛ οÔÈÔ˜ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜. ÿÛˆ˜ Ó· ÌËÓ ˘ÂÚ¤‚·ÏÂ. ∞Ù›ı·ÛÔÈ fï˜ Î·È ¿Ù·ÎÙÔÈ ÔÈ Û˘ÓÂÈÚÌÔ› Û˘Ó›ÚÔÓÙ·È ÚÔÛˆÈο. ¶È¤˙ÔÓÙ·È Î·È ÂÎÙ›ıÂÓÙ·È. √ ΈÓÔÂȉ‹˜ ‚Ú¿¯Ô˜ ÙˆÓ 641 ̤ÙÚˆÓ, Ô ‚˘˙·ÓÙÈÓfi˜ ª˘ÛÙÚ¿˜ –Ì ‚Ô˘›˙Ô˘Û· ÙËÓ ÔÏÈÙ›· ÙÔ˘ ÙˆÓ 40.000 ηÙԛΈÓ, Á·ÓÙ˙ˆÌ¤ÓË ÛÙȘ ·fiÙÔ̘ ηوʤÚÂȤ˜ ÙÔ˘– Û˘Á-¯ÔÚ‡ÂÈ Ì ÙÔÓ ÔÌÔÌ‹ÙÚÈÔ ‚Ú¿¯Ô Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·ÛÈ¿˜, Ô˘ ÔÚıÒÓÂÙ·È ·ÎÔ›ÌËÙÔ˜ ÊÚÔ˘Úfi˜ Ù˘ ϿηÈÓ·˜ ¯ÒÚ·˜ Î·È ÎÏ›ÓÂÈ ÛÙÔ Î·ÛÙÚfiÙÂȯfi ÙÔ˘ ÙÔÓ ÔÈËÙ‹ Ù˘ ÚˆÌÈÔÛ‡Ó˘. ¡˘¯ÙÂÚÈÓfi˜ fï˜ ÂÚÈ·ÙËÙ‹˜ Ô °È¿ÓÓ˘ ƒ›ÙÛÔ˜ ÏÈıÔ‚ÔÏ› ÙÔ˘˜ ηٷ·ÙËÙ¤˜ ÙˆÓ ÔÓ›ڈÓ. ∫È Ô ¡ÈÎËÊfiÚÔ˜ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜ ·fi ÙËÓ ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ· ÙˆÓ ∫ÚÔÎÂÒÓ ‰È·Ï·Ï› ÙÔÓ ÔÈËÙÈÎfi ÙÔ˘ Ô˘Ì·ÓÈÛÌfi. ∫·È Ô ¯ÔÚfi˜ ÙˆÓ Û˘ÓÂÈÚÌÒÓ Î·Ï¿ ÎÚ·Ù› Ì ÙË ª¿ÓË Ó· ÂÈÛÌ·ÙÒÓÂÈ Ô˘ Û˘Á¯ÔÚ‡ÂÈ ÙÂÏÂ˘Ù·›·, ÈÛÔÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ „˘¯‹, Î·È ÂÍ˘Ê·›ÓÂÈ ÙÔ «Ï·ÎˆÓÈÎfi Á›ÁÓÂÛı·È», Ì ÙË ı¿Ï·ÛÛ· Ó· Ì·˘Ú›˙ÂÈ, Ó· Ì·›ÓÂÙ·È Î·È Ó· ÛËÎÒÓÂÈ ÛÈÏÈ¿‰Â˜. ∫·È ÔÈ ÁÏ¿ÚÔÈ Î˘ÓËÁË̤ÓÔÈ ÂÙÔ‡Ó Ì ÙÔ Ê˘ÛÔÌ¿ÓËÌ· Î·È ÎÚ·ÙÔ‡Ó ÁÈ· ‰ÚfiÛÈÛÌ¿ ÙÔ˘˜ ÙË «Ï·ÎˆÓÈ¿‰·» ·‡Ú·. ŒÙÛÈ, ÏÔÈfiÓ, ∫‡ÚÈ ¶Úfi‰Ú Ù˘ √ÚÁ·ÓˆÙÈ΋˜ ∂ÈÙÚÔ‹˜, Ô‰ÔÈÔÚÒÓÙ·˜ Î·È «·˘ÙÔÎÈÓËÙÔ‡ÌÂÓÔÈ» ÛÙË ÓÔÙÈfiÙÂÚË ¿ÎÚË Ù˘ ¯ÂÚÛ·›·˜ ∂˘Úˆ·˚΋˜ ŒÓˆÛ˘, Ë Ê·ÓÙ·Û›· ÙÔ˘ ηıÂÓfi˜ ϤÎÂÈ ÙÔÓ ÈÛÙfi Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ ‹ Ë ÈÛÙÔÚ›· ˘ÚÁÒÓÂÈ ÙËÓ Ê·ÓÙ·Û›· ÙÔ˘. ∫·È ηÏÂ›Ù·È ÙÔ ÙÚÈ‹ÌÂÚÔ ÔÌ·ÎÔ›ÔÓ (Û˘Ó¤‰ÚÈÔ) Ó· ͉ȷχÓÂÈ ÁÏÒÛÛ·, ÈÛÙÔÚ›· Î·È ÔÏÈÙÈÛÌfi Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜, Ô˘ Ì ÙfiÛË Â˘ÛÙÔ¯›· ı¤Û·Ù ˆ˜ ı¤Ì· ÙÔ˘. °È’ ·˘Ùfi Û·˜ ·Í›˙Ô˘Ó ıÂÚÌ¿ Û˘Á¯·ÚËÙ‹ÚÈ· Î·È Â›Ì·È ‚¤‚·ÈÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÙ˘¯›· ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÙÔ˘.

÷ÈÚÂÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ¶ÚÔ˚Ûٷ̤ÓÔ˘ EÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ Î·È ¶·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ K·ıÔ‰‹ÁËÛ˘ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ EÎ·›‰Â˘Û˘ ¶ÂÚÈʤÚÂÈ·˜ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ °ÂˆÚÁ›Ô˘ ™. ¡¿Û·ÈÓ·

™Â‚·ÛÌÈÒÙ·ÙÂ, ∫‡ÚÈ ¡ÔÌ¿Ú¯Ë, Î.Î. µÔ˘ÏÂ˘Ù¤˜ ÙÔ˘ ÓÔÌÔ‡, Î.Î. ¢‹Ì·Ú¯ÔÈ, Î. ¶Úfi‰Ú Ù˘ √ÚÁ·ÓˆÙÈ΋˜ ∂ÈÙÚÔ‹˜ ÙÔ˘ ™˘Ó‰ڛԢ, ∫˘Ú›Â˜ Î·È ∫‡ÚÈÔÈ Û‡Ó‰ÚÔÈ. ªÂ ÌÂÁ¿ÏË Ì·˜ ¯·Ú¿ ‰Â¯ı‹Î·Ì ÙËÓ ÚfiÛÎÏËÛ‹ Û·˜ Î·È ÌÂÁ¿ÏË Â›Ó·È Î·È Ë ÙÈÌ‹ Ô˘ Ì·˜ οӷÙ ӷ ¯·ÈÚÂÙ›ÛÔ˘Ì ÙÔ ¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ Û˘Ó¤‰ÚÈfi Û·˜ Ì ı¤Ì·: «§·-


20

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

Έӛ·: °ÏÒÛÛ· - πÛÙÔÚ›· - ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi˜», ¤Ó· Û˘Ó¤‰ÚÈÔ Ì ÙÚÂȘ Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÂÓfiÙËÙ˜ Ô˘ ‰¤ÓÔ˘Ó ·ÚÌÔÓÈο ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Î·È Ì·˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÌÈ· ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓË ÂÈÎfiÓ· Ù˘ ·ÏÈ¿˜ ·ÏÏ¿ Î·È Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ §·ÎˆÓ›·˜. ∆˘ §·ÎˆÓ›·˜, ÙÔ˘ «Ï¿ÎÎÔ˘ ÙˆÓ ‰·ÈÌfiÓˆÓ», Ù˘ ‡ÊÔÚ˘ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘ ∆·¸Á¤ÙÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ¶¿ÚÓˆÓ· ‰ȿ‰·˜, ‰ÒÚÔ˘ ÙˆÓ ıÂÒÓ, ·ÏÏ¿ Î·È Ù˘ ηÎÔÙÚ¿¯·Ï˘ Î·È ËÚˆÈ΋˜ ª¿Ó˘. ∆˘ §·ÎˆÓ›·˜, Ù˘ ·ÙÚ›‰·˜ ÙfiÛˆÓ ¤Ó‰ÔÍˆÓ ËÚÒˆÓ ·ÏÏ¿ Î·È ÚÔÛˆÈÎÔÙ‹ÙˆÓ ÙÔ˘ ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Î·È Ù˘ ¶ÔÏÈÙÈ΋˜. «∞ÈÛı¿ÓÔÌ·È ˘ÂÚ‹Ê·ÓÔ˜ ‰ÈfiÙÈ ÛÙȘ ÊϤ‚˜ ÌÔ˘ Ú¤ÂÈ ‰È·ÛÙ·˘ÚˆÌ¤ÓÔ §·ÎˆÓÈÎfi Î·È ∫ÚËÙÈÎfi ·›Ì· Î·È ¿Ì· ¤¯ˆ ÎÔÓÙ¿ ÌÔ˘ ÙÔ˘˜ ∫ÚËÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘˜ ª·ÓÈ¿Ù˜, ¤¯ˆ ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·» ¤ÏÂÁÂ Ô ÂıÓÈÎfi˜ ËÁ¤Ù˘ ∂Ï¢ı¤ÚÈÔ˜ µÂÓÈ˙¤ÏÔ˜, Ô˘ ¤ÏÎÂÈ ÙËÓ Î·Ù·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ·fi ·˘ÙfiÓ Â‰Ò ÙÔÓ ÙfiÔ, ÌÈ· Ô˘ Â›Ó·È Û fiÏÔ˘˜ Û·˜ ÁÓˆÛÙfi ˆ˜ Ô ªÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ ∫Ú‚·Ù¿˜, Ì·ÎÚÈÓfi˜ ÚfiÁÔÓÔ˜ ÙÔ˘ ∂ıÓ¿Ú¯Ë, ‰È¤Ê˘Á ÌÂÙ¿ Ù· √ÚψÊÈο ·fi ÙË ªÔÓÂÌ‚·ÛÈ¿ Î·È ÂÁηٷÛÙ¿ıËΠÛÙ· ÷ÓÈ¿ Ù˘ ∫Ú‹Ù˘. ∞ÏÏ¿, Î˘Ú›Â˜ Î·È Î‡ÚÈÔÈ Û‡Ó‰ÚÔÈ, Ë §·ÎˆÓ›· Â›Ó·È ÌÈ· ÂÚÈÔ¯‹ Ô˘ fi¯È ÌfiÓÔ ÛÙȘ ¤Ó‰Ô͘ ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙȘ ‰‡ÛÎÔϘ ÁÈ· ÙËÓ ·ÙÚ›‰· Ì·˜ ÂÔ¯¤˜ ›¯Â ¿ÓÙ· ¤ÓÙÔÓË ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· Ù˘, fiˆ˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ηٿ ÙË ‰Â‡ÙÂÚË ∂ÓÂÙÔÎÚ·Ù›· (16851715) fiÔ˘ ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ Ì ÙÔ˘˜ 176.844 ÙfiÙ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ Ù˘ Î·È ÙÔ˘˜ 15 ÔÈÎÈÛÌÔ‡˜ ¿Óˆ ÙˆÓ ¯ÈÏ›ˆÓ ηÙÔ›ÎˆÓ –·Ó·ÊÂÚfiÌ·ÛÙ ÛÙËÓ ÚÒÙË Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ·ÔÁÚ·Ê‹ Ù˘ ÓÂfiÙÂÚ˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ Ô˘ ¤ÁÈÓ ÙÔ 1700– ‰Ò, Û’ ·˘Ù¿ Ù· ̤ÚË ¿ÎÌ·Û·Ó ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ·fi ÙȘ ¿ÏϘ ÂÚÈÔ¯¤˜ Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ ÔÈÎÈÛÌÔ›, fiˆ˜ Ë ªÔÓÂÌ‚·ÛÈ¿, Ë ∫ÚÂÌ·ÛÙ‹, ÙÔ º·Ú·ÎÏfi, Ô ª˘ÛÙÚ¿˜ Î·È ÙÔ °ÂÚ¿ÎÈ, Ú¿ÁÌ· Ô˘ ‰Â›¯ÓÂÈ ÙËÓ ·ÓÙÔ¯‹, ÙË ı¤ÏËÛË, ÙËÓ ÙfiÏÌË ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ ›ÛÌ· ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Ù˘ ÈÛÙÔÚÈ΋˜ ·˘Ù‹˜ Á˘ Ó· Ì›ÓÔ˘Ó ÂχıÂÚÔÈ Î·È Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ÛÙÔÓ ÙfiÔ ÙÔ˘˜. ªÂ ÙȘ ÛΤ„ÂȘ ·˘Ù¤˜, ·ÚÈ ¶Úfi‰Ú Ù˘ √ÚÁ·ÓˆÙÈ΋˜ ÂÈÙÚÔ‹˜, Î˘Ú›Â˜ Î·È Î‡ÚÈÔÈ Û‡Ó‰ÚÔÈ, ¯·ÈÚÂÙ›˙ˆ ÙÔ ¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ ™˘Ó¤‰ÚÈfi Û·˜ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È ÛÙÔ –ηٿ ÙÔÓ ¶·Ó·ÁÈÒÙË æ·Ú¿ÎË– «ÛÙÔÏ›‰È Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘», ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ ª¿ÓË Î·È Â›Ì·È ‚¤‚·ÈÔ˜ ÁÈ· ÙË ÌÂÁ¿ÏË ÂÈÙ˘¯›· ÙÔ˘.

÷ÈÚÂÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ¢È¢ı˘ÓÙ‹ Ù˘ ¢È‡ı˘ÓÛ˘ ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂Î·›‰Â˘Û˘ ¡. §·ÎˆÓ›·˜ ∞ÓÙˆÓ›Ô˘ ∫ÂΤ

÷ÈÚÂÙ›˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ·˘Ùfi Û˘Ó¤‰ÚÈÔ, ÙÔ ÔÔ›Ô Â›Ó·È ·ÊÈÂڈ̤ÓÔ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·, ÙË ÁÏÒÛÛ· Î·È ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi ÙÔ˘ ÙfiÔ˘ Ì·˜, ÂÈı˘ÌÒ Ó· Û·˜ ÂÎÊÚ¿Ûˆ ÙȘ ¢¯·ÚÈÛٛ˜ Ì·˜ ÁÈ· ÙËÓ ÙÈÌ‹ ÙËÓ ÔÔ›· ·Ô‰›‰ÂÙ ÛÙË §∞∫ø¡π∞ Î·È ÙËÓ Â˘ÁÓˆÌÔÛ‡ÓË Ì·˜ ÁÈ· ÙËÓ ˘ËÚÂÛ›· ÙËÓ ÔÔ›· ÚÔÛʤÚÂÙ Ì ÙËÓ Î·Ù¿ıÂÛË „‹ÁÌ·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ Û·˜ ¤ÚÁÔ˘ ÛÙËÓ ÎÔÈÓ‹ ÚÔÛ¿ıÂÈ· fiÏˆÓ Ì·˜ ÁÈ· ·Ó¿‰ÂÈÍË


X∞πƒ∂∆π™ª√π

21

ÙˆÓ ÌÔÓ·‰ÈÎÒÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ, ÁψÛÛÈÎÒÓ Î·È ÔÏÈÙÈÛÙÈÎÒÓ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎÒÓ ÙÔ˘ ¢ÏÔÁË̤ÓÔ˘ ·˘ÙÔ‡ ÎÔÌÌ·ÙÈÔ‡ Ù˘ ·ÙÚ›‰·˜. ™·˜ ηψÛÔÚ›˙Ô˘Ì ÛÙËÓ ¿Ó˘‰ÚË ·ÏÏ¿ Ï‚ÂÓÙÔÁ¤ÓÓ· ª∞¡∏ Î·È Û·˜ ‰ËÏÒÓÔ˘Ì fiÙÈ Ë ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ Û·˜ ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È «ÌÂÙ¿ §·Î‰·ÈÌÔÓ›ˆÓ» Î·È ‰Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ù˘ ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂Î·›‰Â˘Û˘ ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÌÓ‹ÌÔÓ˜ ÙˆÓ ·Ú·Î·Ù·ıËÎÒÓ ÙÔ˘ ∞ÏÎÌ¿ÓÔ˜, ÙÔ˘ ÛψÓÔ˜, ÙÔ˘ °ÂˆÚÁ›Ô˘ ¶Ï‹ıˆÓÔ˜ °ÂÌÈÛÙÔ‡ fiˆ˜ Î·È ÙÔ˘ §ÂˆÓ›‰Ô˘, ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ˘, ÙÔ˘ ¶ÂÙÚfiÌÂË ª·˘ÚÔÌȯ¿ÏË, ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ¢·‚¿ÎË, Û·˜ Û˘Ì·Ú·ÛÙ¤ÎÔÓÙ·È. ∫·Ï‹ ÂÈÙ˘¯›· Î·È Î·Ï‹ ‰È·ÌÔÓ‹.

÷ÈÚÂÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ¢È¢ı˘ÓÙ‹ Ù˘ ¢È‡ı˘ÓÛ˘ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂Î·›‰Â˘Û˘ ¡. §·ÎˆÓ›·˜ ºÒÙË ¶ÔÏ›ÙË

∞Á·ËÙÔ›/¤˜ ÚÔÛÎÂÎÏË̤ÓÔÈ/˜, K˘Ú›Â˜ Î·È Î‡ÚÈÔÈ, ™·˜ ηψÛÔÚ›˙ˆ Î·È ÂÁÒ ˆ˜ Û˘ÌÚfi‰ÚÔ˜ Ù˘ ÙÔÈ΋˜ ÔÚÁ·ÓˆÙÈ΋˜ ÂÈÙÚÔ‹˜ ÛÙÔ ·ÚfiÓ Û˘Ó¤‰ÚÈÔ, Ì ı¤Ì·: «§·ÎˆÓ›·: °ÏÒÛÛ· - πÛÙÔÚ›· - ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi˜», Ô˘ ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛ ÙÔ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi ∆Ì‹Ì· ¢ËÌÔÙÈ΋˜ ∂Î·›‰Â˘Û˘ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ ∫¤ÓÙÚÔ ŒÚ¢ӷ˜ ∂ÈÛÙ‹Ì˘ Î·È ∂Î·›‰Â˘Û˘, ÙË ¡ÔÌ·Ú¯›· §·ÎˆÓ›·˜ Î·È ÙȘ ¢È¢ı‡ÓÛÂȘ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ Î·È ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂Î·›‰Â˘Û˘. ∆Ô Û˘Ó¤‰ÚÈÔ ·˘Ùfi ÂȉÈÒÎÂÈ ÙÔ ‰È¿ÏÔÁÔ ÌÂٷ͇ ÁÏÒÛÛ·˜, ÈÛÙÔÚ›·˜ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ̤۷ ÛÙ· Û˘ÁΛÌÂÓ· Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜. √ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜, ˆ˜ ÎÔÈÓfi Ï·›ÛÈÔ ˙ˆ‹˜ Î·È ÌÓ‹Ì˘, ·ÔÙÂÏ› ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ù˘ Û˘ÏÏÔÁÈ΋˜ Ù·˘ÙfiÙËÙ·˜ ÌÈ·˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜, ÙËÓ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿ Ë ÔÔ›· ÌÂÙ·‚È‚¿˙ÂÙ·È ·fi ÙË ÌÈ· ÁÂÓÈ¿ ÛÙËÓ ¿ÏÏË Ì ‰È·‰Èηۛ˜ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Î·È Ì¤Û· ÛÙËÓ ÔÔ›· Ë ÁÏÒÛÛ· η٤¯ÂÈ È‰È·›ÙÂÚË ı¤ÛË ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË Ù˘ ÈÛÙÔÚÈ΋˜ Î·È ÔÏÈÙÈÛÙÈ΋˜ Ù·˘ÙfiÙËÙ·˜ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ Û˘ÓfiÏÔ˘. £ÂˆÚԇ̠fiÙÈ ÙÔ ÛËÌÂÚÈÓfi Û˘Ó¤‰ÚÈÔ ı· ÂÍÂÙ¿ÛÂÈ ÂȘ ‚¿ıÔ˜ Î·È ÔÏ˘‰È¿Ûٷٷ ı¤Ì·Ù· Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙË ÁÏÒÛÛ·, ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Î·È ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜ Î·È ı· ηٷϋÍÂÈ ÛÂ Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù· Î·È ÙÂÎÌËÚȈ̤ӷ ÛÙÔȯ›· Ô˘ ı· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó fiÏÔ˘˜/˜ Ì·˜. ∂›Ì·È ‚¤‚·ÈÔ˜ fiÙÈ ÔÈ ÂÈÛËÁ‹ÛÂȘ ÙˆÓ Û˘Ó¤‰ÚˆÓ, ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÙÚÈ‹ÌÂÚÔ˘ ·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ˘ Û˘Ó‰ڛԢ Ì ‰ÈÂıÓ‹ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹, ı· ‰ÒÛÔ˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó’ ·Ó·Ù˘¯ı› ¤Ó·˜ ÁfiÓÈÌÔ˜ ‰È¿ÏÔÁÔ˜, ̤۷ ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÙÔ˘ Û˘Ó‰ڛԢ, ·ÏÏ¿ Î·È ¤Ó·˜ ¢ڇÙÂÚÔ˜ ‰È¿ÏÔÁÔ˜ Ô˘ ı· ÌÔÚ¤ÛÂÈ Ó· Û˘Ó¯ÈÛÙ› Î·È ÌÂ-


22

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

Ù¿ ÙË Ï‹ÍË ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÙÔ˘ Î·È Ó· ÚÔˆı‹ÛÂÈ Ù· ı¤Ì·Ù· Ô˘ ı›¯ÙËηÓ. ∏ ÙÔÔı¤ÙËÛ‹ ÌÔ˘ ˆ˜ ¢È¢ı˘ÓÙ‹ ∂Î·›‰Â˘Û˘ ÛÙÔ ÓÔÙÈÔ·Ó·ÙÔÏÈÎfi ·˘Ùfi ¿ÎÚÔ Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘, ÙË §·ÎˆÓ›·, ÌÈ· ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ·ÙÚ›‰·˜ Ì·˜ Ì ¤Ó· ͯˆÚÈÛÙfi ¤Ú·ÛÌ· ̤۷ ÛÙËÓ πÛÙÔÚ›· Î·È ÙÔÓ ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi, Ô˘ ·Ú¯›˙ÂÈ ·fi Ù· ÓÂÔÏÈıÈο ·ÎfiÌ· ¯ÚfiÓÈ·, ÙËÓ ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘ §ÂˆÓ›‰· Î·È ÙˆÓ ÙÚÈ·ÎÔÛ›ˆÓ, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ˘ °È¿ÓÓË ƒ›ÙÛÔ˘, ÙÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ Î·È ÙfiÛˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÂÈÊ·ÓÒÓ ·ÓıÚÒˆÓ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Î·È ÙÔ˘ Ó‡̷ÙÔ˜, ÌÔ˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÚfiÛıÂÙ˜ ˘Ô¯ÚÂÒÛÂȘ. ª¤Û· ·fi ·˘ÙfiÓ ÏÔÈfiÓ ÙÔ ıÂÛÌÈÎfi ÚfiÏÔ ÂȉÈÒÍ·ÌÂ Î·È ÂȉÈÒÎÔ˘ÌÂ Û˘Ó¯Ҙ ÙËÓ ¿ÌÂÛË ÂÌÏÔ΋ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Î·È Ì·ıËÙÚÈÒÓ Û ˙ËÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙËÓ ÙÔÈ΋ ÔÈÎÔÏÔÁ›·, ÙËÓ ÙÔÈ΋ ÈÛÙÔÚ›· Î·È ÙÔÓ ÙÔÈÎfi ÔÏÈÙÈÛÌfi, ̤ۈ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ¶ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ΋˜ ∂Î·›‰Â˘Û˘, ∞ÁˆÁ‹˜ ÀÁ›·˜ Î·È ¶ÔÏÈÙÈÛÙÈÎÒÓ £ÂÌ¿ÙˆÓ. ∆ÂÏÂÈÒÓÔÓÙ·˜, ·ÈÛı¿ÓÔÌ·È ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË Ó· ¢¯·ÚÈÛÙ‹Ûˆ ıÂÚÌ¿ fiÏÔ˘˜ Î·È fiϘ ÂÛ¿˜ ÁÈ· ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ Û·˜, ·ÏÏ¿ ȉȷ›ÙÂÚ· ÙÔÓ ·Ù¤Ú· ·˘Ù‹˜ Ù˘ ȉ¤·˜ ÁÈ· ÙË ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·È ˘ÏÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ·ÚfiÓÙÔ˜ ·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ˘ Û˘Ó‰ڛԢ Ì ‰ÈÂıÓ‹ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹, ÙÔÓ ÂÌÓ¢Ṳ̂ÓÔ ÔÚ·Ì·ÙÈÛÙ‹, ¶Úfi‰ÚÔ ÙÔ˘ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜ ¢ËÌÔÙÈ΋˜ ∂Î·›‰Â˘Û˘ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ, §¿ÎˆÓ· ηıËÁËÙ‹, ·ÚÈÔ £Âfi‰ˆÚÔ ∂Í·Ú¯¿ÎÔ, Ô˘ Ì ÙÔ ‰˘Ó·ÌÈÛÌfi Î·È ÙËÓ Î·ıÔ‰‹ÁËÛ‹ ÙÔ˘ ˘ÏÔÔÈ‹ıËΠÙÔ ·ÚfiÓ Û˘Ó¤‰ÚÈÔ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÓÈÒıˆ ˘ÂÚ‹Ê·ÓÔ˜ Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ˆ. ™·˜ ¢¯·ÚÈÛÙÒ Ôχ.

÷ÈÚÂÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ¶ÚÔ˚Ûٷ̤ÓÔ˘ ÙÔ˘ 1Ô˘ °Ú·Ê›Ԣ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ EÎ·›‰Â˘Û˘ N. §·ÎˆÓ›·˜ πˆ¿ÓÓË ºÔ˘Ú›‰Ë

™Â‚·ÛÌÈfiÙ·ÙÂ, K‡ÚÈ ¢‹Ì·Ú¯Â, K‡ÚÈÔÈ µÔ˘ÏÂ˘Ù¤˜, K‡ÚÈ ¡ÔÌ¿Ú¯·, K‡ÚÈ ¶Úfi‰Ú ÙÔ˘ ¶.∆.¢.∂. ÙÔ˘ ¶·Ó/Ì›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ Î·È ÙÔ˘ ∫.∂.∂¶.∂∫., K˘Ú›Â˜ Î·È Î‡ÚÈÔÈ ÂÎÚfiÛˆÔÈ ÙˆÓ ·Ú¯ÒÓ, AÍÈfiÙÈÌÔÈ Î˘Ú›Â˜ Î·È Î‡ÚÈÔÈ Û‡Ó‰ÚÔÈ, ™Â ¤Ó· «Ê¢Á·Ï¤Ô ÛΛÙÛÔ Ù˘ ª¿Ó˘» Ô ∞Ó‰Ú¤·˜ ∫·Ú·ÓÙÒÓ˘ ÁÚ¿ÊÂÈ fiÙÈ Â‰Ò «...‚Ô˘‚·›ÓÂÛ·È, ÛÙÔÈ‚¿˙ÔÓÙ·˜ ̤۷ ÛÔ˘ ·Ú¿ÍÂÓ˜ ÂÓÙ˘ÒÛÂȘ, Ô˘ ‰Â ı¤ÏÂȘ, ‰ÂÓ ÙÔÏÌ¿˜ Ó· ÙȘ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ, ÁÈ·Ù› ÓÔÌ›˙ÂȘ ˆ˜ ‰Â ı· Ù· ηٷʤÚÂȘ Î·È ˆ˜ Ù· ÈÔ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ı· Ì›ÓÔ˘Ó Î·Ù·¯ˆÓÈ·Ṳ̂ӷ ÛÙÔ ·Ó¤ÎÊÚ·ÛÙÔ…»


X∞πƒ∂∆π™ª√π

23

∞˘Ù‹ Ë ÈÂÚ‹ ÁË Ô˘ ÎÚ¿ÙËÛ ÙË ÁÏÒÛÛ· Î·È ÙÔ ÌÔÈÚÔÏfiÈ Ù˘ ¤ˆ˜ ·ÚÁ¿ ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍË, Ô˘ ¤˙ËÛ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Î·È ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·, Ô˘ ·ÚÔ˘Û›·Û ÔÏÈÙÈÛÌfi ·fi ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ù˘ Î·È fi¯È ·fi ÙÔÓ ÏÔ‡ÙÔ Ù˘, ˙ËÙ¿ ·fi fiÏÔ˘˜ ÂÛ¿˜ Ó· Û¿ÛÂÙ ÙË ÛȈ‹ ÁÈ· ÙÔ‡ÙÔ ÙÔÓ ÙfiÔ Î·È Ó· Û˘Ó¯›ÛÂÙ ÙÔ ‚·Ú‡ Û·˜ ¤ÚÁÔ, ¤ÙÛÈ, ¤¯ÔÓÙ·˜ ¤ÁÓÔÈ· ÁÈ· Ù· ıÂ̤ÏÈ· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÔÏÏ¿ ·fi Ù· ÔÔ›· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÂÚÈʤÚÂÈ· Ù˘ ¯ÒÚ·˜. ŸÏÔÈ ÂÌ›˜ Ô˘ ˘ËÚÂÙԇ̠ÙÔÓ ÙfiÔ ÙÔ‡ÙÔ ÓÈÒıÔ˘Ì fiÙÈ Ë ÛËÌÂÚÈÓ‹ Â›Ó·È Ë Ï·ÌÚfiÙÂÚË Ë̤ڷ Ù˘ ¿ÓÔÈ͢ ·˘Ù‹˜, ÎÔÚ˘Ê·›ÔÈ ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÔ› ‰¿ÛηÏÔÈ ÙÈÌÔ‡Ó ÙË §·ÎˆÓ›· –ÙÔÓ ÔχÌÔÚÊÔ ÙÔ‡ÙÔ ÙfiÔ– Ì ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi ÙÔ˘˜ Ìfi¯ıÔ ‚¿˙ÔÓÙ·˜ ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ Ù˘ ¤ÚÂ˘Ó¿˜ ÙÔ˘˜ ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ Î·È Ù· ¤ÚÁ· ÙÔ˘, ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·˜ ·˘Ùfi Ô˘ Ôχ ÛˆÛÙ¿ ¤¯ÂÈ ‰È·Ù˘ÒÛÂÈ Ô Î·ıËÁËÙ‹˜ ¢ËÌ. ª·Ùı·›Ô˘, fiÙÈ ¤¯Ô˘Ó ÚÔÛı¤ÛÂÈ ÛÙ· ηı‹ÎÔÓÙ· ÙÔ˘ ‰·ÛοÏÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ÂÚ¢ÓËÙ‹ ÂΛӷ ÙÔ˘ Û˘Ì‚Ô‡ÏÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ‰È·ÌÂÛÔÏ·‚ËÙ‹ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙË ÁÓÒÛË Î·È ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›·. √ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ Û˘Ó‰ڛԢ ÛÙ· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜, Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Î·È ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Î·È Ë Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ Û ·˘Ùfi ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ ‰ÈÂıÓÔ‡˜ ·ÚÔ˘˜, ‰Â›¯ÓÔ˘Ó fiÙÈ ÙÔ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi ∆Ì‹Ì· ¢ËÌÔÙÈ΋˜ ∂Î·›‰Â˘Û˘ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ, ·Ó Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› Û ÔÏÏ¿ Â›‰·, fiˆ˜ Ù· ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ȉڇ̷ٷ ÙÔ˘ Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡, ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·˜ Î·È ÂÍÂÏ›ÛÛÔÓÙ·˜ ÙȘ ‰Ú¿ÛÂȘ Î·È Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù¿ ÙÔ˘ Û‡Ìʈӷ Ì ٷ ‰ÈÂıÓ‹ ‰Â‰Ô̤ӷ, ·ÓÙÈÛÙ¤ÎÂÙ·È ÎÚÈÙÈο ÛÙËÓ ÂÌÔÚÂ˘Ì·ÙÔÔ›ËÛË Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜ Î·È ÛÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ·ÌÊÈ‚fiÏÔ˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ ÁÓˆÛÙÈÎÒÓ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ӈÓ, ÒÛÙ Ì ÛÊÚ›ÁÔ˜ Ó· ÌÔÚ› Ó· ÛÙÚ·Ê› Î·È Ó· ÌËÓ ÂÁηٷÏ›„ÂÈ ÙËÓ ¤Ú¢ӷ Î·È ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË fiÏˆÓ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÙÔ̤ˆÓ Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ·Í›Â˜ ÙÔ˘ Ï·Ô‡ Î·È ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Ì·˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ηÓ›˜ ‰ÂÓ ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Ô‡ ı· Ô‰ËÁËı› ÛÙÔ Ó¤Ô ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ù˘ ·ÁÎÔÛÌÈÔÔ›ËÛ˘. £ÂˆÚԇ̠fiÙÈ Ë Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ Û˘Ó‰ڛԢ ·˘ÙÔ‡ ÛÙË §·ÎˆÓ›·, Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ÙˆÓ ÂΉËÏÒÛÂˆÓ ÁÈ· ÙÔÓ ÂÔÚÙ·ÛÌfi ÙˆÓ Â›ÎÔÛÈ ¯ÚfiÓˆÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘ ¶.∆.¢.∂. ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ, ·ÔÙÂÏ› ÙË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÙÈÌ‹ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ Á›ÓÂÈ ÛÙÔ ÓÔÌfi Ì·˜. ∏ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ¶.∆.¢.∂. fi¯È ÌfiÓÔ ˘ÏÔÔ›ËÛ ٷ fiÓÂÈÚ· Î·È ÙȘ ÂÏ›‰Â˜ ÔÏÏÒÓ ÁÂÓÂÒÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ·ÏÏ¿ ¤ÊÂÚ ÌÈ· ·fi ÙȘ ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ Î·È ÈÔ ‰È·ÎÚÈÙ¤˜ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ì·˜ Û‡ÛÙËÌ·. ªÂ ‚·ıÈ¿ Û˘ÁΛÓËÛË ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ì –Ì ·˘Ù‹ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· – ÙËÓ Â˘ÁÓˆÌÔÛ‡ÓË Ì·˜ ÛÙÔ˘˜ ÚˆÙÂÚÁ¿Ù˜ ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÔ‡˜ ‰·ÛοÏÔ˘˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Â›ÎÔÛÈ ¯ÚfiÓÈ· ÙÒÚ· ıÂÌÂÏ›ˆÛ·Ó Î·È ·Ó¤Ù˘Í·Ó ÙÔ ÙÌ‹Ì· ·˘Ùfi ÚÔ˜ fiÊÂÏÔ˜ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜. ∫‡ÚÈ ¶Úfi‰ÚÂ, ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ÙÔ˘ ÂÔÚÙ·ÛÌÔ‡ ÙˆÓ Â›ÎÔÛÈ ÂÙÒÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘ ¶.∆.¢.∂. ·Ú·Î·Ïԇ̠ӷ ‰Â¯Ù›Ù ÙÔ ·Ó·ÌÓËÛÙÈÎfi ·˘Ùfi ˆ˜ ¤Ó‰ÂÈÍË ÙÈÌ‹˜ ÚÔ˜ fiÏÔ˘˜ ÂÛ¿˜ ÙÔ˘˜ ÚˆÙÔÛٿ٘ Ù˘ ·ÏÏ·Á‹˜ Î·È ÙÔ˘ ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÌÔ‡ Ù˘ ÂÎ·›‰Â˘Û˘. ∂‡¯ÔÌ·È ÔÈ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘ ™˘Ó‰ڛԢ Ó· ·Ô‚Ô‡Ó Î·ÚÔÊfiÚ˜, Ó· ‰ÈηÈÒÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ‰ÈÔÚÁ·ÓˆÙ¤˜ Î·È Ó· ˆÊÂÏ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜. ∫·Ï‹ ÂÈÙ˘¯›·.



EI™H°H™EI™



∞¶√ ∆√ §∞´∫√ ¶√§π∆π™ª√ ∆∏™ ª∞¡∏™ ª.°. ªÂÚ·ÎÏ‹˜ √ÌfiÙÈÌÔ˜ ∫·ıËÁËÙ‹˜ ¶.∆.¢.∂. ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ

∞fi ÙȘ ‰È¿ÊÔÚ˜ ÂÙ˘ÌÔÏÔÁ›Â˜ Ô˘ ÚÔÙ¿ıËÎ·Ó ÁÈ· ÙËÓ ÔÓÔÌ·Û›· Ù˘ ª¿Ó˘ ‰‡Ô ıˆڋıËÎ·Ó ÔÈ ÂÈÎÚ·Ù¤ÛÙÂÚ˜: Ë Ì›· ÙË Û˘Û¯ÂÙ›˙ÂÈ Ì ÙËÓ ·Ï‚·ÓÈ΋ ϤÍË Mäni, Ë ÔÔ›· ÛËÌ·›ÓÂÈ ÙË ÌÔ˘ÚÈ¿Ø ·˘Ùfi ¿ÓÙˆ˜ ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· Â‰Ò ÙˆÓ ∞Ï‚·ÓÒÓ ‹‰Ë ηٿ ÙÔ 10Ô ·ÈÒÓ·, ÁÈ·Ù› ·fi ÙfiÙ ̷ÚÙ˘ÚÂ›Ù·È Ë ‡·ÚÍË ÙÔ˘ ÙÔˆÓ˘Ì›Ô˘Ø fï˜ ÔÈ ∆Ô˘Úης·ÓÔ› ηÙ‚·›ÓÔ˘Ó Ôχ ·ÚÁfiÙÂÚ·. ∏ ¿ÏÏË ÂÙ˘ÌÔÏÔÁ›·, Ô˘ Ì¿ÏÏÔÓ Â›Ó·È Î·È Ë ÂÁ΢ÚfiÙÂÚË, Û˘Ó‰¤ÂÈ ÙËÓ ÔÓÔÌ·Û›· ª¿ÓË Ì ÙÔ ·Ú¯·›Ô ÂÏÏËÓÈÎfi Â›ıÂÙÔ “Ì·Ófi˜”, Ô˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ: ·Ú·Èfi˜, Û¿ÓÈÔ˜ Î·È Î·Ù’ Â¤ÎÙ·ÛË ÌÔÚ› Ó· ‰ËÏÒÓÂÈ ¤Ó· ÙÔ›Ô ·Ú·Èfi Û ‚Ï¿ÛÙËÛË, Á˘ÌÓfi. ∞˘Ùfi ÈÛ¯‡ÂÈ Î·ÙÂÍÔ¯‹Ó ÁÈ· ÙË ª¤Û· ª¿ÓË. ∞ÏÏ¿ ‰ÂÓ ‰È·Ê¤ÚÔ˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈο Î·È Ù· ˘fiÏÔÈ· ÙÌ‹Ì·Ù¿ Ù˘. (£˘Ì›˙ˆ ˆ˜ ª¤Û· ª¿ÓË Â›Ó·È ÙÔ ÓÔÙÈfiÙÂÚÔ ÌÈÛfi Ù˘ ¢˘ÙÈ΋˜ [∞ÔÛÎÈ·‰ÂÚ‹˜] ª¿Ó˘, ·fi ÙËÓ ∞ÚÂfiÔÏË ˆ˜ ÙÔ ∆·›Ó·ÚÔ, Î·È ˆ˜ ÙÔ ‚ÔÚÂÈfiÙÂÚÔ ÌÈÛfi, ·fi ÙË ™¤ÏÈÙÛ· ˆ˜ ÙÔ √›Ù˘ÏÔ, Â›Ó·È Ë ŒÍˆ ‹ ªÂÛÛËÓȷ΋ ª¿ÓË. ∏ ∞Ó·ÙÔÏÈ΋ [¶ÚÔÛËÏȷ΋] ª¿ÓË, Û’ fiÏË ÙËÓ ¤ÎÙ·Û‹ Ù˘, ·fi ÙÔ °‡ıÂÈÔ ˆ˜ ÙÔ ¶fiÚÙÔ ∫¿ÁÈÔ, Â›Ó·È ÁÓˆÛÙ‹ Î·È ˆ˜ ∫¿Ùˆ ª¿ÓË.) √ ª·ÓÈ¿Ù˘ ÚÈÌ·‰fiÚÔ˜ ¡È΋ٷ˜ ¡ËÊ¿Î˘, Ô˘ ÁÚ¿ÊÂÈ Ù· ÛÙÈ¯Ô˘ÚÁ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘ ηٿ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ Ù¤ÏÔ˘˜ ÙÔ˘ 18Ô˘ ·ÈÒÓ·, ϤÂÈ ˆ˜ Ë ∫¿Ùˆ ª¿ÓË «Ì·Ì¿ÎÈ ÂÚÈÛÛfiÓ Î·È ‚ÂÏ·Ó›‰È οÓÂÈ». ∆Ô Â˘ÊÔÚfiÙÂÚÔ ÙÌ‹Ì· Â›Ó·È Ù˘ ªÂÛÛËÓȷ΋˜ (ŒÍˆ) ª¿Ó˘ Ô˘, ηٿ ÙÔÓ ›‰ÈÔ, «ÌÂÙ¿ÍÈ, Ï¿‰È ÂÚÈÛÛfiÓ Î·È ÚÈÓÔÎfiÎÎÈ Î¿ÓÂÈ» (fiˆ˜ Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÈ Ô ÂΉfiÙ˘ ÙˆÓ ÛÙÈ¯Ô˘ÚÁËÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ¡ËÊ¿ÎË, ηıËÁËÙ‹˜ Ù˘ πÛÙÔÚ›·˜ ™ˆÎÚ¿Ù˘ ∫Ô˘Á¤·˜, ÙÔ ÚÈÓÔÎfiÎÎÈ, ‰ËÏ·‰‹ Ô ÎfiÎÎÈÓÔ˜ ÎfiÎÎÔ˜ ÙÔ˘ Ô˘ÚÓ·ÚÈÔ‡, ·ÔÙÂÏÔ‡Û ·ÍÈfiÏÔÁÔ ÂÈÛfi‰ËÌ· ÁÈ· ÙËÓ «ÂÙÚ҉˻ M¿ÓË, ÁÈ·Ù› ÂÍ·ÁfiÙ·Ó ÛÙÔ ∆Ô‡ÓÂ˙È –∆‡Óȉ·– ÁÈ· ÙËÓ Î·ÙÂÁ·Û›· Ù˘ ÎfiÎÎÈÓ˘ ‚·Ê‹˜, Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó Î˘Ú›ˆ˜ ÁÈ· Ù· ʤÛÈ·. ∞fiÏ˘Ù· Ú·ÏÈÛÙÈÎfi˜ Â›Ó·È Ô ¡ËÊ¿Î˘ ÁÈ· ÙË ª¤Û· ª¿ÓË, fiÔ˘ Ù· ¯ˆÚÈ¿ ¤¯Ô˘Ó: ÔÚ‰‡ÎÈ· Î·È ÊÚ·ÁÎfiÛ˘Î· [Ù]Ë[Ó] ÚÒÙË ÙÔ˘˜ ÈÓÙÚ¿‰· (ÂÈÛfi‰ËÌ·) ¢¤ÓÙÚÔÓ ‹ ͇ÏÔÓ ‹ ÎÏ·‰› ‰ÂÓ Â›Ó·È Ì‹Ù ¤Ó·, ‰ÂÓ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó ›ÛÎÈÔÓ Ó· ÛÙ·ıÔ‡Ó ıÂÔ‡ÚÈ·1 Ù· ηË̤ӷ.

1. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· «¯Ï¢·ÛÙÈ΋ ÚÔÛˆÓ˘Ì›· ÙˆÓ Â› ·ÁÚÈfiÙËÙÈ ‰È·ÎÚÈÓÔÌ¤ÓˆÓ Ù˘ ÂÚ› ÙÔ ∆·›Ó·ÚÔÓ ª¤Û· ª¿Ó˘» (∫Ô˘Á¤·˜).


28

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

¡ÂÚfi ‰ÂÓ ‚Á·›ÓÂÈ Ô‡ÂÙ· Û’ fiÏËÓ ÙËÓ ª¤Û· ª¿ÓË, ηÚfiÓ ÎÔ˘ÎΛ· ÌÔÓ·¯¿ Î·È ÍÂÚÔÎÚ›ıÈ Î¿ÓÂÈ. «ª·ÓfiÓ» ÙÔ›Ô, ÏÔÈfiÓ. ∏ Èı·ÓfiÙËÙ· ¿ÏψÛÙ Ù˘ ·ÚÔ˘Û›·˜ ÛÙË ª¿ÓË Ù˘ ·Ú¯·ÈÔÂÏÏËÓÈ΋˜ Ϥ͢ Ô˘ ·Ô‰›‰ÂÈ ÙË Ê˘ÛÈÔÁӈ̛· ÙÔ˘ ÙÔ›Ô˘, ‰È·ÈˆÓÈ˙fiÌÂÓË ·fi ÁÂÓÈ¿ Û ÁÂÓÈ¿, ·fi ÛÙfiÌ· Û ÛÙfiÌ·, Â›Ó·È Ôχ ÈÛ¯˘Ú‹, ‰Â‰Ô̤ÓÔ˘ fiÙÈ Ë ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈ΋ ÂÏÏËÓÈ΋ ¤Ú¢ӷ ¤¯ÂÈ ·ԉ›ÍÂÈ fiÙÈ Ë ÂÚÈÔ¯‹ ηÙÔÈ΋ıËΠÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ·fi ÙË ÓÂÔÏÈıÈ΋ ÂÔ¯‹ (5.000-3.000 .Ã.) Î·È Ì ÌÈ· Û˘Ó¤¯ÂÈ· ‚›Ô˘ ÛÙȘ ÌÂÙ¤ÂÈÙ· ÚÔ˚ÛÙÔÚÈΤ˜ Î·È ÈÛÙÔÚÈΤ˜ ÂÚÈfi‰Ô˘˜ ÙÔ˘ ÷ÏÎÔ‡ (3.000-1.000 .Ã.), ª˘ÎËÓ·˚΋˜ ÂÔ¯‹˜ (Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙ· √ÌËÚÈο ¤Ë) Î·È Ô‡Ùˆ ηı’ ÂÍ‹˜. Ÿˆ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ Ô ∂Ï¢ı¤ÚÈÔ˜ ∞ÏÂÍ¿Î˘ ÛÙËÓ ÂÍ·›ÚÂÙË ‰È‰·ÎÙÔÚÈ΋ ‰È·ÙÚÈ‚‹ ÙÔ˘ ÁÈ· Ù· Á¤ÓË Î·È ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ÛÙËÓ ·Ú·‰ÔÛȷ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· Ù˘ ª¿Ó˘, «·fi ÙȘ fiÏÂȘ Î·È Ù· ¯ˆÚÈ¿ Ô˘ ·Ó·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÙ· ¤¯Ô˘Ó ÎÙÈÛÙ› ·fi ÙË Ì˘ÎËÓ·˚΋ Î·È ÙËÓ ·Ï·ÈfiÙÂÚË ·ÎfiÌ· ÂÔ¯‹, ÌÔÚԇ̠ӷ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ì ÙËÓ ∫·Ú‰·Ì‡ÏË, ÙÔ √›Ù˘ÏÔ, ÙËÓ ∆¢ıÚÒÓË (∫fiÙÚˆÓ·˜), ÙË °ÂÚ‹ÓÈ· (∫¿ÌÔ˜), ÙȘ £·Ï¿Ì˜ (∫Ô˘Ù‹Ê·ÚË) Î.¿. ¶ÔÏÏ¿ ·fi ·˘Ù¿ Ù· ÔÏÈÙÈÛÙÈο ΤÓÙÚ· ηÙÔÈÎÔ‡ÓÙ·È Û˘Ó¯Ҙ ˆ˜ ÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ ÂÔ¯‹». ø˜ ¤Ó· ‚·ıÌfi Ë ˙ˆÓÙ·Ó‹ ·˘Ù‹ Û˘Ó¤¯ÂÈ· ̤۷ ÛÙÔ˘˜ ·ÈÒÓ˜ ÔÊ›ÏÂÙ·È Î·È ÛÙÔ Á˘ÌÓfi ÙÔ›Ô, Ô˘ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ȉȷ›ÙÂÚ· ÂÏ΢ÛÙÈÎfi –οı ¿ÏÏÔ Ì¿ÏÈÛÙ·– ÁÈ· ·ÓıÚÒÔ˘˜ ·fi ¿ÏÏ· ̤ÚË. ∆Ë ÌÔÓ·ÍÈ¿ Ù˘ ª¿Ó˘ ›Ûˆ˜ ¤Û·Û ÌfiÓÔ ÙÔÓ 7Ô ·ÈÒÓ· Ë ‰È·ÈÛو̤ÓË ÈÛÙÔÚÈο ‰È›ۉ˘ÛË ÛÏ·‚ÈÎÒÓ Ê˘ÏÒÓ (ªÂÏÈÁÁÒÓ Î·È ∂˙ÂÚÈÙÒÓ), ¿ÓÙˆ˜ Î·È ·˘ÙÒÓ ¤ˆ˜ ÙËÓ ŒÍˆ Î·È ÙË µfiÚÂÈ· ∞Ó·ÙÔÏÈ΋ ª¿ÓË, «‰ËÏ·‰‹ ÛÙ· ‚fiÚÂÈ· ∞ÚÂÔfiψ˜ – ™ÎÔ˘Ù·Ú›Ô˘. ∏ ·Ï·ÈfiÙÂÚË Ì¿ÏÈÛÙ· ÔÓÔÌ·Û›· Ù˘ ∞ÂÚÔfiψ˜ (∆Û›ÌÔ‚·) Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È Î·È ÙÔ ÓÔÙÈfiÙÂÚÔ ·Ó·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÙ· ÛÏ·‚ÈÎfi ÙÔˆÓ‡ÌÈÔ». ∫·È Ô ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ 7Ô˜ Ô ¶ÔÚÊ˘ÚÔÁ¤ÓÓËÙÔ˜ (10Ô˜ ·ÈÒÓ·˜), Ô˘ ¤‰ˆÛ Ϸ‚‹ ÛÙÔ º·ÏÏÌÂÚ¿˘ÂÚ Ó· ‰È·Ù˘ÒÛÂÈ, ·Ú·ÓÔÒÓÙ·˜ ·ÚÎÂÙ¿ Ú¿ÁÌ·Ù·, ÙË ÁÓˆÛÙ‹ “ıˆڛ·” ÙÔ˘, ‚‚·ÈÒÓÂÈ fiÙÈ «ÛÙÔ ÓfiÙÈÔ ¿ÎÚÔ Ù˘ ¯ÂÚÛÔÓ‹ÛÔ˘ ·Ú¤ÌÂÓ ·ÎÌ·›Ô ÙÔ ·Ï·Èfi ÂÏÏËÓÈÎfi ÛÙÔȯ›Ի. ¢È·‚¿˙ˆ Î·È Ù· ·Ú·Î¿Ùˆ ·fi ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ ∞ÏÂÍ¿ÎË: «™’ ·˘Ùfi [ÂÓÓÔ› ÙËÓ ·ÊÔÌÔ›ˆÛË ÙˆÓ ÛÏ·‚ÈÎÒÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ] Û˘Ó¤ÙÂÈÓ·Ó Ë ÎÚ·ÙÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋, Ë ÔÔ›· Ì ÌÂÙ·ÎÈÓ‹ÛÂȘ Î·È ÂÁηٷÛÙ¿ÛÂȘ ÏËı˘ÛÌÒÓ ÂÓ›Û¯˘Û ÙȘ ¢·›ÛıËÙ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜, ηıÒ˜ Î·È Ë ∂ÎÎÏËÛ›·, Ë ÔÔ›· ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı› (9Ô˜-10Ô˜ ·È.) ÚÔ¯ÒÚËÛ ÛÙËÓ ·‡ÍËÛË ÙˆÓ ÂÈÛÎÔÒÓ Î·È ÙËÓ ·Ó·‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛ‹ ÙÔ˘˜ Û ÌÈÎÚfiÙÂÚ˜ ÂÚÈʤÚÂȘ […]. ™‹ÌÂÚ·, ÂÎÙfi˜ ·fi Ù· ÙÔˆÓ‡ÌÈ· Î·È ÔÚÈṲ̂Ó˜ ϤÍÂȘ, ηӤӷ ¿ÏÏÔ ·fiÏ˘Ù· ÂÍ·ÎÚÈ‚ˆÌ¤ÓÔ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ, Ô˘ Ó· ı˘Ì›˙ÂÈ ÙËÓ ÂÁηٿÛÙ·Û‹ ÙÔ˘˜». ∞Ó ÔÈ ™Ï¿‚ÔÈ ·ÊÔÌÔÈÒıËηÓ, ÔÈ ∆Ô‡ÚÎÔÈ Î·Ï¿ ηϿ ‰ÂÓ ¿ÙËÛ·Ó ÛÙË ª¿ÓË. °Ú¿ÊÔ˘Ó ÔÈ ¢·ÓÈ‹Ï ºÈÏÈ›‰Ë˜ Î·È °ÚËÁfiÚÈÔ˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ¿˜ ÛÙË °ÂˆÁÚ·Ê›·Ó ¡ÂˆÙÂÚÈÎ‹Ó ÂÚ› Ù˘ ∂ÏÏ¿‰Ô˜ (1791), ¤Ó· ¤ÚÁÔ Ô˘ ηٿ ÙËÓ ∞ÈηÙÂÚ›ÓË ∫Ô˘Ì·ÚÈ·ÓÔ‡ (Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛ Ӥ· ¤Î‰ÔÛ‹ ÙÔ˘) «·ÔÙÂÏ› ÔχÙÈÌË ËÁ‹ ÛÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ, fiÛ· ·Ó¿ÁÔÓÙ·È ÛÙË ‰ÔÌ‹ Î·È ÛÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÛÙÔ Êı›ÓÔÓÙ· ÈË′ ·ÈÒÓ·», ÁÈ·Ù› ÔÈ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ÙÔ˘ «‰ÂÓ ·ÚΤÛıË-


A¶√ ∆√ §∞´∫√ ¶√§π∆π™ª√ ∆∏™ M∞¡∏™

29

Î·Ó Ó· ηٷÁÚ¿„Ô˘Ó ‹ Ó· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó Ù· ÎÔÈÓˆÓÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ·, ·ÏÏ¿ ÚÔÛ¿ıËÛ·Ó Ó· Ù· ·Ó·Ï‡ÛÔ˘Ó Î·È, Û˘¯Ó¿, Ó· Ù· ÂÚÌËÓ‡ÛÔ˘Ó»: «∏ ª¿ÓË ‰È·ÈÚÂ›Ù·È ÂȘ ̤۷ ª¿ÓË Î·È ÂȘ ¤Íˆ ª¿ÓË [·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÏÔÈfiÓ ÛÙË ¢˘ÙÈ΋ ª¿ÓË]. ∏ ̤۷ ª¿ÓË […] ‰ÂÓ ÂÁÓÒÚÈÛ ηıfiÏÔ˘ ÙËÓ Ù˘Ú·ÓÓ›· ÙÔ˘ ∆Ô‡ÚÎÔ˘ ¤ˆ˜ Ù· 1779Ø2 Î·È Ë ¤Íˆ ª¿ÓË ÔÌÔ›ˆ˜, ¤Íˆ ·fi ¤Ó· ÔÏÏ¿ ÔÏ›ÁÔ ‰fiÛÈÌÔ ÔÔ‡ ¤‰ÈÓ·Ó ‰È¿ Ó· ÌËÓ ÂÓÔ¯ÏÔ‡ÓÙ·È fiÙ·Ó Â‡Á·ÈÓ·Ó ¤Íˆ ‰È¿ ¯Ú›· ÙÔ˘˜Ø Î·È ·˘Ùfi fï˜ ÙÔ ¤‰ÈÓ·Ó Ì ÌÈ· ηٷÊÚfiÓÂÛÈ §·ÎˆÓÈ΋. »√È ∆Ô‡ÚÎÔÈ Â‰ÔÎ›Ì·Û·Ó ÔÏÏ·›˜ ÊÔÚ·›˜ Ó· ¤ÏıÔ˘Ó Ó· ˘ÔÙ¿ÍÔ˘Ó ÙË ª¿ÓË, Ë ‰ÔÎÈÌ‹ ÙÔ˘˜ fï˜ ÂÛÙ¿ıËΠfi¯È ÌfiÓÔ ¿Ú·ÎÙË, ·ÏÏ¿ Î·È ÔϤıÚÈ· ÂȘ ·˘ÙÔ‡˜Ø ÂÂȉ‹ ÎÔÓÙ¿ ÂȘ ÙÔÓ ‰‡ÛÎÔÏÔ ÙfiÔ ÔÔ‡ ¤¯ÂÈ Ë ª¿ÓË, ¤¯ÂÈ Î·È Î·ÙÔ›ÎÔ˘˜ ÔÔ‡ ÛÒ˙Ô˘Ó ·ÎfiÌÈ ÂΛÓÔ ÙÔ Ó‡̷ ÔÔ‡ ÂÌ„‡¯ˆÓ ÙÔ˘˜ ·Ï·ÈÔ‡˜ ÚÔÁfiÓÔ˘˜ ÙÔ˘˜». ∂›Ó·È ‚¤‚·È· Â‰Ò ÔÈ ‰È·ÊˆÙÈÛÙ¤˜ ÏfiÁÈÔÈ, Ô˘ ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ÊÚÔÓËÌ·Ù›ÛÔ˘Ó Î·È ÂıÓÈο ÙÔ Ï·fi ÙÔ˘˜. ∆Ë ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·‡ÍËÛË ÙÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡ Ù˘ Î·È ÙËÓ ·ÚÙÈfiÙÂÚË –ÚÈÓ ·fi ÙËÓ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË– ÔÏÈÙÈ΋ ÔÚÁ¿ÓˆÛ‹ Ù˘ ı· ÁÓˆÚ›ÛÂÈ Ë ª¿ÓË Î·Ù¿ ÙÔ 18Ô Î·È 19Ô ·ÈÒÓ·, Ì ÙËÓ ·ÍÈfiÏÔÁË ÌÂٷΛÓËÛË ·’ Ù· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ¯ˆÚÈ¿ ÛÙ· ÎÂÊ·ÏÔ¯ÒÚÈ· Î·È ÙȘ ÚˆÙ‡ԢÛ˜ ÙˆÓ ‰‹ÌˆÓ, ȉ›ˆ˜ ÌÂÙ¿ ÙÔ 1850. ∆Ô ÂÈÛ·ÁˆÁÈÎfi ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ÁÈ· ÙË ÁˆÁÚ·Ê›· Î·È ÙËÓ ÔÈÎÔÏÔÁ›· Ù˘ ª¿Ó˘ ÎÏ›ÓÂÈ Ô ∞ÏÂÍ¿Î˘ Ì ÙËÓ ·ÎfiÏÔ˘ıË ·Ú·Ù‹ÚËÛË, Ë ÔÔ›· ÈÛ¯‡ÂÈ, ÁÂÓÈο, ÁÈ· fiÏË ÙËÓ ÂÚÈʤÚÂÈ· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜: «√È ·Ï·ÈÔ› ÙÚfiÔÈ ·Ú¯›˙Ô˘Ó Ó· ÂÁηٷÏ›ÔÓÙ·È ÌÂÙ¿ ÙÔ 1900. π‰È·›ÙÂÚ· ‡ÛÙÂÚ· ·fi ÙÔ˘˜ µ·ÏηÓÈÎÔ‡˜ ÔϤÌÔ˘˜ Ë ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ Î·È ·ÛÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ηıÒ˜ Î·È Ë ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ¢ÛË, ÂÈʤÚÔ˘Ó ‰È·‚ÚˆÙÈ΋ ÌÂÙ·‚ÔÏ‹ ÛÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· Ù˘ ª¿Ó˘, ÙÔ ÔÔ›Ô Ì¤¯ÚÈ ÙfiÙ ÛÙËÚÈ˙fiÙ·Ó Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙÔ˘˜ ‰ÂÛÌÔ‡˜ ·ÈÌ·ÙÔÛ˘ÁÁ¤ÓÂÈ·˜». ∏ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ϤÍË ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÈ, ‚¤‚·È·, ÌÈ·Ó È‰È·›ÙÂÚ· ÎÏÂÈÛÙ‹ ÎÔÈÓˆÓ›·, fiÔ˘ ·Ó¿ÏÔÁ· ›¯Â ‰È·ÌÔÚʈı› Î·È Ô ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ Ù˘. ∂›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi fiÙÈ Ô ·Ú·¿Óˆ ÂÚ¢ÓËÙ‹˜ ÌfiÚÂÛ ӷ ·ÓȯÓ‡ÛÂÈ ÛÙË ª¿ÓË ‡·ÚÍË ÁÂÓÒÓ, ÛÙÔȯ›ˆÓ ÙÔ˘˜, ¤ÛÙˆ, ÁÈ·Ù› Ô ·ÎÚ·ÈÊÓ‹˜ Ù‡Ô˜ ÙÔ˘ ·Ú¯·˚ÎÔ‡ Á¤ÓÔ˘˜ (clan) ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ‰˘Ó·Ùfi Ó· ÂÈ‚ÈÒÓÂÈ ·Î¤Ú·ÈÔ˜ Û’ ¤Ó· ¯ÒÚÔ Ô˘ ·Ó‹Î ÔˆÛ‰‹ÔÙ ے ¤Ó· Û‡Á¯ÚÔÓÔ, ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ Ù˘ Û˘ÁÎÚfiÙËÛ‹˜ ÙÔ˘, ÎÚ¿ÙÔ˜. ∂ÈÛËÌ·›ÓÂÈ, ÏÔÈfiÓ, Î·È ÂÓÙÔ›˙ÂÈ ÙȘ ·ÚȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ‡·Ú͢ Á¤ÓÔ˘˜: Û‡Ó‰ÂÛË ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ Ì ÁÂÓ·ÏÔÁ›·, ÌÔÓÔÁÚ·ÌÌÈ΋ –·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙˆÓ ·Ó‰ÚÒÓ– ¤ÓÙ·ÍË ÛÙË Û˘ÁÁÂÓÈ΋ ÔÌ¿‰·, ¤Ó· ÂÏ¿¯ÈÛÙÔ (¤ÛÙˆ) ·ÏÏËÏÂÁÁ‡Ë˜ Î·È ÎÔÈÓ‹˜ ‰Ú¿Û˘ ÛÙÔÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi, ÔÏÈÙÈÎfi Î·È ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎfi ÙÔ̤·. √ˆÛ‰‹ÔÙÂ Ë ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ÎÔÈÓ‹ ‰Ú¿ÛË, Û ·ÈÌ·ÙÔÛ˘ÁÁÂÓÈ΋ ‚¿ÛË, ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û ϤÔÓ Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ (‰È·ÙËÚ‹ıËΠ۠ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ‰È¿ÚÎÂÈ·,

2. ∞ӷʤÚÂÙ·È Û ۇÌÚ·ÍË ÙÔ˘ ¡ÈÎfiÏ·Ô˘ ¶¤ÙÚÔ˘ ª·˘ÚÔÁ¤ÓË (1735-1790) Ì ÙÔÓ «Î·ÂÙ¿Ó ·ÛÈ¿», Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙËÓ ÂÈ‚ÔÏ‹ ÛÙÔ˘˜ ª·ÓÈ¿Ù˜ «ÂÓfi˜ ‰Ô̷ۛÙÔ˜ ‰ÈˆÚÈṲ̂ÓÔ˘ ÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ».


30

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

Û ÌÈ· ÚÒÙË Ê¿ÛË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘ ÙÛÂÏÈÁÁ¿ÙÔ˘, ·ÏÏÔ‡ ‚¤‚·È·Ø .¯. ÛÙÔ˘˜ ™·Ú·Î·ÙÛ¿ÓÔ˘˜). ™ÙË ª¿ÓË ÔÈ ˘¿Ú¯ÔÓÙ˜ ˘ÏÈÎÔ› fiÚÔÈ Û˘Ó¤‚·Ï·Ó, ·fi ÓˆÚ›˜, Î·È Î·Ù’ ·Ó¿ÁÎËÓ, Û ÌÈ· ‰È¿¯˘ÛË ‹ ‰È¿Û·ÛË Ù˘ –ÛÙÔȯÂÈÒ‰Ô˘˜ ‚¤‚·È·– ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜. ¶ÂÚ›Ô˘ Ô Î·ı¤Ó·˜ ¤Î·ÓÂ, “·Ú‹Á”, fi,ÙÈ ÌÔÚÔ‡ÛÂ. ∂˘Ú‡ÙÂÚ˜ ÔÌ·‰ÔÔÈ‹ÛÂȘ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËıÔ‡Ó ÛÙÔ ÔÏÈÙÈÎfi Â›‰Ô, fiÔ˘ fï˜ Ë ·ÈÌ·ÙÔÛ˘ÁÁ¤ÓÂÈ· ı· ‰Â¯fiÙ·Ó Û¯ÂÙÈο ÁÚ‹ÁÔÚ· ȤÛÂȘ ÁÈ· ¯·Ï¿ÚˆÛËØ ·˘Ùfi ı· ÁÈÓfiÙ·Ó ÛÙȘ ηÂٷӛ˜ Ù˘ ª¿Ó˘. ∞Ó, Û ÓÂfiÙÂÚÔ˘˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜, ·Ú·ÙËÚԇ̠ÙËÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂȷ΋ ÛÙÔ Û‡ÓÔÏfi Ù˘ ÚÔÛÎfiÏÏËÛË Û ÔÏÈÙÈο ÚfiÛˆ·, ·˘Ùfi Â›Ó·È ¤Ó· Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ô˘ ›Û¯˘Û Â› Ì·ÎÚfiÓ, ÈÔ Ôχ, Û’ ¤Ó· ÂÏ·ÙÂÈ·Îfi Û‡ÛÙËÌ·, Ô˘ ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÛ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·. ∫·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›, Û ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ‚·ıÌfi, ·ÎfiÌ·. ¢È·ÚΤÛÙÂÚË ˘‹ÚÍÂ Ë ‰È·Ù‹ÚËÛË (ȉ›ˆ˜ ÁÈ· Ôχ ÁÓˆÛÙ¿ Î·È ÈÛ¯˘Ú¿ Á¤ÓË) ÌÈ·˜ ÁÂÓ·ÏÔÁÈ΋˜ ȉÂÔÏÔÁ›·˜, Ì ÙËÓ ·Ó·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ Á¤ÓÔ˘˜ Û’ ¤Ó·Ó ·ÒÙÂÚÔ ÁÂÓ¿Ú¯Ë, Ô ÔÔ›Ô˜ ¯¿ÓÂÙ·È Ì¤Û· ÛÙÔ ıÚ‡ÏÔ. ∞˘Ù‹ Ë ÛÙ·‰È·Î‹ ·Ô‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙÔ˘ ·Ï·ÈÔ‡ Û˘Ì·ÁÔ‡˜ Á¤ÓÔ˘˜ ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È, ÁψÛÛÈο, Ì ÙËÓ ˘ÔηٿÛÙ·ÛË ÙÔ˘ fiÚÔ˘ Á¤ÓÔ˜ (Ê¿Ú·) ·fi ÙÔÓ fiÚÔ ÁÂÓÈ¿, ÌÔÏÔÓfiÙÈ ÔÈ ÁÂÓȤ˜ Â›Ù·Ó ˘ԉȷ›ÚÂÛË ÙÔ˘ Á¤ÓÔ˘˜: ¤Ó· ¿ıÚÔÈÛÌ· ·fi ÁÂÓȤ˜ (·˘Ù¤˜ ›¯·Ó, ηıÂÌÈ¿, Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ, ˘·ÚÎÙfi ÚfiÁÔÓÔ) ·ÔÙÂÏÔ‡Û ¤Ó· Á¤ÓÔ˜. ∫·È ÈÔ ¤Ú· Ë ÁÂÓÈ¿, Ô˘ ›¯Â ˘ÔηٷÛÙ‹ÛÂÈ, ˆ˜ fiÚÔ˜, ÙÔ Á¤ÓÔ˜, ˘ÔηٷÛÙ¿ıËΠ·fi ÙÔÓ fiÚÔ Ô˘ Û‹Ì·ÈÓ ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·: Ê·ÌÂÏÈ¿ (Ê·Ì›ÏÈ·)Ø Î·È ‚¤‚·È· ÔÈ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ Â›Ù·Ó ˘ԉȷ›ÚÂÛË Ù˘ ÁÂÓÈ¿˜ (ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó ÙË ÁÂÓÈ¿, ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÁÂÓȤ˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó ÙÔ Á¤ÓÔ˜). «¡ÔÌ›˙ˆ, ¤ÁÚ·Ê· Î·È ÂÁÒ ¿ÏÏÔÙÂ, ˆ˜ Ë ÁÏÒÛÛ· οÓÂÈ Î·ı·Ú‹ ÙËÓ ·fi‰ÔÛË ÌÈ·˜ ÛÙ·‰È·Î‹˜ ‰È·‰Èηۛ·˜, ÙÔ˘ ÛÙ·‰È·ÎÔ‡ ÛÙÂӤ̷ÙÔ˜ ÙÔ˘ Û˘ÁÁÂÓÈÎÔ‡ ÔÚ›˙ÔÓÙ· ÙˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ: ÙÔ Ó‡̷ ÙÔ˘ ÛÊȯÙÔ‡ Á¤ÓÔ˘˜ ¤Ú·ÛÂ, Ì ÙÔÓ Î·ÈÚfi, ÛÙË ÁÂÓÈ¿ ÎÈ ·fi ·˘Ù‹Ó ÛÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·, fiÛÔ ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÛÂ, ‚¤‚·È·, Ó· Â›Ó·È ÌÈ· ·Ú·‰ÔÛȷ΋ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·. °È’ ·˘Ùfi, ÙfiÛÔ Ë “Ê·Ì›ÏÈ·” fiÛÔ Î·È Ë ÁÂÓÈ¿, ÛËÌ·›ÓÔ˘Ó Î·È ÙÔ Á¤ÓÔ˜: ‰È·ÈˆÓ›˙Ô˘Ó, ηٿ οÔÈÔÓ ÙÚfiÔ, ÙËÓ È‰ÂÔÏÔÁ›· ÙÔ˘. ∆Ô Á¤ÓÔ˜ ˘¿Ú¯ÂÈ, ¤ÙÛÈ, ˆ˜ ¤Ó·˜ ȉÂÔÏÔÁÈÎfi˜ Û˘ÓÂÎÙÈÎfi˜ ‰ÂÛÌfi˜». ∏ ¯·Ï¿ÚˆÛË Ù˘ ·Ï·È¿˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ Û ·Ó‰ÚÔÁÚ·ÌÌÈο Î·È ·Ó‰ÚÔÎÚ·ÙÈο Á¤ÓË ‰ÂÓ ·ÓÙÈηıÚÂÊÙ›˙ÂÙ·È ÌfiÓÔ ÛÙË ÁÏÒÛÛ·. ∞ÓÙÈηıÚÂÊÙ›˙ÂÙ·È Î·È ÛÙË ‚·ıÌÈ·›· ˘Ô¯ÒÚËÛË Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ Âı›ÌˆÓ, Ï·˚ÎÒÓ ıÂÛÌÒÓ. ∂ÓÓÔÒ ÙË ÛÙ·‰È·Î‹ ˘Ô¯ÒÚËÛË ¤ˆ˜ ÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ ÂÍ·Ê¿ÓÈÛË ϤÔÓ ·ÊÂÓfi˜ ÙÔ˘ Âı›ÌÔ˘ Ù˘ Û‡ÁÎÚÈ·˜ (Ôχ ÓˆÚ›ÙÂÚ·), ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ ÙÔ˘ Âı›ÌÔ˘ ÙÔ˘ Á‰ÈÎȈÌÔ‡ (Ì ‚Ú·‰‡ÙÂÚÔ ‚·ıÌfi). °È· ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ı· ÌÈÏ‹ÛÂÈ Ë Î˘Ú›· §˘‰¿ÎË. °È· ÙÔ ¤ıÈÌÔ Ù˘ Û‡ÁÎÚÈ·˜ (‹ Û˘ÁÎfiÚÌÈÛÛ·˜) ¤¯ÂÈ ÁÚ¿„ÂÈ Î˘Ú›ˆ˜ Ô ª·ÓÈ¿Ù˘ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ∞fiÛÙÔÏÔ˜ ¢·ÛηϿ΢, ·ÏÏ¿ Î·È Ô Ï·ÔÁÚ¿ÊÔ˜ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ¶ÂÙÚfiÔ˘ÏÔ˜Ø Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ ÂͤٷÛÂ Î·È ¿ÏÏ· ̤ÚË, ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓÔ˜ ÛÙËÓ ·ÎÏËÚ›·, fiˆ˜ ·ÓÙÈÌÂÙˆÈ˙fiÙ·Ó ÛÙ· ¤ıÈÌ· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡. ∂fiÌÂÓÔ Â›Ù·Ó Ó· ··Û¯ÔÏ‹ÛÂÈ Î·È ÙÔÓ ∞ÏÂÍ¿ÎË, Ô ÔÔ›Ô˜ ÂÌÏÔ‡ÙÈÛ ÙÔ ˘ÏÈÎfi Ì Ӥ˜, ÂÓ Ì¤ÚÂÈ Û·ÚÙ·ÚÈÛÙ¤˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜, Ô˘ ÙÔ˘ ÚÔÛfiÚÈÛÂ Ë ÂÈÙfiÈ· ¤Ú¢ӷ (ηٿ ÙË ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ 1970). º˘ÛÈο fiϘ ÔÈ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ. ™‡ÁÎÚÈ· ÏÂÁfi-


A¶√ ∆√ §∞´∫√ ¶√§π∆π™ª√ ∆∏™ M∞¡∏™

31

Ù·Ó Ë ‰Â‡ÙÂÚË Á˘Ó·›Î· Ô˘ ¤·ÈÚÓÂ Ô ¿Ó‰Ú·˜, ·Ó Ë ÚÒÙË ‰ÂÓ ¤Î·Ó ·È‰È¿, ·ÎfiÌ· Î·È «Â› ıËÏ˘ÁÔÓ›·˜», fiˆ˜ ÛËÌ›ˆÓÂ Ô ¶ÂÙÚfiÔ˘ÏÔ˜, ÙÔÓ›˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË Ó· ·˘Í¿ÓÔÓÙ·È Ù· ¿ÚÚÂÓ· ̤ÏË ÙÔ˘ Á¤ÓÔ˘˜, ‹ Ù˘ ÁÂÓÈ¿˜, ‹ Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ Û ÌÈ· ÎÔÈÓˆÓ›·, Ë ÔÔ›·, οو ·fi ÛÎÏËÚ¤˜ Û˘Óı‹Î˜ ˙ˆ‹˜ «ÂȘ ¤Ó· ‰‡ÛÎÔÏÔ ÙfiÔ», ‰È·ÎÚÈÓfiÙ·Ó ÁÈ· ÙÔÓ ·Ì›ÏÈÎÙÔÓ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌfi ÙˆÓ Â˘Ú‡ÙÂÚˆÓ ‹ ÛÙÂÓfiÙÂÚˆÓ Û˘ÁÁÂÓÈÎÒÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·ÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ. ¶ÚÔÛÙ›ıÂÙ·È ÎÈ ¤Ó·˜ ¿ÏÏÔ˜ ÏfiÁÔ˜: Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ÎÏËÚÔÓÔÌÈÎfi ‰›Î·ÈÔ Ù˘ ª¿Ó˘ «ÙËÓ ÂÚÈÔ˘Û›· ÂÓfi˜ ¿ÎÏËÚÔ˘ ÎÏËÚÔÓÔÌÔ‡Ó ÔÈ ·‰ÂÏÊÔ› ÙÔ˘, ÂÓÒ ÂΛÓÔ˘ Ô˘ ¤¯ÂÈ ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ÌfiÓÔ ÎÔÚ›ÙÛÈ· ÔÈ Á·ÌÚÔ› ÙÔ˘». À¿Ú¯ÂÈ fï˜ ÎÈ ¤Ó·˜ ·ÎfiÌË ÏfiÁÔ˜, ÂÍ›ÛÔ˘ ‰È·ÊˆÙÈÛÙÈÎfi˜ ÁÈ· ÙËÓ „˘¯È΋, ÙÒÚ·, ˙ˆ‹ ÙˆÓ ·Ó‰ÚÈÎÒÓ ÌÂÏÒÓ ÌÈ·˜ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ (·Ó Î·È ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ˘ÂÚ‚·›ÓÂÈ, ÈÛÙ‡ˆ, Ù· ÙÔÈο Î·È ¯ÚÔÓÈο fiÚÈ·, ‰ÂÓ Â›Ó·È ¿ÁÓˆÛÙÔ Î·È ÛÙȘ ̤Ú˜ Ì·˜): ¯ˆÚ›˜ ·ÚÛÂÓÈο ·È‰È¿ ÎÈÓ‰‡Ó¢ ӷ Û‚‹ÛÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ· Ù˘ ·ÙÚÈ·Ú¯È΋˜, ·˜ ÙÔ Â·Ó·Ï·Ì‚¿Óˆ οı ÊÔÚ¿, ·ÚÚÂÓÔÁÚ·ÌÌÈ΋˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜Ø ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ÂÁÁÔÓÔ‡, ÙÔ ›‰ÈÔ Ì ÂΛÓÔ ÙÔ˘ ·Ô‡, ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈ˙ ¤Ó· ›‰Ô˜ ·ı·Ó·Û›·˜ ̘ ÛÙË Û˘Ó›‰ËÛË ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˘, ÂÊfiÛÔÓ Ì¿ÏÈÛÙ· ÙÔ ›‰ÈÔ ı· ÁÈÓfiÙ·Ó Î·È Ì ÙÔÓ ÂÁÁÔÓfi ÙÔ˘ ÂÁÁÔÓÔ‡ ÙÔ˘, Î·È Ô‡Ùˆ ηı’ ÂÍ‹˜. ∏ ‰Â‡ÙÂÚË Á˘Ó·›Î·, Ô˘ ¤·ÈÚÓ·Ó, ÊÚfiÓÙÈ˙·Ó Ó· Â›Ó·È Ó¤·, ÂÓÒ Î·Ù¿ ηÓfiÓ· ÚÔÂÚ¯fiÙ·Ó Î·È ·fi ÊÙˆ¯‹ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·. ∆Ô Î‡ÚÔ˜ ÂÍ¿ÏÏÔ˘ ÙÔ˘ Âı›ÌÔ˘ ÂÓ›Û¯˘Â ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜, fiÙÈ ÌÂÚÈΤ˜ ÊÔÚ¤˜ ¢ÏÔÁÔ‡Û ÙË Û¯¤ÛË ·˘Ù‹ Ô ÙÔÈÎfi˜ ÈÂÚ¤·˜, ›Ù ÁÈ·Ù› ÏËÚˆÓfiÙ·Ó ÁÈ’ ·˘Ùfi ›Ù ÁÈ·Ù› ‰Â¯fiÙ·Ó ȤÛÂȘ. «∫·ÓÔÓÈÎfi˜ ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ Á¿ÌÔ˜ ÁÈÓfiÙ·Ó Û˘Ó‹ıˆ˜, ·Ó Ô ¿Ó‰Ú·˜ ›¯Â ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ Ì ÙË Á˘Ó·›Î· ÔÏÏ¿ ¿ÚÚÂÓ· ·È‰È¿». ∫·È ¿ÓÙˆ˜ Ù· ·È‰È¿ ·fi ÙË ‰Â‡ÙÂÚË Á˘Ó·›Î· Ô ¿Ó‰Ú·˜ Ù· ·Ó·ÁÓÒÚÈ˙ ˆ˜ ÓfiÌÈÌ·, ·Û¯¤Ùˆ˜ ·Ó ›¯Â Á›ÓÂÈ ÛÙ¤„Ë ‹ fi¯È. ∏ Â›ÛËÌË ∂ÎÎÏËÛ›· fï˜, Ú¤ÂÈ Ó· ÛËÌÂȈı›, ·¤ÚÚÈÙ ·˘Ù‹Ó ÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋. ¶.¯. Ô Â›ÛÎÔÔ˜ °˘ı›Ԣ πˆÛ‹Ê Û ·Ó·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘ (ÙÔ 1864) ÚÔ˜ ÙËÓ πÂÚ¿ ™‡ÓÔ‰Ô Â›¯Â ˘Ô‚¿ÏÂÈ ÌÈ· ηٿÛÙ·ÛË ÙÚÈ¿ÓÙ· ·Ú¿ÓÔÌˆÓ ˙¢Á·ÚÈÒÓ Ù˘ Â·Ú¯›·˜ °˘ı›Ԣ. ∫·È ·ÚÎÂÙ¤˜ ÊÔÚ¤˜ Â›ÛÎÔÔÈ ·ÂÈÏÔ‡Û·Ó Ì ηı·›ÚÂÛË ÈÂÚ›˜, Ô˘ ÈÂÚÔÏÔÁÔ‡Û·Ó ‰Â‡ÙÂÚÔ Á¿ÌÔ Î·È Ì ·ÊÔÚÈÛÌfi Ù¤ÙÔÈ· ·Ú¿ÓÔÌ·, fiˆ˜ Ù· ıˆÚÔ‡Û·Ó, ˙¢Á¿ÚÈ· Î·È ÙÔ˘˜ ÎÔ˘Ì¿ÚÔ˘˜. ∏ ÂÈÙfiÈ· ¤Ú¢ӷ ¤ÊÂÚ ÛÙÔ Êˆ˜, fiˆ˜ ›·, Û·ÚÙ·ÚÈÛÙ¤˜ ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜Ø «Ô ¿Ó‰Ú·˜ Ô˘ ‹ıÂÏ ӷ ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ¿ÚÚÂÓ· ·È‰È¿, ¯ÒÚÈ˙ ÙËÓ ÚÒÙË ÙÔ˘ Á˘Ó·›Î·, ‡ÛÙÂÚ· ·fi Û˘Ìʈӛ· Ì ÙËÓ ›‰È· Î·È ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Ù˘, Î·È ·ÓÙÚ¢fiÙ·Ó ‰Â‡ÙÂÚË Á˘Ó·›Î·. ¶ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ Ô Á¿ÌÔ˜ ·˘Ùfi˜ ÁÈÓfiÙ·Ó, ·ÊÔ‡ Ë ‰Â‡ÙÂÚË Á˘Ó·›Î· ›¯Â ÂÁηٷÛÙ·ı› ‹‰Ë ÛÙÔ Û›ÙÈ Î·È Â›¯Â ÂÓ Ùˆ ÌÂٷ͇ ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ¿ÚÚÂÓ ·È‰›. ¶Ú¤ÂÈ Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ì fiÙÈ ÙÔ ‰È·˙‡ÁÈÔ ÛÙË ª¿ÓË ‹Ù·Ó ¿ÁÓˆÛÙÔ. √ ¿Ó‰Ú·˜ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û ӷ ‰ÈÒÍÂÈ ÙË Á˘Ó·›Î· ÙÔ˘ ·Ú¿ ÌfiÓÔ Û ÂÚ›ÙˆÛË ÌÔȯ›·˜ Î·È ÙfiÙÂ, ·Ó ‰ÂÓ ÙËÓ ÛÎfiÙˆÓÂ Ô ›‰ÈÔ˜ ‹ Ù’ ·‰¤ÏÊÈ· Ù˘. ∞Ó, ÏÔÈfiÓ, ¯ÒÚÈ˙ ÙËÓ ÚÒÙË ÙÔ˘ Á˘Ó·›Î·, ÁÈ· Ó· ¿ÚÂÈ Û‡ÁÎÚÈ·, Ù˘ ¤ÁÚ·Ê ÁÈ· ·Ô˙ËÌ›ˆÛË Î·È ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË ¤Ó· ÎÙ‹Ì·, ‹ Ù˘ ¤‰ÈÓ ¤Ó· ¯ÚËÌ·ÙÈÎfi ÔÛfi». √ ∞ÏÂÍ¿Î˘, fiˆ˜ ›·, ‰›ÓÂÈ ÔÏϤ˜ ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ Ô˘ ʈٛ˙Ô˘Ó ‚·ı‡ÙÂÚ· ·˘Ù‹ ÙËÓ „˘¯È΋ ‰ÔÎÈÌ·Û›· ηٿ ÙËÓ Âȉ›ˆÍË ÙˆÓ Û˘˙‡ÁˆÓ Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ·ÚÛÂÓÈο ·È‰È¿. °Ú¿ÊÂÈ ·ÎfiÌ·: «ª¤¯ÚÈ Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ Ë ‰Â‡ÙÂÚË Á˘Ó·›Î· ¿ÚÚÂÓ ·È‰›, Ë ı¤ÛË Ù˘ Â›Ù·Ó ÂÎÎÚÂÌ‹˜ Î·È ¤ÌÔÈ·˙ Ì ı¤ÛË


32

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

„˘¯Ôı˘Á·Ù¤Ú·˜ ‹ ˘ËÚ¤ÙÚÈ·˜. ¢ÂÓ ÓÙ˘ÓfiÙ·Ó fï˜ fiˆ˜ ÔÈ ˘ËÚ¤ÙÚȘ. ∏ ‰Â‡ÙÂÚË Á˘Ó·›Î· ÔÙ¤ ‰ÂÓ ·ÚÔ˘ÛÈ·˙fiÙ·Ó ‰ËÌfiÛÈ· Ì·˙› Ì ÙËÓ ÚÒÙË Î·È ÛÙȘ ÁÈÔÚÙ¤˜ ÂΛÓË Ô˘ ‰Â¯fiÙ·Ó ÛÙÔ Û›ÙÈ Â›Ù·Ó Ë ÓfiÌÈÌË Û‡˙˘ÁÔ˜. ∏ ‰Â‡ÙÂÚË Û¿ÓÈ· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ηı›ÛÂÈ Ì ÙËÓ ÚÒÙË Á˘Ó·›Î· ÛÙÔ ÙÚ·¤˙È ÁÈ· Ê·ÁËÙfi. ™˘Ó‹ıˆ˜ fï˜ Û¤Ú‚ÈÚ ÙËÓ ÚÒÙË Î·È ÙËÓ Â͢ËÚÂÙÔ‡ÛÂ. ∂›¯Â ͯˆÚÈÛÙfi ‰ˆÌ¿ÙÈÔ, fiÔ˘ ‰Â¯fiÙ·Ó ÙÔ˘˜ ÁÓˆÛÙÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘˜ Û˘ÁÁÂÓ›˜ Ù˘, ‹ ·ÎfiÌ· ÎÏÂÈÓfiÙ·Ó ÛÙÔÓ ‡ÚÁÔ, ·Ó ˘‹Ú¯Â. ∞fi ÙËÓ ÛÙÈÁÌ‹ fï˜ Ô˘ ·˘Ù‹ ı· ·ÔÎÙÔ‡Û ·ÁfiÚÈ, ÙfiÙ fiÏ· ¿ÏÏ·˙·Ó». ŸÏ· ·˘Ù¿ ‰ÂÓ ÛËÌ·›ÓÔ˘Ó ÌÈ· ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹Ó ··Í›ˆÛË Ù˘ Á˘Ó·›Î·˜; ∫·È ÂÓÓÔÒ Ù˘ Á˘Ó·›Î·˜ ÂÓ Á¤ÓÂÈ, ÛÙË Û¯¤ÛË Ù˘ Ì ÙÔÓ ¿Ó‰Ú·, Ì ÙÔ ¿ÚÚÂÓ Ê‡ÏÔ. ∫·Ù·Ú¯‹Ó ¤ÙÛÈ Â›Ó·È. £· ÌÔÚÔ‡Û ˆÛÙfiÛÔ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ fiÙÈ ÙÔ Û‡ÛÙËÌ· ·ÍÈÒÓ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÙ·È Î¿ı ÊÔÚ¿ ·fi ÙȘ ÎÚ·ÙÔ‡Û˜ Â͈ÙÂÚÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜, Â›Ó·È Û¯ÂÙÈÎfi. ∞Ó ÁÈ· ÌÈ· ÔˆÛ‰‹ÔÙ ۇÁ¯ÚÔÓË ÎÔÈÓˆÓ›· Ë ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË Ù˘ Á˘Ó·›Î·˜ ‹, ˆÌfiÙÂÚ·, Ë ¯Ú‹ÛË Ù˘ ˆ˜ Û·Ԣ˜ ‹ ÔÚÁ¿ÓÔ˘ ÙÂÎÓÔÔÈ‹Ûˆ˜ ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘ ¿Ó‰Ú· ·ÔÚÚ›ÙÂÙ·È, ÔÈ Û˘Óı‹Î˜ ˙ˆ‹˜ Ù˘ Ì·ÓÈ¿ÙÈ΢ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÛÙÔ˘˜ ÚÔÁÂÓ¤ÛÙÂÚÔ˘˜ ·ÈÒÓ˜ Â¤‚·ÏÏ·Ó ÙËÓ Ù¤ÙÔÈ· “¯Ú‹ÛË” ˆ˜ ÌÈ· ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ·. ∂ÓÒ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÛËÌÂÈÒÛˆ fiÙÈ Î·È ·˘Ù‹ ·ÎfiÌË Ë ÌÂÙ·¯Â›ÚÈÛË ÚÔ¸¤ıÂÙÂ, Û ÙÂÏÂ˘Ù·›· ·Ó¿Ï˘ÛË, ÙËÓ ‡·ÚÍË Ù˘ ΢ڛ·Ú¯Ë˜ ¿Ԅ˘ ÛÙË Û˘ÏÏÔÁÈ΋ Û˘Ó›‰ËÛË, fiÙÈ ÛÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· Ù˘ Ó¤·˜ ˙ˆ‹˜ ÈÛfiÙÈÌÔ˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ·Ó‰ÚÈÎfi-·ÙÚÈÎfi Â›Ù·Ó Ô Á˘Ó·ÈΛԘ-ÌËÙÚÈÎfi˜ ÚfiÏÔ˜. ∏ ÈÛÔÙÈÌ›· Ì¿ÏÈÛÙ· ·˘Ù‹ ¤ÊÙ·Ó ӷ Á¤ÚÓÂÈ ıÂÙÈο ÚÔ˜ ÙÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ Á˘Ó·›Î·˜, ηıÒ˜ ÛÙÔ ·Ó¿Ú¯·ÈÔ ·˘Ùfi ϤÁÌ· ‰È·Ê˘ÏÈÎÒÓ Û¯¤ÛÂˆÓ Â›¯Â ‚·ıÈ¿ ÂÁ¯·Ú·¯ı› Î·È Ë ·Ù‹, ÔÚ·Ù‹ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·, fiÙÈ ÙÂÏÈο ÙË Ó¤· ˙ˆ‹ ΢ÔÊÔÚÔ‡ÛÂ Ë Á˘Ó·›Î·, ̤۷ Ù˘. ∂›¯Â ÁÈ’ ·˘Ùfi ‰È·ÌÔÚʈı› ÚˆÈÌfiٷٷ –·ÏÏ¿ Î·È Ì ̷ÎÚfiÙ·ÙË ÂÈ‚›ˆÛË– ÌÈ· Ì·ÁÈ΋ ȉÂÔÏÔÁ›·, Ô˘ ‹ıÂÏ ٷ Á˘Ó·ÈΛ· ̤ÏË Ó· Â›Ó·È Ù· ·ÚÌÔ‰ÈfiÙÂÚ· ÁÈ· Ó· ÂÈÎÔÈÓˆÓ‹ÛÔ˘Ó Ì ÙȘ ˘¤Ú ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ ‰˘Ó¿ÌÂȘ, Ô˘ ÔÚ›˙Ô˘Ó ÂÍ¿ÏÏÔ˘ Ù· ·ÓıÚÒÈÓ·Ø Ó· ÂÈÎÔÈÓˆÓ‹ÛÔ˘Ó, ÚÔ¿ÓÙˆÓ, Û ÎÚ›ÛÈ̘, ÔÚȷΤ˜ ÛÙÈÁ̤˜ Î·È Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂȘ Ù˘ ·Ú¯·˚΋˜, Ù˘ ·ÁÚÔÙÈ΋˜ ‡ÛÙÂÚ· ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜: Û ·ÚÚÒÛÙÈ·, Û ı¿Ó·ÙÔ, Û Á¿ÌÔ, Û Á¤ÓÓËÛË, Û ÛÔ‰ÂÈ¿. T· Ï‹ıË ·fi ÙȘ ·Ì¤ÙÚËÙ˜ ·Ê·Ó›˜ ÁÈ¿ÙÚÈÛÛ˜, Û·‚·ÓÒÙÚ˜, ÌÔÈÚÔÏÔÁ›ÛÙÚ˜, ÚÔÍÂÓ‹ÙÚ˜, ̷̤˜, Ì¿ÁÈÛÛ˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È Ê·ÈÓfiÌÂÓ· Ù˘ Ù‡¯Ë˜. ™˘ÁÎÚÔÙ‹ıËÎ·Ó Ì ‚¿ÛË ·˘Ù‹Ó ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙËÓ È‰ÂÔÏÔÁ›·, Ô˘ ¤‰ÈÓ ÌÈ· Ì·ÁÈÎ‹Ó ˘ÂÚÔÏ›· ÛÙÔ Á˘Ó·ÈÎÂ›Ô Ê‡ÏÔ, ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ÔÔ›·˜ ¿ÏψÛÙ fi¯È Ï›Á˜ ÊÔÚ¤˜ ÌÓËÛÈοÎËÛ ÙÔ Ê‡ÏÔ ÙˆÓ ·Ó‰ÚÒÓ. √ˆÛ‰‹ÔÙ ÂÍ·ÛÊ·ÏÈ˙fiÙ·Ó ¤ÙÛÈ, fiˆ˜ Î·È ¿ÏÏÔÙ ¤¯ˆ ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ, ¤Ó· ›‰Ô˜ Û˘ÓÂÍÔ˘Û›·˜ Ù˘ Á˘Ó·›Î·˜ ÛÙËÓ ›‰È· ÙËÓ ·ÙÚÈ·Ú¯È΋ ·ÁÚÔÙÈ΋ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·. √È ÓÂfiÙÂÚÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ, ÔÈ ‰È·ÓÔÔ‡ÌÂÓÔÈ .¯. Ù˘ ÂÚÈfi‰Ô˘ ÙÔ˘ ¢È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡, ‰ÂÓ ¤‰ˆÛ·Ó ηÌÈ¿ ÛËÌ·Û›· Û ٤ÙÔȘ ·ÓÔÚıfiÏÔÁ˜ ·Ú·Ì¤ÙÚÔ˘˜, ÛÙËÓ ÂÈı˘Ì›· ÙÔ˘˜ Î·È ÙËÓ ¤ÂÈÍ‹ ÙÔ˘˜ Ó· ı¿„Ô˘Ó ÛÙÔ Û‡ÓÔÏfi Ù˘ ÙË ‰ÂÈÛȉ·ÈÌÔÓ›·, Ì ÔÔÈÔÓ‰‹ÔÙ ÙÚfiÔ ÎÈ ·Ó ÂΉËψÓfiÙ·Ó. ∆ËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ·˘ÙÔ› ¤ÛÙÚÂÊ·Ó ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ÛÙË ÛÎÏËÚ‹ ‰ÔÎÈÌ·Û›·, ÛÙËÓ ÔÔ›· ˘¤‚·ÏÏÂ, fiˆ˜ ÊÚÔÓÔ‡Û·Ó, ÙË Á˘Ó·›Î· Ë ·Ó‰ÚÈ΋ ‚È·ÈfiÙËÙ· Î·È ‰‡Ó·ÌË. ∂ÓÙÔ‡ÙÔȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÈÛÙÔÚÈο ‰ÈηȈ̤ÓÔ ı· ›ٷÓ, ·Ó Ë Â˘ı‡ÓË ÁÈ· ÙÔ ¤Ó· Î·È ÙÔ ¿ÏÏÔ Û¯‹Ì· Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ Î·È Û¯¤ÛÂˆÓ ·Ô-


A¶√ ∆√ §∞´∫√ ¶√§π∆π™ª√ ∆∏™ M∞¡∏™

33

‰È‰fiÙ·Ó, ·˜ ÙÔ Â·Ó·Ï¿‚ˆ, Û ¿ÙÂÁÎÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ ‰Â‰Ô̤Ó˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ˙ˆ‹˜. K·È Ô ¿Ó‰Ú·˜ ‰ÂÓ ÂÚÓÔ‡Û Ôχ ηχÙÂÚ·. £¤Ïˆ Ó· ·Ó·Ê¤Úˆ ÛÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi ÎÈ ¤Ó· ¿ÏÏÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ·ÓÙÈÎÚÈÛı› ‰È·ÊÔÚÔÙÚfiˆ˜, ·›ÚÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ Â›Û˘ ·fi ÙÔ ¯ˆÚÈfi Ù˘ ª¿Ó˘ (ÔÈ ÈÔ ¿Óˆ Û‡ÓÙÔ̘ ÛΤ„ÂȘ Î·È ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÌÔ˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó, ·˘ÙÔÓfiËÙ·, ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙÔ˘ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡ ·ÁÚÔÙÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘). √ ÌÓËÌÔÓÂ˘Ì¤ÓÔ˜ ‹‰Ë ¡È΋ٷ˜ ¡ËÊ¿Î˘, ÙÔÓ ÔÔ›ÔÓ Ô ∫Ô˘Á¤·˜ ÙÔÔıÂÙÔ‡ÛÂ, ‡ÏÔÁ·, ÛÙÔ Îϛ̷ ÙÔ˘ ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ¢È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡, (¤˙ËÛ ÛÙÔ ‰È¿ÛÙËÌ· 1748-1818 ÂÚ›Ô˘), ÌÂٷ͇ ¿ÏÏˆÓ ‰ÈÂÎÙÚ·ÁˆÁ› ÙË ı¤ÛË ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ ÛÙË ª¤Û· ª¿ÓË, Ô˘ Â›Ó·È ÛÎÏ¿‚˜ Ù˘ ‰Ô˘ÏÂÈ¿˜. ¢ÂÓ ·Ú·Ï›ÂÈ ‚¤‚·È· Ó· ‰ÒÛÂÈ, fiˆ˜ ÙÔ Â›‰·Ù ÎÈfiÏ·˜, ÙËÓ ÙÚ·ÁÈ΋ ·È¯ÌËÚfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÙÔ›Ô˘, ·ÊÔ‡ «ÓÂÚfi ‰ÂÓ ‚Á·›ÓÂÈ Ô‡ÂÙ·» ÎÈ Ô ÙfiÔ˜ «Î·ÚfiÓ ÎÔ˘ÎΛ· ÌÔÓ·¯¿ Î·È ÍÂÚÔÎÚ›ıÈ Î¿ÓÂÈ». ∞̤ۈ˜ ‡ÛÙÂÚ· Û˘Ó¯›˙ÂÈ: ∞˘Ù¿ Á˘Ó·›Î˜ Û¤ÚÓÔ˘Ó Ù·, Á˘Ó·›Î˜ Ù· ıÂÚ›˙Ô˘Ó, Á˘Ó·›Î˜ Ì ٷ fi‰È· ÙÔ˘˜ Á˘ÌÓ¿ Ù· ·ÏˆÓ›˙Ô˘Ó, Á˘Ó·›Î˜ Ì ٷ ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘˜ ÌÔÓ¿¯Â˜ Ù· Ïȯӛ˙Ô˘Ó, Á˘Ó·›Î˜ Ì ÙËÓ Ú¿¯ËÓ ÙÔ˘˜ Á˘ÌÓ¤˜ Ù· ÎÔ˘‚·ÏÔ‡ÛÈ, Ù· ‚Á¿˙Ô˘Ó Ù· ¯Ú˘Û¿ ÛÎÔ˘ÙÈ¿, ÁÈ· Ó· ÌËÓ Ù· ¯·ÏÔ‡ÛÈ.3 ∞fi ÙËÓ Î¿„·Ó ÙËÓ ÔÏÏ‹Ó, ÙËÓ ‚Ú¿ÛÈÓ ÙÔ˘ ËÏ›Ô˘, ÂÙ¿ÁÂÙ·È Ë ÁÏÒÛÛ· ÙÔ˘˜ Û·Ó Î·„·ÏÔ‡ ÛÎ˘Ï›Ô˘. T· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘˜, Ù· fi‰È· ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ÍÂÚÔÛηṲ̂ӷ Û·Ó Ù˘ ¯ÂÏÒÓ·˜ fiÌÔÈ· Î·È ¯ÔÓÙÚÔÂÙÛÈ·Ṳ̂ӷ. ∆ËÓ Ó‡¯Ù· ÙÔÓ ¯ÂÚfiÌ˘ÏÔÓ ÙÚ·‚Ô‡Ó, Á˘Ú›˙Ô˘Ó, ÎÏ·›ÁÔ˘Ó ·Ï¤ıÔ˘Ó Ù· ÎÔ˘ÎΛ· ÙˆÓ Î·È ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ· ϤÁÔ˘ÓØ Î·È ÙÔ Ù·¯‡ ÌÈÛfiÁ˘ÌÓ˜ Ì ٷ ÎÔÊ›ÓÈ· ‚Á·›ÓÔ˘Ó Î·È ÂȘ ÙÔ˘˜ Ï¿ÎÎÔ˘˜ ÙÚ¤¯Ô˘ÛÈ, ÁÈ· ÙȘ ÎÔÚȤ˜ ËÁ·›ÓÔ˘Ó. ∂Λ ÔÔ‡ Ù· ˙Ò· ÙÔ˘˜ ÓÂÚÔ‡ ¿ÓÂ Î·È ›ÓÔ˘Ó Î·È ÍÂÌÂÛËÌÂÚÈ¿˙Ô˘ÛÈ Î·È ÙȘ ÎÔÚȤ˜ ·Ê‹ÓÔ˘Ó. ∂Λ ÎÈ ÂΛӘ ÙÚ¤¯Ô˘ÛÈ Î·È Î¿‚·Ï· Á˘Ú‡ԢÓ, ÁÈ·Ù› Ì’ ÂΛӷ ÙÔÓ ¯˘ÏfiÓ Ô˘ ÙÚÒÁÔ˘Ó Ì·ÁÂÈÚ‡ԢÓ. ∫·È ÌÂ Û‚Ô˘ÓȤ˜ ÊÔ˘ÚÓ›˙Ô˘ÛÈ Î·È „‹ÓÔ˘Ó Ù· „ˆÌ›·. ª’ ·˘ÙfiÓ ÙÔ ÙÚfiÔÓ ‰¤ÚÓÂÙ·È ·˘Ù¿ Ë Ì·ÓÈ·ÙÔ˘Ú›·… «∫·Ù¿ ÙÔ˘˜ ‰˘Û¯ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ÂΛÓÔ˘˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜», ÁÚ¿ÊÂÈ Ô ∫Ô˘Á¤·˜, «Ô ¡ËÊ¿Î˘ Á›ÓÂÙ·È ‰È¿ ÙÔ˘ ÂÌ̤ÙÚÔ˘ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ Ô Î‹Ú˘Í Î·È Ô Úfi‰ÚÔÌÔ˜ ˘ÁÈÒÓ ·Ú¯ÒÓ, Ô ÚÔԉ¢ÙÈÎfi˜ ·Ó·ÌÔÚʈً˜ Î·È Ô ‰È‰¿ÛηÏÔ˜ ËıÈÎÒÓ Î·È ÂÈÚËÓÈÎÒÓ ‰È‰·ÁÌ¿-

3. ŒÎ‰ËÏË Ë ÂÈÚˆÓ›· ÙÔ˘ ÛÙ›¯Ô˘, fiˆ˜ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Î·È Ô ∫Ô˘Á¤·˜, ηıÒ˜ ÔÈ ª·ÓÈ¿ÙÈÛÛ˜ ÂÎÙÂÏÔ‡Û·Ó ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ۯ‰fiÓ ËÌ›Á˘ÌÓ˜, «‰È¿ Ó· ÌË Êı›ڈÓÙ·È Ù· ÂÓȯڿ Î·È Â˘ÙÂÏ‹ ÊÔڤ̷ٿ ÙˆÓ».


34

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÙˆÓ, Ô ÌÂÙ¿ ·ÚÚËÛ›·˜ Î·È ı¿ÚÚÔ˘˜ ÛÙÈÁÌ·Ù›˙ˆÓ ÙÔ ¤ıÈÌÔÓ ÙÔ˘ Á‰ÈÎȈÌÔ‡ Î·È ÙËÓ ÚÔ‹Ó ÙˆÓ ª·ÓÈ·ÙÒÓ ÂȘ ÙËÓ ÂÈÚ·Ù›·Ó, Ô ÌÂÙ¿ Û·ÚηÛÌÔ‡ „¤ÁˆÓ ÙËÓ Î·ÎÔÌÂÙ·¯Â›ÚÈÛÈÓ Î·È ÙËÓ Ù·›ӈÛÈÓ Ù˘ Á˘Ó·ÈÎfi˜, Ô ·Ì›ÏÈÎÙÔ˜ ηًÁÔÚÔ˜ Ù˘ ··È‰Â˘Û›·˜ ÙÔ˘ ÎÏ‹ÚÔ˘ Î·È ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÂÏ·ÙÙˆÌ¿ÙˆÓ ÙˆÓ ª·ÓÈ·ÙÒÓ». ∏ ·Ï‹ıÂÈ· ÂÓÙÔ‡ÙÔȘ ··ÈÙ›, ÓÔÌ›˙ˆ, Ó· ϯı› fiÙÈ Ë ÂÚÁ·Û›·, –ÂÊfiÛÔÓ ‰ÂÓ ÙËÓ ·ÛÎÔ‡Ó ÂÈÙ¤ÏÔ˘˜ ·Ï˘ÛÔ‰Â̤ÓÔÈ Î·ÙÂÚÁ›Ù˜ ‹ οو ·fi ÙÔ ÎÓÔ‡ÙÔ ÙÔ˘ ·Ê¤ÓÙË ÛÎÏ¿‚ÔÈ Ù˘ Á˘–, fiÛÔ ‚·ÚÈ¿ Î·È ÛÎÏËÚ‹ ÎÈ ·Ó ›ӷÈ, Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ ÂÏ¢ıÂÚÒÓÂÈ, ηÏÏÈÂÚÁ› ÙË Û˘Ó›‰ËÛË ÌÈ·˜ ˙ˆÙÈ΋˜ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ –ÈÔ Î·Ï¿: ÛÙÔÓ ·ÁÒÓ·– Ù˘ ÂÈ‚›ˆÛ˘ Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜. ∆Ë Û˘Ó›‰ËÛË ·˘Ù‹ ÙËÓ Â›¯Â Ë ·Ï·È¿ ª·ÓÈ¿ÙÈÛÛ·, ¤ÛÙˆ ÎÈ ·Ó Â͈ÙÂÚÈο ÛËÌ›· –Û˘Ì‚ÔÏÈΤ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ, ηıÈÂڈ̤ÓÔÈ Ù‡ÔÈ–, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÌÈ·Ó ¿ÏÏË, Ôχ ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ÂÈÎfiÓ· ÙˆÓ Û¯¤ÛÂˆÓ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ·ÓÙÚÂ̤ӷ ˙¢Á¿ÚÈ·, ÛÙÔÓ ¿ÓÙÚ· Î·È ÙË Á˘Ó·›Î·. ŸÙÈ Ë Á˘Ó·ÈΛ· ÔÓÙfiÙËÙ· ‰ÂÓ ·Ê·ÓÈ˙fiÙ·Ó Î¿Ùˆ ·fi ÌÈ· ΢ڛ·Ú¯Ë patria potestas Á›ÓÂÙ·È Ê·ÓÂÚfi, Ì¿ÏÈÛÙ· Ì ÂÓÙ˘ˆÛÈ·Îfi ÙÚfiÔ, ÛÙÔ Ì·ÓÈ¿ÙÈÎÔ ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ. ¶Ô˘ ‰ÂÓ Â›Ù·Ó, ·ÏÒ˜ Î·È ÌfiÓÔ, Ë ¤ÎÊÚ·ÛË ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ¤ÎÙ·ÎÙˆÓ ÛÙÈÁÌÒÓ Ù˘ ˙ˆ‹˜, ·ÏÏ¿ ÈÔ Ôχ, ÌÈ·˜ ÛÙ¿Û˘ Ù˘ ª·ÓÈ¿ÙÈÛÛ·˜ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙË ˙ˆ‹ Î·È ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ. ™Ù¿ÛË ‰È·ÌÔÚʈ̤ÓË ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ¯ÒÚÔ Î·È ¯ÚfiÓÔ Ì ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ·ÓÂϤËÙ˜ ··ÈÙ‹ÛÂȘ Î·È ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ˜, fiÔ˘ Ô ı¿Ó·ÙÔ˜ ›¯Â ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ‰ÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘, ‚›·ÈÔ˘˜, Ú·Á‰·›Ô˘˜ Ú˘ıÌÔ‡˜ ¤Ú· ·fi ·˘ÙÔ‡˜ Ô˘ ÔÚ›˙ÂÈ Ë ‚ÈÔÏÔÁ›· ÙˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ. ™Â ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· ÚˆÙÔηı‰ڛ· ÙÔ˘ ı·Ó¿ÙÔ˘, –·ÎfiÌ· Î·È Ë ·ÁˆÓ›· ·fiÎÙËÛ˘ ÂÈϤÔÓ Ó¤ˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Î·È Ó¤·˜ ˙ˆ‹˜: ¤ıÈÌÔ Ù˘ Û‡ÁÎÚÈ·˜, ÂÎ‹Á·˙ ·’ ÙËÓ ·‰‹ÚÈÙË ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ· ÙÚÔÊÔ‰ÔÛ›·˜ Î·È ·ÈÌÔ‰ÔÛ›·˜ ÂΛÓÔ˘,– Ë Á˘Ó·›Î· ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û ·Ú¿ Ó· Â›Ó·È Û˘Ì¿Ú‰Úfi˜ ÙÔ˘. ¢›Óˆ ÌÈ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈ΋ ÛÂÏ›‰· ·fi ÙÔ ¤ÍÔ¯Ô ‚È‚Ï›Ô Ù˘ Margaret Alexiou, √ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎfi˜ ıÚ‹ÓÔ˜ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË: «∏ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎÔ‡ ıÚ‹ÓÔ˘ ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ ÛÙ· ÓÂfiÙÂÚ· ¯ÚfiÓÈ· ·Ú·Ì¤ÓÂÈ Ë ›‰È· fiˆ˜ Î·È ÛÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·. ∫·Ù·Ú·˛ÓÂÈ ÙËÓ ÔÚÁ‹, Û ÂÚÈÙÒÛÂȘ ‚›·ÈÔ˘ ‹ ÚfiˆÚÔ˘ ı·Ó¿ÙÔ˘ ‹, ·ÓÙ›ıÂÙ·, ÂÍ¿ÙÂÈ ÙËÓ ÂÈı˘Ì›· ÁÈ· ÂΉ›ÎËÛË, fiˆ˜ Ô ¤Ó‰ÈÎÔ˜ ÁfiÔ˜ ÙÔ˘ √Ú¤ÛÙË Î·È Ù˘ ∏ϤÎÙÚ·˜ (∞ÈÛ¯‡ÏÔ˘, ÃÔËÊfiÚ˜, 327-31). ∞˘Ùfi˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Â›Ó·È Ô ÛÎÔfi˜ ÙˆÓ ·ÊËÁËÌ·ÙÈÎÒÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ “Á‰ÈÎȈÌÔ‡” Ù˘ ª¿Ó˘. ™’ ¤Ó· Ù¤ÙÔÈÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È, Ì ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ ∆Ô ·›Ì·, ÌÈ· ÌËÙ¤Ú· ·ÊËÁÂ›Ù·È Ò˜ ÂÙÔÈÌ¿˙ÂÙ·È ·Ó‹ÌÂÚ· ÙÔ ¶¿Û¯· Ó· ÂΉÈÎËı› ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘ ¿Ó‰Ú· Ù˘, Ô˘ ÙÔÓ ÛÎfiÙˆÛ·Ó ÚÈÓ ·fi ‰ÂηԯÙÒ ¯ÚfiÓÈ·. °˘Ú›˙ÔÓÙ·˜ ÛÙÔ Û›ÙÈ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÂÎÎÏËÛ›·, ÛÙÚÒÓÂÈ ÙÔ Ï·ÌÚÈ¿ÙÈÎÔ ÙÚ·¤˙È, ·ÏÏ¿ ‚¿˙ÂÈ ¤Ó· È¿ÙÔ ·Ú·¿Óˆ. ™Ù· ¤ÓÙ Ù˘ ·È‰È¿ ϤÂÈ fiÙÈ Â›Ó·È ÁÈ· ÙÔÓ ÛÎÔو̤ÓÔ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÈ ÂÓÙÔÏ‹ Ó· ÂΉÈÎËıÔ‡Ó ÙÔ ı¿Ó·Ùfi ÙÔ˘. ¶Ú¤ÂÈ Ó· ΢ÓËÁ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ¯ıÚÔ‡˜ Î·È Ó· ÛÎÔÙÒÛÔ˘Ó ÙÔÓ ·Ú¯ËÁfi ÙÔ˘˜ ÙË Ì¤Ú· ÙÔ˘ ¶¿Û¯·, ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ı· Ù· ηٷÙÚ¤¯ÂÈ ·ÓÙÔ‡ Ë Ì·‡ÚË Ù˘ ηٿڷ. ∆· ·È‰È¿ ˙ËÙÔ‡Ó ÙËÓ Â˘¯‹ Ù˘ ÌËÙ¤Ú·˜ ÙÔ˘˜, Ô˘ ÙÔ˘˜ ÙË ‰›ÓÂÈ, ηıÒ˜ ÙÚÒÓ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈο ÙÔ Ï·ÌÚÈ¿ÙÈÎÔ ·ÚÓ›, Î·È ‡ÛÙÂÚ· ‚Á·›ÓÔ˘Ó ¤Íˆ. ∆Ô ‚Ú¿‰˘ Á˘Ú›˙Ô˘Ó ¤¯ÔÓÙ·˜ ÂÎÙÂϤÛÂÈ ÙÔ ¯Ú¤Ô˜ ÙÔ˘˜, Î·È Ë Ì¿Ó· ÙÔ˘˜ Ù· ¯·ÈÚÂÙ¿ ˘ÂÚ‹Ê·ÓË, ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ ı¿ÚÚÔ˜ ÙÔ˘˜ Î·È Â˘¯·ÚÈÛÙÒÓÙ·˜ ÙËÓ Ù‡¯Ë» [Ë Alexiou ·Ú·¤ÌÂÈ Û ÌÔÈÚÔÏfiÈ Ù˘ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ÙÔ˘ ∫.∞. ¶·Û·ÁÈ¿ÓÓË, ª·ÓÈ¿-


A¶√ ∆√ §∞´∫√ ¶√§π∆π™ª√ ∆∏™ M∞¡∏™

35

ÙÈη ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ· Î·È ÙÚ·ÁÔ‡‰È· (1928)]. ∞ÓÙÈÏ·Ì‚·ÓfiÌ·ÛÙ fiÙÈ ‰ÂηԯÙÒ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ¯ÚfiÓÈ· Ë Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ª·ÓÈ¿ÙÈÛÛ· Ú‡ıÌÈ˙ ÙË ˙ˆ‹ Ù˘ Ì ‚¿ÛË ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ÙÔ˘ ‚›·ÈÔ˘ ı·Ó¿ÙÔ˘ ÙÔ˘ ¿ÓÙÚ· Ù˘ Î·È ÙˆÓ ·Ó·fiÙÚÂÙˆÓ ·ÚÂÔÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘. √ fiÚÔ˜ Ú‡ıÌÈ˙ ÓÔÂ›Ù·È Î·È Î˘ÚÈÔÏÂÎÙÈÎfiÙÂÚ·Ø Â›Ó·È Û¯Â‰fiÓ ÎÔÈÓfi˜ ÙfiÔ˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ Û¯ÂÙÈÎÒÓ Î·Ù·ÁÚ·ÊÒÓ Ë Ì·ÚÙ˘Ú›·, fiÙÈ Ë ª·ÓÈ¿ÙÈÛÛ· Û ÒÚ˜ ‰Ô˘ÏÂÈ¿˜, ·ÏÏ¿ Î·È fiÔÈ·˜ Û¯fiÏ˘, ·Ó ˘‹Ú¯Â, ‰È·ÛΤ‰·˙ ÙÔ ¯ÚfiÓÔ Ù˘, ÌÔÈÚÔÏÔÁÒÓÙ·˜Ø ·ÎÔ‡Û·Ì ‹‰Ë ÙÔ˘˜ ÛÙ›¯Ô˘˜ ÙÔ˘ ¡ËÊ¿ÎË: ∆ËÓ Ó‡¯Ù· ÙÔÓ ¯ÂÚfiÌ˘ÏÔÓ ÙÚ·‚Ô‡Ó, Á˘Ú›˙Ô˘Ó, ÎÏ·›ÁÔ˘Ó, ·Ï¤ıÔ˘Ó Ù· ÎÔ˘ÎΛ· ÙˆÓ Î·È ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ· ϤÁÔ˘ÓØ ∫·È Û¯ÔÏÈ¿˙ÔÓÙ·˜ Ô ∫Ô˘Á¤·˜ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ˆ˜ ÙÔ ¿ÏÂÛÌ· ÙÔ˘ ¯ÂÚfiÌ˘ÏÔ˘, Û˘Óԉ¢fiÌÂÓÔ ¿ÓÙ· Ì ÙÔ ··Ú·›ÙËÙÔ ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ, Â›Ù·Ó ÛÙË ª¿ÓË Ë Û˘ÓËıÈṲ̂ÓË, Ó˘¯ÙÂÚÈÓ‹ ȉ›ˆ˜, ··Û¯fiÏËÛË ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓØ ‰›ÓÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜ Î·È ÙÔ ·ÎfiÏÔ˘ıÔ ‰Â›ÁÌ· ·Ú¯‹˜ ÌÔÈÚÔÏÔÁÈÔ‡ (·Ú·ÙËÚÒÓÙ·˜ Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ ˆ˜ ı˘Ì›˙ÂÈ Ù·˜ ÂÈÌÔÏ›Ô˘˜ ˆ‰¿˜ ÙˆÓ ∞Ú¯·›ˆÓ): ÕÏÂıÂ, ‚Ú ̷˘ÚfiÌ˘ÏÂ, οÓ ْ ·Ï‡ÚÈ· ÛÔ˘ ηϿ, Ó· ÌËÓ Ù· οÓÂȘ ÛÙÚÔÁÁ˘Ï¿, ÁÈ·Ù› Ù· ı¤ˆ ÁÈ· ·Û·Ï¿ Î·È ÁÈ· ¯ÔÓÙÚÔ¯˘ÏfiÈÙ˜, Ó· Ê¿ÛÈ ÔÈ ¯ˆÚÔʇϷÎÔÈ ÎÈ Ô ÓˆÌ·Ù¿Ú¯Ë˜ ÙÔ ÛÎ˘Ï› Ô˘ οıÂÙ·È ÛÙËÓ ·ÁΈӋ… ∞ÍÈÔÛËÌ›ˆÙË Â›Ó·È Î·È Ë ·ÎfiÏÔ˘ıË ·Ú·Ù‹ÚËÛË Ù˘ Alexiou Ë ÔÔ›·, ·ÊÔ‡ ÂͤıÂÛ ÈÔ ¿Óˆ Ù· ΛÓËÙÚ· ÙÔ˘ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎÔ‡ ıÚ‹ÓÔ˘ (ηٷÚ¿˘ÓÛË Ù˘ ÔÚÁ‹˜ Û ÂÚÈÙÒÛÂȘ ‚›·ÈÔ˘ ‹ ÚfiˆÚÔ˘ ı·Ó¿ÙÔ˘ ‹ ηÈ, ·ÓÙ›ıÂÙ·, ¤Í·„Ë ÙÔ˘ ¿ıÔ˘˜ Î·È ·ÚfiÚÌËÛË ÁÈ· ÂΉ›ÎËÛË), ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ˆ˜: «À¿Ú¯ÂÈ, ˆÛÙfiÛÔ, Î·È ÌÈ· ÈÔ ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈ΋ ÏÂ˘Ú¿: Ô fiÓÔ˜ ÂÎÊÚ·˙fiÌÂÓÔ˜ ÛÙ· ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ· ·Ó·ÎÔ˘Ê›˙ÂÙ·È Î·È Î·Ù·Ú·˛ÓÂÙ·È. √ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎfi˜ ıÚ‹ÓÔ˜ ÏÔÈfiÓ Â›Ó·È ÂÍ›ÛÔ˘ ··Ú·›ÙËÙÔ˜ Î·È ÁÈ· ÙË ÌÔÈÚÔÏÔÁ‹ÙÚ· Î·È ÁÈ· ÙÔ ÓÂÎÚfi. ™ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· Ë È‰¤· ·˘Ù‹ ›¯Â ·ÚÔÈÌÈ·Îfi ۯ‰fiÓ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·Ø ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο Â›Ó·È Ù· ÏfiÁÈ· ÙÔ˘ ÃÔÚÔ‡ ÛÙËÓ ∂ο‚Ë: ˆ˜ ˉ‡ ‰¿ÎÚ˘· ÙÔȘ ηÎÒ˜ ÂÚ·ÁfiÛÈ ıÚ‹ÓˆÓ Ù’ Ô‰˘ÚÌÔ› ÌÔ‡Û¿ ı’ Ë Ï‡·˜ ¤¯ÂÈ. (∂˘ÚÈ›‰Ë, ∆Úˆ¿‰Â˜, 608-9) ÙÈ ÁÏ˘Î¿ Ô˘ Â›Ó·È Ù· ‰¿ÎÚ˘· ÛÙÔ˘˜ ‚·Û·ÓÈṲ̂ÓÔ˘˜ Î·È ÔÈ Ô‰˘ÚÌÔ› ÙˆÓ ıÚ‹ÓˆÓ Î·È Ù· ıÏÈ‚ÂÚ¿ ÙÚ·ÁÔ‡‰È·.


36

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

»∆ËÓ ›‰È· ȉ¤· ·Ë¯Ô‡Ó Î·È ÔÏÏ¿ ÓÂfiÙÂÚ· ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ·. ªÈ· ª·ÓÈ¿ÙÈÛÛ· ÙÚ·ÁÔ˘‰¿ÂÈ: ∫·Ï¿ Ô˘ Â›Ó·È Ù· ÎÏ¿ËÌ·Ù·, ÁÏ˘Î¿ Ù· ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ·, ∫¿ÏÏÈÔ ’¯ˆ Ó· ÌÔÈÚÔÏÔÁÒ, ¶·Ú¿ Ó· Ê¿ˆ Î·È Ó· Ȉ. ¶·Û·ÁÈ¿ÓÓ˘, 88.5-7» ∞˘Ù‹ Ë ‚·ıÈ¿ ›ÛÔ‰Ô˜ Î·È Ë ¤ÓÙ·ÍË ÙÔ˘ ÌÔÈÚÔÏÔÁÈÔ‡ ÛÙË ˙ˆ‹ Ù˘ ª·ÓÈ¿ÙÈÛÛ·˜ ˆ˜ ¤Ó· ‚·ıÌfi Ú¤ÂÈ Ó· ÔÊ›ÏÂÙ·È ÛÙÔ fiÙÈ ÙÔ Ì·ÓÈ¿ÙÈÎÔ ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ, ·˘Ùfi Ô˘ ·ÎÔ˘ÁfiÙ·Ó ÌfiÓÔ ÂΛ, –ÁÈ·Ù› ·Ú¿ÏÏËÏ· ·ÎÔ‡ÁÔÓÙ·Ó Î·È ·Ú·ÏÏ·Á¤˜ ÌÔÈÚÔÏÔÁÈÒÓ ÁÓˆÛÙÒÓ Î·È ÛÙËÓ ¿ÏÏË ∂ÏÏ¿‰·–, Â›Ù·Ó ¤Ó· ›‰Ô˜ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Û ÛÙÂÓ¿ ÚÔÛˆÈο Î·È ÔÈÎÔÁÂÓÂȷο ˙ËÙ‹Ì·Ù· ˙ˆ‹˜ Î·È ı·Ó¿ÙÔ˘. √ ÂΉfiÙ˘ ÙˆÓ ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎÒÓ ÌÔÈÚÔÏÔÁÈÒÓ G. Saunier οÓÂÈ ÏfiÁÔ Û Í¯ˆÚÈÛÙfi Â›ÌÂÙÚÔ ÁÈ· ÙÔ «ª·ÓÈ¿ÙÈÎÔ ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ», ‰›ÓÔÓÙ·˜ ¤Ó· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ì 220 Ô¯Ù·Û‡ÏÏ·‚Ô˘˜ ÛÙ›¯Ô˘˜ (·ÓÙÏ› ·fi ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ ÙÔ˘ ∫. ∫¿ÛÛË, ªÔÈÚÔÏfiÁÈ· Ù˘ ª¤Û· ª¿Ó˘, ∞′, 1979), fiÔ˘ Ë ÌÔÈÚÔÏÔÁ›ÛÙÚ· ¶·Ú·Û΋ ™·ÎοÎÔ˘ «‰ÈËÁÂ›Ù·È Ì Û·Ú·ÁÌfi, ·ÏÏ¿ Î·È Ì ¿ÁÚÈÔ ¯ÈÔ‡ÌÔÚ, Ò˜ ÂΉÈ΋ıËΠÙÔ ÊfiÓÔ ÙÔ˘ ·‰ÂÚÊÔ‡ Ù˘, ‰ËÏËÙËÚÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ‰Ú¿ÛÙ˜: ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÔ Û‡˙˘Áfi Ù˘, ÙÔÓ ·‰ÂÚÊfi Î·È ÙÔÓ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘». ∆ÔÓ «Ê¿Á·Ó» «ÛÙ· ÎÏÂÊÙ¿ ÎÏÂÊÙ¿», ÁÈ·Ù› Â›Ù·Ó ÌÔÓ·¯ÔÁÈfi˜ (Ô ÌÔÓ·¯fi˜ Ù˘ «Î·Êfi˜», ·‰ÂÏÊfi˜, ϤÂÈ Ë Á˘Ó·›Î·), ¤ÙÛÈ ı· ÁÈÓfiÙ·Ó ·˘Ù‹ Ë ÌÔÓ·‰È΋ ÎÏËÚÔÓfiÌÔ˜ Ù˘ ·ÙÚÈ΋˜ ÂÚÈÔ˘Û›·˜, ‰ËÏ·‰‹ Ô ¿ÓÙÚ·˜ Ù˘. ªÂÙ¿ ÙÔ ‰ÈÎfi Ù˘ ÙÚÈÏfi ÊÔÓÈÎfi Ë Á˘Ó·›Î· ‹Á ÛÙË ÌËÙ¤Ú· Ù˘, › ÙÈ ¤Î·ÓÂ, ÂΛÓË ÙË ‰ÈηÈÔÏfiÁËÛÂ, ÙË ‰Èη›ˆÛÂ: ηϿ ¤Î·ÓÂ, Ó· Ê¿ÂÈ Î·È Ó· Ù· ÈÂÈ fiÏ· Ù· ÎÏËÚÔÓÔÌÈο Ì ÙÔÓ ¿ÏÏÔÓ ¿Ó‰Ú· Ô˘ ı· ‚ÚÂÈ. ª¤Û· ·fi ·˘Ù‹ ÙËÓ ·ÁÚÈfiÙËÙ· ·Ó·‰‡ÂÙ·È ÔˆÛ‰‹ÔÙÂ Ô Î¿ı ¿ÏÏÔ ·Ú¿ ÌÔÓԉȿÛٷٷ ·ıËÙÈÎfi˜ ÚfiÏÔ˜ Î·È ı¤ÛË Ù˘ Á˘Ó·›Î·˜ ª·ÓÈ¿ÙÈÛÛ·˜, Ô˘ ÚÔÛÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÎÈfiÏ·˜ ÛÙÔȯ›· ËÚˆ›‰·˜ ·Ú¯·›·˜ ÙÚ·Áˆ‰›·˜, fiˆ˜ ÙÔ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó Î·È ÔÈ Î·Ù·ÏËÎÙ‹ÚÈÔÈ ÛÙ›¯ÔÈ ÙÔ˘ ÌÔÈÚÔÏÔÁÈÔ‡: øÈ̤ Ë ÏÈÁfiÌÂÚË ·ÌÔ›· ¿ÏÏË ¯ÚÈÛÙÈ·Ó‹ ÙËÓ ›‰È· ̤ڷ Ù˘ §·ÌÚ‹˜ ÙÔ ÁÈfiÌ· Î·È ÙÔ ÏÂȉÈÓfi ¤ı·„ ¿ÓÙÚ· ÎÈ ·‰ÂÏÊfi! ªÈ·Ó ·Ó‹ÌÂÚË ‰È¿ÛÙ·ÛË ÂÈÛËÌ·›ÓÔ˘Ó Î·È ÔÈ ºÈÏÈ›‰Ë˜ - ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ¿˜ ÛÙË ¡ÂˆÙÂÚÈ΋ °ÂˆÁÚ·Ê›· ÙÔ˘˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ fï˜ ¤Û¢‰·Ó Î·È Ó· ÙËÓ Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÈÛÙÔÚÈο: «√È Î¿ÙÔÈÎÔÈ Ù˘ ¤Íˆ ª¿Ó˘, Ì· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ù˘ ̤۷, ÌÂÙ·¯ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·È Î·È ÙÔÓ ÏËÛÙÚÈÎfi ‚›Ô, Î·È ÌÂÚÈη›˜ ÊÔÚ·›˜ Î·È ÙÔÓ ÂÈÚ·ÙÈÎfiØ ÂÂȉ‹ ¢Á·›ÓÔ˘Ó Ì οÔÈ· η˝ÎÈ· fiÔ˘ ¤¯Ô˘Ó, Î·È Î¿ÌÔ˘Ó Ï›· fi,ÙÈ Â‡ÚÔ˘Ó Î·È ËÌÔÚ¤ÛÔ˘ÓØ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÙÒÚ· Ôχ˜ ηÈÚfi˜ ÔÔ‡ ¤È·Û·Ó ‰˘Ô ηڿ‚È· ºÚ·ÓÙ˙¤˙Èη, Î·È ËÌÔ-


A¶√ ∆√ §∞´∫√ ¶√§π∆π™ª√ ∆∏™ M∞¡∏™

37

Ú› Ó· ηٷϿ‚Ë ÙÈÓ¿˜ ÙËÓ ÂÈÙˉÂÈfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜, fiÙ·Ó ·ÎÔ‡Ë ˆ˜ Ì η˝ÎÈ· ÌÈÎÚ¿ È¿ÓÔ˘Ó Î·Ú¿‚È·. ¶ÚÔÙ‹ÙÂÚ· ·fi ÙÔÓ ˘ÛÙÂÚÈÓfi fiÏÂÌÔ [ƒˆÛÔÙÔ˘ÚÎÈÎfi˜ fiÏÂÌÔ˜ ÙÔ˘ 1787] ‡Á·ÈÓ·Ó ÌÂÚÈη›˜ ÊÔÚ·›˜ ÂȘ ÙÔÓ ªÔÚ¤·, Î·È ¿ÚÚ·˙·Ó ÎÔ¿‰È· ÔÏfiÎÏËÚ·, Î·È ¤Î·ÌÓ·Ó Î·È ¿ÏϷȘ Ï›·È˜ ·‰È·ÊfiÚˆ˜ ÂȘ ªˆ·ÌÂı·ÓÔ‡˜ Î·È ÃÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜ (…) »∞˘Ùfi ÙÔ ¤ÚÁÔ ‰È¿ ÙÔ ÔÔ›Ô ÙÒÚ· ηÙËÁÔÚÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ª·ÓÈ¿Ù·È, ηْ ·Ú¯¿˜ ‚¤‚·È· ı· ÙÔ ¤Î·ÌÓ·Ó ·fi ·Ó¿ÁÎË ÙÔ˘˜, ηÙÔÈÎÒÓÙ·˜ ¤Ó·Ó Ù¤ÙÔÈÔ ÙfiÔ, Î·È ÚÔÙÈÌÒÓÙ·˜ ÙÔÓ ·fi οı ¿ÏÏÔÓ ‰È¿ ÙËÓ ÂÏ¢ıÂÚ›· ÙÔ˘˜, ÙÒÚ· fï˜ ÙÔ ÂÛ˘Ó›ıÈÛ·Ó, Î·È ÙÔ ¤¯Ô˘Ó ÙÚfiÔÓ ÙÈÓ¿ ÌÈ· Ù¤¯ÓË, Ë ÔÔ›· ‰ÂÓ ÙÔ˘˜ ÎÈÓ› Ì‹Ù ÙËÓ ·Ú·ÌÈÎÚ‹ Û˘Ó›‰ËÛÈ. ŸÏÔÈ ÙÔ˘˜ ηÙËÁÔÚÔ‡Ó ‰È¿ ÙÔ‡ÙÔ, ¤Ó·˜ fï˜ ÁÓˆÛÙÈÎÔ‡˜ ÛÙÔ¯·˙fiÌÂÓÔ˜ ÙÔÓ ÛÎÔfi ÙÔ˘˜ ÔÔ‡ ÂÈ̤ÓÔ˘Ó ·˘ÙÔ‡ Ó· ÙËÁ·Ó›˙ÔÓÙ·È ·¿Óˆ ÂȘ ٷȘ ¤ÙڷȘ, ‰ÂÓ ‹ıÂÏ ÎÈÓ‹ÛË Î·Ù‹ÁÔÚÔ ÁÏÒÛÛ· ÂÓ·ÓÙ›Ô ÙÔ˘˜Ø ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ηÙËÁÔÚ‹ ÙÈÓ¿˜ ÂΛÓÔÓ ÔÔ‡ ·Ó·Áο˙ÂÙ·È Ó· Û˘Á¯ˆÚ¤ÛË ÂȘ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ ÙÔ˘ οÔȷȘ ηΛ·È˜Ø ·˜ ηÙËÁÔÚ‹ÛˆÌÂÓ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ Ì·˜ ÔÔ‡ οÌÓÔÌÂÓ Ùfi۷Ș ¯ˆÚ›˜ ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÙˆÓ ª·ÓÈ·ÙÒÓ»… ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙÔ Ï·˚Îfi ÔÏÈÙÈÛÌfi Ù˘ ª¿Ó˘ Û‹ÌÂÚ·, –Ï·˚Îfi˜ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ ı· ˘¿Ú¯ÂÈ ¿ÓÙ·, ÂÊfiÛÔÓ ı· ˘¿Ú¯ÂÈ Î·È Ï·fi˜, ÂȘ ›ÛÌ· fiÛˆÓ ı¤ÙÔ˘Ó ˘fi ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛË ÙfiÛÔ ÙÔÓ ¤Ó· fiÛÔ Î·È ÙÔÓ ¿ÏÏÔ, ˆ˜ ‰‹ıÂÓ È‰ÂÔÏÔÁ‹Ì·Ù·–, ÌÔÚÒ Ó· ˆ ÎÏ›ÓÔÓÙ·˜ fi,ÙÈ ¤¯ˆ ‰È·Ù˘ÒÛÂÈ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ˆ˜ ¿Ô„Ë ÌÔ˘ ÁÈ· ÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÂÏÏËÓÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· Î·È ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi Ù˘: ¤¯Ô˘Ì ÂÚ¿ÛÂÈ Û ÌÈ· Ê¿ÛË fiÔ˘ Ó¤· ¤ıÈÌ· ‰ÂÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ÓÙ·È, ÂÓÒ Î·È Ù· ·Ï·È¿ ˘Ô¯ˆÚÔ‡Ó. ∞ÓÙÈı¤Ùˆ˜ Ô ·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi˜ Ï·˚Îfi˜ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ ˘‹ÚÍ ηٿ ·ÚÈÔ ÏfiÁÔ ÂıÈÌÈÎfi˜ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜. ∆· ¤ıÈÌ· ‚¤‚·È· Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·Ó Ì ‚¿ÛË Ù· ›‰È· Ù· ‹ıË Ù˘ ·Ó¿ÏÔÁ˘ ÂÔ¯‹˜. ∆· ¤ıÈÌ· ηْ Ô˘Û›·Ó Â›Ù·Ó Ù· ‹ıË, ÂÊfiÛÔÓ Ï¿Ì‚·Ó·Ó ÌÈ·Ó ÔÚÈṲ̂ÓË, ÛÙ·ıÂÚ¿ Â·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓË ÙÂÏÂÛÙÈ΋-ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈ΋ ÌÔÚÊ‹ (Ë Û‡ÁÎÚÈ·, Ô Á‰ÈÎȈÌfi˜, Ù· ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ· Â›Ù·Ó ¤ıÈÌ·, Û¯ËÌ·ÙÈṲ̂ӷ, ‰È·ÌÔÚʈ̤ӷ Â› ÙË ‚¿ÛÂÈ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ·Ú¯ÒÓ, Ù¿ÛˆÓ, ÛÙ¿ÛˆÓ, Ô˘ Â›Ó·È Ù· ‹ıË). ◊ıË ÂÍ¿ÏÏÔ˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ¿ÓÙ·. ∫·È Û‹ÌÂÚ·. ∞ÏÏ¿ Ù· ÛËÌÂÚÈÓ¿ ‹ıË ‰È·Ê¤ÚÔ˘Ó, ‰ÂÓ ÂÓ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Ù¿ÛË Ù˘ ÙÂÏÂÛÙÈ΋˜ Î·È ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈ΋˜ ÌÔÚÊÔÔ›ËÛ‹˜ ÙÔ˘˜. ∆· ·›ÙÈ· Ô˘ Ë Î·Ù¿ ÙÔ Ì¿ÏÏÔÓ ‹ ‹ÙÙÔÓ Ú¢ÛÙ‹ ‡ÏË ÙˆÓ ËıÒÓ ‰ÂÓ ·ÔÎÚ˘ÛÙ·ÏÏÒÓÂÙ·È ϤÔÓ Û ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜, Û ¤ıÈÌ·, Â›Ó·È ÁÓˆÛÙ¿. ∏ Û˘˙‹ÙËÛË ÙˆÓ ·ÈÙ›ˆÓ fï˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÙÔ˘ ·ÚfiÓÙÔ˜, ·ÊÔ‡ ¿ÏψÛÙÂ Â›Ó·È ¤ÙÛÈ ÎÈ ·ÏÏÈÒ˜ ÌÈ· Û˘˙‹ÙËÛË ÁÂÓÈÎ‹Ø fi¯È ÂȉÈο ÁÈ· ÙË ª¿ÓË. √ˆÛ‰‹ÔÙÂ Ë Û‡Á¯ÚÔÓË ÎÔÈÓˆÓ›· Î·È Ô ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ Ù˘ Â›Ó·È ÎÔÈÓˆÓ›· Î·È ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ ËıÒÓ. ∞˘Ùfi ‚¤‚·È· ‰ÂÓ ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ Ù· ‹ıË ‰ÂÓ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜ Î·È ÌÂϤÙË˜Ø Î¿ı ¿ÏÏÔ. ÿÛ· ›Û· ÚÔ˜ Ù· ÂΛ, ÚÔ˜ ÙË ÌÂϤÙË ÙˆÓ ËıÒÓ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏ›˙ÂÙ·È Ë ÓÂfiÙÂÚË Ï·ÔÁÚ·Ê›·.


EIKONE™ °¢IKIøMOY ™TH §A´KH §O°OTEXNIA TH™ MANH™ ÕÓÓ· §˘‰¿ÎË ∂›ÎÔ˘ÚË ∫·ıËÁ‹ÙÚÈ· ¶·ÓÙ›Ԣ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘

¶ÂÚ›ÏË„Ë ™ÙËÓ ·ÚÔ‡Û· ÌÂϤÙË ÂÍÂÙ¿˙ÔÓÙ·È ÔÈ Ì˯·ÓÈÛÌÔ› Ô˘ ‰È·ÈÒÓÈÛ·Ó ÙÔ ¤ıÈÌÔ ÙÔ˘ Á‰ÈÎȈÌÔ‡ ÛÙË ª¿ÓË Î·È ·Ó¤‰ÂÈÍ·Ó ÙË ‚›· Î·È ÙË Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË ˆ˜ ‚·ÛÈΤ˜ ·Ú·Ì¤ÙÚÔ˘˜ ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ‰ÔÌÒÓ, Ù˘ Ù·˘ÙfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ, ÙÔ˘ ·˘ÙÔÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘˜ Î·È ÙˆÓ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Û¯¤ÛÂˆÓ Ì¤¯ÚÈ ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·. °È· ÙÔ ÛÎÔfi ·˘Ùfi ÌÂÏÂÙ¿Ù·È Î·È ÚÔÛÂÁÁ›˙ÂÙ·È ÂÚÌËÓ¢ÙÈο Ë Ï·˚΋ ÏÔÁÔÙ¯ӛ· Ù˘ ª¤Û· ª¿Ó˘, Î·È Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ Ë Û˘ÏÏÔÁ‹ ÌÔÈÚÔÏÔÁÈÒÓ ÙÔ˘ ∫.¢. ∫¿ÛÛË. ™¯Â‰fiÓ Î¿ı ÌÔÈÚÔÏfiÈ ·ÔÙÂÏ› ÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÂÓfi˜ ÛÎÔÙˆÌÔ‡, ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÂÓfi˜ Á‰ÈÎȈÌÔ‡, Î·È ÌÈ·˜ Û˘Ó‹ıˆ˜ Ì·ÎÚÔ¯ÚfiÓÈ·˜ ¤¯ıÚ·˜ ·Ó¿ÌÂÛ· Û ˘ÔΛÌÂÓ· Ô˘ ÔÚ›˙Ô˘Ó ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ˆ˜ ̤ÏË Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿˜ ÙÔ˘˜, ˆ˜ Û˘ÏÏÔÁÈο ˘ÔΛÌÂÓ·, ·Ú¿ ˆ˜ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ˜. ŒÙÛÈ, ̤۷ ·fi ÙË Ï·˚΋ Ô›ËÛË ·Ó·‰‡ÔÓÙ·È ÛÙÔȯ›· Ù˘ ȉÈfiÙ˘˘ Û˘ÓÔ¯‹˜ Ù˘ ÙÔÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜, ÙˆÓ Ì·ÓÈ¿ÙÈÎˆÓ ËıÒÓ Î·È Âı›ÌˆÓ, ÔÈ Î·ÓfiÓ˜ ÙÔ˘ ÂıÈÌÈÎÔ‡ ‰Èη›Ô˘ Ô˘ ˘ÔηıÈÛÙÔ‡Û·Ó ÙÔ Â›ÛËÌÔ, Ë Ù·˘ÙfiÙËÙ· Î·È Ô ÙÚfiÔ˜ ‰fiÌËÛ˘ ÙÔ˘ ı˘ÌÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ. √È È‰È·›ÙÂÚ˜ Û˘Óı‹Î˜ ˙ˆ‹˜ ÛÙË ª¿ÓË, ÔÈ Î˘Ú›·Ú¯Â˜ ·Í›Â˜ Ù˘ ÙÈÌ‹˜, ÙÔ˘ ÁÔ‹ÙÚÔ˘ Î·È Ù˘ ‚›·˜, Ë ÔÔ›· ›¯Â ÛÎÔfi ÙËÓ Â·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ô˘ ‰È·Ù·Ú¿¯ıËΠ·fi ÙËÓ ÚÔÛ‚ÔÏ‹, ÙÔ ·ÓÙ·Ô‰ÔÙÈÎfi ‰›Î·ÈÔ, ÔÈ ‰ÂÛÌÔ› ·›Ì·ÙÔ˜ Î·È ÔÈ ÚfiÏÔÈ ·Ó‰ÚÒÓ Î·È Á˘Ó·ÈÎÒÓ Û˘ÁÎÚfiÙËÛ·Ó ÌÈ· ȉȷ›ÙÂÚË ÌÔÚÊ‹ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÛÙË ª¿ÓË, ÙÔ ÔÔ›Ô Â‰Ò ÂȯÂÈÚÂ›Ù·È Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ·ÛÙ› Î·È Ó· ÂÚÌËÓ¢Ù›.

∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ∂Ή›ÎËÛË Â›Ó·È Ë Ú¿ÍË Ô˘ ··ÓÙ¿ ÛÙËÓ ÚÔÛ‚ÔÏ‹ Ù˘ ÙÈÌ‹˜ Î·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ı˘ÌÈ΋ ·ÓÙ›‰Ú·ÛË: ÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÊÔÚ¤˜ ·ÔÊ·Û›˙ÂÙ·È, ۯ‰ȿ˙ÂÙ·È Î·È ÂÓ Û˘Ó¯›· ÂÎÙÂÏÂ›Ù·È Ë Ú¿ÍË Ô˘ ı· ·ÓÙ·Ô‰ÒÛÂÈ ÙËÓ ÚÔÛ‚ÔÏ‹ Î·È ı· ·ÔηٷÛÙ‹ÛÂÈ ÙÔ ÁfiËÙÚÔ Î·È ÙËÓ ÙÚˆı›۷ ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘ ‹ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜. ™ÙË ª¿ÓË, ̤¯ÚÈ ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·, Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· Â›Ó·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈο: Ë ÂΉ›ÎËÛË ‰ÂÓ ·˘ÙÔۯ‰ȿ˙ÂÙ·È ·Ôχو˜ ·fi ÙÔ ÂοÛÙÔÙ ÚÔۂ‚ÏË̤ÓÔ ¿ÙÔÌÔ, ·ÏÏ¿ ˆ˜ Á‰ÈÎȈÌfi˜ «ıÂÛÌÔÔÈ›ٷȻ Î·È ÔÊ›ÏÂÈ Ó· ·ÎÔÏÔ˘ı› Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ ÂıÈÌÈÎÔ‡ ‰Èη›Ô˘: ∞ÔÊ·Û›˙ÂÙ·È ·fi ÙË ÁÂÚÔÓÙÈ΋ (ÙÔ Û˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ


Eπ∫√¡∂™ °¢π∫πøª√À ™∆∏ §∞´∫∏ §√°√∆∂áπ∞ ∆∏™ M∞¡∏™

39

ÙˆÓ ÁÂÚfiÓÙˆÓ, fi¯È ¿ÓÙ· ËÏÈÎȈ̤ӈÓ, ·ÏÏ¿ ÔˆÛ‰‹ÔÙ ·ÓıÚÒˆÓ Ì ·ÚÔ˜), ÂÎÙÂÏÂ›Ù·È ·fi ÙÔÓ ‚Á·ÚÙfi (ÂΛÓÔÓ Ô˘ ‰È¿ÏÂÁ·Ó ÁÈ· Ó· ÂΉÈÎËı› Î·È Ó· ¿ÚÂÈ ÙÔ ·›Ì· ›Ûˆ), ˘¿Ú¯ÂÈ Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÙÔ˘ Û˘Ó‚Á·ÏÙ‹ ‹ Í‚Á·ÚÙ‹ (ÂΛÓÔ˘ Ô˘ Û˘Óԉ‡ÂÈ ÙÔÓ Â¯ıÚfi ÁÈ· Ó· ÂÚ¿ÛÂÈ ¯ˆÚ›˜ ΛӉ˘ÓÔ ·fi ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ·ÓÙ›·Ï˘ ÔÌ¿‰·˜), Ù˘ ÙÚ¤‚·˜ (·Ó·Îˆ¯‹, Ù˘ ÔÔ›·˜ ‰ÂÓ ÂÈÙÚ¤ÂÙ·È Ë ·ÈÛÙ›·), ÙÔ˘ „˘¯ÈÎÔ‡, ÙÔ˘ Ûȷ̷͛ÙÔ˜ (Ù˘ Û˘Ìʈӛ·˜ ·Ó¿ÌÂÛ· Û ·ÓÙÈÌ·¯fiÌÂÓ˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ Ó· Û˘ÌÊÈÏȈıÔ‡Ó Î·È Ó· ÎÏ›ÛÂÈ Ô Î‡ÎÏÔ˜ ÙÔ˘ ·›Ì·ÙÔ˜) –·ÎfiÌË, ÈÔ Û¿ÓÈ·, ˘‹Ú¯Â Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ù˘ ÂÍ·ÁÔÚ¿˜ Ù˘ ÚÔÛ‚ÔÏ‹˜, fiÙ·Ó ·˘Ù‹ Û˘Ó¤‚·ÈÓ ÌÂٷ͇ Û˘ÁÁÂÓÒÓ, Î·È ¿ÏÏÔÈ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ηÓÔÓÈÛÌÔ› Ô˘ fiÚÈ˙·Ó ÙÔ ·Ó Ú¤ÂÈ Î·È Ò˜ Ó· ‰ÈηȈı› Ô ÚÔۂ‚ÏË̤ÓÔ˜.1 Afi Ù· ·Ú·¿Óˆ Û˘Ó¿ÁÂÙ·È fiÙÈ Ë ª¿ÓË ·ÔÙÂÏ› ÌÈ· ÂӉȷʤÚÔ˘Û· ÂÚ›ÙˆÛË ÌÂϤÙ˘, ηıÒ˜ Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Ì¤Û· ·fi ÙË Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË Ë ÎÔÈÓfiÙËÙ· Û˘Ó¤¯ÂÙ·È Î·È, fiÛÔ Î·È ·Ó Â›Ó·È Ô͇̈ÚÔ ÙÔ Û¯‹Ì·, ̤۷ ·fi ÙË ‚›· ÈÛ¯˘ÚÔÔÈÂ›Ù·È Î·È ‰È·ÙËÚÂ›Ù·È Ô ÎÔÈÓˆÓÈÎfi˜ ÈÛÙfi˜, ȉÈfiÙ˘· ‚¤‚·È·. ™ÙÔȯ›· ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ·Ó Î·È ÙÔ˘˜ Ì˯·ÓÈÛÌÔ‡˜ Ô˘ ‰È·ÈÒÓÈÛ·Ó ÙÔ ¤ıÔ˜ Ù˘ ‚›·˜ Î·È ·Ó¤‰ÂÈÍ·Ó ÙË Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË Û ‚·ÛÈ΋ ·Ú¿ÌÂÙÚÔ Ù˘ Ù·˘ÙfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ, ÙÔ˘ ·˘ÙÔÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘˜ Î·È Ù˘ Û¯¤Û˘ ÙÔ˘˜ Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜, ·Ó·˙ËÙ‹Û·Ì ÛÙËÓ ÙÔÈ΋ Ï·˚΋ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·, fiˆ˜ ·˘Ù‹ ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÁÚ·Ê› Î·È ·fi ÙÔÓ ª·ÓÈ¿ÙË ÂÚ¢ÓËÙ‹ Î·È Û˘ÁÁڷʤ· ∫.¢. ∫¿ÛÛË. ∞Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ ÔχÙÔÌÔ Î·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Î·È ‰‡Ô ÙfiÌÔÈ ÌÂ Û˘ÏÏÔÁ¤˜ ÌÔÈÚÔÏÔÁÈÒÓ Î·È Û¯ÂÙÈο ÈÛÙÔÚÈο ÛÙÔȯ›· (ªÔÈÚÔÏfiÁÈ· Ù˘ ª¤Û· ª¿Ó˘. ∞ӤΉÔÙ· ΛÌÂÓ· Î·È ¿ÁÓˆÛÙ· ÈÛÙÔÚÈο ÌÔÈÚÔÏÔÁÈÒÓ Î·È ÔÈÎÔÁÂÓÂÈÒÓ, ∞ı‹Ó· 1979, 1980) Î·È ÙȘ Û˘ÏÏÔÁ¤˜ ·˘Ù¤˜ ÙˆÓ ‰ËÌÔÙÈÎÒÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ ÚÔÛÂÁÁ›˙Ô˘Ì ÂÚÌËÓ¢ÙÈο.

∏ Ï·˚΋ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·. ∆Ô ‰ËÌÔÙÈÎfi ÙÚ·ÁÔ‡‰È ªÂ ÙÔÓ fiÚÔ «Ï·˚΋ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·» ÂÓÓÔԇ̠ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi, ¤ÓÙ¯ÓÔ ÏfiÁÔ, ¤ÌÌÂÙÚÔ ‹ Â˙fi, Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËΠÛÙȘ ·Ú·‰ÔÛȷΤ˜ ÎÔÈӈӛ˜. √ ÏfiÁÔ˜ ·˘Ùfi˜ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ¿ÌÂÛ· Ì ÙËÓ È‰ÂÔÏÔÁ›· ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ, ÁÈ’ ·˘Ùfi ¿ÏψÛÙÂ Î·È ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ·ÓÒÓ˘ÌÔ˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ ‚Ú›ÛÎÂÈ ·ÓÙ·fiÎÚÈÛË, ˘ÈÔıÂÙ›ٷÈ, Â·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÙ·È, ÌÂٷʤÚÂÙ·È ·fi ÛÙfiÌ· Û ÛÙfiÌ·, ÛÙËÓ ÔÚ›· ‰ÈÔÚıÒÓÔÓÙ·È ÔÈ ·Ù¤ÏÂȘ Î·È Êı¿ÓÂÈ Û ˘„ËÏfi Â›Â‰Ô ·ÈÛıËÙÈ΋˜. ŒÙÛÈ ÔÈ Ì‡ıÔÈ, Ù· ·Ú·Ì‡ıÈ·, ÔÈ ·Ú·‰fiÛÂȘ, Ù· ‰ËÌÔÙÈο ÙÚ·ÁÔ‡‰È·, ·ÏÏ¿ Î·È Ù· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ›‰Ë, ·ÚÔÈ̛˜, ÁÓˆÌÈο, ·ÈÓ›ÁÌ·Ù·, Âˆ‰¤˜ ‚·Û›˙ÔÓÙ·È ÛÙÔ Û˘ÏÏÔÁÈÎfi Ê·ÓÙ·ÛÈ·Îfi, Û˘Ó‰˘¿˙Ô˘Ó ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· Ì ÙËÓ ·ÈÛıËÙÈ΋ ÌÔÚÊ‹

1. ∑·ÊÂÈÚ·ÎfiÔ˘ÏÔ˜ ¢.∫., «ª·ÓÈ¿ÙÈη ¤ıÈÌ· (ÁÂÚÔÓÙÈ΋, Û˘Ó¤‚Á·ÏÌ·, ÙÚ¤‚·, „˘¯ÈÎfi)», §·ÔÁÚ·Ê›·, ÙfiÌ. ¢′, ÂÓ ∞ı‹Ó·È˜, Ù‡ÔȘ ¶.¢. ™·ÎÂÏÏ·Ú›Ô˘, 1912-1913, ÛÂÏ. 387-402Ø ∞ÏÂÍ¿Î˘ ∂., ∆· Á¤ÓË Î·È Ë ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ÛÙËÓ ·Ú·‰ÔÛȷ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· Ù˘ ª¿Ó˘, ∞ı‹Ó·, 1980, ÛÂÏ. 100-115.


40

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

Î·È Û’ ·˘Ù¿ ·ÔÙ˘ÒÓÔÓÙ·È ÎÔÈÓ¤˜ ·Í›Â˜ Î·È ‹ıË, ‰Ôͷۛ˜, ÎÔÛÌÔıˆڛ· Î·È Û˘ÏÏÔÁÈΤ˜ ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ, ÂÛˆÙÂÚÈÎÂ˘Ì¤Ó˜ ÂÈÎfiÓ˜ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ Ô˘ Ù˘ÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Î·È ·ÔÎÙÔ‡Ó ÙÔ Î‡ÚÔ˜ ÙÔ˘ «·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎÔ‡» ÏfiÁˆ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Ù˘ Û˘ÏÏÔÁÈÎfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜.2 ∞fi Ù· ›‰Ë Ù˘ Ï·˚΋˜ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜ Ù· ‰ËÌÔÙÈο ÙÚ·ÁÔ‡‰È· Â›Ó·È Ù· ÈÔ Èı·ÁÂÓ‹ ›‰Ë: ·Ú¿ ÙË Ï˘ÚÈ΋, ηٿ ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ Ì¤ÚÔ˜, Û‡ÛÙ·Û‹ ÙÔ˘˜, ·ÚÈÛÙ¿ÓÔ˘Ó ÂÓÙÔ‡ÙÔȘ Î·È Ú·ÏÈÛÙÈο fi¯È ÌfiÓÔ ÙÔ Ê˘ÛÈÎfi, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Î·È ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘˜, ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Ô ª.°. ªÂÚ·ÎÏ‹˜.3 ∏ Û˘ÏÏÔÁÈ΋ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·, Ì·˙› Ì ÙËÓ ÂÓfiÙËÙ· ÏfiÁÔ˘-ηÈ-ÌÔ˘ÛÈ΋˜ Î·È ÙÔÓ ·Ú¯Èο ·˘ÙÔۯ‰ȷÛÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, ÔÚ›˙Ô˘Ó ÙÔ ‰ËÌÔÙÈÎfi ÙÚ·ÁÔ‡‰È. ∫·È fiÙ·Ó Ï¤ÌÂ Û˘ÏÏÔÁÈÎfi ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÌ·, ÁÚ¿ÊÂÈ Ô º. ∆ÂÚ˙¿Î˘, ÂÓÓÔԇ̠fiÙÈ ·ÊÂÓfi˜ Ë ÔÌ¿‰· ·ÛΛ ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ· ˆ˜ Û˘ÏÏÔÁÈÎfi ˘ÔΛÌÂÓÔ, ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ fiÙÈ Î¿ı ÌÂÌÔӈ̤ÓÔ ¿ÙÔÌÔ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Ì¤Û· ÛÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È, ÛÙË ÊfiÚÌ· ÙÔ˘ Î·È ÛÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓfi ÙÔ˘, ÙËÓ ÔÌ¿‰· ÛÙËÓ ÔÔ›· ·Ó‹ÎÂÈ. ∆Ô ÙÚ·ÁÔ‡‰È ÛÙȘ ÚˆÙ·Ú¯ÈΤ˜ ÙÔ˘ ÌÔÚʤ˜ Â›Ó·È ÙÔ Û‡Ì‚ÔÏÔ Ù˘ Û¯¤Û˘ ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘ Ì ÙËÓ ÔÌ¿‰· Î·È ·˘Ù‹ Â›Ó·È Ë ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ÂÁÁÂÓÔ‡˜ Ï·˚ÎfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘. «£· ÙÔÏÌÔ‡Û·Ì ̿ÏÈÛÙ· Ó· οÓÔ˘Ì ÙËÓ ˘fiıÂÛË ˆ˜ fi,ÙÈ ·ÔηÏԇ̠ۋÌÂÚ· “ÁψÛÛÈΤ˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ˜” ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ·Ú¯Èο ·Ú¿ ÎÔÈÓfiÙËÙ˜ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÔ‡».4 ∞ÎfiÌË, ·Ó ÛÎÂÊÙԇ̠fiÙÈ ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È ËÁ¿˙ÂÈ ·fi ÙÔ ı˘ÌÈÎfi ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ, ¯·Ú¿, ıÏ›„Ë, ¤ÚˆÙ· ‹ Î·È ÔÚÁ‹, Î·È ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ ¿ıË Î·È ·ı‹Ì·Ù· ·ÓıÚÒˆÓ ¯ˆÚ›˜ ηÏÏÈÙ¯ÓÈΤ˜ ÊÈÏÔ‰Ô͛˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ·ÏÒ˜ ‹ıÂÏ·Ó Ó· ÌÈÏ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÁÂÁÔÓfiÙ· Ô˘ ÙÔ˘˜ Ù¿Ú·˙·Ó, ÌÔÚԇ̠ӷ Û˘ÌÂÚ¿ÓÔ˘Ì fiÙÈ ÙfiÛÔ Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· Ô˘ ·ÊËÁÔ‡ÓÙ·È fiÛÔ Î·È Ô ÙÚfiÔ˜ –΢ÚÈÔÏÂÎÙÈÎfi˜ ‹ ÌÂÙ·ÊÔÚÈÎfi˜ Î·È ·ÏÏËÁÔÚÈÎfi˜– ‰ÂÓ ÌÔÚ› ·Ú¿ Ó· Â›Ó·È ·fiÚÚÔÈ· Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È Ë ÌÂϤÙË ÙÔ˘˜ Ì·˜ ‰›ÓÂÈ ÔÏÏ¿ ÛÙÔȯ›· ÁÈ’ ·˘Ù‹Ó.5

2. µÏ. ª¤Á·˜ °.∞., ™˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ Ï·ÔÁÚ·Ê›·, ∞ı‹Ó· 1961, ÛÂÏ. 51-107, ªÂÚ·ÎÏ‹˜ ª.°., ŒÓÙ¯ÓÔ˜ Ï·˚Îfi˜ ÏfiÁÔ˜, ∞ı‹Ó·, ∫·Ú‰·Ì›ÙÛ·˜, 1993 ÛÂÏ. 190-222, Detienne ª., L’ invention de la mythologie, Paris, Gallimard, 1981, Lessa W. A.& Vogt E.Z., Reader in Comparative Religion. An anthropological approach, N.Y., Harper Collins Publishers, 1979, ÛÂÏ. 167-207. µÏ. Î·È Kirk G.S., Myth, its Meaning and Functions in ancient and other Cultures, Cambridge - Berkeley and Los Angeles 1971, J. Middleton (ed.), Myth & Cosmos. Readings in Mythology and Symbolism, Texas, University of Texas Press, 1980, ÛÂÏ. 47-61, §˘‰¿ÎË Õ., ÿÛÎÈÔÈ ÎÈ ·Ï·ÊÚÔ˝ÛÎȈÙÔÈ. §·˚Îfi˜ ÏfiÁÔ˜ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ ÛË̷ۛ˜, ∞ı‹Ó·, ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·, 2003, ÛÂÏ. 21-57. 3. ªÂÚ·ÎÏ‹˜ ª.°., ∂ÏÏËÓÈ΋ Ï·ÔÁÚ·Ê›·, fi.., ÛÂÏ. 69. √ Fauriel Cl., ∂ÏÏËÓÈο ¢ËÌÔÙÈο ∆Ú·ÁÔ‡‰È·, ∞′, ∏ ¤Î‰ÔÛË ÙÔ˘ 1824-1825, (ÂÈÌ. ∞. ¶ÔÏ›Ù˘), ∏Ú¿ÎÏÂÈÔ, ¶·ÓÂÈÛÙËÌȷΤ˜ ∂ΉfiÛÂȘ ∫Ú‹Ù˘, 1999, ÛÂÏ. 26, ¤ÁÚ·ÊÂ: «ªÈ· Û˘ÏÏÔÁ‹ ‰ËÌÔÙÈÎÒÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ, ·Ó ‹Ù·Ó Ï‹Ú˘, ı· ‹Ù·Ó Û˘Ó¿Ì· Î·È Ë ·ÏËıÈÓ‹ ÂıÓÈ΋ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ÓÂfiÙÂÚ˘ ∂ÏÏ¿‰·˜, Î·È Ô ÈÔ ÈÛÙfi˜ ›Ó·Î·˜ ÙˆÓ Âı›ÌˆÓ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Ù˘». 4. ∆ÂÚ˙¿Î˘ º., ™ËÌÂÈÒÛÂȘ ÁÈ· ÌÈ·Ó ·ÓıÚˆÔÏÔÁ›· Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜, ∞ı‹Ó·, ¶Ú›ÛÌ·, 1990, ÛÂÏ. 69-77. 5 . µÏ. Î·È §˘‰¿ÎË Õ., ¶ÔÈÔÙÈΤ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜, ∞ı‹Ó·, ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘, 2001, ÛÂÏ. 120-124.


Eπ∫√¡∂™ °¢π∫πøª√À ™∆∏ §∞´∫∏ §√°√∆∂áπ∞ ∆∏™ M∞¡∏™

41

∞˘Ùfi˜ Â›Ó·È Î·È Ô ÏfiÁÔ˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÂÈϤͷÌ ӷ ‰Ô‡Ì ÙȘ ∂ÈÎfiÓ˜ ÙÔ˘ Á‰ÈÎȈÌÔ‡ ̤۷ ÛÙ· ‰ËÌÔÙÈο ÙÚ·ÁÔ‡‰È· Ù˘ ª¿Ó˘. ∆Ô˘ Á‰ÈÎȈÌÔ‡ ˆ˜ ıÂÛÌÔ‡ Î·È Î·ÓfiÓ· ÂıÈÌÈÎÔ‡ ‰Èη›Ô˘.

ªÔÈÚÔÏfiÁÈ· ∆· ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ· Â›Ó·È ‰ËÌÔÙÈο ÙÚ·ÁÔ‡‰È· Ù˘ ª¿Ó˘. ∏ ϤÍË «ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ» ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È Û‹ÌÂÚ· ÁÈ· Ó· ‰ËÏÒÛÂÈ ÁÂÓÈο ÙÔ ıÚËÓËÙÈÎfi ¿ÛÌ· ÁÈ· ÙÔÓ ÓÂÎÚfi ·fi ÙÔ˘˜ ÔÈΛԢ˜, ÂÓÒ Ë Ï¤ÍË «ıÚ‹ÓÔ˜» ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ·ÎfiÌË ÛÙË ÏfiÁÈ· Î·È ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈ΋ ÁÏÒÛÛ·. «ªÔÈÚÔÏÔÁÒ» Û‹Ì·ÈÓ «ÚÔÊËÙ‡ˆ ÙÔ ›‰ÈÔ ÌÔ˘ ÙÔ Âڈ̤ÓÔ, ÚÔϤÁˆ ÙË ÌÔ›Ú· ÌÔ˘» Ì ıÚËÓËÙÈΤ˜ Û˘Ó˘Ô‰ËÏÒÛÂȘ. °ÂÓÈο, Ë ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ È‰¤· Ù˘ ÌÔ›Ú·˜ Û fiÏ· Ù· ÏÔÁÔÙ¯ÓÈο ›‰Ë ÛËÌ·›ÓÂÈ ÙËÓ ·‰˘Ó·Ì›· ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ Ó· ÍÂʇÁÂÈ ·fi ÙÔ Âڈ̤ÓÔ ÙÔ˘. ∏ ›‰È· ÛËÌ·Û›· Ù˘ ÌÔ›Ú·˜ ‰È·Ê·›ÓÂÙ·È ÂÎÙfi˜ ·fi ÙËÓ ·Ú¯·›· ÂÏÏËÓÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË Î·È ÛÙȘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ Ï·˚Τ˜ ‰Ôͷۛ˜ Î·È ÛÙ· ·ÓÒÓ˘Ì· Ì˘ıÈÛÙÔÚ‹Ì·Ù· ÙÔ˘ 14Ô˘ ·ÈÒÓ· Î·È ÂÍ‹˜, Ô˘ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ӷ Û ÔÏÈÙÈÎfi ÛÙ›¯Ô Î·È ‰ËÌÒ‰Ë ÁÏÒÛÛ·.6 ™ÙË ÓÂfiÙÂÚË Ï·˚΋ ·Ú¿‰ÔÛË, ÚfiÎÂÈÙ·È ÂȉÈÎfiÙÂÚ· ÁÈ· ÙÔÓ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎfi ıÚ‹ÓÔ Ô˘ Û˘Ó‹ıˆ˜ ÂÎÙÂÏÂ›Ù·È fiÙ·Ó Âı¿ÓÂÈ Î¿ÔÈÔ˜. ∞ÎfiÌË, ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ· ˘¿Ú¯Ô˘Ó Î·È ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÍÂÓÈÙÂ̤ÓÔ˘˜, ÁÈ· ÙÔÓ Á¿ÌÔ Î·È ÁÈ’ ·˘ÙÔ‡˜ Ô˘ ÂÍ·Ó·ÁοÛÙËÎ·Ó Ó· ·ÏÏ¿ÍÔ˘Ó ıÚËÛΛ·, Î·È ¤¯Ô˘Ó Û¯¤ÛË Ì ÙÔ ·È‰ÔÌ¿˙ˆÌ·. ∏ M. Alexiou7 ÂÍÂÙ¿˙ÂÈ ÙȘ ‰È¿ÊÔÚ˜ ηÙËÁÔڛ˜ ÙˆÓ ÌÔÈÚÔÏÔÁÈÒÓ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÓÂÎÚÔ‡˜, Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÈ ÙÔ˘˜ ·˘ÙÔۯ‰ȷÛÌÔ‡˜ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Ì ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ Û ÁÂÁÔÓfiÙ· ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜, ÛÙ· ΢Úȷο ·Ó·Î·Ï‹Ì·Ù· Î·È ÛÙ· ÏÈÙ¿ Î·È Û˘ÁÎÚ·ÙË̤ӷ ‰›ÛÙȯ· Ù˘ ∫·Ú¿ıÔ˘. ∞ӷʤÚÂÙ·È ·ÎfiÌË ÛÙËÓ Î·Ù·Ú·¸ÓÙÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎÔ‡ ıÚ‹ÓÔ˘ ‹ ÛÙËÓ ¤Í·„Ë ÁÈ· ÂΉ›ÎËÛË Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÚÔηϤÛÂÈ, fiˆ˜ ·˘Ù¿ ÙÔ˘ Á‰ÈÎȈÌÔ‡ ÛÙË ª¿ÓË. √ÚÈṲ̂ӷ ·fi Ù· ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ· ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ ÁÂÓÈÎfi ı¤Ì· ÙÔ˘˜ ÓÂÎÚÔ‡˜ Î·È ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙÔ˘˜, Î·È Î¿ÔÙ ·¢ı‡ÓÔÓÙ·È ¿ÌÂÛ· Û’ ·˘ÙÔ‡˜, Î·È ¿ÏÏ· ¤¯Ô˘Ó ÈÛÙÔÚÈÎfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ ‹ ·È‰Â˘ÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ ‰›ÛÙȯˆÓ Ô˘ ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó Û ·ÚÔÈÌÈ·Îfi ‡ÊÔ˜ Î·È Ì ÙË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ‰˘Ó·Ù‹ ϷΈÓÈÎfiÙËÙ· ÌÈ· ·Ú·Ì˘ıËÙÈ΋ ÛÔÊ›· ÁÈ· ÙË ˙ˆ‹ Î·È ÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔ, Ϙ Î·È Ë ÂÈ‚ÔÏ‹ Ù¿Í˘ ÛÙ· ¿ÏÔÁ· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· ı· ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈ˙ οÔÈÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô ÛÙÔ ·ÔÛ˘ÓÙÔÓÈÛÙÈÎfi Î·È ·Î·Ù·ÓfiËÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ı·Ó¿ÙÔ˘.

6. Alexiou M., O ∆ÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎfi˜ £Ú‹ÓÔ˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏËÓÈ΋ ¶·Ú¿‰ÔÛË, (ÌÙÊÚ. ¢.¡. °È·ÙÚÔ̷ӈϿ΢ Î·È ¶.∞. ƒÔ˚ÏÔ˜), ∞ı‹Ó·, ªÔÚʈÙÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì· ∂ıÓÈ΋˜ ∆Ú·¤˙˘, 2002, ÛÂÏ. 190-203. µÏ. Î·È Xanthakou M., «Discours d’ outre-tombe: le langage du moiroloi», Langage et Societe, 27 (1984), ÛÂÏ. 33-54. 7. Alexiou M., √ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎfi˜ ıÚ‹ÓÔ˜ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË, fi.., ÛÂÏ. 203-207.


42

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ªÔÈÚÔÏfiÁÈ·: ∆· ‰ËÌÔÙÈο ÙÚ·ÁÔ‡‰È· Ù˘ ª¿Ó˘ ªÔÚÊ‹ Î·È ÂÚȯfiÌÂÓÔ ∆Ô ÌÔÈÚÔÏfiÈ ÛÙË ª¿ÓË Â›Ó·È ÌÈ· ·˘ÙÔÛ¯¤‰È· Û‡ÓıÂÛË ÙÔÓÈÛÌ¤ÓˆÓ ÔÎÙ·Û‡ÏÏ·‚ˆÓ ÛÙ›¯ˆÓ, Ô˘ Û˘¯Ó¿ ÂÛÙÈ¿˙ÂÙ·È Û ‚ÈÔÁÚ·ÊÈÎfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ, ÛÙË ÌÔ›Ú· ÙÔ˘ ÓÂÎÚÔ‡Ø ‰ËÏ·‰‹ Â›Ó·È Î˘Ú›ˆ˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ Î·È fi¯È ¤ÓıÈÌÔ˘ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘. ∂›Ó·È ÌÈ· ·Ê‹ÁËÛË Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘, Ù˘ ÁÂÓÈ¿˜ ÙÔ˘, ÙˆÓ ÂÚ·ÁÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘ ‚›Ô˘ ÙÔ˘ ÂÓ ÔÏ›ÁÔȘ, Ô˘ ÂÎÙ˘Ï›¯ıËΠ̤۷ Û ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi Û‡ÛÙËÌ·, fiÔ˘ ÙÔ ·ÙÔÌÈÎfi Û˘Ó·ÈÚÂ›Ù·È Û¯Â‰fiÓ ÔÏÔÎÏËÚˆÙÈο ÛÙÔ Û˘ÏÏÔÁÈÎfi Î·È Ë ÌÔ›Ú· Á›ÓÂÙ·È ÎÔÈÓ‹. ŒÙÛÈ, Â¿Ó ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÙ› Î·È ÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi Ï·›ÛÈÔ, Ù· ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÓÙÔÎÔ˘Ì¤ÓÙ· ÁÈ· ÙË ÌÂϤÙË ÌÈ·˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ô˘ ·¤¯ÂÈ ·fi ÙÔÓ ÂÚ¢ÓËÙ‹ ÙÔÈο Î·È ¯ÚÔÓÈο Î·È ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È ÁÈ· ÂÚÌËÓ¢ÙÈΤ˜ ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ.8 √È ªÂÛÔ-ª·ÓÈ¿Ù˜ ‰È·ÊÔÚÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ ÔÎÙ·Û‡ÏÏ·‚Ô ÌÔÈÚÔÏfiÈ ·fi Ù· ÈÔ «ÂÁÎfiÛÌÈ·» Î·È ÂıÓÈο ‰ÂηÂÓÙ·Û‡ÏÏ·‚· ‰ËÌÔÙÈο ÙÚ·ÁÔ‡‰È· Î·È ÙȘ Û¿ÙÈÚ˜, Ô˘ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÔ‡ÓÙ·È ·fi ¿Ó‰Ú˜. £ÂˆÚÔ‡ÓÙ·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ, ·Ó Î·È Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi ˆ˜ ÌÂÚÈÎÔ› ¿Ó‰Ú˜ ÛÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ –ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ Ì¤¯ÚÈ ÙÔ 1835– ¤¯Ô˘Ó Û˘Óı¤ÛÂÈ ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ· Û ÂÍ·ÈÚÂÙÈΤ˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ.9 ™ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ∫¿ÛÛË Ë Ù·ÍÈÓfiÌËÛË ÙˆÓ ÌÔÈÚÔÏÔÁÈÒÓ Á›ÓÂÙ·È ·Ú¯Èο ¯ÚÔÓÈο ÈÛÙÔÚÈο Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ì ‚¿ÛË ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ Î·È ÙÔÓ ÙfiÔ ·fi ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È, ·Ó ηÈ, fiˆ˜ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜, ÂÊ’ fiÛÔÓ fiÏ· Ù· ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ· Â›Ó·È Ù˘ ª¤Û· ª¿Ó˘ ‰ÂÓ ‰È·Ê¤ÚÔ˘Ó È‰È·›ÙÂÚ· ·fi ÙfiÔ Û ÙfiÔ. ™Ù· ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ· Ù˘ ÙÚ›Ù˘ ÂÚÈfi‰Ô˘ (1864-1982), ÛÙÔÓ ∞′ ÙfiÌÔ, ÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË ÂÓfiÙËÙ· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Ù· ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ· ÙÔ˘ Á‰ÈÎȈÌÔ‡ Î·È Û’ ·˘Ù¿ ÂÈÎÂÓÙÚÒÛ·Ì ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Ì·˜ ÁÈ· Ó· ʈٛÛÔ˘Ì ¤Ó·Ó Ï·˚Îfi ÔÏÈÙÈÛÌfi ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜, Ô˘ Ô ·fi˯fi˜ ÙÔ˘ ̤۷ ·fi

8. µÏ. Hodder I., «The Interpretation of Documents and Material Culture» ÛÙÔ N.K., Denzin & Y.S. Lincoln (eds.), Collecting and Interpreting Qualitative Materials, USA, Sage, 1998, ÛÂÏ. 110-129. Denzin N. & Turner St., «Studying Organization Through LeviStrausss’s Structuralism», ÛÙÔ G. Morgan, Beyond Method. Strategies for Social Research, USA, Sage, 1983, ÛÂÏ. 189-201, Sanko H.P., «Voice, Discourse, and Space: Competing / Combining Methodologies in Cultural Studies», ÛÙÔ N. Denzin (ed.), Cultural Studies: A Research Volume, Volume 3, Stanford and London, Jai Press Inc., 1998, ÛÂÏ. 75-96, Fairclough N., Critical Discourse Analysis: The Critical Study of Language, London, Longman, 1995, Hodge H. & Kress G., Social Semiotics, Cambridge, Polity Press, 1988. 9. Saunier G., ∂ÏÏËÓÈο ‰ËÌÔÙÈο ÙÚ·ÁÔ‡‰È·. ∆· ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ·, ∞ı‹Ó·, ¡ÂʤÏË, 1999, ÛÂÏ. 513, ™ÂÚÂÌÂÙ¿ÎË ∫.¡., ∏ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ϤÍË ÛÙ˘ ∂˘ÚÒ˘ Ù· ÕÎÚ·. ¢È-·›ÛıËÛË, ı¿Ó·ÙÔ˜, Á˘Ó·›Î˜, ∞ı‹Ó·, §È‚¿Ó˘, 1994, ÛÂÏ. 4, ∫¿ÛÛ˘ ∫.¢., ªÔÈÚÔÏfiÁÈ· Ù˘ ª¤Û· ª¿Ó˘. ∞ӤΉÔÙ· ΛÌÂÓ· Î·È ¿ÁÓˆÛÙ· ÈÛÙÔÚÈο ÌÔÈÚÔÏÔÁÈÒÓ Î·È ÔÈÎÔÁÂÓÂÈÒÓ, ∞′ ÙfiÌ., ∞ı‹Ó· 1979, ÛÂÏ. 23, 227-228. √ ›‰ÈÔ˜ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ, ÛÂÏ. 48, fiÙÈ ı¤Ì·Ù· ÌÔÈÚÔÏÔÁÈÒÓ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Î·È ÔÈ Ê˘Áfi‰ÈÎÔÈ, Ë ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·, ÔÈ Í¤ÓÔÈ, Ë ÔÏÈÙÈ΋, Ô ¤ÚˆÙ·˜, ÙÔ ÛÂÍ. ∆Ô ÌÔÈÚÔÏfiÈ Â›Ó·È ÈÛÙÔÚ›·-¯ÚÔÓÈÎfi ‹ Â›Ó·È Ï˘ÚÈÎfi ÙÚ·ÁÔ‡‰È ‹ ÌÈ· ‰È·Ì·ÚÙ˘Ú›· ‹ ÌÈ· Û¿ÙÈÚ·.


Eπ∫√¡∂™ °¢π∫πøª√À ™∆∏ §∞´∫∏ §√°√∆∂áπ∞ ∆∏™ M∞¡∏™

43

Ù· ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ˯› ·ÎfiÌË Î·È Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ì ÌÈ· ·Ú·‰ÔÛȷ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· ̤۷ ·fi ÙËÓ ·Ó¿Ï˘ÛË Ù˘ ÚÔÊÔÚÈ΋˜ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜ Ù˘. ∆Ô ÂÚȯfiÌÂÓfi ÙÔ˘˜ Â›Ó·È Ë ÈÛÙfiÚËÛË ÂÓfi˜ ÊÔÓÈÎÔ‡ Î·È Ë Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· Û ¿ÙÔÌ· ‹ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ. ¶ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÔÈ ·ÓÙÈ·ÏfiÙËÙ˜, Ë ·ÊÔÚÌ‹ Î·È Û˘¯Ó¿ Ë Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ ·ÈÙ›· Ù˘ Û‡ÁÎÚÔ˘Û˘, ÔÈ ·ÓÙȉڿÛÂȘ, Ô ÙÚfiÔ˜ ÙÔ˘ ı·Ó¿ÙÔ˘ Î·È Ù˘ ‰Èη›ˆÛ˘ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛ‚ÔÏ‹. ∆· ·›ÙÈ· ÙˆÓ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂˆÓ Î·È ÙˆÓ ÊÔÓÈÎÒÓ, ÁÂÓÈο, ‹Ù·Ó ÔÈΛϷ, fiˆ˜ Ë ‰ËÌfiÛÈ· ÚÔÛ‚ÔÏ‹ (.¯. ¯·ÛÙÔ‡ÎÈÛÌ·, Â͇‚ÚÈÛË), ÙÔ «Í·Ú̿و̷», Ë ·ı¤ÙËÛË ÏfiÁÔ˘, Ë Î·Ù·¿ÙËÛË Í¤Ó˘ Á˘. ∂›Û˘ ÔÈ ·ÁÚÔ˙Ë̛˜, ÔÈ ÎÏËÚÔÓÔÌÈΤ˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜ Û˘ÁÁÂÓÒÓ Î·È ÔÈ ‰È·Ì¿¯Â˜ ÙˆÓ ÁÂÓÒÓ. ∞ÎfiÌ· ÔÈ ÚÔÛ¿ıÂȘ ÈÛ¯˘ÚÒÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈÒÓ Ó· ¿ÚÔ˘Ó Ó‡Ê˜ ÌÔÓ·¯ÔÎÏËÚÔÓfiÌÈÛÛ˜, ÙȘ Ôԛ˜ ÁÈ· ÏfiÁÔ˘˜ Û˘ÌʤÚÔÓÙÔ˜ ‰ÈÂΉÈÎÔ‡Û·Ó ÔÏÏÔ›. ∂ȉÈÎfiÙÂÚ· ¤Ó·˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÊÔÓÈÎÒÓ ÁÈÓfiÙ·Ó ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ÚÔÛ‚ÔÏ‹˜ ÌÈ· ÎfiÚ˘ ‹ ÌÈ·˜ ·ÓÙÚÂ̤Ó˘ Á˘Ó·›Î·˜ (‚È·ÛÌfi˜, ·Ú·Á‹, ‰È¿Ï˘ÛË ¯ˆÚ›˜ ÏfiÁÔ ·ÚÚ·‚ÒÓ·, ÌÔȯ›·, ·ÔÏ¿ÓËÛË Î.¿.) °È· ÙÔÓ ÏfiÁÔ ·˘Ùfi ÔÈ ª·ÓÈ¿Ù˜ ıˆÚÔ‡Û·Ó ÙÔ ıËÏ˘Îfi ·È‰› «‚·Ú¤ÏÈ Ì Ì·ÚÔ‡ÙÈ ÛÙ· ıÂ̤ÏÈ· ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡».10 µ·ÛÈÎfi ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi Ù˘ ÌÔÚÊ‹˜ ÙˆÓ ÌÔÈÚÔÏÔÁÈÒÓ Â›Ó·È ÙÔ ‰È·ÏÔÁÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô Î·È Ë ·ÓÙÈÊÒÓËÛË. ªÂ ÙÔÓ ‰È¿ÏÔÁÔ ˙ÒÓÙ˜ Î·È ÙÂıÓÂÒÙ˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Ó Û ÌÈ· Ê·ÓÙ·ÛÙÈ΋ Û˘ÓÔÌÈÏ›· Ì ÂÚˆÙ·ÔÎÚ›ÛÂȘ Ô˘ ‰È·Ï¢η›ÓÔ˘Ó Î·È ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÙÔ Û˘Ì‚¿Ó Ô˘ ÚÔοÏÂÛ ÙÔ ÊÔÓÈÎfi, Ì ԉËÁ›Â˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÌÂÓ Î·È ÙÔ˘˜ ‰Â, Ì ‰È·Ù‡ˆÛË ·Ú·fiÓˆÓ Î·È ÂÈı˘ÌÈÒÓ. ∏ ·ÓÙÈÊÒÓËÛË ÂÈ΢ÚÒÓÂÈ ÙÔÓ ÏfiÁÔ Ì¤Û· ÛÙÔÓ È‰È·›ÙÂÚÔ ¯ÒÚÔ Î·È ¯ÚfiÓÔ ÙÔ˘ ÎÏ¿Ì·ÙÔ˜, ‚ÔËı¿ ÛÙËÓ ·ÔÌÓËÌfiÓ¢ÛË Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÌÈ· ·ÊËÁËÌ·ÙÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË, Ô ·ÓÙ›ÎÙ˘Ô˜ Ù˘ ÔÔ›·˜ ÎÈÓÂ›Ù·È ¤Ú· ·fi ÙÔ ÎÏ¿Ì·. ∏ ·ÓÙÈÊÒÓËÛË ‰ËÏ·‰‹ ÓÔÌÈÌÔÔÈ› Î·È ÈÛÙÔÚÈÎÔÔÈ› ÙÔÓ ÏfiÁÔ, ‰ËÏÒÓÂÈ ÙÔÓ ÎÔÈÓfi ÙfiÔ Î·È ÙËÓ ¤ÎÊÚ·ÛË Ù˘ Û˘ÏÏÔÁÈÎfiÙËÙ·˜.11 ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙË Û˘Ìʈӛ·, Ë ·ÓÙÈʈÓÈ΋ ‰ÔÌ‹ ÙÔ˘ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÔ‡ ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ Î·È ÌÈ·Ó ·ÓÔȯÙfiÙËÙ· Ù˘ ÌÔÚÊ‹˜ ÙÔ˘ ÛÙÔÓ ¯ÒÚÔ Î·È ÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ Î·È Û’ ·˘Ù‹Ó ÔÊ›ÏÔÓÙ·È ÔÈ ‰È¿ÊÔÚ˜ ·Ú·ÏÏ·Á¤˜ ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÔ‡: ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ¿ÙÔÌ· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÔÙÈΤ˜ ÁˆÓ›Â˜ ‹ Ó· ·Ú·Ï¿‚Ô˘Ó ÙÔÓ ·Ú¯ÈÎfi ˘Ú‹Ó· Î·È Ó· ÂÈı¤ÛÔ˘Ó ¿Óˆ ÙÔ˘ ·ÏÏÂ¿ÏÏËϘ ÂÈÛÙÚÒÛÂȘ ÛËÌ·Û›·˜ Ô˘ ÌÂÙ·Û¯ËÌ·Ù›˙Ô˘Ó Î·È ·Ú·ÏÏ¿ÛÛÔ˘Ó ÙËÓ ·Ú¯È΋ ÌÔÚÊ‹ ˆ˜ ÚÔ˜ Ù· ÂÂÈÛԉȷο Ù˘ ÛÙÔȯ›· ÛÙÔ ‰ÈËÓÂΤ˜, ÂÓÒ ‰È·ÙËÚÔ‡Ó ·Ó¤·ÊË ÙË ‚·ÛÈ΋ ÙÔ˘ ‰ÔÌ‹. ∫˘Ú›ˆ˜, fï˜, «ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ, ·fi ÈÛÙÔÚÈ΋ ¿Ô„Ë, ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ Ë ·ÙÔÌÈÎfiÙËÙ· ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ·ÎfiÌ· ‰È·ÚÚ‹ÍÂÈ ÙÔ˘˜ ‰ÂÛÌÔ‡˜ Ù˘ Ì ÙË Û˘ÏÏÔÁÈÎfiÙËÙ· ·fi ÙËÓ ÔÔ›· ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È, Î·È Ô˘ Ë ¯·ÌËÏ‹ ÂÍÂȉ›Î¢ÛË ‰È·ÙËÚ› ÙÔÓ Î·Ù·ÌÂÚÈÛÌfi Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Û’ ¤Ó· Â›-

10. ∞ÏÂÍ¿Î˘ ∂., ∆· Á¤ÓË Î·È Ë ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ÛÙËÓ ·Ú·‰ÔÛȷ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· Ù˘ ª¿Ó˘, ∞ı‹Ó·, 1980, ÛÂÏ. 101. 11. ™ÂÚÂÌÂÙ¿ÎË ∫.¡., ∏ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ϤÍË ÛÙ˘ ∂˘ÚÒ˘ Ù· ¿ÎÚ·...., fi.., ÛÂÏ. 132-141. ¶Ú‚Ï. Alexiou M., √ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎfi˜ ıÚ‹ÓÔ˜ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË, fi.., ÛÂÏ. 221-264.


44

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

Â‰Ô ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ... ŸÔ˘ ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È, ÛÙËÓ ·˘ıÂÓÙÈ΋ ÙÔ˘ ÌÔÚÊ‹, ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ı› Ó· ˙ÂÈ, Ì·˜ ÌÈÏ¿ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈ‚›ˆÛË ÎÔÈÓÔÙÈÎÒÓ ‰ÔÌÒÓ ÛÙËÓ ÂÚÈʤÚÂÈ· ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ Û‡Ì·ÓÙÔ˜, ‰ÔÌÒÓ Ô˘ Â›Ó·È Ì¿ÏÏÔÓ Î·Ù·‰ÈηṲ̂Ó˜ Û ÛÙ·‰È·Î‹ ÂÍ·Ê¿ÓÈÛË».12

∏ ÈÛÙÔÚ›·. ∆· Á¤ÓË °È· Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ì ÙÔÓ Á‰ÈÎȈÌfi ÛÙË ª¿ÓË Ú¤ÂÈ Ó· ‰Ô‡Ì ÙȘ ȉȷ›ÙÂÚ˜ Û˘Óı‹Î˜ ˙ˆ‹˜ ÛÙË ª¿ÓË, ηıÒ˜ Î·È ÙȘ Â͈ÙÂÚÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ Ô˘ Û˘ÁÎÚfiÙËÛ·Ó ÂΛ ¤Ó·Ó ÔÏÈÙÈÛÌfi ·ÓÙ·ÚÛ›·˜, ÌÈ· Û˘ÏÏÔÁÈ΋ Û˘ÁÎÚÔ˘Ûȷ΋ Ù·˘ÙfiÙËÙ·.13 ™ÙË ª¿ÓË, Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ÛÙË ¡fiÙÈ·, ¿ÁÔÓË Î·È ¿Ó˘‰ÚË ÂÚÈÔ¯‹, Ë ·Ú·ÁˆÁ‹ ‰ÂÓ Â·ÚÎÔ‡Û ÁÈ· ÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡ Î·È ¤ÙÛÈ ÂÍËÁÂ›Ù·È Ë Âԯȷ΋ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ¢ÛË ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Î·È Ë ÚÔ‹ ÚÔ˜ ÙËÓ ÂÈÚ·Ù›·. ∏ ÊÙÒ¯ÂÈ· Ì¿ÛÙÈ˙Â, ‚¤‚·È·, ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙÔ˘˜ ∞¯·ÌÓfiÌÂÚÔ˘˜ ·fi fiÛÔ ÙÔ˘˜ ÌÂÁ·ÏÔÁÂÓÓ‹Ù˜ ¡ÈÎÏÈ¿ÓÔ˘˜, ·ÏÏ¿ ÙÔ Î‡ÚÔ˜ ÙÔ˘ ª·ÓÈ¿ÙË ¤ÁÎÂÈÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙËÓ ÙÈÌ‹, ÙËÓ ·Ó‰Ú›·, ÙË Ï‚ÂÓÙÈ¿. ¢È·ÛÙڈ̿وÛË Î·È ÈÂÚ¿Ú¯ËÛË Â›Ó·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ‰È·ÎÚÈÙ¤˜ ̤¯ÚÈ Ù· ÓÂfiÙÂÚ· ¯ÚfiÓÈ·, Ú¿ÁÌ· Ô˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ Ë ÂÚÈÔ¯‹ ‰È·Ù‹ÚËÛ ÁÈ· Ôχ ÙËÓ ·Ú¯·˚ÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ‰ÔÌÒÓ.14 ∞˘Ùfi ÔÊÂÈÏfiÙ·Ó ÛÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ë ª¿ÓË ·Ú¤ÌÂÈÓ ۯ‰fiÓ ¿ÓÙ· ¤Íˆ ·fi ÙË ‰ÈÔ›ÎËÛË ÈÛ¯˘ÚÒÓ Î¤ÓÙÚˆÓ ÂÍÔ˘Û›·˜ ›Ù ‹Ù·Ó ·˘Ù¿ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ ›Ù ‚ÂÓÂÙÈο ›Ù ÙÔ˘ÚÎÈÎ¿Ø Ì¿ÏÈÛÙ· ηٿ ÙËÓ ∆Ô˘ÚÎÔÎÚ·Ù›·, ηÙÔÚıÒÓÔÓÙ·˜ Ó· ‰È·ÙËÚ‹ÛÂÈ ÙËÓ ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›· Ù˘, Á›ÓÂÙ·È Î·Ù·Ê‡ÁÈÔ Î˘ÓËÁËÌ¤ÓˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ. ∏ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰È¿ÚıÚˆÛË Ì ‚¿ÛË Ù· Á¤ÓË, Ë ÔÔ›· ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÌÂÙ¿ ÙËÓ Î·Ù¿ÚÚ¢ÛË Ù˘ µ˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜, Û˘Ó¤ÙÂÈÓ ے ·˘Ùfi fiÛÔ Î·È ÔÈ ÚÔÛ¿ıÂȘ Ô˘ η٤‚·Ï·Ó ÔÈ ª·ÓÈ¿Ù˜ Ó· ÎÚ·Ù‹ÛÔ˘Ó ÌÈ· Û¯ÂÙÈ΋ ·˘ÙÔÓÔÌ›· ·ÎfiÌ· Î·È Ì¤Û· ÛÙ· Ï·›ÛÈ· Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÔÏÈÙ›·˜ ÌÂÙ¿ ÙÔ 1830.15 ŒÙÛÈ ÙÔ Â›ÛËÌÔ ‰›Î·ÈÔ ‰ÂÓ Êı¿ÓÂÈ Ì¤¯ÚÈ ÙȘ ÂÚÈÔ¯¤˜ Ù˘ ª¿Ó˘ Î·È ÙÔ ÂıÈÌÈÎfi, «ıÂÛÌÔıÂÙË̤ÓÔ» ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ·, Î·È Ô ¤ÓÙÔÓÔ˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi˜ ¤ÏÂÁ¯Ô˜ Î·È ÔÈ Û˘ÁÁÂÓÈÎÔ› ‰ÂÛÌÔ› ÔÚ›˙Ô˘Ó ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ.16 ∏ ÚÔÛ‚ÔÏ‹ Ù˘ ÙÈÌ‹˜ ı›ÁÂÈ ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ Á¤ÓÔ˜ Î·È ı· ·ÔηٷÛÙ·ı› ÌfiÓÔ Ì ÙÔÓ Á‰ÈÎȈÌfi: 12. ∆ÂÚ˙¿Î˘ º., ™ËÌÂÈÒÛÂȘ ÁÈ· ÌÈ·Ó ·ÓıÚˆÔÏÔÁ›· Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜, fi.., ÛÂÏ. 76-77. 13. ¶Ú‚Ï. ∞ÛÙÚÈÓ¿ÎË √˘., √ ¿ÓÙÚ·˜ οÓÂÈ ÙË ÁÂÓÈ¿ ‹ Ë ÁÂÓÈ¿ ÙÔÓ ¿ÓÙÚ·; ∆·˘ÙfiÙËÙ˜, ‚›·, ÈÛÙÔÚ›· ÛÙËÓ ÔÚÂÈÓ‹ ‰˘ÙÈ΋ ∫Ú‹ÙË, ‰È‰. ‰È·ÙÚÈ‚‹, ∞ı‹Ó·, ¶¿ÓÙÂÈÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ∫ÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Î·È ¶ÔÏÈÙÈÎÒÓ ∂ÈÛÙËÌÒÓ, πÔ‡ÏÈÔ˜ 2002. 14. ªÂÚ·ÎÏ‹˜ ª.°., ∂ÏÏËÓÈ΋ Ï·ÔÁÚ·Ê›·, ÙfiÌ. ∞′, ∫ÔÈÓˆÓÈ΋ Û˘ÁÎÚfiÙËÛË, ∞ı‹Ó·, √‰˘ÛÛ¤·˜, 1992, ÛÂÏ. 60-63. 15. µÏ. ∞ÏÂÍ¿Î˘ ∂., ∆· Á¤ÓË Î·È Ë ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ÛÙËÓ ·Ú·‰ÔÛȷ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· Ù˘ ª¿Ó˘, fi.., ÛÂÏ. 9-20, ™ÂÚÂÌÂÙ¿ÎË ∫.¡., ∏ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ϤÍË ÛÙ˘ ∂˘ÚÒ˘ Ù· ÕÎÚ·, fi.., ÛÂÏ. 51-52, ¶··ÁÈÒÚÁ˘ ∫., ∫·Ó¤ÏÏÔ˜ ¢ÂÏËÁÈ¿ÓÓ˘, ∞ı‹Ó·, ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘, 2001, ÛÂÏ. 40-41, 137. 16. √ µ·Î·ÏfiÔ˘ÏÔ˜ ∞.∂., πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ¡¤Ô˘ ∂ÏÏËÓÈÛÌÔ‡. ∏ ªÂÁ¿ÏË ∂ÏÏËÓÈ΋ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË (1821-1829), ÙfiÌ. ∏′, ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ (1828-27 ™ÂÙ. 1831), £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË, 1988, ÛÂÏ. 425-431, ÁÚ¿ÊÂÈ ÁÈ· ÙȘ ÚÔÛ¿ıÂȘ ÙÔ˘ ¤ÎÙ·ÎÙÔ˘ Â›ÙÚÔÔ˘ «Ó· ÂÈ‚¿ÏÏÂÈ ÙÔ Î‡ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÓfiÌÔ˘ ÛÙËÓ ·fiÌÂÚË ÂΛÓË ÂÚÈÔ¯‹ Ì ٷ ¿ÁÚÈ· ‹ıË Î·È ¤ıÈÌ·, Ó· ÙÈ̈ڋÛÂÈ ÙȘ ·˘ÙÔ‰È˘ Î·È Ó· ÂÈ‚ÏËı› ÛÙȘ ·ÓÙÈÌ·¯fiÌÂÓ˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ».


Eπ∫√¡∂™ °¢π∫πøª√À ™∆∏ §∞´∫∏ §√°√∆∂áπ∞ ∆∏™ M∞¡∏™

45

–¢ÂÓ Â›¯’ Ô µ¤ÙÔ˘Ï·˜ ηÊfi ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Ì‹Ù ÁÂÓÈ·Îfi; ¢ÂÓ ¤¯ÂÈ ÚˆÙÔÍ¿‰ÂÚÊÔ˘˜ Ì‹Ù’ ·ÔÌÂÛÈÓÔ‡˜ ‰ÈÎÔ‡˜; °È· Ó· Ó ÙÔÓ ‰ÈÎËÒÛÔ˘ÛÈ ÙÔ ·›Ì· ÙÔ˘ Ó· ¿ÚÔ˘ÛÈ; (180)17 ϤÂÈ ÛÙÔ ÌÔÈÚÔÏfiÈ Ù˘ Ë Á˘Ó·›Î·, ·ÔÚÒÓÙ·˜ Ô˘ ÔÈ Û˘ÁÁÂÓ›˜ ÙÔ˘ ÓÂÎÚÔ‡ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ·ÎfiÌË ¿ÚÂÈ ÙÔ ·›Ì· ÙÔ˘ ›Ûˆ. ∞ÎfiÌ· Î·È Ô ÈÂÚ¤·˜ ·ÎÔÏÔ˘ı› ÙÔ «ÔÊı·ÏÌfiÓ ·ÓÙ› ÔÊı·ÏÌÔ‡»: ∞ ‚Ú ™ÂÚÂÌÂÙfiÁÁÔÓ·, ÙÔ ·›Ì· ˙·˜ ÙÔ ÎÚÂÌÂ˙fi ÂÛ›˜ ÙÔ Î¿Ì·Ù ÓÂÚfi. ª· Ô ·Ê¤ÓÙ˘ Ô ·¿˜ Ï˘ÒÓÂÈ ÙÔ ‰ÈÛÎÔfiÙËÚ· (373) .................................... Î·È ÛÎÔÙÒÓÂÈ ÙÔ ÊÔÓÈ¿ ÙÔ˘ ÁÈÔ˘ ÙÔ˘.

∂›ÛËÌÔ Î·È ÂıÈÌÈÎfi ‰›Î·ÈÔ ∏ ÂÚÈÊÚfiÓËÛË ÚÔ˜ ÙËÓ ÎÂÓÙÚÈ΋ ÂÍÔ˘Û›· Î·È Ù· fiÚÁ·Ó· Ù˘ Â›Ó·È Ê·ÓÂÚ‹ ÛÙ· ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ·.18 ∆Ș Ï›Á˜, fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È, ÊÔÚ¤˜ Ô˘ ÙÔ ‰ÈηÛÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ·ÚÂÌ‚·›ÓÂÈ Î·È ÂȯÂÈÚ› Ó· ·Ó·ÛÙ›ÏÂÈ ÙËÓ ·ÂÈÏ‹ ÌÈ·˜ ·Ù¤ÏÂȈÙ˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ ÂΉ›ÎËÛ˘, Â›Ó·È Ê·ÓÂÚfi fiÙÈ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ·ÌÊÈÛ‚ËÙÔ‡Ó ÙË ‰›Î·ÈË ÎÚ›ÛË ÙÔ˘: ∞¯ Ì›· Í¿ÚÁ·ÓË ÛÔ˘ÎÈ¿, ¤‚Á·Ï ÙË Ê·ÚÙÛ¤Ù· Ù˘ ̤۷ ÛÙÔ ‰ÈηÛÙ‹ÚÈÔ Î·È Ï¤ÂÈ «Î‡ÚÈ Úfi‰ÚÂ, · ‰ÂÓ ÙÔ˘Û ‰ÈοÛÂÙ 17. ™ÙÔ ˘fiÏÔÈÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ÔÈ ·ÚÈıÌÔ› ̤۷ ÛÙËÓ ·Ú¤ÓıÂÛË ‰ËÏÒÓÔ˘Ó ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi Ù˘ ÛÂÏ›‰·˜ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ∫.¢. ∫¿ÛÛË. 18. ™ÙË ÌÂÙÂ·Ó·ÛÙ·ÙÈ΋ ∂ÏÏ¿‰· Ë ·ÓÙ›ıÂÛË ÌÂٷ͇ ÂıÈÌÈÎÔ‡ Î·È Â›ÛËÌÔ˘ ‰Èη›Ô˘ ‹Ù·Ó ·ÈÙ›· ÔÏÏÒÓ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂˆÓ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÙÔÈÎÒÓ ·Ú¯fiÓÙˆÓ Î·È Ù˘ ÎÂÓÙÚÈ΋˜ ‰ÈÔ›ÎËÛ˘. µÏ. ∫ÔÓÙÔÁÈÒÚÁ˘ °., √ πˆ¿ÓÓ˘ ∫·Ô‰›ÛÙÚÈ·˜ Î·È Ë Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË, University Press, 1983, ÛÂÏ. 100-109. °ÂÓÈÎfiÙÂÚ· ‚Ï. Clastres P., La Societe contre l’ Etat, Paris, Des Editions de Minuit, 1974.


46

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÓË ı¿Ó·ÙÔ ÓË È˙ˆ‹ ϤÂȘ ÂÙÔ‡ÙÔ ÙÔ Û·ı›; ı· ¿Ô˘ ÛÙÔ Ì ¿ÓÔ˘ Ì·¯·Ï¿ ÎÈ · ‰Â ÌÔÚÔ‡ ÌÂÁ¿ÏÔÓ ı· ¯È¿ÛÔ˘ ¤Ó· ÌÈÎÚfi ·È‰› Î·È ı· ÓÙÔ ÛÊ¿ÍÔ˘ Û·Ó ·ÚÓ› °·Ù› ’¯· ÌÔÓ·¯fi ·È‰› Î·È ÌÔ˘ ÙÔ ÎÔÌÌ·˚ÙÈ¿Û·ÛÈ (273) √È ÂÈı·Ó·ÁηÛÌÔ› Î·È Ô ¤ÏÂÁ¯Ô˜ ·fi ÙËÓ ÔÌ¿‰· ÛÙËÓ ÔÔ›· ·Ó‹ÎÂÈ ÙÔ ˘ÔΛÌÂÓÔ Â›Ó·È Ôχ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ¤ÓÙÔÓÔÈ ·fi ÂΛÓÔÓ Ô˘ ·ÛÎÂ›Ù·È ·fi ÙËÓ ·ÒÙÂÚË ÂÍÔ˘Û›·, ÙË Ì·ÎÚÈÓ‹ Î·È ·fiÚÈÛÙË. √È ˘Ôı¤ÛÂȘ ‰È¢ıÂÙÔ‡ÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜. °È’ ·˘Ùfi Î·È Ô Ê˘Áfi‰ÈÎÔ˜, Ô˘ ÛÎfiÙˆÛ ÁÈ· ÌÈ· ·ÚÂÍ‹ÁËÛË (1908) Î·È ‰ÂÓ ·Ú·‰›‰ÂÙ·È ÁÈ· Ó· ‰ÈηÛÙ›, (...ÂÁÒ Â›Ì·È Ù’ ¿È·ÛÙÔ Ô˘Ï› / fiÔ˘ ‰ÂÓ Ì·›ÓÔ˘ Û ÎÏÔ˘‚›... (376)], ηχÙÂÙ·È ·fi ÙÔ˘˜ Û˘Á¯ˆÚÈ·ÓÔ‡˜ ÙÔ˘, Ì ÙË Û˘Ó¤ÚÁÈ· Î·È ÙÔ˘ ÈÂÚ¤·, fiˆ˜ Ì·˜ ÏËÚÔÊÔÚ› Ô ∫¿ÛÛ˘. ∞ÚÁfiÙÂÚ·, fiÙ·Ó ÚÔ‰Ô̤ÓÔ˜ ÂÚÈ΢ÎÏÒÓÂÙ·È Î·È ÛÎÔÙÒÓÂÙ·È, ÛÎÔÙÒÓÔÓÙ·˜ Ô ›‰ÈÔ˜ Î·È ¤Ó·Ó ¯ˆÚÔʇϷη, Ë ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ Á›ÓÂÙ·È ÙÚ·ÁÔ‡‰È, Î·È ÙÔ ÌÔÈÚÔÏfiÈ ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ Ì ÙÔ˘˜ ÛÙ›¯Ô˘˜, Ô˘ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ϤÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ÓÂÎÚfi˜: ∆fiÙ ÎÈ Ô ¢ËÌ·ÚfiÁÁÔÓ·˜ ÙÔ‡ÚÈÍ ̛· Ì ÙÔ ÁÎÚ· –¶·Ú’ Ù· Á·ÏfiÓÈ· Ù· ‰ÈÏ¿,  ·ÏÈÔ¯ˆÚÔʇϷη. ¶¿ÚÂ Î·È ÙË Ì ÚÔ·ÁˆÁ‹ ÁÈ· Ó· ¯·ıÔ‡ Î·È Áˆ Î·È Û˘. (359) ∫¤ÓÙÚÔ Î·È ÙÔÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ· ÌÈ· ÂÁÎÏËÌ·ÙÈ΋ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· Î·È ÙÔ ÁÚ·ÌÌÈÎfi ıÂÙÈÎÈÛÙÈÎfi Û¯‹Ì· ÙÔ˘ ‰ÔÌÔÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÛÌÔ‡,19 Ô˘ ÂÎÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙË ‚›· ˆ˜ ·fiÎÏÈÛË ·fi ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Ù¿ÍË, ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ‰ÒÛÂÈ ÂÚÌËÓ›˜ Î·È ··ÓÙ‹ÛÂȘ ÁÈ· ÙË ‚›·ÈË ‰Ú¿ÛË ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ: «ªÔÚ› Ó· ÔÈΛÏÏÔ˘Ó ·fi ÎÔÈÓˆÓ›· Û ÎÔÈÓˆÓ›· Î·È ·fi ÂÔ¯‹ Û ÂÔ¯‹ ÔÈ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ Ô˘ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ÂÁÎÏËÌ·ÙÈΤ˜Ø ÂΛÓÔ fï˜ Ô˘ ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ÛÙ·ıÂÚfi Î·È ·ÌÂÙ¿‚ÏËÙÔ Â›Ó·È fiÙÈ ·ÓÙÔ‡ Î·È ¿ÓÙ· ÔÚÈṲ̂Ó˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ ‰ÈÂÁ›ÚÔ˘Ó Û˘ÏÏÔÁÈΤ˜ ·ÓÙȉڿÛÂȘ ·Ô‰ÔÎÈÌ·Û›·˜ ÂÂȉ‹ Â›Ó·È ÚÔÛ‚ÏËÙÈΤ˜ ÙˆÓ ıÂÌÂÏÈ·ÎÒÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ·ÍÈÒÓ, Ú¿ÁÌ· Ô˘ Û˘ÓÈÛÙ¿ ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÂÁÎÏ‹Ì·ÙÔ˜».20 ™ÙË ª¿ÓË, ̤¯ÚÈ ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·, Ô Á‰ÈÎȈÌfi˜ ‰ÂÓ Û˘ÓÈÛÙ¿ ÔÈÓÈÎfi ·‰›ÎËÌ· ÂÊfiÛÔÓ, fi¯È ÌfiÓÔ 19. µÏ. Durkheim E., De la division du travail social, Paris, PUF, 1960. 20. ¢·ÛηϿ΢ ∏., ∏ ∂ÁÎÏËÌ·ÙÔÏÔÁ›· Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ·ÓÙ›‰Ú·Û˘, ∞ı‹Ó· - ∫ÔÌÔÙËÓ‹, ™¿ÎÎÔ˘Ï·˜, 1985, ÛÂÏ. 11.


Eπ∫√¡∂™ °¢π∫πøª√À ™∆∏ §∞´∫∏ §√°√∆∂áπ∞ ∆∏™ M∞¡∏™

47

‰ÂÓ ·Ô‰ÔÎÈÌ¿˙ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ÙÔÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›·, ·ÏÏ¿ ÂÈ‚¿ÏÏÂÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ·ÔηٿÛÙ·ÛË Ù˘ ÙÈÌ‹˜. ∏ ÎÂÓÙÚÈ΋ ÂÍÔ˘Û›·, Ô˘ ¤¯ÂÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ¿Ô„Ë Î·È ·ÚÂÌ‚·›ÓÂÈ, ÂÎÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ˆ˜ ¯ıÚÈ΋. °È· ÙÔ˘˜ ª·ÓÈ¿Ù˜ ÂÁÎÏËÌ·ÙÈ΋ Ú¿ÍË, Ô˘ ÂÈÛ‡ÚÂÈ ÙËÓ ÂÚÈÊÚfiÓËÛË Ù˘ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜, ıˆÚÂ›Ù·È ÌfiÓÔ Ô ÊfiÓÔ˜ ·ÓıÚÒÔ˘ ·Ì¤ÙÔ¯Ô˘ ‹ ·‰È¿ÊÔÚÔ˘, ·Ó¿ÍÈÔ˘ Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆÈÛÙ› ·fi ¤Ó·Ó ¿ÓÙÚ· Ì ·ÚÔ˜: ∂Á›ÓËΘ ∞Á·ÚËÓfi˜ ·ÎfiÌ· Î·È ¯ÂÈÚfiÙÂÚÔ˜ .................................. ™·Ó ‹ı˜ Ó· ÁÂÓ›˜ ÊÔÓÈ¿˜ ™·Ó ‹ı˜ Ó· ·Ó·‰ÂȯÙ›˜ Î·È ·ÏÏËοÚÈ Ó· Ê·Ó›˜ ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ·ÔÊ¿˙È˙˜ Ó· ¿ÂȘ ÛÙÔ˘ ∫Ô‡ÓÔ˘ Ù· ÛÙÂÓ¿ ÛÙÔ˘ ’∫ÔÓÔÌ¿ÎÔ ÙÔ ÏÔÓÙ¿ fiÔ˘ ÂÎÚ¤ÌÔÙ· Ô ÁÎÚ·˜ Ó· Îfi„ÂȘ ‰›ÎË· ÎÈ ¿‰Èη, ÙÔ ¢ËÌ·ÚfiÁÁÔÓ· Ó· ‚ÚÂȘ ÎÈ ˘fiÏË„Ë Ó· ÊÔÚÙˆı›˜ ·fi Ù· Ó‡¯È· ˆ˜ ÙË Á ÎÔÚÊ‹; ªÔ Â˚‰È¿ËΘ Î·È ÛÎfiÙˆÛ˜ ÙÔ Ì ·ÏÈÔ¯ˆÚÔʇϷη ÁÈ· ÙÔ ÎÔÌÌ¿ÙÈ ÙÔ „ˆÌ› ÁÈ· ÌÈ· ÎÔ˘‚¤ÓÙ· ÌÔÓ·¯‹......(354) ◊ Ô ÊfiÓÔ˜ ¯ˆÚ›˜ ÙËÓ Â›ÛËÌË Î‹Ú˘ÍË Ù˘ ¤¯ıÚ·˜ Î·È ÙËÓ ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ÛÊ·ÈÚÒÓ. ∫·È fiÙ·Ó Î¿ÔÈÔ˜ ηÙËÁÔÚ‹ıËΠ¿‰Èη fiÙÈ ÛÎfiÙˆÛ ¯ˆÚ›˜ Ô Â¯ıÚfi˜ ÙÔ˘ Ó· ͤÚÂÈ fiÙÈ ÙÔÓ Î˘ÓËÁ¿, ÙÔ ÌÔÈÚÔÏfiÈ Û‡‰ÂÈ Ó· ·ÔηٷÛÙ‹ÛÂÈ Ù· Ú¿ÁÌ·Ù·: ªˆÚ‹ ÌË ÓÙÔÓ ‚Ú›˙ÂÙ ÌË ÙÔÓ Î·Ù·‚·Ú‡ÓÂÙ .................................. ∫›ÓÔ˜ ÙÔ ÊÒÓ·Í ÌÈÛÙ¿ ÛÙÔ §·‡ÚÈÔ ÛÙËÓ ·ÁÔÚ¿ ÙÈ ¤Ó·˜ ı· Ì›ÓÂÈ ÛÙË ˙ˆ‹ ÓË ªÈÏ·Ï¿ÎÔ˜ ÓË ¶·˘Ï‹˜. √ ¤Ó·˜ ı¿Ó·È ÙË §·ÌÚ‹ Ó· ›ÓÂÈ ÎfiÎÎÈÓÔ ÎÚ·Û› Ó· ÙÚÒÂÈ ÙÈ Ù˘ÚfiÈÙÙ˜. ∂οıÔÓÙ· ÛÙÔ Ì·Á·˙› Î·È ÂÊÈÏÔÓÈ΋۷ÛÈ


48

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÎÈ ·ÏÏ¿Í·ÛÈ ÙÈ ÛÊ·›Ú ÙÔ˘˜.... (315) ∏ ›‰È· ÂÚÈÊÚfiÓËÛË ÚÔ˜ Ù· ÂÎÙÂÏÂÛÙÈο fiÚÁ·Ó· Ù˘ ÂÍÔ˘Û›·˜ Â›Ó·È Ê·ÓÂÚ‹ Û ÌÈ· ·Ú·ÏÏ·Á‹ ÙÔ˘ ÌÔÈÚÔÏÔÁÈÔ‡ Ù˘ Ì¿Ó·˜ ÙÔ˘ ¢ÈηÈfiÔ˘ÏÔ˘. √È «ÁÈÔ¯ÙÚÔ›» Ô‡Ù ÙÔÓ ÂΉÈ΋ıËÎ·Ó Ô‡Ù ÛÙ¿ıËÎ·Ó ·¤Ó·ÓÙÈ ÙÔ˘ ˆ˜ ¿ÓÙÚ˜ ÁÈ· Ó· ÙÔÓ ÛÎÔÙÒÛÔ˘Ó: –µÚ ¿Ó·ÓÙÚÔÈ, ‚Ú ÔÙ·Ô› ‚Ú Ûȯ·Ì¤ÓÔÈ, ‚Ú ‰ÂÏÔ› ÁÈ·Ù› ÁÏÂÓٿ٠ÂÛ‹ÌÂÚ·; ª‹Ìˆ˜ ÙÔÓ ÂÁ‰È΋ıËÙ·; Ì‹Ìˆ˜ ÙÔÓ ÂÛÎÔÙÒÛ·ÙÂ; ª’ fiÏÔ ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ Ù¿‚·Ï η¤Ó·˜ ‰ÂÓ ÙÔÓ ¤¯È·Ó ÙÔÓ ¤¯È·ÛÂ Ë ÚÔ‰ÔÛ¿ ÎÈ Ë ÂÍÔ˘Û›· Ë Î·ÎÈ¿ fiÓ·È Î·È Î›ÓË Û·Ó ÂÛ¿˜. ¢ÂÓ Â›¯Â ¿ÏÏÔ Ó· Á‰ÈÎËı› ÎÈ ÂÙ¤ÏÂȈÛ Ì ÙËÓ ÙÈÌ‹ Ô °ÈÒÚÁË ÌÔ˘ Ô ÁÈÔÚÓÙ·ÌÈÏ‹˜ (ÛÂÏ. 327) √ ¢ÈηÈfiÔ˘ÏÔ˜ «ÂÙÂÏ›ˆÛ Ì ÙËÓ ÙÈÌ‹» ¿ÙÚˆÙË, ·ÊÔ‡ «‰ÂÓ Â›¯Â ¿ÏÏÔ Ó· Á‰ÈÎËı›». ™Â ·ÓÙ›ıÂÙË ÂÚ›ÙˆÛË Ô Á‰ÈÎȈÌfi˜ ÂÈ‚¿ÏÏÂÙ·È Ó· Á›ÓÂÈ. √ ¿ÓÙÚ·˜ ÔÊ›ÏÂÈ Ó· ÂΉÈÎËı› ·ÎfiÌË Î·È ÓÂÎÚfi˜Ø ¤ÛÙˆ Î·È ÛÙÔÓ «¿ÏÏÔ ÎfiÛÌÔ».

√ «¿ÏÏÔ˜ ÎfiÛÌÔ˜» ∆Ô ÔÚÈÛÙÈÎfi Ù¤ÏÔ˜ Ô˘ Â¤Ú¯ÂÙ·È Ì ÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔ ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ÙÔ Û˘ÏÏ¿‚ÂÈ Ô ·ÓıÚÒÈÓÔ˜ ÓÔ˘˜, ÁÈ’ ·˘Ùfi ÂÏ›˙ÂÈ Î·È ı¤ÏÂÈ Ó· ÈÛÙ‡ÂÈ fiÙÈ ÂΛÓÔ˜ Ô˘ «¤Ê˘Á», «ÎÔÈÌ‹ıËΠ‡ÓÔÓ ·ÓÂ͇ÓËÙÔ» ‰Ò, ·ÏÏ¿ οÔ˘ ·ÏÏÔ‡ «ı· ͢Ó‹ÛÂÈ» Î·È ı· Û˘Ó¯›ÛÂÈ Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ. ∏ ÂÈÎfiÓ· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ «·ÏÏÔ‡» ÔÈΛÏÏÂÈ, ·ÏÏ¿, ÂÍ fiÛˆÓ ÁÓˆÚ›˙ˆ, ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ· ÁÂÓÈο Ô Õ‰Ë˜ ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ı› Ó· Â›Ó·È ¿ÁÚÈÔ˜ Î·È ÛÎÔÙÂÈÓfi˜, fiˆ˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Î·È ÛÙȘ ‰Ôͷۛ˜ ÙÔ˘ ·Ú¯·›Ô˘ ÎfiÛÌÔ˘. ™Ù· Ì·ÓÈ¿ÙÈη ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ· ÙÔ˘ Á‰ÈÎȈÌÔ‡ Û¿ÓÈ· ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÂÈÎfiÓ˜ ÙÔ˘ ∫¿Ùˆ ∫fiÛÌÔ˘, ÙÔ˘ Õ‰Ë Î·È ÙÔ˘ ÿÚÔ˘Ø Î·È ÂΛ fiÔ˘ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ·˘Ùfi, Ô ¿ÏÏÔ˜ ÎfiÛÌÔ˜ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ‰È¤ÂÙ·È ·fi ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ ÓfiÌÔ˘˜ Ô˘ ηÓÔÓ›˙Ô˘Ó Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· ‰Ò. ∞Ó Î¿ÔÈÔ˜ ʇÁÂÈ ·‰›ÎȈÙÔ˜, ÔÈ Û˘ÁÁÂÓ›˜ ı· ¿ÚÔ˘Ó ÂΉ›ÎËÛË, fï˜, ·Ó ¤¯ÂÈ ÂÎÙÂÏÂÛÙ›, fiˆ˜ Ô ¢ÈηÈfiÔ˘ÏÔ˜ Î·È ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ Î·Ó›˜ ÁÈ· Ó· ¿ÚÂÈ ÙÔ ·›Ì· ÙÔ˘ ›Ûˆ, Ô ›‰ÈÔ˜ ı· Á˘Ú¤„ÂÈ ÙÔÓ Á‰ÈÎȈÌfi ÛÙÔÓ Õ‰Ë, ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È ı¤ÏÂÈ Ó· ¿ÚÂÈ ÙÔ fiÏÔ ÙÔ˘ Ì·˙› ÙÔ˘: –∂ Ì¿ÓÓ·,  ̷˘ÚfiÌ·ÓÓ·, ¿ÂÈÓÙ ӷ ¿ÂȘ ÛÙÔ Ì·Ú·ÁÎfi


Eπ∫√¡∂™ °¢π∫πøª√À ™∆∏ §∞´∫∏ §√°√∆∂áπ∞ ∆∏™ M∞¡∏™

49

·Ú¿ÁÁÂÈÏÔ ÙË ÁοÛÛ· ÌÔ˘ Î·È ˜ ÙÔ˘ ÙË ‰Âίȿ ÌÂ˚ÚÈ¿ Ó· ÓÙ‹Ó οÌÂÈ ¯ÈÔ Ê·Ú‰È¿. µ¿Ï ÛÙÔ Ì·ÍÈÏ¿ÚÈ ÌÔ˘ ¤Ó· Ì·¯·›ÚÈ ‰›ÎÔÔ Ì·˙› Ì ÙÔ ÌÈÛÙfiÏÈ ÌÔ˘. °È·Ù› ÛÙÔÓ Õ‰Ë Ô˘ ı· ÌÔ˘ Ù· ¶··‰fiÁÁÔÓ· ı· ‚ÚÔ˘ Î·È ÎÂÈ ı ӷ ÓÙ· ΢ÓËÁÔ‡ (332) º·›ÓÂÙ·È ·ÎfiÌË fiÙÈ Ë ÚÔÛ‚ÔÏ‹ Ù˘ ÙÈÌ‹˜ ı›ÁÂÈ Î·È ÙÔ˘˜ ÙÂıÓÂÒÙ˜, ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È Ë ¯‹Ú· ÚÔÛ·ı› Ó· ʤÚÂÈ ÛÙÔ ÊÈÏfiÙÈÌÔ ÙÔÓ ÓÂÎÚfi ¿ÓÙÚ· Ù˘, fiÙ·Ó ÔÈ Á·ÌÚÔ› Ù˘ ÙËÓ ·‰ÈÎÔ‡Ó: ∫·ıfiÌÔ˘ ÛÙËÓ ·ÎÚÔÁÈ·ÏÈ¿ οÙÔ˘ ÛÙÔ Î˘ÌÔı¿Ï·ÛÛÔ ÙË ı¿Ï·ÛÛ· ÂÙ‹Ú·˙· Î·È Ù· „·Ú¿ÎÈ· ÂÚÒÙËÛ·: –æ·Ú¿ÎÈ· Ù’ ·ÚÌ˘ÚÔ‡ ÓÂÚÔ‡, ÌËÓ ¤È‰È·Ù ÙÔ Ì ¶·Ó·Á‹ Î·È ÙÔ Á ∫·ÏÔÁÂÚfiÁÈ·ÓÓË; ¶Â˜ Ù ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘ Ó· ÚıÂÈ ÁÈ·Ù› Ì·ÏÏÒÓÔ˘ÛÈ ÔÈ Á·ÌÚÔ› Ô›Ô˜ Ó· ¿ÚÂÈ ÙÔ Ôχ Î·È ÓÔÈÎÔ·Ú˘ Ó· ÁÂÓ› Î·È Áˆ Ó· ¿Ô˘ ÛÙËÓ ÔÚÁ‹, ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘ ·Ù¤Ú· ÌÔ˘ Î·È ˘ÂÚ¤ÈÙÚÈ· Ó· ÌÔ˘ ÁÈ· ÙÔ ÎÔÌÌ¿ÙÈ ÙÔ „ˆÌ›. ŸÔ˘ ÎÈ ·Ó ›۷È, ¶·Ó·Á‹, ‰ÂÓ Ùfi¯ÂȘ ÁÈ· ÚÔÛ‚ÔÏ‹; (481) µÂ‚·›ˆ˜, Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi˜ ·Ô‰¤ÎÙ˘ ÙÔ˘ ÌËӇ̷ÙÔ˜ Ô˘ ˘ÔÙ›ıÂÙ·È fiÙÈ ÛÙ¤ÏÓÂÈ ÛÙÔÓ ÓÂÎÚfi Â›Ó·È ÔÈ ˙ˆÓÙ·ÓÔ›, ·ÏÏ¿ Ô ÙÚfiÔ˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÙÔ ÌÔÈÚÔÏfiÈ ‰Â›¯ÓÂÈ fiÙÈ Ë ÚÔÛ‚ÔÏ‹ ÌÔÚ› Ó· ı›ÍÂÈ Î·È ÓÂÎÚÔ‡˜. √È ÓÂÎÚÔ›, ˆ˜ ÔÈÔÓ› ˙ÒÓÙ˜, ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ·. ÕÏψÛÙ ̤ÓÔ˘Ó ÁÈ· ¿ÓÙ· ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ Û›ÙÈ Ô˘ ¤˙ËÛ·Ó: ∫¿ı Á¤ÓÔ˜ ‰›Ï· ÛÙËÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂȷ΋ ÂÎÎÏËÛ›· ÙÔ˘ ›¯Â Î·È ÙÔ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Îfi ÓÂÎÚÔÙ·ÊÂ›Ô ÙÔ˘. √È ÓÂÎÚÔ› ‹Ù·Ó ÎÔÓÙ¿ ÛÙȘ ·˘Ï¤˜ ÙˆÓ ÛÈÙÈÒÓ.21

21. ∞ÏÂÍ¿Î˘ ∂., ∆· Á¤ÓË Î·È Ë ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ÛÙËÓ ·Ú·‰ÔÛȷ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· Ù˘ ª¿Ó˘, fi.., ÛÂÏ. 150.


50

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÕÓÙÚ˜ ·„›ı˘ÌÔÈ Î·È «„˘ÏÏÔ‰¿ÁηÙÔÈ» √È ¿ÓÙÚ˜ ÛÙË ª¿ÓË Â›Ó·È Â˘ÂÚ¤ıÈÛÙÔÈ, ·„›ı˘ÌÔÈ „˘ÏÏÔ‰¿ÁηÙÔÈ, ϤÂÈ ÙÔ ÌÔÈÚÔÏfiÈ (395), ÙÔ ·Ú·ÌÈÎÚfi ÌÔÚ› Ó· ÙÔ˘˜ ı›ÍÂÈ, Î·È ·˘Ù‹ Ë Â˘ıÈÍ›· ÂÍËÁ›ٷÈ. ∫¿ı ÎÔÈÓˆÓ›· ÔÚ›˙ÂÈ Î·È Û˘ÁÎÚÔÙ› ¤Ó· ÚfiÙ˘Ô ı˘ÌÈÎÔ‡ ÂϤÁ¯Ô˘ Î·È ¤ÎÊÚ·Û˘ ÙˆÓ Û˘ÁÎÈÓ‹ÛÂˆÓ Î·È ÙˆÓ ÔÚÌÒÓ Î·È Ë ‰ÔÌ‹ ÙÔ˘ ı˘ÌÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ Û˘Ó·ÚÙ¿Ù·È ¿ÌÂÛ· Ì ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰ÔÌ‹.22 √ ı˘ÌÈÎfi˜ ÎfiÛÌÔ˜, ‰ËÏ·‰‹, ‰ÔÌÂ›Ù·È ·fi ÙÔ ‹ıÔ˜, ÙȘ ËıÈΤ˜ Î·È ·ÈÛıËÙÈΤ˜ Ï¢ڤ˜ ÂÓfi˜ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ÙÔÓ ÙfiÓÔ, ÙÔÓ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Î·È ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ˙ˆ‹˜, ÙÔ ËıÈÎfi Î·È ·ÈÛıËÙÈÎfi ‡ÊÔ˜ Î·È ÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ‰È¿ıÂÛË – Â›Ó·È Ë ˘ÔÏ·Óı¿ÓÔ˘Û· ÛÙ¿ÛË ¤Ó·ÓÙÈ ÙÔ˘ ·˘ÙÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ Ô˘ ·ÓÙ·Ó·ÎÏ¿ Ë ˙ˆ‹. √ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ Â›Ó·È Ë ÛËÌ·ÛÈÔÏÔÁÈ΋ Ì‹ÙÚ· ‚¿ÛÂÈ Ù˘ ÔÔ›·˜ ÂÚÌËÓÂ‡Ô˘Ó ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· ÙÔ˘˜ Î·È Î·ıÔ‰ËÁÔ‡Ó ÙË ‰Ú¿ÛË ÙÔ˘˜ –Ë ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰ÔÌ‹ Â›Ó·È Ë ÌÔÚÊ‹ Ô˘ ·›ÚÓÂÈ ·˘Ù‹ Ë ‰Ú¿ÛË, ÙÔ ˘·ÚÎÙfi ϤÁÌ· ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Û¯¤ÛˆÓ.23 √˘ÛÈ·ÛÙÈο, ‰ËÏ·‰‹, Ë ·ÓıÚÒÈÓË ÛΤ„Ë Â›Ó·È ÌÈ· ‰ËÌfiÛÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Î·È ÙÔ ¿ÙÔÌÔ Î·Ù·ÓÔ› Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· Ô˘ ‚ÈÒÓÂÈ Ì¤Û· ·ÎÚÈ‚Ò˜ ·fi Ù· ÔÏÈÙÈÛÌÈο ÚfiÙ˘·.24 ™ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ‰›Ô –ÈÛÙÔÚ›· Ô˘ Á›ÓÂÙ·È Ú¿ÁÌ·– ‰ÚÔ˘Ó ¿ÙÔÌ· Ô˘ η٤¯Ô˘Ó Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ¤ÍÂȘ, ‰ËÏ·‰‹ ȉȷ›ÙÂÚ˜ ÁÓÒÛÂȘ Î·È ÂÔÈı‹ÛÂȘ, Úԉȷı¤ÛÂȘ, ÂÛˆÙÂÚÈÎÂ˘Ì¤Ó· Û¯‹Ì·Ù· Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ –ÈÛÙÔÚ›· Ô˘ Á›ÓÂÙ·È ÛÒÌ·.25 √È ¤ÍÂȘ ·˘Ù¤˜ –¤ıË ‹ ‹ıË– Ì·ı·›ÓÔÓÙ·È Î·Ù¿ ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ›ËÛË, ÔÈ ÎÔÈÓÔ› ÙÚfiÔÈ ÚfiÛÏ˄˘ Ù˘ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÌÂٷʤÚÔÓÙ·È Ì¤Ûˆ Ù˘ ÌËÙÚÈ΋˜ ÁÏÒÛÛ·˜, ÂÚÌËÓÂ‡Ô˘Ó ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÎÔÈÓ¿ ÓÔ‹Ì·Ù· Î·È Î·ıÔÚ›˙Ô˘Ó ÙË ‰Ú¿ÛË ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘. ∆· ‹ıË ÔÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ·ÙÔÌÈ΋ ‰Ú¿ÛË Î·È ÙÔ ÌÔÓ·‰ÈÎfi ηٷϷ̂¿ÓÂÈ ÌfiÓÔ ÌÈ· ÌÈÎÚ‹ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ÔÓÙfiÙËÙ·˜ Î·È ÙÔ ‹ıÔ˜ ÙÔ˘ ¿ÓÙÚ· Î·È Ù˘ Á˘Ó·›Î·˜ ÛÙË ª¿ÓË ‰È·ÁÚ¿ÊÂÙ·È Î·ı·Ú¿ ÛÙÔ ÌÔÈÚÔÏfiÈ: ª¤Û’ ÙÔ ∫ÚÈ·ÏÈ¿ÓÈÎÔ ‰ÂÓÙÚfi Ì·˙‡ÙËΠÔχ˜ Ï·fi˜ ™ÙË Ì¤ÛË ‹Ù·Ó Ô °ÈˆÚÁ·Ù˙¿˜ ÎÈ Â›¯Â Ù· ¯¤˚ÚÈ· ÎÚÂÌ·ÛÙ¿ Ù· Ì¿ÈÙÈ· ηÙËÊÔ˚Úȷο ∫·È Ë °È·ÓÓԇϷ ÙÔ˘ ÌÈÏ¿: 22. µÏ. Elias N., ∏ ‰È·‰Èηۛ· ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡. ª›· ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ÛÙË ¢‡ÛË, (ÌÙÊÚ. £. §Ô˘·Û¿Î˘, ÂÈÌ. ∫. §È‚ÈÂÚ¿ÙÔ˜), ∞ı‹Ó·, ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·, 1996, ÛÂÏ. 290-326. 23. Geertz Cl., «◊ıÔ˜, ÎÔÛÌÔıÂÒÚËÛË Î·È ·Ó¿Ï˘ÛË ÙˆÓ ÈÂÚÒÓ Û˘Ì‚fiψӻ, ÛÙÔ Cl. Geertz, ∏ ÂÚÌËÓ›· ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ, (ÌÙÊÚ. £. ¶·Ú·‰¤ÏÏ˘), ∞ı‹Ó·, ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·, 2003, ÛÂÏ. 133148, 151. 24. Geertz Cl., ∏ ÂÚÌËÓ›· ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ, fi.., ÛÂÏ. 353 25. Bourdieu P., Outline of a Theory of Practice, Cambridge, Cambridge University Press, 1991 (1977), ÛÂÏ. 72-95.


Eπ∫√¡∂™ °¢π∫πøª√À ™∆∏ §∞´∫∏ §√°√∆∂áπ∞ ∆∏™ M∞¡∏™

51

–•·Ú̷و̤Ó °ÈˆÚÁ·Ù˙¿ ÙÔ ‰›Î·ÓÓÔ ÙÈ Ùfiη̘; Ùfiʷ˜ ÓË ÙÔ Ô‡ÏËÛ˜ ÓË Ù· ¯·ÚÙ›· Ùfi·È͘; ÓË Ì· ÓËÓ ÙfiȘ ÎÚ·Û› ÛÙÔ˘ Ì¿Ú· Ì·˜ ÙÔ Ì·Á·˙› Ì ʛÏÔ˘˜ Î·È ÌÂ Û˘ÁÁÂÓ›˜. –¢ÂÓ ÙfiÊ·, ‰ÂÓ ÙÔ Ô‡ÏËÛ· Ì‹Ù ¯·ÚÙ›· Ùfi·ÈÍ·. ∆fi‰ˆÛ· ÙÔ˘ ÎÔ˘Ì¿ÚÔ˘ Ì·˜ Ó· ¿ÂÈ Ó· Ô˘ÏÔ΢ÓËÁ¿ Ó· Ì·˜  ʤÚÓÂÈ Ù· ÌÈÛ¿ Ù· Ô‡Ô˘Ï· Î·È Ù· ÊÙÂÚ¿ Ó· ÙÚÒÂȘ Î·È Ó· ηÏÔÂÚÓ¿˜. ∫·È Ë °È·ÓÓԇϷ ÙÔ˘ ÌÈÏ¿: –∫¿ÏÏÈ· ’¯·ÌÂ, ‚Ú °ÈˆÚÁ·Ù˙¿ Ó· ·ÎÔ‡ÛÔ˘ ÙÈ ÂÛÎÔÙÒıËΘ ÂÚ› Ô ‘Í·ÚÌ·ÙÒıËΘ. ∆È ¿ÊËÛ˜ ÛÙ· ·È‰›· Ì·˜ ¤Ó· ʈٛÎÈ ·Í¤ÛÎÈÛÙÔ ¢Â ı· ÍÂÛΛ˙ÂÙ·È ÔÙ¤˜! –°È·ÓÓԇϷ, Ï¿‚ ˘ÔÌÔÓ‹ ÙÔ ‰›Î·ÓÓÔ Ó· ÏÈÂÚˆı› ı¤ÂȘ Ì ‰‡Ô, ı¤ÂȘ Ì ÙÚÂȘ ı¤ÂȘ Ì ‰‡Ô, ı¤ÂȘ Ì ÙÚÂȘ (382) .......................................... ŸÏÔÈ Í·Ú̷و̤ÓÔ ÙÔÓ Ï¤Á·Ó ÎÈ ¤Ê˘Á ·fi ÙË ª¿ÓË ÁÈ· Ó· ÌËÓ ÂÁÎÏËÌ·Ù‹ÛÂÈ. ŸÙ·Ó Á‡ÚÈÛÂ, ÌÂÙ¿ ·fi ÔÎÙÒ ¯ÚfiÓÈ·, ¿ÎÔ˘Û ÙÔ˘˜ ¿ÓÙÚ˜ Ô˘ ›Ó·Ó ӷ ÙÚ·ÁÔ˘‰Ô‡Ó ÙÔ ÌÔÈÚÔÏfiÈ Ô˘ ›¯Â ÂÈ Ë Á˘Ó·›Î· ÙÔ˘ Î·È «ÙÔ˘ Á‡ÚÈÛ ÙÔ Ì˘·Ïfi ÙfiÙ» Î·È ‚¤‚·È· ‹Ú ÂΉ›ÎËÛË (378-385). ∏ Ï·‰ÔÌÔ˘ÓÙ˙Ô˘ÚÈ¿ (196) fiÊÂÈÏ ӷ ‚ÁÂÈ. ∆Ô Î˘Ú›·Ú¯Ô ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi ÚfiÙ˘Ô ÛÙË ª¿ÓË Â›Ó·È ÙÔ ‚›·ÈÔ Î·È ÙÔ Û˘ÁÎÚÔ˘ÛÈ·Îfi, Î·È Ë ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ ¿ÓÙÚ·, ÂÚÈÛÙÚ¤ÊÂÙ·È Á‡Úˆ ·fi ÙÔ˘˜ ¿ÍÔÓ˜ «Ï‚ÂÓÙÈ¿», «·ÓÙÚÂÈÔÛ‡ÓË», «ÁÂÓÓ·ÈfiÙËÙ·», «ÁfiËÙÚÔ» ηÈ, Û˘Ó·ÎfiÏÔ˘ı·, ÙËÓ ÂÍÔ˘Û›· Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÈÂÚ¿Ú¯ËÛË.26 ŸÌˆ˜, ηıÒ˜ Ë ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰È·ÛÙڈ̿وÛË Â›Ó·È Ú¢ÛÙ‹ Î·È fiÏ· ‰È·Î˘‚‡ÔÓÙ·È Û˘Ó¯Ҙ Î·È ·Ó¿ ¿Û· ÛÙÈÁÌ‹ ÌÔÚ› οÔÈÔ˜ Ó· ÙÔÓ ı›ÍÂÈ, ÙÔ fiÏÔ Á›ÓÂÙ·È Û‡Ì‚ÔÏÔ: ·ÎfiÌË Î·È fiÙ·Ó ‰ÂÓ

26. ¶Ú‚Ï., ∞ÛÙÚÈÓ¿ÎË √˘., √ ¿ÓÙÚ·˜ οÓÂÈ ÙË ÁÂÓÈ¿ ‹ Ë ÁÂÓÈ¿ ÙÔÓ ¿ÓÙÚ·. ∆·˘ÙfiÙËÙ˜, ‚›·, ÈÛÙÔÚ›· ÛÙËÓ ÔÚÂÈÓ‹ ‰˘ÙÈ΋ ∫Ú‹ÙË, fi.., ÛÂÏ. 266-267.


52

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

¯ÚËÛÈÌÔÔÈ›ٷÈ, ηٷ‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÙËÓ ÂÙÔÈÌfiÙËÙ¿ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ˘ÂÚ¿ÛÈÛË Ù˘ ÙÈÌ‹˜ Î·È ÙË Û˘Ìʈӛ· ÙÔ˘ Ì ÙÔ ·Ó‰ÚÈÎfi ÚfiÙ˘Ô.27 ™ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ¿ÓÙÚ· ÙÔ fiÏÔ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘. ÕÓÙÚ·˜ Ì ¿‰ÂÈ· ¯¤ÚÈ· (¯¤˚ÚÈ· ÎÚÂÌ·ÛÙ¿) ‰ÂÓ ÏÔÁ·ÚÈ¿˙ÂÙ·È, Â›Ó·È ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙÔ ·ÚÓËÙÈÎfi ÚfiÙ˘ÔØ ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È ÙÔ «Í·Ú̿و̷» ÁÈ· ÙÔ˘˜ ª·ÓÈ¿Ù˜ ·ÔÙÂÏ› ÓÙÚÔ‹ Ô˘ ‰ÂÓ ÍÂϤÓÂÙ·È ·Ú¿ ÌfiÓÔ Ì ·›Ì·, Î·È ·ÎÔÏÔ˘ı› fiÏË ÙË ÁÂÓÈ¿, ·Ó ‰ÂÓ ‰ÈηȈı›. ŒÙÛÈ, ·ÚÁ¿ ‹ ÁÚ‹ÁÔÚ· ı· Á›ÓÂÈ Ô Á‰ÈÎȈÌfi˜. ∂ΛÓÔ, Â›Û˘, Ô˘ ‰È·Ê·›ÓÂÙ·È ÛÙÔ ·Ú·¿Óˆ ÌÔÈÚÔÏfiÈ Î·È Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÛÙȘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ù˘ Á˘Ó·›Î·˜ ÙÔ˘, Ô˘ ‰ÂÓ ı¤ÏÂÈ Ó· ÈÛÙ¤„ÂÈ fiÙÈ ÙÔÓ «Í·ÚÌ¿ÙˆÛ·Ó», Â›Ó·È fiÙÈ Ô ¿ÓÙÚ·˜ ÌÔÚ› Ó· ·›˙ÂÈ ¯·ÚÙÈ¿ ‹ Ó· ›ÓÂÈ. ∆Ô Î·ÊÂÓÂ›Ô Â›Ó·È Ô ¯ÒÚÔ˜ ÙˆÓ ·Ó‰ÚÒÓ, fiÔ˘ ‰ÂÓ Û˘¯Ó¿˙Ô˘Ó Á˘Ó·›Î˜ –ÂΛӘ Û˘Ó¢ڛÛÎÔÓÙ·È ÛÙË ÚÔ‡Á·– Î·È ÂΛ ‚¤‚·È· ›ÓÔ˘Ó.28 √ Û˘ÌÔÛÈ·ÛÌfi˜ Î·È Ë ·Ú¤· Ì ÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ Â›Ó·È Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙˆÓ ·Ó‰ÚÒÓ, ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È ÔÈ Ê˘Ï·ÎÈṲ̂ÓÔÈ, ‚·Ú˘ÔÈÓ›Ù˜ ηٿ‰ÈÎÔÈ, ÛÙÔ ¶·Ï·Ì‹‰È, ·Ô¯·ÈÚÂÙÔ‡Ó ÂΛÓÔÓ Ô˘ ¿ÂÈ ÁÈ· ÂÎÙ¤ÏÂÛË, ϤÁÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘ fiÙÈ ÂΛ Ô˘ ¿ÂÈ ‰ÂÓ ı· ÛÙÂÚËı› ÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜: «ªÈÛ‡ÂȘ °ÈÒÚÁË, µÚ °ÈÒÚÁË Û‹ÌÂÚ·... ËÁ·›ÓÂȘ ÂȘ ÙÔÓ Õ‰Ë Î·È ı¿‚Ú˘ Ê›ÏÔ˘˜ µÚ °ÈÒÚÁË, ÎÈ ·‰ÂÏÚÊÔ‡˜ Ó· ÂÚ·Ù¿˜ ·ÓÙ¿Ì·, Ó· ÂÚ·Ù¿˜ ·ÓÙ¿Ì·...» (336) ∆· Ù˘¯ÂÚ¿ ·È¯Ó›‰È·, ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË, Â›Ó·È ¤Ó· ›‰Ô˜ Ì¿¯Ë˜, fiÔ˘ Ô ¿ÓÙÚ·˜ ·ÓÙ·ÁˆÓ›˙ÂÙ·È, ‰ÔÎÈÌ¿˙ÂÈ ÙȘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙÔ˘. ∫·È Â‰Ò ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È Î·È ÔÈ ‰‡Ô fi„ÂȘ Ù˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ Î·È Ù˘ ÛÔ‚·ÚfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘: ˆ˜ ·ÁÒÓ·˜ ÁÈ· Ó· ÎÂÚ‰Ëı› οÙÈ ‹ ˆ˜ ·Ú¿ÛÙ·ÛË Ô˘ ·ÂÈÎÔÓ›˙ÂÈ Î¿ÙÈ:29 ∆Ô ˙ËÙÔ‡ÌÂÓÔ Â›Ó·È Ë ÂÈÎÚ¿ÙËÛË Â› ÙÔ˘ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘ Ë ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË Î·È ÙÔ ÁfiËÙÚÔØ Î·È Ë ·Ú¿ÛÙ·ÛË, Û ¤Ó· Ï·Óı¿ÓÔÓ Â›‰Ô, Á›ÓÂÙ·È ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË Ù˘ ˙ˆ‹˜.

27. √ ¡ËÊ¿Î˘ ¡. (1748-1818 ÂÚ›Ô˘), ª·ÓÈ¿ÙÈη ÈÛÙÔÚÈο ÛÙÈ¯Ô˘ÚÁ‹Ì·Ù· (∂ΉȉfiÌÂÓ· ÂÎ ¯ÂÈÚÔÁÚ¿ÊˆÓ Îˆ‰›ÎˆÓ Ì ÚÔÏÂÁfiÌÂÓ· Î·È ÛËÌÂÈÒÛÂȘ ˘fi ™.µ. ∫Ô˘Á¤·), ∞ı‹Ó·È 1964, ÛÂÏ. 95, ÁÚ¿ÊÂÈ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο: «... ™Â Û›ÙÈ Î·È Û ÙÚ¿Â˙· Î·È fiÔ˘ ¢ÚÂıÔ‡ÌÂÓ / Î·È ÛÙÔ ÎÚ‚‚¿ÙÈ ¤ÊÙÔÓÙ˜ ËÌ›˜ Ó· ÎÔÈÌËıÔ‡ÌÂÓ, / Û ÁÂÓÓËÙ¿ Î·È ÂȘ ı·Ó¤˜ Î·È ÂȘ Ù·˜ ÂÎÎÏËÛ›·˜, / Û Á¿ÌÔ˘˜, Û ÌÓËÌfiÛ˘Ó· Î·È ÂȘ Ê·ÁÔÔÛ›·˜, / ÙÔ ¤¯ÔÌÂÓ Û˘Ó‹ıÂÈ·Ó, ·Ê’ fiÙÔ˘ ÁÂÓÓËıÔ‡ÌÂÓ / Î·È ¤ˆ˜ Ó’ ·Ôı¿ÓˆÌÂÓ, Ó· ÌË Í·ÚÌ·ÙˆıÔ‡ÌÂÓ...» 28. µÏ. Gefou-Madianou D. (ed.), Alcohol, Gender and Culture, London, Routledge, 1992. 29. ÃÔ˘˚˙›ÓÁη, °., √ ¿ÓıÚˆÔ˜ Î·È ÙÔ ·È¯Ó›‰È (Homo Ludens), (ÌÙÊÚ. ™. ƒÔ˙¿ÓË, °. §˘ÎÈ·Ú‰fiÔ˘ÏÔ˜), ∞ı‹Ó·, °ÓÒÛË, 1989, ÛÂÏ. 28.


Eπ∫√¡∂™ °¢π∫πøª√À ™∆∏ §∞´∫∏ §√°√∆∂áπ∞ ∆∏™ M∞¡∏™

53

°˘Ó·›Î·, ¿ÓÙÚ·˜ Ó· ÁÂÓ›˜ √ ÂÈÚˆÓÈÎfi˜ ÙÚfiÔ˜ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÚˆÙ¿ÂÈ ÙÔÓ ¿ÓÙÚ· Ù˘ Ë Á˘Ó·›Î· ÁÈ·Ù› Ù· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘ Â›Ó·È «ÎÚÂÌ·ÛÙ¿» Î·È ÔÈ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ ˘ÂÎÊ˘Á¤˜ ÛÙÔ Ó· ‰ÒÛÂÈ ÌÈ· ηı·Ú‹ ·¿ÓÙËÛË ‰È·ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔÓ ·Ó·‚·ıÌÈṲ̂ÓÔ ÚfiÏÔ Ù˘ Á˘Ó·›Î·˜ ÛÙËÓ ·ÙÚÈ·Ú¯È΋ ª¿ÓË. √ ·Ï·ÈfiÙÂÚÔ˜ ‰È·¯ˆÚÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘ Û ‰ËÌfiÛÈÔ Î·È È‰ÈˆÙÈÎfi, ÁÈ· ÙÔ˘˜ ¿ÓÙÚ˜ Î·È ÙȘ Á˘Ó·›Î˜ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ·,30 ¤¯ÂÈ ·ÌÊÈÛ‚ËÙËı› ·fi ÙȘ ÓÂfiÙÂÚ˜ ¤Ú¢Ó˜. °ÓˆÚ›˙Ô˘Ì fiÙÈ Û ¿Ú· ÔÏϤ˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÔÈ Á˘Ó·›Î˜ ·Ó·Ï¿Ì‚·Ó·Ó ‰ËÌfiÛÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Û ˙ËÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Û·Ó ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ ÎÔÈÓfiÙËÙ· Î·È Ë ·Ó·‚·ıÌÈṲ̂ÓË ı¤ÛË Ù˘ Á˘Ó·›Î·˜ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ·Ú·‰ÔÛȷ΋ ¤¯ÂÈ Û˘˙ËÙËı›.31 ™ÙË ª¿ÓË Â›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜ fiÙÈ Ô ¿Ó‰Ú·˜ ÂȂ‚·ÈÒÓÂÙ·È fi¯È ÌfiÓÔ Ì¤Û· ·fi ÙË Û¯¤ÛË ÙÔ˘ Ì ÙÔ˘˜ ˘fiÏÔÈÔ˘˜ ¿Ó‰Ú˜, ·ÏÏ¿ Î·È Ì ÙËÓ ÂȉÔÎÈÌ·Û›· ÙˆÓ Ú¿ÍÂÒÓ ÙÔ˘ ·fi ÙË Û‡˙˘Áfi ÙÔ˘.32 ∏ Á˘Ó·›Î· ÛÙË ª¿ÓË, Ì ÂÓۈ̷و̤ÓÔ ÙÔ ‹ıÔ˜ Ù˘ ‚›·˜ Î·È ˙ÒÓÙ·˜ Û ¤Ó· Û˘ÁÎÚÔ˘ÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ ÛÙËÓ Ú¿ÍË ÙÔ˘ Á‰ÈÎȈÌÔ‡. ÕÏÏÔÙ Ì ÙȘ ηٿÚ˜ Ù˘, fiˆ˜ Ó· ¤ÛÂÈ Ì·‡ÚÔ˜ ÎÂÚ·˘Ófi˜ ÛÙÔ ÛfiÈ ÙÔ ∆ÛÔ˘ÏÈ¿ÓÈÎÔ... (373)Ø ÎÈ ·˘Ùfi ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ÙÔ ˘Ô‚·ıÌ›ÛÂÈ Î·Ó›˜ «ˆ˜ ÏfiÁÈ· Á˘Ó·ÈÎÒÓ», ÁÈ·Ù› Â›Ó·È ÁÓˆÛÙ‹ Ë ›ÛÙË ÛÙË ‰‡Ó·ÌË ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ Î·È ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË Â˘¯ÒÓ ‹ ·ÚÒÓ ÛÙȘ ·Ú·‰ÔÛȷΤ˜ ÎÔÈӈӛ˜. ÕÏÏÔÙ ·ÚÔÙÚ‡ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ‰ÈÎÔ‡˜ Ù˘, ·ÎfiÌË Î·È Ù· ·È‰È¿ Ù˘ Ó· ÂΉÈÎËıÔ‡Ó: –ª¿ÓÓ· ÙÔ È¿ÙÔ fiÓ·È Â‰Ò ÙÔ Ï¤ÔÌ ۷ Ì ÂÚÈ˙fi. ∫·È Áˆ ÙÔ˘Ó ·ÔÎÚ›ıËη –∂›¯Â ÙÔ ÙfiÔ Ì›· ÊÔÚ¿ ÁÈ·Ù› ‹Ù· ÙÔ˘ ·Ù¤Ú· ˙·˜

30. ÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈ΋ Â›Ó·È Ë ÌÂϤÙË ÙÔ˘ Campbell J.K., Honor, Family and Patronage: A Study of Institutions and Moral Values in a Greek Mountain Community, Oxford, Clarendon Press, 1964. 31. µÏ. ªÂÚ·ÎÏ‹˜ ª.°., £¤Ì·Ù· Ï·ÔÁÚ·Ê›·˜, ∞ı‹Ó·, ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘, 1999, ÛÂÏ. 123-134, Kyriazis N., «Women’s Employment and Gender Relations in Greece. Forces of Modernization and Tradition», European Urban and Regional Studies, 5 (1), 1998, ÛÂÏ. 6675Ø Dubisch J., «∫ÔÈÓˆÓÈÎfi ʇÏÔ, Û˘ÁÁ¤ÓÂÈ· Î·È ıÚËÛΛ·: ∞Ó·Ï¿ıÔÓÙ·˜ ÙËÓ ·ÓıÚˆÔÏÔÁ›· Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜» ÛÙÔ ∂. ¶··Ù·Íȿگ˘-£. ¶·Ú·‰¤ÏÏ˘ (ÂÈÌ.), ∆·˘ÙfiÙËÙ˜ Î·È Ê‡ÏÔ ÛÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ∂ÏÏ¿‰·, ∞ı‹Ó·, ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·, 1998, ÛÂÏ. 99-126. µÏ. Î·È Dubisch J., «Introduction», ÛÙÔ J. Dubisch, (ed.), Gender & Power in Rural Greece, Princeton, Princeton University Press, 1986, ÛÂÏ. 3-41. 32. ∏ Friedl E., «The Position of Women: Appearance and Reality», J. Dubisch, (ed.), Gender & Power in Rural Greece, fi.., ÛÂÏ. 42-52, ÛËÌÂÈÒÓÂÈ fiÙÈ ÂÊfiÛÔÓ Ë ÙÈÌ‹ ÙˆÓ ·Ó‰ÚÒÓ ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙˆÓ Û˘˙‡ÁˆÓ ÙÔ˘˜, Ë ÂÍÔ˘Û›· ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ ¿Óˆ ÛÙÔ ·Ó‰ÚÈÎfi ·˘ÙÔÛ˘Ó·›ÛıËÌ· Â›Ó·È Ôχ ÌÂÁ¿ÏË, ¤ÛÙˆ Î·È ·Ó ‰ÂÓ ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È.


54

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

√fiÓ’ ·ÎfiÌ· ·Á‰›ÎˈÙÔ˜ ÁÈ·Ù› ‘ÛÙ·Ó ÂÛ›˜ ÌÈÎÚ¿. ∆ÒÚ· Ô ÌÂÁ·ÏÔ‡Û·ÙÂ Î·È ‚ÔÏÈÎfi˜ ¤Ó’ Ô Î·ÈÚfi˜ Ó· ¿ÚÙ ٷ ÓÙÔ˘Ê¤ÎÈ· ˙·˜ Ó· ΢ÓËÁ‹ÛÙ ÙÔ˘˜ Ô¯ÙÚÔ‡˜. ........................................... ∞ÏÏËÒ˜ Î·È ‰ÂÓ ÙÔ Î¿ÌÂÙ ¯·˝ÚÈ Ó· ÌËÓ ¤¯ÂÙ ÎÈ Ë Ì·‡ÚË Ë Î·Ù¿Ú· ÌÔ˘ Ó· ˙·˜ ·ÎÔÏÔ˘ı¿ ·ÓÙÔ‡! (155)

ÎÈ fiÙ·Ó ·˘Ù¿ Ê·›ÓÔÓÙ·È ‰ÈÛÙ·ÎÙÈο Ù· ÂÈÙÈÌ¿: ∂›˜ fiÙÈ ‰ÂÓ ¤¯ÂȘ ÁÎÚ· Â˚‰È¿Ëη ˙’ ·ÁfiÚ·Û· ∆È ·ÊÔÚÌ‹ ı· Ì·˜ ‚Ú›˜ ‚Ú ̷ڷÁÈ¿ÚÈÎÔ ·›‰›; (386) Î·È ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ ÙÔ ·Ú¿ÔÓfi Ù˘ Ô˘ ‰ÂÓ ÁÂÓÓ‹ıËΠ¿ÓÙÚ·˜ ÁÈ· Ó· οÓÂÈ ·˘Ùfi Ô˘ Ú¤ÂÈ: ¯¿ıË Ó¿Ì·È ÛÂÚÓÈÎfi˜, ÁÈ· Ó¿ı οÌÔ˘ ÙÔ ÚÂfi˜! (180) fiˆ˜ Î·È Ô ¿ÓÙÚ·˜ Ô˘ ·ÈÛı¿ÓÂÙ·È ·‰›ÎȈÙÔ˜: ∆È Ó· ˙ Ô˘, ̈ڋ ηʋ, ’ ·ÓÙÚ›ÎÈ· ÚÔ‡¯· ‰Â ÊÔÚ›˜ ÎÈ fiÏÔ ÛÙÔÓ ÒÌÔ ‰ÂÓ ÁÎÚ·Ù›˜; º·›ÓÂÙ·È, fï˜, ˆ˜ ·˘Ù¿ ‰ÂÓ ÈÛ¯‡Ô˘Ó ¿ÓÙ·: ∏ Ê·Ú̷·ÙÚ· (275-280) ‰ÂÓ ‰›ÛÙ·Û ӷ ‰ËÏËÙËÚÈ¿ÛÂÈ ÙÔÓ ¿ÓÙÚ· Ù˘ Î·È ÙÔ˘˜ ‰ÈÎÔ‡˜ Ù˘ ÁÈ· Ó· ÂΉÈÎËı› ÙÔÓ ·‰ÂÏÊfi ÙË˜Ø Î·È Ù· ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ· Ù˘ µÁÂÓÈ΋˜ Î·È Ù˘ ¶·Ú·Û΋˜ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó fiÙÈ Ë Á˘Ó·›Î· ‰ÂÓ ‰ÈÛÙ¿˙ÂÈ Ó· Û˘ÌÂÚÈÊÂÚı› fiˆ˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Î·È Ô ¿ÓÙÚ·˜: –∂ÙÒÚ·, Ì·˘ÚÔµÁÂÓÈ΋, Á˘Ó·›Î·, ¿ÓÙÚ·˜ Ó· ÁÂÓ›˜. (268-269) Î·È ∆Ô Î¿ÛÙÚÔ ı· Í·ÚÌ·Ùˆı› ¿Ì· ¯·ı› ÎÈ Ë ¶·Ú·Û΋. (274)


Eπ∫√¡∂™ °¢π∫πøª√À ™∆∏ §∞´∫∏ §√°√∆∂áπ∞ ∆∏™ M∞¡∏™

55

∆Ô ‰·ÓÂÈÎfi ∆ÂÏÂÈÒÓÔÓÙ·˜, ·˜ ÚÔÛ¤ÍÔ˘Ì ÙÔ˘˜ ÛÙ›¯Ô˘˜ ÂÓfi˜ ÌÔÈÚÔÏÔÁÈÔ‡: ∆Ô‡‰ˆÛ ̛· Ì ÙÔ ÁÎÚ· Ùԇʷ Ï¿ÙË Î·È ÓÂÊÚ¿ ÎÈ ÂÏ‹ÚˆÛ ÙÔ ‰·ÓÂÈÎfi ÛÙÔÓ ·ÛË̤ÓÈÔ ÙÔ˘ Á·ÌÚfi (351) «¢·ÓÂÈÎfi» Â›Ó·È Î¿ı ÙÈ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÙËÓ ˘Ô¯Ú¤ˆÛË ÁÈ· ÂÈÛÙÚÔÊ‹. ∞˘Ùfi Ì·˜ ı˘Ì›˙ÂÈ, ·fi ÌÈ·Ó ·ÚÓËÙÈ΋ ‚¤‚·È· ÏÂ˘Ú¿, ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ‰ÒÚÔ˘ –Ô˘, fiˆ˜ ϤÂÈ Ô Ï·fi˜, ı¤ÏÂÈ ·ÓÙ›‰ˆÚÔ–, Î·È fiÙÈ Ô ª. Mauss33 ›¯Â ‰Â›ÍÂÈ ˆ˜ Ì ÙËÓ ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ Î·È ÙËÓ ·ÓÙ·fi‰ÔÛË ÔÈ ÎÔÈӈӛ˜ Û˘Ó¤¯ÔÓÙ·È. ÿÛˆ˜ Î·È Ë È‰ÈfiÙ˘Ë Û˘ÓÔ¯‹ ÛÙË ª¿ÓË, fiÔ˘ ÔÈ Î‡ÎÏÔÈ ÙÔ˘ ·›Ì·ÙÔ˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ¿ÙÔÌ· Î·È ÛÙȘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ ‰‡ÛÎÔÏ· ÎÏ›ÓÔ˘Ó, Ó· ‚·Û›˙ÂÙ·È ÂΛ.34 ∏ ‚›· Î·È Ë Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·Ó ÛÙ· ‹ıË ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Î·È Â›¯·Ó, ηٿ οÔÈÔ ÙÚfiÔ, ıÂÛÌÔÔÈËı›: ÙÔ Û˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ ÙˆÓ ÁÂÚfiÓÙˆÓ ·ÔÊ¿ÛÈ˙ ÁÈ· ÙȘ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÙÔ˘ Á‰ÈÎȈÌÔ‡, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· «ÌË ÊˆÓ¿˙ÂÈ ÙÔ ·›Ì· ÙÔ˘ ÛÎÔو̤ÓÔ˘», Î·È Ó· Â·Ó¤ÏıÂÈ, ̤ۈ ÌÈ· ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˘ Ú¿Í˘, Ë ‰È·Ù·Ú·Á̤ÓË ÈÛÔÚÚÔ›· Ù˘ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜. ∫·È, ‚¤‚·È·, ·Ó ‰ÂÓ ÂÚÓÔ‡Û ‡ÎÔÏ· Ë ÎÚ›ÛË, ¿ÓÙ· ˘‹Ú¯Â Ë «·ÛÊ·ÏÈÛÙÈ΋ ‰ÈÎÏ›‰·» ÙÔ˘ „˘¯ÈÎÔ‡, Ù˘ Û˘ÁÁÓÒÌ˘, ·ÊÔ‡ ‹ÍÂÚ·Ó Î·Ï¿ fiÙÈ: ∆Ô Ê›‰È Ô˘ ˙ ‰¿ÁηÛ ‰¿ÁηÛ ÎÈ Â̤ӷ ÎÈ fiÛÔ Ê·ÚÌ¿ÎÈ ˙’ ¤¯ÈÔ˘Û Ùfi¯ÈÔ˘ÛÂ Î·È Û ̤ӷ. (186) ∆Ô Û˘Ì¤Ú·ÛÌ· Ô˘ ‚Á·›ÓÂÈ ·’ fiÏ· Ù· ·Ú·¿Óˆ Â›Ó·È fiÙÈ, ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÛÙË ª¿ÓË ‰ÂÓ ÁÂÓÓÈfiÓÙ·Ó ‚›·ÈÔÈ. √È Û˘Óı‹Î˜ ˙ˆ‹˜ ‹Ù·Ó Ù¤ÙÔȘ Ô˘ ÙÔ˘˜ ¤Î·Ó·Ó Ó· ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Î·È Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÙË ‚›· Î·È ÙË Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË ˆ˜ ̤ÚÔ˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘˜. ºÚfiÓÙÈ˙·Ó fï˜ ·˘Ù‹ Ë ‚›· Ó· Â›Ó·È ÂÏÂÁ¯fiÌÂÓË Î·È Ë ÎÔÈÓfiÙËÙ· ¤ÙÛÈ Ó· ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÙËÚ› ÙȘ ÈÛÔÚÚÔ›Â˜.

33. ªˆ˜ ª., ∆Ô ‰ÒÚÔ. ªÔÚʤ˜ Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜ Ù˘ ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹˜, (ÌÙÊÚ. Õ. ™Ù·Ì·ÙÔÔ‡ÏÔ˘¶·Ú·‰¤ÏÏË), ∞ı‹Ó·, ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘, 1979. 34. µÏ. ÙÔ Û¯ÂÙÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ Black-Michaud J., Feuding Societies, Great Britain, Basil Backwell, 1980.


56

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

BIB§IO°PAºIA Alexiou M., O ∆ÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎfi˜ £Ú‹ÓÔ˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏËÓÈ΋ ¶·Ú¿‰ÔÛË, (ÌÙÊÚ. ¢.¡. °È·ÙÚÔ̷ӈϿ΢ Î·È ¶.∞. ƒÔ˚ÏÔ˜), ∞ı‹Ó·, ªÔÚʈÙÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì· ∂ıÓÈ΋˜ ∆Ú·¤˙˘, 2002. Black-Michaud J., Feuding Societies, Great Britain, Basil Backwell, 1980. Bourdieu P., Outline of a Theory of Practice, Cambridge, Cambridge University Press, 1991 (1977). Campbell J.K., Honor, Family and Patronage: A Study of Institutions and Moral Values in a Greek Mountain Community, Oxford, Clarendon Press, 1964. Clastres P., La Societe contre l’ Etat, Paris, Des Editions de Minuit, 1974. Denzin N. & Turner St., «Studying Organization Through Levi-Strauss’s Structuralism», ÛÙÔ G. Morgan, Beyond Method. Strategies for Social Research, USA, Sage, 1983, ÛÂÏ. 189-201. Detienne ª., L’ invention de la mythologie, Paris, Gallimard, 1981. Dubisch J., «Introduction», ÛÙÔ J. Dubisch, (ed.), Gender & Power in Rural Greece, Princeton, Princeton University Press, 1986, ÛÂÏ. 3-41. Dubisch J., «∫ÔÈÓˆÓÈÎfi ʇÏÔ, Û˘ÁÁ¤ÓÂÈ· Î·È ıÚËÛΛ·: ∞Ó·Ï¿ıÔÓÙ·˜ ÙËÓ ·ÓıÚˆÔÏÔÁ›· Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜» ÛÙÔ ∂. ¶··Ù·Íȿگ˘ - £. ¶·Ú·‰¤ÏÏ˘ (ÂÈÌ.), ∆·˘ÙfiÙËÙ˜ Î·È Ê‡ÏÔ ÛÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ∂ÏÏ¿‰·, ∞ı‹Ó·, ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·, 1998, ÛÂÏ. 99-126. Elias N., ∏ ‰È·‰Èηۛ· ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡. ª›· ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ÛÙË ¢‡ÛË, (ÌÙÊÚ. £. §Ô˘·Û¿Î˘, ÂÈÌ. ∫. §È‚ÈÂÚ¿ÙÔ˜), ∞ı‹Ó·, ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·, 1996. Fairclough N., Critical Discourse Analysis: The Critical Study of Language, London, Longman, 1995. Hodge H. & Kress G., Social Semiotics, Cambridge, Polity Press, 1988. Fauriel Cl., ∂ÏÏËÓÈο ¢ËÌÔÙÈο ∆Ú·ÁÔ‡‰È·, ∞′, ∏ ¤Î‰ÔÛË ÙÔ˘ 1824-1825, (ÂÈÌ. ∞. ¶ÔÏ›Ù˘), ∏Ú¿ÎÏÂÈÔ, ¶·ÓÂÈÛÙËÌȷΤ˜ ∂ΉfiÛÂȘ ∫Ú‹Ù˘, 1999. Friedl E., «The Position of Women: Appearance and Reality», J. Dubisch, (ed.), Gender & Power in Rural Greece, Princeton, Princeton University Press, 1986, ÛÂÏ. 42-52. Geertz Cl., ∏ ÂÚÌËÓ›· ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ (ÌÙÊÚ. £. ¶·Ú·‰¤ÏÏ˘), ∞ı‹Ó·, ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·, 2003. Gefou-Madianou D. (ed.), Alcohol, Gender and Culture, London, Routledge, 1992. Hodder I., «The Interpretation of Documents and Material Culture» ÛÙÔ N.K. Denzin & Y.S. Lincoln (eds.), Collecting and Interpreting Qualitative Materials, USA, Sage 1998, ÛÂÏ. 110-129. Kirk G.S., Myth, its Meaning and Functions in ancient and other Cultures, Cambridge Berkeley and Los Angeles 1971. Kyriazis N., «Women’s Employment and Gender Relations in Greece. Forces of Modernization and Tradition», European Urban and Regional Studies, 5 (1), 1998, ÛÂÏ. 66-75. Leroi-Gourhan A., ∆Ô ¤ÚÁÔ Î·È Ë ÔÌÈÏ›· ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘, ÙfiÌ. µ: ∏ ÌÓ‹ÌË Î·È ÔÈ Ú˘ıÌÔ› (ÌÙÊÚ. Õ. ∂ÏÂÊ¿ÓÙ˘), ∞ı‹Ó·, ªÔÚʈÙÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì· ∂ıÓÈ΋˜ ∆Ú·¤˙˘, 2000. Lessa W. A.& Vogt E.Z., Reader in Comparative Religion. An anthropological approch, N.Y., Harper Collins Publishers, 1979. Middleton J. (ed.), Myth & Cosmos. Readings in Mythology and Symbolism, Texas,


Eπ∫√¡∂™ °¢π∫πøª√À ™∆∏ §∞´∫∏ §√°√∆∂áπ∞ ∆∏™ M∞¡∏™

57

University of Texas Press, 1980. Sanko H.P., «Voice, Discourse, and Space: Competing / Combining Methodologies in Cultural Studies», ÛÙÔ N. Denzin (ed.), Cultural Studies: A Research Volume, Volume 3, Stanford and London, Jai Press Inc., 1998, ÛÂÏ. 75-96. Saunier G., ∂ÏÏËÓÈο ‰ËÌÔÙÈο ÙÚ·ÁÔ‡‰È·. ∆· ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ·, ∞ı‹Ó·, ¡ÂʤÏË, 1999. Xanthakou M., «Discours d’ outre-tombe: le langage du moiroloi», Langage et Societe, 27 (1984), ÛÂÏ.. 33-54. ∞ÏÂÍ¿Î˘ ∂., ∆· Á¤ÓË Î·È Ë ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ÛÙËÓ ·Ú·‰ÔÛȷ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· Ù˘ ª¿Ó˘, ∞ı‹Ó·, 1980. ∞ÛÙÚÈÓ¿ÎË √˘., √ ¿ÓÙÚ·˜ οÓÂÈ ÙË ÁÂÓÈ¿ ‹ Ë ÁÂÓÈ¿ ÙÔÓ ¿ÓÙÚ·; ∆·˘ÙfiÙËÙ˜, ‚›·, ÈÛÙÔÚ›· ÛÙËÓ ÔÚÂÈÓ‹ ‰˘ÙÈ΋ ∫Ú‹ÙË, ‰È‰. ‰È·ÙÚÈ‚‹, ∞ı‹Ó·, ¶¿ÓÙÂÈÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ∫ÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Î·È ¶ÔÏÈÙÈÎÒÓ ∂ÈÛÙËÌÒÓ, πÔ‡ÏÈÔ˜ 2002. µ·Î·ÏfiÔ˘ÏÔ˜ ∞.∂., πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ¡¤Ô˘ ∂ÏÏËÓÈÛÌÔ‡. ∏ ªÂÁ¿ÏË ∂ÏÏËÓÈ΋ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË (1821-1829), ÙfiÌ. ∏′, ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ (1828-27 ™ÂÙ. 1831), £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË, 1988. ¢·ÛηϿ΢ ∏., ∏ ∂ÁÎÏËÌ·ÙÔÏÔÁ›· Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ·ÓÙ›‰Ú·Û˘, ∞ı‹Ó·- ∫ÔÌÔÙËÓ‹, ™¿ÎÎÔ˘Ï·˜, 1985. ∑·ÊÂÈÚ·ÎfiÔ˘ÏÔ˜ ¢.∫., «ª·ÓÈ¿ÙÈη ¤ıÈÌ· (ÁÂÚÔÓÙÈ΋, Û˘Ó¤‚Á·ÏÌ·, ÙÚ¤‚·, „˘¯ÈÎfi)», §·ÔÁÚ·Ê›·, ¢′, 1912-1913, ÛÂÏ. 387-402. ∫¿ÛÛ˘ ∫.¢., ªÔÈÚÔÏfiÁÈ· Ù˘ ª¤Û· ª¿Ó˘. ∞ӤΉÔÙ· ΛÌÂÓ· Î·È ¿ÁÓˆÛÙ· ÈÛÙÔÚÈο ÌÔÈÚÔÏÔÁÈÒÓ Î·È ÔÈÎÔÁÂÓÂÈÒÓ, ∞′ ÙfiÌ., ∞ı‹Ó· 1979 Î·È µ′ ÙfiÌ., ∞ı‹Ó· 1980. ∫ÔÓÙÔÁÈÒÚÁ˘ °., √ πˆ¿ÓÓ˘ ∫·Ô‰›ÛÙÚÈ·˜ Î·È Ë Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË, University Press, 1983. §˘‰¿ÎË Õ., «ªÔÓ·¯ÈÎfi˜ ‚›Ô˜ Î·È ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈ΋ Ù¤¯ÓË», ÛÙÔ √Ú̇ÏÈ·, ∞ı‹Ó·, ÿÓ‰ÈÎÙÔ˜, 2003, ÛÂÏ. 267-299. §˘‰¿ÎË Õ., ÿÛÎÈÔÈ ÎÈ ·Ï·ÊÚÔ˚ÛÎȈÙÔÈ. §·˚Îfi˜ ÏfiÁÔ˜ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ ÛË̷ۛ˜, ∞ı‹Ó·, ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·, 2003. §˘‰¿ÎË Õ., ¶ÔÈÔÙÈΤ˜ ̤ıÔ‰ÔÈ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜, ∞ı‹Ó·, ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘, 2001. ª¤Á·˜ °.∞., ™˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ Ï·ÔÁÚ·Ê›·, ∞ı‹Ó· 1961. ªÂÚ·ÎÏ‹˜ ª.°., ∂ÏÏËÓÈ΋ Ï·ÔÁÚ·Ê›·, ÙfiÌ. ∞′, °′, ∞ı‹Ó·, √‰˘ÛÛ¤·˜, 1992. ªÂÚ·ÎÏ‹˜ ª.°., ŒÓÙ¯ÓÔ˜ Ï·˚Îfi˜ ÏfiÁÔ˜, ∞ı‹Ó·, ∫·Ú‰·Ì›ÙÛ·˜, 1993. ªÂÚ·ÎÏ‹˜ ª.°., £¤Ì·Ù· Ï·ÔÁÚ·Ê›·˜, ∞ı‹Ó·, ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘, 1999. ªˆ˜ ª., ∆Ô ‰ÒÚÔ. ªÔÚʤ˜ Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜ Ù˘ ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹˜, (ÌÙÊÚ. Õ. ™Ù·Ì·ÙÔÔ‡ÏÔ˘¶·Ú·‰¤ÏÏË), ∞ı‹Ó·, ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘, 1979. ¡ËÊ¿Î˘ ¡. (1748-1818 ÂÚ›Ô˘), ª·ÓÈ¿ÙÈη ÈÛÙÔÚÈο ÛÙÈ¯Ô˘ÚÁ‹Ì·Ù· ∂ΉȉfiÌÂÓ· ÂÎ ¯ÂÈÚÔÁÚ¿ÊˆÓ Îˆ‰›ÎˆÓ Ì ÚÔÏÂÁfiÌÂÓ· Î·È ÛËÌÂÈÒÛÂȘ ˘fi ™.µ. ∫Ô˘Á¤·), ∞ı‹Ó·È 1964. ¶··ÁÈÒÚÁ˘ ∫., ∫·Ó¤ÏÏÔ˜ ¢ÂÏËÁÈ¿ÓÓ˘, ∞ı‹Ó·, ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘, 2001. ™ÂÚÂÌÂÙ¿ÎË ∫.¡., ∏ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ϤÍË ÛÙ˘ ∂˘ÚÒ˘ Ù· ÕÎÚ·. ¢È-·›ÛıËÛË, ı¿Ó·ÙÔ˜, Á˘Ó·›Î˜, ∞ı‹Ó·, §È‚¿Ó˘, 1994. ∆ÂÚ˙¿Î˘ º., ™ËÌÂÈÒÛÂȘ ÁÈ· ÌÈ·Ó ·ÓıÚˆÔÏÔÁ›· Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜, ∞ı‹Ó·, ¶Ú›ÛÌ·, ∞ı‹Ó· 1990. ÃÔ˘˚˙›ÓÁη, °., √ ¿ÓıÚˆÔ˜ Î·È ÙÔ ·È¯Ó›‰È (Homo Ludens), (ÌÙÊÚ. ™. ƒÔ˙¿ÓË, °. §˘ÎÈ·Ú‰fiÔ˘ÏÔ˜), ∞ı‹Ó·, °ÓÒÛË, 1989.


58

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

Abstract The purpose of this paper is to examine the mechanisms which supported the custom of feuding in Mani and which legitimated violence and conflict as basic parameters of social structures, of people’s identities, of their self-definition and their social interaction until the beginning of the 20th century. To this and an interpretive analysis of folk literature is carried out focusing, more specifically, on K.D. Kassi ’s collection of mournings. In the Context of this interpretive analysis and in order to gain a better understanding of the custom of feuding, several factors are identified contributed to the particular cultural fabric of Mani: the difficult living conditions, the central importance of value of honor, the role of violence as a means of restoring order in response to offensive or insulting acts, the importance of blood relations and the particular roles of men and women.


IEPO ¶PO™KYNHMA ™THN ¶ANA°IA TH °IATPI™™A TOY TAΩ°ETOY: ŒÓ· «Î›ÌÂÓÔ» ÂıÓÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÌÔ‡ ̤۷ ·fi ÙËÓ ÔÙÈ΋ ÙÔ˘ ÌÂÙ·ÌÔÓÙ¤ÚÓÔ˘ ÊÂÌÈÓÈÛÌÔ‡ ∂ϤÓË ¢·Ú¿ÎË ºÈÏfiÏÔÁÔ˜

¶ÂÚ›ÏË„Ë ∏ ·ÚÔ‡Û· ÂÚÁ·Û›· ·ÔÙÂÏ› ÌÈ· ÂıÓÔÁÚ·ÊÈ΋ ¤Ú¢ӷ ‰›Ô˘, ÁÈ· ÙÔÓ ÚÔÛ΢ÓËÌ·ÙÈÎfi ÙfiÔ Ù˘ ÌÔÓ‹˜ Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜ Ù˘ °È¿ÙÚÈÛÛ·˜ ÙÔ˘ ∆·¸Á¤ÙÔ˘. ∏ ÌÂϤÙË ıˆÚ› ÙÔ ÚÔÛ·ÓËÌ· ˆ˜ ¤Ó· ÔÏ˘Â›Â‰Ô ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi ‰›Ô Û˘Ó¿ÓÙËÛ˘ ÔÏ˘Ô›ÎÈÏˆÓ §fiÁˆÓ (discourse), Ô˘ Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡Ó ÙËÓ fiÏË ıÚËÛ΢ÙÈ΋ ÂÈÙ¤ÏÂÛË (performance). ª¤Û· Û’ ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ §fiÁÔ˘˜ ÚÔÂÍ¿Ú¯Ô˘Û· ı¤ÛË ¤¯ÂÈ Ë ¤ÌÊ˘ÏË Â›‰Ú·ÛË ÛÙÔ ıÚËÛ΢ÙÈÎfi ÚfiÏÔ, Î·È Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ Ô ÚfiÏÔ˜ Ù˘ Á˘Ó·›Î·˜ ÛÙËÓ fiÏË «Î·Ù·Û΢‹» ÙÔ˘ ıÚËÛ΢ÙÈÎÔ‡ ‰ÚÒÌÂÓÔ˘, ˆ˜ ·ÚÈ·˜ ‰È·¯ÂÈÚ›ÛÙÚÈ·˜ Ù˘ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜. ∂›Û˘, ÂÍÂÙ¿˙ÂÙ·È Ô ÙfiÔ˜, Ë ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ Ï·ÙÚ¢ÙÈ΋˜ Ú¿Í˘, ÔÈ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ ÙˆÓ ÚÔÛ΢ÓËÙÒÓ/ÙÚÈÒÓ, Î·È ÁÂÓÈο,ηٷ‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È Ë ÛÙÂÓ‹ Û¯¤ÛË ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È ıÚËÛΛ·˜. ∏ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Á›ÓÂÙ·È Ì ÁÓÒÌÔÓ· ÙÔ ÌÂÙ·ÌÔÓÙ¤ÚÓÔ ÊÂÌÈÓÈÛÌfi, ÌÂ Û˘Ó¤ÂÈ· Ë ·Ê‹ÁËÛË Ó· Â›Ó·È ÎÚÈÙÈο ·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÙÈ΋ (reflexive), ηıÒ˜ ÂȯÂÈÚÂ›Ù·È Ô Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ Ù˘ ÂıÓÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ÂÚÈÁÚ·Ê‹˜ Ì ÙÔ ÚÔÛˆÈÎfi ‚›ˆÌ·.

1. ªÂıÔ‰ÔÏÔÁÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ∏ ·ÚÔ‡Û· ÌÂϤÙË ·ÔÙÂÏ› ÂÈÙfiÈ· ÂıÓÔÁÚ·ÊÈ΋ ¤Ú¢ӷ ÛÙÔÓ ÚÔÛ΢ÓËÌ·ÙÈÎfi ÙfiÔ Ù˘ ÌÔÓ‹˜ Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜ Ù˘ °È¿ÙÚÈÛÛ·˜ ÙÔ˘ ∆·¸Á¤ÙÔ˘, ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÂÈÛΤ„ÂÒÓ ÌÔ˘ Û ÂÚÈfi‰Ô˘˜ ÚÔÛÎ˘Ó‹Ì·ÙÔ˜. ∞Ó Î·È Ù· ‚ÈÒÌ·Ù· Î·È ÔÈ ÂÌÂÈڛ˜ ÌÔ˘ Ì ÙËÓ ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· ÙÔ˘ ÚÔÛÎ˘Ó‹Ì·ÙÔ˜, Ì ÙÔÓ ÚÔÛ΢ÓËÌ·ÙÈÎfi ¯ÒÚÔ Î·È Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· ̤۷ ·fi Ù· ÔÔ›· ÌÔÚ› Ó· ÁÂÓÓËı› ¤Ó· Ù¿Ì· ÊÙ¿ÓÔ˘Ó Û ‚¿ıÔ˜ ÂÈÎÔÛ·ÂÙ›·˜, ηıÒ˜ Û˘ÌÌÂÙ›¯· fiÏ· ·˘Ù¿ Ù· ¯ÚfiÓÈ· Ì ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿ ÌÔ˘ Û ¿ÌÔÏÏ· ÚÔÛÎ˘Ó‹Ì·Ù· ÛÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÌÔÓ‹, Ë Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ÌÔ˘ ¤Ú¢ӷ ÛÙËÓ ¶·Ó·Á›· ÙË °È¿ÙÚÈÛÛ· ¿Ú¯ÈÛ ÙÔ Î·ÏÔη›ÚÈ ÙÔ˘ 2001. ∏ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈ΋ ÌÔ˘ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ·ÓÙ·Ó·ÎÏ¿ ÙËÓ Â›‰Ú·ÛË ‰‡Ô ‰È·ÓÔËÙÈÎÒÓ ÎÈÓËÌ¿ÙˆÓ: ÙÔ˘ ÌÂÙ·ÌÔÓÙÂÚÓÈÛÌÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ÊÂÌÈÓÈÛÌÔ‡. √ ÌÂÙ·ÌÔÓÙ¤ÚÓÔ˜ ÊÂÌÈÓÈ-


60

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÛÌfi˜1 ·ÌÊÈÛ‚ËÙ› ÙËÓ «Ô˘‰ÂÙÂÚfiÙËÙ·» Î·È ÙËÓ «·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ·» ÙÔ˘ ıÂÙÈÎÈÛÙÈÎÔ‡ ·Ú·‰Â›ÁÌ·ÙÔ˜, ÙËÓ ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎfiÙËÙ· Ù˘ «·Ï‹ıÂÈ·˜», ÙËÓ ‡·ÚÍË ÂÓfi˜ Û˘ÓÂÎÙÈÎÔ‡ Î·È ÛÙ·ıÂÚÔ‡ ·˘ÙÔ‡, ηıÒ˜ Î·È ÙȘ ÌÂÁ¿Ï˜ ·ÊËÁ‹ÛÂȘ, Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ÛÔ‚·Ú¿ ˘fi„Ë ÙÔ˘ ¤ÌÊ˘Ï· ˙ËÙ‹Ì·Ù· ÛÙË Ó¤· «·Ó¿ÁÓˆÛË» ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Ô˘ ÂȯÂÈÚ› Ó· οÓÂÈ. ªÂ ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯È΋ ·Ú·Ù‹ÚËÛË2 Ô˘ ˘ÈÔıÂÙ› Ë ·ÚÔ‡Û· ÌÂϤÙË, Ù· fiÚÈ· ÂÚ¢ӋÙÚÈ·˜-˘ÔÎÂÈÌ¤ÓˆÓ (ÚÔÛ΢ÓËÙÒÓ/ÙÚÈÒÓ) ηı›ÛÙ·ÓÙ·È ‰˘Û‰È¿ÎÚÈÙ·. ™ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË ÂÌÂÚȤ¯ÔÓÙ·È Ù· ÁÓˆÛÙÈο Î·È Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈο Û˘Ì‚¿ÓÙ· Ô˘ ‚ÈÒıËÎ·Ó ÛÙÔ ‰›Ô Ì ‚¿ÛË ÙÔÓ ÎÚÈÙÈÎfi ·Ó·ÛÙÔ¯·ÛÌfi,3 ηıÒ˜ ¤¯ˆ Û˘Ó›‰ËÛË fiÙÈ Ì ÙËÓ ·ÚÔ‡Û· ÌÂϤÙË ÂÚÌËÓ‡ˆ/«ÌÂÙ·ÊÚ¿˙ˆ» ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi ÙˆÓ ÚÔÛ΢ÓËÙÒÓ/ÙÚÈÒÓ Ì ‰ÈÎÔ‡˜ ÌÔ˘ fiÚÔ˘˜, ηıÒ˜ Î·È ÙÔ fiÙÈ ·ÔÙÂÏÒ ·Ó·fiÛ·ÛÙÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ fiÏ˘ ÂıÓÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜ Î·È fi¯È ·Ï¿ Ì›· ·ÔÛÙ·ÛÈÔÔÈË̤ÓË «·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ΋» ÂÚ¢ӋÙÚÈ· (ıÂÙÈÎÈÛÙÈÎfi ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·) Û˘ÏÏÔÁ‹˜ «‰Â‰Ô̤ӈӻ. ªÔÓ‹, ı·˘Ì·ÙÔ˘ÚÁ‹ ÂÈÎfiÓ· Î·È ÚÔÛ΢ÓËÙ¤˜ Û˘Óı¤ÙÔ˘Ó ¤Ó· «Î›ÌÂÓÔ», ÙÔ ÔÔ›Ô ÔÈ ÚÔÛ΢ÓËÙ¤˜/ÙÚȘ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Î·È Í·Ó·ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ì ÙȘ Û˘Ó¯›˜ ÂÈÙÂϤÛÂȘ ÙÔ˘˜. ™˘ÓÂÒ˜, ·˘Ùfi ÙÔ «Î›ÌÂÓÔ» ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌÔÓ·‰ÈÎfi, Ì ¤Ó· Î·È ·ÔÎÏÂÈÛÙÈÎfi ÓfiËÌ·, ·ÏÏ¿ ÙÔ ÓfiËÌ¿ ÙÔ˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ˘fi Û˘Ó¯‹ ‰È·Ú·ÁÌ¿Ù¢ÛË Î·È ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛË Î·È ÔÈ «·Ó·ÁÓÒÛÂȘ» ÙÔ˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Â›Ó·È ÔÏÏ·Ϥ˜ Î·È ÔÈΛϘ. ∏ ¶·Ó·Á›· Ë °È¿ÙÚÈÛÛ· ·ԉ›¯ÙËΠÌÈ· ÏÔ‡ÛÈ· ËÁ‹ ÂıÓÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ ·ÏÏ¿ Î·È ¤ÌÓ¢Û˘.

2. √ ÚÔÛ΢ÓËÌ·ÙÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ ∏ ÌÔÓ‹ Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜ Ù˘ °È¿ÙÚÈÛÛ·˜, «ÙÔ Î·ÏÔÁÂÚÈÎfi» fiˆ˜ ÙÔ ÔÓfiÌ·˙·Ó ·ÏÈfiÙÂÚ·, ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ¯ÙÈṲ̂ÓÔ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÛÙ· fiÚÈ· ÙˆÓ ÓÔÌÒÓ §·ÎˆÓ›·˜ Î·È ªÂÛÛËÓ›·˜, ¿Óˆ Û ¤Ó· ÔÚÔ¤‰ÈÔ ÙÔ˘ ÓfiÙÈÔ˘ ¿ÎÚÔ˘ ÙÔ˘ fiÚÔ˘˜ ∆·¸Á¤ÙÔ˘ Î·È Û ˘„fiÌÂÙÚÔ 1.175 ̤ÙÚˆÓ.4 √‰Èο, ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ·fiÛÙ·ÛË 63 ¯ÈÏÈÔ̤ÙÚˆÓ ·fi ÙËÓ

1. µÏ. Flax, J., “Postmodernism and gender relations in feminist theory”, Signs, 12, 4, 1987, pp.621-43, Nicolson, L. (ed.) Feminism / Postmodernism, London, Routledge, 1990 Î·È Weedon, C., Feminist Practice and Poststructuralist Theory, Oxford Blackwell, 21996. 2. Hammersley, M. / Atkinson, P., Ethnography: Principles in Practice, London, Routledge, 21995, Naples, N., Feminism and Method: Ethnography, Discourse, and Activist Research, London, Routledge, 2003, Skeggs, B., “Situating the production of feminist ethnography”, in Maynard, M. / Purvis, J. (eds) Researching Women’s Lives from a Feminist Perspective, London, Taylor & Francis, 1994, pp.72-92. 3. Naples, N., fi.. Î·È πÁÁϤÛË, Ã., (ÂÈÌ.) √ ∞Ó·ÛÙÔ¯·ÛÌfi˜ ÛÙË ºÂÌÈÓÈÛÙÈ΋ ŒÚ¢ӷ: ™ÎÈ·ÁÚ¿ÊËÛË ªÈ·˜ ∞ÌÊ›ı˘Ì˘ ™¯¤Û˘, ∞ı‹Ó·, √‰˘ÛÛ¤·˜, 2001. 4. ∞ÔÙÂÏ› ÙÔ ÌÔÓ·‰ÈÎfi ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ Ô˘ Â›Ó·È ÔÈÎÔ‰ÔÌË̤ÓÔ Û ÙfiÛÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ˘„fiÌÂÙÚÔ. ™˘Ó‹ıˆ˜, ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ· Î·È ÈÂÚ¿ ÚÔÛÎ˘Ó‹Ì·Ù· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Û οÔÈÔ ˘„fiÌÂÙÚÔ, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ÛËÌÂÈÔÏÔÁÈο Û˘Ó‰¤ÂÈ, ÙÔ ˘ÂÚÎfiÛÌÈÔ Ì ÙÔ ÂÁÎfiÛÌÈÔ, ÙÔ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi Ì ÙÔ ˘ÏÈÎfi, ÙÔ £Â›Ô Ì ÙÔ ·ÓıÚÒÈÓÔ, ÙËÓ ÔÚ›· ÙˆÓ ÚÔÛ΢ÓËÙÒÓ/ÙÚÈÒÓ ÚÔ˜ Ù· ¿Óˆ, ÚÔ˜ ÙÔÓ Ô˘Ú·Ófi.


I∂ƒ√ ¶ƒ√™∫À¡∏ª∞ ™∆∏¡ ¶∞¡∞°π∞ ∆∏ °π∞∆ƒπ™™∞ ∆√À T∞Ω°∂∆√À

61

ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜, ÙË ™¿ÚÙË, Î·È 5 ¯ÈÏÈfiÌÂÙÚ· ·fi ÙÔ ÏËÛȤÛÙÂÚÔ ¯ˆÚÈfi, ÙËÓ ∫·ÛÙ·ÓÈ¿ ‹ ∫·ÛÙ¿ÓÈ·. ∏ ı¤· ·fi ÙË ÌÔÓ‹ Â›Ó·È ÌÔÓ·‰È΋. ™Ù· ·Ó·ÙÔÏÈο Ê·›ÓÂÙ·È Ô ∂˘ÚÒÙ·˜ Ì ٷ ¯ˆÚÈ¿ Ù˘ §·Î‰·›ÌÔÓÔ˜, Ù· ¯ˆÚÈ¿ Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·ÛÈ¿˜, ÙÔ °‡ıÂÈÔ, ÙÔ §·ÎˆÓÈÎfi ÎfiÏÔ, Ù· ·ÎÚˆÙ‹ÚÈ· ∆·›Ó·ÚÔ Î·È ª·Ï¤·˜, ηıÒ˜ Î·È Ù· ∫‡ıËÚ·. ™Ù· ‰˘ÙÈο ͯˆÚ›˙ÂÈ Ô ªÂÛÛËÓÈ·Îfi˜ ÎfiÏÔ˜ Î·È Ë ∫ÔÚÒÓË. √È ÚÔÛ΢ÓËÙ¤˜/ÙÚȘ Û˘ÚÚ¤Ô˘Ó Î·Ù¿ ‰Âο‰Â˜, ΢ڛˆ˜ ÙÔ˘˜ ηÏÔηÈÚÈÓÔ‡˜ Ì‹Ó˜ (∞‡ÁÔ˘ÛÙÔ Î·È ™Â٤̂ÚÈÔ), Î·È ‰ÂÓ Â›Ó·È Ï›ÁÔÈ/˜ ·˘ÙÔ›/¤˜ Ô˘ ‰È·Ó˘ÎÙÂÚÂ‡Ô˘Ó ÊÈÏÔÍÂÓÔ‡ÌÂÓÔÈ/˜ ÛÙ· ÎÂÏÈ¿ Ù˘ ÌÔÓ‹˜, ÒÛÙ ӷ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙȘ ÈÂÚ¤˜ ·ÎÔÏÔ˘ı›Â˜. ¶ÔÏÏÔ›/¤˜ ·’ ·˘ÙÔ‡˜/¤˜ ʤÚÔ˘Ó Î¿ÔÈÔ ÚÔÛˆÈÎfi ‹ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Îfi Úfi‚ÏËÌ· Î·È ¤¯Ô˘Ó ÂÓ·Ôı¤ÛÂÈ ÙȘ ÂÏ›‰Â˜ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ‹˜ ÙÔ˘ ÛÙË ı›· ¯¿ÚË Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜, ÛÙËÓ ÔÔ›· Â›Ó·È ·ÊÈÂڈ̤ÓÔ Î·È ÙÔ ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ. ∂ȉÈο, ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ ∫ÔÈÌ‹Ûˆ˜ Ù˘ £ÂÔÙfiÎÔ˘, ÙÔ ‰ÂηÂÓÙ·‡ÁÔ˘ÛÙÔ, Î·È ÛÙÔ °ÂÓ¤ıÏÈÔÓ Ù˘ £ÂÔÙfiÎÔ˘, ÙËÓ 8Ë ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘ Ô˘ ÂÔÚÙ¿˙ÂÈ Î·È Ë ÌÔÓ‹, Ë Î›ÓËÛË Â›Ó·È ·ÎfiÌ· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË. ∏ ÚÔÛˆÓ˘Ì›· °È¿ÙÚÈÛÛ· ·Ô‰›‰ÂÙ·È ÛÙËÓ ¶·Ó·Á›· ·fi ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÔ Ï·fi, ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙˆÓ ‰Âο‰ˆÓ ı·˘Ì¿ÙˆÓ, fiˆ˜ ›·ÛË ·Û¯fiÓÙˆÓ/Ô˘ÛÒÓ (ۈ̷ÙÈο ‹/Î·È „˘¯Èο), ·ÙÂÎÓ›·, ·Ó·ËÚ›·, Î.Ï., Ù· ÔÔ›· ηٷ̷ÚÙ˘ÚÔ‡ÓÙ·È fiÙÈ ¤Î·ÓÂ Ë ›‰È· Ë ¶·Ó·Á›· ÛÙÔ ¤Ú·ÛÌ· ÙˆÓ ·ÈÒÓˆÓ Î·È Û˘Ó¯›˙ÂÈ Î·È Û‹ÌÂÚ· Ó· οÓÂÈ, ·Ó·ÎÔ˘Ê›˙ÔÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ ÙÔ˘˜/ÙȘ ÈÛÙÔ‡˜/¤˜ ·fi ÙÔÓ fiÓÔ, ÙËÓ Ô‰‡ÓË Î·È ÙËÓ ·ÚÚÒÛÙÈ·. ∏ ›ÛÙË Â›Ó·È ÙfiÛË, Ô˘ ‰ÂÓ Ï›Ô˘Ó Î·È ÔÈ ÂÚÈÙÒÛÂȘ Ô˘ ÍÂÓÈÙÂ̤ÓÔÈ/˜ ·ÔÛÙ¤ÏÏÔ˘Ó ÂÈÛÙÔϤ˜ ÛÙË ÌÔÓ‹ Ì ‰Â‹ÛÂȘ Î·È ·Ú·Î·ÏÔ‡Ó Ó· Á›ÓÂÈ ÌÈ· ·Ú¿ÎÏËÛË ÛÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜ ÁÈ· οÔÈÔÓ/· ¿ÚÚˆÛÙÔ/Ë ‹ ÁÈ· ÙËÓ ÂÍ¿ÏÂÈ„Ë ÂӉ¯ÔÌ¤ÓˆÓ ‰˘ÛÎÔÏÈÒÓ Ô˘ ÙÔ˘˜ ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó. √È ÂÈÛÙÔϤ˜ ·˘Ù¤˜ Ê˘Ï¿ÛÛÔÓÙ·È ÛÙÔ ·Ú¯Â›Ô Ù˘ ÌÔÓ‹˜, ˆ˜ ˙ÒÛ· Ì·ÚÙ˘Ú›· ›ÛÙ˘. ª’ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ, Ë ¶·Ó·Á›· Ë °È¿ÙÚÈÛÛ· Ù›ıÂÙ·È ÛÙËÓ ˘ËÚÂÛ›· ÔÏfiÎÏËÚÔ˘ ÙÔ˘ ¤ıÓÔ˘˜ Î·È ‰ÂÓ ÂÚÈÔÚ›˙ÂÙ·È ÛÙ· ·ÛÊ˘ÎÙÈο fiÚÈ· ÌÈ·˜ ÂÓÔÚ›·˜ ‹ ÌÈ·˜ ÂÚÈʤÚÂÈ·˜. ∏ ÌÔÓ‹ Ì ÙÔÓ ÂÚÈÌÂÙÚÈÎfi ¤ÙÚÈÓÔ ÂÚ›‚ÔÏfi Ù˘ Î·È Ù· ÔÏÏ¿ ÎÙÈÚȷο Ù˘ Û˘ÁÎÚÔÙ‹Ì·Ù· Ê·›ÓÂÙ·È ·fi Ì·ÎÚÈÓ‹ ·fiÛÙ·ÛË. ∏ ÂÏÈÎÔÂȉ‹˜ Ô‰È΋ ·Ó¿‚·ÛË ÚÔ˜ ·˘Ù‹ ÂÚÓ¿ ̤۷ ·fi ÙË Ê‡ÛË, ̤۷ ·fi Ôχ¯ÚˆÌ· ·ÁÚÈÔÏÔ‡ÏÔ˘‰· Î·È ˘ÎÓ‹ ‚Ï¿ÛÙËÛË ÂÏ¿ÙˆÓ Î·È ‡ΈÓ: «√ ¯ÂÈÚÔÔ›ËÙÔ˜ Ó·fi˜ Ù˘ °È¿ÙÚÈÛÛ·˜ Â›Ó·È ¯ÙÈṲ̂ÓÔ˜ ̤۷ Û’ ¤Ó·Ó ¿ÏÏÔ ÙÂÚ¿ÛÙÈÔ Ó·fi, ÛÙÔ ıÂfiÎÙÈÛÙÔ Î·È ·¯ÂÈÚÔÔ›ËÙÔ Ó·fi Ù˘ ʇÛˆ˜».5 √È ÚÔÛ΢ÓËÙ¤˜/ÙÚȘ ·Ú¯›˙Ô˘Ó Î·È Î¿ÓÔ˘Ó ÙÔ ÛÙ·˘Úfi ÙÔ˘˜ ·fi ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ Ë ÌÔÓ‹ ı· ÚÔ‚¿ÏÂÈ ÌÚÔ˜ ÛÙ· Ì¿ÙÈ· ÙÔ˘˜. ∫¿ÔȘ Á˘Ó·›Î˜ ‰·ÎÚ‡˙Ô˘Ó, ÈÛÙ‡ÔÓÙ·˜ fiÙÈ Ë ¶·Ó·Á›· ÙÔ˘˜ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı› ·fi „ËÏ¿ Î·È Û ϛÁÔ ı· Â›Ó·È Úfiı˘ÌË Ó· ÂÈÛ·ÎÔ‡ÛÂÈ ÙȘ ÚÔÛ¢¯¤˜ ÙÔ˘˜. ªÂÚÈÎÔ›/¤˜ ÚÔÛ΢ÓËÙ¤˜/ÙÚȘ ‰˘ÛÎÔÏÂ‡Ô˘Ó ÙÔ Ù·Í›‰È ÙÔ˘˜ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙË Ê‡ÛË ÙÔ˘ Ù¿Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó οÓÂÈ. °È’ ·˘ÙÔ‡˜/¤˜ Ô˘ ¤Ú¯ÔÓÙ·È Í˘fiÏËÙÔÈ, ÙÔ

5. ™ˆÙ‹ÚÈÔ˜ (ÌËÙÚÔÔÏ›Ù˘ °˘ı›Ԣ & √ÈÙ‡ÏÔ˘), πÛÙÔÚ›· Î·È ∞ÈÛıËÙÈ΋ Ù˘ πÂÚ¿˜ ªÔÓ‹˜ «¶·Ó·Á›· Ë °È¿ÙÚÈÛÛ·, ∫·Ï·Ì¿Ù·, 1979, Û.18.


62

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÚÔÛ·ÓËÌ· Á›ÓÂÙ·È Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ ‰ÔÎÈÌ·Û›· Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· Ôχ Ô‰˘ÓËÚ‹. ∫¿ÙÈ ·Ó¿ÏÔÁÔ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Î·È ÁÈ· fiÛÔ˘˜/˜ ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÂÚ·ÙÒÓÙ·˜ ·fi Ù· ¯ˆÚÈ¿ ÙÔ˘˜ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Û ·fiÛÙ·ÛË ‰Âο‰ˆÓ ¯ÈÏÈÔ̤ÙÚˆÓ Ì·ÎÚÈ¿. ªÈ· Ù¤ÙÔÈ· Á˘Ó·›Î· Ì ̷و̤ӷ fi‰È· ·fi Ù· Ì˘ÙÂÚ¿ ¯·Ï›ÎÈ· Î·È Ù· ·ÁοıÈ·, ÌÔ˘ ÂÍÔÌÔÏÔÁ‹ıËΠfiÙÈ Ë ›‰È· Ë ¶·Ó·Á›· ›¯Â ÛÙÚÒÛÂÈ ÙÔ ‰ÚfiÌÔ Ì ‚·Ì‚¿ÎÈ Î·È ·ÈÛı·ÓfiÙ·Ó fiÙÈ Ë Â˙ÔÔÚ›· Ù˘ ‹Ù·Ó ̷Ϸ΋ Î·È ·Ó¿Ï·ÊÚË. ™˘Ó‹ıˆ˜, Ù· ÈÔ Â›ÔÓ· Ù¿Ì·Ù· Á›ÓÔÓÙ·È ·fi ÙÔ˘˜/ÙȘ ÔÈÎÔÓÔÌÈο ·ÛıÂÓ¤ÛÙÂÚÔ˘˜/˜ ÚÔÛ΢ÓËÙ¤˜/ÙÚȘ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ/˜ Ì¿ÏÏÔÓ ¤¯Ô˘Ó Ó· ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÌfiÓÔ ÙÔ ÛÒÌ· Î·È Ù· ‚¿Û·Ó¿ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ¶·Ó·Á›·, Ú¿ÍË Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ·Ó··ÚÈÛÙ¿ ÙÔ ‚¿ÚÔ˜ ÙÔ˘ ηıËÌÂÚÈÓÔ‡ ÙÔ˘˜ ‰Ú¿Ì·ÙÔ˜. √È Á˘Ó·›Î˜ ʤÚÓÔ˘Ó Û˘Ó‹ıˆ˜ Ì·˙› ÙÔ˘˜ ˆ˜ ·ÔÛ΢¤˜, Ï·Ì¿‰Â˜, Ï¿‰È, ÚfiÛÊÔÚ·, ¿ÚÙÔ˘˜, ÏÔ˘ÏÔ‡‰È·, ÛÙÂÊ¿ÓÈ·, Î.Ï., ÁÈ· Ó· ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÛÙËÓ ¶·Ó·Á›·. ∫¿ÔȘ ¤¯Ô˘Ó ηٷÛ΢¿ÛÂÈ Ï·Ì¿‰Â˜ Î·È ÎÂÚ¿ÎÈ· ÊÙÈ·Á̤ӷ ·fi ÙÔ ÚÒÙÔ Ê˘ÛÈÎfi ÎÂÚ› Ô˘ ‹Ú·Ó ·fi Ù· ÌÂÏ›ÛÛÈ· Ô˘ ÂÎÙÚ¤ÊÂÈ Ë ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔ ÔÔ›Ô Ù¿˙Ô˘Ó ÁÈ· Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ÎÂÚÈ¿ Î·È Ó· Ù· ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÛÙËÓ ¶·Ó·Á›·. ªÂÚÈΤ˜ ¿ÏϘ ¤¯Ô˘Ó Ù¿ÍÂÈ ÛÙË ¯¿ÚË Ù˘ ÙÔ ·È‰› ÙÔ˘˜ ‹ ¤¯Ô˘Ó ÔÈ ›‰È˜ Ù·¯Ù› ·fi ÙÔ˘˜ ‰ÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Î·È ÊÔÚÔ‡Ó Ì·‡Ú· ÚÔ‡¯·, ‰ËψÙÈο ÙÔ˘ fiÙÈ ¤¯Ô˘Ó ·ÊÈÂÚˆı› ÛÙËÓ ¶·Ó·Á›·.6 ∆Ô ÈÂÚfi ÚÔÛ·ÓËÌ·7 ÛÙË ÌÔÓ‹ Á›ÓÂÙ·È ÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÊÔÚ¤˜ ·˘ıËÌÂÚfiÓ. ¶ÔÏÏÔ›/¤˜ ÚÔÛ΢ÓËÙ¤˜/ÙÚȘ ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ÙfiÔ ·ÚÎÂÙ¿ ÚÈÓ ÙÔÓ ÂÛÂÚÈÓfi Î·È Í¯‡ÓÔÓÙ·È ÛÙȘ Á‡Úˆ Ï·ÁȤ˜ ÁÈ· Ó· Ì·˙¤„Ô˘Ó Â˘ˆ‰È·ÛÙ‹ Ú›Á·ÓË Î·È ÙÛ¿È Ô˘ ·ÊıÔÓÔ‡Ó ÛÙȘ ηÙËÊÔÚÈΤ˜, ·fiÙÔ̘ Ï·ÁȤ˜. ªÂÚÈΤ˜ ÚÔÛ΢ӋÙÚȘ ÌÔ˘ ·ÔÎ¿Ï˘„·Ó fiÙÈ Ë Ú›Á·ÓË Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜ Â›Ó·È ·ÁÈ·Ṳ̂ÓË, ÈÔ Â˘ˆ‰È·ÛÙ‹, Î·È ·˘Ùfi, ÁÈ·Ù› Ë ›‰È· Ë ¶·Ó·Á›· ÙËÓ ¤¯ÂÈ ı˘ÌÈ¿ÛÂÈ Î·È ·ÁÈ¿ÛÂÈ. ∆Ô ÚÔÛˆÈÎfi ÌÔ˘ ‚›ˆÌ· Û ٤ÙÔȘ ÚÔÛ¿ıÂȘ Û˘ÁÎÔÌȉ‹˜ ‹Ù·Ó ÙfiÛÔ ‰È·ÛΉ·ÛÙÈÎfi fiÛÔ Î·È Â›ÔÓÔ. ™ÙË ÛÙÂÁ·Ṳ̂ÓË Â›ÛÔ‰Ô ÙÔ˘ ÌÔÓ·ÛÙËÚÈÔ‡ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‰ÂÍÈ¿ Î·È ·ÚÈÛÙÂÚ¿ ·ÁοÎÈ·, fiÔ˘ ÔÈ ÚÔÛ΢ÓËÙ¤˜/ÙÚȘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· οÓÔ˘Ó ÌÈ· ÛÙ¿ÛË. ¢ÂÍÈ¿ Ù˘ ÂÈÛfi‰Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ¤Ó·˜ ¯ÒÚÔ˜ fiÔ˘ ˆÏÔ‡ÓÙ·È ıÚËÛ΢ÙÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ·, fiˆ˜ Ù¿Ì·Ù·, Ê˘Ï·¯Ù¿, ÂÈÎfiÓ˜, ÌÔ˘Î·Ï¿ÎÈ· Ì ·Á›·ÛÌ· ‹ ·ÁÈ·Ṳ̂ÓÔ Ï¿‰È, ·ÚˆÌ·ÙÈÎfi ÏÈ‚¿ÓÈ, ÎÔÌÔÛ¯Ô›ÓÈ·, ‚È‚ÏÈ·Ú¿ÎÈ· Ì ‚›Ô˘˜ ·Á›ˆÓ ‹ Ì ¿ÏÏÔ ıÚËÛ΢ÙÈÎfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ, Î.Ï., ÚÔÌ‹ıÂȘ Î·È ·Ó·ÌÓËÛÙÈο ··Ú·›ÙËÙ· ÁÈ· ¤Ó· ÂÈÙ˘¯Ë̤ÓÔ ÚÔÛ·ÓËÌ·, ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÌÈ· ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ Ù˘ ÈÂÚ‹˜ ÂÈÚÚÔ‹˜ ÙÔ˘ ÚÔÛ΢ÓËÌ·ÙÈÎÔ‡ ÙfiÔ˘ ÛÙÔÓ ÙfiÔ ÙˆÓ ÚÔÛ΢ÓËÙÒÓ/ÙÚÈÒÓ. ¢ÂÓ Â›Ó·È fï˜ Î·È Ï›Á˜ ÔÈ ÊÔÚ¤˜ Ô˘ ÔÈ ÚÔÛ΢ÓËÙ¤˜/ÙÚȘ ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó Ìfi-

6. °È· ÙÔ Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌfi ÙÔ˘ Ì·‡ÚÔ˘, ‚Ï. Danforth, L., ∆· ∞Ó·ÛÙÂÓ¿ÚÈ· Ù˘ ∞Á›·˜ ∂ϤÓ˘: ¶˘ÚÔ‚·Û›· Î·È £ÚËÛ΢ÙÈ΋ £ÂÚ·›·, (ÌÙÊÚ. ª. ¶ÔϤÓÙ·˜), ∞ı‹Ó·, ¶Ï¤ıÚÔÓ, 1995. 7. ∏ πÂÚ¿ ™‡ÓÔ‰Ô˜ Ì ÙËÓ ˘’ ·ÚÈıÌ. 32/1971 ηÓÔÓÈÛÙÈ΋ ‰È¿Ù·ÍË, ÙÔ ·Ó·Î‹Ú˘Í πÂÚfi ¶ÚÔÛ·ÓËÌ· Ì ÙËÓ ÚÔÛˆÓ˘Ì›·: «¶·Ó·Á›· Ë °È¿ÙÚÈÛÛ·» Î·È ¤ÙÛÈ ÓÔÌÈο Ë ÌÔÓ‹ ¤ÁÈÓ ¡ÔÌÈÎfi ¶ÚfiÛˆÔ ¢ËÌÔÛ›Ô˘ ¢Èη›Ô˘, ‰ÈÔÈÎÔ‡ÌÂÓÔ ·fi ÂÓÙ·ÌÂÏ‹ ÂÈÙÚÔ‹, Ì Úfi‰ÚÔ ÙÔ ÌËÙÚÔÔÏ›ÙË °˘ı›Ԣ.


I∂ƒ√ ¶ƒ√™∫À¡∏ª∞ ™∆∏¡ ¶∞¡∞°π∞ ∆∏ °π∞∆ƒπ™™∞ ∆√À T∞Ω°∂∆√À

63

ÓÔÈ/˜ ÙÔ˘˜ ÈÂÚ¿ ·ÓÙÈΛÌÂÓ·. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÌÈ· Á˘Ó·›Î· Ô˘ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÌÚÔÛÙ¿ ÌÔ˘ Î·È ÚÔÛ΢ÓÔ‡Û ÛÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜, ¤ÙÚÈ„Â ÙÔ Ì·ÓÙ‹ÏÈ Ù˘ ¿Óˆ ÛÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Î·È Î·ÙfiÈÓ, ·ÔÏÔÁËÙÈο, ÌÔ˘ ›Â: «√ ÁÈÔ˜ ÌÔ˘ ı· ‰ÒÛÂÈ ÂÍÂÙ¿ÛÂȘ ÛÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ». ∏ ΛÓËÛË ·˘Ù‹ ÚÔÊ·ÓÒ˜ ·ÔÛÎÔÔ‡Û ÛÙËÓ ·ÔÚÚfiÊËÛË ‰‡Ó·Ì˘ ·fi ÙËÓ ¶·Ó·Á›·. ªÈ· ¿ÏÏË Á˘Ó·›Î· ‹Ú ̷˙› Ù˘ Ù· ÍÂڷ̤ӷ ÏÔ˘ÏÔ‡‰È· Ô˘ ˘‹Ú¯·Ó ¿Óˆ Û ÌÈ· ÂÈÎfiÓ·, ÂÓÒ ÌÈ· ÙÚ›ÙË ¤‚·Ï ¯ÒÌ· ·fi ÙÔÓ ÂÚ›‚ÔÏÔ ÙÔ˘ Ó·Ô‡ ÛÙÔ Ì·ÓÙ‹ÏÈ Ù˘, ıˆÚÒÓÙ·˜ fiÙÈ ı· ÌÂÙ¤ÊÂÚ ϛÁË ·fi ÙË ‰‡Ó·ÌË ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÙÔ˘ ÚÔÛ΢ÓËÌ·ÙÈÎÔ‡ ÙfiÔ˘ ÛÙÔ Û›ÙÈ Ù˘. ™ÙËÓ Â›ÛÔ‰Ô, Û˘Ó‹ıˆ˜ ÛÙ¤ÎÔÓÙ·È Î¿ÔÈÔÈ ÂÎÚfiÛˆÔÈ Ù˘ ÌÔÓ‹˜ Ô˘ ÊÚÔÓÙ›˙Ô˘Ó Ó· ÌËÓ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÙËÓ ¤Ï¢ÛË ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ù˘ ÌÔÓ‹˜ fiÛˆÓ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÎfiÛÌÈ· ÂӉ‰˘Ì¤ÓÔÈ/˜. √È ÎÔÓÙ¤˜ ÊÔ‡ÛÙ˜, ÔÈ ‚ÂÚÌÔ‡‰Â˜, ÔÈ ·ÔÎ·Ï˘ÙÈΤ˜ ÌÏÔ‡˙˜ ‰ÂÓ ÂÈÙÚ¤ÔÓÙ·È, Ì ÛÎÔfi Ó· ‰È·Ê˘Ï·¯ı› Ë ·ÁÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÈÂÚÔ‡ ¯ÒÚÔ˘. °È· ÙÔ˘˜/ÙȘ ·ÚÔÂÙԛ̷ÛÙÔ˘˜/˜ ÂÈÛΤÙ˜/ÙÚȘ Ê˘Ï¿ÛÛÔÓÙ·È ÛÙË ÌÔÓ‹ ‰È¿ÊÔÚ· ηٿÏÏËÏ· ÚÔ‡¯· ÁÈ· Ó· Ù· ÊÔÚ¤ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÚÔÛٷ٢ٛ Ô ¯ÒÚÔ˜. ∂›Û˘, ηٿ ÙËÓ Â›ÛÔ‰Ô, fiÛÔÈ/˜ ¤¯Ô˘Ó ʤÚÂÈ Ì·˙› ÙÔ˘˜ ÓÙÂÓÂΤ‰Â˜ ‹ ÌÔ˘Î¿ÏÈ· Ï¿‰È ÁÈ· Ù· ηÓÙ‹ÏÈ· ˆ˜ ·Ó¿ıËÌ·, ÙÔ ·Ú·‰›‰Ô˘Ó ÛÙÔ˘˜/ÛÙȘ ˘‡ı˘ÓÔ˘˜/˜. ∞’ ÙÔ ÛËÌÂ›Ô Ù˘ ÂÈÛfi‰Ô˘ Ê·›ÓÂÙ·È Î·È Ô Ó·fi˜ Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÙ·È ·fi Ï·ÎfiÛÙÚˆÙË ·˘Ï‹. ∏ ·Ó¤ÁÂÚÛË ÙÔ˘ Ó·Ô‡ ¤ÁÈÓ ÙÔ 1632, ¿Óˆ ÛÙ· ÂÚ›È· ÙÔ˘ ·Ú¯·›Ô˘ Ó·Ô‡ Ù˘ ı¿˜ ∞ıËÓ¿˜. ∏ ÌÔÓ‹ ·Ó·ÎËÚ‡¯ÙËΠ̠ÙÔ ˘’ ·ÚÈıÌ. 326/1978 ¶ÚÔ‰ÚÈÎfi ¢È¿Ù·ÁÌ· ÛÂ: «πÂÚ¿ ·Ó‰ÚÒ· ÎÔÈÓԂȷ΋ ÌÔÓ‹, ¶·Ó·Á›· Ë °È¿ÙÚÈÛÛ·», Ì ÚÒÙÔ ËÁÔ‡ÌÂÓÔ ÙÔÓ ·Ú¯ÈÌ·Ó‰Ú›ÙË . µ·Û›ÏÂÈÔ ∑·ÚηӛÙË. ∞Ó‚·›ÓÔÓÙ·˜ ÌÂÚÈο ÛηÏÈ¿ ·fi ÙÔ Â›Â‰Ô ÙÔ˘ ·‡ÏÈÔ˘ ¯ÒÚÔ˘, ÔÈ ÚÔÛ΢ÓËÙ¤˜/ÙÚȘ Ô‰ËÁÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ù˘ ÂÎÎÏËÛ›·˜. ∞Ú¯Èο, Ô Ó·fi˜ ‹Ù·Ó ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ˜. ∆· ÙÂÏÂ˘Ù·›· fï˜ ¯ÚfiÓÈ· ÚÔÛÙ¤ıËÎ·Ó ‰‡Ô ÎÏ›ÙË ÛÙËÓ ·ÚÈÛÙÂÚ‹ Î·È ‰ÂÍÈ¿ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ Î·È ¤ÙÛÈ Ô Ó·fi˜ ‰È¢ڇÓıËÎÂ. √ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi˜ ʈÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ Á›ÓÂÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ·fi ÎÂÚÈ¿ Ô˘ η›Ó ÛÙ· Ì·ÓÔ˘¿ÏÈ· Î·È Ù· ηÓÙ‹ÏÈ· ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙȘ ÂÈÎfiÓ˜. ∞ÎÚÈ‚Ò˜ ÛÙËÓ Â›ÛÔ‰Ô Î·È ÛÙÔ ‰ÂÍÈfi ̤ÚÔ˜ ¤¯ÂÈ ÙÔÔıÂÙËı› ¤Ó· ¯ÚËÌ·ÙÔÎÈ‚ÒÙÈÔ ÌÂÁ¿ÏˆÓ ‰È·ÛÙ¿ÛÂˆÓ Ô˘ ¯ÚËÛÈ̇ÂÈ ˆ˜ ·ÁοÚÈ. ™ÙËÓ Â¿Óˆ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ÌÈ· Û¯ÈÛÌ‹, ÁÈ· Ó· ‰¤¯ÂÙ·È ÙÔÓ Ô‚ÔÏfi ÙˆÓ ÚÔÛ΢ÓËÙÒÓ/ÙÚÈÒÓ Ô˘ ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ÚÔÌËı¢ÙÔ‡Ó ÎÂÚÈ¿ ˆ˜ ·Ó·ı‹Ì·Ù·. √È ÚÔÛ΢ÓËÙ¤˜/ÙÚȘ ·Ó¿‚Ô˘Ó Ù· ÎÂÚÈ¿ ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, Ì ·Ïfi ÙÚfiÔ ‹ Ì ÈÔ Û‡ÓıÂÙË ÈÂÚÔÙÂÏÂÛÙ›· (.¯. ÁÔÓ˘ÎÏÈÛ›·), ÚÔÛ΢ÓÔ‡Ó Î·È ·Û¿˙ÔÓÙ·È ÙȘ ¿ÁȘ ÂÈÎfiÓ˜. ∫¿ÔȘ Á˘Ó·›Î˜ ÍÂÛÔ‡Ó Û ÎÏ¿Ì·Ù·, ¿ÏϘ ·Ó·ÛÙÂÓ¿˙Ô˘Ó, ÌÔ˘ÚÌÔ˘Ú›˙ÔÓÙ·˜: «¶·Ó·ÁÈ¿ ÌÔ˘!», ÂÓÒ Î¿ÓÔ˘Ó ÙÔ ÛÙ·˘Úfi ÙÔ˘˜. ∂˘¯·ÚÈÛÙÔ‡Ó ÙËÓ ¶·Ó·Á›· ‹ ÙËÓ ·Ú·Î·ÏÔ‡Ó Ó· ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÙȘ ›‰È˜ ‹ οÔÈÔ ÔÈÎÂ›Ô ÙÔ˘˜ ÚfiÛˆÔ, ıˆÚÒÓÙ·˜ fiÙÈ ·Ó ˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó Î¿ÙÈ ·fi ∞˘Ù‹Ó Ì ÌÂÁ¿ÏË ›ÛÙË, ı· ÂÈÛ·ÎÔ‡ÛÂÈ ÙȘ ·Ú·ÎÏ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ Î·È ı· ÙȘ ‚ÔËı‹ÛÂÈ. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· οıÔÓÙ·È ÛȈËϤ˜ Û ÌÈ· ηڤÎÏ· ‹ Û οÔÈÔ ÛÙ·Û›‰È, ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜/ÙȘ ˘fiÏÔÈÔ˘˜/˜ Î·È ÂÚÈ̤ÓÔ˘Ó ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË Ù˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜. ∞Ó Î·È Ô ¤ÌÊ˘ÏÔ˜ ‰È·¯ˆÚÈÛÌfi˜ Â›Ó·È Î·ÓfiÓ·˜ ÁÈ· ÙȘ ÂÎÎÏËۛ˜, Â‰Ò ‰ÂÓ ·Ú·ÙËÚÂ›Ù·È Î¿ÙÈ ·Ó¿ÏÔÁÔ. √ Ó·fi˜ Ì˘Ú›˙ÂÈ ¤ÓÙÔÓ· ÏȈ̤ÓÔ ÎÂÚ› Î·È ÏÈ‚¿ÓÈ. ∫¿ÔÈ· ÓˆÎfiÚÔ˜ Û‚‹ÓÂÈ Ù· ÎÂÚÈ¿ ÌÈÛÔη̤ӷ


64

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

Î·È Ù· ÂÙ¿ÂÈ Ì¤Û· Û ÌÈ· ηٷ·ÎÙ‹ Ô˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ› Ì ÙÔ ˘fiÁÂÈÔ, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ ¯ÒÚÔ ÁÈ· Ù· ηÈÓÔ‡ÚÈ·. ŸÙ·Ó ÙÔ ÚÔÛ·ÓËÌ· ··ÈÙ› ‰È·Ó˘ÎÙ¤Ú¢ÛË ÙÔ˘˜ ηÏÔηÈÚÈÓÔ‡˜ Ì‹Ó˜, ÔÈ ÚÔÛ΢ÓËÙ¤˜/ÙÚȘ Û˘ÓËı›˙Ô˘Ó Ó· ÎÔÈÌÔ‡ÓÙ·È ÛÙ· ÎÂÏÈ¿ Ù˘ ÌÔÓ‹˜ ‹ οو ÛÙÔ Ï·ÎfiÛÙÚˆÙÔ Ì ÛÎÂ¿ÛÌ·Ù· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÌÂٷʤÚÂÈ ·fi ÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘˜. ∆Ô ‚Ú·‰ÈÓfi ·ÁˆÌ¤ÓÔ ·ÂÚ¿ÎÈ Ô˘ ·ÈÛı¿ÓÂÙ·È Î·Ó›˜ ÛÙÔ ÚfiÛˆfi ÙÔ˘, ÙÔÓ ÁÂÌ›˙ÂÈ ËÚÂÌ›· Î·È ·Á·ÏÏ›·ÛË. ∫¿ÔÈÔÈ/˜ ÈÛ¯˘Ú›˙ÔÓÙ·È fiÙÈ ‚ϤÔ˘Ó ÙËÓ ¶·Ó·Á›· Ó· Ê·ÓÂÚÒÓÂÙ·È Û ¯ÒÚÔ˘˜ Ù˘ ÂÎÎÏËÛ›·˜ ̤۷ ÛÙÔ ÛÎÔÙ¿‰È, ÂȉÈο ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÔÏÔÓ˘¯ÙÈÒÓ, Ô˘ Ë ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· Â›Ó·È Ôχ ÊÔÚÙÈṲ̂ÓË ÓÂ˘Ì·ÙÈο Î·È Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈο. ª¿ÏÈÛÙ·, Û ÌÈ· ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ÔÈ ÚÔÛ΢ÓËÙ¤˜/ÙÚȘ ›¯·Ó ηٷÎχÛÂÈ ÙÔ Î·ÏÔη›ÚÈ ÔÌ·‰Èο ÛÙÔ Ï·ÎfiÛÙÚˆÙÔ Ù˘ ÂÎÎÏËÛ›·˜ Î·È ÂÚ›ÌÂÓ·Ó ÁÈ· ÙÔÓ fiÚıÚÔ, ¤Ó· ÎÔÚÈÙÛ¿ÎÈ Ô˘ ÎÔÈÌfiÙ·Ó ‰›Ï· ÛÙË ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘, ÙËÓ Í‡ÓËÛ ÈÛ¯˘ÚÈ˙fiÌÂÓÔ fiÙÈ Ë ¶·Ó·Á›· ‹Ù·Ó ̤۷ ÛÙËÓ ÂÎÎÏËÛ›· Î·È ÙËÓ ÎÔÈÙÔ‡Û ·fi ÙÔ ·Ú¿ı˘ÚÔ. ∏ ÌËÙ¤Ú· Ù˘, ÌË ‚ϤÔÓÙ·˜ οÙÈ ·Ú¿ÍÂÓÔ, ıÔÚ˘‚‹ıËÎÂ Î·È ¿Ú¯ÈÛ ӷ ʈӿ˙ÂÈ fiÙÈ ÙÔ ·È‰› Ù˘ «·ÁÁÂÏÈ¿ÛÙËλ, ÂÓÒ ÌÈ· Á˘Ó·›Î· ·Ú·‰›Ï· ÈÛ¯˘Ú›ÛÙËΠfiÙÈ Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰Ô˘Ó Ôχ ÈÔ Â‡ÎÔÏ· ÙËÓ ¶·Ó·Á›· ·fi ÂÌ¿˜ ÙÔ˘˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜, ÂÂȉ‹ Â›Ó·È ÈÔ ·ÁÓ¿. ∆Ș ¯ÂÈ̈ÓÈ¿ÙÈΘ Ë̤Ú˜ Ë ÌÔÓ‹ ηχÙÂÙ·È ·fi ˘ÎÓ¿ Û‡ÓÓÂÊ·, Ù· ÔÔ›· Û˘¯Ó¿ ηÙ¢ı‡ÓÔÓÙ·È ·fi Ù· ‰˘Ó·Ù¿ Ú‡̷ٷ ÙÔ˘ ·¤Ú· Ô˘ ÂÚÓÔ‡Ó ÔÚÌËÙÈο ·fi ÙÔ ªÂÛÛËÓÈ·Îfi ÚÔ˜ ÙÔ §·ÎˆÓÈÎfi ÎfiÏÔ. ¢ÂÓ Â›Ó·È Û¿ÓȘ ÔÈ ÊÔÚ¤˜ Ô˘ ¤ÊÙÔ˘Ó ·ÛÙÚ·¤˜ Î·È ÎÂÚ·˘ÓÔ› Î·È ÙÔ ÙÔ›Ô Á›ÓÂÙ·È ‚È‚ÏÈÎfi. ª¿ÏÈÛÙ·, ÔÈ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ϤÓ fiÙÈ Û ÌÈ· ÈÛ¯˘Ú‹ ηٷÈÁ›‰·, Âı¿ıË Ë ¶·Ó·Á›· Ó· ·ÁηÏÈ¿˙ÂÈ ÙË ÌÔÓ‹ Ì ÙÔ ÛÒÌ· Ù˘ Î·È Ó· ÙËÓ ÚÔÛٷهÂÈ, ÛÒ˙ÔÓÙ¿˜ ÙËÓ ÛÙËÓ Î˘ÚÈÔÏÂÍ›·.8

3. ∆Ô ÚÔÛ·ÓËÌ·: ªÈ· ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË °È· ÙÔ ÚÔÛ·ÓËÌ· ˆ˜ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÂÏ¿¯ÈÛÙ˜ ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜ Ì ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ‡ÚÔ˜.9 ∫¿ı ÚÔÛ·ÓËÌ· ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ ¤Ó· Ù·Í›‰È: ·˘Ùfi ÁÈ· ÙË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÛÒÌ·ÙÔ˜ ÙÔ˘/Ù˘ ÚÔÛ΢ÓËÙ‹/ÙÚÈ·˜ Î·È ·˘Ùfi ÙÔ Û˘Ì‚ÔÏÈÎfi, Ù˘ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋˜ ·ÏÏ·Á‹˜ Î·È ·Ó·Ó¤ˆÛ˘. ÈÚÈο, ÙÔ ÚÔÛ·ÓËÌ· ‚·Û›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ È‰¤· fiÙÈ ˆ˜ ÙfiÔ˜ Â›Ó·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi˜ ·fi ¿ÏÏÔ˘˜, ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÈÛ¯˘Úfi˜ Î·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎfi˜. ∏ ÈÂÚfiÙËÙ· ÏÔÈfiÓ ·˘Ù‹ Â›Ó·È ÁˆÁÚ·ÊÈο ÂÓÙÔÈṲ̂ÓË. ™˘Ó‹ıˆ˜, ÔÈ ÚÔÛ΢ÓËÌ·ÙÈÎÔ› ÙfiÔÈ Â›Ó·È ÂÚÈÊÂÚÂÈ·ÎÔ› ¯ˆÚÔÙ·ÍÈο Î·È ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È «¤Ú· Ì·ÎÚÈ¿»,10 ·Ó Î·È Ë Ê‹ÌË ÙÔ˘˜ ÌÔÚ› ÁÚ‹ÁÔÚ· Ó· ÙÔ˘˜ ÌÂÙ·ÙÚ¤„ÂÈ Û ·Ó›-

8. ™ÙË ÌÔÓ‹ ˘¿Ú¯ÂÈ Û‡Á¯ÚÔÓÔ ·ÏÂÍÈΤڷ˘ÓÔ Ì ÌÂÁ¿ÏË ·ÎÙ›Ó· ÚÔÛÙ·Û›·˜. 9. µÏ. ÙȘ ÌÂϤÙ˜, Turner, V., Dramas, Fields, and Metaphors: Symbolic Action in Human Society, Ithaca, Cornell University Press, 1974, Turner, V., The Anthropology of Performance, New York, Performing Arts Journal, 1988, ηıÒ˜ Î·È Turner, V. / Turner, E., Image and Pilgrimage in Christian Culture, New York, Columbia University Press, 1978. °È· ÙÔÓ ÂÏÏËÓÔÚıfi‰ÔÍÔ ¯ÒÚÔ, ‚Ï. Dubisch, J., fi.. 10. µÏ. Turner, 1974, fi.., Û.Û. 192-6.


I∂ƒ√ ¶ƒ√™∫À¡∏ª∞ ™∆∏¡ ¶∞¡∞°π∞ ∆∏ °π∞∆ƒπ™™∞ ∆√À T∞Ω°∂∆√À

65

Û¯˘Ú· ΤÓÙÚ· ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎÒÓ Î·È ıÚËÛ΢ÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ (‚Ï. .¯. ∆‹ÓÔ˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÚıÔ‰fiÍÔ˘˜, §Ô‡Ú‰Ë ÁÈ· ÙÔ˘˜ ηıÔÏÈÎÔ‡˜, Î.Ï.). ™ÙËÓ Ô˘Û›·, fiÛÔ ÈÔ Ì·ÎÚÈ¿ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÙÔ ÚÔÛ·ÓËÌ· ·fi ÙÔ ÁˆÁÚ·ÊÈÎfi ÙfiÔ ÙˆÓ ÈÛÙÒÓ, ÙfiÛÔ Á›ÓÂÙ·È Î·È ÈÔ «Â͈ÙÈÎfi». ∂›Û˘, Ô ÚÔÛ΢ÓËÌ·ÙÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ ¤¯ÂÈ Î·È ÌÈ· ¯ÚÔÓÈ΋ ÈÛÙÔÚ›· Ì ٷ ÁÂÁÔÓfiÙ·/ı·‡Ì·Ù· Ô˘ Û˘Ó¤‚ËÛ·Ó Û’ ·˘ÙfiÓ Î·Ù¿ ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ Î·È Ô˘ Èı·ÓfiÓ Ó· Í·Ó·Û˘Ì‚Ô‡Ó Î·È ÛÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ.11 √ ÚÔÛ΢ÓËÌ·ÙÈÎfi˜ ÙfiÔ˜ ·fi ¿Ô„Ë ÈÂÚfiÙËÙ·˜ ÌÔÚ› Ó· ÈÂÚ·Ú¯Ëı› ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙËÓ ·ÎÙ›Ó· ÂÈÚÚÔ‹˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ, ·Ó ‰ËÏ·‰‹ ˘ÂÚ‚·›ÓÂÈ Ù· ÙÔÈο fiÚÈ· ‹ οÔȘ ÊÔÚ¤˜ Î·È Ù· ÂıÓÈο. ∏ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ÚÔÛÎ˘Ó‹Ì·ÙÔ˜ ·ÔÙÂÏ› ÌÈ· ÂÎÔ‡ÛÈ· ‰È·‰Èηۛ·. øÛÙfiÛÔ, ÔÈ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ‰È·ÎÚ›ÛÂȘ Î·È ÈÂÚ·Ú¯‹ÛÂȘ (¤ÌÊ˘Ï˜, Ù·ÍÈΤ˜ Î·È ¿ÏϘ) ‰ÂÓ ·›ÚÔÓÙ·È Î·Ù¿ ÙÔ ÚÔÛ·ÓËÌ·, ·Ú¿ ÙËÓ ÈÛfiÙËÙ· Ô˘ ‰È·ÎËÚ‡ÛÛÂÈ Ë ıÚËÛ΢ÙÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË, ·ÏÏ¿ ·ÓÙ·Ó·ÎÏÔ‡ÓÙ·È ·fi ·˘Ùfi Î·È ÂÓÈÛ¯‡ÔÓÙ·È.

4. ∏ ıÚËÛ΢ÙÈ΋ Ú·ÎÙÈ΋ ™ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, Î·È ÂȉÈο ÛÙȘ ·ÁÚÔÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜, Ë ıÚËÛΛ· Â›Ó·È Û˘Ó˘Ê·Ṳ̂ÓË Ì ÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓfiÙËÙ·. ∆Ô ıÚËÛ΢ÙÈÎfi Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ‚ÈÒÓÂÙ·È Î·È ÂÈÙÂÏÂ›Ù·È Ì¤Û· ·fi ÙÔ Ï‹ıÔ˜ ÙˆÓ ÂÎÎÏËÛÈÒÓ, ÙȘ ·Ì¤ÙÚËÙ˜ ÈÂÚ¤˜ ÂÈÎfiÓ˜ Î·È ·fi ÙȘ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈΤ˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ (ÛÙ·˘ÚÔÎfiËÌ·, ÁÔÓ˘ÎÏÈۛ˜, Ù¿Ì·Ù·, Î.Ï.). ∏ Jill Dubisch12 ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ fiÙÈ Ë ÂÏÏËÓÈ΋ ÔÚıÔ‰ÔÍ›· Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È Î·Ù¿ Ôχ Ì ÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ ·Ú¿ Ì ÙÔ ÈÛÙ‡ˆ, Î·È Û˘ÓÂÒ˜, ÔÈ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÂÓÙfi˜ ‹ ÂÎÙfi˜ ÂÎÎÏËÛ›·˜, Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡Ó ÙË ıÚËÛΛ· ÁÈ· ÔÏÏÔ‡˜ ŒÏÏËÓ˜. ∏ ¶·Ó·Á›· ·ÔÙÂÏ› ÎÂÓÙÚÈ΋ ÌÔÚÊ‹ ·ÁÈfiÙËÙÔ˜ Î·È ÈÂÚfiÙËÙ·˜ ÛÙËÓ √ÚıÔ‰ÔÍ›· Î·È Ë ‚Ô‹ıÂÈ· Î·È ¯¿ÚË Ô˘ ·Ú¤¯ÂÈ ‰ÂÓ ÂÍÂȉÈ·ÂÙ·È (.¯. ÛÙ· Ì¿ÙÈ·), fiˆ˜ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Ì ¿ÏÏÔ˘˜ ·Á›Ô˘˜. ∂›Û˘, ÔÈ ÂÈÎfiÓ˜ η٤¯Ô˘Ó ÎÂÓÙÚÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙËÓ ÔÚıÔ‰ÔÍ›·, ηıÒ˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙÔ Â›ÎÂÓÙÚÔ ÙˆÓ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚÒÓ Ô˘ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘ÌÂ: ÚÔÛ·ÓËÌ·. ∏ ÈÂÚ¿ ı·˘Ì·ÙÔ˘ÚÁfi˜ ÂÈÎfiÓ· Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜ Ù˘ °È¿ÙÚÈÛÛ·˜ ·ÔÙÂÏ› ÙÔÓ ·ÓÂÎÙ›ÌËÙÔ ıËÛ·˘Úfi Ù˘ ÌÔÓ‹˜ Î·È ÙÔ Î›ÓËÙÚÔ ÙÔ˘ ÚÔÛÎ˘Ó‹Ì·ÙÔ˜. ∂›Ó·È ·ÁÈÔÁÚ·ÊË̤ÓË Û ÛÎÏËÚfi ͇ÏÔ Î·ÛÙ·ÓÈ¿˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂˆÓ 51 35 ÂηÙÔÛÙ¿ Î·È ·ÂÈÎÔÓ›˙ÂÈ ÙËÓ ÙÚ˘ÊÂÚ‹ ÛÎËÓ‹ Ù˘ ÁÂÓÓ‹Ûˆ˜ Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜ Ì ·ÚfiÓÙ˜ ÙÔ˘˜ ÁÂÓÓ‹ÙÔÚ˜ πˆ·ÎÂ›Ì Î·È ÕÓÓ·. ∏ fiÏË ·Ú¿ÛÙ·ÛË Î·Ï‡ÊıËΠ·fi ·ÛË̤ÓÈ· Â¤Ó‰˘ÛË ÙÔ 1863, ¤ÂÈÙ· ·fi ‰ˆÚ¿ ÙÔ˘ °˘ıÂÈ¿ÙË ∏Ï›· ¶·Ó·ÁÔ˘Ï¿ÎÔ˘, ˆ˜ ¤ÎÊÚ·ÛË Â˘ÁÓˆÌÔÛ‡Ó˘, ηÙfiÈÓ ıÂÚ·›·˜ ÙÔ˘ ·fi ηÏ¿˙Ô˘Û· Ê˘Ì·Ù›ˆÛË Î·È ÌÂÙ¿ ·fi ÙË ‰È·ÌÔÓ‹ ÙÔ˘ Â› Ì·ÎÚfiÓ ÛÙË ÌÔÓ‹.13 ™˘¯Ó¿, Ë ÂÈÎfiÓ· ηχÙÂÙ·È Ì ÎÔÛÌ‹Ì·Ù· Î·È Ù¿Ì·Ù·, ÚÔÛÊÔÚ¤˜ ÙˆÓ È-

11. µÏ. Turner & Turner, fi.., Û. 6. 12. Dubisch, J., 2000, fi.. 13. ∆ËÓ Â¤Ó‰˘ÛË ¤Î·ÓÂ Ô ¡ÈÎfiÏ·Ô˜ ™Èı¿Î˘ ÛÙ· ∫‡ıËÚ· –Ì·ÚÙ˘Ú›· Ô˘ ÛÒ˙ÂÙ·È Û ÂÈÁÚ·Ê‹ ÛÙÔ Î¿Ùˆ ̤ÚÔ˜ Ù˘ ÂÈÎfiÓ·˜.


66

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÛÙÒÓ, Ù· ÔÔ›· –Ì·˙› Ì ÙȘ ÈÛÙÔڛ˜ Ô˘ Ù· Û˘Óԉ‡ԢӖ ·Ó··ÚÈÛÙÔ‡Ó ÙËÓ ›ÛÙË ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜, ·Ú¤¯Ô˘Ó ÌÈ· ÔÚ·Ù‹ Ì·ÚÙ˘Ú›· Ù˘ ‡·ÚÍ‹˜ Ù˘, ÂÈ΢ÚÒÓÔ˘Ó ÙË ‰‡Ó·ÌË Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜ Ì ÙËÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ı·˘Ì¿ÙˆÓ Ù˘, ·ÏÏ¿ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó Î·È ÂÓÈÛ¯‡Ô˘Ó ÙȘ ‰Ôͷۛ˜ ÙÔ˘ ·ÚfiÓÙÔ˜. ∂˘ÓfiËÙÔ Â›Ó·È Ô ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎfi˜ ıÂÛÌfi˜ Ó· ÚÔˆı› Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ı·˘Ì¿ÙˆÓ ÁÈ· ÚÔÊ·Ó›˜ ÏfiÁÔ˘˜. ™ÙË Ï·˚΋ Ú·ÎÙÈ΋ Î·È ÂÌÂÈÚ›·, Û˘¯Ó¿ Ë ‰È¿ÎÚÈÛË ˘ÏÈ΋˜ ÂÈÎfiÓ·˜ Î·È ı›·˜ ·ÂÈÎfiÓÈÛ˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ¿ÓÙ· ÍÂοı·ÚË. ™˘¯Ó¿, Ë ÂÈÎfiÓ· ıˆÚÂ›Ù·È fiÙÈ ÂÌÂÚȤ¯ÂÈ ÙË ı›· ‰‡Ó·ÌË Î·È fi¯È ·ÏÒ˜ fiÙÈ ÙËÓ ·ÂÈÎÔÓ›˙ÂÈ. °È· ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜ Ù˘ °È¿ÙÚÈÛÛ·˜ ÔÏÏÔ› ÚÔÛ΢ÓËÙ¤˜/ÙÚȘ ÌÔ‡ ¤ÏÂÁ·Ó fiÙÈ Ë ¶·Ó·Á›· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Ì¤Û· ÛÙËÓ ÂÈÎfiÓ·, fiÙÈ Î·ÙÔÈΛ ̤۷ Û’ ·˘Ù‹Ó. ¢ÂÓ Â›Ó·È Ù˘¯·›Ô fiÙÈ ÔÏÏÔ›/¤˜ ÌÈÏÔ‡Û·Ó ·¢ı›·˜ ÛÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Î·È ÙËÓ ·Ú·Î·ÏÔ‡Û·Ó ÁÈ· οÔÈÔ ı·‡Ì· ‹ ÁÈ· ‚Ô‹ıÂÈ·. ªÔÚԇ̠ӷ ıˆڋÛÔ˘Ì fiÙÈ Ë ÂÈÎfiÓ· ·Ú›¯Â ÌÈ· ‚Ȉ̷ÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ ı›Ԣ, ηıÒ˜ Ë √ÚıÔ‰ÔÍ›· ·ÔÙÂÏ› ıÚËÛΛ· ÙˆÓ ·ÈÛı‹ÛˆÓ.

5. °˘Ó·›Î˜ Î·È ÚÔÛ·ÓËÌ· ∏ Á˘Ó·›Î· ¤¯ÂÈ È‰È·›ÙÂÚË Û¯¤ÛË Ì ÙË ıÚËÛΛ·, ηıÒ˜ ·ÔÙÂÏ› ÙËÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ‰È·¯ÂÈÚ›ÛÙÚÈ· Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜.14 ∆Ô ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ë ÂÎÎÏËÛ›· ıˆÚ› ÙË Á˘Ó·ÈΛ· ʇÛË ÈÔ ÌÈ·Ú‹ Î·È ·Ì·Úوϋ, Èı·ÓfiÓ Ó· ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙË ıÚËÛΛ·, ˆ˜ ̤ÛÔÓ ÂÍÈϤˆÛ˘. √È Á˘Ó·›Î˜ ÚÔÛ΢ӋÙÚȘ ̤۷ ·fi ÌÈ· ȉÈfiÙ˘Ë ÂÓÛÒÌ·ÙË, ‚Ȉ̷ÙÈ΋ Î·È Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ ÁÏÒÛÛ· ÂͤÊÚ·˙·Ó ÙÔ ÛˆÌ·ÙÈÎfi Î·È „˘¯ÈÎfi ÙÔ˘˜ fiÓÔ, Ù· ‚¿Û·Ó·, ÙȘ Ô‰‡Ó˜ Î·È Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜, ÂÈÙÂÏÒÓÙ·˜ ÙË ıËÏ˘ÎfiÙËÙ· Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È Ì ÙËÓ ÂÓ¿ÚÂÙË Î·È ˘ÔÌÔÓÂÙÈ΋ ÌËÙ¤Ú·. ¶·Ú’ fiÏÔ ÏÔÈfiÓ Ô˘ ÔÈ ÂıÓÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜ ı¤ÏÔ˘Ó ÙË Á˘Ó·›Î· Ó’ ·Ó‹ÎÂÈ ÛÙË ÛÊ·›Ú· ÙÔ˘ ȉȈÙÈÎÔ‡, ÔÈ Á˘Ó·›Î˜ ‹Ù·Ó ·˘Ù¤˜ Ô˘ Á›ÓÔÓÙ·Ó Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ‰ËÌfiÛÈÔ «ı¤·Ì·» ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙ· Ì¿ÙÈ· ·ÁÓÒÛÙˆÓ ‹/Î·È Û˘ÁÁÂÓÒÓ Î·È Ê›ÏˆÓ. ∆Ô Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ·˘Ùfi ÔÓÔÌ¿˙ÂÈ Ô Loring Danforth15 ·ÓÙÈÛÙÚÔÊ‹. °›ÓÔÓÙ·È ‰ËÏ·‰‹ «¿Ó‰Ú˜» ÛÙÔ ‚·ıÌfi Ô˘ ÂÈÛ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙÔ ‰ËÌfiÛÈÔ ¯ÒÚÔ Î·È ˘ÈÔıÂÙÔ‡Ó ‰ËÌfiÛÈÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜. ∆Ô ÚÔÛ·ÓËÌ· ÏÔÈfiÓ, fiˆ˜ Î·È Ë ıÚËÛΛ·, ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·, ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙÔ ‰ËÌfiÛÈÔ, Â͈-ÔÈÎÈ·Îfi ¯ÒÚÔ ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ Î·È ‰›Ô ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÔÏÔÎÏËÚÒÓÂÙ·È Ë ÔÈÎȷ΋ ÙÔ˘˜ ‰‡Ó·ÌË. ∂›Û˘, Ì ÙËÓ ·ÈÛıËÙÈ΋ ÙÔ˘ fiÓÔ˘, Ù˘ Ô‰‡Ó˘ Î·È Ù˘ ·Ú¿ÎÏËÛ˘, ÔÈ Á˘Ó·›Î˜ Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡Ó ¤Ó·Ó ÙÚfiÔ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ‰È·Ì·ÚÙ˘Ú›·˜ ÁÈ· ÙËÓ ˘ԉ¤ÛÙÂÚË ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ı¤ÛË Î·È ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘˜.

14. µÏ. Dubisch, J., fi.., 2000. 15. Danforth, fi..


I∂ƒ√ ¶ƒ√™∫À¡∏ª∞ ™∆∏¡ ¶∞¡∞°π∞ ∆∏ °π∞∆ƒπ™™∞ ∆√À T∞Ω°∂∆√À

67

µπµ§π√°ƒ∞ºπ∞ •ÂÓfiÁψÛÛË Flax, J., “Postmodernism and gender relations in feminist theory”, Signs, 12, 4, 1987, pp.621-43. Hammersley, M. / Atkinson, P., Ethnography: Principles in Practice, London, Routledge, 21995. Naples, N., Feminism and Method: Ethnography, Discourse, and Activist Research, London, Routledge, 2003. Nicolson, L. (ed.) Feminism / Postmodernism, London, Routledge, 1990. Skeggs, B., “Situating the production of feminist ethnography, in Maynard”, M./Purvis, J. (eds) Researching Women’s Lives from a Feminist Perspective, London, Taylor & Francis, 1994, pp.72-92. Turner, V., Dramas, Fields, and Metaphors: Symbolic Action in Human Society, Ithaca, Cornell University Press, 1974. Turner, V., The Anthropology of Performance, New York, Performing Arts Journal, 1988. Turner, V./Turner, E., Image and Pilgrimage in Christian Culture, New York, Columbia University Press, 1978. Weedon, C., Feminist Practice and Poststructuralist Theory, Oxford, Blackwell, 21996.

∂ÏÏËÓfiÁψÛÛË °Î¤ÊÔ˘-ª·‰È·ÓÔ‡, ¢., ∞ÓıÚˆÔÏÔÁÈ΋ £ÂˆÚ›· Î·È ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·: ™‡Á¯ÚÔÓ˜ ∆¿ÛÂȘ, ∞ı‹Ó·, ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·, 1998. °Î¤ÊÔ˘-ª·‰È·ÓÔ‡, ¢., (ÂÈÌ.) ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ Î·È ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·: ∞fi ÙÔÓ ∂ıÓÔÁÚ·ÊÈÎfi ƒÂ·ÏÈÛÌfi ÛÙËÓ ¶ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ∫ÚÈÙÈ΋, ∞ı‹Ó·, ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·, 1999. Danforth, L., ∆· ∞Ó·ÛÙÂÓ¿ÚÈ· Ù˘ ∞Á›·˜ ∂ϤÓ˘: ¶˘ÚÔ‚·Û›· Î·È £ÚËÛ΢ÙÈ΋ £ÂÚ·›·, ∞ı‹Ó·, ¶Ï¤ıÚÔÓ, 1995. Dubisch, J., ∆Ô £ÚËÛ΢ÙÈÎfi ¶ÚÔÛ·ÓËÌ· ÛÙË ™‡Á¯ÚÔÓË ∂ÏÏ¿‰·: ªÈ· ∂ıÓÔÁÚ·ÊÈ΋ ¶ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË, ∞ı‹Ó·, ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·, 2000. Geertz, C., ∏ ∂ÚÌËÓ›· ÙˆÓ ¶ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ, ∞ı‹Ó·, ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·, 2003. πÁÁϤÛË, Ã., (ÂÈÌ.) √ ∞Ó·ÛÙÔ¯·ÛÌfi˜ ÛÙË ºÂÌÈÓÈÛÙÈ΋ ŒÚ¢ӷ: ™ÎÈ·ÁÚ¿ÊËÛË ªÈ·˜ ∞ÌÊ›ı˘Ì˘ ™¯¤Û˘, ∞ı‹Ó·, √‰˘ÛÛ¤·˜, 2001. ¶ËÁÈ¿ÎË, ¶., ∂ıÓÔÁÚ·Ê›·: ∏ ªÂϤÙË Ù˘ ∞ÓıÚÒÈÓ˘ ¢È¿ÛÙ·Û˘ ÛÙËÓ ∫ÔÈÓˆÓÈ΋ Î·È ¶·È‰·ÁˆÁÈ΋ ŒÚ¢ӷ, ∞ı‹Ó·, °ÚËÁfiÚ˘, 1988. ™ˆÙ‹ÚÈÔ˜ (ÌËÙÚÔÔÏ›Ù˘ °˘ı›Ԣ & √ÈÙ‡ÏÔ˘), πÛÙÔÚ›· Î·È ∞ÈÛıËÙÈ΋ Ù˘ πÂÚ¿˜ ªÔÓ‹˜ «¶·Ó·Á›· Ë °È¿ÙÚÈÛÛ·», ∫·Ï·Ì¿Ù·, 1979.

Abstract The present study consists an ethnographic research in the field, on the place of pilgrimage at the monastery of Virgin Mary of Giatrissa in mountain Taygetos. The study regards pilgrimage as a multilevel cultural field of variety dis-


68

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

courses, which constitutes the entire religious performance. In these discourses a predominant position is held by the gender influence on religious role and particularly the role of women on the entire “construction” of religious action, as the main handler of family spirituality. Furthermore, the place, the procedure of the worship act, the conduct of the pilgrims, are examined, and generally the intimate relationship between society and religion. The methodological approach is based on the trend of postmodern feminism, having as a result a critically reflexive narrative, as a combination of ethnographic description is attempted, based on personal experience.


¶ƒ√π∫√™Àªºø¡∞ √π∆À§√À (1837 - 1848) «¡˘ÌÊ¢ı›˜ ÙËÓ ÂÈÚË̤ÓËÓ ..., ¤Ï·‚ÂÓ ÂȘ Úԛη …» ∫·ÏÏÈfiË °·‚·Ï¿ ¶ÚÔ˚Ûٷ̤ÓË °.∞.∫. ¡. §·ÎˆÓ›·˜

¶ÂÚ›ÏË„Ë ∆· ÚÔÈÎÔÛ‡Ìʈӷ, ·ÏÏ¿ Î·È Ù· «¤ÁÁÚ·Ê· ÚÔ˜ ·ÓÙÈηٿÛÙ·ÛË Ù˘ Úԛη˜», Ô˘ Û˘ÓÙ¿¯ıËÎ·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ™˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ·ÊÔ‡ÓÙ˜ ∂ÈÚËÓÔ‰›Î˜ √ÈÙ‡ÏÔ˘ ·fi ÙÔ 1837 ¤ˆ˜ ÙÔ 1848 Î·È Ê˘Ï¿ÛÛÔÓÙ·È Û‹ÌÂÚ· ÛÙ· °.∞.∫. - ∞گ›· ¡. §·ÎˆÓ›·˜, Ì·˜ ·Ú¤¯Ô˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈο ÎÔÈÓˆÓÈο, ÔÈÎÔÓÔÌÈο Î·È ÔÏÈÙÈÛÙÈο ÛÙÔȯ›· ÁÈ· ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹. √ «√ÚÁ·ÓÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ¢ÈηÛÙËÚ›ˆÓ Î·È ™˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁڿʈӻ ÙÔ˘ 1834, Ô ıÂÛÌfi˜ ÙÔ˘ Û˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ·ÊÔ‡ÓÙÔ˜ ÂÈÚËÓÔ‰›ÎË Î·È ÙÔ ÎÏËÚÔÓÔÌÈÎfi ‰Èη›ˆÌ· Ô˘ ¤‰ÈÓ ÛÙȘ Á˘Ó·›Î˜ ÙÔ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Îfi ‰›Î·ÈÔ ÙÔ˘ Â›ÛËÌÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜, Â¤ÙÚ„·Ó ÙË Û‡ÓÙ·ÍË ÙˆÓ Â›ÛËÌˆÓ ÚÔÈÎÔÛ˘ÌÊÒÓˆÓ Î·È ÙˆÓ «ÂÁÁÚ¿ÊˆÓ ÚÔ˜ ·ÓÙÈηٿÛÙ·ÛË Ù˘ Úԛη˜» Î·È ÛÙËÓ Â·Ú¯›· √ÈÙ‡ÏÔ˘ Î·È ÙË ‰È·ÛÊ¿ÏÈÛË Ù˘ ÂÚÈÔ˘Û›·˜ Ù˘ Ó‡Ê˘. ª¤Û· ·fi Ù· Û˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ·ÊÈο ·˘Ù¿ ¤ÁÁÚ·Ê· ÚÔ·ÙÔ˘Ó ÛÙÔȯ›· ÁÈ· ÙÔ˘˜ ∂ÈÚËÓÔ‰›Î˜ Î·È ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈηٷÛٿ٘ ÙÔ˘˜ ηıÒ˜ Î·È ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÚÔÈÎÔ‰fiÙ˜, ÙÔ˘˜ ÚÔÈÎÔÏ‹Ù˜ Î·È ÙÔ˘˜ Ì¿ÚÙ˘Ú˜: ÔÓfiÌ·Ù·, Â·ÁÁ¤ÏÌ·Ù·, ÙfiÔÈ Î·Ù·ÁˆÁ‹˜. ™ËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ·ÓÙÏԇ̠Â›Û˘ ÁÈ· ÙÔ ‡„Ô˜ Î·È ÙÔ Â›‰Ô˜ Ù˘ Úԛη˜: ÚÔ‡¯·, ÎÔÛÌ‹Ì·Ù·, ·ÁÚÔ›, ¯ˆÚ¿ÊÈ·, ÔÈ˘. ™ÙËÓ Ô˘Û›· ÔÈ ‰ÈηÈÔڷ͛˜ ·˘Ù¤˜ ·Ó·Û˘Óı¤ÙÔ˘Ó ÙË ˙ˆ‹ Ù˘ ÌÈÎÚ‹˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÙˆÓ ÙfiÙ ¢‹ÌˆÓ √ÈÙ‡ÏÔ˘, §Â‡ÎÙÚÔ˘, ∫ÔÏÔ΢Óı›Ô˘, ∫·Ú˘Ô˘fiψ˜ Î·È ª·Ï¢ڛԢ. ™Ù· °.∞.∫. - ∞گ›· ¡. §·ÎˆÓ›·˜ ‰È·ÛÒ˙ÔÓÙ·È Ù· ÚÒÙ· Û˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ·ÊÈο ¤ÁÁÚ·Ê· Ô˘ Û˘Ó¤Ù·ÍÂ Ô ™˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ·ÊÒÓ ∂ÈÚËÓÔ‰›Î˘ √ÈÙ‡ÏÔ˘ ηٿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1837-1848, Ù· ÔÔ›· ÚÔÊ·ÓÒ˜ ηٷ٤ıËÎ·Ó ÙÔ 1939 ÛÙÔ ÙfiÙ πÛÙÔÚÈÎfi ∞Ú¯Â›Ô ™¿ÚÙ˘ ÌÂÙ¿ ·fi ÙȘ ÚÔÛ¿ıÂȘ ÙÔ˘ ªËÙÚÔÔÏ›ÙÔ˘ ¢ÈÔÓ˘Û›Ô˘ ¢¿ÊÓÔ˘ ÁÈ· ÙÔÓ ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÌfi ÙÔ˘. ∞fi Ù· 2.051 Û˘Ì‚fiÏ·È·1 ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÂÚÈfi‰Ô˘ ÛÙ· °.∞.∫. - ∞گ›· ¡. §·Îˆ-

1. ∆ËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1837-1840 Ù· Û˘Ì‚fiÏ·È· ‹Ù·Ó 454, ÂÚ›Ô˘ ‰ËÏ·‰‹ 100 οı ¯ÚfiÓÔ, ÙÔ 1841 ‰ÈÏ·ÛÈ¿ÛÙËηÓ, 229, ÙÔ 1842 ‰ÈÏ·ÛÈ¿ÛÙËÎ·Ó ÂÎ Ó¤Ô˘, 482, ÙÔ 1843 Â·Ó‹Ïı·Ó ÛÙËÓ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓË ÔÛfiÙËÙ·, 243, ÙÔ 1844-1845 ‹Ù·Ó 205 Î·È ÙÔ 1846-1848 ‹Ù·Ó 438. ∆· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· Û˘Ì‚fiÏ·È· Û˘ÓÙ¿¯ıËÎ·Ó ÙÔ 1842.


70

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

Ó›·˜ ÛÒ˙ÔÓÙ·È 1.803. ∆· Û˘Ì‚fiÏ·È· ·˘Ù¿ Û˘Ó¤Ù·ÛÛÂ Ô ÂοÛÙÔÙ «™˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ·ÊÒÓ ∂ÈÚËÓÔ‰›Î˘ √ÈÙ‡ÏÔ˘». ∆· ∂ÈÚËÓÔ‰ÈΛ· ÚˆÙÔÛ˘ÛÙ‹ıËÎ·Ó Ì ÙË ‰È¿Ù·ÍË ÙÔ˘ ∫·Ô‰›ÛÙÚÈ· «¶ÂÚ› ‰ÈÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ¢ÈηÛÙËÚ›ˆÓ» ÛÙȘ 19-12-1828.2 √ÚÁ·ÓÒıËηÓ, fï˜, Ì ÙÔÓ «ÔÚÁ·ÓÈÛÌfi ÙˆÓ ¢ÈηÛÙËÚ›ˆÓ Î·È ÙˆÓ ™˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ·Ê›ˆÓ» ÛÙȘ 21 π·ÓÔ˘·Ú›Ô˘ (2 ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘) 1834.3 ™ÙËÓ ÂÚÈʤÚÂÈ· ÙÔ˘ οı ∂ÈÚËÓÔ‰ÈΛԢ ¤ÚÂ ӷ ¤¯ÂÈ ÙËÓ ¤‰Ú· ÙÔ˘ ¤Ó·˜ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ Û˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ¿ÊÔ˜.4 ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ¿ÚıÚÔ 168 ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡ «ÂȘ fiÛ· ∂ÈÚËÓÔ‰ÈΛ· ‰ÂÓ ‰ÈˆÚ›ÛıË ÂÈÛ¤ÙÈ ™˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ¿ÊÔ˜, ∂ÈÚËÓÔ‰›Î˘ ÂÎÏËÚÔ› ÂÓÙ·˘ÙÒ Ù· ¤ÚÁ· ÙÔ˘ ™˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ¿ÊÔ˘». ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ¿ÚıÚÔ 5 ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡ «¶·Ó ∂ÈÚËÓÔ‰ÈΛÔÓ Û‡ÁÎÂÈÙ·È ÂÍ ÂÓfi˜ ∂ÈÚËÓÔ‰›ÎÔ˘, ÂÓfi˜ °Ú·ÌÌ·Ù¤ˆ˜ Î·È ‰‡Ô ¶·Ú¤‰ÚˆÓ, ÂÍ ˆÓ Ô ÂȘ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ Ú¤ÂÈ Ó· ηÙÔÈ΋ ÂȘ ÙËÓ Î·ı¤‰Ú·Ó ÙÔ˘ ∂ÈÚËÓÔ‰ÈΛԢ». ∆Ô 1837 ™˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ·ÊÒÓ ∂ÈÚËÓÔ‰›Î˘ √ÈÙ‡ÏÔ˘ ‹Ù·Ó Ô ¢. °ÎÈÙ·Ú¿ÎÔ˜, ÛÙ· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 1837 Î·È ÙÔ 1838 Ô °ÂÒÚÁÈÔ˜ ∏ÏÈ¿‰Ë˜, ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1839-1840 Ô °ÂÒÚÁÈÔ˜ ∆ÛÈÁÎÔ˘Ú¿ÎÔ˜, ÙÔ 1842 ÔÈ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ªÂÓfiÔ˘ÏÔ˜ Î·È πˆ¿ÓÓ˘ ªÔ˘Ù˙Ô˘Ú›‰Ë˜, ÙÔ 1843 ÔÈ πˆ¿ÓÓ˘ ªÔ˘Ù˙Ô˘Ú›‰Ë˜, ¡ÈÎfiÏ·Ô˜ ªÈ¯·‹Ï ∫·˙‹˜ Î·È ¶. ∞ı·Ó·ÛÈ¿‰Ë˜, ÙÔ 1844 ÔÈ ¶. ∞ı·Ó·ÛÈ¿‰Ë˜ Î·È ¶·Ó·ÁÈÒÙ˘ ¢. ∆Û·ÁοÚ˘ Î·È ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1845-1848 Ô ª·Ùı·›Ô˜ ™·Ï·Ê·Ù›ÓÔ˜. ¢˘ÛÙ˘¯Ò˜ Ô ÚÒÙÔ˜ ∂ÈÚËÓÔ‰›Î˘ ‹Ù·Ó ·Ì·ı‹˜ Î·È ·Ó¿ÍÈÔ˜, fiˆ˜ ·ÔηχÙÂÙ·È ·fi ÙÔ ¤ÁÁÚ·ÊÔ ÙÔ˘ ¢ÈÔÈÎËÙ‹ §·ÎˆÓ›·˜ ¶.¶Ô‡ÏÔ˘ ÛÙȘ 20.4.1837, Ô ÔÔ›Ô˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ:5 «∫·È Ë Î·ÙˆÙ¤Ú· ‰ÈηÈÔÛ‡ÓË ÂȘ ÙËÓ ª¿ÓËÓ Ì¤ÓË ÂȘ ¯Â›Ú·˜ ·ÓıÚÒˆÓ ·Ì·ıÒÓ Î·È ·Ó·Í›ˆÓ. √ ∂ÈÚËÓÔ‰›Î˘ √ÈÙ‡ÏÔ˘ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ °ÎÈÙ·Ú¿ÎÔ˜ Ó·‡Ù˘ ÙÔ Â¿ÁÁÂÏÌ· Â›Ó·È ‰È· ÙÔ ÂÈÚËÓÔ‰ÈΛÔÓ ·Ó›Î·ÓÔ˜ fiÛÔÓ ‰È· ÙËÓ ·Ì¿ıÂÈ¿Ó ÙÔ˘ ηıÒ˜ Î·È ÙËÓ ·Û˘ÓËıÈÛ›· ÙÔ˘. ¶·Ú·ÙËÚÒ fiÙÈ ÔÈ ∂ÈÚËÓÔ‰›Î·È ÂȘ ÙËÓ ª¿ÓËÓ Ú¤ÂÈ ·Ó·Áη›ˆ˜ Ó· ÌËÓ Â›Ó·È ÂÓÙfiÈÔÈ Î·È Â›Ó·È Â˘¯‹˜ ¤ÚÁÔÓ Ë °Ú·ÌÌ·Ù›· Ù˘ ¢ÈηÈÔÛ‡Ó˘ Ó· ÂÓÓÔ‹ÛË Ù·˜ ÔÏ›Á·˜ Ù·‡Ù·˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÌÔ˘». ÿÛˆ˜ ÁÈã ·˘Ùfi ÙÔ ›‰ÈÔ ¤ÙÔ˜ ·ÓÙÈηٷÛÙ¿ıËΠ·fi ÙÔÓ °ÂÒÚÁÈÔ ∏ÏÈ¿‰Ë. ∞fi Û˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ·ÊÈο ¤ÁÁÚ·Ê· ÙÔ˘ 1840 ÏËÚÔÊÔÚԇ̷ÛÙ fiÙÈ Ô ÂÈÚËÓÔ‰›Î˘ ª·Ùı·›Ô˜ ™·Ï·Ê·Ù›ÓÔ˜ ‹Ù·Ó ÎÙËÌ·Ù›·˜ ·fi ÙÔ √›Ù˘ÏÔ. ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ Ô ™˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ¿ÊÔ˜ Î·È ∂ÈÚËÓÔ‰›Î˘ ΈχÂÙÔ, ÙËÓ Û‡ÓÙ·ÍË ÙˆÓ ÂÁÁÚ¿ÊˆÓ ·ÓÂÏ¿Ì‚·Ó ÓfiÌÈÌ· «Ô ·Ó·ÏËÚÒÓ ÙÔÓ ÎˆÏ˘fiÌÂÓÔÓ ™˘Ì‚Ô-

2. «¶ÂÚ› ÙˆÓ ∂ÈÚËÓÔ‰ÈÎÒÓ. ¶·Ú. 4, fiÔ˘ ¤Ó·˜ ‰ËÌÔÁ¤ÚˆÓ ÂÎÙÂÏ› Î·È Ù· ¤ÚÁ· ÙÔ˘ ∂ÈÚËÓÔ‰›ÎÔ˘, fiÔ˘ ‰Â Â›Ó·È Ï›ÔÓ˜ ÂÍ ·˘ÙÒÓ, ÂÎϤÁÂÈ ¤Ó· Ë ∫˘‚¤ÚÓËÛȘ….». °ÂÓÈ΋ ∂ÊËÌÂÚ›˜ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰Ô˜, ÙÔ˘ 1828 ¤ÙÔ˘˜. 3. «∂Ș ¿Û·Ó Â·Ú¯›·Ó Û˘ÛÙ·›ÓÂÙ·È ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÂÓ ∂ÈÚËÓÔ‰ÈΛÔÓ». ÕÚıÚ. 2 , «ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ¢ÈηÛÙËÚ›ˆÓ Î·È ™˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ·Ê›ˆÓ, 1834». £ÂṲ́˜ ∂˘¯·ÚÈÛٛ˜ ÔÊ›ÏÔÓÙ·È ÛÙÔ ™˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ·ÊÈÎfi ™‡ÏÏÔÁÔ ∂ÊÂÙ›ˆÓ ∞ıËÓÒÓ, ¶ÂÈÚ·ÈÒ˜, ∞ÈÁ·›Ô˘ Î·È ¢ˆ‰ÂηӋÛÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ÔχÙÈÌË ‚Ô‹ıÂÈ· Ô˘ Ì·˜ ·Ú›¯Â. 4. ª¿Ô˘ÚÂÚ °Î.§. , √ ∂ÏÏËÓÈÎfi˜ Ï·fi˜, ∞ı‹Ó· , ÂΉfiÛÂȘ ∞ÊˆÓ ∆ÔÏ›‰Ë, 1976, Û. 637. 5. ¶Ô˘ÏËÌÂÓ¿ÎÔ˜ Õ., ∏ ª¿ÓË Û ÎÈÙÚÈÓÈṲ̂ӷ ¯·ÚÙÈ¿, Ù˘¯¤˜ Ù˘ Ì·ÓÈ¿ÙÈ΢ ÈÛÙÔÚ›·˜ ̤۷ ·fi Ù· ¤ÁÁÚ·Ê· ÙˆÓ °.∞.∫., ∞‰Ô‡ÏˆÙË ª¿ÓË, 13 (1996), Û. 22-23.


¶ƒ√π∫√™Àªºø¡∞ Oπ∆À§√À (1837 - 1848)

71

Ï·ÈÔÁÚ¿ÊÔÓ Î·È ∂ÈÚËÓÔ‰›ÎËÓ √ÈÙ‡ÏÔ˘… ÂÈÚËÓÔ‰ÈÎÂÈ·Îfi˜ ¿Ú‰ÚÔ˜», fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó Ù· Û˘Ì‚fiÏ·È·, Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ÓfiÌÔ ÙÔ˘ 1836.6 ∆ËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1837-1844 ÂÈÚËÓÔ‰ÈÎÂÈ·Îfi˜ ¿Ú‰ÚÔ˜ ‰‹ÏˆÓÂ Ô ¡. ™ÈÙÛÈÚ¿ÎÔ˜, ÙÔ 1838 ¿Ú‰ÚÔ˜ ‹Ù·Ó Î·È Ô ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ∫Ô˘ÛÔ˘Ï¿ÎÔ˜, ÙÔ 1843-1844 Î·È Ô πˆ¿ÓÓ˘ ∫Ô˘ÛÔ˘Ï¿ÎÔ˜. ∆ËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1845-1848 ÂÈÚËÓÔ‰ÈÎÂÈ·Îfi˜ ¿Ú‰ÚÔ˜ ‰‹ÏˆÓÂ Ô ¶¤ÙÚÔ˜ ¡ÈÎÔÏ¿ÎÔ˜, ÙÔ 1845 ‰Â Î·È ÔÈ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ∫.∫Ô˘ÛÔ˘Ï¿ÎÔ˜ Î·È ªÈ¯·‹Ï ¶ÈÎÔÏ¿Î˘. √È Û˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ Ú¿ÍÂȘ Û˘ÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·Ó ÛÙÔ ∂ÈÚËÓÔ‰ÈÎÂÈ·Îfi ηٿÛÙËÌ· ÛÙËÓ ∞ÚÂfiÔÏË, Ô˘ ÛÙÂÁ¿ÛÙËΠÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1837-1842 ÛÙȘ ÔÈ˘ ÙˆÓ ¶È¤ÚÔ˘ ∆Û·Ô˘Ù¿ÎÔ˘, ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ ∫Ô˘ÚÙ¿ÎË Î·È °ÂˆÚÁ›Ô˘ °ÎÈÙ¿ÎÔ˘. ∆ËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1843-1848 ÙÔ ∂ÈÚËÓÔ‰ÈÎÂÈ·Îfi ηٿÛÙËÌ· ÌÂٷʤÚıËΠÛÙÔ §È̤ÓÈ, ÛÙȘ ÔÈ˘ ÙˆÓ ¶ÂÙÚÔ‡ÓË ∆˙·Ó¿ÎÔ˘, ¶¤ÙÚÔ˘ ª·˘ÚÔÌȯ¿ÏË Î·È πˆ¿ÓÓÔ˘ £. ∆˙·Î¿ÎË.7 ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙˆÓ ÚÔÈÎÔÛ˘ÌÊÒÓˆÓ Ë ÌÔÓ·‰È΋ ÊÔÚ¿ Ô˘ Ë ‰ÈηÈÔÚ·Í›· Û˘ÓÙÂϤÛÙËΠ۠¿ÏÏÔ Ì¤ÚÔ˜, ‹Ù·Ó ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘ ¶·Ó¿ÁÔ˘ ÃÚÈÛÙ¤· ÛÙËÓ ∞ÚÂfiÔÏË ÙÔ 1848, ÁÈ· ÏÔÁ·ÚÈ·ÛÌfi ÙÔ˘ Ù˘ÊÏÔ‡ ÈÂÚÔÌfiÓ·¯Ô˘ π¿Îˆ‚Ô˘ °Ô˘Ï¿ÙÔ˘. ∆· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·fi Ù· Û˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ·ÊÈο ¤ÁÁÚ·Ê· ‹Ù·Ó ÏËÚÂÍÔ‡ÛÈ· (40%), ¯ÚˆÛÙÈο (‰·ÓÂÈÛÙÈο) (20%) Î·È ˆÏËÙ‹ÚÈ· (ÔÈÎÈÒÓ, ÂÚÈ‚ÔÏ›ˆÓ, ÎÙËÌ¿ÙˆÓ, ·ÁÚÒÓ, ÂÚÈÔ˘ÛÈÒÓ, ÔÌÔÏfiÁˆÓ, ÏÔ›ˆÓ Î·È ÚÔ˚fiÓÙˆÓ) (20%), ÂÓÒ ÙÔ ˘fiÏÔÈÔ 20% ‹Ù·Ó: ‰È·ı‹Î˜, Û˘ÌʈÓËÙÈο, ÂÓÔÈÎÈ·ÛÙ‹ÚÈ·, ·ÓÙÈηٷÛÙ¿ÛÂȘ ÛÙÚ·ÙÔ‡ Î·È ÂÚÈÔ˘ÛÈÒÓ, ‰È·ÈÙËÙÈο, ‰È·Ì·ÚÙ˘Ú‹ÛÂȘ, ·Ú·¯ˆÚËÙ‹ÚÈ·, ÂÍÔÊÏËÙÈο, ÂÁÁ˘ËÙÈο Î·È ÂÏ¿¯ÈÛÙ· ÚÔÈÎÔÛ‡Ìʈӷ. ÿ‰È· ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÂÈÎfiÓ· ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È Î·È ·fi ÙȘ Û˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ Ú¿ÍÂȘ ÙÔ˘ ªÂÛÔÏÔÁÁ›Ô˘ Î·È Ù˘ ¡·˘¿ÎÙÔ˘ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1835-18398 Î·È ÙÔ˘ ¡ËÛ›Ô˘ ªÂÛÛËÓ›·˜ ÙÔ 1835.9 √È Û˘Ó·ÏÏ·ÛÛfiÌÂÓÔÈ Î˘Ú›ˆ˜ ÂӉȷʤÚÔÓÙ·Ó ÁÈ· ¶ÏËÚÂÍÔ‡ÛÈ·, ¶ˆÏËÙ‹ÚÈ· Î·È ¢·ÓÂÈÛÌÔ‡˜. ∆· ÚÔÈÎÔÛ‡Ìʈӷ Ù˘ ÂÚÈfi‰Ô˘ 1837-1848 ‹Ù·Ó ÂÏ¿¯ÈÛÙ·: ÌfiÏȘ ÂÙ¿, fï˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÂÚ› ·˘ÙÒÓ ·ÓÙÏԇ̠·fi ¿ÏÏ· 8 ¤ÁÁÚ·Ê· «ÚÔ˜ ·ÓÙÈηٿÛÙ·ÛË Ù˘ Úԛη˜». √ Û˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ·ÊÒÓ ÂÈÚËÓÔ‰›Î˘ √ÈÙ‡ÏÔ˘ Û˘Ó¤Ù·Í ÙÔ ÚÒÙÔ

6. ¡fiÌÔ˜ «¶ÂÚ› ™˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ¿ÊˆÓ Î·È ÙˆÓ ¯ÚÂÒÓ ·˘ÙÒÓ», ¿ÚıÚÔ 2. «∂Ș Ù· ̤ÚË ÂΛӷ, fiÔ˘ ÔÈ ∂ÈÚËÓÔ‰›Î·È ÂÎÏËÚÔ‡ÛÈ Î·È Ù· ÙˆÓ ™˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ¿ÊˆÓ ¤ÚÁ·, ÔÈ ¿Ú‰ÚÔÈ ‹ ·˜ ¿ÏÏÔ˜, fiÛÙȘ ‰È ¤ÏÏÂÈ„ÈÓ ÙÔ‡ÙˆÓ ‰‡Ó·Ù·È ηٿ ÙÔ ·fi 21 π·ÓÔ˘·Ú›Ô˘ (2 ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘) 1834 ‰È¿Ù·ÁÌ· Ó· ÚÔÛÎÏËıË ÂȘ ·Ó·Ï‹ÚˆÛÈÓ ÙˆÓ ı¤ÛÂÒÓ ÙˆÓ, ı¤ÏÔ˘Ó ÂÎÏËÚÔ› Ù· ¯Ú¤Ë ÙˆÓ ÂÈÚËÓÔ‰ÈÎÒÓ, (fiÙ·Ó ·˘ÙÔ› Â›Ó·È ·fiÓÙ˜ ‹ ΈχÔÓÙ·È) ÙfiÛÔÓ Ù· ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓ· ÂȘ ÙÔ ∂ÈÚËÓÔ‰ÈΛÔÓ, fiÛÔÓ Î·È Ù· ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓ· ÂȘ ÙÔ ™˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ·Ê›ÔÓ», º∂∫ 11, 21 ª·ÚÙ›Ô˘ (2 ∞ÚÈÏ›Ô˘) 1836. 7. ∫·Ù¿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1845-1852 ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· Ù˘ ÂÓÈ·›·˜ Â·Ú¯›·˜ °˘ı›Ԣ Î·È √ÈÙ‡ÏÔ˘ ‹Ù·Ó ÙÔ §È̤ÓÈ. ™ÎÈ·‰¿˜ ∂Ï. °., πÛÙÔÚÈÎfi ¢È¿ÁÚ·ÌÌ· ÙˆÓ ¢‹ÌˆÓ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰Ô˜ 1833-1912, ∞ı‹Ó· ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ∂ÛˆÙÂÚÈÎÒÓ, ∆.∂.¢.∫. ∞ÚÁÔÏ›‰Ô˜, 1993, ÛÛ. 372, 387, 394, 403. 8. ª·Î·‰‹Ì·-•Ô˘ÚÁÈ¿ ª., ∆Û·ÙÛ¿ ™., ™˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ¶Ú¿ÍÂȘ ªÂÛÔÏÔÁÁ›Ô˘ ¤ÙÔ˘˜ 1835, ÂÚÈÏ‹„ÂȘ-¢ÚÂÙ‹ÚÈ·, ªÂÛÔÏfiÁÁÈ, °.∞.∫. - ∞گ›· ¡. ∞ÈÙˆÏԷηÚÓ·Ó›·˜, 1992. ∫·È ª·Î·‰‹Ì·-•Ô˘ÚÁÈ¿ ª., ∆Û·ÙÛ¿ ™., ™˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ¶Ú¿ÍÂȘ ¡·˘¿ÎÙÔ˘ ÂÙÒÓ 1835-1839, ÂÚÈÏ‹„ÂȘ-¢ÚÂÙ‹ÚÈ·, ªÂÛÔÏfiÁÁÈ, °.∞.∫. - ∞گ›· ¡. ∞ÈÙˆÏԷηÚÓ·Ó›·˜, 1993. 9. ™˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ¶Ú¿ÍÂȘ ¡ËÛ›Ô˘ ªÂÛÛËÓ›·˜ ¤ÙÔ˘˜ 1835, ÂÚÈÏ‹„ÂȘ, ∫·Ï·Ì¿Ù·, °.∞.∫. ∞گ›· ¡. ªÂÛÛËÓ›·˜ 1996.


72

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÚÔÈÎÔÛ‡ÌʈÓÔ ÛÙȘ 30.11.1839, ÂÓÒ ¤ÁÁÚ·Ê· ÚÔ˜ ·ÓÙÈηٿÛÙ·ÛË Ù˘ Úԛη˜ ÛÒ˙ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ 1837. ∏ ‰ÈηÈÔÚ·Í›· Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Û ÙËÓ ·ÓÙÈηٿÛÙ·ÛË Ù˘ Úԛη˜ ÔÊ›ÏÂÙÔ ÛÙÔ fiÙÈ Ô Á·ÌÚfi˜ ÙËÓ Úԛη «Î·Ù·Ó¿ÏˆÛÂÓ ÂȘ ‰È·ÊfiÚÔ˘˜ ·˘ÙÔ‡ ·Ó¿Áη˜…», ·ÏÏ¿ «·ÓÙÈηٷÛÙ¤ÓÂÈ ·˘Ù¿ ‰È¿ ÙˆÓ ·ÎÔÏÔ‡ıˆÓ ÎÙËÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ˆ˜ ·ÎÔÏÔ‡ıˆ˜». ªfiÓÔ, fï˜, ¤Ó· Û˘Ì‚fiÏ·ÈÔ ·fi Ù· ÂÊÙ¿ ‰ÈηÈÔÏÔÁ› ÙÔ ÁÈ·Ù›: «ˆ˜ ÚÔÙÈÌÔ̤Ó˘ Ù˘ ÚÔÈÎfi˜ Ù˘ ·fi οı ¿ÏÏÔÓ ‰·ÓÂÈÛÙ‹ ÙÔ˘» (∞ÚÈı. 226/1841). ∂›Ó·È οÙÈ Ô˘ Û˘Ó‹ıˆ˜ ·Ú·ÙËÚÂ›Ù·È ÛÙËÓ ËÂÈÚˆÙÈ΋ ∂ÏÏ¿‰· ÂΛÓË ÙËÓ ÂÔ¯‹, ·Ú¿ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ë ı¤ÛË Ù˘ Á˘Ó·›Î·˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È Î·È Ë Î·Ï‡ÙÂÚË. ÿÛˆ˜ ·˘Ùfi Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ÁÈ·Ù› ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÂÈ ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· Ù˘ Ó‡Ê˘, ‹ ÁÈ·Ù› ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÂÈ ÙËÓ ›‰È· ÙË Ó‡ÊË Î·È Ù· ·È‰È¿ Ù˘.10 ∏ Úԛη, ÏÔÈfiÓ, ·Ó‹ÎÂÈ ÛÙË Ó‡ÊË Î·È Ú¤ÂÈ Ó· ·ÓÙÈηٷÛÙ·ı› Û ÂÚ›ÙˆÛË ÊıÔÚ¿˜ Ù˘. ÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ·ÔÙÂÏ› Ë ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ˘ ÚÔÈÎÔÛ˘ÌÊÒÓÔ˘ 354/1839, fiÔ˘ Ë ¶·Ó·ÁÈÒÙ· ¶·Ó·ÁÈÒÙË ∫ÏԢΤ·, ÌËÙ¤Ú· Ù˘ ¯‹Ú·˜ ª·Ú›·˜ ÃÈÔ˘Ù¤·, Ô˘ ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ·ÓÙÚ¢Ù› ÙÔÓ ÃÚÈÛÙfi‰Ô˘ÏÔ ∫˘‚¤ÏÔ ‰ÂÛ̇ÂÙ·È «Ó· ·Ú·‰ÒÛË Â›Û˘ ‰È· ÙËÓ Êı·ÚÂ›Û·Ó ÚÒÙËÓ Úԛη Ù˘ ‰Ú·¯Ì¿˜ ÙÚÈ·ÎÔÛ›·˜ ›ÎÔÛÈ Î·È ÙÂÛÛ·Ú¿ÎÔÓÙ· ÎÔÈÏ¿ Á¤ÓÓËÌ· Î·È ÂÓÙ‹ÎÔÓÙ· ÌfiÙ˙·˜ ¤Ï·ÈÔÓ Ù· ÔÔ›· ̤ÓÂÈ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ˆ˜ ÙÚÔÊ‹Ó Ù˘ ·fi ÙÔ˘˜ ÎÏËÚÔÓfiÌÔ˘˜ ÙÔ˘ ∏Ï›· ÃÈÔ˘Ù¤·». ∂›Ó·È ۷ʤ˜, ÏÔÈfiÓ, fiÙÈ ¤ÛÙˆ Î·È Ì ÌÈÎÚ‹ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹, ·fi ÙÔ 1839, ·ÊÔ‡ ‹‰Ë ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› Ô ıÂÛÌfi˜ ÙÔ˘ Û˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ·ÊÔ‡ÓÙÔ˜ ÂÈÚËÓÔ‰›ÎË Î·È ÈÛ¯‡ÂÈ ÙÔ ÎÏËÚÔÓÔÌÈÎfi ‰Èη›ˆÌ· Ô˘ ‰›ÓÂÈ ÛÙȘ Á˘Ó·›Î˜ ÙÔ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Îfi ‰›Î·ÈÔ ÙÔ˘ ÂÈÛ‹ÌÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜11 ÛÙËÓ Â·Ú¯›· √ÈÙ‡ÏÔ˘ ·Ú¯›˙Ô˘Ó Ó· Á›ÓÔÓÙ·È ÚÔÈÎÔÛ‡Ìʈӷ. ∆· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ Û˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ·ÊÈο ¤ÁÁÚ·Ê· ·ÊÔÚÔ‡Ó Î·ÙÔ›ÎÔ˘˜ Ù˘ Á‡Úˆ ÂÚÈÔ¯‹˜ Î·È Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÙˆÓ ¢‹ÌˆÓ √ÈÙ‡ÏÔ˘, §Â‡ÎÙÚÔ˘, ∫ÔÏÔ΢Óı›Ô˘, ∫·Ú˘Ô˘fiψ˜ Î·È ª·Ï¢ڛԢ,12 ÂÎÙfi˜ ·fi ¤Ó· «·ÓÙÈηٷÛÙ·ÙÈÎfi» Ô˘ ·ÊÔÚ¿ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ Ù˘ ⁄‰Ú·˜, ηıÒ˜ ¤Ù˘¯Â ÙÔ 1840 Ó· Â›Ó·È ÛÙËÓ ∞ÚÂfiÔÏË Ô ∞ÏÂÍ·Ó‰Ú‹˜ ¢. ∫ÚÈÂ˙‹˜ ·fi ÙËÓ ⁄‰Ú·, ·ÍȈ̷ÙÈÎfi˜ Ù˘ ‚·ÛÈÏÈ΋˜ ÎÔÚ‚¤Ù·˜ «Ë ∞Ì·Ï›·», fiÙ·Ó ˙‹ÙËÛ ÙË Û‡ÓÙ·ÍË ÂÁÁÚ¿ÊÔ˘ «·ÓÙÈηٷÛÙ·ÙÈÎÔ‡ ÚÔÈÎfi˜» Ù˘ Á˘Ó·›Î·˜ ÙÔ˘ (·fi ÙÔ 1820) ∂ϤÓ˘ Ã. ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ ªÔ˘‰Ô‡ÚË (375/1840). ∆Ô ÚÔÈÎÔÛ‡ÌʈÓÔ Û˘Ó‹ıˆ˜ Û˘ÓÙ·ÛÛfiÙ·Ó ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ‹ ÙÔ˘˜ ÎˉÂÌfiÓ˜ Ù˘ ÎÔ¤Ï·˜ Î·È ÙÔÓ Ì¤ÏÏÔÓÙ· Á·ÌÚfi ÚÈÓ ÙÔÓ Á¿ÌÔ Î·È ›Û¯˘Â ÌÂÙ¿ ÙÔ Á¿ÌÔ, ηÌÈ¿ ÊÔÚ¿ fï˜ ÁÈÓfiÙ·Ó Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ· fiˆ˜ ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ˘ Á¿ÌÔ˘ Ù˘ ™Ù·˘ÚÈ·Ó‹˜ πˆ. √ÈÎÔÓÔÌ›Ù˙·˜ Ì ÙÔÓ πˆ¿ÓÓË ¡È¿Ú¯Ô˘ ªÂÙ˙¿ÎË, fiÔ˘ Ô Á¿ÌÔ˜ ¤ÁÈÓ ÙÔ 1839, ÙÔ ÚÔÈÎÔÛ‡ÌʈÓÔ fï˜ Û˘ÓÙ¿¯ıËΠÙÔ 1843 ηٿ ··›ÙËÛË ÙÔ˘ ·Ù¤Ú· πˆ¿ÓÓË ¡. √ÈÎÔÓÔÌ¿ÎË, Ô ÔÔ›Ô˜ «ı¤ÏˆÓ Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛË ÙËÓ ÚԛηÓ

10. æ˘¯ÔÁÈfi˜ ¢.∫., ¶ÚԛΘ, ÊfiÚÔÈ, ÛÙ·Ê›‰· Î·È „ˆÌ›, √ÈÎÔÓÔÌ›· Î·È ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ÛÙËÓ ·ÁÚÔÙÈ΋ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·, ∞ı‹Ó·, ∂.∫.∫.∂ , 1995, Û. 157. 11. æ˘¯ÔÁÈfi˜ ¢.∫., fi,., Û.155. 12. ∫·Ù¿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1845-1848 ˘‹ÚÍ ̛· ÂÓÈ·›· Â·Ú¯›· °˘ı›Ԣ Î·È √ÈÙ‡ÏÔ˘.


¶ƒ√π∫√™Àªºø¡∞ Oπ∆À§√À (1837 - 1848)

73

Ù·‡ÙËÓ Ù˘ ÂÈÚË̤Ó˘ ı˘Á·ÙÚfi˜ ÙÔ˘ ‰È¿ ÙÔ˘ ·ÚfiÓÙÔ˜ ÂÁÁÚ¿ÊÔ˘, Û˘Ó‹ÓÂÛ ۋÌÂÚÔÓ ÌÂÙ¿ ÙÔ˘ ‰Â˘Ù¤ÚÔ˘ ÂÈÚË̤ÓÔ˘ Á·Ì‚ÚÔ‡ ÙÔ˘ ‰È· Ó· Û˘ÓÙ·¯ı‹ ÙÔ ·ÚfiÓ ÚÔÈÎÔÛ‡ÌʈÓÔÓ» (∞ÚÈı. 124/1843). ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ˘ ÚÔÎÔÛ˘ÌÊÒÓÔ˘ ˘. ∞ÚÈı. 82/1845 Ô Á¿ÌÔ˜ ÙÔ˘ °ÂÒÚÁÈÔ˘ ¶. ª·ÚÈÔÏ¿ÎÔ˘ Î·È Ù˘ ª·Ú›·˜ ¶. ¢Ú·ÁÔÓ¿ÎË ¤ÁÈÓ ÙÔ 1842 Î·È ÙÔ ÚÔÈÎÔÛ‡ÌʈÓÔ ÙÔ 1845, ÔfiÙ ‰fiıËÎ·Ó Î·È ÔÈ ˘fiÏÔÈ˜ 600 ‰Ú·¯Ì¤˜ ·fi ÙÔÓ ¶·Ó·ÁÈÒÙË ¢Ú·ÁÔÓ¿ÎË «Î·Ù¿ ÙËÓ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Û˘Ìʈӛ· Ù·‡ÙËÓ Ó· ‰ÔıÒÛÈ ·‡Ù·È ÌÂÙ¿ ÙËÓ Ù¤ÎÓÔ˘ ÒÚ·Ó (;) Ù˘ ı˘Á·ÙÚfi˜ ÙÔ˘ ª·Ú›·˜». ™ÙËÓ ·Ú·‰ÔÛȷ΋ ·ÁÚÔÙÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· Ë ·fiÊ·ÛË ÁÈ· ÙÔ Á¿ÌÔ Â›Ó·È ·ÔÎÏÂÈÛÙÈ΋, ۯ‰fiÓ, ·ÚÌÔ‰ÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ·Ú¯ËÁÔ‡ Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜.13 °Èã ·˘Ùfi Î·È Â›Ó·È ·ÍÈÔÌÓËÌfiÓ¢ÙË Ë ÌÔÓ·‰È΋ ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ë Û˘ÁηٿıÂÛË Ù˘ Ó‡Ê˘ ÛÙÔ Á¿ÌÔ ÛÙÔ ˘’ ·ÚÈı. 199/1845 ÚÔÈÎÔÛ‡ÌʈÓÔ, fiÔ˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È «ÂÂȉ‹ Ô ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ °ÂÒÚÁÈÔ˜ °Ô˘Ï¿ÎÔ˜ ÎˉÂÌÔÓ‡ÂÈ Î·È ÚÔÛٷهÂÈ Ê˘ÛÈÎÒ˜ Ù· ·Ó‹ÏÈη Ù¤ÎÓ· ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ ·‰ÂÏÊÔ‡ ÙÔ˘ ÃÚ‹ÛÙÔ˘ ™ÙÚ·Ù¿ÎÔ˘, ºÏˆÚ›Ù˙· Î·È πˆ¿ÓÓË, ˆ˜ ·Ô‚ÈÒÛ·ÓÙÔ˜ ÙÔ˘ ·ÙÚfi˜ ÙˆÓ ÚÔ ÂÓÈ·˘ÙÔ‡ Î·È ı¤ÏˆÓ Ó· ˘·Ó‰Ú‡ÛË ÙËÓ ºÏˆÚ›Ù˙·Ó Û˘Áηٷı¤ÛÂÈ Ù˘ Ì ÙÔÓ ÚÒÙÔÓ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔÓ °ÚËÁÔÚ¿ÎÔÓ ˘fiÛ¯ÂÙ·È Ó· ‰ÒÛË ÚÔ˜ ÙÔÓ ÂÈÚË̤ÓÔÓ °ÚËÁÔÚ¿ÎÔÓ ÙËÓ ÚÔ›Î·Ó Ù˘ ºÏÔÚ›Ù˙·˜» ¢˘ÛÙ˘¯Ò˜ ÔÈ ËÏÈ˘ ÙˆÓ ÌÂÏÏÔÓÙÈÎÒÓ Û˘˙‡ÁˆÓ ‰ÂÓ Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È. ∏ ÌÔÓ·‰È΋ ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ¤ÌÌÂÛ· Ë ËÏÈΛ· Â›Ó·È ÛÙÔ ÚÔÈÎÔÛ‡ÌʈÓÔ Ù˘ ∞ÁÁÂϛӷ˜ ªÂÏÈÁÎÔ˘Ó¿ÎÔ˘, Ô˘ ‹Ù·Ó ·Ó‹ÏÈÎË fiÙ·Ó ·ÓÙÚ‡ÙËΠÙÔÓ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ ¶Ô˘ÏËÌÂÓ¿ÎÔ (254/1842). √È ÚÔÈÎÔ‰fiÙ˜ ‹Ù·Ó Î·È ÔÈ ‰‡Ô ÁÔÓ›˜ fiˆ˜ «Ô ªÈ¯·‹Ï ¢ËÌ¿ÎÔ˜, ÎÙ›ÛÙ˘ Î·È Ë Û‡˙˘ÁÔ˜ ·˘ÙÔ‡ ∞ÓÙˆÓ›·, ı˘Á¿ÙËÚ •·ÓıÔ‡ ªÔ˘ÏÈÁ·Ú¿ÎË, Ù· ÔÈÎȷο ÂÚÁfi¯ÂÈÚ· Â·ÁÁÂÏÏfiÌÂÓË» (∞ÚÈı. 128/1941), ‹ Ë ¯‹Ú·-ÌËÙ¤Ú·: «Ë ΢ڛ· ¶·Ó·ÁÈÒÙ·, ı˘Á¿ÙËÚ ÙÔ˘ °ÂˆÚÁ›Ô˘ ªÂÓÔ˘‰¤· Î·È Î·„Ô¯‹Ú· ÙÔ˘ ¶·Ó·ÁÈÒÙË ∫ÏԢΤ·», ‹ Ô ·Ù¤Ú·˜ ÌfiÓÔÓ, ‹ Ô ÎˉÂÌfiÓ·˜ ÙÔ˘ ÔÚÊ·ÓÔ‡ ·È‰ÈÔ‡: «ÂÂȉ‹ Ô ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ °ÂÒÚÁÈÔ˜ °Ô˘Ï¿ÎÔ˜ ÎˉÂÌÔÓ‡ÂÈ Î·È ÚÔÛٷهÂÈ Ê˘ÛÈÎÒ˜ Ù· ·Ó‹ÏÈη Ù¤ÎÓ· ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ ·‰ÂÏÊÔ‡ ÙÔ˘ ÃÚ‹ÛÙÔ˘ ™ÙÚ·Ù¿ÎÔÓ»(∞ÚÈı. 199/1845). ¶ÚÔÈÎÔÏ‹Ù˘ ‹Ù·Ó Ô Á·ÌÚfi˜: «Ó· ‰ÒÛË ÂȘ ÙÔÓ Á·Ì‚ÚfiÓ Ù˘ ÙÔ‡ÙÔÓ Ã.∞. ∫˘‚¤ÏÔÓ ‰È· Úԛη Ù˘ ı˘Á·ÙÚfi˜ Ù˘» (∞ÚÈı. 354/1839). ∏ ›‰È· Ë Úԛη Î·È Ë ·Í›· Ù˘ ‰›ÓÔ˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈο ÔÈÎÔÓÔÌÈο Î·È ÎÔÈÓˆÓÈο ÛÙÔȯ›·. ∆· ÚÔÈÎÒ· Ì·˜ ‚ÔËıÔ‡Ó Ó· ·ÓÙÈÏËÊıԇ̠ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ-ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÚԤϢÛË ÙˆÓ Û˘Ó·ÏÏ·ÛÛÔ̤ӈÓ, ȉȷ›ÙÂÚ· ·fi ÙfiÙ Ô˘ Ë «·‰È·Ù›ÌËÙÔ˜ Úԛη», Û‡Ìʈӷ Ì ÙË ÓÔÌÈ΋ ÔÚÔÏÔÁ›·, ÌÂÙ·ÏÏ¿¯ıËΠ۠«‰È·ÙÂÙÈÌË̤ÓË». ∞˘Ùfi Û˘Ó¤‚Ë Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·, fiÙ·Ó Ô Û˘Ó¯fiÌÂÓÔ˜ ÂίÚËÌ·ÙÈÛÌfi˜ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ô‰‹ÁËÛ ÛÙËÓ ·Ó·ÁηÛÙÈ΋ ·Ó·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ ·Á·ıÒÓ Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙËÓ Úԛη Û ‰Ú·¯Ì¤˜, Ô‡Ùˆ˜ ÒÛÙÂ Î·È ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ Ó· ÂÈÛÚ¿ÙÙÂÈ ÙÔ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô ¯·ÚÙfiÛËÌfi ÙÔ˘ Î·È ÔÈ Û˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ¿ÊÔÈ ÙËÓ ·ÌÔÈ‚‹ ÙÔ˘˜.14

13. æ˘¯ÔÁÈfi˜ ¢.∫, fi.., Û. 130. 14. æ˘¯ÔÁÈfi˜ ¢.∫ , fi.., Û.171.


74

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

™Â ÔÏÏ¿ ÚÔÈÎÔÛ‡Ìʈӷ Î·È ·ÓÙÈηٷÛÙ·ÙÈο ¤ÁÁÚ·Ê· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ë ·Í›· Ù˘ Úԛη˜, fï˜ ·ÚÎÂÙ¿ Â›Ó·È ·˘Ù¿ Ô˘ ·Ú·Ï›Ô˘Ó ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÎÙ›ÌËÛË. ªÔÚԇ̠ÌfiÓÔ Ó· ˘ÔÏÔÁ›ÛÔ˘Ì ÙËÓ ·Í›· Ù˘ Úԛη˜ ·fi ÙÔ ¯·ÚÙfiÛËÌÔ. ∆· ÚÔÈÎÔÛ‡Ìʈӷ ›¯·Ó ¯·ÚÙfiÛËÌÔ ·Ó¿ÏÔÁÔ Ì ÙËÓ ·Í›· Ù˘ Úԛη˜, fiˆ˜ ¿ÏψÛÙ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ ·ÓÙÈηٿÛÙ·ÛË Ù˘ Úԛη˜ Ù˘ ∞Ú¯ÔÓÙÔ‡˜ •·Ú¯Ô˘Ï›ÙÛ·˜, Û˘˙‡ÁÔ˘ °ÂˆÚÁ›Ô˘ ¶··‰¿ÎÔ˘-÷‰È·Ú¿ÎÔ˘, ηÙÔ›ÎˆÓ ¶·Ó›ÙÛ˘ (·Ú.125/1846): «Î·È fiÙÈ ‰È· ÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÌfiÓ ÙÔ˘ ·Ó·ÏfiÁÔ˘ ÂÓÛ‹ÌÔ˘ Ù˘ ·Í›·˜ ¯¿ÚÙÔ˘ ÂÚÔÛ‰ÈfiÚÈÛ·Ó Ù· ηٷӷψı¤ÓÙ· ÚÔÈÎÒ· ÎÙ‹Ì·Ù· ÂȘ ‰Ú·¯Ì¿˜ ‰˘Û¯ÈÏÈ¿‰·˜». ŒÙÛÈ, ÏÔÈfiÓ, ˘¿Ú¯ÂÈ ¯·ÚÙfiÛËÌÔ 25 ÏÂÙÒÓ Û ÚÔÈÎÔÛ‡ÌʈÓÔ 80 ‰Ú¯., 1 ‰Ú·¯Ì‹˜ ÁÈ· Úԛη 311 ‰Ú¯., 2 ‰Ú·¯ÌÒÓ ÁÈ· Úԛη 700 ‰Ú¯., 4 ‰Ú·¯ÌÒÓ ÁÈ· Úԛη 1500 ‰Ú¯., Î·È 7 ‰Ú¯. ÁÈ· Úԛη ·Í›·˜ 3000 ‰Ú¯. º·›ÓÂÙ·È ˆ˜ ˘¿Ú¯ÂÈ ·‡ÍËÛË Ì›·˜ ‰Ú·¯Ì‹˜ ·Ó¿ 500 ‰Ú·¯Ì¤˜ ·Í›·˜ Ù˘ Úԛη˜. ™Ù· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÚÔÈÎÔÛ‡Ìʈӷ Ë ·Í›· Ù˘ Úԛη˜ Î˘Ì·›ÓÂÙ·È ÌÂٷ͇ 80 Î·È 3.000 ‰Ú·¯ÌÒÓ. ªÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Û˘¯ÓfiÙËÙ· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÔÈ ÚԛΘ 1.0002.000 ‰Ú·¯ÌÒÓ. ¶¿ÓÙˆ˜ Î·È ÛÙ· ÚÔÈÎÔÛ‡Ìʈӷ Ù˘ ¡·˘¿ÎÙÔ˘, ÙÔ˘ ªÂÛÔÏÔÁÁ›Ô˘ Î·È ÙÔ˘ ¡ËÛ›Ô˘ Ë ·Í›· Ù˘ Úԛη˜ Û˘Ó‹ıˆ˜ ·Ó¤Ú¯ÂÙ·È ÛÙ· ›‰È· Â›‰· ÙËÓ ›‰È· ÂÚ›Ô‰Ô, 1.400-1.500 ‰Ú·¯Ì¤˜.15 ∆Ë ÌÈÎÚfiÙÂÚË Úԛη ¤‰ˆÛÂ Ô ÈÂÚÔÌfiÓ·¯Ô˜ π¿Îˆ‚Ô˜ °Ô˘Ï¿ÙÔ˜ «fiÙÈ ÂÂȉ‹ Ë ™Ù·ıԇϷ ÷̷ϛÙÛ·, Û‡˙˘ÁÔ˜ ÙÔ˘ ¶·Ó·ÁÈÒÙË ™Î˘Ï¤·, οÙÔÈÎÔ˜ ∫¿Ùˆ ƒÈÁÎÏ›ˆÓ, Ì›ӷ۷ ÔÚÊ·Ó‹ ·fi ÙÔ ÚÒÙÔÓ ¤ÙÔ˜ Ù˘ ËÏÈΛ·˜ Ù˘, ÙËÓ ÔÔ›·Ó ¤Ï·‚ ÌÂıã·˘ÙÔ‡ ÂȘ ÙËÓ ÔÔ›·Ó ηÙÔÈÎÔ‡Û ÔÈΛ·Ó ÂÚÈÔÈËÛ¿ÌÂÓÔ˜ ·˘Ù‹Ó …….. Î·È ÂÂȉ‹ ·fi ÂΛÓÔÓ ÙÔÓ Î·ÈÚfiÓ Ù˘ ˘·Ó‰Ú‡Ûˆ˜ Ù˘ ‰ÂÓ ¤‰ˆÛ ÂȘ ·˘Ù‹Ó ·Ó¿ÏÔÁÔÓ ÚԛηÓ, ÂÈÊ˘Ï·ÙÙfiÌÂÓÔ˜ fï˜ ÙÔÓ Î·ÈÚfiÓ ‰È· Ó· Â·ÓÔÚıÒÛË ÙÔ ÙÔÈÔ‡ÙÔÓ, ˆ˜ ·ÚÌfi‰ÈÔÓ ıˆÚ› ÙÔÓ ·ÚfiÓÙ· Î·È ‰›‰ÂÈ ÂȘ ·˘Ù‹Ó ÂÓ È‰ÈfiÎÙËÙfiÓ ÙÔ˘ ÎÙ‹Ì· ·¤Ó·ÓÙÈ ÚÔÈÎfi˜, …… ÙÔ ·ÓÙ›ÙÈÌÔÓ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Â›Ó·È ‰Ú·¯Ì¿˜ ÔÁ‰Ô‹ÎÔÓÙ·, ·ÚÈı. 80» (391/1848). ∆Ë ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Úԛη ¤‰ˆÛ·Ó ÔÈ ÁÔÓ›˜ Ù˘ ª·ÚÈÁÒ˜ ∫·Ú··ÛÛÔÔ‡ÏÔ˘ ·fi ÙË ™Ì‡ÚÓË ÛÙÔÓ πˆ¿ÓÓË ∫·¿ÎË, ÁˆÚÁfi ·fi ÙÔ ¡ÂÔ¯ÒÚÈÔ, Ô ÔÔ›Ô˜ «¤Ï·‚ Úԛη Û˘ÓÈÛٷ̤ÓËÓ ·fi ‰È¿ÊÔÚ· ¯Ú˘Û¿ Ì ϛıÔ˘˜ ·‰·Ì·ÓÙ›ÓÔ˘˜, ‰·¯Ù˘Ï›‰È·, ÂÓÒÙÈ·, ‚Ú·¯ÈfiÏÈ·, ÚÔ‡¯· Î·È ¿ÏÏ· ·Í›˙ÔÓÙ· ˘ÂÚ Ù·˜ ÙÚÂȘ ¯ÈÏÈ¿‰·˜ ‰Ú·¯Ì¿˜», fiˆ˜ ÚÔ·ÙÂÈ ·fi ÙÔ 99/1837 ·ÓÙÈηٷÛÙ·ÛÙÈÎfi Ù˘ ÚÔÈÎfi˜ ¤ÁÁÚ·ÊÔ. ¶·ÚfiÌÔÈ· Úԛη ¤‰ˆÛ·Ó Î·È ÔÈ ÁÔÓ›˜ Ù˘ ™Ù·Ì¿Ù·˜ ∆˙Ô˘Ú›Ù˙·˜, Ô˘ ÙËÓ ¿ÓÙÚ„·Ó Ì ÙÔÓ •·Óıfi ¶·ÌÔÓËÚ¤· ‹ ¶·ÌÔÓËÚ¿ÎÔ, Ô ÔÔ›Ô˜, fiˆ˜ ÚÔ·ÙÂÈ ·fi ÙÔ 303/ 1848 «·ÓÙÈηٷÛÙ·ÛÙÈÎfi Ù˘ ÚÔÈÎfi˜» ¤ÁÁÚ·ÊÔ, «Û˘˙¢¯ı›˜ ÚÔ ¯ÚfiÓˆÓ ÓƠ̂̈˜ ÙËÓ ‰Â˘Ù¤Ú·Ó ¤Ï·‚ÂÓ ÌÂıã·˘Ù‹˜ Ù· ·ÎfiÏÔ˘ı· ÎÏËÚÔÓÔÌÈο ·˘Ù‹˜ ÎÈÓËÙ¿ Î·È ·Î›ÓËÙ· Ú¿ÁÌ·Ù¿ Ù˘……… ÙÈÌÒÌÂÓ· ¿·ÓÙ· ÙÚÂȘ ÂÚ›Ô˘ ¯ÈÏÈ¿‰·˜ ‰Ú·¯Ì¿˜». ªÂÁ¿ÏË, ·Ó·ÏÔÁÈο, Úԛη, 2.500 ‰Ú·¯Ì¤˜, ‰fiıËÎÂ Î·È ÛÙÔÓ ·Óı˘·ÛÈÛÙ‹ Ù˘ Âʉڛ·˜ ÙÔ˘ ¶Â˙ÈÎÔ‡ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ

15. ™˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ¶Ú¿ÍÂȘ ¡ËÛ›Ô˘ ªÂÛÛËÓ›·˜ ¤ÙÔ˘˜ 1835, ÂÚÈÏ‹„ÂȘ, ∫·Ï·Ì¿Ù·, °.∞.∫. ∞گ›· ¡. ªÂÛÛËÓ›·˜, 1996. ª·Î·‰‹Ì·-•Ô˘ÚÁÈ¿ ª., ∆Û·ÙÛ¿ ™., fi..


¶ƒ√π∫√™Àªºø¡∞ Oπ∆À§√À (1837 - 1848)

75

°ÚËÁÔÚ¿ÎÔ ·fi ÙÔÓ ÁˆÚÁfi °ÂÒÚÁÈÔ °Ô˘Ï¿ÎÔ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÈ„È¿ ÙÔ˘ ºÏˆÚ›ÙÛ·. ¶ÔÈÔÈ, fï˜, ‹Ù·Ó ·˘ÙÔ› Ô˘ ¤‰ÈÓ·Ó ÙȘ ÚԛΘ; ¢˘ÛÙ˘¯Ò˜ Â·ÁÁ¤ÏÌ·Ù· ÙˆÓ ÚÔÈÎÔ‰ÔÙÒÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÌfiÓÔ ÁÈ· ÙÔ 50% ÙˆÓ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ Û˘Ì‚ÔÏ·›ˆÓ. ∞fi ·˘Ù¿ ÙÔ 25% ÙˆÓ ÚÔÈÎÔ‰ÔÙÒÓ Â›Ó·È ÔÈ ¯‹Ú˜ Ô˘ «Â¿ÁÁÂÏÌ· ¤¯Ô˘ÛÈÓ Á˘Ó·ÈΛ· ÔÈÎȷο ¤ÚÁ·», ÙÔ 25% Â›Ó·È ÁˆÚÁÔ›, 25% Â›Ó·È ÔÈ Ù¯ӛÙ˜ (ÎÙ›ÛÙ˘, ·Ô˘ÙÛ‹˜) Î·È ÙÔ ˘fiÏÔÈÔ 25% Â›Ó·È ÈÂÚÔÌfiÓ·¯Ô˜ Î·È Ó·˘ÙÈÎfi˜. √ˆÛ‰‹ÔÙ ·˘ÙÔ› Ô˘ ¤‰È‰·Ó ÙȘ ˘„ËÏfiÙÂÚ˜ ÚԛΘ ı· Ú¤ÂÈ Î·È Ó· ›¯·Ó ·˘Ù‹ ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·. ªÂÁ¿ÏË Èı·ÓfiÙËÙ· ˘¿Ú¯ÂÈ ÔÈ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔÈ ÁÔÓ›˜ Ù˘ ™Ù·Ì¿Ù·˜ ∆˙Ô˘Ú›Ù˙·˜ Î·È Ô °ÂÒÚÁÈÔ˜ °Ô˘Ï¿ÎÔ˜ Ó· ‹Û·Ó ÎÙË̷ٛ˜ Ô˘ ηÏÔ¿ÓÙÚ„·Ó Ù· ÎÔÚ›ÙÛÈ· ÙÔ˘˜, ÔÈ ÚÒÙÔÈ Ì ÙÔÓ ÌÔÓ·‰ÈÎfi ÎÙËÌ·Ù›·, Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û ·˘Ù¤˜ ÙȘ ‰ÈηÈÔڷ͛˜, Î·È Ô ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ Ì ¤Ó·Ó ·Óı˘·ÛÈÛÙ‹ Ù˘ Âʉڛ·˜ ÙÔ˘ ¶Â˙ÈÎÔ‡. ŸÌˆ˜ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˘ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·˜ Ú¤ÂÈ Ó· ‹Ù·Ó Î·È ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· Ù˘ ª·ÚÈÁÒ˜ ∫·Ú··ÛÛÔÔ‡ÏÔ˘ ·fi ÙË ™Ì‡ÚÓË Î·È ›Ûˆ˜ Ô Û‡˙˘ÁÔ˜ ·˘Ù‹˜ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ¤Ó·˜ ·ÏÒ˜ ÁˆÚÁfi˜, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È. ∏ ·Í›· Ù˘ Úԛη˜ Â›Ó·È ¿ÏψÛÙ ·Ó¿ÏÔÁË Ù˘ ·Í›·˜ ÙÔ˘ Á·ÌÚÔ‡.16 ∂˘Ù˘¯Ò˜ ÛÒ˙ÔÓÙ·È Û¯Â‰fiÓ fiÏ· Ù· Â·ÁÁ¤ÏÌ·Ù· ÙˆÓ Á·ÌÚÒÓ: ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ‹Ù·Ó ÁˆÚÁÔ› Î·È ¤Ó·˜ ÎÙËÌ·Ù›·˜ (50%), ÔÈ ˘fiÏÔÈÔÈ ‹Ù·Ó 2 ·ÍȈ̷ÙÈÎÔ›, 2 Ù¯ӛÙ˜ (η˙¿˙˘, ‚·Ê¤·˜), ¤Ó·˜ ¤ÌÔÚÔ˜ Î·È ¤Ó·˜ ÔÈ̤ӷ˜. ∆Ș ÌÈÎÚfiÙÂÚ˜ ÚԛΘ, οو ·fi 1.000 ‰Ú·¯Ì¤˜, ‹Ú·Ó, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔÓ ¶·Ó·ÁÈÒÙË ™Î˘Ï¤·, Ô˘ ÚԷӷʤڷÌÂ, ÔÈ πˆ¿ÓÓ˘ ¡È¿Ú¯Ô˘ ªÂÙ˙¿Î˘, ‚·Ê¤·˜, 311 ‰Ú¯., ∏Ï›·˜ ™·Ú·ÓÙ¿ÎÔ˜, ÔÈÌ‹Ó, 500 ‰Ú·¯Ì¤˜ Î·È ¶·Ó·ÁÈÒÙ˘ ∫·Ù˙·Ú¤·˜, ÁˆÚÁfi˜, 700 ‰Ú·¯Ì¤˜. √È ·Û¯Ôϛ˜ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ÚÔ·ÙÔ˘Ó Î·È ·fi Ù· ÛÙÔȯ›· ÙˆÓ Ì·ÚÙ‡ÚˆÓ. ™˘¯Ó¿ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ›‰ÈÔÈ Ì¿ÚÙ˘Ú˜, Ô˘ Û˘ÓÔÏÈο Â›Ó·È 25. √È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ (45%) ‹Ù·Ó ÔÈ ¤ÌÔÚÔÈ: ∏Ï›·˜ ªÈ¯·ÏÔÂÙÚ¿ÎÔ˜, ™ˆÙ‹Ú˘ ∫·ÏÔÁÂÚ¿ÎÔ˜, πˆ¿ÓÓ˘ ¶. ™·Ú·ÓÙ›‰Ë˜, µ·Û›ÏÂÈÔ˜ ƒÂÌ¿ÎÔ˜, ∞Ó·ÛÙ¿ÛÈÔ˜ ºÔ˘ÚÓ·Ú¿ÎÔ˜, ÷ڿϷÌÔ˜ ∫Ô˘Ú¿ÎÔ˜ ·fi ÙËÓ ∞ÚÂfiÔÏË Î·È ÔÈ µ·Û›ÏÂÈÔ˜ ªÈ¯·ÏÔ˘Ó¿ÎÔ˜ Î·È °ÚËÁfiÚÈÔ˜ ∆˙·Î¿Î˘ ·fi ÙÔ §È̤ÓÈ, ÔÈ ∞ÚÂÔÔϛ٘ ·ÓÙÔÒϘ πˆ¿ÓÓ˘ ¶. ªˆÚ¿ÎÔ˜ Î·È ¡ÈÎfiÏ·Ô˜ µÚ·¯·Ù¿ÎÔ˜ Î·È Ô Â›Û˘ ∞ÚÂÔÔÏ›Ù˘ ηÊÂÒÏ˘ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ∞Ó‰ÚÂ˚οÎÔ˜. §ÈÁfiÙÂÚÔÈ ‹Ù·Ó ÔÈ ÁˆÚÁÔÎÙË̷ٛ˜ (28%): ÔÈ ÎÙË̷ٛ˜ ªÈ¯·‹Ï ∫·„·Îfi˜ ·fi ÙÔ ∫Ú˘ÔÓ¤ÚÈ, ¢ËÌ¿Î˘ ºÈÓfiÁÈ·ÓÓ˘, ÃÚÈÛÙfi‰Ô˘ÏÔ˜ ÃÚÈÛÙ¤·˜ Î·È ªÈ¯·‹Ï °ÎÈÙ¿ÎÔ˜ ·fi ÙËÓ ∞ÚÂfiÔÏË, °ÂÒÚÁÈÔ˜ ¡ÙÂÏ·˙·Ó¤·˜ ·fi Ù· ∫¿Ùˆ ƒ›ÁÎÏÈ·, Î·È ÔÈ ÁˆÚÁÔ› ¡ÈÎfiÏ·Ô˜ °ÂˆÚÁ·Î¿ÎÔ˜ ·fi ÙË °Ï¤ÓÙ˙· ¢‹ÌÔ˘ ¡ÈοӉÚÔ˘ Î·È £Âfi‰ˆÚÔ˜ ™‚ÔϤ·˜ ·fi ÙÔ √›Ù˘ÏÔ. ∆Ô ÂfiÌÂÓÔ ÛÂ Û˘¯ÓfiÙËÙ· Â¿ÁÁÂÏÌ· Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ˆ˜ Ì¿ÚÙ˘Ú·˜ Â›Ó·È ÙÔ Â¿ÁÁÂÏÌ· ÙÔ˘ ÏËÚÂÍÔ˘Û›Ô˘ ‹/Î·È ‰ÈÎËÁfiÚÔ˘ (12%), «Â·ÁÁÂÏÏÔ̤ÓÔ˘ ÙÔÓ ÏËÚÂÍÔ‡ÛÈÔÓ» ‹ «Â·ÁÁÂÏÏÔ̤ÓÔ˘ Ù· ÙˆÓ ‰ÈÎËÁfiÚˆÓ ¤ÚÁ·»: ÔÈ ∞ÚÂÔÔϛ٘ ™Ù·‡ÚÔ˜ ∞˙·È¿‰Ë˜, ¶·Ó·ÁÈÒÙ˘ ¢. ª·˘ÚÔÌȯ¿Ï˘ Î·È ∞ÓÙÒÓÈÔ˜ ¢. ºÈÓfiÁÈ·ÓÓ˘. ∆Ô ˘ÔÏÔÈÔ 15% ηχÙÂÙ·È ·fi ÙȘ ÌÂÌÔӈ̤Ó˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÙÔ˘ Ú¿ÙË ∏Ï›· ÷۷ӿÎÔ˘ ·fi ÙÔ §È̤ÓÈ,

16. ∞ÏÂÍ¿Î˘ ∂. ¶., ª¿ÓË Á¤ÓË Î·È ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·, ∞ı‹Ó·,∆ÚÔ¯·Ï›·, 1998, Û. 292.


76

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÙÔ˘ È·ÙÚÔ‡-¯ÂÈÚÔ˘ÚÁÔ‡ ∏Ï›· ∞ÔÛÙÔÏ¿ÎË ·fi ÙÔ √›Ù˘ÏÔ Î·È ÙÔ˘ Â·Ú¯È·ÎÔ‡ ÚˆÙÔÎÔÏÏÈÛÙÔ‡ ¡È΋ٷ °ÎÈÙ·Ú¿ÎÔ˘ ·fi ÙËÓ ∞ÚÂfiÔÏË. ŸÏÔ˜ ·˘Ùfi˜ Â›Ó·È Ô ÌÈÎÚfiÎÔÛÌÔ˜ ÙˆÓ ÎÙËÌ·ÙÈÒÓ, ÁˆÚÁÒÓ, ÂÌfiÚˆÓ, Ù¯ÓÈÙÒÓ-Ì·Á·˙·ÙfiÚˆÓ, È·ÙÚÔ‡, ·ÍȈ̷ÙÈÎÒÓ, ‰ËÌÔÛ›ˆÓ ˘·ÏϋψÓ, Ô˘ ˙Ô˘Ó, ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È, Û˘Ó·ÏÏ¿ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ √ÈÙ‡ÏÔ˘. ªÈ· ÂÚÈÔ¯‹ Ô˘ ÌfiÏȘ ÙÔ 30% ÙˆÓ Û˘Ó·ÏÏ·ÛÛÔÌ¤ÓˆÓ Â›Ó·È Á˘Ó·›Î˜, ΢ڛˆ˜ ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ¯ËÚ›·˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ù˘ ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹˜ Ù˘ Úԛη˜ ÙÔ˘˜. ∂ÎÙfi˜ ·fi ·˘Ù¤˜ Ô˘ Û˘Ó·ÏÏ¿ÛÛÔÓÙ·È Î·È ·Ó·ÁηÛÙÈο ηٷÁÚ¿ÊÔÓÙ·È fiÏ· Ù· ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘˜ ·ÙÚÈο Î·È Û˘˙˘ÁÈο ÁÈ· Ó· ÌËÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È Úfi‚ÏËÌ· Ì ÙȘ ·ÙÚÈΤ˜ Î·È ÌËÙÚÈΤ˜ ÂÚÈÔ˘Û›Â˜, ÔÈ ˘fiÏÔÈ˜ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ˆ˜ «™ÙÚ·ÙÔ‡ ÃÚÈÛÙfiÓ˘ÌÊË, ¡ÈÎÔÏÔ‡ ∫Ô˘Ù˙Ô˘ÏȤÚÂÓ·, µÔ˘Ó›ÛÂÓ·, ÈڷʛÙ˙·, ª¿ÊÂÓ·». ŸÏ˜ ÔÈ Û˘Ó·ÏÏ·ÛÛfiÌÂÓ˜ Â›Ó·È ·ÁÚ¿ÌÌ·Ù˜, Û ‚·ıÌfi Ô‡Ù ÙËÓ ˘ÔÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘˜ Ó· ÌËÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‚¿ÏÔ˘Ó. ∆Ô ˘fiÏÔÈÔ 70% ÙˆÓ Û˘Ó·ÏÏ·ÛÛÔÌ¤ÓˆÓ Â›Ó·È ¿Ó‰Ú˜, ·fi ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÔÈ ÌÈÛÔ› ÂÚ›Ô˘ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ô‡Ù ӷ ˘ÔÁÚ¿„Ô˘Ó. ∆Ô ÔÛÔÛÙfi ÙˆÓ ·ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ê·›ÓÂÙ·È Ôχ ˘„ËÏfi ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹. ªfiÓÔ ÙÔ 10% ÙˆÓ Û˘Ó·ÏÏ·ÛÛÔÌ¤ÓˆÓ Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ˘ÔÁÚ¿„ÂÈ. ™ËÌ·ÓÙÈο ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ-ÔÈÎÔÓÔÌÈο ÛÙÔȯ›· ·ÔηχÙÔ˘Ó Î·È Ù· ›‰Ë Ù˘ Úԛη˜. ™˘Ó‹ıˆ˜ Ë Úԛη ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ Ù· ÚÔÈÎÈ¿, ‰ËÏ·‰‹ Ù· ›‰Ë ÚÔ˘¯ÈÛÌÔ‡, Ù· ›‰Ë ÚÔÈÎfi˜ Î·È Ù· ›‰Ë ÎÔ˘˙›Ó·˜. ÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈο ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· Â›Ó·È Ë Úԛη Ô˘ ‰›ÓÂÈ Ë ¯‹Ú· ÙÔ˘ ¶·Ó·ÁÈÒÙË ∫ÏԢΤ·, ¶·Ó·ÁÈÒÙ· ÛÙËÓ ÎfiÚË Ù˘ ª·Ú›· (354/1839): «‰‡ˆ ÊÔ˘ÛÙ¿ÓÈ· Ù˙fi¯ÈÓ·, ÙÔ ÂÓ ¿ÏÈÎÔÓ, Î·È ÙÔ ¿ÏÏÔ ÔÚÙÔηϛ, ‰‡ˆ ηÌÚ¤ÓÈ·, ‰‡ˆ Ì¤ÏÈÓ·, ÂÓ ÌÔÁ·Û¤ÓÈÔÓ Á·Ï¿˙ÈÔÓ, Î·È ÂÓÓ¤· ‚·Ì·ÎÂÚ¿, ‰ÂοÍÈ Ô˘Î¿ÌÈÛ·, ÙÚ›· ÌÂٷ͈ٿ, ÙÔ ¤Ó· ÎfiÎÎÈÓÔ, ÙÔ ¿ÏÏÔ Î›ÙÚÈÓÔ Î·È ÙÔ ¿ÏÏÔ ¿ÛÚÔ, Ù¤ÛÛÂÚ· ÌÂÙ·Í˘Ê·‰ˆÌ¤Ó· Î·È ÂÓÓ¤· ‚·Ì·ÎÂÚ¿, ÙÂÛÛ·Ú¿ÎÔÓÙ· ‹¯Â˜ ·Ó› ‚·Ì·ÎÂÚfi, ¤Ó·Ó Ï˘·ÓÙ¤17 Ù˙fi¯ÈÓÔÓ, ¿Ï˘ÎÔÓ, ¤Ó· Á·Ï¿˙ÈÔÓ…, Ì›· ʤÚÌÂÏË18 … ¤Ó· ˙Ô˘Ó¿ÚÈ ·ÛË̤ÓÈÔÓ Ù˘ ·Í›·˜ ‰Ú·¯ÌÒÓ ÙÂÛÛ·Ú¿ÎÔÓÙ·, ÂÓ ‰·ÎÙ˘Ï›‰ÈÔÓ ¯Ú˘ÛÔ‡Ó ·Í›·˜ ‰Ú·¯Ì¿˜ ‰Ò‰Âη, ¤Ó· ˙¢Á¿ÚÈ ¯Ú˘Û¿ ·ÛÔ˘Ì¿ÎÈ·, ÂÙ¿ Ù˙ÂÌ¤Ú˜, ‰‡ˆ Ï·¯Ô˘ÚÈ¿,19 ‰‡ˆ ÁÂÌÂÓÈ¿ Ù˘ fiψ˜, ‰‡ˆ ʤÛÈ· Ì Á·ÏfiÓÈ· Î·È ¿ÏÏ· ‰˘Ô ¿Ï˘Î·, ‰‡Ô ¿ÏÈΘ ÛΤ˜… ¤Ó·Ó ÙÛÂ‚Ú¤Ó Ì ¯Ú˘Û¿ ÎÏ·‰¿ÎÈ·, ÙÚ›· ˙Ô˘Ó¿ÚÈ· ÎÚÂ̤˙È· ÌÂٷ͈ٿ Î·È ¤ÓÙ ‚·Ì·ÎÂÚ¿, ‰Âη¤ÓÙ ̷ÍÈÏ¿Ú˜ Î·È ‰¤Î· Ì·ÍÈÏ¿ÚÈ· ‚·Ì·ÎÂÚ¿, ‰‡ˆ ÂÛ΋ÚÈ·, ÙÚ›· ÛÂÓÙfiÓÈ· ‚·Ì·ÎÂÚ¿, ¤Ó· ¿ψ̷ Î·È ¤Ó· ÛÙÚˆÛ›‰È, ¤ÓÙ ‚ÂϤÙ˙˜ Ì¿ÏÏÈÓ˜ Î·È ‰‡ˆ ÛÙÔ‡ÈÓ˜, ÙÚÂȘ ·Ó‰ÚÔÌ›‰Â˜, ‰¤Î· ÏÈÓ¿ Û·ÎÈ¿, ‰‡ˆ ηۤϘ, ÙÚ›· ÌÂÛ¿ÏÈ·20», ηıÒ˜ Î·È Ë Úԛη Ô˘ ‹ÚÂ Ë ∞Ú¯ÔÓÙÔ‡ •·Ú¯Ô˘Ï›ÙÛ· fiÙ·Ó ·ÓÙÚ‡ÙËΠÙÔ °ÂÒÚÁÈÔ ¶··‰¿ÎÔ-÷‰È·Ú¿ÎÔ (125/1846): «… ÙÚ›· ¯·Ú·ÓÈ¿, ÙÔ ÂÓ ÌÂÁ¿ÏÔÓ Î·È Ù· ‰˘Ô ÌÈÎÚ¿,

17. 18. 19. 20.

∫ÔÓÙfi ·ÓÔȯÙfi ˙·ÎÂÙ¿ÎÈ Ì fiÚıÈÔ Ï·ÈÌfi Î·È ÌÔÓÔÎfiÌÌ·Ù· ›ÛÈ· Ì·Ó›ÎÈ·. °ÈϤÎÔ. §ÂÙfi ÌÂٷ͈Ùfi ‡Ê·ÛÌ·-Ì·ÓٛϷ. ∆Ú·Â˙ÔÌ¿ÓÙÈÏ·.


¶ƒ√π∫√™Àªºø¡∞ Oπ∆À§√À (1837 - 1848)

77

¤Ó· Ù·„›, ‰‡Ô Û·¯¿ÓÈ·, Ì›· ÛȉËÚÔÛÙÈ¿, ¤Ó· ÙËÁ¿ÓÈ…». ∂›Û˘ ˆ˜ Úԛη ‰›ÓÔÓÙ·È ·ÛËÌÈο, ÎÔÛÌ‹Ì·Ù·, «…¤Ó· ˙Ô˘Ó¿ÚÈ ·ÛË̤ÓÈÔÓ Ù˘ ·Í›·˜ ‰Ú·¯ÌÒÓ ÙÂÛÛ·Ú¿ÎÔÓÙ·, ÂÓ ‰·ÎÙ˘Ï›‰ÈÔÓ ¯Ú˘ÛÔ‡Ó ·Í›·˜ ‰Ú·¯Ì¿˜ ‰Ò‰Âη, ¤Ó· ˙¢Á¿ÚÈ ¯Ú˘Û¿ ·ÛÔ˘Ì¿ÎÈ·» (354/1839), Ì·Î›ÚÈ· Î·È ÁÂÓÓ‹Ì·Ù·, «….›ÎÔÛÈ ÎÔ˘‚¤ÏÈ·21 Á¤ÓÓËÌ·» (354/1839). ™¯Â‰fiÓ fiÏ· Ù· Û˘Ì‚fiÏ·È· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ·ÁÚÔ‡˜ Î·È ¯ˆÚ¿ÊÈ·. ∆· Û‡ÓÔÚ· Î·È ÔÈ ÙÔÔıÂۛ˜ Â›Û˘ Û˘Ì‚¿ÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ·Ó·Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙÔ˘ ÁˆÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘ ÂΛӢ Ù˘ ÂÚÈfi‰Ô˘. ∫·È ‚‚·›ˆ˜ ·ÔηχÙÔ˘Ó ÙȘ ηÏÏȤÚÁÂȘ, ÂÏȤ˜, ÌÔ˘ÚȤ˜, ·ȉȤ˜, Û˘ÎȤ˜ Î·È ·Ì¤ÏÈ·: Ÿˆ˜ «¤Ó·Ó ·ÁÚfiÓ ÂÓfi˜ ÎÔ˘‚ÂÏ›Ô˘ ÂȘ ı¤ÛÈÓ °ÔÙ›ÓÈ· Û˘ÓÔÚ¢fiÌÂÓÔÓ Ì ÙÔÓ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔÓ ¶··‰¤·, ¤Ó· ¤ÙÂÚÔÓ ÂÓfi˜ ÎÔ˘‚ÂÏ›Ô˘ ÂȘ ı¤ÛÈÓ °ÔÙ›ÓÈ· Û˘ÓÔÚ¢fiÌÂÓÔÓ Ì ÙË ™ÙÚ·ÙÔ‡ ÃÚÈÛÙfiÓ˘ÌÊË, ¤ÙÂÚÔÓ fiÌÔÈÔÓ ÙÚÈÒÓ Î·‚‚·ıÒÓ ÂȘ ı¤ÛÈÓ ª·˘ÚÔˉ¿ÏÈÔÓ, Û˘ÓÔÚ‡ÂÙ·È Ì ÙÔÓ ∏Ï›·Ó ∑·‚ÔϤ·Ó, ¤ÙÂÚÔÓ ÂÓfi˜ Û˘ÓÔÈΛԢ ÂȘ ı¤ÛÈÓ ∫Ô‡ÏÔ˘‚·, ¤ÙÂÚÔÓ ÙÚÈÒÓ ÎÔ˘‚ÂÏ›ˆÓ ÂȘ ı¤ÛÈÓ ∫Ô‡Ù˙Ô˘ÚÔ, Û˘ÓÔÚ‡ÂÙ·È Ì °ÂˆÚÁ¿ÎË ªÂÓÔ˘‰¤· Î·È ¶·Ó·ÁÈÒÙË ∫·˙ÔϤ·, ¤Ó· ·ÏÒÓÈ ÂȘ ı¤ÛÈÓ ∫Ô‡ÏÔ˘‚· Ì ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹Ó ÙÔ˘, Û˘ÓÔÚ¢fiÌÂÓÔÓ Ì ¶Ô˘ÏË̤ÓÔÓ ™ÎÔ˘ÙÚ¤· Î·È ÂÌÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓ ‰‡ˆ ÌÔ˘Ú¤·˜, Ì›·Ó ÂÏ·›·Ó, Î·È ÌÈ·Ó ·ˉȿÓ, ‰ÂηÂÙ¿ ÂÏ·Èfi‰ÂÓ‰Ú· ÂȘ ı¤ÛÈÓ ª·˘ÚÔˉ¿ÏÈÔÓ» (354/1839). ∞ÎfiÌ· «ÂÓ ¯ˆÚ¿ÊÈÔÓ ÂȘ ı¤ÛÈÓ ∫Ô˘ÏÔ˘Ú¿‰ÈÎÔ˘, ÂÓÙfi˜ Ù˘ ∞ÚÂfiÔÏ˘ Î·È ÂÓfi˜ Û˘ÓÔÈΛԢ, ÂÓ¯fiÌÂÓÔÓ Î·È ÂȘ ÙÔ ·ÏÒÓÈÔÓ, Û˘ÓÔÚ‡ÂÈ ·Ó·ÙÔÏ. Ì °ÂÒÚÁÈÔÓ °ÚÔ˘ÛÔ˘˙¿ÎË, ‰˘ÙÈο Ì ª. ¡ÙÔ˘ÏÊ¿ÎÔ Î·È ·fi Ù· ÏÂ˘Ú¿ Ì ƒ¤ÌÔ Î·È ¶. ¡ÙÚ·ÁˆÓ¿ÎË, ÂÓ fiÌÔÈÔÓ ÂȘ ı¤ÛÈÓ ∫·Ù¿Ï˘Ì· ÏËÛ›ÔÓ ÂȘ ÙÔ Î·Ù¿ÛÙËÌ· ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, ÏÔ‡Ú· ηÏÔ‡ÌÂÓÔÓ, Û˘ÓÔÚ‡ÂÈ Ì °ÎÈÙ·ÚÈ¿ÓÔ˘˜, ¡. ¶··‰¿ÎÔÓ, ™Ù·‡ÚÔÓ ∫ˆÛÙ·‚¤ÏËÓ Î·È ‰ËÌfiÛÈÔÓ ‰ÚfiÌÔÓ, ÂÓ fiÌÔÈÔÓ ÌÈ·˜ ηӷ‚fi˜ ÂȘ ı¤ÛÈÓ ªÂÁ¿Ï· §Èı¿ÚÈ· ÂÓÙfi˜ Ù˘ ∞ÚÂÔfiψ˜, Û˘ÓÔÚ‡ÂÈ Ì ∞ÁÚÈÔ‰ËÌÈ¿ÓÔ˘˜, °ÎÈÙ·ÚÈ¿ÓÔ˘˜, ¡ÈÎÔÏÔ‡ ∫Ô˘Ù˙Ô˘ÏȤÚÂÓ·, ‰ËÌfiÛÈÔÓ ‰ÚfiÌÔÓ, ÂÓ fiÌÔÈÔÓ ÂÓfi˜ Û˘ÓÔÈΛԢ ÂȘ ı¤ÛÈÓ §Ô˘¯·ÚÈ·›˜, Û˘ÓÔÚ‡ÂÈ Ì ∫·Ú˘Ù˙È¿ÓÔ˘˜, °ÚËÁ. ∫Ô˘Ù˙Ô˘ÏȤÚËÓ Î·È ¡. ¶··‰¿ÎÔÓ» (362/1840). ◊ ÙÔ «ÙÔÓ ·ÁÚfiÓ ÙˆÓ Î›ÌÂÓÔÓ ÂȘ ı¤ÛÈÓ §·ÎÒÌ·Ù· ηٿ ÙÔ ‹ÌÈÛ˘, ÎÔÈÏÒÓ ‰‡Ô. ŒÓ·Ó fiÌÔÈÔÓ ÂȘ ı¤ÛÈÓ ™Ù·Ê˘Ï¿ ηٿ ÙÔ ‹ÌÈÛ˘, ÂÓfi˜ ÎÔÈÏÔ‡, ¤Ó·Ó fiÌÔÈÔÓ ÂȘ ı¤ÛÈÓ ªÂÁ¿Ï· ÏÈı¿ÚÈ· ηٿ ÙÔ ‹ÌÈÛ˘, ÎÔÈÏÒÓ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ, ¤Ó· fiÌÔÈÔÓ ÂȘ ı¤ÛÈÓ •ËÚfiϷη˜ ηٿ ÙÔ ‹ÌÈÛ˘, ÂÓfi˜ ÎÔÈÏÔ‡, ¤Ó· fiÌÔÈÔÓ ÂȘ ı¤ÛÈÓ ∫·Ï·Ì¿ÎÈ· ηٿ ÙÔ ‹ÌÈÛ˘, ‰‡Ô ÎÔÈÏÒÓ, ¤Ó·Ó fiÌÔÈÔÓ ÂȘ ı¤ÛÈÓ ¶·Ï·Èfi¯ˆÚ·Ó ηٿ ÙÔ ‹ÌÈÛ˘, ÂÓfi˜ ÎÔÈÏÔ‡, ¤Ó· fiÌÔÈÔÓ ÂȘ ı¤ÛÈÓ Ã·ÏËοÚÈ, ηٿ ÙÔ ‹ÌÈÛ˘, ÎÔÈÏÒÓ ‰‡Ô, ¤Ó·Ó fiÌÔÈÔÓ ÂȘ ı¤ÛÈÓ ƒÂÙ˙›Î· ÎÔÈÏÒÓ ¤Í, ηٿ ÙÔ ‹ÌÈÛ˘, ¤Ó· fiÌÔÈÔÓ ÂȘ ı¤ÛÈÓ ¢˘ÚfiÓ Î·Ù¿ ÙÔ ‹ÌÈÛ˘Ó, ‰˘Ô ÎÔÈÏÒÓ, ¤Ó· fiÌÔÈÔÓ, ÂȘ ı¤ÛÈÓ ™‹ÏÈÔÓ, ηٿ ÙÔ ‹ÌÈÛ˘, ÂÓfi˜ ÎÔÈÏÔ‡, ¤Ó· ÂÏ·ÈÔÂÚ›‚ÔÏÔÓ Î›ÌÂÓÔÓ ÂȘ ı¤ÛÈÓ ™·Ì·Ù¿ÎÔ˘ ηٿ ÙÔ ‹ÌÈÛ˘ Ì ÙÔ˘˜ ·˘ÙÒÓ Û˘Î¤·˜, ¤Ó· fiÌÔÈÔÓ ÙÔ ‹ÌÈÛ˘ ΛÌÂÓÔÓ ÂȘ ı¤ÛÈÓ ∫Ô˘ÏÔ˘Ú¿‰Èη Ì ٷ ÂÏ·Èfi‰ÂÓ‰Ú¿ ÙÔ˘ Î·È ‰ÂÍ·ÌÂÓ‹» (138/1841). ∂›Û˘ Ë Úԛη ÂÚÈÂÏ¿Ì‚·ÓÂ Î·È ˙Ò·, fiˆ˜ «Ì›·Ó ËÌÈfiÓ·Ó, Ì›·Ó ·ÁÂÏ¿‰·Ó,

21. ª¤ÙÚÔ ¯ˆÚËÙÈÎfiÙËÙ·˜ ‰ËÌËÙÚÈ·ÎÒÓ.


78

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÂÓ ‰·Ì¿ÏÈÔÓ, ‰‡Ô ¯Ô›ÚÔ˘˜» (226/1841), «Î·È Ù· ˙Ò· ·˘ÙÒÓ Î·Ù¿ ÙÔ ‹ÌÈÛ˘» (138/1841), «ÂÍ‹ÎÔÓÙ· ¤ÓÙ Úfi‚·Ù·...» (303/1848). √ˆÛ‰‹ÔÙ ÛÙËÓ ·ÁÚÔÙÈ΋ ÔÈÎÔÓÔÌ›· Ù˘ ¿Ó˘‰Ú˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ÙÔ˘ √ÈÙ‡ÏÔ˘ Ë Úԛη ÔÊ›ÏÂÈ Ó· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙÔ ·ÏÒÓÈ Î·È ÙËÓ ˘‰ÚÔ‰ÂÍ·ÌÂÓ‹: «¤Ó· ·ÏÒÓÈ ÂȘ ı¤ÛÈÓ ∫Ô‡ÏÔ˘‚·» (354/1839), «‹ÌÈÛ˘ ·ÏÒÓÈ ÂȘ ÕÁÈÔÓ ∏Ï›·Ó Ì ÙËÓ ÂÓ ·˘ÙÒ ËÌ›ÛÂÈ·Ó ÂÏ·›·Ó»,(327/1848), «ËÌ›ÛÂÈ·Ó ˘‰ÚÔ‰ÂÍ·ÌÂÓ‹Ó (ÎÈÛÙ¤ÚÓ·Ó)» (362/1840), «ÙËÓ ÂÓÙ·‡ı· ÎÂÈ̤ÓËÓ ÔÈΛ·Ó … Ì ÙËÓ ‰ÂÍ·ÌÂÓ‹Ó Ù˘ Î·È ÚÔ·‡ÏÈÔÓ Ù˘» (138/1841). ™ËÌ·ÓÙÈÎfi ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ Â›Ó·È ÔÈ ÔÈ˘, Û˘Ó‹ıˆ˜ Ì ÙËÓ ·˘Ï‹ ÙÔ˘˜, ÙÔÓ Î‹Ô ÙÔ˘˜, ÙÔ ÊÔ˘ÚÓfiÛÈÙÔ: ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÌfiÓÔ ÛÙÔ 1/3 ÙˆÓ ‰ÈηÈÔÚ·ÍÈÒÓ ·˘ÙÒÓ: √È ÔÈ˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È: ¢‡Ô ÛÙËÓ ∞ÚÂfiÔÏË: «Ë ÌÂÓ ¯‹Ú· ÙÔ˘ ÔÙ¤ ∞Ó·ÛÙ·Û›Ô˘ ∫Ô˘Ù˙Ô˘ÏȤÚË fiÙÈ ‰Ô‡Û· ÙËÓ ı˘Á·Ù¤Ú· Ù˘ ∞ÓÙˆÓ›·Ó ÚÔ˜ ÙÔÓ ÚËı¤ÓÙ· ∫Ô˘Ú¿ÎÔÓ ÂȘ ÓfiÌÈÌÔÓ Û‡˙˘ÁfiÓ ÙÔ˘ ηٿ ÙÔ˘˜ £Â›Ô˘˜ Î·È πÂÚÔ‡˜ ÓfiÌÔ˘˜ ·Ú·‰›‰ÂÈ ÂȘ ·˘ÙfiÓ ‰È· Úԛη Ù˘…….Ì›·Ó ÔÈΛ·Ó ÎÂÈ̤ÓËÓ ÂȘ ¶·Ï·È¿ÓÈη ÂÓÙfi˜ Ù˘ ∞ÚÂÔfiψ˜ Ì ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹Ó Ù˘, ·˘Ï‹Ó, ΋ÔÓ Î·È Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Û·Ó Î·È ¤Ó· ÊÔ˘ÚÓfiÛÈÙÔÓ ·Ú·Î›ÌÂÓÔÓ ·˘Ù‹˜, Û˘ÓÔÚ¢fiÌÂÓÔÓ Ì ¡ÈÎfiÏ·Ô Î·È °ÚËÁfiÚÈÔ ∫Ô˘Ù˙Ô˘ÏÈÂÚÈ¿ÓÔ˘˜,..» (·ÚÈı. 362/1840). ∫·È «Ô ∫Ô˘Ú¿ÎÔ˜ (§ÂÔÓٷηÓfi˜) ·ÚÚ·‚ˆÓÈ·Ûı›˜ ÂȘ ÓfiÌÈÌÔÓ Û‡˙˘ÁfiÓ ÙÔ˘ ÙËÓ ı˘Á·Ù¤Ú· ·˘ÙÒÓ (ªÈ¯·‹Ï ¢ËÌ¿ÎÔ˜, ∞ÓÙˆÓ›· •·ÓıÔ‡ ªÔ˘ÏÈÁ·Ú¿ÎË-¢ËÌ¿ÎÔ˘), ™Ù·Ì¿Ù·Ó, ·Ú·ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È Û‹ÌÂÚÔÓ ·fi ÔÈΛ·Ó ı¤ÏËÛÈÓ Î·È ÁÓÒÌËÓ ··Ú·‚›·ÛÙÔÓ Ó· ÙË ‰fiÛˆÛÈ ÂȘ ÓfiÌÈÌÔÓ Î·È ÙÂÏ›·Ó ·˘Ù‹˜ Úԛη Ù· ·ÎfiÏÔ˘ı· ÎÙ‹Ì·Ù¿ ÙˆÓ: ÙËÓ ÂÓÙ·‡ı· ÎÂÈ̤ÓËÓ ÔÈΛ·Ó ÙˆÓ Û˘ÓÔÚ¢Ô̤ÓËÓ Ì ÙËÓ ÙÔ˘ ∞ÁÚÈÔ‰ËÌÈ¿ÓÔ˘ Î·È Ì ·ÏÒÓÈÔÓ ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ ∏ÏÈÔ‡˜, Ì ÙËÓ ‰ÂÍ·ÌÂÓ‹Ó Ù˘ Î·È ÚÔ·‡ÏÈÔÓ Ù˘…» (·ÚÈı. 138/1841). ª›· ÛÙÔÓ ¶‡ÚÁÔ: «Ì›·Ó ÔÈΛ·Ó ÂÓÙfi˜ ÙÔ˘ ¯ˆÚ›Ô˘ ¶‡ÚÁÔ˘ Ì ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹Ó Ù˘» (∂˘ÛÙÚ¿ÙÈÔ˜ ÃÈÔ˘Ù¤·˜-∂ϤÓË µÔ˘ÏÈÌÂÓ¤·, ·ÚÈı. 226/1841). ª›· ÛÙËÓ ¶¿ÓÈÙÛ· :«Ì›· ÔÈΛ·Ó Ì ÙÔ Û‡ÓÔÚfiÓ Ù˘» ( °ÂÒÚÁÈÔ˜ ¶··‰¿ÎÔ˜ ÷‰È·Ú¿ÎÔ˜-∞Ú¯ÔÓÙÔ‡ •·Ú¯Ô˘Ï›ÙÛ·, ·ÚÈı. 125/1846). ª›· ÛÙÔ √›Ù˘ÏÔ: «ËÌ›ÛÂÈ·Ó ÔÈΛ·Ó Ì ÙÔ ÚÔ·‡ÏÈÔÓ ·˘Ù‹˜ Î·È Î‹ÔÓ» (•·Óıfi˜ ¶·ÌÔÓËÚ¤·˜-™Ù·Ì¿Ù· ∆˙Ô˘Ú›Ù˙·, ·ÚÈı. 303/1848). ∆ÔÓ ÂίÚËÌ·ÙÈÛÌfi ϤÔÓ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ù˘ ª¿Ó˘ ·ÔηχÙÂÈ Ë Ù¿ÛË Ó· ‰›‰ÔÓÙ·È Î·È ¯Ú‹Ì·Ù·, ÂÎÙfi˜ ·fi Ù· ˘fiÏÔÈ· ÎÈÓËÙ¿ Î·È ·Î›ÓËÙ· «Ó· ·Ú·‰ÒÛË Â›Û˘ ‰È· ÙËÓ Êı·ÚÂ›Û·Ó ÚÒÙËÓ Úԛη Ù˘ ‰Ú·¯Ì¿˜ ÙÚÈ·ÎÔÛ›·˜ ›ÎÔÛÈ» (354/1839), «Ì ÂÓÓ·ÎÔÛ›·˜ ‰Ú·¯Ì¿˜, ÂÍ ˆÓ Ù·˜ ÌÂÓ ÙÚÈ·ÎÔÛ›·˜ ¤‰ˆÛÂÓ ÂȘ ÙÔÓ °ÂÒÚÁÈÔÓ ¶. ª·ÚÈÔÏ¿ÎÔÓ Î·ıÒ˜ Î·È Ù· ·ÓˆÙ¤Úˆ ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓ· ÊÔڤ̷ٷ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÙÂÏÂÙ‹Ó ÙÔ˘ °¿ÌÔ˘ Î·È ÔÌÔÏfiÁËÛ·Ó ÂÓÒÈfiÓ ÌÔ˘ Î·È ÙˆÓ Ì·ÚÙ‡ÚˆÓ ÔÈ ™˘Ì‚·ÏÏfiÌÂÓÔÈ, Ù·˜ ‰Â ÂÍ·ÎÔÛ›·˜ ‰Ú·¯Ì¿˜ Â̤ÙÚËÛÂÓ Ô ¶·Ó·ÁÈÒÙ˘ ¢Ú·ÁÔÓ¿Î˘ ÂȘ ÙÔÓ °ÂÒÚÁÈÔÓ ¶. ª·ÚÈÔÏ¿ÎÔÓ Û‹ÌÂÚÔÓ ÂÓÒÈÔÓ ÌÔ˘» (82/1845), «ÂȘ ÌÂÙÚËÙ¿ ‰Ú·¯Ì¿˜ ‰‡Ô ¯ÈÏÈ¿‰·˜ ÂÓÙ·ÎfiÛÈ·˜, ÙËÓ ËÌ¤Ú·Ó Ù˘ ÙÂÏÂÙ‹˜ ÙÔ˘ °¿ÌÔ˘ ÙˆÓ ¯ˆÚ›˜ Ó· ÂÈʤÚË ÙËÓ ·Ú·ÌÈÎÚ‹Ó ·ÓÙ›ÛÙ·ÛÈÓ ‹ ‚Ú·‰‡ÙËÙ·» (199/1845), «¤Ï·‚ ‰È· ÚԛηÓ


¶ƒ√π∫√™Àªºø¡∞ Oπ∆À§√À (1837 - 1848)

79

·˘Ù‹˜ Ù˘ Û˘˙‡ÁÔ˘ ÙÔ˘ ·fi ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Ù˘, ‹ÙÔÈ ÙÔÓ ÂÓıÂÚfiÓ ·˘ÙÔ‡ Ã. ¢ËÌ‹ÙÚÈÔÓ ªÔ˘‰Ô‡ÚËÓ Î·È ÙËÓ ÂÓıÂÚ¿Ó ÙÔ˘ ª·Ú›·Ó ∫·Ï·ÌÔ‡ÎË, Ù¿ÏÏËÚ· ÈÛ·ÓÈο ÙÚÈ·ÎfiÛÈ·, ÂÚfiÛÊÂÚ ‰Â Î·È Ô‡ÙÔ˜ ÂȘ ÙËÓ Û‡˙˘ÁfiÓ ÙÔ˘ Ù·‡ÙËÓ ‰È· ÚÔÁ¿ÌÔ˘ ‰ˆÚÂ¿Ó Ú·ÁÌ·ÙÈο Ù¿ÏÏËÚ· ÈÛ·ÓÈο ÂηÙfiÓ Î·È ¤Ó‰Âη ÂÚ›Ô˘ ‰Ô˘Ì›·˜ ¶ÔÚÙÔÁ·Ï›·˜ Î·È ÂÓ ÛÙ·˘ÚfiÓ ¯Ú˘ÛÔ‡Ó Ù¿ÏÏËÚ· ÈÛ·ÓÈο ÂÚ›Ô˘ ‰Âη¤ÓÙÂ Î·È ÂÂȉ‹ Ù·‡ÙËÓ ÙËÓ ¯ÚËÌ·ÙÈÎ‹Ó ÚÔ›Î·Ó ˆ˜ ÚÔÁ¿ÌÔ˘ ‰ˆÚ¿ Ù˘ ‰È·ÏËÊı›Û˘» (375/1840), «ÂȘ ÔÌfiÏÔÁ· Î·È ¯Ú‹Ì·Ù· ‰‡Ô ¯ÈÏÈ¿‰·˜ ÁÚfiÛÈ· ‹ ÔÎÙ·ÎÔÛ›·˜ ‰Ú·¯Ì¿˜» (303/1848). ∞˘Ùfi ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ Î·È Ë ÛÙÂÓ·¯ÒÚÈ· Ù˘ ¶·Ó·ÁÈÒÙ·˜ ¶È¤ÚÚÔ˘ ∫Ô„¿ÊÙË «¯‹Ú· ÙÔ˘ ÔÙ¤ ∞Ó·ÛÙ·Û›Ô˘ ∫Ô˘Ù˙Ô˘ÏȤÚË fiÙÈ ‰Ô‡Û· ÙËÓ ı˘Á·Ù¤Ú· Ù˘ ∞ÓÙˆÓ›·Ó ÚÔ˜ ÙÔÓ ÚËı¤ÓÙ· ∫Ô˘Ú¿ÎÔÓ ÂȘ ÓfiÌÈÌÔÓ Û‡˙˘ÁfiÓ ÙÔ˘ ηٿ ÙÔ˘˜ £Â›Ô˘˜ Î·È πÂÚÔ‡˜ ÓfiÌÔ˘˜ ·Ú·‰›‰ÂÈ ÂȘ ·˘ÙfiÓ ‰È· Úԛη Ù˘, ηٿ ÙËÓ ÚÔÙ¤Ú·Ó ˘fiÛ¯ÂÛ›Ó Ù˘, Ì ÙÔ Ó· ÌËÓ Â˘Ú›ÛÎÂÙ·È ÂȘ ηٿÛÙ·ÛÈÓ Ó· ‰ÒÛË ÌÂÙÚËÙ¿ ÂȘ ¿ÏÏÔÓ ˆ˜ ¤‰ˆÛÂÓ Ù˘ ÚÔÙ¤Ú·˜ Ù˘ ™ÔÊԇϷ˜ Û˘˙‡ÁÔ˘ ÙÔ˘ ∞ÓÙˆÓ›Ô˘ ∫·ÛÙ·Ó¿ÎÔ˘ Ù· ÂÊÂÍ‹˜ ·Î›ÓËÙ· ÎÙ‹Ì·Ù·» (∞ÚÈı. 362/1840). ∆¤ÏÔ˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÛÙ·ıԇ̠ÛÙÔ ÚÔÈÎÔÛ‡ÌʈÓÔ ·ÚÈı. 254/1842, ÛÙÔ ÔÔ›Ô Ô ¶¤ÙÚÔ˜ ªÂÏÈÁÎÔ˘Ó¿ÎÔ˜ ˙ËÙ¿ÂÈ ·fi ÙÔÓ ·ÚÚ·‚ˆÓÈ·ÛÙÈÎfi Ù˘ ÎfiÚ˘ ÙÔ˘ ∞ÁÁÂϛӷ˜, ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ ¶Ô˘ÏËÌÂÓ¿ÎÔ, Ó· ÙÔ˘ ÂÁÁ˘Ëı› fiÙÈ «fiÛ· ·Î›ÓËÙ· Î·È ÎÈÓËÙ¿ Ú¿ÁÌ·Ù· Ù˘ ·Ôı·ÓÔ‡Û˘ Û˘˙‡ÁÔ˘ ÙÔ˘ Î·È ÌËÙÚfi˜, Ù˘ ¶·ÓÒÚÈ·˜ °È·ÓÓ›Ù˙·˜, ÂÎÔ›ËÛÂÓ ÂȘ ÙÚ›ÙÔ˘˜ ‰È ·Ó¿ÁÎËÓ Ù˘ ÔÈÎÔÁÂÓ›·˜ ÙÔ˘ ı¤ÏÂÈ Ó· Â›Ó·È ˘fi Ù˘ ı˘Á·ÙÚfi˜ ÙÔ˘ Ù·‡Ù˘ ·Î·Ù·˙‹ÙËÙÔ˜, ¿Ì· fiÔ˘ ‹ıÂÏ ÂÓËÏÈÎȈı› Î·È Ô‡Û· ÂÂȉ‹ ·˘Ù‹ ·Ó‹ÏÈÎÔ˜, ·Ú›ÛÙ·Ù·È ·ÓÙ› ·˘Ù‹˜ Ô Û‡˙˘Áfi˜ Ù˘ Î·È ÔÔ›Ô˜ ÂͤÊÚ·ÛÂÓ ÔÈÎÂÈÔıÂÏÒ˜ Î·È Â˘¯·Ú›ÛÙˆ˜ fiÙÈ ·Ó Ë Û˘˙˘Áfi˜ ÙÔ˘ ·‡ÙË ÂÓËÏÈÎȈı›۷ ıÂÏ‹ÛÂÈ Ó· ··ÈÙ‹ÛÂÈ ·Ô˙ËÌ›ˆÛÈÓ ·fi ÙÔÓ ·Ù¤Ú· Ù˘ Î·È ÂıÂÚfiÓ ÙÔ˘ ÙÔ‡ÙÔÓ ‰È· ÙËÓ ÂÎÔ›ËÛÈÓ ÙˆÓ ÌËÙÚÈÎÒÓ Ù˘ Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ, ÂÁÁ˘¿Ù·È ·˘Ùfi˜ Ó· ÙÔÓ ·Ô˙ËÌÈ› ̤¯ÚÈ ÏÂÙÔ‡ Î·È fiÙÈ ÙÔ˘ ˘fiÛ¯ÂÙ·È Ó· ÌË Ú¿ÍË Î·Ùã ·˘ÙÔ‡ Ù›ÔÙÂ Ë Û‡˙˘Áfi˜ ÙÔ˘, Ù˘ ÔÔ›·˜ ÙËÓ Û˘ÁηٿıÂÛÈÓ ¤Ï·‚ ‰ÈfiÙÈ ÙÔ Ù›ÌËÌ· ·˘ÙÒÓ Â‰·¿ÓËÛÂÓ ÂȘ ˙ˆÔıÚÔÊ‹Ó ·˘Ù‹˜ Î·È Ù˘ ÌËÙÚfi˜ Ù˘ Î·È ˘¤Ú Ù˘ „˘¯‹˜ Ù˘, ηٿ ÙÔ ÈÛ¯‡ÔÓ ¤ıÈÌÔ ÂȘ ÙËÓ ·ÙÚ›‰· ÙˆÓ, ÂÔ̤ӈ˜ Î·È ·˘Ù‹ ·ÓÂıÚ¿ÊË ÂÓٛ̈˜ Î·È ÂÂÚÈÔÈ‹ıË ÊÈÏÔÊÚfiÓˆ˜ ·fi ·˘ÙfiÓ». ∆· Ï›Á· ¤ÛÙˆ, ÏÔÈfiÓ, ·˘Ù¿ ¤ÁÁÚ·Ê· Ù˘ ÂÚÈfi‰Ô˘ 1837-1848 ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ ÙˆÓ ¢‹ÌˆÓ √ÈÙ‡ÏÔ˘, ∫·Ú˘Ô˘fiψ˜, ª·Ï¢ڛԢ §Â‡ÎÙÚÔ˘ Î·È ∫ÔÏÔ΢Óı›Ô˘ ·Ô‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó ÙËÓ ‡·ÚÍË Â›ÛËÌˆÓ ÚÔÈÎÔÛ˘ÌÊÒÓˆÓ ‹‰Ë ·fi ÙÔ 183922 Î·È ÚÔÛı¤ÙÔ˘Ó Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ-ÔÈÎÔÓÔÌÈο ÛÙÔȯ›· ÁÈ· ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ª¿Ó˘ ÙˆÓ ·Ú¯ÒÓ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·.

22. ∞ÏÂÍ¿Î˘ ∂.¶., fi.., Û. 288


80

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

Abstract The marriage contracts and the “contracts for substitution of the dowry”, that were drawn up by Itylo’s notaries, who were also magistrates, between 1837 and 1848 are kept in the General State Archives – Archives of Laconia. They provide us with important social, economic and cultural data about this area: Names, professions, places of birth for the notaries, witnesses, those giving and those receiving dowry and the contents of the dowry (clothes, houses, fields etc). These transactions give us insight into the way of the life in the small society of Itylo at the beginning of 19th century.


∆√ ª√¡√∆∞•π√ ¢π¢∞™∫∞§∂π√ ™¶∞ƒ∆∏™ (1924 - 1929) §·ÌÚÈÓ‹ ™ÎÔ‡Ú· ¢Ú ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ EȉÈ΋ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ·˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ AıËÓÒÓ

¶ÂÚ›ÏË„Ë ∏ ÂÚÁ·Û›· ·˘Ù‹ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Î·È ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ ™¿ÚÙ˘, ÙÔ ÔÔ›Ô ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÛ ηٿ ÙËÓ ÂÓÙ·ÂÙ›· 1924-1929, ÛÙo Ï·›ÛÈo Ù˘ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜ Ù˘ ¶ÔÏÈÙ›·˜ ÁÈ· Ù·¯Â›· ÂÎ·›‰Â˘ÛË ‰·ÛοψÓ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ηχ„ÂÈ Ù· ÌÂÁ¿Ï· ÎÂÓ¿ Ô˘ ›¯·Ó ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËı› ÛÙ· ‰ËÌÔÙÈο Û¯ÔÏ›· ÙˆÓ ¡¤ˆÓ ΢ڛˆ˜ ÈÚÒÓ (ª·Î‰ÔÓ›·˜-£Ú¿Î˘). ∆Ô ·Ú·¿Óˆ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô ‹Ù·Ó ¤Ó· Ôχ ηϿ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ ·ÓÒÙÂÚÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ›‰Ú˘Ì· Ô˘ ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÛ Ì ˘Ô‰ÂÈÁÌ·ÙÈÎfi ÙÚfiÔ, ¯¿ÚȘ ÛÙËÓ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ ·ÊÔÛ›ˆÛË ÙÔ˘ ¢È¢ı˘ÓÙ‹ ÙÔ˘ ªÈ¯. ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˘ ·ÏÏ¿ Î·È ÙˆÓ Â˘ÓÔ˚ÎÒÓ Â͈ÙÂÚÈÎÒÓ Û˘ÓıËÎÒÓ Ô˘ ˘‹Ú¯·Ó (ηٿÏÏËÏÔ ÎÙ‹ÚÈÔ, Î.Ï.). ∂›¯Â ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ¤Ú·Ó ·fi ÙÔ ·È‰·ÁˆÁÈÎfi Î·È ¤Ó· ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ¤ÚÁÔ, Ì ‰È¿ÊÔÚ˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ (ÁÈÔÚÙ¤˜, ÂÎı¤ÛÂȘ, Î.Ï.), ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È ¤Ù˘¯Â Ù˘ ÛÙ‹ÚÈ͢ Î·È ·Ô‰Ô¯‹˜ Ù˘ ÙÔÈ΋˜ ËÁÂÛ›·˜ Î·È ÙÔ˘ ™·ÚÙÈ·ÙÈÎÔ‡ Ï·Ô‡.

∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ∫·Ù¿ ÙËÓ ÙÚ›ÙË ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ· Ù· ı¤Ì·Ù· Ù˘ ÂÎ·›‰Â˘Û˘ ÙˆÓ ‰·ÛÎ¿ÏˆÓ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ÛÙÔ Â›ÎÂÓÙÚÔ ÙˆÓ ÂӉȷÊÂÚfiÓÙˆÓ ÙˆÓ ÈÔ ÁÓˆÛÙÒÓ ·È‰·ÁˆÁÒÓ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÂͤÊÚ·˙·Ó ÙȘ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘˜ Î·È ÚfiÙÂÈÓ·Ó Ï‡ÛÂȘ ÁÈ· ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛ‹ Ù˘. ∫·Ù¿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹ Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ηٿ ÙÔ ‰È¿ÛÙËÌ· 1924-1929, Ô˘ ·ÔÙÂÏ› Î·È Ùo ¯ÚÔÓÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ·ÚÔ‡Û·˜ ¤Ú¢ӷ˜, ·Ú·ÙËÚÂ›Ù·È ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ù˘ ÔÏ˘Ù˘›·˜ ÙˆÓ ¢È‰·ÛηÏ›ˆÓ, Ù˘ ·Ú¿ÏÏËÏ˘ ‰ËÏ·‰‹ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ‰È·ÊfiÚˆÓ Ù‡ˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ È‰Ú˘Ì¿ÙˆÓ, Ù· ÔÔ›· ›¯·Ó ÙËÓ Â˘ı‡ÓË Ù˘ ÚÔ·Ú·Û΢‹˜ ÙˆÓ ˘Ô„ËÊ›ˆÓ Ó· ·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ‰È‰·ÛηÏÈÎfi Â¿ÁÁÂÏÌ·. ∆‡Ô˜ ¢È‰·ÛηÏ›ˆÓ ‹Ù·Ó Î·È Ù· ªÔÓÔÙ¿ÍÈ·, Ù· ÔÔ›· ȉڇıËηÓ,1 ÙÔÓ πÔ‡ÏÈÔ

1. ¡.¢. 27-7-1923, «ÂÚ› ȉڇÛˆ˜ ªÔÓÔÙ·Í›ˆÓ ¢È‰·ÛηÏ›ˆÓ», º.∂.∫. 217/6-8-1923, Ù‡¯. ∞′. ¶Ú¤ÂÈ Ó· ·Ó·ÊÂÚı› fiÙÈ ªÔÓÔÙ¿ÍÈ· ¢È‰·ÛηÏ›· ›¯·Ó ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ, ÌÂÙ¿ ·fi ÂÈÛ‹ÁËÛË ÙÔ˘ °ÏËÓÔ‡, ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿, ηٿ ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ¤ÙÔ˜ 1913-1914. ∏ ıÂÛÌÔı¤ÙËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÙfiÙ ÚÔοÏÂ-


82

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÙÔ˘ 1923, Ì ÛÎÔfi ÔÈ ·fiÊÔÈÙÔ› ÙÔ˘˜ Ó· ηχ„Ô˘Ó Ù· ÌÂÁ¿Ï· ÎÂÓ¿ Ô˘ ˘‹Ú¯·Ó ÛÙ· ‰ËÌÔÙÈο Û¯ÔÏ›· ÙˆÓ ¡¤ˆÓ ΢ڛˆ˜ ÈÚÒÓ.2 √ ˘Ô˘ÚÁfi˜ ¶·È‰Â›·˜ ∫. °fiÓÙÈη˜ ÛÙËÓ ÂÈÛËÁËÙÈ΋ ¤ÎıÂÛË ÙÔ˘ È‰Ú˘ÙÈÎÔ‡ ÓÔÌÔۯ‰›Ô˘ ÂÈÛ‹Ì·Ó ÙËÓ ¿ÌÂÛË ·Ó¿ÁÎË ›‰Ú˘Û˘ ÙˆÓ ¢È‰·ÛηÏ›ˆÓ ·˘ÙÒÓ ÂÂȉ‹ 1200 Û¯ÔÏ›·, ΢ڛˆ˜ Ù˘ ª·Î‰ÔÓ›·˜ ·Ú¤ÌÂÈÓ·Ó ÎÏÂÈÛÙ¿ ÂÓÒ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ·fi 1500 ‰¿ÛηÏÔÈ ‹Ù·Ó ·Ï¿ ·fiÊÔÈÙÔÈ ∞′ Ù¿Í˘ °˘ÌÓ·Û›Ô˘ ‹ °′ Ù¿Í˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ ™¯ÔÏ›Ԣ3 ÎÈ ·˘Ùfi ÁÈ·Ù›, Ë ¶ÔÏÈÙ›·, ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÚÔÛ¿ÚÙËÛË ÙˆÓ ¡¤ˆÓ ÈÚÒÓ, ·Ó·ÁοÛıËΠӷ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ ÙÔ Ô͇ ·˘Ùfi Úfi‚ÏËÌ· Ì ÙÔ ‰ÈÔÚÈÛÌfi ‰·ÛÎ¿ÏˆÓ ÌÂÈˆÌ¤ÓˆÓ ÚÔÛfiÓÙˆÓ ˆ˜ ÚÔÛˆÚÈÓÒÓ.4 ∂›Û˘, ·Ó·ÁοÛıËΠӷ ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂÈ ÛÙËÓ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ÙˆÓ ‰·ÛÎ¿ÏˆÓ Ô˘ ˘ËÚÂÙÔ‡Û·Ó Â› ÙÔ˘ÚÎÔÎÚ·Ù›·˜, ÛÙȘ ·ÂÏ¢ıÂÚˆı›Û˜ ¡¤Â˜ ÃÒÚ˜, ηıÒ˜ Î·È ÙˆÓ ‰·ÛÎ¿ÏˆÓ Ô˘ Î·Ù¤Ê˘Á·Ó ÛÙËÓ ÂχıÂÚË ·ÙÚ›‰· ÌÂÙ¿ ÙËÓ ªÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈ΋ ηٷÛÙÚÔÊ‹ Î·È ÙËÓ ÂÎΤӈÛË Ù˘ ∞Ó·ÙÔÏÈ΋˜ £Ú¿Î˘, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ «ÔÈÎÈÏ›·…·ÌÌÂÁ›ÛÙË ÛÙÔ ‰È‰·ÎÙÈÎfi ÚÔÛˆÈÎfi Ù˘ ‰ËÌÔÙÈ΋˜ ÂÎ·È‰Â‡Ûˆ˜».5 ™Ù· ªÔÓÔÙ¿ÍÈ· ¢È‰·ÛηÏ›· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÂÁÁÚ·ÊÔ‡Ó ·fiÊÔÈÙÔÈ °˘ÌÓ·Û›Ô˘ ‹ ¶Ú·ÎÙÈÎÔ‡ §˘Î›Ԣ Û ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ٷ ¶ÔÏ˘Ù¿ÍÈ·, ÛÙ· ÔÔ›· ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÂÁÁÚ¿ÊÔÓÙ·Ó ÚÈÓ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛ·Ó ÙȘ Á˘ÌÓ·ÛȷΤ˜ ÙÔ˘˜ ÛÔ˘‰¤˜. √È Ì·ıËÙ¤˜ ÙˆÓ ªÔÓÔÙ¿ÍÈˆÓ ¢È‰·ÛηÏ›ˆÓ, ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ÊÔ›ÙËÛ‹˜ ÙÔ˘˜, ÌÈÛıÔ‰ÔÙÔ‡ÓÙ·Ó Ì ¤Ó· ›‰Ô˜ ˘ÔÙÚÔÊ›·˜ Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯԇÛ ÛÙȘ ·Ô‰Ô¯¤˜ ÙÔ˘ «ÚÔÛˆÚÈÓÔ‡ ‰ËÌԉȉ·ÛοÏÔ˘»,6 ÂÓÒ Â›¯·Ó ˘Ô¯Ú¤ˆÛË ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·ÔÊÔ›ÙËÛ‹ ÙÔ˘˜ Ó· ˘ËÚÂÙ‹ÛÔ˘Ó ˆ˜ ‰¿ÛηÏÔÈ Û ۯÔÏ›· ÙˆÓ ¡¤ˆÓ ÈÚÒÓ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ Â› ÙÚÈÂÙ›·. ∞fi ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ¤ÙÔ˜ 1926-1927 Ë ˘Ô¯Ú¤ˆÛË ·˘Ù‹ ¤·˘Û ӷ ÈÛ¯‡ÂÈ, ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·fiÊÔÈÙÔ˘˜ ÙˆÓ ªÔÓÔÙ¿ÍÈˆÓ ¢È‰·ÛηÏ›ˆÓ Ù˘ ¶·Ï·È¿˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ Î·È ÙˆÓ ¡ËÛÈÒÓ, ÂÓÒ ‰ÂÓ Î·Ù·‚¿ÏÏÔÓÙ·Ó

2.

3.

4. 5.

6.

¤ÓÙÔÓ˜ ·ÓÙȉڿÛÂȘ (΢ڛˆ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ·ÔÊÔ›ÙˆÓ Á˘ÌÓ·Û›Ô˘), ÔÈ Ôԛ˜ ·Ó¿ÁÎ·Û·Ó ÙÔ °ÏËÓfi Ó· Ù· ˘ÂÚ·ÛÈÛı› Ì ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ¿ÚıÚˆÓ (°ÏËÓfi˜ ¢., Õ·ÓÙ·, ÙfiÌ. µ′: 1910-1914, ∞ı‹Ó·, £Â̤ÏÈÔ 1983, Û.165-182). ∆· ªÔÓÔÙ¿ÍÈ· ¢È‰·ÛηÏ›· ȉڇıËηÓ, ·Ì¤Ûˆ˜ ÌÂÙ¿ ÙË ÛÙ·ıÂÚÔÔ›ËÛË ÙˆÓ Û˘ÓfiÚˆÓ Ù˘ ¯ÒÚ·˜ Ì ÙË ™˘Óı‹ÎË Ù˘ §ˆ˙¿ÓÓ˘ (24-7-1923), ÌÂÙ¿ ·fi ¤ÎıÂÛË ÂȉÈ΋˜ ÂÈÙÚÔ‹˜, ÛÙËÓ ÔÔ›· Ë ∂·Ó·ÛÙ·ÙÈ΋ ∫˘‚¤ÚÓËÛË (°ÔÓ·Ù¿-¶Ï·ÛÙ‹Ú·) ›¯Â ·Ó·ı¤ÛÂÈ ÙË ÌÂϤÙË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ˙ËÙËÌ¿ÙˆÓ Ù˘ ¯ÒÚ·˜. ªÂ ÙËÓ ¤ÎıÂÛË Ù˘ ∂ÈÙÚÔ‹˜ ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·Ó, ·ÎfiÌË, Ë Â·Ó·ÊÔÚ¿ Ù˘ ‰ËÌÔÙÈ΋˜ ÁÏÒÛÛ·˜ ÛÙȘ ‰‡Ô ÚÒÙ˜ Ù¿ÍÂȘ ÙÔ˘ ¢ËÌÔÙÈÎÔ‡ ™¯ÔÏ›Ԣ, Ë Û˘ÁÁÚ·Ê‹ ‚ÔËıËÙÈÎÒÓ Î·È Ô‰ËÁËÙÈÎÒÓ ‚È‚Ï›ˆÓ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ‰·ÛοÏÔ˘˜ Î.¿. (∞ÓÙˆÓ›Ô˘ Ã., ∏ ÂÎ·›‰Â˘ÛË ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ‰·ÛÎ¿ÏˆÓ (1828-2000), ∞ı‹Ó·, ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù· 2002, Û.65). ∞ÈÙÈÔÏÔÁÈ΋ ¤ÎıÂÛȘ Î·È ¡.¢. ÂÚ› ªÔÓÔÙ¿ÍÈˆÓ ¢È‰·ÛηÏ›ˆÓ, ÛÙÔ ÂÚ. ∂ÚÁ·Û›·, ÙfiÌ. ∞′, Ù‡¯. 1/15-9-1923, ÛÛ. 21,22. √ ˘Ô˘ÚÁfi˜ ¢ÂÏÈÛÙ› Ó· Ï˘ı› ÙÔ Ô͇ ·˘Ùfi Úfi‚ÏËÌ· Ì ÙËÓ Ù·¯‡Ú˘ıÌË ÂÎ·›‰Â˘ÛË ‰·ÛÎ¿ÏˆÓ ‰ÂÓ ·‡ÂÈ fï˜ Ó· ıˆÚ› ˆ˜ ·ÓÂ·Ú΋ ÙË ÌÔÓÔÂÙ‹ ÊÔ›ÙËÛË ÁÈ· ÙÔÓ « ηÏfiÓ Î·Ù·ÚÙÈÛÌfiÓ ÙÔ˘ ¢È‰·ÛοÏÔ˘ », Ô ÔÔ›Ô˜ ÌÔÚ› Ó· «ÂÈÙ¢¯ı‹ ÌfiÓÔÓ ‰È· ηÏÒ˜ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓˆÓ ÔÏ˘Ù·Í›ˆÓ ¢È‰·ÛηÏ›ˆÓ». °È· ÙË ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ‰·ÛÎ¿ÏˆÓ ÙˆÓ ¡¤ˆÓ ÈÚÒÓ, ‚Ï. ÂÚ. ∂ÚÁ·Û›·, ÙfiÌ.∞′, Ù. 3/15-10-1923, Û. 49. ∞fiÛ·ÛÌ· °ÂÓÈ΋˜ ∂ÈÛËÁËÙÈ΋˜ ŒÎıÂÛ˘ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ¡ÔÌÔۯ‰›ˆÓ 1929 ÛÙÔ ªÔ˘˙¿Î˘ ™.∆˙‹Î·˜ ÃÚ., ∏ ηٿÚÙÈÛË ÙˆÓ ¢È‰·ÛοψÓ, ¢È‰·ÛηÏÈÛÛÒÓ Î·È ¡ËÈ·ÁˆÁÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·. ∏ ÂÚ›Ô‰Ô˜ ÙˆÓ ¢È‰·ÛηÏ›ˆÓ, 1834-1933, ∞ı‹Ó·, Gutenberg, 1996, Û.638. µÏ. Â›Û˘ ∞ÓÙˆÓ›Ô˘ ÃÚ., fi.. Û. 66. ¡.¢. 27-7-1923, «ÂÚ› ȉڇÛˆ˜…», fi.., ¿ÚıÚÔ, ·Ú 4.


T√ M√¡√∆∞•π√ ¢π¢∞™∫∞§∂π√ ™¶∞ƒ∆∏™ (1924 - 1929)

83

Û’ ·˘ÙÔ‡˜ Î·È ÔÈ ÚÔ·Ó·ÊÂÚı›Û˜ ·Ô‰Ô¯¤˜.7 ∆· ·Ú·¿Óˆ ¢È‰·ÛηÏ›· ȉڇÔÓÙ·Ó Û fiÏÂȘ, fiÔ˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Û Ï‹Ú˜ °˘ÌÓ¿ÛÈÔ ‹ ¶Ú·ÎÙÈÎfi §‡ÎÂÈÔ ‹ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô ¢ËÌÔÙÈ΋˜ ∂Î·›‰Â˘Û˘, ÚÔÊ·ÓÒ˜ ÁÈ· Ó· ‰È¢ÎÔχÓÂÙ·È Ë ÚÔۤϢÛË ÙˆÓ ÂӉȷÊÂÚfiÌÂÓˆÓ Ì·ıËÙÒÓ. ∫¿ı ª¿ÈÔ, Ì Ú¿ÍË ÙÔ˘ ÀÔ˘ÚÁÔ‡ ¶·È‰Â›·˜, ÌÂÙ¿ ·fi ÚfiÙ·ÛË ÙÔ˘ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ™˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘, ηıÔÚÈ˙fiÙ·Ó Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ªÔÓÔÙ¿ÍÈˆÓ ¢È‰·ÛηÏ›ˆÓ Ô˘ ı· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Û ηٿ ÙÔ ÂfiÌÂÓÔ Û¯ÔÏÈÎfi ¤ÙÔ˜ ηıÒ˜ Î·È Ë ¤‰Ú· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘˜, Ë ÔÔ›· fï˜ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ÛÙËÓ ›‰È· fiÏË ¤Ú·Ó Ù˘ ÂÓÙ·ÂÙ›·˜. ∏ Ú‡ıÌÈÛË ·˘Ù‹ ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÙÔÓ ÚÔÛˆÚÈÓfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙˆÓ ·Ú·¿Óˆ ¢È‰·ÛηÏ›ˆÓ. ŒÓ· ·fi Ù· ªÔÓÔÙ¿ÍÈ· ¢È‰·ÛηÏ›· Â›Ó·È Î·È ÙÔ ˘fi ¤Ú¢ӷ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ›‰Ú˘Ì·, ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ı· ÚÔÛ·ı‹Ûˆ Ó· ÚÔÛÂÁÁ›Ûˆ ̤۷: ·) ·fi ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ ¢È¢ı˘ÓÙ‹ ÙÔ˘ ªÈ¯. ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˘ ∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔÓ ¢È‰·ÛηÏ›ÔÓ ™¿ÚÙ˘ Î·È Ë ‰ËÌԉȉ·ÛηÏÈ΋ ÌfiÚʈÛȘ, ÙÔ ÔÔ›Ô Â›¯Â ÂΉÔı› ˆ˜ ÂÂÙËÚ›‰· ÙÔ˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ, ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÂÙÒÓ 1925-26 Î·È 1926-27 ‚) ·fi ¤ÁÁڷʘ Î·È ÚÔÊÔÚÈΤ˜ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ Î·È ·Ó·ÌÓ‹ÛÂȘ ÙÚÈÒÓ ÛÔ˘‰·ÛÙÒÓ ÙÔ˘, ÙˆÓ ∂. ∫·ÊÂÓÙ˙‹, ∏Ï. ¶··ı·Ó·ÛfiÔ˘ÏÔ˘ Î·È ∞ÈÎ.™ÙÚ·Ù¿ÎÔ˘-ª¤ÁÁÔ˘, Á) ·fi ÙÔ Û¯ÂÙÈÎfi ÓÔÌÔıÂÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Î·È ‰) ·fi ÙËÓ ˘¿Ú¯Ô˘Û· ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·. ∏ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ ÌÔ˘ ÁÈ· ·Ó·˙‹ÙËÛË ÂÚÈÛÛfiÙÂÚˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ, ̤ۈ ÙÔ˘ ÙÔÈÎÔ‡ ∆‡Ô˘ Ù˘ ÂÚÈfi‰Ô˘ ÂΛӢ, Ì ÂÈÙfiÈ· Â›ÛÎÂ„Ë ÛÙË µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË Ù˘ ™¿ÚÙ˘, ÙËÓ ∂ıÓÈ΋ µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË Ù˘ ∞ı‹Ó·˜ Î·È ÙË µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË Ù˘ µÔ˘Ï‹˜ ‰ÂÓ ·¤‰ˆÛ ȉȷ›ÙÂÚÔ˘˜ ηÚÔ‡˜.8 ∂›Û˘ ‰ÂÓ ÌfiÚÂÛ· Ó· ÂÓÙÔ›Ûˆ ÙÔ ∞Ú¯Â›Ô ÙÔ˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ (¶Ú·ÎÙÈο ™˘ÏÏfiÁÔ˘ ∫·ıËÁËÙÒÓ, ª·ıËÙÔÏfiÁÈÔ, Î.Ï.), ·fi Ù· ÔÔ›· ı· ·ÓÙÏÔ‡Û·Ì ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÛÙÔȯ›·, ȉȷ›ÙÂÚ· ÁÈ· ÙÔÓ ÚÒÙÔ ¯ÚfiÓÔ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ, ˘fi ÙË ‰È‡ı˘ÓÛË ÙÔ˘ ∫Ï. ∫Ô˘Ì·ÓÙ·Ú¿ÎË. °È’ ·˘Ùfi ıˆÚÒ fiÙÈ ¤¯ÂÈ È‰È·›ÙÂÚË ·Í›· ÙÔ ÚÔ·Ó·ÊÂÚı¤Ó ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ ªÈ¯. ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˘, ¯ˆÚ›˜ ÙÔ ÔÔ›Ô ÂÏ¿¯ÈÛÙ· ı· ÁÓˆÚ›˙·Ì ÁÈ· ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ‚Ú·¯‡‚ÈÔ˘ ·ÏÏ¿ ˘Ô‰ÂÈÁÌ·ÙÈÎÔ‡ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ Ù˘ ™¿ÚÙ˘.

∏ ›‰Ú˘ÛË ÙÔ˘ ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ ™¿ÚÙ˘ Î·È ÙÔ Ì·ıËÙÈÎfi ‰˘Ó·ÌÈÎfi ÙÔ˘ ∆Ô ª¿˚Ô ÙÔ˘ 1924, ¤Ó· ¯ÚfiÓÔ ‰ËÏ·‰‹ ÌÂÙ¿ ÙË ıÂÛÌÔı¤ÙËÛË ÙˆÓ ªÔÓÔÙ¿ÍÈˆÓ ¢È‰·ÛηÏ›ˆÓ, Ì ¢È¿Ù·ÁÌ· Ô˘ ˘ÔÁÚ¿ÊÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ÚÒÙÔ ¶Úfi‰ÚÔ Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ ¢ËÌÔÎÚ·Ù›·˜9 ¶·‡ÏÔ ∫Ô˘ÓÙÔ˘ÚÈÒÙË Î·È ÙÔÓ «ÚÒÙÔ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎfi»

7. ¶.¢. 10-3-1926, «ÂÚ› ηıÔÚÈÛÌÔ‡ ¤‰Ú·˜ ÙÔ˘ ªÔÓÔÙ·Í›Ô˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ ∞ıËÓÒÓ…», º.∂.∫. 97/18-3-1926, ¿ÚıÚÔ 1. 8. ∞fi ÙÔÓ ÙÔÈÎfi ∆‡Ô Ù˘ ÂÍÂÙ·˙fiÌÂÓ˘ ÂÚÈfi‰Ô˘ ÂÓÙfiÈÛ· ÙËÓ ÂÊËÌÂÚ›‰· ¶·ÏϷΈÓÈ΋ ÙÔ˘ ¤ÙÔ˘˜ (‚) 1926-1927 Î·È ÏËÛȤÛÙÂÚ· ÚÔ˜ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹ Ù· ™·ÚÙÈ·ÙÈο ¡¤· ÙÔ˘ ¤ÙÔ˘˜ (∞) 1934-. 9. ªÂÙ¿ ÙȘ ÂÎÏÔÁ¤˜ Ù˘ 16˘ ¢ÂÎÂÌ‚Ú›Ô˘ 1923, ÛÙȘ Ôԛ˜ ‹Ú·Ó ÙËÓ ÏÂÈÔ„ËÊ›· ÔÈ µÂÓÈ˙ÂÏÈÎÔ› Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ °ÂÒÚÁÈÔ˜ ÂÁηٷÏ›ÂÈ ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ÎÈ Ô ¡·‡·Ú¯Ô˜ ∫Ô˘ÓÙÔ˘ÚÈÒÙ˘ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÙËÓ


84

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

˘Ô˘ÚÁfi ∂ÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÒÓ Î·È ¢ËÌÔÛ›·˜ ∂Î·È‰Â‡Ûˆ˜ πˆ¿ÓÓË §˘ÌÂÚfiÔ˘ÏÔ ÚÔÛÙ›ıÂÓÙ·È ÛÙ· ‹‰Ë ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡ÓÙ· ¤ÍÈ ªÔÓÔÙ¿ÍÈ· ¢È‰·ÛηÏ›· Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ¿ÏÏ· ‰‡Ô, Ù˘ ª˘ÙÈÏ‹Ó˘ Î·È Ù˘ ™¿ÚÙ˘.10 ∏ ›‰Ú˘ÛË ÙÔ˘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˘ –ÁÈ·Ù› ÂÚ› ›‰Ú˘Û˘ ÚfiÎÂÈÙ·È Î·È fi¯È ÂÚ› ÌÂÙ·ÊÔÚ¿˜, fiˆ˜ ¿ÏÏÔÙ ›¯Â ·Ó·ÊÂÚı›11– ·Ô‰›‰ÂÙ·È ÛÙÔÓ ÚÔ·Ó·ÊÂÚı¤ÓÙ· §¿ÎˆÓ· ˘Ô˘ÚÁfi,12 Ô ÔÔ›Ô˜ ‹Ù·Ó ̤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ √Ì›ÏÔ˘ Î·È ·Û·˙fiÙ·Ó ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ¿ ÙÔ˘. ∏ ÂÈÏÔÁ‹ ÙÔ˘ ÛÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ˘Ô˘ÚÁÔ‡ ¶·È‰Â›·˜ ¯·ÈÚÂÙ›ÛÙËΠ̠ȉȷ›ÙÂÚË ¯·Ú¿ ·fi ÙÔ ‰È‰·ÛηÏÈÎfi ÎfiÛÌÔ Î·È ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ ÚÔÛ‰Ô˘ ÁÈ· ÚÔԉ¢ÙÈΤ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙËÓ ÂÎ·›‰Â˘ÛË Â› ÙˆÓ ËÌÂÚÒÓ ÙÔ˘.13 ŒÙÛÈ Î·È ÛÙËÓ ÚÔÎÂÈ̤ÓË ÂÚ›ÙˆÛË ÂȂ‚·ÈÒÓÂÙ·È Ë ¿Ô„Ë ÙÔ˘ ηıÔÚÈÛÙÈÎÔ‡ ÚfiÏÔ˘ Ô˘ ·›˙ÂÈ Ô ÙÔÈÎfi˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ·˜ ÛÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ Ù˘ ¤‰Ú·˜ ÂÓfi˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ȉڇ̷ÙÔ˜. ∏ ›‰Ú˘ÛË ÙÔ˘ ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ ™¿ÚÙ˘ ıˆÚÂ›Ù·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Â›Ù¢ÁÌ· ÁÈ·Ù› ηٿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÂΛÓË ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Û·Ó ‹‰Ë ¿ÏÏ· ‰‡Ô ¢È‰·ÛηÏ›·, ÙÔ ∆ÚÈÙ¿ÍÈÔ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô ∆ÚÈfiψ˜ Î·È ÙÔ ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô ¶‡ÚÁÔ˘. ∆Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô Ì¿ÏÈÛÙ·, ηٿ ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ¤ÙÔ˜ 1924-1925, ›¯Â ‰È·ÈÚÂı› Û ‰‡Ô ∆Ì‹Ì·Ù·, ÏfiÁˆ Ù˘ ÌÂÁ¿Ï˘ ÚÔÛ¤Ï¢Û˘ Ì·ıËÙÒÓ,14 Ê·ÈÓfiÌÂ-

10.

11. 12.

13. 14.

·ÓÙÈ‚·ÛÈÏ›·. √ µÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ Ô˘ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ˘¤Ú Ù˘ ·‚·Û›Ï¢Ù˘ ¢ËÌÔÎÚ·Ù›·˜, ÚÔÛ¿ıËÛÂ, Í·Ó··›ÚÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÂÍÔ˘Û›·, Ó’ ·Ó·‚¿ÏÂÈ ÙË Ï‡ÛË ÙÔ˘ ηıÂÛÙˆÙÈÎÔ‡ ˙ËÙ‹Ì·ÙÔ˜, ·ÏÏ¿ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙË ÛÙ·ıÂÚ‹ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈ΋ ·ÓÙÈÔϛ٢ÛË Ô˘ ›¯Â ˆ˜ ËÁ¤ÙË Ù˘ ÙÔÓ ¶··Ó·ÛÙ·Û›Ô˘ ·Ó·ÁοÛıËΠӷ ˘Ô¯ˆÚ‹ÛÂÈ. √ ¶··Ó·ÛÙ·Û›Ô˘ Û¯ËÌ¿ÙÈÛ Ӥ· ∫˘‚¤ÚÓËÛË Î·È Ë µÔ˘Ï‹ ÛÙȘ 25-31924 ΋ڢÍ ÙËÓ ÚÒÙË ∂ÏÏËÓÈ΋ ¢ËÌÔÎÚ·Ù›·, Ì ÚÒÙÔ ¶Úfi‰ÚÔ ÙÔÓ ·ÓÙÈ‚·ÛÈÏÈ¿ ∫Ô˘ÓÙÔ˘ÚÈÒÙË ÂÓÒ ÙÔ ‰ËÌÔ„‹ÊÈÛÌ· ÙÔ˘ ∞ÚÈÏ›Ô˘ ¤‰ˆÛ ÛÙÔ Ó¤Ô Î·ıÂÛÙÒ˜ Ù· ‰‡Ô ÙÚ›Ù· ÙˆÓ „‹ÊˆÓ (¡. ™‚ÔÚÒÓÔ˜, ∂ÈÛÎfiËÛË Ù˘ ¡ÂÔÂÏÏËÓÈ΋˜ πÛÙÔÚ›·˜, £Â̤ÏÈÔ, 1976, Û.127). ¶.¢. 30-5-1924, « ÂÚ› ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ Î.Ï. ªÔÓÔÙ·Í›ˆÓ ¢È‰·ÛηÏ›ˆÓ», º.∂.∫. 143, Ù‡¯. ∞′. ªÂ ÙÔ ›‰ÈÔ ‰È¿Ù·ÁÌ· ›¯Â ÚÔ‚ÏÂÊı› Ë Û˘Ó¤¯ÈÛË Ù˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙˆÓ ˘fiÏÔÈˆÓ ¤ÍÈ ÌÔÓÔÙ¿ÍÈˆÓ ‰È‰·ÛηÏ›ˆÓ ∫·ÛÙÔÚÈ¿˜, πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ, ¶‡ÚÁÔ˘, ÷ӛˆÓ, ∞ıËÓÒÓ Î·È ™ÂÚÚÒÓ. ∏ ¤‰Ú· ÙÔ˘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˘ ›¯Â ÌÂÙ·ÙÂı›, ÁÈ· ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ¤ÙÔ˜ 1924-1925, ÛÙËÓ ∞ÏÂÍ·Ó‰ÚÔ‡ÔÏË. §¤Ê·˜ ÃÚ., πÛÙÔÚ›· Ù˘ ∂Î·È‰Â‡Ûˆ˜, ∞ı‹Ó·, √.∂.™.µ., 1943, Û. 240. √ πˆ¿ÓÓ˘ §˘ÌÂÚfiÔ˘ÏÔ˜ ›¯Â ÁÂÓÓËı› ÛÙË ™¿ÚÙË ÙÔ 1874, ÛÔ‡‰·Û ȷÙÚÈ΋ ÛÙÔ ¶·Ú›ÛÈ Î·È ‰›‰·Í ¶·ıÔÏÔÁ›· ÛÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ Ù˘ ∞ı‹Ó·˜ Â› ‰¤Î· ¯ÚfiÓÈ·. ◊Ù·Ó È‰Ú˘ÙÈÎfi ̤ÏÔ˜ Ù˘ ¶ÔÏÈÙÈ΋˜ √Ì¿‰·˜ ÙˆÓ ∫ÔÈÓˆÓÈÔÏfiÁˆÓ Î·È ¤ÁÈÓ ÀÔ˘ÚÁfi˜ ¶·È‰Â›·˜ ÛÙËÓ ∫˘‚¤ÚÓËÛË ¶··Ó·ÛÙ·Û›Ô˘. ∂› Ù˘ ˘Ô˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘ (·fi 12 ª·ÚÙ›Ô˘ 1924 ¤ˆ˜ 25 πÔ˘Ï›Ô˘ 1924), ηٷ٤ıËΠۯ¤‰ÈÔ ÛÙË µÔ˘Ï‹ ÁÈ· ›‰Ú˘ÛË ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ Ù˘ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢ Î·È ıÂÛÌÔıÂÙ‹ıËÎÂ Ë ÌÂÙÂÎ·›‰Â˘ÛË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÒÓ Ù˘ ª¤Û˘ ∂Î·›‰Â˘Û˘ ÛÙÔ Â͈ÙÂÚÈÎfi Ì ÎÚ·ÙÈΤ˜ ˘ÔÙÚÔʛ˜ (∂. ∫·ÊÂÓÙ˙‹, «∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô ™¿ÚÙ˘. ∞Ó·ÌÓ‹ÛÂȘ ÂÓfi˜ ™Ô˘‰·ÛÙ‹», ÂÚ. §·ÎˆÓÈο, ∞ı‹Ó·, ¤ÙÔ˜ ∫∂′, ¡Ô¤Ì‚ÚÈÔ˜-¢ÂΤ̂ÚÈÔ˜ 1987, Ù‡¯. 135, Û. 27). ¶ÂÚ. ∂ÚÁ·Û›·, ÙfiÌ. ∞′, Ù‡¯.11-12/15-30 ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘ 1924, Û. 274. ¶.¢. 22 /10/1924 «ÂÚ› ‰È·ÈÚ¤Ûˆ˜ ‰È‰·ÛηÏ›ˆÓ Î.Ï.», º.∂.∫. 271/30-10-1924. ™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÛÙȘ ÂÈÛ·ÁˆÁÈΤ˜ ÂÍÂÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ª.¢. ¶‡ÚÁÔ˘ ›¯·Ó ÚÔÛ¤ÏıÂÈ Î·È ÂÈÙ‡¯ÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ·fi 90 Ì·ıËÙ¤˜, ÂÓÒ ·fi ÙÔ È‰Ú˘ÙÈÎfi ‰È¿Ù·ÁÌ· Ô ÚÔ‚ÏÂfiÌÂÓÔ˜ ·ÓÒÙÂÚÔ˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÁÈ· ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÂÓfi˜ ªÔÓÔÙ·Í›Ô˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ ‹Ù·Ó Ô ·ÚÈıÌfi˜ Û·Ú¿ÓÙ· (30 ·ÁfiÚÈ· Î·È 10 ÎÔÚ›ÙÛÈ·). √ È‰Ú˘ÙÈÎfi˜ ÓfiÌÔ˜ ÚÔ¤‚ÏÂ ˆ˜ ··Ú·›ÙËÙË ÚÔ¸fiıÂÛË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÂÓfi˜ ª.¢. ÙËÓ ÂÁÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ 10 Ì·ıËÙÒÓ, ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÙÔ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô ÌÔÚÔ‡Û ӷ Û˘Á¯ˆÓ¢ı› Ì ¿ÏÏÔ ‹ Ó· ηٷÚ-


T√ M√¡√∆∞•π√ ¢π¢∞™∫∞§∂π√ ™¶∞ƒ∆∏™ (1924 - 1929)

85

ÓÔ Ô˘ ·Ú·ÙËÚÂ›Ù·È Û fiÏ· Ù· ªÔÓÔÙ¿ÍÈ· ¢È‰·ÛηÏ›·.15 ™ÙÔ ª.¢. ™¿ÚÙ˘, ηٿ ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ¤ÙÔ˜ 1925-1926 ›¯·Ó ˘Ô‚ÏËı› 130 ·ÈÙ‹ÛÂȘ, ÚÔÛ‹Ïı·Ó Î·È ¤Ï·‚·Ó ̤ÚÔ˜ ÛÙȘ ÂÍÂÙ¿ÛÂȘ 117 Ì·ıËÙ¤˜, ·fi ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ¤Ù˘¯·Ó 90, ·ÚÈıÌfi˜ Ô˘ ‰ÈηÈÔÏÔÁÔ‡Û οÏÏÈÛÙ· ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Î·È ‰Â‡ÙÂÚÔ˘ ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜. ¶ÚÔÙÈÌ‹ıËΠfï˜ ÁÈ· ÏfiÁÔ˘˜ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜ Ó· ·˘ÍËı› Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ÂÁÁÚ·ÊfiÌÂÓˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Û 60 (40 ·ÁfiÚÈ· Î·È 20 ÎÔÚ›ÙÛÈ·), ÂÓÒ ÔÈ ˘fiÏÔÈÔÈ ÂÈÙ˘¯fiÓÙ˜ ·Ú·¤ÌÊıËÎ·Ó ÁÈ· Ó· ÂÁÁÚ·ÊÔ‡Ó ÛÙ· ª.¢. Ù˘ ª˘ÙÈÏ‹Ó˘ Î·È Ù˘ ∞ı‹Ó·˜. ∞ÏÏ¿ Î·È Î·Ù¿ ÙËÓ ÂfiÌÂÓË Û¯ÔÏÈ΋ ¯ÚÔÓÈ¿, ÙÔ 1926-1927, ˘‹ÚÍ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÚÔۤϢÛË Ì·ıËÙÒÓ ÛÙÔ ª.¢. ™¿ÚÙ˘ Î·È ÁÚ¿ÊÙËÎ·Ó ÙÂÏÈο 60 Ì·ıËÙ¤˜ (44 ·ÁfiÚÈ·, 16 ÎÔÚ›ÙÛÈ·). √ ·ÚÈıÌfi˜ ·˘Ùfi˜ ·ÛÊ·ÏÒ˜ ‰ÈηÈÔÏÔÁ› ÙÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌfi Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ ˆ˜ «‰·ÛηÏfiÙÔÔ˘» ·fi ÙÔ ¢È¢ı˘ÓÙ‹ ÙÔ˘ ˘fi ¤Ú¢ӷ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ ªÈ¯. ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˘.16 √È ›Ó·Î˜17 Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Ì·˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÌÈ· ÂÈÎfiÓ· ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·ÁˆÁ‹ ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÚԤϢÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÙÔ˘ ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ ™¿ÚÙ˘. ∫·Ù·ÁˆÁ‹ ÂÁÁÂÁÚ·ÌÌ¤ÓˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Î·Ù¿ ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ¤ÙÔ˜ 1926-1927

TfiÔ˜ ηٷÁˆÁ‹˜

AÚÈıÌfi˜ Ì·ıËÙÒÓ

¶ÔÛÔÛÙfi %

§·ÎˆÓ›· ∞Ú牛· ªÂÛÛËÓ›· ÕÚÁÔ˜ ¡·‡ÏÈÔ √Ï˘Ì›· ™‡ÌË-¢ˆ‰ÂηӋÛÔ˘ ∫·ÈÛ¿ÚÂÈ· (ÚfiÛÊ˘Á·˜)

35 10 6 5 1 1 1 1

58,3 16,6 10 8,3 1,66 1,66 1,66 1,66

™‡ÓÔÏÔ

60

100%

¶·Ú·ÙËÚÒÓÙ·˜ ÙÔÓ ·Ú·¿Óˆ ›Ó·Î· ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ì fiÙÈ ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ ÓÔÌfi Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜. ŒÓ·˜ ÌÈÎÚfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ Ì·ıËÙÒÓ ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙÔ ÓÔÌfi ∞Ú牛·˜, ÌÔÏÔÓfiÙÈ ÛÙËÓ ¤‰Ú· ÙÔ˘ ÓÔÌÔ‡ ·˘ÙÔ‡, ÙËÓ ∆Ú›-

ÁËı›. øÛÙfiÛÔ ‰ÂÓ ÂÊ·ÚÌfiÛıËΠÔÙ¤ Ë ÚÔ·Ó·ÊÂÚı›۷ ÓÔÌÔıÂÙÈ΋ ‰È¿Ù·ÍË. ∞ÓÙ›ıÂÙ· Û ÔÏÏ¿ ÌÔÓÔÙ¿ÍÈ· ‰È‰·ÛηÏ›· ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÛÂ Î·È ‰Â‡ÙÂÚÔ ∆Ì‹Ì·. ™ÙÔ ª.¢. ∞ıËÓÒÓ, ηٿ ÙËÓ ÚÒÙË ¯ÚÔÓÈ¿, Ô ·ÚÈıÌfi˜ ·˘Ùfi˜ ¤Êı·Û ÙÔ˘˜ 175. 15. «ªÔÓÔÙ¿ÍÈ· ¢È‰·ÛηÏ›·», ÕÚıÚÔ, ÂÚ. ∂ÚÁ·Û›·, ÙfiÌ. ∞′, Ù‡¯. 2/30 ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘ 1923. 16. ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˜ ªÈ¯., ∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔÓ… fi.., Û. 7. 17. ∆· ÛÙÔȯ›· ·ÓÙÏ‹ıËÎ·Ó ·fi ÙÔ: ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˜ ªÈ¯., ∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔÓ… fi.., ÛÛ. 7-12 Î·È 18-46.


86

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÔÏË, ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Û ‹‰Ë ÙÚÈÙ¿ÍÈÔ ‰È‰·ÛηÏ›Ô. ∞˘Ùfi ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ fiÙÈ Ú·ÁÌ·ÙÈο ‹Ù·Ó ‰¤ÏÂ·Ú ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·ÔÊÔ›ÙÔ˘˜ ÙÔ˘ °˘ÌÓ·Û›Ô˘ Ô ÌÈÎÚfi˜ ¯ÚfiÓÔ˜ ÊÔ›ÙËÛ˘ ÙˆÓ ª.¢. ·ÏÏ¿ Î·È Ë ¯ÔÚ‹ÁËÛË ˘ÔÙÚÔÊ›·˜ ·fi ÙÔ ∫Ú¿ÙÔ˜. ŒÓ·˜ ÌÈÎÚfi˜ Â›Û˘ ·ÚÈıÌfi˜ Ì·ıËÙÒÓ ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙÔ˘˜ ÓÔÌÔ‡˜ ªÂÛÛËÓ›·˜ Î·È ∞ÚÁÔÏ›‰Ô˜, ÂÓÒ ‰ÂÓ ¤ÏÂÈ„·Ó ÔÈ ÌÂÌÔӈ̤Ó˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ Ì·ıËÙÒÓ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó ·fi ÙËÓ Ì·ÎÚÈÓ‹ ∫·ÈÛ¿ÚÂÈ· Î·È Ù· ¢ˆ‰ÂοÓËÛ·. ∞ÏÏ¿ Î·È Ë ∞ÈÎ. ™ÙÚ·Ù¿ÎÔ˘-ª¤ÁÁÔ˘, Ì·ı‹ÙÚÈ· ÙÔ˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ ηٿ ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ¤ÙÔ˜ 1928-1929, Ì·˜ ÏËÚÔÊÔÚ› ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ Û˘ÌÌ·ıËÙÒÓ Ù˘: «∆· ·È‰È¿ ›¯·Ó ¤ÚıÂÈ ·fi Ù· §·Áο‰È· .., ÙË µ˘Ù›Ó·.., ÙË ¢ËÌËÙÛ¿Ó·.., Ù· ∫‡ıËÚ·.., ÙË ªÂÛÛ‹ÓË.., ÙÔ •ËÚÔοÌÈ… ∞fi ÙËÓ ∆Ú›ÔÏË ÔÏÏÔ› ·ÏÏ¿ ȉ›ˆ˜ ·fi Ù· §·Áο‰È·… ª¤Ó·Ó Û ‰ˆÌ¿ÙÈ·,… ¿ÏÏÔÈ Û οӷ Û›ÙÈ, ‰ÂÓ Â›¯·Ó Ó· ÏËÚÒÛÔ˘Ó».18 ∆¤ÏÔ˜, Ô ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˜ Ì·˜ ‰›ÓÂÈ ÙËÓ ÏËÚÔÊÔÚ›· fiÙÈ Â› Û˘ÓfiÏÔ˘ 180 ÂÁÁÂÁÚ·ÌÌ¤ÓˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, ηٿ Ù· Û¯ÔÏÈο ¤ÙË 1924-1925, 1925-1926 Î·È 1926-1927, ÔÈ ÂηÙfiÓ Û·Ú¿ÓÙ· ÂÙ¿ (ÔÛÔÛÙfi 81,6 %) ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó ·fi ¯ˆÚÈ¿ Î·È ÌfiÓÔÓ ÙÚÈ·ÓÙ·ÙÚ›˜ (ÔÛÔÛÙfi 18,3%) ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó ·fi fiÏÂȘ. ∞Ó·ÏÔÁ›Â˜ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ Â¿ÁÁÂÏÌ· ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ ÂÁÁÂÁÚ·ÌÌ¤ÓˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Î·Ù¿ Ù· Û¯ÔÏÈο ¤ÙË 1925-26 Î·È 1926-27

Â¿ÁÁÂÏÌ· ÁÔÓ¤ˆÓ

·ÚÈıÌfi˜ Ì·ıËÙÒÓ

ÔÛÔÛÙfi %

ÁˆÚÁÔÎÙË̷ٛ˜ ÂÌÔÚ¢fiÌÂÓÔÈ ‰ËÌfiÛÈÔÈ ˘¿ÏÏËÏÔÈ (·fi ·˘ÙÔ‡˜ 0,84 ‰¿ÛηÏÔÈ) ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜ (È·ÙÚÔ›, Ê·ÚÌ·ÎÔÔÈÔ›) ÂÚÁ¿Ù˜ ÔÚÊ·ÓÔ›

54 16

45 13,3

15

12,5

2 13 20

1,6 10,8 16,6

™‡ÓÔÏÔ

120

100%

∞fi ÙÔÓ ›Ó·Î· ·˘Ùfi ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ì fiÙÈ ÔÈ ÌÈÛÔ› ۯ‰fiÓ Ì·ıËÙ¤˜ ‹Ù·Ó ·È‰È¿ ÁˆÚÁÔÎÙËÌ·ÙÈÒÓ. ∞ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û·Ó Û ÔÛÔÛÙ¿ Ù· ·È‰È¿ ÙˆÓ ÂÌÔÚ¢fiÌÂÓˆÓ, ÙˆÓ ÂÚÁ·ÙÒÓ Î·È ÙˆÓ ‰ËÌÔÛ›ˆÓ ˘·ÏϋψÓ, ·fi Ù· ÔÔ›· Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· (ÔÛÔÛÙfi 84%) ‹Ù·Ó ·È‰È¿ ‰·ÛοψÓ. ∆· ·È‰È¿ ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ ‹Ù·Ó ÌfiÏȘ

18. °·‚·Ï¿ ¶., «°.∞.∫. - ∞گ›·… ∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ…», fi.., Û. 449, 452. ∏ ‰·ÛοϷ ∞ÈÎ. ™ÙÚ·Ù¿ÎÔ˘-ª¤ÁÁÔ˘ ›¯Â ηٷı¤ÛÂÈ ÙËÓ ÚÔÊÔÚÈ΋ Ù˘ Ì·ÚÙ˘Ú›· ÛÙËÓ ÂÚ¢ӋÙÚÈ·-ÚÔ˚Ûٷ̤ÓË ÙˆÓ °.∞.∫. - ∞گ›ˆÓ §·ÎˆÓ›·˜ Î. ¶¤Ë °·‚·Ï¿ ÛÙȘ 2-5-2001, Û ËÏÈΛ· 92 ÂÙÒÓ.


T√ M√¡√∆∞•π√ ¢π¢∞™∫∞§∂π√ ™¶∞ƒ∆∏™ (1924 - 1929)

87

1,6%, ÔÛÔÛÙfi Ô˘ ÂȂ‚·ÈÒÓÂÈ ÙËÓ ¿Ô„Ë fiÙÈ ÔÈ ‰¿ÛηÏÔÈ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó Î·Ù¿ ηÓfiÓ· ·fi ηÙÒÙÂÚ˜ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Ù¿ÍÂȘ.19 °È· Ó· Á›ÓÂÈ ‰ÂÎÙfi˜ ¤Ó·˜ ˘Ô„‹ÊÈÔ˜ ÛÙÔ ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô ¤ÚÂÂ, ¤Ú·Ó ·fi ÙËÓ Ï‹ÚˆÛË ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ Ù˘ÈÎÒÓ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂˆÓ (·ÔÏ˘Ù‹ÚÈÔ ÂÍ·Ù·Í›Ô˘ °˘ÌÓ·Û›Ô˘ ‹ §˘Î›Ԣ, ˘Á›·-·ÚÙÈ̤ÏÂÈ·, ËÏÈΛ·20) Ó· ÚÔÛ¤ÏıÂÈ Û ÂÍÂÙ¿ÛÂȘ Ô˘ ‰ÈÂÓÂÚÁÔ‡ÛÂ Ô ™‡ÏÏÔÁÔ˜ ÙˆÓ ∫·ıËÁËÙÒÓ ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÙÔ˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ ‹ Î·È ÌfiÓÔ˜ ÙÔ˘ Ô ¢È¢ı˘ÓÙ‹˜ Û ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ‰ÂÓ Â›¯·Ó ‰ÈÔÚÈÛı› ‹ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ·ÚfiÓÙ˜ ηٿ ÙÔ ¯ÚfiÓÔ ÙˆÓ ÂÍÂÙ¿ÛÂˆÓ ¿ÏÏÔÈ Î·ıËÁËÙ¤˜ ‹ ‰È‰¿ÛηÏÔÈ. √È ˘Ô„‹ÊÈÔÈ ÂÍÂÙ¿˙ÔÓÙ·Ó ÛÙËÓ ŒÎıÂÛË Î·È Û’ ¤Ó· ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎfi ΛÌÂÓÔ ¤ÌÌÂÙÚÔ ‹ Â˙fi. ∞ÍÈÔÛËÌ›ˆÙÔ Â›Ó·È fiÙÈ Ô Î¿ı ˘Ô„‹ÊÈÔ˜ ÂÍÂÙ·˙fiÙ·Ó Û Í¯ˆÚÈÛÙfi ı¤Ì·, ÌÂÙ¿ ·fi ÎÏ‹ÚˆÛË Ô˘ ‰ÈÂÓÂÚÁÔ‡ÛÂ, Ï›ÁÔ ÚÈÓ ÙȘ ÂÍÂÙ¿ÛÂȘ, Ô ™‡ÏÏÔÁÔ˜ ÙˆÓ ∫·ıËÁËÙÒÓ.21 ∞fi ÙËÓ ∞ÈÎ. ™ÙÚ·Ù¿ÎÔ˘-ª¤ÁÁÔ˘ Ì·ı·›ÓÔ˘Ì fiÙÈ, ηٿ ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ¤ÙÔ˜ 1928-1929, ÛÙÔ Ì¿ıËÌ· Ù˘ ŒÎıÂÛ˘ ÔÈ ˘Ô„‹ÊÈÔÈ ÂÍÂÙ¿ÛÙËÎ·Ó ÛÙÔ ı¤Ì·: « ∆Ô ¤Ó· ¯¤ÚÈ Ó›‚ÂÈ ÙÔ ¿ÏÏÔ Î·È Ù· ‰˘Ô ÙÔ ÚfiÛˆÔ». ∏ ›‰È· ÂÍÂÙ¿ÛÙËΠ¯ˆÚÈÛÙ¿, ÏfiÁˆ ·Ûı¤ÓÂÈ¿˜ Ù˘ ηٿ ÙËÓ Î·ıÔÚÈṲ̂ÓË Ë̤ڷ ÙˆÓ ÂÍÂÙ¿ÛˆÓ, ÛÙÔ ı¤Ì·: «∫¿ı ·Ú¯‹ Î·È ‰‡ÛÎÔÏË».22 √È ÂÈÏÂÁfiÌÂÓÔÈ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÂÁÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô Î·È ÙËÓ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË ÙÔ˘ ÚÔ‚ÏÂfiÌÂÓÔ˘ ·ÎÏÔ˘ Ì·ıËÌ¿ÙˆÓ ÚÔÛ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó Û ·ÔÏ˘Ù‹ÚȘ ÂÍÂÙ¿ÛÂȘ, ÁÚ·Ù¤˜ Î·È ÚÔÊÔÚÈΤ˜, ÂÓÒÈÔÓ ÙÔ˘ ™˘ÏÏfiÁÔ˘ ÙˆÓ Î·ıËÁËÙÒÓ Î·È ‰È‰·ÛοψÓ, ˘fi ÙËÓ ÚÔ‰ڛ· ÙÔ˘ ‰È¢ı˘ÓÙÔ‡ ÙÔ˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ. ™ÙÔ˘˜ ÂÈÙ˘¯fiÓÙ˜ ÙÔ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô ¯ÔÚËÁÔ‡Û Ù˘¯›Ô «Î·Ù¿ ÙÔÓ Ù‡Ô ÙˆÓ ·ÔÏ˘ÙËÚ›ˆÓ ÙˆÓ ·ÔÊÔ›ÙˆÓ ÙÔ˘ ÔÏ˘Ù·Í›Ô˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ ª·Ú·ÛÏ›Ԣ».23 √È ·fiÊÔÈÙÔÈ ÙˆÓ ªÔÓÔÙ¿ÍÈˆÓ ¢È‰·ÛηÏ›ˆÓ ÂÍÔÌÔÈÒÓÔÓÙ·Ó Î·ıfiÏ· Ì ÙÔ˘˜ ·ÔÊÔ›ÙÔ˘˜ ÙˆÓ ¶ÔÏ˘Ù¿ÍȈÓ.24

¢È‰·ÛÎfiÌÂÓ· ª·ı‹Ì·Ù· - ¢È‰·ÎÙÈÎfi ¶ÚÔÛˆÈÎfi ∆Ô ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÙˆÓ ªÔÓÔÙ¿ÍÈˆÓ ¢È‰·ÛηÏ›ˆÓ,25 ÂÚÈÂÏ¿Ì‚·Ó ¤Ó·Ó ÂÙ‹ÛÈÔ Î‡ÎÏÔ ·È‰·ÁˆÁÈÎÒÓ-„˘¯ÔÏÔÁÈÎÒÓ Î·È Ù¯ÓÈÎÒÓ Ì·ıËÌ¿ÙˆÓ Î·ıÒ˜ Î·È Ú·ÎÙÈÎÒÓ ·Û΋ÛÂˆÓ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡Û·Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Û ÚfiÙ˘· ‰ËÌÔÙÈο Û¯Ô-

19. °È· ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÚԤϢÛË ÙˆÓ ‰·ÛÎ¿ÏˆÓ ‚Ï. ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÛÙÔ π.∂. ¶˘ÚÁȈٿ΢, ∏ √‰‡ÛÛÂÈ· ÙÔ˘ ‰È‰·ÛηÏÈÎÔ‡ Â·ÁÁ¤ÏÌ·ÙÔ˜, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË, ÂΉ. ∫˘ÚȷΛ‰Ë, 1982, Û. 176. 20. µ.¢. 20-9-1923, «ÂÚ› ËÏÈΛ·˜ Ì·ıËÙÒÓ ÂȘ ªÔÓÔÙ¿ÍÈ· ¢È‰·ÛηÏ›·», º.∂.∫. 257/12-9-1923.∏ ··ÈÙÔ‡ÌÂÓË ËÏÈΛ· ‹Ù·Ó 25 ÂÙÒÓ ‹ 30 ÂÙÒÓ ÂÊfiÛÔÓ Ô ˘Ô„‹ÊÈÔ˜ ›¯Â ·ÔÏ˘ı› ÙˆÓ Ù¿ÍÂˆÓ ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙÔ‡. 21. µ.¢.8-9-1923, «ÂÚ› ÂÈÛÈÙËÚ›ˆÓ ÂÍÂÙ¿ÛÂˆÓ ÂȘ ªÔÓÔÙ¿ÍÈ· ¢È‰·ÛηÏ›·», º.∂.∫. 279/3-10-1923. 22. °·‚·Ï¿ ¶., «°.∞.∫. - ∞گ›·…∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ…», fi.. Û. 452. 23. ¢. 27/5/1924 «ÂÚ› ÂÍÂÙ¿ÛÂˆÓ ÌÔÓÔÙ·Í›ˆÓ ‰È‰·ÛηÏ›ˆÓ», º.∂.∫. 122/29-5 1924, Ù. ∞′, ¿ÚıÚÔ 10. ¢Â›ÁÌ· ∞ÔÏ˘ÙËÚ›Ô˘ ÙÔ˘ ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ ™¿ÚÙ˘ µÏ. ÛÙÔ ¶. °·‚·Ï¿. «°.∞.∫.∞گ›·...», fi.., Û. 457. 24. ¡.¢. 27-7-1923, «ÂÚ› ȉڇÛˆ˜…fi.., ¿ÚıÚÔ 7. 25. µ. ¢. 2-2-1924, «ÂÚ› ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÙˆÓ ªÔÓÔÙ·Í›ˆÓ ¢È‰·ÛηÏ›ˆÓ», º.∂.∫. 26/7-21924,Ù.∞′.


88

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

Ï›·. √ ÓÔÌÔı¤Ù˘ ›¯Â ‰ÒÛÂÈ ‰ËÏ·‰‹ ‚·Ú‡ÙËÙ· ÛÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ηٿÚÙÈÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÙˆÓ ª.¢., ·ÊÔ‡ ‹‰Ë ·˘ÙÔ› ˆ˜ ·fiÊÔÈÙÔÈ °˘ÌÓ·Û›Ô˘ ‰È¤ıÂÙ·Ó ÙËÓ ··ÈÙÔ‡ÌÂÓË ÁÂÓÈ΋ ÌfiÚʈÛË. °È· ÙÔ ÏfiÁÔ ·˘Ùfi Ù· ÏÂÁfiÌÂÓ· ∆¯ÓÈο ‹ ¶Ú·ÎÙÈο Ì·ı‹Ì·Ù· (∫·ÏÏÈÁÚ·Ê›·, π¯ÓÔÁÚ·Ê›·, Î.Ï.) Î¿Ï˘Ù·Ó ÙÔ 53% Â› ÙˆÓ Û˘ÓÔÏÈÎÔ‡ ¯ÚfiÓÔ˘ ‚‰ÔÌ·‰È·›·˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ (85 ÒÚ˜ Î·È ÁÈ· Ù· ‰‡Ô ÂÍ¿ÌËÓ·), Ù· ¶·È‰·ÁˆÁÈο Ì ÙËÓ æ˘¯ÔÏÔÁ›· Î·È ÙȘ ¶Ú·ÎÙÈΤ˜ ∞Û΋ÛÂȘ Î¿Ï˘Ù·Ó ÙÔ 37,6%, ÂÓÒ ÙÔ ˘fiÏÔÈÔ ÔÛÔÛÙfi 9,4% ÙÔ Î¿Ï˘Ù·Ó Ù· Ì·ı‹Ì·Ù· Ù˘ °ÂˆÔÓ›·˜-∑ˆÔÙ¯ӛ·˜ Î·È ÀÁÈÂÈÓ‹˜-¶ÚÒÙˆÓ µÔËıÂÈÒÓ. √È ÒÚ˜ ÙˆÓ ·È‰·ÁˆÁÈÎÒÓ Ì·ıËÌ¿ÙˆÓ Î·È Ù˘ „˘¯ÔÏÔÁ›·˜ ıˆÚÔ‡ÓÙ·Ó ·ÚÎÂÙ¤˜ ÁÈ· ‰ÈÂÍÔ‰È΋ ‰È‰·Ûηϛ· Î·È ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ ÛÔ˘‰·ÛÙÒÓ Û ‚¿ıÔ˜ fi¯È ÌfiÓÔÓ ÙˆÓ ·È‰·ÁˆÁÈÎÒÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ·ÏÏ¿ Î·È ÂÎÂ›ÓˆÓ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·Ó Ì «ÙËÓ ˘fiÛÙ·ÛÈÓ Î·È ÙËÓ Û‡ÓıÂÛÈÓ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È ÙËÓ ı¤ÛÈÓ ÙÔ˘ ‰È‰·ÛοÏÔ˘ ÂȘ ·˘Ù‹Ó».26 ™ÙÔ ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô ™¿ÚÙ˘, ‰È‰¿¯ıËÎ·Ó fiÏ· Ù· Ì·ı‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ˆ˜ ÂÍ‹˜: ™¯ÔÏÈÎfi ¤ÙÔ˜ 1925-1926 ¢È‰¿ÛÎÔÓÙ˜

¢È‰·ÛÎfiÌÂÓ· ª·ı‹Ì·Ù·

ª. ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˜: ¢È¢ı˘ÓÙ‹˜

æ˘¯ÔÏÔÁ›·, °ÂÓÈ΋ Î·È ∂ȉÈ΋ ¢È‰·ÎÙÈ΋, °ÂÓÈ΋ ¶·È‰·ÁˆÁÈ΋, ¢È‰·ÎÙÈΤ˜ ∞Û΋ÛÂȘ27 ∫·ÏÏÈÁÚ·Ê›·, π¯ÓÔÁÚ·Ê›·, ÃÂÈÚÔÙ¯ӛ·, ªÔ˘ÛÈ΋

¶. ¶·Ó·Á¿ÎÔ˜: ∫·ıËÁËÙ‹˜ ÙˆÓ ∆¯ÓÈÎÒÓ °. ªÔ˘Ú·˙¿Ó˘: ∫·ıËÁËÙ‹˜ °˘ÌÓ·ÛÙÈ΋˜ ÛÙÔ °˘ÌÓ¿ÛÈÔ ™¿ÚÙ˘ ¶·Ó. ªÔ‡Ú·˜: ¡ÔÌÔÁˆfiÓÔ˜ ¶. ¢Ô‡Î·˜: ™¯ÔÏ›·ÙÚÔ˜

°˘ÌÓ·ÛÙÈ΋ °ÂˆÔÓÈο ÀÁÈÂÈÓ‹ Î·È ¶ÚÒÙ˜ µÔ‹ıÂȘ

™¯ÔÏÈÎfi ¤ÙÔ˜ 1926-1927 ¢›‰·Í·Ó fiÏÔÈ ÔÈ ·Ú·¿Óˆ( ÏËÓ ÙÔ˘ ¶. ªÔ‡Ú·) ηıÒ˜ Î·È ÔÈ: π. ºÚ¿ÁÎÔ˜: ÀÔÏÔ¯·Áfi˜

∫Ò‰Èη ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎÒÓ Î·È Ó·˘ÙÈÎÒÓ ÂÈÛÊÔÚÒÓ28 π.∞. ¶·Ó·ÁȈÙfiÔ˘ÏÔ˜: ∫·ı. ªÔ˘ÛÈ΋˜ ºˆÓËÙÈ΋, ªÔ˘ÛÈ΋

26. ¡. ∫·Ú·¯Ú›ÛÙÔ˜, ∂ÂÙËÚ›˜ ÙÔ˘ ªÔÓÔÙ·Í›Ô˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ ™ÂÚÚÒÓ, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 1924, Û. 31. 27. √È ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ·Û΋ÛÂȘ ‰ÈÂÍ¿ÁÔÓÙ·Ó ÛÙ· ∞′ Î·È µ′ ¢ËÌÔÙÈο ™¯ÔÏ›· ∞ÚÚ¤ÓˆÓ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ηıÒ˜ Î·È ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÙˆÓ £ËϤˆÓ, ·ÊÔ‡ ‰ÂÓ ˘‹Ú¯·Ó ÚfiÙ˘· ‰ËÌÔÙÈο Û¯ÔÏ›· ÚÔÛ·ÚÙË̤ӷ ÛÙ· ÌÔÓÔÙ¿ÍÈ· ‰È‰·ÛηÏ›· (µÏ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ı¤Ì·, ÛÙÔ ™ÎÔ˘ÙÂÚfiÔ˘ÏÔ˜ π., ∏ ·Í›·… fi.., Û. 42) . 28. ™ÎÔfi˜ ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ ·˘ÙÔ‡, Ô˘ ›¯Â ÂÈÛ·¯ı› ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÛÙ· ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙˆÓ ¢È‰·-


T√ M√¡√∆∞•π√ ¢π¢∞™∫∞§∂π√ ™¶∞ƒ∆∏™ (1924 - 1929)

89

∞fi ÙÔ ·Ú·¿Óˆ ‰È‰·ÎÙÈÎfi ÚÔÛˆÈÎfi, ÌfiÓÔÓ Ô ¢È¢ı˘ÓÙ‹˜ ηÙ›¯Â ÌfiÓÈÌË ı¤ÛË ÛÙÔ ¢È‰·ÛηÏ›Ô. √È ˘fiÏÔÈÔÈ ‹Ù·Ó ∫·ıËÁËÙ¤˜ ‹ ‰¿ÛηÏÔÈ ¿ÏÏˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ Ù˘ fiÏ˘ ‹ ‰ËÌfiÛÈÔÈ ˘¿ÏÏËÏÔÈ Î·È ‰›‰·ÛÎ·Ó ÌÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÂÈÌ›ÛıÈÔ. √È ¶·Ó. ªÔ‡Ú·˜ Î·È ¶¤ÙÚÔ˜ ¢Ô‡Î·˜ ‰È¤ÎÔ„·Ó ÙË ‰È‰·Ûηϛ·, ÏfiÁˆ ÂÚÈÎÔ‹˜ ÙÔ˘ ÂÈÌÈÛı›Ô˘, ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ÙˆÓ ·ÈÌ·ÙËÚÒÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÒÓ Ù˘ ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›·˜ ¶¿ÁηÏÔ˘. °È· ÙÔ ‰È‰·ÎÙÈÎfi ÚÔÛˆÈÎfi Ù˘ ÚÒÙ˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ¯ÚÔÓÈ¿˜ ηıÒ˜ Î·È ÁÈ· ÙȘ ‰‡Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ì ÛÙÔȯ›·, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔ fiÙÈ Ô ÚÒÙÔ˜ ¢È¢ı˘ÓÙ‹˜ ÙÔ˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ ‹Ù·Ó, fiˆ˜ ‹‰Ë ¤¯ˆ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ∫Ϥ·ÓıÔ˜ ∫Ô˘Ì·ÓÙ·Ú¿Î˘ (ÌÂÙ¤ÂÈÙ· ¢È¢ı˘ÓÙ‹˜ ÙÔ˘ ¶ÔÏ˘Ù¿ÍÈÔ˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ ∫Ô˙¿Ó˘), ÙÔÓ ÔÔ›Ô ‰È·‰¤¯ıËÎÂ Ô ªÈ¯. ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˜. ∏ ∞ÈÎ. ª¤ÁÁÔ˘, Ô˘ ÊÔ›ÙËÛ ηٿ ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ¯ÚÔÓÈ¿ 1928-1929, ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ˆ˜ ‰¿ÛηÏÔ Ù˘ ÃÂÈÚÔÙ¯ӛ·˜ «ÙÔ ™·ÎÂÏÏ·ÚfiÔ˘ÏÔ».29 ∂›Û˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È fiÙÈ, ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·Ô¯ÒÚËÛË ªÔ‡Ú·, ‰›‰·Í «·˘ÙÔÚÔ·ÈÚ¤Ùˆ˜ ÚÔÛÊÂÚı›˜» Ô ÌÂÏÈÛÛÔÎfiÌÔ˜ ÙÔ˘ ÓÔÌÔ‡ ™ˆÙ. ªÔÛ¯Ô‚¿ÎȘ Ì·ı‹Ì·Ù· ÌÂÏÈÛÛÔÎÔÌ›·˜ Î·È Ô µ·ÊÂÈ¿‰Ë˜ Ì·ı‹Ì·Ù· «ÌÂÙ·ÍÔÛΈÏËÎÔÙÚÔÊ›·˜».30 ∏ „˘¯‹ ¿ÓÙˆ˜ ÙÔ˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ ‹Ù·Ó Ô ¢È¢ı˘ÓÙ‹˜ ÙÔ˘ ªÈ¯. ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˜. Ÿˆ˜ ÚÔ·ÙÂÈ ·fi ÙÔ Û˘ÁÁÚ·ÊÈÎfi ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ ·ÏÏ¿ Î·È Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ÙˆÓ ÙÚÈÒÓ Ì·ıËÙÒÓ ÙÔ˘ Ô˘ ‹‰Ë ·Ó¤ÊÂÚ·, ‹Ù·Ó ‰Ú·ÛÙ‹ÚÈÔ˜, ÂÚÁ·ÙÈÎfi˜, ÎÔÈÓˆÓÈÎfi˜, Ì ·ÚÔ˜, ȉ¤Â˜, ı¤ÛÂȘ, ÚÔÙ¿ÛÂȘ, Î·È Â˘Ú›· ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÌfiÚʈÛË. ∏ ∞ÈÎ. ™ÙÚ·Ù¿ÎÔ˘-ª¤ÁÁÔ˘ Ì·˜ ϤÂÈ: «∆Ô 1925 ‹Ù·Ó ¢/ÓÙ‹˜ ¤Ó·˜ ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˜ ·fi Ù· §·Áο‰È·, ¿Ú· Ôχ ηÏfi˜. ∞˘ÛÙËÚfi˜, ·ÏÏ¿ ÎÚ¿ÙËÛ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Ôχ Ôχ ηϿ. ∆Ș Ó‡¯Ù˜ Â› ·Ú·‰Â›ÁÌ·ÙÈ ‹Á·ÈÓ ÛÙ· Û›ÙÈ· Ó· ‰‹ ÙÈ Î¿ÓÔ˘Ó ٷ ·È‰È¿, ÌËÓ ·›˙Ô˘Ó ¯·ÚÙ¿ÎÈ·… ÌËÓ Á˘Ú›˙Ô˘Ó».31 √ ∏Ï›·˜ ¶··ı·Ó·ÛfiÔ˘ÏÔ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ: «∆Ë ‰Â‡ÙÂÚË ¯ÚÔÓÈ¿ ˆ˜ ÙÔ 1929 Ô˘ ηٷÚÁ‹ıËλ, ÂÓÓÔ› ÙÔ ¢È‰·ÛηÏ›Ô, «‰È¢ı˘ÓÙ‹˜ ÙÔ˘ ˘‹ÚÍÂÓ Ô Î·Ù¿ ¿ÓÙ· ·ÍÈÔÛ¤‚·ÛÙÔ˜ ªÈ¯¿Ï˘ ¶. ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˜, ·fi Ù· §·Áο‰È· Ù˘ °ÔÚÙ˘Ó›·˜… √ ¿ÍÈÔ˜ ·˘Ùfi˜ ‰È¢ı˘ÓÙ‹˜, Î·È ÙÔ «¿ÍÈÔ˜» ‰ÂÓ Â›Ó·È ·Ïfi Û¯‹Ì· ÏfiÁÔ˘, ÌÂÙ¤‚·Ï ÚÈ˙Èο ÙËÓ fi„È ÙÔ˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ. ∂‚ÂÏÙ›ˆÛ ÙȘ Û˘Óı‹Î˜ Ù˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘ Î·È ÙÔ Î·Ù¤ÛÙËÛ ›‰Ú˘Ì· Ï›·Ó ÚÔÛÊÈϤ˜ ÛÙËÓ ·ÍÈfiÏÔÁË Î·È ÓÔÈÎÔ΢ÚÂ̤ÓË ™·ÚÙÈ·ÙÈ΋ Î·È ÁÂÓÈÎÒÙÂÚ· ÙË §·ÎˆÓÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›·. ¶ÚÒÙ·–ÚÒÙ· ηٿÚÁËÛ ٷ ıÚ·Ó›·. ŒÊÙÈ·Í ·ÙÔÌÈο ÙÚ·¤˙È· ÌÂ Û˘ÚÙ¿ÚÈ Î·È ·Ú¤‰È‰Â ÛÙÔÓ Î¿ı ÛÔ˘‰·ÛÙ‹ ÙÔ ÎÏÂȉ› ÙÔ˘…øÚÁ¿ÓˆÛÂ, ÛÙÔÓ ·¤Ú·ÓÙÔ ·˘ÏfiÁ˘ÚÔ, Á‹Â‰Ô ·ıÏÔ·È‰ÈÒÓ Î·È ·¤Ú·ÓÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ΋Ô…ÿ‰Ú˘Û ÂÛÙÈ·ÙfiÚÈÔ Ì ÎÔÈÓfi ÁÈ· fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÛÔ˘‰·ÛÙ¿˜ Ê·ÁËÙfi, ÛÙËÓ ÚÔÌ‹ıÂÈ· ÙˆÓ Ì·ÛηÏ›ˆÓ ηٿ ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ¤ÙÔ˜ 1926-1927, ‹Ù·Ó ÔÈ ÌÂÏÏÔÓÙÈÎÔ› ‰¿ÛηÏÔÈ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛı› Û ÔÚÈṲ̂Ó˜ ‰È·Ù¿ÍÂȘ ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη, ÒÛÙ ӷ ·Ú¤¯Ô˘Ó ÙË Û˘Ó‰ÚÔÌ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ˘˜ ÎÔÈÓÔÙÈÎÔ‡˜ ¿Ú¯ÔÓÙ˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÛÙ· ¯ˆÚÈ¿ ›¯·Ó ÌÈÎÚ‹ ÌfiÚʈÛË Î·È ‰ÂÓ ÙÔÓ ÂÊ¿ÚÌÔ˙·Ó ÛˆÛÙ¿. ∆Ô ª. ¢. ™. ›¯Â ÚÔÙ›ÓÂÈ ÙËÓ ··ÏÏ·Á‹ ÙˆÓ Ì·ıËÙÚÈÒÓ ·fi ÙË ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ ·˘ÙÔ‡ Ì ÙË ÛΤ„Ë, fiÙÈ ‹Ù·Ó ·›ı·ÓÔ Ó· «˘Ô¯ÚˆıÔ‡Ó Ó· ÂÎÙÂϤÛÔ˘Ó Ù· ˘fi ÙÔ˘ ÎÒ‰ÈÎÔ˜ ÂÈ‚·ÏÏfiÌÂÓ· ÛÎÏËÚ¿ ¤ÚÁ·», fï˜ ÙÔ ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ¶·È‰Â›·˜ ‰ÂÓ ‰¤¯ıËΠÙËÓ ÚfiÙ·ÛË. 29. °·‚·Ï¿ ¶., «°.∞.∫. - ∞گ›·…∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ…», fi.., Û. 453. 30. ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˜ ªÈ¯., ∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔÓ,…fi.., Û. 29, 30. 31. °·‚·Ï¿ ¶., «°.∞.∫. - ∞گ›·…∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ…», fi., Û. 452.


90

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÁÂÈÚÈÎÒÓ Û΢ÒÓ Î·È Â›ÏˆÓ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ‹ÏıÂÓ ·ÚˆÁfi˜ Ë ¢ËÌÔÙÈ΋ ·Ú¯‹ Ì ÙÔ˘˜ ·ÍÈÔÌÓËÌfiÓ¢ÙÔ˘˜ ¢ËÌ¿Ú¯Ô˘˜ ¢ËÌ. ª˘ÏˆÓ¿ÎÔ Î·È ∏Ï›· °ÎÔÚÙÛÔÏfiÁÔ˘32…».33 √ ∂·Ì. ∫·ÊÂÓÙ˙‹˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ: «√È ÛÔ˘‰·ÛÙ¤˜… ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈıÔ‡Ó ÛÙȘ ‰·¿Ó˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÁÔÚ¿ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÙˆÓ ÛÔ˘‰ÒÓ, ÙÔ ÂÓÔ›ÎÈÔ Î·È ÙËÓ ˘ÁÈÂÈÓ‹ Î·È Î·Ï‹ ‰È·ÙÚÔÊ‹ ÁÈ· ¤ÊË‚Ô˘˜ Î·È ÂÓÙ·ÙÈο ÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔ˘˜. ∆Ô ˙‹ÙËÌ· ·˘Ùfi ¤Ï˘ÛÂ Ô Ú·ÎÙÈÎfi˜ ÓÔ˘˜ Î·È Ë ·Á¿Ë Ô˘ ¤ÙÚÂÊÂ Ô ¢È¢ı˘ÓÙ‹˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘. ∂›¯Â ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ Î‡ÚÔ˜ ÛÙË ™·ÚÙÈ·ÙÈ΋ ∫ÔÈÓˆÓ›· Î·È Ê›ÏÔ˘˜ ÈÛ¯˘ÚÔ‡˜…».34 ∆ËÓ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ· fï˜ Î·È ÙÔ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi Â›Â‰Ô ÙÔ˘ ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˘ Ì·˜ ·Ú¤¯ÂÙ·È Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘ÌÂ Î·È Ì¤Û· ·fi ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘, ˆ˜ ¢È¢ı˘ÓÙ‹ ϤÔÓ ÙÔ˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ £ËϤˆÓ ™ÂÚÚÒÓ, ÛÙ· ∂Î·È‰Â˘ÙÈο ™˘Ó¤‰ÚÈ· ÙÔ˘ 1930 ÙˆÓ ¢È¢ı˘ÓÙÒÓ Î·È ÀԉȢı˘ÓÙÒÓ ÙˆÓ ¢È‰·ÛηÏ›ˆÓ ¢ËÌÔÙÈ΋˜ ∂Î·È‰Â‡Ûˆ˜ Î·È ¡ËÈ·ÁˆÁÒÓ.35

∆Ô ¢È‰·ÎÙ‹ÚÈÔ ÙÔ˘ ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ ™¿ÚÙ˘ √ Û¯ÔÏÈÎfi˜ ¯ÒÚÔ˜ Î·È Ë ÎÙËÚȷ΋ ˘Ô‰ÔÌ‹ ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ Î·È ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ı› Ó· ·ÔÙÂÏ› ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ·Ú¿ÁÔÓÙ· ÁÈ· ÙËÓ ˘ÏÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÂÓfi˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ȉڇ̷ÙÔ˜.36 ∆· ÌÔÓÔÙ¿ÍÈ· ‰È‰·ÛηÏ›· ‰ÂÓ Â›¯·Ó ‰Èο ÙÔ˘˜ ‰È‰·ÎÙ‹ÚÈ·, ·ÏÏ¿ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Û·Ó Ì¤Û· ÛÙ· ÎÙ‹ÚÈ· ¿ÏÏˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ. ∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô ™¿ÚÙ˘, fiˆ˜ Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ¢È¢ı˘ÓÙ‹˜ ÙÔ˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ, Â˘Ù‡¯ËÛ ӷ ÛÙÂÁ·Ûı› Û’ ¤Ó· ÌÂÁ·ÏÔÚÂ¤˜ Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfi ÎÂÓÙÚÈÎfi ÎÙ‹ÚÈÔ, ÙËÓ ∂·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ™¯ÔÏ‹ ™¿ÚÙ˘, Ô˘ ›¯Â ÎÙÈÛı› ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·, ̤۷ Û ̛· ¤ÎÙ·ÛË 9 ¯È-

32. √ ∏. °ÎÔÚÙÛÔÏfiÁÔ˘ ‰È·‰¤¯ıËΠÙÔÓ ª˘ÏˆÓ¿ÎÔ, ÂÓÒ Â·ÓÂÍÂϤÁË ‰‹Ì·Ú¯Ô˜ ™¿ÚÙ˘ ÙÔ 1934 (∂ÊËÌ. ™·ÚÙÈ·ÙÈο ¡¤·, ™¿ÚÙË, ŒÙÔ˜ ∞′, ·Ú.21, 18-2-1934). 33. ¶··ı·Ó·ÛfiÔ˘ÏÔ˜ ∏Ï., «∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô ™¿ÚÙ˘. ¶ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi Ê˘ÙÒÚÈÔ ÌÈ·˜ ¿ÏÏ˘ ÂÔ¯‹˜», ÛÙÔ ÂÚ. §·ÎˆÓÈο, ∞ı‹Ó·È, ¤ÙÔ˜ £′, ª¿ÈÔ˜-πÔ‡ÓÈÔ˜ 1972,Ù‡¯. 51, ÛÛ. 78, 80. 34. ∫·ÊÂÓÙ˙‹˜ ∂., «∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ,…», fi.., Û.27. 35. ∫¤ÓÙÚÔ ∂Î·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ŒÚ¢ӷ˜, ∆· ∂Î·È‰Â˘ÙÈο ™˘Ó¤‰ÚÈ· ÙÔ˘ 1930, ∂ÔÙ›· ∞Ϥ͢ ¢ËÌ·Ú¿˜, ∂È̤ÏÂÈ· ∫ÒÛÙ·˜ ∫·Ú·Î·Ï¿Î˘, ∞′ ŒÎ‰ÔÛË, ∞ı‹Ó· 2004, ÛÛ. 119-178. ™Ù· ™˘Ó¤‰ÚÈ· ·˘Ù¿ Ô ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˜ ·ÚÔ˘Û›·Û ÂÈÛ‹ÁËÛË Ì ı¤Ì·: «¶ˆ˜ Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯Ë ÙÔ ·Ó·Ï˘ÙÈÎfiÓ Î·È ÙÔ ˆÚÔÏfiÁÈÔÓ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÙˆÓ ÂÓٷٷ͛ˆÓ ¢È‰·ÛηÏ›ˆÓ ¢ËÌÔÙÈ΋˜ ∂Î·È‰Â‡Ûˆ˜;». ŒÓ· ÂӉȷʤÚÔÓ Î·È Â›Î·ÈÚÔ ÁÈ· ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÂΛÓË ı¤Ì·, ·ÊÔ‡ ¤Ó· ¯ÚfiÓÔ ÚÈÓ Â›¯·Ó ÂÈÏÂÁ› ·fi ÙËÓ ¶ÔÏÈÙ›· Ù· ÂÓٷٿÍÈ· ¢È‰·ÛηÏ›· ˆ˜ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈÎfi˜ ıÂÛÌfi˜ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÚÙÈÛË ÙˆÓ ‰·ÛοψÓ. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ›‰ÈˆÓ ™˘Ó‰ڛˆÓ Ô ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˜ ¤Î·Ó ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ ÂÓÒÈÔÓ Î·È ÙÔ˘ ÙfiÙ ÀÔ˘ÚÁÔ‡ ¶·È‰Â›·˜ °. ¶··Ó‰Ú¤Ô˘, ˘ÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙȘ ı¤ÛÂȘ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔ ÊϤÁÔÓ Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÂΛÓË ÁψÛÛÈÎfi ˙‹ÙËÌ· (ÛÛ. 383-391). 36. °È· ÙÔ ı¤Ì· ·˘Ùfi µÏ. ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ·: ÃÚ. ™·˝Ù˘, «™Ù¿ÛÂȘ ÙˆÓ ‰È¢ı˘ÓÙÒÓ Î·È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ Û˘ÛÙÂÁ·˙ÔÌ¤ÓˆÓ ‰ËÌÔÙÈÎÒÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ», ÂÚ. ¢ÈÔÎËÙÈ΋ ∂ÓË̤ڈÛË, Ù‡¯. 27, ™ÂÙ. 2003.


T√ M√¡√∆∞•π√ ¢π¢∞™∫∞§∂π√ ™¶∞ƒ∆∏™ (1924 - 1929)

91

ÏÈ¿‰ˆÓ ÂÚ›Ô˘ ÙÂÙÚ·ÁˆÓÈÎÒÓ Ì¤ÙÚˆÓ ÛÙÔ ÓfiÙÈÔ ¿ÎÚÔ Ù˘ ™¿ÚÙ˘, ‰ÂÍÈ¿ ÙÔ˘ ‰ÚfiÌÔ˘ ™¿ÚÙ˘-°˘ı›Ԣ.37 ∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô ™¿ÚÙ˘, Ô˘ Û˘ÛÙÂÁ·˙fiÙ·Ó Ì ÙÔ °˘ÌÓ¿ÛÈÔ ∞ÚÚ¤ÓˆÓ Î·È ÙÔ ∂ÏÏËÓÈÎfi ™¯ÔÏÂ›Ô £ËϤˆÓ, ηÙ›¯Â ÙË ÌÂÛËÌ‚ÚÈÓ‹ Ù¤Ú˘Á· ÙÔ˘ ÎÂÓÙÚÈÎÔ‡ ÎÙËÚ›Ô˘ Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· Ì›· ·›ıÔ˘Û· ‰È‰·Ûηϛ·˜ 70 ÂÚ›Ô˘ Ù.Ì., Ë ÔÔ›· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ›ÙÔ Î·È ˆ˜ ·›ıÔ˘Û· ȯÓÔÁÚ·Ê›·˜ Î·È ˆ˜ ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈÔ ÁÈ· ÔÚÈṲ̂ӷ ›‰Ë ¯ÂÈÚÔÙ¯ӛ·˜. ∞ÎfiÌË Î·Ù›¯Â ¿ÏÏ· ÂÙ¿ «‰ˆÌ¿ÙÈ·» ‰È·ÊfiÚˆÓ ‰È·ÛÙ¿ÛˆÓ, Ù· ÔÔ›· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·Ó ˆ˜ ÁÚ·ÊÂ›Ô ÙÔ˘ Û˘ÏÏfiÁÔ˘, ˆ˜ ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈÔ Í˘ÏÔÙ¯ӛ·˜, ˆ˜ Ì·ÁÂÈÚ›Ô, ˆ˜ ÔÈÎÔÙÚÔÊ›Ô-ÂÛÙÈ·ÙfiÚÈÔ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, Î.Ï. ∂›Û˘ Î·È ¤Ó· ¯ÒÚÔ 700 Ù.Ì. ÛÙÔ ‚fiÚÂÈÔ ¿ÎÚÔ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚fiÏÔ˘, ÛÙÔ ÔÔ›Ô Â›¯Â ÂÁηٷÛÙ·ı› ‚fiÏÂ˚ ÌÔÏ Î·È ÏfiÔ˘Ó Ù¤ÓȘ, ηıÒ˜ Î·È Û¯ÔÏÈÎfi˜ ΋Ô˜, Ô˘ ÙÔÓ ÊÚfiÓÙÈ˙·Ó ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜.38 ∆Ô 1926 ¤ÁÈÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ‰‹Ì¢Û˘ Ù˘ ∂·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜ ™¿ÚÙ˘ ˘¤Ú Ù˘ ∞ÂÚÔÔÚÈ΋˜ ∞̇Ó˘. ªÂÙ¿ fï˜ ·fi ¤ÓÙÔÓ˜ ‰È·Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ÙÔ˘ ¢ËÌÔÙÈÎÔ‡ ™˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘ ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ ÚÔ˜ ÙËÓ ∫˘‚¤ÚÓËÛË ·Âʇ¯ıË Ô Î›Ó‰˘ÓÔ˜ ·˘Ùfi˜.39 ∆fiÙ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ ÛÔ‚·Úfi Úfi‚ÏËÌ· Î·È ÙÔ ÔÈÎÔÙÚÔÊÂ›Ô ÙÔ˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ, fiÙ·Ó Ô ¡Ô̿گ˘ §·ÎˆÓ›·˜ ∑¿¯Ô˜ ‰È¤Ù·Í ÙË ‰È¿Ï˘Û‹ ÙÔ˘ ÁÈ· Ó· ÂÁηٷÛÙ‹ÛÂÈ ÛÙÔ ÎÙ‹ÚÈÔ ÚfiÛÊ˘Á˜. ÃÚÂÈ¿ÛÙËΠÌÂÁ¿ÏÔ˜ ·ÁÒÓ·˜, ηıÒ˜ Î·È Ë ÌÂÛÔÏ¿‚ËÛË Ù˘ ¢ËÌÔÙÈ΋˜ ∞Ú¯‹˜ ™¿ÚÙ˘ Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÙÔ˘ ¢ËÌ¿Ú¯Ô˘ ¢ËÌ. ª˘ÏˆÓ¿ÎÔ˘,40 ÁÈ· Ó· ÌÂÙ·ÂÈÛı› Ô ¡Ô̿گ˘ Î·È Ó· Û˘Ó¯ÈÛÙ› Ë ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ÔÈÎÔÙÚÔÊ›Ԣ.41

37. ∆Ô ÎÙ‹ÚÈÔ ·˘Ùfi ›¯Â ·ÓÂÁÂÚı› Ì ‰·¿Ó˜ ÙÔ˘ ˙‡ÁÔ˘˜ πˆ¿ÓÓÔ˘ Î·È ∞ÈÎ. °ÚËÁÔÚ›Ô˘, Ì ÛÙfi¯Ô Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı› ˆ˜ ÎψÛÙ‹ÚÈÔ Î·È ˘Ê·ÓÙ‹ÚÈÔ ÌÂٷ͈ÙÒÓ ÂȉÒÓ ÁÈ· Ù· ÎÔÚ›ÙÛÈ· Î·È ˆ˜ Û¯ÔÏÂ›Ô ÛȉËÚÔ˘ÚÁÈ΋˜ Î.Ï. ÁÈ· Ù· ·ÁfiÚÈ·, ÙÔ ‰Â ÎÂÓÙÚÈÎfi ÔÈÎÔ‰fiÌËÌ· ˆ˜ ηÙÔÈΛ· ÙˆÓ Ì·ıËÙ¢Ô̤ӈÓ. ¢˘ÛÙ˘¯Ò˜ fï˜ ÏfiÁˆ ı·Ó¿ÙÔ˘ ÙÔ˘ È‰Ú˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Î·È ·ÓÒÌ·ÏˆÓ ÂÚÈÛÙ¿ÛÂˆÓ ‰ÂÓ ÍÂÏ‹ÚˆÛ Ï‹Úˆ˜ ÙÔÓ ÚÔÔÚÈÛÌfi ÙÔ˘. ™ÙÔ ÌÂÁ·ÏÔÚÂ¤˜ ·˘Ùfi ÎÙ‹ÚÈÔ ÛÙÂÁ¿ÛıËÎ·Ó Î·Ù¿ ηÈÚÔ‡˜ ÙÔ °˘ÌÓ¿ÛÈÔ ∞ÚÚ¤ÓˆÓ Ì¤¯ÚÈ ÙËÓ ·fiÎÙËÛË ‰ÈÎÔ‡ ÙÔ˘ ÎÙËÚ›Ô˘ (1935) ÙÔ ∂ÏÏËÓÈÎfi ™¯ÔÏÂ›Ô £ËϤˆÓ ̤¯ÚÈ ÙËÓ Î·Ù¿ÚÁËÛ‹ ÙÔ˘ (1930), Ë ‰ËÌfiÛÈ· ∂ÌÔÚÈ΋ ™¯ÔÏ‹ ™¿ÚÙ˘ (1945-1959), ÙÔ √ÈÎÔÓÔÌÈÎfi °˘ÌÓ¿ÛÈÔ (1959-67) Î·È ÙÔ ª.¢.™. (1924-1929). ∆Ô Û¿ÓÈÔ ·˘Ùfi Ô›ÎËÌ· –Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi ÎfiÛÌËÌ· ÁÈ· ÙËÓ fiÏË Ù˘ ™¿ÚÙË– ·Ú·¯ˆÚ‹ıËΠÛÙÔÓ √.™.∫. ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 1965-1968 Î·È ÙÂÏÈο ηÙ‰·Ê›ÛÙËΠηٿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ «ÂÙ·ÂÙ›·˜» Î·È ÛÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ÎÙ›ÛÙËΠÙÔ Ó¤Ô °˘ÌÓ¿ÛÈÔ £ËϤˆÓ Ô˘ ·ÚÁfiÙÂÚ· ÌÂÙ·ÙÚ¿ËΠ۠2Ô °˘ÌÓ¿ÛÈÔ Î·È 2Ô §‡ÎÂÈÔ 38. ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˜ ªÈ¯., ∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔÓ…fi..,Û. 14, °·‚·Ï¿ ¶., «°.∞.∫.-∞گ›·, ∏ ÂÎ·›‰Â˘ÛË…», fi.., Û.140. 39. ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˜ ªÈ¯., ∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔÓ… fi.., ÛÛ. 16, 29. 40. ∂ÊËÌ. ¶·ÏϷΈÓÈ΋, ¤ÙÔ˜ ‚′, ∞ı‹Ó·È 15-11-1926,Û. 4. 41. √ ¢ËÌ. ª˘ÏˆÓ¿ÎÔ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ˆ˜ «ÊÈÏfiÔÓÔ˜ Î·È ÚÔԉ¢ÙÈÎfi˜ ¢‹Ì·Ú¯Ô˜…, ‰›Î·ÈÔ˜, Ù›ÌÈÔ˜, ÔÓÂÙÈÎfi˜, Â˘Û˘Ó›‰ËÙÔ˜…, ·Ú‹ÁÔÚÔ˜ ¿ÁÁÂÏÔ˜». ∂ÊËÌ. ¶·ÏϷΈÓÈ΋, ¤ÙÔ˜ ‚ã, ∞ı‹Ó·È, 15-6-1926, Û.1.


92

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

∏ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ‚›Ô˘ Î·È Ë ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰Ú¿ÛË ÙÔ˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ ∏ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ ™¿ÚÙ˘ Û˘Ì›ÙÂÈ Ì ÌÈ· ¯ÚÔÓÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÌÈ· ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÌÂÙ·‚ÔÏ‹˜ ÙˆÓ ÌÂıfi‰ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÙˆÓ ‰È‰·ÛηÏ›ˆÓ. ¡¤ÔÈ ·È‰·ÁˆÁÈÎÔ› fiÚÔÈ, fiˆ˜ Û¯ÔÏÂ›Ô ÂÚÁ·Û›·˜, ·˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛË, ÂÓÈ·›Ô Û¯ÔÏÂ›Ô Î.Ï. ΢ÚÈ·Ú¯Ô‡Ó ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ÂÎ·›‰Â˘Û˘ ÙˆÓ ‰·ÛοψÓ. ŒÓ· ¯ÚfiÓÔ ÚÈÓ, Ô ¢ÂÏÌÔ‡˙Ô˜ ÚÔ¯ˆÚÔ‡Û ÛÙËÓ ›‰Ú˘ÛË Î·È ÔÚÁ¿ÓˆÛË Ù˘ ™¯ÔÏÈ΋˜ ∫ÔÈÓfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ª·Ú·ÛÏ›Ԣ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ Î·È ¤ıÂÙ Û ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÂÎ·›‰Â˘ÛË ÙÔ ıÂÛÌfi Ù˘ Ì·ıËÙÈ΋˜ ·˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛ˘. ∆Ô ¿ÁÓˆÛÙÔ ·˘Ùfi Û‡ÛÙËÌ· ÚÔÛ¿ıËÛ·Ó Ó· ÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó Î·È ¿ÏÏÔÈ ¢È¢ı˘ÓÙ¤˜ ¢È‰·ÛηÏ›ˆÓ. √ ªÈ¯. ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˜, Ì ÙËÓ ·Ó¿ÏË„Ë ÙˆÓ Î·ıËÎfiÓÙˆÓ ÙÔ˘ ÛÙÔ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô Ù˘ ™¿ÚÙ˘, ¤ıÂÛ ˆ˜ ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÂÓfi˜ «˘Ô‰ÂÈÁÌ·ÙÈÎÔ‡» ‰È‰·ÛηÏ›Ԣ. ∞fi ÎÔÈÓÔ‡ Ì ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Î·È Ì ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· Ô˘ ‰È¤ıÂÙ ·fi ÙÔ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô Ù˘ ∫·ÛÙÔÚÈ¿˜ ÚÔ¯ÒÚËÛ ÛÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ª·ıËÙÈ΋˜ ∫ÔÈÓfiÙËÙ·˜,42 ÛÙ· Ï·›ÛÈ· Ù˘ ÔÔ›·˜ ¤ÁÈÓ·Ó «ÔÏÏ¿ Î·È ÌÂÁ¿Ï· ¤ÚÁ·». Ÿˆ˜ Ë ›‰Ú˘ÛË Î·È Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ΋Ô˘, Ë ÂÎÙÚÔÊ‹ ÌÂÙ·ÍÔÛΈϋΈÓ, Ë ›‰Ú˘ÛË ¯ÂÈÚÔÙ¯ÓÈÎÔ‡ ÂÚÁ·ÛÙËÚ›Ô˘, Ô‰ÔÛÊ·ÈÚÈÎÔ‡ Û˘ÏÏfiÁÔ˘, Ë ›‰Ú˘ÛË Û¯ÔÏÈ΋˜ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ Î·È Ë ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ˘fi ÙËÓ Â˘ı‡ÓË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, Ô ÔÌ·‰ÈÎfi˜ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÌfi˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, Ë ›‰Ú˘ÛË Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÔÈÎÔÙÚÔÊ›Ԣ-Û˘ÛÛÈÙ›Ô˘. ∏ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Û˘ÛÛÈÙ›Ô˘, Ô˘ ··Û¯fiÏËÛÂ Î·È Ù· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο Û˘Ó¤‰ÚÈ· ÙÔ˘ 1930,43 ·ÔÙÂÏÔ‡Û ˙ˆÙÈÎfi ı¤Ì· ÁÈ· ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÂΛÓË, ÁÈ·Ù› ¤Ú· ·fi ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋˘ÁÈÂÈÓ‹ ˆÊ¤ÏÂÈ· ·Ú›¯Â Î·È ÌÔÚʈÙÈ΋ Â›‰Ú·ÛË ÛÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Î·È Î·Ù¿ ÙËÓ ¿Ô„Ë ÙÔ˘ ¢È¢ı˘ÓÙ‹ ÙÔ˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ Û˘Ó¤‚·Ï ηıÔÚÈÛÙÈο ÛÙËÓ ·ÔÌ¿ÎÚ˘ÓÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ·fi Ù· ηÊÂÓ›· Î·È ÂÈ‚Ï·‚‹ ΤÓÙÚ·.44 ∆Ô fiÛË ÛËÌ·Û›· ¤‰ÈÓ ÛÙÔ ıÂÛÌfi ·˘Ùfi ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È Î·È ·fi ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ù· ÌÂÛË̤ÚÈ· ¤ÙÚˆÁÂ Î·È Ô ›‰ÈÔ˜ Ì·˙› Ì ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ «ÙÔ ÓfiÛÙÈÌÔ Î·È ÏÔ‡ÛÈÔ Ê·ÁËÙfi» Ô˘ ÚÔÂÙԛ̷˙Â Ô ÂÈÛÙ¿Ù˘ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ «˘ËÚ¤ÙÚÈ·˜».45 ∞Í›˙ÂÈ Ó· ÛËÌÂȈı› fiÙÈ ÙËÓ Â˘ı‡ÓË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘ Û˘ÛÛÈÙ›Ô˘ ›¯·Ó ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜, ·fi ÙËÓ ÚÔηٷ‚ÔÏÈ΋ Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË ¯ÚËÌ¿ÙˆÓ, ÙËÓ ÚÔÌ‹ıÂÈ· ÙˆÓ

42. ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˜ ªÈ¯., ∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔÓ... fi.., Û. 49. 43. ∫·Ù¿ ÙËÓ ¿Ô„Ë ÙÔ˘ ªÈ¯. ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˘ (Û.57) ·ÚÓËÙÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÁÈ· ÙȘ Ì·ıËÙÈΤ˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ÌÔÓÔÙ¿ÍÈˆÓ ‰È‰·ÛηÏ›ˆÓ ‹Ù·Ó «ÙÔ ÂÓÈ·‡ÛÈÔÓ Ù˘ ÊÔÈÙ‹Ûˆ˜», ÙÔ ÔÔ›Ô ‰ÂÓ Â¤ÙÚÂ ӷ ·Ó·Ù˘¯ıÔ‡Ó ÔÈ ·Ú·‰fiÛÂȘ Î·È ÙÔ fiÏÔ Û¯ÔÏÈÎfi Ó‡̷ Ô˘ ÎÏËÚÔ‰ÔÙÂ›Ù·È ·fi ÙÔ˘˜ ·Ï·ÈfiÙÂÚÔ˘˜ ÛÙÔ˘˜ ÓÂfiÙÂÚÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜. °È’ ·˘Ùfi ‹Ù·Ó ˘¤Ú Ù˘ ›‰Ú˘Û˘ ª·ıËÙÈÎÒÓ ∫ÔÈÓÔÙ‹ÙˆÓ ·fi ÙȘ ηÙÒÙÂÚ˜ fï˜ Ù¿ÍÂȘ. 44. ∫¤ÓÙÚÔ…∆· ∂Î·È‰Â˘ÙÈο …fi.., ÛÛ.458-460. 45. ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˜ ªÈ¯., ∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔÓ... fi.., Û. 55.


T√ M√¡√∆∞•π√ ¢π¢∞™∫∞§∂π√ ™¶∞ƒ∆∏™ (1924 - 1929)

93

ÙÚÔʛ̈Ó, ̤¯ÚÈ Î·È ÙÔ ÛÂÚ‚›ÚÈÛÌ· ÛÙËÓ ÂȉÈ΋ ·›ıÔ˘Û· ÙÔ˘ ÔÈÎÔÙÚÔÊ›Ԣ.46 ™Ù· Ï·›ÛÈ· Ù˘ ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ‚›Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËÎ·Ó ÂΉÚÔ̤˜ Ì ‰È‰·ÎÙÈÎfi Î·È „˘¯·ÁˆÁÈÎfi ÛÎÔfi Î·È ‰ÈÔÚÁ·ÓÒıËÎ·Ó ÁÈÔÚÙ¤˜, ¤Ú·Ó ·fi ÙȘ ηıÈÂڈ̤Ó˜ ÂıÓÈΤ˜ Î·È Û¯ÔÏÈΤ˜, fiˆ˜ «Â› ÙË ÂηÙÔÂÓÙËÚ›‰È ÙÔ˘ ¶ÂÛÙ·ÏfiÓ˙È» Î.¿. ∂›Û˘ ‰fiıËÎ·Ó ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ı·ÙÚÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ, ÔÈ ÂÈÛÚ¿ÍÂȘ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ·Ó¤Ú¯ÔÓÙ·Ó ÛÙȘ 10000 ‰Ú·¯Ì¤˜, ÔÛfi ηıfiÏÔ˘ Â˘Î·Ù·ÊÚfiÓËÙÔ ÁÈ· ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÂΛÓË, ·Ó Ï¿‚ÂÈ Î·Ó›˜ ˘fi„Ë ÙÔ˘ fiÙÈ «Ù· ÂÈÛÔ‰‹Ì·Ù· ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ∆·Ì›Ԣ ÙˆÓ ªÔÓÔÙ·Í›ˆÓ ¢È‰·ÛηÏ›ˆÓ» ÌfiÏȘ ¤Êı·Ó·Ó ÙȘ 1800 ‰Ú·¯Ì¤˜ ÂÙËÛ›ˆ˜.47 ∆· ¯Ú‹Ì·Ù· ·˘Ù¿ ‰È·Ù¤ıËÎ·Ó ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÁÔÚ¿ Û΢ÒÓ Î·È Â›ÏˆÓ ÙÔ˘ ÔÈÎÔÙÚÔÊ›Ԣ.48 ∞ÎfiÌË ÙÔ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô ÂÓÂı¿ÚÚ˘Ó ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ÛÔ˘‰·ÛÙÒÓ Û ηÏÏÈÙ¯ÓÈΤ˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ, fiˆ˜ ·˘Ù¤˜ Ô˘ ‰ÈÔÚÁ·ÓÒıËÎ·Ó ·fi ÙÔ ¢‹ÌÔ ™¿ÚÙ˘ ÁÈ· ÙȘ ÁÈÔÚÙ¤˜ ÙÔ˘ ηÚÓ·‚·ÏÈÔ‡ ÙÔ 1926. ∆Ô ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô ¤Ï·‚ ̤ÚÔ˜ Ì ¤ÍÈ ¿ÚÌ·Ù·, ηı¤Ó· ·fi Ù· ÔÔ›· Û·Ù›ÚÈ˙ ı¤Ì·Ù· Ù˘ ÂÔ¯‹˜. ∆Ú›· Ì¿ÏÈÛÙ· ·fi Ù· ¿ÚÌ·Ù· ·˘Ù¿ ‚Ú·‚‡ıËÎ·Ó Ì ÙÔ ÔÛfi ÙˆÓ 900 ‰Ú·¯ÌÒÓ, ÙÔ ÔÔ›Ô ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ÚfiÛÊÂÚ·Ó ˘¤Ú ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ΋Ô˘.49 ∆Ô ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ‰ÂÓ ·Ú¤ÏÂÈ ӷ ηÏÏÈÂÚÁ› Î·È ÙÔ ¤ıÈÌÔ Ù˘ ÊÈÏÔÍÂÓ›·˜. ∆Ô 1926 ˘Ô‰¤¯ıËÎÂ Î·È ÊÈÏÔͤÓËÛ Â› 4 Ë̤Ú˜ 40 ÊÔÈÙËÙ¤˜ Ù˘ ºÈÏÔÛÔÊÈ΋˜ ™¯ÔÏ‹˜ ÙÔ˘ ¶·Ó/Ì›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ Î·È ÂÈÛΤÊıËÎ·Ó ·fi ÎÔÈÓÔ‡ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÔ‡˜ Î·È ¿ÏÏÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜.50 ∂›Û˘ ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÓÂ, fiˆ˜ ÚÔ‚ÏÂfiÙ·Ó ¿ÏψÛÙÂ Î·È ·fi ÙÔ ·Ó·Ï˘ÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ·,51 „˘¯·ÁˆÁÈΤ˜ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÂȘ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Î·È ÙˆÓ ‰È‰·ÛÎfiÓÙˆÓ. π‰È·›ÙÂÚË ·Ó·ÊÔÚ¿ οÓÂÈ Ô ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˜ ÁÈ· ÙÔ «ÙÚÈÎÔ‡‚ÂÚÙÔ ÁϤÓÙÈ» Ô˘ ÛÙ‹ıËΠÛÙȘ 9 πÔ˘Ï›Ô˘ 1927, ÙÂÏÂ˘Ù·›· Ë̤ڷ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, ηٿ ÙËÓ ÔÔ›· ‰ÂÓ ¤ÏÂÈ„·Ó Î·È ÔÈ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈο ÊÔÚÙÈṲ̂ÓÔÈ ·Ô¯·ÈÚÂÙÈÛÙ‹ÚÈÔÈ ÏfiÁÔÈ.52 ∏ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ ÊfiÚÙÈÛË ÔÊÂÈÏfiÙ·Ó Î·È ÛÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÙÔ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô ‰È·ÙÂÏÔ‡Û ˘fi ÌÂÙ¿ıÂÛËØ53 Úfi‚ÏËÌ· Ô˘ Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ÙÂÏÈο ÍÂÂÚ¿ÛÙËÎÂ. §›Á˜ ̤Ú˜ ÚÈÓ ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÁÈÔÚÙ‹ Â› ÙË Ï‹ÍÂÈ ÙˆÓ Ì·ıËÌ¿ÙˆÓ, ÛÙȘ 3 πÔ˘Ï›Ô˘ 1927, ÙÔ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô ·ÚÔ˘Û›·ÛÂ Î·È ÌÈ· Ôχ ÏÔ‡ÛÈ· ¯ÂÈÚÔÙ¯ÓÈ΋ ¤ÎıÂÛË Ì ¤ÚÁ· ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, ·ÊÔ‡ Ë Ó¤· ÙfiÙ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ·¤‰È‰Â «Âͤ¯Ô˘Û·Ó ı¤ÛÈÓ ÂȘ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍÈÓ ÙˆÓ ¯ÂÈÚÔÙ¯ÓÈÒÓ».54

46. ™ÙÔÓ ›‰ÈÔ, Û. 48. 47. ¶ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÁÈ· ÙÔ ı¤Ì· µÏ. ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˜ ªÈ¯., ·) ∏ ˙ˆ‹ ÂÓfi˜ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ ηٿ ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ¤ÙÔ˜ 1924-1925, ∞ı‹Ó· 1925, ÛÛ. 61-83 Î·È ‚) ∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔÓ... fi.., Û. 46-51. 48. ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˜ ªÈ¯., ∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔÓ... fi.., Û. 87. 49. ™ÙÔÓ ›‰ÈÔ, Û. 65. 50. ™ÙÔÓ ›‰ÈÔ, ÛÛ. Û. 28, 29, 66. √È Ì·ıËÙ¤˜ ÊÚfiÓÙÈ˙·Ó ȉȷ›ÙÂÚ· ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ΋Ô, ÁÈã ·˘Ùfi Î·È Ë ÚÔÌ‹ıÂÈ· ˘ÏÈÎÒÓ Î·È ÂÚÁ·Ï›ˆÓ, ··Ú·ÈÙ‹ÙˆÓ ÁÈ· ÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ·˘ÙÔ‡, ›¯Â ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ·. 51. ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˜ ªÈ¯., ∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔÓ... fi.., Û. 95-97. 52. µ. ¢. 2-2-1924, «ÂÚ› ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜…» fi. ., °ÂÓÈη› √‰ËÁ›·È. 53. ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˜ ªÈ¯., ∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔÓ... fi.., ÛÛ. 95-97. 54. ™ÙÔÓ ›‰ÈÔ, Û. 86.


94

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ŸÌˆ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰Ú¿ÛË ÙÔ˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ Î·È ÙËÓ Â·Ê‹ ÙÔ˘ Ì ÙÔ ™·ÚÙÈ·ÙÈÎfi Ï·fi ıˆÚÒ ÚÔÙÈÌfiÙÂÚÔ Ó· ·Ú·ı¤Ûˆ ÙȘ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ÙˆÓ ›‰ÈˆÓ ÙˆÓ ÛÔ˘‰·ÛÙÒÓ ÙÔ˘. √ ∂. ∫·ÊÂÓÙ˙‹˜ 60 ¯ÚfiÓÈ· ÌÂÙ¿ ÁÚ¿ÊÂÈ: «∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô ™¿ÚÙ˘ …ÚfiÛÊÂÚ Ì ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ ÔÏϤ˜ ˘ËÚÂۛ˜ ÛÙË §·ÎˆÓ›· Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Î·È ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ˙ˆ‹ Ù˘ fiÏ˘. …√È Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ Ì ÙËÓ ·ÍÈÔÚÂ‹ Î·È ¿„ÔÁË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘˜ …·fiÛ·Û·Ó ÙÔÓ ¤·ÈÓÔÓ Î·È ÙËÓ ÂȉÔÎÈÌ·Û›· ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Ù˘ fiÏ˘, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Î·È Û·Ó ¿ÙÔÌ· Î·È Û·Ó ÔÌ¿‰Â˜ ‹ Û‡ÏÏÔÁÔÈ ÛÙ¿ıËÎ·Ó Ôχ ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ ‰È‰·ÛηÏ›Ô, ÙÔ ·Á¿ËÛ·Ó Î·È ÙÔ Û˘Ó¤ÙÚÂÍ·Ó… √È ÂÔÚÙ¤˜ ÙÔ˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó ÁÂÁÔÓfi˜ ÁÈ· ÙËÓ fiÏË. ∆Ô ›‰ÈÔ Î·È ÔÈ ‰È·Ï¤ÍÂȘ Î·È ÚÔ ¿ÓÙˆÓ ÔÈ ÂÎı¤ÛÂȘ… ¶ÔÏÏ¿ ÎÔÚ›ÙÛÈ· ηÏÒÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈÒÓ ·ÔÊÔ›ÙËÛ·Ó ·fi ·˘Ùfi ¯ˆÚ›˜ Ó· ·ԂϤÔ˘Ó Û Â¿ÁÁÂÏÌ· ·Ú¿ ÌfiÓÔ ÁÈ· Ó· ˆÊÂÏËıÔ‡Ó ·fi ÙË ÌÔÚʈÙÈ΋ ÙÔ˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·».55 ŒÓ· ¯ÚfiÓÔ ·ÚÁfiÙÂÚ· Ô ›‰ÈÔ˜ ÛÔ˘‰·ÛÙ‹˜ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ: «∏ ÎÔÈÓˆÓ›· Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ...·Á¿ËÛ ÙÔ ¢È‰·ÛηÏ›Ô, ÁÈ·Ù› Ì ÙȘ ÂΉËÏÒÛÂȘ ÙÔ˘, …ÙȘ Û˘Ó·˘Ï›Â˜ ÙÔ˘,…ÙȘ ·ıÏÔ·È‰È¤˜,… ÙȘ ÂΉÚÔ̤˜ ÙÔ˘… Î·È ÚÔ¿ÓÙˆÓ Ì ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÙÔ˘ ‰Ú¿ÛË ·ÎÙÈÓÔ‚ÔÏÔ‡Û ÛÙËÓ fiÏË Û·Ó ·ÓÒÙÂÚÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ›‰Ú˘Ì·…».56 ∆¤ÏÔ˜ Ô ∏Ï. ¶··ı·Ó·ÛfiÔ˘ÏÔ˜, ·Ó·ÔÏ›: «√È ‰È¿ÊÔÚ˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ ÙÔ˘ ª.¢. ™¿ÚÙ˘, ÂÎı¤ÛÂȘ ¯ÂÈÚÔÙ¯ӛ·˜ Ì ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ÂÎı¤Ì·Ù·, ÔÈ ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ÂÔÚÙ¤˜ Ì ÔÌÈϛ˜, ··ÁÁÂϛ˜ Î·È ÙÚ·ÁÔ‡‰È·, ÔÈ ı·ÙÚÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ Î·È ÔÈ ÂΉÚÔ̤˜ ÙÔ˘, Ô˘ ¤‰ÈÓ·Ó ¯ÚÒÌ· Î·È ˙ˆ‹, ‹Ù·Ó ÌÔÓ·‰ÈΤ˜ Î·È ÓÔÛÙ·ÏÁ› Ú·ÁÌ·ÙÈο ηÓ›˜ Î·È ı¤ÏÂÈ Ó· Á˘Ú›ÛÂÈ Ó· Ì·Ù·Í·Ó·˙‹ÛÂÈ ÂΛÓË ÙËÓ ˘¤ÚÔ¯Ë Û¯ÔÏÈ΋ ÂÔ¯‹».57 ∞fi fiÛ· ‹‰Ë ·Ó¤ÊÂÚ· ÂÏ›˙ˆ Ó· ÌfiÚÂÛ· Ó· ‰ÒÛˆ ÙÔ ÛÙ›ÁÌ· ÙˆÓ ÚÔÙÂÚ·ÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ‰ÈÓfiÙ·Ó ÛÙËÓ ÂÎ·›‰Â˘ÛË ÙˆÓ ‰·ÛÎ¿ÏˆÓ ·fi ÙÔ ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô ™¿ÚÙ˘, ÙÔ ÔÔ›Ô, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ¢È¢ı˘ÓÙ‹˜ ÙÔ˘ Î·È fiˆ˜ ÚÔ·ÙÂÈ ·fi ÛÙÔȯ›· Ô˘ ¤¯ˆ ‹‰Ë ÂÎı¤ÛÂÈ, ‹Ù·Ó «·‡Ù·ÚΘ Û¯ÔÏ›Ի, ·fi Ù· ηχÙÂÚ· ÌÔÓÔÙ¿ÍÈ· ¢È‰·ÛηÏ›· Ù˘ ¯ÒÚ·˜.58 ∆· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ‰ËÏ·‰‹ ȉڇ̷ٷ, Ù· ÔÔ›· ·ԉ›¯ıËÎ·Ó ÂÈÙ˘¯‹˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ıÂÛÌfi˜, ·ÊÔ‡ ̤۷ Û ϛÁÔ ¯ÚfiÓÔ Î·È Ì ÌÈÎÚ¤˜ ‰·¿Ó˜ ¤‰ˆÛ·Ó ÛÙËÓ ¶ÔÏÈÙ›· ¤Ó· ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ·ÚÈıÌfi Ôχ ηϿ ηٷÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ‰·ÛÎ¿ÏˆÓ Ô˘ Î¿Ï˘„·Ó Â›ÁÔ˘Û˜ ·Ó¿ÁΘ Ù˘ ÂÔ¯‹˜. øÛÙfiÛÔ Ù· ÌÔÓÔÙ¿ÍÈ· ¢È‰·ÛηÏ›· ‰ÂÓ ¤·˘Û·Ó Ó· ıˆÚÔ‡ÓÙ·È «ˆ˜ ‰Ú·ÛÙÈÎfiÓ ÌÂÓ, ·ÏÏ¿ ¿ÓÙˆ˜ ̤ÙÚÔÓ ·Ó¿Á΢»,59 ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È fiÙ·Ó ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛ·Ó ÙÔ ÛÎÔfi Ù˘ 55. ∆Ô ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ›¯Â ‰ÒÛÂÈ È‰È·›ÙÂÚË ‚·Ú‡ÙËÙ· ÛÙ· Ì·ı‹Ì·Ù· ÙˆÓ ¢Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ. ∞ÚΛ Ó· ÛËÌÂȈı› fiÙÈ Î·Ù¿ ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ¤ÙÔ˜ 1926-27 ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ Ù˘ ÃÂÈÚÔÙ¯ӛ·˜ ηٷÛ΢¿ÛıËÎ·Ó 2.500 ¯ÂÈÚÔÙ¯ÓÈο ¤ÚÁ· ÂÓÒ Ù˘ π¯ÓÔÁÚ·Ê›·˜ 5.500 ÂÚ›Ô˘ ¤ÚÁ· ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ (‰ËÏ·‰‹ 100 ¤ÚÁ· ·Ó¿ Ì·ıËÙ‹), ·fi Ù· ÔÔ›· Ù· 1400 ›¯·Ó ÂÎÙÂı› ÛÙËÓ ¤ÎıÂÛË Ù˘ 3-7-1927. ∂›Û˘ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜ Ù˘ ªÔ˘ÛÈ΋˜ fiÏÔÈ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ˘Ô¯ÚÂÔ‡ÓÙ·Ó Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ì·Ó‰ÔÏ›ÓÔ (ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˜ ªÈ¯., ∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔÓ... fi.., 20, 21, 26). 56. ∫·ÊÂÓÙ˙‹˜ ∂., «∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ…ŒÓ· ·ÓÒÙÂÚÔ…», fi.., Û. 15. 57. ∫·ÊÂÓÙ˙‹˜ ∂., «∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ…∞Ó·ÌÓ‹ÛÂȘ…» fi.., Û. 27. 58. ¶··ı·Ó·ÛfiÔ˘ÏÔ˜ ∏Ï., «∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ…» fi.., Û. 79. 59. ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˜ ªÈ¯., ∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔÓ ... fi.. Û. 97.


T√ M√¡√∆∞•π√ ¢π¢∞™∫∞§∂π√ ™¶∞ƒ∆∏™ (1924 - 1929)

95

ȉڇÛÂÒ˜ ÙÔ˘˜ ηٷÚÁ‹ıËηÓ,60 ÌÂٷ͇ ·˘ÙÒÓ Î·È ÙÔ ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô ™¿ÚÙ˘. ÕÏψÛÙ ›¯Â ˆÚÈÌ¿ÛÂÈ ϤÔÓ Ë ·ÓÙ›ÏË„Ë Ù˘ ·Ó¿Á΢ ÂÍ¿ÏÂȄ˘ ÙÔ˘ Ê·ÈÓÔ̤ÓÔ˘ Ù˘ ÔÏ˘Ù˘›·˜ ÙˆÓ ‰È‰·ÛηÏ›ˆÓ, ·Ó¿Á΢ Ô˘ ˘ÏÔÔÈ‹ıËΠ(¡. 4368/1929), ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÌÂÙ·ÚÚ‡ıÌÈÛ˘ µÂÓÈ˙¤ÏÔ˘, Ì ÙÔÓ Î·ıÔÚÈÛÌfi ÂÓfi˜ Î·È ÌfiÓÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ȉڇ̷ÙÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÚÙÈÛË ÙˆÓ ‰·ÛÎ¿ÏˆÓ ÙˆÓ ÂÓٷٿÍÈˆÓ ‰È‰·ÛηÏ›ˆÓ ÂÓÈ·›Ô˘ Ù‡Ô˘.61

¶∏°∂™ ¡.¢. 27-7-1923, «ÂÚ› ȉڇÛˆ˜ ªÔÓÔÙ¿ÍÈˆÓ ¢È‰·ÛηÏ›ˆÓ», º.∂.∫. 217/6-8-1923. µ.¢. 8-9-1923,«ÂÚ› ÂÈÛÈÙËÚ›ˆÓ ÂÍÂÙ¿ÛÂˆÓ ÂȘ ªÔÓÔÙ¿ÍÈ· ¢È‰·ÛηÏ›·», º.∂.∫.279/310-1923. µ.¢. 20-9-1923, «ÂÚ› ËÏÈΛ·˜ Ì·ıËÙÒÓ ÂȘ ªÔÓÔÙ¿ÍÈ· ¢È‰·ÛηÏ›ˆÓ», º.∂.∫. 257/12-91923. µ.¢. 2-2-1924, «ÂÚ› ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÙˆÓ ªÔÓÔÙ·Í›ˆÓ ¢È‰·ÛηÏ›ˆÓ», º.∂.∫. 26/7-21924. ¢. 27/5/1924 «ÂÚ› ÂÍÂÙ¿ÛÂˆÓ ÌÔÓÔÙ·Í›ˆÓ ‰È‰·ÛηÏ›ˆÓ», º.∂.∫. 122/29-5 1924. ¶.¢. 22 /10/1924 «ÂÚ› ‰È·ÈÚ¤Ûˆ˜ ‰È‰·ÛηÏ›ˆÓ Î.Ï.»,º.∂.∫. 271/30-10-1924. ¶.¢. 30-5-1924, « ÂÚ› ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ Î.Ï. ªÔÓÔÙ·Í›ˆÓ ¢È‰·ÛηÏ›ˆÓ», º.∂.∫. 143. ¶.¢. 10-3-1926, «ÂÚ› ηıÔÚÈÛÌÔ‡ ¤‰Ú·˜ ÙÔ˘ ªÔÓÔÙ·Í›Ô˘ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ ∞ıËÓÒÓ…», º.∂.∫. 97/18-3-1926. ¡. 4358/1929 «ÂÚ› ηٷÚÁ‹Ûˆ˜ ÙˆÓ ÌÔÓÔÙ·Í›ˆÓ ‰È‰·ÛηÏ›ˆÓ»,º.∂.∫. 285/16-8-1929. ¡. 4368/1929 «ÂÚ› ÙÚÔÔÔÈ‹Ûˆ˜ ÙÔ˘ ÓfiÌÔ˘ 3182…ÂÚ› ‰È‰·ÛηÏ›ˆÓ ‰ËÌÔÙÈ΋˜ ÂÎ·È‰Â‡Ûˆ˜», º.∂.∫. 291/17-8-1929.

µπµ§π√°ƒ∞ºπ∞ ∞ÓÙˆÓ›Ô˘ Ã., ∏ ÂÎ·›‰Â˘ÛË ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ‰·ÛÎ¿ÏˆÓ (1828-2000), ∞ı‹Ó·, ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·, 2002. °·‚·Ï¿ ¶. «°.∞.∫.-∞گ›· ¡. §·ÎˆÓ›·˜. ¶ËÁ‹ ¤Ú¢ӷ˜ Î·È ÌÂϤÙ˘. ∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô ™¿ÚÙ˘» ÛÙ·: ¶Ú·ÎÙÈο ∞′ ÙÔÈÎÔ‡ ™˘Ó‰ڛԢ §·ÎˆÓÈÎÒÓ ™Ô˘‰ÒÓ, •ËÚÔοÌÈ §·ÎˆÓ›·˜,13-16 ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘ 2001, ∞ı‹Ó·È 2002, ÛÛ.445-457. °·‚·Ï¿ ¶., «∏ ÂÎ·›‰Â˘ÛË ÛÙË ™¿ÚÙË 19Ô˜-20Ô˜ ·ÈÒÓ·˜», ÛÙÔ: ∏ ™¿ÚÙË ·Ó¿ÌÂÛ· Û ÙÚÂȘ ·ÈÒÓ˜ 1834-2002, °ÂÓÈÎfi˜ ™˘ÓÙÔÓÈÛÌfi˜, ∂È̤ÏÂÈ· ∫ÂÈÌ¤ÓˆÓ ºÒÓÙ·˜ §∞¢∏™, ∫·ÏÏÈÙ¯ÓÈ΋ ∂È̤ÏÂÈ· •·Óı›Ë ªπÃ∞ ª¶∞¡π∞, ¢‹ÌÔ˜ ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ, ÛÛ. 135-141.

60. ∞ÈÙÈÔÏÔÁÈ΋ ¤ÎıÂÛȘ Î·È ¡.¢. ÂÚ› ªÔÓÔÙ¿ÍȈӅfi.., Û.22. ∞ÍÈÔÛËÌ›ˆÙÔ Â›Ó·È fiÙÈ Ù· ªÔÓÔÙ¿ÍÈ· ¢È‰·ÛηÏ›· ȉڇıËÎ·Ó Î·È Î·Ù·ÚÁ‹ıËÎ·Ó Ì ÙËÓ ˘ÔÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ˘Ô˘ÚÁÔ‡ ¶·È‰Â›·˜, ÙÔ˘ ∫. °fiÓÙÈη. 61. ¡. 4358/1929 «ÂÚ› ηٷÚÁ‹Ûˆ˜ ÙˆÓ ÌÔÓÔÙ·Í›ˆÓ ‰È‰·ÛηÏ›ˆÓ»,º.∂.∫. 285/16-8-1929, Ù. ∞′.


96

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

°ÏËÓfi˜ ¢., Õ·ÓÙ·, ÙfiÌ. µ′ (1910-1914), ∞ı‹Ó·, £Â̤ÏÈÔ, 1983. ∂ÚÁ·Û›· ÂÚ., ÙfiÌ. ∞′, Ù‡¯.1,2,3/1923, 11-12/1924. ∂ÊËÌ. ¶·ÏϷΈÓÈ΋, ∞ı‹Ó·È, ¤ÙÔ˜ µ′, 1926-27. ∂ÊËÌ. ™·ÚÙÈ·ÙÈο ¡¤·, ™¿ÚÙË, ¤ÙÔ˜ ∞′, 1934. ∫·ÊÂÓÙ˙‹˜ ∂., «∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô ™¿ÚÙ˘. ŒÓ· ·ÓÒÙÂÚÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ›‰Ú˘Ì· Ì ¤‰Ú· ÙË ™¿ÚÙË», ÛÙÔ ÂÚ. §·ÎˆÓÈο, ∞ı‹Ó·, ¤ÙÔ˜ ∫¢, ª¿ÚÙÈÔ˜-∞Ú›ÏÈÔ˜ 1986,Ù‡¯.127,ÛÛ.14-15. ∫·ÊÂÓÙ˙‹˜, ∂. «∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô ™¿ÚÙ˘. ∞Ó·ÌÓ‹ÛÂȘ ÂÓfi˜ ÛÔ˘‰·ÛÙ‹», ÛÙÔ ÂÚ. §·ÎˆÓÈο, ∞ı‹Ó·, ¤ÙÔ˜ ∫∂, ¡Ô¤Ì‚ÚÈÔ˜-¢ÂΤ̂ÚÈÔ˜, 1987, Ù‡¯. 135, ÛÛ.26-27. ∫¤ÓÙÚÔ ∂Î·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ŒÚ¢ӷ˜, ∆· ∂Î·È‰Â˘ÙÈο ™˘Ó¤‰ÚÈ· ÙÔ˘ 1930, ∂ÔÙ›· ∞Ϥ͢ ¢ËÌ·Ú¿˜, ∂È̤ÏÂÈ· ∫ÒÛÙ·˜ ∫·Ú·Î·Ï¿Î˘, ∞′ ŒÎ‰ÔÛË, ∞ı‹Ó· 2004. §¤Ê·˜ ÃÚ., πÛÙÔÚ›· Ù˘ ∂Î·È‰Â‡Ûˆ˜, ∞ı‹Ó·, √.∂.™.µ. 1943. ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˜ ªÈ¯., ∏ ˙ˆ‹ ÂÓfi˜ ¢È‰·ÛηÏ›Ԣ ηٿ ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ¤ÙÔ˜ 1924-1925, ∞ı‹Ó·È 1925. ªÈ¯·ÏfiÔ˘ÏÔ˜ ªÈ¯., ∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔÓ ¢È‰·ÛηÏ›ÔÓ ™¿ÚÙ˘ Î·È Ë ¢ËÌԉȉ·ÛηÏÈ΋ ÌfiÚʈÛȘ, ∞ı‹Ó·È 1927. ªÔ˘˙¿Î˘ ™. - ∆˙‹Î·˜ Ã., ∏ ηٿÚÙÈÛË ÙˆÓ ¢È‰·ÛοψÓ, ¢È‰·ÛηÏÈÛÛÒÓ Î·È ¡ËÈ·ÁˆÁÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·. ∏ ÂÚ›Ô‰Ô˜ ÙˆÓ ¢È‰·ÛηÏ›ˆÓ, 1834-1933, ∞ı‹Ó·, Gutenberg, 1996. ¶··ı·Ó·ÛfiÔ˘ÏÔ˜ ∏Ï., «∆Ô ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô ™¿ÚÙ˘. ¶ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi Ê˘ÙÒÚÈÔ ÌÈ·˜ ¿ÏÏ˘ ÂÔ¯‹˜», ÛÙÔ ÂÚ. §·ÎˆÓÈο, ∞ı‹Ó·È, ¤ÙÔ˜ £′, ª¿ÈÔ˜-πÔ‡ÓÈÔ˜ 1972, Ù‡¯. 51, ÛÛ. 78-81. ™‚ÔÚÒÓÔ˜ ¡., ∂ÈÛÎfiËÛË Ù˘ ¡ÂÔÂÏÏËÓÈ΋˜ πÛÙÔÚ›·˜, £Â̤ÏÈÔ, 1976. ™ÎÔ‡Ú· §., ∂Î·È‰Â˘ÙÈ΋ ¶ÔÏÈÙÈ΋ ÛÙËÓ Î·Ù¿ÚÙÈÛË ÙˆÓ ‰·ÛÎ¿ÏˆÓ Î·Ù¿ ÙÔÓ 20fi ·ÈÒÓ· (ºÈÏÔÛÔÊ›·-£ÂÛÌÔ›), ∞ı‹Ó·, ∂.∫.¶.∞. 2001. ™ÎÔ˘ÙÂÚfiÔ˘ÏÔ˜ π., ∏ ·Í›· ÙˆÓ ªÔÓÔÙ¿ÍÈˆÓ ¢È‰·ÛηÏ›ˆÓ Î·È ÙÔ ªÔÓÔÙ¿ÍÈÔ ¢È‰·ÛηÏÂ›Ô ∞ıËÓÒÓ Î·Ù¿ ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ¤ÙÔ˜ 1924-1925, ∞ı‹Ó·È 1925.

Abstract The present report refers to the history and work of the one-class teachertraining college of Sparta, which ran from 1924 to 1929 in an endeavor of the state for a quick teacher training so as to cover many vacancies created in the primary schools, mainly of the New acquisitions (Macedonia and Thrace). The above mentioned College was a well-organized higher educational institution which ran in an exemplary way due to its headmaster’s, Mich. Michalopoulos’, personality and loyalty as well as the existing favorable external conditions (proper building, etc). Apart from its pedagogical work, it had developed a substantial social work manifested in various ways (such as festivals, exhibits, etc) which is the reason why it was supported and accepted by the local authorities and the people of Sparta.


∏ °À¡∞π∫∞ ™∆∏¡ ∞ƒÃ∞π∞ ™¶∞ƒ∆∏ ¢ËÌÔÛı¤Ó˘ π. ¢·ÛηϿ΢ ∫·ıËÁËÙ‹˜ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ

¶ÂÚ›ÏË„Ë ∏ ·Ú¯·›· ™¿ÚÙË Ù˘ ÎÏ·ÛÈ΋˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ ·ÔÙÂÏ› Ì›· ȉȷ›ÙÂÚË ÂÚ›ÙˆÛË fiÏ˘-ÎÚ¿ÙÔ˘˜. À¿Ú¯Ô˘Ó ÔÏÏ¿ ÛÙÔȯ›· Ô˘ ÙËÓ ‰È·ÊÔÚÔÔÈÔ‡Ó ·fi ÙȘ ˘fiÏÔÈ˜ fiÏÂȘ-ÎÚ¿ÙË ÂΛӢ Ù˘ ÂÚÈfi‰Ô˘. ªÂٷ͇ ·˘ÙÒÓ È‰È·›ÙÂÚ· ÛËÌ·ÓÙÈο Â›Ó·È fiÛ· ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙËÓ Á˘Ó·›Î·. ∫·È, ÛÙÔÓ ÙÔ̤· ·˘Ùfi, Ë ·Ú¯·›· ™¿ÚÙË ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ì›· ȉȷÈÙÂÚfiÙËÙ·. √ ÌÂÏÂÙËÙ‹˜ ı· Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂÈ ÛÙË ™¿ÚÙË Ù· ÎÔÚ›ÙÛÈ· Ó· ·ıÏÔ‡ÓÙ·È Û˘¯Ó¿ Á˘ÌÓ¿ ·fi ÎÔÈÓÔ‡ Ì ٷ ·ÁfiÚÈ·, Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÔÈ Á˘Ó·›Î˜ Û ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ÙÂÏÂÙ¤˜, Ó· ÔÚÁ·ÓÒÓÔ˘Ó ‰È·‰Èηۛ˜ Ï·ÙÚ›·˜ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ıÂÔ‡˜, Ó· ‰È·ı¤ÙÔ˘Ó ‰ÈηÈÒÌ·Ù· ȉÈÔÎÙËÛ›·˜ Î·È ÂÚÈÔ˘Û›·˜, Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÎÏËÚÔÓÔÌÔ‡Ó Î·È Ó· ÎÏËÚÔ‰ÔÙÔ‡Ó. £· Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂÈ Î·Ó›˜ Á·Ì‹ÏÈ· ¤ıÈÌ· Ô˘ ·ÔÎÏ›ÓÔ˘Ó ·fi ÙÔ ÚfiÙ˘Ô Ù˘ ÌÔÓÔÁ·Ì›·˜, ı· ‰ÂÈ Á˘Ó·›Î˜ Ì ·˘ÍË̤ÓË ÔÏÈÙÈ΋ ÂÈÚÚÔ‹, ÌÔÓÙ¤ÏÔ Á˘Ó·›Î·˜ Û˘˙‡ÁÔ˘ Î·È ÌËÙ¤Ú·˜ Ì ·ÈÛıËÙÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë Î·È ÎÒ‰Èη ËıÈ΋˜ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÛÔοÚÂÈ ‹ Ó· ÚÔηÏ›. ∫·È fiÏ· ·˘Ù¿, ˘ÔÙ·Á̤ӷ ÛÙÔÓ ÚˆÙ·Ú¯ÈÎfi ÚfiÏÔ Ù˘ Á˘Ó·›Î·˜, Ô˘ Â›Ó·È Ë ÙÂÎÓÔÔ›ËÛË, Ë Â˘ÁÔÓ›·, Ë ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹, ‰ËÏ·‰‹, ÛÙÚ·ÙȈÙÒÓ ÈηÓÒÓ ÁÈ· ÙË ÛÙÚ·ÙÔÎÚ·ÙÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· Ù˘ ™¿ÚÙ˘. ∏ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÌÈ·˜ ηχÙÂÚ˘ ÂÈÎfiÓ·˜ ÁÈ· ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ™¿ÚÙ˘ ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ ÙËÓ Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË Î·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Î·È ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÁÈ· ÙȘ ™·ÚÙÈ¿ÙÈÛÛ˜, ÁÈ·Ù› Î·È ÔÈ Á˘Ó·›Î˜, fiˆ˜ Î·È ÔÈ ¿Ó‰Ú˜, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘, ¤ÚÂ ӷ ÂÎÏËÚÒÛÔ˘Ó Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜ Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ̤۷ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ô˘ ‹Û·Ó ÂÓÙ·Á̤Ó˜. ∂¿Ó, ‰Â, ·˘Ùfi ÈÛ¯‡ÂÈ ÁÈ· οı ÎÔÈÓˆÓ›· ÁÈ· ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ™¿ÚÙ˘ ÈÛ¯‡ÂÈ ·ÎfiÌ· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ. ∂›Ó·È ·‰fiÎÈÌÔ, ‰ËÏ·‰‹, Ó· ÌÈÏ¿Ì ÁÈ· ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ™¿ÚÙ˘ ¯ˆÚ›˜ Ó· ·Ó·ÁÓˆÚÈÛı› Ô ÚfiÏÔ˜ ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ Î·È Ë Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙ· ‰ÚÒÌÂÓ· Ù˘ fiÏ˘.1 ∞˘Ùfi ·ÔÙ¤ÏÂÛ ÁÈ· ̤ӷ Î·È ÙËÓ ÌÂÁ¿ÏË ÚfiÎÏËÛË. ∫·ıÒ˜ Ë ÔÏ˘Ú·ÁÌÔÛ‡ÓË, ÈÛÙ‡ˆ, fiÙÈ ‰ÂÓ ˘Ô‰ËÏÒÓÂÈ ÛÔ‚·ÚfiÙËÙ·, Û˘ÓËı›˙ˆ Ó· ÂÚÈÔÚ›˙ÔÌ·È ÛÙËÓ ÂͤٷÛË Ê·ÈÓÔÌ¤ÓˆÓ Î·È Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂˆÓ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓfi ÌÔ˘, Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙËÓ Û‡Á¯ÚÔÓË ‚ÈÔÌ˯·ÓÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›·. ¢ÂÓ ı·

1. Baltrusch E., ™¿ÚÙË: ∏ ÈÛÙÔÚ›·, Ë ÎÔÈÓˆÓ›· Î·È Ô ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ϷΈÓÈ΋˜ fiÏ˘, ∞ı‹Ó·, ∂ΉfiÛÂȘ ¢ËÌ. ¡. ¶··‰‹Ì·, 2003, Û. 94.


98

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÌÔÚÔ‡Û·, fï˜, Ó· ‰È·ÓÔËıÒ ¤Ó· Û˘Ó¤‰ÚÈÔ ÁÈ· ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Î·È ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi Ù˘ ·Á·Ë̤Ó˘ Ì·˜ §·ÎˆÓ›·˜, ÛÙÔ ÔÔ›Ô, ÂÍÂÙ¿˙ÔÓÙ·˜ ÌÂٷ͇ ¿ÏÏˆÓ ÛËÌ·ÓÙÈÎÒÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ ÙËÓ ·Ú¯·›· ™¿ÚÙË, ‰ÂÓ ı· ˘‹Ú¯Â ÌÈ· ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÁÈ· ÙÔ ÚfiÏÔ Ù˘ Á˘Ó·›Î·˜. °È· ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ÌÈÛÔ‡ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ ˘ÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ô˘ ·Ú¿ÁÂÈ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Î·È ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi οı ÎÔÈÓˆÓ›·˜. ∏ ‰È·ÊÔÚÔÔÈË̤ÓË, ÏÔÈfiÓ, Û ۯ¤ÛË Ì ÙÔÓ ¿Ó‰Ú· ı¤ÛË Ù˘ Á˘Ó·›Î·˜ ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›·, ‰È·¯ÚÔÓÈο ·fi ÙËÓ ·Ú¯·›· ̤¯ÚÈ Î·È ÙËÓ Û‡Á¯ÚÔÓË ÎÔÈÓˆÓ›·, ÓÔÌÈÌÔÔÈ› ηٿ Û˘Ó¤ÂÈ·, ıˆÚÒ, οı ÎÔÈÓˆÓÈÔÏfiÁÔ Ó· ·Û¯ÔÏËı› Ì ÙËÓ ¤ÌÊ˘ÏË ‰È¿ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ, ÔÏÈÙÈÎÒÓ Î·È ÂÓ‰ÔÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·ÎÒÓ ·ÓÈÛÔًوÓ, ·ÓÂÍ·Úًو˜ ¯ÚÔÓÈ΋˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ ·Ó·ÊÔÚ¿˜. ∏ Á˘Ó·›Î· ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ™¿ÚÙË, fiˆ˜ ı· ‰Ô‡Ì ·Ú·Î¿Ùˆ, ·Ú¤ÌÂÈÓ ÂÓÂÚÁfi˜ Î·È ÛËÌ·›ÓÔÓ ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙ‹˜, ·ÓÙ›ıÂÙ· Ì¿ÏÈÛÙ· ›Ûˆ˜ Ì fi,ÙÈ Û˘Ó¤‚·ÈÓ ÛÙËÓ ˘fiÏÔÈË ·Ú¯·›· ∂ÏÏ¿‰·. ¶ÚˆÙ›ÛÙˆ˜, fï˜, Û οı ÈÛÙÔÚÈ΋ Ê¿ÛË ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ÂÚˆÙÈÎÔ‡ fiıÔ˘ Î·È ·Ú¿ÁÔÓÙ·˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÈÛÙÔÚ›·˜, fiˆ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Û˘Ó¤‚Ë ÛÙËÓ ÔÌËÚÈ΋ ™¿ÚÙË Ì ÙËÓ ˆÚ·›· ∂ϤÓË. ∞˘ÙÔ› ÔÈ ÏfiÁÔÈ, ‰ÂÓ Í¤Úˆ ·Ó Â›Ó·È ÔÏÏÔ›. °È· ̤ӷ ¿ÓÙˆ˜ Â›Ó·È ÈÛ¯˘ÚÔ›, ÂÊfiÛÔÓ Ì ¤ÂÈÛ·Ó Ó· ηٷÈ·ÛÙÒ Ì ÙÔ ı¤Ì· ÌÔ˘, Ë ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ì¿ÏÈÛÙ· ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÙÔÓ ÌÂÏÂÙËÙ‹ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙÔ Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ÌÈ· Ï‹ÚË ÂÈÎfiÓ· ÁÈ· ÙÔ Ò˜ ηÙfiÚıˆÛ ÌÈ· ÔÏÈÁ¿ÚÈıÌË ‰ˆÚÈ΋ Ê˘Ï‹ Ô˘ ›¯Â ¯ıÚÔ‡˜ ÙÚÈÁ‡Úˆ Ù˘, ·ÏÏ¿ Î·È Â¯ıÚÔ‡˜ ˘ÔÙÂÏ›˜ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ù˘, fi¯È ÌfiÓÔ Ó· ÂÈ‚ÈÒÛÂÈ, ·ÏÏ¿, Û˘¯Ó¿, Ó· ‰ÈÂΉÈ΋ÛÂÈ ÚˆÙ‡ÔÓÙ· ÚfiÏÔ ÛÙ· ÙÂÎÙ·ÈÓfiÌÂÓ· ÙÔ˘ ·Ú¯·›Ô˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ Ù˘ ÎÏ·ÛÈ΋˜ ÂÚÈfi‰Ô˘. ¶ÚÔ˜ ÙÔ ÛÎÔfi ·˘Ùfi ı· ÂȯÂÈÚ‹ÛÔ˘Ì ӷ ·Ó·Û˘Óı¤ÛÔ˘Ì ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ Û Â›Â‰Ô fi¯È ÓÔÌÈÎfi, ·ÏÏ¿ ηıËÌÂÚÈÓfiÙËÙ·˜, ̤۷ ·fi ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·Ú¯·›ˆÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ô˘ ÚÔ‚·›ÓÔ˘Ó Û Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ ·ÚÔ˘Û›·ÛË Î·È Û ʷÓÙ·Ûȷ΋ ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË Ù˘ ™·ÚÙÈ¿ÙÈÛÛ·˜. ∆Ô ¤ÚÁÔ ·˘Ùfi Â›Ó·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ‰‡ÛÎÔÏÔ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·Ú·Î¿Ùˆ ÏfiÁÔ˘˜: ∫·Ù·Ú¯‹Ó, Ô‡Ùˆ˜ ‹ ¿Ïψ˜, Û ٤ÙÔÈÔ˘ ›‰Ô˘˜ ÌÂϤÙ˜ ÂÏÏԯ‡ÂÈ Ô Î›Ó‰˘ÓÔ˜ Û‡Á¯˘Û˘ ÙˆÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎÒÓ Î·È ÙˆÓ ıÚ˘ÏÈÎÒÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ, ‰ËÏ·‰‹, Û‡Á¯˘ÛË Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜, ÙÔ˘ ıÚ‡ÏÔ˘ Î·È Ù˘ ·ÓÂΉÔÙÔÏÔÁ›·˜.2 ∂ȉÈο, ‰Â, ÁÈ· ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ™¿ÚÙ˘, Ë ÔÔ›· ÁÈ· ÔÏÏÔ‡˜ ÎÏ·ÛÈÎÔ‡˜ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ·ÂÙ¤ÏÂÛ ̛· ·ÓÙÈ-∞ı‹Ó· Î·È ¤Ó· ÚfiÙ˘Ô Ù¤ÏÂÈ·˜ fiÏ˘ ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ÏÂÁfiÌÂÓ˘ «Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋˜ ÁÔËÙ›·˜», ÙÔ ÂÁ¯Â›ÚËÌ· ·˘Ùfi ηı›ÛÙ·Ù·È ·ÎfiÌ· ÈÔ ÚËÍÈΤÏ¢ıÔ ÎÈÓ‰˘Ó‡ÔÓÙ·˜ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ó· ·ÔÏ‹ÍÂÈ Û ‡ıÚ·˘ÛÙ˜ ηٷÛ΢¤˜. ∂ÈϤÔÓ, Ë ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ ıÚ˘ÏÈ΋ ·˘Ù‹ fiÏË Î·È ÛÙȘ Á˘Ó·›Î˜ Ù˘ Â›Ó·È Î¿ÙÈ ·ÎfiÌ· ÈÔ ‰‡ÛÎÔÏÔ ÌÈ·˜ Ô˘ ‰ÂÓ ‰È·ı¤ÙÔ˘Ì η̛· ÁÚ·Ù‹ ËÁ‹ ÚÔÂÚ¯fiÌÂÓË ·fi ÙËÓ ™¿ÚÙË Ô˘ Ó· ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ ÎÏ·ÛÈ΋ ÂÔ¯‹. ŸÙ·Ó, ‰Â, οÔÈÔ˜ ·Ú¯·›Ô˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ì¤Û· ÛÙ· ÎÏ·ÛÈο ΛÌÂÓ· Ù˘ ÂÚÈfi‰Ô˘ ÂΛӢ ÛÙË ™¿ÚÙË Î·È ÛÙÔ˘˜ ™·ÚÙÈ¿Ù˜, ·˘Ùfi˜ Û˘Ó‹ıˆ˜ Â›Ó·È ¤Ó·˜ ∞ıË-

2. ∫·Ú˙‹˜ £., ∏ Á˘Ó·›Î· ÛÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·: ¶ÚÔ˚ÛÙÔÚ›·-¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ› ∞Ó·Ù. ªÂÛÔÁ›Ԣ-∂ÏÏ¿‰· ƒÒÌË, ∞ı‹Ó·, ∂ΉfiÛÂȘ ºÈÏÈfiÙË, 1997, ÛÛ. 150-152.


H °À¡∞π∫∞ ™∆∏¡ AƒÃ∞π∞ ™¶∞ƒ∆∏

99

Ó·›Ô˜ Ô ÔÔ›Ô˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Î·È ·Ô‰›‰ÂÈ Û οÔÈÔÓ ™·ÚÙÈ¿ÙË Ù· ÏfiÁÈ· Ù· ÔÔ›· Ô ›‰ÈÔ˜ Ê·ÓÙ¿˙ÂÙ·È fiÙÈ Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ ¤¯ÂÈ ÂÈ. √È ËÁ¤˜ Ô˘ ÛÒ˙ÔÓÙ·È Ì·˜ ·Ú¤¯Ô˘Ó ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎÔ‡ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ ÛÙÔȯ›· ΢ڛˆ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÎ·›‰Â˘ÛË ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ, ÁÈ· ÙÔÓ Á¿ÌÔ, Ù· Á·Ì‹ÏÈ· ¤ıÈÌ· Î·È ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÙˆÓ ‰‡Ô Ê‡ÏˆÓ Ô˘ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó Ì ÙÚfiÔ ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ·ÔÎ·Ï˘ÙÈÎfi ÙÔÓ ÎÒ‰Èη ËıÈ΋˜ ηıÒ˜ Î·È ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋, ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ Î·È ÔÏÈÙÈ΋ ı¤ÛË Ù˘ Á˘Ó·›Î·˜ ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ™¿ÚÙË Ù˘ ÎÏ·ÛÈ΋˜ ÂÚÈfi‰Ô˘. ∞fi Ù· Ûˆ˙fiÌÂÓ· ΛÌÂÓ· ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ· ›ӷÈ: ¶ÚÒÙÔÓ, Ë §·Î‰·ÈÌÔÓ›ˆÓ ¶ÔÏÈÙ›· ÙÔ˘ •ÂÓÔÊÒÓÙÔ˜, ¤Ó· ¤ÚÁÔ ÙˆÓ ÚÒÙˆÓ ‰ÂηÂÙÈÒÓ ÙÔ˘ 4Ô˘ .Ã. ·ÈÒÓ· ÂÓfi˜ ÊÈÏÔϿΈӷ ·Ú¯·›Ô˘ Û˘ÁÁڷʤ·, Ô ÔÔ›Ô˜ ›¯Â ÁÓˆÚ›ÛÂÈ ÙËÓ Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·. ¢Â‡ÙÂÚÔÓ, Â›Ó·È ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË ¶ÔÏÈÙÈο, fiÔ˘ Ô ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ·˘Ùfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ ÚÔ‚·›ÓÂÈ Û ̛· ·Ó¿Ù·ÍË Ù˘ ˆÚ·ÈÔÔÈË̤Ó˘ ÁÈ· ÙË ™¿ÚÙË ÂÚÈÁÚ·Ê‹˜ ÙÔ˘ •ÂÓÔÊÒÓÙ·. ∆Ú›ÙÔÓ, ·ÎÔÏÔ˘ı› ÙÔ ¤ÚÁÔ «µ›Ô˜ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘», ·fi ÙÔ ¤ÚÁÔ µ›ÔÈ ¶·Ú¿ÏÏËÏÔÈ ÙÔ˘ ËıÈÎÔÏfiÁÔ˘ Û˘ÁÁڷʤ· ÙÔ˘ 1Ô˘ Ì.Ã. ·ÈÒÓ· ¶ÏÔ˘Ù¿Ú¯Ô˘. ∆Ô ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ·˘Ùfi ÙÔ˘ ¶ÏÔ˘Ù¿Ú¯Ô˘, ÙÔ ÔÔ›Ô ÂÌÂÚȤ¯ÂÈ Ì›· ÏÔ‡ÛÈ· Û˘ÏÏÔÁ‹ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Î·È fi,ÙÈ ÌfiÚÂÛ ӷ ‰È·ÛÒÛÂÈ Ë ·Ú¿‰ÔÛË ÁÈ· ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Î·È ÙÔ˘˜ ıÂÛÌÔ‡˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘, Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ Î·È Ì›· Ì·ÎÚÔÛÎÂÏ‹ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÁÈ· ÙȘ Á˘Ó·›Î˜ ·˘Ù‹˜ Ù˘ fiÏ˘ ÚÔÛʤÚÔÓÙ·˜, fï˜, Ôχ ÈÔ ÂÍÂȉÈÎÂ˘Ì¤Ó˜ ·fi ÙÔÓ •ÂÓÔÊÒÓÙ· ÏËÚÔÊÔڛ˜.3 ™ÙËÓ ÎÏ·ÛÈ΋ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· Ë ÎÔÈÓˆÓ›·, Ë fiÏË- ÎÚ¿ÙÔ˜ Û˘ÁÎÚÔÙÂ›Ù·È ·fi ÙÔ˘˜ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ Ô›ÎÔ˘˜, ÙȘ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ, ÔÈ Ôԛ˜ ·ÔÙÂÏÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙÔÓ ¿Ó‰Ú·-Û‡˙˘ÁÔ Î·È ÙË Á˘Ó·›Î·-Û‡˙˘ÁÔ, ηıÒ˜ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Û ÙÔ Û‡ÛÙËÌ· Ù˘ ÌÔÓÔÁ·Ì›·˜. ™ÙËÓ fiÏË-ÎÚ¿ÙÔ˜, ÛÙËÓ ÔÔ›· ¤Ú·Ó ÙˆÓ Ô›ÎˆÓ ˘‹Ú¯·Ó Î·È Ì¤ÙÔÈÎÔÈ, ¿ÎÏËÚÔÈ, ͤÓÔÈ Î·È ‰Ô‡ÏÔÈ, ˘‹Ú¯Â fiˆ˜ Û οı ÎÔÈÓˆÓ›· ηٷÌÂÚÈÛÌfi˜ ¤ÚÁˆÓ. ∂ÓÒ ‚ϤÔ˘ÌÂ Ô Î·Ù·ÌÂÚÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ¤ÚÁˆÓ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ‰‡Ô Ê‡ÏˆÓ ÛÙ· ÔÌËÚÈο ¤Ë Ó· ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ÈÛfiÙËÙ·, ÂÓÒ ·Ú¯Èο ‚ϤÔ˘ÌÂ Ë ÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ Ó· ÌËÓ Â›Ó·È ˘ÔÙÈÌËÙÈÎfiÙÂÚË ·fi ·˘Ù‹Ó ÙˆÓ ·Ó‰ÚÒÓ, ‚·ıÌÈ·›· ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ¿Ó‰Ú·-Û˘˙‡ÁÔ˘ Ô˘ Â›Ó·È ÙÚÔÊfi˜ Î·È ˘ÂÚ·ÛÈÛÙ‹˜ Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ ·ÔÎÙ¿ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ·’ fi,ÙÈ Ë ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ù˘ Á˘Ó·›Î·˜-Û˘˙‡ÁÔ˘ ̤۷ ÛÙÔÓ Ô›ÎÔ. ŒÓ·˜ ηٷÌÂÚÈÛÌfi˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ‰ÂÓ ˘‹Ú¯Â ·Ó¤Î·ıÂÓ, ‰ËÏ·‰‹, Ô ¿Ó‰Ú·˜ Ó· ·Û¯ÔÏÂ›Ù·È Ì ÙȘ Â͈ÙÂÚÈΤ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜, Ì ÙÔÓ fiÏÂÌÔ Î·È Ì ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ Î·È Ë Á˘Ó·›Î· Ó· ·Û¯ÔÏÂ›Ù·È Ì ·˘Ùfi Ô˘ ı· ϤÁ·Ì ۋÌÂÚ· ÔÈÎȷο, ·ÔÙÂÏ› È· ÙÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ Î·Ù·ÌÂÚÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ¤ÚÁˆÓ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ‰‡Ô ʇψÓ, Ô˘ ÂÈÎÚ·Ù› ηٿ ÙËÓ ÎÏ·ÛÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô. ∏ ·Ú¯·›· ÔÏÈÙÈ΋ ıˆڛ· ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË, ·ÔÙ˘ÒÓÔÓÙ·˜ ·˘Ùfi ÙÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ Î·ıÒ˜ ·Ô‰›‰ÂÈ ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ· ÛÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘ ¿Ó‰Ú· Ô˘, fiÓÙ·˜ ÚÔÈÎÈṲ̂ÓÔ˜ ·fi ÙËÓ Ê‡ÛË, ·Û¯ÔÏÂ›Ù·È Ì ÙËÓ ‰ÈÔ›ÎËÛË ÙÔ˘ Ô›ÎÔ˘ Î·È Ì ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋, ÂÓÒ ·ÓÙ›ıÂÙ·, ˘ÔÙÈÌÒÓÙ·˜ ÙËÓ Á˘Ó·›Î·, ÙËÓ ÂÚÈÔÚ›˙ÂÈ ÛÙȘ ÔÈÎȷΤ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ Î·È ÛÙÔ ÚfiÏÔ Ù˘ ÌËÙ¤Ú·˜, Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ÁÈ· ÙȘ Û˘Óı‹Î˜

3. Mossé C., ∏ Á˘Ó·›Î· ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ∂ÏÏ¿‰·, ∞ı‹Ó·, ∂ΉfiÛÂȘ ¢ËÌ. ¡. ¶··‰‹Ì·, 2002, ÛÛ. 8890.


100

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

Ù˘ ÔÌËÚÈ΋˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ ηı›ÛÙ·Ù·È ÚÈ˙ÔÛ·ÛÙÈ΋, ÂÓÒ ÁÈ· ÙËÓ ÎÏ·ÛÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ Ù· ‰Â‰Ô̤ӷ Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Ó ÛÙȘ ÂÏÏËÓÈΤ˜ fiÏÂȘ ÏËÓ Ù˘ ™¿ÚÙ˘. ™ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›·, ÔÈ Á˘Ó·›Î˜ ÁÈ· ȉȷ›ÙÂÚÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ Î·È Î¿Ùˆ ·fi ȉȷ›ÙÂÚ˜ Û˘Óı‹Î˜ Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ÂÎÙfi˜ ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘ Ù˘ ÌËÙ¤Ú·˜ Î·È ÙˆÓ ÔÈÎÈ·ÎÒÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Î·È Ì ÙËÓ ‰ÈÔ›ÎËÛË ÙÔ˘ Ô›ÎÔ˘ ÂÓÒ, ·ÓÙ›ıÂÙ· Ì ÙȘ ¿ÏϘ ·Ú¯·›Â˜ ∂ÏÏËÓ›‰Â˜, ›¯·Ó ‚·Ú‡ÓÔÓÙ· ÚfiÏÔ Î·È ÛÙ· ÎÔÈÓ¿. √È ™·ÚÙÈ¿Ù˜ ›¯·Ó ÂÈÊ˘Ï¿ÍÂÈ ÁÈ· Ù· Ó·ڿ ÎÔÚ›ÙÛÈ· Î·È ÁÈ· ÙȘ Á˘Ó·›Î˜ ÌÈ· ˙ˆ‹ ÂÓÙÂÏÒ˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ·fi fi,ÙÈ ÔÈ ¿ÏÏÔÈ ŒÏÏËÓ˜.4 ÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈο, Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÍÂÎÈÓÒÓÙ·˜ ·fi ÙÔ ˙‹ÙËÌ· Ù˘ ÂÎ·›‰Â˘Û˘, Ù· ÎÔÚ›ÙÛÈ· ÂÚÓÔ‡Û·Ó Î·È ·˘Ù¿ –fiˆ˜ Ù· ·ÁfiÚÈ·– ÙÔ ¯ÚfiÓÔ ÙÔ˘˜ Û Á˘ÌÓ·ÛÙ‹ÚÈ·, ÌÂ Ê˘ÛÈ΋ ˘ÁÈÂÈÓ‹ ˙ˆ‹, Ì ¿ıÏËÛË Î·È Û ÌÂÁ¿Ï˜ ˘·›ıÚȘ ÂÔÚÙ¤˜, ÁÈ’ ·˘Ùfi ÂÍ¿ÏÏÔ˘ Î·È ÊËÌ›˙ÔÓÙ·Ó ÁÈ· ÙËÓ ÚˆÌ·ÏÂfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ ÔÌÔÚÊÈ¿ ÙÔ˘˜. ™ÎÔfi˜ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÂÎ·›‰Â˘Û˘ ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ, ÙËÓ ÔÔ›· ˘ÔÙ›ıÂÙ·È fiÙÈ Â›¯Â ÚԂϤ„ÂÈ Ô §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜ Ì ÙËÓ ÓÔÌÔıÂÛ›· ÙÔ˘, ηıÒ˜ Î·È Ù˘ ¿ıÏËÛ‹˜ ÙÔ˘˜ Ì·˙› Ì ÙÔ˘˜ ¿Ó‰Ú˜, ‹Ù·Ó Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ÁÂÚ¿ ÛÒÌ·Ù· ηÈ, ¤ÙÛÈ, Ó· οÓÔ˘Ó ÁÂÚ¿ ·È‰È¿. °Ú¿ÊÂÈ Ô •ÂÓÔÊÒÓ ÛÙË §·Î‰·ÈÌÔÓ›ˆÓ ¶ÔÏÈÙ›· fiÙÈ: «Ÿˆ˜ ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ Ù¯ӛÙ˜ ˙Ô˘Ó Î·ıÈÛÙÈ΋ ˙ˆ‹, ¤ÙÛÈ Î·È ·fi Ù· ÎÔÚ›ÙÛÈ· ÙÔ˘˜ ÔÈ ¿ÏÏÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ··ÈÙÔ‡Ó Ó· οıÔÓÙ·È ‹Û˘¯· Î·È Ó· ˘Ê·›ÓÔ˘Ó. ¶Ò˜ fï˜ Á›ÓÂÙ·È ·fi ÎÔ¤Ï˜ Ô˘ ·Ó·ÙÚ¤ÊÔÓÙ·È ¤ÙÛÈ Ó· ÁÂÓÓ‹ÛÔ˘Ó Î¿ÙÈ ¤ÍÔ¯Ô; √ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜, fï˜, ‹Ù·Ó Ù˘ ÁÓÒÌ˘ fiÙÈ ÔÈ ‰Ô‡Ï˜ Êı¿ÓÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ÂÙÔÈÌ¿˙Ô˘Ó ÚÔ‡¯· Î·È ıÂÒÚËÛ fiÙÈ ÙÔ ÛÔ˘‰·ÈfiÙÂÚÔ ¤ÚÁÔ ÁÈ· ÙȘ ÂχıÂÚ˜ Â›Ó·È Ó· οÓÔ˘Ó ·È‰È¿, ÁÈ’ ·˘Ùfi fiÚÈÛ ÙÔ ıËÏ˘Îfi Á¤ÓÔ˜ Ó· Á˘ÌÓ¿˙ÂÙ·È ÂÍ›ÛÔ˘ Ì ÙÔ ·ÚÛÂÓÈÎfi. ŒÂÈÙ· Î·È ÙȘ Á˘Ó·›Î˜, ·ÎÚÈ‚Ò˜ fiˆ˜ ÙÔ˘˜ ¿Ó‰Ú˜, ¤‚·Ï ӷ ·ÁˆÓ›˙ÔÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ Î·È ÛÙËÓ ·ÓÙÔ¯‹, ıˆÚÒÓÙ·˜ fiÙÈ fiÙ·Ó Î·È ÔÈ ‰‡Ô Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙÔ› Î·È Ù· ·È‰È¿ ı· Á›ÓÔÓÙ·È ÈÔ ‰˘Ó·Ù¿».5 ∫·È Û˘ÌÏËÚÒÓÂÈ Ô ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜: «∆· ÛÒÌ·Ù· ÙˆÓ ·Úı¤ÓˆÓ ÂÓ›Û¯˘Û Ì ÙËÓ ¿ÛÎËÛÈÓ ÂȘ ÙÔÓ ‰ÚfiÌÔÓ, ÙËÓ ¿ÏÈÓ Î·È ÙÔ Ú›ÍÈÌÔÓ ‰›ÛÎÔ˘ Î·È ·ÎÔÓÙ›Ô˘. ∆Ô‡ÙÔ ‰Â ‰È· Ó· Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ‰˘Ó·Ù‹Ó ·Ú¯‹Ó ÂȘ ‰˘Ó·Ù¿ ÛÒÌ·Ù· Ô ÛfiÚÔ˜ ÙˆÓ ÁÂÓÔÌ¤ÓˆÓ Î·È Ó· ‚Ï·ÛÙ¿ÓÂÈ Î·Ï‡ÙÂÚÔÓ, ·È ›‰È·È ‰Â Ó· ˘Ô̤ÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÙÔÎÂÙÔ‡˜ Ì ·Ó‰Ú›·Ó Î·È Ó· ·ÁˆÓ›˙ÔÓÙ·È Ì ¢ÎÔÏ›·Ó Î·È ·ÍÈÔÚ¤ÂÈ·Ó ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ fiÓÔ˘˜ ÙÔ˘ ÙÔÎÂÙÔ‡. ∞Ê‹ÚÂÛ ‰Â οı ̷Ïı·ÎfiÙËÙ· Î·È ·Ú·ÌÔÓ‹Ó ˘fi ÙËÓ ÛÎÈ¿Ó Î·È ıËÏ˘Ú¤ÂÈ·Ó Î·È Û˘Ó‹ıÈÛ ٷ˜ Ó¤·˜ fi¯È ÔÏÈÁfiÙÂÚÔÓ ·fi ÙÔ˘˜ Ó¤Ô˘˜ Î·È ÂȘ Ù·˜ ÔÌ¿˜ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Ì¤ÚÔ˜ Á˘ÌÓ·› Î·È ÂȘ ÌÂÚÈÎÔ‡˜ Ó·Ô‡˜ Ó· ¯ÔÚÂ‡Ô˘Ó Î·È Ó· ÙÚ·ÁÔ˘‰Ô‡Ó, ÂÓÒ ‹Û·Ó ·ÚfiÓÙ˜ ÔÈ Ó¤ÔÈ Î·È Ù·˜ ¤‚ÏÂÔÓ».6

4. Baltrusch E., fi.., ÛÛ. 87-88. 5. •ÂÓÔÊÒÓ, §·Î‰·ÈÌÔÓ›ˆÓ ¶ÔÏÈÙ›·, π, 3-4, ÛÙÔ ÙÔ˘ ȉ›Ô˘, Õ·ÓÙ·, Ù. 14, ÌÙÊÚ. ºÈÏÔÏÔÁÈ΋ √Ì¿‰· ∫¿ÎÙÔ˘, ™ÂÈÚ¿: ∞Ú¯·›· ∂ÏÏËÓÈ΋ °Ú·ÌÌ·Ù›· «√È ŒÏÏËÓ˜», ∞ı‹Ó·, ∂ΉfiÛÂȘ ∫¿ÎÙÔ˜, 1993, ÛÛ. 83-85. 6. ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜, µ›ÔÈ ¶·Ú¿ÏÏËÏÔÈ, «§˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜», 14, ÌÙÊÚ. ∞. §·˙¿ÚÔ˘, ™ÂÈÚ¿: «µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË ∞Ú¯·›ˆÓ ™˘ÁÁڷʤˆÓ», Ù. 53, ∞ı‹Ó·, ∂ΉfiÛÂȘ π. ∑·¯·ÚfiÔ˘ÏÔ˜, Û. 43.


H °À¡∞π∫∞ ™∆∏¡ AƒÃ∞π∞ ™¶∞ƒ∆∏

101

∂›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜ ˆ˜ ·˘Ù‹ Ë ÈÛfi΢ÚË7 ·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ ÎÔÚÈÙÛÈÒÓ Ì ٷ ·ÁfiÚÈ· ›¯Â ÛÙfi¯Ô, Ê·›ÓÂÙ·È, ÙËÓ Â˘ÁÔÓ›·.8 ∫·È ·ÓÙ·ÔÎÚÈÓfiÙ·Ó Û ¤Ó· ÚfiÙ˘Ô Î·È Ï·›ÛÈÔ ÏÈÙ‹˜ ˙ˆ‹˜ ÁÈ· ¿Ó‰Ú˜ Î·È Á˘Ó·›Î˜, ÙÔ ÔÔ›Ô ˘·ÁfiÚÂ˘Â Ë ÛÙÚ¿Ù¢ÛË ÙˆÓ ·Ó‰ÚÒÓ ·fi Ôχ Ó·ڋ ËÏÈΛ· Î·È ÁÈ· ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ ÂÓÂÚÁÔ‡ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘˜. ŸÌˆ˜, ÌfiÓÔ Ë ‰È·Ù‹ÚËÛË ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙÔ‡ Â¤ÙÚÂ ÛÙË ™¿ÚÙË Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ ¤ÙÛÈ fiˆ˜ ÙËÓ ÁÓˆÚ›Û·Ì ÛÙËÓ iÛÙÔÚ›·. ∞˘Ùfi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ‰È·‚›ˆÛ˘ ‰È·ÌfiÚʈÛ ÛÙË ™¿ÚÙË ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ·ÈÛıËÙÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë, ·fi ÙËÓ ˘fiÏÔÈË ∂ÏÏ¿‰·, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›· Ù· ÏÔ‡ÛÈ· ÚÔ‡¯· Î·È Ù· ÎÔÛÌ‹Ì·Ù· ¯·ÏÔ‡Û·Ó ÙËÓ Ê˘ÛÈ΋ ÔÌÔÚÊÈ¿. °È· ÙË ™·ÚÙÈ¿ÙÈÛÛ·, Ë ÔÔ›· ÛËÌÂȈ٤ÔÓ ·ÓÙ›ıÂÙ· ·fi ÙȘ ¿ÏϘ ∂ÏÏËÓ›‰Â˜ ‰ÂÓ ÊÔÚÔ‡Û ηχÙÚ· (Ì·ÓÙ‹ÏÈ ÁÈ· ÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈ) ̤¯ÚÈ Ó· ·ÓÙÚ¢Ù›, ‹Ù·Ó ·ÚÎÂÙfi˜ ¤Ó·˜ ¯ÈÙÒÓ·˜ ·fi ÙÚ·¯‡ Ì·ÏÏ›, Û¯ÈÛÙfi˜-·ÓÔȯÙfi˜ ·fi ÔÏfiÎÏËÚË ÙË Ì›· ÏÂ˘Ú¿ ·fi ÙÔÓ ÒÌÔ Ì¤¯ÚÈ Ù· fi‰È·. √ ÙÚfiÔ˜ ¤Ó‰˘Û˘ ˘Ô‰ËÏÒÓÂÈ fi¯È ÌfiÓÔ Ì›· ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ·ÈÛıËÙÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë ·ÏÏ¿ Î·È ¤Ó· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Î·È ÎÒ‰Èη ËıÈ΋˜, ŒÓ·˜ °¿ÏÏÔ˜ ÌÂÏÂÙËÙ‹˜ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ fiÙÈ «Ô §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÂÈ‚¿ÏÂÈ ÛÙ· ÎÔÚ›ÙÛÈ· ÙȘ ›‰È˜ ·Û΋ÛÂȘ Ì ÙÔ˘˜ ¿Ó‰Ú˜ ¯ˆÚ›˜ Ó· ÙÔ˘˜ ·Ê·ÈÚ¤ÛÂÈ Î¿ı ÙÈ Ô˘ ı· ÂÌfi‰È˙ ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜».9 ŒÓ· Â›Ó·È ‚¤‚·ÈÔØ fiÙÈ Ë Â›Ù¢ÍË ÙÔ˘ ÛÙfi¯Ô˘ Ù˘ ÂÎ·›‰Â˘Û˘ ÙˆÓ Ó·ÚÒÓ ™·ÚÙÈ·ÙÈÛÛÒÓ Ô˘ ‹Ù·Ó Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ˘ÁÈÔ‡˜ ÛÒÌ·ÙÔ˜ Î·È ˘ÁÈÒÓ ·ÔÁfiÓˆÓ ÁÈ· ÙÔ ÛÙÚ·Ùfi Ù˘ ™¿ÚÙ˘, ÂÊfiÛÔÓ ÂÂÙ‡Á¯·Ó ÙÔ ÛÎÔfi ÙÔ˘, ‰ÈηÈÔÏÔÁÔ‡ÛÂ, ·fi ËıÈ΋˜ ·fi„ˆ˜, fi¯È ÌfiÓÔ ¤Ó· «·ÔÎ·Ï˘ÙÈÎfi» ¤Ó‰˘Ì· ‹ ÙËÓ Á‡ÌÓˆÛË ÙˆÓ Ó·ÚÒÓ ™·ÚÙÈ·ÙÈÛÛÒÓ ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜, ·ÏÏ¿ ·ÎfiÌ· ηٷÛÙ¿ÛÂȘ, ¤ıÈÌ· ‹ Ê·ÈÓfiÌÂÓ· Ù· ÔÔ›· Û˘ÓÈÛÙÔ‡Ó ÚˆÙÔÊ·Ó‹ ·fiÎÏÈÛË ·fi ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË Ù˘ ÌÔÓÔÁ·Ì›·˜ ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ fiψÓ. ªÂٷ͇ ÙˆÓ ÂÈÎÚÈÙÒÓ Ù˘ Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜ Î·È ÙˆÓ ÂÏ¢ıÂÚÈ·˙fiÓÙˆÓ ËıÒÓ Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È Ô ™ÔÊÔÎÏ‹˜ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ «Î·È ÙË Ó·ڋ ∂ÚÌÈfiÓË Ô˘ Ù˘ ÁÏÈÛÙÚ¿ÂÈ ·’ ÙÔÓ ÔÏfiÁ˘ÌÓÔ ÌËÚfi Ô ¿Ú·ÊÙÔ˜ ¯ÈÙÒÓ·˜», Ô ∂˘ÚÈ›‰Ë˜ ÛÙËÓ ∞Ó‰ÚÔÌ¿¯Ë (ÛÙ. 597-598), Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÁÈ· ÙȘ ™·ÚÙÈ¿ÙÈÛÛ˜ fiÙÈ «¤Íˆ ·’ Ù· Û›ÙÈ· ÙÔ˘˜ Ì ӤԢ˜ ¿ÓÂ, Á˘ÌÓ¿ Ù· ÌÔ‡ÙÈ· ÙÔ˘˜, „ËÏ¿ ÙÔ ÚÔ‡¯Ô», ÂÓÒ Ô ÿ‚˘ÎÔ˜, Ï˘ÚÈÎfi˜ ÔÈËÙ‹˜ ÙÔ˘ 6Ô˘ .Ã. ·ÈÒÓ·, ·ÔηÏ› ÙȘ ™·ÚÙÈ¿ÙÈÛÛ˜ «Ê·ÈÓÔÌËÚ›‰Â˜».10 ™ÙÔÓ ·ÓÙ›Ô‰· ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ·fi„ÂˆÓ ÔÈ ÊÈÏÔϿΈÓ˜ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó fiÙÈ Ë Á˘ÌÓfiÙËÙ· ·˘Ù‹ ‰ÂÓ Â›¯Â Ù›ÔÙ· ÙÔ ÂÓÔ¯ÏËÙÈÎfi ÂÂȉ‹ ÂÚfiÎÂÈÙÔ ÁÈ· ÙËÓ ·ıÏËÙÈ΋ Á˘ÌÓfiÙËÙ·.11 Ÿˆ˜, ‰Â, ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ϤÂÈ Ô ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜, ÂȉÈÒÎÔÓÙ·˜ Ó· ‰ÈηÈÔÏÔÁ‹ÛÂÈ ·˘Ùfi ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ, «Ë Á‡ÌÓˆÛȘ ÙˆÓ ·Úı¤ÓˆÓ ‰ÂÓ Â›¯Â Ù›ÔÙ ÙÔ ·ÈÛ¯ÚfiÓ, ‰ÈfiÙÈ ˘‹Ú¯ÂÓ ÂÓÙÚÔ‹, ¤ÏÂÈ ‰Â Ë ·ÎÔÏ·Û›·. ∞ÓÙÈı¤Ùˆ˜, Ù· Û˘Ó‹ıÈ˙ÂÓ ÂȘ ÙËÓ ·Ê¤ÏÂÈ·Ó Î·È ÂȘ ÙËÓ ·Á¿ËÓ Ù˘ Â˘ÚˆÛÙ›·˜ Î·È ÂÓ¤Ó ¢ÁÂÓ¤˜

7. Baltrusch E., fi.., Û. 89. 8. ∫·Ú˙‹˜ £., fi.., Û. 161. 9. ªÂÙ·ÊÚ·Ṳ̂ÓÔ ·fiÛ·ÛÌ· ·fi ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ Barthelemy A., Voyage du jeune Anacharsis en Grèce, ¶·Ú›ÛÈ, 1822, ÛÙÔ fi.., Û. 155. 10. Ÿ.. 11. Mossé C., fi.., Û. 91.


102

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÊÚfiÓËÌ· ÂȘ Ù· ÎÔÚ¿ÛÈ·».12 ∂›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜ fiÙÈ ÛÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi Ô ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜ ·Ó··Ú¿ÁÂÈ ÙȘ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘ ¶Ï¿ÙˆÓ·13 fiÙÈ ÔÈ ÂÎÏÂÎÙ¤˜ Á˘Ó·›Î˜-Û˘ÓÙÚfiÊÈÛÛ˜ ÙˆÓ ·Ó‰ÚÒÓ Ô˘ ı· Â›Ó·È Ê‡Ï·Î˜ Ù˘ fiÏ˘, ··ÏÏ·Á̤Ó˜ ·fi οı ¿ÏÏË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ı· ˙Ô˘Ó ¤Íˆ ·’ ÙÔ Û›ÙÈ Î·È ı· ·ıÏÔ‡ÓÙ·È Á˘ÌÓ¤˜. °È·Ù› ˘¿Ú¯Ô˘Ó Á˘Ó·›Î˜ «Èηӷ› ÂΠʇÛˆ˜ ‰È· ÙËÓ ÊÚÔ‡ÚËÛÈÓ Ù˘ fiψ˜… ÔÊ›ÏÔ˘Ó ÏÔÈfiÓ ·È Á˘Ó·›Î˜ ÙˆÓ ÊÚÔ˘ÚÒÓ Î·È Ó· Á˘ÌÓˆıÔ‡Ó, ·ÊÔ‡ ·ÓÙ› ·ÓÙfi˜ ¿ÏÏÔ˘ ÊÔڤ̷ÙÔ˜ ı· Â›Ó·È ÂӉ‰˘Ì¤Ó·È ÙËÓ ·ÚÂÙ‹Ó, Î·È Ó· Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Ì¤ÚÔ˜ ÂȘ ÙÔÓ fiÏÂÌÔÓ Î·È ÂȘ ÙËÓ ÊÚÔ‡ÚËÛÈÓ Ù˘ fiψ˜, ¯ˆÚ›˜ ÂȘ Ù›ÔÙ ¿ÏÏÔ Ó· ηٷÁ›ÓÔÓÙ·È».14 √ ›‰ÈÔ˜, ¿ÓÙˆ˜, Ô ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜ Û˘ÌÏËÚÒÓÂÈ fiÙÈ ·˘Ù¿, ‰ËÏ·‰‹, Ë ·fi ÎÔÈÓÔ‡ Á‡ÌÓˆÛË ·ÁÔÚÈÒÓ Î·È ÎÔÚÈÙÛÈÒÓ ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ Á˘ÌÓÔ·›‰ˆÓ «‚‚·›ˆ˜ ‹Û·Ó ·ÚÔÚÌËÙÈο ÚÔ˜ Á¿ÌÔÓ, ‰ËÏ·‰‹ ·È ÔÌ·› ÙˆÓ ·Úı¤ÓˆÓ, Ë Á˘ÌÓfiÙ˘ Î·È ÔÈ ·ÁÒÓ˜ ÂÈ ·ÚÔ˘Û›· ÙˆÓ Ó¤ˆÓ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÚÔÛËÏ·ÔÓÙÔ, fiˆ˜ ϤÁÂÈ Ô ¶Ï¿ÙˆÓ, fi¯È ·fi ÁˆÌÂÙÚÈο˜ (‰ËÏ·‰‹ fi¯È ·fi ÏÔÁÈΤ˜) ·ÏÏ’ ·fi ÂÚˆÙÈο˜ ·Ó¿Áη˜».15 ∏ ÂÎ·›‰Â˘ÛË Î·È Ë ÂÎÁ‡ÌÓ·ÛË, ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· Ë ·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ ÛÙË ™¿ÚÙË Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ‹Ù·Ó ÈÛfiÙÈÌË Î·È ÈÛfi΢ÚË Ì ·˘Ù‹ ÙˆÓ ·ÁÔÚÈÒÓ, ÁÂÁÔÓfi˜ ÚˆÙfiÁÓˆÚÔ ÁÈ· Ù· ÂÏÏËÓÈο ‰Â‰Ô̤ӷ, Ô˘ ˆÛÙfiÛÔ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Û ·›ÁÏË Î·È Ê‹ÌË ÛÙÔ ·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ. ¶·ÚfiÙÈ Ù· ÚÒÙ· ¯ÚfiÓÈ· Ù˘ ËÏÈΛ·˜ ÙÔ˘˜ Ù· ÎÔÚ›ÙÛÈ· Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Ù· ÂÚÓÔ‡Û·Ó ÛÙÔ Û›ÙÈ, fiˆ˜ Ù· ·ÁfiÚÈ· Ù· ·ÓÂÏ¿Ì‚·ÓÂ Ë ÔÏÈÙ›· ·fi ÙËÓ ËÏÈΛ· ÙˆÓ ÂÙ¿ ÂÙÒÓ, ¤ÙÛÈ Î·È ÁÈ· Ù· ÎÔÚ›ÙÛÈ· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙÔȯ›· fiÙÈ ˘‹Ú¯Â οÔÈ·˜ ÌÔÚÊ‹˜ ‰ËÌfiÛÈ· ÂÎ·›‰Â˘ÛË Ô˘ Û ÌÈÎÚ‹ ËÏÈΛ· Î·È ·˘Ù¿ Ù· ¤‚Á·˙ ·fi ÙÔ Û›ÙÈ. ∏ ÂÎ·›‰Â˘ÛË Î·È ÙˆÓ ÎÔÚÈÙÛÈÒÓ ÛÙËÚÈ˙fiÙ·Ó ÛÙËÓ ¿ÛÎËÛË ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ Û ·ÁÒÓ˜, Û ϷÙÚ¢ÙÈΤ˜ ‰È·‰Èηۛ˜ Î·È Û ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ÙÂÏÂÙ¤˜. ªfiÓÔ ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ∞ÁÒÓ˜ ‰ÂÓ ˘‹Ú¯Â Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ, ·Ó Î·È Á‡Úˆ ÛÙÔ 400 .Ã. Ë ∫˘Ó›Ûη, ÎfiÚË ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ ∞گȉ¿ÌÔ˘, ·ÚfiÙÈ ˆ˜ ÂÎÙÚÔʤ·˜ ›ˆÓ Î·È fi¯È ˆ˜ È¤·˜, ˆÛÙfiÛÔ ˘‹ÚÍÂ Ë ÚÒÙË √Ï˘ÌÈÔӛ΢, ÔfiÙ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó Î·È ¿ÏϘ.16 ª¤Û· ·fi ·˘Ù‹Ó ÙËÓ ·ÁˆÁ‹ ‚ϤÔ˘Ì ӷ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È Ë Á˘Ó·›Î·-ıÚ‡ÏÔ˜, Ô˘ fi¯È ÌfiÓÔ Á˘ÌÓÒÓÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ Î·È ÛÙȘ ·Ï·›ÛÙÚ˜ ‹ ·ÓÙ·ÁˆÓ›˙ÂÙ·È ÙÔ˘˜ ¿Ó‰Ú˜, ·ÏÏ¿, ·Ú¿ÏÏËÏ·, Ë ÌËÙ¤Ú· Ô˘ ·Ô‰¤¯ÂÙ·È ÙËÓ ı·Ó¿ÙˆÛË ÙˆÓ ÌË ·ÚÙÈÌÂÏÒÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ ÛÙÔÓ ∫·È¿‰·, Ë ÌËÙ¤Ú· Ô˘ ÛÙÔ ‰›Ô Ù˘ Ì¿¯Ë˜ ÌÂÙÚ¿ÂÈ ÙȘ ÏËÁ¤˜ ÛÙÔ ÙÒÌ· ÙÔ˘ ÓÂÎÚÔ‡ ÁÈÔ˘ Ù˘, ÙÔ ÚfiÛˆÔ Ù˘ Á˘Ó·›Î·˜ Ô˘ ˆ˜ ÌËÙ¤Ú· ¤‚·Ï ÙÔ ÚÒÙÔ ÏÈı¿ÚÈ ÁÈ· Ó· ÊÚ¿ÍÂÈ ÙËÓ fiÚÙ· ÙÔ˘ Ó·Ô‡, fiÔ˘ ›¯Â ηٷʇÁÂÈ ÈΤÙ˘ Ô ÚÔ‰fiÙ˘ Ù˘ ·ÙÚ›‰·˜ ÁÈÔ˜ Ù˘, fiˆ˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Û˘Ó¤‚Ë ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ˘ ¶·˘Û·Ó›·, ‹ Ù¤ÏÔ˜ Ë ÌËÙ¤Ú· Ô˘ ·¢ı‡ÓÂÙ·È ÛÙÔ ÁÈÔ Ù˘ Ô˘ ʇÁÂÈ

12. ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜, µ›ÔÈ ¶·Ú¿ÏÏËÏÔÈ, «§˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜», 14, fi.., Û. 43. 13. Mossé C., fi.., Û. 91 Î·È Û. 143. 14. ¶Ï¿ÙˆÓ, ¶ÔÏÈÙ›·, µÈ‚Ï›ÔÓ ∂′, ÌÙÊÚ. π. ¡. °Ú˘¿ÚË, µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË ∞Ú¯·›ˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ™˘ÁÁڷʤˆÓ, ∞ı‹Ó·, ÛÛ. 183-184. 15. ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜, µ›ÔÈ ¶·Ú¿ÏÏËÏÔÈ, «§˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜», 15, fi.., Û. 45. 16. Baltrusch E., fi.., ÛÛ. 89-90.


H °À¡∞π∫∞ ™∆∏¡ AƒÃ∞π∞ ™¶∞ƒ∆∏

103

ÁÈ· ÙÔÓ fiÏÂÌÔ Ì ٷ ÏfiÁÈ· «◊ Ù¿Ó ‹ Â› Ù¿˜». ™ÙËÓ ÂÓË̤ڈÛË ÌÈ·˜ Á˘Ó·›Î·˜ ·fi ÙÔÓ ÔÏÂÌÈÎfi ·ÁÁÂÏÈÔÊfiÚÔ fiÙÈ ÛÎÔÙÒıËÎ·Ó Î·È Ù· ¤ÓÙ ·È‰È¿ Ù˘ Ë ·¿ÓÙËÛË: «¢ÂÓ Û ڈٿˆ ·˘Ùfi, ·ÏÏ¿ ÙÔ Â¿Ó ÎÈÓ‰˘Ó‡ÂÈ ‹ ıÚȷ̂‡ÂÈ Ë ·ÙÚ›‰·», ÌÔÚ› Ó· ¤¯ÂÈ ‰Ôı› ÌfiÓÔ ·fi ÙÔ ÚfiÙ˘Ô Á˘Ó·›Î·˜ Ì ÙËÓ Â˘„˘¯›· Ô˘ ‰È¤ıÂÙÂ Ë ™·ÚÙÈ¿ÙÈÛÛ· Ù˘ ÎÏ·ÛÈ΋˜ ÂÚÈfi‰Ô˘.17 ™ËÌ·ÓÙÈο, fï˜, ÛÙÔȯ›· ÁÈ· ÙË ™·ÚÙÈ¿ÙÈÛÛ· ·Ú¤¯ÔÓÙ·È Î·È Ì¤Û· ·fi ÙËÓ ÂͤٷÛË ÙˆÓ fiÛˆÓ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ ËÁ¤˜ Á‡Úˆ ·fi ÙÔÓ Á¿ÌÔ. ∫·Ù·Ú¯‹Ó, Ô Á¿ÌÔ˜ ‹Ù·Ó ˘Ô¯ÚˆÙÈÎfi˜ ÁÈ· ¿Ó‰Ú˜ Î·È Á˘Ó·›Î˜. √È ¿Ó‰Ú˜ ·ÓÙÚ‡ÔÓÙ·È ÛÙËÓ ËÏÈΛ· Ù˘ ·ÎÌ‹˜ ÙÔ˘˜ ÂÚ›Ô˘ 20 ¤ˆ˜ 30 ÂÙÒÓ, ÂÓÒ, ÔÈ Á˘Ó·›Î˜ Û ËÏÈΛ· ÂÚ›Ô˘ 20 ÂÙÒÓ, ‰ËÏ·‰‹, ηٿ ÙÈ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ ·fi fi,ÙÈ ÛÙËÓ ¿ÏÏË ∂ÏÏ¿‰·.18 °Ú¿ÊÂÈ Ô •ÂÓÔÊÒÓ ÁÈ· ÙÔÓ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ fiÙÈ: «∂Âȉ‹ ¤‚ÏÂ fiÙÈ ÔÈ ¿ÏÏÔÈ ¿Ó‰Ú˜, ÙÔÓ ÚÒÙÔ Î·ÈÚfi, ¤Ú¯ÔÓÙ·È Û Â·Ê‹ Ì ÙȘ Á˘Ó·›Î˜ ¯ˆÚ›˜ ηӤӷ ̤ÙÚÔ, ·˘Ùfi˜ ·ÔÊ¿ÛÈÛÂ Î·È ÁÈ· ÙÔ‡ÙÔ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Ù· ·ÓÙ›ıÂÙ·, ¤ıÂÛ ‰ËÏ·‰‹ ÓfiÌÔ Ô ¿Ó‰Ú·˜ Ó· Ì·›ÓÂÈ Ì ·È‰Ò ÛÙÔ ‰ˆÌ¿ÙÈÔ Ù˘ Á˘Ó·›Î·˜ Î·È Ì ·È‰Ò Ó· ‚Á·›ÓÂÈ. ∞Ó ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÏÔÈfiÓ Û Â·Ê‹ Ì ·˘Ùfin ÙÔÓ ÙÚfiÔ, ÙfiÙ ·Ó·ÁηÛÙÈο ı· Â›Ó·È ÈÔ ÂÈı˘ÌËÙÔ› ηÈ, ·Ó οÙÈ ‚Ï¿ÛÙ·ÈÓÂ, ı· ‹Ù·Ó ÈÔ ‰˘Ó·Ùfi, ·Ú¿ ·Ó ›¯·Ó ¯ÔÚÙ¿ÛÂÈ Ô ¤Ó·˜ ÙÔÓ ¿ÏÏÔÓ».19 √ ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜, ‰Â, Û˘ÌÏËÚÒÓÂÈ fiÙÈ: «∂Ó˘ÌʇÔÓÙÔ ‰Â ‰È’ ·Ú·Á‹˜ fi¯È ·Úı¤ÓÔ˘˜ ÌÈÎÚ¿˜ Î·È ·ÒÚÔ˘˜ ÚÔ˜ Á¿ÌÔÓ, ·ÏÏ¿ ·ÎÌ·›·˜ Î·È ˆÚ›ÌÔ˘˜. ∆ËÓ ·Ú·˙Ô̤ÓËÓ ·ÚÂÏ¿Ì‚·ÓÂÓ Ë ÏÂÁÔ̤ÓË Ó˘ÌʇÙÚÈ·, Ù˘ ¤ÎÔÙ ۇÚÚÈ˙· Ù· Ì·ÏÏÈ¿, Ù˘ ¤‚·˙ÂÓ ·Ó‰ÚÈÎfiÓ ÈÌ¿ÙÈÔÓ Î·È ˘Ô‰‹Ì·Ù· Î·È ÙËÓ ÂÏ¿ÁÈ·˙ ÌfiÓËÓ ¯ˆÚ›˜ ʈ˜ ÂȘ ÛÙÚÒÌ· ·fi ηϿÌÈ·. √ Á·Ì‚Úfi˜, Ô‡Ù ÌÂı˘Ṳ̂ÓÔ˜ Ô‡Ù ÂÎÓ¢ÚÈṲ̂ÓÔ˜, ·ÏÏ¿ ÓËÊ¿ÏÈÔ˜ fiˆ˜ ¿ÓÙÔÙÂ, ·ÊÔ‡ ‰ÂÈÓ‹ÛÂÈ ÂȘ Ù· Û˘ÛÛ›ÙÈ·, ÂÈÛ¤Ú¯ÂÙ·È ÎÚ˘Ê¿, χÂÈ ÙËÓ ˙ÒÓËÓ Ù˘, ÙËÓ ÛËÎÒÓÂÈ ÂȘ Ù· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘ Î·È ÙËÓ ÌÂٷʤÚÂÈ ÂȘ ÙËÓ ÎÏ›ÓËÓ. ∞ÊÔ‡ ‰Â ¤ÌÂÓ ̷˙› Ù˘ fi¯È ÔÏ‡Ó ¯ÚfiÓÔÓ ·‹Ú¯ÂÙÔ Ì ÎÔÛÌÈfiÙËÙ· fiÔ˘ Û˘Ó‹ıÈ˙ ÚÔËÁÔ˘Ì¤Óˆ˜, ‰È· Ó· ÎÔÈÌËı› Ì·˙› Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ Ó¤Ô˘˜».20 √ ¤ÁÁ·ÌÔ˜ ‚›Ô˜ Û˘Ó¯È˙fiÙ·Ó Ï›ÁÔ-Ôχ ηْ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ Î·È ÌÔÚ› Ó· Ù‡¯·ÈÓÂ, fiˆ˜ ϤÂÈ Ô ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜, ¤Ó·˜ ™·ÚÙÈ¿Ù˘ Ó· Á›ÓÂÈ Î·Ù’ Â·Ó¿ÏË„Ë ·Ù¤Ú·˜ Î·È ·ÎfiÌ· Ó· ÌËÓ ¤¯ÂÈ ‰ÂÈ ÛÙÔ Êˆ˜ Ù˘ Ë̤ڷ˜ ÙÔ ÚfiÛˆÔ Ù˘ Û˘˙‡ÁÔ˘ ÙÔ˘.21 √ÏfiÎÏËÚË ·˘Ù‹ Ë ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ Á¿ÌÔ˘, ÙÔ ÁÚ‹ÁÔÚÔ ˙¢Á¿ÚˆÌ·, Ô «·Ú¿ÓÔÌÔ˜» ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ ÙˆÓ Û˘˙˘ÁÈÎÒÓ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛˆÓ, ¤Ú·Ó ÙÔ˘ fiÙÈ ÚÔοÏÂÛ·Ó Ï‹ıÔ˜ Û¯ÔÏ›ˆÓ ·fi Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘˜ –Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ÂΛӢ– ·ÏÏ¿ Î·È ÓÂÒÙÂÚÔ˘˜ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜, ÌÈ·˜ Î·È Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ·Ó¿ÌÓËÛË ÈÛÙÔÚÈ΋ ÙÂÏÂÙÒÓ Ì‡ËÛ˘ ·Ï·ÈfiÙÂÚˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÒÓ, ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ ·ÈÙÈÔÏÔÁ›·, Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ •ÂÓÔÊÒÓÙ·, ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ fiıÔ˘ Î·È ¿Ú· Ù˘ ÁÔÓÈÌfiÙËÙ·˜ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Û˘˙‡ÁˆÓ.22

17. ∫·Ú˙‹˜ £., fi.., Û. 150. 18. Baltrusch E., fi.., Û. 90. 19. •ÂÓÔÊÒÓ, §·Î‰·ÈÌÔÓ›ˆÓ ¶ÔÏÈÙ›·, π, 5, fi.., Û. 85. 20. ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜, µ›ÔÈ ¶·Ú¿ÏÏËÏÔÈ, «§˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜», 15, fi.., Û. 45. 21. ∫·Ú˙‹˜ £., fi.., Û. 156. 22 . Mossé C., fi.., Û. 92.


104

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

∏ ‰È·‰Èηۛ· Û‡Ó·„˘ ÙÔ˘ Á¿ÌÔ˘ Î·È Ë ˙ˆ‹ Ù˘ Á˘Ó·›Î·˜-Û˘˙‡ÁÔ˘ ÂȂ‚·ÈÒÓÔ˘Ó ÙËÓ ÈÛfiÙÈÌË Î·È ÈÛfi΢ÚË, fiˆ˜ ¤¯ÂÈ ˘ÔÛÙËÚȯı›, ı¤ÛË Ù˘ Á˘Ó·›Î·˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ Î·È Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ™¿ÚÙ˘. ¶¤Ú·Ó ÙÔ˘ fiÙÈ Ë Á˘Ó·›Î· ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ·ÚÎÂÙ¿ ·˘ÙÔ‰‡Ó·ÌË, ÂÊfiÛÔÓ Ô ·Ù¤Ú·˜ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ‰È·‰Ú·Ì·Ù›˙ÂÈ ‰Â˘ÙÂÚ‡ÔÓÙ· ÚfiÏÔ Î·Ù¿ ÙËÓ Û‡Ó·„Ë ÙÔ˘ Á¿ÌÔ˘ Î·È ¤Ú·Ó ÙÔ˘ ÁÂÁÔÓfiÙÔ˜ fiÙÈ Ë Á˘Ó·›Î· ‰È·ı¤ÙÂÈ ‰Èη›ˆÌ· Ó· ÎÏËÚÔÓÔÌ› Î·È Ó· ÎÏËÚÔ‰ÔÙ› ÙfiÛÔ ÚÈÓ fiÛÔ Î·È ÌÂÙ¿ ÙÔÓ Á¿ÌÔ Ù˘, ÂÓÒ Â›Ó·È ¿ÁÓˆÛÙÔ ·Ó ›Û¯˘Â Ô ıÂÛÌfi˜ Ù˘ Úԛη˜ fiˆ˜ Û ¿ÏϘ fiÏÂȘ ÌfiÓÔ ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ™¿ÚÙË ÂÈÙÚÂfiÙ·Ó ÛÙË Á˘Ó·›Î· Ó· ¤¯ÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˘˜ ·fi ¤Ó·Ó Û˘˙‡ÁÔ˘˜ ‹ ÂÚ·ÛÙ¤˜. ∫·È fi¯È ÌfiÓÔ ·˘Ùfi, ·ÏÏ¿, ¤¯ÔÓÙ·˜ ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ Ì¤Û· ·fi ÙËÓ ·ÁˆÁ‹ Ù˘ ·›ÛıËÌ· ¢ı‡Ó˘ Î·È Û˘Ó›‰ËÛ˘, Ë ™·ÚÙÈ¿ÙÈÛÛ· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ‰È¢ı‡ÓÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˘˜ ·fi ‰‡Ô Ô›ÎÔ˘˜.23 ¶ÚÔÔÚÈÛÌfi˜ Ù˘ ™·ÚÙÈ¿ÙÈÛÛ·˜ ‹Ù·Ó Ó· ʤÚÂÈ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ·ÙÛ¿ÏÈÓÔ˘˜ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜. ∏ ·ÁˆÁ‹, Ë ÂÎ·›‰Â˘ÛË, Ô ÚfiÏÔ˜ Ù˘ Á˘Ó·›Î·˜ ÛÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· Î·È ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ™¿ÚÙ˘, Ô Á¿ÌÔ˜, Ù· Á·Ì‹ÏÈ· ¤ıÈÌ·, Ù· ‹ıË, Ô ÎÒ‰Èη˜ ËıÈ΋˜ Î·È ÔÈ Û¯¤ÛÂȘ ÙˆÓ ‰‡Ô Ê‡ÏˆÓ Â›¯·Ó ‰È·ÌÔÚʈı› ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ Â͢ËÚÂÙÔ‡Ó ÙÔÓ ÚˆÙ·Ú¯ÈÎfi ·˘Ùfi ÛÎÔfi. ™’ ·˘Ùfi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ, ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ‹ Ê·ÈÓfiÌÂÓ· Ô˘ Û ¿ÏÏÔ ÙfiÔ, Û ¿ÏÏÔ ¯ÚfiÓÔ ‹ Û ¿ÏÏË ÎÔÈÓˆÓ›· ı· ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·Ó ˆ˜ ·Ó‹ıÈη, ÛÙË ™¿ÚÙË Ù˘ ÎÏ·ÛÈ΋˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ ıˆÚÔ‡ÓÙ·Ó ·fiÏ˘Ù· Ê˘ÛÈÔÏÔÁÈο. √ •ÂÓÔÊÒÓ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Ù¤ÙÔÈ· Ê·ÈÓfiÌÂÓ·: «∞Ó fï˜ Û˘Ó¤‚·ÈÓ οÔÈÔ˜ Á¤ÚÔ˜ Ó· ¤¯ÂÈ Ó¤· Á˘Ó·›Î·, ‚ϤÔÓÙ·˜ (Ô §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜) fiÙÈ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ËÏÈΛ·˜ ÂÚÈÔÚ›˙Ô˘Ó Ôχ ÙȘ Á˘Ó·›Î˜ ÙÔ˘˜, ı¤ÛÈÛ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙÔ ·ÓÙ›ıÂÙÔ, fiÚÈÛ ‰ËÏ·‰‹ Ô ËÏÈÎȈ̤ÓÔ˜, ÙÔÓ ¿Ó‰Ú· Ô˘ ı· ı·‡Ì·˙ ÁÈ· ÙÔ ÛÒÌ· Î·È ÙËÓ „˘¯‹ ÙÔ˘, Ó· ÙÔÓ ¿ÚÂÈ ÁÈ· Ó· οÓÂÈ ·È‰È¿. ∞Ó ¿ÏÈ Î¿ÔÈÔ˜ ‰ÂÓ ‹ıÂÏ ӷ Û˘ÁηÙÔÈΛ Ì Á˘Ó·›Î·, ÂÈı˘ÌÔ‡Û fï˜ Ó· ¤¯ÂÈ ·ÍÈfiÏÔÁ· ·È‰È¿, ÙÔ˘ Â¤ÙÚ„ Ì ÓfiÌÔ, fiÔÈ· Á˘Ó·›Î· ‰ÂÈ Ó· ¤¯ÂÈ fiÌÔÚÊ· ·È‰È¿ Î·È Ó· Â›Ó·È Î·ÚÂÚ‹, Ó· οÓÂÈ ·È‰È¿ Ì·˙› Ù˘ Ì ÙË Û˘ÁηٿıÂÛË ÙÔ˘ Û˘˙‡ÁÔ˘ Ù˘».24 ∂›Û˘, ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÙÔ˘ fiÙÈ Ë Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋ ËıÈ΋ ˘ËÚÂÙÔ‡Û ÚˆÙ·Ú¯Èο ÙËÓ ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹ ¯¿ÚÈÓ Ù˘ ·ÙÚ›‰·˜ Â›Ó·È Ë ÚÔÙÚÔ‹ ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ §ÂˆÓ›‰· ÚÔ˜ ÙËÓ Á˘Ó·›Î· ÙÔ˘ °ÔÚÁÒ Ô˘, ʇÁÔÓÙ·˜ ÁÈ· ÙȘ £ÂÚÌÔ‡Ï˜, Ù˘ ›Â: «¶·ÓÙÚ¤„Ô˘ Ì ÙÈÌ‹ Î·È Î¿Ó ÙÈÌË̤ӷ ·È‰È¿». √ ÛÙfi¯Ô˜, ÏÔÈfiÓ, Ù˘ ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹˜ ›¯Â Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ Û ÌÈ· ÂÏ¢ıÂÚÈfiÙËÙ· ÙˆÓ ËıÒÓ. √ ıÂÛÌfi˜ Ù˘ ÌÔÓÔÁ·Ì›·˜ ‹Ù·Ó ÙfiÛÔ ¯·Ï·Úfi˜, ÒÛÙ ·ÎfiÌ· Î·È ¤ÍÈ ·‰¤ÚÊÈ· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ ›‰È· Á˘Ó·›Î·, ϤÂÈ Ô ∏Úfi‰ÔÙÔ˜.25 °È’ ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜, Ë ÌÔȯ›· ‰ÂÓ ÙÈ̈ÚÔ‡ÓÙ·Ó, ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ‰˘ÛÊËÌÈÛÙÈ΋ Î·È ‰ÂÓ ˘‹Ú¯Â Ì ÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ Ù˘ ¤ÓÓÔÈ·. ∂ÓÒ ÙÔ ‰È·˙‡ÁÈÔ Î·È Ë ÔÚÓ›·, ·ÎfiÌ· Î·È Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ Ù˘ ÈÂÚÔ‰Ô˘Ï›·˜, ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó Û·ÓÈfiٷٷ Ê·ÈÓfiÌÂÓ·, Ù· ÔÔ›·, ˆÛÙfiÛÔ, Ë ÔÏÈÙ›· ·ÓÙÈÌÂÙÒÈ˙ ̿ÏÏÔÓ Â¯ıÚÈο.26 ∆ËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ·˘Ù‹, Ô˘ ıˆڋıËÎÂ

23. Baltrusch E., fi.., Û. 90- 91. 24. •ÂÓÔÊÒÓ, §·Î‰·ÈÌÔÓ›ˆÓ ¶ÔÏÈÙ›·, 1, 7-8, fi.., Û. 85. 25 . ∏Úfi‰ÔÙÔ˜, ™∆,ã ÛÙÔ ∫·Ú˙‹˜ £., fi.., Û. 158. 26. Ÿ..


H °À¡∞π∫∞ ™∆∏¡ AƒÃ∞π∞ ™¶∞ƒ∆∏

105

·fi ÔÚÈṲ̂ÓÔ˘˜ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ Î·È ˆ˜ ηٿÛÙ·ÛË ÎÔÈÓÔÎÙËÌÔÛ‡Ó˘ ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ, ÂȯÂÈÚ› Ó· ‰ÈηÈÔÏÔÁ‹ÛÂÈ Î·È Ó· ·ÈÙÈÔÏÔÁ‹ÛÂÈ Ô ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ϤÁÂÈ: «¢ÈfiÙÈ Î·Ù¿ ÚÒÙÔÓ ÌÂÓ Ô §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜ ‰ÂÓ ÂıÂÒÚË ÙÔ˘˜ ·›‰·˜ ˆ˜ ·Ó‹ÎÔÓÙ·˜ ÂȘ ÙÔ˘˜ ·Ù¤Ú·˜ ÙˆÓ, ·ÏÏ’ fiÙÈ ‹Û·Ó ÎÔÈÓÔ› Ù˘ fiψ˜, Î·È ‰È· ÙÔ‡ÙÔ ‹ıÂÏÂÓ fi¯È ÂÎ ÙˆÓ Ù˘¯fiÓÙˆÓ, ·ÏÏ’ ÂÎ ÙˆÓ ·Ú›ÛÙˆÓ Ó· ÁÂÓÓÒÓÙ·È ÔÈ ÔϛٷÈ. ŒÂÈÙ· ÂÓfiÌÈ˙ÂÓ, fiÙÈ ÂȘ ÙÔ˘˜ ÓfiÌÔ˘˜ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÂÚ› ÙÔ‡ÙÔ˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ÔÏÏ‹ ·ÓÔËÛ›· Î·È ÂÏ·ÊÚfiÙ˘. ™Î‡ÏÔ˘˜ Î·È ›Ô˘˜ Ô‰ËÁÔ‡Ó ÂȘ ÙÔ˘˜ Î·Ï˘Ù¤ÚÔ˘˜ ÂÈ‚‹ÙÔÚ·˜ ›ıÔÓÙ˜ ÙÔ˘˜ ΢ڛԢ˜ ÙˆÓ Ì ·Ú·ÎÏ‹ÛÂȘ ‹ Ì ¯Ú‹Ì·Ù·, Ù·˜ ‰Â Á˘Ó·›Î·˜ ÎÏÂ›Ô˘Ó ÂȘ ÙËÓ ÔÈΛ·Ó Î·È Ù·˜ ÊÚÔ˘ÚÔ‡Ó, ¤¯ÔÓÙ˜ ÙËÓ ··›ÙËÛÈÓ Ó· ÁÂÓÓÔ‡Ó ÌfiÓÔÓ ·’ ·˘ÙÔ‡˜, ›ÙÂ Â›Ó·È ·ÓfiËÙÔÈ, ›Ù ·Ú‹ÏÈΘ, ›Ù ·ÛıÂÓÈÎÔ›, ˆÛ·Ó Ó· ÌËÓ ÂÁ›ÓÔÓÙÔ Î·Î¿ Ù· ·È‰È¿ ÚÒÙ· ‰È· ÙÔ˘˜ ¤¯ÔÓÙ·˜ Î·È ·Ó·ÙÚ¤ÊÔÓÙ·˜ ·˘Ù¿, Â·Ó ÁÂÓÓËıÔ‡Ó ·fi ηÎÔ‡˜, Î·È ÙÔ˘Ó·ÓÙ›ÔÓ, ηϿ, Â·Ó Ù‡¯Ô˘Ó Î·Ï‹Ó Á¤ÓÓËÛÈÓ».27 ∂›Ó·È ÁÂÁÔÓfi˜, ÏÔÈfiÓ, fiÙÈ Ë Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋ ËıÈ΋ ÂÈÙÚ¤ÔÓÙ·˜ Ê·ÈÓfiÌÂÓ· fiˆ˜ ·˘Ù¿ ÙˆÓ ¿Ù˘ˆÓ, ÂÎÙfi˜ Á¿ÌÔ˘, Û˘Ó¢ڤÛÂˆÓ ÌÈ·˜ Á˘Ó·›Î·˜ Ì ÔÏÏÔ‡˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÂӉ¯Ô̤ӈ˜ ¿Ó‰Ú˜, ·fi ÙȘ Ôԛ˜ ÛËÌÂȈ٤ÔÓ ı· ÁÂÓÓÈfiÓÙÔ˘Û·Ó ™·ÚÙÈ¿Ù˜, ‰ËÏ·‰‹, ¿ÙÔÌ· Ì ÔÏÈÙÈο ‰ÈηÈÒÌ·Ù·, Ô ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ fiÙÈ ‹Ù·Ó Û·Ó ¤Ó·˜ ÛÔÚ¤·˜ Ó· ʇÙ„ Û ÌÈ· ‡ÊÔÚË ÁË. ∂ÓÒ, ÂÈϤÔÓ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ fiÙÈ Ë ·Ú·¯ÒÚËÛË ·fi ÙÔÓ §¿ÎˆÓ· Ù˘ Û˘˙‡ÁÔ˘ ÙÔ˘ Û οÔÈÔÓ ¿ÏÏÔ ÁÈ· ÙÂÎÓÔÔ›ËÛË ‰ÂÓ ÎÏfiÓÈ˙ ÙË Û¯¤ÛË ÙÔ˘, Ë ÔÔ›· Û˘Ó¤¯È˙ ӷ ¤¯ÂÈ ÙËÓ ·Ú¯È΋ Ù˘ ˘fiÛÙ·ÛË.28 √È ÓfiÌÔÈ ·˘ÙÔ›, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ·Ô‰›‰ÔÓÙ·Ó ÛÙÔÓ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ Î·Ù·Ú¯‹Ó ‰ÂÓ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ·Ó ˘‹ÚÍ·Ó Ú·ÁÌ·ÙÈο. ¢ÂÓ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ÚÒÙ· ·’ fiÏ· ·Ó ˘‹ÚÍÂ Ô §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜ Î·È ‰ÂÓ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ·Ó ÔÈ ÓfiÌÔÈ ·˘ÙÔ› ‹Ù·Ó ·ÎfiÌ· Û ÈÛ¯‡ ηٿ ÙËÓ ÎÏ·ÛÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô. ™ÙËÓ ™¿ÚÙË Ë ˙ˆ‹ ‹Ù·Ó ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓË Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ÛÙÚ·Ùfi, ÔÈ ¿Ó‰Ú˜ ÂÚÓÔ‡Û·Ó ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÚ·ÙÂ˘Ì¤ÓÔÈ Î·È ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ·˘Ùfi ‰ÂÓ Â˘ÓÔÔ‡Û ÙȘ Û˘˙˘ÁÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ. √È Ó¤Â˜ ™·ÚÙÈ¿ÙÈÛÛ˜ Ì ÙËÓ ·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘˜ Á›ÓÔÓÙ·Ó ÚˆÌ·Ï¤Â˜ Ì ·ıÏËÙÈÎfi ÛÒÌ·, Ì ÔÌÔÚÊÈ¿, Ì ı¿ÚÚÔ˜ Î·È ËıÈ΋ Ô˘ ˘ËÚÂÙÔ‡Û ÚˆÙ·Ú¯Èο ÙÔ˘˜ ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎÔ‡˜ ÛÎÔÔ‡˜ Ù˘ fiÏ˘.29 ∆Ô ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔÊ¿ÓË §˘ÛÈÛÙÚ¿ÙË, Ô˘ ÚÔÙ›ÓÂÈ ÙËÓ ·ÂÚÁ›· ¤ÚˆÙ· ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ ÙˆÓ ‰‡Ô ÛÙÚ·ÙÔ¤‰ˆÓ ÙÔ˘ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·ÎÔ‡ ¶ÔϤÌÔ˘ Ì ÛÙfi¯Ô ÙËÓ Î·Ù¿·˘ÛË ÙˆÓ Â¯ıÚÔÚ·ÍÈÒÓ ÛÔοÚÂÈ ÙÔÓ ∞ıËÓ·›Ô ı·ً, ÌÂٷʤÚÔÓÙ·˜ Ê·ÓÙ·ÛȷΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ÂÌÓ¢Ṳ̂Ó˜ ·fi ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Ù˘ ™¿ÚÙ˘ Î·È ·fi ÙËÓ ÂÏ¢ıÂÚÈfiÙËÙ· ÙˆÓ ËıÒÓ Ù˘. ª¤¯ÚÈ Î¿ÔÈ· ÚÔ¯ˆÚË̤ÓË ÂÚ›Ô‰Ô Û›ÁÔ˘Ú· Ô Á¿ÌÔ˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÂÚÈÂÏ¿Ì‚·Ó ÙÂÏÂÙ¤˜ fiˆ˜ ·˘Ù¤˜ Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Ô ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜. ∞ÏÏ¿, Ù· ¤ıÈÌ· Ô˘ ·Ú·¤ÌÔ˘Ó Û ÎÔÈÓÔÎÙËÌÔÛ‡ÓË Á˘Ó·ÈÎÒÓ ·Ï·ÈfiÙÂÚˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÒÓ Î·È ÔÈ ¿Ù˘˜ ·˘Ù¤˜ Û˘Ó¢ڤÛÂȘ ·Ó‰ÚÒÓ Î·È Á˘Ó·ÈÎÒÓ Ô˘ ·Ú¿ÁÔ˘Ó

27. ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜, µ›ÔÈ ¶·Ú¿ÏÏËÏÔÈ, «§˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜», 15, fi.., ÛÛ. 47-49. 28. ∫·Ú˙‹˜ £., fi.., Û. 157. 29. Mossé C., fi.., Û. 94.


106

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

·Ó·ÁÓˆÚÈṲ̂ӷ Ù¤ÎÓ· Î·È Ôϛ٘ Ù˘ fiÏ˘, Ì¿ÏÏÔÓ –¯ˆÚ›˜ Ó· ·Ó·‚·ıÌ›˙ÂÈ Ì ÔÔÈÔ‰‹ÔÙ ÙÚfiÔ ÙË Á˘Ó·›Î·– ·Ï¿, ˘·ÎÔ‡ÂÈ Û ̛· ÏÔÁÈ΋ ¢ÁÔÓ›·˜ Î·È ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹˜ Ì οı ÙÚfiÔ Î·ÏÒÓ ÛÙÚ·ÙȈÙÒÓ ÁÈ· ÙËÓ fiÏË. ∞˘Ùfi, ÂÍ¿ÏÏÔ˘, ˘Ô‰ËÏÒÓÂÈ Î·È Ë ÚÔÛ¿ıÂÈ· ·ÈÙÈÔÏfiÁËÛ˘ Î·È ‰ÈηÈÔÏfiÁËÛ˘ Ù¤ÙÔÈˆÓ Ê·ÈÓÔÌ¤ÓˆÓ ·fi ÙÔÓ ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô, Ô ÔÔ›Ô˜ Û˘ÁÎÚ›ÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ ™·ÚÙÈ¿ÙÈÛÛ· Ì ıËÏ˘Î¿ ˙Ò· ‰Â›¯ÓÂÈ Ó· ÙËÓ ˘Ô‚·ıÌ›˙ÂÈ Û ÌÈ· ı¤ÛË Ì˯·Ó‹˜ ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹˜, fiÔ˘ ·˘Ùfi ÙÔ ÔÔ›Ô ·Ï¿ ÂӉȷʤÚÂÈ Â›Ó·È Ë ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ηÏÏ›ÙÂÚÔ˘ Û¤ÚÌ·ÙÔ˜.30 ∞ÔÎ·Ï˘ÙÈο Ù˘ ÂÏ¢ıÂÚÈfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ËıÒÓ ÛÙË ™¿ÚÙË Â›Ó·È Ù· fiÛ· Ì·˜ ÌÂٷʤÚÂÈ Ô ∏Úfi‰ÔÙÔ˜ fiÙÈ Ï¤ÂÈ Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ¢ËÌ¿Ú·ÙÔ˜ ÛÙË ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘,31 Ô˘ ÙËÓ ÂÍÔÚΛ˙ÂÈ ÛÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ∂ÚΛԢ ¢›· Î·È ÙˆÓ ıÂÒÓ Ó· ÙÔ˘ ÂÈ Â¿Ó Â›Ó·È ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ∞Ú›ÛÙˆÓ· ‹ ÙÔ˘ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ˘ ¿Ó‰Ú· Ù˘ ‹ οÔÈÔ˘ ¿ÏÏÔ˘ ‰Ô‡ÏÔ˘ Á·˚‰Ô˘ÚÔ‚ÔÛÎÔ‡. ∆Ô ÁÂÁÔÓfi˜, ¿ÓÙˆ˜, fiÙÈ Ô ‚·ÛÈÎfi˜ ÛÙfi¯Ô˜ ‹Ù·Ó Ë ÙÂÎÓÔÔ›ËÛË, Ë Â˘ÁÔÓ›· Î·È Ë ·Ú·ÁˆÁ‹ ÛÙÚ·ÙȈÙÒÓ, ¤Ú·Ó ÙÔ˘ fiÙÈ ÂÍËÁ› ÙËÓ ÂÏ¢ıÂÚÈfiÙËÙ· ÙˆÓ ËıÒÓ, ÂȂ‚·ÈÒÓÂÙ·È Î·È ·fi ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ô Á¿ÌÔ˜ fi¯È ÌfiÓÔ ‹Ù·Ó ˘Ô¯ÚˆÙÈÎfi˜ ÁÈ· Ù· ‰‡Ô ʇϷ Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· Û ÁfiÓÈÌË ËÏÈΛ·, ·ÏÏ¿ ÂÈϤÔÓ ÚԂϤÔÓÙ·Ó ÔÈÓ¤˜ Î·È ‰È·Û˘ÚÌfi˜ ÁÈ· fiÛÔ˘˜ ‰ÂÓ ·ÓÙÚ‡ÔÓÙ·Ó. ™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, ÚÔ‚ÏÂfiÙ·Ó Î¿ÔÈÔ˘ ›‰Ô˘˜ ¤ÁÎÏËÛË, οÙÈ Û·Ó Ì‹Ó˘ÛË, fiˆ˜ ı· ϤÁ·Ì ۋÌÂÚ·, Ô˘ ÏÂÁfiÙ·Ó «ÁÚ·Ê‹». À‹Ú¯Â, ‰Â, «ÁÚ·Ê‹ ·Á·Ì›Ô˘» ÁÈ’ ·˘ÙfiÓ Ô˘ ‰ÂÓ ·ÓÙÚ¢fiÙ·Ó, «ÁÚ·Ê‹ Ô„ÈÁ·Ì›Ô˘» ÁÈ’ ·˘ÙfiÓ Ô˘ ·ÓÙÚ¢fiÙ·Ó Û ÌÂÁ¿ÏË ËÏÈΛ· Î·È ¿Ú· ‹Ù·Ó ·ÌÊ›‚ÔÏÔ ·Ó ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÙÂÎÓÔÔÈ‹ÛÂÈ, Ô˘ ‹Ù·Ó Ô ÛÙfi¯Ô˜, ηıÒ˜ Î·È «ÁÚ·Ê‹ ηÎÔÁ·Ì›Ô˘» ÁÈ· ÙÔ˘˜ ¯ˆÚÈṲ̂ÓÔ˘˜. √È ¿Á·ÌÔÈ, ¿ÓÙˆ˜, ÂÎÙfi˜ ÙÔ˘ fiÙÈ ·ÔÎÏ›ÔÓÙ·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ÙˆÓ Á˘ÌÓÔ·›‰ˆÓ, οı ¯ÂÈÌÒÓ· Ì›· ÊÔÚ¿ ˘Ô¯ÚÂÒÓÔÓÙ·Ó Ó· ÂÚȤگÔÓÙ·È Á˘ÌÓÔ› ÙÚÔ¯¿‰ËÓ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙˆÓ Û˘ÓÂχۈÓ, ÙÚ·ÁÔ˘‰ÒÓÙ·˜ ˘ÔÙÈÌËÙÈο ÁÈ’ ·˘ÙÔ‡˜ ÙÚ·ÁÔ‡‰È·.32 ¶¤Ú·Ó, fï˜, fiÛˆÓ ÚԷӷʤڷÌÂ, Ë Á˘Ó·›Î· ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ™¿ÚÙË Î·ı›ÛÙ·Ù·È Î·È ·˘ÙÔ‰‡Ó·ÌË ÂÎ ÙÔ˘ ÁÂÁÔÓfiÙÔ˜ fiÙÈ, ÌÔÚ› Ó· ÎÏËÚÔÓÔÌ› Î·È Ó· ÎÏËÚÔ‰ÔÙ› Î·È ÚÈÓ Î·È ÌÂÙ¿ ÙÔ Á¿ÌÔ Ù˘. ªÔÚ› Ó· η٤¯ÂÈ ÌÂÁ¿ÏË Î·È ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÂÚÈÔ˘Û›· Î·È Ó· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÂÈ ÏÔ‡ÙÔ ÙÔÓ ÔÔ›Ô ‰È¤ıÂÙ ηٿ ÙËÓ ‚Ô‡ÏËÛ‹ Ù˘. ∞ÓÙ›ıÂÙ· Ì fi,ÙÈ Û˘Ó¤‚·ÈÓ ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·, fiÔ˘ Ë ÂÚÈÔ˘Û›· ‰ÈÓfiÙ·Ó ÛÙ· ·ÚÛÂÓÈο ·‰¤ÏÊÈ· ‹ ÛÙ· ·È‰È¿ Ù˘ Á˘Ó·›Î·˜, ÛÙË ™¿ÚÙË Ë Á˘Ó·›Î· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÎÏËÚÔÓÔÌ› fiÏË ÙËÓ ÂÚÈÔ˘Û›· ·ÎfiÌ· Î·È ·Ó ›¯Â ·‰¤ÏÊÈ·. ∂ÈϤÔÓ, ÙÂÎÓÔÔÈÒÓÙ·˜ Ì ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˘˜ ·fi ¤Ó·Ó ¿Ó‰Ú˜, Ë Á˘Ó·›Î· Û˘ÁΤÓÙÚˆÓ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÂÚÈÔ˘Û›·, ¤Ú·Ó ÙÔ˘ fiÙÈ ·ÔÎÙÔ‡ÛÂ Î·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÈÛ¯‡, ÂÊfiÛÔÓ ‰Èˇı˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˘˜ ·fi ¤Ó·Ó Ô›ÎÔ˘˜. °È·Ù› Ë Á˘Ó·›Î· ÛÙËÓ ™¿ÚÙË, ·ÓÙ›ıÂÙ· Ì ÙË Á˘Ó·›Î· ÛÙȘ ¿ÏϘ ÂÏÏËÓÈΤ˜ fiÏÂȘÎÚ¿ÙË Ù˘ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜, ›¯Â ˆ˜ ÂÓ·Û¯fiÏËÛ‹ Ù˘ Î·È ÙËÓ ‰ÈÔ›ÎËÛË ÙÔ˘ Ô›ÎÔ˘, ÂÊfi-

30. Ÿ.., Û. 93. 31. ∏Úfi‰ÔÙÔ˜, ™∆ã, 68-69, ÛÙÔ ∫·Ú˙‹˜ £., fi.., Û. 160. 32. Ÿ.., Û. 161.


H °À¡∞π∫∞ ™∆∏¡ AƒÃ∞π∞ ™¶∞ƒ∆∏

107

ÛÔÓ Ô ¿Ó‰Ú·˜ ·Û¯ÔÏÈfiÙ·Ó Ì ÙËÓ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ˙ˆ‹, Ì ÙÔÓ fiÏÂÌÔ, Ì ٷ Û˘ÛÛ›ÙÈ·, Ì ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ Î·È ˙Ô‡Û Û ÛÙÚ·Ùfi‰·. √ ™·ÚÙÈ¿Ù˘, Ì¿ÏÈÛÙ·, ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÛÙËÓ Û‡˙˘Áfi ÙÔ˘, ÒÛÙ ·˘Ù‹ Ó· ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Ò˜ Ó· ‰ÈÔÈΛ ÙÔÓ Ô›ÎÔ, Ò˜ Ó· ÂϤÁ¯ÂÈ ÙÔ˘˜ ‰Ô‡ÏÔ˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ›ψÙ˜ Î·È Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÂÈ, ¤ÙÛÈ, ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁÈ΋ ·ÍÈÔÔ›ËÛË Ù˘ ÂÚÈÔ˘Û›·˜ ·fi ÙËÓ ÔÔ›· ÎÚÈÓfiÙ·Ó Î·È Ë ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ı¤ÛË ÙÔ˘ ¿Ó‰Ú·- Û˘˙‡ÁÔ˘ Ù˘, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ Ù˘ ÚÔÛ¤‰ˆÛ ¤Ó·Ó ȉȷ›ÙÂÚ· ÈÛ¯˘Úfi ÚfiÏÔ ‰¤ÛÔÈÓ·˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ Ô›ÎÔ˘. ∏ ™·ÚÙÈ¿ÙÈÛÛ·, ÏÔÈfiÓ, Ù˘ ÎÏ·ÛÈ΋˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÚˆÌ·Ï¤·, ·ıÏËÙÈ΋, ı·ÚڷϤ·, ÙÔÏÌËÚ‹, ·ÂÏ¢ıÂڈ̤ÓË, ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙË ·fi ÙÔÓ ·Ù¤Ú· Î·È ÙÔÓ Û‡˙˘ÁÔ, Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ Û ·ÁÒÓ˜, Û ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ÙÂÏÂÙ¤˜, Ó· ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ Ï·ÙÚ¢ÙÈΤ˜ ÙÂÏÂÙ¤˜ ÚÔ˜ ÙÈÌ‹Ó Ù˘ ¢‹ÌËÙÚ·˜ Î·È Ù˘ ∞ÚÙ¤ÌȉԘ, Ó· ¤¯ÂÈ ÛËÌ·›ÓÔÓÙ· ÚfiÏÔ ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ÙÔ˘ Ô›ÎÔ˘, Ó· Â›Ó·È ÔÈÎÔÓÔÌÈο Î·È ÂÚÈÔ˘Ûȷο ·˘ÙÔ‰‡Ó·ÌË Î·È Ó· ‰È·ı¤ÙÂÈ ÈÛ¯˘Úfi ÏfiÁÔ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋˜ ÔÏÈÙ›·˜, ·ÚfiÙÈ ‰ÂÓ ÌÂÙ›¯Â ÛÙ· Â›ÛËÌ· ıÂÛÌÈο fiÚÁ·Ó·, fiˆ˜ Ë ∞¤ÏÏ· Î·È Ë °ÂÚÔ˘Û›·. ∆ËÓ ÛËÌ·›ÓÔ˘Û· ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ı¤ÛË Ù˘ ™·ÚÙÈ¿ÙÈÛÛ·˜, Ô˘ ÔÏÏÔ› ıÂÒÚËÛ·Ó fiÙÈ ·ÁÁ›˙ÂÈ Ù· fiÚÈ· Ù˘ ÌËÙÚÈ·Ú¯›·˜ Î·È ÙÔÓ ÈÛ¯˘Úfi ÔÏÈÙÈÎfi ÚfiÏÔ Î·È ÂÈÚÚÔ‹ Ô˘ ÔÏÏÔ› fiˆ˜ Ô ¶Ï¿ÙˆÓ, Ô ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ ·ÏÏ¿ Î·È Ô ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜ ıÂÒÚËÛ·Ó fiÙÈ ‰È·‰Ú·Ì¿ÙÈ˙Â Ë Á˘Ó·›Î· ÛÙË ™¿ÚÙË, ·˯› Î·È ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔÊ¿ÓË ∂ÎÎÏËÛÈ¿˙Ô˘Û˜. ∆Ô ¤ÚÁÔ ·˘Ùfi, ηıÒ˜ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÛÙÔ ·ıËÓ·˚Îfi ÎÔÈÓfi ÛÙËÓ ÈÔ ÎÚ›ÛÈÌË Ê¿ÛË Ù˘ Û‡Úڷ͢ ∞ı‹Ó·˜- ™¿ÚÙ˘ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·ÎÔ‡ ¶ÔϤÌÔ˘, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÌÈ· Á˘Ó·ÈÎÔÎÚ·ÙÔ‡ÌÂÓË ÎÔÈÓˆÓ›·, ÂÓÒ ÔÈ ÛËÌÂÈÔÏÔÁÈΤ˜ ·Ú·ÔÌ¤˜ ÛÙË ™¿ÚÙË ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ‰Â›ÍÔ˘Ó ÛÙÔ ÎÔÈÓfi Ô˘ ·¢ı‡ÓÂÙ·È ÙÔ ¤ÚÁÔ fiÙÈ Ë ·ÓÙ›·ÏÔ˜ Ù˘ ∞ı‹Ó·˜ ‰ÈÔÈÎÂ›Ù·È ·fi Á˘Ó·›Î˜. ∏ ™·ÚÙÈ¿ÙÈÛÛ· ÙÈÌ‹ıËΠÚÒÙ· ·fi ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ™·ÚÙÈ¿Ù˜ ·ÏÏ¿ Î·È ·fi ÙÔ˘˜ ˘fiÏÔÈÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜, ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ›Ù ÚÔοÏÂÛ ›Ù Êfi‚ÈÛÂ. ÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈÎfi Â›Ó·È fiÙÈ ÛÙË ™¿ÚÙË ÔÈ Á˘Ó·›Î˜ ÙÈÌÔ‡ÓÙ·Ó Ì ÂȉÈο ÌÓ‹Ì·Ù· Î·È ÂÈÁڷʤ˜ ·fi ÙÔ˘˜ Û˘˙‡ÁÔ˘˜ ÙÔ˘˜, fiˆ˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Û˘Ó¤‚·ÈÓ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ¿Ó‰Ú˜ Ô˘ ¤ı·ÈÓ·Ó ÛÙÔ ‰›Ô Ù˘ Ì¿¯Ë˜.33 ∏ Á˘Ó·›Î· ÛÙË ™¿ÚÙË Î·Ù¤ÎÙËÛ ̛· ı¤ÛË, Ô˘, ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ÁÈ· ÔÈÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ Û˘Ó¤‚Ë ·˘Ùfi, ‰ÂÓ ÌfiÚÂÛ Û η̛· ¿ÏÏË fiÏË Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ Ó· ηٷÎÙ‹ÛÂÈ. ∞˘Ùfi ÚÔοÏÂÛÂ, ‚¤‚·È·, Î·È ÔÏÏÔ‡˜ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘˜ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ÂΛӢ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜. √ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ ÛÙ¤ÎÂÙ·È È‰È·›ÙÂÚ· ÂÈÎÚÈÙÈÎfi˜ Û ·˘Ù‹Ó ÙËÓ Û¯Â‰fiÓ ÈÛfiÙÈÌË Î·È ÈÛfi΢ÚË ı¤ÛË Ô˘ ›¯Â ηٷÎÙ‹ÛÂÈ Ë ™·ÚÙÈ¿ÙÈÛÛ· Û ۯ¤ÛË Ì ÙÔÓ ™·ÚÙÈ¿ÙË. ∞ӷʤÚÂÈ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο fiÙÈ Ô §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜ ·Û¯ÔÏ‹ıËΠ̠ÙȘ Û˘Ó‹ıÂȘ Î·È Ù· ‹ıË ÙˆÓ ·Ó‰ÚÒÓ Î·È ¿ÊËÛ ÙȘ Á˘Ó·›Î˜ ÛÙËÓ Ù‡¯Ë ÙÔ˘˜,34 ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· ·Ô‰›‰ÂÈ ÙËÓ ÂÍ·Ûı¤ÓÈÛË ÙˆÓ ıÂÛÌÒÓ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ «ÛÙȘ ·ÎÔϷۛ˜ ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ… Ô˘ ˙Ô˘Ó Ì¤Û· ÛÙËÓ ÙÚ˘ÊËÏfiÙËÙ·» Î·È Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Ù· ÂÚˆÙÈο ÙÔ˘˜ ı¤ÏÁËÙÚ· ¿Óˆ ÛÙÔ˘˜ ¿Ó‰Ú˜ ÁÈ· Ó· ΢‚ÂÚÓÔ‡Ó.35 ÀÔÛÙËÚ›¯ıËÎÂ, ¿ÓÙˆ˜, fiÙÈ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙËÓ ·Ú·ÎÌ‹ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ Î·È ÙˆÓ ıÂÛÌÒÓ Ù˘, ‰ËÏ·33. Baltrusch E., fi.., ÛÛ. 91-94. 34. Ÿ.., Û. 92. 35. Mossé C., fi.., Û. 94.


108

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

‰‹, Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙËÓ ·Ú·ÎÌ‹ ÙˆÓ ÓfiÌˆÓ ÙÔ˘ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘ fiÙÈ ‰È·‰Ú·Ì¿ÙÈÛÂ Ë Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË ÙÔ˘ ÏÔ‡ÙÔ˘ ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ. ∆ÔÓ ÏÔ‡ÙÔ Î·È ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ ÂÈÚÚÔ‹ ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ıˆÚ› Î·È Ô ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜ ˆ˜ Ù· ·›ÙÈ· Ô˘ ηÙfiÚıˆÛ·Ó Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÔ˘Ó Û ·ÔÙ˘¯›· ÙÔ Û¯¤‰ÈÔ ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ ÕÁÈ.36 ∆ËÓ Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË, Â›Û˘, ÙˆÓ 2/5 Ù˘ Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋˜ Á˘ ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ ÌÓËÌÔÓ‡ÂÈ Î·È Ô ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ ˆ˜ Úfi‚ÏËÌ·.37 ŒÙÛÈ, Ì ÙÔ ‰Èη›ˆÌ· ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ Ó· ÎÏËÚÔÓÔÌÔ‡Ó Î·È Ó· ÎÏËÚÔ‰ÔÙÔ‡Ó, Ê·›ÓÂÙ·È, Ú¿ÁÌ·ÙÈ, fiÙÈ ‰È·Ù·Ú¿¯ıËÎÂ Ë ·Ú·‰ÔÛȷ΋ ‰È·›ÚÂÛË Ù˘ Á˘ Û 9.000 ›ÛÔ˘˜ ÎÏ‹ÚÔ˘˜, ·Ú¿ÁÔÓÙ·˜ Ì ¤ÓÙ·ÛË ¿ÁÓˆÛÙË Ì¤¯ÚÈ ÙfiÙ ÁÈ· ÙËÓ ™¿ÚÙË ÙËÓ ·ÓÙ›ıÂÛË ÏÔ‡ÛÈÔÈ Î·È ÊÙˆ¯Ô›.38 ª¤Û·, fï˜, ·fi ·˘Ù‹ ÙË ‰È·‰Èηۛ· ›¯Â Û˘ÓÙÂÏÂÛı› Î·È Î¿ÙÈ ¿ÏÏÔ Ôχ ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi: ÔÈ Á˘Ó·›Î˜ ›¯·Ó ·Ú¯›ÛÂÈ Ó· ·ÔÎÙÔ‡Ó ‰ÈηÈÒÌ·Ù· ÂÚÈÔ˘Û›·˜ Î·È È‰ÈÔÎÙËÛ›·˜.39 ∫¿Ô˘ Û ·˘Ùfi ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ÔÏÏÔ› Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ·Ú¯›˙Ô˘Ó Î·È ÌÈÏÔ‡Ó ÁÈ· ·Ú·ÎÌ‹ Ù˘ ™¿ÚÙ˘. ¶ÚÔÛˆÈο, ‰ÂÓ ıˆÚÒ ‰fiÎÈÌË Ì›· Ù¤ÙÔÈ· ·Ó·ÊÔÚ¿. ∂›Ó·È ‚¤‚·ÈÔ fiÙÈ, Ë ™¿ÚÙË Î·È Ë Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· ›¯Â ·Ú¯›ÛÂÈ ϤÔÓ Ó· ·ÏÏ¿˙ÂÈ. √È «¡fiÌÔÈ ÙÔ˘ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘» ›Ûˆ˜ Ó· ÌËÓ ÂÊ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·Ó ϤÔÓ ÛÙÔ ·Î¤Ú·ÈÔ fiˆ˜ ÛÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ. √ ÛÙÚ·Ùfi˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi fiÙÈ ÛÈÁ¿-ÛÈÁ¿ ›¯Â ·Ú¯›ÛÂÈ Ó· ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È fi¯È ÌfiÓÔÓ ·fi ™·ÚÙÈ¿Ù˜, ·ÏÏ¿ Î·È ·fi ›ψÙ˜. ¶ÔÏÏÔ› ıˆÚÔ‡Ó ‰Â›ÁÌ· ·Ú·ÎÌ‹˜ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ, ÔÈ Ì¤¯ÚÈ ÙfiÙ ı·ÚڷϤ˜ ™·ÚÙÈ¿ÙÈÛÛ˜, Ô˘ ˆ˜ ÌËÙ¤Ú˜ ‹Ù·Ó ÙÔ˘ «◊ Ù¿Ó ‹ Â› Ù¿˜», ·ÓÈÎÔ‚¿ÏÏÔÓÙ·È Î·È Ô˘ÚÏÈ¿˙Ô˘Ó ˘ÛÙÂÚÈο, ηıÒ˜ ÛÙËÓ ·Ù›¯ÈÛÙË fiÏË Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ¤Ú¯ÔÓÙ·È ϤÔÓ ·ÓÙÈ̤و˜ Ì ÙÔ ÛÙÚ·Ùfi ÙÔ˘ £Ë‚·›Ô˘ ∂·ÌÂÈÓÒÓÙ·, ÌÂÙ¿ ÙËÓ ‹ÙÙ· ÙˆÓ ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ ·fi ·˘ÙfiÓ ÛÙËÓ Ì¿¯Ë ÙˆÓ §Â‡ÎÙÚˆÓ. ¶ÚÔÛˆÈο, ‰ÂÓ Û˘ÌÌÂÚ›˙ÔÌ·È ·˘Ù‹ ÙËÓ ¿Ô„Ë. ¶Ôχ ·Ï¿ ÁÈ·Ù› ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÌÈ· Ôχ ·ÓıÚÒÈÓË ·ÓÙ›‰Ú·ÛË Ô˘ Èı·ÓfiÓ ÛËÌ·ÙÔ‰ÔÙ› ÈÛÙÔÚÈο ÌÈ· ·ÏÏ·Á‹ ÛÙÔÓ ÎÒ‰Èη ·ÍÈÒÓ Î·È ËıÈ΋˜ Ù˘ ™·ÚÙÈ¿ÙÈÛÛ·˜, Ë ÔÔ›· ·fi Ì˯·Ó‹ ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹˜ ÌÂÙ·Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÙ·È Û ·˘ÙÔ‰‡Ó·ÌË ÔÓÙfiÙËÙ·, Ë ÔÔ›· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÂÈ ÏÔ‡ÙÔ, ÔÏÈÙÈ΋ ÂÈÚÚÔ‹ Î·È ¯·›ÚÂÙ·È ÙË ˙ˆ‹. ∏ Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· Û›ÁÔ˘Ú· ›¯Â ·Ú¯›ÛÂÈ È· Ó· ·ÏÏ¿˙ÂÈ. ªÔÚ› Ë Ú‡ıÌÈÛË ÙˆÓ Û¯¤ÛÂˆÓ ÙˆÓ ‰‡Ô ʇψÓ, ·ÏÏ¿ Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Û¯¤ÛÂˆÓ Î·È ‰ÔÌÒÓ, ηıÒ˜ Î·È Ë ‰È¿ÚıÚˆÛË ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη ËıÈ΋˜ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ™¿ÚÙ˘ Ù˘ ÎÏ·ÛÈ΋˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ Ó· ¤ÁÈÓ·Ó Ì ·ÔÎÏÂÈÛÙÈÎfi ÁÓÒÌÔÓ· ÙËÓ Â˘ÁÔÓ›·, Ë ÔÔ›· ‹Ù·Ó ·Ó·Áη›· ÁÈ· ÙËÓ ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙÂ˘Ì¿ÙˆÓ, Ô˘ ‹Ù·Ó ··Ú·›ÙËÙ· ÁÈ· ÙËÓ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÌÔÚÊ‹ ÔÏÈÙ›·˜, ˆÛÙfiÛÔ ·˘Ùfi ÙÔ ÔÔ›Ô ¤¯ÂÈ ÛËÌ·Û›· Â›Ó·È fiÙÈ Ë Á˘Ó·›Î· ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ™¿ÚÙË Ù˘ ÎÏ·ÛÈ΋˜ ÂÚÈfi‰Ô˘ ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÌÈ· Ô˘ÛÈÒ‰Ë ‰È·ÊÔÚÔÔ›ËÛË Î·È ·Ó·‚¿ıÌÈÛË ÛÙÔ ÚfiÏÔ Ù˘ ÛÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· Î·È ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· Û ۇÁÎÚÈÛË Ì ÙȘ ˘fiÏÔÈ˜ ÂÏÏËÓÈΤ˜ fiÏÂȘ Ù˘ ÂÚÈfi‰Ô˘.

36. ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜, «µ›Ô˜ ÕÁÈ Î·È ∫ÏÂÔ̤ÓË», 7, ÛÙÔ fi.. 37. ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘, «¶ÔÏÈÙÈο ππ, 9», Õ·ÓÙ· ∞Ú¯·›ˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ™˘ÁÁڷʤˆÓ, ÌÙÊÚ. ¡ÈÎ. ¶·Ú›ÙÛË, ∞ı‹Ó·, ∂ΉfiÛÂȘ ¶¿˘ÚÔ˜, 1975, Û. 111. 38. ∫·Ú˙‹˜ £., fi.., Û. 163.


H °À¡∞π∫∞ ™∆∏¡ AƒÃ∞π∞ ™¶∞ƒ∆∏

109

µπµ§π√°ƒ∞ºπ∞ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘, «¶ÔÏÈÙÈο ππ, 9», Õ·ÓÙ· ∞Ú¯·›ˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ™˘ÁÁڷʤˆÓ, ÌÙÊÚ. ¡ÈÎ. ¶·Ú›ÙÛË, ∞ı‹Ó·, ∂ΉfiÛÂȘ ¶¿˘ÚÔ˜, 1975. Baltrusch E., ™¿ÚÙË: ∏ ÈÛÙÔÚ›·, Ë ÎÔÈÓˆÓ›· Î·È Ô ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ϷΈÓÈ΋˜ fiÏ˘, ∞ı‹Ó·, ∂ΉfiÛÂȘ ¢ËÌ. ¡. ¶··‰‹Ì·, 2003. ∫·Ú˙‹˜ £., ∏ Á˘Ó·›Î· ÛÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·: ¶ÚÔ˚ÛÙÔÚ›·-¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ› ∞Ó·Ù. ªÂÛÔÁ›Ԣ-∂ÏÏ¿‰·-ƒÒÌË, ∞ı‹Ó·, ∂ΉfiÛÂȘ ºÈÏÈfiÙË, 1997. Mossé C., ∏ Á˘Ó·›Î· ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ∂ÏÏ¿‰·, ∞ı‹Ó·, ∂ΉfiÛÂȘ ¢ËÌ. ¡. ¶··‰‹Ì·, 2002. •ÂÓÔÊÒÓ, «§·Î‰·ÈÌÔÓ›ˆÓ ¶ÔÏÈÙ›·», π, 3-4, ÛÙÔ ÙÔ˘ ȉ›Ô˘, Õ·ÓÙ·, Ù. 14, ÌÙÊÚ. ºÈÏÔÏÔÁÈ΋ √Ì¿‰· ∫¿ÎÙÔ˘, ™ÂÈÚ¿: ∞Ú¯·›· ∂ÏÏËÓÈ΋ °Ú·ÌÌ·Ù›· «√È ŒÏÏËÓ˜», ∞ı‹Ó·, ∂ΉfiÛÂȘ ∫¿ÎÙÔ˜, 1993. ¶·˘Û·Ó›·˜, «∂ÏÏ¿‰Ô˜ ¶ÂÚÈ‹ÁËÛȘ», Ù. 3, §·ÎˆÓÈο, ™ÂÈÚ¿: ∞Ú¯·›· ∂ÏÏËÓÈ΋ °Ú·ÌÌ·Ù›· «√È ŒÏÏËÓ˜», ÌÙÊÚ. ∞Ó‰Ú¿ÓË ∆·Ù·Ú¿ÎË, ∞ı‹Ó·, ∂ΉfiÛÂȘ ∫¿ÎÙÔ˜, 1992. ¶Ï¿ÙˆÓ, ¶ÔÏÈÙ›·, µÈ‚Ï›ÔÓ ∂ã, ÌÙÊÚ. π. ¡. °Ú˘¿ÚË, µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË ∞Ú¯·›ˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ™˘ÁÁڷʤˆÓ, ∞ı‹Ó·. ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜, µ›ÔÈ ¶·Ú¿ÏÏËÏÔÈ, «§˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜», 14, ÌÙÊÚ. ∞. §·˙¿ÚÔ˘, ™ÂÈÚ¿: «µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË ∞Ú¯·›ˆÓ ™˘ÁÁڷʤˆÓ», Ù. 53, ∂ΉfiÛÂȘ π. ∑·¯·ÚfiÔ˘ÏÔ˜, ∞ı‹Ó·.

Résumé La ville ancienne de Sparte de la période classique constitue un cas particulier de cité-État. II y a plusieurs éléments qui la distinguent d’ autres cités-États de l’époque dont les plus intéressants sont ceux qui se référent à la femme. D’ ailleurs, dans ce domaine-ci, la ville ancienne de Sparte présente une particularité. Le chercheur va découvrir qu’ à la ville de Sparte les jeunes filles exercent leur corps et, souvent, participent aux jeux gymniques avec les garçons. En plus, il va rencontrer que les femmes de cette ville assistent aux cérémonies religieuses, organisent des pratiques reglées pour rendre hommage aux dieux, disposent des titres de propriété et en réjouissent les droits dérivant de leur fortune; elles ont, donc, la capacité juridique d’ hériter et de léguer leurs biens. En outre, il va découvrir des coutumes de mariage divergents du régime de la monogamie, des femmes d’une influence politique remarquable, un modèle de femme épouse et mère douée d’ un jugement esthétique et d’ un code moral qui puissent choquer ou provoquer. Et tout ceux-là, soumis au rôle prépondérant de la femme, c’ est-à-dire, la procréation, le fait d’ avoir des enfants en bonne santé, à savoir, la reproduction des soldats compétents pour équiper la société militariste de Sparte en personnel.


¶√§π√ƒ∫π∞ ∫∞π ∞¶∂§∂À£∂ƒø™∏ ∆∏™ ª√¡∂ªµ∞™π∞™ ∂˘ÛÙÚ¿ÙÈÔ˜ ¢Ô‡ÓÈ·˜ ™¯ÔÏÈÎfi˜ ™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜ ¢ËÌÔÙÈ΋˜ ∂Î·›‰Â˘Û˘ §·ÎˆÓ›·˜

¶ÂÚ›ÏË„Ë ™ÙȘ 28 ª·ÚÙ›Ô˘ 1821 ÔÈ ªÔÓÂÌ‚·Û›Ù˜, ˘fi ÙËÓ ·Ú¯ËÁ›· ÙˆÓ ºÈÏÈÎÒÓ ¶·Ó·ÁÈÒÙË ∫·ÏÔÁÂÚ¿ Î·È ·‰ÂÏÊÒÓ ¢ÂÛÔÙfiÔ˘ÏˆÓ, Â·Ó·ÛÙ¿ÙËÛ·Ó, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÙ·È, ·ÛÊ·ÏÒ˜, ·fi ÙËÓ ·ÌÔÈ‚·›· Û¯¤ÛË Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ Ì ÙËÓ ˘fiıÂÛË Ù˘ ·ÂÏ¢ı¤ÚˆÛ˘ ÙÔ˘ ŒıÓÔ˘˜. ∆Ô ÛÙÚ·ÙfiÂ‰Ô ÚÔ Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ Û˘ÁÎÚÔÙ‹ıËΠÛÙ·‰È·Î¿ ·fi Â·Ó·ÛÙ·ÙÈο ÛÒÌ·Ù· §·ÎÒÓˆÓ, ∞Úο‰ˆÓ, ∫ÚËÙÒÓ Î·È ∫˘ı‹ÚȈÓ, ˘fi ÙËÓ ·Ú¯ËÁ›· ÙÔ˘ ª·ÓÈ¿ÙË ÔÏ·Ú¯ËÁÔ‡ ¶È¤ÚÚÔ˘ ª·ÁÁÈfiÚÔ˘ °ÚËÁÔÚ¿ÎË. ™ÙȘ ·Ú¯¤˜ ∞ÚÈÏ›Ô˘ 1821 ÛÂÙÛÈÒÙÈη ÏÔ›· ÂÓÂÚÁÔ‡Ó ÙÔ ı·Ï¿ÛÛÈÔ ·ÔÎÏÂÈÛÌfi Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜. ⁄ÛÙÂÚ· ·fi ÔχÌËÓË ÔÏÈÔÚΛ·, Ì ÔÏÏ¿ ÎÚ›ÛÈÌ· ÂÂÈÛfi‰È· ÔÈ ∆Ô‡ÚÎÔÈ Ù˘ fiÏ˘, ÂÍ·Ó·Áο˙ÔÓÙ·˜ Î·È ÙÔ˘˜ ·Á¿‰Â˜ Ù˘ ·ÎÚÔfiψ˜, ·ÔÊ¿ÛÈÛ·Ó Ó· ·Ú·‰ÔıÔ‡Ó ˘fi fiÚÔ˘˜, Û ÂÍÔ˘Û›· Ù˘ ÂÌÈÛÙÔÛ‡Ó˘ ÙÔ˘˜ ÂÎÙfi˜ ÙÔ˘ ÔÏÈÔÚÎËÙÈÎÔ‡ ÛÙÚ·ÙÔ¤‰Ô˘ Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜. ∆Ș ‰È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË fiÏ˘ Î·È ÊÚÔ˘Ú›Ô˘ Î·È ÙËÓ Ù‹ÚËÛË ÙˆÓ fiÚˆÓ Ù˘ Û˘Óı‹Î˘ ¯ÂÈÚ›ÛÙËΠÂÈÙ˘¯Ò˜ Ô ∞ÏÂÍ. ∫·ÓÙ·ÎÔ˘˙ËÓfi˜, ·ÂÛÙ·Ï̤ÓÔ˜ ÙÔ˘ ¢. À„ËÏ¿ÓÙË. ∆· ÔʤÏË ·fi ÙËÓ ·ÂÏ¢ı¤ÚˆÛË Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ Â·Ó¿ÛÙ·Û˘ ˘‹ÚÍ·Ó ÛËÌ·ÓÙÈο.

ªÔÓÂÌ‚·Û›Ù˜ ºÈÏÈÎÔ› ∏ ·ÌÔÈ‚·›· Û¯¤ÛË Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ Ì ÙËÓ ˘fiıÂÛË Ù˘ ∞ÂÏ¢ı¤ÚˆÛ˘ ÙÔ˘ ŒıÓÔ˘˜ ÂΉËÏÒÓÂÙ·È ·Ú¯Èο ÛÙË ‰Ú¿ÛË Ù˘ ºÈÏÈ΋˜ ∂Ù·ÈÚ›·˜. ∆Ô Ì˘ÛÙ‹ÚÈÔ, ÏÔÈfiÓ, Ù˘ √ÚÁ¿ÓˆÛ˘ ¤ÊÙ·ÛÂ Î·È Ì¤¯ÚÈ ÙË ªÔÓÂÌ‚·ÛÈ¿. ¶ÚÒÙÔÈ Î·Ù˯‹ıËÎ·Ó ÙfiÙ ÔÈ ·‰ÂÏÊÔ› ¢ÂÛÔÙfiÔ˘ÏÔÈ ‹ ∂˘ÁÂÓ›‰Â˜, Ô ¶·Ó·ÁȈٿ΢ ∫·ÏÔÁÂÚ¿˜ (·fi ÙÔÓ °ÂÒÚÁÈÔ ¶¿ÓÔ˘), Ô ∞ÓÙÒÓÈÔ˜ ∫·ÏÔÁÂÚ¿˜, Ô £ˆÌ¿˜ ™·ÓȈϿ΢ (¤ÌÔÚÔ˜ ÙfiÙ ÛÙÔ §È‚fiÚÓÔ Ù˘ πÙ·Ï›·˜) ηÈ, ÚÔ¿ÓÙˆÓ, Ô ·Ú¯ÈÂ›ÛÎÔÔ˜ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ ÃÚ‡Û·ÓıÔ˜ ¶·ÁÒÓ˘ (·fi ÙÔ ÃÚÈÛÙfiÊÔÚÔ ¶ÂÚÚ·È‚fi). √ πÂڿگ˘ ·˘Ùfi˜ ‰ÈÔÚ›ÛÙËΠ·fi ÙÔ 1819 °ÂÓÈÎfi˜ ∂›ÙÚÔÔ˜ ÙˆÓ Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ Ù˘ ∂·Ú¯›·˜, Ì ÂÓÙÔÏ‹ Ó· Û˘ÓÂÓÓÔËı› Ì ÙÔÓ ¶ÂÙÚfiÌÂË ª·˘ÚÔÌȯ¿ÏË Î·È Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙ› ÁÈ· ÙË Û˘Ó¤ÓˆÛË ÙˆÓ ÈÛ¯˘ÚÒÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈÒÓ Ù˘ ª¿Ó˘ (΢ڛˆ˜ ÙˆÓ ª·˘ÚÔÌȯ·Ï·›ˆÓ, °ÚËÁÔÚÈ¿ÓˆÓ Î·È ∆ÚÔ˘¿ÎˉˆÓ). ªÂ ÙËÓ ÂÓÂÚÁfi


¶√§π√ƒ∫π∞ ∫∞π A¶∂§∂À£∂ƒø™∏ ∆∏™ M√¡∂ªµ∞™π∞™

111

‰Ú¿ÛË Î·È ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙfiÊÔÚÔ˘ ¶ÂÚ·È‚Ô‡ Ô ÔÔ›Ô˜ ·Ú¤ÌÂÈÓ ÂÚ›Ô˘ ¤Ó· ¯ÚfiÓÔ ÛÙË ª¿ÓË, ÙËÓ 1Ë √ÎÙˆ‚Ú›Ô˘ 1819 ÛÙȘ ∫ÈÙÚȤ˜ ˘ÔÁÚ¿ÊËÎÂ Ë ÌÓËÌÂÈ҉˘ Û˘Ìʈӛ· Û‡ÌÓÔÈ·˜ Î·È Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈÒÓ Ù˘ ª¿Ó˘. ªÂÙ¿ ÙËÓ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· ‹ÚıÂ Ë ÔÏ˘fiıËÙË ÒÚ· ÙÔ˘ ªÂÁ¿ÏÔ˘ ∞ÁÒÓ·.

∂·Ó¿ÛÙ·ÛË ÛÙËÓ ∞Ó·ÙÔÏÈ΋ ª¿ÓË – √È ∆Ô‡ÚÎÔÈ ÎÏ›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ ºÚÔ‡ÚÈÔ ∆ËÓ ›‰È· ̤ڷ Ô˘ ·ÂÏ¢ıÂÚÒıËÎÂ Ë ∫·Ï·Ì¿Ù· (23 ª·ÚÙ›Ô˘ 1821) Â·Ó·ÛÙ¿ÙËÛÂ Î·È Ë AÓ·ÙÔÏÈ΋ ª¿ÓË. ™ÙÔ ª·Ú·ıÔÓ‹ÛÈ (°‡ıÂÈÔ) ÔÈ ∆˙·ÓÂÙ¿Îˉ˜, Ô˘ ›¯·Ó ¤ÚıÂÈ ÛÂ Û˘ÓÂÓÓfiËÛË Ì ÙÔÓ ∫˘ÚÈ·ÎÔ‡ÏË ª·˘ÚÔÌȯ¿ÏË, ‡„ˆÛ·Ó ÙËÓ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈ΋ ÛËÌ·›·. ∞̤ۈ˜ ηÙ¢ı‡ÓıËÎ·Ó ÚÔ˜ ÙË ªÔÓÂÌ‚·Û›·. √È ∆Ô‡ÚÎÔÈ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ –·fi ÙÔ˘˜ ªÔÏ¿Ô˘˜, Ù· ¶¿ÎÈ·, ÙË ™˘ÎÈ¿ Î·È ÙÔ ºÔÈÓ›ÎÈ– ÎÏ›ÛÙËÎ·Ó ÛÙÔ ÊÚÔ‡ÚÈÔ. √È ŒÏÏËÓ˜ οÙÔÈÎÔÈ, Ô˘ ‰È·ÙËÚÔ‡Û·Ó ÊÈÏÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ Ì·˙› ÙÔ˘˜, ÙÔ˘˜ ›¯·Ó ‰È·‚‚·ÈÒÛÂÈ ˆ˜ ‰ÂÓ ˘‹Ú¯Â ΛӉ˘ÓÔ˜. √È ∆Ô‡ÚÎÔÈ, ˆÛÙfiÛÔ, ›¯·Ó ÙÚÔÌÔÎÚ·ÙËı› ‚ϤÔÓÙ·˜ ÂÍ‹ÓÙ· (60) ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ ÚÔÛʇÁˆÓ µ·Ú‰Ô˘ÓȈÙÒÓ Ó· ¤¯Ô˘Ó ηٷʇÁÂÈ ÛÙÔ ÊÚÔ‡ÚÈÔ, ÂÓÒ Ô Î‡ÚÈÔ˜ fiÁÎÔ˜ ÙÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡ ÙÔ˘˜ ›¯Â ηÙ¢ı˘Óı› ÚÔ˜ ÙËÓ ∆ÚÈÔÏÈÙÛ¿. ∏ Ê˘Á‹ ÙˆÓ µ·Ú‰Ô˘ÓȈÙÒÓ ‹Ù·Ó Ù¤¯Ó·ÛÌ· ÙÔ˘ ∫˘ÚÈ·ÎÔ‡ÏË, Ô ÔÔ›Ô˜ ‰È¤ÛÂÈÚ ʋ̘ fiÙÈ, Ù¿¯·, ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ÂÓÈÛ¯‡ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ˘˜ ºÚ¿ÁÎÔ˘˜! ™ÎÔfi˜ ÙÔ˘ ∫˘ÚÈ·ÎÔ‡ÏË ‹Ù·Ó Ó· ··ÏÏ·¯Ù› Ë ÂÚÈÔ¯‹ ·fi ÙÔ˘˜ µ·Ú‰Ô˘ÓÈÒÙ˜, Ô˘ ‹Ù·Ó Ôχ Èı·Ófi Ó· ÛÙÚ·ÊÔ‡Ó ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Ù˘ ∂·Ó¿ÛÙ·Û˘, Î·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ó· ηٷÏËÊıÔ‡Ó ÔÈ ÈÛ¯˘ÚÔ› ‡ÚÁÔÈ ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔ˘˜ Â·Ó·Ûٿ٘, fiˆ˜ Î·È ¤ÁÈÓÂ. ÕÏψÛÙ ÔÈ µ·Ú‰Ô˘ÓÈÒÙ˜ ‹Ù·Ó ÚÔÛÎÂÎÏË̤ÓÔÈ ·fi ÙËÓ ∆Ô˘ÚÎÈ΋ ¢ÈÔ›ÎËÛË Ó· ¤ÚıÔ˘Ó ÛÙËÓ ∆Ú›ÔÏË ÁÈ· Ó· Û¯ËÌ·ÙÈÛÙ› ÛÙËÓ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· ÌÂÁ¿ÏË ‰‡Ó·ÌË, ÈηӋ Ó· ÂÌÓ‡ÛÂÈ ÙÔ Êfi‚Ô.

√È Â·Ó·Ûٿ٘ ÚÔ Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ ∆fiÙÂ, ÛÙȘ 28 ª·ÚÙ›Ô˘ 1821, ÔÈ ªÔÓÂÌ‚·Û›Ù˜ Ì ·Ú¯ËÁÔ‡˜:ÙÔÓ ¶·Ó·ÁÈÒÙË ∫·ÏÔÁÂÚ¿ Î·È ÙÔ˘˜ ·‰ÂÏÊÔ‡˜ ¢ÂÛÔÙfiÔ˘ÏÔ˘˜ Â·Ó·ÛÙ¿ÙËÛ·Ó. √ ∫·ÏÔÁÂÚ¿˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ÚÔÛ·ÁÔÚ¢fiÙ·Ó ™ÈfiÚ (·Ú·ÊıÔÚ¿ Ù˘ Ϥ͈˜ Signiore) ·Ó‹Î Û ÌÈ· ·fi ÙȘ ·Ú¯·ÈfiÙÂÚ˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ, Ô˘ ¤ÊÙ·Ó ˆ˜ Ù· µ˘˙·ÓÙÈÓ¿ ¯ÚfiÓÈ·. ŒÊÂÚ ÙÔ ·Í›ˆÌ· (ÔÊÊ›ÎÈÔÓ) ÙÔ˘ §ÔÁÔı¤ÙÔ˘. ¶·ÚÂοıËÛ Û fiϘ ÙȘ ∂ıÓÈΤ˜ ™˘ÓÂχÛÂȘ, Î·È ¤ı·Ó ¿ÌÙˆ¯Ô˜, ‰ÈfiÙÈ fiÏË ÙËÓ ÙÂÚ¿ÛÙÈ· ÂÚÈÔ˘Û›· ÙÔ˘ ÙË ‰È¤ıÂÛ ÛÙȘ ·Ó¿ÁΘ Ù˘ ∂·Ó¿ÛÙ·Û˘. ªÂÙ¿ ·fi ·˘Ùfi ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ηٷÊı¿ÓÔ˘Ó ÔÈ ª·ÓÈ¿Ù˜ Î·È ¿ÏϘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ·’ fiÏË Û¯Â‰fiÓ ÙË §·ÎˆÓ›· Î·È ·fi ¿ÏϘ ÂÚÈÔ¯¤˜, ÁÈ· ÂÓ›Û¯˘ÛË ÙˆÓ ªÔÓÂÌ‚·ÛÈÙÒÓ ÛÙËÓ ÔÏÈÔÚΛ· ÙÔ˘ ÊÚÔ˘Ú›Ô˘. ∂·Ó·ÛÙ·ÙÈο ÛÒÌ·Ù·, ÏÔÈfiÓ, ‹Úı·Ó ·fi ÙÔÓ ∞Ú¯¿ÁÁÂÏÔ Ì ÙÔÓ ∫Ú·Ó›‰Ë, ·fi ÙÔ ∑¿Ú·Î· Ì ÙÔ˘˜ ¢Ú›‚· Î·È ∏ÏÈÔ‡ÔÏÔ, ·fi ÙÔÓ ∞Ûˆfi Ì ÙÔÓ ™Ù·ı¿ÎË Î·È ÙÔÓ ∑Ô˘ÌÔ˘Ï¿ÎË, ·fi Ù· ¡È¿Ù· Ì ÙÔÓ ªÔ›Ú·, ·fi Ù· §Â‚¤ÙÛÔ‚· Ì ÙÔÓ °ÔÚ·Ó›ÙË Î·È ÙÔÓ µÂÓÂÙÛ·Ó¿ÎË, ·fi ÙË §¿ÁÈ·


112

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

Ì ÙÔÓ ∫·Ï·ÌfiÎË, ·fi ÙËÓ ∫Ô›Ù· Ù˘ ª¿Ó˘ Ì ÙÔÓ §˘ÌÂÚfiÁÁÔÓ·, ·fi ÙÔ °‡ıÂÈÔ Ì ÙÔÓ ∫˘ÚÈ·ÎÔ‡ÏË ÙÔÓ ∆ÛÈÁÎÔ˘ÚÈfi, ÙÔÓ ∞ÓÙˆÓ¿ÎÔ ÙÔÓ ∫ÔÛÔÓ¿ÎÔ, ÙÔÓ ¶È¤ÚÚÔ °ÚËÁÔÚ¿ÎË, ÙÔÓ ∫·ÙÛÔ‡ÏË Î·È ÙÔÓ ∆˙·ÓÂÙ¿ÎË °ÚËÁÔÚ¿ÎË. ∆ˆÓ ªÔÓÂÌ‚·ÛÈÙÒÓ ËÁ‹ıËÎÂ Ô ¡ÈÎfiÏ·Ô˜ ¡ÙÚ›‚·˜, ÂÓÒ ÔÈ ∫·ÏÔÁÂÚ·›ÔÈ Î·È ÔÈ ¢ÂÛÔÙ·›ÔÈ ËÁ‹ıËÎ·Ó ÙˆÓ ÏÔÈÒÓ ÂÓÙÔ›ˆÓ. √È ºÈÏÈÎÔ› ¶. ∫·ÏÔÁÂÚ¿˜ Î·È π. ¢ÂÔÙfiÔ˘ÏÔ˜ ÎÏ›ÛÙËÎ·Ó ÛÙÔ ÊÚÔ‡ÚÈÔ ÁÈ· ÏfiÁÔ˘˜ ηٷÛÎÔ›·˜ ‹, ηٿ ÌÈ· ¿ÏÏË ÂΉԯ‹, ÎÚ·Ù‹ıËÎ·Ó fiÌËÚÔÈ ·fi ÙÔ˘˜ ∆Ô‡ÚÎÔ˘˜. ∞fi fiϘ ÙȘ ÂÓ¤ÚÁÂȘ Î·È ÙȘ ˘ËÚÂۛ˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ Â˘fi‰ˆÛË Ù˘ ÙÔ˘ fiÏÔ˘ ·ÁÒÓ·, Ì ¿ÌÂÛÔ Î›Ó‰˘ÓÔ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘˜, Ê·›ÓÂÙ·È ÂÈÎÚ·Ù¤ÛÙÂÚË Ë ÚÒÙË ÂΉԯ‹.

∆Ô‡ÚÎÔÈ Î·È ŒÏÏËÓ˜ Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ ™ÙËÓ fiÏË Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ ›¯·Ó Û˘ÁÎÂÓÙÚˆı› 4.500 ÂÚ›Ô˘ ¿ÓıÚˆÔÈ (1000 ÂÚ›Ô˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ). ∞Ó¿ÌÂÛ¿ ÙÔ˘˜ ‚Ú¤ıËÎ·Ó Ó· ˙Ô˘Ó 150 ŒÏÏËÓ˜ ·¤Ó·ÓÙÈ 1000 ÙÔ˘ÚÎÈÎÒÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈÒÓ. ∂ÓÙÔ‡ÙÔȘ, ›¯Â Û˘Ì‚Â› ÛÙË ªÔÓÂÌ‚·Û›· οÙÈ ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎfi. ∞ÓÙ› Ó· ·ÔÚÚÔÊËıÔ‡Ó ÔÈ Ï›ÁÔÈ ·˘ÙÔ› ŒÏÏËÓ˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÔÏÏÔ‡˜ ∆Ô‡ÚÎÔ˘˜, ·ÓÙ›ıÂÙ· ÔÈ ∆Ô‡ÚÎÔÈ Â‹Ú·Ó Ù· ‹ıË Î·È Ù· ¤ıÈÌ· ÙˆÓ Ú·ÁÈ¿‰ˆÓ ̤¯ÚȘ ÂÍÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡. ¢ÂÓ ˘‹Ú¯Â ¿ÏÏË ‰È·ÊÔÚ¿ ÌÂٷ͇ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ Î·È ∆Ô‡ÚÎˆÓ ·Ú¿ ÌfiÓÔ Ë ıÚËÛ΢ÙÈ΋. ∞ÏÏ’ fï˜ Î·È ÛÙË ıÚËÛΛ· ÙÔ˘˜ ÔÈ ∆Ô‡ÚÎÔÈ ÂËÚ¿ÛÙËÎ·Ó ·fi ÙÔ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfi, ηıÒ˜ ·¤‰È‰·Ó ÌÂÁ¿ÏË ÛËÌ·Û›· Û ÚËÙ¿ ÙÔ˘ ∫ÔÚ·Ó›Ô˘ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó ·fi ÙÔ ∂˘·ÁÁ¤ÏÈÔ. √È ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ÂÎÎÏËۛ˜ Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ ‰È·ÙËÚ‹ıËÎ·Ó ¯ˆÚ›˜ η̛· ‚Ï¿‚Ë ÙˆÓ ÂÈÎfiÓˆÓ. ∂›Û˘, ÔÈ ∆Ô‡ÚÎÔÈ ÌÈÏÔ‡Û·Ó ∂ÏÏËÓÈο. ŒÓ‰˘Ì¿ ÙÔ˘˜ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÙÔ ÙÔ˘ÚÎÈÎfi, ·ÏÏ¿ ÙÔ Ì·ÓÈ¿ÙÈÎÔ. ŒÙÛÈ Ë ªÔÓÂÌ‚·Û›· ‰È·ÙËÚÔ‡Û ÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi Ù˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. ◊Ù·Ó, ‰Â, ÊÙˆ¯Ô› fiÏÔÈ, ∆Ô‡ÚÎÔÈ Î·È ŒÏÏËÓ˜, ˙ÒÓÙ·˜ ·fi ÙËÓ ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓË ÁˆÚÁ›· Î·È ÎÙËÓÔÙÚÔÊ›· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜. À‹Ú¯·Ó Î·È ∆Ô‡ÚÎÔÈ Ô˘ ηٿÁÔÓÙ·Ó ·fi ÂÍÈÛÏ·ÌÈÛı¤ÓÙ˜ ŒÏÏËÓ˜. ∏ Û˘Ó‡·ÚÍ‹ ÙÔ˘˜ ‹Ù·Ó ÂÈÚËÓÈ΋, ˙Ô‡Û·Ó Ì ÈÛfiÙËÙ· Î·È Â›¯·Ó ·Ó·Ù˘¯Ù› Û˘Ó·ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ‰ÂÛÌÔ› ÊÈÏ›·˜. ◊Ù·Ó Ë ÌÔÓ·‰È΋ ÊÚÔ˘Úȷ΋ fiÏË Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ (Ë ªÔÓÂÌ‚·Û›·) fiÔ˘ Û˘ÁηÙÔÈÎÔ‡Û·Ó ŒÏÏËÓ˜ Î·È ∆Ô‡ÚÎÔÈ.

∞Ú¯ÈÎfi˜ ÂÊËÛ˘¯·ÛÌfi˜ ÙˆÓ ∆Ô‡ÚÎˆÓ – ¶ÚÒÙ˜ ˘fiÓÔȘ √È ∆Ô‡ÚÎÔÈ Î·È ÔÈ ËÁ¤Ù˜ ÙÔ˘˜ ›¯·Ó, ÏÔÈfiÓ, ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË ÛÙÔ˘˜ Û˘ÌÔϛ٘ ÙÔ˘˜ Î·È ‰ÂÓ ·ÓËÛ‡¯ËÛ·Ó ÛÔ‚·Ú¿ ·fi ÙË Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË ÂÓfiÏˆÓ ÚÔ Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜. ¡fiÌÈÛ·Ó fiÙÈ ‹Ù·Ó ¯ˆÚÈÎÔ› ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÚÔÛ·ıÔ‡Û·Ó Ó· ÂÎÌÂÙ·ÏÏ¢ıÔ‡Ó ÙËÓ ·ÓÒÌ·ÏË ÂÚ›ÛÙ·ÛË Î·È Ó· ÚÔ‚Ô‡Ó Û ÏÂËϷۛ˜. ª¿ÏÈÛÙ· Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ÃÔ˘ÚÛ›Ù ·ÎfiÌ· Î·È ¤ˆ˜ ÙȘ 20 ª·ÚÙ›Ô˘ ·¤‰È‰Â ÙȘ ʋ̘ ÁÈ· ÂͤÁÂÚÛË ÙˆÓ Ú·ÁÈ¿‰ˆÓ Û ڷ‰ÈÔ˘ÚÁ›Â˜ ÙÔ˘ ∞Ï‹ ¶·Û¿ ÁÈ· Ó· ÚÔηϤÛÂÈ ·ÓÙÈÂÚÈÛ·ÛÌfi Î·È ¯·Ï¿ÚˆÛË ÛÙ· ÛÙÚ·Ù‡̷ٷ ÙÔ˘ ™Ô˘ÏÙ¿ÓÔ˘ ÛÙËÓ ◊ÂÈÚÔ Ô˘ ÙÔÓ ÔÏÈÔÚÎÔ‡Û·Ó. (√ ÃÔ˘ÚÛ›Ù ªÂ¯Ì¤Ù ¶·Û¿˜ ÙÔ 1820 ›¯Â ‰ÈÔÚÈÛÙ› ™·ÙÚ¿˘ –µ·Ï‹˜– Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ Î·È Ì ‰È·Ù·Á‹ ÙÔ˘ ™Ô˘ÏÙ¿ÓÔ˘ ·Ó¤Ï·‚ ÙËÓ ·Ú¯ËÁ›· –™ÂÚ·ÛΤÚ˘– fiψÓ


¶√§π√ƒ∫π∞ ∫∞π A¶∂§∂À£∂ƒø™∏ ∆∏™ M√¡∂ªµ∞™π∞™

113

ÙˆÓ ÛÔ˘ÏÙ·ÓÈÎÒÓ ÛÙÚ·ÙÂ˘Ì¿ÙˆÓ, Ù· ÔÔ›· ÔÏÈÔÚÎÔ‡Û·Ó ÙÔÓ ∞Ï‹ ¶·Û¿ ÛÙ· °È¿ÓÓÂÓ·. πÛfiÙÈÌÔ˜ ·ÓÙÈÚfiÛˆÔ˜ ÙÔ˘ ÃÔ˘ÚÛ›Ù –∫·˚̷οÌ˘– ‰ÈÔÚ›ÛÙËÎÂ Ô ªÂ¯Ì¤Ù ™·Ï›¯ ¶·Û¿˜ Ì ¤‰Ú· ÙËÓ ∆Ú›ÔÏË). Ÿˆ˜ Î·È Ó· ‹Ù·Ó fï˜ Ù· Ú¿ÁÌ·Ù·, Ë ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ ÃÔ˘ÚÛ›Ù ÛÙËÓ ◊ÂÈÚÔ Î·È ÙË £ÂÛÛ·Ï›· ‹Ù·Ó ÂÁÁ‡ËÛË ·ÛÊ¿ÏÂÈ·˜ ÁÈ· fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ∆Ô‡ÚÎÔ˘˜ Ù˘ οو ∂ÏÏ¿‰·˜, ÂÔ̤ӈ˜ Î·È ÙˆÓ ∆Ô‡ÚÎˆÓ Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜. ∂Í¿ÏÏÔ˘, Û οı ÂÚ›Ô‰Ô ÎÚ›Û˘, fiÙ·Ó ÔÈ Ê‹Ì˜ ÁÈ· ‡ÔÙ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙˆÓ Ú·ÁÈ¿‰ˆÓ ¤ÊÙ·Ó·Ó ÛÙËÓ ÙÔ˘ÚÎÈ΋ ‰ÈÔ›ÎËÛË, Ë Û˘Ó‹ı˘ Ù·ÎÙÈ΋ ÙˆÓ ∆Ô‡ÚÎˆÓ ‹Ù·Ó Ó· ˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÔÌ‹ÚÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÂÈÊ·Ó›˜ ÙÔ˘ ÙfiÔ˘. ªÂÙ¿ ÙËÓ Ó›ÎË ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÛÙÔ §Â‚›‰È (14 ∞ÚÈÏ›Ô˘ 1821), ÙÔ˘˜ ¤ÚÈÍ·Ó ·Ï˘Ûfi‰ÂÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÌÔ˘ÓÙÚÔ‡ÌÈ ÙÔ˘ ‰ÈÔÈÎËÙËÚ›Ô˘ ÛÂ Û˘Óı‹Î˜ ÎÔÏ¿Ûˆ˜, fiÔ˘ ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ Â›¯·Ó ÊÚÈÎÙfi Ù¤ÏÔ˜ ÙÔÓ ∞‡ÁÔ˘ÛÙÔ ÙÔ˘ 1821. ∞Ó¿ÌÂÛ· Û’ ·˘ÙÔ‡˜ Ô˘ ¤ÁÈÓ·Ó Ì¿ÚÙ˘Ú˜ ˘¤Ú Ù˘ ¶·ÙÚ›‰Ô˜ ‹Ù·Ó Î·È Ô ∂›ÛÎÔÔ˜ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ ÃÚ‡Û·ÓıÔ˜, Ô ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ¶ÂÙÚfiÌÂË ∞Ó·ÛÙ¿ÛÈÔ˜ Î·È Ô ·‰ÂÏÊfi˜ ÙÔ˘ ∫·Ó¤ÏÏÔ˘ ¢ÂÏËÁÈ¿ÓÓË £ÂÔ‰ˆÚ¿Î˘. ¶·Ú¿ Ù·‡Ù·, ÁÚ‹ÁÔÚ· ‰È·›ÛÙˆÛ·Ó ÔÈ ∆Ô‡ÚÎÔÈ Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ fiÙÈ ÔÈ ¤ÓÔÏÔÈ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ·ÏÔ› ¯ˆÚÈÎÔ›, ·ÏÏ¿ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ÂΛ Ù· ÔÏÂÌÈÎfiÙÂÚ· ÛÙÔȯ›· Ù˘ ·Ó·ÙÔÏÈ΋˜ ª¿Ó˘, Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· Ì ·Ú¯ËÁfi ÙÔÓ ¶È¤ÚÚÔ ª·ÁÁÈfiÚÔ °ÚËÁÔÚ¿ÎË, Ô˘ ÁÓÒÚÈ˙·Ó ÙË ÛÔ‚·ÚfiÙËÙ¿ ÙÔ˘, Î·È ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈÔ‡Ó È· fiÙÈ Ë ªÔÓÂÌ‚·Û›· ÙÂÏÔ‡Û ˘fi ÔÏÈÔÚΛ·.

∆Ô ÊÚÔ‡ÚÈÔ «∆Ô Î¿ÛÙÚÔ ‹Ù·Ó ·fi Ê˘ÛÈÎfi ÙÔ˘ Û›ÁÔ˘ÚÔ ÎÈ ·˙‡ÁˆÙÔ. √È ·ÓıÚÒÔÈ ÌfiÓÔ Ô˘ Ù’ ·ÔÙÂÏÂÈÒÛ·ÓÂ, ¯Ù›˙ÔÓÙ·˜ ‡ÚÁÔ˘˜ Î·È ÙÂȯȿ ÛÙȘ ÈÔ ·‰‡Ó·Ì˜ ÌÂÚȤ˜ ÙÔ˘», ηٿ ÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ºÒÙË ∫fiÓÙÔÁÏÔ˘. §fiÁˆ ÏÔÈfiÓ Ù˘ Ê˘ÛÈ΋˜ Î·È Ù¯ÓËÙ‹˜ ÙÔ˘ Ô¯˘ÚÒÛˆ˜ (˘ÂÚ‡„ËÏ· Ù›¯Ë, ÈÛ¯˘ÚÔ› ÚÔÌ·¯ÒÓ˜, ‡ÚÁÔÈ, ÛȉÂÚ¤ÓȘ ‡Ï˜), ‹Ù·Ó ·fiÚıËÙÔ Î·È Ô˘‰¤ÔÙ ηٷϋÊıËΠ̠ÙË ‰‡Ó·ÌË ÙˆÓ fiÏˆÓ (ÂÊfi‰Ô˘˜) ·ÏÏ¿ ·fi ÙËÓ ›ӷ ηÙfiÈÓ Ì·ÎÚÔ¯ÚfiÓÈˆÓ ÔÏÈÔÚÎÈÒÓ. ∏ ηٿÏË„Ë ÊÚÔ˘Ú›ˆÓ ‹Ù·Ó ÙÔ ÈÔ ‰‡ÛÎÔÏÔ ÂÁ¯Â›ÚËÌ· ÁÈ· Ù· ·˘ÙÔÛ¯¤‰È· ÛÒÌ·Ù· ÙˆÓ Î·ÂÙ·Ó·›ˆÓ, ÂÂȉ‹ ‰ÂÓ Â›¯·Ó ÙÔ ··Ú·›ÙËÙÔ ˘ÚÔ‚ÔÏÈÎfi Ô‡Ù ›ڷ ·fi ·ÚfiÌÔȘ ηٷ‰ÚÔ̤˜. ∆Ô ÈÔ ÈÛ¯˘Úfi fiÏÔ ÏÔÈfiÓ ÙˆÓ ÔÏÈÔÚÎËÙÒÓ ‹Ù·Ó Ë ›ӷ Î·È Ë ‰›„· ÙˆÓ ÔÏÈÔÚÎÔ˘Ì¤ÓˆÓ, ÁÈ’ ·˘Ùfi ¤ÏÂÁ·Ó fiÙÈ Ù· οÛÙÚ· Ù· ΢ÚȇÂÈ «Ô ∫·ÂÙ¿Ó æˆÌ¿˜». ¶ÚfiÛıÂÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ÏÂÔÓ¤ÎÙËÌ· ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÏÈÔÚÎÔ‡ÌÂÓÔ˘˜ ‹Ù·Ó Ë ·ÊıÔÓ›· ÔÏÂÌÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡. ¶ÔÏÏ¿ Î·È ‚·ÚÈ¿ ˘ÚÔ‚fiÏ· ‹Ù·Ó ÂÁηÙÂÛÙË̤ӷ Û fiÏË ÙËÓ ÂÚ›ÌÂÙÚÔ (ÛÙÂÊ¿ÓË) ÙÔ˘ ÊÚÔ˘Ú›Ô˘. ∆fiÛË ‰Â ‹Ù·Ó Ë ·ÊıÔÓ›· ÙÔ˘ ÔÏÂÌÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡, ÒÛÙ ÔÈ ∆Ô‡ÚÎÔÈ Â›¯·Ó ˘fi ‰È·Ú΋ ηÓÔÓÈÔ‚ÔÏÈÛÌfi Î·È ÙÔ˘ÊÂÎÈÔ‚ÔÏÈÛÌfi ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜. ŒÙÛÈ Î¿ı ¤ÊÔ‰Ô˜ ‹Ù·Ó ·‰‡Ó·ÙË. °È· ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜, ·ÓÙ›ıÂÙ·, ÙÔ ÔÏÂÌÈÎfi ˘ÏÈÎfi ‹Ù·Ó ›‰Ô˜ ÂÓ ·ÓÂ·ÚΛ·. ∆Ë ªÔÓÂÌ‚¿ÛÈ· ˘ÂÚ¿ÛÈ˙·Ó 1000 ¤ÌÂÈÚÔÈ Î·È ÁÂÓÓ·›ÔÈ Ì·¯ËÙ¤˜. ¢ÈÔÈÎËÙ‹˜ ÙÔ˘ ÊÚÔ˘Ú›Ô˘ ‹Ù·Ó Ô ªÔ˘ÛÙ·Ê¿Ì¢.


114

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

¶ÚÒÙË ¤ÍÔ‰Ô˜ ÔÏÈÔÚÎÔ˘Ì¤ÓˆÓ ∆Ô‡ÚÎˆÓ √È ∆Ô‡ÚÎÔÈ ‹Ú·Ó ÙËÓ ·fiÊ·ÛË Ó· οÓÔ˘Ó ¤ÍÔ‰Ô ÛÙȘ 28 ª·ÚÙ›Ô˘ ÁÈ· Ó· ÛÎÔÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÔÏÈÔÚÎËÙ¤˜ ‹ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔ Ó· ηٷʤÚÔ˘Ó Ó· ÂÊԉȿÛÔ˘Ó ÙËÓ fiÏË Ì ÙÚÔʤ˜ Î·È Î˘Ú›ˆ˜ Ì ÛÙ¿ÚÈ, ÁÈ·Ù› ·˘Ù¿ Ô˘ ‰È¤ıÂÙ·Ó Â·ÚÎÔ‡Û·Ó ÂÚ›Ô˘ ÁÈ· ‰‡Ô Ì‹Ó˜. ∏ ·ÚÔ˘Û›· ÏfiÁˆ ı·Ï·ÛÛÔÙ·Ú·¯‹˜ ÛÙÔ ÏÈÌ¿ÓÈ ÂÓfi˜ ÙÔ˘ÚÎÈÎÔ‡ ÏÔ›Ô˘ ·fi ÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, ÙÔ ÔÔ›Ô ÌÂÙ¤ÊÂÚ 200 ∆Ô˘Úης·ÓÔ‡˜ ÛÙËÓ ◊ÂÈÚÔ, ÁÈ· ÙÔÓ fiÏÂÌÔ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ ·ÓÙ¿ÚÙË ∞Ï‹-¶·Û¿, ÂÓı¿ÚÚ˘Ó ÙÔ ÂÁ¯Â›ÚËÌ· Ù˘ ÂÍfi‰Ô˘. √È ∆Ô˘Úης·ÓÔ› ¤ÛÂ˘Û·Ó Ó· Û˘ÌÚ¿ÍÔ˘Ó Ì ÙÔ˘˜ ∆Ô‡ÚÎÔ˘˜ ÔÚÂÁfiÌÂÓÔÈ Ï·Ê˘Ú·ÁˆÁ›·. ™˘ÓÔÏÈο ÙÔ ÛÒÌ· Ô˘ ı· ÂȯÂÈÚÔ‡Û ÙËÓ ¤ÍÔ‰Ô ·Ó‹Ïı ÛÙÔ˘˜ 350 ¿ÓÙÚ˜. ŸÌˆ˜ Ù· Û¯¤‰È¿ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ¤ÍÔ‰Ô Â›¯·Ó Á›ÓÂÈ ÁÓˆÛÙ¿ ÛÙÔÓ ¶. ∫·ÏÔÁÂÚ¿ ·fi ÙÔÓ ¤ÌÈÛÙfi ÙÔ˘ πÌÚ·‹Ì µÂÏÔ‡ÎÌ·ÛË, ÚfiÎÚÈÙÔ ÙˆÓ ∆Ô‡ÚΈÓ. √ ∫·ÏÔÁÂÚ¿˜ ¤Û¢Û ӷ ÂȉÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙÔÓ ·Ú¯ËÁfi ÙˆÓ ÔÏÈÔÚÎËÙÈÎÒÓ ÛÙÚ·ÙÂ˘Ì¿ÙˆÓ. √È ∆Ô‡ÚÎÔÈ, ÙÂÏÈο, ËÙÙ‹ıËÎ·Ó ÛÙȘ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂȘ Ô˘ ¤ÁÈÓ·Ó ÛÙË ™˘ÎÈ¿, ÛÙÔ ºÔÈÓ›ÎÈ Î·È ÛÙÔÓ ÕÁÈÔ ¡ÈÎfiÏ·Ô, fiÔ˘ ›¯·Ó ͯ˘ı› ÌÂÙ¿ ÙËÓ ¤ÍÔ‰fi ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔ ÊÚÔ‡ÚÈÔ, ÁÈ· Ï·Ê˘Ú·ÁˆÁ›· ΢ڛˆ˜ ÙÚÔÊÒÓ. ™Â fiϘ ÙȘ ÂȯÂÈÚ‹ÛÂȘ ·˘Ù¤˜ ÛÎÔÙÒıËÎ·Ó Û˘ÓÔÏÈο 37 ∆Ô‡ÚÎÔÈ Î·È 7 ŒÏÏËÓ˜. ªÂٷ͇ ÙˆÓ ÚÒÙˆÓ ËÚˆÈÎÒÓ ÓÂÎÚÒÓ Ù˘ ∂·Ó¿ÛÙ·Û˘ Û˘ÁηٷϤÁÂÙ·È Ô °. ∫·ÏÔÁÂÚ¿˜ ·fi ÙËÓ ∂ϛη Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜, Ô˘ ¤ÂÛ ̷¯fiÌÂÓÔ˜ ÚÔ ÙÔ˘ ºÔÈÓÈΛԢ ÛÙȘ 29 ª·ÚÙ›Ô˘ 1821.

∂Ó›Û¯˘ÛË ÙÔ˘ ÔÏÈÔÚÎËÙÈÎÔ‡ ÛÙÚ·ÙÔ¤‰Ô˘ – ∏ ¢ÏÔÁ›· ÙˆÓ fiÏˆÓ ªÂÙ¿ ÙËÓ ÚÒÙË ·˘Ù‹ Ó›ÎË ÙˆÓ Â·Ó·ÛÙ·ÙÒÓ, Ô˘ ›¯Â ‰È·Û·ÏÈÛı› ÛÙËÓ Â˘Ú‡ÙÂÚË ÂÚÈÔ¯‹, ÚÔÛ‹Ïı·Ó ÛÙÔ ÛÙÚ·ÙfiÂ‰Ô Î·È fiÛÔÈ Â›¯·Ó ηı˘ÛÙÂÚ‹ÛÂÈ Ì¤¯ÚÈ ÂΛÓË ÙË ÛÙÈÁÌ‹. ∂ÓÈÛ¯‡ÛÂȘ ‹Úı·Ó Î·È ·fi ÙÔ §ÂˆÓ›‰È Ì ÙÔÓ ªÈ¯·Ï¿ÎË ‹ ª·ÓˆÏ¿ÎË, ·fi ÙËÓ ∫·ÛÙ·ÓÈ¿ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ Ì ÙÔÓ °ÎÈfiÚ·, ·fi ÙÔÓ ÕÁÈÔ ∫ÔÛÌ¿ Ì ÙÔÓ ¢ÚÂ·ÓÈ¿. ∞ÚÁfiÙÂÚ· ÚÔÛÙ¤ıËΠÛÒÌ· ∫ÚËÙÒÓ Ì ÙÔÓ ∫Ô˘Ì‹, Ô ÔÔ›Ô˜ ›¯Â ÁÚ·ÌÌ·Ù¤· ÙÔ˘ ÙÔÓ ∫˘ÚÈ¿ÎÔ µÂÓÈ˙¤ÏÔ (·Ù¤Ú· ÙÔ˘ ∂Ï¢ıÂÚ›Ô˘ µÂÓÈ˙¤ÏÔ˘), ηıÒ˜ Î·È ∫˘ı‹ÚÈÔÈ. ∏ Û˘ÓÔÏÈ΋ ‰‡Ó·ÌË ÙˆÓ ÔÏÈÔÚÎËÙÈÎÒÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ ·ÓÂÚ¯fiÙ·Ó Û 1.500 ¿Ó‰Ú˜. ªÈ·˜ Î·È ÙÔ ÛÙÚ·ÙfiÂ‰Ô Â›¯Â ÔÏÔÎÏËÚˆı›, ‰ÂÓ ¤ÏÂÈÂ, ÁÈ· ÙËÓ ÒÚ·, ·Ú¿ Ë Â˘ÏÔÁ›· ÙˆÓ fiÏˆÓ ÁÈ· Ó’ ·Ú¯›ÛÂÈ Î·È Â›ÛËÌ· Ë ¶ÔÏÈÔÚΛ·. ∆Ë ‰ÔÍÔÏÔÁ›· Ù¤ÏÂÛÂ Ô ∂›ÛÎÔÔ˜ ŒÏÔ˘˜ ÕÓıÈÌÔ˜ ™Î·ÏÈÛÙ‹Ú˘, ÁÈ·Ù› Ô ÃÚ‡Û·ÓıÔ˜ ·fi ÙȘ 5 ª·ÚÙ›Ô˘ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÛÙËÓ ∆ÚÈÔÏÈÙÛ¿ ÚÔÊ˘Ï·ÎÈṲ̂ÓÔ˜ ÛÙÔ ÙÔ˘ÚÎÈÎfi ‰ÈÔÈÎËÙ‹ÚÈÔ. °ÂÓÈÎfi˜ ·Ú¯ËÁfi˜ ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙÔ¤‰Ô˘ ·Ó·ÎËÚ‡¯ÙËÎÂ Ô ¶È¤ÚÚÔ˜ ª·ÁÁÈfiÚÔ˜ °ÚËÁÔÚ¿Î˘, Ô ÔÔ›Ô˜ Ì ÙÔ ¿‰ÔÏÔ ·ÁˆÓÈÛÙÈÎfi ÙÔ˘ Ó‡̷ ·ÛÎÔ‡Û ÂÈÚÚÔ‹ Î·È Î‡ÚÔ˜ ÛÙËÓ ÂÚÈʤÚÂÈ·, ηÈ, Ô ÔÔ›Ô˜, ›¯Â ˘ËÚÂÙ‹ÛÂÈ Ù·Á̷ٿگ˘ (ª·ÁÁÈfiÚÔ˜) ÛÙÔ Á·ÏÏÈÎfi ÛÙÚ·Ùfi, ·ÊÔ‡ ÚÒÙ· ÂÎ·È‰Â‡ÙËΠÛÙÚ·ÙȈÙÈο ÛÙÔ ÚˆÛÈÎfi ÛÙÚ·Ùfi ηÈ


¶√§π√ƒ∫π∞ ∫∞π A¶∂§∂À£∂ƒø™∏ ∆∏™ M√¡∂ªµ∞™π∞™

115

¤Ï·‚ ·fi ÙËÓ ∞ÈηÙÂÚ›ÓË µ′, Ì ‰È¿Ù·ÁÌ¿ Ù˘, ÙÔ ‚·ıÌfi ·˘Ùfi. ◊Ù·Ó Ì˘Ë̤ÓÔ˜ ÛÙË ºÈÏÈ΋ ∂Ù·ÈÚ›· ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÚÒÙˆÓ Î·Ù¿ ÙÔ ¤ÙÔ˜ 1819. ∞fi ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ ª¿ÚÙË 1821, ›¯Â ·Ú¯›ÛÂÈ ÙË ÛÙÚ·ÙÔÏÔÁ›· ÂÓfiψÓ, ¤¯ÔÓÙ·˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÂÈΛÌÂÓË Â·Ó¿ÛÙ·ÛË.

£·Ï¿ÛÛÈÔ˜ ·ÔÎÏÂÈÛÌfi˜ Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ ™ÙȘ 5 ∞ÚÈÏ›Ô˘ η٤ÏÂ˘Û·Ó ÂÙ¿ ÛÂÙÛÈÒÙÈη ÏÔ›· Î·È ·¤ÎÏÂÈÛ·Ó ÙËÓ ÌÔÓÂÌ‚·Û›· Î·È ·fi ÙË ı¿Ï·ÛÛ·. ª·˙› ÙÔ˘˜ ¤ÊÂÚ·Ó Î·È ÔχÙÈÌ· ÂÊfi‰È· (ÔÏÂÌÔÊfi‰È· Î·È ÙÚÔʤ˜) ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÏÈÔÚÎËÙ¤˜. √È ŒÏÏËÓ˜ Ó·˘ÙÈÎÔ› ‹Ù·Ó fi¯È ÌfiÓÔ ¿ÊÔ‚ÔÈ ı·Ï·ÛÛÔÌ¿¯ÔÈ ·ÏÏ¿ Î·È ¤ÌÂÈÚÔÈ ÔÏÂÌÈÛÙ¤˜, ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙˆÓ ÂÈΛӉ˘ÓˆÓ Û˘ÓıËÎÒÓ Ó·˘ÛÈÏÔ˝·˜. ∆· ÏÔ›·, ÂÌÔÚÈο, ‹Ù·Ó ÂÍÔÏÈṲ̂ӷ Ì ÙËÏ‚fiÏ·. ∞Ú¯ËÁfi˜ Ù˘ ÌÔ›Ú·˜ ‹Ù·Ó Ô Î˘‚ÂÚÓ‹Ù˘ ÙÔ˘ ÏÔ›Ô˘ «™√§ø¡» °ÂÒÚÁÈÔ˜ ¶¿ÓÔ˘, ÊÈÏÈÎfi˜, ‰ÂÈÓfi˜ ı·Ï·ÛÛÔÌ¿¯Ô˜, Û˘ÓÂÙfi˜ Î·È ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ·ÙÚÈÒÙ˘. ∞ӤϷ‚ ̿ÏÈÛÙ· Î·È ‰È·Ú·ÁÌ·Ù¢ÙÈ΋ ‰Ú¿ÛË ÁÈ· ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË Ù˘ MÔÓÂÌ‚·Û›·˜, ¯ˆÚ›˜ fï˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·, ÁÈ·Ù› ÔÈ ∆Ô‡ÚÎÔÈ ‹Ù·Ó ‰¤ÛÌÈÔÈ ÙˆÓ ÂÏ›‰ˆÓ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔÓ Î·Ù¿ÏÔ˘ Ù˘ ∞ÚÌ¿‰·˜ Î·È ÙËÓ Î¿ıÔ‰Ô ÙˆÓ ·Û¿‰ˆÓ. √È ™ÂÙÛÈÒÙ˜ Û’ fiÏÔ ÙÔ ‰È¿ÛÙËÌ· Ù˘ ÔÏÈÔÚΛ·˜ Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜, ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍ·Ó ÔχÏ¢ڷ Ù· ÔÏÈÔÚÎËÙÈο ÛÙÚ·Ù‡̷ٷ Ù˘ ÍËÚ¿˜. ¢È¤ıÂÛ·Ó Ù· ˘ÚÔ‚fiÏ· ÙÔ˘˜, Ù· ÔÔ›· ÂÁη٤ÛÙËÛ·Ó Û ηٿÏÏËϘ ı¤ÛÂȘ Ù˘ ÔÏÈÔÚÎËÙÈ΋˜ ÁÚ·ÌÌ‹˜ Ù˘ ÍËÚ¿˜, Î·È Ì·˙› Ì ÙÔ˘˜ §ÂˆÓȉ›˜, ηٿ ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜, ÙÚÔÊÔ‰ÔÙÔ‡Û·Ó ÙȘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÍËÚ¿˜ Ì ÔÏÂÌÔÊfi‰È· Î·È ÙÚÔʤ˜. ¢ÈÂÓÂÚÁÔ‡Û·Ó Â›Û˘ ı·Ï¿ÛÛȘ ÂÚÈÔϛ˜ Ì ÌÈÎÚ¿ ÛοÊË ÛÙË ÂÚÈÔ¯‹ ÂÚ› ÙË ªÔÓÂÌ‚·Û›·. ŒÙÛÈ Ë ÔÏÈÔÚΛ· ¤ÁÈÓÂ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎfiÙÂÚË, ÛÙÂÓfiÙÂÚË Î·È Ï‹Ú˘.

¡·˘ÙÈ΋ ÂÈÙ˘¯›· ÛÙË ª‹ÏÔ ™ÙȘ 8 ∞ÚÈÏ›Ô˘, fï˜, ÌÈ· ÌÔ›Ú· ÛÂÙÛȈÙÈÎÒÓ ÏÔ›ˆÓ, ˘fi ÙËÓ ·Ú¯ËÁ›· ÙÔ˘ °ÂˆÚÁ›Ô˘ ¶¿ÓÔ˘, ¤ÏÂ˘Û·Ó ÛÙË ª‹ÏÔ fiÔ˘ ·Ó·Ù›Ó·Í·Ó ¤Ó· ÙÔ˘ÚÎÈÎfi ÏÔ›Ô Î·È Î·Ù¤Ï·‚·Ó ¤Ó· ¿ÏÏÔ ÙÔ ÔÔ›Ô Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙÔ ÏÈÌ¿ÓÈ Ù˘ ∂ȉ·‡ÚÔ˘ §ÈÌËÚ¿˜ 1 (¶·ÏÈ¿ ªÔÓÔ‚·Û›·) . ∆·˘Ùfi¯ÚÔÓ·, ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË Ù˘ ∞ÚÌ¿‰·˜ Ô˘ ‚Á‹Î ·fi Ù· ™ÙÂÓ¿, ·Ó·ÎÏ‹ıËÎ·Ó Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÛÂÙÛÈÒÙÈη ÏÔ›· Ù˘ Ó·˘ÙÈ΋˜ ÌÔ›Ú·˜ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜. ŒÙÛÈ ¤ÌÂÈÓ·Ó ÁÈ· ÙË Û˘Ó¤¯ÈÛË ÙÔ˘ ·ÔÎÏÂÈÛÌÔ‡ Ù· ÏÔ›· ÙÔ˘ °. ¶¿ÓÔ˘, ÙÔ˘ ∏Ï›· £ÂÚÌËÛÈÒÙË, ÙÔ˘ °. ∫Ï›ÛÛ·, ¤Ó· ˘ÚÔÏÈÎfi ÙÔ˘ ¢ËÌ‹ÙÚË °Ô˘‰‹ Î·È ÙÔ ÂÍÔÏÈṲ̂ÓÔ ÈÛÙÈÔÊfiÚÔ ÙÔ˘ ¶·Ó·ÁÈÒÙË ª·˘ÚÔÌ¿ÙË-µÔ˘˙Ô˘Ó·Ú¿ ·fi ÙÔ °‡ıÂÈÔ. ∆ÒÚ· Ô˘ ÚÔÛÙ¤ıËÎÂ Ë ı·Ï¿ÛÛÈ· ÔÏÈÔÚΛ·, ›ÛıËÎ·Ó ÔÚÈÛÙÈο ÔÈ ∆Ô‡ÚÎÔÈ ÁÈ· ÙËÓ ÛÔ‚·ÚfiÙËÙ· Ù˘ Â·Ó·ÛÙ¿Ûˆ˜.

1.

AÓ··Ú¿ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ ·˘ÙÒÓ Á›ÓÂÙ·È ÛÙÔ ÏÈÌ¿ÓÈ ÙÔ˘ οÛÙÚÔ˘ ·fi ÙÔ ¤ÙÔ˜ 2003.


116

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

¢Â‡ÙÂÚË ¤ÍÔ‰Ô˜ ÔÏÈÔÚÎÔ˘Ì¤ÓˆÓ ∆Ô‡ÚÎˆÓ ŒÍÔ‰Ô ı· ÂȯÂÈÚÔ‡Û·Ó Î·È ¿ÏÈ ÔÈ ÙÔÏÌËÚfiÙÂÚÔÈ Î·È ÈηÓfiÙÂÚÔÈ ∆Ô‡ÚÎÔÈ, 172 ÛÙÔÓ ·ÚÈıÌfi, ÂÈ‚·›ÓÔÓÙ·˜ Û ÌÈ· ÁÔϤÙÙ·, ÙË Ó‡¯Ù· Ù˘ 17˘ ÚÔ˜ ÙË 18Ë ª·˝Ô˘. ™ÎÔfi˜ ÙÔ˘˜ ‹Ù·Ó Ë ÂÍÔÈÎÔÓfiÌËÛË ÙÚÔÊÒÓ, ÒÛÙ ӷ ·Ú·Ù·ı› Ë ·ÓÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜, ·Ó·Ì¤ÓÔÓÙ·˜ ‚Ô‹ıÂÈ·, ‹ Î·È Ë ·ÈÊÓȉȷÛÙÈ΋ ÚÔÛ‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ ÛÙÚ·Ùfi‰Ԣ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ Ì ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÙˆÓ ‚ÔÏÒÓ ÙÔ˘ ÊÚÔ˘Ú›Ô˘ Î·È Ó· χÛÔ˘Ó ¤ÙÛÈ ÙËÓ ÔÏÈÔÚΛ·. ª¿ÏÈÛÙ· ÏËÚÔÊÔÚ‹ıËÎ·Ó fiÙÈ Ô ∫¯·ÁÈ¿Ì¢, Ô˘ Ì‹Î ‹‰Ë ıÚÈ·Ì‚Â˘ÙÈο ÛÙË ∆ÚÈÔÏÈÙÛ¿, ÂÛÎfi¢ ӷ ÂÎÛÙÚ·Ù‡ÛÂÈ, ‰È¿ Ù˘ Â·Ú¯›·˜ ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ ¶¤ÙÚÔ˘, ÛÙȘ Â·Ú¯›Â˜ ª˘ÛÙÚ¿ Î.Ï., Î·È ‰È¿ ÙˆÓ ·Ú·Ï›ˆÓ ÏÂËÏ·ÙÒÓÙ·˜ Ó· χÛÂÈ ÙËÓ ÔÏÈÔÚΛ· ÙÔ˘ ÊÚÔ˘Ú›Ô˘ Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ Î·È ÙÔ˘ ¡·˘Ï›Ô˘. ¢ÂÓ ÁÓÒÚÈ˙·Ó, ÂÓÙˆÌÂٷ͇, ÙË ÓÈÎËÊfiÚ· Ì¿¯Ë ÁÈ· ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ ÛÙÔ µ·ÏÙ¤ÙÛÈ (12-13 ª·˝Ô˘). ªÂ ÙË Ì¿¯Ë ·˘Ù‹ ηıÒ˜ Î·È Ì ÙË Ì¿¯Ë ÛÙ· ¢ÔÏÈ·Ó¿ (ÛÙȘ 18 ª·˝Ô˘) ÂÎÌˉÂÓ›ÛÙËÎÂ Ô ∫¯·ÁÈ¿Ì¢ Î·È ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÙËΠԢÛÈ·ÛÙÈο Ë Î˘ÚÈ·Ú¯›· Ù˘ ∫ÂÓÙÚÈ΋˜ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘, ÛÙ·ıÂÚÔÔÈ‹ıËΠÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ÙÔ Ì¤ÙˆÔ ÛÙÔ ªÔÚÈ¿ Î·È Û˘ÓÙËÚ‹ıËΠÙÔ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎfi Ó‡̷. ™ÙËÓ ∂ÚÂÛÛfi, Ï›ÁÔ ·ÚÁfiÙÂÚ· (27 ª·˝Ô˘), ı· ·Ó·ÎÔ› Î·È Ë ÔÚÌ‹ Ù˘ ∞ÚÌ¿‰·˜, Ì ÙËÓ ˘ÚfiÏËÛË ·fi ÙÔÓ ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ ¶··ÓÈÎÔÏ‹ ÂÓfi˜ ÙÔ˘ÚÎÈÎÔ‡ ‰›ÎÚÔÙÔ˘. ∫·Ù¿ ÙËÓ ¤ÍÔ‰Ô ÏÔÈfiÓ ÙˆÓ ∆Ô‡ÚÎˆÓ Î·È fiÙ·Ó ϤÔÓ ·Ô‚È‚¿˙ÔÓÙ·Ó ÛÙËÓ ÍËÚ¿, ‰¤¯ÙËÎ·Ó Î·ÓÔÓÈÔ‚ÔÏÈÛÌÔ‡˜ ÙˆÓ ÏÔ›ˆÓ. ∫·Ù¿ÊÂÚ·Ó fï˜ Ó· ‰È·Ê‡ÁÔ˘Ó ÛÙ· ÔÚÂÈÓ¿. √È Î·ÓÔÓÈÔ‚ÔÏÈÛÌÔ› ¤‰ˆÛ·Ó Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÙÔ ¤Ó·˘ÛÌ· Ù˘ ηٷ‰›ˆÍ‹˜ ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔ ·fiÛ·ÛÌ· ÙÔ˘ ∞ÓÙˆÓ›Ô˘ ¶¿ÓÔ˙·, ÙÔ ÔÔ›Ô Â›¯Â ‹‰Ë Û˘ÁÎÚÔÙËı› ÁÈ· ÙÔ ÛÎÔfi ·˘Ùfi. °È·Ù› ›¯Â Á›ÓÂÈ ¤ÁηÈÚ· ÁÓˆÛÙ‹ Î·È ·˘Ù‹ Ë ¤ÍÔ‰Ô˜ ÛÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ ÙfiÛÔ ·fi ÙÔÓ ˘·ÈÓÈÁÌfi ÙÔ˘ Â͈ÌfiÙË ™›ı· fiÛÔ Î·È ·fi ÌÈ· ∂ÏÏËÓ›‰· ÁÂÚfiÓÙÈÛÛ·, ÙËÓ ÔÔ›· ›¯Â ÛÙ›ÏÂÈ Ô ¶. ∫·ÏÔÁÂÚ¿˜. ™ÙÔ ¯ˆÚÈfi °¤Ú·Î· ÙÔ˘˜ ÙÔÏÌËٛ˜ ∆Ô‡ÚÎÔ˘˜ (ÂΛÓÔ˘˜ Ô˘ ‰ÂÓ ·ÓÙÈÛÙ¿ıËηÓ) ·Ó¤ÌÂÓÂ Ë ·È¯Ì·ÏˆÛ›·. ◊Ù·Ó fiÌËÚÔÈ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ Î·È ·ÓÙ›‚·ÚÔ ÛÙËÓ ÔÌËÚ›· ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ∆Ô‡ÚÎÔ˘˜.

¢È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÛÂȘ ÁÈ· ·Ú¿‰ÔÛË ∏ ›ӷ Ì¿ÛÙÈ˙ ÙÔ˘˜ ÔÏÈÔÚÎÔ‡ÌÂÓÔ˘˜. ∞ÏÏ¿ Î·È ÛÙÔ ÛÙÚ·ÙfiÂ‰Ô ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÔÙ¤ ‰ÂÓ Â·ÚÎÔ‡Û·Ó Ù· ÙÚfiÊÈÌ·, Ô‡Ù ٷ ÔÏÂÌÔÊfi‰È·, ‰ÈfiÙÈ Ë ∂ÈÌÂÏËÙ›· ¯ÒÏ·ÈÓÂ Û˘Ó¯Ҙ. ™ÙËÓ ∫¿Ùˆ ¶fiÏË ÔÈ ¤ÁÎÏÂÈÛÙÔÈ ÂÚÈ‹Ïı·Ó Û ÙÚ·ÁÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË, fiÙ·Ó ÔÈ ·Á¿‰Â˜ ·Ú¤Ï·‚·Ó fi,ÙÈ ÙÚfiÊÈÌÔ ˘‹Ú¯Â ·ÎfiÌË, Î·È Ì ÙȘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȤ˜ ÙÔ˘˜ ·Ó¤‚ËÎ·Ó ÛÙÔ ·fiÚıËÙÔ ÊÚÔ‡ÚÈÔ. √È ∆Ô‡ÚÎÔÈ Ù˘ fiÏ˘ (fi¯È ÔÈ ·Á¿‰Â˜ Ù˘ ·ÎÚfiÔÏ˘) ·ÔÊ¿ÛÈÛ·Ó Ó· ·Ú·‰ÔıÔ‡Ó. ∞Ó¿ıÂÛ·Ó ÛÙÔÓ ·Ú¯ËÁfi ÙÔ˘˜ πÌÚ·‹Ì µÂÏÔ‡ÎÌ·ÛË Ó· ¤ÏıÂÈ ÛÂ Û˘Ìʈӛ· Ì ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ ÚÔÎÚ›ÙÔ˘˜ Ù˘ fiÏ˘, ¶·Ó·ÁȈٿÎË ∫·ÏÔÁÂÚ¿ Î·È ÃÚ‹ÛÙÔ π·ÙÚfiÔ˘ÏÔ, ÚÔ˜ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË Ù˘ ˙ˆ‹˜ Î·È Ù˘ ÙÈÌ‹˜ ÙÔ˘˜ ·fi ·ÓÙÂΉÈ΋ÛÂȘ ÙˆÓ Â·Ó·ÛÙ·ÙÒÓ fiÙ·Ó ı· ¤Ì·ÈÓ·Ó ÛÙË ªÔÓÂÌ‚·-


¶√§π√ƒ∫π∞ ∫∞π A¶∂§∂À£∂ƒø™∏ ∆∏™ M√¡∂ªµ∞™π∞™

117

Û›·. ∞ÏÏ¿ Î·È ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ¤ÁÎÏÂÈÛÙÔÈ ı· ·¤Ê¢Á·Ó οı ΛӉ˘ÓÔ Ô˘ ı· ÚÔÂÚ¯fiÙ·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ∆Ô‡ÚÎÔ˘˜, ·Ó ·Ú·ÙÂÈÓfiÙ·Ó Ë ÔÏÈÔÚΛ·. ∏ ¶ÚÂۂ›· ÙˆÓ ∆Ô‡ÚÎˆÓ ‹Ú ÙËÓ ·¿ÓÙËÛË ·fi ÙÔ˘˜ ·Ú¯ËÁÔ‡˜ ÙˆÓ ÔÏÈÔÚÎËÙÈÎÒÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ «‹ fiÏË Ë ªÔÓÂÌ‚·Û›· ‹ Ù›ÔÙ». ™ÙȘ 9 πÔ˘Ó›Ô˘ Ô ¶¤ÙÚÔ˜ ª·˘ÚÔÌȯ¿Ï˘, ¶Úfi‰ÚÔ˜ Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛȷ΋˜ °ÂÚÔ˘Û›·˜, ÎÚ›ÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ÔÏÈÔÚÎÔ˘Ì¤ÓˆÓ ÚfiÛÊÔÚË, ·ˇı˘Ó ¤ÁÁÚ·ÊÔ ÁÈ· ·Ú¿‰ÔÛË ˘fi fiÚÔ˘˜, fiÙÈ Î·Ó¤Ó· ΛӉ˘ÓÔ ‰ÂÓ ‰È·ÙÚ¤¯ÂÈ Ë ˙ˆ‹, Ë ÙÈÌ‹ Î·È Ë ÎÈÓËÙ‹ ÂÚÈÔ˘Û›· ÙÔ˘˜. ª¿ÏÈÛÙ·, ÚÔ˜ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË ·˘ÙÒÓ, ı· ÂÚ¯fiÙ·Ó Ô ›‰ÈÔ˜ ÛÙË ªÔÓÂÌ‚·Û›·. √È ·Á¿‰Â˜ fï˜ ·¿ÓÙËÛ·Ó fiÙÈ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË ÛÙÔ˘˜ ·Ú¯ËÁÔ‡˜ ÙˆÓ ÂÓfiÏˆÓ Ô‡Ù ÛÙË °ÂÚÔ˘Û›·. ∫·Ù¿ ·Ú¿‰ÔÍÔ ÙÚfiÔ, ÏÔÈfiÓ, Ë Â·Ó·ÛÙ·ÙÈ΋ ÂÍÔ˘Û›· (°ÂÚÔ˘Û›· - ¢. À„ËÏ¿ÓÙ˘) ›¯Â ÙÂı› ÛÙË ‰È¿ÎÚÈÛË ÙˆÓ ÔÏÈÔÚÎÔ˘Ì¤ÓˆÓ ∆Ô‡ÚΈÓ: Û fiÔÈÔÓ ı· ·Ú·‰›‰ÔÓÙ·Ó, ·˘Ùfi˜ ı· ›¯Â Î·È ÙÔ ˘„ËÏfiÙÂÚÔ Î‡ÚÔ˜. √È ÔÏÈÔÚÎË̤ÓÔÈ Â›¯·Ó ÔÏÏÔ‡˜ ÏfiÁÔ˘˜ Ó· ·Ú·‰ÔıÔ‡Ó Û ÌÈ· ͤÓË ·ÓÙÈÚÔÛˆ›· (ÙÔ˘ ¢. À„ËÏ¿ÓÙË) ·Ú¿ ÛÙÔ˘˜ ÂÓÙÔ›Ô˘˜. √È ∆Ô‡ÚÎÔÈ Ù˘ ∫¿Ùˆ ¶fiÏ˘ ‹Ù·Ó ‰¤ÛÌÈÔÈ ·ÎfiÌË ÙˆÓ ·Á¿‰ˆÓ Î·È ‰ÂÓ ·Ó¤Ï·‚·Ó η̛· ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·. ∏ ÔÏÈÔÚΛ· ÌÂÙ¿ ·fi ·˘Ùfi ÎÈÓ‰‡Ó¢ ӷ ‰È·Ï˘ı›. ∆· ÛÂÙÛÈÒÙÈη ÏÔ›· ÂÙÔÈÌ¿˙ÔÓÙ·Ó Ó· ·ÔχÛÔ˘Ó. ¢˘ÛÙ˘¯Ò˜, ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ›¯·Ó ÎÔ˘Ú·ÛÙ› ηÈ, ÙÔ ¯ÂÈÚfiÙÂÚÔ fiψÓ, ‰È·ÊˆÓÔ‡Û·Ó. ∫È fï˜ ‹Ù·Ó ÌÂÁ¿ÏË ÂıÓÈ΋ ·Ó¿ÁÎË Ó· ÎÚ·ÙËı› Ë ÔÏÈÔÚΛ· Ï›ÁÔ ·ÎfiÌË, ‰ÈfiÙÈ Ë ÙÔ˘ÚÎÈ΋ ÊÚÔ˘Ú¿ ı· ·Ú·‰ÈÓfiÙ·Ó.

√ ∫·ÓÙ·ÎÔ˘˙ËÓfi˜ ÛÙË ªÔÓÂÌ‚·Û›· – ¡¤Â˜ ‰È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÛÂȘ ™ÙȘ 20 πÔ˘Ó›Ô˘ ÔÈ ∆Ô‡ÚÎÔÈ ÚfiÎÚÈÙÔÈ Ù˘ ∫¿Ùˆ ¶fiÏ˘ Ì ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ÙÔ˘ πÌÚ·‹Ì ªÔ˘ÏÔ‡ÎÌ·ÛË ¤ÛÙÂÈÏ·Ó ÚÂۂ›· ÛÙÔÓ ¢. À„ËÏ¿ÓÙË (Ô ÔÔ›Ô˜ ı· ÌÂÙ·‚› ÛÙȘ 21 πÔ˘Ó›Ô˘ ·fi ÙËÓ ⁄‰Ú· ÛÙÔ ÔÏÈÔÚÎËÙÈÎfi ÛÙÚ·ÙfiÂ‰Ô ÙˆÓ µÂÚ‚·›ÓˆÓ) ÚÔÙ›ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘ ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË Ù˘ fiÏ˘. √ À„ËÏ¿ÓÙ˘, ˆ˜ ÏËÚÂÍÔ‡ÛÈÔ˜ ÙÔ˘ °ÂÓÈÎÔ‡ ∂ÈÙÚfiÔ˘ Ù˘ ∞Ú¯‹˜, ÂÓ¤Ó ÛÙÔ˘˜ ∆Ô‡ÚÎÔ˘˜ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË Î·È ıˆÚÔ‡Û·Ó fiÙÈ ‰È¤ıÂÙ ˘„ËÏfiÙÂÚÔ Î‡ÚÔ˜. √ À„ËÏ¿ÓÙ˘ ·¤ÛÙÂÈÏ ÛÙË ªÔÓÂÌ‚·Û›· ÙÔ Û‡Ì‚Ô˘Ïfi ÙÔ˘ ∞ϤͷӉÚÔ ∫·ÓÙ·ÎÔ˘˙ËÓfi ÌÂ Û˘Óԉ›· ÂηÙfi Ì·¯ËÙÒÓ. √ ∫·ÓÙ·ÎÔ˘˙ËÓfi˜ ı· ¯ÂÈÚÈ˙fiÙ·Ó ÙȘ ‰È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÛÂȘ Ù˘ ·Ú¿‰ÔÛ˘ Ì ‚¿ÛË ÙȘ Ô‰ËÁ›Â˜ Ô˘ ÙÔ˘ ›¯Â ‰ÒÛÂÈ Ô À„ËÏ¿ÓÙ˘. ªÂٷ͇ ·˘ÙÒÓ ‹Ù·Ó Î·È ÔÈ ÂÍ‹˜: «1) £· ·Ú·‰ÒÛÔ˘Ó ÔÈ ∆Ô‡ÚÎÔÈ ÂÓ ÔÓfiÌ·ÙÈ ÙÔ˘ ÏËÚÂÍÔ˘Û›Ô˘ ·Ú¯ËÁÔ‡ ¶Ú›ÁÎËÔ˜ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ À„ËÏ¿ÓÙË ÙÔ ÊÚÔ‡ÚÈÔÓ Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ Ì fiÏ· Ù· fiÏ· Î·È ÔÏÂÌÈο ÂÊfi‰È· ˆ˜ Î·È ÙÔÓ ·ÙÔÌÈÎfiÓ ·˘ÙÒÓ ÔÏÈÛÌfi ÙˆÓ. 2) ∏ ˙ˆ‹, Ë ÙÈÌ‹ Î·È Ë ÎÈÓËÙ‹ ÂÚÈÔ˘Û›· Î·È Ë ıÚËÛΛ· ·˘ÙÒÓ ı· Â›Ó·È Û‚·ÛÙ‹ Î·È ÂÍ·ÛÊ·ÏÈṲ̂ÓË. 3) ¡· ˘ÔÛ¯Âı› (Ô ∫·ÓÙ·ÎÔ˘˙ËÓfi˜) ÂΠ̤ÚÔ˘˜ ÙÔ˘ À„ËÏ¿ÓÙË ÙÈÌ¿˜ Î·È ¯ÚËÌ·ÙÈο˜ ·ÌÔÈ‚¿˜ ÂȘ ÙÔ˘˜ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ·˜. 4) ¡· Ê˘Ï¿ÍÔ˘Ó ÙËÓ fiÏÈÓ ·fi ·Ú·Á¿˜. 5) ¡· ÛÙ·ÏÔ‡Ó ÛÙ· µ¤Ú‚·ÈÓ· fiÛ· fiÏ· Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ. øÛ·‡Ùˆ˜ ˘Ú›ÚȘ Î·È ‚fiÌ‚·È. 6) ¡· ·Ó·‰ÈÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ ·Ì˘ÓÙÈÎÒ˜ ÙÔ ÊÚÔ‡ÚÈÔ Î·È Ó· ÚÔÙ›ÓÂÈ ‰ÈÔÈÎËÙ‹Ó ·˘ÙÔ‡ ÙÔÓ Î·Ù·ÏÏËÏfiÙÂÚÔÓ. ªÂÙ¿ ÙËÓ ·Ó·¯ÒÚËÛ›Ó ÙÔ˘ ÂΛıÂÓ Ó· ‰ÈÔÚ›ÛÂÈ ÊÚÔ‡Ú·Ú¯ÔÓ».


118

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

¢È·ÊˆÓ›Â˜ ÛÙÔ ÛÙÚ·ÙfiÂ‰Ô ™ÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ÛÙÚ·ÙfiÂ‰Ô ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËÎ·Ó ‰È·ÊˆÓ›Â˜. ¶ÔÏÏÔ› ·Ú¯ËÁÔ› ÔÏÈÔÚÎËÙÈÎÒÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ Â›¯·Ó ˘ÔÛ¯Âı› ÛÙÔ˘˜ ¿Ó‰Ú˜ ÙÔ˘˜ ÏËڈ̋ ·fi Ù· Ï¿Ê˘Ú· Î·È ›Â˙·Ó Ó· ‰Â¯ÙÔ‡Ó ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË ÌfiÓÔ Ù˘ fiÏ˘ ÎÈ fi¯È ÙÔ˘ ÊÚÔ˘Ú›Ô˘. √ ∫·ÓÙ·ÎÔ˘˙ËÓfi˜ fï˜ ÔÚıfiٷٷ Â¤ÌÂÓ ÛÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË Î·È ÙÔ˘ ÊÚÔ˘Ú›Ô˘. ∂›¯Â ÙË ÁÓÒÌË fiÙÈ Ë fiÏË ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ¯ˆÚ›˜ ÙÔ ÊÚÔ‡ÚÈÔ ‹Ù·Ó ¿¯ÚËÛÙË Î·È ÂÈΛӉ˘ÓË ‰ÈfiÙÈ Ù· fiÏ· ÙÔ˘ ÊÚÔ˘Ú›Ô˘ ı· ‹Ù·Ó ÛÙÚ·Ì̤ӷ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ Â·Ó·ÛÙ·ÙÒÓ. ¢‹ÏˆÛ ̿ÏÈÛÙ· ÛÙÔ ÛÙÚ·ÙfiÂ‰Ô fiÙÈ: «¢ÂÓ ı· ÂÈÙÚ¤„ˆ ÙËÓ Ï·Ê˘Ú·ÁˆÁ›·Ó Ù˘ fiψ˜ ηٿ ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛ›Ó Ù˘, ‰È· Ó· ÌËÓ ·ÙÈÌ·ÛıÔ‡Ó ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ÂȘ ÙËÓ Û˘Ó›‰ËÛÈÓ ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈṲ̂ÓÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘». ¢ÂÓ ÁÓÒÚÈ˙ ·ÛÊ·ÏÒ˜ fiÙÈ ÔÈ ÂÓÙÂÏÒ˜ ȉȷ›ÙÂÚ˜ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈΤ˜ ÂÚÈÛÙ¿ÛÂȘ Î·È ÔÈ ÎÔÈÓÔÓÈÎÔ-ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ ˆıÔ‡Û·Ó ÙÔ˘˜ ·Ú¯ËÁÔ‡˜ Ó· ˘fiÛ¯ÔÓÙ·È ÛÙÔ˘˜ ¿Ó‰Ú˜ ÙÔ˘˜ ÌÂÚ›‰ÈÔ ·fi ÙË Ï·Ê˘Ú·ÁˆÁ›· Ù˘ fiÏ˘ Î·È ·fi ÙȘ ̤¯ÚÈ ÙfiÙ Á·›Â˜ ÙˆÓ ∆Ô‡ÚΈÓ, ÒÛÙ ӷ ÂÍ·ÛÊ·ÏÈÛÙ› Ë Û‡ÌËÍË ÛÙÚ·ÙÔ‡, Ë ¤Í·„Ë ÙÔ˘ ÂÓıÔ˘ÛÈ·ÛÌÔ‡ ÙÔ˘, Ë ÂÈı¿Ú¯ËÛË Î·È Ë Ù‹ÚËÛË ÙˆÓ ˘Ô¯ÚÂÒÛÂÒÓ ÙÔ˘ ÛÙÔÓ AÁÒÓ·. °È· fiÏ· ·˘Ù¿ ›¯Â Û˘ÓÔÌÔÏÔÁËı› Û˘ÌʈÓËÙÈÎfi ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ·Ú¯ËÁÒÓ, ˆ˜ ÂÎÚÔÛÒˆÓ ÙˆÓ ·Ó‰ÚÒÓ ÙÔ˘˜, ÛÙÔ ÔÔ›Ô Û˘ÌʈÓËÙÈÎfi ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ –Ê˘ÛÈÎfi˜ ÓfiÌÈÌÔ˜ Î·È Û‚·ÛÙfi˜ ηٿ ÙÔ˘˜ ·Ú¯ËÁÔ‡˜– ‹Ù·Ó fiÙÈ Ë ÂÎÛÙÚ·Ù›·, ÂÎÙfi˜ ÙˆÓ ¿ÏψÓ, ÛÎÔfi ¤¯ÂÈ ÙË Ï›· ·fi ÙËÓ fiÏË Î·È ÙȘ Á·›Â˜. ∆Ô‡ÙÔ ÁÓˆÛÙÔÔ›ËÛ·Ó ÛÙÔÓ ∫·ÓÙ·ÎÔ˘˙ËÓfi fiÙ·Ó ¿Ú¯ÈÛ ӷ Á›ÓÂÙ·È ÏfiÁÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË ÌfiÓÔ Ù˘ fiÏ˘ Î·È fi¯È ÙÔ˘ ÊÚÔ˘Ú›Ô˘. EÍ¿ÏÏÔ˘ Ô ∫·ÓÙ·ÎÔ˘˙ËÓfi˜ Û›ÁÔ˘Ú· ı· ›¯Â ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ fiÙÈ ÔÈ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜ ‰ÂÓ Â›¯·Ó ¿ÓÙ· ÙËÓ ··ÈÙÔ‡ÌÂÓË ÂÈı·Ú¯›· Î·È fiÙÈ ÙÔ ÛÙÚ·ÙfiÂ‰Ô ‰ÂÓ ·ÚÔ˘Û›·˙ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÚÔԉ¢ÙÈ΋ ÂͤÏÈÍË.

™˘Óı‹ÎË ·Ú¿‰ÔÛ˘ – ∆‹ÚËÛË ÙˆÓ fiÚˆÓ Ù˘ ªÂ ÙË Û‡ÌÚ·ÍË ∂ÏÏ‹ÓˆÓ Î·È ∆Ô‡ÚÎˆÓ Ù˘ ∫¿Ùˆ ¶fiÏ˘, ηٷϋÊıËΠ̠‰fiÏÔ ÙÔ ÊÚÔ‡ÚÈÔ. √È ·Á¿‰Â˜ ·Ó·ÁοÛÙËÎ·Ó ‚È·›ˆ˜ Ó· ¤ÚıÔ˘Ó ÛÂ Û˘ÓÂÓÓfiËÛË Ì ÙÔÓ ∫·ÓÙ·ÎÔ˘˙ËÓfi ÁÈ· ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ (fiÏ˘ Î·È ·ÎÚfiÔÏ˘). ∏ ÙÂÏÈ΋ Û˘Óı‹ÎË Ô˘ Û˘ÓÔÌÔÏÔÁ‹ıËΠÌÂٷ͇ ÙÔ˘ ∫·ÓÙ·ÎÔ˘˙ËÓÔ‡ Î·È ÙˆÓ ·Á¿‰ˆÓ, ÌÂٷ͇ ¿ÏÏˆÓ ÂÚÈÏ¿Ì‚·Ó ÙÔ˘˜ ÂÍ‹˜ fiÚÔ˘˜: « 1. ∏ ÙÈÌ‹ Û·˜, Ë ˙ˆ‹ Û·˜ Î·È Ë ÂÏ¢ıÂÚ›· Û·˜ ‰ÂÓ ı· ıÈÁÔ‡Ó. £· ÂÎϤÍÂÙ ÌfiÓÔÈ Û·˜ ÙÔÓ ÙfiÔÓ fiÔ˘ ÂÈı˘Ì›Ù ӷ ÌÂÙ·ÊÂÚı›ÙÂ. 2. £· ·Ú·‰ÒÛÂÙ ̷˙› Ì ٷ˜ ÎÏ›‰·˜ ÙÔ˘ ÊÚÔ˘Ú›Ô˘ ¿·ÓÙ· Ù· fiÏ· Î·È ÔÏÂÌÔÊfi‰È·, ηıÒ˜ Î·È fiÏ· Ù· ȉÈο Û·˜ fiÏ·. 3. ∞Ê‹Óˆ ÂȘ ÂΛÓÔ˘˜, Ô›ÙÈÓ˜ Ô˘‰ÂÌ›·Ó ¿ÏÏËÓ ÂÚÈÔ˘Û›·Ó ¤¯Ô˘Ó, Ù· ·ÚÁ˘Ú¿ ÎÔÛÌ‹Ì·Ù· ÙˆÓ fiÏˆÓ ÙˆÓ». ∞̤ۈ˜ ‡ÛÙÂÚ· Û˘ÓÙ¿¯ÙËΠÙÔ Ú·ÎÙÈÎfi Ù˘ ·Ú·‰fiÛˆ˜ ÂΠ̤ÚÔ˘˜ ÙˆÓ ·Á¿‰ˆÓ. √ ∫·ÓÙ·ÎÔ˘˙ËÓfi˜, ˆ˜ ÚÒËÓ ∂˘Úˆ·›Ô˜ ·ÍȈ̷ÙÈÎfi˜ –¤¯ÔÓÙ·˜ Â›ÁÓˆÛË


¶√§π√ƒ∫π∞ ∫∞π A¶∂§∂À£∂ƒø™∏ ∆∏™ M√¡∂ªµ∞™π∞™

119

Ù˘ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋˜ ÙÔ˘ ÙÈÌ‹˜– ıˆÚÔ‡Û ·˘ÙÔÓfiËÙÔ fiÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· Á›ÓÔÓÙ·È Û‚·ÛÙÔ› ÔÈ fiÚÔÈ Ù˘ Û˘Óı‹Î˘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Û˘ÓÔÌÔÏÔÁËı›, Î·È ÙÔ Î·ÙfiÚıˆÛ Ì ÙËÓ ÂÈıÒ Î·È ÙÔ Î‡ÚÔ˜ Ô˘ ‰È¤ıÂÙ ӷ ÙÔ˘˜ ‰È·Ê˘Ï¿ÍÂÈ ÈÛÙ¿. ∆ÂÏÈο ÔÈ ∆Ô‡ÚÎÔÈ ÌÂٷʤÚıËÎ·Ó Ì ÙÚ›· ÛÂÙÛÈÒÙÈη ÏÔ›· ˘fi ÙËÓ ·Ú¯ËÁ›· ÙÔ˘ ∏Ï›· £ÂÚÌËÛÈÒÙË ÛÙÔ ∫Ô˘Û¿ÓÙ·ÛÈ (¡. ŒÊÂÛÔ) Ù˘ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜, Ì·ÎÚÈ¿ ·fi ÙȘ ÂÛٛ˜ Ù˘ ∂·Ó¿ÛÙ·Û˘. √ £ÂÚÌËÛÈÒÙ˘ ¤ÊÂÚ Û ¤Ú·˜ ÙËÓ ·ÔÛÙÔÏ‹ ÙÔ˘, ¯ˆÚ›˜ η̛· «·Ù·Í›·» Û ‚¿ÚÔ˜ ÙˆÓ ∆Ô‡ÚΈÓ. √È ∆Ô‡ÚÎÔÈ ÂΛÓÔÈ, fï˜, Ô˘ ÌÂٷʤÚıËÎ·Ó ·‚Ï·‚›˜ ÛÙÔÓ ÚÔÔÚÈÛÌfi ÙÔ˘˜, ‰È¤Ú·Í·Ó ÛÙÔ ∫Ô˘Û¿ÓÙ·ÛÈ Î·È ÛÙË ™Ì‡ÚÓË ‚È·ÈfiÙËÙ˜ Û ‚¿ÚÔ˜ ÙˆÓ ¿Ì·¯ˆÓ ∂ÏÏËÓÈÎÒÓ ÏËı˘ÛÌÒÓ. ™ÙȘ 23 πÔ˘Ï›Ô˘ ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ Â›Ó·È ¤ÙÔÈÌÔÈ Ó· ÌÔ˘Ó ÛÙË ªÔÓÂÌ‚·Û›·. √ ∫·ÓÙ·ÎÔ˘˙ËÓfi˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛ ÙËÓ Î·Ù¿ÏË„Ë Î·Ù¿ ÙÚfiÔ Ô˘ ı· ·ÔÊ¢ÁfiÙ·Ó Î¿ı ÂÎÙÚÔ‹. ™ÙËÓ ‡ÏË Â„¿ÏË ·Ú¯Èο ‰¤ËÛË, Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ô ∆Ô‡ÚÎÔ˜ ºÚÔ‡Ú·Ú¯Ô˜ (∆ÛÈÓÙ¿Ú˘) Ì ÂÈÙÚÔ‹ ∆Ô‡ÚÎˆÓ ·Ú¤‰ˆÛ ÛÙÔÓ ŒÏÏËÓ· ·Ú¯ËÁfi Ù· ÎÏÂȉȿ ÙÔ˘ ºÚÔ˘Ú›Ô˘ Û ·ÚÁ˘Úfi ‰›ÛÎÔ, ÙÔ Ú·ÎÙÈÎfi Ù˘ ·Ú¿‰ÔÛ˘ Î·È ÙË ÛËÌ·›·. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ÔÈ ÂÏ¢ıÂÚˆÙ¤˜ ÙÔ˘ ÊÚÔ˘Ú›Ô˘ Ù¤ÏÂÛ·Ó ‰ÔÍÔÏÔÁ›· ÛÙÔ ªËÙÚÔÔÏÈÙÈÎfi Ó·fi ÙÔ˘ ∂ÏÎÔ̤ÓÔ˘ ÃÚÈÛÙÔ‡. ™Ù· ∆Ú›ÎÔÚÊ· (fiÔ˘ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ¤Ó· ·fi Ù· ÔÏÈÔÚÎËÙÈο ÛÙÚ·Ùfi‰· ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ) Ô ¢. À„ËÏ¿ÓÙ˘, Ì ‰È·Ù·Á‹ Ù˘ Ë̤ڷ˜ ÁÈ· ÙËÓ ¿ÏˆÛË Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ ÚÔÛοÏÂÛ ÙÔ ÛÙÚ·ÙfiÂ‰Ô Û ‰ÔÍÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ £ÂÔ‡ Î·È ·ÓËÁ‡ÚÈÛ·Ó ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ÌÂ Ê˘ÛÈÁÁÈÔ‚ÔÏÈÛÌÔ‡˜.

∆· ÔʤÏË Ù˘ ·ÂÏ¢ı¤ÚˆÛ˘ ∏ ·ÂÏ¢ı¤ÚˆÛË Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ ›¯Â ÌÂÁ¿ÏË ÛËÌ·Û›· ÁÈ· ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ∂·Ó¿ÛÙ·Û˘: ·) ∞Ó·Ù¤ÚˆÛ ÙÔ ËıÈÎfi ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ Î·È ÙȘ ÂÏ›‰Â˜ ÙÔ˘ ŒıÓÔ˘˜, ÂÓÒ ÙfiËÛ ÙÔ˘˜ ∆Ô‡ÚÎÔ˘˜, ‰ÈfiÙÈ ‹Ù·Ó ÙÔ ÚÒÙÔ ÔÓÔÌ·ÛÙfi οÛÙÚÔ Ô˘ ¤ÂÊÙ ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ, ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ‰Âη¤ÍÈ ÔÏÈÔÚ˘ Ô˘ ¤ÁÈÓ·Ó. ‚) ∞ÏÏ¿ Î·È ÛÙÔ Â͈ÙÂÚÈÎfi Â›Ó·È ‚¤‚·ÈÔ ˆ˜ ‰È·ÊËÌ›ÛÙËΠˆ˜ ÌÂÁ¿ÏË ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ÂÈÙ˘¯›·, fiÔ˘ Ë ªÔÓÂÌ‚·Û›· ‹Ù·Ó ÁÓˆÛÙ‹ Ì ÙȘ ÂÈΤ˜ ÂΛӘ ·ÓÙÈÛÙ¿ÛÂȘ Ù˘ ηٿ ÙˆÓ µÈÏÏ·Ú‰Ô˘›ÓˆÓ Î·È ÙÔ˘ ºÚ·ÁΛÛÎÔ˘ ªÔÚÔ˙›ÓÈ. Á) §›ÁÔ ·ÚÁfiÙÂÚ· (7 ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘) Ë ÙÒÛË ÙÔ˘ ¡ÂÔοÛÙÚÔ˘ ÌÔÚ› Ó· ·Ô‰Ôı› ÛÙÔÓ ·ÓÙ›ÎÙ˘Ô Ô˘ ›¯Â Ë ÙÒÛË Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ Î·È ÛÙËÓ Ù‹ÚËÛË ÙˆÓ fiÚˆÓ Ù˘ Û˘Óı‹Î˘ ·Ú·‰fiÛÂÒ˜ Ù˘. ‰) ∞fi ÔÏÈÙÈ΋˜ ÏÂ˘Ú¿˜ ÂÓÈÛ¯‡ıËÎÂ Ë ı¤ÛË ÙÔ˘ À„ËÏ¿ÓÙË ˆ˜ ÏËÚÂÍÔ˘Û›Ô˘ ∂ÈÙÚfiÔ˘ Ù˘ ∞Ú¯‹˜. Â) ∏ ¿ÏˆÛË Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ ˆÊ¤ÏËÛÂ Î·È ˘ÏÈÎÒ˜ ÙËÓ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË (¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛË Ù˘ ¿ÊıÔÓ˘ ÔÏÂÌÈ΋˜ ‡Ï˘). ÛÙ) ∞fi ÔÏÂÌÈ΋˜ ·fi„ˆ˜ Ë ÂÈÙ˘¯›· ¤ÁÎÂÈÙ·È ÛÙÔ fiÙÈ ÙÔ ÊÚÔ‡ÚÈÔ Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Û ÁÈ· ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ ÈÛ¯˘ÚfiÙ·ÙÔ ·Ì˘ÓÙÈÎfi ÛÙ‹ÚÈÁÌ· Î·È Î·Ù·Ê‡ÁÈÔ Û ÂÚ›ÙˆÛË ·Ù˘¯ÒÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ Ù˘ ∂·Ó¿ÛÙ·Û˘. ∆·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈ˙ ·fiÏ˘Ù· ÙËÓ ÂÏ¢ıÂÚ›· Ù˘ ∞Ó·ÙÔÏÈ΋˜ ª¿Ó˘ ·ÏÏ¿ Î·È ÙˆÓ Â˘Ú‡ÙÂÚˆÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ. ∆¤ÏÔ˜, Ô ∫·ÓÙ·ÎÔ˘˙ËÓfi˜ ÚÈÓ ·Ó·¯ˆÚ‹ÛÂÈ, ·Ó¤ıÂÛ ÙËÓ ‰ÈÔ›ÎËÛË Î·È ÙËÓ


120

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

·ÛÊ¿ÏÂÈ· ÙÔ˘ ÊÚÔ˘Ú›Ô˘ ÛÙÔÓ ¶·Ó·ÁÈÒÙË √ÚÊ·Ófi. ⁄ÛÙÂÚ· ·fi ÙËÓ ·ÓÙ›‰Ú·ÛË ÙˆÓ ÚÔÎÚ›ÙˆÓ Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ Ô ¢. À„ËÏ¿ÓÙ˘ ÙÔÓ ·ÓÙÈη٤ÛÙËÛ Ì ÙÔÓ ¶·Ó·ÁÈÒÙË ∫·ÏÔÁÂÚ¿. ∏ ·ÌÔÈ‚·ÈfiÙËÙ· Î·È Ë Û˘ÌÂÚ›ÏË„Ë ÙˆÓ Î‡ÚÈˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ Ù˘ ÂÚÈfi‰Ô˘ ηٿ ÙÔÓ ÈÛÙÔÚÈÎfi ¢. ºˆÙÈ¿‰Ë ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ ÂÍ‹˜: ∆Ô Ã¿ÓÈ Ù˘ °Ú·‚È¿˜, Ë ·Ú¿‰ÔÛË Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ Î·È ÙÔ˘ ¡ÂÔοÛÙÚÔ˘ Ù˘ ¶‡ÏÔ˘, ÔÈ Ì¿¯Â˜ ÙÔ˘ µ·ÏÙÂÙÛ›Ô˘ Î·È ÙˆÓ µ·ÛÈÏÈÎÒÓ ‹Ù·Ó Ù· ıÂ̤ÏÈ· ÙÔ˘ ’21. ªÂ ÙÔ ¿ÚÛÈÌÔ Ù˘ ∆ÚÈÔÏÈÙÛ¿˜ Ù· ıÂ̤ÏÈ· ÙÔ‡Ù· ·fi¯ÙËÛ·Ó ¤Ó· ÙÚ·Ófi ·ÁΈӿÚÈ. ∆Ô ı·‡Ì· Á›ÓËÎÂ.

µπµ§π√°ƒ∞ºπ∫∂™ ¶∏°∂™ ∏ ∆ÔÈ΋ πÛÙÔÚ›· ˆ˜ ‰›Ô ™Ô˘‰‹˜ ÛÙÔ ¶Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ™¯ÔÏÈ΋˜ ¶·È‰Â›·˜, ∞ı‹Ó·, À.¶.∂.¶.£. - ¶.π., √.∂.¢.µ. 2002. ¢È·ıÂÌ·ÙÈÎfi ∂ÓÈ·›Ô ¶Ï·›ÛÈÔ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ™Ô˘‰ÒÓ - ∞Ó·Ï˘ÙÈο ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ™Ô˘‰ÒÓ, ∞ı‹Ó·, À.¶.∂.¶.£. - ¶.π., ÙfiÌÔ˜ ∞′, 2002. πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ ŒıÓÔ˘˜ («∏ ∂ÏÏËÓÈ΋ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË»), ∞ı‹Ó·, «∂ΉÔÙÈ΋ ∞ıËÓÒÓ», ÙfiÌÔ˜ πµ′, 1975. µ·Î·ÏfiÔ˘ÏÔ˜ ∞., πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ¡¤Ô˘ ∂ÏÏËÓÈÛÌÔ‡, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË, 1980. µÔ˘ÚÓ¿˜ ∆., πÛÙÔÚ›· Ù˘ ¡ÂÒÙÂÚ˘ ∂ÏÏ¿‰·˜, ∞ı‹Ó·, ∂ΉfiÛÂȘ ∆ÔÏ›‰Ë. √ÈÎÔÓfiÌÔ˘ ªÈ¯., πÛÙÔÚÈο Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ ¶·ÏÈÁÁÂÓÂÛ›·˜, ∞ı‹Ó·, ∂ΉfiÛÂȘ Ù˘ ¢ËÌfiÛÈ·˜ µÈ‚ÏÈÔı‹Î˘ Ù˘ ™¯ÔÏ‹˜ ¢ËÌËÙÛ¿Ó˘, 1976. ∫·˙·ÓÙ˙¿Î˘ ¡., ∆·Íȉ‡ÔÓÙ·˜, … √ ªÔÚÈ¿˜, ∞ı‹Ó·, ∂ΉfiÛÂȘ ∂Ï. ∫·˙·ÓÙ˙¿ÎË, 61969. ∫·ÏÔÁÂÚ¿˜ ∫., ªÔÓÂÌ‚·ÛÈ¿ ∏ µÂÓÂÙ›· Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘, ∞ı‹Ó·, 1995. ∫fiÎÎÈÓÔ˜ ¢ÈÔÓ., ∏ ∂ÏÏËÓÈ΋ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË, ∞ı‹Ó·, ∂ΉfiÛÂȘ «ª¤ÏÈÛÛ·», 1956. ∫fiÓÙÔÁÏÔ˘ º., ∆·Í›‰È·, ∞ı‹Ó·, «∞ÛÙ‹Ú», 31989. ∫fiÓÙÔÁÏÔ˘ º., ∏ ·Ó¤ÌÔÚÊË ƒˆÌÈÔÛ‡ÓË, ∞ı‹Ó·, ÂΉÔÙÈÎfi˜ Ô›ÎÔ˜ «∞ÛÙ‹Ú», 71989. ∫Ô˘ÙÛÔÁÈ·ÓÓfiÔ˘ÏÔ˜ °., ∏ ªÔÓÂÌ‚¿ÛÈ· Î·È Ë ÂÓ‰Ô¯ÒÚ· Ù˘, ∆fiÌÔ˜ ∞′, ∞ı‹Ó·, 2001. ª·ÎÚ˘ÁÈ¿ÓÓ˘ °., ∞ÔÌÓËÌÔÓ‡̷ٷ, ∞ı‹Ó·, ∂Ή. √›ÎÔ˜ ª¿˘ÚÔÓ. ª¤ÓÙ˘ ∫., ªÔÓÂÌ‚·Û›·, ÂΉfiÛÂȘ ª¤ÓÙË, 1995. ¶··ÁÈÒÚÁ˘ ∫., ¢ÂÏËÁÈ¿ÓÓ˘ ∫·Ó¤ÏÏÔ˜, ∞ı‹Ó·, ÂΉfiÛÂȘ ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙË, 22002. ¶··Ìȯ·ÏfiÔ˘ÏÔ˜ ∫., ¶ÔÏÈÔÚΛ· Î·È ¿ÏˆÛȘ Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ ˘fi ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ, ¤Î‰ÔÛË 1874. ¶ÚˆÙÔ„¿ÏÙ˘ ∂., ∏ ºÈÏÈ΋ ∂Ù·ÈÚ›·, ∞ı‹Ó·È, ∞η‰ËÌ›· ∞ıËÓÒÓ, 1964. ™ÂʤÚ˘ °., ¢ÔÎÈ̤˜, «ŒÓ·˜ ŒÏÏËÓ·˜ - √ ª·ÎÚ˘ÁÈ¿ÓÓ˘», ∂′ ¤Î‰ÔÛË, ÂΉfiÛÂȘ ÿηÚÔ˜. ∆ÚÈÎÔ‡˘ ™., πÛÙÔÚ›· Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ ∂·Ó·ÛÙ¿Ûˆ˜, ÙfiÌÔ˜ ∞′, ÂΉÔÙÈÎfi˜ Ô›ÎÔ˜ ÿÚË ¶¿ÙÛË. ºÈÏ‹ÌˆÓ π., ¢ÔΛÌÈÔÓ πÛÙÔÚÈÎfiÓ ÂÚ› Ù˘ ºÈÏÈ΋˜ ∂Ù·ÈÚ›·˜. ºÚ·ÓÙ˙‹˜ ∞Ì‚Ú., ∂ÈÙÔÌ‹ Ù˘ πÛÙÔÚ›·˜ Ù˘ ·Ó·ÁÂÓÓËı›Û˘ ∂ÏÏ¿‰Ô˜, ÙfiÌÔ˜ ∞′, ∞ı‹Ó·, 1976. ºˆÙ¿ÎÔ˜ (ºˆÙ›Ô˘ ÃÚ˘Û·ÓıÔÔ‡ÏÔ˘), ∞ÔÌÓËÌÔÓ‡̷ٷ ÂÚ› Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ ∂·Ó·ÛÙ¿Ûˆ˜, ÙfiÌÔ˜ 1Ô˜, ∞ı‹Ó·, ∂Ù·ÈÚ›· ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·ÎÒÓ ™Ô˘‰ÒÓ, 1974. ºˆÙÈ¿‰Ë˜ ¢ËÌ., ∏ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ’21, ÂΉÔÙÈÎfi˜ Ô›ÎÔ˜ ¡. µfiÙÛË.


¶√§π√ƒ∫π∞ ∫∞π A¶∂§∂À£∂ƒø™∏ ∆∏™ M√¡∂ªµ∞™π∞™

121

Abstract On March 28th 1821 the Monemvasians, under the leadership of the Philikoi Panaghiotis Kalogeras and the Despotopoulos Brothers, revolted, a fact underlined by the mutual association of Movemvasia with the liberation of the Nation. The camp before Monemvasia was gradually set up by Laconian, Arkadian, Cretan and Cytherian troops under the leadership of Pierros Maggioros Grigorakis from Mani. In the beginning of April 1821 Spetsian ships moved to naval siege at Monemvasia. Following the many-month siege and its crucial episodes, the town’s Turks, forcing the agades of the acropolis as well, decided to surrender under terms, in command of their trust outside the rebellion camp at Monemvasia. Alexandros Kantakouzinos, a delegate of D. Ypsilantis, successfully handled the negotiations for the surrender of the town and the fort, and the observance of the treaty’s terms. The outcome from the liberation of Monemvasia was important for the progress of the Greek Revolution.


122

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™


∏ AMYNA ™TH NOTIA §AKøNIA: OI ¶EPI¶Tø™EI™ TøN KA™TPøN BAP¢OYNIA™, ¶A™™ABA, KE§EºA™ °È·ÓÓԇϷ ∫·ÙÛÔ˘ÁÎÚ¿ÎË AÚ¯·ÈÔÏfiÁÔ˜

¶ÂÚ›ÏË„Ë ™ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ·˘Ù‹, Ô˘ ·ÔÙÂÏ› Ì›· ÚÒÙË ·fiÂÈÚ· ÌÂϤÙ˘, ÂÍÂÙ¿˙ÂÙ·È Ô ÙÚfiÔ˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ Ù˘ ¿Ì˘Ó·˜ ÛÙË ¡fiÙÈ· §·ÎˆÓ›·, ·fi ÙÔ˘˜ µ˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ ¤ˆ˜ Î·È ÙËÓ ∆Ô˘ÚÎÔÎÚ·Ù›·. π‰È·›ÙÂÚÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙÔ ‰›ÎÙ˘Ô ∫¿ÛÙÚˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡¯ıËΠÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹, Ì ÛÎÔfi ÙËÓ ÂÓ›Û¯˘ÛË Ù˘ ¿Ì˘Ó·˜ ·˘Ù‹˜. ™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, ÂÍÂÙ¿˙ÂÙ·È Ë ¿Ì˘Ó· Ù˘ ¯ÂÚÛÔÓ‹ÛÔ˘ Ù˘ ª¿Ó˘ Î·È ‰›ÓÔÓÙ·È ÁÂÓÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· Ù· ∫¿ÛÙÚ· ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÙÚ›· ·fi Ù· ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ· Ô¯˘ÚˆÌ·ÙÈο Û‡ÓÔÏ· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜: Ù· ∫¿ÛÙÚ· Ù˘ µ·Ú‰Ô‡ÓÈ·˜ ‹ ª·Ú‰Ô‡ÓÈ·˜, Ù˘ ∫ÂÏÂÊ¿˜ Î·È ÙÔ˘ ¶·ÛÛ·‚¿. ∏ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ˜ ·ÔÙÂÏ› ÌÈ· ÁˆÁÚ·ÊÈ΋ ÂÚÈÔ¯‹ fiÔ˘ Û˘Ó‰˘¿˙ÔÓÙ·È ·ÚÌÔÓÈο Ô ÏÔ‡ÙÔ˜ ÙÔ˘ Ê˘ÛÈÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Ì ·˘ÙfiÓ ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÌÓËÌ›ˆÓ. ∂ȉÈÎfiÙÂÚ· ÛÙÔ ÓÔÌfi §·ÎˆÓ›·˜ ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÌÂÁ¿Ï˜ Ô¯˘ÚˆÌ·ÙÈΤ˜ ηٷÛ΢¤˜ Ô˘ ¤·ÈÍ·Ó ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ·Ó fi¯È Î·È ·ÔÊ·ÛÈÛÙÈÎfi ÚfiÏÔ ·fi ÙÔ˘˜ µ˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜. ∂ÈϤÔÓ ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó Î·È ·ÍÈfiÏÔÁ· ‰Â›ÁÌ·Ù· Ù˘ Ô¯˘ÚˆÌ·ÙÈ΋˜ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋˜ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘˜ ¤ˆ˜ Î·È Û‹ÌÂÚ·. ∆Ș Ú›˙˜ Ù˘ Ϥ͢ οÛÙÚÔ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ì ÛÙË Ï·ÙÈÓÈ΋ ÁÏÒÛÛ·, Î·È Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÛÙË Ï¤ÍË castrum, Ô˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ Ô¯˘Úfi. √È Î·Ù·Û΢¤˜ ÏÔÈfiÓ Ô˘ ›¯·Ó ·Ì˘ÓÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Î·È ¯Ú‹ÛË ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ‹Û·Ó ·˘Ù¤˜ Ô˘ Î·È Û‹ÌÂÚ· ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì οÛÙÚ·, ηÛÙÚÈ¿, ηÛÙÚ¿ÎÈ·, ηÛÙ¤ÏÏÈ·. ∏ ›‰Ú˘ÛË ÙˆÓ Î¿ÛÙÚˆÓ Ì ÙËÓ ÌÔÚÊ‹ Ô˘ ÛÒ˙ÂÙ·È Û‹ÌÂÚ· ·Ú·ÙËÚÂ›Ù·È Û ٤ÛÛÂÚȘ ΢ڛˆ˜ ÈÛÙÔÚÈΤ˜ ÂÚÈfi‰Ô˘˜: ÛÙÔ˘˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜, ÛÙË ºÚ·ÁÎÔÎÚ·Ù›·, ÛÙËÓ ∂ÓÂÙÔÎÚ·Ù›· Î·È ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÛÙËÓ ∆Ô˘ÚÎÔÎÚ·Ù›·. ™ÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ fiÏÂȘ-οÛÙÚ· ΢Úȷگ› ÙÔ ·›ÙËÌ· ÁÈ· ·ÛÊ¿ÏÂÈ·, ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È ÂÈϤÁÔÓÙ·È ı¤ÛÂȘ Ê˘ÛÈο Ô¯˘Ú¤˜. µ·ÛÈ΋ ̤ÚÈÌÓ· ·Ú·Ì¤ÓÂÈ Ë ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË fiÛÈÌÔ˘ ÓÂÚÔ‡, Ë ÔÔ›· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ¿ÌÂÛ· Î·È Ì ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ·ÓÙÔ¯‹˜ Û ̷ÎÚÔ¯ÚfiÓȘ ÔÏÈÔÚ˘. ∏ ÁÂÈÙÓ›·ÛË Ì ‡ÊÔÚ˜ ηÏÏÈÂÚÁ‹ÛÈ̘ ÂÎÙ¿ÛÂȘ, Ô˘ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÛÙËÓ fiÏË ÙÔÓ ··Ú·›ÙËÙÔ ˙ˆÙÈÎfi Ù˘ ¯ÒÚÔ, ·ÔÙÂÏ› ÂÍ›ÛÔ˘ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ Ù˘ ı¤Û˘. ∏ ‡·ÚÍË, ·ÎfiÌË, Ï·ÙÔÌ›Ԣ Î·È ‰¿ÛÔ˘˜, ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÌ‹ıÂÈ· Ï›ıˆÓ Î·È Í˘Ï›·˜, ‰È¢ÎÔχÓÂÈ ÙËÓ ·ÓÔÈÎÔ‰fiÌËÛË. ∆· οÛÙÚ· ÙˆÓ ÌÂ۷ȈÓÈÎÒÓ ¯ÚfiÓˆÓ ·ÔÙÂÏÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙÔ Ù›¯Ô˜, ÙÔÓ Î‡ÚÈÔ


124

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

‡ÚÁÔ Î·È ÙËÓ Î·ÙÔÈΛ· ÙÔ˘ ¿Ú¯ÔÓÙ·, ÂÓÒ Û˘¯Ó¿ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘˜ Û˘Ó·ÓÙÒÓÙ·È Î·È ¿ÏÏ· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ÔÈ΋̷ٷ (·Ôı‹Î˜, ¯ÒÚÔÈ ÛÙÚ·ÙˆÓÈÛÌÔ‡, ÂÎÎÏËۛ˜). ∆· Ù›¯Ë ÚÔÛٷهÔÓÙ·Ó ·fi ÔÏÏÔ‡˜ ‡ÚÁÔ˘˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ‹Ù·Ó „ËÏfiÙÂÚÔÈ ·fi Ù· Ù›¯Ë Î·È ÂÍ›¯·Ó ·fi ·˘Ù¿. ∫·Ù¿ Ì‹ÎÔ˜ ÙˆÓ ÙÂȯÒÓ Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·Ó Â¿ÏÍÂȘ ÔÈ Ôԛ˜ ›¯·Ó Û˘Ó‹ıˆ˜ ÔÚÈ˙fiÓÙÈ· ·fiÏËÍË. ™ÙÔ ¿¯Ô˜ ÙÔ˘ Ù›¯Ô˘˜ ·ÓÔ›ÁÔÓÙ·Ó ÔÏÂÌÔı˘Ú›‰Â˜, ˙ÂÌ·Ù›ÛÙÚ˜, ÂÙÚÔÊ¿ÁÔÈ, ηÓÔÓÈÔı˘Ú›‰Â˜, ÛÙÔȯ›· Ô˘ ÂÓ›Û¯˘·Ó ÙËÓ ¿Ì˘Ó· ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ÙÔ˘ οÛÙÚÔ˘. ∫·Ù¿ Ì‹ÎÔ˜ ÙˆÓ Â¿ÏÍÂˆÓ Î·Ù·Û΢·˙fiÙ·Ó Ô ÂÚ›‰ÚÔÌÔ˜, ÛÙÂÓfi˜ ‰È¿‰ÚÔÌÔ˜, Ô˘ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈ˙ ÙËÓ ¿ÓÂÙË Î˘ÎÏÔÊÔÚ›· ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙȈÙÒÓ ¿Óˆ ÛÙ· Ù›¯Ë, ÙËÓ Â‡ÎÔÏË ÚfiÛ‚·Û‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ˘˜ ‡ÚÁÔ˘˜ ·ÏÏ¿ Î·È ¯ÒÚÔ ÁÈ· ÙËÓ ·Ú¿Ù·Í‹ ÙÔ˘˜ Û ÂÚ›Ô‰Ô ÔϤÌÔ˘. ªÂÚÈΤ˜ ÊÔÚ¤˜ Î·È ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· ÙÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ηٷÛ΢¿˙ÔÓÙ·Ó Î·È ‰ÈÏ¿ Ù›¯Ë. ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ·˘Ù‹ ¤Íˆ ·fi ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ Ù›¯Ô˜ ÎÙÈ˙fiÙ·Ó Î·È ¤Ó· ÚÔÙ›¯ÈÛÌ·, ‰ËÏ·‰‹ ¤Ó· ¯·ÌËÏfiÙÂÚÔ Ù›¯Ô˜ ÁÈ· Ó· ÚÔÛٷهÂÈ ÙÔ Î‡ÚÈÔ Ù›¯Ô˜ ·fi ÙȘ ‚ÔϤ˜ ÙˆÓ Â¯ıÚÒÓ. ªÂٷ͇ ÙÔ˘ Ù›¯Ô˘˜ Î·È ÙÔ˘ ÚÔÙÂȯ›ÛÌ·ÙÔ˜ ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·Ó Ô ÏËı˘ÛÌfi˜ ·fi ÙËÓ ‡·ÈıÚÔ Ô˘ η٤Ê¢Á ÂΛ ÁÈ· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·ÛÊ¿ÏÂÈ·, ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô Î·È ·Ó¤ıÂÙ·Ó Û˘Ó‹ıˆ˜ Î·È ÙËÓ ˘ÂÚ¿ÛÈÛË ÙÔ˘ Ù›¯Ô˘˜. °‡Úˆ ·fi ÙÔ ÚÔÙ›¯ÈÛÌ· ηٷÛ΢·˙fiÙ·Ó Ì›· ‚·ıÈ¿ Ù¿ÊÚÔ˜, Ë ‰ÈÒÚ˘¯· ‹ ÊfiÛÛ·, Ì 19-20 ̤ÙÚ· Ï¿ÙÔ˜ Î·È ‚¿ıÔ˜ ›ÛÔ ‹ Î·È Ï›ÁÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ·fi Ù· ıÂ̤ÏÈ· ÙÔ˘ Ù›¯Ô˘˜, ÒÛÙ «›Ó· ˘ÔÁ›Ԣ˜ Ù·˜ ÂÈ‚Ô˘Ï¿˜ ÔÈÂ›Ó Âı¤ÏÔÓÙ˜ ÔÈ ÔϤÌÈÔÈ, ÂÂȉ¿Ó ÙËÓ ‰ÈÒÚ˘¯·Ó Êı¿ÛˆÛÈÓ, ·Ó·Î·Ï˘ÙfiÌÂÓÔÈ ‰ÈÂϤÁ¯ˆÓÙ·È». √È ‡Ï˜ ÙÔ˘ οÛÙÚÔ˘, ηٷÛ΢·Ṳ̂Ó˜ ·fi ¯ÔÓÙÚ¿ ͇Ϸ Î·È ÂÂӉ‰˘Ì¤Ó˜ Ì ۛ‰ÂÚÔ ‹ ¯·ÏÎfi, ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·Ó ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ‡ÚÁˆÓ Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙȘ ÂÛÔ¯¤˜ Ô˘ Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·Ó, Ì ٤ÙÔÈÔ ÙÚfiÔ ÒÛÙ «Ô˘¯ Ôڈ̤ӷ˜ ÙÔȘ ÔÏÂÌ›ÔȘ, ·ÏÏ’ fiÈÛıÂÓ ‰È·Ï·Óı·ÓÔ‡Û·˜». ◊Ù·Ó Û˘Ó‹ıˆ˜ ÌÈÎÚÒÓ ‰È·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÁÈ· Ó· ÂÌÔ‰›˙ÂÙ·È Ë Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡ ÛÙÚ·ÙȈÙÒÓ ÌÚÔÛÙ¿ ·fi ·˘Ù¤˜, ÂÊfiÛÔÓ ıˆÚÂ›Ù·È ÙÔ Â˘·ı¤ÛÙÂÚÔ ÛËÌÂ›Ô Ù˘ Ô¯‡ÚˆÛ˘. ™˘¯Ó¿ ηٷÛ΢¿˙ÔÓÙ·Ó ÛÙÔ ÈÛfiÁÂÈÔ ‡ÚÁÔ˘ ‹ ·Ó¿ÌÂÛ· ·fi ‰‡Ô ‡ÚÁÔ˘˜, ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ÚfiÛıÂÙË ÂÓ›Û¯˘Û‹ ÙÔ˘˜. ªÂ ͯˆÚÈÛÙ‹ ÚÔÛÔ¯‹ ηٷÛ΢¿˙ÔÓÙ·Ó ÔÈ ‡ÚÁÔÈ ÛÙ· Ù›¯Ë. √È ‡ÚÁÔÈ ·˘ÙÔ› ‹Û·Ó Â͈ÙÂÚÈο ÙÂÙÚ¿ÁˆÓÔÈ, ÂÍ·ÁˆÓÈÎÔ›, ËÌÈ΢ÎÏÈÎÔ› ‹ ÛÙÚÔÁÁ˘ÏÔ› Î·È ÂÛˆÙÂÚÈο ΢ÎÏÈÎÔ›. ∫·ı¤Ó·˜ ·fi ·˘ÙÔ‡˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Û ¤Ó· ·˘ÙÔÙÂϤ˜ ÎÙ›ÛÌ·, Ì ȉȷ›ÙÂÚË Â›ÛÔ‰Ô ÚÔ˜ ·˘Ùfi ÌfiÓÔ ·fi ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ù˘ fiÏ˘ Î·È fi¯È ·fi ÙȘ Â¿ÏÍÂȘ, ÒÛÙ ӷ ‰È·ÙËÚ‹ÛÂÈ ÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙ·Û‹ ÙÔ˘ ·ÎfiÌË Î·È ·Ó Ô Â¯ıÚfi˜ ηٷϿ‚ÂÈ Â͈ÙÂÚÈο ÙÔ Ù›¯Ô˜ Î·È ÙÂÏÈο ÂÈÛ¯ˆÚ‹ÛÂÈ ÛÙËÓ fiÏË. ™˘Ìϋڈ̷ οı οÛÙÚÔ˘ ‹Ù·Ó Î·È ÔÈ ‰ÂÍ·ÌÂÓ¤˜ ÓÂÚÔ‡, ÔÈ ÎÈÓÛÙ¤ÚÓ˜, ÔÈ ·Ôı‹Î˜ ÙÚÔÊ›ÌˆÓ Î·È ÂÊÔ‰›ˆÓ ·ÏÏ¿ Î·È ÔÈ ÔÏÂÌÈΤ˜ Ì˯·Ó¤˜. ∆ËÓ Ê‡Ï·ÍË ÙˆÓ Î¿ÛÙÚˆÓ ÂÈÊÔÚÙ›˙ÔÓÙ·Ó ÂȉÈο ÛÙÚ·Ù‡̷ٷ, ÔÈ Î·ÛÙÚ‹ÓÛÈÔÈ ‹ ηÛÙÂÏÏÈ·ÓÔ› ‹ Ù˙¿ÎˆÓ˜. ∂ÈÎÂÊ·Ï‹˜ ÙÔ˘˜ ‹Ù·Ó Ô ÊÚÔ‡Ú·¯Ô˜, ‰ËÏ·‰‹ Ô ÚÔηı‹ÌÂÓÔ˜ ÙÔ˘ οÛÙÚÔ˘ ‹ ηÛÙÚÔÊ‡Ï·Í ‹ ηÛÙÂÏÏ¿ÓÔ˜. ∆ËÓ Â›‚ÏÂ„Ë Î·È ÙËÓ Â˘ı‡ÓË Ù˘ Û˘ÓÙ‹ÚËÛ˘ ÙˆÓ Î¿ÛÙÚˆÓ ÌÈ·˜ ÁˆÁÚ·ÊÈ΋˜ ÂÚÈÔ¯‹˜, ›¯Â Ô ÛÙÚ·ÙËÁfi˜ ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ ‰È· ÙÔ˘ ‰Ô̤ÛÙÈÎÔ˘ ÙˆÓ ÙÂȯ¤ˆÓ.


H AªÀ¡∞ ™∆∏ NOTIA §∞∫ø¡π∞: T∞ K∞™∆ƒ∞ B∞ƒ¢√À¡π∞™, ¶∞™™∞µ∞, K∂§∂º∞™

125

∞˘ÛÙËÚfiÙ·ÙÔÈ ÓfiÌÔÈ ÚÔÛٿ٢·Ó Ù· Ù›¯Ë ·fi ‚·Ó‰·ÏÈÛÌÔ‡˜ ‹ ¿ÏϘ «ÂÂÌ‚¿ÛÂȘ», Ù· ÔÔ›· Û˘ÁηٷϤÁÔÓÙ·Ó ÛÙ· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· «ı›Ԣ ‰Èη›Ô˘, ˆ˜ ÂÌ„‡¯ˆÓ Î·È ·„‡¯ˆÓ Ê˘Ï·ÎÙÈο». ŒÙÛÈ ·˘Ùfi˜ Ô˘ ı· ÙÚ˘Ô‡Û ÙÔ Ù›¯Ô˜ «‹ ‚¿ÚÔ˜ ÂÈı›˜, ‹ Û˘Ó¿ÙˆÓ ÔÛ‹ÙÈÔÓ, ‹ ·Ó·‚·›ÓˆÓ Î·È ÂÍÂÚ¯fiÌÂÓÔ˜ ‰È’ ·˘ÙÔ‡ Î·È ÌË ‰È· Ù˘ fiÚÙ˘»ÙÈ̈ÚÔ‡ÓÙ·Ó Ì ı¿Ó·ÙÔ, ÂÓÒ Ô ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎfi˜ Ô˘ ı· ˉԇÛ ÙËÓ Ù¿ÊÚÔ ı· ·ÔÙ·ÛÛfiÙ·Ó ·fi ÙȘ Ù¿ÍÂȘ ÙÔ˘ ÛÙÚ·Ù‡̷ÙÔ˜. ∆· οÛÙÚ·, ÂÎÙfi˜ ÙˆÓ ˘ÔÏÔ›ˆÓ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎÒÓ ÙÔ˘˜, Â›Ó·È Î˘Ú›ˆ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈο ÎÙ‹ÚÈ·. £· Ú¤ÂÈ ÏÔÈfiÓ ‹ Ó· ÂÍÂÏȯıÔ‡Ó Î·È Ó· Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ·Ó¿ÁΘ Ô˘ ÁÂÓÓ¿ Ë ·ÏÏ·Á‹ ÙˆÓ ÔÏÂÌÈÎÒÓ Ù¯ÓÈÎÒÓ ‹ Ó· ηٷÛÙÚ·ÊÔ‡Ó. ∞˘Ùfi ÙÔ ·Ó·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ Ù˘ ÂÈ‚›ˆÛ‹˜ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È Ô ‚·ÛÈÎfi˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ·˜ Ô˘ ÚÔοÏÂÛ ÙȘ ÚÔÛı‹Î˜, ÌÂÙ·ÙÚÔ¤˜ ‹ Î·È ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙ· Ô¯˘ÚˆÌ·ÙÈο Û˘ÁÎÚÔÙ‹Ì·Ù· fiÏˆÓ ÙˆÓ ÂÔ¯ÒÓ. øÛÙfiÛÔ, Ù· οÛÙÚ· Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ, Û ÌÈ· ÂÚÈÔ¯‹ Ô˘ ‰¤¯ıËΠÔÏÏÔ‡˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÂȉÚÔÌ›˜, ‰ÂÓ ı· ¤ÚÂ ӷ ÂÍÂÙ¿˙ÔÓÙ·È ˆ˜ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· Û‡ÓÔÏ· ·ÏÏ¿ ¿ÓÙÔÙ ÛÂ Û˘Ó¿ÚÙËÛË Ì ¿ÏÏ· οÛÙÚ· ‹ Î·È ÔÈÎÈÛÌÔ‡˜, ηıÒ˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÔÏϤ˜ Î·È ÔÈΛϘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜. ŒÙÛÈ, ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ù˘ §·Î‰·ÈÌÔÓ›·˜, ÎÙ›˙ÔÓÙ·È ÁÈ· Ó· ÂϤÁ¯Ô˘Ó ÈÛ¯˘Ú¿ ÂÚ¿ÛÌ·Ù· ‹ ÙȘ ÂÈÛfi‰Ô˘˜ Û Ó¢ڷÏÁÈ΋˜ ÛËÌ·Û›·˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ (ÂÚ¿ÛÌ·Ù· ∆·¸Á¤ÙÔ˘, ª¿ÓË), ·ÏÏ¿ Î·È Ù· ‰¿ÊË Ù˘ ·Ú·ÁˆÁÈ΋˜ Á˘, ÚÔÛʤÚÔÓÙ·˜ ·ÛÊ¿ÏÂÈ· ÛÙÔ˘˜ ÏËı˘ÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘˜ (™¿ÚÙË), ÁÈ· Ó· ÚÔÛٷهÛÔ˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈο ÏÈÌ¿ÓÈ· (ªÔÓÂÌ‚·Û›·, ¶fiÚÙÔ ∫¿ÁÈÔ, √›Ù˘ÏÔ) ‹ Î·È ÁÈ· Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÔ˘Ó ÙËÓ ·ÚfiÛÎÔÙË ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Î·È ÂχıÂÚË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ÙˆÓ ÂÌÔÚÂ˘Ì¿ÙˆÓ ·fi Î·È ÚÔ˜ ·˘Ù¿ (ªÔÓÂÌ‚·Û›·). ™Â ÌÈ· ÂÚÈÔ¯‹ Ì ·ÓÂÙ˘Á̤ӷ ÏÈÌ¿ÓÈ·, Ô˘ ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó ÛËÌ·ÓÙÈο ΤÓÙÚ· ÙÔ˘ ‰È·ÌÂÙ·ÎÔÌÈÛÙÈÎÔ‡ ÂÌÔÚ›Ô˘ ÛÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ, Ë Î·Ù·Û΢‹ οÛÙÚˆÓ Û ÂÈÏÂÁ̤ӷ ÛËÌ›· ÎÚ›ıËΠÂÈÙ·ÎÙÈ΋. øÛÙfiÛÔ, Î·È ÂÓÒ ıˆÚËÙÈο οÙÈ Ù¤ÙÔÈÔ Ê·›ÓÂÙ·È ·Ïfi, ÛÙËÓ Ú¿ÍË Á›ÓÂÙ·È ÂÚ›ÏÔÎÔ, ηıÒ˜ ı· ¤ÚÂ ӷ ηٷÛ΢·ÛÙ› ¤Ó· ‰›ÎÙ˘Ô Î¿ÛÙÚˆÓ ÒÛÙ ӷ ÌËÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·ÔÌÔӈ̤ӷ Î·È ÁÈ’ ·˘Ùfi ¢ÚfiÛ‚ÏËÙ· οÛÙÚ·, ·ÏÏ¿ ÙÔ ¤Ó· Ó· ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙÔ ¿ÏÏÔ Û ÂÚ›ÙˆÛË Â›ıÂÛ˘. ŒÙÛÈ ÏÔÈfiÓ Î·È ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÚÔÛٷ٢ıÔ‡Ó Ù· ÂÚ¿ÛÌ·Ù· Ô˘ Ô‰ËÁÔ‡Û·Ó Û ÂÚÈÔ¯¤˜ fiˆ˜ Ë ª¿ÓË, ‰ÂÓ ¤Êı·ÓÂ Ë Î·Ù·Û΢‹ ÂÓfi˜ ÌfiÓÔ Î¿ÛÙÚÔ˘ ·ÏÏ¿ ÂÓfi˜ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ¿Ì˘Ó·˜ Î·È ÂÍfiÓÙˆÛ˘ ÙˆÓ Â¯ıÚÒÓ. ŒÚÂ ÏÔÈfiÓ ÛÙËÓ ·Ú¯‹ Î·È ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙˆÓ ÂÈÛfi‰ˆÓ ÚÔ˜ ÙË ¯ÂÚÛfiÓËÛÔ Ù˘ ª¿Ó˘ Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÈÛ¯˘ÚÔ› ı‡Ï·Î˜ ·ÓÙ›ÛÙ·Û˘, Ô˘ ı· ·Ó¤ÎÔÙ·Ó ÙËÓ ÔÚÌ‹ ÙˆÓ Â›‰ÔÍˆÓ Î·Ù·ÎÙËÙÒÓ. °È· ÙÔ ÛÎÔfi ·˘Ùfi ȉڇıËÎ·Ó Û η›ÚÈ· ÛËÌ›· οÛÙÚ· fiˆ˜ Ù˘ µ·Ú‰Ô‡ÓÈ·˜, ÙÔ˘ ¶·ÛÛ·‚¿ Î·È Ù˘ ∫ÂÏÂÊ¿˜, Ô˘ ·Ó Î·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ¯ÚÔÓÔÏÔÁÈΤ˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜, ¤·ÈÍ·Ó ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜, ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ô˘ Û˘Ó˘‹Ú¯·Ó. ∆· ÛÙÔȯ›· Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Â‰Ò Â›Ó·È ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ·Ú·Ù‹ÚËÛ˘ Î·È ÌÂϤÙ˘ ÙˆÓ Û¯ÂÙÈÎÒÓ ËÁÒÓ Î·È Ù˘ ˘¿Ú¯Ô˘Û·˜ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·˜ Î·È ÛÎÔfi ÙÔ˘˜ ¤¯Ô˘Ó Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó Ì›· ÁÂÓÈ΋ ÂÈÎfiÓ· ÁÈ· Ù· ÌÓËÌ›· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ Ì·˜ Ô˘ Â›Ó·È ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÁÓˆÛÙ¿ ·ÏÏ¿ ÙÔ ›‰ÈÔ ÁÔËÙ¢ÙÈο Ì ÂΛӷ Ù˘ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈ΋˜ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋˜, ·ÎfiÌ· ÎÈ ·Ó ÎÙ›ÛÙËÎ·Ó ÁÈ· Ó· Â͢ËÚÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ·Ó¿ÁΘ Ù˘ ¿ÁÚÈ·˜ Ù¤¯Ó˘ ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘.


126

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

∫¿ÛÙÚÔ µ·Ú‰Ô‡ÓÈ·˜ ∆Ô Î¿ÛÙÚÔ Â›Ó·È ÎÙÈṲ̂ÓÔ Û ‚Ú·¯Ò‰Ë ÙÔÔıÂÛ›· Ôχ ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi ÕÁÈÔ˜ ¡ÈÎfiÏ·Ô˜, ΢ÚÈ·Ú¯ÒÓÙ·˜ ÛÙÔÓ Î¿ÌÔ Î·È ÂȂϤÔÓÙ·˜ Ù· ÂÚ¿ÛÌ·Ù· ÚÔ˜ ÙË ª¿ÓË. ∏ ÂÚÈÔ¯‹ ÂÁηٿÛÙ·Û‹˜ ÙÔ˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙËÓ ÔÚ›· Ù˘ ‰È·‰ÚÔÌ‹˜ «ªÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ ¶·Ó·ÁÈ¿˜ (∫·Ï·Ì¿Ù·) - °ÎÈÛÙ¤ÚÓ· - ™ÙÔ‡· - ∫·ÛÙ¿ÓÈ· - °‡ıÂÈÔ». ∏ ∫·Ï·Ì¿Ù· Î·È ÙÔ °‡ıÂÈÔ Â›Ó·È Ù· ÎÔÓÙÈÓfiÙÂÚ· Û ·˘Ùfi ÏÈÌ¿ÓÈ· ÌÂÙ·ÊÔÚÒÓ Î·È ·ÓÂÊԉȷÛÌÔ‡, ·Ó Î·È Ù· ηχÙÂÚ· Â›Ó·È ÙÔ˘ ¶fiÚÙÔ ∫¿ÁÈÔ ÛÙ· ·Ó·ÙÔÏÈο Î·È ÙÔ˘ §ÈÌÂÓ›Ô˘ ÛÙÔÓ ÎfiÏÔ ÙÔ˘ √ÈÙ‡ÏÔ˘, ÛÙ· ‰˘ÙÈο. ∏ ı¤ÛË ¿Óˆ ÛÙËÓ ÔÔ›· ¤¯ÂÈ ÎÙÈÛÙ› ÙÔ Î¿ÛÙÚÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÙ·È ·fi ·fiÙÔÌÔ˘˜ ‚Ú¿¯Ô˘˜ ÛÙȘ ÙÚÂȘ Ï¢ڤ˜. ™‹ÌÂÚ· ·Ú¿ ÙÔ˘˜ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎÔ‡˜ ηı·ÚÈÛÌÔ‡˜ ‚Ï¿ÛÙËÛË Î·Ù¤¯ÂÈ ÌÂÁ¿ÏÔ ÙÌ‹Ì· ÙÔ˘, ˆÛÙfiÛÔ, Ù· ·ÚÈ· ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ∫¿ÛÙÚÔ˘, ÎÙÈṲ̂ÓÔ˘ ÛÙÔ „ËÏfiÙÂÚÔ ÛËÌ›Ô, ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ·¯Ó¿. ∆· ÂÚ›È· ÙˆÓ ÔÈÎÔ‰ÔÌËÌ¿ÙˆÓ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ‰È·ÛÎÔÚÈṲ̂ӷ ÛÙÔÓ ˘fiÏÔÈÔ ¯ÒÚÔ, ÂÓÒ ·ÚÎÂÙ¿ ·fi ·˘Ù¿ Ê·›ÓÔÓÙ·È ÈÔ ÚfiÛÊ·Ù· ·fi ·˘Ù¿ ÙÔ˘ ‡ÚÁÔ˘-Î·Ù·Ê˘Á›Ô˘ (donjon). ∏ ÚfiÛ‚·ÛË ÛÙÔ Î¿ÛÙÚÔ Á›ÓÂÙ·È ·fi Ù· ·Ó·ÙÔÏÈο, fiÔ˘ ̤ۈ ÂÓfi˜ ·fiÙÔÌÔ˘, ÎÂÎÏÈ̤ÓÔ˘ ÂÈ¤‰Ô˘ Ô ÂÈÛΤÙ˘ ÊÙ¿ÓÂÈ Û ̛· ·Ï‹ ÙÔً͈ ›ÛÔ‰Ô Î·È Ô‰ËÁÂ›Ù·È ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘ Û˘ÁÎÚÔÙ‹Ì·ÙÔ˜. ∂͈ÙÂÚÈο, ÛÙ· ‚fiÚÂÈ· Ù˘ ‡Ï˘ Î·È Û Â·Ê‹ Ì ÙËÓ Ú¿Ì·, ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ¤Ó·˜ ÙÚ›Ï¢ÚÔ˜ ¯·ÌËÏfi˜ ‡ÚÁÔ˜ ÙÔ ·ÓÒÙÂÚÔ ÙÌ‹Ì· ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ·ÔÙÂÏ› ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚË ÚÔÛı‹ÎË. ∫·Ù¿ ÙËÓ Â›ÛÔ‰Ô ÙÔ˘ ÂÈÛΤÙË ·fi ÙË ı‡Ú· ¤Ó· ÙfiÍÔ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙÔÓ ÂÚ›‰ÚÔÌÔ ‹ ¤Ó· ·ÓÒÙÂÚÔ Â›‰Ô. ¶›Ûˆ ·fi ·˘Ùfi ˘¿Ú¯ÂÈ ¤Ó· ‰ˆÌ¿ÙÈÔ, ÙÂÙÚ·ÁˆÓÈ΋˜ οÙԄ˘, Ô˘ Û˘Ó‰ÂfiÙ·Ó Èı·Ófiٷٷ Ì ¤Ó· ¿ÏÏÔ ÛÙ· ÓfiÙÈ·. ™Ù· ·Ó·ÙÔÏÈο ÙÔ˘, ˘ÔÏ›ÌÌ·Ù· ÙÔ›¯ˆÓ ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó ÙËÓ ı¤ÛË ÌÈ·˜ ‰Â‡ÙÂÚ˘ Ê˘Ï·Á̤Ó˘ ı‡Ú·˜. ∆Ô ˘ÊÈÛÙ¿ÌÂÓÔ Û˘ÁÎÚfiÙËÌ· ΢ÚÈ·Ú¯Â›Ù·È ·fi ¤Ó·Ó ÙÂÙÚ¿ÁˆÓÔ ‡ÚÁÔ, Ô ÔÔ›Ô˜ ÂÈÛÙ¤ÊÂÙ·È Ì Â¿ÏÍÂȘ Î·È ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi ÙÚ›· ÎÙ›ÛÌ·Ù·. ª›· ÛÎÔ˘Úfi¯ÚˆÌË, ÏÈıfiÎÙÈÛÙË ÏÂ˘Ú¿ ¤¯ÂÈ ÚÔÛÙÂı› ÛÙË ‚¿ÛË Ù˘ ÓÔÙÈÔ·Ó·ÙÔÏÈ΋˜ fi„˘ ÙÔ˘ ‡ÚÁÔ˘. ∆· ÎÙ›ÛÌ·Ù· ÙÚÈÁ‡Úˆ ·fi ÙÔÓ ‡ÚÁÔ-ηٷʇÁÈÔ (donjon) ¤¯Ô˘Ó ÂÈÛfi‰Ô˘˜ ·Ú¿ÏÏËϘ Ì ÙË ‚ÔÚÂÈÔ·Ó·ÙÔÏÈ΋ fi„Ë ÙÔ˘ ‡ÚÁÔ˘. √‰ËÁÔ‡Ó Û ¤Ó· ‰ÈÒÚÔÊÔ ÎÙ›ÛÌ· Ì Â¿ÏÍÂȘ, ÛÙ· ‚ÔÚÂÈÔ‰˘ÙÈο ÙÔ˘ ‡ÚÁÔ˘, ÛÙÔ Î·ÙÒÙÂÚÔ ÛËÌÂ›Ô ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ Ì›· ÛÙ¤ÚÓ·. ¶›Ûˆ ·fi ·˘Ùfi ÙÔ ÎÙ‹ÚÈÔ Î·È ÂÚ›Ô˘ 4 ̤ÙÚ· ¯·ÌËÏfiÙÂÚ· ·fi ·˘Ùfi, ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ¤Ó· ÙÚ›ÙÔ ÎÙ›ÛÌ·, Ô˘ ·Ó‹ÎÂÈ ÛÙÔ Û˘ÁÎÚfiÙËÌ· ÙÔ˘ ‡ÚÁÔ˘-Î·Ù·Ê˘Á›Ô˘ (donjon). ™ÙÔ ‚ÔÚÂÈÔ·Ó·ÙÔÏÈÎfi ÙÔ›¯Ô ÙÔ˘ ÎÙËÚ›Ô˘ ·ÓÔ›ÁÂÙ·È Ì›· ÌÈÎÚ‹ fiÚÙ·. ∫¿Ùˆ ·fi ÙÔÓ ‡ÚÁÔ-ηٷʇÁÈÔ (donjon), Î·È ÚÔ˜ Ù· ·Ó·ÙÔÏÈÎfi ¿ÎÚÔ Ù˘ ı¤Û˘, ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ›¯ÓË ÌÈ·˜ ·ÎfiÌË Ê˘Ï·ÛÛfiÌÂÓ˘ ÂÈÛfi‰Ô˘. ŒÓ· ÎÂÎÏÈ̤ÓÔ Â›Â‰Ô Î·Ù‚·›ÓÂÈ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÙÔ›¯ˆÓ Ô˘ Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È ·fi ‰‡Ô Û˘ÓÔÚ‡ÔÓÙ· ÎÙ›ÛÌ·Ù· Î·È ÂÚÓ¿ ·Ó¿ÌÂÛ· ·fi Ù· ÂÚ›È· Ù˘ ıÔÏÔÛΤ·ÛÙ˘ ‡Ï˘. ∞˘Ùfi ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÛËÌ·ÙÔ‰ÔÙ‹ÛÂÈ ÙËÓ ·Ó·ÙÔÏÈ΋ Â¤ÎÙ·ÛË ÌÈ·˜ Â͈ÙÂÚÈ΋˜ ·˘Ï‹˜, Ë


H AªÀ¡∞ ™∆∏ NOTIA §∞∫ø¡π∞: T∞ K∞™∆ƒ∞ B∞ƒ¢√À¡π∞™, ¶∞™™∞µ∞, K∂§∂º∞™

127

ÓÔÙÈÔ‰˘ÙÈ΋ ÏÂ˘Ú¿ Ù˘ ÔÔ›·˜ ÂϤÁ¯ÂÈ ÙËÓ Î‡ÚÈ· ›ÛÔ‰Ô ÙÔ˘ οÛÙÚÔ˘. √È ËÁ¤˜ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÚÒÈÌË ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ οÛÙÚÔ˘ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó Ôχ Ï›ÁË ‚Ô‹ıÂÈ·. °È’ ·˘Ùfi, Â¿Ó ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘Ì ӷ ¯ÚÔÓÔÏÔÁ‹ÛÔ˘Ì ÙËÓ ÂÁηٿÛÙ·ÛË Ù˘ µ·Ú‰Ô‡ÓÈ·˜, ı· Ú¤ÂÈ, Û’ ·˘Ùfi ÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ, Ó· Ô‰ËÁËıԇ̠΢ڛˆ˜ ·fi Ù· ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈο ÛÙÔȯ›·. ∏ ı¤ÛË ÂÁηٿÛÙ·Û˘ ÙÔ˘ οÛÙÚÔ˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÚÔÙ›ÓÂÈ Ì›· ¯ÚÔÓÔÏfiÁËÛË ÚÈÓ ·fi ÙÔÓ 15Ô ·ÈÒÓ·. ¶ÔÏÏÔ› ÌÂÏÂÙËÙ¤˜, Ì ‰Â‰Ô̤ÓÔ fiÙÈ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÂΛÓË Ù· οÛÙÚ· ›Ù ¯Ù›˙ÔÓÙ·Ó ÛÙËÓ ÎÔÚ˘Ê‹ ÏfiÊˆÓ Â›Ù ¯Ù›˙ÔÓÙ·Ó Î·Ù¿ Ù¤ÙÔÈÔ ÙÚfiÔ ÒÛÙ ӷ ÔÌÔÈ¿˙Ô˘Ó Ì ·˘ÙÔ‡˜, ıˆÚÔ‡Ó fiÙÈ ÙfiÙ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ¯ÚÔÓÔÏÔÁËı› Î·È ÙÔ Î¿ÛÙÚÔ Ù˘ µ·Ú‰Ô‡ÓÈ·˜.1 ∂ÈϤÔÓ, Ù· οÛÙÚ· Ô˘ ÎÙ›ÛÙËÎ·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ºÚ¿ÁÎÔ˘˜ ‚·ÚfiÓÔ˘˜ Ù˘ ∞¯·˝·˜ ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ 13Ô˘ ·ÈÒÓ· Â›Ó·È Ô¯˘ÚÒÛÂȘ ÛÙËÓ ÎÔÚ˘Ê‹ ÏfiʈÓ, Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡ÓÙ·È ·fi ¤Ó·Ó ÙÂÙÚ·ÁˆÓÈÎfi ÎÂÓÙÚÈÎfi ‡ÚÁÔ ‹ ‡ÚÁÔ-ηٷʇÁÈÔ (donjon) ÛÙÔ „ËÏfiÙÂÚÔ ÛËÌÂ›Ô ÙÔ˘ ‚Ú¿¯Ô˘, Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ÙÌ‹Ì· Ù˘ ·˘Ï‹˜ Ô˘ ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÈ. ∂›Û˘, ·ÍÈÔÛËÌ›ˆÙË Â›Ó·È Ë Û¯¤ÛË ÙˆÓ ÊÚ·ÁÎÈÎÒÓ Î¿ÛÙÚˆÓ Î·È ÙˆÓ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙˆÓ ¯ˆÚÈÒÓ, ηıÒ˜ Ù· οÛÙÚ· Û ÁÂÓÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌÂÌÔӈ̤ӷ Ô¯˘Ú¿, ·ÏÏ¿ ۯ‰fiÓ ¿ÓÙ· ÚÔÛÙ›ıÂÙ·È Û ·˘Ù¿ Î·È ¤Ó· ¯ˆÚÈfi. ∞Ó Ô ÂÚ›‚ÔÏfi˜ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ·ÚÎÂÙ¿ ¢ڇ¯ˆÚÔ˜ Ô ÏËı˘ÛÌfi˜ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÂÙ·È ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi.2 ∆Ô Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ ÎÙÈÛÌ¿ÙˆÓ Ì¤Û· Î·È ÚÔ˜ Ù· ‚ÔÚÂÈÔ·Ó·ÙÔÏÈο Ù˘ ·˘Ï‹˜ ÛÙË µ·Ú‰Ô‡ÓÈ· ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ¤Ó·Ó Ù¤ÙÔÈÔ ÔÈÎÈÛÌfi – ÌÈ· ·ÎfiÌ· ÔÌÔÈfiÙËÙ· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙË ÌÔÚÊ‹ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ οÛÙÚÔ˘ Î·È ÂÓfi˜ Ù˘ÈÎÔ‡ ÊÚ¿ÁÎÈÎÔ˘ οÛÙÚÔ˘ ÛÙËÓ ÎÔÚ˘Ê‹ ÏfiÊÔ˘. ∞˘Ù‹ Ë ÂÓÙ‡ˆÛË ÂÓÈÛ¯‡ÂÙ·È ·ÎfiÌË ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi ÙÔ Û¯Â‰›·ÛÌ· ÙÔ˘ ÎÙËÚ›Ô˘ Ù˘ ‡Ï˘, ÂÓfi˜ ·ÏÔ‡ ËÌÈ΢ÎÏÈÎÔ‡ ÙÔ͈ÙÔ‡ ·ÓÔ›ÁÌ·ÙÔ˜, Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÂ›Ù·È ·fi ¤Ó· ıÔÏÔÛÎÂ¤˜ ¤Ú·ÛÌ· Ô˘ Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ Ô‰ËÁ› Û ¤Ó· ·ÎfiÌË ¤Ú·ÛÌ· Û ۯ‹Ì· Á¿Ì·. Œ¯ÔÓÙ·˜ ÛÎÂÊÙ› ÙË ı¤ÛË Î·È ÙËÓ ÌÔÚÊ‹, ÔÈ Ù¯ÓÈΤ˜ Ù˘ ÙÔȯÔÔÈ›·˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·Ú¿ÁÔ˘Ó Ì›· ·ÎfiÌË ¤Ó‰ÂÈÍË Ù˘ ηٷÁˆÁ‹˜ Ù˘ µ·Ú‰Ô‡ÓÈ·˜. ™˘Ó·ÓÙԇ̠¤ÙÛÈ Ù‡Ô˘˜ ÙÔȯԉÔÌ‹˜ Ô˘ Â›Ó·È ‰ËψÙÈÎÔ› ÂÓfi˜ ‡ÊÔ˘˜ Ô˘ ··ÓÙ¿ ÛÙËÓ ÚÔ-ºÚ·ÁÎÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô, ¯ˆÚ›˜ ·˘Ùfi Ó· ·ÔÚÚ›ÙÂÈ ÙË ıˆڛ· fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËÎ·Ó ÂÚÈÛÙ·Ûȷο Î·È ·fi ÙÔ˘˜ ºÚ¿ÁÎÔ˘˜. ∂ÈϤÔÓ, ÌÈ· ÛËÌ·ÓÙÈ΋

1. Andrews, Kevin, Castles of the Morea, Princeton, New Jersey 1953: √ Kevin Andrews Â›Ó·È ·ÚÎÂÙ¿ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˜ Û ·˘Ùfi ÙÔ ÛËÌ›Ô: «…ÚÈÓ ·fi ÙÔÓ 15Ô ·ÈÒÓ· Ù· οÛÙÚ· ›Ù ÎÙ›˙ÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÎÔÚ˘Ê‹ ÂÓfi˜ ÏfiÊÔ˘ ›Ù ÎÙ›˙ÔÓÙ·È Î·Ù¿ Ù¤ÙÔÈÔ ÙÚfiÔ ÒÛÙ ӷ ÔÌÔÈ¿˙Ô˘Ó Ì ÏfiÊÔ, ‰›ÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÛÙÔ˘˜ ˘ÂÚ·ÛÈÛÙ¤˜ ÙÔ˘˜ Ó· Ú›ÍÔ˘Ó ‚ÚÔ¯‹ ‚ÂÏÒÓ ‹ οıÂÙˆÓ ‚ÔÏÒÓ ÛÙÔÓ ÂÈÙÈı¤ÌÂÓÔ Ô˘ ·ÁˆÓ›˙ÂÙ·È Ó· ÂÈÙÂı›…Ì ÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ˘ÚÔ‚ÔÏÈÎÔ‡ Ë ‚·ÛÈ΋ ÏÔÁÈ΋ ÙˆÓ Ô¯˘ÚÒÛÂˆÓ ·ÏÏ¿˙ÂÈ. ∏ ˘ÂÚÔ¯‹ Á›ÓÂÙ·È ÛÙfi¯Ô˜ ηٷÛÙÚÔÊ‹˜ ·fi ÊÏÔÁÔ‚fiÏ· fiÏ·». 2. Bon, A., La Moree Franque, Recherches historiques, topographiques et archéologiques, Paris 1969: √ Bon ÛÙ· Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ˘˜ Ô¯˘ÚÔ‡˜ ÔÈÎÈÛÌÔ‡˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ù· ·ÎfiÏÔ˘ı· «∞Ó ‰ÂÓ ÚfiÎÂÈÙ·È ·Ú¿ ÌÔÓ¿¯· ÁÈ· ¤Ó· ÌÈÎÚfi Ô¯˘Úfi ÛηÚʷψ̤ÓÔ Û ¤Ó· ÏÔÊ›ÛÎÔ, Ù· Û›ÙÈ· ÛÙÚÈÌÒ¯ÓÔÓÙ·Ó ‰›Ï· ÙÔ˘, ÛÙËÓ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ·fiÙÔÌË Ï·ÁÈ¿ ÙÔ˘ ‚Ú¿¯Ô˘…»


128

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÔÌÔÈfiÙËÙ· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ÙÔȯÔÔÈ›· Ù˘ µ·Ú‰Ô‡ÓÈ·˜ Î·È ·˘Ù‹˜ Ô˘ ‚Ú¤ıËΠÛÙËÓ Î‡ÚÈ· ‡ÏË ÙÔ˘ οÛÙÚÔ˘ ÙÔ˘ ª˘ÛÙÚ¿ Î·È ¯ÚÔÓÔÏÔÁÂ›Ù·È Á‡Úˆ ÛÙÔÓ 13Ô ·ÈÒÓ·.3 √ ‡ÚÁÔ˜ Î·È ÙÔ Û˘ÁÎÚfiÙËÌ· ÙÔ˘ ‡ÚÁÔ˘-Î·Ù·Ê˘Á›Ô˘ (donjon) ˘¤ÛÙËÛ·Ó ·ÍÈÔÛËÌ›ˆÙ˜ ÙÚÔÔÔÈ‹ÛÂȘ ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ ·ÈÒÓˆÓ. √È ÂÌÊ·Ó›˜ ÂÂÌ‚¿ÛÂȘ ÙˆÓ ∂ÓÂÙÒÓ ÂÓۈ̷ÙÒıËÎ·Ó ÛÙȘ ÚÔ¸¿Ú¯Ô˘Û˜ ηٷÛ΢¤˜, ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ fiÙÈ ÔÈ Ú›˙˜ ÙÔ˘ οÛÙÚÔ˘ ÊÙ¿ÓÔ˘Ó Èı·ÓfiÓ ÛÙ· ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ ‹ ÛÙ· ÊÚ·ÁÎÈο ¯ÚfiÓÈ·. ∆Ô Î¿ÛÙÚÔ ¯ˆÚ›˜ ·ÌÊÈ‚ÔÏ›· Û˘Ó¤¯ÈÛ ӷ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ÁÈ· Ì·ÎÚ¿ ¯ÚÔÓÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô. ∂›Ó·È ۷ʤ˜ fiÙÈ Ù· ÂÓ·ÔÌ›ӷÓÙ· ÛÙÔȯ›· ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ‡Ô˘Ó ÌÂÁ¿ÏÔ ·ÚÈıÌfi ·ÏÏ·ÁÒÓ Î·È ÚÔÛıËÎÒÓ ÛÙ· ·Ú¯Èο ÎÙ‹ÚÈ·, Ô˘ ÌfiÓÔ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎfi˜ ηı·ÚÈÛÌfi˜ Î·È ·Ó·ÛηÊÈ΋ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ôηχ„Ô˘Ó ÈηÓÔÔÈËÙÈο.

∫¿ÛÙÚÔ ∫ÂÏÂÊ¿˜4 ¶¿Óˆ ·fi ÙÔÓ fiÚÌÔ ÙÔ˘ √ÈÙ‡ÏÔ˘, ÛÙÔ §È̤ÓÈ Ù˘ ª¿Ó˘, ÛÙË ı¤ÛË «∫ÔÙÚˆÓ¿ÎÈ·», fiˆ˜ ÔÈ ÓÙfiÈÔÈ Û˘ÓËı›˙Ô˘Ó Ó· ϤÓÂ, Î·È ÛÙÔ ·Ó·ÙÔÏÈÎfi ¿ÎÚÔ ÙÔ˘ ª˘ÏÔÏ¿Áη‰Ô˘, Â›Ó·È ÎÙÈṲ̂ÓÔ ¤Ó· ·fi Ù· ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ· οÛÙÚ· Ù˘ ª¿Ó˘, ÙÔ Î¿ÛÙÚÔ Ù˘ ∫ÂÏÂÊ¿˜.5 ∆Ô fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ÙÔ ¤Ï·‚ ·fi ÙÔ ÁÂÈÙÔÓÈÎfi ¯ˆÚÈfi, Èı·ÓfiÓ ·fi ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ·Ú¯ËÁÔ‡ Ù˘ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡, Ú·ÎÙÈ΋ ·ÚÎÂÙ¿ ‰È·‰Â‰Ô̤ÓË ÛÙ· ¯ˆÚÈ¿ Ù˘ ª¿Ó˘. ∆Ô Î¿ÛÙÚÔ ÎÙ›ÛÙËΠηٿ ÙËÓ ÚÒÙË ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ ÙÔ˘ÚÎÈ΋˜ ηÙÔ¯‹˜ ÛÙË ª¿ÓË, ÙÔ 1670, ÌÂÙ¿ ·fi ·fiÊ·ÛË ÙÔ˘ ªÂÁ¿ÏÔ˘ µÂ˙‡ÚË ∞¯Ì¤Ù ∫ÈÔÔ˘ÚÏ‹, Ì ÛÎÔfi Ó· ‰ڷÈÒÛÂÈ ÙËÓ Î˘ÚÈ·Ú¯›· ÙˆÓ ∆Ô‡ÚÎˆÓ ÛÙË ª¤Û· ª¿ÓË. §›ÁÔ ·ÚÁfiÙÂÚ·, ÙÔÓ ™Â٤̂ÚÈÔ ÙÔ˘ 1685, ÙÔ Î¿ÛÙÚÔ ÂÚÓ¿ ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙˆÓ ∂ÓÂÙÒÓ: Ô Ã·Û¿Ó ∞Á¿˜ ÙÔ ·Ú·‰›‰ÂÈ ÛÙÔÓ ªÔÚÔ˙›ÓÈ, Ô ÔÔ›Ô˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÛÊ¿ÏÂÈ¿ ÙÔ˘ ‰ÈfiÚÈÛ ÚÔ‚ÏÂÙ‹ ÙÔÓ µÂÚÓ¿Ú‰Ô µ¿Ï‚Ë Î·È ÊÚÔ‡Ú·Ú¯Ô ÙÔÓ ¡ÈÎfiÏ·Ô ª·¯·ÈÚÈÒÙË. ∆Ô Î¿ÛÙÚÔ ·Ú¤ÌÂÈÓ ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙˆÓ ∂ÓÂÙÒÓ ¤ˆ˜ ÙÔ 1715, ÔfiÙ ηٷϋÊıËΠͷӿ ·fi ÙÔ˘˜ ∆Ô‡ÚÎÔ˘˜ ·Ú¿ ÙȘ ÚÔÛ¿ıÂȘ ÙˆÓ ∂ÓÂÙÒÓ Î·È Ù˘ ÊÚÔ˘Ú¿˜ ÙˆÓ ª·ÓÈ·ÙÒÓ Ó· ÙÔ ÎÚ·Ù‹ÛÔ˘Ó.6 ∆Ô Î¿ÛÙÚÔ Ù˘ ∫ÂÏÂÊ¿˜, ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙË ÌÔ›Ú· ÙˆÓ ˘ÔÏÔ›ˆÓ οÛÙÚˆÓ Ù˘ ª¿Ó˘, ¤¯·Û ÙËÓ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ ÙÔ˘ ·Í›·. ∞˘Ùfi˜ ‹Ù·Ó ›Ûˆ˜ Î·È Ô ÏfiÁÔ˜ Ô˘ ÛÙ· ̤۷ ÙÔ˘ 18Ô˘ ·ÈÒÓ· Î·È ÂÓÒ ‹Ù·Ó ‹‰Ë ÂÚÂÈˆÌ¤ÓÔ, Ô ÛÙfiÏÔ˜ ÙÔ˘ √ÚÏÒÊ ¿Ú·Í ÛÙÔÓ ÎfiÏÔ ÙÔ˘ √ÈÙ‡ÏÔ˘: ÙÔ Î¿ÛÙÚÔ Â›¯Â Ì›ÓÂÈ ·ÓÔ¯‡ÚˆÙÔ Î·È ·˘Ùfi ÙÔ ÙÌ‹Ì· Ù˘ ª¿Ó˘ ›¯Â ‹‰Ë ÍÂÛËΈı›.

3. 4. 5. 6.

Traquair, R., Laconia I, Medieval Fortresses, BSA 12 (1905-1906). Kriesis, A., On the castles of Zarnata and Kelefa, BZ 56 (1963). ™ÊËÎfiÔ˘ÏÔ˜, π., ∆· ªÂ۷ȈÓÈο ∫¿ÛÙÚ· ÙÔ˘ ªÔÚË¿, ∞ı‹Ó· 1987, Û. 412. ∫·ÚÔ‰›ÓË - ¢ÌËÙÚÈ¿‰Ë, ∂., ∫¿ÛÙÚ· Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘, ∞ı‹Ó· 1990, Û. 134-139.


H AªÀ¡∞ ™∆∏ NOTIA §∞∫ø¡π∞: T∞ K∞™∆ƒ∞ B∞ƒ¢√À¡π∞™, ¶∞™™∞µ∞, K∂§∂º∞™

129

∆Ô Ô¯˘ÚˆÌ·ÙÈÎfi ·˘Ùfi Û˘ÁÎÚfiÙËÌ· ¤¯ÂÈ Î¿ÙÔ„Ë ÙÂÙÚ¿ÁˆÓË Î·È ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÙÔ˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËÎÂ Ô ·fiÙÔÌÔ˜ Î·È ÂÈ‚ÏËÙÈÎfi˜ ‚Ú¿¯Ô˜, ÙËÓ ÎÏ›ÛË ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó Ù· ÎÙ›ÛÌ·Ù· Ù˘ Ô¯‡ÚˆÛ˘.7 ™ÙÔ Û¯‹Ì· fiˆ˜ Î·È ÛÙË ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ·Ï¿. √È Î·Ù·Û΢¤˜ ·˘Ù¤˜ ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ·fi ÙËÓ ÏÈÙfiÙËÙ· ÙˆÓ Ì¤ÛˆÓ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËÎ·Ó (Ï›ıÔÈ, Ï›ÓıÔÈ), ¯ˆÚ›˜ ˆÛÙfiÛÔ Ó· ¯¿ÓÔ˘Ó ÙËÓ ÂÈ‚ÏËÙÈÎfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜ ‹ Ó· ÌÂÈÒÓÂÙ·È Ë ÂÓÙ‡ˆÛË Ô˘ ÚÔηÏÔ‡Ó ÛÙÔ˘˜ ÂÈÛΤÙ˜. ∏ ÚfiÛ‚·ÛË ÛÙÔ Î¿ÛÙÚÔ ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÂÙ·È ·fi ¤Ó· ¯ˆÌ·Ùfi‰ÚÔÌÔ ÛÙË ‚ÔÚÂÈÔ·Ó·ÙÔÏÈ΋ ÙÔ˘ ÏÂ˘Ú¿. ∞ÔηχÙÂÙ·È ÚÒÙ· Ë ‚ÔÚÂÈÔ·Ó·ÙÔÏÈ΋ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ Ù›¯Ô˘˜, Ù˘ ÔÔ›·˜ ÔÈ ‰‡Ô ‡ÚÁÔÈ (°Ô˘Ï¿‰Â˜) ‰ÂÓ ÛÒ˙ÔÓÙ·È Û‹ÌÂÚ·. ∞fi ÙÔ˘˜ ‰‡Ô Ô ‚fiÚÂÈÔ˜ ‰È·ÙËÚ› ÂÏ¿¯ÈÛÙ· ÙÔ Â͈ÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘ ÂÚ›ÁÚ·ÌÌ· Û ۯ¤ÛË Ì ÙÔ Ù›¯Ô˜, ÙÔ ÔÔ›Ô ÛÒ˙ÂÙ·È Û ·ÚÎÂÙ¿ ηϋ ηٿÛÙ·ÛË. E›ÛÔ‰Ô˜ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ οÛÙÚÔ˘ ˘¿Ú¯ÂÈ Î·È ·fi ÙË ÓÔÙÈÔ·Ó·ÙÔÏÈ΋ ÙÔ˘ ÏÂ˘Ú¿, fiÔ˘ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó Ë Î·ÙÂÛÙÚ·Ì̤ÓË Û‹ÌÂÚ· ·ÚÈ· ‡ÏË ÙÔ˘ Û˘ÁÎÚÔÙ‹Ì·ÙÔ˜. ¢ÂÍÈ¿ Î·È ·ÚÈÛÙÂÚ¿ Ù˘ ÂÈÛfi‰Ô˘ Ê·›ÓÔÓÙ·È Ô ¤Ó·˜ ΢ÎÏÈÎfi˜ ‡ÚÁÔ˜ Î·È ÂÏ¿¯ÈÛÙ· ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ‰Â‡ÙÂÚÔ˘. ∞¤Ó·ÓÙÈ ·fi ÙËÓ Â›ÛÔ‰Ô ÙÔ˘ οÛÙÚÔ˘ ÍÂÎÈÓ¿ ¤Ó· ÏÈıfiÛÙÚˆÙÔ ÌÔÓÔ¿ÙÈ, Ô˘ ¤ÓˆÓ ÙÔ Î¿ÛÙÚÔ Ì ÙË ı¿Ï·ÛÛ·, ÚÔÛʤÚÔÓÙ·˜ ·Ú¿ÏÏËÏ· ÛÙÔ˘˜ ÂÈÛΤÙ˜ ÌÔÓ·‰È΋ ı¤· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜. ∞fi fiÏ· Ù· ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ οÛÙÚÔ˘ ȉȷ›ÙÂÚ· ÂÓÙ˘ˆÛȷ΋ Â›Ó·È Ë Â͈ÙÂÚÈ΋ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ ÓÔÙÈÔ‰˘ÙÈÎÔ‡ Ù›¯Ô˘˜. ¢ÂÍÈ¿ Î·È ·ÚÈÛÙÂÚ¿ Ï·ÈÛÈÒÓÂÙ·È ·fi ˘„ËÏÔ‡˜ ΢ÎÏÈÎÔ‡˜ ‡ÚÁÔ˘˜ Î·È ÛÙÔ Ì¤ÛÔ ÙÔ˘ Â›Ó·È ÎÙÈṲ̂ÓÔ˜ ¤Ó·˜ ËÌÈ΢ÎÏÈÎfi˜ ÚÔÌ·¯ÒÓ·˜. √ ÓfiÙÈÔ˜ ΢ÎÏÈÎfi˜ ‡ÚÁÔ˜ Â›Ó·È Î·È Ô ÌÔÓ·‰ÈÎfi˜ Ô˘ ÛÒ˙ÂÙ·È Û ηϋ ηٿÛÙ·ÛË. ∏ ›ÛÔ‰fi˜ ÙÔ˘ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÛÙË ÓÔÙÈÔ‰˘ÙÈ΋ ÏÂ˘Ú¿, ›¯Â ÙÔً͈ ·fiÏËÍË, ÂÓÒ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ‰ˆÌ¿ÙÈÔ ÛÙÂÁ·Ṳ̂ÓÔ Ì ıfiÏÔ, Ô˘ Èı·Ófiٷٷ Â͢ËÚÂÙÔ‡Û ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙȈÙÒÓ. ∞fi ÙÔ Ͽو̷ ÙÔ˘ ‡ÚÁÔ˘ Î·È Ì¤Û· ·fi ÙȘ ηÏÏȤÚÁÂȘ Ô‰ËÁÂ›Ù·È Î·Ó›˜ ÛÙÔÓ ÚÔÌ·¯ÒÓ·. Œ¯ÂÈ ËÌÈ΢ÎÏÈÎfi Û¯‹Ì· Î·È ÚÔÂͤ¯ÂÈ ÙÔ˘ Ù›¯Ô˘˜. ∏ ›ÛÔ‰fi˜ ÙÔ˘ Â›Ó·È È‰È·›ÙÂÚ· ÂÈÌÂÏË̤ÓË Î·È ÂÛˆÙÂÚÈο ‰È·ÚÚ˘ıÌ›˙ÂÙ·È Û ‰‡Ô ¯ÒÚÔ˘˜ Ô˘ ÛÙÂÁ¿˙ÔÓÙ·È Ì η̿ڷ. ™ÙÔ „ËÏfiÙÂÚÔ Ͽو̷ ÌÚÔÛÙ¿ ·fi ÙÔÓ ÚÔÌ·¯ÒÓ· ¤¯ÂÈ Î·Ù·Û΢·ÛÙ› Ì›· ÎÙÈÛÙ‹ ÛÙ¤ÚÓ·, Ë Î·Ì¿Ú· Ù˘ ÔÔ›·˜ Û‹ÌÂÚ· ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÚÚ‡ÛÂÈ. §fiÁˆ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ‰È·ÛÙ¿ÛÂÒÓ Ù˘ Èı·ÓfiÓ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·Ó ÁÈ· ÙËÓ ·Ôı‹Î¢ÛË Ï·‰ÈÔ‡. √ ‰˘ÙÈÎfi˜ ‡ÚÁÔ˜, ·Ó Î·È Î·ÙÂÛÙÚ·Ì̤ÓÔ˜, ‰È·ÙËÚ› ÌÂÁ¿ÏÔ ÙÌ‹Ì· Ù˘ Â͈ÙÂÚÈ΋˜ ÏÂ˘Ú¿˜ ÙÔ˘ Î·È ¤ÙÛÈ ‰›ÓÂÙ·È ÛÙÔÓ ÂÈÛΤÙË Ì›· ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ÌÓËÌ›Ԣ. ™‡Ìʈӷ Ì ٷ Ûˆ˙fiÌÂÓ· ›¯ÓË Ë ÛÙ¤Á·Û‹ ÙÔ˘ ÁÈÓfiÙ·Ó Ì η̿ڷ Î·È ÂÛˆÙÂÚÈο ‰È·ÚÚ˘ıÌÈ˙fiÙ·Ó Ì¿ÏÏÔÓ Î·È ·˘Ùfi˜ Û ‰‡Ô ¯ÒÚÔ˘˜. ™ÙÔ ‚ÔÚÂÈÔ·Ó·ÙÔÏÈÎfi ÙÌ‹Ì· ÙÔ˘ οÛÙÚÔ˘ ÛÒ˙ÂÙ·È ¤Ó· ÎÙ›ÛÌ· ÙÔ ÔÔ›Ô ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È Î·È ·fi ÙÔ˘˜ ÓÙfiÈÔ˘˜ «∂ÎÎÏËÛ¿ÎÈ», ·Ó Î·È ‰ÂÓ ÂÓÙÔ›˙ÔÓÙ·È Û ·˘Ùfi

7. Andrews, Kevin, Castles of the Morea, Princeton, New Jersey 1953, Û.Û. 36-39.


130

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

›¯ÓË Ù¤ÙÔÈ·˜ ¯Ú‹Û˘. ∂›Ó·È ÎÙ›ÛÌ· ÌÈÎÚÒÓ ‰È·ÛÙ¿ÛˆÓ, ÏÈıfiÎÙÈÛÙÔ Î·È ÛÙÂÁ¿˙ÂÙ·È Ì η̿ڷ. ∏ ›ÛÔ‰fi˜ ÙÔ˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙËÓ ·Ó·ÙÔÏÈ΋ ÏÂ˘Ú¿ Î·È Á›ÓÂÙ·È Ì¤Ûˆ Ì›·˜ ÙÔً͈˜ ı‡Ú·˜. ™ÙÔ ‚fiÚÂÈÔ Î·È ·Ó·ÙÔÏÈÎfi ¿ÎÚÔ ÙÔ˘ Ù›¯Ô˘˜ ¤¯Ô˘Ó ηٷÛ΢·ÛÙ› ‰‡Ô ·ÎfiÌ· ΢ÎÏÈÎÔ› ‡ÚÁÔÈ, ·ÚfiÌÔÈ·˜ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋˜ ÌÔÚÊ‹˜ Ì ÙÔ˘˜ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ˘˜. ∞fi ·˘ÙÔ‡˜ Û ηχÙÂÚË Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÛÒ˙ÂÙ·È Û‹ÌÂÚ· Ô ‚fiÚÂÈÔ˜ ÂÓÒ Ô ·Ó·ÙÔÏÈÎfi˜ ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÚÚ‡ÛÂÈ. ™ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘ οÛÙÚÔ˘ ¤¯ÂÈ ÎÙÈÛÙ› Î·È ¤Ó· Â›ÌËΘ, Ì¿ÏÏÔÓ ‰ÈÒÚÔÊÔ ÎÙ‹ÚÈÔ, ÌÂÁ¿ÏˆÓ ‰È·ÛÙ¿ÛˆÓ, ÙÔ ÔÔ›Ô ÛÙȘ ËÁ¤˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ˆ˜ ·Ôı‹ÎË ÂÍÔÏÈÛÌÔ‡. ∆Ô ÎÙ‹ÚÈÔ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÂÈÌÂÏË̤ÓË Î·Ù·Û΢‹ Ì ηÏÔÏ·ÍÂ˘Ì¤Ó· ÒÚÈÓ· Ï·›ÛÈ· ·ÓÔÈÁÌ¿ÙˆÓ Î·È ÁˆÓÈfiÏÈıÔ˘˜. ∏ ›ÛÔ‰Ô˜ ‹ ÔÈ Â›ÛÔ‰Ô› ÙÔ˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ÛÙËÓ ‚fiÚÂÈ· ÏÂ˘Ú¿, ¯ˆÚ›˜ Ó· ‰È·ÛÒ˙ÔÓÙ·È ÔÔÈ·‰‹ÔÙ ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘˜ (·Ú·ÛÙ¿‰Â˜, ˘¤Úı˘Ú·). ∆¤ÏÔ˜, ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ ·Ó·ÙÔÏÈÎfi ‡ÚÁÔ Î·È ÙËÓ Â›ÛÔ‰Ô ÙÔ˘ οÛÙÚÔ˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Ë ‰ÂÍ·ÌÂÓ‹ ÙÔ˘ Û˘ÁÎÚÔÙ‹Ì·ÙÔ˜. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÌÔÓÒÚÔÊÔ, ÏÈıfiÎÙÈÛÙÔ ÎÙ›ÛÌ· Ô˘ ÛÙÂÁ¿˙ÂÙ·È Ì η̿ڷ.

∫¿ÛÙÚÔ ¶·ÛÛ·‚¿8 ¡ÔÙÈÔ‰˘ÙÈο ÙÔ˘ °˘ı›Ԣ, ¿Óˆ Û „ËÏfi Î·È ·fiÙÔÌÔ ÏfiÊÔ Ô˘ ‰ÂÛfi˙ÂÈ ÙÔ˘ ÛËÌÂÚÈÓÔ‡ ÔÈÎÈÛÌÔ‡ ª·Ú·ı¤·˜, Â›Ó·È ÎÙÈṲ̂ÓÔ ÙÔ ∫¿ÛÙÚÔ ÙÔ˘ ¶·ÛÛ·‚¿. ∏ ›‰Ú˘Û‹ ÙÔ˘, ÙÔ ‚′ ÌÈÛfi ÙÔ˘ 13Ô˘ ·ÈÒÓ·, ·Ô‰›‰ÂÙ·È ÛÙÔÓ ºÚ¿ÁÎÔ Â˘ÁÂÓ‹ πˆ¿ÓÓË ÓÙ ¡Â˚Á‡, ÚˆÙÔÛÙÚ¿ÙÔÚ· ÙÔ˘ ¶ÚÈÁÎÈ¿ÙÔ˘ Ù˘ ∞¯·˝·˜, ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ·Ú·¯ˆÚ‹ıËÎÂ Ë B·ÚˆÓ›·, Ì·˙› Ì ٤ÛÛÂÚ· Ê¤Ô˘‰·. ∏ ı¤ÛË ÙÔ˘ οÛÙÚÔ˘, Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ÂÚÈËÁËÙ‹ ¶·˘Û·Ó›·, Â›Ó·È Ë ›‰È· Ì ÂΛÓË Ù˘ ·Ú¯·›·˜ fiÏ˘ §·˘˜, ÙÌ‹Ì· Ù˘ ÔÔ›·˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËΠÛÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ Ù˘ Ô¯‡ÚˆÛ˘ ÙÔ˘. ™‡Ìʈӷ Ì ̛· ÂΉԯ‹ ÙÔ Î¿ÛÙÚÔ Ê¤ÚÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ Ô˘ Ô ÓÙ ¡Â˚Á‡ ηÙ›¯Â ‹‰Ë ÛÙËÓ °·ÏÏ›· Ø Î·Ù¿ Ì›· ¿ÏÏË, Èı·ÓfiÙÂÚË, ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ÚÔ‹Ïı ·fi ÙËÓ ÔÏÂÌÈ΋ ÎÚ·˘Á‹ «Passe Avant».9 ™ÎÔfi˜ Ù˘ ›‰Ú˘Û‹˜ ÙÔ˘ ¿Óˆ ÛÙÔ ÛÙÂÓfi ·˘Ùfi ¤Ú·ÛÌ· ‹Ù·Ó Ë ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙÂÚË ÂÔÙ›· Ù˘ µ·ÚˆÓ›·˜, Ô ¿ÌÂÛÔ˜ ¤ÏÂÁ¯Ô˜ Ù˘ ÂÈÛfi‰Ô˘ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ª¿Ó˘, ·ÏÏ¿ Î·È Ë ÚÔÛÙ·Û›· ÙÔ˘ ÏÈÌ·ÓÈÔ‡ ÙÔ˘ °˘ı›Ԣ. ŒÙÛÈ, ÏÔÈfiÓ, ÙÔ ∫¿ÛÙÚÔ ÙÔ˘ ¶·ÛÛ·‚¿ ÂÓÙ¿¯ıËΠÛÙÔ Û‡ÛÙËÌ· ¿Ì˘Ó·˜ ÙˆÓ ºÚ¿ÁÎˆÓ ÙÔ˘ ¶ÚÈÁÎÈ¿ÙÔ˘ Ù˘ ∞¯·˝·˜ Î·È ·ÔÙÂÏÔ‡Û ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ΤÓÙÚÔ ·ÓÙ›ÛÙ·Û˘ ηıÒ˜ ›¯Â, Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ËÁ¤˜, ÈηӋ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ‰‡Ó·ÌË, ÒÛÙ ӷ ·ˆı‹ÛÂÈ Ù· ·ÓÙ›·Ï· ʇÏÏ· Î·È Ó· ·Ó·ÎÙ‹ÛÂÈ ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô Ù˘ ª¿Ó˘, ·Ê‹ÓÔÓÙ·˜ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Âχ-

8. Breuillot, Martine, ∆Ô Î¿ÛÙÚÔ ÙÔ˘ ¶·ÛÛ·‚¿ ÛÙÔÓ ªÔÚ¤·: ÙÔˆÓ‡ÌÈ· Î·È ÈÛÙÔÚ›·, §·ÎˆÓÈη› ™Ô˘‰·›, Ù. π∞′, ∞ı‹Ó· 1992, Û. 299-312. 9. ∫·ÙÛÔ˘ÁÎÚ¿ÎË, °È¿ÓÓ·, ∫¿ÛÙÚÔ ¶·ÛÛ·‚¿, ∂ÓÂÙÔ› Î·È πˆ·ÓÓ›Ù˜ ÈfiÙ˜, ¢›ÎÙ˘· Ô¯˘ÚˆÌ·ÙÈ΋˜ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋˜, ∞ı‹Ó· 2001, Û. 58-62


H AªÀ¡∞ ™∆∏ NOTIA §∞∫ø¡π∞: T∞ K∞™∆ƒ∞ B∞ƒ¢√À¡π∞™, ¶∞™™∞µ∞, K∂§∂º∞™

131

ıÂÚÔ ÙÔ ‰ÚfiÌÔ ÁÈ· Ù· ÏÈÌ¿ÓÈ· ÙÔ˘ °˘ı›Ԣ Î·È Ù˘ ª¿Ó˘.10 ¶·ÚfiÏÔ Ô˘ ÙÔ Î¿ÛÙÚÔ ‰fiıËΠÛÙÔ˘˜ ºÚ¿ÁÎÔ˘˜, ‰ÂÓ ¤ÌÂÈÓ ÁÈ· Ôχ ηÈÚfi ÛÙËÓ Î·ÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜. ∆Ô 1262, Ô ¶·ÛÛ·‚¿˜ ·Ú·‰›‰ÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ Ì·˙› Ì ٷ ˘fiÏÔÈ· οÛÙÚ· Ù˘ §·Î‰·›ÌÔÓÔ˜. ∞fi ÙfiÙ ·Ú¯›˙ÂÈ Ë ·ÓÔ‰È΋ ÙÔ˘ ÔÚ›· Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ·Ó·‰Âȯı› Û ¤Ó· ·fi Ù· ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ· οÛÙÚ· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜, ÏfiÁˆ Î·È Ù˘ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ ÛËÌ·Û›·˜ ı¤Û˘ ÙÔ˘. ∞fi ÙÔ 1262 ¤ˆ˜ Î·È ÙÔ 1480 ·Ú¤ÌÂÈÓ ÛÙËÓ Î·ÙÔ¯‹ ÙˆÓ µ˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ·Ú¯fiÓÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ª·ÓÈ·ÙÒÓ. ∞fi ÙÔ 1481 ¤ˆ˜ ÙÔ 1780, ÔfiÙ ÙÔ Î·Ù¤Ï·‚·Ó ÔÈ ª·ÓÈ¿Ù˜ «ÂΉÈÎÔ‡ÌÂÓÔÈ ÙËÓ ÚÔÛ‚ÔÏ‹ Ô˘ ¤ÁÈÓ ÛÙÔÓ ¤Í·Ú¯Ô Ù˘ ª¿Ó˘ °ÚËÁÔÚ¿ÎË», ÂÚÓ¿ ‰È·‰Ô¯Èο ÛÙËÓ Î˘ÚÈ·Ú¯›· ÙˆÓ ∆Ô‡ÚÎˆÓ Î·È ÙˆÓ ª·ÓÈ·ÙÒÓ.11 ∆Ô Î¿ÛÙÚÔ, Û ۯ‹Ì· ÙÚ·Â˙›Ô˘, ÎÙÈṲ̂ÓÔ ÛÙËÓ ÎÔÚ˘Ê‹ ·fiÙÔÌÔ˘ ÏfiÊÔ˘, ·ÎÔÏÔ˘ı› ÙÔ ·Ó¿ÁÏ˘ÊÔ ÙÔ˘ ‰¿ÊÔ˘˜. ∆Ô Û˘ÓÔÏÈÎfi ÙÔ˘ Ì‹ÎÔ˜ Â›Ó·È ÂÚ›Ô˘ 180 ̤ÙÚ· Î·È ÙÔ Ì¤ÁÈÛÙÔ Ï¿ÙÔ˜ ÙÔ˘ 90. ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÙ·È ·fi „ËÏ¿, ÈÛ¯˘Ú¿ Ù›¯Ë, Ô˘ Û¯ËÌ·Ù›˙Ô˘Ó Ì›· (1) ÁÚ·ÌÌ‹ ¿Ì˘Ó·˜, ÌÂÁ¿ÏÔ ÙÌ‹Ì· ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Û‹ÌÂÚ· ¤¯ÂÈ Î·Ù·¤ÛÂÈ. ∆· Ù›¯Ë, ȉȷ›ÙÂÚ· ÂÓÈÛ¯˘Ì¤Ó· ÛÙȘ Ï¢ڤ˜ Ô˘ ÙÔ ∫¿ÛÙÚÔ ‰ÂÓ ÚÔÛٷهÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ‚Ú¿¯Ô, ÛÙ¤ÊÔÓÙ·È ·fi ÛÂÈÚ¿ Â¿ÏÍÂˆÓ Ì ÔÚÈ˙fiÓÙȘ ·ÔÏ‹ÍÂȘ, ÂÓÒ ÂÛˆÙÂÚÈο, ηٿ Ì‹ÎÔ˜ ÙÔ˘˜, ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È ÂÚ›‰ÚÔÌÔ˜ (‰È¿‰ÚÔÌÔ˜ ‰È·Î›ÓËÛ˘ ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙȈÙÒÓ ¿Óˆ ÛÙ· Ù›¯Ë). ∏ ÙÔȯÔÔÈ›· ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ·Ï‹˜ ÌÔÚÊ‹˜ Î·È ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi ·ÚÁÔÏÈıÔ‰ÔÌ‹ Ì ·ÚÂÌ‚ÔÏ‹ Ï›ÓıˆÓ. ∂ӉȷʤÚÔÓ ÛÙÔÈ¯Â›Ô ·ÔÙÂÏ› Ë ‰È¿ÓÔÈÍË ÛÙÔ ¿¯Ô˜ ÙˆÓ ÙÂȯÒÓ ÂÈÌËÎÒÓ ı˘Ú›‰ˆÓ (Ù˘ÊÂÎÈÔı˘Ú›‰Â˜) ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÙÔ Ï¿ÙÔ˜ ·˘Í¿ÓÂÙ·È ÚÔ˜ ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙˆÓ ÙÂȯÒÓ. ∏ ÚfiÛ‚·ÛË ÛÙÔ Î¿ÛÙÚÔ Â›Ó·È ·ÚÎÂÙ‹ ‰‡ÛÎÔÏË Î·È Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È ·fi ÙË ‰˘ÙÈ΋ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘, ÙËÓ ÏÈÁfiÙÂÚË ·fiÎÚËÌÓË. øÛÙfiÛÔ, Û‹ÌÂÚ· ‰ÂÓ ÛÒ˙ÔÓÙ·È ·Ú¿ ÌfiÓÔ Ù· ÂÚ›È· ·˘ÙÔ‡ Ô˘ ¿ÏÏÔÙ ı· ·ÔÙÂÏÔ‡Û ÙËÓ ‡ÏË ÂÈÛfi‰Ô˘ ÙÔ˘ οÛÙÚÔ˘ ηıÒ˜ Î·È ÙÔ˘ ‡ÚÁÔ˘ Ô˘ ÙËÓ ÚÔÛٿ٢Â. ∂Ï¿¯ÈÛÙÔ ‰Â›ÁÌ· Ù˘ ‰È·ÎfiÛÌËÛ˘ Ù˘ ÛÒ˙ÂÙ·È Ì ÙËÓ ÌÔÚÊ‹ ÎÂÚ·ÌÔÏ·ÛÙÈÎÒÓ ÎÔÛÌËÌ¿ÙˆÓ. ™ÙȘ ¿ÎÚ˜ ÙÔ˘ Ù›¯Ô˘˜ ˘‹Ú¯·Ó ÛÙÚÔÁÁ˘ÏÔ› ‡ÚÁÔÈ, ·Ì˘ÓÙÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, ·fi ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÛÒ˙ÂÙ·È Û ηϋ ηٿÛÙ·ÛË Ô ‚ÔÚÂÈÔ‰˘ÙÈÎfi˜. ∏ ÙÔȯԉÔÌ›· ÙÔ˘ ‰ÂÓ ‰È·Ê¤ÚÂÈ ·fi ÂΛÓË ÙÔ˘ Ù›¯Ô˘˜Ø ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi ·ÚÁÔÏÈıÔ‰ÔÌ‹ Ì ·ÚÂÌ‚ÔÏ‹ ‚ËÛÛ¿ÏˆÓ Î·È Û˘Ó‰ÂÙÈÎfi ÎÔÓ›·Ì·. ™ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘ οÛÙÚÔ˘ Ô ÂÈÛΤÙ˘ ÊÙ¿ÓÂÈ ÂÚÓÒÓÙ·˜ Ù· ÂÚ›È· Ù˘ ‡Ï˘. ™ÙË ÓÔÙÈÔ‰˘ÙÈ΋ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ οÛÙÚÔ˘ ÛÒ˙ÂÙ·È Û ·ÚÎÂÙ¿ ηϋ ηٿÛÙ·ÛË ÎÙ‹ÚÈÔ, Èı·Ófiٷٷ ‰ÈÔÈÎËÙÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, Ô˘ ÂӉ¯Ô̤ӈ˜ Ó· ¯ÚË̢ۛÛÂ Î·È ˆ˜ ηÙÔÈΛ· ÙÔ˘ ¿Ú¯ÔÓÙ· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÌÂÁ¿ÏˆÓ ‰È·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÏÈıfiÎÙÈÛÙÔ ÔÈÎÔ‰fiÌËÌ·, Û¯‹Ì·ÙÔ˜ ÔÚıÔÁÒÓÈÔ˘.12 ∏ οı fi„Ë ÙÔ˘ ‰È·ÙÚ˘¿Ù·È ·fi ‰‡Ô (2) ÌÂÁ¿Ï· ·ÓÔ›ÁÌ·Ù· Ì Ô͢ÎfiÚ˘Ê˜ ·ÔÏ‹ÍÂȘ, Ù· ÔÔ›· ʤÚÔ˘Ó ÂÈÌÂ10. ™ÊËÎfiÔ˘ÏÔ˜, π., ∆· ªÂ۷ȈÓÈο ∫¿ÛÙÚ· ÙÔ˘ ªÔÚË¿, ∞ı‹Ó· 1987, Û. 411. 11. ∆˙ˆÚÙ˙¿ÎË ∆˙ÒÚÙ˙Ë, «∆Ô Î¿ÛÙÚÔ ÙÔ˘ ¶·ÛÛ·‚¿», ÂÚ. §·ÎˆÓÈο, ¤ÙÔ˜ ∫™∆′, ª¿ÈÔ˜-πÔ‡ÓÈÔ˜ 1988, Ù‡¯Ô˜ 138, ∞ı‹Ó· 1988, Û.Û. 13-15. 12. ∫·ÚÔ‰›ÓË - ¢ËÌËÙÚÈ¿‰Ë, ∂., ∫¿ÛÙÚ· Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘, ∞ı‹Ó· 1990, Û.Û. 244-245.


132

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÏË̤ӷ, Ï›ıÈÓ· Ï·›ÛÈ·, ›‰È· Ì ·˘Ù¿ Ô˘ Û˘Ó·ÓÙÒÓÙ·È Î·È ÛÙȘ ÁˆÓ›Â˜ ÙÔ˘ ÎÙËÚ›Ô˘. ∫·Ù¿ Ì‹ÎÔ˜ Ù˘ ‚fiÚÂÈ·˜ ÏÂ˘Ú¿˜ ÙÔ˘, ÂÛˆÙÂÚÈο, ¤¯ÂÈ ÎÙÈÛÙ› ¯·ÌËÏfi ÙÔȯ›Ô. ™ÙËÓ ·Ó·ÙÔÏÈ΋ ÏÂ˘Ú¿ Î·È ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ‰‡Ô ·ÓÔÈÁÌ¿ÙˆÓ Ù˘ ¤¯ÂÈ, Ì¿ÏÏÔÓ ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚ·, ηٷÛ΢·ÛÙ› ¢Ú›·, ËÌÈ΢ÎÏÈ΋ ÎfiÁ¯Ë, fiÌÔÈ· ÌÂ ÙˆÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎÒÓ Ó·ÒÓ. ∂Ӊ¯Ô̤ӈ˜ Ô ¯ÒÚÔ˜ ·˘Ùfi˜, ·Ú¯Èο ‰ÈÔÈÎËÙ‹ÚÈÔ Î·È Î·ÙÔÈΛ·, Ó· ÌÂÙ·ÙÚ¿ËΠ·ÚÁfiÙÂÚ· Û ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi Ó·fi. ∆¤ÏÔ˜, ÛÙËÓ ‚ÔÚÂÈÔ‰˘ÙÈ΋ ÁˆÓ›· ÙÔ˘ ÎÙËÚ›Ô˘, ÛÙÔ ¿¯Ô˜ ÙÔ˘ ÙÔ›¯Ô˘, ¤¯ÂÈ Î·Ù·Û΢·ÛÙ› Îϛ̷η ÛÂÈÚÔÂȉԇ˜ ÌÔÚÊ‹˜, Ô˘ Ô‰ËÁÔ‡Û Û ηٷÛ΢‹ ·Ì˘ÓÙÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, Èı·ÓfiÓ Â›‰Ô˜ ·Ú·ÙËÚËÙËÚ›Ô˘. ™ÙȘ Ô¯˘ÚÒÛÂȘ fiÏˆÓ ÙˆÓ ÂÚÈfi‰ˆÓ ·ÔÙ˘ÒÓÂÙ·È Ë ‰È·‰Ô¯‹ ÙˆÓ Î·Ù·ÎÙ‹ÛÂˆÓ Î·È ÙˆÓ Î·Ù·ÎÙËÙÒÓ ·ÏÏ¿ Î·È Ë ÚfiÔ‰Ô˜ Ù˘ Ô¯˘ÚˆÌ·ÙÈ΋˜ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋˜ ̤۷ ·fi ÙËÓ ·ÚÁ‹ ÂͤÏÈÍË Ù˘ Ù¤¯Ó˘ ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘. ∏ ÈÛÙÔÚ›· ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÌÓËÌ›ˆÓ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÛÙ·ÙÈ΋, ·ÏÏ¿ ÂÍÂÏÈÎÙÈ΋. ™Ù· ¯ÚfiÓÈ· Ô˘ ¤Ú·Û·Ó Ë ÌÔÚÊ‹ Î·È Ë Ù˘ÔÏÔÁ›· ÙÔ˘˜ ¿ÏÏ·ÍÂ, ·ÊÔ‡ ‰¤¯ıËÎ·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ÂοÛÙÔÙ ηٷÎÙËÙ¤˜ ÂÂÌ‚¿ÛÂȘ. À¤ÛÙËÛ·Ó ¤ÙÛÈ ·ÏÏ·Á¤˜ Ô˘ ÔÈ Ó¤ÔÈ Î‡ÚÈÔ› ÙÔ˘˜ ·ÔÙfiÏÌËÛ·Ó ÛÙÔ fiÓÔÌ· ÙˆÓ Ó¤ˆÓ Ù¯ÓÔÏÔÁÈÒÓ Ô˘ ÂÈ‚Ï‹ıËÎ·Ó ÛÙËÓ ÔÏÂÌÈ΋ Ù·ÎÙÈ΋ ·Ú·Ì¤ÓÔÓÙ·˜ ¤ˆ˜ ÙȘ Ë̤Ú˜ Ì·˜ ·‰È¿„¢ÛÙÔÈ Ì¿ÚÙ˘Ú˜ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ ÙÔ˘ ÙfiÔ˘. ∏ Û˘Ó¯È˙fiÌÂÓË ¤Ú¢ӷ ÙfiÛÔ ÛÙÔ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎfi - ÈÛÙÔÚÈÎfi ‰›Ô fiÛÔ Î·È Ì¤Ûˆ ÙˆÓ ·Ú¯ÂÈ·ÎÒÓ ËÁÒÓ ı· Â›Ó·È ÙÂÏÈο ·˘Ù‹ Ô˘ ı· ηٷ‰Â›ÍÂÈ ÙË ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ηıÂÓfi˜ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜.

BIB§IO°PAºIA Andrews, Kevin, Castles of the Morea, Princeton, New Jersey 1953 (Gennadeion Monographs IV, Amsterdam 1978). Bon, A. La Moree Franque, Recerches historiques, topographiques et archeologiques (12051430), Paris 1969. Breuillot, Martine, «∆Ô ∫¿ÛÙÚÔ ÙÔ˘ ¶·ÛÛ·‚¿: ∆ÔˆÓ‡ÌÈ· Î·È πÛÙÔÚ›·», §·ÎˆÓÈη› ™Ô˘‰·›, Ù. 11Ô˜. Leake, W., Travels in the Morea. Schmitt, J., The Chronicle of the Morea. Traquair, R., “Laconia I. Medieval Fotresses”, Annual of the British School at Athens, 12 (1905-1906). ∫·ÚÔ‰›ÓË-¢ËÌËÙÚÈ¿‰Ë, ∂., ∫¿ÛÙÚ· Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘, ∞ı‹Ó· 1990. Kriesis, A., “On the castles of Zarnata and Kelefa”, Byzantinische Zeitschrift 56 (1963). ™ÊËÎfiÔ˘ÏÔ˜, π. £., ∆· ªÂ۷ȈÓÈο ∫¿ÛÙÚ· ÙÔ˘ ªÔÚË¿, ∞ı‹Ó· 1987. ™·˝Ù·, °., ª¿ÓË, ∂ÏÏËÓÈ΋ ¶·Ú·‰ÔÛȷ΋ ∞Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋, ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ˜ µ′ –™ÙÂÚ¿ ∂ÏÏ¿‰·, Ù¯. 4, ∞ı‹Ó· 1995 ∆ÛÂÏÂÌ‹, ∂‚ÏÈÁÈ¿, √‰ÔÈÔÚÈÎfi. ¶··¯·Ù˙‹˜, ¡., ¶·˘Û·Ó›Ô˘ ∂ÏÏ¿‰Ô˜ ¶ÂÚÈ‹ÁËÛȘ, ∫ÔÚÈÓıȷο – §·ÎˆÓÈο, ∞ı‹Ó· 1976. ∂ÓÂÙÔ› Î·È πˆ·ÓÓ›Ù˜ πfiÙ˜, ¢›ÎÙ˘· Ô¯˘ÚˆÌ·ÙÈ΋˜ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋˜, ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ∞ı‹Ó· 2001.


H AªÀ¡∞ ™∆∏ NOTIA §∞∫ø¡π∞: T∞ K∞™∆ƒ∞ B∞ƒ¢√À¡π∞™, ¶∞™™∞µ∞, K∂§∂º∞™

133

Abstract This paper is a first attempt of examining the way South Laconian defense had been organized from the Byzantine era until the Turkish occupation. It is quite interesting to note that a complex between castles had been formed in the area of Laconia, in order to reinforce its defense. In particular, the defense of the penisula of Mani is examined and general information about three of the most important castles of the area, those of Bardounia, Kelefa and Passava, is given.


∏ §∞∫ø¡π∞ ∆∏¡ ∂¶√Ã∏ ∆√À ¶∞À™∞¡π∞ ªÂÙ·Í›· ¶··ÔÛÙfiÏÔ˘ ºÈÏfiÏÔÁÔ˜ - À‡ı˘ÓË ÔÏÈÙÈÛÙÈÎÒÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ N. §·ÎˆÓ›·˜

¶ÂÚ›ÏË„Ë √ ¶·˘Û·Ó›·˜, Û˘Ó¯›˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÂÚÈ‹ÁËÛ‹ ÙÔ˘, Ì·›ÓÂÈ ÛÙË §·ÎˆÓ›· ÛÙËÓ ÙÔÔıÂÛ›· ÙˆÓ «∂ÚÌÒÓ» (Û‡ÓÔÚ· ∞Ú牛·˜, ∞ÚÁÔÏ›‰·˜, §·ÎˆÓ›·˜). ¶ÚÔ¯ˆÚ› ÚÔ˜ ÙȘ ∫·Ú˘¤˜ Î·È ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙÔÓ ÔÙ·Ìfi √ÈÓÔ‡ÓÙ· ÊÙ¿ÓÂÈ ÛÙË ™ÂÏÏ·Û›·. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ηÙ¢ı‡ÓÂÙ·È ÛÙË ™¿ÚÙË , fiÔ˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÂÎÙÂÓÒ˜ fiÏ· Ù· ÌÓËÌ›· Î·È Ù· ÈÂÚ¿ Ù˘. ∆ÂÏÂÈÒÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Î·È ÙˆÓ ÌÓËÌ›ˆÓ Ù˘ ™¿ÚÙ˘, ÂÚÓ¿ ÓfiÙÈ· ÙÔ ÔÙ¿ÌÈ ∆›·Û· Î·È Î·Ù¢ı‡ÓÂÙ·È ÛÙȘ ∞̇ÎϘ. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÂÈÛÙÚ¤ÊÂÈ ÛÙË ™¿ÚÙË Î·È ÌÂÙ¿ ÂÈÛΤÙÂÙ·È ÙËÓ ÎÒÌË £ÂÚ¿ÓË, ÙË º¿ÚË, ÙËÓ ¶ÂÏÏ¿Ó·. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÂÈÛΤÙÂÙ·È ÙȘ fiÏÂȘ ÙˆÓ ∂Ï¢ıÂÚÔÏ·ÎÒÓˆÓ °‡ıÂÈÔ-ŒÏÔ˜-∞ÎÚȤ˜, ∞Ûˆfi˜ µÔȤ˜, ∑¿Ú·Î·˜, §·˜ ∫·ÈÓ‹ÔÏȘ, √›Ù˘ÏÔ˜. ∞fi ÙÔ √›Ù˘ÏÔ ı· Û˘Ó¯›ÛÂÈ ÙËÓ ÂÚÈËÁËÙÈ΋ ‰È·‰ÚÔÌ‹ ÙÔ˘ ‰È·Ì¤ÛÔ˘ ÍËÚ¿˜ ÚÔ˜ ÙË ªÂÛÛËÓ›·.

∏ §·ÎˆÓ›· ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ¶·˘Û·Ó›· √ ¶·˘Û·Ó›·˜ ˘‹ÚÍÂ Ô ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ ·Ú¯·›Ô˜ ÂÚÈËÁËÙ‹˜. ¶ÂÚÈËÁËÙ‹˜ Û‹Ì·ÈÓ ÛÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· ·˘ÙfiÓ Ô˘ ηıÔ‰ËÁ› ÙÔ˘˜ ͤÓÔ˘˜ Û ÂӉȷʤÚÔÓÙ˜ ÙfiÔ˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÚÌËÓ‡ÂÈ Ù· ·ÍÈÔı¤·Ù·. ™‹Ì·ÈÓ ·ÎfiÌË Î·È ÙÔ Û˘ÁÁڷʤ· Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Ì ÏÂÙÔ̤ÚÂÈ· ÙfiÔ˘˜ Î·È fiÏÂȘ, ηıÒ˜ Î·È Ù· «ı¤·˜ ¿ÍÈ·» ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÂΛ. ŒÓ·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜ ÂÚÈËÁËÙ¤˜ ˘‹ÚÍÂ Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ Ô˘ ¤˙ËÛ ÙÔ ‚′ ÌÈÛfi ÙÔ˘ 2Ô˘ ·È. Ì.Ã. ∏ ª·ÁÓËÛ›· Ù˘ ª. ∞Û›·˜ ˘‹ÚÍÂ Ë ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘ Î·È Ë ·ÎÌ‹ Ù˘ ‰Ú¿Û˘ ÙÔ˘ ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ Ù˘ ·ÎÌ‹˜ Ù˘ ƒˆÌ·˚΋˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜, fiÙ·Ó ‹Ù·Ó ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ˜ ÔÈ ÔÓÔÌ·ÛÙÔ› Î·È Ê›ÏÔÈ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ Î·È ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Ù˘ Ô ∞‰ÚÈ·Ófi˜, Ô ∞ÓÙˆÓ›ÓÔ˜ Ô ∂˘Û‚‹˜ Î·È Ô ª¿ÚÎÔ˜ ∞˘Ú‹ÏÈÔ˜. ∏ Û˘ÁÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ·ÔÙÂÏ› ÙÔ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘. ∆Ô ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ Â›Ó·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÁÈ· ÙËÓ ·Ú¯·ÈÔÁÓˆÛÙÈ΋ ¤Ú¢ӷ, Ô˘ ʤÚÂÈ ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ ∂ÏÏ¿‰Ô˜ ¶ÂÚÈ‹ÁËÛȘ Î·È ÙÔ ÔÔ›Ô ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi ‰¤Î· ‚È‚Ï›·. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ¤Ó· Ô‰ÔÈÔÚÈÎfi Ô˘ ηıÔ‰ËÁ› ÙÔÓ Ù·ÍȉÈÒÙË ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ, ÛÙËÓ ∞ÙÙÈ΋, ÛÙË µÔȈٛ· Î·È ÛÙË ºˆÎ›‰·. √ ¶·˘Û·Ó›·˜ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ··ÚÈıÌ› fiÏ· Ù· ·ÍÈÔı¤·Ù· Ô˘ Û˘Ó·ÓÙ¿, fiˆ˜ ÈÂÚ¿, ·Á¿ÏÌ·Ù·, Ù¿ÊÔÈ Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ Ù· Ì˘ıÔÏÔÁÈο ÛÙÔȯ›·, ÙÔ˘˜ ıÚ‡ÏÔ˘˜ Î·È ÙȘ ·Ú·‰fiÛÂȘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ·˘Ù¿. ∫¿ÓÂÈ ÌÂÁ¿Ï˜ ÈÛÙÔÚÈΤ˜ ·ÚÂ΂¿ÛÂȘ, ÌÈÏ¿ÂÈ ÁÈ· ȉÈfiÙ˘·


H §∞∫ø¡π∞ ∆∏¡ E¶√Ã∏ ∆√À ¶∞À™∞¡π∞

135

¤ıÈÌ·, ÌÓËÌÔÓ‡ÂÈ ÙȘ ÎÒ̘, ÙȘ ÔÏ›¯Ó˜, ÙÔ˘˜ ÔÙ·ÌÔ‡˜ Î·È ·ÎfiÌË ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ ÙÔ›Ô ‹ ÛÙ· Ê˘ÛÈο ÚÔ˚fiÓÙ· ÙˆÓ ÙfiˆÓ Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ. ∫‡ÚÈÔ˜ ÛÙfi¯Ô˜ ÙÔ˘ ‹Ù·Ó Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÈ ˆ˜ ·Ú¯·ÈÔ‰›Ê˘ Ù· ¤ÚÁ· Ù¤¯Ó˘ Ô˘ ÛÒ˙ÔÓÙ·Ó ÛÙ· ÈÂÚ¿, ÛÙ· ÙÂ̤ÓË Î·È ÛÙÔ˘˜ ‰ËÌfiÛÈÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ÙˆÓ ÙfiˆÓ Ô˘ ÂÈÛΤÊÙËÎÂ. ¶ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Î˘Ú›ˆ˜ ÙȘ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ˜ Ù˘ ¯ÒÚ·˜ Î·È ÙȘ ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ·Ú·‰fiÛÂȘ Ì·˙› Ì ÙȘ Ï·ÙÚ¢ÙÈΤ˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ ÙˆÓ Î·ÙԛΈÓ. ∆ÔÓ ÂӉȤÊÂÚ·Ó Â›Û˘ Ù· ÌÓËÌ›· ÙˆÓ ÂÚÂÈˆÌ¤ÓˆÓ fiψÓ, ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Ë ÂÚ·Ṳ̂ÓË Î·È Í¯·Ṳ̂ÓË ˙ˆ‹ ·ÚÔ˘ÛÈ·˙fiÙ·Ó Î·È Í·Ó·˙ˆÓÙ¿Ó¢ ÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Î·È ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ. ∆· ÂÚÈÁÚ·ÊfiÌÂÓ· ÏÔÈfiÓ ·fi ÙÔÓ ¶·˘Û·Ó›· ÌÓËÌ›· Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ·Ú¯·›· Î·È fi¯È Û‡Á¯ÚÔÓ¿ ÙÔ˘, ıÚËÛ΢ÙÈο Î·È fi¯È ÎÔÛÌÈο. ŒÓ· ·fi Ù· ‰¤Î· ‚È‚Ï›· ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ·˘ÙÔ‡ Â›Ó·È Ù· «§·ÎˆÓÈο», Ô˘ ÂÚȤ¯ÂÈ ÙȘ ÂÓÙ˘ÒÛÂȘ ÙÔ˘ ·fi ÙÔ Ù·Í›‰È ÙÔ˘ ÛÙË §·ÎˆÓ›· ÙÔ 160 Ì.Ã. ∫·Ù¿ ÙÔ 2Ô ·È. Ì.Ã., ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ¤˙ËÛÂ Ô ¶·˘Û·Ó›·˜, Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· ÛÙË §·ÎˆÓÈ΋ ‹Ù·Ó ·ÚÎÂÙ¿ ηϿ. √ ¶·˘Û·Ó›·˜ ‚Ú›ÛÎÂÈ ÙËÓ ·ÏÈ¿ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· ™¿ÚÙË Ì ÙËÓ ÙfiÙ ÂÈÎÚ¿ÙÂÈ¿ Ù˘, ÙËÓ ÏÔ‡ÛÈ· ÌÂÛfiÁÂÈÔ §·ÎˆÓ›·, Î·È ÙÔ Â›ÓÂÈfi Ù˘, Ô˘ ‹Ù·Ó Ë ∫·Ú‰·Ì‡ÏË, Ó· ‰È·ÙÂÏÔ‡Ó Û Ôχ ηϋ ηٿÛÙ·ÛË. ∏ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ¶·˘Û·Ó›· ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ Ë ™¿ÚÙË ·˘Ù‹, Ì ÙÔ ÙÂÚ¿ÛÙÈÔ Ï‹ıÔ˜ ÙˆÓ Ï·ÌÚÒÓ ÔÈÎÔ‰ÔÌËÌ¿ÙˆÓ, ·Ú¯·›ˆÓ Î·È ÓÂÒÙÂÚˆÓ ÚˆÌ·˚ÎÒÓ Î·È ÙˆÓ ·Ó·Ú›ıÌËÙˆÓ ·ÍÈfiÏÔÁˆÓ ÌÓËÌ›ˆÓ, ηÙ›¯Â ÙfiÙ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ fiÏÂˆÓ ÙËÓ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ Î·È ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ÏÔ‡ÙÔ Î·È ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ÏËı˘ÛÌfi ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ÙËÓ ÚÒÙË ı¤ÛË. √ ¶·˘Û·Ó›·˜ ÂÎÙfi˜ Ù˘ ∫·Ú‰·Ì‡Ï˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Î·È ¿ÏϘ fiÏÂȘ Ô˘ ·Ó‹ÎÔ˘Ó ÛÙËÓ ÂÈÎÚ¿ÙÂÈ· Ù˘ ™¿ÚÙ˘, fiˆ˜ ÙȘ ∫·Ú˘¤˜, ÙËÓ ¶ÂÏÏ¿Ó·, ÙË £ÂÚ¿ÓË, ÙȘ ∞̇ÎϘ Î·È ÙȘ ∫ÚÔΤ˜. ∂˘ÓÔÔ‡ÌÂÓË ÏÔÈfiÓ ÙˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ Ë ™¿ÚÙË, ˆ˜ Û‡ÌÌ·¯Ô˜ Ù˘ ƒÒÌ˘, ‹Ù·Ó ÂχıÂÚË ·fi ÙËÓ ˘¤ÚÙ·ÙË ·Ú¯‹ ÙÔ˘ ƒˆÌ·›Ô˘ ‰ÈÔÈÎËÙ‹ Ù˘ ª·Î‰ÔÓ›·˜, Ì ÚÔÓfiÌÈÔ ·Ù¤ÏÂÈ·˜, ‰È·ÙËÚÔ‡Û ÙÔ˘˜ Ù‡Ô˘˜ Ù˘ ·ÏÈ¿˜ ÔÏÈÙ›·˜. ∆· ·Ú¯·›· ·ÍÈÒÌ·Ù· ÙˆÓ ÂÊfiÚˆÓ, ÓÔÌÔÊ˘Ï¿ÎˆÓ, µÈ‰È·›ˆÓ Î·È ÔÏÏÒÓ ¿ÏÏˆÓ ·ÁÔÚ·ÓfiÌˆÓ ‰È·ÙËÚ‹ıËηÓ. ∏ ™¿ÚÙË ÙfiÙ ·Ó¤Ù˘Í ÙË ‚ÈÔÌ˯·Ó›· Î·È ÙÔ ÂÌfiÚÈÔ, ÏÔ‡ÙÈÛÂ Î·È Â˘Ë̤ÚËÛÂ. ∞‡ÍËÛ ÙÔÓ ÏËı˘ÛÌfi Ù˘ ÛÙȘ 100.000 Î·È ÚÔ‹Á·Á ٷ ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ΢ڛˆ˜ ÙË ÚËÙÔÚÈ΋, ÙË ÊÈÏÔÛÔÊ›· Î·È ÙȘ Ù¤¯Ó˜. √È ™·ÚÙÈ¿Ù˜ ‰È·ÙËÚÔ‡Û·Ó Ù· ·Ú¯·›· ‹ıË Î·È ¤ıÈÌ· Î·È ·ÍÈÔÚfiÛÂÎÙÔ ıˆÚÂ›Ù·È fiÙÈ ÙËÚÔ‡Û·Ó ÈÛÙ¿ ÙËÓ §˘ÎÔ‡ÚÁÂÈÔ ·ÁˆÁ‹. ∏ ‰È·Ì·ÛÙ›ÁˆÛË ÙˆÓ Ó¤ˆÓ ÛÙÔ Ó·fi Ù˘ √Úı›·˜ ÕÚÙÂÌ˘ ÌÓËÌÔÓ‡ÂÙ·È ÛÙȘ ÙÈÌËÙÈΤ˜ ÂÈÁڷʤ˜. ¢È·ÙËÚÔ‡ÓÙ·Ó ÈÛÙ¿ Ë ÛÎÏËÚ·ÁˆÁ›· ÙˆÓ Ó¤ˆÓ Î·È ÔÈ ÔÏÂÌÈÎÔ› Î·È Á˘ÌÓ·ÛÙÈÎÔ› ·ÁÒÓ˜ ÛÙËÓ ¶Ï·Ù·ÓÈÛÙ¿ Î·È ÛÙÔ ¢ÚfiÌÔ. ∂›Û˘ Ù· ÂÌ‚·Ù‹ÚÈ·, ÔÈ ÔÏÂÌÈÎÔ› ¯ÔÚÔ›, Ù· Û˘ÛÛ›ÙÈ· Î·È ÔÈ Ï·ÌÚ¤˜ ÁÈÔÚÙ¤˜, fiˆ˜ Ù· √˘Ú¿ÓÈ·, ÁÈÔÚÙ‹ ·ÊÈÂڈ̤ÓË ÛÙÔÓ √˘Ú¿ÓÈÔ ¢›·, Ù· À·Î›ÓıÈ·, ÁÈÔÚÙ‹ ·ÊÈÂڈ̤ÓË ÛÙÔÓ ∞fiÏψӷ Î·È ÙÔÓ À¿ÎÈÓıÔ, Î·È Ë ·Ó¿Ú¯·È· Ï·ÙÚ›· ÙÔ˘ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘. ∏ ÂÚÈ‹ÁËÛË ÙÔ˘ ¶·˘Û·Ó›· ÛÙË ™¿ÚÙË ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÎÚÈı› Û ¤ÓÙ ‰È·‰ÚÔ̤˜ Ì ÛËÌÂ›Ô ÂÎΛÓËÛ˘ ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ·ÁÔÚ¿ Î·È ·ÎÙÈÓˆÙ¿ ÚÔ˜ ÙËÓ fiÏË: ·) Ë ·ÁÔÚ¿ Ù˘ fiÏ˘, ‚) ηٿ Ì‹ÎÔ˜ Ù˘ ∞ÊÂÙ·˝‰·˜ Ô‰Ô‡ Î·È ÙˆÓ ÙÂȯÒÓ, Á) ¿ÏÏË Ô‰fi˜ ·fi ÙËÓ ·ÁÔÚ¿, ‰) ‰˘ÙÈο ·fi ÙËÓ ·ÁÔÚ¿, ÛÙÔ ı¤·ÙÚÔ ÚÔ˜ ÙËÓ ¶ÈÙ¿ÓË (ª·ÁԇϷ) Î·È ÂÈÛÙÚÔÊ‹ ·Ó·ÙÔÏÈο ˆ˜ ÙÔ ÈÂÚfi Ù˘ √Úı›·˜ ÕÚÙÂÌ˘, Â) Ë ·ÎÚfiÔÏË.


136

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

∂ÎÙfi˜ ·fi ÙË ™¿ÚÙË, ÛÙË §·ÎˆÓÈ΋ ˘‹Ú¯Â Ë ÌÈÎÚ‹ Û˘ÌÔÏÈÙ›· ÙˆÓ ∂Ï¢ıÂÚÔÏ·ÎÒÓˆÓ, Ô˘ Û ۇÁÎÚÈÛË Ì ÔÏϤ˜ ¿ÏϘ ÂÚÈÔ¯¤˜ ‰È·ÙÂÏÔ‡Û Û Ôχ ηϋ ηٿÛÙ·ÛË. ∞fi ÙȘ 18 fiÏÂȘ Ô˘ ÙfiÙÂ Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡Û·Ó ÙË Û˘ÌÔÏÈÙ›· ÂÈÊ·Ó¤ÛÙÂÚË ‹Ù·Ó ÙÔ °‡ıÂÈÔ, Ô˘ ›¯Â ·ÎÌ·›Ô ÂÌfiÚÈÔ ÔÚʇڷ˜ (ÎfiÎÎÈÓ˘ ‚·Ê‹˜), ÔÏÏ¿ ‚·Ê›· Î·È ÔÏϤ˜ ÌÂÁ·ÏÔÚÂ›˜ ÔÈÎÔ‰Ô̤˜. ∂›Û˘ Û ·ÎÌ‹ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó Î·È ¿ÏϘ fiÏÂȘ, fiˆ˜ Ô ∞Ûˆfi˜, ÔÈ µÔ˚¤˜, ÔÈ ∞Îڛ˜, Ë ∫·ÈÓ‹ÔÏȘ, Ë √›Ù˘ÏÔ˜, Ô §¿˜ Î·È Ô ∑¿Ú·Î·˜. √È ∂Ï¢ıÂÚÔϿΈÓ˜ ›¯·Ó ÛÙÔ ·ÎÚˆÙ‹ÚÈÔ ∆·›Ó·ÚÔ ÙÔ ÈÂÚfi Ù˘ Û˘ÌÔÏÈÙ›·˜, ÂÓÒ ÔÏÈÙÈÎfi ÙÔ˘˜ ΤÓÙÚÔ Â›¯·Ó ÙËÓ ∫·ÈÓ‹ÔÏË, Ô˘ ·Ï·ÈfiÙÂÚ· ÔÓÔÌ·˙fiÙ·Ó ÎÈ ·˘Ù‹ ∆·›Ó·ÚÔ. √ ¶·˘Û·Ó›·˜ ‚¤‚·È· ÛÙËÓ ÂÚÈԉ›· ÙÔ˘ Û˘Ó¿ÓÙËÛÂ Î·È ÂÚÂÈˆÌ¤Ó˜ ÎÒ̘ ¯ˆÚ›˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜, ·ÛÎÂ›˜ Ó·Ô‡˜ ¯ˆÚ›˜ ·Á¿ÏÌ·Ù· Î·È ‚¿ıÚ· Ì ÂÈÁڷʤ˜ ¯ˆÚ›˜ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ˜, ÂÈÛÙ‹ÚÈÔ Âڋ̈Û˘ Î·È ÂÁηٿÏÂȄ˘ ÙˆÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ ·˘ÙÒÓ.

BIB§IO°PAºIA Frazer J.G., Sur les traces de Pausanias, Paris, Les Belles Lettres. µ›ÁÏ· πˆ¿ÓÓÔ˘, ¶·˘Û·Ó›Ô˘ §·ÎˆÓÈο, ∞ı‹Ó·, 1997. πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ ŒıÓÔ˘˜, ÙfiÌÔ˜ ™∆′, ∞ı‹Ó·, ∂ΉÔÙÈ΋ ∞ıËÓÒÓ, 1976. •·Óı¿ÎË ÕÏÎË-¶··ÔÛÙfiÏÔ˘ ªÂÙ·Í›·˜, §·ÎˆÓ›·˜ ¶ÂÚÈ‹ÁËÛȘ ¶·˘Û·Ó›· §·ÎˆÓÈο, ∂ΉfiÛÂȘ ∫ԯϛ·˜, 2002. ¶··¯·Ù˙‹ ¡ÈÎÔÏ¿Ô˘, ¶·˘Û·Ó›Ô˘ ∂ÏÏ¿‰Ô˜ ¶ÂÚÈ‹ÁËÛȘ, ∫ÔÚÈÓıȷο - §·ÎˆÓÈο, ∞ı‹Ó·, ∂ΉÔÙÈ΋ ∞ıËÓÒÓ, 1994.

Abstract Pausanias continues his journey of discovery entering the region called “Ermon” in “Lakonia” (bordering on the areas of “Arkadias” and “Argolidas” ). Then he continues along the region called “Karyes” and then following the banks of the river “Oinounda” he reaches the place named “Sellasia”. Soon he finds his way to “Sparti” where he presents extencively all its monuments. Finishing his detailed description and exhibition of the area of “Sparti” and its monuments he heads South crossing the river “Tiasa” making his way to “Amykles”. Later he returns to “Sparti” and pays a visit to such places as “Therapni” , “Fari”, and “Pellana” . His next stop is to visit the cities of the “Eleutherolakonon” , that is, “Gytheio”, “Elos”, “Akries”, “Asopos”, “Boies”, “Zarakas”, “Las”, “Kainipolis” and “Oitylos”. Not stopping his journey there, he sets out from “Oitylo”, for “Messinia” by crossing the area called “Gerinia”.


¶ƒ√™ø¶∞ ∞¶√ ¶∂∆ƒ∞ ¶¤ÙÚÔ˜ M. MÔÁ¤·˜ ™¯ÔÏÈÎfi˜ ™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜

¶ÂÚ›ÏË„Ë ª¿ÓË. ∆fiÔ˜ ¤ÙÚÈÓÔ˜ ÛÙË ¡fiÙÈ· ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ. ∫ÔÌÌ¿ÙÈ· ¤ÙÚ·˜ Ê˘ÙÂ̤ӷ ÛÙË §·ÎˆÓÈ΋ ÁË Î¿ÓÔ˘Ó Î¿ÔÈÔÓ Ó· ÈÛÙ¤„ÂÈ fiÙÈ Ô £Âfi˜ ‰È¿ÏÂÍ ·˘Ùfi ÙÔ ÏÈÙfi ·ÏÏ¿ ¤Ú· ·fi οı ʷÓÙ·Û›· ¿ÁÚÈÔ Î·È ·ÓÂÌfiÂÓ ÙÔ›Ô ÁÈ· Ó· ÎÚ·Ù‹ÛÂÈ ÛÙËÓ ÎÔÊÙÂÚ‹ ·ÁοÏË ÙÔ˘ ÙÔ˘˜ §¿ÎˆÓ˜, ·ÓıÚÒÔ˘˜ ηْ ÂÈÎfiÓ· Î·È ÔÌÔ›ˆÛË ÙÔ˘. ∞ÓıÚÒÔ˘˜ ı·˘Ì·ÛÙÔ‡˜ ÁÈ· ÙÔ ı¿ÚÚÔ˜, ÙË ÊÈÏÔÍÂÓ›·, ÙËÓ ÙÈÌÈfiÙËÙ·. ∞ÓıÚÒÔ˘˜ Ô˘ ηıfiÏÔ˘ ‰Â ‰ÈÛÙ¿˙Ô˘Ó Ó· ·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó Ì ÙË ı¤ÏËÛË ÙÔ˘˜ ÙËÓ ˘ÂÚ¿ÛÈÛË Ù˘ ÂıÓÈ΋˜ ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·˜, ÁÈ· ÙÔ‡ÙÔ Í¯ˆÚÈÛÙÔ‡˜ ‹ÚˆÂ˜ ·‰È¿ÎÔ· ·ÁˆÓÈ˙fiÌÂÓÔ˘˜ Û fiÏË ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÈÛÙÔÚ›·˜. ÕÓıÚˆÔÈ ·fi ¤ÙÚ·.

ª∞¡∏: √ ÙfiÔ˜ ∞˘Ù¿ Ù· ‰¤Ó‰Ú· ‰Â ‚ÔχÔÓÙ·È Ì ÏÈÁfiÙÂÚÔ Ô˘Ú·Ófi, ∞˘Ù¤˜ ÔÈ ¤ÙÚ˜ ‰Â ‚ÔχÔÓÙ·È Î¿ÙÔ˘ ·fi Ù· ͤӷ ‚‹Ì·Ù·, ·˘Ù¿ Ù· ÚfiÛˆ· ‰Â ‚ÔχÔÓÙ·È ·Ú¿ ÌfiÓÔ ÛÙÔÓ ‹ÏÈÔ, ·˘Ù¤˜ ÔÈ Î·Ú‰È¤˜ ‰Â ‚ÔχÔÓÙ·È ·Ú¿ ÌfiÓÔ ÛÙÔ ‰›ÎÈÔ. ∂ÙÔ‡ÙÔ ÙÔ ÙÔ›Ô Â›Ó·È ÛÎÏËÚfi Û·Ó ÙËÓ ÛȈ‹, ÛÊ›ÁÁÂÈ ÛÙÔÓ ÎfiÚÊÔ ÙÔ˘ Ù· ˘ÚˆÌ¤Ó· ÙÔ˘ ÏÈı¿ÚÈ·, ÛÊ›ÁÁÂÈ ÛÙÔ Êˆ˜ ÙȘ ÔÚÊ·Ó¤˜ ÂÏȤ˜ ÙÔ˘ Î·È Ù’ ·Ì¤ÏÈ· ÙÔ˘, ÛÊ›ÁÁÂÈ Ù· ‰fiÓÙÈ·. ¢ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ÓÂÚfi. ªÔÓ¿¯· ʈ˜. √ ‰ÚfiÌÔ˜ ¯¿ÓÂÙ·È ÛÙÔ Êˆ˜ Î·È Ô ›ÛÎÈÔ˜ Ù˘ Ì¿ÓÙÚ·˜ Â›Ó·È Û›‰ÂÚÔ. ª·ÚÌ¿ÚˆÛ·Ó Ù· ‰¤Ó‰Ú·, Ù· ÔÙ¿ÌÈ· Î·È ÔÈ ÊˆÓ¤˜ ̘ ÙÔÓ ·Û‚¤ÛÙË ÙÔ˘ ‹ÏÈÔ˘. ∏ Ú›˙· ÛÎÔÓÙ¿ÊÙÂÈ ÛÙÔ Ì¿ÚÌ·ÚÔ. ∆· ÛÎÔÓÈṲ̂ӷ ÛÎÔ›Ó·. ∆Ô ÌÔ˘Ï¿ÚÈ Î·È Ô ‚Ú¿¯Ô˜. §·¯·ÓÈ¿˙Ô˘Ó. ¢ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ÓÂÚfi.1

1. °. ƒ›ÙÛÔ˘, ƒˆÌÈÔÛ‡ÓË.


138

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

∆ËÓ ÚÒÙË ÊÔÚ¿ Ô˘ ÙËÓ Â›‰·, ›·Ø Ù· ÛηÏÈ¿ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘. ∫·È ÌÔ˘ ’·Ó ÔÈ ÌÂÁ¿ÏÔÈØ fi¯È, Ë µ¿ıÂÈ· ›ӷÈ. ∂ÁÒ ‰ÂÓ ÙÔ˘˜ ›ÛÙ„·. ∫·È ‹Ú· ¤Ó· ¤Ó· Ù· ÛηÏÈ¿ ÎÈ ·Ó¤‚·ÈÓ· ÛÙÔÓ ‹ÏÈÔ. ∫È fiÙ·Ó ÌÔ˘ Ê¿ÓËΠˆ˜ ÙÒÚ·, Ó·, fiÔ˘ Ó·’ Ó·È ÊÙ¿Óˆ, Ì ÛÙ·Ì¿ÙËÛ·Ó ÔÈ ‡ÚÁÔÈ. ŒÙÛÈ ÁÓÒÚÈÛ· ÙÔ ¯ÚfiÓÔ. ∫È Ô ¯ÚfiÓÔ˜ ‰ÂÓ ·ÁÁ›˙ÂÈ ÙËÓ ¤ÙÚ·. ŸÌˆ˜ ÂÁÒ ‹ıÂÏ· Ó· ·ÓÂ‚Ò ÛÙÔÓ ‹ÏÈÔ. ∫·È ÌÔ˘ ’·ÓØ ÌË ÛÙÂÓ·¯ˆÚȤ۷È, ı· Û ¿Ì ÛÙË ÛËÏÈ¿ Ù˘ ÓÂڿȉ·˜. ∫È ¤ÙÛÈ Ì‹Î· ÚÒÙË ÌÔ˘ ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ ÎÔÈÏÈ¿ Ù˘ Á˘. ∆Ë Ì‹ÙÚ· Ô˘ Á¤ÓÓËÛ ÙȘ ¤ÙÚ˜ Ù˘ ª¿Ó˘. ∆fiÛ˜ ¤ÙÚ˜. ªfiÓÔ ¤ÙÚ˜. ∆Ș ΢ÔÊÔÚÔ‡Û ¯ÚfiÓÔ˘˜. ª¤¯ÚÈ Ô˘ ‰ÂÓ ÙȘ ¿ÓÙÂÍÂ. ∫È ¤‰ˆÛ ÌÈ· Î·È ‚Á‹Î·Ó. ÕÊËÛ·Ó ÙËÓ ˘ÁÚ‹ ˘fiıÂÚÌË ÛÎÔÙÂÈÓ‹ ÎÔ›ÙË Ù˘ ÎÈ Â›‰·Ó ʈ˜. ¶Ôχ ʈ˜. ∫·È ÓÈÒÛ·Ó ÙË ı¤ÚÌË ÙÔ˘ ‹ÏÈÔ˘. ∫·È ‰ÂÓ ÙÔÓ ¿ÊËÛ·Ó ÔÙ¤ È·. ∫·È ‰¿ÎÚ˘ÛÂ Ë Ì¿Ó· Î·È Ù· ‰¿ÎÚ˘· Ù˘ ¿ÁˆÛ·Ó. ŒÙÛÈ Â›‰· ÙÔ ¢ÈÚfi.

ª∞¡∏: √ ¯ÚfiÓÔ˜ ∆· ¯Ú˘Û¿ÊÈ· ÙÔ˘ ÛÎÔÚ¿ÂÈ ÙÔ Î·ÏÔη›ÚÈ ÛÙË ÁË Ù˘ ª¿Ó˘. ∫ÔÈÙ¿˜ ¿Óˆ –fiÛÔ Û’ ·Ê‹ÓÂÈ Ô ‹ÏÈÔ˜– Î·È ‚ϤÂȘ Ô˘Ú·Ófi. ∫˘·ÓÔ‡Ó. ø˜ ÙËÓ ¿ÎÚË ÙÔ˘. ∫ÔÈÙ¿˜ ¤Ú· Î·È ¯ÔÚÙ·›ÓÂȘ ı¿Ï·ÛÛ· ·¤Ú·ÓÙ· Á·Ï¿˙È·. ªÂ ÌÈ·Ó ·Ó¿Û· Ë ª¿ÓË ¿ÂÈ ÛÙÔ ¯ÂÈÌÒÓ·. ºıÈÓfiˆÚÔ ‰ÂÓ ‚ϤÂȘ. §ÈÁÔÛÙ‡ÂÈ ÙÔ Êˆ˜. ∆· Û‡ÓÓÂÊ· ‚·ÚÈ¿ Î·È ÌÔÏ˘‚¤ÓÈ· ‰ÂÓ ·Ê‹ÓÔ˘Ó Ó· ÊÙ¿ÛÂÈ ÛÙËÓ ¤ÙÚ· – Ê·È¿ È·. ∫È Ë ı¿Ï·ÛÛ· ı·Ìfi˜ ηıÚ¤ÊÙ˘. ∂˘Ù˘¯Ò˜ Ô˘ Ë ¿ÓÔÈÍË ·Ú·ÌÔÓ‡ÂÈ. ∫·È Û·Ó Ô ÙfiÔ˜ Ú·ÛÈÓ›ÛÂÈ Ó¿Ù· Ù· ¯·ÌÔÌ‹ÏÈ· ÎÈ ÔÈ ·ÓÂÌÒÓ˜, ÔÈ ··ÚÔ‡Ó˜, ÔÈ Ì·ÚÁ·Ú›Ù˜, ÙÔ ı˘Ì¿ÚÈ, ÙÔ Ê·ÛÎfiÌËÏÔ. ÃÚÒÌ·Ù· ÎÈ ·ÚÒÌ·Ù· ·ÓÙÔ‡. ŸÛ· ı˜ ¯ÚÒÌ·Ù· ÎÈ ·ÚÒÌ·Ù·. ¡· ’¯ÂȘ Ó· ·›˙ÂȘ. ªÂ ÙȘ ·ÈÛı‹ÛÂȘ, ÙËÓ Î·Ú‰È¿, ÙÔ ÓÔ˘. ∫·È ÙÔ ·È¯Ó›‰È Ì ÙÔ ¯ÚfiÓÔ Â›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘ ÈÔ Ôχ Ë ÛΤ„Ë ÙÔ ·Á·¿. ∫È Ë ª¿ÓË Ô ¯ÒÚÔ˜ ÁÈ· Ó· ·›˙ÂÈ. ™˘Ó·ÓÙ¿˜ ÙËÓ ·ÈˆÓÈfiÙËÙ·. √È ÂÔ¯¤˜ ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó. √È ¿ÓıÚˆÔÈ ¿Ó ÎÈ ¤Ú¯ÔÓÙ·È. ∂‰Ò Ù›ÔÙ· ‰ÂÓ ·ÏÏ¿˙ÂÈ. ∏ ¤ÙÚ· Î·È ÔÈ ÓfiÌÔÈ Ù˘. ∏ ˘ÂÚ¿ÛÈÛË ÙˆÓ ÔÈΛˆÓ ̤¯ÚÈ ı·Ó¿ÙÔ˘. ∏ ‚ÂÓ٤ٷ. √ ı¿Ó·ÙÔ˜ ÁÈ· ÙÔÓ ª·ÓÈ¿ÙË Â›Ó·È ÚfiÎÏËÛË. ∆Ô ÌÔÈÚÔÏfiÈ Ë ÊˆÓ‹ ÙÔ˘. ∆Ô ÓÂÎÚÔÌ·ÓÙÂ›Ô ÙÔ˘ ∆·ÈÓ¿ÚÔ˘ Ô ÙfiÔ˜ ÙÔ˘.

ª∞¡∏: √ ¿ÓıÚˆÔ˜ …ÌÈ· ‚·ıÈ¿ ¯·Ú·ÎÈ¿ ÛÊËӈ̤ÓË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ÊÚ‡‰È· ÙÔ˘˜ Û·Ó ¤Ó· ΢·Ú›ÛÛÈ ·Ó¿ÌÂÛ· Û ‰˘Ô ‚Ô˘Ó¿ ÙÔ ÏÈfiÁÂÚÌ·.


¶ƒ√™ø¶∞ ∞¶√ ¶∂∆ƒ∞

139

∫Ô˘‚ÂÓÙÈ¿˙ÂÈ Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ Ì ÙËÓ ¤ÙÚ·. ∆È Ó· ÙÔ˘ ÂÈ; ∂ÁÒ Â›Ì·È Â‰Ò. ™ÙÔ˘˜ ·ÈÒÓ˜. ÿ‰È·, ·Î›ÓËÙË, ·ÌÂٷΛÓËÙË, ÎÔÊÙÂÚ‹. ∫Ú·ÙÒ ÙÔÓ ‹ÏÈÔ. ∫Ú·ÙÒ ÙÔÓ ·¤Ú·. ¢ÂÓ Â›Ì·È ‰È·ÂÚ·Ù‹. ¢ÂÓ Â›Ì·È ‰È¿ÙÚËÙË. ™Ù¤ÎÂÈ ·¤Ó·ÓÙÈ Ù˘. ∆ËÓ ÎÔÈÙ¿. ∫·ıÚÂÊÙ›˙ÂÙ·È. ∫·È ·›ÚÓÂÈ ÙËÓ ÌÔÚÊ‹ Ù˘. ÃÒÌ· Ô ÙfiÔ˜ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ. ¶Ò˜ ¤ÊÙÈ·ÍÂ Ô £Âfi˜ ÙÔÓ ¿ÓÙÚ·; ∆ÔÓ ¿ÓÙÚ· Ù˘ ª¿Ó˘. ™ÎÏËÚfi. ™ÙÂÁÓfi ·fi Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·. •ÂÚ·ÎÈ·Ófi. ∞ΤڷÈÔ Î·È ÎÔÊÙÂÚfi. ∞ÓÙ¤¯ÂÈ. ∫Ú·Ù¿ÂÈ ÛÙȘ ÌfiÚ˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜. ∂Ó¤¯ÂÈ ÙËÓ „˘¯‹ fiÏ˘ Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜. °È’ ·˘Ùfi Î·È ÂÌÊ˘Û› ÙÔ Â›Ó·È ÙÔ˘ ηٿ ÙËÓ ‚Ô‡ÏËÛ‹ ÙÔ˘. √ÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ·ÙÚÈ·Ú¯È΋ ÏÔÈfiÓ. ∞ÔÊ·Û›˙ÂÈ Ô ·Ù¤Ú·˜. √È ˘fiÏÔÈÔÈ ÂÈı·Ú¯Ô‡Ó. ∫È Ë Ì¿Ó·; ∏ Á˘Ó·›Î·; ∏ Á˘Ó·›Î· ÎÔÈÙ¿ÂÈ ÙÔÓ ¿ÓÙÚ· Ù˘ ÛÙ· Ì¿ÙÈ·. °È·Ù› Â›Ó·È ÎÔÌÌ¿ÙÈ ÙÔ˘. ∫È ·˘Ùfi˜; ∞˘Ùfi˜ ÎÔÈÙ¿ÂÈ ¯¿Ìˆ. ∫ÔÈÙ¿ÂÈ ÙËÓ ¤ÙÚ·. ∞˘Ù‹ Â›Ó·È Ë Ì¿Ó· ÙÔ˘. ∆Ë Û¤‚ÂÙ·È. ÷ÌËÏԂϤÂÈ. ¶ÚÔÛ¤¯ÂÈ ÙË Á˘Ó·›Î· ÙÔ˘. ∆ËÓ ˘ÂÚ·Û›˙ÂÙ·È. ∫È ·˘Ù‹; ™Ù¤ÎÂÈ ·‰‡Ó·ÌË; ºÔ‚ÈṲ̂ÓË; Ÿ¯È. ∫·Ù’ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘. ™ÎÏËÚ‹. ™ÙÂÁÓ‹ ·fi Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·. •ÂÚ·ÎÈ·Ó‹. ∞ΤڷÈË Î·È ÎÔÊÙÂÚ‹. ∞ÓÙ¤¯ÂÈ. ∫Ú·Ù¿ÂÈ ÛÙȘ ÌfiÚ˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜. ∂›Ó·È Ë „˘¯‹ Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜. ∆ËÓ Û˘Ó¯›˙ÂÈ. °ÂÓÓ¿ÂÈ. ∫·È οÓÂÈ ÙÔÓ ·Ù¤Ú· ηıÚ¤ÊÙË. ¡· ‚ϤÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜. ∫·È ÎÔÈÙÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿. ∫·È ‚ϤÔ˘Ó ÙËÓ ¤ÙÚ·. ∫·È ÎÔÈÙÔ‡Ó Á‡Úˆ ÙÔ˘˜. ∫·È ‚ϤÔ˘Ó ¤ÙÚ·. ∞Ú¿Ó ÌÈ· ÎÈ ·Ú¯›˙Ô˘Ó ÙÔ ÛËÌ¿‰È. ¶¿ÂÈ Ï¿È Ô ·Ù¤Ú·˜ Î·È ÙÔ˘˜ ‰Â›¯ÓÂÈ. °È·Ù› Ú¤ÂÈ Ó· ͤÚÔ˘Ó Ó· ÛËÌ·‰Â‡Ô˘Ó. ¡· ͤÚÔ˘Ó Ó· ÔÏÂÌÔ‡Ó. ¡· ÔÏÂÌÔ‡Ó ÁÈ· Ó· ·ÓÙÈÌ¿¯ÔÓÙ·È ÙËÓ ÛÎÏËÚ‹ ˙ˆ‹ ÙÔ˘˜. ∆ËÓ ¤ÙÚÈÓË ˙ˆ‹ Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜. ∫È Â›Ó·È ¤ÙÚÈÓË. ¡ÂÚfi ‰ÂÓ ‚ϤÂȘ. ¢¤Ó‰Ú·; ∂ÏȤ˜. ºÚ·ÁÎÔÛ˘ÎȤ˜ Î·È ÛÎÔ›Ó·. ∫·È οÙÈ Ï›Á˜ Û˘ÎȤ˜. µfiÙ·Ó· ÎÈ ·ÁÚÈÔÏÔ‡ÏÔ˘‰·. µÚ¿¯È· Î·È ı¿Ï·ÛÛ·. ∫È ·˘Ù‹ Ë ı¿Ï·ÛÛ· ¤ÊÂÚ Û οÔÈÔ˘˜ ηÈÚÔ‡˜ ¯ıÚÔ‡˜. ∞ÔÊ¿ÛÈÛÂ Ô πÌÚ·‹Ì Ó· οÓÂÈ ÙË ª¿ÓË ‰ÈÎÈ¿ ÙÔ˘. ◊ÍÂÚ fiÙÈ ÔÈ ¿ÓÙÚ˜ Ù˘ ‹Ù·Ó ·ÏÏÔ‡. ◊ÍÂÚ fiÙÈ ÔÏÂÌÔ‡Û·Ó ÛÙË µ¤ÚÁ·. ¢ÂÓ ‹ÍÂÚ fï˜ fiÙÈ ÔÈ Á˘Ó·›Î˜ ‹Ù·Ó ÂΛ. ¢ÂÓ ‹ÍÂÚ fiÙÈ ÔÈ ª·ÓÈ¿ÙÈÛÛ˜ ÔÏÂÌÔ‡Ó. °È·Ù› ÙȘ Ì·ı·›ÓÂÈ Ô ·Ù¤Ú·˜ ÙÔ˘˜. ¢ÂÓ ‹ÍÂÚ fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ ÔÏÂÌÔ‡Ó. °È·Ù› Ù· Ì·ı·›ÓÂÈ Ô ·Ù¤Ú·˜ ÙÔ˘˜.


140

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

¢ÂÓ ‹ÍÂÚ fiÙÈ ÔÈ Á¤ÚÔÈ ÔÏÂÌÔ‡Ó. °È·Ù› ·ÓÙ¤¯Ô˘Ó. °È·Ù› ÙÔ˘˜ ¤Ì·ıÂ Ô ·Ù¤Ú·˜ ÙÔ˘˜ Ó’ ·ÓÙ¤¯Ô˘Ó. √ ¯ÚfiÓÔ˜ ‰ÂÓ ÂÚÓ¿ÂÈ ¿Óˆ ·fi ÙËÓ ¤ÙÚ·. √ ¯ÚfiÓÔ˜ ‰ÂÓ ÂÚÓ¿ÂÈ ¿Óˆ ·fi ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ù˘ ª¿Ó˘. ∫·È ¤¯·ÛÂ Ô πÌÚ·‹Ì. ∏ ‹ÙÙ· ÙÔ˘ ˘fiıÂÛË ÔÈÎÔÁÂÓÂȷ΋. ™Êȯً ÏÔÈfiÓ Ë ‰ÔÌ‹ Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜. ™˘ÓÙËÚËÙÈ΋ Ë ‰ÔÌ‹ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜. √ÚÈṲ̂ÓË ·fi ÙÔ ¿ÁÚ·ÊÔ ‰›Î·ÈÔ. ÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÙÔ˘, Ô˘ οÓÂÈ ÓÔÌÈÎÔ‡˜, ÎÔÈÓˆÓÈÔÏfiÁÔ˘˜, ·ÓıÚˆÔÏfiÁÔ˘˜, „˘¯ÔÏfiÁÔ˘˜ Î·È Î¿ı ›‰Ô˘˜ ÌÂÏÂÙËÙ¤˜ Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ʇÛ˘ Ó· „¿¯ÓÔ˘Ó ¯ÚfiÓÈ· ÙÒÚ· Ó· ÂÍËÁ‹ÛÔ˘Ó ÙË ‚ÂÓ٤ٷ. ªfiÓÔ fï˜ ÔÈ ª·ÓÈ¿Ù˜ ͤÚÔ˘Ó fiÙÈ ¤ÙÛÈ Ú¤ÂÈ. ªfiÓÔ ·˘ÙÔ› ͤÚÔ˘Ó fiÙÈ ‰ÂÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÂÚÈıÒÚÈ· Ï¿ıÔ˘˜. °È·Ù› Ë ˙ˆ‹ ÙÔ˘˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÛÙË ÁË Ù˘ ∂·ÁÁÂÏ›·˜. °È·Ù› ‰ÂÓ Í¤ÚÔ˘Ó ÙËÓ ·ÊıÔÓ›·. ∫·È Ë ‡ÏË ÔÚÈṲ̂ÓË Â›Ó·È. ∆È̈ÚÔ‡Ó fiÔÈÔÓ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÊÈÏfiÙÈÌÔ. ¢Â ‰¤¯ÂÙ·È Ô ª·ÓÈ¿Ù˘ ÙËÓ ÚÔ‰ÔÛ›·. ¢È·Ê˘Ï¿ÛÛÂÈ ÙËÓ ÙÈÌ‹ ÙÔ˘. ¢ÂÓ ·Ó·ÈÚ› ÙÔÓ ÏfiÁÔ ÙÔ˘. ∏ ‚ÂÓ٤ٷ ‚¿˙ÂÈ Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· ÛÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜. ŸÔÈÔ˜ ¤ÛÊ·ÏÂ, ÏËÚÒÓÂÈ. √ ª·ÓÈ¿Ù˘ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ Î·ı‹ÎÔÓÙ·. ∞Ú¯‹ ¤ÙÚÈÓË Ì¤Û· ÛÙÔ ¯ÚfiÓÔ. ∫·ı‹ÎÔÓÙ· ÌÂÁ·ÏÂÈÒ‰Ë. ™·Ó ÙÔ˘ §ÂˆÓ›‰·Ø «›ÛÈÔÈ Û’ fiϘ ÙˆÓ Ù˜ Ú¿ÍÂȘ».2 ¢ÂÓ Â›Ó·È ÌfiÓÔ Ë ˘ÂÚ¿ÛÈÛË Ù˘ ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·˜ Ô˘ ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ·Ú¯·›· ™¿ÚÙË Ì¤¯ÚÈ ÙË ª¿ÓË. ¢ÂÓ Â›Ó·È ÌfiÓÔ Ô˘ Ë ÈÛÙÔÚ›· ¤‰ÂÈÍ fiÙÈ ÔÙ¤ ‰ÂÓ ¿ÙËÛÂ Â‰Ò Ô‰¿ÚÈ Î·Ù·ÎÙËÙ‹. ∂›Ó·È Î·È Ô •¤ÓÈÔ˜ ¢›·˜ Ô˘ ̤ÓÂÈ ·ÎfiÌ· ‰Ò. ¶Ô˘ ÎÚ·Ù¿ÂÈ ÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘ ÛÙÔÓ ÙfiÔ Ô˘ fiÛÔÈ ‰ÂÓ ÙÔ ÓÈÒıÔ˘Ó, fiÛÔÈ ‰ÂÓ Â›Ó·È ‰ÈÎÔ› ÙÔ˘, ÙÔÓ ‚ϤÔ˘Ó ·ÊÈÏfiÍÂÓÔ. •·ÊÓÈ¿˙ÂÈ Ë ÊÈÏÔÍÂÓ›· ÙÔÓ Í¤ÓÔ Ô˘ ¤Ú¯ÂÙ·È Â‰Ò. ŸÔÙ ͷӿÚıÂÈ, ‰ÂÓ ı· ÂÈ, «Â›Ì·È ͤÓÔ˜ ‰һ ÁÈ·Ù› ÔÈ ª·ÓÈ¿Ù˜ ÌÂÙ¿ ¯·Ú¿˜ ı· ηÏԉ¯ıÔ‡Ó ÙÔÓ ÔÈÎÂ›Ô ÙÔ˘˜. ∆ÈÌ‹ ÙÔ˘ Ô˘ ÁÓÒÚÈÛ ÙËÓ ¤ÙÚÈÓË ÁË. ∆ÈÌ‹ ÙÔ˘ Ô˘ ¤ÛÊÈÍ ÙÔ ¤ÙÚÈÓÔ ¯¤ÚÈ ÙÔ˘ ª·ÓÈ¿ÙË.

ª∞¡∏: ŸÏ· ·fi ¤ÙÚ· «∫·È ¤Ï·ÛÂÓ» Ô ª·ÓÈ¿Ù˘ … ¶Ò˜ Ó· Ï¿ÛÂÈ; ¢ÂÓ ¤¯ÂÈ ¯ÒÌ·. ¢ÂÓ ¤¯ÂÈ ÓÂÚfi. ªfiÓÔ ¤ÙÚ·. ∆ËÓ ‚Á¿˙ÂÈ – ÙËÓ Û¿ÂÈ. ∆ËÓ ÂÏÂοÂÈ. ∆ËÓ Ï·Í‡ÂÈ.

2. ∫.¶. ∫·‚¿ÊË, «£ÂÚÌÔ‡Ï˜».


¶ƒ√™ø¶∞ ∞¶√ ¶∂∆ƒ∞

141

∆ËÓ Î¿ÓÂÈ ÂÚÁ·Ï›ÔØ ¯ÂÚfiÌ˘ÏÔ, Ì˘ÏfiÂÙÚ·. ºÙÈ¿¯ÓÂÈ ÁÔ‡ÚÓ˜ ÁÈ· Ù· ˙ˆÓÙ·Ó¿ ÙÔ˘Ø ·ÏÒÓÈ ÁÈ· ÙÔ ÛÈÙ¿ÚÈ, ÙÔ ÎÚÈı¿ÚÈ, Ù· ÎÔ˘ÎÈ¿. ÃÙ›˙ÂÈ ÂÎÎÏËÛȤ˜, ‡ÚÁÔ˘˜ Î·È ˘ÚÁfiÛÈÙ·. ™ËÎÒÓÂÈ Ì¿ÓÙÚ˜ Î·È ÛËÌ·‰Â‡ÂÈ ÙË ÁË ÙÔ˘, Â˙ԇϘ Î·È ÎÚ·Ù¿ÂÈ ÙÔ ÏÈÁÔÛÙfi ¯ÒÌ·. ŒÚÁ· ·fi ¤ÙÚ·. ŒÚÁ· ı·˘Ì·ÛÙ¿. º˘ÙÂ̤ӷ ÛÙË ª¿ÓË ·Î˘ÚÒÓÔ˘Ó ÙÔ ¯ÚfiÓÔ.

ª∞¡∏: ºˆ˜ ¶¤ÙÚ˜ Û·Ṳ́Ó˜ ÎÈ Ô ‹ÏÈÔ˜ Ó· ¯ÔÚ‡ÂÈ ¿Óˆ ÙÔ˘˜, Ó· ·Ù¿ÂÈ ˙Â˚Ì¤ÎÈη, Ó· ÙÈÓ¿˙ÂÙ·È ˘ÚÚ›¯ÂÈ· Î·È Ó· ÛÎÔÚ¿ÂÈ. °∏ ÃÀ™∞ºπ. ◊ÏÈÔ˜ ·ÓÙÔ‡. ∂Ï›ÛÛÂÙ·È ÛÙ· Ê˘ÏÏÒÌ·Ù· ÙÔ˘ ÂÏ·ÈÒÓ· ›Û· – ›Û· ÁÈ· Ó· Á˘ÚÓ¿ÂÈ Ù’ ·Ó¿Ô‰· Ù· ÛÙ·¯ÙÔÚ¿ÛÈÓ· ʇÏÏ· Î·È Ó· ¯‡ÓÂÙ·È ¤Ó· Á‡Úˆ Ë Ï·Ù›Ó·. ∞∂ƒ∞™ ∞ƒ°Àƒ√™. ◊ÏÈÔ˜ ·ÓÙÔ‡. £¿Ï·ÛÛ· ÎÔÌ̤ÓË ·fi ÙÔ˘˜ ‚Ú¿¯Ô˘˜. £¿Ï·ÛÛ· ¯ˆÚ›˜ ·ÁοϘ. ∫·ıÚ¤ÊÙ˘ Á›ÓÂÙ·È Ó· ¯·›ÚÂÙ·È ÙËÓ ÔÌÔÚÊÈ¿ ÙÔ˘. ¡∂ƒ√ ™ª∞ƒ∞°¢π. ◊ÏÈÔ˜ ·ÓÙÔ‡. √ÚÂÈ‚·Ù› ÙÔ ∆·›Ó·ÚÔ Î·È ‚Ú›ÛÎÂÈ ÙËÓ fiÚÙ· ÁÈ· ÙÔÓ Õ‰Ë. ∆Ô ı¿Ó·ÙÔ Ù˘ÊÏÒÓÂÈ. ∏ ∑ø∏ ™∆√ ºø™.

µπµ§π√°ƒ∞ºπ∞ ∞ÏÂÍ·Ó‰Ú¿ÎÔ˘ ¢ËÌ., πÛÙÔÚ›· Ù˘ ª¿Ó˘, ∂Ó ∞ı‹Ó·È˜, 1892. Alexiou Margaret, The Ritual Lament in Greek Tradition, CambridgeUniversity Press, 1974. ∞Ì¿ÓÙÔ˘ ∫., ∂ÈÙ›ÌÈÔÓ Î·Ù¿ Ù˘ ·‰ÂÏÊÔÔÈ›·˜ ∂. ∂Ù. µ˘˙. ™.4 (1927) 280-284. Andromedas John N., Women, Vengeance and Unilineal Descent Groups in Mani (ÔÏ˘ÁÚ·ÊË̤ÓÔ Î›ÌÂÓÔ). Maniat folk culture and the Ethnic mosaic in the Southeast Peloponnese; Regional variation, ÂΉ. Dimen-Friedl. The Enduring Urban Ties of a Modern Greek Folk Sub-Culture [Mani]. Acts of the Mediterranean Sociological Conference, Athens, July 1963 (ÂΉ. J.C. Peristiani), Û. 269-278 µ·ÁȷοÎÔ˘ ¢ÈÎ., µ.‚ ™˘Ì‚ÔÏ‹ ÂȘ Ù· ÂÚ› ¡›ÎÏˆÓ - ¡ÈÎÏÈ¿ÓˆÓ Ù˘ ª¿Ó˘, ∞ı‹Ó·˜ 53 (1949) 147-194 . – √È ‡ÚÁÔÈ Ù˘ ª¿Ó˘, ¶ÂÏÔ. ¶ÚˆÙÔ¯Ú. 1959, Û. 65-79. – √ πÌ‚Ú·‹Ì ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Ù˘ ª¿Ó˘ ∞ı‹Ó·È, ÂΉ. ¶·ÙÛÈÏÈÓ¿ÎÔ˘, 1961. µ·Î·ÏfiÔ˘ÏÔ˘ ∞fiÛÙ. ∂., πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ¡¤Ô˘ ∂ÏÏËÓÈÛÌÔ‡, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË, ÙÔÌ. 2Ô˜ (1964), 3Ô˜ (1968),4Ô˜ (1973). °ÂˆÚÁÔ··‰¿ÎÔ˘ ∞. ª., ∏ ·‰ÂÏÊÔÔÈ›· ÂȘ ÙËÓ ª¿ÓË, §·ÔÁÚ. 13 (1951) 28-32.


142

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

∑·ÊÂÈÚ·ÎÔÔ‡ÏÔ˘ ¢. ∫., ŒıÈÌ· Ù˘ Îˉ›·˜ ÂÓ ª¿ÓË, §·ÔÁÚ. 3 (1912) 473-477. ∫·ÎÚȉ‹ πˆ¿Ó. £., ∞Ú·›. ª˘ıÔÏÔÁÈ΋ ÌÂϤÙË, ∞ı‹Ó·È, 1929. – √È ·Ú¯·›ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ÛÙËÓ ÓÂÔÂÏÏËÓÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. ªÔÚʈÙÈÎÔ‡ π‰Ú‡Ì·ÙÔ˜ ∂ıÓÈ΋˜ ÙÚ·¤˙˘, 1978. ∫¿ÛÛË ªÈ¯., «¶‡ÚÁÔÈ Î·È ·Ú¯ÔÓÙÈο Ù˘ ª¿Ó˘», º‡Û˘ Î·È ∑ˆ‹ 3 (1973) Ù¯. 10, Û. 14-16. ∫·„¿ÏË °ÂÚ·Û. ¢., ∏ ª¿ÓË, ¶ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ ¯ÒÚ·˜, ∞ı‹Ó·È, ÂΉ. ¢ËÌËÙÚ¿ÎÔ˘, 1933. – √ ∆·˛ÁÂÙÔ˜, Ï¿ÛÙ˘ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁfi˜, ÂÌÓ¢ÛÙ‹˜ Î·È Ô‰ËÁfi˜, ∞ı‹Ó· 1948. ∫Ô˘ÙÛÈÏȤÚË ∞Ó¿ÚÁ. °., «∫˘ÓËÁÂÙÈο Ù˘ ª¿Ó˘», §·fiÁÚ. 17 (1958) 441-450. §¿ÌÚÔ˘ ™˘Ú., «∆Ô ¤ıÔ˜ ÙÔ˘ Ì·Û¯·ÏÈÛÌÔ‡ ·Ú¿ ÙÔȘ ª·ÓȿٷȘ ÙˆÓ Ì¤ÛˆÓ ·ÈÒÓˆÓ», ¡¤Ô˜ ∂ÏÏ‹ÓÔÌ‹ÌˆÓ 2 (1905) 180-186. Levi-Strauss Claude, Anthropologie structurale, Plon, ¶·Ú›ÛÈ 1958 – La pensee sauvage, Plon, ¶·Ú›ÛÈ 1962. ªÂÚ·ÎÏ‹ ª. °., √ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˜ ÂÏÏËÓÈÎfi˜ Ï·˚Îfi˜ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜, ∞ı‹Ó· 1973. ªÈ¯·ËÏ›‰Ë - ¡Ô˘¿ÚÔ˘ °ÂˆÚÁ., ∏ ÛËÌ·Û›· Ù˘ ·‰ÂÏÊÔÔÈ›·˜ ‰È· ÙËÓ πÛÙÔÚ›·Ó ÙÔ˘ ‰Èη›Ô˘: ¢›Î·ÈÔÓ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Û˘Ó›‰ËÛ˘, ∞ı‹Ó·È, ÂΉ. ¶··˙‹ÛË, 1972. ¡ËÊ¿ÎÔ˘ ™ˆÎÚ., ª·ÓÈ¿Ù˜ ‰È·ÓÔÔ‡ÌÂÓÔÈ: ¡È΋ٷ˜ ¡ËÊ¿Î˘, ∂ıÓÈÎfi˜ ÔÈËÙ‹˜ Ù˘ ª¿Ó˘ 1748-1818, ∞ı‹Ó· 1963. ¶ÂÙÚԯ›ÏÔ˘ π., ∆· ÙÔ˘ÚÈÛÙÈο Û‹Ï·È· Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘, ÂÏÔ. ¶ÚˆÙÔ¯Ú. 1961, Û. 248-252

Abstract Mani. A stony place in South Peloponnese. Pieces of rock, which threadlike on the dry surface of Laconian earth, make someone believe that God chose this plain but beyond of any imagination wild and windy place of Laconia. People admirable for their courage, honesty, hospitality. People that have no hesitation to undertake voluntarily the defense of the national independence, therefore distinguished for their perpetually great heroism in the history of Greece during the centuries. People made of stone.


∫√π¡ø¡π∫∂™ ∫∞π ¶√§π∆π∫∂™ ¢√ª∂™ ™∆∏¡ ∞ƒÃ∞π∞ ™¶∞ƒ∆∏. ∏ ∂¶πƒƒ√∏ ™∆√ ¢À∆π∫√ ¢π∞ºø∆π™ª√ ªÂӤϷԘ °Î›‚·ÏÔ˜ ∂›ÎÔ˘ÚÔ˜ ∫·ıËÁËÙ‹˜ ¶.∆.¢.∂. ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ

¶ÂÚ›ÏË„Ë ∏ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË Ù˘ ÈÛÙÔÚÈ΋˜ Û˘ÁÎÚfiÙËÛ˘ ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Î·È ÔÏÈÙÈÎÒÓ ‰ÔÌÒÓ ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ™¿ÚÙË ‰ÂÓ ÚÔÛʤÚÂÈ ÌfiÓÔÓ ¤Ó· ÔχÙÈÌÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÁÈ· ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ ÂÍ‹ÁËÛË Ù˘ ÔÚ›·˜ Ù˘ fiÏ˘ ·˘Ù‹˜ ÛÙÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÙÔ˘˜ ıÂÛÌÈÎÔ‡˜ Î·È ÔÏÈÙÈÎÔ‡˜ fiÚÔ˘˜ ÌÈ·˜ ÂÍÔ˘Û›·˜ Ì ÈÛÙÔÚÈ΋ ‰È¿ÚÎÂÈ· Î·È ÈÛ¯‡, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ Â¤ÙÚ„ ÛÙË ™¿ÚÙË Ó· ‰È·ÛÊ·Ï›ÛÂÈ ÌÈ· ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· ı¤ÛË ÛÙÔÓ ÂÏÏ·‰ÈÎfi ¯ÒÚÔ ÁÈ· ÔÏÏÔ‡˜ ·ÈÒÓ˜. √È ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Î·È ÔÏÈÙÈΤ˜ ‰Ô̤˜ ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ™¿ÚÙË ‰È·ÌfiÚÊˆÛ·Ó ÙȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙË Ì·ÎÚ·›ˆÓË ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ‡ Î·È ÔÏÈÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜, ‰È·ÛÊ¿ÏÈÛ·Ó ÙË Û˘ÓÔ¯‹ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘, ·Ú¿ ÙȘ ¤ÓÙÔÓ˜ ·ÓÙÈı¤ÛÂȘ Ô˘ ÙËÓ Î·ıfiÚÈ˙·Ó, Î·È ·Ó¤‰ÂÈÍ·Ó ÙÔÓ Ù‡Ô ÙÔ˘ ÔÏ›ÙË-ÛÙÚ·ÙÈÒÙË, ˆ˜ ıÂÌÂÏÈ҉˜ ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÌÈ·˜ ˘Ô‰ÂÈÁÌ·ÙÈ΋˜ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋˜ Ì˯·Ó‹˜ Ô˘ ΢ÚÈ¿Ú¯ËÛ ·ÏÏ¿ Î·È ÂÈ‚›ˆÛ οو ·fi ‰˘ÛÌÂÓ›˜ Û˘Óı‹Î˜. π‰È·›ÙÂÚÔ ÂӉȷʤÚÔÓ fï˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ë ÈÛÙÔÚÈ΋ ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ıÂÛÌÈÎÒÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ ÙÔ˘ ηıÂÛÙÒÙÔ˜ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ™¿ÚÙ˘ ÛÙÔ ÓÂÒÙÂÚÔ «Û¯‹Ì·» ÙÔ˘ ‰È·ÊˆÙÈÛÙÈÎÔ‡ ȉÂÒ‰Ô˘˜ Î·È Ù˘ °·ÏÏÈ΋˜ ∂·Ó¿ÛÙ·Û˘. √ ‰È¿ÏÔÁÔ˜ ÛÙ· ÌÂÙ·Â·Ó·ÛÙ·ÙÈο ÎÔÈÓÔ‚Ô‡ÏÈ· Ù˘ °·ÏÏ›·˜ ÂÚȤϷ‚ Û ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÙÔ Û·ÚÙÈ·ÙÈÎfi Î·È ÛÙÔ ·ıËÓ·˚Îfi ÔÏÈÙÈÎfi-ıÂÛÌÈÎfi ÚfiÙ˘Ô, Ì ÙÚfiÔ Ì¿ÏÈÛÙ· Ô˘ ·ÔηχÙÂÈ fiÙÈ ÙÔ ‰È·ÊˆÙÈÛÙÈÎfi Û¯‹Ì· ‰ÂÓ ·Ó·˙‹ÙËÛ ÌfiÓÔ È‰ÂÔÏÔÁÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÙÔÓ ·Ú¯·›Ô ÂÏÏËÓÈÎfi ÎfiÛÌÔ, ·ÏÏ¿ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛ ٷ˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ıÂÛÌÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›Ô˘ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÒÓ, fiˆ˜ ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ∂Î·›‰Â˘Û˘, ·ÏÏ¿ Î·È ÙȘ ›‰È˜ ÙȘ ·Ú¯¤˜ Î·È ÙȘ ·Í›Â˜ Ô˘ Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡Û·Ó ÙÔ˘˜ ıÂÛÌÔ‡˜ Î·È ÙȘ ÔÏÈÙÈÎfi-ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ‰Ô̤˜ ÛÙȘ ·Ú¯·›Â˜ ÂÏÏËÓÈΤ˜ fiÏÂȘ. ™ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı›, ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÂÚÈÔ‰ÔÏfiÁËÛË ‰È·ÎÚÈÙÒÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÂÍÂϛ͈Ó, ÂȯÂÈÚÂ›Ù·È ÌÈ· ÈÛÙÔÚÈÎfi-ÔÏÈÙÈ΋ ·Ó¿Ï˘ÛË ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎfi-ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ ‰ÔÌÒÓ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ™¿ÚÙ˘, ‰ÈÂÚ¢ÓÒÓÙ·È ÔÈ ·ÓÙ›ÛÙÔȯÔÈ Ù‡ÔÈ ÔÏÈÙÈ΋˜ ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛ˘ Î·È ·ÍÈÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ Ù‡Ô˘ ·ÏÏ·Á¤˜ Î·È ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂȘ Ô˘ ÛËÌ·ÙÔ‰ÔÙÔ‡Ó ÙȘ ÂÚÈfi‰Ô˘˜ ·Ófi‰Ô˘ ‹ ÎÚ›Û˘ Ù˘ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋˜, ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Î·È ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋˜ ÈÛ¯‡Ô˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ‰ÈÂÚ¢ÓÒÓÙ·È ÔÈ ıÂÛÌÈΤ˜, ȉÂÔÏÔÁÈΤ˜ Î·È ÔÏÈÙÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜


144

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

Ô˘ ¤ÁÈÓ·Ó ÛÙ· ÌÂÙ·-Â·Ó·ÛÙ·ÙÈο ÎÔÈÓÔ‚Ô‡ÏÈ· Ù˘ °·ÏÏ›·˜ Û ۯ¤ÛË Ì ÙÔ Û·ÚÙÈ·ÙÈÎfi ÚfiÙ˘Ô, Î·È ·ÍÈÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È Ù· ÚfiÙ˘· Ù˘ ·ÓÂÚ¯fiÌÂÓ˘ ·ÛÙÈ΋˜ Ù¿Í˘ Û ۯ¤ÛË Ì ÂΛӷ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ™¿ÚÙ˘ Î·È Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ∞ı‹Ó·˜.

√È ‰Ô̤˜ ÙÔ˘ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘ (750-560 .Ã.) ∏ fiÏË Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ȉڇıËΠηٿ ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ‹ÌÈÛ˘ ÙÔ˘ 10Ô˘ ·ÈÒÓ· ·fi ‰ˆÚÈο ʇϷ Ô˘ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙÂ˘Û·Ó ·fi ÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ ◊ÂÈÚÔ. ∏ ™¿ÚÙË ·ÔÙÂÏ›ÙÔ ·fi ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ˘˜ Û˘ÓÔÈÎÈÛÌÔ‡˜ (ˆ‚¤˜), Ô˘ ÂÓÔÔÈ‹ıËÎ·Ó ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÂÚÈÙ›¯ÈÛË Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ÛÙ· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 4Ô˘ ·ÈÒÓ·. ™‡Ìʈӷ Ì ÙȘ, ‰È·ÊÔÚÔÔÈÔ‡ÌÂÓ˜, ÂÎÙÈÌ‹ÛÂȘ ÌÂÏÂÙËÙÒÓ1 ÌÔÚԇ̠ӷ ηٷϋÍÔ˘Ì Û ¤ÓÙ ٤ÙÔȘ ÎÔÈÓfiÙËÙ˜: ÙËÓ ¶ÈÙ¿Ó·, ÙË ªÂÛfi·, ÙȘ §›ÌÓ˜, ÙËÓ ∫ÔÓÔÛ‡Ú· (‹ ∫˘ÓÔÛÔ‡Ú·) Î·È ÙȘ ∞̇ÎϘ. ª¤¯ÚÈ Ù· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 8Ô˘ Î·È ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 7Ô˘ ·ÈÒÓ· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ÌÈ· ·Ú¯·˚ÎÔ‡ Ù‡Ô˘ ·ÚÈÛÙÔÎÚ·ÙÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· ‚·ÛÈṲ̂ÓË ÛÙËÓ ·ÁÚÔÙÈ΋ ·Ú·ÁˆÁ‹, Ù˘ ÔÔ›·˜ ËÁÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ∞ÁÈ¿‰Â˜ Î·È ÔÈ ∂˘Ú˘ˆÓÙ›‰Â˜ ‚·ÛÈÏ›˜, ÂÓÒ ¤Ú·Ó ÙˆÓ ÈÛ¯˘ÚÒÓ ‚·ÛÈÏÈÎÒÓ Ô›ÎˆÓ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ·ÚÈÛÙÔÎÚ·ÙÈÎÒÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈÒÓ (∞ÈÁ›‰Â˜). ∏ ‰ÔÌ‹ Ù˘ Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Û˘ÁÎÚÔÙÂ›Ù·È ·fi ÙÚÂȘ Ê˘Ï¤˜, ÙÔ˘˜ ÀÏÏ›˜, ÙÔ˘˜ ¶·ÌʇÏÔ˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ¢˘Ì¿Ó˜, fiˆ˜ Ì·˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Ô ∏Úfi‰ÔÙÔ˜, Ô˘ ·ÓÙÈÚÔÛˆ‡ÔÓÙ·Ó ÛÙË ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Ù˘ ™¿ÚÙ˘. ∆Ô ÎÚ¿ÙÔ˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ÂÎÙÂÈÓfiÙ·Ó Û’ ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ ÎÔÈÏ¿‰· ÙÔ˘ ∂˘ÚÒÙ·. √È ™·ÚÙÈ¿Ù˜ Ì·˙› Ì ÙÔ˘˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÔÈÎÈÛÌÒÓ Ù˘ ¢ڇÙÂÚ˘ ÂÈÎÚ¿ÙÂÈ·˜, ‰ËÏ. ÙÔ˘˜ ÂÚÈÔ›ÎÔ˘˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó ÙÔ˘˜ «§·Î‰·ÈÌÔÓ›Ô˘˜». √È ÔÈÎÈÛÌÔ› ·˘ÙÔ›, Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËÎ·Ó Â›Ù ·fi ÙË ˘ÔÙ·Á‹ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙˆÓ ÎÔÈÓÔÙ‹ÙˆÓ ÛÙÔ Û·ÚÙÈ·ÙÈÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜ ›Ù ·fi ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË Ó¤ˆÓ ÔÈÎÈÛÌÒÓ Ì ·Ô›ÎÔ˘˜ ·fi ÙË ™¿ÚÙË, ‰È·Ù‹ÚËÛ·Ó ÙËÓ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ÙÔ˘˜ ·˘ÙÔÓÔÌ›·, ‰ÂÓ ·ÛÎÔ‡Û·Ó fï˜ ÂÈÚÚÔ‹ ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË Ù˘ ÔÏÈÙÈ΋˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘. √È ÂÚ›ÔÈÎÔÈ Û˘ÌÌÂÙ›¯·Ó ÛÙÔ Û·ÚÙÈ·ÙÈÎfi ÛÙÚ·Ùfi Î·È ‰È·‰Ú·Ì¿ÙÈ˙·Ó ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ˙ˆ‹ Ù˘ ™¿ÚÙ˘, ηıÒ˜ ÙÔ ÂÌfiÚÈÔ, Ù· Ù¯ÓÈο Â·ÁÁ¤ÏÌ·Ù· Î·È Ë Ó·˘ÙÈÏ›· ·ÛÎÔ‡ÓÙ·Ó ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ·fi ·˘ÙÔ‡˜. ™’ ¤Ó· ‰Â‡ÙÂÚÔ Î‡ÎÏÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ-ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋˜ «‰ÔÌ‹˜» ÙÔ fiÏÔ ÔÈÎÔ‰fiÌËÌ· ÙÔ˘ Û·ÚÙÈ·ÙÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ÛÙËÚÈ˙fiÙ·Ó ÛÙËÓ ÂÎÌÂÙ¿ÏÏ¢ÛË Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÙˆÓ ÂÈÏÒÙˆÓ ÛÙËÓ ·ÁÚÔÙÈ΋ ·Ú·ÁˆÁ‹. √ ıÂÛÌfi˜ ÙˆÓ ÂÈÏÒÙˆÓ ·ÔÙ¤ÏÂÛ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ·Ú¿ÁÔÓÙ· ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ ÂͤÏÈÍË ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘. ªÂ ‚¿ÛË ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÈÂÚ¿Ú¯ËÛË Î·È Ù· ‰ÈηÈÒ-

1. Chrimes, Ancient Sparta: A Re-examination of the Evidence, Manchester, Manchester University Press, 1949, Û.Û. 163-168, Michell Humphrey, Sparta, Cambridge, Cambridge University Press, 1952, Û.Û. 97-101, Toynbee Arnold, Some Problems of Greek History, London, Oxford University Press, Part III: “The Rise and Fall of Sparta”, 1969, 260-265 Î.Ï.


K√π¡ø¡π∫∂™ ∫∞π ¶√§π∆π∫∂™ ¢√ª∂™ ™∆∏¡ AƒÃ∞π∞ ™¶∞ƒ∆∏

145

Ì·Ù· Ô˘ ›Û¯˘·Ó ÛÙË Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· ÔÈ Â›ÏˆÙ˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛıÔ‡Ó Â›Ù ˆ˜ ‰Ô‡ÏÔÈ Â›Ù ˆ˜ ‰Ô˘ÏÔ¿ÚÔÈÎÔÈ.2 √È Â›ÏˆÙ˜ ηÏÏÈÂÚÁÔ‡Û·Ó ÙË ÁË, ·Ô‰›‰ÔÓÙ·˜ ÙÌ‹Ì· Ù˘ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÛÙÔ˘˜ Û·ÚÙÈ¿Ù˜ Á·ÈÔÎÙ‹ÌÔÓ˜. ¢ÂÓ ·Ó‹Î·Ó fï˜ ÛÙÔ Á·ÈÔÎÙ‹ÌÔÓ·, ·ÏÏ¿ ÛÙÔ Û·ÚÙÈ·ÙÈÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜, Ì οÔÈ· ¤ÓÓÔÈ· ‰ËÏ. Ë ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ-ÔÏÈÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ˘·ÁˆÁ‹ ÂÓ›¯Â ‰ËÌfiÛÈÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. Ÿˆ˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÔÈ ·Ú¯·›ÔÈ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜,3 ÔÈ Â›ÏˆÙ˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËÎ·Ó Û ÌÂÁ¿ÏË ¤ÎÙ·ÛË ÛÙÔÓ ÛÙÚ·Ùfi Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ›Ù ˆ˜ Ì¿¯ÈÌÔÈ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜ ›Ù Û ‚ÔËıËÙÈΤ˜-˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈΤ˜ ˘ËÚÂۛ˜. ¶¿ÓÙˆ˜, Ë Û¯¤ÛË ÙˆÓ ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ Ì ÙÔ˘˜ ›ψÙ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈ˙fiÙ·Ó ·fi ¤Ó· Ï‹ıÔ˜ ·ÓÙÈÊ¿ÛˆÓ: ÔÈ ™·ÚÙÈ¿Ù˜ ¤‰ˆÛ·Ó ÓÔÌÈ΋ ·ڈÛË ÛÙËÓ ÛÎÏËÚ‹ ÌÂÙ·¯Â›ÚÈÛË ÙˆÓ ÂÈÏÒÙˆÓ, Ô˘ ¤Êı·Û ÛÙËÓ ÔÌ·‰È΋ ÂÍfiÓÙˆÛË ‰‡Ô ¯ÈÏÈ¿‰ˆÓ ÂÈÏÒÙˆÓ, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜.4 ¶¿ÓÙˆ˜, ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿, ÔÈ Â›ÏˆÙ˜ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈο ‰ÈηÈÒÌ·Ù·, fiˆ˜ ·˘Ùfi Ù˘ ÎÙ‹Û˘ ÂÚÈÔ˘Û›·˜.5 ∂ÓÙ˘ˆÛȷ΋ ÈÛÙÔÚÈ΋ Ì·ÚÙ˘Ú›· Â›Û˘ ·ÔÙÂÏ› Ë ·ÊÔÛ›ˆÛË ÙˆÓ ÂÈÏÒÙˆÓ Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ™¿ÚÙË, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ·ÔηχÙÂÈ fiÙÈ, ·Ú¿ ÙËÓ ÛÎÏËÚ‹ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙˆÓ ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ, ÛÙËÓ Ú¿ÍË Â›¯Â ‰È·ÌÔÚʈı› ¤Ó· ›‰Ô˜ modus vivendi ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÂÈÏÒÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ. π‰È·›ÙÂÚ· ¿ÓÙˆ˜ ·fi ÙÔÓ 5Ô ·ÈÒÓ· ·Ú¤¯ÂÙ·È Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ·ÂÏ¢ı¤ÚˆÛ˘ ÙˆÓ ÂÈÏÒÙˆÓ ˆ˜ ·ÓÙ·ÌÔÈ‚‹ ÁÈ· ·ÚÔ¯‹ ÂÍ·›ÚÂÙˆÓ ˘ËÚÂÛÈÒÓ ÛÙËÓ ™¿ÚÙË,6 ÌÂ Û˘Ó¤ÂÈ· Ó· ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·È È‰È·›ÙÂÚ˜ ÌÔÚʤ˜ ‰È·ÊÔÚÔÔ›ËÛ˘ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙˆÓ ÂÈÏÒÙˆÓ. ∞˘Ùfi ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙÔ ÔÏÈÙÈÎfi-ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi «Û¯‹Ì·» Ù˘ ·Ú¯·›·˜ Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ÙÔ ·ÚÔÌÔÈ¿ÛÔ˘Ì Ì ÙÔ Û¯‹Ì· Ù˘ ÌÂ۷ȈÓÈ΋˜-ÊÂÔ˘‰·Ú¯È΋˜ ‰ÔÌ‹˜ ÛÙÔ ‰˘ÙÈÎfi ÎfiÛÌÔ. ∫·È ÛÙȘ ‰‡Ô ÂÚÈÙÒÛÂȘ Ë ÎÂÓÙÚÈ΋ ÂÍÔ˘Û›· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÂÈ ÙËÓ ÔÏÈÙÈÎfi-ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ÈÛ¯‡ Î·È ÙÔ ‰Èη›ˆÌ· ı¤ÛÈÛ˘ ηÓfiÓˆÓ. ŒÓ·˜ ÚÒÙÔ˜ «Î‡ÎÏÔ˜» ·Ú·ÁˆÁÈ΋˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ (ÂÌÔÚÈΤ˜, Ù¯ÓÈΤ˜) ·Ó‹ÎÂÈ Û Ôϛ٘ Ô˘ ·ÛÎÔ‡Ó ¤Ó·Ó Ù‡Ô ÔÏÈÙÈÎfi-ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ‰ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ (Û˘ÓÙ¯ӛ˜). ™’ ¤Ó· ‰Â‡ÙÂÚÔ Î‡ÎÏÔ ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È Ë ·ÁÚÔÙÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·, ÙÌ‹Ì· Ù˘ ÔÔ›·˜ ·Ô‰›‰ÂÙ·È Â›Ù ÛÙËÓ ÎÂÓÙÚÈ΋ ÂÍÔ˘Û›·, ›Ù Û Â› ̤ÚÔ˘˜ ÂӉȿÌÂÛ˜ ÌÔÚʤ˜ ÂÍÔ˘Û›·˜ (Á·ÈÔÎÙ‹ÌÔÓ˜, ÊÂÔ˘‰¿Ú¯Â˜). ¢È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È ‰ËÏ. ·ÚfiÌÔÈÔ˘ Ù‡Ô˘ ÔÏÈÙÈÎfi-ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Î·È ·Ú·ÁˆÁÈΤ˜ ‰Ô̤˜, ·Ó Î·È ·Ó‹ÎÔ˘Ó ÛÂ

2. √ fiÚÔ˜ «Â›ÏˆÙ˜» ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙÔ Ú‹Ì· «·›Úˆ» (·fiÚÈÛÙÔ˜ «Â›ÏÔÓ») Ô˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ ¿ÚÛË ‰ÈηȈ̿وÓ. ∫·Ù¿ Û˘Ó¤ÂÈ·, ÔÈ Â›ÏˆÙ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛıÔ‡Ó Ì ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ «·È¯Ì¿ÏˆÙÔÈ», «˘fi‰Ô˘ÏÔÈ». 3. ∏ÚÔ‰fiÙÔ˘ πÛÙÔÚ›·È, πà 28-9, £Ô˘Î˘‰›‰Ô˘ πÛÙÔÚ›· ∂ 34, ∂ 57, ∏ 58, •ÂÓÔÊÒÓ, ∂ÏÏËÓÈο, VII, 1.12. 4. £Ô˘Î˘‰›‰Ô˘, πÛÙÔÚ›·, ¢ 80 5. ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜, ∏ıÈο, 239 e, ∫ÏÂÔ̤Ó˘, 23. 6. £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, ¢ 26, ¢ 80.


146

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ ÔÚ›˙ÔÓÙ˜ Ô˘ ·¤¯Ô˘Ó ηٿ 20 ÂÚ›Ô˘ ·ÈÒÓ˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜. ‚) √ ÚÒÙÔ˜ ªÂÛÛËÓÈ·Îfi˜ fiÏÂÌÔ˜ ÎÚ¿ÙËÛ 20 ¯ÚfiÓÈ· (735-715). ∆· Ó¤· ‰¿ÊË Ô˘ ·ÔÎÙ‹ıËÎ·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ™·ÚÙÈ¿Ù˜ Ô‰‹ÁËÛ·Ó Û ÂÛˆÙÂÚÈΤ˜ ‰ÈÂÓ¤ÍÂȘ ÁÈ· ÙË ‰È·ÓÔÌ‹ ÙÔ˘˜. §‡ÛË Û’ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ‰ÈÂÓ¤ÍÂȘ ‰fiıËΠ̠ÙËÓ Î·ıȤڈÛË ÙˆÓ ÓfiÌˆÓ ÙÔ˘ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘. √È ÈÛÙÔÚÈÎÔ› ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó Û˘ÌʈӋÛÂÈ ÁÈ· ÙÔ ·Ó Ô §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜ ˘‹ÚÍ ÈÛÙÔÚÈÎfi ÚfiÛˆÔ Ô‡Ù ·ÎfiÌ· ÁÈ· ÙË ¯ÚÔÓÔÏÔÁ›· ÙˆÓ ÌÂÙ·ÚÚ˘ı̛ۈÓ. √ Toynbee7 ·ÌÊÈÛ‚ËÙ› ÙËÓ ‡·ÚÍË ÙÔ˘ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘ ˆ˜ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ ÚÔÛÒÔ˘, ÂÓÒ Ë ·Ú¯·›· ÂÏÏËÓÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË ÙÔÔıÂÙ› ÙËÓ Î·ıȤڈÛË ÙˆÓ ÓfiÌˆÓ ÙÔ˘ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘ ÙÔ 776, Û ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ÙȘ ÂÎÙÈÌ‹ÛÂȘ Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ Ô˘ ·Ô‰¤¯ÔÓÙ·È ˆ˜ ÂÚ›Ô‰Ô ÂÁηı›‰Ú˘Û˘ ÙˆÓ ÓfiÌˆÓ ·˘ÙÒÓ ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 7Ô˘ ·ÈÒÓ·8 ‹ Ù· Ù¤ÏË ÙÔ˘ ·ÈÒÓ· ·˘ÙÔ‡.9 ∆Ô Û‡ÛÙËÌ· ‰È·Î˘‚¤ÚÓËÛ˘ (Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ ÂÓÓÔÈÔÏÔÁÈΤ˜ ηÙËÁÔڛ˜) Û˘ÁÎÚÔÙÂ›Ù·È ·fi ÙÚ›· Â›‰· ÂÍÔ˘ÛÈÒÓ: ÙËÓ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ΋ ‚·ÛÈÏ›·, ÙÔ Û˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ ÙˆÓ Â˘ÁÂÓÒÓ Î·È ÙÔÓ ‰¿ÌÔ (‰‹ÌÔ). ñ √ ıÂÛÌfi˜ Ù˘ ‚·ÛÈÏ›·˜ ‰È·ÙËÚ‹ıËΠ̠ÙË Û˘Ó‡·ÚÍË Î·È ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙˆÓ ‰‡Ô ‚·ÛÈÏÈÎÒÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈÒÓ. √È ÂÍÔ˘Û›Â˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ÌÂÈÒıËηÓ, ‰È·Ù‹ÚËÛ·Ó fï˜ ÙÔ ‰Èη›ˆÌ· Ù˘ ‰ÈÔ›ÎËÛ˘ ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙÔ‡ ÛÙȘ ÂÎÛÙÚ·Ù›˜. ñ ∆Ô Û˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ ÙˆÓ Â˘ÁÂÓÒÓ Û˘ÁÎÚÔÙ‹ıËΠ̠·˘ÛÙËÚfi ηıÔÚÈÛÌfi ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ ÙÔ˘ (28 Á¤ÚÔÓÙ˜ Î·È ÔÈ ‰‡Ô ‚·ÛÈÏ›˜). ∆· ̤ÏË Ù˘ °ÂÚÔ˘Û›·˜ ›¯·Ó ÈÛfi‚È· ıËÙ›· Î·È ÂÍÂϤÁÔÓÙÔ ·fi ÙË Û˘Ó¤Ï¢ÛË ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ ‰È¿ Ù˘ Â¢ÊËÌ›·˜. ñ ∏ Û˘Ó¤Ï¢ÛË ÙÔ˘ Ï·Ô‡ (Ô˘ ˘‹Ú¯Â ‹‰Ë ·fi Ù· Ì˘ÎËÓ·˚ο ¯ÚfiÓÈ·) ·ÔÙÂÏ›ÙÔ ·fi fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ™·ÚÙÈ¿Ù˜ Ôϛ٘ Ô˘ ›¯·Ó Û˘ÌÏËÚÒÛÂÈ ÙÔ 30fi ¤ÙÔ˜ Ù˘ ËÏÈΛ·˜ ÙÔ˘˜. ™ÙË Û˘Ó¤Ï¢ÛË ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ ‰ÂÓ ‰ÈÂÍ·ÁfiÙ·Ó Û˘˙‹ÙËÛË, ·ÏÏ¿ ÔÈ Ôϛ٘ ¿ÎÔ˘Á·Ó ÙÔ˘˜ ÔÌÈÏËÙ¤˜ (‚·ÛÈÏ›˜, Á¤ÚÔÓÙ˜, ¤ÊÔÚÔÈ) Î·È ÔÈ ·ÔÊ¿ÛÂȘ ÂÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙÔ ‰È¿ ‚Ô‹˜.10 ∆Ô Û‡ÛÙËÌ· ‰È·Î˘‚¤ÚÓËÛ˘ fï˜ ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È Û ¤Ó· ¢ڇÙÂÚÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi-ÔÏÈÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ, ÙÔ ÔÔ›Ô ‰È·ÛÊ·Ï›˙ÂÈ ÙË ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ·˘ÙÔ‡ Î·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ Ù˘ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋˜ ÈÛ¯‡Ô˜ Î·È Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎfiÔÈÎÔÓÔÌÈ΋˜ ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹˜ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘. ∆Ô Ï·›ÛÈÔ ·˘Ùfi ıÂÌÂÏÈÒÓÂÙ·È ÛÙÔÓ fiÚÔ Ù˘ ÈÛfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ ·¤-

7. Toynbee Arnold, fi.., Û.Û. 274-83. 8. Huxley George L., Early Sparta, London, Faber, 1962, Û.Û. 41-49, Cartledge Paul, Sparta and Laconia: a regional history, 1300-362 B.C., London, Routledge & Kegan Paul, 1979, Û.Û. 133135. 9. Toynbee Arnold, fi.., Û.Û.269-274, Croix 1972: 91. 10. ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏÔ˘˜, ¶ÔÏÈÙÈο, 1272 ·, Finley M.I., The Use and Abuse of History, London, Penguin, 1990, Û. 170.


K√π¡ø¡π∫∂™ ∫∞π ¶√§π∆π∫∂™ ¢√ª∂™ ™∆∏¡ AƒÃ∞π∞ ™¶∞ƒ∆∏

147

Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ ÓfiÌÔ11 Î·È ·Ú¿ÏÏËÏ· ÛÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂˆÓ ÁÈ· ÙËÓ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ÈÛ¯‡ Ù˘ ™¿ÚÙ˘. ™Â οı ÔÏ›ÙË ·Ú·¯ˆÚÂ›Ù·È –̤۷ ·fi ÙÔÓ ·Ó·‰·ÛÌfi Ù˘ Á˘– ÁˆÚÁÈÎfi˜ ÎÏ‹ÚÔ˜ ›ÛÔ˘ ÌÂÁ¤ıÔ˘˜ ‹ ·Ú·ÁˆÁÈ΋˜ ·fi‰ÔÛ˘, ÙÔÓ ÔÔ›Ô Î·ÏÏÈÂÚÁÔ‡Û·Ó ÔÈ Â›ÏˆÙ˜.12 ∞˘Ùfi ‰ÂÓ ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ ·›ÚÔÓÙ·È ÔÈ ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ ·ÓÈÛfiÙËÙ˜, ·ÊÔ‡ Ô ·Ó·‰·ÛÌfi˜ ‰ÂÓ Î·Ù‹ÚÁËÛ ÙË ÌÂÁ¿ÏË Á·ÈÔÎÙËÛ›·, Ô‡Ù ÂÌfi‰ÈÛ ÙÔÓ ÏÔ˘ÙÈÛÌfi ÙˆÓ ·ÚÈÛÙÔÎÚ·ÙÒÓ, ÏfiÁˆ Ù˘ ηÙÔ¯‹˜ ÔχÙÈÌˆÓ ÌÂÙ¿ÏψÓ. ∏ ηÙÔ¯‹ ÙÔ˘ ÎÏ‹ÚÔ˘ ·ÔÙ¤ÏÂÛ ÙË ‚·ÛÈ΋ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· ÙËÓ ·ÂÚ›Û·ÛÙË ÂÓ·Û¯fiÏËÛË ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ Ì ÙË ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ÂÎ·›‰Â˘ÛË, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ‰È·ÌfiÚʈÛ ¤Ó·Ó Ù‡Ô Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÒÓ-ÔÏÂÌÈÛÙÒÓ. ∏ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ›ËÛË ÙˆÓ Ó¤ˆÓ, ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿, ‰ÂÓ Û˘ÓÙÂÏÂ›Ù·È ÌfiÓÔ Ì¤Û· ·fi ÙÔ Û¯‹Ì· Ù˘ ·ÁˆÁ‹˜, Ô˘ ›¯Â ÛÎÔfi Ó· ÛÎÏËÚ·ÁˆÁ‹ÛÂÈ ÙÔ˘˜ Ó¤Ô˘˜ Î·È Ó· ÙÔ˘˜ ÂÌÊ˘Û‹ÛÂÈ ÙÔ Ó‡̷ Ù˘ ÂÈı·Ú¯›·˜. ∆·˘Ùfi¯ÚÔÓ·, Ë ¤ÌÊ·ÛË ÛÙËÓ Û˘Ó·Ó·ÛÙÚÔÊ‹ Ì ÙÔ˘˜ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˘˜ Î·È Ë ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË ÙˆÓ Û˘˙ËÙ‹ÛÂˆÓ ÂÈÛ¿ÁÂÈ ÙÔ˘˜ Ó¤Ô˘˜ Û’ ¤Ó· ·ÓÒÙÂÚÔ Û¯‹Ì· ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ›ËÛ˘. ŸÏÔ ·˘Ùfi ÙÔ Û˘ÓÂÎÙÈÎfi ÔÏÈÙÈÎÔ-ÎÔÈÓˆÓÈÎfi-ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎfi «Û¯‹Ì·» Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ıËΠ̠ÂÈÙ˘¯›· ÛÙȘ ··ÈÙ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ Û˘ÓıËÎÒÓ Ô˘ ΢ÚÈ¿Ú¯ËÛ·Ó ÙËÓ ÚÒÙË ÂÚ›Ô‰Ô ÙÔ˘ 7Ô˘ .Ã. ·ÈÒÓ·. ∆Ô «Û¯‹Ì·» ·˘Ùfi ‰È·Ù‹ÚËÛ ÙËÓ ·Ó··Ú·ÁˆÁÈ΋ ÙÔ˘ ÈÛ¯‡ ÁÈ·Ù› ıÂÌÂÏÈÒıËΠ۠ÌÈ· ÈÛ¯˘Ú‹ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛË Î·È ÛÙ·ıÂÚfiÙËÙ·. ∞˘Ù‹ Ë ÛÙ·ıÂÚfiÙËÙ· Â¤ÙÚ„ ¤Ó·Ó ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙËÓ ™¿ÚÙË ÁÈ· ÌÈ· Ì·ÎÚ¿ ÂÚ›Ô‰Ô, fï˜ ÙÔ «Û¯‹Ì·» ·˘Ùfi ·ԉ›¯ıËΠÛÙÔ˘˜ ÂfiÌÂÓÔ˘˜ ·ÈÒÓ˜ ·Ó·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfi ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÂÓfi˜ ·Ú¯·›Ô˘ ÎfiÛÌÔ˘ Ô˘ ηı›ÛÙ·Ù·È ÔÏÔ¤Ó· Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÔχÏÔÎÔ˜. ªÂÙ¿ ÙÔÓ ‰Â‡ÙÂÚÔ ªÂÛÛËÓÈ·Îfi fiÏÂÌÔ (657 .Ã.) Ë ™¿ÚÙË ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È ÛÙÔ ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜. ∏ ÂÚ›Ô‰Ô˜ Ô˘ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ (650-550) ÛËÌ·ÙÔ‰ÔÙ› ÙËÓ ¿ÓıËÛË Î·È ÙÔÓ ÏÔ‡ÙÔ Ù˘ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘. ∫ÂÚ·ÌÈο, ÌÚÔ‡ÓÙ˙ÈÓ· Û·Ë, ÔχÙÈÌ· ̤ٷÏÏ·, ˘Ê¿ÛÌ·Ù· ·fi ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∞Ó·ÙÔÏ‹˜ ·ÊıÔÓÔ‡Û·Ó ÛÙËÓ ™¿ÚÙË. ∆ËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹ Ë ™¿ÚÙË ‰È·ÛÊ¿ÏÈÛ Ì ·fiÏ˘Ù· ÂÈÙ˘¯‹ ÙÚfiÔ ÙȘ ‚·ÛÈΤ˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ Ù˘ ΢ÚÈ·Ú¯›·˜ Ù˘, ‰ËÏ. ÙËÓ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ÈÛ¯‡ Î·È ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ¿ÓıËÛË. ∞˘Ù‹ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Ë ÈÛ¯‡˜ Ô‰‹ÁËÛ ÙËÓ ™¿ÚÙË Û ÌÈ· ÂÂÎÙ·ÙÈ΋ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Ô˘ ÂÚÈÂÏ¿Ì‚·Ó ÙȘ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙˆÓ ∫˘ı‹ÚˆÓ Î·È Ù˘ ∫˘ÓÔ˘Ú›·˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÙË ÓfiÙÈ· ∞Ú牛·. ¶¿ÓÙˆ˜, Ë ‹ÙÙ· ÙˆÓ ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ ÛÙËÓ ∆ÂÁ¤· ÛËÌ·ÙÔ‰fiÙËÛ ÙÔ ¤Ú·ÛÌ· ·fi ÙËÓ Â¤ÎÙ·ÛË ÛÙËÓ ÛÙ·ıÂÚÔÔ›ËÛË Î·È ÛÙË ‰ÈÂΉ›ÎËÛË ÂÓfi˜ ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙÈÎÔ‡ ÚfiÏÔ˘ ÛÙÔÓ ·Ú¯·˚Îfi ÂÏÏ·‰ÈÎfi ¯ÒÚÔ.

11. •ÂÓÔÊÒÓ, §·Î‰·ÈÌÔÓ›ˆÓ ¶ÔÏÈÙ›·, 10 12. √ ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ Û˘ÓÔÏÈο ÌÔÈÚ¿ÛıËÎ·Ó 9.000 ÎÏ‹ÚÔÈ ÛÙÔ˘˜ Ôϛ٘ Î·È 30.000 ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡ ÌÂÁ¤ıÔ˘˜ Î·È ·fi‰ÔÛ˘ ÛÙÔ˘˜ ÂÚÈÔ›ÎÔ˘˜, ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜, §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜, 8.


148

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

∏ ÂÚ›Ô‰Ô˜ ÛÙ·ıÂÚfiÙËÙ·˜ (590-490 .Ã.) ™ÙÔ˘˜ ‚·ÛÈÎÔ‡˜ ıÂÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ (µ·ÛÈÏ›˜, °ÂÚÔ˘Û›·, ∂ÎÎÏËÛ›·) ÚÔÛÙ›ıÂÙ·È ÂÚ› Ù· ̤۷ ÙÔ˘ 6Ô˘ ·ÈÒÓ· Ô ıÂÛÌfi˜ ÙˆÓ ÂÊfiÚˆÓ, Ô˘ ·Ó·‚·ıÌ›˙ÂÙ·È. √È ¤ÊÔÚÔÈ –¤ÓÙ ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi– ÂÎϤÁÔÓÙ·Ó ·fi ÙËÓ ∂ÎÎÏËÛ›·, ›¯·Ó Â˘Ú‡Ù·Ù˜ ÂÍÔ˘Û›Â˜ Î·È ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÂÈ‚¿ÏÔ˘Ó ÔÈÓ¤˜ ·ÎfiÌ· Î·È ÛÙÔ˘˜ ‚·ÛÈÏ›˜. √È ¤ÊÔÚÔÈ ·ÛÎÔ‡Û·Ó ÙË ‰ÈÔ›ÎËÛË ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ Û ηıËÌÂÚÈÓ‹ ‚¿ÛË Î·È Â¤‚ÏÂ·Ó ÙËÓ Ù‹ÚËÛË ÙˆÓ ÓfiÌˆÓ (ÂȂϤÔÓÙ˜). ¶·Ú¿ ÙȘ ÂÍÔ˘Û›Â˜ ·˘Ù¤˜ Ô˘ ·¤ÎÙËÛ·Ó ÔÈ ¤ÊÔÚÔÈ, ÙÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ Î¤ÓÙÚÔ ÔÏÈÙÈ΋˜ ÈÛ¯‡Ô˜ ·Ú·Ì¤ÓÂÈ Ë °ÂÚÔ˘Û›·, ηıÒ˜ Ù· ̤ÏË Ù˘ ¤¯·ÈÚ·Ó ÂÎÙÈÌ‹Ûˆ˜ Î·È Û‚·ÛÌÔ‡.13 ∏ Û˘ÓÔÏÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋-ÔÏÈÙÂȷ΋ ‰ÔÌ‹: µ·ÛÈÏ›˜ - °ÂÚÔ˘Û›· - ŒÊÔÚÔÈ, ¤¯ÔÓÙ·˜ ˆ˜ Ù˘ÈÎfi ıÂ̤ÏÈÔ ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛ˘ ÙËÓ ∂ÎÎÏËÛ›·, Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡Û ÌÈ· ÔÏÈÁ·Ú¯È΋ / ·ÚÈÛÙÔÎÚ·ÙÈ΋ ÔÏÈÙ›· (¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜, §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜, 29). √È ·ÔÊ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Ô˘ ı· ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÛÂ Ë ™¿ÚÙË ÂÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙÔ Ì¤Û· ·fi ‰È·‚Ô˘Ï‡ÛÂȘ Ô˘ ÂÚÈÔÚ›˙ÔÓÙ·Ó Û’ ¤Ó· ÛÙÂÓfi ·ÎÏÔ, ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·Ó ÔÈ ‚·ÛÈÏ›˜, ÔÈ Á¤ÚÔÓÙ˜ Î·È Î¿ÔȘ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘, ÂÓÒ ÔÈ ¤ÊÔÚÔÈ Û˘ÌÌÂÙ›¯·Ó ex officio, ¯ˆÚ›˜ fï˜ Ó· ·ÛÎÔ‡Ó ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÂÈÚÚÔ‹. ∏ Û‡ÓıÂÛË ·˘Ù‹ Ì·˜ ·ÔηχÙÂÈ fiÙÈ Ë ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ηıÔÚÈ˙fiÙ·Ó ·fi ÌÈ· ÌÈÎÚ‹ ÂÏ›Ù, ÈÛfi‚È· ηْ Ô˘Û›·Ó, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ÚÔÛ¤‰È‰Â ÌÂÁ¿ÏÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‚¿ıÔ˜ Î·È ‰È·ÛÊ¿ÏÈ˙ ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÛÙËÓ ˘ÏÔÔ›ËÛË Ù˘ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ ·˘Ù‹˜. ∂›Ó·È ·ÎfiÌ· ·ÍÈÔÛËÌ›ˆÙÔ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÔÈ fiÔÈÔÈ ÂÛˆÙÂÚÈÎÔ› ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌÔ› ·Ó·Ù‡¯ıËÎ·Ó Î·Ù¿ ÂÚÈfi‰Ô˘˜ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Î¤ÓÙÚˆÓ ÈÛ¯‡Ô˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ·ÊÔÚÔ‡Û·Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÚÔÛˆÈÎÔ‡˜ ÏfiÁÔ˘˜ ·Ú¿ ‰È·ÊˆÓ›Â˜ ¿Óˆ Û ÔÏÈÙÈÎÔ‡˜-ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜.

∞ıËÓ·˚Îfi ÚfiÙ˘Ô Î·È Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋ ÈÛ¯‡˜ (490-404 .Ã.) √È Ó¤Â˜ ÔÏÈÙÈΤ˜ Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒıËÎ·Ó ÛÙÔÓ ÂÏÏ·‰ÈÎfi ¯ÒÚÔ ÌÂÙ¿ ÙË Ï‹ÍË ÙˆÓ ªË‰ÈÎÒÓ ÔÏ¤ÌˆÓ ‰ÂÓ Â¤ÙÚÂ·Ó ϤÔÓ ÙË ‰È‡ڢÓÛË Ù˘ ËÁÂÌÔÓ›·˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ¤Ú·Ó ÙÔ˘ ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·ÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘. ∆Ô ›‰ÈÔ ÙÔ ÔÏÈÙÈÎfi-ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Ù˘ Û‡ÛÙËÌ· ‰ÂÓ Â¤ÙÚÂ ÙËÓ ·ÎÒÏ˘ÙË ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹ Ù˘ ÈÛ¯‡Ô˜ Ù˘ Î·È Â¤‚·Ï ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂȘ. ∏ ¿ÓÔ‰Ô˜ Ù˘ ÈÛ¯‡Ô˜ Ù˘ ∞ı‹Ó·˜ Î·È Ë ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÂÓ›Û¯˘ÛË Ù˘ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋˜ Ù˘ ı¤Û˘, ÏfiÁˆ Ù˘ ΢ÚÈ·Ú¯›·˜ ÙˆÓ ∞ıËÓÒÓ Â› ÙˆÓ Û˘ÌÌ¿¯ˆÓ Ù˘, ‰È·ÌfiÚÊˆÛ·Ó ÛÙËÓ Ô˘Û›· ÌÈ· ·ıËÓ·˚΋ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·. √È ÏÔ˘ÙÔ·Ú·ÁˆÁÈΤ˜ ËÁ¤˜ Ô˘ ȉÈÔÔÈ‹ıËÎÂ Ë ∞ı‹Ó·, ÔÈ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÂÌÔÚÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·ÛÎÔ‡ÛÂ,

13. ¶Ï¿ÙˆÓ, ¡fiÌÔÈ, 691d-692a, ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜, §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜, 26.


K√π¡ø¡π∫∂™ ∫∞π ¶√§π∆π∫∂™ ¢√ª∂™ ™∆∏¡ AƒÃ∞π∞ ™¶∞ƒ∆∏

149

‰È·ÌfiÚÊˆÛ·Ó ÌÈ· ·˘ÙÔ·Ó··Ú·ÁfiÌÂÓË ÎÔÈÓˆÓÈÎfi-ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ‰˘Ó·ÌÈ΋ Ô˘ ·Ô‰ÂÛ̇ÔÓÙ·Ó ÛÙ·‰È·Î¿ ·fi Ù· ÂÚÈÔÚÈÛÙÈο Ï·›ÛÈ· Ù˘ ·ÁÚÔÙÈ΋˜ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜. ∆Ô ÁÂÁÔÓfi˜ ·˘Ùfi Ô‰‹ÁËÛ ÛÙËÓ ·‡ÍËÛË Ù˘ Ó·˘ÙÈ΋˜/ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋˜ ÈÛ¯‡Ô˜ ÙˆÓ ∞ıËÓÒÓ Î·È ·Ó·‰Â›ÎӢ ÙËÓ ∞ı‹Ó· ˆ˜ ¤ÙÂÚÔ fiÏÔ ÈÛ¯‡Ô˜ ·¤Ó·ÓÙÈ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ÛÙȘ ¿ÏϘ ÔÏÈÙ›˜. ∞ÓÙ›ıÂÙ· Ì ÙȘ ÂÍÂÏ›ÍÂȘ ·˘Ù¤˜, ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi-ÔÏÈÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ‰ÂÓ ‰È¤ıÂÙ ÙËÓ Â˘ÂÏÈÍ›· ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ ÌÈ·˜ ΢ڛ·Ú¯· ·ÁÚÔÙÈ΋˜ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜ ÛÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÌÈ·˜ ÚˆÙÔÁÂÓÔ‡˜ ÂÌÔÚÂ˘Ì·ÙÈ΋˜ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜. ∏ ¿ÛÎËÛË ÙˆÓ Ù¯ÓÈÎÒÓ-‚ÈÔÙ¯ÓÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ·fi ÙÔ˘˜ ÂÚÈÔ›ÎÔ˘˜ ÂÁÎÏÒ‚ÈÛ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈο ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË Î·È ÙËÓ ÂÚÈfiÚÈÛ ÛÙÔÓ ÙÔ̤· Ù˘ ·ÁÚÔÙÈ΋˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜. ∆Ô Úfi‚ÏËÌ· ·˘Ùfi ÂÈÙ›ÓÂÙ·È ·fi ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ë ÎÔÈÓfiÙËÙ· ÙˆÓ ÔÌÔ›ˆÓ ÌÂÈÒÓÂÙ·È Û˘Ó¯Ҙ, ÂÓÒ ÔÈ ˘ÔÌ›ÔÓ˜ Î·È ÔÈ ÂÚ›ÔÈÎÔÈ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÔÏ˘ÏËı›˜ ÔÌ¿‰Â˜, ÛÙÂÚÔ‡ÌÂÓ˜, fï˜, ÔÏÈÙÈÎÒÓ ‰ÈηȈ̿وÓ. ªÈ· ÂÍ›ÛÔ˘ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÂͤÏÈÍË ·ÔÙ¤ÏÂÛ ÈÛÙÔÚÈο Ë ·Ó¿‰ÂÈÍË ÙÔ˘ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÔ‡ ÚÔÙ‡Ô˘ ÂÍÔ˘Û›·˜,14 ·ÊÔ‡ Ô Ù‡Ô˜ «‰È·Î˘‚¤ÚÓËÛ˘» Ù˘ ∞ı‹Ó·˜ ıˆڋıËΠˆ˜ ˘fi‰ÂÈÁÌ· ÂÓfi˜ Ù‡Ô˘ ÔÏÈÙÈ΋˜ ÌÔÚÊ‹˜ Ô˘ ·Ú¿ ÙÔ˘˜ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘˜ ·ÛÙ¿ıÂÈ·˜, ‰È·ÛÊ¿ÏÈ˙ ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ ÛÙȘ ·ÔÊ¿ÛÂȘ Î·È ÎÈÓËÙÔÔÈÔ‡Û Û ¢ڇÙÂÚÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘˜ Ôϛ٘ ÁÈ· ÙËÓ Â›Ù¢ÍË ÙˆÓ ÎÔÈÓÒÓ ÛÙfi¯ˆÓ.15 ™Â ÂÓ·ÚÌfiÓÈÛË ÚÔ˜ ÙÔ ÚfiÙ˘Ô ·˘Ùfi ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È Ù¿ÛË ÂÓÔÔ›ËÛ˘ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ÔÈÎÈÛÌÒÓ Û fiÏÂȘ, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ‰È¢ÎfiÏ˘Ó ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Ù˘ ¿ÌÂÛ˘ ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·˜ (◊ÏȘ, ÕÚÁÔ˜, ª·ÓÙÈÓ›·), ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· ‰È·ÌfiÚʈÛ ·ÓÙÈ-ÔÏÈÁ·Ú¯Èο ·ÈÛı‹Ì·Ù·, ·ÓÙ›ıÂÙ· ÚÔ˜ ÙÔ Û·ÚÙÈ·ÙÈÎfi ÚfiÙ˘Ô. ∂›Ó·È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎfi fiÙÈ ÛÙȘ ·Ú·ÌÔÓ¤˜ ÙÔ˘ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·ÎÔ‡ ¶ÔϤÌÔ˘ Ë ™¿ÚÙË ¿ÊËÛ ÌÂÁ¿Ï· ÂÚÈıÒÚÈ· ÛÙÔ˘˜ Û˘ÌÌ¿¯Ô˘˜ Ù˘ Ó· ˘ÈÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ÔÏ›ÙÂ˘Ì· Ù˘ ·ÚÂÛΛ·˜ ÙÔ˘˜, ¯ˆÚ›˜ Ì¿ÏÈÛÙ· Ó· ÂÈ‚¿ÏÂÈ Û’ ·˘ÙÔ‡˜ ÂÈÛÊÔÚ¤˜. ∏ Ï‹ÍË ÙÔ˘ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·ÎÔ‡ ÔϤÌÔ˘ ‚ڋΠÙË ™¿ÚÙË Ó· ΢Úȷگ› ÙfiÛÔ ÛÙËÓ Î˘Ú›ˆ˜ ∂ÏÏ¿‰· fiÛÔ Î·È ÛÙÔ ∞ÈÁ·›Ô. ∏ ÈÛ¯˘ÚÔÔ›ËÛË Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÌfiÓÔ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ –ÏfiÁˆ Ù˘ ÙÒÛ˘ Ù˘ ÈÛ¯‡Ô˜ ÙˆÓ ∞ıËÓÒÓ– ·ÏÏ¿ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋. √È ÛÙÚ·ÙȈÙÈΤ˜ ӛΘ ·¤ÊÂÚ·Ó ÏÔ‡ÙÔ ·fi Ù· Ï¿Ê˘Ú·, ·ÏÏ¿ Î·È ·fi ÙȘ ÂÈÛÊÔÚ¤˜ ÙˆÓ ÚÒËÓ «Û˘ÌÌ¿¯ˆÓ» ÙˆÓ ∞ıËÓ·›ˆÓ. ∏ Â¤ÎÙ·ÛË Ù˘ Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋˜ ËÁÂÌÔÓ›·˜ ¤Ú· ·fi Ù· fiÚÈ· Ù˘ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ ÂÏÔÔÓÓËÛȷ΋˜ Û˘ÌÌ·¯›·˜ Î·È Ë ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ ÂÈÏÔÁ‹ Ù˘ Û‡ÛÙ·Û˘ ÌÈ·˜ ˘ÂÚfiÓÙÈ·˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ¤¯ÂÈ ˆ˜ Û˘Ó¤ÂÈ· ÙË Û˘Ó¯‹ ·ÚÔ˘Û›· ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ ¤Ú· ·fi Ù· Û‡ÓÔÚ¿ ÙÔ˘˜.

14. Forrest W.G., A History of Sparta, 950-192 B.C., London, Hutchinson, 1968, Û. 100. 15. Doyle Michael, Empires, Ithaca, Cornell University Press, 1986, Û.Û. 66-67 Î·È Platias Athanasios and Kolioupolos Constantinos, “Thucydides on Grand Strategy During the Peloponnesian War”, Études Hellniques /Hellenic Studies, ÙfiÌ. 8, no 1, Û. 26.


150

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

∆Ô ÁÂÁÔÓfi˜ ·˘Ùfi ·ÏÏ¿˙ÂÈ Ù· ·Ú·‰ÔÛȷο ÚfiÙ˘· Î·È ÙȘ ·Í›Â˜ Ù˘ Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜. ∆Ô ÚfiÙ˘Ô ÙÔ˘ ÔÏ›ÙË ÙÔ˘ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘ Ô˘ ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙÔÓ ·ÁÚÔÙÈÎfi ÎÏ‹ÚÔ –Ô˘ ηÏÏÈÂÚÁÔ‡Ó ÔÈ Â›ÏˆÙ˜– Î·È Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ ÛÙË Ê¿Ï·ÁÁ· ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ, ·ÓÙÈηı›ÛÙ·Ù·È ·fi ÙÔ ÚfiÙ˘Ô ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙÈÒÙË Ô˘ Ì¿¯ÂÙ·È ÂÎÙfi˜ ÙˆÓ ·ÙÚ›ˆÓ ‰·ÊÒÓ Î·È ·ԂϤÂÈ ÛÙËÓ ·fiÎÙËÛË ·ÙÔÌÈ΋˜ ‰fiÍ·˜ Î·È ÏÔ‡ÙÔ˘. ∏ ·Ú·‰ÔÛȷ΋ ÔÌÔÈÔÁ¤ÓÂÈ· Ù˘ Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ·Ô‰ÈÔÚÁ·ÓÒÓÂÙ·È ÛÙ·‰È·Î¿. √ ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ÔÌÔ›ˆÓ ÌÂÈÒÓÂÙ·È, ÂÓÒ ÂÓÙ›ÓÂÙ·È Ë ‰È·‰Èηۛ· Û˘ÁΤÓÙÚˆÛ˘ ÏÔ‡ÙÔ˘ Î·È Á·ÈÔÎÙËÛ›·˜ Û ÌÈ· ÌÂÈÔ„ËÊ›·. ∏ ¯ÚËÌ·ÙÈ΋ ÔÈÎÔÓÔÌ›· ÂÈ‚¿ÏÏÂÙ·È ¤Ó·ÓÙÈ ÙˆÓ ·ÏÒÓ ÂÌÔÚÂ˘Ì·ÙÈÎÒÓ ·ÓÙ·ÏÏ·ÁÒÓ Î·È Û˘Ó·ÎfiÏÔ˘ı· Û˘ÓÙÂÏÂ›Ù·È ÌÈ· ÛÙ·‰È·Î‹ ÌÂÙ·‚ÔÏ‹ ÙˆÓ Î·Ù·Ó·ÏˆÙÈÎÒÓ ÚÔÙ‡ˆÓ Î·È ÙˆÓ ·ÍÈÒÓ ÙÔ˘ ‚›Ô˘, fiˆ˜ ÂΛÓÔ˘ Ù˘ ·˘ÛÙËÚ‹˜ ÏÈÙfiÙËÙ·˜.

¶ÂÚ›Ô‰Ô˜ ·Ô‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ (404-244 .Ã.) ªÂÙ¿ ÙË Ï‹ÍË ÙÔ˘ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·ÎÔ‡ ÔϤÌÔ˘ Ë ™¿ÚÙË ‚Ú¤ıËΠÌÚÔÛÙ¿ Û’ ¤Ó· ÙÚÈÏfi Úfi‚ÏËÌ·: ÙÔ ÚÒÙÔ ÛΤÏÔ˜ ·ÊÔÚÔ‡Û ÛÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ÙÔ˘ ∞ÈÁ·›Ô˘ ÌÂÙ¿ ÙËÓ Î·Ù¿ÚÚ¢ÛË Ù˘ ΢ÚÈ·Ú¯›·˜ Ù˘ ∞ı‹Ó·˜. ∆Ô ‰Â‡ÙÂÚÔ ÛÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ‰È·Ù‹ÚËÛ˘ ÙÔ˘ ÂϤÁ¯Ô˘ Û’ ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔÓ ÂÏÏ·‰ÈÎfi ¯ÒÚÔ. ∫·È ÙÔ ÙÚ›ÙÔ ÛΤÏÔ˜ ·ÊÔÚÔ‡Û ÛÙȘ Û¯¤ÛÂȘ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ Ì ÙȘ ™˘Ú·ÎÔ‡Û˜ ÛÙË ¢‡ÛË Î·È ÙËÓ ¶ÂÚÛ›· ÛÙËÓ ∞Ó·ÙÔÏ‹. ∏ ÚÒÙË Âȉ›ˆÍË ÂÁηٷÏ›ÊıËΠ̤۷ Û ‰¤Î· ¯ÚfiÓÈ·, Ë ‰Â‡ÙÂÚË ·Ú¤ÌÂÈÓ Û ÈÛ¯‡ ̤¯ÚÈ ÙËÓ ‹ÙÙ· ÛÙ· §Â‡ÎÙÚ· (371 .Ã.), ÂÓÒ ÔÈ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂȘ Ì ÙËÓ ¶ÂÚÛ›· ‰È‹ÚÎÂÛ·Ó ÌÈ· ÈηӋ ÂÚ›Ô‰Ô (400-387 .Ã.). ∏ ·‰˘Ó·Ì›· ¿ÛÎËÛ˘ ÂÓfi˜ Ù‡Ô˘ Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋˜ «·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜» ÔÊ›ÏÂÙ·È Î·Ù·Ú¯‹Ó ÛÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ë ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ Ù˘ ÈÛ¯‡˜ ‹Ù·Ó ·ÓÂ·Ú΋˜ ÁÈ· Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ ¤Ó· ·ÚfiÌÔÈÔ ‰ÈÂıÓ¤˜ ÛÙÚ·Ù‹ÁËÌ·, ȉȷ›ÙÂÚ· ÌÂÙ¿ ÙË ÛËÌ·ÓÙÈ΋ Ì›ˆÛË ÙÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡ ÙˆÓ ÔÌÔ›ˆÓ. ∫·Ù¿ ‰Â‡ÙÂÚÔÓ Ë Ó·˘ÙÈ΋ ÈÛ¯‡˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û ӷ Û˘ÁÎÚÈı› Ì ÂΛÓË ÙˆÓ ∞ıËÓÒÓ ÒÛÙ ӷ ·Ú¿Û¯ÂÈ ÙËÓ ·ÛÊ¿ÏÂÈ· ÛÙÔ˘˜ ˘ËÎfiÔ˘˜ Ù˘ ¤Ó·ÓÙÈ Ù˘ ÂÈÚ·Ù›·˜. ∞fi ÙËÓ ¿Ô„Ë ·˘Ù‹ Ë ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛË Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ·Ú¤ÌÂÈÓ ·ÛıÂÓ‹˜ Î·È ÛÙËÚ›¯ıËΠÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙËÓ ÂÈ‚ÔÏ‹ ·Ú¿ ÛÙËÓ ·Ô‰Ô¯‹. ∏ ÔÏÈÙÈ΋ ËÁÂÛ›· Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ‰ÂÓ ÌfiÚÂÛ ӷ ηٷÓÔ‹ÛÂÈ ÙÔ ‰˘Û¯ÂÚ¤˜ ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÔ‡ ÂÁ¯ÂÈÚ‹Ì·ÙÔ˜ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÔχÏ¢Ú˘ Â¤ÎÙ·Û˘. ∂ÊfiÛÔÓ ÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ ÔÏÈÙÈÎfi-ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Ù˘ Û‡ÛÙËÌ· ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÈηÓfi Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈı› ÛÙȘ ··ÈÙ‹ÛÂȘ ÌÈ·˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈ΋˜ ÈÛ¯‡Ô˜, ı· ¤ÚÂÂ Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ‰ÈÂıÓ‹˜ ÚfiÏÔ˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ Ó· ÂÚÈÔÚÈÛı› Î·È Ó· ÂÈÏÂÁÔ‡Ó ϤÔÓ Â˘¤ÏÈÎÙ˜ ÌÔÚʤ˜ Û¯¤ÛˆÓ, ÙfiÛÔ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi fiÛÔ Î·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ «ÛÊ·ÈÚÒÓ ÂÈÚÚÔ‹˜». ÕÏψ˜, ÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi-ÔÏÈÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ı· ¤ÚÂ ӷ ·Ó·Û¯ËÌ·ÙÈÛı› ÒÛÙ ӷ ÚÔ·„ÂÈ ÌÈ· Ó¤· ‰˘Ó·ÌÈ΋ ÈηӋ Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈı› ÛÙÔ˘˜ ÔχÏ¢ÚÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘, ÂÁ¯Â›ÚËÌ· Ô˘ ‰ÂÓ ÙÂÏÂÛÊfiÚËÛ ÈÛÙÔÚÈο. ∏ ‹ÙÙ· ÛÙ· §Â‡ÎÙÚ· (371 .Ã.) ·ÔÙ¤ÏÂÛ ÎÔÌ‚ÈÎfi ÛËÌÂ›Ô ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ Âͤ-


K√π¡ø¡π∫∂™ ∫∞π ¶√§π∆π∫∂™ ¢√ª∂™ ™∆∏¡ AƒÃ∞π∞ ™¶∞ƒ∆∏

151

ÏÈÍË Ù˘ ™¿ÚÙ˘, ·ÊÔ‡ ÙËÓ Ô‰‹ÁËÛ ÛÙËÓ ·Ê¿ÓÂÈ· ÁÈ· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi ¤Ó·Ó ·ÈÒÓ·. π‰È·›ÙÂÚ· ÌÂÙ¿ ÙËÓ ‹ÙÙ· ÙˆÓ ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ ·fi ÙÔÓ ÙÔÔÙËÚËÙ‹ ÙÔ˘ ª. ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ∞ÓÙ›·ÙÚÔ ÛÙË ªÂÁ·ÏfiÔÏË ÙÔ 331 .Ã. Ë ™¿ÚÙË ·ÔÙ¤ÏÂÛ ·ÌÂÏËÙ¤· ‰‡Ó·ÌË ÈÛ¯‡Ô˜ ÛÙË ‰ÈÂıÓ‹ ÛÎËÓ‹ ηٿ Ù· ÂfiÌÂÓ· ÂÓ‹ÓÙ· ¯ÚfiÓÈ·, fiÔ˘ ΢ÚÈ·Ú¯Ô‡Û·Ó ÔÈ fiÏÂÌÔÈ ÙˆÓ ÂÈÁfiÓˆÓ ÙÔ˘ ª. ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘. ∏ ·Ú·ÙÂٷ̤ÓË ·˘Ù‹ ÎÚ›ÛË Ù˘ ™¿ÚÙ˘, Ô˘ ÙËÓ Ô‰‹ÁËÛ ÛÙËÓ ·Ê¿ÓÂÈ·, ··ÈÙÔ‡Û ÛÔ‚·Ú¤˜ ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂȘ ÙÔ˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡-ÔÏÈÙÈÎÔ‡ Ù˘ ηıÂÛÙÒÙÔ˜. ∆ËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹ ·ÔηχÊıËÎ·Ó Ì ¤Î‰ËÏÔ ÙÚfiÔ ÔÈ Ù¿ÛÂȘ ·Ô‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙÔ˘ Û·ÚÙÈ·ÙÈÎÔ‡ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi-ÔÏÈÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜. √È ÔÏÈÁ·Ú¯ÈΤ˜ Ù¿ÛÂȘ Û Â›Â‰Ô ÔÏÈÙÈ΋˜ ÂÍÔ˘Û›·˜16 Û˘Óԉ‡ıËÎ·Ó Ì ÙËÓ ¿ÓÈÛË Î·Ù·ÓÔÌ‹ ÙÔ˘ ÏÔ‡ÙÔ˘ Î·È ÙË Û˘ÁΤÓÙÚˆÛ‹ ÙÔ˘ ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÌÈ·˜ ÌÂÈÔ„ËÊ›·˜. ∏ Ì›ˆÛË ÙÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡ ÙˆÓ ÔÌÔ›ˆÓ ÂÈÙ¿ıËÎÂ. ™Ù· ̤۷ ÙÔ˘ 8Ô˘ ·ÈÒÓ· ÔÈ fiÌÔÈÔÈ ‰ÂÓ ˘ÂÚ¤‚·ÈÓ·Ó ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ ÂÙ·ÎÔÛ›ˆÓ,17 ÂÓÒ Ë Á·ÈÔÎÙËÛ›· ·‡ÂÈ Ó· ·ÔÙÂÏ› ÚÔÓfiÌÈÔ ÙˆÓ ÔÌÔ›ˆÓ Î·È ·Ó·‰‡ÂÙ·È ÌÈ· Ó¤· Ù¿ÍË Á˘Ó·ÈÎÒÓ-Á·ÈÔÎÙËÌfiÓˆÓ Ô˘ Êı¿ÓÔ˘Ó Ó· η٤¯Ô˘Ó ÙÔ ‹ÌÈÛ˘ Ù˘ Á˘.18 ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, Ë ÛÙ·‰È·Î‹ ÌÂÙ·ÙÚÔ‹ ÙÔ˘ ÚÔÙ‡Ô˘ ÙÔ˘ ™·ÚÙÈ¿ÙË ÔÏ›ÙË Ô‰ËÁÔ‡Û ÙÔ˘˜ ÔÌÔ›Ô˘˜ Û ·Ô‰¤ÛÌ¢ÛË ·fi ÙË Á·ÈÔηÙÔ¯‹ Î·È ÙËÓ ÚfiÛÔ‰Ô ·fi ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ÂÈÏÒÙˆÓ Î·È Û ¿ÓÙÏËÛË ÙÔ˘ ÚÔÛÔÚÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔÓ ÂίÚËÌ·ÙÈÛÌfi Ù˘ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜ Î·È ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ ·fi ÙȘ ÂÎÛÙÚ·Ù›˜. ∏ ÔÈÎÔÓÔÌ›· Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ÛÙË ‚¿ÛË Ù˘ ·Ú¤ÌÂÓ ·ÁÚÔÙÈ΋ Î·È ·‰˘Ó·ÙÔ‡Û ӷ ·ÓÙ·ÔÎÚÈı› ÛÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ ÂÈÏÔÁÒÓ. ∏ ¯·Ï¿ÚˆÛË Ù˘ Û˘ÓÔ¯‹˜ Ù˘ Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ô‰‹ÁËÛ ÛÙ·‰È·Î¿ ÛÙËÓ ·Ô‰˘Ó¿ÌˆÛË ‚·ÛÈÎÒÓ ıÂÛÌÈÎfi-ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ıÂÌÂÏ›ˆÓ ÙÔ˘ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈ΋ Â›Ó·È Ë ÂÁηٿÏÂÈ„Ë ÙÔ˘ ıÂÛÌÔ‡ ÙˆÓ Û˘ÛÛÈÙ›ˆÓ Î·È Ù˘ ·ÁˆÁ‹˜ ÎÔÚ˘Ê·›ˆÓ ıÂÛÌÒÓ Ô˘ ‰È·‰Ú·Ì¿ÙÈ˙·Ó fi¯È ÌfiÓÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi, ·ÏÏ¿ Î·È È‰ÂÔÏÔÁÈÎfi ÚfiÏÔ. ∏ ·Ô‰˘Ó¿ÌˆÛË ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÎÔ‡-ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ¤¯ÂÈ ¿ÌÂÛË Â›ÙˆÛË ÛÙËÓ ›‰È· ÙË ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ Ù˘ ÈÛ¯‡, ÌÂ Û˘Ó¤ÂÈ· ÙÔ ÂȉÈÎfi ‚¿ÚÔ˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ÛÙË ‰ÈÂıÓ‹ ÔÏÈÙÈ΋ Ó· ÌÂÈÒÓÂÙ·È Û˘Ó¯Ҙ. ¶¿ÓÙˆ˜, Ë ™¿ÚÙË ·Ú¤ÌÂÈÓ ·ÚÎÂÙ¿ ÈÛ¯˘Ú‹ ÒÛÙ ӷ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈ ÙÔ˘˜ Á›ÙÔÓ¤˜ Ù˘, ÂÓÒ Ë Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË Û˘Ó¤¯ÈÛ ӷ ‰È·‰›‰ÂÙ·È ·fi ÁÂÓÈ¿ Û ÁÂÓÈ¿, ·Ú¿ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ë ™¿ÚÙË ÂÍÂÏ›¯ıËΠ۠¤Ó· ΤÓÙÚÔ «·Ú·-

16. Andrewes A., “The Government of Classical Sparta”, ÛÙÔ E. Badian (ÂÈÌ.), Ancient Society and Institutions. Studies Presented to Victor Ehrenberg on his 75th Birthday, Oxford, Blackwell, 1966, Û. 15 Î·È Cartledge Paul, “Part I: Hellenistic Sparta” ÛÙÔ Cartledge Paul and Spawforth, Anthony, Hellenistic and Roman Sparta: A tale of two cities, London and New York, Routledge, 1989b, Û.Û. 35-7. 17. ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜, ÕÁȘ, 5. 18. ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜, ÕÁȘ, 7.


152

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÁˆÁ‹˜» ÌÈÛıÔÊfiÚˆÓ, Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ›¯·Ó ÛÙÔ˘˜ ÔϤÌÔ˘˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Ù˘ ªÂÛÛ‹Ó˘ Î·È Ù˘ ªÂÁ·ÏfiÔÏ˘. ™ÙÔ ‰È¿ÛÙËÌ· ÌÂٷ͇ 369-244 .Ã. Ë ™¿ÚÙË, ·Ú¿ ÙË Ì›ˆÛË Ù˘ ÈÛ¯‡Ô˜ Ù˘, ηٿÊÂÚ ӷ ‰È·ÙËÚ‹ÛÂÈ ÙËÓ ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›· Ù˘ Î·È ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ ·Ï¿ ÙÔ˘˜ Á›ÙÔÓ¤˜ Ù˘ ¯ˆÚ›˜ Ó· ·ÔÎÔÌ›ÛÂÈ Î·Ó¤Ó· ȉȷ›ÙÂÚÔ fiÊÂÏÔ˜.

∞Ó¿Ù·ÛË Î·È ÙÒÛË (244-192 .Ã.) ∆ËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹ Ë ™¿ÚÙË ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· Ù˘ ·Ó·Ï·Ì‹ ÛÙÔÓ ÂÏÏ·‰ÈÎfi ¯ÒÚÔ. √È ÂÎÙÂٷ̤Ó˜ ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂȘ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛ·Ó ÔÈ ‚·ÛÈÏ›˜ ÕÁ˘ Ô ¢′, ∫ÏÂÔ̤Ó˘ Ô °′ Î·È ¡¿‚˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÙË ™¿ÚÙË Û’ ¤Ó· ·ÓÒÙÂÚÔ Â›Â‰Ô ÈÛ¯‡Ô˜, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ÙËÓ ·Ó·‰Â›ÍÂÈ Û ΢ڛ·Ú¯Ë ‰‡Ó·ÌË ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· fï˜ Ë Â¤Ì‚·ÛË Ù˘ ª·Î‰ÔÓ›·˜ (244-222) Î·È Ù˘ ƒÒÌ˘ ÙÔ 195 Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙË ‰È¿Ï˘ÛË Ù˘ Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋˜ ÈÛ¯‡Ô˜ Î·È ÛÙËÓ ÔÚÈÛÙÈ΋ ÂÓۈ̿وÛË Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ÛÙËÓ ∞¯·˚΋ ™˘ÌÔÏÈÙ›·. √È ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌÈÛÙÈΤ˜ ÚÔÛ¿ıÂȘ ÛÙË ™¿ÚÙË ÍÂΛÓËÛ·Ó ÙÔ 244 Ì ÙËÓ ¿ÓÔ‰Ô ÙÔ˘ ÕÁË ÙÔ˘ ¢′. µ·ÛÈÎfi˜ ¿ÍÔÓ·˜ ‹Ù·Ó Ë Â·Ó·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ˘Ú‹Ó· ÙˆÓ ıÂÛÌÒÓ ÙÔ˘ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘ Ì ‚·ÛÈΤ˜ ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ˜ ÙÔÓ ·Ó·‰·ÛÌfi Ù˘ Á˘ Î·È ÙËÓ ·Ú·ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ¯ÚÂÒÓ. ŸÌˆ˜ ÔÈ ·ÓÙȉڿÛÂȘ ‹Ù·Ó ÙfiÛÔ ÛÊÔ‰Ú¤˜ Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙËÓ ›‰È· ÙËÓ ÂÎÙ¤ÏÂÛË ÙÔ˘ ÕÁË ÙÔ 241 .Ã. √ ∫ÏÂÔ̤Ó˘ ÌÂÙ¿ ·fi ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎÒÓ ÂÈÙ˘¯ÈÒÓ Â› ÙˆÓ ∞¯·ÈÒÓ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÙËÓ ·fiÏ˘ÙË ÂÍÔ˘Û›· ÛÙËÓ ™¿ÚÙË Î·È ÚÔˆı› ÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂȘ Ô˘ ›¯Â Û˘ÏÏ¿‚ÂÈ Ô ÕÁ˘. ŸÌˆ˜, ·Ú¿ ÙËÓ ÈÛ¯˘Ú‹ ‰˘Ó·ÌÈ΋ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËÎÂ, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ÂÙ‡¯ÂÈ Ë ™¿ÚÙË Ì¤Û· Û ÌÈÎÚfi ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· Ó· ·Ó·ÎÙ‹ÛÂÈ ÙËÓ ËÁÂÌÔÓ›· Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘, Ë ÂÈÛ‚ÔÏ‹ ÙˆÓ ª·Î‰fiÓˆÓ Î·È Ë ‰ÂÈÓ‹ ‹ÙÙ· ÙˆÓ ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ ÛÙË Ì¿¯Ë Ù˘ ™ÂÏÏ·Û›·˜ (222 .Ã.) Ô‰‹ÁËÛ ÛÙËÓ Î·Ù¿ÏË„Ë Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘. ∏ ÛÙ·ıÂÚfiÙËÙ· Â·Ó‹Ïı ÛÙËÓ fiÏË ÙÔ 206 Ì ÙËÓ ¿ÓÔ‰Ô ÙÔ˘ ¡¿‚Ë, Ô ÔÔ›Ô˜ ·ÂÏ¢ı¤ÚˆÛ ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ·ÚÈıÌfi ÂÈÏÒÙˆÓ, ·Ú¤¯ÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÁË Î·È ÔÏÈÙÈο ‰ÈηÈÒÌ·Ù·. ¶·Ú¿ ÙȘ ÚÔÛˆÚÈÓ¤˜ ÂÈÙ˘¯›Â˜ Ù˘ Ë ™¿ÚÙË ‰¤¯ıËΠÙËÓ Â›ıÂÛË Ù˘ ƒÒÌ˘ ÙÔ 195 Î·È ÙÔ 192 Ì ÙËÓ Â›ıÂÛË ƒˆÌ·›ˆÓ Î·È ∞¯·ÈÒÓ Î·È ÙË ‰ÔÏÔÊÔÓ›· ÙÔ˘ ¡¿‚Ë Ë ™¿ÚÙË ÂÚ·›ˆÛ ÔÚÈÛÙÈο ÙËÓ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙË ÈÛÙÔÚÈ΋ Ù˘ ÔÚ›·.

√È ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂȘ ÙÔ˘ ÕÁË Î·È ÙÔ˘ ∫ÏÂÔ̤ÓË √È ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂȘ Ô˘ ÚÔˆı‹ıËÎ·Ó ·fi ÙÔÓ ÕÁË Î·È ÙÔÓ ∫ÏÂÔ̤ÓË ÛÙËÚ›¯ıËÎ·Ó ÛÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË ÙÔ˘ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘, ÂȉÈÒÎÔÓÙ·˜ Ó· ıÂÌÂÏÈÒÛÔ˘Ó ÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi-ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ Û’ ¤Ó· ÈÛ¯˘Úfi ȉÂÔÏÔÁÈÎfi-·ÙÚȈÙÈÎfi ˘fi‚·ıÚÔ. √È ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂȘ ÙÔ˘ ÕÁË ÚÔ¤‚ÏÂ·Ó ·Ú·ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ¯ÚÂÒÓ Î·È ·Ó·‰È·ÓÔÌ‹ Ù˘ Á˘ Û 4.500 ÎÏ‹ÚÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ™·ÚÙÈ¿Ù˜ Î·È Û 15.000 ÎÏ‹ÚÔ˘˜ ÁÈ·


K√π¡ø¡π∫∂™ ∫∞π ¶√§π∆π∫∂™ ¢√ª∂™ ™∆∏¡ AƒÃ∞π∞ ™¶∞ƒ∆∏

153

ÙÔ˘˜ ÂÚÈÔ›ÎÔ˘˜. ∞Ó ÏËÊı› ˘’ fi„ÈÓ fiÙÈ ÔÈ fiÌÔÈÔÈ ¤Êı·Ó·Ó ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ ÂÙ·ÎÔÛ›ˆÓ Â›Ó·È Ê·ÓÂÚfi fiÙÈ ı· ·Ú›¯ÔÓÙÔ ÔÏÈÙÈο ‰ÈηÈÒÌ·Ù· Û ˘ÔÌ›ÔÓ˜ Î·È ÂÚÈÔ›ÎÔ˘˜. ¶·Ú¿ ÙËÓ ·ÔÙ˘¯›· ÂÊ·ÚÌÔÁ‹˜ Î·È ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘ ÕÁË –Ô˘ ÂÎÙÂϤÛıËΠÙÔ 241 ÌÂÙ¿ ·fi ÌÈ· ‰›ÎË ·Úˆ‰›·– Ë ÚÔÛ¿ıÂÈ· Û˘Ó¯›ÛÙËΠ̠ÙËÓ ¿ÓÔ‰Ô ÛÙÔ ıÚfiÓÔ ÙÔ˘ ∫ÏÂÔ̤ÓË ÙÔ˘ µ′ ÙÔ 235. √ ∫ÏÂÔ̤Ó˘ ÚÈÓ ÂÊ·ÚÌfiÛÂÈ ÙȘ ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂȘ ÙÔ˘ Âȉ›ˆÍ ӷ ‰È·ÛÊ·Ï›ÛÂÈ ÌÈ· ¢Ú›· ÌÔÚÊ‹ ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛ˘ Î·È ·Ó·ÁÓÒÚÈÛ˘ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ù˘ ™¿ÚÙ˘. ∫·ıÔÚ›˙ÔÓÙ·˜ ˆ˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ù˘ Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜ ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË Ù˘ Â¤ÎÙ·Û˘ Ù˘ ∞¯·˚΋˜ ™˘ÌÔÏÈÙ›·˜ ÛËÌ›ˆÛ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ӛΘ (§‡Î·ÈÔ, §·‰fiÎÂÈ· ∞Ú牛·˜). √ ∫ÏÂÔ̤Ó˘, ¤¯ÔÓÙ·˜ ‰È·ÛÊ·Ï›ÛÂÈ ÙË ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛË ·˘Ù‹, ÚÔÒıËÛ ÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂȘ ÙÔ˘ ÕÁË Ì ÌÈÎÚ¤˜ ‰È·ÊÔÚÔÔÈ‹ÛÂȘ. ™ÙÔ ÔÏÈÙÈÎfi ‰›Ô ηٷÚÁ‹ıËÎÂ Ô ıÂÛÌfi˜ ÙˆÓ ÂÊfiÚˆÓ Î·È ·ÓÙÈηٷÛÙ¿ıËΠ·fi ·˘ÙfiÓ ÙˆÓ ·ÙÚÔÓfïÓ,19 ÂÓÒ ·Ô‰˘Ó·ÌÒıËÎÂ Ë ÈÛ¯‡˜ Ù˘ °ÂÚÔ˘Û›·˜ Ì ÙËÓ Î·Ù¿ÚÁËÛË Ù˘ ÈÛÔ‚ÈfiÙËÙ·˜. ∆· ̤ÙÚ· ·˘Ù¿ ·¤‚ÏÂ·Ó ÛÙËÓ ÂÓ›Û¯˘ÛË Ù˘ ÂÍÔ˘Û›·˜ ÙÔ˘ ∫ÏÂÔ̤ÓË Î·È ‰ÂÓ Â›¯·Ó Û¯¤ÛË Ì ÙÔ Û‡ÛÙËÌ· ÙÔ˘ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘. ¶¿ÓÙˆ˜, Ô ∫ÏÂÔ̤Ó˘ ηÏÏȤÚÁËÛ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ¯ÚËÛÙÔ‡ ‚·ÛÈÏÈ¿ Ô˘ ÙËÚÔ‡Û ÙȘ ·Ú·‰fiÛÂȘ Î·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈ˙fiÙ·Ó ·fi ÙË ÏÈÙfiÙËÙ· ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ ˙ˆ‹˜. ∆· ÛÙÔȯ›· ·˘Ù¿ fi¯È ÌfiÓÔ ·Ó¤‰ÂÈÍ·Ó ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ∫ÏÂÔ̤ÓË ¤Ú·Ó Ù˘ ™¿ÚÙ˘, ·ÏÏ¿ Á¤ÓÓËÛ·Ó ÙËÓ ÚÔÛ‰ÔΛ· Û ÊÙˆ¯¿ ÎÔÈÓˆÓÈο ÛÙÚÒÌ·Ù· Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ fiÙÈ ÔÈ ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂȘ ÙÔ˘ ∫ÏÂÔ̤ÓË ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÂÈ‚ÏËıÔ‡Ó ·fi ·˘ÙfiÓ Î·È ÛÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÂÈÎÚ¿ÙÂȘ, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ‰ÂÓ Û˘Ó¤‚Ë Î·È ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛÂ, ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ¯ıÚfiÙËÙ˜. ¶¿ÓÙˆ˜, ÔÈ ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂȘ ÙÔ˘ ∫ÏÂÔ̤ÓË ‰ÂÓ ¤ÊÂÚ·Ó ÂÓÙ˘ˆÛȷο ÛÙÚ·ÙȈÙÈο Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈο ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·. ∏ ™¿ÚÙË, ·Ú¿ ÙȘ ÂÈÙ˘¯›Â˜ Ù˘ ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ, ‰ÂÓ ¤·˘Û ӷ ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ¤Ó· ÌÈÎÚfi ÎÚ¿ÙÔ˜ Û ۯ¤ÛË Ì ÙȘ ÌÂÁ¿Ï˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Ô˘ ÂËÚ¤·˙·Ó ÙÔÓ ÂÏÏ·‰ÈÎfi ¯ÒÚÔ (ª·Î‰ÔÓ›·, ™ÂÏ¢Λ‰Â˜, ¶¤ÚÁ·ÌÔ˜, ∞›Á˘ÙÔ˜, ƒÒÌË). ªÂÙ¿ ÙËÓ Î·Ù¿ÏË„Ë Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ·fi ÙÔÓ ∞ÓÙ›ÁÔÓÔ Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Î¿ÔÈ· ·fi Ù· ̤ÙÚ· ÙÔ˘ ∫ÏÂÔ̤ÓË Î·Ù·ÚÁ‹ıËÎ·Ó (Â¿ÓÔ‰Ô˜ ıÂÛÌÔ‡ ÂÊfiÚˆÓ) ¯ˆÚ›˜ fï˜ Ó· Î·Ù·Ï˘ı› Ô ˙ˆÙÈÎfi˜ ˘Ú‹Ó·˜ Ù˘ ™·ÚÙÈ·ÙÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜. ∏ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌÈÛÙÈ΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÛÙËÓ ™¿ÚÙË ÍÂΛÓËÛ ÙÔ 206 .Ã. Ì ÙËÓ ·Ó¿‰ÂÈÍË ÛÙË ‚·ÛÈÏ›· ÙÔ˘ ¡¿‚Ë. √ ¡¿‚˘ ıˆڋıËΠ·˘Ù·Ú¯ÈÎfi˜ ‚·ÛÈÏÈ¿˜ Î·È ÔÈ ·ÏÏ·Á¤˜ Ô˘ Â¤ÊÂÚ ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·È ÛÙË ‰ÔÌ‹ ÈÛ¯‡Ô˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ‹Ù·Ó ϤÔÓ ÚÈ˙ÈΤ˜ ·fi ·˘Ù¤˜ ÙÔ˘ ÕÁË Î·È ÙÔ˘ ∫ÏÂÔ̤ÓË. °È· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ¤Ó·˜ ÔÚÈṲ̂ÓÔ˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÂÈÏÒÙˆÓ ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È ÛÙÔ ÔÏÈÙÈÎfi ÛÒÌ·, ·ÔÎÙÒÓÙ·˜ ÁË Î·È ÔÏÈÙÈο ‰ÈηÈÒÌ·Ù·. ∏ ÂÈÏÔÁ‹ ·˘Ù‹ ÙÔ˘ ¡¿‚Ë ·ԉ›¯ıËΠȉȷ›ÙÂÚ· ÂÈÙ˘¯‹˜, ·ÊÔ‡ ÙÔ Ó¤Ô ÔÏÈÙÈÎfi ÛÒÌ· Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËΠÂ¤‰ÂÈÍ ˘„ËÏ‹ ·ÊÔÛ›ˆÛË Î·È ÓÔÌÈÌfiÙËÙ· ÛÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ Î·È ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÙÔ˘ ¡¿‚Ë.

19. ¶·˘Û·Ó›·˜, ∫ÔÚÈÓıȷο, 9.1.


154

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

™Â ÌÈ· ‰Â‡ÙÂÚË, ÂÍ›ÛÔ˘ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÂÈÏÔÁ‹, Ô ¡¿‚˘ Â‰›ˆÍ ӷ ‰È¢ڇÓÂÈ ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ù˘ Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋˜ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜ Î·È Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË Ó·˘ÙÈ΋-ÂÌÔÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË ÈηӋ Ó· Û˘Ó‰Âı› Ì ÙȘ ÙfiÙ ‰ÈÂıÓ›˜ ÂÌÔÚÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜.20 ¶Ú¿ÁÌ·ÙÈ, Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ̤¯ÚÈ ÙÔ 197 ‹Ù·Ó ıÂÙÈο Î·È Ë Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋ ÈÛ¯‡˜ ηÙ‰›¯ıÂÈ ÙfiÛÔ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ fiÛÔ Î·È ÛÙȘ ÂÂÎÙ·ÙÈΤ˜ ÎÙ‹ÛÂȘ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ÛÙËÓ ∫Ú‹ÙË. ∂›Ó·È ·ÎfiÌ· ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎfi fiÙÈ ÌÂÙ¿ ·fi Û˘ÓÂÓÓfiËÛË Ì ÙÔ º›ÏÈÔ ÙÔÓ ∂′ Ô ¡¿‚˘ η٤Ϸ‚ ÙÔ ÕÚÁÔ˜ (197 .Ã.) Î·È ÚÔÒıËÛ ÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ÙÔ˘ ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂȘ Ì ·Ó·‰·ÛÌfi Ù˘ Á˘ Î·È ·Ú·ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ¯ÚÂÒÓ, ÂȉÈÒÎÔÓÙ·˜ ÙË ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘ ¤Ú·Ó ÙˆÓ ÔÚ›ˆÓ Ù˘ ™¿ÚÙ˘.21 §›ÁÔ ·ÚÁfiÙÂÚ· Ô ¡¿‚˘ Ù¤ıËΠˆ˜ ÎÂÓÙÚÈÎfi˜ ÛÙfi¯Ô˜ ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ. ∏ ™¿ÚÙË Û˘ÓıËÎÔÏfiÁËÛÂ, ·Ú·¯ÒÚËÛ ÙÔ ÕÚÁÔ˜, ÙȘ ·Ú¿ÎÙȘ fiÏÂȘ, ÙȘ ÎÙ‹ÛÂȘ ÛÙËÓ ∫Ú‹ÙË Î·È ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔÓ ÛÙfiÏÔ Ù˘. ªÂÙ¿ Î·È ÙË ‰ÔÏÔÊÔÓ›· ÙÔ˘ ¡¿‚Ë ·fi ¤Ó· ·fiÛ·ÛÌ· ∞ÈÙˆÏÒÓ, Ë ™¿ÚÙË ‚Ú¤ıËΠÛÙ· fiÚÈ· Ù˘ ηٷÛÙÚÔÊ‹˜ ·ÂÈÏÔ‡ÌÂÓË ·fi ∞¯·ÈÔ‡˜ Î·È ƒˆÌ·›Ô˘˜. ∏ ÚÔÛ¯ÒÚËÛ‹ Ù˘ ÛÙËÓ ∞¯·˚΋ ™˘ÌÔÏÈÙ›· ·ÔÙ¤ÏÂÛ ÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi ¤Ú·˜ Ù˘ ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›·˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‰È·ÛÊ·Ï›ÛÂÈ ÙË Ê˘ÛÈ΋ Ù˘ ÂÈ‚›ˆÛË.22 ™˘ÌÂÚ·ÛÌ·ÙÈο, Ë ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈ΋ ·Ó¿Ï˘ÛË ÂÓfi˜ Ù‡Ô˘ ÈÛÙÔÚÈ΋˜ ÂÍ‹ÁËÛ˘ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ·fi ÙÔ Û˘Û¯ÂÙÈÛÌfi ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎfi-ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ ‰ÔÌÒÓ Ì ÙË ‰˘Ó·ÌÈ΋ ÂÓfi˜ ÔÏÈÙÈÎfi-ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎÔ‡ Û¯ËÌ·ÙÈÛÌÔ‡, ·Ú¤¯ÂÈ ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÂÚÌËÓ›·˜ ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÌÒÓ Î·È ÂÍÂÏ›ÍÂˆÓ ÙÔ˘ Û¯ËÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ·˘ÙÔ‡ Î·È ·Ú¿ÏÏËÏ· ηٷ‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ Ù· fiÚÈ·, ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ‡˜ ‰Ú¿Û˘ ÙÔ˘ ÛÙÔ «‰ÈÂıÓ¤˜» ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ. ™˘Ó·ÎfiÏÔ˘ı·, ÌÔÚԇ̠ӷ ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ì fiÙÈ Ë ™¿ÚÙË ‚Ú¤ıËΠÛÙÔ ·ÓÒÙÂÚÔ Â›Â‰Ô Ù˘ ÔÏÈÙÈÎfi-ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ·fi ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÙˆÓ ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂˆÓ ÙÔ˘ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘ ̤¯ÚÈ ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 6Ô˘ ·ÈÒÓ·. ∏ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÌÂÙ·‚ÔÏ‹ ÙˆÓ «Â͈ÙÂÚÈÎÒÓ» Û˘ÓıËÎÒÓ, fiˆ˜ Ë ¿ÓÔ‰Ô˜ ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘ Î·È Ù˘ ‚ÈÔÙ¯ӛ·˜ ÛÙÔ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi Â›‰Ô, ηıÒ˜ Î·È Ë ·Ó¿‰ÂÈÍË ÙÔ˘ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÔ‡ ÚÔÙ‡Ô˘ ‰È·Î˘‚¤ÚÓËÛ˘ Ù˘ ∞ı‹Ó·˜, ¤ıÂÛ·Ó Û ÔÏÏ·Ï‹ ‰ÔÎÈÌ·Û›· ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfiÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi ÚfiÙ˘Ô Ù˘ ™¿ÚÙ˘. √ Ù‡Ô˜ ÙÔ˘ ÔÏ›ÙË –ÔÌÔ›Ô˘– ÛÙÚ·ÙÈÒÙË, ÙÔ˘ ηÙfi¯Ô˘ Á˘, ·ÓÙÈ·Ú·Ù›ıÂÙ·È ÚÔ˜ ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÎfi-ÔÏ›ÙË Ô˘ ‰Ú· Û’ ¤Ó· ÂÌÔÚÂ˘Ì·ÙÔÔÈË̤ÓÔ-ÂίÚËÌ·ÙÈṲ̂ÓÔ

20. Cartledge Paul, “Part I: Hellenistic Sparta” ÛÙÔ Cartledge Paul and Spawforth Anthony, Hellenistic and Roman Sparta: A tale of two cities, London and New York, Routledge, 1989b, Û.Û. 70-71. 21. Jones A.H.M., Sparta, Oxford, Blackwell & Mott, 1967, Û. 161, Shimron Benjamin, Late Sparta: the Spartan revolution, 243-146 B.C., Arethusa Monographs III, Buffalo, State University of New York, Department of Classics, 1972, Û. 96. 22. ¶·˘Û·Ó›·˜, ∞Úη‰Èο, 51.1, ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜, ºÈÏÔÔ›ÌËÓ, 15.


K√π¡ø¡π∫∂™ ∫∞π ¶√§π∆π∫∂™ ¢√ª∂™ ™∆∏¡ AƒÃ∞π∞ ™¶∞ƒ∆∏

155

ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi Ï·›ÛÈÔ. ™’ ·˘Ù‹Ó ÙË Û˘ÁÎÚÈÙÈ΋ ·Ú¿ıÂÛË ·Ú¤ÌÂÈÓ ÈÛ¯˘Úfi ÙÔ ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎfi ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ Ô˘ ¯¿ıËΠÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 4Ô˘ ·ÈÒÓ·. ∆Ô ÎÔÈÓˆÓÈÎfi-ÔÏÈÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ÙÔ˘ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘, ·Ú’ fiÙÈ ·‰›¯ıÂÈ ·Ï˘ÛÈÙÂϤ˜, ·fi ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 5Ô˘ ·ÈÒÓ· ‰ÂÓ ÌfiÚÂÛ ӷ ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛı›. ™ÙËÓ ÎÚ›ÛË Ô˘ Â·ÎÔÏÔ‡ıËÛÂ Ë «·¿ÓÙËÛË» ‰fiıËΠÛÙ· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 3Ô˘ ·ÈÒÓ· Ì ÙËÓ Â·Ó·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ·˘ÙÔ‡, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ Â¤ÙÚ„ ÛÙËÓ ™¿ÚÙË Ó· Â·Ó¤ÏıÂÈ ‰˘Ó·ÌÈο ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ ÛÎËÓ‹ ¯ˆÚ›˜ fï˜ Ó· ÌÔÚ¤ÛÂÈ Ó· ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛı› ÛÙËÓ Î·ı·Ú¿ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ Ù˘ ‰ÔÌ‹ ·Ú¿ ÙȘ ÚÈ˙ÈΤ˜ ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂȘ ÙÔ˘ ¡¿‚Ë, ·ÊÔ‡ Ô ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ Û˘Û¯ÂÙÈÛÌfi˜ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ Â›¯Â ÔÚÈÛÙÈο ÙÚÔÔÔÈËı›.

°·ÏÏÈÎfi˜ ¢È·ÊˆÙÈÛÌfi˜ Î·È Û·ÚÙÈ·ÙÈÎfi ÚfiÙ˘Ô °È·Ù› Ô °·ÏÏÈÎfi˜ ¢È·ÊˆÙÈÛÌfi˜ Î·È Ë ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË ·ÈÛı¿ÓıËΠÙËÓ ·Ó¿ÁÎË Ó· ÚÔÛÙÚ¤ÍÂÈ ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ÂÏÏËÓÈ΋ Î·È ÚˆÌ·˚΋ ÎÔÈÓˆÓ›·, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· Û˘ÁÎÚÔÙ‹ÛÂÈ ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÎfi, ıÂÛÌÈÎfi Î·È È‰ÂÔÏÔÁÈÎfi Ù˘ ÏfiÁÔ; °È·Ù›, ÂÓÒ ÛÙÔÓ ÈÛÙÔÚÈÎfi Ù˘ ÂÚ›Á˘ÚÔ ‹‰Ë Û˘ÁÎÚÔÙÂ›Ù·È ÔÏÈÙÈÎfi-ıÂÛÌÈο Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈο Ë ·ÓÂÚ¯fiÌÂÓË ·ÛÙÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›·, Ë °·ÏÏÈ΋ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË ·Ó·˙ËÙ› Ù· ÚfiÙ˘¿ Ù˘ ÛÙÔ˘˜ ‹ÚˆÂ˜ ÙÔ˘ ¶ÏÔ˘Ù¿Ú¯Ô˘ Î·È ÛÙȘ ıÂÛÌÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ Ù˘ Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋˜ Î·È Ù˘ ڈ̷˚΋˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜; ∞ÛÊ·ÏÒ˜, Ë ÌÂϤÙË Ù˘ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜ ÚÔÛ¤ÊÂÚ ¤Ó· ȉ·ÓÈÎfi ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÛÙȘ ʈÙÈṲ̂Ó˜ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘ÁÎÚfiÙËÛ·Ó ÙËÓ ÏÂÈÔ„ËÊ›· ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ ÚÔÛÒˆÓ Ù˘ ÂÔ¯‹˜. ŸÌˆ˜ ȉȷ›ÙÂÚ· ÔÈ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈΤ˜ ·Ú¯¤˜, Ô˘ ·Ó·‰‡ÔÓÙ·È ÚˆÙÔÁÂÓÒ˜ ÛÙȘ ·Ú¯·›Â˜ ÂÏÏËÓÈΤ˜ ÔÏÈÙ›˜, ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Û·Ê‹ ˘ԉ›ÁÌ·Ù· ·Ó·ÊÔÚ¿˜. ∏ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· ÚÔÛʤÚÂÈ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÌÈ·˜ ȉ·ÓÈ΋˜ ÔÏÈÙ›·˜, ÌÈ·˜ ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·˜ «ÂÍ·ÁÓÈṲ̂Ó˘ ·fi οı ‰ÂÛÔÙÈÛÌfi, fiÔ˘ ÔÈ ·Ê·Ó›˜ Ôϛ٘ ·ÔÏ¿Ì‚·Ó·Ó ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ÂÏ¢ıÂÚ›· Î·È ÚÔÛٷ٢fiÙ·Ó ·fi οı ·˘ı·ÈÚÂÛ›·…ÌÈ· ÎÔÈÓˆÓ›· fiÔ˘ Ô ıÂÛÌÔıÂÙÔ‡ÌÂÓÔ˜ ·ÎfiÌ· ‰ÂÓ ·¤¯ÂÈ ÙÚÔÌÂÚ¿ ·fi ÙÔÓ ıÂÛÌÔı¤ÙË».23 ¶¤Ú·Ó fï˜ ·fi ÙËÓ ÚÔÛÊ˘Á‹ Û ¤Ó·Ó ȉ·ÓÈÎfi ÓÔÌÔı¤ÙË, fiˆ˜ ÙÔÓ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ ‹ ÙÔÓ ™fiψӷ, Ë ÔÏÈÙÈ΋ ·Ó·ÁˆÁ‹ ÂÁÁ›˙ÂÈ Ô˘ÛÈÒ‰Ë ÂÚȯfiÌÂÓ· Ù˘ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈ΋˜ ·Ú¯‹˜ fiˆ˜ ÙȘ ¤ÓÓÔȘ Ù˘ ÂÏ¢ıÂÚ›·˜ Î·È Ù˘ ÈÛfiÙËÙ·˜, ÔÈ Ôԛ˜ Ì·˙› Ì ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ·‰ÂÏÊÔÛ‡Ó˘ Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡Ó Ù· Ó¤· ۇ̂ÔÏ· ·ÍÈÒÓ Ù˘ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜. ™ÙËÓ ·Ú¯·›· ∂ÏÏ¿‰·, fiˆ˜ Î·È ÛÙË ƒÒÌË, ·Ó¢ڛÛÎÂÈ Ë °·ÏÏÈ΋ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ Û˘ÁÎÚfiÙËÛË Ù˘ ¤ÓÓÔÈ·˜ ÙÔ˘ ÔÏ›ÙË Î·È ÙȘ ÂÊ·ÚÌÔÁ¤˜ Ù˘ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈ΋˜ ÔÏÈÙ›·˜. √ ªÔÓÙÂÛÎȤ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ¶Ó‡̷ ÙˆÓ ¡fïÓ, fiˆ˜ Î·È Ô ƒÔ˘ÛÛfi ÛÙÔ ∫ÔÈÓˆÓÈÎfi ™˘Ì‚fiÏ·ÈÔ ·Ó·ÙÚ¤¯Ô˘Ó ÛÙȘ ·Ó·Ï‡ÛÂȘ ÙÔ˘ ¶Ï¿ÙˆÓ· Î·È ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· Û˘ÁÎÚÔÙ‹ÛÔ˘Ó Ù· ‰Èο ÙÔ˘˜ ÔÏÈÙÈο ÚfiÙ˘·,

23. ¶Ú‚Ï. M. Ozouf, La fête révolutionnaire (1789-1799), Paris 1976.


156

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ Ï·˚΋˜ ‚Ô‡ÏËÛ˘, Ó· Û˘ÁÎÚÔÙ‹ÛÔ˘Ó Ù· ıÂÛÌÈο Ï·›ÛÈ· Ù˘ ÔÏÈÙÈ΋˜ ÂÍÔ˘Û›·˜. ™˘ÓÂÒ˜, ÁÈ· Ó· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ì ӷ ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ì ÙËÓ ·Ó·ÊÔÚ¿ Ù˘ Á·ÏÏÈ΋˜ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈ΋˜ ÛΤ„˘ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·, ı· Ú¤ÂÈ, ¤Ú·Ó ÙÔ˘ ÌÔÚÊÈÎÔ‡, ·ÈÛıËÙÈÎÔ‡ Î·È È‰ÂÔÏÔÁÈÎÔ‡ ÛÙÔÈ¯Â›Ô˘, Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ì ÛÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ ÔÏÈÙÈÎfi-ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙˆÓ ıÂÛÌÒÓ Î·È ÙˆÓ ·ÍÈÒÓ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÔÏÈÙ›·˜, ÙË «Ì‹ÙÚ·» ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÙˆÓ ıÂÛÌÈÎfi-ȉÂÔÏÔÁÈÎÒÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Ù˘ °·ÏÏÈ΋˜ ∂·Ó¿ÛÙ·Û˘. ∆Ô ÔÏÈÙÈÎfi-ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÔÏÈÙ›·˜ ı›ÁÂÙ·È ·fi ÙÔ˘˜ °¿ÏÏÔ˘˜ ‰È·ÊˆÙÈÛÙ¤˜ ̤ۈ ÙˆÓ ·Ó·ÁˆÁÒÓ Û ıˆڛ˜ ÙÔ˘ Ê˘ÛÈÎÔ‡ ‰Èη›Ô˘. ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ƒÔ˘ÛÛfi, Ô˘ ÂÌÓ¤ÂÙ·È ·fi ÙÔ ÚfiÙ˘Ô ÙÔ˘ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘ «Ô ÓÔÌÔı¤Ù˘ Ú¤ÂÈ Ó· ·ÈÛı¿ÓÂÙ·È ÈηÓfi˜ Ó· ·ÏÏ¿ÍÂÈ ÙËÓ ·ÓıÚÒÈÓË Ê‡ÛË …. Ó· ÌÂÙ·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ÙÔ Î¿ı ¿ÙÔÌÔ … Û ÙÌ‹Ì· ÂÓfi˜ ¿ÏÏÔ˘ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˘ Û˘ÓfiÏÔ˘ ·fi ÙÔ ÔÔ›Ô ‰¤¯ÂÙ·È ÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘, ÙËÓ ‡·ÚÍ‹ ÙÔ˘». ™ÙÔ ›‰ÈÔ ÌÔÙ›‚Ô Ô ¡ÙÈÓÙÂÚfi ·Ó·Ê¤ÚÂÈ: «…¡· ‰Ô‡Ì ̤۷ ·fi ÙÔ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ ÙÔ ÊÈÏfiÛÔÊÔ Ô˘ ÁÓÒÚÈ˙ ηÏÏ›ÙÂÚ· ·fi οı ¿ÏÏÔÓ ÙËÓ ·ÓıÚÒÈÓË Ê‡ÛË, Ô˘ ›‰Â …fiÙÈ ÔÈ ÓfiÌÔÈ, Ë ÂÎ·›‰Â˘ÛË, Ë ÎÔÈÓˆÓ›·, ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·ÏÏ¿ÍÂÈ ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ Î·È Ó· ÙÔÓ Î¿ÓÂÈ Â˘Ù˘¯ÈṲ̂ÓÔ, ‰›ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘ Û˘Ó‹ıÂȘ Ô˘ Ê·›ÓÔÓÙ·È ·ÓÙ›ıÂÙ˜ ÚÔ˜ ÙÔ Û˘ÌʤÚÔÓ Î·È ÙË Ê‡ÛË ÙÔ˘».24 √È ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ·˘Ù¤˜ Û˘Ó‰¤Ô˘Ó ÙÔ ·Ú¯·›Ô-ÂÏÏËÓÈÎfi Û·ÚÙÈ·ÙÈÎfi ÚfiÙ˘Ô Ì ÙË ıˆڛ· Ù˘ ÃÂÁÎÂÏÈ·Ó‹˜ ºÈÏÔÛÔÊ›·˜ ÙÔ˘ ¢Èη›Ô˘, fiÔ˘ ÌÂÙ·‚·›ÓÔ˘Ì ·fi ÙÔ ÚˆÙÔÁÂÓ¤˜ Ê˘ÛÈÎfi ‰›Î·ÈÔ, Ô˘ ıˆÚ› ÙÔ ÂÁˆÈÛÌfi Î·È ÙÔÓ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌfi ˆ˜ ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ ʇÛË ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘, Û ıˆڛ˜ ÂÚ› ÙÔ˘ ÂÏÏfiÁÔ˘ Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ʇÛ˘, Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ Ôԛ˜ ËıÈÎfi-ÏÔÁÈο ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡Ó ÙÔ ¿ÙÔÌÔ Ù˘ ÈÛÙÔÚÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜. ∫·Ù¿ Û˘Ó¤ÂÈ·, ÔÈ ÓfiÌÔÈ ‰ÂÓ Û˘ÓÈÛÙÔ‡Ó ÂÚÈÔÚÈÛÙÈο Ï·›ÛÈ· ¯·ÏÈÓ·ÁÒÁËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÁˆÈÛÌÔ‡, ·ÏÏ¿ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜-ıÂÛÌÈÎÔ‡˜ fiÚÔ˘˜, ÙÔ ËıÈÎfiÏÔÁÈÎfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ ÙËÓ ›‰È· ÙËÓ ·ÓıÚÒÈÓË Ê‡ÛË (ÃÂÁÎÂÏÈ·Ófi ∫Ú¿ÙÔ˜ ÙÔ˘ §fiÁÔ˘). ™˘Ó·ÎfiÏÔ˘ı·, Ë Ù‹ÚËÛË ÙˆÓ ÓfiÌˆÓ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÌÈ·˜ ·Ó·ÁηÛÙÈ΋˜ ÂÈı¿Ú¯ËÛ˘, ·ÏÏ¿ ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ ÙÔ Û‚·ÛÌfi ÛÙÔ ËıÈÎfi-·ÍÈ·Îfi ÂÚȯfiÌÂÓfi ÙÔ˘˜, ÙÔ ÔÔ›Ô Î·ıÔÚ›ÛıËΠ·fi ¤Ó·Ó ÂÌÓ¢Ṳ̂ÓÔ ÓÔÌÔı¤ÙË, fiˆ˜ Ô §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜. ∏ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ ÓfiÌˆÓ ·˘ÙÒÓ ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ ÙËÓ ÈÛÔÚÚÔ›· ÙˆÓ ÂÍÔ˘ÛÈÒÓ (‰‡Ô ‚·ÛÈÏÈÎÔ› Ô›ÎÔÈ, °ÂÚÔ˘Û›·, EÎÎÏËÛ›·-‰‹ÌÔ˜) Î·È ÙË Û˘Ó·›ÓÂÛË ÛÙȘ ÎÚ›ÛÈ̘ ÂÈÏÔÁ¤˜. ∆Ô ÚfiÙ˘Ô ÂÍÈÛÔÚÚfiËÛ˘ ÙˆÓ ÂÍÔ˘ÛÈÒÓ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÛÙÔ ªÔÓÙÂÛÎȤ,25 Ô ÔÔ›Ô˜ Ì ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÂÓfi˜ Û¯‹Ì·ÙÔ˜ ‰È·Î˘‚¤ÚÓËÛ˘ Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙȘ ‰‡Ô µÔ˘Ï¤˜, ÙË ¡ÔÌÔıÂÙÈ΋, ÙËÓ ∂ÎÙÂÏÂÛÙÈ΋ Î·È ÙË ¢ÈηÛÙÈ΋ ÂÍÔ˘Û›·, ÂȉÈÒ-

24. ¶Ú‚Ï. Claude Mossé, √ ∞Ú¯·›Ô˜ ∂ÏÏËÓÈÎfi˜ ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ ÛÙÔ ¢È·ÊˆÙÈÛÌfi, ÂΉ. ™·‚‚¿Ï·˜, ∞ı‹Ó· 1998, Û. 50. 25. ªÔÓÙÂÛÎȤ, ¶Ó‡̷ ÙˆÓ ¡fïÓ, 1748.


K√π¡ø¡π∫∂™ ∫∞π ¶√§π∆π∫∂™ ¢√ª∂™ ™∆∏¡ AƒÃ∞π∞ ™¶∞ƒ∆∏

157

ÎÂÈ fi¯È ÌfiÓÔ ÙËÓ ÂÍÔ˘‰ÂÙ¤ÚˆÛË ÂÈÎÚ¿ÙËÛ˘ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ Û˘ÌÊÂÚfiÓÙˆÓ, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ Û·Ê‹ ‰È·¯ˆÚÈÛÌfi ÙˆÓ ÂÍÔ˘ÛÈÒÓ ÒÛÙ ӷ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‰È·ÎÚÈÙÔ› Ù‡ÔÈ ÂϤÁ¯Ô˘ Î·È ·ÓÂËÚ¤·ÛÙË ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ ÓfïÓ. ¶Ú¤ÂÈ ¿ÓÙˆ˜ Ó· ÂÈÛËÌ·ÓıÔ‡Ó ‰‡Ô ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ‰È·ÊÔÚÔÔÈ‹ÛÂȘ ·fi ÙÔ Û·ÚÙÈ·ÙÈÎfi «Û¯‹Ì·». √È ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÙˆÓ °¿ÏÏˆÓ ¢È·ÊˆÙÈÛÙÒÓ Û¿ÓÈ· ¤ıÈÁ·Ó ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ-ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÏÂ˘Ú¿ ÙˆÓ ÌÂÙ·ÚÚ˘ı̛ۈÓ, fiˆ˜ ÙËÓ ›ÛË Î·Ù·ÓÔÌ‹ Ù˘ Á˘ ‹ ÙËÓ ··ÁfiÚ¢ÛË ÙÔ˘ ÓÔÌ›ÛÌ·ÙÔ˜, ·ÊÔ‡ Ë ·ÙÔÌÈ΋ ȉÈÔÎÙËÛ›· Î·È Ë ÂχıÂÚË ÂÌÔÚÂ˘Ì·ÙÈ΋ Û˘Ó·ÏÏ·Á‹ ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó ıÂÌÂÏȷο ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ·ÓÂÚ¯fiÌÂÓÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ ÚÔÙ‡Ô˘ Ù˘ ·ÁÔÚ¿˜. ∂›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ fiÙ·Ó ÂÙ›ıÂÓÙÔ ·ÚfiÌÔÈÔ˘ Ù‡Ô˘ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·, Ô ªÔÓÙÂÛÎȤ ··ÓÙÔ‡Û Ì ÙÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ù˘ ∞ı‹Ó·˜, fiÔ˘ Ë ÈÛfiÙËÙ· ÂÍÂÊÚ¿˙ÂÙÔ ˆ˜ ›ÛÔ ‰Èη›ˆÌ· ÂÌÔÚÈÎÒÓ ·ÓÙ·ÏÏ·ÁÒÓ. ¶¿ÓÙˆ˜, Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ªÔÓÙÂÛÎȤ ¤ıÂÙ ÙÔ Úfi‚ÏËÌ· ı¤ÛÈÛ˘ fiÚˆÓ Ô˘ ı· Ô‰ËÁÔ‡Û·Ó Û Ì›ˆÛË ÙˆÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ ·ÓÈÛÔًوÓ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·ÔÊ¢¯ıÔ‡Ó ·‰È˘ Î·È ÂÓÙ¿ÛÂȘ. ™’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ, ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, ÔÏÈÙÈÎfi-ÊÈÏÔÛÔÊÈÎfi ‰È¿ÏÔÁÔ Ë ·Ú·‰ÔÛȷ΋ ·ÓÙ›ıÂÛË ÌÂٷ͇ ∞ı‹Ó·˜ Î·È ™¿ÚÙ˘ ·Ó··Ú¿ÁÂÙ·È ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ó· ·Ó·˙ËÙËıÔ‡Ó ıÂÛÌÈο Î·È ·Íȷο ÚfiÙ˘· ·fi Ù· ÔÏÈÙ‡̷ٷ Ù˘ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜. ¢È·ÓÔËÙ¤˜, fiˆ˜ Ô ªÔÓÙÂÛÎȤ, Ô µÔÏÙ·›ÚÔ˜, Ô ¡ÙÈÓÙÂÚfi, ¤ÏÎÔÓÙ·Ó ·fi ÙȘ ÔÏÈÙÈΤ˜ Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ ÂÏ¢ıÂڛ˜, ÙÔ Ï·ÌÚfi ÔÏÈÙÈÛÌfi ÙˆÓ ∞ıËÓ·›ˆÓ. ∞ÓÙ›ıÂÙ·, Ë ™¿ÚÙË, ÂÓÛ·ÚÎÒÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ Ù¤ÏÂÈ· Ù¿ÍË, ÙË ÏÈÙfiÙËÙ· ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ ˙ˆ‹˜, ÙÔ ˘„ËÏfi ·ÙÚȈÙÈÎfi Ó‡̷, ·ÔÙÂÏÔ‡Û ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÁÈ· ÙÔ˘˜ °È·Îˆ‚›ÓÔ˘˜ ËÁ¤Ù˜, fiˆ˜ Ô ƒÔ‚ÂÛȤÚÔ˜ Î·È Ô Saint-Just. √È ‰È·ÊÔÚ¤˜ ·˘Ù¤˜ ÂÎÊÚ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙȘ ›‰È˜ ÙȘ Û˘Ó‰ÚÈ¿ÛÂȘ Ù˘ ∂ıÓÔÛ˘Ó¤Ï¢Û˘ Î·È ·ÊÔÚÔ‡Ó fi¯È ÌfiÓÔ ÔÏÈÙÂȷο-ÓÔÌÔıÂÙÈο Û¯‹Ì·Ù·, ·ÏÏ¿ Î·È Ù· Ï·›ÛÈ· ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜. ∆Ô 1789 Û˘ÁηÏÂ›Ù·È Ë Û˘Ó¤Ï¢ÛË ÙˆÓ «ÁÂÓÈÎÒÓ Ù¿Íˆӻ, Ô˘ ÛÙËÓ Ô˘Û›· ·ÔÙÂÏ› Û˘ÓÙ·ÎÙÈ΋ Û˘Ó¤Ï¢ÛË Ù˘ ÙÚ›Ù˘ Ù¿Í˘. ∏ Û˘Ó¤Ï¢ÛË ·˘Ù‹ ηٷÚÁ› Ù· ÊÂÔ˘‰·Ú¯Èο ÚÔÓfiÌÈ· Î·È „ËÊ›˙ÂÈ ÙË «¢È·Î‹Ú˘ÍË ÙˆÓ ¢ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ∞ÓıÚÒÔ˘» (1789). ∆Ô ™‡ÓÙ·ÁÌ· ÙÔ˘ 1791 ·ÎÔÏÔ˘ı› ÙȘ Û˘ÓÙ·ÁÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜ Ô˘ ηıÈÂÚÒıËÎ·Ó ÛÙËÓ ∞ÁÁÏ›·. ™ÙȘ ÂÎÏÔÁ¤˜ Ô˘ ÚÔÎËÚ‡ÛÛÔÓÙ·È ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Ó ÔÈ ÌÂÙÚÈÔ·ı›˜ °ÂÚÔÓ‰›ÓÔÈ, ÂÓÒ Â͈ÎÔÈÓÔ‚Ô˘Ï¢ÙÈο ‰ÚÔ˘Ó Ï·˚Τ˜ Û˘ÓÂχÛÂȘ. ™ÙË Ó¤· µÔ˘Ï‹ (Û˘Ì‚·ÙÈ΋) ÂÁηıȉڇÂÙ·È ‰ËÌÔÎÚ·Ù›· (république) Î·È ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Ó ÔÈ «ÔÚÂÈÓÔ›» π·Îˆ‚›ÓÔÈ ÙÔ˘ ¢·ÓÙfiÓ Î·È ÙÔ˘ ƒÔ‚ÂÛȤÚÔ˘. ∏ 10Ë ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ 1792 ·ÔÙÂÏ› ¤Ó·Ó ÂÍ›ÛÔ˘ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÛÙ·ıÌfi Ù˘ °·ÏÏÈ΋˜ ∂·Ó¿ÛÙ·Û˘. ∞Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È ·ÈÚÂÙ‹ ™˘Ó¤Ï¢ÛË Ì ηıÔÏÈ΋ „ËÊÔÊÔÚ›· Î·È Ë ÚˆÙÔÁÂÓ‹˜ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈ΋ ÂÍÔ˘Û›· (république) ˆ˜ ıÂÛÌÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Î·È ˆ˜ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ·Ó·‰‡ÂÙ·È ˆ˜ ÈÛÙÔÚÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ·Ú¯·›Ô ÂÏÏËÓÈÎfi ÎfiÛÌÔ. ∂¿Ó, Û˘ÓÂÒ˜, ÛÙËÓ ÚÔÂ·Ó·ÛÙ·ÙÈ΋ °·ÏÏ›· Î·È ÛÙËÓ ÚÒÙË Ê¿ÛË Ù˘ ∂·Ó¿ÛÙ·Û˘ ÔÈ ·Ú¯·›Â˜ ÂÏÏËÓÈΤ˜ ÔÏÈÙ›˜ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·È ˆ˜ ËıÈÎfi-·ÙÚȈÙÈο Î·È ÂÏ¢ıÂÚȷο ˘ԉ›ÁÌ·Ù· ÛÙË Ê¿ÛË ·˘Ù‹ ÂÈÛÙÚ·Ù‡ÔÓÙ·È, ÁÈ· Ó· ÙÔÓÈÛı› Ô ÂıÓÈÎfi˜-·ÙÚȈÙÈÎfi˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ Ù˘ ∂·Ó¿ÛÙ·Û˘ ¤Ó·ÓÙÈ


158

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÙˆÓ Â͈ÙÂÚÈÎÒÓ ÎÈÓ‰‡ÓˆÓ Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈ Ë °·ÏÏÈ΋ ¢ËÌÔÎÚ·Ù›·, ·ÏÏ¿ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÁÈ· Ó· ÂÈÛËÌ·ÓıÔ‡Ó ÔÈ Û˘Ó¤ÂȘ ·fi ÙȘ ηٷ¯Ú‹ÛÂȘ Ù˘ Ï·˚΋˜ ÂÍÔ˘Û›·˜. ∞ÓÙ›ıÂÙ·, fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙÔ ıÂÛÌfi Ù˘ Û˘ÓÙ·ÁÌ·ÙÈ΋˜ ‚·ÛÈÏ›·˜, ÙÔ ‰ÈηÛÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ·, ÙÔ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Îfi ‰›Î·ÈÔ, ÂÈÛÙÚ·Ù‡ÔÓÙ·È ‰È·Ù¿ÍÂȘ Î·È ıÂÛÌÔ› ·fi ÙÔ ƒˆÌ·˚Îfi ¢›Î·ÈÔ. π‰È·›ÙÂÚÔ ÂӉȷʤÚÔÓ fï˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÔÈ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ‰ÈÂÍ¿ÁÔÓÙ·È ÛÙË ™˘Ó¤Ï¢ÛË Ì ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ÙËÓ Î·ıȤڈÛË ÔÏÈÙÈÎÒÓ Î·È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÚÔÙ‡ˆÓ. ™ÙȘ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ ·˘Ù¤˜ ÂÈÛÙÚ·Ù‡ÔÓÙ·È Û˘¯Ó¿ ÚfiÙ˘· ·fi ÙÔÓ Û·ÚÙÈ·ÙÈÎfi Ù‡Ô «·ÁˆÁ‹˜», ·ÏÏ¿ Î·È ·fi ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ ÂÔÚÙ·ÛÙÈÎÒÓ ÂΉËÏÒÛˆÓ. ∏ ™˘Ì‚·ÙÈ΋ ™˘Ó¤Ï¢ÛË ÚÔÒıËÛ ¤Ó· ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ·ÚÈıÌfi ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, ÌÂÚÈο ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ‚·Û›ÛıËÎ·Ó ÛÙȘ ÂÚÈÁڷʤ˜ ÙÔ˘ ¶ÏÔ˘Ù¿Ú¯Ô˘ ÛÙÔ µ›Ô ÙÔ˘ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘. ™ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ Leonard Bourdon ÚÔ‚ÏÂfiÙ·Ó Ë ‰È‰·Ûηϛ· Ù˘ πÛÙÔÚ›·˜ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ Î·È Ù˘ ƒÒÌ˘, ·Ó¿Ï˘ÛË ·ÙÚȈÙÈÎÒÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ·fi ÙÔ˘˜ µ›Ô˘˜ ÙÔ˘ ¶ÏÔ˘Ù¿Ú¯Ô˘ Î·È ·Ú¿ÏÏËÏË ¿ÛÎËÛË ÙˆÓ ÎÔÚÈÙÛÈÒÓ fiˆ˜ ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ™¿ÚÙË. ∆Ô ϤÔÓ ÌÂÁ·ÏfiÓÔÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ô˘ Û˘Ó‰¤ıËΠ̠ÙË Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋ ·ÁˆÁ‹ Â›Ó·È ÂΛÓÔ ÙÔ˘ Le Peletier, ÙÔ ÔÔ›Ô ‰È¿‚·Û ÛÙË ™˘Ì‚·ÙÈ΋ ™˘Ó¤Ï¢ÛË Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ƒÔ‚ÂÛȤÚÔ˜ (30 πÔ˘Ï›Ô˘ 1793), ÚÔηÏÒÓÙ·˜ ·ÓÙÈ·Ú·ı¤ÛÂȘ Ì ÂΛÓÔ˘˜ Ô˘ ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁÔ‡Û·Ó ÁÈ· ÙÔ ÈÛÙÔÚÈο ·Û˘Ì‚›‚·ÛÙÔ ÙÔ˘ ÂÁ¯ÂÈÚ‹Ì·ÙÔ˜. «√ ηı¤Ó·˜ Ì·˜ ˆ˜ ·Ù¤Ú·˜ Î·È ˆ˜ ÔÏ›Ù˘ ¤¯ÂÈ ÙËÓ ˘Ô¯Ú¤ˆÛË Ó· ÂÌÈÛÙ‡ÂÙ·È Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘, ÙÔ˘˜ Ó¤Ô˘˜ Ôϛ٘, ÛÙËÓ ÔÏÈÙ›· ÁÈ· Ó· Ù· ·Ó·ıÚ¤„ÂÈ Ì ÙȘ ·Ú¯¤˜ Ù˘ ÈÛfiÙËÙ·˜ Î·È Ù˘ ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·˜».26 ∏ ·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛË ‰ÂÓ ‰ÈÂÍ‹ÁÂÙÔ ÌfiÓÔ ÛÙÔ ‰›Ô ÙˆÓ ·Ú¯ÒÓ. ∆Ô Úfi‚ÏËÌ· ÚԤ΢Ù ¿ÌÂÛ· ·fi ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÔÈ ¯ˆÚÈÎÔ› ÂÛÙÂÚÔ‡ÓÙÔ ·fi ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙÔ˘˜, ÛÙ¤ÏÓÔÓÙ¿˜ Ù· ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. √ ƒÔ‚ÂÛȤÚÔ˜ ·Ó·ÁÓÒÚÈ˙ ¿ÓÙˆ˜ fiÙÈ Ë ‰ËÌfiÛÈ· ·È‰Â›· ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·Ú·Ù›ÓÂÙ·È ¤Ú· ·fi ÌÈ· ÔÚÈṲ̂ÓË ËÏÈΛ·. √ˆÛ‰‹ÔÙ fï˜ Ë ¯·ÚÈÛÙÈ΋ ‚ÔÏ‹ ηٿ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋˜ ÂÌÓ‡Ûˆ˜ ‰fiıËΠ·fi ÙÔÓ Marie-Joseph Chénier Ì ÙÔ ÏfiÁÔ ÙÔ˘ ÛÙË ™˘Ì‚·ÙÈ΋ ™˘Ó¤Ï¢ÛË ÛÙȘ 15 brumaire ÙÔ˘ ¤ÙÔ˘˜ ππ.27 ∂›Ó·È ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Û fiÏ· Ù· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·, Ô˘ ›Ù ·Ô‰¤¯ÔÓÙ·È ÙË ‰ËÌfiÛÈ· ·È‰Â›· ›Ù ÙËÓ ·ÔÚÚ›ÙÔ˘Ó, ˘ÈÔıÂÙÂ›Ù·È Ë ÁÈÔÚÙ‹ ˆ˜ ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ù˘ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈ΋˜ ‰È··È‰·ÁÒÁËÛ˘. √ ƒÔ‚ÂÛȤÚÔ˜ ›¯Â ÙË ÁÓÒÌË fiÙÈ ¤ÚÂ ӷ ηٷÚÙÈÛı› ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÂÔÚÙÔÏfiÁÈÔ Î·È ÙfiÓÈ˙ fiÙÈ ÛÙȘ ÂıÓÈ-

26. µÏ. Mossé Claude, √ ∞Ú¯·›Ô˜ ∂ÏÏËÓÈÎfi˜ ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ ÛÙÔ ¢È·ÊˆÙÈÛÌfi, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. ™·‚‚¿Ï·˜, 1998, Û.111. 27. Ÿ.., Û. 115.


K√π¡ø¡π∫∂™ ∫∞π ¶√§π∆π∫∂™ ¢√ª∂™ ™∆∏¡ AƒÃ∞π∞ ™¶∞ƒ∆∏

159

Τ˜ ÁÈÔÚÙ¤˜ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ ‰ÂÓ Î˘ÚÈ·Ú¯Ô‡Û·Ó ÌfiÓÔ Ë Â˘ÁÂÓ‹˜ ¿ÌÈÏÏ· Î·È Ë ÛˆÌ·ÙÈ΋ ÈÛ¯‡˜, ·ÏÏ¿ Ôχ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙÔ Ù·Ï¤ÓÙÔ ÙˆÓ ÔÈËÙÒÓ Î·È ÙˆÓ ·ÁÔÚËÙÒÓ, Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ÔÈ ı·٤˜, Ô Ï·fi˜, ¤Ó·˜ Ï·fi˜ Ô˘ «ÔÈ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈΤ˜ ÙÔ˘ ·ÚÂÙ¤˜ ÌÂÚÈΤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÙÔÓ ·Ó‡„ˆÓ·Ó ˘ÂÚ¿Óˆ Ù˘ ·ÓıÚˆfiÙËÙ·˜».28 °È’ ·˘Ùfi Î·È Â¤ÌÂÓ ÛÙËÓ Î·ıȤڈÛË ÂıÓÈÎÒÓ ÂÔÚÙÒÓ, fiÔ˘ Ë Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ı· ÌÂÙ¤ÙÚÂ ÙË ÁÈÔÚÙ‹ «Û ۯÔÏÂ›Ô ËıÈ΋˜ Î·È ·ÙÚȈÙÈÛÌÔ‡». ∆Ô ‰Â‡ÙÂÚÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ı¤Ì· Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ ÙÔ˘ ƒÔ‚ÂÛȤÚÔ˘ Â›Ó·È ÙÔ Úfi‚ÏËÌ· Ù˘ ÈÛfiÙËÙ·˜. ¶·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ Û¯¤‰ÈÔ ÙÔ˘ ™˘ÓÙ¿ÁÌ·ÙÔ˜ ηٿ ÙË Û˘Ó‰ڛ·ÛË Ù˘ 10˘ ª·˝Ô˘ 1793, Ô ƒÔ‚ÂÛȤÚÔ˜ ‰È·Ù˘ÒÓÂÈ ÙÔ ¿ÚıÚÔ VIII ·ÎÔÏÔ‡ıˆ˜: «¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ë ·ÓÈÛfiÙËÙ· ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ ·Á·ıÒÓ Ó· ÌËÓ ·Ԃ› Û ‚¿ÚÔ˜ Ù˘ ÈÛfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ‰ÈηȈ̿وÓ, ÙÔ Û‡ÓÙ·ÁÌ· ÂÈı˘Ì› fiÏÔÈ ÔÈ Ôϛ٘ Ô˘ ˙Ô˘Ó ·fi ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘˜ Ó· ·Ô˙ËÌÈÒÓÔÓÙ·È ÁÈ· ÙÔ ¯ÚfiÓÔ Ô˘ ·ÊÈÂÚÒÓÔ˘Ó ÛÙȘ ‰ËÌfiÛȘ ˘Ôı¤ÛÂȘ Î·È ÛÙȘ Ï·˚Τ˜ Û˘ÓÂχÛÂȘ fiÔ˘ Ô ÓfiÌÔ˜ ÙÔ˘˜ ηÏ›». ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ƒÔ‚ÂÛȤÚÔ Ë ÈÛfiÙËÙ· ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ÂÎÊÚ·Ûı› ÌfiÓÔ ˆ˜ Ù˘È΋ÓÔÌÈ΋ ÈÛfiÙËÙ·. √È ‰È·Ù˘ÒÛÂȘ ÙÔ˘ ı¤ÙÔ˘Ó ÙÔ Úfi‚ÏËÌ· Ù˘ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋˜ ÈÛfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ ‰ÈηȈ̿وÓ, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ Â·ÚΛ˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ‡˜ fiÚÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ ¿ÛÎËÛ‹ ÙÔ˘˜. ™ÙȘ ÙÔÔıÂÙ‹ÛÂȘ ·˘Ù¤˜ Ù›ıÂÙ·È ÈÛÙÔÚÈο ÙÔ Úfi‚ÏËÌ· Ù˘ Û‡ÓıÂÙ˘ Û¯¤Û˘ ÌÂٷ͇ ·ÙÔÌÈÎÒÓ, ÔÏÈÙÈÎÒÓ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ‰ÈηȈ̿وÓ, fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È Î·È ·fi ÙË ‰È·Ù‡ˆÛË ÙÔ˘ ¿ÚıÚÔ˘ 21 Ù˘ ¢È·Î‹Ú˘Í˘ ÙˆÓ ¢ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ∞ÓıÚÒÔ˘: «ŸÏÔÈ ÔÈ Ôϛ٘ ı· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Á›ÓÔ˘Ó ‰ÂÎÙÔ› Û fiÏ· Ù· ‰ËÌfiÛÈ· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹Ì·Ù· ¯ˆÚ›˜ ¿ÏÏË ‰È¿ÎÚÈÛË ·Ú¿ ÌfiÓÔ ·˘Ù‹ Ù˘ ·ÚÂÙ‹˜ Î·È ÙˆÓ ÚÔÛfiÓÙˆÓ Î·È ¯ˆÚ›˜ ηӤӷ ¿ÏÏÔ Ù›ÙÏÔ ÂÎÙfi˜ ·fi ÙËÓ ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË ÙÔ˘ Ï·Ô‡». ∞ÚÂÙ‹ Î·È ÈÛfiÙËÙ· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ¤Ó· ·‰È¿Û·ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ıÂÌÂÏ›ˆÛ˘ Ù˘ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈ΋˜ ·Ú¯‹˜ ÚfiÙ˘Ô ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ Ë ÂÏÏËÓÈ΋ Î·È ÚˆÌ·˚΋ ·Ú¿‰ÔÛË. ™Â ·Ú¿ÏÏËÏÔ ÌÔÙ›‚Ô Ì ÙÔÓ ƒÔ‚ÂÛȤÚÔ Ô Saint-Just Â¤ÌÂÈÓ ÁÈ· ÙËÓ Î·ıȤڈÛË ÌÈ·˜ ÛÂÈÚ¿˜ ıÂÛÌÒÓ Ô˘ ı· Ú‡ıÌÈ˙·Ó ÙË ˙ˆ‹ ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ Û’ fiϘ ÙȘ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ˙ˆ‹˜. √ Saint-Just ıˆÚÂ›Ù·È fiÙÈ Ì¤Û· ·fi Ù· ΛÌÂÓ¿ ÙÔ˘ ÂÚȤÁÚ·„ ÌÈ· ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË «Û·ÚÙÈ·ÙÈÎÔ‡» Ù‡Ô˘ Î·È ¤ÛÙÚ„ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ ÌÈ· ·ÚÓËÙÈ΋ ÎÚÈÙÈ΋ Ô˘ ·¢ı˘ÓfiÙ·Ó ÛÙÔ˘˜ «Ï·ÎˆÓÔÏ¿ÙÚ˜» ˆ˜ ˘ÂÚ·ÛÈÛÙ¤˜ ÂÓfi˜ ÈÛ¯˘ÚÔ‡ ∫Ú¿ÙÔ˘˜ Ô˘ ı· Â¤‚·ÏÏ ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ Û οı Ù˘¯‹ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ ÔÏ›ÙË Î·È ÂÚÈÁÚ¿ÊËΠ̠ÏÂÙÔ̤ÚÂÈ· ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ Saint-Just ∞ÔÛ¿ÛÌ·Ù· ÙˆÓ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÎÒÓ ıÂÛÌÒÓ. ¶¿ÓÙˆ˜, Ë 9Ë £ÂÚÌȉÒÚ ·¤ÚÚÈ„Â Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·˘Ù¿, ·Ó Î·È ‰ÂÓ ÛÙ·Ì¿ÙËÛ ӷ ÂÌÓ¤ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·. ∏ ·ÓÂÚ¯fiÌÂÓË ·ÛÙÈ΋ Ù¿ÍË, ÂȉÈÒÎÔÓÙ·˜ Ó· ηÙÔ¯˘ÚÒÛÂÈ Ù· ‰ÈηÈÒÌ·Ù· Ù˘ ·ÁÔÚ¿˜ Î·È ÙˆÓ ·ÓÙ·ÏÏ·ÁÒÓ Î·È Ó· ‰ڷÈÒÛÂÈ ÙÔ ·ÙÔÌÈÎfi ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi ÚfiÙ˘Ô,

28. Ÿ.., Û. 117.


160

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

˘ÈÔı¤ÙËÛ Ôχ ¢ÎÔÏfiÙÂÚ· ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÌÈ·˜ «·ÛÙÈÎÔ‡ Ù‡Ô˘» ∞ı‹Ó·˜, Ù˘ ÔÔ›·˜ Ô ϤÔÓ ıÂÚÌfi˜ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙ‹˜ ˘‹ÚÍÂ Ô Camille Dismoulins.

µπµ§π√°ƒ∞ºπ∞ Andrewes A., “The Government of Classical Sparta”, ÛÙÔ E. Badian (ÂÈÌ.), Ancient Society and Institutions. Studies Presented to Victor Ehrenberg on his 75th Birthday, Oxford, Blackwell, 1966. Butler D., “Competence of the Demos in the Spartan Rhetra”, Historia11, 1962, s. 385396. Cartledge Paul, “Part I: Hellenistic Sparta” ÛÙÔ Cartledge Paul and Spawforth, Anthony, Hellenistic and Roman Sparta: A tale of two cities, London and New York, Routledge, 1989b, Û.Û. 1-90. Cartledge Paul, Sparta and Laconia: a regional history, 1300-362 B.C., London, Routledge & Kegan Paul, 1979. Chrimes K.M.T., Ancient Sparta: A Re-examination of the Evidence, Manchester, Manchester University Press, 1949. David Ephraim, “Laughter in Spartap Society”, ÛÙÔ Powell, Anton (ÂÈÌ.), Classica Sparta: techniques behind her success, London, Routledge, 1989, Û.Û. 1-25. Dickins Guy, “The Growth of Spartan Policy”, Journal of Hellenic Studies XXXII, 1912, Û.Û. 1-42. Doyle Michael, Empires, Ithaca, Cornell University Press, 1986. Finley M.I., The Use and Abuse of History, London, Penguin, 1990. Forrest W.G., “Legislation in Sparta”, The Phoenix 21, 1967, Û.Û. 11-9. Forrest W.G., A History of Sparta, 950-192 B.C., London, Hutchinson, 1968. Huxley George L., Early Sparta, London, Faber, 1962. Jones A.H.M., Sparta, Oxford, Blackwell & Mott, 1967. ªÔÓÙÂÛÎȤ, ¶Ó‡̷ ÙˆÓ ¡fïÓ, 1748. Michell Humphrey, Sparta, Cambridge, Cambridge University Press, 1952. Mossé Claude, √ ∞Ú¯·›Ô˜ ∂ÏÏËÓÈÎfi˜ ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ ÛÙÔ ¢È·ÊˆÙÈÛÌfi, ÂΉ. ™·‚‚¿Ï·˜, ∞ı‹Ó· 1998. Ozouf M., La fête révolutionnaire (1789-1799), Paris 1976. Oliva P., Sparta and Her Social Problems, Amsterdam, Hakkert, 1971. Parke H.W., “The Development of the Second Spartan Empire (405-371 B.C.)”, Journal of Hellenic Studies L, 1930, Û.Û. 142-172. Platias Athanasios and Kolioupolos Constantinos, “Thucydides on Grand Strategy During the Peloponnesian War”, Œtudes Hellniques/Hellenic Studies, ÙfiÌ. 8, no 1, Û.Û. 23-70. Rawson Elizabeth, The Spartan tradition in European thought, Oxford, Clarendon, 1969. Shimron Benjamin, Late Sparta: the Spartan revolution, 243-146 B.C., Arethusa Monographs III, Buffalo, State University of New York, Department of Classics, 1972. Toynbee Arnold, Some Problems of Greek History, London, Oxford University Press, Part III: “The Rise and Fall of Sparta”, 1969.


K√π¡ø¡π∫∂™ ∫∞π ¶√§π∆π∫∂™ ¢√ª∂™ ™∆∏¡ AƒÃ∞π∞ ™¶∞ƒ∆∏

161

APXAIE™ ¶H°E™ A¶O METAºPA™H ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏÔ˘˜ ¶ÔÏÈÙÈο ∏ÚÔ‰fiÙÔ˘ πÛÙÔÚ›·È £Ô˘Î˘‰›‰Ô˘ πÛÙÔÚ›· •ÂÓÔÊÒÓÙÔ˜ ∂ÏÏËÓÈο •ÂÓÔÊÒÓÙÔ˜, §·Î‰·ÈÌÔÓ›ˆÓ ¶ÔÏÈÙ›· ¶·˘Û·Ó›·, ∞Úη‰Èο ¶·˘Û·Ó›·, ∫ÔÚÈÓıȷο ¶Ï¿ÙˆÓÔ˜, ¡fiÌÔÈ ¶ÏÔ˘Ù¿Ú¯Ô˘, ÕÁȘ ¶ÏÔ˘Ù¿Ú¯Ô˘, ∏ıÈο ¶ÏÔ˘Ù¿Ú¯Ô˘, ∫ÏÂÔ̤Ó˘ ¶ÏÔ˘Ù¿Ú¯Ô˘, §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜ ¶ÏÔ˘Ù¿Ú¯Ô˘, ºÈÏÔÔ›ÌËÓ

Abstract The inquisition of how ancient Sparta was constructed socially and politically is not only giving us a valuable example for the historical explanation of the city’s course, but also points out the constitutional and political terms of an authority with historical duration and validity. The social and political structure in ancient Sparta shaped the assumptions for the extended reproduction of the economical and political system, secured the coherence of the Spartan society and showed of the type of the citizen – soldier, who became the basic element of an exemplary military machine which prevailed and also survived under difficult circumstances. The historical “metaphor” of the Spartan status quo constitutional elements to the new shape of Enlightment and French Revolution is of a great interest. The dialogue which took place in the French Parliaments after the Revolution contained references to the Spartan and Athenian political institutional model. This reveals that the enlightment pattern didn’t search for ideological relations to the ancient Greek world, but also tried to find the educational context and the principles and values which formed the institutions and the political and social structures in ancient Greek cities.


∏ §∞∫ø¡π∞ ™∆∏¡ ¶∞§∞π√§π£π∫∏ ∂¶√Ã∏ ∞Ó‰Ú¤·˜ NÙ¿ÚÏ·˜ ¢Ú ¶·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋˜ AÚ¯·ÈÔÏÔÁ›·˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ Paris VI

¶ÂÚ›ÏË„Ë ∏ §·ÎˆÓ›· ›¯Â ηÙÔÈÎËı› ‹‰Ë ·fi ÙËÓ ¶·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋ ∂Ô¯‹. §›ıÈÓ· ÂÚÁ·Ï›· Î·È ¿ÏÏ· ηٿÏÔÈ· ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ¤¯Ô˘Ó ‚ÚÂı› ÛÙËÓ ∫ÔÈÏ¿‰· ÙÔ˘ ∂˘ÚÒÙ·, ÛÙÔ Ì˘¯fi ÙÔ˘ §·ÎˆÓÈÎÔ‡ ∫fiÏÔ˘, ηıÒ˜ Î·È ÛÙȘ ·ÎÙ¤˜ ÙˆÓ ‰‡Ô ϷΈÓÈÎÒÓ ¯ÂÚÛÔÓ‹ÛˆÓ, fiÔ˘ ¤¯Ô˘Ó ÂÓÙÔÈÛÙ› ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ·Ï·ÈÔÏÈıÈΤ˜ ı¤ÛÂȘ. √È Ì¤¯ÚÈ ÙÒÚ· ¤Ú¢Ó˜, ΢ڛˆ˜ Û Û‹Ï·È· Ù˘ ª¿Ó˘, Ì·˜ ¤¯Ô˘Ó ‰ÒÛÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÚÔ˚ÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜, ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔÓ ÙÚfiÔ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘˜. ∏ ·Ú¯·ÈfiÙÂÚË Î·ÙÔ›ÎËÛË Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜ ·Ó¿ÁÂÙ·È ÛÙËÓ ¶·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋ ∂Ô¯‹, ÚÈÓ ·fi ·ÚÎÂÙ¤˜ ÂηÙÔÓÙ¿‰Â˜ ¯ÈÏÈÂٛ˜. ¶fiÙ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ¤ÊÙ·Û·Ó Â‰Ò ÔÈ ÚÒÙÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·ÎfiÌË ÁÓˆÛÙfi, ηıÒ˜ ÔÈ Û¯ÂÙÈΤ˜ ¤Ú¢Ó˜ ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ì ÌÂÁ¿ÏË Î·ı˘ÛÙ¤ÚËÛË Î·È ·Ú·Ì¤ÓÔ˘Ó ·ÎfiÌË Û¿ÓȘ, ‰Â‰Ô̤ÓÔ˘ fiÙÈ Ë ·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁ›· ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙÔ ÂÚÈıÒÚÈÔ Ù˘ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜. °ÂÓÈÎfiÙÂÚ·, ÂÏ¿¯ÈÛÙ· Ú¿ÁÌ·Ù· Â›Ó·È ÁÓˆÛÙ¿ ÁÈ· ÙȘ ÚÒÈ̘ Ê¿ÛÂȘ Ù˘ ¶·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋˜ ∂Ô¯‹˜ ÛÙË §·ÎˆÓ›·, ÂÓÒ ˘ÎÓfiÙÂÚ· Â›Ó·È Ù· Â˘Ú‹Ì·Ù· ÙˆÓ ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚˆÓ Ê¿ÛˆÓ. ™ÙÔ ¤Ú·ÛÌ· ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘, Ô ¯ÒÚÔ˜ Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜ ÁÓÒÚÈÛ ÔÏϤ˜ ÌÔÚÊÔÏÔÁÈΤ˜ ÌÂÙ·‚ÔϤ˜, ÔÈ Ôԛ˜ ÔÊ›ÏÔÓÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙË ÁˆÙÂÎÙÔÓÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·, ÛÙȘ ÎÏÈÌ·ÙÈΤ˜ ÌÂÙ·‚ÔϤ˜ Î·È ÛÙË ‰È¿‚ÚˆÛË Ù˘ ÂÈÊ¿ÓÂÈ·˜ Ù˘ °Ë˜.

¶ÏÂÈfiηÈÓÔ ∫·Ù¿ ÙÔ ¶ÏÂÈfiηÈÓÔ (ÚÈÓ ·fi 8 ¤ˆ˜ 1,8 ÂηÙÔÌ̇ÚÈÔ ¯ÚfiÓÈ·) Ë ı¿Ï·ÛÛ· Î¿Ï˘Ù ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ̤ÚÔ˜ ·fi ÙȘ ÛËÌÂÚÈÓ¤˜ ·Ú¿ÏȘ ÂÚÈÔ¯¤˜ Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜, fiˆ˜ ÂÍ¿ÏÏÔ˘ Î·È ÔÏfiÎÏËÚ˘ Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘. √ §·ÎˆÓÈÎfi˜ ∫fiÏÔ˜ ÂÈÛ¯ˆÚÔ‡Û Ôχ ÈÔ ‚·ıÈ¿ ÛÙËÓ ÍËÚ¿ Î·È fiÏË Ë ¯·ÌËÏ‹ ¤ÎÙ·ÛË Á‡Úˆ ·fi ÙȘ ÛËÌÂÚÈÓ¤˜ Â΂ÔϤ˜ ÙÔ˘ ∂˘ÚÒÙ· ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó Î¿Ùˆ ·fi ÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜. ∏ ÙÂÏÂ˘Ù·›· Î¿Ï˘Ù Â›Û˘ Ù· ¯·ÌËÏfiÙÂÚ· ÙÌ‹Ì·Ù· ÙˆÓ ‰‡Ô ¯ÂÚÛÔÓ‹ÛˆÓ Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜. ™Â ÁÂÓÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜, Ë ı·Ï¿ÛÛÈ· ÛÙ¿ıÌË, Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ ÍËÚ¿, ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÂΛÓË ÙËÓ ÂÔ¯‹ 150 Î·È ϤÔÓ Ì¤ÙÚ· ÈÔ „ËÏ¿ ·fi ÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ Î·È Û˘ÓÂÒ˜ ÔÈ ·Ú¿ÏȘ ÂÚÈÔ¯¤˜ ̤¯ÚÈ ·˘Ùfi ÙÔ ‡„Ô˜ ›¯·Ó ηٷÎÏ˘ÛÙ› ·fi ÙË ı¿Ï·ÛÛ·.


H §∞∫ø¡π∞ ™∆∏¡ ¶∞§∞π√§π£π∫∏ E¶√Ã∏

163

™ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ù· ÓÂÚ¿, ÌË ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·˜ ‰È¤ÍÔ‰Ô ÚÔ˜ ÙË ı¿Ï·ÛÛ·, Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·Ó ÛÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ §ÂοÓË Ù˘ ™¿ÚÙ˘, fiÔ˘ Û¯ËÌ¿ÙÈ˙·Ó Ï›ÌÓË.1 ∂ΛÓË ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ‰ÂÓ ˘‹Ú¯·Ó ‚¤‚·È· ¿ÓıÚˆÔÈ, ·Ú¿ ÌfiÓÔ ¿ÁÚÈ· ˙Ò·. ™Â ÁˆÏÔÁÈο ÛÙÚÒÌ·Ù· Ô˘ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ¶ÏÂÈfiηÈÓÔ˘ Î·È ÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ ÂfiÌÂÓ˘ ÂÚÈfi‰Ô˘, ÙÔ˘ ¶ÏÂÈÛÙfiηÈÓÔ˘, ¤¯Ô˘Ó ·Ó·Î·Ï˘ÊÙ› ·ÔÏÈıÒÌ·Ù· ˙ÒˆÓ, fiˆ˜ ÂÏÂÊ¿ÓÙˆÓ (™ÎÔ‡Ú·, µÚÔÓÙ·Ì¿˜, µÏ·¯ÈÒÙ˘), ÚÈÓfiÎÂÚˆÓ, ÂÏ·ÊÈÒÓ Î.¿.2

¶ÏÂÈÛÙfiηÈÓÔ ∆Ô ¶ÏÂÈÛÙfiηÈÓÔ (1,8 ÂÎ.-10.000 ¯ÚfiÓÈ· ÚÈÓ ·fi Û‹ÌÂÚ·), ÁÓˆÛÙfi Î·È ˆ˜ ∂Ô¯‹ ÙˆÓ ¶·ÁÂÙÒÓˆÓ, ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ·fi ÙËÓ ÂÓ·ÏÏ·Á‹ „˘¯ÚÒÓ Î·È ıÂÚÌÒÓ ÂÚÈfi‰ˆÓ, ÔÈ Ôԛ˜ ηÏÔ‡ÓÙ·È ·ÁÂÙÒ‰ÂȘ Î·È ÌÂÛÔ·ÁÂÙÒ‰ÂȘ, ·ÓÙ›ÛÙÔȯ·. ∫¿ı «·ÁÂÙ҉˘ ·ÎÏÔ˜» ‰È·ÚΛ ·ÚÎÂÙ¤˜ ‰Âο‰Â˜ ¯ÈÏÈÂٛ˜. Ÿˆ˜ Â›Ó·È Â˘ÓfiËÙÔ, ÔÈ ÎÏÈÌ·ÙÈΤ˜ ·˘Ù¤˜ ÌÂÙ·‚ÔϤ˜ ›¯·Ó ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÂÈÙÒÛÂȘ Û ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔÓ Ï·Ó‹ÙË. µ¤‚·È· Ë §·ÎˆÓ›· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Ôχ ÓfiÙÈ· Î·È ¤ÙÛÈ ÙÔ „‡¯Ô˜ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ·ÚÎÂÙfi ÁÈ· Ó· Û¯ËÌ·ÙÈÛÙÔ‡Ó ·ÁÂÙÒÓ˜, Ì ÂÍ·›ÚÂÛË Î¿ÔÈÔ˘˜ ÌÈÎÚÔ‡˜ ˘Ú‹Ó˜ ÛÙ· „ËÏfiÙÂÚ· ÛËÌ›· ÙÔ˘ ∆·˛ÁÂÙÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ¶¿ÚÓˆÓ·, ηٿ ÙȘ ÈÔ „˘¯Ú¤˜ Ê¿ÛÂȘ.3 √È ÈÔ «ı·̷ÙÈΤ˜» ·ÏÏ·Á¤˜ fï˜ ÛËÌÂÈÒÓÔÓÙ·Ó ÛÙ· ·Ú¿ÏÈ· Î·È Â›¯·Ó Û¯¤ÛË Ì ÙË ‰È·Î‡Ì·ÓÛË Ù˘ ı·Ï¿ÛÛÈ·˜ ÛÙ¿ıÌ˘. ∫·Ù¿ ÙȘ „˘¯Ú¤˜ ÂÚÈfi‰Ô˘˜ ÔÈ ·ÁÂÙÒÓ˜, Ô˘ ÂÍ·ÏÒÓÔÓÙ·Ó Û ÌÂÁ¿ÏË ¤ÎÙ·ÛË Á‡Úˆ ·fi ÙÔ˘˜ fiÏÔ˘˜, Û˘ÁÎÚ·ÙÔ‡Û·Ó ÙÂÚ¿ÛÙȘ ÔÛfiÙËÙ˜ ÓÂÚÔ‡, ÙȘ Ôԛ˜ ÛÙÂÚÔ‡Û·Ó ·fi ÙË ı¿Ï·ÛÛ·, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ë ÛÙ¿ıÌË Ù˘ Ó· ¯·ÌËÏÒÓÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈο, ¤ˆ˜ Î·È 100120 ̤ÙÚ·. ∫·Ù¿ ÙȘ ÌÂÛÔ·ÁÂÙÒ‰ÂȘ ÂÚÈfi‰Ô˘˜, ·ÓÙ›ıÂÙ·, Ë ·‡ÍËÛË Ù˘ ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·˜ ÚÔηÏÔ‡Û ÙËÓ Ù‹ÍË ÙÔ˘ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˘ ̤ÚÔ˘˜ ÙˆÓ ·ÁÂÙÒÓˆÓ, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙÔ ÓÂÚfi Ô˘ ·ÂÏ¢ıÂÚˆÓfiÙ·Ó Ó· ηٷϋÁÂÈ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· Î·È Ó· ÚÔηÏ› ÙËÓ ¿ÓÔ‰Ô Ù˘ ÛÙ¿ıÌ˘ Ù˘ ÛÙÔ ÛËÌÂÚÈÓfi ÂÚ›Ô˘ Â›‰Ô. ∫·ıÒ˜ ÌÂÁ¿ÏÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜ ÂÚÈ‚Ú¤¯ÂÙ·È ·fi ÙË ı¿Ï·ÛÛ·, ‡ÎÔÏ· Á›ÓÔÓÙ·È ·ÓÙÈÏËÙ¤˜ ÔÈ ÌÂÁ¿Ï˜ ·ÏÏ·Á¤˜ Ô˘ ÚÔηÏÔ‡Û ·˘Ùfi ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ. ∫·Ù¿ ÙȘ ·ÁÂÙÒ‰ÂȘ ÂÚÈfi‰Ô˘˜ Ë ı¿Ï·ÛÛ· ˘Ô¯ˆÚÔ‡Û ÛËÌ·ÓÙÈο Î·È ·ÂÏ¢ı¤ÚˆÓ ÌÂÁ¿Ï˜ ÂÎÙ¿ÛÂȘ, ÙȘ Ôԛ˜ ηٷϿ̂·Ó·Ó Ù· Ê˘Ù¿, Ù· ˙Ò· Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ· ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ. √È ÂÎÙ¿ÛÂȘ ·˘Ù¤˜ ηٷÎχ˙ÔÓÙ·Ó ÂÎ Ó¤Ô˘ ·fi ÙË ı¿Ï·ÛÛ· ÛÙËÓ ÂfiÌÂÓË ÌÂÛÔ·ÁÂÙÒ‰Ë ÂÚ›Ô‰Ô, ÚÔηÏÒÓÙ·˜ ÙËÓ «ÔÈÛıÔ¯ÒÚËÛË» ÙˆÓ ¯ÂÚÛ·›ˆÓ fiÓÙˆÓ Î·È Ê˘ÙÒÓ ÚÔ˜ ÙȘ „ËÏfiÙÂÚ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜. √È ÌÂÙ·‚ÔϤ˜ ·˘Ù¤˜ ‚¤‚·È· ‰ÂÓ Á›ÓÔÓÙ·Ó ·ÓÙÈÏËÙ¤˜ Û fiÏË ÙÔ˘˜ ÙËÓ ¤ÎÙ·ÛË ·fi ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜,

1. Dufaure J.-J., Le relief du Péloponnèse, Thèse d’Etat, Université de Paris I, 1975, Û. 976. 2. ™˘Ìˆӛ‰Ë˜ ¡.∫. & £ÂÔ‰ÒÚÔ˘ °.∂., «¶ÂÚ› ÌÈ·˜ Ó¤·˜ ÂÌÊ·Ó›Ûˆ˜ ÚÔ‚ÔÛÎȉˆÙÒÓ ÙÔ˘ ∫¿Ùˆ ¶ÏÂÈÛÙÔη›ÓÔ˘ ÛÙË ¡fiÙÈ· ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ», Annales Géologiques des Pays Helléniques 33 (1985), Û. 251-261. 3. Dufaure J.-J., fi. ., ÛÛ., 999-1000


164

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

·ÊÔ‡ ‹Ù·Ó ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ·ÚÁ¤˜ Û ۯ¤ÛË Ì ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ‚›Ô˘ ÙÔ˘˜. ∫·Ù¿ ÙÔ ¶ÏÂÈÛÙfiηÈÓÔ Ù· ÓÂÚ¿ Ô˘ η٤ÎÏ˘˙·Ó ÙË §ÂοÓË Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ‚Ú‹Î·Ó ‰È¤ÍÔ‰Ô ÚÔ˜ ÙÔ §·ÎˆÓÈÎfi ∫fiÏÔ Î·È Ë Ï›ÌÓË ÛÈÁ¿-ÛÈÁ¿ ·ÔÛÙÚ·ÁÁ›ÛÙËÎÂ, ·Ê‹ÓÔÓÙ·˜ ÛÙË ı¤ÛË Ù˘ ÌÈ· ÎÔÈÏ¿‰·, ÙËÓ ÔÔ›· ‰È¤ÚÚÂÂ Ô ∂˘ÚÒÙ·˜. √ ˘ı̤ӷ˜ Ù˘ ÎÔÈÏ¿‰·˜ ‹Ù·Ó ·Ú¯Èο ·ÚÎÂÙ¤˜ ‰Âο‰Â˜ ̤ÙÚ· „ËÏfiÙÂÚ· ·fi ÙÔÓ ÛËÌÂÚÈÓfi, ·ÏÏ¿ Ì ÙËÓ ¿ÚÔ‰Ô ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ Ô ∂˘ÚÒÙ·˜ Â΂¿ı˘Ó ÙËÓ ÎÔ›ÙË ÙÔ˘ Î·È ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ ÎÔÈÏ¿‰· ¤ˆ˜ ÙÔ ÛËÌÂÚÈÓfi Â›Â‰Ô (Î·È Û˘Ó¯›˙ÂÈ, ‚¤‚·È·, ·ÂÓ¿ˆ˜ ÙË ‰È·‚ÚˆÙÈ΋ ÙÔ˘ ‰Ú¿ÛË). √È ÎÚÔηÏÔ·Á›˜ Û¯ËÌ·ÙÈÛÌÔ› Ô˘ ÛÒ˙ÔÓÙ·È, ÙfiÛÔ ÛÙÔ˘˜ Úfiԉ˜ ÙÔ˘ ¶¿ÚÓˆÓ· Î·È ÙÔ˘ ∆·˛ÁÂÙÔ˘ fiÛÔ Î·È Ì¤Û· ÛÙËÓ ÎÔÈÏ¿‰·, Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ ¯·ÌËÏÒÓ ÏfiʈÓ, Â›Ó·È Ì¿ÚÙ˘Ú˜ ÙÔ˘ ‡„Ô˘˜ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó Ô ˘ı̤ӷ˜ Ù˘ Ï›ÌÓ˘ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ù˘ ÎÔÈÏ¿‰·˜ ÙÔ˘ ∂˘ÚÒÙ·.

¶·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋ ∂Ô¯‹ ∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ¶ÏÂÈÛÙÔη›ÓÔ˘ ÂÌÊ·Ó›ÛÙËÎ·Ó Î·È ÔÈ ÚÒÙÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ. ∞ÎfiÌË ‰ÂÓ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ‚¤‚·È· fiÙ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ¤ÁÈÓ ·˘Ùfi, ·ÊÔ‡ ÔÈ Û¯ÂÙÈΤ˜ ¤Ú¢Ó˜ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Û ÂÌ‚Ú˘·Îfi ÛÙ¿‰ÈÔ. ∂Í¿ÏÏÔ˘ Ë ÌÂÁ¿ÏË ‰È¿‚ÚˆÛË ÙÔ˘ ‰¿ÊÔ˘˜ ¤¯ÂÈ ·Ú·Û‡ÚÂÈ Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· (·Ó fi¯È fiÏ· Ù·) ηٿÏÔÈ· ·fi ÂΛÓË ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ ÚÒÙ˘ ηÙÔ›ÎËÛ˘. Ÿˆ˜ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi, Ô ¿ÓıÚˆÔ˜, ·ÊÔ‡ ÂÁη٤ÏÂÈ„Â ÙÔ ·ÊÚÈηÓÈÎfi Ï›ÎÓÔ ÙÔ˘, ›¯Â ÊÙ¿ÛÂÈ ÚÈÓ ·fi 1,8 ÂηÙÔÌ̇ÚÈÔ ¯ÚfiÓÈ· ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ∫·˘Î¿ÛÔ˘ Î·È Èı·ÓfiÓ Ó· ›¯Â ÂÚ¿ÛÂÈ Î·È ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË, fiÔ˘ fï˜ Ù· ·Ú¯·ÈfiÙÂÚ· ηٿÏÔÈ· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‚ÚÂı› ˆ˜ ÙÒÚ· ¯ÚÔÓÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È ÚÈÓ ·fi ¤Ó· ÂηÙÔÌ̇ÚÈÔ ¯ÚfiÓÈ· ÂÚ›Ô˘. ∂›Ó·È ÏÔÈfiÓ ÏÔÁÈÎfi Ó· ıˆڋÛÔ˘Ì fiÙÈ ÙËÓ ›‰È· ÂÚ›Ô‰Ô ı· ηÙÔÈ΋ıËÎÂ Î·È Ô ÂÏÏ·‰ÈÎfi˜ ¯ÒÚÔ˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ¿Óˆ ÛÙËÓ Èı·ÓfiÙÂÚË Ô‰fi ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ¢Û˘ ÙÔ˘ ∞ÓıÚÒÔ˘ ÚÔ˜ ÙË ¢˘ÙÈ΋ ∂˘ÚÒË, ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÛÙËÓ Â›ÛÔ‰Ô Ù˘ Ë›ÚÔ˘ Ì·˜. ¶¿ÓÙˆ˜, ÔÈ ·Ú¯·ÈfiÙÂÚ˜ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ·ÚÔ˘Û›·˜ Ô˘ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ۋÌÂÚ· ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È ÚÈÓ ·fi 500.000 ¯ÚfiÓÈ· ÂÚ›Ô˘. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ηٿÏÔÈ· ·ÓıÚÒÈÓ˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ (Ï›ıÈÓ· ÂÚÁ·Ï›·) ·fi ÙÔ ™‹Ï·ÈÔ ¶ÂÙÚ·ÏÒÓˆÓ, ÛÙË Ã·ÏÎȉÈ΋. ∂›Ó·È ¢ÓfiËÙÔ fiÙÈ Ë §·ÎˆÓ›· ı· ‹Ù·Ó ·fi ÙȘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Ù˘ ËÂÈÚˆÙÈ΋˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ Ô˘ ηÙÔÈ΋ıËηÓ, ηıÒ˜ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙÔ ÓÔÙÈfiÙÂÚÔ ÛËÌÂ›Ô Ù˘ µ·ÏηÓÈ΋˜ ¯ÂÚÛÔÓ‹ÛÔ˘, ÛÙÔ Ù¤ÚÌ· ÂÓfi˜ ·‰È¤ÍÔ‰Ô˘ ‰ÚfiÌÔ˘. ∆· ·Ú¯·ÈfiÙÂÚ· Ï›„·Ó· ·ÓıÚÒÈÓ˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ Ô˘ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ۋÌÂÚ· ¯ÚÔÓÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È ÚÈÓ ·fi 150-200.000 ¯ÚfiÓÈ·. ¶·ÚfiÏ· ·˘Ù¿ ÌÔÚ› Ó· ˘ÔÛÙËÚȯÙ› ‚¿ÛÈÌ· fiÙÈ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ı· ›¯·Ó ÊÙ¿ÛÂÈ ÂÓˆÚ›ÙÂÚ·, fiˆ˜ ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈο ηٿÏÔÈ· ·fi ¿ÏÏ· ̤ÚË Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘. ∞Ó Î·È ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ·ÌÊÈ‚ÔÏ›· fiÙÈ ÔÏfiÎÏËÚË Û¯Â‰fiÓ Ë §·ÎˆÓ›· (ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ Ë ‰ÈÓ‹) ›¯Â ηÙÔÈÎËı› ηٿ ÙËÓ ¶·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋ ∂Ô¯‹, ˆÛÙfiÛÔ, fiˆ˜ Â›Ó·È Ê˘ÛÈÎfi, ηٿÏÔÈ· Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ·ÚÔ˘Û›·˜ Î·È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ¤¯Ô˘Ó ‚ÚÂı› ÌfiÓÔ Û ÂΛӘ ÙȘ ÂÚÈÔ¯¤˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ¢ÓÔËı› ˆ˜ ÙÒÚ· ·fi ÙË Û¯ÂÙÈ΋ ¤Ú¢ӷ.


H §∞∫ø¡π∞ ™∆∏¡ ¶∞§∞π√§π£π∫∏ E¶√Ã∏

165

√È ÂÚÈÔ¯¤˜ ·˘Ù¤˜, ÔÈ Ôԛ˜ ¤¯Ô˘Ó ‰ÒÛÂÈ Î·È Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· Â˘Ú‹Ì·Ù·, Â›Ó·È Ù· ·Ú¿ÏÈ· Î·È Î˘Ú›ˆ˜ Ë ‰˘ÙÈ΋ ÏÂ˘Ú¿ ÙˆÓ ‰‡Ô ¯ÂÚÛÔÓ‹ÛˆÓ, Ù˘ ∂ȉ·‡ÚÔ˘ §ÈÌËÚ¿˜ Î·È Ù˘ ª¿Ó˘, ηıÒ˜ Î·È Ô Ì˘¯fi˜ ÙÔ˘ §·ÎˆÓÈÎÔ‡ ∫fiÏÔ˘.4 ŸÏ˜ ۯ‰fiÓ ·˘Ù¤˜ ÔÈ ı¤ÛÂȘ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ·ÁÂÙÒ‰Ë ÂÚ›Ô‰Ô, ‰ËÏ·‰‹ ÚÈÓ ·fi 100.000 ¯ÚfiÓÈ· Î.Â. Î·È ·Ó‹ÎÔ˘Ó ÛÙË ª¤ÛË Î·È ∞ÓÒÙÂÚË ¶·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋. ∆· ηٿÏÔÈ· ÙˆÓ ÚÔÁÂÓ¤ÛÙÂÚˆÓ ÂÚÈfi‰ˆÓ ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ Â› ÙÔ Ï›ÛÙÔÓ ‰È·‚Úˆı› Î·È ÍÂÏ˘ı› ·fi Ê˘ÛÈΤ˜ ·Èٛ˜, ΢ڛˆ˜ ·fi ÙËÓ ¿ÓÔ‰Ô Ù˘ ı·Ï¿ÛÛÈ·˜ ÛÙ¿ıÌ˘ ηٿ ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÌÂÛÔ·ÁÂÙÒ‰Ë ÂÚ›Ô‰Ô. ™ÙË ‰˘ÙÈ΋ ·ÎÙ‹ Ù˘ ¯ÂÚÛÔÓ‹ÛÔ˘ Ù˘ ∂ȉ·‡ÚÔ˘ §ÈÌËÚ¿˜ ηıÒ˜ Î·È ÛÙËÓ ∂Ï·ÊfiÓËÛÔ ¤¯Ô˘Ó ÂÓÙÔÈÛÙ› ˘ÎÓ¿ ηٿÏÔÈ· Ù˘ ¶·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋˜ ∂Ô¯‹˜. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ÁÈ· ÂÈÊ·ÓÂȷο Â˘Ú‹Ì·Ù·, ۯ‰fiÓ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο Ï›ıÈÓ· ÂÚÁ·Ï›·5. ∫·ıÒ˜ fï˜ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ‰ÈÂÓÂÚÁËı› ·Ó·Ûηʤ˜, ‰ÂÓ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÛÙÔȯ›· ÁÈ· ÙËÓ ¶·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋ ∂Ô¯‹ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ·˘Ù‹. ™ÙÔ Ì˘¯fi ÙÔ˘ §·ÎˆÓÈÎÔ‡ ∫fiÏÔ˘, ·¤Ó·ÓÙÈ ·fi ÙÔ °‡ıÂÈÔ, ¿Ú¯ÈÛ ÚfiÛÊ·Ù· Ë ·Ó·Ûηʋ ÂÓfi˜ ÁÎÚÂÌÈṲ̂ÓÔ˘, Û‹ÌÂÚ·, ÛËÏ·›Ô˘ ÙÔ ÔÔ›Ô ÂÚȤ¯ÂÈ ·¯È¿ Â›¯ˆÛË Ì ηٿÏÔÈ· Ù˘ ª¤Û˘ ¶·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋˜, Ô˘ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È ÚÈÓ ·fi 80.000 ¤ˆ˜ 40.000 ¯ÚfiÓÈ·.6 ∂ΛÓË ÙËÓ ÂÔ¯‹ Ë ı·Ï¿ÛÛÈ· ÛÙ¿ıÌË ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ·ÚÎÂÙ¤˜ ‰Âο‰Â˜ ̤ÙÚ· ¯·ÌËÏfiÙÂÚ· Î·È Û˘ÓÂÒ˜ Ë ·ÎÙ‹ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó Ôχ ÈÔ Ì·ÎÚÈ¿ ·fi ÙÔ Û‹Ï·ÈÔ.

ª¿ÓË ∏ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜ fï˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÂÚ¢ÓËı› ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi οı ¿ÏÏË Â›Ó·È Ë ª¿ÓË Î·È Î˘Ú›ˆ˜ Ë ‰˘ÙÈ΋ ·ÎÙ‹ Ù˘, fiÔ˘ ¤¯Ô˘Ó ÂÓÙÔÈÛÙ› ÔÏϤ˜ ·Ï·ÈÔÏÈıÈΤ˜ ÂÁηٷÛÙ¿ÛÂȘ. ™ÙÔ˘˜ ηٷÎfiÚ˘ÊÔ˘˜ „ËÏÔ‡˜ ÁÎÚÂÌÔ‡˜ Ô˘ ‰È·ÙÚ¤¯Ô˘Ó fiÏË ÙË ‰˘ÙÈ΋ ·ÎÙ‹ ·ÓÔ›ÁÔÓÙ·È ÔÏ˘¿ÚÈıÌ· Û‹Ï·È·. ∆· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·fi ·˘Ù¿ ÂÚȤ¯Ô˘Ó ·Ï·ÈÔÏÈıÈο ηٿÏÔÈ·, Û˘Óı¤ÙÔÓÙ·˜ ¤Ó· Û‡ÓÔÏÔ ·Ï·ÈÔÏÈıÈÎÒÓ ı¤ÛÂˆÓ ÌÔÓ·‰ÈÎfi ÁÈ· ÙÔÓ ÂÏÏ·‰ÈÎfi ¯ÒÚÔ. ™ÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ, ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÌÈÎÚ¿ Û‹Ï·È· Ô˘ ÙÔ ‚¿ıÔ˜ ÙÔ˘˜ ‰ÂÓ ÍÂÂÚÓ¿ Ù· 20-30 ̤ÙÚ·. ¶ÔÏÏ¿ ·fi ·˘Ù¿ Â›Ó·È Û‹ÌÂÚ· ¿‰ÂÈ·, ·ÏÏ¿ ‰È·ÙËÚÔ‡Ó Û·Ú¿ÁÌ·Ù· ÙˆÓ ·Ú¯ÈÎÒÓ ·Ôı¤ÛÂˆÓ Ì·˙› Ì ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈο ηٿÏÔÈ·, Ì¿ÚÙ˘Ú˜ Ù˘ ·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋˜ ηÙÔ›ÎËÛ‹˜ ÙÔ˘˜. ∫¿ÔÈ· ¿ÏÏ· fï˜ ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÙËÚ‹ÛÂÈ ÔÏfiÎÏËÚË Û¯Â‰fiÓ ÙËÓ ·-

4. ∂ÎÙfi˜ ·fi ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÂÚÈÔ¯¤˜, ·Ï·ÈÔÏÈıÈο Â˘Ú‹Ì·Ù· ¤¯Ô˘Ó ÂÈÛËÌ·Óı› Î·È ÛÙËÓ ÎÔÈÏ¿‰· ÙÔ˘ ∂˘ÚÒÙ·, ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Û‡ÓÙÔÌ˘ ¤Ú¢ӷ˜ ÙÔ˘ Û˘ÁÁڷʤ·. 5. Kowalczyk G., Winter K.-P., Steinisch G. & Reisch L., Jungpleistozäne Strandterrassen in Südost-Lakonien (Peloponnes, Griechenland), Schrifftenreihe für Geowissenschaften 1, Berlin 1992. 6. Harvati K., Panagopoulou E. & Karkanas P., “First Neanderthal Remains from Greece: the Evidence from Lakonis”, Journal of Human Evolution 45 (2003), p. 465-473.


166

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

Ï·ÈÔÏÈıÈ΋ ÙÔ˘˜ Â›¯ˆÛË Î·È ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È ÁÈ· ·Ó·Ûηʋ Î·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ÌÂϤÙË, ‰›ÓÔÓÙ·˜ ÚˆÙfiÙ˘˜ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÂΛӢ Ù˘ ÂÔ¯‹˜, ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ì¤Û· ÛÙÔ ÔÔ›Ô ¤˙ËÛ·Ó. ŸÏ· ۯ‰fiÓ ·˘Ù¿ Ù· Û‹Ï·È· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Û‹ÌÂÚ· ÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ·ÎÙÔÁÚ·ÌÌ‹, ÛÙÔ ‡„Ô˜ Ù˘ ı·Ï¿ÛÛÈ·˜ ÛÙ¿ıÌ˘ ‹ ‰ÂÛfi˙Ô˘Ó ¿Óˆ ·fi ·˘Ù‹, ÂÓÒ ÔÏÏ¿ ¿ÏÏ· Â›Ó·È ˘Ôı·Ï¿ÛÛÈ·. ∫·Ù¿ ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ·ÁÂÙÒ‰Ë ÂÚ›Ô‰Ô fï˜, fiÙ·Ó Ù· Û‹Ï·È· ·˘Ù¿ ηÙÔÈÎÔ‡ÓÙ·Ó, Ë ı¿Ï·ÛÛ· ›¯Â ˘Ô¯ˆÚ‹ÛÂÈ ·Ê‹ÓÔÓÙ·˜ ÌÚÔÛÙ¿ ÙÔ˘˜ ÌÈ· ψڛ‰· ÍËÚ¿˜, ·ÏÏÔ‡ ÛÙÂÓfiÙÂÚË Î·È ·ÏÏÔ‡ Ï·Ù‡ÙÂÚË. ∫·ıÒ˜ Ù· Û‹Ï·È· ‰¤ÛÔ˙·Ó ¿Óˆ ·fi ·˘Ù‹Ó ÙË ÏˆÚ›‰· ÛÙËÓ ÔÔ›· ÌÂÙ·ÎÈÓÔ‡ÓÙ·Ó Ù· ˙Ò·, ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó È‰·ÓÈÎÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ÂÁηٿÛÙ·Û˘. ∞fi ÂΛ, ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÂÔÙÂ‡Ô˘Ó ÙȘ ÌÂÙ·ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ˙ÒˆÓ Î·È Ó· ÔÚÁ·ÓÒÓÔ˘Ó ÙÔ Î˘Ó‹ÁÈ ÙÔ˘˜. √È ÚÒÙ˜ ¤Ú¢Ó˜ ¤ÁÈÓ·Ó ÛÙ· Ù¤ÏË Ù˘ ‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ ’70, ÛÙË ı¤ÛË ∞‹‰ËÌ·, ‰˘ÙÈο Ù˘ ∞ÚÂfiÔÏ˘.7 ∂Λ ·ÓÔ›ÁÔÓÙ·È ÔÏÏ¿ ÌÈÎÚ¿ Û‹Ï·È·, Ù· ÔÔ›· ›¯·Ó ηÙÔÈÎËı› ÛÙËÓ ¶·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋ ∂Ô¯‹. ™ÙËÓ ÔÚÔÊ‹ ÂÓfi˜ ·fi ·˘Ù¿, ̤۷ Û ÏÈıÔÔÈË̤ӷ Û·Ú¿ÁÌ·Ù· ·Ï·ÈfiÙÂÚ˘ ÏÂÈÛÙÔηÈÓÈ΋˜ Â›¯ˆÛ˘, ·ÔηχÊÙËÎ·Ó ‰‡Ô ·ÓıÚÒÈÓ· ÎÚ·Ó›· Ô˘ ·Ó‹ÎÔ˘Ó Û ÌÔÚʤ˜ ÚÔÁÂÓ¤ÛÙÂÚ˜ ÙÔ˘ ·Ó·ÙÔÌÈο Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘. ∞Ó Î·È Ë ËÏÈΛ· ÙÔ˘˜ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÙ› ·ÎfiÌË Ì ·ÎÚ›‚ÂÈ·, ˆÛÙfiÛÔ, ηٿ ÙÔÓ ·Ó·Ûηʤ·, Â›Ó·È Èı·ÓfiÓ Ó· ÍÂÂÚÓ¿ Ù· 200.000 ¯ÚfiÓÈ·.8 ∂ÎÙfi˜ ·fi Ù· ‰‡Ô ÎÚ·Ó›·, ÛÙÔ ‰¿Â‰Ô fiÏˆÓ Û¯Â‰fiÓ ÙˆÓ ÛËÏ·›ˆÓ ÙÔ˘ ∞ˉ‹Ì·ÙÔ˜ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÂȯÒÛÂȘ Ì ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈο ηٿÏÔÈ·. ŒÓ· ·fi ·˘Ù¿ Ì¿ÏÈÛÙ· ÂÚÈ›¯Â ·Î¤Ê·ÏÔ ÛÎÂÏÂÙfi Ô˘ ·Ó‹Î Û Á˘Ó·ÈΛ· Ù·Ê‹ Ù˘ ∞ÓÒÙÂÚ˘ ¶·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋˜. °‡Úˆ ÙÔ˘ ‚Ú¤ıËÎ·Ó ÔÏÏ¿ ÌÈÎÚ¿ ÎÔ¯‡ÏÈ·, Ù· ÔÔ›· ·Ó‹ÎÔ˘Ó Èı·Ófiٷٷ Û ÂÚȉ¤Ú·ÈÔ Ô˘ ÎÔÛÌÔ‡Û ÙË ÓÂÎÚ‹. ∏ ·Ó·Ûηʋ Î·È Ù· Â˘Ú‹Ì·Ù· ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ‰ËÌÔÛÈ¢Ù› ·ÎfiÌË ·Ó·Ï˘ÙÈο, ÌÂ Û˘Ó¤ÂÈ· Ó· ÌË ‰È·ı¤ÙÔ˘Ì Â·Ú΋ Î·È ·ÎÚÈ‚‹ ÛÙÔȯ›·. ∂ÈϤÔÓ, Ë ¤Ú¢ӷ ÂÈÎÂÓÙÚÒıËΠÛÙË ÌÂϤÙË ÙˆÓ ‰‡Ô ·ÓıÚÒÈÓˆÓ ÎÚ·Ó›ˆÓ, ·Ê‹ÓÔÓÙ·˜ ÛÙÔ ÂÚÈıÒÚÈÔ ÙȘ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈΤ˜ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ÁÈ· ÙË ˙ˆ‹ Î·È ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ÙÔ˘ ÛËÏ·›Ô˘. §›ÁÔ ‚ÔÚÂÈfiÙÂÚ· ·fi ÙÔ ∞‹‰ËÌ·, ÛÙË ı¤ÛË ∫·Ï·Ì¿ÎÈ·, ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÛÙËÓ Â›ÛÔ‰Ô ÙÔ˘ fiÚÌÔ˘ ÙÔ˘ √ÈÙ‡ÏÔ˘, ·ÓÔ›ÁÔÓÙ·È ·ÚÎÂÙ¿ Û‹Ï·È· Ô˘ ›¯·Ó ηÙÔÈÎËı› ηÈ

7. °È· ÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜ Î·È Ù· Â˘Ú‹Ì·Ù· ‚Ï. ¶›ÙÛÈÔ˜ £.∫., √ ∆·ÈÓ¿ÚÈÔ˜ ÕÓıÚˆÔ˜. ∞ÓıÚˆÔÏÔÁÈΤ˜ ·Ó·˙ËÙ‹ÛÂȘ ÛÙË ª¤Û· ª¿ÓË, ∞ı‹Ó·, ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·, 2000. 8. µÏ. ¶›ÙÛÈÔ˜ £.∫., «∞ÓıÚÒÈÓ˜ ·ÔÏÈıˆÌ¤Ó˜ ÌÔÚʤ˜ ÛÙÔ ∞‹‰ËÌ· §·ÎˆÓ›·˜. º˘ÏÔÁÂÓÂÙÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ Î·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ Ù·ÍÈÓfiÌËÛË», §·ÎˆÓÈη› ™Ô˘‰·› 16 (2002), Û. 169. ∂Λ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Â›Û˘ (Û. 172) fiÙÈ ¤¯ÂÈ ÚÔÙ·ı› Ë ÔÓÔÌ·Û›· Homo heidelbergensis v. neandertalensis taenarius ÁÈ· ÙÔÓ ·ÓıÚÒÈÓÔ Ù‡Ô ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ·Ó‹ÎÔ˘Ó Ù· ÎÚ·Ó›·. ∂Í¿ÏÏÔ˘, ÔÈ Harvati K. & Delson E, “Conference Report: Paleoanthropology of the Mani Peninsula (Greece)”, Journal of Human Evolution 36 (1999), Û. 345, ÂÎÙÈÌÔ‡Ó, Û‡Ìʈӷ Ì ÌÈ· «ÚÒÙË Ì·ÙÈ¿», fiÙÈ ÙÔ ¤Ó· ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÎÚ·Ó›Ô Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ·Ó‹ÎÂÈ Û fi„ÈÌÔ ÚÔÓ·ÓÙÂÚÙ¿ÏÈÔ ‹ ÚÒÈÌÔ Ó·ÓÙÂÚÙ¿ÏÈÔ ¿ÙÔÌÔ.


H §∞∫ø¡π∞ ™∆∏¡ ¶∞§∞π√§π£π∫∏ E¶√Ã∏

167

·˘Ù¿ ÛÙËÓ ¶·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋ ∂Ô¯‹. ∆Ô ÌÂÛ·›Ô Î·È ÈÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ·fi ·˘Ù¿, ηٿ ÌÈ· Â˘Ù˘¯‹ Û˘Á΢ڛ·, ¤¯ÂÈ ‰È·ÙËÚ‹ÛÂÈ fiÏË Û¯Â‰fiÓ ÙËÓ Â›¯ˆÛ‹ ÙÔ˘, ¿¯Ô˘˜ 7 ̤ÙÚˆÓ, Ë ÔÔ›· ÂÚȤ¯ÂÈ ÛÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ ¿ÊıÔÓ· ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈο ηٿÏÔÈ· Ù˘ ª¤Û˘ ¶·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋˜. ™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, ÙÔ Û‹Ï·ÈÔ ¿Ú¯ÈÛ ӷ ηÙÔÈÎÂ›Ù·È ÚÈÓ ·fi 100.000 ¯ÚfiÓÈ· Î·È Ë ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ Û˘Ó¯›ÛÙËΠ¤ˆ˜ ÚÈÓ ·fi 40.000 ¯ÚfiÓÈ· ÂÚ›Ô˘, ÔfiÙ ¤ÊÚ·ÍÂ Ë Â›ÛÔ‰fi˜ ÙÔ˘. ŸÏÔ ·˘Ùfi ÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· ÙÔ Û‹Ï·ÈÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·Ó ·fi Ó·ÓÙÂÚÙ¿ÏÈÔ˘˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ Ù˘ ª¿Ó˘, ¿ÏÏÔÙ ˆ˜ ¯ÒÚÔ˜ ·ÚÈ·˜ ÂÁηٿÛÙ·Û˘ Î·È ¿ÏÏÔÙ ˆ˜ Úfi¯ÂÈÚÔ Î·Ù¿Ï˘Ì·, ÚÔÊ·ÓÒ˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ÂÔ¯ÈÎÒÓ ÌÂÙ·ÎÈÓ‹ÛÂÒÓ ÙÔ˘˜. ∏ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ·Ó·ÛηÊÈ΋ ¤Ú¢ӷ Ô˘ ‰ÈÂÍ¿ÁÂÙ·È Â‰Ò ·fi ÙÔ 1993 ¤¯ÂÈ Ê¤ÚÂÈ ÛÙÔ Êˆ˜ ÔÏÏ¿ ÛÙÔȯ›· ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·Ï·ÈÔÏÈıÈÎÔ‡˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ Ù˘ ª¿Ó˘, ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜, ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Ù˘ ηÙÔÈΛ·˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ì¤Û· ÛÙÔ ÔÔ›Ô ˙Ô‡Û·Ó. ∆· ÛÙÔȯ›· ·˘Ù¿ ·ÊÔÚÔ‡Ó ‚¤‚·È· ÙË ª¿ÓË, ·ÏÏ¿ Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ·ÓÙÈÚÔÛˆ¢ÙÈο ÁÈ· ÔÏfiÎÏËÚË ÙË §·ÎˆÓ›·, ηıÒ˜ ηÈ, ·ÎfiÌË Â˘Ú‡ÙÂÚ·, ÁÈ· ÙË ¡fiÙÈ· ∂ÏÏ¿‰·, ‰Â‰Ô̤ÓÔ˘ fiÙÈ ·Ú·Ì¤ÓÂÈ Ë Î˘ÚÈfiÙÂÚË ËÁ‹ ·Ó¿ÏÔÁˆÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ.9 ∞fi ÙÔ 1999, Ù¤ÏÔ˜, ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ÂͤÏÈÍË ¤Ó· ¢ڇÙÂÚÔ ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÁÈ· ÙÔÓ ÂÓÙÔÈÛÌfi Î·È ÌÂϤÙË Ù˘ ·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋˜ ª¿Ó˘, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÂÓÙÔÈÛÙ› ÔÏϤ˜ ·Ï·ÈÔÏÈıÈΤ˜ ı¤ÛÂȘ, ΢ڛˆ˜ Û‹Ï·È·. ™Â ÙÚ›· ·fi ·˘Ù¿, Ì¿ÏÈÛÙ·, ¤¯ÂÈ ‰ÈÂÓÂÚÁËı› Û‡ÓÙÔÌË ·Ó·ÛηÊÈ΋ ¤Ú¢ӷ. ∆Ô ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi ·˘Ùfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· ·Ú¤¯ÂÈ ÔÏϤ˜ Ӥ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋ ηÙÔ›ÎËÛË Ù˘ ÓÔÙÈfiÙÂÚ˘ ·˘Ù‹˜ ÂÚÈÔ¯‹˜ Ù˘ ËÂÈÚˆÙÈ΋˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ÂÚÈfi‰Ô˘˜ Ù˘ ¶·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋˜ ∂Ô¯‹˜. Ÿˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ Î·È ·Ú·¿Óˆ, ÔÈ ‰È·Î˘Ì¿ÓÛÂȘ Ù˘ ı·Ï¿ÛÛÈ·˜ ÛÙ¿ıÌ˘ ηٿ ÙȘ ·ÁÂÙÒ‰ÂȘ Î·È ÌÂÛÔ·ÁÂÙÒ‰ÂȘ ÂÚÈfi‰Ô˘˜ ÚÔηÏÔ‡Û·Ó ÌÂÁ¿Ï˜ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙÔ ÙÔ›Ô Ù˘ ª¿Ó˘, Ë ÔÔ›· ÂÚÈ‚Ú¤¯ÂÙ·È ·fi ÙË ı¿Ï·ÛÛ· ÛÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘. ∏ ·Ó‡„ˆÛË Ù˘ ı·Ï¿ÛÛÈ·˜ ÛÙ¿ıÌ˘ ηٿ ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÌÂÛÔ·ÁÂÙÒ‰Ë ÂÚ›Ô‰Ô (ÚÈÓ ·fi 125.000 ¯ÚfiÓÈ·) ›¯Â ˆ˜ Û˘Ó¤ÂÈ· Ó· ηٷÎÏ˘ÛıÔ‡Ó fi¯È ÌfiÓÔ Ù· ÛËÌÂÚÈÓ¿ ˘Ôı·Ï¿ÛÛÈ· Û‹Ï·È·, ·ÏÏ¿ Î·È Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·fi ÂΛӷ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Û ÌÈÎÚfi ‡„Ô˜, ‰È·‚ÚÒÓÔÓÙ·˜ Î·È Î·Ù·ÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·˜ ÙȘ ·Ï·ÈfiÙÂÚ˜ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈΤ˜ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜. ∞fi ÙȘ ·Ï·ÈfiÙÂÚ˜ ÂȯÒÛÂȘ ‰È·ÛÒıËÎ·Ó ÂÏ¿¯ÈÛÙ· ‰Â›ÁÌ·Ù·, ÚÔÛÙ·ÙÂ˘Ì¤Ó· Û ÂÛÔ¯¤˜ Î·È Û¯ÈṲ̂˜ ÙˆÓ ·ÚÂÈÒÓ ÙˆÓ ÛËÏ·›ˆÓ.10 ŒÙÛÈ, Ù· ηٿÏÔÈ· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Ûˆı› ¯ÚÔÓÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ·fi ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ·ÁÂÙÒ‰Ë ÂÚ›Ô‰Ô (ÚÈÓ ·fi 80.000-10.000 ¯ÚfiÓÈ·). ™Â ÁÂÓÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜ ÙÔ ÚÒÙÔ ÌÈÛfi ·˘Ùfi Ù˘ ÂÚÈfi‰Ô˘ (80.000-40.000 ÂÚ›Ô˘) ·Ó‹ÎÂÈ ÛÙË ª¤ÛË ¶·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋, ÂÓÒ ÙÔ ˘fiÏÔÈÔ (40.000-10.000) ÛÙËÓ ∞ÓÒÙÂÚË ¶·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋. °È· ÙȘ ÎÏÈÌ·ÙÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ Î·È ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ù˘ ª¿Ó˘ ÂΛÓË ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô (ÙÔ˘Ï¿¯È9 . µÏ. ¡Ù¿ÚÏ·˜ ∞., ∏ ·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋ ª¿ÓË. ∏ ·Ó·Ûηʋ ÛÙ· ∫·Ï·Ì¿ÎÈ·, ∞ı‹Ó· 1999, Û.13. 10. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ Î·ÙËÁÔÚ›· ·Ó‹ÎÔ˘Ó Èı·Ófiٷٷ Ù· Û·Ú¿ÁÌ·Ù· Ù˘ Â›¯ˆÛ˘ ÙÔ˘ ∞ˉ‹Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ÂÚÈ›¯·Ó Ù· ‰‡Ô ·ÓıÚÒÈÓ· ÎÚ·Ó›·.


168

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÛÙÔÓ ÁÈ· ÙÔ ÚÒÙÔ ÌÈÛfi) ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ·Ú¤¯ÂÈ Ë ·Ó·Ûηʋ ÙÔ˘ ÛËÏ·›Ô˘ ∫·Ï·Ì¿ÎÈ·. ∞fi ·˘Ù‹ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì fiÙÈ ÙÔ Îϛ̷, ·Ó Î·È ÈÔ „˘¯Úfi ·fi ÙÔ ÛËÌÂÚÈÓfi, ·Ú¤ÌÂÓ ˆÛÙfiÛÔ Û¯ÂÙÈο ‹ÈÔ, ¯¿ÚË ÛÙË ÓfiÙÈ· ÁˆÁÚ·ÊÈ΋ ı¤ÛË Ù˘ ª¿Ó˘ Î·È ÙËÓ Â˘ÂÚÁÂÙÈ΋ Â›‰Ú·ÛË Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜. ∆Ô ÙÔ›Ô ‰ÂÓ ‹Ù·Ó Á˘ÌÓfi, fiˆ˜ Û‹ÌÂÚ·, ·ÏÏ¿ Î·Ï˘ÙfiÙ·Ó ·fi ‚Ï¿ÛÙËÛË, ΢ڛˆ˜ ·fi ÏfiÁÁÔ˘˜, ÂÓÒ Î·Ù¿ ÙfiÔ˘˜ ·Ó·Ù˘ÛÛfiÙ·Ó ÌÂÛÔÁÂÈ·Îfi ‰¿ÛÔ˜. ™’ ·˘Ùfi ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ˙Ô‡Û·Ó ÔÏÏ¿ ¿ÁÚÈ· ˙Ò·. ™‡Ìʈӷ Ì ٷ Â˘Ú‹Ì·Ù· Ù˘ ·Ó·Ûηʋ˜ ÛÙ· ∫·Ï·Ì¿ÎÈ·, Ù· ΢ÚÈfiÙÂÚ· ·fi ·˘Ù¿ ‹Ù·Ó ÔÈ ÂϤʷÓÙ˜ (Elephas sp.), ÚÈÓfiÎÂÚÔÈ (Rhinoceros), ¿ÁÚÈ· ‚fi‰È· ‹ ‚›ÛÔÓ˜ (Bos/Bison), ·›Á·ÁÚÔÈ (Capra ibex), ·ÁÚÈfiÁȉ· (Rupicapra rupicapra), ÂÏ¿ÊÈ· (Cervus elaphus), Ï·ÙfiÓÈ·, (Dama dama), ˙·Úο‰È· (Capreolus capreolus), ·ÁÚÈfi¯ÔÈÚÔÈ (Sus scrofa), ÏÂÔ·Ú‰¿ÏÂȘ (Panthera pardus), χÁΘ (Lynx lynx), ·ÁÚÈfiÁ·Ù˜ (Felis sylvestris), χÎÔÈ (Canis lupus), ·ÏÂÔ‡‰Â˜ (Vulpes vulpes) Î·È Ó˘Ê›ÙÛ˜ (Mustela sp.). ŸÏ· ۯ‰fiÓ Ù· Ê˘ÙÔÊ¿Á· ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó ıËÚ¿Ì·Ù· ÙˆÓ ·Ï·ÈÔÏÈıÈÎÒÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Ù˘ ª¿Ó˘. ∂ÎÙfi˜ ·fi ·˘Ù¿, Ì¿ÏÈÛÙ·, ˙Ô‡Û·Ó Î·È ÔÏÏ¿ ÌÈÎÚÔÛÔÓ‰˘ÏˆÙ¿ (ÙÚˆÎÙÈο, ·ÌÊ›‚È·, ÂÚÂÙ¿, ÙËÓ¿).11 ™Ù· ηٿÏÔÈ· ÙˆÓ ·Ú·¿Óˆ ÂȉÒÓ Ú¤ÂÈ Ó· ÚÔÛÙÂıÔ‡Ó Î·È ÂΛӷ ÁÈÁ·ÓÙÈ·›Ô˘ ÂÏ·ÊÈÔ‡ (Megaloceros sp.) Î·È ÈÔfiÙ·ÌÔ˘ (Hippopotamus amphibius antiquus), Ô˘ ‚Ú¤ıËÎ·Ó ÛÙÔ ∞‹‰ËÌ·.12 ™ÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ ÙÂÏÂ˘Ù·›·˜ ·ÁÂÙÒ‰Ô˘˜ ÂÚÈfi‰Ô˘, Ë ı·Ï¿ÛÛÈ· ÛÙ¿ıÌË ˘Ô¯ÒÚËÛ ۯ‰fiÓ 100 ̤ÙÚ· Î·È Ë ı¿Ï·ÛÛ· ÙÚ·‚‹¯ÙËΠ¤Íˆ ·fi ÙÔ˘˜ ÛËÌÂÚÈÓÔ‡˜ fiÚÌÔ˘˜ Ù˘ ¢˘ÙÈ΋˜ ª¿Ó˘, ÛÙË ı¤ÛË ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ·Ó·‰‡ıËÎ·Ó ÌÈÎÚ¤˜ ÎÔÈÏ¿‰Â˜. ªÂ ÙËÓ ·fiÛ˘ÚÛË Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜ ·ÔηχÊÙËΠ¤Ó·˜ ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÛËÏ·›ˆÓ (fi¯È ÌfiÓÔ fiÛ· ÁÓˆÚ›˙Ô˘ÌÂ, ·ÏÏ¿ Î·È ÂΛӷ Ô˘ Â›Ó·È Û‹ÌÂÚ· ˘Ôı·Ï¿ÛÛÈ·), Ù· ÔÔ›· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËÎ·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ·Ï·ÈÔÏÈıÈÎÔ‡˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜. √È ¿ÓıÚˆÔÈ ‚¤‚·È· ‰ÂÓ ‰È¤ÌÂÓ·Ó ÌfiÓÔ Û Û‹Ï·È·, ·ÏÏ¿ Î·È Û ˘·›ıÚÈÔ˘˜ ηٷ˘ÏÈÛÌÔ‡˜. ∂Ï¿¯ÈÛÙÔÈ Ù¤ÙÔÈÔÈ ˘·›ıÚÈÔÈ Î·Ù·˘ÏÈÛÌÔ› ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÙËÚËı› fï˜, ηıÒ˜ Ù· ηٿÏÔÈ¿ ÙÔ˘˜ ‰È·‚ÚÒÓÔÓÙ·È Î·È ÂÍ·Ê·Ó›˙ÔÓÙ·È Ôχ ÈÔ Â‡ÎÔÏ· ·fi ·˘Ù¿ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Ì¤Û· Û Û‹Ï·È·, ÂÓÒ, Î·È fiÙ·Ó ·ÎfiÌË ÛÒ˙ÔÓÙ·È, Ô ÂÓÙÔÈÛÌfi˜ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È Ôχ ‰‡ÛÎÔÏÔ˜. ™˘¯Ó¤˜ ‹Ù·Ó Â›Û˘ Î·È ÔÈ ÂÁηٷÛÙ¿ÛÂȘ Û ‚Ú·¯ÔÛÎÂ¤˜, ‰ËÏ·‰‹ ÛÙË Ú›˙· ηٷÎfiÚ˘ÊˆÓ ÁÎÚÂÌÒÓ. µ¤‚·È· Â›Ó·È ·‰‡Ó·ÙÔÓ Ó· Ê·ÓÙ·ÛÙ› ηÓ›˜ fiÙÈ fiϘ ·˘Ù¤˜ ÔÈ ı¤ÛÂȘ ı· ηÙÔÈÎÔ‡ÓÙ·Ó Ù·˘ÙÔ¯ÚfiÓˆ˜, ·ÊÔ‡ ·˘Ùfi ı· Û‹Ì·ÈÓ ¤Ó·Ó ˘ÂÚ‚ÔÏÈο ÌÂÁ¿ÏÔ ·ÓıÚÒÈÓÔ ÏËı˘ÛÌfi ÁÈ· ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÂΛÓË, ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ë ÂÚÈÔ¯‹ ı· ·‰˘Ó·ÙÔ‡Û ӷ ıÚ¤„ÂÈ. ¢ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ

11. µÏ. ¡Ù¿ÚÏ·˜ ∞., «∏ ·Ó·Ûηʋ ÙÔ˘ ·Ï·ÈÔÏÈıÈÎÔ‡ ÛËÏ·›Ô˘ ∫·Ï·Ì¿ÎÈ·: Ù· ÓÂÒÙÂÚ· ‰Â‰Ô̤ӷ», ¶Ú·ÎÙÈο ∞′ ∆ÔÈÎÔ‡ ™˘Ó‰ڛԢ §·ÎˆÓÈÎÒÓ ™Ô˘‰ÒÓ, 2002, Û. 190-192. ∂›Û˘: ¡Ù¿ÚÏ·˜ ∞., «¶·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋ ηÙÔ›ÎËÛË Ù˘ ª¿Ó˘». «Œ·ıÏÔÓ». ¶Ú·ÎÙÈο ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÔ‡ ™˘Ó‰ڛԢ ÚÔ˜ ÙÈÌ‹Ó ÙÔ˘ Õ‰ˆÓÈ ∫. ∫‡ÚÔ˘, ¶fiÚÔ˜, 7-9 πÔ˘Ó›Ô˘ 2002 (˘fi ¤Î‰ÔÛË). 12. µÏ. Tsoukala E., “Quaternary large mammals from Apidima Caves (Lakonia, S. Peloponnese, Greece)”, Beiträge zur Paläontologie von Österreich 24 (1999), Û. 207-229.


H §∞∫ø¡π∞ ™∆∏¡ ¶∞§∞π√§π£π∫∏ E¶√Ã∏

169

·ÌÊÈ‚ÔÏ›· fiÙÈ ÔÈ ı¤ÛÂȘ ·˘Ù¤˜ ı· ηÙÔÈÎÔ‡ÓÙ·Ó ÂÓ·ÏÏ¿Í. ∆Ô ·ÎÚÈ‚¤˜ Û‡ÛÙËÌ· Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ÔÔ›Ô ÁÈÓfiÙ·Ó Ë ÂÓ·ÏÏ·Á‹ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi, ·ÏÏ¿ Â›Ó·È ‚¤‚·ÈÔ fiÙÈ ı· Â͢ËÚÂÙÔ‡Û ÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚË ÂÎÌÂÙ¿ÏÏ¢ÛË ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ÁÈ· ÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹ Î·È ÙËÓ ÂÈ‚›ˆÛË ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Ù˘. ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ÂÁηٿÛÙ·Û˘, Ë ·Ó·Ûηʋ ÛÙ· ∫·Ï·Ì¿ÎÈ· ¤¯ÂÈ Ê¤ÚÂÈ ÛÙÔ Êˆ˜ ·ÚÎÂÙ¿ ÛÙÔȯ›·, fiˆ˜ ÂÛٛ˜, ÏÈıfiÛÙÚˆÙ· ‰¿‰·, Ï›ıÈÓ˜ ηٷÛ΢¤˜ Î.Ï. √È ·Ï·ÈÔÏÈıÈÎÔ› ¿ÓıÚˆÔÈ ‹Ù·Ó ΢ÓËÁÔ› Î·È ÙÚÔÊÔÛ˘ÏϤÎÙ˜ Î·È ˙Ô‡Û·Ó ÓÔÌ·‰Èο, ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔÈ Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜. √ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌfi˜ ÙÔ˘˜ ˆ˜ ÓÔÌ¿‰ˆÓ ‰ÂÓ ÛËÌ·›ÓÂÈ ‚¤‚·È· fiÙÈ ÌÂÙ·ÎÈÓÔ‡ÓÙ·Ó ‰È·ÚÎÒ˜ Î·È ¿ÛÎÔ·, ·ÏÏ¿ ÔÈ ÌÂÙ·ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ·ÔÛÎÔÔ‡Û·Ó ÛÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚË ÂÎÌÂÙ¿ÏÏ¢ÛË ÙÔ˘ ˙ˆÙÈÎÔ‡ ÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘, ÁÈ· ÙËÓ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË Ù˘ ÙÚÔÊ‹˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÙËÓ ÂÈ‚›ˆÛË ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ. ∫˘ÓËÁÔ‡Û·Ó Î˘Ú›ˆ˜ ˙Ò· ÌÂÛ·›Ô˘ ÌÂÁ¤ıÔ˘˜, Ì ȉȷ›ÙÂÚË ÚÔÙ›ÌËÛË ÛÙ· ·ÁÚÈÔοÙÛÈη Î·È Ù· Ï·ÙfiÓÈ· Î·È ÏÈÁfiÙÂÚÔ Ù· ÂÏ¿ÊÈ· Î·È ÙÔ˘˜ οÚÔ˘˜. ™‡Ìʈӷ Ì ٷ ̤¯ÚÈ ÙÒÚ· ‰Â‰Ô̤ӷ, ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ Ù˘ ª¤Û˘ ¶·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋˜ ·Ó‹Î·Ó ÛÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÙÔ˘ ¡Â¿ÓÙÂÚÙ·Ï, ·fi ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ¤¯Ô˘Ó ¤ÏıÂÈ ÛÙÔ Êˆ˜ Ù¤ÛÛÂÚ· ηٿÏÔÈ· ÛÙ· ∫·Ï·Ì¿ÎÈ· (‰‡Ô ‰fiÓÙÈ·, ¤Ó· ÙÌ‹Ì· ÎÚ·ÓÈ·ÎÔ‡ ÔÛÙÔ‡ Î·È ¤Ó·˜ ÛfiÓ‰˘ÏÔ˜). ∂ΛÓÔÈ Ù˘ ∞ÓÒÙÂÚ˘ ¶·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋˜ ·Ó‹Î·Ó ÛÙÔ˘˜ ∞Ó·ÙÔÌÈο ™‡Á¯ÚÔÓÔ˘˜ ∞ÓıÚÒÔ˘˜, Ì ΢ÚÈfiÙÂÚÔ Î·Ù¿ÏÔÈÔ ÙÔÓ ·Î¤Ê·ÏÔ ÛÎÂÏÂÙfi ·fi ÙÔ ™‹Ï·ÈÔ ° ÙÔ˘ ∞ˉ‹Ì·ÙÔ˜. Ÿˆ˜ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Û fiϘ ÙȘ ı¤ÛÂȘ Ù˘ ¶·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋˜ ∂Ô¯‹˜, ·fi Ù· ÔÏÏ¿ Î·È ÔÈΛϷ ÛÎÂ‡Ë Î·È ÂÚÁ·Ï›· Ô˘ ηٷÛ··˙·Ó ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ, ¤¯Ô˘Ó ‰È·Ûˆı› ÌfiÓÔ Ù· Ï›ıÈÓ· ÂÚÁ·Ï›·. ∂Λӷ Ù˘ ª¤Û˘ ¶·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋˜ Â›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ ªÔ˘ÛÙ¤ÚÈÔ˘ ÛÙ·‰›Ô˘, Ì ΢ÚÈfiÙÂÚ· ÙȘ ÌÔ˘ÛÙ¤ÚȘ ·È¯Ì¤˜ Î·È Ù· ͤÛÙÚ·. ∏ ¤ÏÏÂÈ„Ë fï˜ ηٿÏÏËÏˆÓ ÂÙÚˆÌ¿ÙˆÓ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ Û‹Ï·ÈÔ ˘Ô¯Ú¤ˆÓ ÙÔ˘˜ ÂÓÔ›ÎÔ˘˜ ÙÔ˘ Ó· Ù· ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó ·ÚÎÂÙ¿ Ì·ÎÚÈ¿, ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È Ù· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó Ì ÌÂÁ¿ÏË ÊÂȉÒ. ∆Ô ÈÔ Û˘ÓËıÈṲ̂ÓÔ Î·È Û˘Ó¿Ì· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ¤Ùڈ̷ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó ÔÈ ·Ï·ÈÔÏÈıÈÎÔ› οÙÔÈÎÔÈ Ù˘ ¡fiÙÈ·˜ §·ÎˆÓ›·˜ ‹Ù·Ó Ô ÎÚÔÎ¿Ù˘ Ï›ıÔ˜, ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÚÔÌËı‡ÔÓÙ·Ó ·fi ÙÔ Ì˘¯fi ÙÔ˘ §·ÎˆÓÈÎÔ‡ ∫fiÏÔ˘. √È Î¿ÙÔÈÎÔÈ Ù˘ ‰˘ÙÈ΋˜ ª¿Ó˘ ‰È‹Ó˘·Ó ÁÈ· ÙÔ ÛÎÔfi ·˘Ùfi ¿Óˆ ·fi 30 ¯ÈÏÈfiÌÂÙÚ·. ™ÙËÓ ∞ÓÒÙÂÚË ¶·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋, ÔÈ ÏÈıÔÙ¯ӛ˜ ·Ó‹ÎÔ˘Ó ÛÙ· ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ÛÙ¿‰È· Ù˘ οı ʿÛ˘, Ù· ÔÔ›· fï˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·ÎfiÌË ÁÓˆÛÙ¿ ÏÂÙÔÌÂÚÒ˜, ·ÊÔ‡ ‰ÂÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Û˘ÛÙËÌ·ÙÈΤ˜ ·Ó·Ûηʤ˜ ı¤ÛÂˆÓ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÂÚÈfi‰Ô˘. ¶ÚÈÓ ·fi 10.000 ¯ÚfiÓÈ· ÂÚ›Ô˘ ¿Ú¯ÈÛÂ Ë ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙˆÓ ÎÏÈÌ·ÙÈÎÒÓ Û˘ÓıËÎÒÓ Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙË ÌÂÛÔ·ÁÂÙÒ‰Ë ÂÚ›Ô‰Ô ÙËÓ ÔÔ›· ‰È·Ó‡Ô˘Ì ۋÌÂÚ·. ∏ Ù‹ÍË ÙˆÓ ·ÁÂÙÒÓˆÓ ÚÔοÏÂÛ ÙËÓ ¿ÓÔ‰Ô Ù˘ ı·Ï¿ÛÛÈ·˜ ÛÙ¿ıÌ˘ ÛÙÔ ÛËÌÂÚÈÓfi Ù˘ Â›Â‰Ô Î·È ÛÈÁ¿-ÛÈÁ¿ Ë ª¿ÓË Î·È Ë §·ÎˆÓ›· ·¤ÎÙËÛ·Ó ÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ ÙÔ˘˜ ÌÔÚÊÔÏÔÁ›·. √È ¿ÓıÚˆÔÈ ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ηÏÏÈÂÚÁÔ‡Ó Ê˘Ù¿ Î·È Ó· ÂÍËÌÂÚÒÓÔ˘Ó Ù· ˙Ò·, ÂÚÓÒÓÙ·˜ ÛÙÔ ·Ú·ÁˆÁÈÎfi ÛÙ¿‰ÈÔ Î·È ÙË ¡ÂÔÏÈıÈ΋ ∂Ô¯‹. ∏ ¶·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋ ∂Ô¯‹ ›¯Â ϤÔÓ ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ.


170

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

µπµ§π√°ƒ∞ºπ∞ ¡Ù¿ÚÏ·˜ ∞., ∏ ·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋ ª¿ÓË. ∏ ·Ó·Ûηʋ ÛÙ· ∫·Ï·Ì¿ÎÈ·, ∞ı‹Ó· 1999. ¡Ù¿ÚÏ·˜ ∞., «∏ ·Ó·Ûηʋ ÙÔ˘ ·Ï·ÈÔÏÈıÈÎÔ‡ ÛËÏ·›Ô˘ ∫·Ï·Ì¿ÎÈ·: Ù· ÓÂÒÙÂÚ· ‰Â‰Ô̤ӷ», ¶Ú·ÎÙÈο ∞′ ∆ÔÈÎÔ‡ ™˘Ó‰ڛԢ §·ÎˆÓÈÎÒÓ ™Ô˘‰ÒÓ, 2002, Û. 179-209. ¡Ù¿ÚÏ·˜ ∞., «¶·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋ ηÙÔ›ÎËÛË Ù˘ ª¿Ó˘», «Œ·ıÏÔÓ». ¶Ú·ÎÙÈο ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÔ‡ ™˘Ó‰ڛԢ ÚÔ˜ ÙÈÌ‹Ó ÙÔ˘ Õ‰ˆÓÈ ∫. ∫‡ÚÔ˘, ¶fiÚÔ˜, 7-9 πÔ˘Ó›Ô˘ 2002 (˘fi ¤Î‰ÔÛË). ¶›ÙÛÈÔ˜ £.∫., √ ∆·ÈÓ¿ÚÈÔ˜ ÕÓıÚˆÔ˜. ∞ÓıÚˆÔÏÔÁÈΤ˜ ·Ó·˙ËÙ‹ÛÂȘ ÛÙË ª¤Û· ª¿ÓË, ∞ı‹Ó·, ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·, 2000 ¶›ÙÛÈÔ˜ £.∫., «∞ÓıÚÒÈÓ˜ ·ÔÏÈıˆÌ¤Ó˜ ÌÔÚʤ˜ ÛÙÔ ∞‹‰ËÌ· §·ÎˆÓ›·˜. º˘ÏÔÁÂÓÂÙÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ Î·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ Ù·ÍÈÓfiÌËÛË», §·ÎˆÓÈη› ™Ô˘‰·› 16 (2002), Û. 163183. ™˘Ìˆӛ‰Ë˜ ¡.∫. & £ÂÔ‰ÒÚÔ˘ °.∂., «¶ÂÚ› ÌÈ·˜ Ó¤·˜ ÂÌÊ·Ó›Ûˆ˜ ÚÔ‚ÔÛÎȉˆÙÒÓ ÙÔ˘ ∫¿Ùˆ ¶ÏÂÈÛÙÔη›ÓÔ˘ ÛÙË ¡fiÙÈ· ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ», Annales Géologiques des Pays Helléniques 33 (1985), Û. 251-261. Dufaure J.-J. , Le relief du Péloponnèse, Thèse d’Etat, Université de Paris I, 1975. Harvati K., Panagopoulou E. & Karkanas P., “First Neanderthal Remains from Greece: the Evidence from Lakonis”, Journal of Human Evolution 45 (2003), Û. 465-473. Harvati K. & Delson E., “Conference Report: Paleoanthropology of the Mani Peninsula (Greece)”, Journal of Human Evolution 36 (1999), Û. 343-348. Kowalczyk G., Winter K.-P., Steinisch G. & Reisch L., “Jungpleistozäne Strandterrassen in Südost-Lakonien (Peloponnes, Griechenland)”, Schrifftenreihe für Geowissenschaften 1, Berlin 1992. Tsoukala E., “Quaternary large mammals from Apidima Caves (Lakonia, S. Peloponnese, Greece)”, Beiträge zur Paläontologie von Österreich 24 (1999), Û. 207-229.

Résumé Les premières occupations humaines de Laconie date du Paléolithique. Des outils lithiques et d’autres vestiges de cette période ont été découverts dans la vallée d’Evrotas, au fond du golfe de Laconie ainsi que sur les côtes des péninsules laconiennes, où fut découvert la plupart des sites paléolithiques. Les recherches, surtout dans les grottes du Mani, ont livré jusqu’à présent de nombreux témoignages concernant les habitants préhistoriques, leur environnement, leur mode de vie ainsi que leurs cultures.


YæH§H ™TPATH°IKH KAI ¢I¶§øMATIA TH™ APXAIA™ ™¶APTH™-§AKøNIA™ ™TA ¶§AI™IA TOY ¶O§ITEIAKOY MONTE§OY «¶O§I™-KPATO™» ª·›ÚË ∫o˘‰Ô‡Ó· M.Ed. - Y. ¢È‰¿ÎÙˆÚ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ AıËÓÒÓ EÌÌ·ÓÔ˘‹Ï º˘ÚÈ‹˜ E›ÎÔ˘ÚÔ˜ K·ıËÁËÙ‹˜ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ AıËÓÒÓ

¶ÂÚ›ÏË„Ë ™ÎÔfi˜ Ù˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ ÂÈÛ‹ÁËÛ˘ Â›Ó·È Ó· ·Ó·Ï‡ÛÂÈ ÙËÓ ˘„ËÏ‹ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Î·È ‰Èψ̷ٛ· Ù˘ ∞Ú¯·›·˜ ™¿ÚÙ˘-§·ÎˆÓ›·˜ ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ÙÔ˘ ¶ÔÏÈÙÂÈ·ÎÔ‡ ªÔÓÙ¤ÏÔ˘ «¶fiÏȘ-∫Ú¿ÙÔ˜» ·fi ÙÔ 750 .à ÂÚ›Ô˘ ¤ˆ˜ Î·È ÙÔ 404 .Ã, ÛËÌÂ›Ô Ô˘ Ë ∞Ú¯·›· ™¿ÚÙË ÁÈÁ·ÓÙÒÓÂÙ·È Û ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·. ∆· ÂÚÁ·Ï›· Ô˘ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ ¯ÒÚÔ ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ Ù˘ ¶ÔÏÈÙÂÈÔÏÔÁ›·˜, ÙˆÓ ¢ÈÂıÓÒÓ ™¯¤ÛˆÓ, Ù˘ ™ÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ ∞Ó¿Ï˘Û˘ Î·È Ù˘ πÛÙÔÚ›·˜. £· ÂȯÂÈÚ‹ÛÔ˘Ì ӷ ·Ó·Ï‡ÛÔ˘Ì fiÙÈ Ë ÂÈÙ˘¯›· Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÌfiÓÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù˘ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋˜ ˘ÂÚÔ¯‹˜ Î·È ÁÂÓÓ·ÈfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ ·ÏÏ¿ Î·È ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ Î·È ‰Èψ̷ÙÈÎÒÓ Ù˘ ÂÈÏÔÁÒÓ. OÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ¶ÔÏÈÙÂÈÔÏfiÁÔÈ ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ÙËÓ ·Ú¯‹ ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÎÔ‡ ÛÙÔ¯·ÛÌÔ‡ ÛÙËÓ ∞Ú¯·›· ∂ÏÏ¿‰·. ∏ ÔÏÈÙÈ΋ ÊÈÏÔÛÔÊ›· Ì fiϘ ÙȘ ÌÔÚʤ˜ Ù˘ (ȉÂÔÏÔÁ›·, ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋, ‰Èψ̷ٛ· Î.¿.) ¯¿ÚË ÛÙËÓ ·ÊËÚË̤ÓË ¤ÓÓÔÈ· «¶fiÏȘ-∫Ú¿ÙÔ˜», οÓÂÈ ÙËÓ ∞Ú¯·›· ∂ÏÏ¿‰· ÌÔÓ·‰È΋. ™ÙËÓ ¶ÔÏÈÙ›· Ù˘ ™¿ÚÙ˘ Î·È ÛÙËÓ ¶ÔÏÈÙ›· ÙˆÓ ∞ıËÓÒÓ ¿ÓıËÛ·Ó ÔÈ ¤ÓÓÔȘ Ù˘ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ Î·È Ù˘ ‰Èψ̷ٛ·˜ οو ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋ ȉÂÔÏÔÁ›·, ¯ˆÚ›˜ ·˘Ùfi Ó· ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ ‰ÂÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÂӉȷʤÚÔÓ Ë ˘fiÏÔÈË ∞Ú¯·›· ∂ÏÏ¿‰· ÁÈ·Ù› ÔÏϤ˜ fiÏÂȘ ›¯·Ó ‚·ÛÈΤ˜ ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Ó· Âȉ›ÍÔ˘Ó ÛÙÔ ¶ÔÏÈÙÂÈ·Îfi ÙÔ˘˜ ÌÔÓÙ¤ÏÔ. ∆Ô ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË Î·È ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÙÔ˘ Ô˘ ·Ó·ÊÂÚfiÙ·Ó ÛÙËÓ ÂͤٷÛË 158 ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÔÏÈÙÂ˘Ì¿ÙˆÓ, Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘ ¶ÔÏÈÙÂÈ·ÎÔ‡ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘ «¶fiÏȘ-∫Ú¿ÙÔ˜», ηıÈÛÙ¿ ÙÔÓ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË «ÙÔÓ ÚÒÙÔ ÌÂÏÂÙËÙ‹ Ù˘ Û˘ÁÎÚÈÙÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜» ·ÏÏ¿ Î·È Ù˘ «Û˘ÛÙËÌÈ΋˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘».1 ∆· ·Ó·Áη›· Î·È Èηӿ ÛÙÔȯ›· Ù˘ ¤ÓÓÔÈ·˜ «¶fiÏȘ-∫Ú¿ÙÔ˜» Â›Ó·È ÙÚ›·: Ë Â-

1. Macridis, R., The Study of Comparative Government, N¤· YfiÚÎË, Random House, 1995, Û. 2.


172

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÚÈÔÚÈṲ̂ÓË ¤ÎÙ·ÛË, Ë ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ·˘Ù¿ÚÎÂÈ· Î·È Ë ÔÏÈÙÈ΋ ·˘ÙÔÓÔÌ›·.2 ŸÙ·Ó ÌÈÏ¿Ì ÁÈ· ÙÔ ¶ÔÏÈÙÂÈ·Îfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ «¶fiÏȘ-∫Ú¿ÙÔ˜» ϤÌ fiÙÈ Ë ÂÍÔ˘Û›· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È «ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ», ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ Ù˘ fiÏ˘ Î·È ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ÙÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡. ∂›Ó·È fï˜ ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎfi ÙÔ fiÙÈ ÔÈ ™·ÚÙÈ¿Ù˜ ÔÙ¤ ‰ÂÓ ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ·Ó ¤Ó· ·ÛÙÈÎfi ΤÓÙÚÔ. ∆· ¿ÙÔÌ· Ì ÙËÓ È‰ÈfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ ˆ˜ ÔÏÈÙÈο fiÓÙ·, ‰ËÏ·‰‹ ÌÂÏÒÓ Ù˘ «¶fiÏȘ» ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ÔÏÈÙÈ΋ ȉÂÔÏÔÁ›·, ‰Èψ̷ٛ· ‹ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ ÌÂ Û˘Ó¤ÂÈ· ÔÈ ¤ÓÓÔȘ ·˘Ù¤˜ Ó· ÔÊ›ÏÔ˘Ó ¤ÌÌÂÛ· ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ‡·ÚÍË Ù˘ ‰Ô˘Ï›·˜.3 √ Û‚·ÛÌfi˜ ÚÔ˜ ÙÔ ¡fiÌÔ ÛÙÔ ¶ÔÏÈÙÂÈ·Îfi ·˘Ùfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ ‰È·ÎÚ›ÓÂÈ ÙÔÓ ™·ÚÙÈ¿ÙË, ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ÙÔÓ ŒÏÏËÓ·, ·fi ÙÔÓ ‚¿Ú‚·ÚÔ Î·ıÒ˜ Ô ÚÒÙÔ˜ ΢‚ÂÚÓÒÌÂÓÔ˜, ηْ ·ÓÙ›ıÂÛË ÚÔ˜ ÙÔÓ ‰Â‡ÙÂÚÔ, Ô ÔÔ›Ô˜ «‰ÂÛfi˙ÂÙ·È» ¤¯ÂÈ ÙÔ Û˘Ó·›ÛıËÌ· fiÙÈ ‰ÂÓ ˘·ÎÔ‡ÂÈ Û ·ÓıÚÒÈÓË ‚Ô‡ÏËÛË ·ÏÏ¿ ÛÙËÓ ˘¤ÚÙ·ÙË ı¤ÏËÛË Ù˘ «¶fiÏȘ» fiˆ˜ ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È Ì¤Û· ·fi ÙȘ ÂÈÙ·Á¤˜ ÙÔ˘ ÓfiÌÔ˘.4 ∏ «¶fiÏË» Ì ·˘Ù‹ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ «ÔÏÈÙÈο Û˘ÁÎÚÔÙË̤ÓË ÎÔÈÓˆÓ›·» ‹ ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ ¤ÓˆÛË Ô˘ ÏËÛÈ¿˙ÂÈ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ÛËÌÂÚÈÓÔ‡˜ fiÚÔ˘˜ ÙÔ˘ «ÔÏÈÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜», ‹ Ù˘ «ÔÏÈÙÈ΋˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘». ªÂ ‰Â‰Ô̤ÓË ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ·Ó¿Ï˘ÛË ˆ˜ ·Ú·‰Ô¯‹ ÁÈ· ÙÔ ÔÏÈÙÂÈ·Îfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ ¶fiÏȘ-∫Ú¿ÙÔ˜ Ù˘ ∞Ú¯·›·˜ ™¿ÚÙ˘-§·ÎˆÓ›·˜ ı· ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘Ì ӷ ·Ó·Ï‡ÛÔ˘Ì ÙËÓ ˘„ËÏ‹ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Î·È ÙË ‰Èψ̷ٛ· Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛÂ Ë fiÏË ·˘Ù‹ ۇ̂ÔÏÔ Î·È Ó· ÂÚÌËÓ‡ÛÔ˘Ì ÙÔ ÚfiÏÔ Ù˘ ˆ˜ ‰ÈÂıÓÔ‡˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ· Ù˘ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·˜ ·fi ÙÔ 750 .Ã., ¤ˆ˜ ÙÔ 404 .Ã., ‰ËÏ·‰‹ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ô˘ ¤ÊÙ·Û ÛÙÔ ·fiÁÂÈÔ Ù˘ ÈÛ¯‡Ô˜ Ù˘. √È fiÚÔÈ ˘„ËÏ‹ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Î·È ‰Èψ̷ٛ· Â›Ó·È fiÚÔÈ Ù˘ ‰ÈÂıÓÔ‡˜ ÔÏÈÙÈ΋˜ ÛÙËÓ ÔÔ›· ·Ó·ÌÂÈÁÓ‡ÔÓÙ·È ÙÚ›· ÛÙÔȯ›·: √È Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂȘ5 ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Î˘Ú›·Ú¯ˆÓ ÎÚ·ÙÒÓ, Ë Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Î˘Ú›·Ú¯ˆÓ ÎÚ·ÙÒÓ Î·È Ë ‰È·¯ÚÔÓÈ΋ Ù¿ÛË ÙˆÓ ·ÓÂÙ˘ÁÌ¤ÓˆÓ ÎÚ·ÙÒÓ Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ·ÍÈÒÓ Ì ·Ó·ÓıÚÒÈÓ˜ ·Í›Â˜ (∆Ô 3Ô ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÙÔ Û˘Ó·ÓÙ¿2. Barker, Greek Political Theory, Plato and his Predecessors, London E·Ó¤Î‰ÔÛË 1977, Î·È Iˆ·ÎÂÈÌ›‰Ë˜, ¶., H «¶fiÏË» Î·È Ë E˘Úˆ·˚΋ OÏÔÎÏ‹ÚˆÛË, AÓ·˙ËÙÒÓÙ·˜ ÌÈ· Ó¤· AÚÈÛÙÔÙÂÏÈ΋ ¶ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ¶ÔÏÈÙÈ΋˜ OÏÔÎÏ‹ÚˆÛ˘, Aı‹Ó·, EΉfiÛÂȘ £Â̤ÏÈÔ, 1994. 3. Russel, B., History of western philosophy, 51951, Û. 91 Î·È M·˘ÚÈ¿˜, K., IÛÙÔÚ›· ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ I‰ÂÒÓ, Aı‹Ó·, EΉfiÛÂȘ ™¿ÎÎÔ˘Ï·, 1985, Û. 27. 4. ™ÙȘ IΤÙȉ˜ ÙÔ˘ E˘ÚÈ›‰Ë, 429-437, ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È Ì ¤ÌÊ·ÛË Ë ÛËÌ·Û›· Ù˘ ˘·ÎÔ‹˜ ÛÙÔ ÁÂÓÈÎfi ÓfiÌÔ Î·È fi¯È ÛÙË ı¤ÏËÛË ÙÔ˘ ÂÓfi˜: «¢Â ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÁÈ· ÌÈ· fiÏË Û˘ÌÊÔÚ¿ ‚·Ú‡ÙÂÚË ·fi ÙÔÓ Ù‡Ú·ÓÓÔØ ÂΛ ÚÒÙ·-ÚÒÙ· ‰ÂÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÓfiÌÔÈ Î·ÌˆÌ¤ÓÔÈ ÁÈ· fiÏÔ˘˜ ¤Ó·˜ ¿ÓÙÚ·˜ ÂÍÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Î·È ÓfiÌÔ ÙÔ˘ ¤¯ÂÈ ÙÔ ı¤ÏËÌ¿ ÙÔ˘ ·˘Ùfi˜Ø ÂÙÔ‡ÙÔ È· ‰ÂÓ Â›Ó·È ÈÛfiÙËÙ· Ì· fiÙ·Ó Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔÈ ÔÈ ÓfiÌÔÈ, ÊÙˆ¯fi˜ Î·È ÏÔ‡ÛÈÔ˜ ¤¯Ô˘Ó Ù· ›‰È· ‰ÈηÈÒÌ·Ù·. MÔÚÔ‡Ó ÔÈ ÈÔ ·‰‡Ó·ÙÔÈ Ó· ÌÈÏÔ‡Ó ÙËÓ ›‰È· ÁÏÒÛÛ· ÛÙÔÓ ÏÔ‡ÛÈÔ, fiÙ·Ó ÙÔ˘˜ ηÎÔÏÔÁÂ›Ø ·Ó ¤¯ÂÈ ‰›Î·ÈÔ Ô ÌÈÎÚfi˜ ÓÈοÂÈ ÙÔÓ ÙÚ·Ófi». (ÌÙÊÚ. A¯. ¶··¯·Ú›ÛË). 5. Wartin Wight, International Theory Î·È Hedley Bull, The Anarchical Society. H Ú›˙· ÙÔ˘ Û˘ÁÎÚÔ˘ÛÈ·ÎÔ‡ ÛÙÔÈ¯Â›Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙ· ÎÏ·ÛÈο ΛÌÂÓ· ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ· ÛÙÔÓ M·ÎÈ·‚¤ÏÈ Î·È ÙÔÓ Thomas Hobbes Î·È ◊Ê·ÈÛÙÔ˜ ¶, IÛÙÔÚ›· £ÂˆÚ›· Î·È ¶ÔÏÈÙÈ΋ ÊÈÏÔÛÔÊ›· ÙˆÓ ¢ÈÂıÓÒÓ ™¯¤ÛˆÓ, Aı‹Ó·, EΉfiÛÂȘ ¶ÔÈfiÙËÙ·, 1999.


Yæ∏§∏ ™∆ƒ∞∆∏°π∫∏ ∫∞π ¢π¶§øª∞∆π∞ ∆∏™ AƒÃ∞π∞™ ™¶∞ƒ∆∏™ - §∞∫ø¡π∞™

173

Ì ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÛÙȘ ȉȷÈÙÂÚfiÙËÙ˜ οı ¶ÔÏÈÙ›·˜ ÛÙËÓ ∞Ú¯·›· ∂ÏÏ¿‰·) Î·È Î·Ù’ Â¤ÎÙ·ÛË Î·È ÛÙË ™¿ÚÙË. ŸÙ·Ó ÌÈ· ‰‡Ó·ÌË –ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛ‹ Ì·˜ Ë ™¿ÚÙË– «ÚÔˆı› Û¯‹Ì·Ù· Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Î˘Ú›·Ú¯ˆÓ ÎÚ·ÙÒÓ Ô˘ Â›Ó·È ÂÏ΢ÛÙÈο ÁÈ· ¿ÏÏ· ÎÚ¿ÙË ‹ fiÙ·Ó ÌÈ· ‰‡Ó·ÌË ÚÔˆı› ·Ó·ÓıÚÒÈÓ˜ ·Í›Â˜ Ô˘ ¯·›ÚÔ˘Ó Â˘Ú›·˜ ·Ô‰Ô¯‹˜ ‰ÈÂıÓÒ˜ Ë ‰‡Ó·ÌË ·˘Ù‹ ·˘Í¿ÓÂÈ Ù· ‰ÈÂıÓ‹ Ù˘ ÂÚ›ÛÌ·Ù· Î·È ÙËÓ ÂÈÚÚÔ‹ Ù˘».6 ∏ ÚÔÒıËÛË ‰ÈÂıÓÒÓ ıÂÛÌÒÓ Î·È È‰ÂÔÏÔÁÈÒÓ Â˘ÓÔ˚ÎÒÓ «ÁÈ· ÙËÓ ÂÌ¤‰ˆÛË Ù˘ ÂÈÚÚÔ‹˜ Î·È Ù˘ ÈÛ¯‡Ô˜» ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÎÂÓÙÚÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ù˘ ˘„ËÏ‹˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ Î·È ‰Èψ̷ٛ·˜. µ·ÛÈο ÛÙÔȯ›·7 ÌÈ·˜ ˘„ËÏ‹˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ Û ¤ÓÔÏË Û‡ÚÚ·ÍË Â›Ó·È Ë ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋, Ë ‰Èψ̷ٛ·, Ë ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË, Ë ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋, Ë ‰ÈÂıÓ‹˜ ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛË. √È È‰Â·ÙÔ› Ù‡ÔÈ ˘„ËÏÒÓ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙË ‰Èψ̷ٛ· Û ÂÚ›Ô‰Ô ÂÈÚ‹Ó˘ ¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È Û ٤ÛÛÂÚȘ ηÙËÁÔڛ˜.8 ñ ™ÙÚ·ÙËÁÈ΋ Ù˘ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋˜ ·Ó¿Û¯ÂÛ˘-Â¤ÎÙ·Û˘. ∆Ô ÎÂÓÙÚÈÎfi ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi Ù˘ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ ·˘Ù‹˜ Â›Ó·È Ë ¯Ú‹ÛË ‹ ·ÂÈÏ‹ ¤ÓÔÏ˘ ‚›·˜. √ ‰ÚˆÓ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Î·È Ë ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋ ÂˆÌ›˙ÂÙ·È ÙËÓ ¿ÓÙÏËÛË fiÚˆÓ ÁÈ· Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËıÔ‡Ó ÔÈ ÌÂÁ¿Ï˜ ¤ÓÔϘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Ô˘ ··ÈÙ› Ë ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ ·˘Ù‹. ∏ ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛË Ù˘ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ ·˘Ù‹˜ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÙËÓ ÎÈÓËÙÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÏËı˘ÛÌÔ‡ ̤ۈ Ù˘ ȉÂÔÏÔÁÈ΋˜ ÊfiÚÙÈÛ˘ ÂÓ¿ÓÙÈ· ÛÙÔ˘˜ Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡˜ ¯ıÚÔ‡˜. ñ ™ÙÚ·ÙËÁÈ΋ ÙˆÓ Û˘ÌÌ·¯ÈÒÓ. ™Ù· Ï·›ÛÈ· ÙˆÓ ¢ÈÂıÓÒÓ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌÒÓ ÎÂÓÙÚÈÎfi ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi Ù˘ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ ·˘Ù‹˜ Â›Ó·È fiÙÈ ÂÓÒÓÂÈ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÁÈ· ÙËÓ Â›Ù¢ÍË ÙˆÓ ÎÔÈÓÒÓ ÛÎÔÒÓ ‹ ÎÔÈÓÒÓ Û˘ÌÊÂÚfiÓÙˆÓ («Ë ÈÛ¯‡˜ ÂÓ ÙË ÂÓÒÛÂÈ»). ∏ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋ ηÏÂ›Ù·È Ó· ÂÈʤÚÂÈ ÔʤÏË ÁÈ· fiÏ· Ù· ̤ÏË. ∂‰Ò Ë ‰Èψ̷ٛ· ·›˙ÂÈ Î·ıÔÚÈÛÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÁÈ· ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË Ù˘ ÔÏÈÙÈ΋˜ Û˘ÓÔ¯‹˜ ÙˆÓ Û˘ÌÌ·¯ÈÒÓ. ∏ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ·fi Ù· ̤ÏË ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÒÓ ÙˆÓ Û˘ÌÌ·¯ÈÒÓ ÚÔÛʤÚÂÈ ÙËÓ ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛË ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜. ñ ™ÙÚ·ÙËÁÈ΋ ÙˆÓ ÂÍÈÛÔÚÚÔ‹ÛˆÓ. ∏ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ ·˘Ù‹ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÌÂÁ¿ÏË Â˘ÂÏÈÍ›· ÛÙÔ˘˜ Û˘Û¯ÂÙÈÛÌÔ‡˜ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ‰˘Ó¿ÌˆÓ. ∏ ÂÈÙ˘¯›· Ù˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙȘ ÁÚ‹ÁÔÚ˜ Î·È Â˘¤ÏÈÎÙ˜ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ¤˜ ÙˆÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙȘ Û˘Óı‹Î˜ Î·È ÙÔ˘˜ Û˘Û¯ÂÙÈÛÌÔ‡˜. ∆Ô ÏÂÔÓ¤ÎÙËÌ¿ Ù˘ Â›Ó·È fiÙÈ ¤¯ÂÈ ¯·ÌËÏfi ÎfiÛÙÔ˜ Î·È Û˘¯Ó¿ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÌÈ·˜ «·Ó·‰˘fiÌÂÓ˘ ‰‡Ó·Ì˘ Ì ËÁÂÌÔÓÈΤ˜ ÊÈÏÔ‰Ô͛˜». ∏ ‰Èψ̷ٛ· ·›˙ÂÈ Î·ıÔÚÈÛÙÈÎfi ÚfiÏÔ Î·È Ë ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ ÛÙËÚ›˙ÂÈ «Ú¢ÛÙ¤˜ ÎÈÓ‹-

6. ¶··ÛˆÙËÚ›Ô˘, X., B˘˙·ÓÙÈÓ‹ ˘„ËÏ‹ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ 6Ô˜-11Ô˜ ·ÈÒÓ·˜, ™ÂÈÚ¿: MÂÏÂÙÒÓ ¢Èψ̷ٛ·˜ Î·È ™ÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ 4, Aı‹Ó·. EΉfiÛÂȘ ¶ÔÈfiÙËÙ·, 22000, Û. 15. 7. ¶··ÛˆÙËÚ›Ô˘, X., O AÁÒÓ·˜ ÁÈ· ÙËÓ EÏÏËÓÈ΋ AÓÂÍ·ÚÙËÛ›·: ¶ÔÏÈÙÈ΋ Î·È ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ ÙˆÓ EÏÏ‹ÓˆÓ Î·È Ù˘ OıˆÌ·ÓÈ΋˜ A˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜, 1821-1932, Aı‹Ó·, EΉfiÛÂȘ I. ™È‰¤Ú˘, 1996. 8. ¶··ÛˆÙËÚ›Ô˘, X., «B˘˙·ÓÙÈÓ‹… », fi.. Û. 22 -35.


174

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÛÂȘ» Ù˘ ‰Èψ̷ٛ·˜. ∞fi ÙË ÛÎÔÈ¿ Ù˘ ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛ˘ Â›Ó·È ÌÈ· «ÂÏÈÙ›ÛÙÈÎË ÔÏÈÙÈ΋» Ô˘ Â›Ó·È ‰‡ÛÎÔÏ· ηٷÓÔËÙ‹ ÛÙÔ Â˘Ú‡ ÎÔÈÓfi. ñ ™ÙÚ·ÙËÁÈ΋ ÙÔ˘ ηÙ¢ӷÛÌÔ‡. ∏ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ «¤Ó· ¢ڇ Ê¿ÛÌ· Ú·ÎÙÈÎÒÓ Ô˘ ·ÔÛÎÔÔ‡Ó ÛÙË Ì›ˆÛË ÙˆÓ ‰ÈÂıÓÒÓ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂˆÓ Ì¤Ûˆ ÌÔÓÔÌÂÚÒÓ ‹ ·ÌÔÈ‚·›ˆÓ ·Ú·¯ˆÚ‹ÛÂˆÓ Î·È ÚÔÛ·ÚÌÔÁÒÓ». ∫·È Â‰Ò Î·ıÔÚÈÛÙÈÎfi ÚfiÏÔ ·›˙Ô˘Ó Ë ‰Èψ̷ٛ· Î·È Ë ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛË. ∏ ÚÒÙË ÁÈ· Ó· Â¤ÏıÂÈ Û˘Ìʈӛ· Î·È Ë ‰Â‡ÙÂÚË ÁÈ· Ó· ÙË ÓÔÌÈÌÔÔÈ‹ÛÂÈ ÂÛˆÙÂÚÈο ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ‰ÚÒÓÙÔ˜. ™ÙË ‰ÈÂıÓ‹ ÔÏÈÙÈ΋ Î·È ÛÙËÓ Ú¿ÍË ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È ÌÔÚʤ˜ ˘„ËÏ‹˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ Î·È ‰Èψ̷ٛ·˜ ÌÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi ÙˆÓ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ Ù‡ˆÓ Ô˘ ·Ó·Ï‡Û·ÌÂ. ªÂ ‰Â‰Ô̤ÓË ÙËÓ ·ÓˆÙ¤Úˆ ·Ó¿Ï˘ÛË ÙËÓ ÔÔ›· ıˆڋ۷Ì ··Ú·›ÙËÙË, Â·ÓÂÚ¯fiÌ·ÛÙ ÛÙÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ Ù˘ ∞Ú¯·›·˜ ™¿ÚÙ˘-§·ÎˆÓ›·˜. ∏ Î¿Ï˘„Ë Ù˘ ÂÚÈfi‰Ô˘ ·fi ÙÔ 750 .Ã. ¤ˆ˜ ÙÔ 560 .Ã. ·fi ÈÛÙÔÚÈΤ˜ ËÁ¤˜ Â›Ó·È ˘ÔÙ˘҉˘. ∆· ÛÙÔȯ›· fï˜ Ô˘ ¤¯Ô˘ÌÂ Â›Ó·È ·ÚÎÂÙ¿ ÁÈ· Ó· ··ÓÙ‹ÛÔ˘Ó ÛÙ· «ÁÈ·Ù›, fiÙÂ Î·È Ò˜ Ë ·Ú¯·˚΋ ™¿ÚÙË ÂÍÂÏ›¯ıËΠÛÙË ÌÔÚÊ‹ Ô˘ ¤ÁÈÓ ÛÙËÓ ÎÏ·ÛÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô».9 √ ÁˆÁÚ·ÊÈÎfi˜ fiÚÔ˜ «§·ÎˆÓ›·»10 ÔÚÈ˙fiÙ·Ó Î¿ı ÊÔÚ¿ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙËÓ ¤ÎÙ·ÛË Ù˘ ™·ÚÙÈ·ÙÈ΋˜ ∂ÈÎÚ¿ÙÂÈ·˜. ™Â ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ÙËÓ ÛËÌÂÚÈÓ‹ Ë §·ÎˆÓ›· ÙÔ˘ 750 .Ã. ÂÚ›Ô˘ ÂÚÈÂÏ¿Ì‚·Ó ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÌÂٷ͇ ∆·¸Á¤ÙÔ˘ Î·È ¶¿ÚÓˆÓ·. ∆ËÓ ›‰È· ÂÚ›Ô‰Ô, ÛÙÔ ÙfiÙ ¢ÈÂıÓ¤˜ ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ë ™¿ÚÙË ‰ÂÓ Â›¯Â ÙËÓ ÎÂÓÙÚÈ΋ ı¤ÛË Ô˘ ı· ηٷϿ̂·Ó ·ÚÁfiÙÂÚ· ÛÙȘ ÂÏÏËÓÈΤ˜ ˘Ôı¤ÛÂȘ. ∆Ô Î¤ÓÙÚÔ ÙÔ˘ ‰ÈÂıÓÔ‡˜ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÙfiÙ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ‚ÔÚÂÈÔ·Ó·ÙÔÏÈο ÛÙÔÓ ∞ÈÁÈ·Îfi ¯ÒÚÔ. ¶ÔÏÈÙ›˜ fiˆ˜ Ë ª›ÏËÙÔ˜ Î·È Ë ™¿ÌÔ˜ Û˘ÁηٷÏÂÁfiÙ·Ó ÛÙȘ ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Ù˘ ÂÔ¯‹˜. fiˆ˜ Â›Û˘ Ë ∫fiÚÈÓıÔ˜ Î·È ÙÔ ÕÚÁÔ˜. ∂Ô̤ӈ˜ Ë ™¿ÚÙË ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÛÙËÓ ÂÚÈʤÚÂÈ· ÙÔ˘ ¢ÈÂıÓÔ‡˜ ™˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ÂӉȷÊÂÚfiÙ·Ó ÚÒÙ· ÁÈ· ÙÔ˘˜ fiÌÔÚÔ˘˜ Á›ÙÔÓ¤˜ Ù˘. √È ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ Î·È ÔÈ ‰Èψ̷ÙÈÎÔ› ÂÏÈÁÌÔ› Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ÚÔ˜ ÙËÓ ªÂÛÛËÓ›· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎfi ÂӉȷʤÚÔÓ. √ ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ∆‹ÏÂÎÏÔ˜ ·Ó Î·È ‰ÂÓ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi Â¿Ó Â›¯Â Â›ÁÓˆÛË Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ Ô˘ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛÂ, ¤ıÂÛ ÙȘ ‚¿ÛÂȘ ÁÈ· ÌÈ· ·fi ÙȘ ÈÔ ÂÈÙ˘¯Ë̤Ó˜ «ÈÌÂÚÈ·ÏÈÛÙÈΤ˜ ˘„ËϤ˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ÂÔ¯ÒÓ». ÕÚ¯ÈÛ ӷ ÂÁηıÈÛÙ¿ ÂÚÈÔ›ÎÔ˘˜ ÛÙËÓ Â‡ÊÔÚË ÎÔÈÏ¿‰· ÙÔ˘ ¡¤‰ÔÓ·11 ÂÎÌÂÙ·ÏÏ¢fiÌÂÓÔ˜ ÙÔ «ÎÂÓfi ÈÛ¯‡Ô˜» Ù˘ ÎÔÈÏ¿‰·˜ ηٿ ÙÔÓ fiÚÔ Ù˘ ‰ÈÂıÓÔ‡˜ ÔÏÈÙÈ΋˜. ∞¤Ê˘Á ÙÔ ·Ó›Û¯˘ÚÔ ÕÚÁÔ˜ Î·È ÙË ‰‡ÛÎÔÏË ÁˆÁÚ·ÊÈο ∞Ú牛· Î·È ÛÙÚ¿ÊËΠÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Ù˘ ªÂÛÛËÓ›·˜, ˘ÈÔıÂÙÒÓÙ·˜ ÙËÓ «¤ÌÌÂÛË ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË» ηٿ ÙÔÓ ‚ÚÂÙ·Ófi ÛÙÚ·ÙËÁÈÎfi ·Ó·Ï˘Ù‹ Basil Liddell Hart.12 ™Â Â›Â‰Ô ˘„ËÏ‹˜ ÛÙÚ·-

9. 10. 11. 12.

Starr C. G., “The Gredibility of Spartan History”, Historia 14, 1965. Gartledge Paul, Sparta and Laconia: a regional history, 1300-362 B.C., London, 1979. ™ÙÚ¿‚ˆÓ, VIII 4.4. Liddell Hart Basil, Strategy, London, Meridian, 21991.


Yæ∏§∏ ™∆ƒ∞∆∏°π∫∏ ∫∞π ¢π¶§øª∞∆π∞ ∆∏™ AƒÃ∞π∞™ ™¶∞ƒ∆∏™ - §∞∫ø¡π∞™

175

ÙËÁÈ΋˜ Ë «¤ÌÌÂÛË ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË» Û˘Ó›ÛÙ·Ù·È Û «·Ú¿Î·Ì„Ë ÙÔ˘ ·ÚÈÔ˘ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘ Ì ηÙ‡ı˘ÓÛË Ù˘ ÔÏÂÌÈ΋˜ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ‰Â˘ÙÂÚ¢fiÓÙˆÓ ·ÓÙÈ¿ÏˆÓ». ŒÙÛÈ Ì ‰˘Ô Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈο ÁÂÁÔÓfiÙ· ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË Ù˘ ªÂÛÛËÓ›·˜ Î·È ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ªÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂˆÓ Ô˘ ·Ô‰fiıËÎ·Ó ÛÙÔ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ13 Ë ∞Ú¯·›· ™¿ÚÙË ·¤ÎÙËÛ ÁË Î·È ÔÏÈÙÈο ‰ÈηÈÒÌ·Ù· Î·È ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ¢Â‡ÙÂÚÔ ªÂÛÛËÓÈ·Îfi fiÏÂÌÔ (668-657) .X ·Ó·‰Â›¯ıËΠÛÙÔ ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ Î·È ÔÏfiÎÏËÚ˘ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜. √È ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ˜ ηÈÓÔÙƠ̂˜ ÙÔ˘ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘ ‹Ù·Ó: ÙÔ ˘Ô¯ÚˆÙÈÎfi ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· Ô˘ ÔÓÔÌ·˙fiÙ·Ó «·ÁˆÁ‹», Ë ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ·˘ÙÔ΢‚¤ÚÓËÛ˘ ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ (ÙˆÓ ÔÌÔ›ˆÓ) ÛÙÔ ÔÏÈÙÂÈ·Îfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ «¶fiÏȘ∫Ú¿ÙÔ˜» Î·È Ë ›ÛÙË ÙˆÓ ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ ÛÙÔ ÌÔÓ·‰ÈÎfi ·˘Ùfi Û‡ÛÙËÌ· ÒÛÙ ӷ ÚÔÛ‰›‰ÂÙ·È ¤Ó· Ó¤Ô ÓfiËÌ· ÛÙË Ï¤ÍË ÔÏ›Ù˘. ªÂ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ·˘Ù‹ ÙÔ˘ ÔÏ›ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËΠ¤Ó· Û‡ÛÙËÌ· Ô˘ ÙÔ ¿ÙÔÌÔ ‹Ù·Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·ÊÔÛȈ̤ÓÔ ÛÙÔ Û‡ÓÔÏÔ Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ·Ú¿ ÛÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿ ÙÔ˘.14 ∏ ÈÛfiÙËÙ· ÛÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ ÔÏ›ÙË ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ Û ·ÁÎfiÛÌÈ· ‰Â‰Ô̤ӷ.15 ŸÌˆ˜ ÈÛfiÙËÙ· ÛÙÔ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi Â›Â‰Ô ‰ÂÓ Â‹ÏıÂ. ¶·Ú¿ ÙË Ê‹ÌË Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ˆ˜ ÌÈ· ÎÔÈÓˆÓ›· ÏÈÙfiÙËÙ·˜, ÔÈ ·ÚÈÛÙÔÎÚ¿Ù˜ Û˘ÛÛÒÚ¢·Ó ·Ôı¤Ì·Ù· ÔχÙÈÌˆÓ ÌÂÙ¿ÏψÓ.16 H ηÙÔ¯‹ Á˘ ·fi ÙÔ˘˜ Ôϛ٘ Û˘Ó‰ÂfiÙ·Ó Î·È Ì ÙËÓ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋˜ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÏÈÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘. O ™·ÚÙÈ¿Ù˘ ÔÏ›Ù˘ ÛÙËÚÈ˙fiÌÂÓÔ˜ ÛÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ÂÈÏÒÙˆÓ,17 ›¯Â ˆ˜ Â¿ÁÁÂÏÌ· ÌfiÓÔ ÙÔ˘ Â·ÁÁÂÏÌ·Ù›· ÔÏÂÌÈÛÙ‹.18 Afi ÙËÓ ·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ ÂÍ·ÈÚÔ‡ÓÙ·Ó ÔÈ ‰È¿‰Ô¯ÔÈ ÙÔ˘ ıÚfiÓÔ˘ ÁÈ·Ù› ÙÔ Ó‡̷ Ù˘ ˘·ÎÔ‹˜ Ô˘ ηÏÏÈÂÚÁÔ‡Û ‰ÂÓ ıˆÚ›ÙÔ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ ÁÈ· ¤Ó· ÌÂÏÏÔÓÙÈÎfi ‚·ÛÈÏÈ¿.19 √È Â›ÏÂÎÙÔÈ ™·ÚÙÈ¿Ù˜ ÛÙÂϤ¯ˆÓ·Ó ¤Ó· ÛÒÌ· Ì˘ÛÙÈÎÒÓ ÂȯÂÈÚ‹ÛÂˆÓ –ıÂÛÌfi˜ Ù˘ KÚ˘Ù›·˜– ‹Ù·Ó ¤Ó· ›‰Ô˜ Ì˘ÛÙÈ΋˜ ·ÛÙ˘ÓÔÌ›·˜ ÙÔ ÔÔ›Ô «Â›¯Â ‚·ÛÈÎfi ÙÔ˘ ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË ÂÈÏÂÁÌ¤ÓˆÓ ∂ÈÏÒÙˆÓ Ô˘ ıˆÚÔ‡13. K·Ù¿ ÙÔÓ ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô Ô §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜ ›¯Â Ù·Íȉ¤„ÂÈ ÛÙËÓ KÚ‹ÙË Î·È ÙËÓ AÛ›· ÁÈ· Ó· ·ÓÙÈ·Ú·‚¿ÏÂÈ ‰È¿ÊÔÚ· ‰Â‰Ô̤ӷ ÁÈ· ÙËÓ ÔÏÈÙÂȷ΋ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÌÂÙ·ÚÚ‡ıÌÈÛË Ô˘ ۯ‰›·˙Â. √È ÈÛÙÔÚÈÎÔ› ‰ÂÓ Û˘ÌÊÒÓËÛ·Ó ÔÙ¤ Â¿Ó Î·È Î·Ù¿ fiÛÔ Ô§˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜ ‹Ù·Ó ‹ fi¯È Ì˘ıÈ΋ ÌÔÚÊ‹. AÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·Ó Ô §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜ ˘‹ÚÍÂ, ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ·ÌÊÈ‚ÔÏ›· fiÙÈ «ÔÈ ÓfiÌÔÈ ÙÔ˘ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘» ˘‹ÚÍ·Ó Î·È ‰fiıËΠÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ÛÙÔ Û‡ÛÙËÌ· ÙÔÓ 5Ô ·ÈÒÓ·. K·Ù¿ ÙÔÓ HÚfi‰ÔÙÔ (1.65.2-4) «‹Ú ÙÔ˘˜ NfiÌÔ˘˜ ÙÔ˘ ·fi ÙÔ ¢ÂÏÊÈÎfi M·ÓÙ›Ô, ‹ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ‹Ú ÙËÓ ¤ÁÎÚÈÛË ÙÔ˘ M·ÓÙ›Ԣ ÚÈÓ ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘˜». 14. Cartledge Paul, OÈ ™·ÚÙÈ¿Ù˜, MÈ· ÂÈ΋ ÈÛÙÔÚ›·, MÂÙ¿ÊÚ·ÛË ·fi Ù· ·ÁÁÏÈο ºÈÏÈ¿ÙÔ˜ ÕÁÁÂÏÔ˜, Aı‹Ó·, EΉÔÙÈÎfi˜ O›ÎÔ˜ §È‚¿ÓË, 2004. 15. Forrest, W. G., A History of Sparta, 950-192 B.C., London, Hutchinson, 1968, Û. 152. 16. HÚfi‰ÔÙÔ˜, III 56, VI 72, VIII 5, £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, A6, •ÂÓÔÊÒÓ, §·Î‰·ÈÌÔÓ›ˆÓ ¶ÔÏÈÙ›·, 5, 14, Î.¿. 17. OÈ E›ÏˆÙ˜ ›¯·Ó ÙËÓ È‰È·ÈÙÂÚfiÙËÙ· fiÙÈ ‹Ù·Ó ŒÏÏËÓ˜-¢Ô‡ÏÔÈ. Y‹Ú¯·Ó §¿ÎˆÓ˜ ›ψÙ˜ Î·È MÂÛÛ‹ÓÈÔÈ Â›ÏˆÙ˜. H ™¿ÚÙË ·fi ¿Ô„Ë ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ ¤ÚÂ ӷ Â›Ó·È Û ÌfiÓÈÌË Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÂÙÔÈÌfiÙËÙ·˜ ÁÈ· Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈ Èı·Ó‹ ÂͤÁÂÚÛ‹ ÙÔ˘˜. 18. HÚfi‰ÔÙÔ˜ II 167, ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜, §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜, 24. 19. ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜, AÁËۛϷԘ, 1.


176

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÓÙ·Ó Ù·Ú·Í›Â˜ ÁÈ· ÙËÓ ÙÚÔÌÔÎÚ¿ÙËÛË ÙˆÓ ˘ÔÏÔ›ˆÓ». ∏ ηٷÛÎÔ›·, Ë Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Î·È Ë Ì˘ÛÙÈÎfiÙËÙ· ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ ·Ó·Ù‡¯ıËÎ·Ó ÛÙË ™¿ÚÙË ÙfiÛÔ ÒÛÙ ӷ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ÚˆÙÔfiÚÔÈ ÛÙȘ ˘ËÚÂۛ˜ ·˘Ù¤˜. ŒÓ· ¿ÏÏÔ ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ô˘ Â͢ËÚÂÙÔ‡Û ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ‹Ù·Ó Ù· «Û˘ÛÛ›ÙÈ·» ÁÈ· Ù· ÔÔ›· Ô Î¿ı ™·ÚÙÈ¿Ù˘ ¤‰ÈÓ ÔÚÈṲ̂ÓË Û˘ÓÂÈÛÊÔÚ¿, ·ÒÏÂÈ· Ù˘ ÔÔ›·˜ Û˘ÓÂ·ÁfiÙ·Ó ·ÒÏÂÈ· ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ ÙÔ˘ ‰ÈηȈ̿وÓ.20 ª¤¯ÚÈ ÙÔ 676 .Ã. ÂÚ›Ô˘ Ë ™¿ÚÙË ‚·ÛÈ˙fiÙ·Ó ÛÙËÓ ·ÚÈıÌËÙÈ΋ ˘ÂÚÔ¯‹ ÁÈ· Ó· ηٷϿ‚ÂÈ ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘˜ Ù˘, ÌÂÙ¿ ¤‰ˆÛ ¤ÌÊ·ÛË ÛÙËÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÈÓÔ˘ ‰˘Ó·ÌÈÎÔ‡ Ù˘.21 ∫·Ù¿ ÙÔÓ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÏÈÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· Â¤ÊÂÚ ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛË Î·È ÛÙ·ıÂÚfiÙËÙ· ÛÙȘ ÂÛˆÙÂÚÈΤ˜ ‰Ô̤˜ Ù˘ «¶fiÏȘ-∫Ú¿ÙÔ˜» Ù˘ ™¿ÚÙ˘ Î·È ÛËÌ·ÓÙÈο ÏÂÔÓÂÎÙ‹Ì·Ù· ÁÈ· ÙËÓ ı¤ÛË Ù˘ ÛÙÔ ¢ÈÂıÓ¤˜ ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ οÙÈ Ô˘ Ë ™¿ÚÙË ·ÔÏ¿Ì‚·Ó ÁÈ· ·ÈÒÓ˜. ¶·Ú·ÙËÚԇ̠·ÎfiÌË ‰˘Ô ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ‰È·ÊÔÚÔÔÈ‹ÛÂȘ: ñ √ ·ÓÔÚÁ¿ÓˆÙÔ˜ fi¯ÏÔ˜ ÔÚÁ·ÓÒıËΠ۠·Ó›Û¯˘ÚË Ê¿Ï·ÁÁ· Î·È Ë ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÌÂÙ·ÏÏÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘ Ûȉ‹ÚÔ˘ ‚Ô‹ıËÛ ÛÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË ·˘Ù‹. ñ ™Â Â›Â‰Ô ‰Èψ̷ٛ·˜ Î·È ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜: Œ‰ˆÛ ¤ÌÊ·ÛË ÛÙË ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ÈÛ¯‡ (Ô ÛÙÚ·Ùfi˜ Ù·˘ÙÈ˙fiÙ·Ó Ì ÙÔ «¢¿ÌÔ»), ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÂÙ‡¯ÂÈ ÙÔ˘˜ ÔÏÈÙÈÎÔ‡˜ Ù˘ ÛÎÔÔ‡˜. ªÂ ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ· ÔÈ ÂÛˆÙÂÚÈΤ˜ ‰Ô̤˜ ÂÓfi˜ ‰ÈÂıÓÔ‡˜ ‰ÚÒÓÙÔ˜, ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛ‹ Ì·˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘-§·ÎˆÓ›·˜, ‰È·ÌfiÚÊˆÛ·Ó ÙÔ «∂ıÓÈÎfi ÛÙÈÏ» Ù˘ ÛÙË ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋22 Î·È ÀÈÔıÂÙ‹ıËÎÂ Ë ÂÈıÂÙÈ΋ ˘„ËÏ‹ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋. ∏ ‹ÙÙ· fï˜ ÙˆÓ ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ ÛÙȘ YÛȤ˜ ·fi ÙÔ˘˜ AÚÁ›Ԣ˜ «∂ȯ›ÚËÛË ˘„ËÏÔ‡ Ú›ÛÎÔ˘» ¤Ì·ı ÛÙÔ˘˜ ™·ÚÙÈ¿Ù˜ ÙȘ Û˘Ó¤ÂȘ Ù˘ «ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ ˘ÂÚÂÍ¿ψÛ˘». ∏ ‹ÙÙ· ÛÙȘ YÛȤ˜ (669 .X) Ô‰‹ÁËÛ Û ÔχÏ¢ÚË ÎÚ›ÛË. √È ∞ÚÁ›ÔÈ ·¤ÎÙËÛ·Ó Î¿ÔÈ· ·fi Ù· ∞Úη‰Èο ‰¿ÊË, ÔÈ Â›ÏˆÙ˜ Â·Ó·ÛÙ¿ÙËÛ·Ó Î·È ÙÔ 660 .Ã. ÔÈ ¶ÈÛ¿Ù˜ ÛÙÚ¿ÊËÎ·Ó ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ∏Ï›ˆÓ Î·È ·Ó¤Ï·‚·Ó ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô ÙˆÓ √Ï˘ÌÈ·ÎÒÓ ·ÁÒÓˆÓ.23 ∫¿Ùˆ ·fi fiÏ· ·˘Ù¿ Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· Ë ™¿ÚÙË Î·ÙfiÚıˆÛ ӷ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ¤Ó· Ó¤Ô ™ÙÚ·Ùfi Î·È Ó· ÎÂÚ‰›ÛÂÈ ÙÔÓ fiÏÂÌÔ ¯¿ÚË Ù˘ ‰Èψ̷ٛ·˜ Î·È Ù˘ ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛ˘ Ù˘ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ù˘. ÃÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÔÓ ÔÈËÙ‹ ∆˘ÚÙ·›Ô Ì ‰Èψ̷ÙÈÎfi ÂÏÈÁÌfi ›ıÂÈ ÙÔ˘˜ ™·ÚÙÈ¿Ù˜ Ó· ·ÁˆÓÈÛÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙËÓ Ó›ÎË Ù˘ ™¿ÚÙ˘. ∏ Ï˘ÚÈ΋ Ô›ËÛË Î·È Ë ÌÔ˘ÛÈ΋ ‹Ù·Ó ÔÏÈÙÈΤ˜ ÁÈ· ÙË ™¿ÚÙË Î·È ¤ÊÙ·Û·Ó ÛÙÔ ·fiÁÂÈfi ÙÔ˘˜ ÙÔÓ 7Ô ·ÈÒÓ· .Ã.

20. AÚÈÛÙÔÙ¤ÏÔ˘˜, ¶ÔÏÈÙÈο, 127 1·. 21. KÔÏÈfiÔ˘ÏÔ˜, K., H ˘„ËÏ‹ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ™¿ÚÙ˘, ™ÂÈÚ¿: MÂÏÂÙÒÓ ¢Èψ̷ٛ·˜ Î·È ™ÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ NÔ6, Aı‹Ó·, EΉfiÛÂȘ ¶ÔÈfiÙËÙ·, 2001, Û. 81. 22. Gray Colin S., Nuclear Strategy and National Style, London, Hamilton Press, 1986. 23. ¶·˘Û·Ó›·˜, HÏȷο, 22.2.


Yæ∏§∏ ™∆ƒ∞∆∏°π∫∏ ∫∞π ¢π¶§øª∞∆π∞ ∆∏™ AƒÃ∞π∞™ ™¶∞ƒ∆∏™ - §∞∫ø¡π∞™

177

√ ∆˘ÚÙ·›Ô˜ ˆ˜ «ÔÏÂÌÈÎfi˜» Î·È «ÔÏÈÙÈÎfi˜» ÔÈËÙ‹˜ Â·ÈÓ› ÙËÓ «Â˘ÓÔÌ›·» ÙÔ˘ ¶ÔÏÈÙ‡̷ÙÔ˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘. √È Î·Ï¤˜ ∆¤¯Ó˜ ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋ Î·È ÁÏ˘ÙÈ΋ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËÎ·Ó ÛÙË ‰Èψ̷ٛ· Î·È ¤Î·Ó·Ó ÙË §·ÎˆÓ›·, ÁÓˆÛÙ‹ Û fiÏÔÓ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ. ¶ÚÔ˚fiÓÙ· Ù˘ ÎÂÚ·ÌÈ΋˜ ‚Ú¤ıËÎ·Ó Û ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ÙËÓ πÙ·Ï›·, ÙËÓ πÛ·Ó›·, ÙË °·ÏÏ›·, ÙËÓ ∂Ï‚ÂÙ›·, ÙËÓ √˘ÁÁ·Ú›·, ÙËÓ ∞ÊÚÈ΋, ÙË ªÈÎÚ¿ ∞Û›· Î·È ·˘Ùfi ÚÔÛ‰›‰ÂÈ ÛÙË ™¿ÚÙË ÌÈ· ‰˘Ó·ÌÈ΋ ÔÏÈÙÈÛÙÈ΋ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Ë ÔÔ›· fï˜ ·ÓıÔ‡Û ˘fi fiÚÔ˘˜ «¤ÚÂ ӷ Â͢ËÚÂÙ› ÙÔ ÔÏ›ÙÂ˘Ì·». ªÚÔ‡ÓÙ˙ÈÓ· ÛÎÂ‡Ë ÂÍ·ÁfiÙ·Ó Û fiÏË ÙË ªÂÛfiÁÂÈÔ ÂÓÒ Ù· ÔχÙÈÌ· ̤ٷÏÏ· Î·È Í¤Ó· ›‰Ë ÔÏ˘ÙÂÏ›·˜, fiˆ˜ Ï˘‰Èο ÊÔڤ̷ٷ ‰ÂÓ ¤ÏÂÈ·Ó ·fi ÙË ™¿ÚÙË.24 ŒÙÛÈ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹ Ë ™¿ÚÙË Â›¯Â ÂÙ‡¯ÂÈ ‰˘Ô ‚·ÛÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È Ù˘ ‰ÈÂıÓÔ‡˜ ÈÛÔÚÚÔ›·˜ Ù˘ ÂÔ¯‹˜, ¢‡Ó·ÌË Î·È ÏÔ‡ÙÔ, ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ˘ÂÚÔ¯‹.25 OÈ ÂÈÙ˘¯›Â˜ ÙˆÓ ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ ÚÔοÏÂÛ·Ó ÙÔÓ ˙‹ÏÔ Î·È ÙÔÓ ÊıfiÓÔ ÙˆÓ ÁÂÈÙfiÓˆÓ ÙÔ˘˜. ŒÙÛÈ Í¤Ó˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Î·È ‚·ÛÈÏ›˜ Â‰›ˆÎ·Ó ÙË Û˘ÌÌ·¯›· ÙÔ˘˜ Ì ÙË ™¿ÚÙË «ÚÔÛʤÚÔÓÙ·˜ ·ÎÚÈ‚¿ ‰ÒÚ· Î·È fiÙ·Ó ÙËÓ ›‰È· ÛÙÈÁÌ‹ ‹Ù·Ó ·˘ÍË̤ÓÔ ÙÔ ‰¤ÏÂ·Ú ÁÈ· ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎÒÓ Û˘Ó·ÛÈÛÌÒÓ».26 ™‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ËÁ¤˜ Ë ™¿ÚÙË ÚÔÛ·ÚÌfi˙ÂÙ·È ÛÙË Ó¤· Ù¿ÍË Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ, ÂÁηٷÏ›ÂÈ ‰ËÏ·‰‹ ÙËÓ È‰¤· Ù˘ ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ‰·ÊÈ΋˜ Â¤ÎÙ·Û˘ Î·È ÈÛ¯˘ÚÔÔÈ› ÙË ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋, ÙË ‰Èψ̷ٛ· Î·È Ù· ÚÔ·Á·Ó‰ÈÛÙÈο Ù¯ӿÛÌ·Ù·. ™Ùfi¯Ô˜ Ù˘ ˘„ËÏ‹˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ ÙÒÚ· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙË ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Î·È ÙË ‰Èψ̷ٛ· ‹Ù·Ó Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· Û˘ÌÌ·¯ÈÎÒÓ ‰ÂÛÌÒÓ Ì ٷ ÁÂÈÙÔÓÈο ÎÚ¿ÙË Ù˘. Èڛ˜ ÔÈ ÈÛÙÔÚÈÎÔ› Ó· Û˘ÌʈÓÔ‡Ó Ë ÛÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ÔÊ›ÏÂÙ·È Û ¤Ó·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ÂÙ¿ ÛÔÊÔ‡˜ Ù˘ ∞Ú¯·›·˜ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÙÔÓ Ã›ÏˆÓ·.27 °È· Ó· ÓÔÌÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÌÈ· ηı·Ú¿ ‰Èψ̷ÙÈ΋ ÂÎÛÙÚ·Ù›· ÔÈ ™·ÚÙÈ¿Ù˜, Ë ÔÔ›· ·ÔÛÎÔÔ‡Û ӷ ı¤ÛÂÈ ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ Î¿Ùˆ ·fi ÙË ‰Èψ̷ÙÈ΋ – ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ Î·È ÔÏÈÙÈ΋ ΢ÚÈ·Ú¯›· ÙÔ˘˜, ÈÛ¯˘Ú›ÛÙËÎ·Ó fiÙÈ ·Ó·Î¿Ï˘„·Ó Ù· ÔÛÙ¿ ÙÔ˘ √Ú¤ÛÙË ÛÙËÓ ∆ÂÁ¤· (Ú¿ÁÌ· Ô˘ Û‹Ì·ÈÓ fiÙÈ Â›¯·Ó ÎÏËÚÔÓÔÌÈο ‰ÈηÈÒÌ·Ù· ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Î·È ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ˆ˜ ·fiÁÔÓÔÈ Ù˘ ª˘ÎËÓ·˚΋˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜), Î·È Ù· ÔÛÙ¿ ÙÔ˘ ÁÈÔ˘ ÙÔ˘ √Ú¤ÛÙË ∆ÂÈÛ·ÌÂÓÔ‡ ÛÙËÓ ∞¯·˝·. √È ™·ÚÙÈ¿Ù˜ Ù· ÌÂÙ¤ÊÂÚ·Ó Ì ÌÂÁ¿ÏË Ï·ÌÚfiÙËÙ· ÛÙË ™¿ÚÙË

24. Michell Humphrey, Sparta, Cambridge, Combridge University Press, 1952. 25. Afi ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi (560 .X) ÂÚ›Ô˘ Î·È ÌÂÙ¿ ÔÈ ÈÛÙÔÚÈΤ˜ ËÁ¤˜ Â›Ó·È ÈηÓÔÔÈËÙÈΤ˜ Ì ÚÒÙÔ ÙÔÓ IÛÙÔÚÈÎfi HÚfi‰ÔÙÔ. 26. Baltrusch, E., SPARTA, Geschichte Gesellschaft Kultur, München, C.H. Beck’sche Verlagbuchhandlung, 1998. 27. O X›ÏˆÓ·˜ ‹Ù·Ó ¤ÊÔÚÔ˜ ÙÔ˘ ¤ÙÔ˘˜ 556/55. M ÌÈ· ¿ÏÏË ¿Ô„Ë ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ Ô B′ MÂÛÛËÓÈ·Îfi˜ fiÏÂÌÔ˜ ÂÈÛ‹Á·Á ÌÈ· ‰È·‰Èηۛ· ηıÔÚÈÛÙÈÎÒÓ ·ÏÏ·ÁÒÓ ÛÙȘ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘.


178

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

Î·È Ë ‰Èψ̷ÙÈ΋ ·˘Ù‹ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ¤Ù˘¯Â ÙÔ ÛÙfi¯Ô Ù˘ ‰ËÏ. Ó· «ÓÔÌÈÌÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙËÓ ·Í›ˆÛ‹ ÙÔ˘˜ Ó· ΢‚ÂÚÓÔ‡Ó fiÏË ÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ ˆ˜ ÎÏËÚÔÓÔÌÈÎfi ÙÔ˘˜ ‰Èη›ˆÌ·».28 (¢ÈÂıÓ‹˜ ¡ÔÌÈÌÔÔ›ËÛË) ™ÙËÓ Â͈ÙÂÚÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋ Ù˘ fiÏ˘ ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È Ë ›‰Ú˘ÛË Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛȷ΋˜ ™˘ÌÌ·¯›·˜ ÁÓˆÛÙ‹ ÛÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· ˆ˜ ÔÈ «§·Î‰·ÈÌfiÓÈÔÈ Î·È ÔÈ Û‡ÌÌ·¯Ô› ÙÔ˘˜». ∂›Ó·È Ë ·ÔÎÔڇʈÛË Ù˘ ‰È¿ÛÙ·Û˘ Ù˘ ‰Èψ̷ٛ·˜ ÛÙËÓ ˘„ËÏ‹ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Ù˘. (ÿ‰Ú˘ÛË ‰Â‡ÙÂÚÔ ÌÈÛfi ÙÔ˘ 6Ô˘ ·ÈÒÓ· .Ã.). «∏ ™¿ÚÙË Û˘Ó‹ÙÂ Û˘Óı‹Î˜ Ì ÙȘ ‰È¿ÊÔÚ˜ fiÏÂȘ ¯ˆÚÈÛÙ¿, οÙÈ ÙÔ ÔÔ›Ô ÛËÌ·›ÓÂÈ, fiÙÈ ÔÈ fiÏÂȘ ›¯·Ó Û¯¤ÛÂȘ Û‡Ó‰ÂÛ˘ Î·È Û˘ÌÌ·¯›·˜ ÌfiÓÔ Ì ÙË ™¿ÚÙË Î·È fi¯È ·Ó·ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜». ◊Ù·Ó ı· ϤÁ·Ì ۋÌÂÚ· ¤Ó· ϤÁÌ· ‰ÈÌÂÚÒÓ Û¯¤ÛˆÓ, ‰ÈÌÂÚÒÓ Û˘ÌÌ·¯ÈÒÓ Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜. ™Ù· ̤۷ ÙÔ˘ 6Ô˘ ·ÈÒÓ· Ë ™¿ÚÙË ÛÙË ‰ÈÂıÓ‹ ÛηÎȤڷ ˘ÔÏÔÁÈ˙fiÙ·Ó ˆ˜ ÌÈ· ·fi ÙȘ ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Ù˘ ÂÔ¯‹˜. ∆ËÓ ›‰È· ÂÚ›Ô‰Ô Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ Ù˘ §˘‰›·˜ ∫ÚÔ›ÛÔ˜ Û˘Ó‹„Â Û˘ÌÌ·¯›· Ì ÙË ™¿ÚÙË ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Ù˘ ¶ÂÚÛ›·˜, ÂÓÒ Ô ∞ÈÁ‡ÙÈÔ˜ º·Ú·Ò ÕÌ·Û˘ ÙËÓ ›‰È· ÂÚ›Ô‰Ô Î·È ÁÈ· ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ Ì ÙÔÓ ∫ÚÔ›ÛÔ ¤ÛÙÂÈÏ ÛÙË ™¿ÚÙË ¤Ó· ·Ó¤ÌÔÚÊÔ ıÒڷη ·fi ÏÈÓfi. ∆Ë ‰ÂηÂÙ›· 560-550 Î·È ÙȘ ÂfiÌÂÓ˜ ‰ÂηÂٛ˜ Ë ™¿ÚÙË ÚˆÙÔÛÙ·ÙÔ‡Û ÛÙËÓ ·Ó·ÙÚÔ‹ ∆˘Ú·ÓÓÈÒÓ ÛÙÔ ∂ÏÏËÓÈÎfi ¯ÒÚÔ Ì ΛÓËÙÚ· ‚·ı‡ÙÂÚ· ·fi ÙÔ ·Ïfi Ì›ÛÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ∆˘Ú·ÓÓ›·, Ë Î·Ù¢ı˘ÓÙ‹ÚÈ· ·Ú¯‹ Ù˘ ™·ÚÙÈ·ÙÈ΋˜ ˘„ËÏ‹˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ȉÂÔÏÔÁÈ΋. «∆Ô ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ Î›ÓËÙÚÔ Ù˘ ·Ó·ÙÚÔ‹˜ ÙˆÓ Ù˘Ú¿ÓÓˆÓ ‹Ù·Ó Ë Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›ˆÓ ÛÂ Û˘Ó·ÛÈÛÌÔ‡˜ ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ·ÂÈÏÔ‡Û·Ó ÙËÓ ·ÛÊ¿ÏÂÈ· Ù˘ ™¿ÚÙ˘. ∏ ·Ó·ÙÚÔ‹ ÙˆÓ ∆˘Ú¿ÓÓˆÓ Ô˘ ›¯·Ó ηϤ˜ Û¯¤ÛÂȘ Ì ÙÔ ÕÚÁÔ˜ Î·È ·˘ÙÒÓ Ô˘ ›¯·Ó ˘ÈÔıÂÙ‹ÛÂÈ ÊÈÏÔÂÚÛÈ΋ ÛÙ¿ÛË (ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋) ı· ÙfiÓˆÓ ÙË ‰ÈÂıÓ‹ ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛË Ù˘ ™·ÚÙÈ·ÙÈ΋˜ ˘„ËÏ‹˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜, ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· ı· ÚÔÛ¤‰È‰Â Ó¤Ô˘˜ Û˘ÌÌ¿¯Ô˘˜ ÛÙË ™¿ÚÙË».29 (™ÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋, ‰Èψ̷ٛ·, ‰ÈÂıÓ‹˜ ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛË). °‡Úˆ ÛÙ· 500 .Ã. Ë ™¿ÚÙË Â›¯Â ˆ˜ ·ÎÙ›Ó· ‰Ú¿Û˘ Ù˘ ·fi ÙË ™ÈÎÂÏ›· Î·È ÙËÓ πÙ·Ï›· ÛÙ· ‰˘ÙÈο, ÙËÓ ¶ÂÚÛ›· ÛÙ· ·Ó·ÙÔÏÈο Î·È ÙËÓ ∞ÊÚÈ΋ ÛÙ· ÓfiÙÈ·. ¡·˘‹ÁËÛÂ Î·È ÛÙfiÏÔ Ô ÔÔ›Ô˜ ΢ÚÈ¿Ú¯ËÛ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· ÌfiÓÔ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ 517 Î·È ÙÔ 515 .Ã.30 (¡·˘ÙÈ΋ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋). ∆ÚÂȘ Â›Ó·È Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÔÈ ÛÙfi¯ÔÈ Ù˘ ˘„ËÏ‹˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘:31 ñ ¢È·Ù‹ÚËÛË Ù˘ ηÙÔ¯‹˜ Ù˘ ªÂÛÛËÓ›·˜. (™ÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋, ∂ÛˆÙÂÚÈ΋ ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛË, √ÈÎÔÓÔÌ›·).

28. Cartledge,, P., «OÈ ™·ÚÙÈ¿Ù˜…», fi.. Û. 104-105. ™ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ ÙÔ˘˜ ·˘Ù‹ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ·Ó Î·È ÙËÓ Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ M·ÓÙ›Ԣ ÙˆÓ ¢ÂÏÊÒÓ. 29. KÔÏÈfiÔ˘ÏÔ˜, K., «H ˘„ËÏ‹…», fi.. Û. 133-134. 30. Baltrusch, E., «SPARTA…» fi.. 31. KÔÏÈfiÔ˘ÏÔ˜, K., H ˘„ËÏ‹ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ™¿ÚÙ˘, ™ÂÈÚ¿: MÂÏÂÙÒÓ ¢Èψ̷ٛ·˜ Î·È ™ÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ NÔ 6, Aı‹Ó·, EΉfiÛÂȘ ¶ÔÈfiÙËÙ·, 2001.


Yæ∏§∏ ™∆ƒ∞∆∏°π∫∏ ∫∞π ¢π¶§øª∞∆π∞ ∆∏™ AƒÃ∞π∞™ ™¶∞ƒ∆∏™ - §∞∫ø¡π∞™

179

ñ ¢È·Ù‹ÚËÛË Ù˘ ΢ÚÈ·Ú¯›·˜ ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ. (¢Èψ̷ٛ·, ¢È·ÎÚ·ÙÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋). ñ ¢È·Ù‹ÚËÛË Ù˘ ÚˆÙÔηı‰ڛ·˜ ÛÙËÓ ˘fiÏÔÈË ∂ÏÏ¿‰·. (¢ÈÂıÓ‹˜ ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛË, ‰Èψ̷ٛ·, ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·). ¶ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ˘‹ÚÍ·Ó Î·È ·ÓÙÈÊ·ÙÈΤ˜ ÂÓ¤ÚÁÂȘ ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ Ô˘ ˘ÈÔıÂÙÔ‡ÓÙÔ. ∏ ‡·ÚÍË ‰˘Ô ‚·ÛÈÏÈÎÒÓ Ô›ÎˆÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Û ÂÍ ÔÚÈÛÌÔ‡ ˆ˜ ËÁ‹ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌÔ‡. ∆Ô ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ Î¤ÓÙÚÔ ÔÏÈÙÈ΋˜ ÈÛ¯‡Ô˜ ÛÙË ™¿ÚÙË ‹Ù·Ó Ë °ÂÚÔ˘Û›· Û ÌÈ· ÈÂÚ·Ú¯È΋ Î·È ÁÂÚÔÓÙÔÎÚ·ÙÔ‡ÌÂÓË ÎÔÈÓˆÓ›· fiˆ˜ Ë ™·ÚÙÈ·ÙÈ΋ ‰ÂÓ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο. ∏ ™¿ÚÙË ˆ˜ ·ÚÈÛÙÔÎÚ·ÙÈ΋-ÔÏÈÁ·Ú¯È΋ ÔÏÈÙ›·32 ÔÈ· ı¤ÛË ¤‰ÈÓ ÛÙ· ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈο ÛÙÔȯ›· ÙˆÓ ÂÊfiÚˆÓ Î·È Ù˘ ∂ÎÎÏËÛ›·˜; ¡· ÂÈÛËÌ·Óı› fiÙÈ Ë Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋ Âϛ٠‹Ù·Ó Û¯ÂÙÈο ·ÓÔȯً Û Ӥ˜ ÂÈÛÚÔ¤˜ ·ÚΛ ÔÈ ÓÂÔÂÈÛÂÏıfiÓÙ˜ Ó· Û˘ÌÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·Ó ÚÔ˜ Ù· ηıÔÚÈṲ̂ӷ Û·ÚÙÈ·ÙÈο ÚfiÙ˘· Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜.33 OÈ ·ÔÊ¿ÛÂȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ˘„ËÏ‹ ‰Èψ̷ٛ· Î·È ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·Ó Ì¤Ûˆ ‰ÈÂÚÁ·ÛÈÒÓ Û ÛÙÂÓfi ·ÎÏÔ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô Û˘ÌÌÂÙ›¯·Ó ÔÈ ‚·ÛÈÏÈ¿‰Â˜, ÔÈ Á¤ÚÔÓÙ˜ Î·È ¿ÏϘ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ˜, ÔÈ Ôԛ˜ ‰ÂÓ Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·Ó ÛÙÔ˘˜ ıÂÛÌÔ‡˜ ·˘ÙÔ‡˜. √È ¤ÊÔÚÔÈ Û˘ÌÌÂÙ›¯·Ó ex officio ÛÙȘ ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜ ·˘Ù¤˜ ·ÏÏ¿ Ë ÂÈÚÚÔ‹ ÙÔ˘˜ ˘ÔÏÂÈfiÙ·Ó ÛËÌ·ÓÙÈο ·˘Ù‹˜ ÙˆÓ ‚·ÛÈÏÈ¿‰ˆÓ Î·È ÙˆÓ ÁÂÚfiÓÙˆÓ. À¿Ú¯ÂÈ ·Ô˘Û›· Û¯ÂÙÈÎÒÓ ·Ó·ÊÔÚÒÓ ÛÙȘ ·Ú¯·›Â˜ ËÁ¤˜ ÁÈ· ÙȘ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ ÛÙË °ÂÚÔ˘Û›· Û ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ÙȘ Û˘Ó‰ÚÈ¿ÛÂȘ Ù˘ ∂ÎÎÏËÛ›·˜ Î·È ÙÔ‡ÙÔ ÁÈ·Ù› «H Ì˘ÛÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ™·ÚÙÈ·ÙÈÎÔ‡ ∫Ú¿ÙÔ˘˜ ‹Ù·Ó ·ÚÔÈÌÈ҉˘». ¢ÂÓ ·Îԇ̠ٛÔÙ· ÁÈ· ÙË °ÂÚÔ˘Û›·, ÁÈ·Ù› ÔÈ ™·ÚÙÈ¿Ù˜ ‰ÂÓ Ì·˜ ·Ê‹ÓÔ˘Ó Ó· ·ÎÔ‡ÛÔ˘ÌÂ.34 ∞ÎfiÌË Î·È ÔÈ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ ÛÙ· Û˘ÛÛ›ÙÈ· ıˆÚÔ‡ÓÙ·Ó ÂÌÈÛÙ¢ÙÈΤ˜.35 ™Ù· ˙ËÙ‹Ì·Ù· ˘„ËÏ‹˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ Î·È ‰Èψ̷ٛ·˜ Ô ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘ «¢¿ÌÔ˘» Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ÂÎÊÚ·˙fiÙ·Ó Ì¤Ûˆ ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ·fi ÙÔ˘˜ ÂÊfiÚÔ˘˜. ∏ ∂ÎÎÏËÛ›· ÂÈ·ڈÓ ÙȘ ·ÔÊ¿ÛÂȘ. ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË fï˜ Ô˘ ·Ó¤Î˘Ù·Ó ‰È·ÊˆÓ›Â˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ·ÎÔÏÔ˘ıËÙ¤· ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Ë ∂ÎÎÏËÛ›· ¤·È˙ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ÙÂÏÈÎÔ‡ ÎÚÈÙ‹. ∂Í·ÈÚÂÙÈο ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ‹Ù·Ó Î·È Ë Û‡Ó·„Ë Û˘ÌÌ·¯›·˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ Ì ÙËÓ ◊Ïȉ· fiÔ˘ ÙÂÏÔ‡ÓÙ·Ó ÔÈ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ› ∞ÁÒÓ˜ Î·È Ë Û¯¤ÛË Ù˘ Ì ÙËÓ √Ï˘Ì›· ‹Ù·Ó ÂÍ›ÛÔ˘ ÛÙÂÓ¤˜. ∂¿Ó ¤Ó·˜ ÔÏ›Ù˘ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ΤډÈ˙ ÛÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ∞ÁÒÓ˜ «Ë Ó›ÎË ÙÔ˘ ÂÓ›Û¯˘Â ÙÔ ÔÏÈÙÈÎfi ·ÚÔ˜ Ù˘ Î·È ÙËÓ ÂÈÚÚÔ‹ Ù˘ Û ¿ÏϘ ÛÊ·›Ú˜». ªÂ ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ·, «Ë ÂÓ›Û¯˘ÛË ÙÔ˘ ·ÚÔ˘˜ ÌÈ·˜ fiÏ˘ ̤ۈ ÙˆÓ √Ï˘ÌÈ·ÎÒÓ ·ÁÒÓˆÓ ‹Ù·Ó ¤Ó· ¯Ú‹ÛÈÌÔ ‰Èψ̷ÙÈÎfi ÂÊfi‰ÈÔ Î·È ÔÈ ™·ÚÙÈ¿Ù˜, Ô˘

32. 33. 34. 35.

¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜, §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜, 29, HıÈο, 826f. Finley M.I., The Use and Abuse of History, London, Penguin, 1990. £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, E 68. ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜, §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜, 12.


180

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

fiÔÙ ‹Ù·Ó ÂÊÈÎÙfi Âȉ›ˆÎ·Ó Ó· ÂÎÌÂÙ·ÏχÔÓÙ·È ÙË ıÚËÛ΢ÙÈ΋ Â˘Ï¿‚ÂÈ· ÁÈ· ÔÏÈÙÈÎÔ‡˜ ÛÎÔÔ‡˜ ›¯·Ó ÊÚÔÓÙ›ÛÂÈ Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ÌfiÓÈ̘ Î·È ‰ÂÛÌ¢ÙÈΤ˜ ‰Èψ̷ÙÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ Ì ÙËÓ ◊Ïȉ·».36 ∆Ô 520 .Ã. ÂÚ›Ô˘, Ë «ÂÏÏËÓÈ΋ ı¿ Ù˘ ∆‡¯Ë˜ ‰ÒÚÈÛ» ÙÔÓ ‚·ÛÈÏÈ¿ ∫ÏÂÔ̤ÓÔ˘˜ ∞Ø ÛÙÔ˘˜ ™·ÚÙÈ¿Ù˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ηıfiÚÈÛ ÙËÓ Â͈ÙÂÚÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋ Ù˘ «¶fiÏȘ-∫Ú¿ÙÔ˜» ™¿ÚÙ˘-§·ÎˆÓ›·˜ ·fi ÙÔ 520 ¤ˆ˜ ÙÔ 490 .Ã. ÂÚ›Ô˘. ◊Ù·Ó ·ÚÎÂÙ¿ ‰ÈÔÚ·ÙÈÎfi˜ ÒÛÙ ӷ ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÂÈ fiÙÈ ˘¿Ú¯Ô˘Ó fiÚÈ· ÛÙÔ «∫Ú¿ÙÔ˜ ÙˆÓ §·Î‰·ÈÌÔÓ›ˆÓ». √È ŒÏÏËÓ˜ Ù˘ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ¤Íˆ ·fi Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÙÔ˘ «√ ∫ÏÂÔ̤Ó˘ Û˘Ó¤¯È˙ ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ Ô˘ ›¯Â ¤ÓÙÔÓ· ıÚËÛ΢ÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Î·È ·Ó·˙ËÙÔ‡Û ÁÈ· fiϘ ÙÔ˘ ÙȘ ÂÓ¤ÚÁÂȘ ÙË ‰Èη›ˆÛË Ì¤Ûˆ ÙˆÓ ıÂ˚ÎÒÓ ‰˘Ó¿Ìˆӻ.37 ŒÙÛÈ ˘‹ÚÍ ÊÔ‚ÂÚ‹ ÎÚÈÙÈ΋ «ÁÈ· ÂΛÓÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ıÂÔ‡˜», Ô˘ ÛÙËÓ πˆÓ›· ÙËÓ ›‰È· ÂÚ›Ô‰Ô ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛ·Ó ÙËÓ ÂÓ·Û¯fiÏËÛ‹ ÙÔ˘˜ Ì ÙȘ º˘ÛÈΤ˜ ∂ÈÛً̘. ∏ ˘„ËÏ‹ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Î·È Ë ‰Èψ̷ٛ· ÙÔ˘ ∫ÏÂÔ̤ÓË ‹ıÂÏ ÙË ™¿ÚÙË ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜ Ù˘ ËÁÂÌÔÓ›·˜ ·˘Ùfi ı· ÙÔ ·ԉ¯fiÙ·Ó fiϘ ÔÈ «¶fiÏÂȘ», ÔÈ Ôԛ˜ ·Ú¿ÏÏËÏ· ı· ‰È·ÙËÚÔ‡Û·Ó ÙËÓ ·˘ÙÔÓÔÌ›· ÙÔ˘˜. ¶·Ú·ÈÙ‹ıËΠ‰Â ·fi ÊÈÏÔ‰Ô͛˜ ÙˆÓ ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ «ÁÈ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· Û˘Ó·ÛÈÛÌÒÓ Î·È Û˘ÌÌ·¯ÈÒÓ ÂÎÙfi˜ ÙÔ˘ ªËÙÚÔÔÏÈÙÈÎÔ‡ ‰¿ÊÔ˘˜».38 ŒÙÛÈ ·ÚÓ‹ıËΠ‚Ô‹ıÂÈ· ÛÙÔÓ ª·›·Ó‰ÚÔ Â›‰ÔÍÔ ∆‡Ú·ÓÓÔ Ù˘ ™¿ÌÔ˘ Î·È ÛÙÔÓ ∞ÚÈÛÙ·ÁfiÚ· Ù˘ ªÈÏ‹ÙÔ˘ ÙÔ 500 .Ã. ÁÈ· ÙËÓ ÂͤÁÂÚÛË ÙˆÓ fiÏÂˆÓ Ù˘ ªÈÎÚ¿˜ ∞Û›·˜ ηٿ Ù˘ ¶ÂÚÛÈ΋˜ ΢ÚÈ·Ú¯›·˜. ∞ÎfiÌË ·ÚÓ‹ıËΠÚfiÙ·ÛË ÙˆÓ ™Î˘ıÒÓ ÁÈ· ÎÔÈÓ‹ ÂÎÛÙÚ·Ù›· ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ¶ÂÚÛÒÓ.39 ∞Á·Ó¿ÎÙËÛ ‰Â ÙÔ 491 .Ã. ÛÙËÓ ··›ÙËÛË ÙÔ˘ ¶¤ÚÛË ªÔÓ¿Ú¯Ë Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó fiϘ ÔÈ fiÏÂȘ Î·È Ë ™¿ÚÙË «ÁË Î·È ‡‰ˆÚ» ˆ˜ ۇ̂ÔÏÔ Ù˘ ˘ÔÙ·Á‹˜ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ¶ÂÚÛ›·. √È Î‹Ú˘Î˜ ÙÔ˘ ¢·Ú›Ԣ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ıˆÚÔ‡ÓÙ·Ó ÈÂÚ¿ ÚfiÛˆ· Î·È ÚfiÛˆ· Ù˘ ‰Èψ̷ÙÈ΋˜ ÂıÈÌÔÙ˘›·˜ ‰ÔÏÔÊÔÓ‹ıËηÓ. ™ÙÔ Ì˘·Ïfi ÙÔ˘ Ì¿ÏÏÔÓ, Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ Ô˘ ÂÊ¿ÚÌÔ˙ ›¯Â «ÙËÓ ‰È·›ÚÂÛË ÙˆÓ ÛÊ·ÈÚÒÓ ÂÈÚÚÔ‹˜, Ë ªÈÎÚ¿ ∞Û›· Î·È ÙÔ ∞ÈÁ·›Ô ÛÙÔ˘˜ ¶¤ÚÛ˜ Î·È Ë ∂ÏÏ¿‰· ÛÙË ™¿ÚÙË».40 ∆Ô˘˜ ‰ÈÂ˘Ú˘Ì¤ÓÔ˘˜ ÔÏÈÙÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘ ˘ËÚ¤ÙËÛÂ Ë ˘„ËÏ‹ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋, Ë ÔÔ›· ‹Ù·Ó Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ù˘ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˘ ÂÚÈfi‰Ô˘. √ ∫ÏÂÔ̤Ó˘ ۯ‰›·˙ ӷ Û˘ÌÂÚÈÏ¿‚ÂÈ Î·È ÙËÓ ∞ı‹Ó· ÛÙËÓ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛȷ΋ ™˘ÌÌ·¯›·. ∂͉›ˆÍ ÙÔÓ Ù‡Ú·ÓÓÔ π›· ·ÏÏ¿ Ë ÂÈÎÚ¿ÙËÛË ÙÔ˘ ∫ÏÂÈÛı¤ÓË Î·È ÔÈ ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂȘ Ô˘ ÂÈÛ‹Á·Á ԉ‹ÁËÛ·Ó ÛÙË ‰È·ÎÔ‹ ÙˆÓ Û¯¤ÛÂˆÓ ÙˆÓ ‰‡Ô fiψÓ. ™Â ÔÚÈṲ̂Ó˜ ‚¤‚·È· ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÎÔÈÓÔ‡ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘ fiˆ˜ Ë ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË Ù˘ ¶ÂÚÛ›·˜ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÙȘ fi-

36. 37. 38. 39. 40.

Cartledge, P., «OÈ ™·ÚÙÈ¿Ù˜…», fi.. Û. 107. Baltrusch, E., «SPARTA…», fi.. Ÿ.. Ÿ.. Ÿ..


Yæ∏§∏ ™∆ƒ∞∆∏°π∫∏ ∫∞π ¢π¶§øª∞∆π∞ ∆∏™ AƒÃ∞π∞™ ™¶∞ƒ∆∏™ - §∞∫ø¡π∞™

181

ÏÂȘ ÛÙË ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ ÙˆÓ Û˘ÌÌ·¯ÈÒÓ, ·ÏÏ¿ οÙÈ Ù¤ÙÔÈÔ ‹Ù·Ó ÚfiÛηÈÚÔ. ∆ËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·fi ÙÔ 490 ¤ˆ˜ ÙÔ 404 .Ã., Ë ÂÚÛÈ΋ ÂÈÛ‚ÔÏ‹ ˘‹ÚÍÂ Ë ÛÔ‚·ÚfiÙÂÚË ·ÂÈÏ‹ ÁÈ· ÙË ™·ÚÙÈ·ÙÈ΋ ·ÛÊ¿ÏÂÈ·. ∂ÎÙfi˜ ·˘Ù‹˜ Ë ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ¤ıÂÙÂ Ë ·‡ÍËÛË Ù˘ ·ıËÓ·˚΋˜ ÈÛ¯‡Ô˜, Ë ‰È·Ú΋˜ ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛË Ù˘ ™·ÚÙÈ·ÙÈ΋˜ ËÁÂÌÔÓ›·˜ ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ Î·È Ë ÂͤÁÂÚÛË ÙˆÓ ÂÈÏÒÙˆÓ, ‹Ù·Ó Ù· ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ Ë ™¿ÚÙË Î·ÙfiÚıˆÛ fi¯È ÌfiÓÔ Ó· ·ÓÙÂÂͤÏıÂÈ Û fiÏ· ·˘Ù¿ ·ÏÏ¿ Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ÌÈ· ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· Ú¿ÁÌ· ÙÔ ÔÔ›Ô ·ÔÙÂÏ› ÂÈÛÙ‹ÚÈÔ ÁÈ· ÙËÓ ·Ô‰ÔÙÈÎfiÙËÙ· Ù˘ ˘„ËÏ‹˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ Î·È Ù˘ ‰Èψ̷ٛ·˜ Ô˘ ÂÊ¿ÚÌÔÛÂ.41 ™ÙË ª¿¯Ë ÙÔ˘ ª·Ú·ıÒÓ· (490 .Ã.) ÔÈ ™·ÚÙÈ¿Ù˜ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ıËÎ·Ó ÛÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ô˘ ˙‹ÙËÛ·Ó ÔÈ ∞ıËÓ·›ÔÈ Ì ηı˘ÛÙ¤ÚËÛË, ÁÈ·Ù› ‹Ù·Ó ··Û¯ÔÏË̤ÓÔÈ Ì ÙËÓ Î·Ù·ÛÙÔÏ‹ ÂͤÁÂÚÛ˘ ÙˆÓ ÂÈÏÒÙˆÓ42 (™ÙÚ·ÙËÁÈ΋ ÙÔ˘ ηÙ¢ӷÛÌÔ‡) Î·È fi¯È ÁÈ· ÙËÓ «¶·ÓÛ¤ÏËÓÔ» fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ∏Úfi‰ÔÙÔ˜. √È ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ Ô˘ ÂÊ¿ÚÌÔÛÂ Ô ªÈÏÙÈ¿‰Ë˜ Î·È Ë Ó›ÎË Ô˘ ¤Ù˘¯Â, ‰È·ÙËÚÒÓÙ·˜ ÙÔ «Status quo» οÓÔ˘Ó ÙË Ì¿¯Ë ·˘Ù‹ ÌÈ· ·fi ÙȘ ÈÔ ‰È¿ÛË̘ Ù˘ ¶·ÁÎfiÛÌÈ·˜ πÛÙÔÚ›·˜. ™Â ·Ó·ÌÔÓ‹ Ù˘ ÂÈÛ‚ÔÏ‹˜ ÙÔ˘ •¤ÚÍË Ë ™¿ÚÙË Ì ÙËÓ ˘„ËÏ‹ Ù˘ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ ·Ó¤Ï·‚ ÙËÓ ËÁÂÛ›· ÙÔ˘ ·ÁÒÓ· ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ¶ÂÚÛÒÓ.43 √ ıÚ‡ÏÔ˜ ÙˆÓ £ÂÚÌÔ˘ÏÒÓ (480 .Ã.) Î·È ÙÔ˘ §ÂˆÓ›‰· ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ·ÚÎÂÙfi˜ Ó· ·Ó·Îfi„ÂÈ ÙËÓ Â›ÛÔ‰Ô ÙÔ˘ •¤ÚÍË ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·, ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ fï˜ ÙË ‚¿ÛË ÁÈ· ÙË ‰fiÍ· Ù˘ ™¿ÚÙ˘ Î·È Ì ·˘Ùfi «·ԉ›¯ÙËΠ¿ÍÈ· ÛÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ Ó· ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ÙfiÛÔ ËıÈο fiÛÔ Î·È ÔÏÈÙÈο ÙËÓ ËÁÂÌÔÓ›· Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜».44 ∏ ∞ı‹Ó· (480 .Ã.) Ó›ÎËÛ ÙÔ˘˜ ¶¤ÚÛ˜ ÛÙË ™·Ï·Ì›Ó·, ·ÏÏ¿ ÔÈ ¯ÂÚÛ·›Â˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙˆÓ ¶ÂÚÛÒÓ ‹Ù·Ó ÙfiÛÔ ÌÂÁ¿Ï˜ ÒÛÙ Ì‹Î·Ó ÛÙËÓ ∞ı‹Ó· ÁÈ· ‰Â‡ÙÂÚË ÊÔÚ¿. ∞˘Ù‹ ÙË ÊÔÚ¿ ÔÈ ™·ÚÙÈ¿Ù˜ ÎÈÓËÙÔÔ›ËÛ·Ó ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙÔ‡ ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙȘ ¶Ï·Ù·È¤˜ (479 .Ã.) ¤Ù˘¯·Ó ÙË ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚË ›Ûˆ˜ Ó›ÎË Ô˘ ¤Ù˘¯Â ÂÏÏËÓÈÎfi˜ ÛÙÚ·Ùfi˜. ∆ËÓ ›‰È· ÛÙÈÁÌ‹ Ô §ÂˆÙ˘¯›‰·˜ η٤ÛÙÚ„ ٷ ·ÔÌÂÈÓ¿ÚÈ· ÙÔ˘ ¶ÂÚÛÈÎÔ‡ ÛÙfiÏÔ˘ ÛÙË ª˘Î¿ÏË (479 .Ã.) ÂÍ·Ê·Ó›˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ¶ÂÚÛÈ΋ ·ÂÈÏ‹ ·fi ÙÔ ∞ÈÁ·›Ô. ÿÚË ÛÙËÓ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ Î·È ÙȘ ‰Èψ̷ÙÈΤ˜ ÚÔÛ¿ıÂȤ˜ Ù˘ ηٿÊÂÚ·Ó fiÏÔÈ ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ «Û˘Ó·-

41. OÈ ÈÛÙÔÚÈΤ˜ ËÁ¤˜ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹ ·˘Í¿ÓÔÓÙ·È Î·È ÌÂÙ¿ ÙÔÓ HÚfi‰ÔÙÔ ÙËÓ ÛÎ˘Ù¿ÏË ·›ÚÓÂÈ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, Ë ·ÍÈÔÈÛÙ›· ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Â›Ó·È ·‰È·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛË, Ë ÙÂÏÂ˘Ù·›· Ê¿ÛË Ù˘ ÂÚÈfi‰Ô˘ ·˘Ù‹˜ ηχÙÂÙ·È ·fi ÙÔÓ •ÂÓÔÊÒÓÙ·. ¶¤Ú· ·fi ·˘ÙÔ‡˜ Ô ÂÚ¢ÓËÙ‹˜ ¤¯ÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÌÈ·˜ ÛÂÈÚ¿˜ ¿ÏÏˆÓ ËÁÒÓ fiˆ˜ Ô ¢Èfi‰ˆÚÔ˜ ‹ Ô ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜. 42 . ¶Ï¿ÙˆÓ, NfiÌÔÈ, 698 d-e. 43. ™Â Û˘Ó¤Ï¢ÛË Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛȷ΋˜ ™˘ÌÌ·¯›·˜ ÛÙËÓ KfiÚÈÓıÔ ÛÙËÓ ÔÔ›· ϤÔÓ ·Ó‹ÎÂ Î·È Ë Aı‹Ó· Û˘ÁÎÚÔÙ‹ıËΠÌÈ· ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ Û˘ÌÌ·¯›· «Ë EÏÏËÓÈ΋ ™˘ÌÌ·¯›·» ηٿ ÙˆÓ ¶ÂÚÛÒÓ. H ·Ú¯ËÁ›· ‰fiıËΠÛÙËÓ ™¿ÚÙË Î·È ÛÙÔÓ AıËÓ·›Ô £ÂÌÈÛÙÔÎÏ‹ ‰fiıËÎÂ Ë ‰È‡ı˘ÓÛË ÙˆÓ ÔÏÂÌÈÎÒÓ ÂȯÂÈÚ‹ÛÂˆÓ Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜ (IÛıÌfi˜ Ù˘ KÔÚ›ÓıÔ˘ 481 .X). 44. O §ÂˆÓ›‰·˜ ÁÓÒÚÈ˙ ÙÔÓ ¯ÚËÛÌfi ÙÔ˘ M·ÓÙ›Ԣ ÙˆÓ ¢ÂÏÊÒÓ Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ô ı¿Ó·ÙÔ˜ ÂÓfi˜ ‚·ÛÈÏÈ¿ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ı· ‰È·ÛÊ¿ÏÈ˙ ÙËÓ ÙÂÏÈ΋ Ó›ÎË ÙˆÓ EÏÏ‹ÓˆÓ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ¶ÂÚÛÒÓ.


182

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÛÈṲ̂ÓÔÈ» «Î¿Ùˆ ·fi ÙËÓ ËÁÂÛ›· ¯·ÚÈÛÌ·ÙÈÎÒÓ ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ» fiˆ˜ Ô §ÂˆÓ›‰·˜ Î·È Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ Ó· ÓÈ΋ÛÔ˘Ó ÙËÓ ¶ÂÚÛÈ΋ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·. ™ÙÔ˘˜ ¶ÂÚÛÈÎÔ‡˜ ÔϤÌÔ˘˜ Ë ¶ÂÚÛ›· ÂÎÙfi˜ Ù˘ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ ¤‰ˆÛ ¤ÌÊ·ÛË ÛÙË ‰Èψ̷ٛ· ÊÚÔÓÙ›˙ÔÓÙ·˜ Ó· ÂÎÌÂÙ·ÏÏ¢Ù› ÙȘ ‰È·ÈÚ¤ÛÂȘ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ Ì ÙÔ˘˜ ÏÂÁfiÌÂÓÔ˘˜ «ÌˉÈÛÌÔ‡˜» οÙÈ Ô˘ ÁÈ· ÙËÓ ¶ÂÚÛ›· ‹Ù·Ó Ôχ ‡ÎÔÏÔ Ì ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ˘ÂÚÔ¯‹ Ù˘. π‰È·›ÙÂÚË ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ¶ÂÚÛÈ΋ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ ÂÈÙ˘¯›· ‹Ù·Ó Î·È «Ô ªË‰ÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ª·ÓÙ›Ԣ ÙˆÓ ¢ÂÏÊÒÓ»45 Ô˘ ÚÔÊËÙ‡ÔÓÙ·˜ ηٷÛÙÚÔʤ˜ ·Ôı¿ÚÚ˘Ó ÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË ÛÙÔ˘˜ ¶¤ÚÛ˜. ŸÙ·Ó ÂÍÂÙ¿˙ÂÙ·È Ë ‰ÈÂıÓ‹˜ ÔÏÈÙÈ΋ ÛÙËÓ ∞Ú¯·›· ∂ÏÏ¿‰· Ú¤ÂÈ Î·Ó›˜ Ó· ¤¯ÂÈ ˘’ fi„Ë ÙÔ˘ fiÙÈ ÔÈ ∞Ú¯·›ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ·Ó‹Î·Ó ÛÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi «¤ıÓÔ˜»46 ·ÏÏ¿ οı ¶ÔÏÈÙ›· ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ÙÔ˘ ¶ÔÏÈÙÂÈ·ÎÔ‡ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘ Ù˘ ¤ÓÓÔÈ·˜ «¶fiÏȘ-∫Ú¿ÙÔ˜» ÌÔÚÔ‡Û ӷ Û˘ÌÚ¿ÍÂÈ Ì ÌË ŒÏÏËÓ˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ¿ÏÏˆÓ ∂ÏÏËÓÈÎÒÓ ¶ÔÏÈÙÂÈÒÓ. «Àfi ÙÔ Ú›ÛÌ· ·˘Ùfi ·ÔʇÁÔÓÙ·È Î·ÙËÁÔڛ˜ ÂÚ› ÚÔ‰ÔÛ›·˜». √È ¶¤ÚÛ˜ ‹ÍÂÚ·Ó Î·Ï¿ fiÙÈ Ô ‚·ÛÈÎfi˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎfi˜ ·ÓÙ›·ÏÔ˜ ‹Ù·Ó Ë ™¿ÚÙË. √ ª·Ú‰fiÓÈÔ˜ ÚfiÙÂÈÓ ‰˘Ô ÊÔÚ¤˜ Û˘ÌÌ·¯›· ÛÙÔ˘˜ ∞ıËÓ·›Ô˘˜ ÙÔ 479 .Ã.47 ‰ÂÓ ¤ÁÈÓ fï˜ ÔÙ¤ η̛· Ù¤ÙÔÈ· ÚfiÙ·ÛË ÛÙË ™¿ÚÙË. °È·Ù› ÛÙË ‰ÈÂıÓ‹ ÔÏÈÙÈ΋, ÔÈ ÌÂÁ¿Ï˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Û˘ÁÎÚÔ‡ÔÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÂÓÒ ÔÈ ·ÛıÂÓ¤ÛÙÂÚ˜ ·Ê‹ÓÔÓÙ·È ÛÙËÓ ËÛ˘¯›· ÙÔ˘˜. ∏ ˘„ËÏ‹ ÂÏÏËÓÈ΋ Û˘ÌÌ·¯È΋ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ ›¯Â ÂÚÈÔÚÈṲ̂ӷ ÂÚÈıÒÚÈ· ÂÈÏÔÁÒÓ ÏfiÁˆ Ù˘ ÌÂÁ¿Ï˘ ‰È·ÊÔÚ¿˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ Î·È ·ÓıÚÒÈÓˆÓ fiÚˆÓ. «∆Ô ¤Í˘ÓÔ Ì˘ÛÙÈÎfi ÙˆÓ ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ, ‹Ù·Ó ÙÔ fiÙÈ Â›¯·Ó ÌÂÏÂÙ‹ÛÂÈ Û ‚¿ıÔ˜ Ù· ÛÙÚ·ÙȈÙÈο ˙ËÙ‹Ì·Ù·, ÊÙ¿ÓÔÓÙ·˜ Ì¿ÏÈÛÙ· ÛÙÔ ÛËÌÂ›Ô Ó· ·Ú¿ÁÔ˘Ó ÛÙÚ·ÙȈÙÈο ÂÁ¯ÂÈÚ›‰È·, ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÔÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ ÙÔ ¤Ú·ÛÌ· ÙˆÓ Û¯ÂÙÈÎÒÓ ÁÓÒÛÂˆÓ ÛÙȘ ÂfiÌÂÓ˜ ÁÂÓȤ˜».48 µ·ÛÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ‹Ù·Ó Ë ÍÂοı·ÚË «·Ï˘Û›‰· ‰ÈÔ›ÎËÛ˘», Ë ÂÎ·›‰Â˘Û‹ ÙÔ˘˜, Û «ÚÔۯ‰ȷṲ̂ÓÔ˘˜ Ù·ÎÙÈÎÔ‡˜ ÂÏÈÁÌÔ‡˜», Ë «ÂÚÈÔ‰È΋ ··ÁfiÚ¢ÛË Û ͤÓÔ˘˜ Ó· ·Ú·Ì¤ÓÔ˘Ó ÛÙËÓ Û·ÚÙÈ·ÙÈ΋ ÂÈÎÚ¿ÙÂÈ·» Û «ÂÚÈfi‰Ô˘˜ Ô˘ Ô Û·ÚÙÈ·ÙÈÎfi˜ ÛÙÚ·Ùfi˜ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡Û ÌÂÁ¿Ï˜ ·Û΋ÛÂȘ». ◊Ù·Ó ‰Â ÂÓÙ˘ˆÛȷ΋ Ë ¯Ú‹ÛË Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ÁÈ· Ó· ‰›ÓÂÈ Ú˘ıÌfi ÛÙË Ê¿Ï·ÁÁ· Î·È Ó· ÌË ‰È·Û¿Ù·È.49 ∞ÎfiÌË Ô ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ ÙÔ ÎfiÎÎÈÓÔ ¯ÚÒÌ· ÙÔ˘ Ì·Ó‰‡· ÙˆÓ ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ ˆ˜ ·Ú¿ÌÂÙÚÔ˜ Ù˘ ˘„ËÏ‹˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ ¤Ú· ·fi ÙÔÓ „˘¯ÔÏÔÁÈÎfi ·Ú¿ÁÔÓÙ· ÙÔ˘ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘ fiÙÈ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ·ÓÙÈ̤وÔ˜ Ì ÙÔ˘˜ «ÊÔ‚ÂÚÔ‡˜ ™·ÚÙÈ¿Ù˜» «·¤ÎÚ˘Ù Èı·Ó‹ ·ÈÌÔÚÚ·Á›· ÙÔ˘ ηÙfi¯Ô˘ ÙÔ˘».50 ∆ËÓ ÂÚ›Ô‰Ô 474-464 .Ã. Ë ™¿ÚÙË ‹Úı ·ÓÙÈ̤وË ÌÂ Û˘Ó·ÛÈÛÌÔ‡˜ Ô˘

45. 46. 47. 48. 49. 50.

KÔÏÈfiÔ˘ÏÔ˜, K., «H ˘„ËÏ‹…» fi.. Û. 168. Finley M.I., The Use and Abuse of History, London, Penguin, 1990. HÚfi‰ÔÙÔ˜, VIII 136, VIII 140, IX 3-5. KÔÏÈfiÔ˘ÏÔ˜, K., «H ˘„ËÏ‹…» fi.. Û. 172, Ô Û˘ÁÁڷʤ·˜ οÓÂÈ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔÓ Vegetius, 1943. £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, E 70. ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜, HıÈο, 238f.


Yæ∏§∏ ™∆ƒ∞∆∏°π∫∏ ∫∞π ¢π¶§øª∞∆π∞ ∆∏™ AƒÃ∞π∞™ ™¶∞ƒ∆∏™ - §∞∫ø¡π∞™

183

Û˘ÌÌÂÙ›¯·Ó ÔÏÈÙ›˜ fiˆ˜ ÙÔ ÕÚÁÔ˜. ∏ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ ¤‰ˆÛ ·ÎfiÌË ÌÈ· ÊÔÚ¿ ÙË Ï‡ÛË ÓÈÎÒÓÙ·˜ ÛÙËÓ ∆ÂÁ¤· ÙÔ 470 .Ã. Î·È ÛÙȘ ¢È·È›˜ ÙÔ 465 .Ã. ∞ÎfiÌË ¤Ó·˜ ηٷÛÙÚÂÙÈÎfi˜ ÛÂÈÛÌfi˜ ÙÔ 464 .Ã. Ô ÔÔ›Ô˜ Û˘Óԉ‡ÙËΠ·fi Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ÂÈÏÒÙˆÓ ¤ÊÂÚ Û ‰‡ÛÎÔÏË ı¤ÛË ÙË ™¿ÚÙË Ë ÔÔ›· fï˜ ηٿÊÂÚ ӷ ·Ó·ÎÙ‹ÛÂÈ ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô Ù˘ ηٿÛÙ·Û˘. √È ‰˘Ô ÈÛ¯˘Ú¤˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ™¿ÚÙË Î·È ∞ı‹Ó· ÎÔÚ‡ÊˆÛ·Ó ÙÔÓ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌfi ÙÔ˘˜ Î·È ÔÈ ‰Èψ̷ÙÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ÊÙ¿ÓÔ˘Ó Û ÔÚÈ·Îfi ÛËÌ›Ô. ∆Ô ı¤Ì· ·˘Ùfi ı· ··Û¯ÔÏÔ‡Û ÙËÓ ˘„ËÏ‹ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ¤ˆ˜ Î·È ÙÔ 404 .Ã. ¢˘Ô ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ·Èٛ˜ ‰È¢ڇÓÔ˘Ó ÙÔÓ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌfi ÙˆÓ fiÏÂˆÓ ·˘ÙÒÓ. ∞˘Ù¤˜ Â›Ó·È Ë ·ÏÏ·Á‹ ÙˆÓ fiÚˆÓ ÛÙÔ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ Î·È Ë ‰È¿‰ÔÛË Ù˘ ÂͤÏÈ͢ Ù˘ ∞ıËÓ·˚΋˜ ¢ËÌÔÎÚ·Ù›·˜. √ ÔÓÔÌ·˙fiÌÂÓÔ˜ ¶ÚÒÙÔ˜ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·Îfi˜ ¶fiÏÂÌÔ˜ (460-445) .Ã. Â›Ó·È ÁÈ· ÙË ‰ÈÂıÓ‹ ÔÏÈÙÈ΋ «¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ‰Â›ÁÌ· ·ÚÂÌÔ‰ÈÛÙÈÎÔ‡ ÔϤÌÔ˘, ‰ËÏ·‰‹ ÔϤÌÔ˘ Ô˘ ·ÔÛÎÔ› ÛÙËÓ Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹ ÌÈ·˜ ‰˘ÓËÙÈ΋˜ ·ÂÈÏ‹˜, ÚÔÙÔ‡ Ë ·ÂÈÏ‹ ·˘Ù‹ ÂΉËψı›». ∆Ô 446-445 .Ã. Ë ÙÚÈ·ÎÔÓÙ·ÂÙ‹˜ ÂÈÚ‹ÓË ·Ó·ÁÓÒÚÈÛ ÙËÓ ÈÛfiÙËÙ· ™¿ÚÙ˘ Î·È ∞ı‹Ó·˜ Ì ÙËÓ ÚÒÙË Ó· ËÁÂÌÔÓ‡ÂÈ ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ Î·È ÙË ‰Â‡ÙÂÚË Ó· ËÁÂÌÔÓ‡ÂÈ ÛÙÔÓ ∞ÈÁÈ·Îfi ¯ÒÚÔ. ™ÙÔÓ Î·ÓÔÓÈÎfi ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·Îfi ¶fiÏÂÌÔ (431-404) .Ã. Ë ™¿ÚÙË ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ «ÌÈ· ÂÈıÂÙÈ΋ ˘„ËÏ‹ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ ÂÎÌˉ¤ÓÈÛ˘» ÚÔÛ·ıÒÓÙ·˜ Ó· ÂÙ‡¯ÂÈ ÙÔ˘˜ ÛÎÔÔ‡˜ Ù˘ ÚÒÙ· Ì «‰Èψ̷ٛ· ÂÍ·Ó·ÁηÛÌÔ‡» Î·È ÌÂÙ¿ Ì fiÏÂÌÔ. ªÂ ÙËÓ ÂÈÚ‹ÓË ÙÔ˘ 421 .Ã. (ÂÈÚ‹ÓË ÙÔ˘ ¡ÈΛ·) Ë ™¿ÚÙË ·Ó·ÁÓÒÚÈÛ fiÙÈ ÔÈ ÚÔÛ¿ıÂȤ˜ Ù˘ ÁÈ· ηٷÛÙÚÔÊ‹ Ù˘ ∞ıËÓ·˚΋˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ›¯·Ó ·ÔÙ‡¯ÂÈ. ∆Ô ÕÚÁÔ˜ ‚ڋΠÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛ ·ÓÔȯٿ ÙË ™·ÚÙÈ·ÙÈ΋ ËÁÂÌÔÓ›· Î·È ·¤Û·Û ·ÚÎÂÙ¤˜ fiÏÂȘ ·fi ÙËÓ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛȷ΋ ™˘ÌÌ·¯›·. ∏ ηٷÛÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ ∞ıËÓ·›ˆÓ ÛÙË ™ÈÎÂÏ›· ÙÔ 413 .Ã. ¤‰ˆÛ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÛÙË ™¿ÚÙË ÁÈ· ÌÈ· ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ‰Èψ̷ÙÈ΋ ÂÈÙ˘¯›·. ™˘ÌÌ¿¯ËÛ Ì ÙÔ˘˜ ¶¤ÚÛ˜ Î·È ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙËÓ ¶ÂÚÛÈ΋ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ‚Ô‹ıÂÈ· η٤ÛÙÚ„ ÙÔ «Î¤ÓÙÚÔ ‚¿ÚÔ˘˜ Ù˘ ∞ıËÓ·˚΋˜ ÈÛ¯‡Ô˜» ÙÔ ·ıËÓ·˚Îfi Ó·˘ÙÈÎfi ÛÙÔ˘˜ ∞ÈÁfi˜ ÔÙ·ÌÔ‡˜ ÙÔ 405 .Ã. ∏ ·Ú¿‰ÔÛË Ù˘ ∞ı‹Ó·˜ Î·È Ë ÂÈ‚ÔÏ‹ ÔÏÈÁ·Ú¯ÈÎÔ‡ ÔÏÈÙ‡̷ÙÔ˜, Ì ÙÔ˘˜ ∆ÚÈ¿ÎÔÓÙ· ∆˘Ú¿ÓÓÔ˘˜ Á›ÓÂÙ·È ÙÔ 404 .Ã. Î·È Ë ™¿ÚÙË ÁÈÁ·ÓÙÒÓÂÙ·È Û ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·. ŒÙÛÈ Ë ˘„ËÏ‹ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Î·È ‰Èψ̷ٛ· ÛÙË ™¿ÚÙË Â›Ó·È Ù· ·›ÙÈ· Ù˘ ÂÈÙ˘¯›·˜ Ù˘. ∞ԉ›¯ıËΠfiÙÈ Ë ÈηÓfiÙËÙ· ·Ó·ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜ ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ ÛÙfi¯ˆÓ ÒÛÙ ·˘ÙÔ› Ó· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ¿ÌÂÛ· Ì ٷ ‰È·ı¤ÛÈÌ· ̤۷ Î·È Ë ÈηÓfiÙËÙ· ÂÎÌÂÙ¿ÏÏ¢Û˘ ÙˆÓ «ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ Â˘Î·ÈÚÈÒÓ» Î·È ÙˆÓ Ï·ıÒÓ ÙˆÓ ·ÓÙÈ¿ÏˆÓ Ù˘ ‹Ù·Ó ÙÔ ÎÏÂȉ› Ù˘ ÂÈÙ˘¯›·˜. ∂ÈϤÔÓ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· fiˆ˜ ηٷÏÏËÏfiÙËÙ·, ÂÛˆÙÂÚÈ΋ Û˘ÓÔ¯‹, ·Ô‰ÔÙÈÎfiÙËÙ·, Û˘Û¯ÂÙÈÛÌfi ÈηÓÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÛÙfi¯ˆÓ, ·ÓÙÔ¯‹ Û ÛÊ¿ÏÌ·Ù·, Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› Ë ‰ÈÂıÓ‹˜ ÔÏÈÙÈ΋ ·Ô‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó fiÙÈ Ë ˘„ËÏ‹ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Î·È ‰Èψ̷ٛ· ÛÙË ™¿ÚÙË-§·ÎˆÓ›·, ›¯Â ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÂÈÙ˘¯›Â˜ ·fi ·ÔÙ˘¯›Â˜. √È ‰ÈÂıÓ›˜ ÂÈÙ˘¯›Â˜ ÙÔ˘ ÔÏÈÙÂÈ·ÎÔ‡ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘ «¶fiÏȘ-∫Ú¿ÙÔ˜» Ù˘ ™¿ÚÙ˘-§·ÎˆÓ›·˜ ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ‰Èψ̷ÙÈÎÒÓ Î·È ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ


184

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÂÈÏÔÁÒÓ, ÔÈ Ôԛ˜ ‹Á·˙·Ó ·fi ÙÔ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Ì·ÎÚÔÚfiıÂÛÌ˘ ȉÂÔÏÔÁÈ΋˜ ÛÙ·ıÂÚfiÙËÙ·˜ Î·È ‚Ú·¯˘ÚfiıÂÛÌ˘ ¢ÂÏÈÍ›·˜. ∏ ‰È·¯ÚÔÓÈ΋ ÛËÌ·Û›· Ù˘ ÌÂÁ¿Ï˘ ·Ú¿‰ÔÛ˘ Ù˘ ™·ÚÙÈ·ÙÈ΋˜ ˘„ËÏ‹˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ Î·È ‰Èψ̷ٛ·˜ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È Ì¤Ûˆ Ù˘ Û‡ÁÎÚÈÛ‹˜ Ù˘ Ì ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ÂÓÓÔÈÒÓ ·˘ÙÒÓ ÛÙË ¡ÂfiÙÂÚË πÛÙÔÚ›·. ŒıÓË ‹ ∫Ú¿ÙË Ì ‰˘Ó·ÌÈ΋ ÔÚ›· ÛÙÔ ¯ÚfiÓÔ fiˆ˜ ÔÈ ƒˆÌ·›ÔÈ, ÔÈ ∂‚Ú·›ÔÈ, ÔÈ °ÂÚÌ·ÓÔ› Î.¿. ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ·Ó ÛÙÔȯ›· Ù˘ ˘„ËÏ‹˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ Î·È ‰Èψ̷ٛ·˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘-§·ÎˆÓ›·˜. ™ÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛË ·ÈÒÓÈˆÓ ·Ê·ÈÚÂÙÈÎÒÓ ÂÓÓÔÈÒÓ Î·È ·Ú¯ÒÓ Ù˘ ˘„ËÏ‹˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ Î·È ‰Èψ̷ٛ·˜ Ë ™·ÚÙÈ·ÙÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË ·ÔÙÂÏ› ¿ÓÙÔÙ ·ÓÂÎÙ›ÌËÙË ËÁ‹ ÁÓÒÛ˘ Î·È ÛÔÊ›·˜ Î·È ı· ˘ÔÛÙËÚ›˙·Ì fiÙÈ Â›Ó·È Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi˜ ıËÛ·˘Úfi˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÂÚ¢ÓËÙ‹ Ù˘ ‰ÈÂıÓÔÏÔÁÈ΋˜ ·Ó¿Ï˘Û˘, Ù˘ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ ·Ó¿Ï˘Û˘ Î·È Ù˘ ‰Èψ̷ٛ·˜.

BIB§IO°PAºIA Abendroth, W., Lenk, K., Einführung in die politische Wissenschaft, Sechte Auflage, München UTB Francke, 1982. Baltrusch, E., SPARTA Geschichte Gesellschaft Kultur, München, C.H. Beck’sche Verlagsbuchhandlung, 1998. Barker, Greek Political Theory, Plato and his Predecessors, London, Â·Ó¤Î‰ÔÛË 1977. Cartledge, P., OÈ ™·ÚÙÈ¿Ù˜, MÈ· ÂÈ΋ IÛÙÔÚ›·, ÌÙÊÚ: ÕÁÁÂÏÔ˜ ºÈÏÈ¿ÙÔ˜, Aı‹Ó·, EΉÔÙÈÎfi˜ O›ÎÔ˜ §È‚¿ÓË, 2004. Clauss, M., Sparta, Eine Einführung in Seine Geschichte und Zivilisation, München, Verlag C.H. BECK, 1983. Fenske, H., Mertens, D., Reinhard, W., Rosen, K., Geschichte der politischen Ideen, Von Homer bis Zur Gegenwart, Frankfurt a.M, Fischer Verlag, 1987. Finley M.I., The Use and Abuse of History, London, Penguin, 1990. Forrest, W. G., A History of Sparta, 950-192 B.C., London, Hutchinson, 1968. Hornblower, S., £OYKY¢I¢H™, O IÛÙÔÚÈÎfi˜ Î·È ÙÔ ŒÚÁÔ ÙÔ˘, ÌÙÊÚ. M·ÓÈ¿ÙË AÏÂÍ¿Ó‰Ú·, Aı‹Ó·, °ÈÒÚÁÔ˜ ¢·Ú‰·Ófi˜, T˘ˆı‹Ùˆ, 2003. ◊Ê·ÈÛÙÔ˜, ¶., IÛÙÔÚ›·, £ÂˆÚ›· Î·È ¶ÔÏÈÙÈ΋ ºÈÏÔÛÔÊ›· ÙˆÓ ¢ÈÂıÓÒÓ ™¯¤ÛˆÓ, Aı‹Ó·, EΉfiÛÂȘ ¶ÔÈfiÙËÙ·, 1999. Iˆ·ÎÂÈÌ›‰Ë˜, ¶., H ¶fiÏË Î·È Ë E˘Úˆ·˚΋ OÏÔÎÏ‹ÚˆÛË, AÓ·˙ËÙÒÓÙ·˜ ÌÈ· Ó¤· AÚÈÛÙÔÙÂÏÈ΋ ¶ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ¶ÔÏÈÙÈ΋˜ OÏÔÎÏ‹ÚˆÛ˘, Aı‹Ó·, EΉfiÛÂȘ £EME§IO, 1994. KÔÏÈfiÔ˘ÏÔ˜, K., H ˘„ËÏ‹ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Ù˘ AÚ¯·›·˜ ™¿ÚÙ˘, ™ÂÈÚ¿: MÂÏÂÙÒÓ ¢Èψ̷ٛ·˜ Î·È ™ÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ NÔ 6, Aı‹Ó·, EΉfiÛÂȘ ¶ÔÈfiÙËÙ·, 2001. KÔ˘‰Ô‡Ó·, M., A‰ËÌÔÛ›Â˘ÙË ÂÚÁ·Û›· Ì ı¤Ì· «¶ÔÏÈÙÈ΋ I‰ÂÔÏÔÁ›· -IÛÙÔÚ›· Ù˘ ¶ÔÏÈÙÈ΋˜ ™Î¤„˘», Ô˘ ¤ÁÈÓ ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ÙÔ˘ ¶.M.™. Ù˘ ηÙ‡ı˘ÓÛ˘ «™˘ÁÎÚÈÙÈ΋ ¶·È‰·ÁˆÁÈ΋». ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi TÌ‹Ì· ¢ËÌÔÙÈ΋˜ EÎ·›‰Â˘Û˘-EÚÁ·ÛÙ‹ÚÈ ™˘ÁÎÚÈÙÈ΋˜ ¶·È‰·ÁˆÁÈ΋˜, ¢ÈÂıÓÔ‡˜ EÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ¶ÔÏÈÙÈ΋˜ Î·È EÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, 2000. Liddell Hart Basil, Strategy, London, Meridian, 21991.


Yæ∏§∏ ™∆ƒ∞∆∏°π∫∏ ∫∞π ¢π¶§øª∞∆π∞ ∆∏™ AƒÃ∞π∞™ ™¶∞ƒ∆∏™ - §∞∫ø¡π∞™

185

MacDowell, D., ™·ÚÙÈ·ÙÈÎfi ¢›Î·ÈÔ, ÌÙÊÚ. N›Î. KÔÓÔÌ‹, Aı‹Ó·, EΉfiÛÂȘ ¶··‰‹Ì·, 21999. Macridis, R., The Study of Comparative Government, N¤· YfiÚÎË, Random House, 1995. M·˘ÚÈ¿˜, K., IÛÙÔÚ›· ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ I‰ÂÒÓ, Aı‹Ó·-KÔÌÔÙËÓ‹, AÓ·Ù‡ˆÛË, EΉfiÛÂȘ AÓÙ. N. ™¿ÎÎÔ˘Ï·, 1985. ¶··ÛˆÙËÚ›Ô˘, X., O AÁÒÓ·˜ ÁÈ· ÙËÓ EÏÏËÓÈ΋ AÓÂÍ·ÚÙËÛ›·: ¶ÔÏÈÙÈ΋ Î·È ™ÙÚ·ÙËÁÈ΋ ÙˆÓ EÏÏ‹ÓˆÓ Î·È Ù˘ OıˆÌ·ÓÈ΋˜ A˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜, 1821-1932, Aı‹Ó·, EΉfiÛÂȘ I. ™È‰¤Ú˘, 1996. ¶··ÛˆÙËÚ›Ô˘, X., B˘˙·ÓÙÈÓ‹ ˘„ËÏ‹ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ 6Ô˜-11Ô˜ ·ÈÒÓ·˜, ™ÂÈÚ¿: MÂÏÂÙÒÓ ¢Èψ̷ٛ·˜ Î·È ™ÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ 4, B′ ŒÎ‰ÔÛË, Aı‹Ó·, EΉfiÛÂȘ ¶OIOTHTA, 2000. P·ÛÛÈ¿˜, B., E›ÙÈÌÔ˜ IÛÙÔÚ›· ÙˆÓ ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ, Aı‹Ó·, EΉfiÛÂȘ «ANOIXTH ¶O§H», 2003. Russel, B., History of western philosophy, 51951. ™ËÌÂÈÒÛÂȘ ·fi ÙÔ Ì¿ıËÌ· “Geschichte des politischen Denkens” ÙÔ˘ ηıËÁËÙ‹ Schneider ÛÙÔ TÌ‹Ì· ¶ÔÏÈÙÂÈÔÏÔÁ›·˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ Ù˘ µÈ¤ÓÓ˘. Wintersemester 1990-91. UNIVERSITÄT WIEN, POLITIKWISSENSCHAFT, 1991. Starr C. G., “The Gredibility of Spartan History”, Historia 14, 1965.

∞ƒÃ∞π∂™ ¶H°E™ ∞¶√ ª∂∆∞ºƒ∞™∏ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘, ¶ÔÏÈÙÈο 1, 2 Î·È 3 ∏Úfi‰ÔÙÔ˜, πÛÙÔÚ›·È £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, £Ô˘Î˘‰›‰Ô˘ πÛÙÔÚ›· •ÂÓÔÊÒÓ, §·Î‰·ÈÌÔÓ›ˆÓ ¶ÔÏÈÙ›· ¶·˘Û·Ó›·˜, ∏Ïȷο ¶Ï¿ÙˆÓ: ¡fiÌÔÈ, ¶ÔÏÈÙ›· ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜: §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜, ∞ÁËۛϷԘ, ∏ıÈο ™ÙÚ¿‚ˆÓ, °ÂˆÁÚ·ÊÈο

Zusammenfassung Ziel dieser Vortrag ist die Analysierung der hohen Strategie und Diplomatie der Alte Sparta-Lakonia im Rahmen des staatsförmigen Modells der “Staatstadt” von ungefähr 750 bis 404 vor Christi, wenn die Alte Sparta zum Kaiserreich entwickelt hat. Die Werkzeuge werden aus den Wissenschaften der Politiologie, der Internationalen Beziehungen, der strategischen Analyse und der Geschichte hergerührt. Wir versuchen zu analysieren, dass Spartas Erfolg nicht nur Folge der militärischen Überragung und Tapferkeit der Soldaten von Sparta, sondern auch der strategischen und diplomatischen Auswähle.


∏ MNHMEIAKH KAI APXITEKTONIKH K§HPONOMIA TH™ MANH™. ZHTHMATA ¶PO™TA™IA™ KAI ANA¢EI•H™ °È¿ÓÓ˘ ™·˝Ù·˜ AÚ¯ÈÙ¤ÎÙÔÓ·˜ - EıÓÔÏfiÁÔ˜

¶ÂÚ›ÏË„Ë ∆Ô ÏÔ‡ÛÈÔ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎfi ·fiıÂÌ· Ù˘ ¯ÂÚÛÔÓ‹ÛÔ˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈο ÌÓËÌ›· fiÏˆÓ ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÂÚÈfi‰ˆÓ. øÛÙfiÛÔ, ÛÙÔÓ ÂÓÙÔÈÛÌfi, ÙË ¯·ÚÙÔÁÚ¿ÊËÛË, ÙËÓ ÙÂÎÌËÚ›ˆÛË, ÙËÓ ÂÚÌËÓ›· Î·È ÙË ‰ËÌÔÛÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘˜ ·Ú·ÙËÚÔ‡ÓÙ·È È‰È·›ÙÂÚ· ÎÂÓ¿, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ‰˘Û¯ÂÚ·›ÓÂÙ·È Ë ‰È·¯Â›ÚÈÛË Î·È Ë ÚÔÛÙ·Û›· ÙÔ˘˜. ªÓËÌ›· ηٷÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·È ·fi ÙË ÊıÔÚ¿ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘, ·fi ¿ÁÓÔÈ· ‹ ·‰˘Ó·Ì›· ÁÈ· ÙË ‰È¿ÛˆÛË ÙÔ˘˜ Î·È ·fi ¿ÛÙԯ˜ ·ÓıÚÒÈÓ˜ ÂÂÌ‚¿ÛÂȘ. ∏ ÙÂÎÌËÚ›ˆÛË, Ë ÚÔ‚ÔÏ‹ Î·È Ë ‰È¿ÛˆÛ‹ ÙÔ˘˜ Ú¤ÂÈ Ó· ·ÔÙÂϤÛÔ˘Ó ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓˆÓ ÚÔÛ·ıÂÈÒÓ, ÒÛÙ ӷ ·Ó·‰Âȯı› Ë ÂÚÈÔ¯‹ ˆ˜ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎfi Û‡ÓÔÏÔ ‰ÈÂıÓÔ‡˜ ÂÌ‚¤ÏÂÈ·˜ («∞ÓÔÈÎÙfi ªÔ˘Û›Ի). ∆Ș ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ‰ÂηÂٛ˜ ¤¯Ô˘Ó Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı› ÔÚÈṲ̂ӷ ‚‹Ì·Ù· ÛÙÔÓ ÙÔ̤· ·˘Ùfi, ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· fï˜ Â›Ó·È ÂΛӷ Ô˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· Á›ÓÔ˘Ó. √È ‰Ú¿ÛÂȘ ÙˆÓ ÎÂÓÙÚÈÎÒÓ Î·È ÙÔÈÎÒÓ ÊÔÚ¤ˆÓ Â›Ó·È ÛÎfiÈÌÔ Ó· Û˘Ó‰˘·ÛÙÔ‡Ó Ì ÚÔÛˆÈΤ˜ Î·È Û˘ÏÏÔÁÈΤ˜ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜, fiˆ˜ Ì ·Ú·‰ÂÈÁÌ·ÙÈΤ˜ ˘ÈÔıÂۛ˜ Â›ÏÂÎÙˆÓ ÌÓËÌ›ˆÓ, ȉ›ˆ˜ ÂÎÂ›ÓˆÓ Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ¿ÌÂÛÔ Î›Ó‰˘ÓÔ Î·Ù¿ÚÚ¢Û˘ Î·È Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹˜. ∆Ô ·ÓıÚˆÔÁÂÓ¤˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ù˘ ¯ÂÚÛÔÓ‹ÛÔ˘ Ù˘ ª¿Ó˘, ‰È·ÌÔÚʈ̤ÓÔ Ì¤Û· ·fi Ì·ÎÚ·›ˆÓ˜ ‰È·‰Èηۛ˜ Î·È ÛÊÚ·ÁÈṲ̂ÓÔ ·fi ÙÔÓ ·ÓıÚÒÈÓÔ Ìfi¯ıÔ ÁÈ· ÂÈ‚›ˆÛË Î·È ·˘ÙÔÙ¤ÏÂÈ·, ¤¯ÂÈ Û˘Ó˘Ê·Óı› Ì ÙÔ ÂÈ‚ÏËÙÈÎfi Ê˘ÛÈÎfi ÁˆÁÚ·ÊÈÎfi ¯ÒÚÔ Û ¤Ó· Û¿ÓÈÔ, ÌÂÁ¿Ï˘ ¤ÎÙ·Û˘ ÈÛÙÔÚÈÎfi Î·È ·ÈÛıËÙÈÎfi Û‡ÓÔÏÔ. ªÂ Û˘ÓÔÏÈ΋ ¤ÎÙ·ÛË 930 Ù. ¯ÏÌ. Î·È ÏËı˘ÛÌfi, Ô ÔÔ›Ô˜ ·fi ÙÔ 17Ô ¤ˆ˜ ÙÔÓ 20fi ·È. Î˘Ì¿ÓıËΠ·Ó¿ÌÂÛ· Û 20.000 ˆ˜ 50.000 ηÙÔ›ÎÔ˘˜, Ë ¯ÂÚÛfiÓËÛÔ˜ ‹Ù·Ó ȉȷ›ÙÂÚ· ˘ÎÓÔηÙÔÈÎË̤ÓË. ∆Ô ˘ÎÓfi ‰›ÎÙ˘Ô ÙˆÓ 120 ¤ˆ˜ 250 ÔÈÎÈÛÌÒÓ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ ÛÙ·ÙÈÛÙÈΤ˜ Ù˘ ÂÔ¯‹˜, Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡Û ÌÈ· ȉÈfiÙ˘Ë Î·È Û¿ÓÈ· ¯ˆÚÔÙ·ÍÈ΋ ÔÚÁ¿ÓˆÛË. ™Â Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Ì ÙËÓ Í¯ˆÚÈÛÙ‹ Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙˆÓ ÔÈÎÈÛÌÒÓ, ÙËÓ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋ ÙˆÓ ÎÙÈÛÌ¿ÙˆÓ Î·È ÙËÓ ÏËıÒÚ· ÙˆÓ ÌÓËÌ›ˆÓ, Ë ÂÚÈÔ¯‹ ÚÔ‚¿ÏÂÈ ˆ˜ ÌÈ· ȉȷ›ÙÂÚË Î·È ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÂÓfiÙËÙ· ÛÙÔÓ ÂıÓÈÎfi ¯ÒÚÔ. ™ÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ, ÂÎÙfi˜ Ù˘ ª¿Ó˘, ¿ÏÏÔÈ ·Ó¿ÏÔÁÔÈ ÙfiÔÈ Â›Ó·È Ë ∆۷ΈÓÈ¿ Î·È ÔÈ ÔÚÂÈÓÔ› ÔÈÎÈÛÌÔ› Ù˘ ÎÂÓÙÚÈ΋˜ ÂÓ‰Ô¯ÒÚ·˜. ∂›Û˘, Ì ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ÙÔ˘˜ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘ÚÈÛÙÈÎÔ‡˜ fiÚÔ˘˜, Ë ¯ÂÚÛfiÓË-


H M¡∏ª∂π∞∫∏ ∫∞π AƒÃπ∆∂∫∆√¡π∫∏ K§∏ƒ¡√ªπ∞ ∆∏™ M∞¡∏™

187

ÛÔ˜ Ù˘ ª¿Ó˘ ·ÍÈÔÏÔÁÂ›Ù·È ˆ˜ ÙfiÔ˜ ‰ÈÂıÓÔ‡˜ ÚÔ‚ÔÏ‹˜ ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ Î·È Î·Ù·Ù¿ÛÛÂÙ·È Ì·˙› Ì ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÔ‡˜ Î·È ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ ÙfiÔ˘˜, fiˆ˜ Ë ∂›‰·˘ÚÔ˜, ÙÔ ¡·‡ÏÈÔ Î·È ÔÈ ª˘Î‹Ó˜, Ë √Ï˘Ì›·, Ë ™¿ÚÙË Î·È Ô ªÈÛÙÚ¿˜. ∆Ô ÏÔ‡ÛÈÔ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎfi ·fiıÂÌ· Ù˘ ¯ÂÚÛÔÓ‹ÛÔ˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÔÏϤ˜ ηÙËÁÔڛ˜ ¤ÚÁˆÓ ·fi ÙËÓ ·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋, ÓÂÔÏÈıÈ΋, ·Ú¯·›·, ÌÂ۷ȈÓÈ΋ Î·È ÓÂfiÙÂÚË ÂÚ›Ô‰Ô. øÛÙfiÛÔ, Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈÛËÌ¿ÓÔ˘Ì fiÙÈ Ô ÂÓÙÔÈÛÌfi˜, Ë ¯·ÚÙÔÁÚ¿ÊËÛË, Ë ÙÂÎÌËÚ›ˆÛË, Ë ÂÚÌËÓ›· Î·È Ë ‰ËÌÔÛÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÔÚÈÛÌ¿ÙˆÓ ÁÈ· ÙÔ ÌÓËÌÂÈ·Îfi ÏÔ‡ÙÔ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·ÎfiÌ· Â·Ú΋˜. ∏ ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓË ·˘Ù‹ ÁÓÒÛË Î·È ÂÓË̤ڈÛË, ÙfiÛÔ ÙÔ˘ ÙÔÈÎÔ‡ ÏËı˘ÛÌÔ‡ Î·È ÙˆÓ ÙÔÈÎÒÓ Î·È ÎÂÓÙÚÈÎÒÓ ·Ú¯ÒÓ, fiÛÔ Î·È Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ Î·È ‰ÈÂıÓÔ‡˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜, ¤¯ÂÈ ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ‰˘Û¯ÂÚ·›ÓÔÓÙ·È ÔÈ ÚÔÛ¿ıÂȘ ÁÈ· ÙË ‰È·¯Â›ÚÈÛË Î·È ÚÔÛÙ·Û›· ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎÒÓ ·Á·ıÒÓ Î·ıÒ˜ Î·È ÙËÓ ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓ ·Ó·Ù˘ÍÈ·Îfi ۯ‰ȷÛÌfi. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ÔÏÏ¿ ÌÓËÌ›· ηٷÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·È Â›Ù ·fi ÙË ÊıÔÚ¿ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘, ›Ù ·fi ¿ÁÓÔÈ· Î·È ·‰˘Ó·Ì›· ÁÈ· ÙË ‰È¿ÛˆÛË ÙÔ˘˜, ›Ù ·fi ¿ÛÙԯ˜ ·ÓıÚÒÈÓ˜ ÂÂÌ‚¿ÛÂȘ. ∂Ô̤ӈ˜ Ë Î·Ù·ÁÚ·Ê‹, Ë ÙÂÎÌËÚ›ˆÛË, Ë ÂÚÌËÓ›· ÙÔ˘ ÌÓËÌÂÈ·ÎÔ‡ ÏÔ‡ÙÔ˘ Ú¤ÂÈ Ó· ·ÔÙÂϤÛÔ˘Ó ÙÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ‰ÈÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÒÓ ÂÚ¢ÓÒÓ, Ô˘ Ì ÙË ‰ËÌÔÛÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘˜ ı· ‰ÒÛÔ˘Ó Ì›· ¿ÏÏË ÂÈÎfiÓ· ÁÈ· ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Î·È ı· ÂÈÙÚ¤„Ô˘Ó Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈËı› ηχÙÂÚ· Ô Ù›ÙÏÔ˜ ÙÔ˘ «∞ÓÔÈÎÙÔ‡ ªÔ˘Û›Ԣ» Ô˘ Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ·Ô‰›‰ÂÙ·È ÛÙË ª¿ÓË.

∏ ÌÓËÌÂȷ΋ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿ √ ÂÓÙÔÈÛÌfi˜ ÌÈ·˜ ÛÂÈÚ¿˜ ·Ú·ÏÈ·ÎÒÓ ÛËÏ·›ˆÓ Ì ›¯ÓË ·Ï·ÈÔÏÈıÈ΋˜ Î·È ÓÂÔÏÈıÈ΋˜ ηÙÔ›ÎËÛ˘ ¤¯ÂÈ ‰Â›ÍÂÈ fiÙÈ Ë ·ÓıÚÒÈÓË ·ÚÔ˘Û›· Â‰Ò ·Ó¿ÁÂÙ·È Û Ôχ ·Ï·È¤˜ ÂÔ¯¤˜. ™ÙȘ ·fiÎÚËÌÓ˜ ÂÈ‚ÏËÙÈΤ˜ ·ÎÙ¤˜ ‰˘ÙÈο Ù˘ ∞ÚÂfiÔÏ˘, ÛÙ· Û‹Ï·È· ∞‹‰ËÌ·, ÂÓÙÔ›ÛÙËÎ·Ó ›¯ÓË ·ÓıÚÒÈÓ˘ ÂͤÏÈ͢ Ô˘ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È 200.000 ˆ˜ 20.000 ¯ÚfiÓÈ· ÚÈÓ. √È ¤Ú¢Ó˜ ¤¯Ô˘Ó ÂÍ·ÈÚÂÙÈ΋ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÛËÌ·Û›·, ηıÒ˜ Ù· ·ÓıÚÒÈÓ· ·ÔÏÈıÒÌ·Ù· ·Ó‹ÎÔ˘Ó Û ÚÔÁÔÓÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ ÙÔ˘ homo sapiens, Ô˘ ÔÓÔÌ¿ÛÙËÎ·Ó ‹‰Ë ∆·ÈÓ¿ÚÈÔ˜ ÕÓıÚˆÔ˜. ¶Ôχ ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Â›Ó·È Î·È Ù· Â˘Ú‹Ì·Ù· Ù˘ ηÙÔ›ÎËÛ˘ ÛÙÔ Û‹Ï·ÈÔ ∫·Ï·Ì¿ÎÈ· Ù˘ ∞ÚÂfiÔÏ˘, Ô˘ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È È‰›ˆ˜ ÛÙËÓ 6Ë Î·È 5Ë ¯ÈÏÈÂÙ›· .Ã. ¶Ôχ ÁÓˆÛÙ¿ Î·È ÛËÌ·ÓÙÈο Â›Ó·È Â›Û˘ Ù· Â˘Ú‹Ì·Ù· ÙˆÓ ÛËÏ·›ˆÓ ¢ÈÚÔ‡, ȉ›ˆ˜ Ù˘ ∞ÏÂfiÙÚ˘·˜, Ù· ÔÔ›· ¯ÚÔÓÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙËÓ 5Ë Î·È 4Ë ¯ÈÏÈÂÙ›· .Ã. Î·È ÂÎÙ›ıÂÓÙ·È ÛÙÔ ÌÈÎÚfi ·ÏÏ¿ ÂӉȷʤÚÔÓ ¡ÂÔÏÈıÈÎfi ªÔ˘ÛÂ›Ô ÙÔ˘ ¢ÈÚÔ‡. ∞fi ÙËÓ 3Ë Î·È 2Ë ¯ÈÏÈÂÙ›· .Ã. ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÈÛÙˆı› ·ÚÎÂÙÔ› ÔÈÎÈÛÌÔ› Û ¯·ÌËÏÔ‡˜ ÏfiÊÔ˘˜ Î·È Û ‰ÈÓ¿ ‰¿ÊË. ∞fi ÙË Ì˘ÎËÓ·˚΋ ÂÚ›Ô‰Ô, ÔfiÙ ΢ÚÈ·Ú¯Ô‡Û·Ó ÔÈ ∞¯·ÈÔ›, ¤¯Ô˘Ó ÂÓÙÔÈÛÙ› ÛËÌ·ÓÙÈο Â˘Ú‹Ì·Ù· Û 20 ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÙÔÔıÂۛ˜. ™ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÙÔ˘ ∆ÚˆÈÎÔ‡ ÔϤÌÔ˘ ÌÓËÌÔÓ‡ÔÓÙ·È 8 fiÏÂȘ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ª¿Ó˘. ∞fi ÙÔ 12Ô . Ã. ·È. Î.Â., ÂÔ¯‹ Ô˘ ÂÈÎÚ¿ÙËÛ·Ó ÔÈ ¢ˆÚÈ›˜, ÛÒ˙ÔÓÙ·È ·ÍÈfiÏÔÁ· ÙÂÎÌ‹ÚÈ· Û ÔÏϤ˜ ı¤ÛÂȘ, fiÔ˘ ÔÈ ·Ú¯·›Â˜ «ÎÒ̘» ÙˆÓ ÂÚÈԛΈÓ. ™ÙÔ


188

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

¿ÎÚÔ ∆·›Ó·ÚÔ, fiÔ˘ Ù· Ï›„·Ó· ÙÔ˘ Ó·Ô‡ ÙÔ˘ ¯ıfiÓÈÔ˘ ıÂÔ‡ ¶ÔÛÂȉÒÓ·, ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Û ÈÂÚfi-¿Û˘ÏÔ Ì ٤ÌÂÓÔ˜, „˘¯ÔÔÌ›Ô-ÓÂÎÚÔÌ·ÓÙ›Ô. ∞fi ÙËÓ ÂÔ¯‹ ·ÎÌ‹˜ ÙÔ˘ ∫ÔÈÓÔ‡ ÙˆÓ §·Î‰·ÈÌÔÓ›ˆÓ Î·È ÙÔ˘ ∫ÔÈÓÔ‡ ÙˆÓ ∂Ï¢ıÂÚÔÏ·ÎÒÓˆÓ ÛÒ˙ÔÓÙ·È Â›Û˘ ÔÏÏ¿ ÙÂÎÌ‹ÚÈ·, ȉ›ˆ˜ ÛÙÔ °‡ıÂÈÔ Î·È ÙËÓ ∫·ÈÓ‹ÔÏË ·ÏÏ¿ Î·È ÔÏϤ˜ ¿ÏϘ ı¤ÛÂȘ ÙˆÓ 10 fiÏÂˆÓ Ù˘ ÔÌÔÛÔÓ‰›·˜, Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ª¿Ó˘. π‰È·›ÙÂÚË Î·ÙËÁÔÚ›· ÌÓËÌ›ˆÓ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Ù· Ï·ÙÔÌ›· Ï›ıÔ˘, Ô ÔÔ›Ô˜ ÂÍ·ÁfiÙ·Ó. ªÂÙ¿ ÙËÓ ·Ú·ÎÌ‹ ÙÔ˘ ·Ú¯·›Ô˘ ÎfiÛÌÔ˘ Ô ÏËı˘ÛÌfi˜ ·ÔÙÚ·‚‹¯ÙËΠÛÙËÓ ÂÓ‰Ô¯ÒÚ· Û ÚˆÙfiÁÔÓÔ˘˜ ÁˆÚÁÔÎÙËÓÔÙÚÔÊÈÎÔ‡˜ ˘Ú‹Ó˜ Î·È Û˘Ó¤¯È˙ ÙȘ ·Ï·È¤˜ ·Ú·‰fiÛÂȘ. ™ÙÔ ·ÎÚÈÙÈÎfi οÛÙÚÔ ÛÙÔ ‚Ú·¯›ÔÓ· ∆ËÁ¿ÓÈ ¤‰Ú¢ ÁÈ· ÌÂÁ¿ÏÔ ‰È¿ÛÙËÌ· Ë ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ‰ÈÔ›ÎËÛË. ™Ò˙ÔÓÙ·È Ù· ›¯ÓË ÙÔ˘ ÊÚÔ˘Ú›Ô˘ Ù˘ fiÏ˘ ηıÒ˜ Î·È ÌÈ·˜ ·Ï·ÈÔ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋˜ ‚·ÛÈÏÈ΋˜, fiÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ηٿÏÔÈ·. ™ÙÔÓ 6Ô Î·È 7Ô ·È. ¯ÚÔÓÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È Â›Û˘ ÔÈ ‚·ÛÈÏÈΤ˜ ÛÙËÓ ∫·ÈÓ‹ÔÏË, ÙÔ °‡ıÂÈÔ, ÙÔ √›Ù˘ÏÔ Î·È ¿ÏÏ· ÛËÌ›· Ù˘ ¯ÂÚÛÔÓ‹ÛÔ˘. √È ÂÚË̤̈Ó˜ «·ÏÈfi¯ˆÚ˜» Ù˘ ª¿Ó˘, ηıÒ˜ Î·È ÔÈ ·Ï·È¤˜ ÂÁηٷÛÙ¿ÛÂȘ, Ô˘ Ù· Ï›„·Ó¿ ÙÔ˘˜ ¤¯Ô˘Ó ÂÓۈ̷وı› ÛÙÔ˘˜ ÓÂfiÙÂÚÔ˘˜ ÔÈÎÈÛÌÔ‡˜, ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó ÙÔ˘˜ ˘Ú‹Ó˜, ·ÂÈÎÔÓ›˙Ô˘Ó Î·Ï¿ ÙȘ ÙÚ·¯È¤˜ Û˘Óı‹Î˜ Ù˘ ÙÔÈ΋˜ ˙ˆ‹˜. ∆Ș ÔÈ΋ÛÂȘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÔÌ¿‰Â˜ 5 ˆ˜ 30 Ù˘ÈÎÒÓ ÌÂÁ·ÏÈıÈÎÒÓ ÛÈÙÈÒÓ Î·È Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈÎÒÓ Î·Ù·Û΢ÒÓ. ∆· ÌÂÁ·ÏÈıÈο Û›ÙÈ· Â͢ËÚÂÙÔ‡Û·Ó ÚˆÙ·Ú¯ÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ Î·È ˘·ÎÔ‡Ô˘Ó Û ·Ï¿ Î·È ÛÙ·ıÂÚ¿ ÚfiÙ˘·. ªÂ ÙËÓ ·ÚÁ‹ ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó ‚·ÛÈ΋ ·ÊÂÙËÚ›· ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÓÂfiÙÂÚˆÓ ÛÈÙÈÒÓ Î·È ÔÈÎÈÛÌÒÓ. ∂›Ó·È Ì·ÎÚfiÛÙÂÓ· ·ÓˆÁÔοوÁ· ÎÙ‹ÚÈ· ÎÙÈṲ̂ӷ Ì ÔÁÎfiÏÈıÔ˘˜ ¯ˆÚ›˜ ÎÔÓ›·Ì· (ÍÂÚÔ¤ÙÚÈ). ™ÙÔ Î·ÙÒÈ ÛÙ¤Á·˙·Ó ˙Ò·, ˙ˆÔÙÚÔʤ˜ Î·È ·ÔıË΢ÙÈÎÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ÂÓÒ ÙÔ ·ÓÒÈ ·ÔÙÂÏÔ‡Û ÙÔÓ Î‡ÚÈÔ ¯ÒÚÔ Î·ÙÔÈΛ·˜ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ. ™Â ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ͯÒÚÈ˙·Ó Î·È ÙÂÙÚ¿ÁˆÓÔÈ ÌÂÁ·ÏÈıÈÎÔ› ‡ÚÁÔÈ, fiˆ˜ ÙÔ˘ ∫·‚Ô‡ÚË ÛÙËÓ ∫Ô›Ù·. ™Ù·‰È·Î¿ Ù· ÌÂÁ¤ıË ÙˆÓ Ï›ıˆÓ ÌÈÎÚ·›ÓÔ˘Ó Î·È ÙÔ ·Û‚ÂÛÙÔÎÔÓ›·Ì· ·˘Í¿ÓÂÈ, ÒÛÙ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ÙÔ›¯ÔÈ Ì ‚ÂÏÙȈ̤ÓË ·ÓÙÔ¯‹, ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ ¿¯Ô˜, ηٷÎfiÚ˘Ê˜ ·ÚÂȤ˜, ÈÔ ‰˘Ó·Ù¤˜ η̿Ú˜, ηχÙÂÚ˜ ͢ÏÔηٷÛ΢¤˜. ∞Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Î·È ÙȘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ÙÔ˘˜, ηٷٿÛÛÔ˘Ì ٷ Û›ÙÈ· ·fi Ù· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ̤¯ÚÈ Ù· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ·, Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó Û Â›ÛËÌ· ÎÙ‹ÚÈ· ηÙÔÈΛ·˜ Î·È Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛˆ˜ ÙˆÓ ÈÛ¯˘ÚÒÓ. √È ·Ú·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙ· ÌÂÁ¤ıË Â›Ó·È ·fiÚÚÔÈ· ÙfiÛÔ ÙˆÓ ÁˆÁÚ·ÊÈÎÒÓ-ÌÈÎÚÔÎÏÈÌ·ÙÈÎÒÓ ‰È·ÊÔÚÒÓ Î·È Ù¯ÓÔÏÔÁÈÎÒÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ fiÛÔ Î·È ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÔÔÈËÌ¤ÓˆÓ Î·Ù¿ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ, ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ, ÔÏÈÙÈÛÙÈÎÒÓ ‰Â‰Ô̤ӈÓ. ∞ÍÈÔÛËÌ›ˆÙ˜ Â›Ó·È ÔÈ ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ÛÈÙÈÒÓ Ù˘ ª¿Ó˘ Ì ÙȘ Ô¯˘Ú¤˜ ηÙÔÈ˘ Î·È ÙÔ˘˜ ‡ÚÁÔ˘˜ Ô˘ ¯Ù›˙ÔÓÙ·Ó Û ¿ÏÏÔ˘˜ Â˘Úˆ·˚ÎÔ‡˜ ÙfiÔ˘˜, fiˆ˜ ÛÙËÓ ÎÂÓÙÚÈ΋ ∞ÁÁÏ›·, ·fi ÙÔ 14Ô Ì¤¯ÚÈ ÙÔ 17Ô ·È. ∆· ·Ï·È¿ ÌÂÁ·ÏÈıÈο Û›ÙÈ· Ù· Û˘Ófi‰Â˘·Ó Î·È ¿ÏϘ ·Ú¯¤ÁÔÓ˜ ηٷÛ΢¤˜, ‰ËÏ·‰‹ ÌÂ۷ȈÓÈΤ˜ ÌÂÁ·ÏÈıÈΤ˜ η̷ÚÔÛΤ·ÛÙ˜ ÂÎÎÏËۛ˜, ÌÂÁ·ÏÈıÈΤ˜


H M¡∏ª∂π∞∫∏ ∫∞π AƒÃπ∆∂∫∆√¡π∫∏ K§∏ƒ√¡√ªπ∞ ∆∏™ M∞¡∏™

189

˘fiÁÂȘ ÛÙ¤ÚÓ˜ (ΈÏÔÁÈÛÙ¤ÚÓ˜, Ô˘ ηχÙÔÓÙ·Ó Ì ÔÁÎÒ‰Ë ÌÂÁ·ÏÈıÈο ‰ÔοÚÈ·, Ù· ϤÎÙÔ˘Ú· ‹ Ì·ÎÚfiÓÈ·), ·Ï·È¿ ÏÈÔÙÚ›‚È· Ô˘ Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·Ó ·fi ¤Ó· ¤ÙÚÈÓÔ «Î‡ÏÈÓÙÚÔ» Ô˘ ¤ÏȈÓ ÙÔÓ ÂÏ·ÈfiηÚÔ, ̤۷ Û ÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË ¤ÙÚÈÓË ÁÔ‡ÚÓ· («ÏÈÌ›»), ·ÈÓÈÁÌ·ÙÈΤ˜ ηٷÛ΢¤˜, fiˆ˜ ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÏÈıÔÛÂÈÚ¤˜ Ì ÔÚıfiÏÈıÔ˘˜. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· Ì ٷ ÙÚ·¯È¿ ÌÂÁ·ÏÈıÈο, Û˘Ó˘‹Ú¯·Ó ÎÙ‹ÚÈ· Ù˘ Â›ÛËÌ˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ·Ú¿‰ÔÛ˘. ÃÙ›˙ÔÓÙ·Ó Â›Û˘ ÔÏ˘¿ÚÈıÌÔÈ ·ÏÔ› ÌÔÓÔο̷ÚÔÈ Ó·Ô›, Ô˘ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙÔÓ 9Ô ¤ˆ˜ ÙÔ 15Ô ·ÈÒÓ·, ÛÒ˙ÔÓÙ·È Û ‰È¿ÊÔÚ· ÛÙ¿‰È· ÂÁηٿÏÂȄ˘ Î·È Û˘¯Ó¿ ÂÓۈ̷ÙÒÓÔ˘Ó ¿ÊıÔÓ· ·Ú¯·›· ÔÈÎÔ‰ÔÌÈο ̤ÏË. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ·fi ÙÔ 10Ô ¤ˆ˜ ÙÔ 12Ô ·È. ¯Ù›ÛÙËÎ·Ó ‰Âο‰Â˜ ¤ÓÙ¯Ó˜ ÂÎÎÏËۛ˜ (΢ڛˆ˜ ÂÁÁÂÁÚ·Ì̤Ó˜ ÛÙ·˘ÚÔÂȉ›˜ Ì ÙÚÔ‡ÏÔ) Ô˘ Ì ÙËÓ ·ÍÈfiÏÔÁË Î·È È‰ÈfiÙ˘Ë ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋, ÙË ÁÏ˘ÙÈ΋, ÙË ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋ ÙÔ˘˜ Û¯ËÌ·Ù›˙Ô˘Ó ÌÈ· ȉȷ›ÙÂÚË ÔÌ¿‰·. ¶ÔÏ˘¿ÚÈı̘ Î·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÂӉȷʤÚÔ˘Û˜ Â›Ó·È Î·È ÔÈ ÌÂÙ·‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ÂÎÎÏËۛ˜, Ô˘ ¯Ù›ÛÙËÎ·Ó Î˘Ú›ˆ˜ ÙÔ 17Ô Î·È 18Ô ·È. ÙfiÛÔ ÛÙË §·ÎˆÓÈ΋ fiÛÔ Î·È ÛÙË ªÂÛÛËÓȷ΋ ª¿ÓË, ÛÂ Û˘Ó¿ÚÙËÛË Ì ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙˆÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ fiÚˆÓ. ™ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ‚ϤÔ˘Ì ÙÔ Ó·fi ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ ™˘Ú›‰ˆÓ· ÛÙÔ Î¿ÛÙÚÔ ÙˆÓ ªÔ‡ÚÙ˙ÈÓˆÓ ÛÙËÓ ∫·Ú‰·Ì‡ÏË, ¯ÚÔÓÔÏÔÁÔ‡ÌÂÓÔ ÛÙÔ ·′ ÌÈÛfi ÙÔ˘ 18Ô˘ ·ÈÒÓ·. ∞fi ÙȘ Û‡ÓÙÔ̘ ÂÚÈfi‰Ô˘˜ Ô˘ ÂÈÎÚ¿ÙËÛ·Ó, ·Ï·ÈfiÙÂÚ· ÔÈ ºÚ¿ÁÎÔÈ Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ· ÔÈ ∆Ô‡ÚÎÔÈ Î·È ÔÈ µÂÓÂÙÔ›, ÛÒ˙ÔÓÙ·È ÔÚÈṲ̂ӷ ÊÚÔ‡ÚÈ· fiÔ˘ ÂÁη٤ÛÙËÛ·Ó ÊÚÔ˘Ú¤˜ ÁÈ· ‰ڷ›ˆÛË ÙÔ˘ ÂϤÁ¯Ô˘ Î·È ÏËڈ̋ ÙˆÓ ÊfiÚˆÓ, fiˆ˜ ÙÔ ÊÚÔ‡ÚÈÔ Ù˘ ∫ÂÏÂÊ¿˜ Î·È ÙÔ Î¿ÛÙÚÔ ÙÔ˘ ¶fiÚÙÔ-∫¿ÁÈÔ. ™ÙËÓ ÚÔÂ·Ó·ÛÙ·ÙÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô ·ÎÌ‹˜ ÙÔ˘ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ηٷÛ΢¿ÛÙËηÓ, ȉ›ˆ˜ ÛÙ· ‚ÔÚÂÈfiÙÂÚ· ÙÌ‹Ì·Ù·, ÙÂȯÈṲ̂ӷ Ô¯˘Ú¿ ÙˆÓ Ì¤Ë‰ˆÓ Î·È ÙˆÓ Î˘Ú›·Ú¯ˆÓ ηÂÙ¿ÓȈÓ, Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÚÔÌ·¯ÒÓ˜ Î·È Û‡Ì‚ÔÏ· Ù˘ ÈÛ¯‡Ô˜ Î·È Ù˘ ÂÈÙ˘¯›·˜ ÙˆÓ Î·Ùfi¯ˆÓ ÙÔ˘˜. ™ÙÔ ÓfiÙÔ ·ÚfiÌÔÈ· Û˘ÁÎÚÔÙ‹Ì·Ù· ··ÓÙÔ‡Ó ÌfiÓÔ ÛÙȘ ‚fiÚÂȘ ÌÂıÔÚȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜, fiˆ˜ ÙÔ˘ ™ÎÏ·‚Ô˘Ó¿ÎÔ˘ ÛÙÔÓ ¶ÂÙÚfiÏ·ÎÎÔ ÙÔ˘ ¶‡ÚÁÔ˘ ¢ÈÚÔ‡. ¡ÔÙÈfiÙÂÚ·, ÙfiÛÔ ·ÔÛÎÈÂÚ¿ fiÛÔ Î·È ÚÔÛËÏȷο, ··ÓÙÔ‡Ó ÔÈ ÁÂÈÙÔÓȤ˜ Î·È ÔÈ ÔÈÎÈÛÌÔ› Ì ٷ Û˘ÁÎÚÔÙ‹Ì·Ù· ÙˆÓ ÁÂÓÈÒÓ Î·È ÙˆÓ ÎÏ¿‰ˆÓ ÙÔ˘˜, Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ·fi ÙË ÌÂÏÂÙË̤ÓË ·Ú¿ıÂÛË Î·È Û˘Û›ڈÛË ÙˆÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·ÎÒÓ ÛÈÙÈÒÓ Î·È ÙÔ˘ ‡ÚÁÔ˘ Ô˘ ÂϤÁ¯ÂÈ Ù· ÎÔÓÙÈÓ¿ Î·È Ì·ÎÚÈÓ¿ Û‡Á˘Ú·. ™Ù· ÌÂÙÂ·Ó·ÛÙ·ÙÈο ¯ÚfiÓÈ· Î·È Ì¤¯ÚÈ Ù· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 19Ô˘ ·È. ‰È·‰fiıËÎÂ Ô Ù‡Ô˜ ÙˆÓ ˘ÚÁfiÛÈÙˆÓ Ì ÙÚÂȘ ˆ˜ ¤ÓÙ ÔÚfiÊÔ˘˜, Ô˘ ÌÂÚÈΤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÍÂÂÚÓÔ‡Û·Ó Û ‡„Ô˜ ÙÔ˘˜ ÔÏÂÌÈÎÔ‡˜ ‡ÚÁÔ˘˜. ¶ÔÏÏÔ› ÔÈÎÈÛÌÔ› ÛÊÚ·Á›˙ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ ˘ÎÓfi Û‡ÛÙËÌ· ÙˆÓ ÔÏÂÌÈÎÒÓ ‡ÚÁˆÓ Î·È ÙˆÓ ˘ÚÁfiÛÈÙˆÓ, fiˆ˜ ÛÙÔ ÎÂÊ·ÏÔ¯ÒÚÈ ÙÔ˘ ¡ÈÎÏÈ¿ÓÈÎÔ˘, ÙËÓ Ôχ˘ÚÁÔ ∫Ô›Ù·. ∆ÔÓ ÔÈÎÈÛÌfi Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡Ó ÔÈ ÁÂÈÙÔÓȤ˜, ÔÈ «Ì·¯·Ï¿‰Â˜», ÙˆÓ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ÁÂÓÒÓ. ∞ÔÙÂÏÔ‡ÓÙ·È ·fi ÔÌ¿‰Â˜ Û˘Ó¯fiÌÂÓˆÓ Û˘ÁÎÚÔÙËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ‰È·Ù¿ÛÛÔÓÙ·È ÒÛÙ ӷ ¤¯Ô˘Ó ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÚÔÛ‚¿ÛÂȘ, ÛÙÂÓ¿ ‰ÚÔÌ¿ÎÈ·, ÚÔ‡Á·, ÂÎÎÏËÛ›·, ÎÔÈÌËÙ‹ÚÈÔ. √È Ì·¯·Ï¿‰Â˜ ÙˆÓ ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚˆÓ ÎÏ¿‰ˆÓ ›¯·Ó Ù· ÈÔ ÁÂÚÔÎÙÈṲ̂ӷ ηÈ


190

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

„ËÏ¿ Û›ÙÈ· Î·È ·Ó¿ÌÂÛ¿ ÙÔ˘˜ ¤Ó·Ó ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˘˜ «Ì·˙ÈÎÔ‡˜» ‹ «ÌÂÚÈÎÔ‡˜» ÔÏÂÌfi˘ÚÁÔ˘˜ ÂÍÔÏÈṲ̂ÓÔ˘˜ Ì ˘ÚÔ‚fiÏ·. ∫ÔÓÙ¿ ÛÙÔ˘˜ ÌÂÁ·ÏÔÁÂÓÓ‹Ù˜ ‹ ÛÔ˚Ï‹‰Â˜ ¤ÌÂÓ·Ó ÔÈ ÏÈÁÔÛÙ¤˜ ·Ó›Û¯˘Ú˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ ÙˆÓ Ê·Ì¤ÁÈˆÓ ‹ ·ÎÔ˘ÌÈṲ̂ӈÓ. √È ·¯·ÌÓfiÌÂÚÔÈ ¤ÌÂÓ·Ó Û ¯ˆÚÈÛÙ¤˜ ÁÂÈÙÔÓȤ˜ Î·È ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ¯Ù›ÛÔ˘Ó ‡ÚÁÔ, ·Ú¿ ÌfiÓÔÓ Â¿Ó ‰˘Ó¿ÌˆÓ·Ó. ∆Ô ÎÂÊ·ÏÔ¯ÒÚÈ Ù˘ ∫Ô›Ù·˜ ˘ԉȷÈÚÂ›Ù·È Û ÕÓˆ Î·È ∫¿Ùˆ ÃÒÚ· Î·È ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙÔ˘˜ Ì·¯·Ï¿‰Â˜ 6 ÈÛ¯˘ÚÒÓ ÁÂÓÒÓ Î·È Ù· ÌÈÎÚ¿ ÎÙÈÚȷο Û˘ÁÎÚÔÙ‹Ì·Ù· 3 ÚÔÛÎÔÏÏËÌ¤ÓˆÓ ÎÏ¿‰ˆÓ. ™Ù· 1805 ¯·ÚÙÔÁÚ·ÊÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi 22 ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÔÏÂÌfi˘ÚÁÔÈ. ™Ù· 1950 ÙÔ ¯ˆÚÈfi ›¯Â Û˘ÓÔÏÈο 250 ÎÙ‹ÚÈ·. ŸÏ· Ù· ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ÔÈÎÈṲ̂ÓÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ˘·ÎÔ‡Ô˘Ó Î·È ÚÔ·ÙÔ˘Ó ·fi ÙÔ˘˜ ÎÒ‰ÈΘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ ·Ú¯·˚ÎÔ‡ ·ÙÚÈ·Ú¯ÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÙˆÓ ¤ÓÔÏˆÓ ·ÈÌ·ÙÔÛ˘ÁÁÂÓÈÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ, Ô˘ ÂÈÎÚ¿ÙËÛ ÁÈ· ·ÈÒÓ˜ ÛÙË ¯ÂÚÛfiÓËÛÔ. ∏ ‰˘Ó·ÌÈ΋ ÙˆÓ Û¯¤ÛˆÓ, ÔÈ ‰È·ÎÂÎÚÈ̤ÓÔÈ ÚfiÏÔÈ ÙˆÓ Ê‡ÏˆÓ, ÔÈ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ‰È·ÊÔÚÔÔÈ‹ÛÂȘ Ì ÙȘ ‰È·ÛÙڈ̷ÙÒÛÂȘ Î·È ÈÂÚ·Ú¯‹ÛÂȘ ÛÙÔ µÔÚÚ¿ Î·È ÛÙÔ NfiÙÔ ÂÎÊÚ¿˙ÔÓÙ·È Î·È ·ÓÙ·Ó·ÎÏÒÓÙ·È ÛÙË ¯ˆÚÔÙ·ÍÈ΋ ηٷÓÔÌ‹, ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·È ÙË ÌÔÚÊ‹ ÙˆÓ ÔÈÎÈÛÌÒÓ Î·È ÙˆÓ ÎÙËÚ›ˆÓ. ∆Ô˘˜ ÛÎÏËÚÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜ ÁÈ· ·ÛÊ¿ÏÂÈ·, ÚÔ¿ÛÈÛË ‹ Î·È Â¤ÎÙ·ÛË ÙˆÓ ˙ˆÙÈÎÒÓ ¯ÒÚˆÓ ‰ËÏÒÓÔ˘Ó ·ÎfiÌ· ÔÏÏ¿ Î·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ›‰Ë ηٷÛ΢ÒÓ, fiˆ˜, ÌÂٷ͇ ¿ÏψÓ, Ù· Ô¯˘ÚˆÌ¤Ó· Û‹Ï·È· (·Ú·ÙËÚËÙ‹ÚÈ· Î·È Î·Ù·Ê‡ÁÈ·), Ù· ηÓfiÓÈ· Î·È ÏÔÈ¿ ˘ÚÔ‚fiÏ·, Ù· ÂÈ̤ÚÔ˘˜ Ô¯˘ÚˆÌ·ÙÈο ÛÙÔȯ›· ÙˆÓ ÎÙËÚ›ˆÓ (ÔÏÂÌfiÙÚ˘˜, ÎÏÔ˘‚È¿, ÂÙÚÔÌ¿¯ÔÈ, Â¿ÏÍÂȘ), Ù· Û˘ÏÏÔÁÈο ·Ì˘ÓÙÈο ¤ÚÁ·, fiˆ˜ Ë Ô¯˘ÚˆÌ·ÙÈ΋ ÁÚ·ÌÌ‹ «‚¤ÚÁ·» ÙÔ˘ ∞ÏÌ˘ÚÔ‡ ÛÙ· Û‡ÓÔÚ· ÚÔ˜ ÙË ªÂÛÛËÓ›·, ‰ËÏ·‰‹ Ì›· ÙÂıÏ·Ṳ̂ÓË Ì¿ÓÙÚ· Ì ¿ÊıÔÓ˜ ÔÏÂÌfiÙÚ˘˜ Î·È ‰‡Ô ‡ÚÁÔ˘˜ÓÙ¿Ș, fiÔ˘ ÙÔÓ πÔ‡ÓÈÔ ÙÔ˘ 1826 ·ÔÎÚÔ‡ÛÙËÎ·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ª·ÓÈ¿Ù˜ ÔÈ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙÔ˘ πÌÚ·‹Ì. ∆ÔÓ ˘ÏÈÎfi ÔÏÈÙÈÛÌfi ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Û˘ÌÏËÚÒÓÔ˘Ó Î·È ¿ÏÏ· ¤ÚÁ·, Ô˘ ˘ËÚÂÙÔ‡Û·Ó ÙȘ ˘fiÏÔÈ˜ ‚ÈÔÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ, fiˆ˜, ÔÏ˘¿ÚÈıÌ· ÏÈÔÙÚ›‚È·, ¤ÙÚÈÓ· ÌÂÏ›ÛÛÈ· (ıÂÚ›‰Â˜), ÏÈÁfiÙÂÚÔ ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÂÈÌÂÏË̤Ó˜ ÎÚ‹Ó˜, ‰È·ÌÔÚʈ̤ӷ ‚Ú¿¯È· ÁÈ· ÙÔ Ì¿˙ÂÌ· ÙÔ˘ ·Ï·ÙÈÔ‡ ‹ Î·È ÈÔ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔÈ ·Ï·ÙfiÙÔÔÈ, fiˆ˜ ÛÙȘ ·ÏȤ˜ ·Ï˘Î¤˜ ÛÙÔ ∆ËÁ¿ÓÈ, ÏÈı·Ó¿ÁÏ˘Ê·, ¯·Ú¿ÁÌ·Ù·, ¯ÚÔÓÔÏÔÁ›Â˜ Ô˘ ÛÊÚ·Á›˙Ô˘Ó ÙÔ˘ ÙÔ›¯Ô˘˜ ÔÏÏÒÓ Î·Ù·Û΢ÒÓ, ÎÔÈÌËÙ‹ÚÈ·, Ì ٷ ȉÈfiÙ˘· ÔÛÙÂÔÊ˘Ï¿ÎÈ· ÙˆÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·ÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ, Ù· ÛËΈٿ ÎÈ‚Ô‡ÚÈ·, ·ÏÏ¿ Î·È Ì ÙȘ ÓÂfiÙÂÚ˜, ÏÈÁfiÙÂÚÔ ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ¤ÓÙ¯Ó˜ ÛًϘ Ì ȉȷ›ÙÂÚ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ. ŸÏ· ·˘Ù¿ Î·È ÔÏÏ¿ ·ÎfiÌË Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡Ó ÙÂÎÌ‹ÚÈ· Ù˘ ÈÛÙÔÚÈ΋˜ Ù·˘ÙfiÙËÙ·˜ Î·È ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Î·È Û˘Óı¤ÙÔ˘Ó ÙÔ ∞ÓÔÈÎÙfi ªÔ˘ÛÂ›Ô ÃÒÚÔ˘ Î·È ∫ÔÈÓˆÓ›·˜, Ô˘ ·ÔÙÂÏ› Ë ¯ÂÚÛfiÓËÛÔ˜ Ù˘ ª¿Ó˘. ∞Ó¿ÏÔÁ˜ ·ÙÚÈ·Ú¯ÈΤ˜ Î·È ÔÏÂÌÈΤ˜ ÎÔÈӈӛ˜ ¤¯Ô˘Ó ·Ê‹ÛÂÈ Ù· ›¯ÓË ÙÔ˘˜, Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ÂÔ¯¤˜ Î·È Û ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ÙfiÔ˘˜, fiˆ˜ Û ÌÂ۷ȈÓÈο ¯ˆÚÈ¿ Ù˘ πÙ·Ï›·˜, Û ÔÈÎÈÛÌÔ‡˜ ÛÙÔÓ ∫·‡Î·ÛÔ, Û ÔÈÎÈÛÌÔ‡˜ Ù˘ ∞Ú·‚›·˜ Î·È Ù˘ ∞Ú·‚È΋˜ ˙ÒÓ˘ Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ.


H M¡∏ª∂π∞∫∏ ∫∞π AƒÃπ∆∂∫∆√¡π∫∏ K§∏ƒ√¡√ªπ∞ ∆∏™ M∞¡∏™

191

¢Ú¿ÛÂȘ ‰È¿ÛˆÛ˘ Î·È ÚÔ‚ÔÏ‹˜ ∆Ë ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘ ȉȷ›ÙÂÚÔ˘ Î·È ÛËÌ·ÓÙÈÎÔ‡ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜ Ù˘ ª¿Ó˘ ‚ÈÒÓÂÈ Î·È ÙÈÌ¿ Ë ÛËÌÂÚÈÓ‹ ÎÔÈÓˆÓ›· ÙˆÓ ª·ÓÈ·ÙÒÓ, ÙfiÛÔ Ì¤Û· ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ¯ÂÚÛÔÓ‹ÛÔ˘ fiÛÔ Î·È ÛÙÔ˘˜ Ó¤Ô˘˜ ÙfiÔ˘˜ ÂÁηٿÛÙ·Û˘, fiÔ˘ ˙ÂÈ Ë ÔÏ˘¿ÚÈıÌË Î·È ‰Ú·ÛÙ‹ÚÈ· ‰È·ÛÔÚ¿. ∏ ÌÓ‹ÌË ·˘Ù‹ ÚÔÛÏ·Ì‚¿ÓÂÈ Û˘¯Ó¿ ÙË ÌÔÚÊ‹ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ‰Ú¿ÛˆÓ, fiˆ˜ ÛÙȘ ÙÔÈΤ˜ ÂıÓÈΤ˜ ÁÈÔÚÙ¤˜, ÛÙȘ 17 ª·ÚÙ›Ô˘ ‹ ÛÙȘ 21 ¤ˆ˜ 26 πÔ˘Ó›Ô˘, ÔfiÙ ÚÔ‚¿ÏÏÂÙ·È Ì ȉȷ›ÙÂÚË ¤ÌÊ·ÛË ÙÔ ¤Ó‰ÔÍÔ Î·È ËÚˆÈÎfi ·ÚÂÏıfiÓ. ŸÌˆ˜ ÙÔ ¯Ú¤Ô˜ Î·È Ë Â˘ı‡ÓË ÁÈ· ÙËÓ ·fi‰ÔÛË ÙÈÌ‹˜, ηıÒ˜ Î·È ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿‰ÂÈÍË Î·È ÙËÓ ÚfiÔ‰Ô Ù˘ ¯ÂÚÛÔÓ‹ÛÔ˘, ‰ÂÓ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÌfiÓÔ ÙË Ì·ÓÈ¿ÙÈÎË ÎÔÈÓˆÓ›· Î·È ÙÔ˘˜ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ˘˜ ÊÔÚ›˜ Ù˘, ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ Â˘Ú‡ÙÂÚË ÂÏÏËÓÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ÙËÓ ÔÏÈÙ›· Î·È ÙÔ˘˜ ÂÓÙÂÙ·Ï̤ÓÔ˘˜ ÎÚ·ÙÈÎÔ‡˜ ÊÔÚ›˜. ™ÙÔÓ ÙÔ̤· ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Î·È Ù˘ ·Ó¿‰ÂÈ͢ ÙˆÓ ÌÓËÌ›ˆÓ ¤¯Ô˘Ó Á›ÓÂÈ ÔÚÈṲ̂ӷ ‚‹Ì·Ù·, ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· fï˜ Â›Ó·È ÂΛӷ Ô˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· Á›ÓÔ˘Ó. ∏ ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁÈ΋ ÀËÚÂÛ›· Î·È ÙÔ ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ¤¯Ô˘Ó ηٷÁÚ¿„ÂÈ Î·È ÎËÚ‡ÍÂÈ ˆ˜ ‰È·ÙËÚËÙ¤· ·ÚÎÂÙ¿ ÌÓËÌ›· Î·È ¯ÒÚÔ˘˜ ‰È·ÊfiÚˆÓ ÂÔ¯ÒÓ. Œ¯Ô˘Ó Â›Û˘ ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂÈ Û ·Ó·ÛÙËÏÒÛÂȘ Î·È ÂÈÛ΢¤˜, ȉ›ˆ˜ ÂÎÎÏËÛÈÒÓ, ·ÏÏ¿ ÔÏÏ¿ ·ÎfiÌ· ·Ô̤ÓÔ˘Ó Ó· Á›ÓÔ˘Ó ÛÙÔ˘˜ ÙÔÌ›˜ ·˘ÙÔ‡˜. ∆Ô ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ÃˆÚÔÙ·Í›·˜ ¯·Ú·ÎÙ‹ÚÈÛ ÙÔ 1978, 68 ÔÈÎÈÛÌÔ‡˜ Ù˘ §·ÎˆÓÈ΋˜ Î·È 2 Ù˘ ªÂÛÛËÓȷ΋˜ ª¿Ó˘ ˆ˜, ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡˜. ÕÏÏÔÈ 28 ÔÈÎÈÛÌÔ› Ù˘ §·ÎˆÓÈ΋˜ ª¿Ó˘ ıÂÛÌÔıÂÙ‹ıËÎ·Ó ˆ˜ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ› ÙÔ 1998. ∂›Û˘ ÙÔ 1993 Î·È 1994 ıÂÛ›ÛıËÎ·Ó ·fi ÙÔ À¶∂Ãø¢∂ ÂȉÈÎÔ› fiÚÔÈ Î·È ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ› ‰fiÌËÛ˘ ÙfiÛÔ ÛÙÔ˘˜ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡˜ ÔÈÎÈÛÌÔ‡˜ fiÛÔ Î·È ÛÙËÓ ‡·ÈıÚÔ. ∆Ô ∫·Ô‰ÈÛÙÚÈ·Îfi ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ ∂ıÓÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì· ∂Ú¢ÓÒÓ ¤¯Ô˘Ó ۯ‰ȿÛÂÈ Î·È ÂÊ·ÚÌfiÛÂÈ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙÂÎÌËÚ›ˆÛ˘ Î·È ¤¯Ô˘Ó Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÂÈ ‰ËÌÔÛȇÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ ÌÓËÌÂÈ·Îfi ÏÔ‡ÙÔ. ∂ÈÛÙËÌÔÓÈο ۈ̷Ù›·, fiˆ˜ Ë ∂Ù·ÈÚ›· ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·ÎÒÓ ™Ô˘‰ÒÓ, Ë ∂Ù·ÈÚ›· §·ÎˆÓÈÎÒÓ ™Ô˘‰ÒÓ Î·È ·ÚÎÂÙ¿ ¿ÏÏ·, Ì ٷ Û˘Ó¤‰ÚÈ·, Ù· ÂÚÈÔ‰Èο, ÙȘ ÂΉfiÛÂȘ Î·È ÙȘ ÌÔÚʈÙÈΤ˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ ÙÔ˘˜, ¤¯Ô˘Ó ÚÔÛʤÚÂÈ Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ¤ÚÁÔ. º˘ÛÈο, ÙÔ ¤ÚÁÔ ·˘Ùfi ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙȘ Â›ÔÓ˜ Î·È Û˘Ó¯›˜ ÚÔÛ¿ıÂȘ ÁÓˆÛÙÒÓ ÚÔÛˆÈÎÔًوÓ. √ÚÈṲ̂ÓÔÈ ÊÔÚ›˜, fiˆ˜ Ô ∂.√.∆., ÙÔ ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ÙÔ À¶∂Ãø¢∂, Ë ¶ÂÚÈʤÚÂÈ· ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘, ÔÈ ‰‡Ô ¡ÔÌ·Ú¯›Â˜ Î·È Ë ÙÔÈ΋ ·˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛË, ÙÔ ∂ıÓÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì· ∂Ú¢ÓÒÓ Î·È ÙÔ ªÔ˘ÛÂ›Ô ªÂÓ¿ÎË, ۯ‰›·Û·Ó Î·È ÂÊ¿ÚÌÔÛ·Ó ÂȉÈΤ˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿‰ÂÈÍË Î·È ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ÛÂ Û˘Û¯ÂÙÈÛÌfi Ì ÙË ‰È¿ÛˆÛË Î·È ·ÍÈÔÔ›ËÛË Ù˘ ÌÓËÌÂȷ΋˜ Î·È ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋˜ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿˜ Î·È ÙËÓ ÚÔÒıËÛË ÌÔÚÊÒÓ ‹È·˜ ÙÔ˘ÚÈÛÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘. ∆Ô 1975, ¤ÙÔ˜ ÂÔÚÙ·ÛÌÔ‡ Ù˘ «∂˘Úˆ·˚΋˜ ∞Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋˜ ∫ÏËÚÔÓÔÌÈ¿˜», Ô ∂√∆ Ì ÁÂÓÈÎfi ÁÚ·ÌÌ·Ù¤· ÙÔÓ Î. ∆˙·ÓÓ‹ ∆˙·ÓÓÂÙ¿ÎË ÍÂΛÓËÛ ÙÔ ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ ÔÈÎÈÛÌÒÓ. ∞fi ÙË ª¿ÓË ÂÚÈÏ‹ÊıËÎ·Ó Ô ÔÈÎÈÛÌfi˜ Ù˘ µ¿ıÂÈ·˜ Î·È Ô ‡ÚÁÔ˜ ∫·ÂÙ·Ó¿ÎÔ˘ ÛÙËÓ ∞ÚÂfiÔÏË. ∆Ô ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÚÔ¤‚ÏÂ ÙËÓ ·Ô-


192

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ηٿÛÙ·ÛË ÙˆÓ ÎÙËÚ›ˆÓ Û ÍÂÓÒÓ˜ ‹ Û¯ÂÙÈΤ˜ ÂÁηٷÛÙ¿ÛÂȘ, Ì ·Ú·¯ÒÚËÛË Ù˘ ÂÈηÚ›·˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· 11 ·Ú¯Èο ¯ÚfiÓÈ· Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙËÓ ÂÈÛÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ ÎÙËÚ›ˆÓ ÛÙÔ˘˜ ȉÈÔÎً٘. ™ÎÔfi˜ ‹Ù·Ó Ë ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓË ÈÏÔÙÈ΋-·Ú·‰ÂÈÁÌ·ÙÈ΋ ‰Ú¿ÛË ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ ÎÙËÚ›ˆÓ. ™ÙËÓ ∫Ú·Ó¿Ë °˘ı›Ԣ ·ÔηٷÛÙ¿ıËÎ·Ó ·fi ÙÔÓ ∂√∆ Ù· ‰‡Ô ÈÛÙÔÚÈο ÎÙ‹ÚÈ·, Ô ‡ÚÁÔ˜ Î·È Ô Ê¿ÚÔ˜. √ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ‡ÚÁÔ˜ ∆˙·ÓÓÂÙ¿ÎË ÌÂÙ·‚È‚¿ÛÙËΠÙÔ 1978 ÛÙÔÓ ∂√∆ Î·È ‰È·ÚÚ˘ıÌ›ÛÙËΠ۠πÛÙÔÚÈÎfi-∂ıÓÔÏÔÁÈÎfi ªÔ˘Û›Ô. ∞fi ÙÔ 1993 ÊÈÏÔÍÂÓ› ÙËÓ ¤ÎıÂÛË «¶ÂÚÈËÁËÙ¤˜ ÛÙË ª¿ÓË, 15Ô˜-19o˜ ·È.», ÙËÓ ÔÔ›· ÔÚÁ¿ÓˆÛ ÙÔ ∂ıÓÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì· ∂Ú¢ÓÒÓ. √ Ì·ÚÌ¿ÚÈÓÔ˜ Ê¿ÚÔ˜ ÙÔ˘ 1873 ÂÚÈ‹Ïı ÙÔ 1989 ÛÙÔÓ ∂√∆ Î·È ÙÔ 1994 ·ÔηٷÛÙ¿ıËΠÒÛÙ ӷ ÛÙÂÁ¿ÛÂÈ ÙÔ ¡·˘ÙÈÎfi ªÔ˘ÛÂ›Ô Ù˘ ª¿Ó˘. ∏ ¤ÎıÂÛË ÙˆÓ ÂÚÈËÁËÙÒÓ ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ ÙȘ ¯ÒÚ˜ ÚÔ¤Ï¢Û˘, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙȘ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ·fi Ù· Ù·Í›‰È· ÙÔ˘˜, ηıÒ˜ Î·È Ù· ‰ÚÔÌÔÏfiÁÈ· Ô˘ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ù˘ ª¿Ó˘. ∂ȉÈÒÎÂÈ Ó· ·ÔÙÂϤÛÂÈ ÙÔ ¤Ó·˘ÛÌ· ÁÈ· ¤Ó· ·ÎÏÔ ÚfiÙ˘ˆÓ ÌÔÚʈÙÈÎÒÓ ÍÂÓ·Á‹ÛˆÓ. √ ۯ‰ȷÛÌfi˜ ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎÒÓ ‰È·‰ÚÔÌÒÓ Û˘Ó‰˘¿˙ÂÙ·È Ì ÙËÓ ÚfiÙ·ÛË ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÂÓfi˜ ‚·ÛÈÎÔ‡ ‰ÈÎÙ‡Ô˘ ÌÔ˘Û›ˆÓ-¯ÒÚˆÓ ˘Ô‰Ô¯‹˜ ÂΉËÏÒÛÂˆÓ Î·È Î¤ÓÙÚˆÓ ÂÓË̤ڈÛ˘ ÙˆÓ ÂÈÛÎÂÙÒÓ. ∆Ô 1993 ηٷÚÙ›ÛÙËΠ·fi ÙË °ÂÓÈ΋ °Ú·ÌÌ·Ù›· ¶ÂÚÈʤÚÂÈ·˜ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ ÙÔ ∂ȉÈÎfi ∞Ó·Ù˘ÍÈ·Îfi ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ª¿Ó˘ 1994-1999, Ì ¤ÍÈ ˘ÔÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Î·È Û˘ÓÔÏÈÎfi ÚÔ¸ÔÏÔÁÈÛÌfi 16,5 ‰È˜ ‰Ú·¯Ì¤˜. °È· ÙË Û˘ÓÙ‹ÚËÛË ÌÓËÌ›ˆÓ Î·È ÙËÓ ·Ó¿‰ÂÈÍË ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ÚÔ¤‚ÏÂ ¯ÚËÌ·ÙÔ‰ÔÙ‹ÛÂȘ 4 ˆ˜ 5 ‰È˜ ‰Ú¯. ∞fi ÙÔ 1994 Î.Â. Û˘ÓÙ¿¯ıËÎÂ, ÂÁÎÚ›ıËÎÂ Î·È Û˘Á¯ÚËÌ·ÙÔ‰ÔÙ‹ıËΠ·fi ÙËÓ ∂˘Úˆ·˚΋ ŒÓˆÛË Ë ∫ÔÈÓÔÙÈ΋ ¶ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· LEADER II Ì ÚÔ¸ÔÏÔÁÈÛÌfi 1,2 ‰È˜ ‰Ú¯. ∆Ô ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ô˘ Û˘Ó¤Ù·ÍÂ Ë √Ì¿‰· ∆ÔÈ΋˜ ¢Ú¿Û˘ ª¿Ó˘ Î·È ‰È·¯ÂÈÚ›ÛÙËÎÂ Ë ∞Ó·Ù˘Íȷ΋ ∂Ù·ÈÚ›· «ª∞¡∏ ∞.∂.» ÂÚȤϷ‚ ¯ÚËÌ·ÙÔ‰ÔÙ‹ÛÂȘ 47 ¤ÚÁˆÓ ÛÙÔ˘˜ ÙÔÌ›˜ ÙÔ˘ ·ÁÚÔÙÔ˘ÚÈÛÌÔ‡, ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ÂȯÂÈÚ‹ÛÂˆÓ Î·È Ù˘ ·ÍÈÔÔ›ËÛ˘ Ù˘ ·ÁÚÔÙÈ΋˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜, ηıÒ˜ Î·È ¤ÓÙ ‰ËÌÔÙÈο ¤ÚÁ· ÁÈ· ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË Î·È ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜. ∆Ô 1997 ηٷÚÙ›ÛÙËΠ·fi ÙÔ À¶∂Ãø¢∂ Î·È ÙË ¡Ô̷گȷ΋ ∞˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛË §·ÎˆÓ›·˜ ÙÔ ∂ȉÈÎfi ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÁÈ· ÙË µÈÒÛÈÌË ∞Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜ Ì ÚÔ¸ÔÏÔÁÈÛÌfi ‡„Ô˘˜ 1,2 ‰È˜ ÁÈ· ÙË ª¿ÓË. ∂ÎÙfi˜ ·fi ÙËÓ ‡‰Ú¢ÛË Î·È ÙȘ ‚ÂÏÙÈÒÛÂȘ ÙˆÓ ·Ú·ÏÈÒÓ ÚԂϤÔÓÙ·Ó 24 ¤ÚÁ· ·Ó·Ï¿ÛÂˆÓ Û ·ÛÙÈÎÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Î·È Û ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÔÏÈÙÈÛÙÈ΋˜ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿˜, Û˘ÓÔÏÈÎÔ‡ ‡„Ô˘˜ 550 ÂηÙ. ‰Ú¯. ™ÙËÓ ·Ó¿‰ÂÈÍË Ù˘ ÙÔÈ΋˜ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋˜ Ê˘ÛÈÔÁӈ̛·˜ ·ÔÛÎÔÔ‡Ó Î·È ¤ÚÁ· Ô˘ ¯ÚËÌ·ÙÔ‰ÔÙÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙÔ ¶ÂÚÈÊÂÚÂÈ·Îfi ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· (¶.∂.¶.) ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ Î·È ÂÎÙÂÏÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙË ¢∂¶√™ ∞.∂. ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ï·ÛË ÙˆÓ ÏÈıfiÛÙÚˆÙˆÓ Î·È Ï·ÙÂÈÒÓ ÛÙËÓ ∞ÚÂfiÔÏË Î·ıÒ˜ Î·È ÛÙȘ £·Ï¿Ì˜. ∞fi Ù· ¶ÂÚÈÊÂÚÂȷο Î·È ÂıÓÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ¯ÚËÌ·ÙÔ‰ÔÙÔ‡ÓÙ·È ‹ ı· ¯ÚËÌ·ÙÔ‰ÔÙËıÔ‡Ó Â›Û˘ ¤ÚÁ· Ô˘ ·Ô‰›‰Ô˘Ó Ӥ˜ ÌÔ˘ÛÂȷΤ˜ ¯Ú‹ÛÂȘ ÙÔ˘ À. ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Û ÛËÌ·ÓÙÈο ÎÙ‹ÚÈ·, fiˆ˜ ÛÙ· ÈÛÙÔÚÈο ÎÙ‹ÚÈ· ÙÔ˘ ηÂÙ¿ÓÈÔ˘ ªÔ‡Ú-


H M¡∏ª∂π∞∫∏ ∫∞π AƒÃπ∆∂∫∆√¡π∫∏ K§∏ƒ√¡√ªπ∞ ∆∏™ M∞¡∏™

193

Ù˙ÈÓÔ˘ ÛÙËÓ ∫·Ú‰·Ì‡ÏË, ÛÙÔÓ ‡ÚÁÔ ¶ÈÎÔ˘Ï¿ÎË ÛÙËÓ ∞ÚÂfiÔÏË Î·È ÛÙÔ Û˘ÁÎÚfiÙËÌ· ™Ù˘ÏÈ·ÓÔ‡ ª·˘ÚÔÌȯ¿ÏË ÛÙËÓ ∞ÚÂfiÔÏË, ÛÙÔ ·ÏÈfi ¶·ÚıÂÓ·ÁˆÁÂ›Ô ÛÙÔ °‡ıÂÈÔ, ÙÔ ÔÔ›Ô ı· ÌÂÙ·ÙÚ·› Û ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎfi ªÔ˘ÛÂ›Ô ª¿Ó˘. ∆¤ÏÔ˜, ·fi ÙÔ 1996 Î.Â. ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÙ·È ÙÔ ÂȉÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ ªÔ˘Û›Ԣ ªÂÓ¿ÎË ÁÈ· ÙË ª¿ÓË. Œ¯ÂÈ ˆ˜ Â›ÎÂÓÙÚÔ ÙÔ §È̤ÓÈ Î·È ÙËÓ ∞ÚÂfiÔÏË, Ô˘ ÂȉÈÒÎÂÙ·È Ó· ηٷÛÙÔ‡Ó fiÏÔÈ ÌÂÏÂÙË̤Ó˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ Î·È ·Ó·‚¿ıÌÈÛ˘ Ù˘ ¯ÂÚÛÔÓ‹ÛÔ˘. ¶ÚԂϤÔÓÙ·È ıÂÛÌÈΤ˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Î·È Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ‰‡Ô ÂÚ¢ÓËÙÈÎÒÓ Î·È ÌÔ˘ÛÂÈ·ÎÒÓ fiψÓ, ‰ËÏ·‰‹ ·) ÙÔ˘ ªÔ˘Û›Ԣ ª¤Û· ª¿Ó˘ Î·È ª·˘ÚÔÌȯ·Ï·›ˆÓ, Ô˘ ı· ÛÙÂÁ·ÛÙ› ÛÙÔ ¶·Ï¿ÙÈ ÙˆÓ ª·˘ÚÔÌȯ·Ï·›ˆÓ Î·È ‚) ÙÔ˘ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ªÂϤÙ˘ ∞Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋˜ Î·È ¶ÔÏÈÙÈÛÙÈ΋˜ ∫ÏËÚÔÓÔÌÈ¿˜ Ù˘ ª¿Ó˘, ÙÔ ÔÔ›Ô ı· ÛÙÂÁ·ÛÙ› ÛÙÔ ÂÚÂÈˆÌ¤ÓÔ Û‹ÌÂÚ· ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ Ù˘ ¶·Ó·Á›·˜ ∂˘Ú¤ÙÚÈ·˜, ÙÔ ÔÔ›Ô ı· ·ÔηٷÛÙ·ı›. ¶¤Ú· ·fi ÙȘ ‰Ú¿ÛÂȘ ÙˆÓ ·ÚÌfi‰ÈˆÓ ÊÔÚ¤ˆÓ, ÔÈ ÚÔÛˆÈΤ˜ Î·È ÔÈÎÔÁÂÓÂȷΤ˜ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜ ÔÏÏÒÓ ª·ÓÈ·ÙÒÓ Î·È ¿ÏÏˆÓ ¤¯Ô˘Ó ‰ÒÛÂÈ ·ÚÎÂÙ¿ ÔÚı¿ ‰Â›ÁÌ·Ù· ÁÚ·Ê‹˜ Ì ÙË Ì¤ÚÈÌÓ· Î·È ÙË ÊÚÔÓÙ›‰· ÁÈ· Ù· ȉÈfiÎÙËÙ· ÎÙÈÚȷο Î·È ÌÓËÌÂȷο ¤ÚÁ· Î·È ÎÂÈÌ‹ÏÈ·, Ô˘ ÙÔ˘˜ ·Ó‹ÎÔ˘Ó. Œ¯Ô˘Ó ÏËı‡ÓÂÈ ÔÈ ÌÂÏÂÙË̤Ó˜ ÂÙÚfi¯ÙÈÛÙ˜ Ӥ˜ ηٷÛ΢¤˜ ηıÒ˜ Î·È ÔÈ ·ÔηٷÛÙ¿ÛÂȘ ·Ï·ÈÒÓ ÎÙËÚ›ˆÓ, Ô˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· Á›ÓÔÓÙ·È Ì ÚÔÛÔ¯‹. ∞Ó·ÓÙÈηٿÛÙ·ÙË Î·È ÔχÙÈÌË Â›Ó·È Â›Û˘ Ë ÚÔÛˆÈ΋ ÂÚÁ·Û›· Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ ÚÔÛÊÔÚ¿ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ ÂÎÂ›ÓˆÓ Ô˘ ›Ù ÂÓÙ·Á̤ÓÔÈ Û ÔÚÁ·ÓˆÌ¤Ó· Û¯‹Ì·Ù· ‹ ·fi ÌfiÓÔÈ ÙÔ˘˜, ·˘ÙfiÓÔÌ·, ÚÔˆıÔ‡Ó Ì ÙȘ ‰Ú¿ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ÛËÌ·ÓÙÈο ı¤Ì·Ù· ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘, Ù˘ ÚÔÛÙ·Û›·˜ Ù˘ ÔÏÈÙÈÛÙÈ΋˜ Ù·˘ÙfiÙËÙ·˜. ŸÌˆ˜ ¤Ú· ·fi ÙË ÛÊ·›Ú· ÙˆÓ È‰ÈˆÙÈÎÒÓ ÚÔÛ·ıÂÈÒÓ ÈÛÙ‡ԢÌ fiÙÈ ˘¿Ú¯ÂÈ ·Ó¿ÁÎË Î·È ÛÎÔÈÌfiÙËÙ· ÁÈ· Û˘ÛÙËÌ·ÙÈΤ˜ Û˘ÏÏÔÁÈΤ˜ ‰Ú¿ÛÂȘ, Ô˘ ÂÈÛÙÚ·ÙÂ‡Ô˘Ó ÙË ÊÈÏÔÙÈÌ›· Î·È ÙËÓ ·ÙÚȈÙÈ΋ Û˘Ó›‰ËÛË ÙˆÓ ª·ÓÈ·ÙÒÓ. √È ¯ÚËÌ·ÙÔ‰ÔÙ‹ÛÂȘ Î·È ÔÈ ˘ËÚÂۛ˜ ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ Â›Ó·È Ê·ÓÂÚfi fiÙÈ ‰ÂÓ Â·ÚÎÔ‡Ó ÁÈ· Ó· ÂÈÏËÊıÔ‡Ó ÙÔ˘ ÌÓËÌÂÈ·ÎÔ‡ ÏÔ‡ÙÔ˘. ¶¤Ú· ·fi Ù· ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈο ÌÓËÌ›·, Ô˘ ÂÌ›ÙÔ˘Ó Î·ÙÂÍÔ¯‹Ó ÛÙȘ ·ÚÌÔ‰ÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ÀÔ˘ÚÁ›Ԣ ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Î·È ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÔÙÂϤÛÔ˘Ó ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÊÚÔÓÙ›‰·˜ ÙˆÓ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÒÓ Û˘Ì‚Ô˘Ï›ˆÓ Î·È ÙˆÓ ÈÛÙÒÓ ¯ÔÚËÁÒÓ, ÚÔÙ›ÓÔ˘Ì ӷ ‰ÔıÔ‡Ó ÔÚÈṲ̂ӷ ·Ù¿ ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ ÙˆÓ ª·ÓÈ·ÙÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ Î·È ÌÓËÌÂȷ΋ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿ ÙÔ˘˜. √ÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔÈ ÊÔÚ›˜ ª·ÓÈ·ÙÒÓ Ó· ·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó ÔÚÈṲ̂Ó˜ ·Ú·‰ÂÈÁÌ·ÙÈΤ˜ ˘ÈÔıÂۛ˜ Â›ÏÂÎÙˆÓ ÌÓËÌ›ˆÓ, ηٿ ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ· ÂÎÂ›ÓˆÓ Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ¿ÌÂÛÔ Î›Ó‰˘ÓÔ Î·Ù¿ÚÚ¢Û˘ Î·È Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹˜ ÂÓÒ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Ù· ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚ· ÙÔfiÛËÌ· Ù˘ „˘¯‹˜ Ù˘ ª¿Ó˘. ƒËÁ̷و̤ÓÔÈ ‡ÚÁÔÈ, fiˆ˜ ÙˆÓ ªÂÛ›ÛÎÏË ÛÙË ¡fiÌÈ·, ·ÏÏ¿ Î·È ·ÚÎÂÙÔ› ¿ÏÏÔÈ, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÛÙÂÚˆıÔ‡Ó, Ó· Û˘ÓÙËÚËıÔ‡Ó Î·È Ó· ·ÔÙÂϤÛÔ˘Ó ÂÈÛΤ„ÈÌ· ÌÓËÌ›·. ∏ Î¿Ï˘„Ë ÙˆÓ ‰··ÓÒÓ Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· Á›ÓÂÈ Ì ¯Ú‹Ì·Ù· Ô˘ ı· Û˘ÁÎÂÓÙÚˆıÔ‡Ó Ì ÂȉÈÎÔ‡˜ ÂÚ¿ÓÔ˘˜. ∏ ÈηÓÔÔ›ËÛË ·fi ÙË ‰È¿ÛˆÛË Î·È ·Ó¿‰ÂÈÍË Ù¤ÙÔÈˆÓ ÛÔ˘‰·›ˆÓ ÌÓËÌ›ˆÓ Ì ˙ˆ‹ ÔÏÏÒÓ ·ÈÒÓˆÓ Û˘Ì‚·‰›˙ÂÈ Ì ÙÔ ‰È·ÚΤ˜ ¯Ú¤Ô˜ Ó· ·Ú·‰Ôı› ÛÙȘ ÌÂÏÏÔÓÙÈΤ˜ ÁÂÓȤ˜ ¤Ó· ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ̤ÚÔ˜ Ù˘ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿˜ Ô˘ ¤Êı·Û ̤¯ÚÈ ÂÌ¿˜.


194

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

BIB§IO°PAºIA ™·˝Ù·˜ °., ª¿ÓË, ∂ÏÏËÓÈ΋ ¶·Ú·‰ÔÛȷ΋ ∞Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. Ô›ÎÔ˜ ª¤ÏÈÛÛ·, 1987.

Abstract The impressive heritage of the Mani peninsula includes various monuments of all periods, with emphasis on the particular traditional architectural and settlements. However relevant documentation, scientific research and dissemination of knowledge is not yet satisfactory. The desired aim of highlighting the region goes along with its characterization as a national historical area (“cultural landscape” or “open air museum”). Certain publicsector programmes have functioned in this direction but many more special actions have to be undertaken by agencies and groups of individuals.


¶§∏ƒ√º√ƒπ∂™ ∞¶√ ∆√¡ À¶’ ∞ƒπ£. 61 ∞¡∂∫¢√∆√ ∫ø¢π∫∞ ∆∏™ ª√¡∏™ πµ∏ƒø¡ °π∞ ™Àªµ∞¡∆∞ ™∆∏ §∞∫ø¡π∞ ∆√À 1685 - 1730 ¢ËÌ‹ÙÚ˘ ∫·ÙÛ·Ê¿Ó·˜ ºÈÏfiÏÔÁÔ˜ - Ù. §˘ÎÂȿگ˘

¶ÂÚ›ÏË„Ë √ ·ÚÈıÌ. 61 ·Ó¤Î‰ÔÙÔ˜ ÎÒ‰Èη˜ Ì ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ «¡fiÌÔ˜ ¶ÔÏÈÙÈÎfi˜ Î·È ∂ÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎfi˜» (Ê. 95), ÁÚ¿ÊÙËΠ·fi ÙÔÓ ··-£ÂÔʇϷÎÙÔ ∞ÁÔÚ·ÛÙfi, ÛÙÔ ª˘ÛÙ¿, ÙÔ 1728-1730, Î·È Ê˘Ï¿ÛÛÂÙ·È Û‹ÌÂÚ· ÛÙË ªÔÓ‹ ÙˆÓ π‚‹ÚˆÓ ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ ŸÚÔ˘˜, ·ÔÙÂÏ› ‰Â ·ÓÙ›ÁÚ·ÊÔ ·Ï·ÈfiÙÂÚÔ˘ ¿ÁÓˆÛÙÔ˘ ÎÒ‰Èη. ∞fi ÙȘ 190 ÛÂÏ›‰Â˜ ÔÈ 184 ÂÚȤ¯Ô˘Ó ÓÔÌÈΤ˜ ‰È·Ù¿ÍÂȘ ¯Ú‹ÛÈ̘ ÁÈ· ÙËÓ ·ÔÓÔÌ‹ ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÎÔ‡ Î·È ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÔ‡ ‰Èη›Ô˘, ÂÓÒ ÛÙȘ ˘fiÏÔÈ˜ 6 ÛÂÏ›‰Â˜ ηٷ¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È Âȉ‹ÛÂȘ ÔÈΛÏÔ˘ Î·È È‰È·ÈÙ¤ÚÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜, fiˆ˜ Ë ·ÎÚÈ‚‹˜ Î·È ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈ΋ ηٷÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ÌÂÙ·ÎÈÓ‹ÛÂˆÓ ÙˆÓ ·ÓÙÈ¿ÏˆÓ ÛÙÚ·ÙÂ˘Ì¿ÙˆÓ ∂ÓÂÙÒÓ Î·È ∆Ô‡ÚÎˆÓ Î·Ù¿ ÙÔÓ fiÏÂÌÔ 1684-1690 ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ ‹ fiˆ˜ ÂΛӘ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û ÈÛ¯˘Úfi ÛÂÈÛÌfi ÛÙË §·ÎˆÓ›·, (1729), Û ÂȉËÌÈΤ˜ ÓfiÛÔ˘˜ Ì ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ÓÂÎÚÔ‡˜ ÛÙÔ ª˘ÛÙÚ¿ Î·È ·Ó·Ù›ÌËÛË ÙˆÓ ÛÈÙËÚÒÓ Ì Â·ÎfiÏÔ˘ıÔ ÙÔÓ ÏÈÌfi, ‹ ¿ÏϘ ·ÎfiÌË Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û ·ÎÚ·›· ηÈÚÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ· Ô˘ ÂӉȷʤÚÔ˘Ó ÙË ÌÂÙˆÚÔÏÔÁ›·. √ Ì˘ÛÙÚÈÒÙ˘ ‚È‚ÏÈÔÁÚ¿ÊÔ˜, Û·Ê‹˜ ÛÙË ‰È·Ù‡ˆÛË Î·È ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfi˜ ÛÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛË, Â›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈ΋ ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ˘ ·Ú¯fiÌÂÓÔ˘ ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ‰È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡ ÛÙÔÓ ˘fi‰Ô˘ÏÔ ∂ÏÏËÓÈÛÌfi ÙˆÓ ·Ú¯ÒÓ ÙÔ˘ 18Ô˘ ·ÈÒÓ·.

°ÂÓÈο ™ÙËÓ πÂÚ¿ ªÔÓ‹ ÙˆÓ π‚‹ÚˆÓ ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ ŸÚÔ˘˜ Ê˘Ï¿ÛÛÂÙ·È Ô ·ÚÈı. 61 ·Ó¤Î‰ÔÙÔ˜ ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ˜ ¯·ÚÙÒÔ˜ ÎÒ‰Èη˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ÁÚ¿ÊÙËΠÛÙÔ ÌÂÙ·‚˘˙·ÓÙÈÓfi ª˘ÛÙÚ¿, Ù· ¤ÙË 1728-1730. ∞˜ ı˘ÌËıÔ‡ÌÂ, ¯¿ÚÈÓ ÙˆÓ ÔÏÏÒÓ ·fi ÂÌ¿˜, fiÙÈ ÎÒ‰Èη˜ Â›Ó·È Û˘ÏÏÔÁ‹ ÓfiÌˆÓ Î·È ÓÔÌÈÎÒÓ ‰È·Ù¿ÍÂˆÓ ‹ ·ÎfiÌË Û‡ÓÔÏÔ ÛÂÏ›‰ˆÓ ·fi ¿˘ÚÔ, ÂÚÁ·ÌËÓ‹ ‹ ¯·ÚÙ› ÔÈ Ôԛ˜ Â›Ó·È Û˘ÚÚ·Ì̤Ó˜ Û ۯ‹Ì· ‚È‚Ï›Ô˘ Î·È ÙÔ ÔÔ›Ô ÚÔ‹Ïı ·fi ÙÔÓ Ù›ÌÈÔ Ìfi¯ıÔ Î¿ÔÈÔ˘ ÏÔÁ›Ô˘ ‹ ¤ÛÙˆ ·fi ÔÏÈÁÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ Áڷʤ·. ∞˜ ı˘ÌËıԇ̠·ÎfiÌË fiÙÈ Î·È ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·Ó·Î¿Ï˘„Ë Ù˘ Ù˘ÔÁÚ·Ê›·˜, ‰‡ÛÎÔÏ· ÛÙ· ¯ÚfiÓÈ· Ù˘ ∆Ô˘ÚÎÔÎÚ·Ù›·˜ ¤ÊÙ·Ó·Ó ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Ù˘ˆÌ¤Ó· ‚È‚Ï›· Î·È ·˘Ù¿ ÂÚÈÔÚÈṲ̂ӷ.1 1. °È·ÓÓ·ÚÔÔ‡ÏÔ˘ πˆ¿ÓÓ·˜, «¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ µÈ‚ÏÈÔÁÚ¿ÊÔÈ Ù˘ ∆Ô˘ÚÎÔÎÚ·Ù›·˜, ·Ó·‰˘fiÌÂÓÔÈ ·-


196

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

∆Ô ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÎÒ‰ÈΘ Î·È Ï‹ıÔ˜ ¿ÏÏˆÓ Ï˘ÙÒÓ ÂÁÁÚ¿ÊˆÓ Â›Ó·È Â˘ÓfiËÙÔ, ‰ÈfiÙÈ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÔχÙÈ̘ ËÁ¤˜ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Ì·˜, ηıÒ˜ ʈٛ˙Ô˘Ó Ï¢ڤ˜ ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡, ÙÔ˘ ÂıÓÈÎÔ‡, ÓÂ˘Ì·ÙÈÎÔ‡, ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ‡ ‚›Ô˘ Ù˘ ÂÔ¯‹˜. ∂Í·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÙÔÓ ÂÚÌËÓÂ˘Ù‹ Ô˘ ı· ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂÈ Ù¤ÙÔÈ· ΛÌÂÓ·. ◊ ı· ‚ÚÂÈ ÍÂÚ¤˜ ÁÓÒÛÂȘ ‹ ı· ʤÚÂÈ ÛÙÔ Êˆ˜ ÙÔ Ó‡̷, ÙËÓ „˘¯‹ Ô˘ ÎÔÈÌ¿Ù·È Ì¤Û· ÛÙ· ΛÌÂÓ·. ∆· «Î›ÌÂÓ· Î·È Ù· ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê· ‰ÂÓ Â›Ó·È ·ÚfiÛˆ·, ·ÏÏ¿ Û·Ó ˙ˆÓÙ·ÓÔ› ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ› ˘Ê›ÛÙ·ÓÙ·È ÙȘ ÂȉڿÛÂȘ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜, ›ÙÂ Ê˘ÛÈÎÔ‡ ›Ù ·ÓıÚÒÈÓÔ˘. ∫¿ÔÈÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ¤ÁÚ·„·Ó Î·È Ù· ·ÓÙ¤ÁÚ·„·Ó Ù· ΛÌÂÓ·, οÔÈÔÈ Ù· ‰È¿‚·Û·Ó Î·È Ù· ‰›‰·Í·Ó, οÔÈÔÈ Ù· Ô‡ÏËÛ·Ó, Ù· ‰È·Ê‡Ï·Í·Ó Î.Ï. °‡Úˆ ·fi οı ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊÔ ‚È‚Ï›Ô ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È ¤Ó·˜ ÔÏfiÎÏËÚÔ˜ ÎfiÛÌÔ˜ Ì ÌÈ· ‰È΋ ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚ›·».2 √ ÎÒ‰Èη˜ Ô˘ Ì·˜ ÂӉȷʤÚÂÈ Â‰Ò Ê¤ÚÂÈ ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ «¡fiÌÔ˜ ÔÏÈÙÈÎfi˜ Î·È ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎfi˜». ∂›Ó·È ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ÈÂÚ¤·-ÏfiÁÈÔ˘ £ÂÔʇϷÎÙÔ˘ ∞ÁÔÚ·ÛÙÔ‡, ηÙÔ›ÎÔ˘ Ù˘ «¯ÒÚ·˜ ÙÔ˘ ª˘˙ËıÚ¿ Ù˘ §·Î‰·ÈÌÔÓ›·˜», Ô ÔÔ›Ô˜ ÛÙȘ 10 πÔ˘Ó›Ô˘ ÙÔ˘ 1728 ·ÓÙÈÁÚ¿ÊÂÈ ÎÒ‰Èη Ù˘ ªÔÓ‹˜ Ù˘ ∑ÂÚÌ›ÙÛ·˜, «∞fi ÙÔÓ ¶ÔÏÈÙÈÎfiÓ ¡fiÌÔÓ Ù˘ ı›·˜ Î·È ÈÂÚ¿˜ ªÔÓ‹˜ ∑ÂÚÌ›ÙÛ·˜», fiˆ˜ Ì·˜ ÏËÚÔÊÔÚ› Ô ›‰ÈÔ˜. ºÚfiÓÙÈÛ Â›Û˘ Ó· Ì·˜ ÏËÚÔÊÔÚ‹ÛÂÈ fiÙÈ ÙÔÓ ¤ÁÚ·„ fiÙ·Ó ‹Ù·Ó 62 ¯ÚÔÓÒÓ, fiÙÈ Ô ÎÒ‰Èη˜ ¤¯ÂÈ 200 ʇÏÏ· Î·È ÎÂÊ¿Ï·È· 550. ∑ËÙ¿ÂÈ ·fi ÙÔÓ ·Ó·ÁÓÒÛÙË Ó· ÙÔÓ Û˘Á¯ˆÚ‹ÛÂÈ ÁÈ· Ù˘¯fiÓ ÛÊ¿ÏÌ·Ù· Ô˘ ı· ‚ÚÂÈ Î·È Ù· ÔÔ›· ηÏÂ›Ù·È Ó· Ù· ‰ÈÔÚıÒÛÂÈ, ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· ÂÈηÏÂ›Ù·È ÙË ı›· ÙÈ̈ڛ· ÂΛÓÔ˘ Ô˘ ı· ÙÔÏÌÔ‡Û ӷ ÙÔÓ ¿ÚÂÈ ¯ˆÚ›˜ ÙËÓ ¿‰ÂÈ¿ ÙÔ˘. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È, ÏÔÈfiÓ, ÁÈ· ¡ÔÌÔηÓfiÓ·, ·ÓÙ›ÁÚ·ÊÔ ·Ï·ÈÔÙ¤ÚÔ˘ ÎÒ‰Èη Ô˘ ˘‹Ú¯Â ÛÙË ÌÔÓ‹ ∑ÂÚÌ›ÙÛ·˜ Î·È Ô ÔÔ›Ô˜ Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ¤¯ÂÈ ·ˆÏÂÛı› ‹ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ Û‹ÌÂÚ· ÛÙÔ ·Ú¯Â›Ô Ô˘ ‰È·ÙËÚÂ›Ù·È ÛÙË ªÔÓ‹, Ô‡Ù ÛÙÔ πÛÙÔÚÈÎfi ∞Ú¯Â›Ô ™¿ÚÙ˘,3 ÂÎÙfi˜ Î·È ·Ó Ë ¤Ú¢ӷ ‰Â›ÍÂÈ fiÙÈ ÂÓ·fiÎÂÈÙ·È Î¿Ô˘ ·ÏÏÔ‡. ∆Ô ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Â›Ó·È fiÙÈ ÎÔÓÙ¿ Û ·ÍÈfiÏÔÁÔ˘˜ ‚È‚ÏÈÔÁÚ¿ÊÔ˘˜ fiˆ˜ ÙÔÓ ÚˆÙÔÛ‡ÁÎÂÏÔ °·Ï·ÎÙ›ˆÓ· Î·È Â›ÛÎÔÔ µÚÂÛı¤Ó˘ ¶·Úı¤ÓÈÔ ÙÔÓ ∞Ó·‚Ú˘ÙÈÒÙË Ô˘ «ÎÚ·ÙÔ‡Ó ·ÓÔÈÎÙ‹ ÙË ı‡Ú· ÛÙËÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ˙ˆ‹ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜4 Û ϷΈÓÈο ΤÓÙÚ·, fiˆ˜ ÛÙËÓ ∞Ó·‚Ú˘Ù‹-ÃÚ‡Û·Ê· Î·È ÌÔÓ‹ ÙˆÓ «∞Á›ˆÓ ∆ÂÛÛ·Ú¿ÎÔÓÙ·», ÚÔÛÙ›ıÂÙ·È ÙÒÚ· ¤Ó·˜ ·ÍÈfiÏÔÁÔ˜ ‚È‚ÏÈÔÁÚ¿ÊÔ˜, Ô Ì˘ÛÙÚÈÒÙ˘ ÈÂÚ¤·˜ £ÂÔʇϷÎÙÔ˜ ∞ÁÔÚ·ÛÙfi˜. ∏ ¯ÂÈÚfiÁÚ·ÊË ·Ú¿‰ÔÛË, ÏÔÈfiÓ, Û˘Ó¯›˙ÂÙ·È ÛÙË §·ÎˆÓ›·, ·fi ÙÔ˘˜ ˘ÛÙÂÚÔ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜, (14Ô˜ Î·È 15Ô˜ ·È.), fiÙ·Ó Ô ‚˘˙·ÓÙÈÓfi˜ ª˘ÛÙÚ¿˜ ‹Ù·Ó ÙÔ

fi ÂÏÔÔÓÓËÛȷο ¯ÂÈÚfiÁÚ·Ê·», ¶ÂÏÔÔÓÓËÛȷο, (¶·Ú¿ÚÙËÌ· 16), ¶Ú·ÎÙÈο ÙÔ˘ ¤ÎÙ·ÎÙÔ˘ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎÔ‡ ™˘ÌÔÛ›Ô˘ (™¿ÚÙË - ª˘ÛÙÚ¿˜, 27-29 ª·˝Ô˘ 1988), ∞ı‹Ó·È, 1991, ÛÂÏ. 193. 2. ∆ÛÂϛη ∞Á·Ì¤ÌÓÔÓÔ˜, «°È· ¤Ó· Û‡ÓÙ·ÁÌ· ¶ÂÏÔÔÓÓËÛ›ˆÓ Έ‰ÈÎÔÁڿʈӻ, ¶ÂÏÔÔÓÓËÛȷο (¶·Ú¿ÚÙËÌ· 16), ¶Ú·ÎÙÈο ÙÔ˘ ¤ÎÙ·ÎÙÔ˘ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎÔ‡ ™˘ÌÔÛ›Ô˘, (™¿ÚÙË - ª˘ÛÙÚ¿˜, 27-29 ª·˝Ô˘ 1988), ∞ı‹Ó·È, 1991, ÛÂÏ. 146. 3. °ÚÈÙÛÔÔ‡ÏÔ˘ ∆¿ÛÔ˘ ∞ı. «∫·Ù¿ÏÔÁÔ˜ ÙˆÓ ÂÓ ÙˆÓ πÛÙÔÚÈÎÒÓ ∞گ›ˆÓ ™¿ÚÙ˘ ¯ÂÈÚÔÁÚ¿ÊˆÓ Îˆ‰›ÎˆÓ Î·È ÏÔÈÒÓ ÂÁÁڿʈӻ, ∞ı‹Ó·È, 1952. 4. °È·ÓÓ·ÚÔÔ‡ÏÔ˘ πˆ¿ÓÓ·˜, fi.. ·Ó. ÛÂÏ. 203.


¶§∏ƒ√º√ƒπ∂™ ∞¶√ ∆√¡ À¶’ ∞ƒπ£ª. 61 A¡∂∫¢√∆√ Kø¢π∫∞ ∆∏™ M√¡∏™ Iµ∏ƒø¡

197

ΤÓÙÚÔ Ù˘ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋˜ Î·È ÔÏÈÙÈ΋˜ ˙ˆ‹˜ Î·È fiÔ˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Û·Ó ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈ· ·ÓÙÈÁڷʤˆÓ, ‚È‚ÏÈÔÁڿʈÓ, ηÏÏÈÙ¯ÓÒÓ Î·È ˙ˆÁÚ¿ÊˆÓ Ô˘ ηٿ ηÓfiÓ· ‹Ù·Ó ÌÔÓ·¯Ô›, ÏfiÁÈÔÈ ‹ Î·È Ï·˚ÎÔ›. ∆¤ÙÔÈ· ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈ· ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ˆ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Û·Ó ÛÙË ÌÔÓ‹ ÙÔ˘ µÚÔÓÙÔ¯›Ô˘, ÛÙË ªËÙÚfiÔÏË ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘,5 ‹ Î·È ÛÙË ÌÔÓ‹ Ù˘ ¶ÂÚȂϤÙÔ˘. ⁄ÛÙÂÚ· ·fi ÌÈ· ‰È·‰ÚÔÌ‹ ÛȈ‹˜, ÛÙ· ̤۷ ‹ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ 16Ô˘ ·ÈÒÓ·, ·Ú¯›˙ÂÈ Ó· ¯·Ú¿˙ÂÈ ÛÙËÓ ˘fi‰Ô˘ÏË ∂ÏÏ¿‰· οÔÈÔ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi ʈ˜. ∏ ÂÎÎÏËÛ›· ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙÔ Á¤ÓÔ˜ Ì ÙËÓ ·È‰Â›·, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ¤¯Ô˘Ì ¤Ó·Ó, fiˆ˜ ÙÔÓ Â›·Ó «ıÚËÛ΢ÙÈÎfi Ô˘Ì·ÓÈÛÌfi». ∞fi ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÂΛÓË ¤¯Ô˘Ì ¤Ó· Ï‹ıÔ˜ ÏÔÁ›ˆÓ-‚È‚ÏÈÔÁÚ¿ÊˆÓ Ô˘ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ÛÙË ¢‡ÛË.

¶ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ·ÚÈıÌ. 61 ·Ó¤Î‰ÔÙÔ˘ ÎÒ‰Èη Ù˘ ªÔÓ‹˜ ÙˆÓ π‚‹ÚˆÓ √ ˘’ ·ÚÈı. 61 ÁÚ¿ÊÙËΠÛÙÔ ª˘ÛÙÚ¿ ÙÔ 1728-1730 Ê˘Ï¿ÛÛÂÙ·È Û‹ÌÂÚ· ÛÙËÓ πÂÚ¿ ªÔÓ‹ π‚‹ÚˆÓ Î·È ‰È·ÙËÚÂ›Ù·È Î·Ï¿. ∂›Ó·È ¯·ÚÙÒÔ˜ Ì ‰ÂÚÌ¿ÙÈÓË ÛÙ¿¯ˆÛË Î·È Ê¤ÚÂÈ ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ «¡fiÌÔ˜ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎfi˜ Î·È ÔÏÈÙÈÎfi˜» (‰È·ÛÙ. 20,2 20, 3). Œ¯ÂÈ ÁÚ·Ì̤ӷ ʇÏÏ· 95, ÛÂÏ›‰ˆÛË ·fi ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚÔ ¯¤ÚÈ Ì ÎÔÈÓfi ÌÔχ‚È ·fi ÛÂÏ. 1 ¤ˆ˜ Î·È 190. ∫¿ı ÛÂÏ›‰· ¤¯ÂÈ 30 ÂÚ›Ô˘ ÛÙ›¯Ô˘˜, Ë ‰Â ÁÚ·Ê‹ Â›Ó·È fiÚıÈ· Î·È ÎÔÌ„‹, ÈÛÔ¸„‹˜ ¿ÓÙÔÙÂ. Èڛ˙ÂÙ·È Û ‰‡Ô ̤ÚË: ∞) ÛÂÏ. 1-156 Î·È µ) ÛÂÏ. 157-184, Î·È ÂÚȤ¯ÂÈ 100 ÎÂÊ¿Ï·È· ÓÔÌÈ΋˜ ‡Ï˘ fiˆ˜ «¶ÂÚ› ÎÚÈÙÔ‡, fiÙÈ Ó· Â›Ó·È ÂȘ fiÏÔ˘˜ Û˘Ì·ı‹˜ Î·È Ó· Ìˉ¤Ó ÈÛÙ‡ÂÈ ÏfiÁÔ˘˜ ÙÈÓ¿˜ ¯ˆÚ›˜ ·ԉ›ÍÂȘ» ∫ÂÊ. ∞-1, «¶ÂÚ› ‰ÈηÈÔÛ‡Ó˘», µ-2, «¶ÂÚ› ÙÔ˘ ¤¯ÔÓÙÔ˜ ·ÏϷΛ‰·», ∫ÂÊ. 6 ΂-222, «¶ÂÚ› ·Ó‰ÚÒÓ Î·È Á˘Ó·ÈÎÒÓ, Â¿Ó ¯ËÚ‡ÛÔ˘Ó Î·È ·È‰›· ‰ÂÓ ·Ê›ÓÔ˘Ó» ∫ÂÊ. 6Ô27Ô Ì¤¯ÚÈ Î·È ÙËÓ ÛÂÏ›‰· 184, fiÔ˘ Î·È ÙÂÏÂÈÒÓÔ˘Ó Ù· ı¤Ì·Ù· Î·È ÔÈ ‰È·Ù¿ÍÂȘ ÙÔ˘ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÔ‡ Î·È ÔÏÈÙÈÎÔ‡ ‰Èη›Ô˘. √ ‚È‚ÏÈÔÁÚ¿ÊÔ˜ Â‰Ò ıÂÒÚËÛ ·Ó·Áη›Ô Ó· ÛËÌÂÈÒÛÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘, ÙËÓ ËÏÈΛ· ÙÔ˘, ÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ Î·È ÙÔÓ ÙfiÔ Û˘ÁÁÚ·Ê‹˜ ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη, ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ Ê‡ÏÏˆÓ Î·È ÙˆÓ ÎÂÊ·Ï·›ˆÓ, ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· ˙ËÙ¿ÂÈ Û˘Á¯ÒÚÂÛË ·fi ÙÔÓ ·Ó·ÁÓÒÛÙË ÁÈ· Ù˘¯fiÓ ÛÊ¿ÏÌ·Ù· Î·È ·ÓËÛ˘¯Â› ÁÈ· ÙËÓ ·ÎÂÚ·ÈfiÙËÙ· Î·È ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη ·fi ·Ú·ÎÙÈΤ˜ ‰È·ı¤ÛÂȘ οÔȈÓ. °Ú¿ÊÂÈ, ÏÔÈfiÓ, ÙÂÏÂÈÒÓÔÓÙ·˜ «∂ÙÂÏÂÈÒıË Ô ·ÚÒÓ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎfi˜ Î·È ‚·ÛÈÏÈÎfi˜ ¡fiÌÔ˜ ÌÂÙ¿ ÎfiÔ˘ ÔÏÏÔ‡ ·Ú’ ÂÌÔ‡ ÙÔ˘ ¢ÙÂÏÔ‡˜ Î·È ·Ì·ÚÙˆÏÔ‡ £ÂÔÊ˘Ï¿ÎÙÔ˘ ÈÂÚ¤ˆ˜ ÙÔ˘ ∞ÁÔÚ·ÛÙÔ‡ ÂÓ ¤ÙÂÈ ¿ÌˆÌË 1728 πÔ˘Ó›Ô˘ 10. ∞ÓÙ¤ÁÚ·„· ‰Â ·˘ÙÔ‡ ·fi ÙÔÓ ¶ÔÏÈÙÈÎfiÓ ¡fiÌÔÓ Ù˘ ı›·˜ Î·È ÈÂÚ¿˜ ªÔÓ‹˜ ∑ÂÚÌ›Ù˙·˜ ÂȘ ÙÔ˘˜ ÛÙ/2 ¯ÚfiÓÔ˘˜ Ù˘ ËÏÈΛ·˜ ÌÔ˘. Œ¯ÂÈ ‰Â ʇÏÏ· 200 Î·È ÎÂÊ¿Ï·È· 550. ŸÔÈÔ˜ ·Ó·ÁÓÒÛË ·˘ÙfiÓ Î·È Â‡ÚË ÛÊ¿ÏÌ· ÂÏ¿¯ÈÛÙÔÓ ÂȘ ·˘ÙfiÓ ·˜ ÙÔ ‰ÈÔÚıÒÛË… ÂÓ ·ÁÓÔ›· ÙÔ‡ÙÔ ÂÔ›Ëη. ŒÚÚˆÛı ‰Â ÔÈ ·Ó·ÁÈÁÓÒÛÎÔÓÙ˜ Î·È ˘¤Ú ÂÌÔ‡ ÙÔ˘ ÁÚ¿„·ÓÙÔ˜ ‡¯ÂÛıÂ, ¤ÙÈ ‰Â fiÔÈÔ˜ ·ÔÍÂÓÒÛÂÈ ·˘ÙfiÓ ÂÎ Ù˘ ¯ÂÈÚfi˜ Î·È ÂÍÔ˘Û›·˜ ‰È΋˜ ÌÔ˘

5. §¿ÌÚÔ˘ ™˘Ú›‰ˆÓÔ˜ «§·Î‰·ÈÌfiÓÈÔÈ ‚È‚ÏÈÔÁÚ¿ÊÔÈ Î·È ÎÙ‹ÙÔÚ˜ Έ‰›ÎˆÓ ηٿ ÙÔ˘˜ ̤ÛÔ˘˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ Î·È Â› ∆Ô˘ÚÎÔÎÚ·Ù›·˜», ¡¤Ô˜ ∂ÏÏËÓÔÌӋ̈Ó, Ù. ¢′ (1917), ÛÂÏ. 152.


198

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

¿Ó¢ ıÂÏ‹Ûˆ˜ Î·È Âȉ‹Ûˆ˜ ËÌÂÙ¤Ú·˜ ˆ˜ ÈÂÚfiÛ˘ÏÔ˜ Ùˆ ·ÈˆÓ›ˆ ˘Ú› ·Ú·‰Ôı‹ÛÂÙ·È, ‡ÚË ‰Â Î·È ÙËÓ ·Ó¿¯Ú·ÓÙÔÓ £ÂÔÙfiÎÔÓ Ì·¯Ô̤ÓËÓ ÂÓ ÙË Ë̤ڷ Ù˘ ÎÚ›Ûˆ˜. 1728, πÔ˘Ó›Ô˘ 12, ¤ÙÔ˜ ™ˆÙ‹ÚÈÔÓ. √ ·· £ÂÔʇϷÎÙÔ˜ ∞ÁÔÚ·ÛÙfi˜ ÔÈΛ· ¯ÂÈÚ› ˘¤ÁÚ·„· Ùˆ ÂÓ ∆ÚÈ¿‰È £ÂÒ ·ÈÒÓÈÔ˜ Ë ÚÔÛ·ÓËÛȘ Î’·ÌÔ› Ùˆ ·ÈÛ¯ÚÒ Ë Û˘Á¯ÒÚËÛȘ. ∂Ș ÙËÓ ¯ÒÚ·Ó ÙÔ˘ ªÂ˙˘ıÚ¿ Ù˘ §·Î‰·›ÌÔÓ. ∆¤ÏÔ˜ Î·È Ùˆ £ÂÒ ‰fiÍ· ·Ì‹Ó». √ Ì˘ÛÙÚÈÒÙ˘ ·˘Ùfi˜ ‚È‚ÏÈÔÁÚ¿ÊÔ˜, ¿ÁÓˆÛÙÔ˜ ̤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ·, ·Ó·‰‡ÂÙ·È ·fi ÙÔÓ Â›ÏÔÁÔ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ıÂÒÚËÛ ηÏfi Ó· ÎÏ›ÛÂÈ ÙÔÓ Ù›ÌÈÔ Ìfi¯ıÔ ÙÔ˘. ∂‰Ò ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ ÙÔ ÓÔÌÈÎfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη. ∞ÏÏ¿ ÛÙÔÓ ÎÒ‰Èη ˘¿Ú¯ÂÈ Î·È Û˘Ó¤¯ÂÈ·. √ ‚È‚ÏÈÔÁÚ¿ÊÔ˜ £ÂÔʇϷÎÙÔ˜ ∞ÁÔÚ·ÛÙfi˜ ηٷ¯ÒÚÈÛ Û ¤ÍÈ ÛÂÏ›‰Â˜, (Û.Û. 185-190) ÛËÌÂÈÒÌ·Ù· Ì ÂӉȷʤÚÔ˘Û˜ Âȉ‹ÛÂȘ ÁÈ· ÙË §·ÎˆÓ›· ÂȘ ÂÓı‡ÌËÛÈÓ ÙˆÓ ÌÂÙ·ÁÂÓÂÛÙ¤ÚˆÓ. ∞˜ ‰Ô‡Ì ÙÒÚ· ÙȘ Âȉ‹ÛÂȘ ·˘Ù¤˜ Ô˘ Â›Ó·È Î·È ÙÔ Î‡ÚÈÔ ı¤Ì· Ì·˜.

¶ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙË §·ÎˆÓ›· ∞ӷʤÚÔÓÙ·È: ·) ™ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÂÏ¢ı¤ÚˆÛË Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ ·fi ÙÔ˘˜ µÂÓÂÙÔ‡˜ Ì ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ Û ÌÈ· ÂÚ›Ô‰Ô ·fi ÙÔ ¤ÙÔ˜ 1683 ¤ˆ˜ ÙÔ 1690. ‚) ™Â ÌÂÁ¿ÏÔ ÛÂÈÛÌfi ÛÙË §·ÎˆÓ›· ÙÔ 1729, Ô˘ ¤ÁÈÓ ·ÈÛıËÙfi˜ Û fiÏË ÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ Û ÂÚ›Ô‰Ô Ô˘ ÙÔÓ ÏËı˘ÛÌfi ·Ô‰ÂοÙÈ˙ ı·Ó·ÙËÊfiÚÔ˜ ÂȉËÌÈ΋ ·Ûı¤ÓÂÈ· [ÏÔÈÌfi˜, ·ÓÒÏË (·ÓÔ‡ÎÏ·)]. Á) M·˜ ÏËÚÔÊÔÚÔ‡Ó ÁÈ· ·ÚfiÌÔÈ· ÂȉËÌ›· (ı·Ó·ÙÈÎfi), ÛÙË §·ÎˆÓ›·, ȉȷ›ÙÂÚ· ÛÙÔ ª˘ÛÙÚ¿, ÙÔ 1719. ‰) °È· Í·ÊÓÈ΋ ·ÓÂͤÏÂÁÎÙË ·Ó·Ù›ÌËÛË ÙˆÓ ÛÈÙËÚÒÓ - ÙÔ˘ „ˆÌÈÔ‡ ÛÙËÓ ·ÁÔÚ¿ ÙÔ˘ ª˘ÛÙÚ¿ ÌÂ Û˘Ó¤ÂÈ· ÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔ ÔÏÏÒÓ ·fi ÙËÓ ›ӷ (ÏÈÌfi˜). Â) °È· ÌÂÁ¿Ï˘ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜ ·ÓÔÌ‚Ú›· Î·È ÍËÚ·Û›·, ÁÈ· ·ÎÚ·›· ηÈÚÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ·. √È Âȉ‹ÛÂȘ, ÏÔÈfiÓ, ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û ÔÏÂÌÈο ÁÂÁÔÓfiÙ·, ÔÈÎÔÓÔÌÈο, ÎÔÈÓˆÓÈο Î·È Û ʷÈÓfiÌÂÓ· Ô˘ ÂӉȷʤÚÔ˘Ó ÙËÓ ÌÂÙˆÚÔÏÔÁ›· Î·È ÙË ÛÂÈÛÌÔÏÔÁ›·, Â›Ó·È ‰Â ÂÎÙ¿ÎÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜, ·ÊÔ‡ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û ÌÈ· ÂÔ¯‹ Ô˘ ·¤¯ÂÈ ·fi ÂÌ¿˜ 300 ¯ÚfiÓÈ· ÂÚ›Ô˘. ∫·Ù¿ ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙˆÓ Û¯ÂÙÈÎÒÓ ÛËÌÂÈˆÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη ı· ·ÎÔÏÔ˘ı‹Ûˆ ÙËÓ ÂÍ‹˜ ‰È¿Ù·ÍË: ı· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ˆ ÚÒÙ· ÙÔ Û¯ÂÙÈÎfi ΛÌÂÓÔ Î·È ¤ÂÈÙ· ı· ÚÔ‚·›Óˆ ÛÙȘ ·Ó·Áη›Â˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Î·È Û¯fiÏÈ·. ∂Âȉ‹ ‰Â ÙÔ ÛËÌ›ˆÌ· ÙÔ Û¯ÂÙÈÎfi Ì ÙËÓ ·ÂÏ¢ı¤ÚˆÛË Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ Â›Ó·È ·ÚÎÂÙ¿ ÂÎÙÂÓ¤˜, (˘ÂÚ‚·›ÓÂÈ ÙȘ 3 ÛÂÏ›‰Â˜), Î·È Ô ‰È·ÙÈı¤ÌÂÓÔ˜ ¯ÒÚÔ˜ ÙˆÓ Ú·ÎÙÈÎÒÓ ÙÔ˘ Û˘Ó‰ڛԢ Â›Ó·È ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ˜, ‰ÂÓ ı· ηٷ¯ˆÚ›Ûˆ Â‰Ò ÙÔ Û¯ÂÙÈÎfi ΛÌÂÓÔ, ·ÏÏ¿ ı· ·ÚÎÂÛıÒ Û ÌÈ· Û˘ÓÙÔÌfiÙ·ÙË ÂÚ›ÏË„Ë Î·È Û ÌÂÚÈΤ˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ, ÂÈÊ˘Ï·ÛÛfiÌÂÓÔ˜ Ó· Â·Ó¤Ïıˆ Û ¿ÏÏË Â˘Î·ÈÚ›·. °È· ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÏfiÁÔ ı· ·Ú·ı¤Ûˆ ÌfiÓÔ ¤Ó· ‰‡Ô ·ÔÛ¿ÛÌ·Ù· ·fi ÙÔ ÛËÌ›ˆÌ· ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·Ù›ÌËÛË ÙÔ˘ „ˆÌÈÔ‡ ÛÙËÓ ·ÁÔÚ¿ ÙÔ˘ ª˘ÛÙÚ¿ Î·È ÁÈ· ÙËÓ ÌÂÁ¿Ï˘


¶§∏ƒ√º√ƒπ∂™ ∞¶√ ∆√¡ À¶’ ∞ƒπ£ª. 61 A¡∂∫¢√∆√ Kø¢π∫∞ ∆∏™ M√¡∏™ Iµ∏ƒø¡

199

‰È¿ÚÎÂÈ·˜ ·ÓÔÌ‚Ú›·. ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË ‰È·ÙËÚԇ̠ÙËÓ ÔÚıÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘, ÂÓÒ ·ÔηٷÛÙ‹Û·Ì ÛȈËÚ¿ ÌfiÓÔÓ ÙË ÛÙ›ÍË Î·È Ù· ·Ú¯Èο ÙˆÓ ÔÓÔÌ¿ÙˆÓ.

∞. ¶ÔÏÂÌÈΤ˜ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂȘ µÂÓÂÙÒÓ Î·È ∆Ô‡ÚÎˆÓ ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ ¶ÂÚ›ÏË„Ë ªÂÙ¿ ÙËÓ ·ÔÙ˘¯›· ÙˆÓ ∆Ô‡ÚÎˆÓ Ó· ηٷϿ‚Ô˘Ó ÙË µÈ¤ÓÓË, «ÙËÓ ÂÚ›ÊËÌÔ µÁ¤Ó·Ó», (1683), ÔÈ µÂÓÂÙÔ› ÂÂÌ‚·›ÓÔ˘Ó ÛÙÔÓ ÂÏÏ·‰ÈÎfi ¯ÒÚÔ. √ ·Ú¯ÈÛÙÚ¿ÙËÁÔ˜ ºÚ·ÁΛÛÎÔ˜ ªÔÚÔ˙›Ó˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÌÂٷ͇ §Â˘Î¿‰·˜ Î·È ¶Ú¤‚Â˙·˜, fiÙ·Ó «ÂȘ ÙÔ˘˜ 1685, Ì‹Ó· ª¿ÚÙÈÔÓ, Â‹Á·Ó ÔÈ ÚÔÂÛÙÒÙ˜ Ù˘ ª¿Ó˘ Ì ‰‡Ô «ÊÂÏԇΘ» Î·È ÙÔÓ Î¿ÏÂÛ·Ó «Ó· ¤ÏıË Ó· ÂÏ¢ıÂÚÒÛË ÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔÓ Î·È ˘ÔÛ¯¤ıËÎ·Ó Ó· ÂÓÂÚÁ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ Î·Ù¿ ‰‡Ó·ÌÈÓ ‰È· ÙËÓ ÂÏ¢ıÂÚ›· ÙÔ˘˜». √ ªÔÚÔ˙›Ó˘ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· «ª·ÓÈ·ÙÒÓ, °ÂˆÚÁÈÙ˙¿ÓˆÓ Î·È ¿ÏÏˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ ·ÓÙÔÈÔ¯ÒÚˆÓ» ηٷϷ̂¿ÓÂÈ Ù· οÛÙÚ· Ù˘ ªÂÛÛËÓ›·˜... «ŸıÂÓ ÂȘ ÙÔ˘˜ 1685, Ì‹Ó· πÔ‡ÓÈÔÓ ‹ÏıÂÓ Ô ·˘Ùfi˜ ηÂÙ¿Ó ÁÁÂÓÂÚ¿Ï˘ Î·È ·¤ÎÏÂÈÛÂÓ ÙËÓ ∫ÔÚÒÓËÓ fiÔ˘ ÂȘ ٷȘ ÚÒٷȘ ÙÔ˘ ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ ÂÌ‹Î·Ó ·fi Ù· ¯·Ï·Ṳ̂ӷ Ù˘¯›· Î·È Î·Ù¿ÎÔ„ÂÓ ÔÏÏÔ‡˜ ÙˆÓ ∆Ô˘ÚÎÒÓ Î·È ÙÔ˘˜ ÏÔÈÔ‡˜ ÂÛÎÏ¿‚ˆÛÂÓ», ∞ÎÔÏÔ˘ı› Ë ‰È·‰Ô¯È΋ ·Ú¿‰ÔÛË ÙˆÓ Î¿ÛÙÚˆÓ Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜. «ªÂÙ¿ Ù·‡Ù· Â‹ÁÂÓ Ë ·ÚÌ¿‰· ·fi οو ˆ˜ ÙÔ µ‹ÙËÏÔÓ Î·È Â·Ú‰fiıË ÙÔ Î¿ÛÙÚÔÓ Ù˘ ∫ÂÏÂÊ¿˜». √È Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂȘ ı· ‰È·ÚΤÛÔ˘Ó ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ 6 ¯ÚfiÓÈ·. ∫·Ù·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Ì ·ÎÚ›‚ÂÈ· fiϘ ÔÈ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙˆÓ µÂÓÂÙÒÓ Î·È ÙˆÓ ∆Ô‡ÚΈÓ, ÒÛÔ˘ Ô ªÔÚÔ˙›Ó˘ ÙÔ 1690, (ÙÚ›· ¯ÚfiÓÈ· ‰ËÏ·‰‹ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÔÏÈÔÚΛ· Î·È ·Ó·Ù›Ó·ÍË ÙÔ˘ ¶·ÚıÂÓÒÓ·, (1687), ηÙÔÚıÒÓÂÈ Ó· ÙÔ˘˜ ÂΉÈÒÍÂÈ ·fi ÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ. ∞ӷʤÚÔÓÙ·È µÂÓÂÙÔ› ÚÔ‚ÏÂÙ¤˜, ∆Ô‡ÚÎÔÈ ÛÂÚ·ÛΤÚˉ˜ Î·È ·Û¿‰Â˜, ηٿ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÈ΋ ÛÂÈÚ¿ ÔÈ ÔÏÈÔÚ˘ fiÏˆÓ ÙˆÓ Î¿ÛÙÚˆÓ Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ Î·È ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ÌÂ Û˘ÓÙÔÌ›· ÁÂÁÔÓfiÙ· fiˆ˜, Â›Ó·È ÔÈ ‰ËÒÛÂȘ Î·È ÔÈ ˘ÚÔÏ‹ÛÂȘ ¯ˆÚÈÒÓ ÛÙË §·ÎˆÓ›·. «∂Ș ‰Â ÙÔ˘˜ 1687, Ì‹Ó· ª¿ÚÙÈÔÓ, ‹ÏıÂ Ô ªÂ˚̤٠·Û¿˜, ‰È¿ ÚÔÛÙ·Á‹˜ ÙÔ˘ ÛÂÚ·ÛΤÚÈ πÛÌ·‹Ï ·Û¿, fiÔ˘ ¢ڛÛÎÂÙÔ ÂȘ ¶¿ÙÚ·Ó, ÂȘ ٷȘ ∆˙·ÎÔÓ›·È˜ Î·È ÌË ı¤ÏÔÓÙ·˜ Ù· ¯ˆÚ›· Ó· ÙÔÓ ÚÔÛ΢ӋÛÔ˘Ó, ÂÛÎÏ¿‚ˆÛÂÓ Î·È ¤Î·„ÂÓ ÙÔÓ ÕÁÈÔÓ πˆ¿ÓÓËÓ, ÛÙÔ˘ ªÂÏÈÁÎÔ‡ ÙËÓ ∫·ÛÙ¿ÓÈÙ˙·Ó, ∫ÔÚ·ÎÔ‚Ô‡ÓË Î·È ¶Ú·ÛÙfiÓ Î·È ¤ÁÈÓ ÌÂÁ¿ÏË ˙ËÌ›· ÙˆÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ». ◊ fiˆ˜ ¿ÏÈ Â›Ó·È Ë ·‰˘Ó·Ì›· ÙˆÓ µÂÓÂÙÒÓ Ó· ¿ÚÔ˘Ó ÙÔ Î¿ÛÙÚÔ Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ Î·È Ë Â›ÛÎÂ„Ë ÂÈÙÚÔ‹˜ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ÙÔ˘ ª˘ÛÙÚ¿ ÛÙÔÓ ªÔÚÔ˙›ÓË. «∂Ó Ùˆ ÂÓı˘Ì›˙ÂÈÓ ˆ˜ ·ÔÁ˘Ú›˙ÔÓÙ·˜ Ë ·ÚÌ¿‰· ·fi Ù· ̤ÚË Ù˘ ∫ÔÚ›ÓıÔ˘, ¡·˘¿ÎÙÔ˘ Î·È ¶¿ÙÚ·˜ ‹ÏıÂÓ Î·È Â‰ÔΛ̷ÛÂÓ ÙËÓ ªÔÓÂÌ‚·Û›·Ó.Î·È ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·˜ ˆ˜ ‰ÂÓ ·Ú·‰›ÓÂÙ·È ¿Ú·ÍÂÓ ÂȘ ¶·Û·‚¿Ó, 1687 ÂȘ ٷȘ ‡ÛÙÂڷȘ ÙÔ˘ ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘. ∂Λ Â‹Á·Ó ÔÈ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÔ› ÙÔ˘ ª˘ÛÙÚ¿ Ì ÙÔÓ ·Ú¯ÈÂÚ¤· ÙÔ˘˜ ΢Ú. °ÂÓÓ¿‰ÈÔÓ Î·È ÂÚÔÛ·ÓËÛ·Ó ÙÔÓ ·Ê¤ÓÙËÓ ªÔÚÔ˙›ÓËÓ».


200

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

∫·È Ô ‚È‚ÏÈÔÁÚ¿ÊÔ˜ ÎÏ›ÓÂÈ ÙË ‰È‹ÁËÛ‹ ÙÔ˘ Ì ÙË ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈ΋ ÊÚ¿ÛË: «∞‡ÙË Â›Ó·È Ë ÂÏ¢ı¤ÚˆÛȘ Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘». £· ·ÚÎÂÛıÒ Û ‰‡Ô ÌfiÓÔ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÛÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi ·˘Ùfi ÛËÌ›ˆÌ·. 1Ë ·Ú·Ù‹ÚËÛË - ÂÚÒÙËÛË: ¶ÔÈÔ˜ Â›Ó·È Ô ÌËÙÚÔÔÏ›Ù˘ °ÂÓÓ¿‰ÈÔ˜ Ô˘ ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜ ÂÈÙÚÔ‹˜ ÚÔÂÛÙÒÙˆÓ ÙÔ˘ ª˘ÛÙÚ¿, ÂÈÛΤÙÂÙ·È ÙÔÓ ∞‡ÁÔ˘ÛÙÔ ÙÔ˘ 1687 ÙÔÓ ·Ú¯ÈÛÙÚ¿ÙËÁÔ ªÔÚÔ˙›ÓË ÛÙÔ Î¿ÛÙÚÔ ÙÔ˘ ¶·ÛÛ·‚¿; º·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Â›Ó·È Ô ÚÒÙÔ˜ ÌËÙÚÔÔÏ›Ù˘ §·Î‰·ÈÌÔÓ›·˜ ηٿ ÙËÓ ÂÓÂÙÔÎÚ·Ù›· ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ. ∫·Ù¿ ÙÔÓ ∆¿ÛÔ °ÚÈÙÛfiÔ˘ÏÔ Â›¯Â ÂÎÏÂÁ› ηÓÔÓÈο ·fi ÙÔ ¶·ÙÚȷگ›Ô, ·ÏÏ¿ ˘ÔÛÙËÚÈ˙fiÙ·Ó Â›ÌÔÓ· ·fi ÙÔ˘˜ µÂÓÂÙÔ‡˜, Ú¿ÁÌ· ÙÔ ÔÔ›Ô ¤Î·Ó ÙÔÓ ¶·ÙÚÈ¿Ú¯Ë Ó· ˙ËÙ¿ÂÈ ·fi ÙÔ˘˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜ ÙÔ˘ ª˘ÛÙÚ¿ Ó· ÙÔÓ ·ÔÎËÚ‡ÍÔ˘Ó, ·ÏÏ¿ Ô‡ÙÔÈ ‰ÂÓ Ê·›ÓÔÓÙ·Ó Úfiı˘ÌÔÈ Ó· Û˘ÌÌÔÚʈıÔ‡Ó Ì ÙËÓ ı¤ÏËÛË ÙÔ˘ ¶·ÙÚÈ¿Ú¯Ë6…«ÒÛÙ ÂȘ Ù·˜ ·ÙÚÈ·Ú¯Èο˜ Ó‡ÛÂȘ Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ˘fiψ˜ ÂȘ ÙÔ˘˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜ Ù˘ ÌËÙÚÔfiψ˜ ÂÚ› ·ÔÎËÚ‡ÍÂÒ˜ ÙÔ˘ Ó· ÌËÓ ‰›‰ÂÙ·È ÂÎ ª˘ÛÙÚ¿ ·¿ÓÙËÛȘ». ¶·ÚfiÌÔÈ· ·ÚÔı˘Ì›· ‚ϤÔ˘ÌÂ Î·È Û ÂÎÏÔÁ‹ ÂÈÛÎfiÔ˘, (ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Îfi ·Ú¯Â›Ô §ÂÒÔ˘ÏÔ˘). √È ·ÍȈ̷ÙÔ‡¯ÔÈ Ù˘ πÂÚ¿˜ ªËÙÚÔfiψ˜ ·Ú·Ì¤ÓÔ˘Ó ÈÛÙÔ› ÛÙËÓ √ÚıÔ‰ÔÍ›·, ¤¯Ô˘Ó ÙÔÓ Û‚·ÛÌfi ÙˆÓ µÂÓÂÙÒÓ Î·È Â›Ó·È ÈηÓÔÔÈË̤ÓÔÈ ·fi ÙËÓ ‰ÈÔÈÎËÙÈ΋ ·˘ÙÔÓÔÌ›· Ô˘ ¤¯ÂÈ ‰Ôı› ÛÙËÓ ∫ÔÈÓfiÙËÙ·, ÛÙË ¯ÒÚ· ÙÔ˘ ª˘ÛÙÚ¿. 2Ë ·Ú·Ù‹ÚËÛË: ∏ Â·Ï‹ı¢ÛË ÙˆÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Ô˘ Ì·˜ ·Ú¤¯ÂÈ Ô ‚È‚ÏÈÔÁÚ¿ÊÔ˜ £ÂÔʇϷÎÙÔ˜ ∞ÁÔÚ·ÛÙfi˜ Ì·˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ¤¯Ô˘Ì ۯ‰fiÓ ·fiÏ˘ÙË ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË ÛÙËÓ ¤ÎıÂÛË ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ. ∂›Ó·È Ê·ÓÂÚ‹ Ë ÊÚÔÓÙ›‰· ÙÔ˘ ÁÈ· ·ÎÚÈ‚‹ ¯ÚÔÓÔÏfiÁËÛË, ηıÒ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ËÌÂÚÔÌËÓ›· Î·È ¤ÙÔ˜. ∂›Ó·È ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfi˜. ¶Ô˘ıÂÓ¿ ‰ÂÓ ÚÔÛ·ÚÌfi˙ÂÈ Ù· ÂÚÈÛÙ·ÙÈο ÚÔ˜ ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ, ·Ô˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÔÈ ÁÓˆÛÙ¤˜ Û ¿ÏÏÔ˘˜ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈΤ˜ ÂÍ¿ÚÛÂȘ, ÔÈ ˘ÂÚ‚ÔϤ˜, ÔÈ ÚÔηٷϋ„ÂȘ. °Ú¿ÊÂÈ ·ÚfiÛˆ·, ·ÏÏ¿ Ì ¤Ó· ÙÚfiÔ Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ›¯Â, Ô˘ Ù· ¤˙ËÛ ·fi ÎÔÓÙ¿ Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· Ù˘ ÂÓÂÙÔÎÚ·Ù›·˜. ÕıÂÏ¿ Ì·˜ Ô ÓÔ˘˜ Ì·˜ ¿ÂÈ ÛÙÔÓ £Ô˘Î˘‰›‰Ë. À¿Ú¯Ô˘Ó οÔȘ ·Ó·ÏÔÁ›Â˜, οÔȘ ¤ÛÙˆ ·Ô¯ÚÒÛÂȘ ‡ÊÔ˘˜. £˘Ì›˙Ô˘Ì fiÙÈ Ô ªÔÚÔ˙›Ó˘ ÂÔÓÔÌ¿ÛÙËΠ·fi ÙËÓ °·ÏËÓÔÙ¿ÙË «¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·Îfi˜», fiˆ˜ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·Îfi˜ ¤¯ÂÈ ÔÓÔÌ·ÛÙ› Ô fiÏÂÌÔ˜ Ô˘ ÂÍÈÛÙfiÚËÛÂ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜.

6. °ÚÈÙÛÔÔ‡ÏÔ˘ ∆¿ÛÔ˘ ∞ı. «ªËÙÚÔfiÏÂȘ Î·È ÌËÙÚÔÔÏ›Ù·È §·Î‰·ÈÌÔÓ›·˜», £ÂÔÏÔÁ›·, ÙfiÌÔ˜ ∫′, 1949, ÂÓ ∞ı‹Ó·È˜ 1949, ÛÂÏ. 25.


¶§∏ƒ√º√ƒπ∂™ ∞¶√ ∆√¡ À¶’ ∞ƒπ£ª. 61 A¡∂∫¢√∆√ Kø¢π∫∞ ∆∏™ M√¡∏™ Iµ∏ƒø¡

201

∏ ÂÈÌÔÓ‹ ÛÙÔÓ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi Ù˘ ¯ÚÔÓÔÏÔÁ›·˜ ÙÔ˘ ÁÂÁÔÓfiÙÔ˜, fiˆ˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: «∂Ș ‰Â ÙÔ˘˜ 1687 ÙÂÏ¢ÙÒÓÙÔ˜ ÙÔ˘ ª·ÚÙ›Ô˘», ÔÈ ÁÂÓÈΤ˜ ·fiÏ˘Ù˜ «ÙÔ‡ÙˆÓ ‰Â ÏÂÁÔÌ¤ÓˆÓ ÔÏ›ÁÔÓ ÚfiÙÂÚÔÓ», ‹ ÊÚ¿ÛÂȘ fiˆ˜ «Ô Á’Ô‡Ó ÛÂÚ·ÛΤÚ˘», «ÌÂÙ¿ Ù·‡Ù· ÁÔ‡Ó ‹ÏıÂÓ Î·È Ô Á·ÏËÓfiÙ·ÙÔ˜», «ˆ˜ ϤÁÔ˘Ó», ı˘Ì›˙Ô˘Ó ·fi Ì·ÎÚÈ¿ ÙÔÓ ·ıËÓ·›Ô ÈÛÙÔÚÈÎfi Ô˘ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÈ ÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ Ì ÊÚ¿ÛÂȘ fiˆ˜ «¿Ì· Ùˆ ‹ÚÈ ·Ú¯Ô̤ӈ» Î·È ¤ÂÈÙ· fiˆ˜ Ô £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜, ÁÚ¿ÊÂÈ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÁÈ· Ó· Â›Ó·È ¯Ú‹ÛÈÌË ÁÈ· ¿ÓÙ·, (˜ ·Â›)» ¤ÙÛÈ Î·È Ô Ì˘ÛÙÚÈÒÙ˘ ÏfiÁÈÔ˜ ÈÂÚ¤·˜ Ì·˜ ÂȉÔÔÈ› ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹ «∂‰Ò ÛËÌÂÈÒÓˆ fiÙ ËÏ¢ıÂÚÒıË Ë ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ˜ ÂÎ Ù˘ ÙˆÓ ∞Á·ÚËÓÒÓ Ù˘Ú·ÓÓ›·˜, ‰È’ ÂÓı‡ÌËÛÈÓ ÙˆÓ ÌÂÙ·ÁÂÓÂÛÙ¤ÚˆÓ» ÁÈ· Ó· ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ ÙÔ fiÓËÌ¿ ÙÔ˘ Ì ÙË ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈ΋ ÊÚ¿ÛË «∞‡ÙË Â›Ó·È Ë ÂÏ¢ı¤ÚˆÛȘ Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ ˆ˜ Û˘ÓÙf, ÂÚÈÏËÙÈ΋ ‰ËÏ·‰‹ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙ· ÁÂÁÔÓfiÙ·. ∂ÓÙ‡ˆÛË Ù¤ÏÔ˜ οÓÂÈ ÙÔ ı¿ÚÚÔ˜ ÙÔ˘, fiÙ·Ó ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘, ÁÈ· ÙÔÓ Êfi‚Ô ÙˆÓ ∆Ô‡ÚΈÓ, ‰ÂÓ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ·ÓÔȯٿ, ·ÏÏ¿ Û˘ÓıËÌ·ÙÈο, Û˘ÁÎÂÎ·Ï˘Ì̤ӷ. Œ¯Ô˘Ì ÏÔÈfiÓ ÌÚÔÛÙ¿ Ì·˜ ¤Ó· ʈÙÈṲ̂ÓÔ ÈÂÚ¤·, ¤Ó· ÛÎÂÙfiÌÂÓÔ ·ÓıÚÒÔ Ô˘ ‰ÂÓ ÙÔÓ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ì ‡ÎÔÏ· ÛÙÔÓ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ, ÛÙÔÓ 17Ô ·ÈÒÓ·, ÛÙËÓ ˘fi‰Ô˘ÏË ∂ÏÏ¿‰·, ÂÎÙfi˜ ‚¤‚·È· ·fi ÙÔ˘˜ Ï›ÁÔ˘˜ ÂΛÓÔ˘˜ Ô˘ ›¯·Ó ÂÈÛÙÚ¤„ÂÈ ·fi ÙË ¢‡ÛË.7 ¶ˆ˜ Ó· ÂÍËÁ‹ÛÔ˘Ì ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ; ∞ÏÔ‡Ûٷٷ, ‚ÚÈÛÎfiÌ·ÛÙ ÛÙȘ ··Ú¯¤˜ ÙÔ˘ ¡ÂÔÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ¢È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡, (·Ú¯¤˜ ÙÔ˘18Ô˘ ·ÈÒÓ·). ∆Ô Î˘ÚÈfiÙÂÚÔ Û˘ÛÙ·ÙÈÎfi ÙÔ˘ ¡ÂÔÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ¢È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡ Â›Ó·È Ë Í·ÊÓÈ΋ ÙÚÔ‹ ÙˆÓ ÂÏÏ‹ÓˆÓ ÚÔ˜ ÙȘ ÌÂϤÙ˜ ÙȘ Û¯ÂÙÈΤ˜ Ì ٷ ·Ú¯·›· ÂÏÏËÓÈο. ∞fi ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ ·ÈÒÓ· Â›Ó·È ·ÈÛıËÙ¿ Ù· ÚÔ‰ÚÔÌÈο ÛËÌ¿‰È· Ù˘ ˘ÂÚÔ¯‹˜ Ô˘ ı· ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ Ë Ï·ÙÚ›· Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·. ∆Ô ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÂȂ‚·ÈÒÓÂÙ·È ‹‰Ë ·fi ÙÔÓ 17Ô ·ÈÒÓ·. «Œ¯ÂÈ Ôχ ÙÔ ÂˆÊÂϤ˜ Î·È ·Ó·Áη›ÔÓ Ë Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Û˘ÁÁÚ·Ê‹», ‰È·‚¿˙Ô˘Ì Û ¤Ó· ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ 1737.8 §ÔÈfiÓ, ÙÔ ¡ÂÔÂÏÏËÓÈÎfi ¢È·ÊˆÙÈÛÌfi, ÙËÓ Ó¤· Û˘Ó›‰ËÛË, ·˘Ù‹ ÙËÓ Í·ÊÓÈ΋ ÙÚÔ‹ ÙˆÓ EÏÏ‹ÓˆÓ ÚÔ˜ Ù· ·Ú¯·›· ÂÏÏËÓÈο – ÁÏÒÛÛ·, ÊÈÏÔÛÔÊ›· – ‰ÂÓ ı· ÙËÓ ‚Úˆ ÌÔÓ¿¯· ÛÙÔÓ ÂÎÏËÎÙÈÎfi ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ ÂΉfiÛÂˆÓ ÙˆÓ ÂÏÏ‹ÓˆÓ Û˘ÁÁڷʤˆÓ, ı· ÙËÓ ‚Úˆ ΢ڛˆ˜ ÛÙÔ ‡ÊÔ˜, ÛÙË Û‡ÓÙ·ÍË, ı· ÙË ‚Úԇ̠ÛÙËÓ ÈÛ¯‡ ÙÔ˘ ·Ú¯·›Ô˘ ÏfiÁÔ˘ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÂÓÔÊı·ÏÌÈÛÙ› ÛÙÔÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi ÎÔÚÌfi. £· ‚Úˆ ÙÔ NÂÔÂÏÏËÓÈÎfi ¢È·ÊˆÙÈÛÌfi, ÙË Ó¤· ÂıÓÈ΋ Û˘Ó›‰ËÛË, «ÛÙÔ Ì¤ÙÚÔ Î·È ÛÙËÓ ·ÚÌÔÓ›·», ı· ÙËÓ ‚Úˆ ÂΛ fiÔ˘ ΢Úȷگ› ¤Ó·˜ ·ÈÛıËÙÈÎfi˜ ηÓfiÓ·˜ Ô˘ ·ÔÙÂÏ› ·Ú¯‹, ̤ÛË Î·È Ù¤ÏÔ˜»,9 Û ÓÂÔÂÏÏËÓÈο ‚¤‚·È· ΛÌÂÓ· Ù˘ ∆Ô˘ÚÎÔÎÚ·Ù›·˜.

7 . ™¿ı· ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, ¡ÂÔÂÏÏËÓÈ΋ ºÈÏÔÏÔÁ›·, µÈÔÁÚ·Ê›·, ÙˆÓ ÂÓ ÙÔȘ ÁÚ¿ÌÌ·ÛÈ ‰È·Ï·Ì„¿ÓÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ, ∞ı‹Ó·È 1868, ÛÂÏ. 342 – 343. 8. ¢ËÌ·Ú¿, ∫. £. (1989), ¡ÂÔÂÏÏËÓÈÎfi˜ ¢È·ÊˆÙÈÛÌfi˜, ∂′ ¤Î‰ÔÛË, ∂ΉfiÛÂȘ ∂ÚÌ‹˜, 1989, ÛÂÏ. 134. 9. ∫·ÚÁ¿ÎÔ˘ ™·Ú¿ÓÙÔ˘ π. (2003), ªÈÎÚ¿ °ÏˆÛÛÈο, ∞ı‹Ó·, ∂ΉfiÛÂȘ √ ªÈÎÚfi˜ ∞ÛÙÚÔÏ¿‚Ô˜/9, 2003, ÛÂÏ. 18.


202

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

µ. πÛ¯˘Úfi˜ ÛÂÈÛÌfi˜ ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ «1729 ∞ÚÈÏ›Ô˘ 14, Ë̤ڷ µ′ ÙÔ ‚Ú¿‰˘. Œˆ˜ Ì›·Ó ‹ÌÈÛË ÒÚ·Ó Ù˘ Ó˘ÎÙfi˜ ‹ ‰‡Ô, ‰ÈfiÙÈ ÂÚÔÛ΢ÓÔ‡Û·Ó ÔÈ ∆Ô‡ÚÎÔÈ ÙÔ ÏÂÁfiÌÂÓÔÓ °È·Ù˙‹, ‹Úı ÌÈ· ‚Ô‹ Ì ÏfiËÛÈÓ ÌÂÁ¿ÏËÓ Î·È Ì ÙËÓ ‚Ô‹Ó ¤Ó·˜ ÊÔ‚ÂÚfi˜ Î·È ÙÚÔÌ·ÎÙÈÎfi˜ ÛÂÈÛÌfi˜ ÒÛÙ ÂÎÚ¿ÙËÛÂÓ ¤ˆ˜ ¤Ó· ¶¿ÙÂÚ ∏ÌÒÓ. ∫·È ÂÙ¤ıÂÈÛ·Ó Ù· ıÂ̤ÏÈ· ÙˆÓ ÔÛÈÙ›ˆÓ Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· fiÔ˘ ÔÏÏ¿ ÔÛ›ÙÈ· ¤ÂÛ·Ó ÂȘ ‰È·ÊfiÚÔ˘˜ ÙfiÔ˘˜, ‰ÈfiÙÈ ¤ÁÈÓÂÓ ·˘Ùfi˜ Ô ÛÂÈÛÌfi˜ ÂȘ ÙÔ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÓ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ªÔÚ¤ˆ˜. ŒÁÈÓ ‰Â ÍËÌÂÚÒÓÔÓÙ·˜ Ë ¶¤ÌÙË ÔÈ … 15 ÙÔ˘ ∞ÚÈÏ›Ô˘ Î·È ÂȘ Ù·˜ 19, Ë̤ڷ ÙÔ ™¿‚‚·ÙÔ, ¤Î·Ì·Ó ª·ÚÈ¿ÌË Î·È ÔÈ ·Û‚›˜. ◊ÙÔÓ ‰Â Î·È Ë ÏÔÈÌÈ΋ ·Ûı¤ÓÂÈ· ÂȘ ÙÔ ∞Ó¿ÏÈ Î·È ÕÚÁÔ˜ Î·È ∆ÚÈÔÏÈÙ˙¿ Î·È ÂȘ ÙËÓ ªÔÓÂÌ‚·Û›·Ó. ∂Ș Ù·‡Ù· ¿ÓÙ· Ó· Â›Ó·È ‚ÔËıfi˜ ÙˆÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ Ë ÂÏ›˜, Ë Î˘Ú›· ϤÁˆ, ¶·ÓÙ¿Ó·ÛÛ·. ŒÁÚ·„· ÂȘ ·Ó¿ÌÓËÛÈÓ ÙˆÓ ÌÂÙ·ÁÂÓÂÛÙ¤ÚˆÓ Î·ÙÔÈÎÒÓÙ·˜ ÂȘ ÙËÓ ¯ÒÚ·Ó ÙÔ˘ ªÈÛıÚfi˜».10 °. £·Ó·ÙÈÎfi ÛÙÔ ª˘ÛÙÚ¿ «∂Ș ÙÔ˘˜ 1719, ÙÔÓ ª¿ÚÙÈÔÓ ‹Úı ÙÔ ı·Ó·ÙÈÎfi ÂȘ ÙÔÓ ª˘ÛıÚ¿, Ë ÏÂÁfiÌÂÓË ·ÓÔ‡ÎÏ·. ÕÚ¯ÈÛ ÚÒÙÔÓ ÂȘ ÙÔ˘˜ ∂‚Ú·›Ô˘˜ fiÏÔÓ ÙÔÓ ∞Ú›ÏÈÔÓ, ÙÔÓ ‰Â ª¿˚ÔÓ ¿Ú¯ÈÛÂ Î·È ÂȘ ÙÔ ªÂÛÔ¯ÒÚÈ. ∂ı‡ÌˆÛ ‰Â ÔÏÏ‹ ÙÔÓ πÔ‡ÓÈÔÓ Î·È ÙÔÓ πÔ‡ÏÈÔÓ ÙfiÛÔÓ fiÔ˘ ·¤ıÓËÛÎÔÓ ¤ˆ˜ 20 Î·È 22 ÙËÓ Ë̤ڷÓ. ŒÂÈÙ·, ηıÒ˜ ÂÌ‹ÎÂÓ Ô ∞‡ÁÔ˘ÛÙÔ˜, ¤·˘ÛÂÓ Î·È £ÂÔ‡ ‚ÔËıÔ‡ÓÙÔ˜ ‚Á‹ÎÂÓ ·fi ÙËÓ ¯ÒÚ·Ó, (ÌË ÔÏ›ÁÔÈ;) ¤Íˆ ÂȘ Ù· ˙¢ÁÔÏ·ÙÈ¿. ø˜ ϤÁÔ˘Ó ·¤ı·ÓÔÓ ÂȘ ÙËÓ ¯ÒÚ·Ó ∂‚Ú·›ÔÈ, ∆Ô‡ÚÎÔÈ Î·È ƒˆÌ·›ÔÈ ¤ˆ˜ 2 ¯ÈÏÈ¿‰Â˜. ∂Óı‡ÌËÛȘ ÙˆÓ ÌÂÙ·ÁÂÓÂÛÙ¤ÚˆÓ ªÈÛıÚ¿ 1730 ÂÁÚ¿ÊË». ¶·Ú·Ù‹ÚËÛË ∏ ÂȉËÌÈ΋ ÓfiÛÔ˜ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÛÙÔ ª˘ÛÙÚ¿ ÙÔÓ ª¿ÚÙÈÔ, ÂÍ·ÏÒÓÂÙ·È ÙÔÓ ª¿ÈÔ Î·È ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ¤Í·ÚÛË ÙÔÓ πÔ‡ÓÈÔ-πÔ‡ÏÈÔ, Ì ı‡Ì·Ù· 2 ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ÓÂÎÚÔ‡˜. ¢. •·ÊÓÈ΋ ·Ó·Ù›ÌËÛË ÙˆÓ ÛÈÙËÚÒÓ - ÙÔ˘ „ˆÌÈÔ‡ ÛÙËÓ ·ÁÔÚ¿ ÙÔ˘ ª˘ÛÙÚ¿ – ∞ÓÔÌ‚Ú›· «∆Ô 1728 ∞‡ÁÔ˘ÛÙÔ˜. ◊ÙÔÓ Â˘ı‹ÓÂÈ· ÂȘ ÙÔ˘˜ ηÚÔ‡˜. ·Ú¿ ϤÁˆ ÎÚÈı¿ÚÈ, ηϷÌfiÎÈ Î·È Î¿ı ¿ÏÏÔ, ÒÛÙ fiÔ˘ 10 Î·È 12 ·Ú¿‰Â˜ ˘‹ÁÂÓ ÙÔ ÛÙ¿ÚÈ Î·È ÙÔ ÎÚÈı¿ÚÈ 7 Î·È 8 ÙÔ ‰Â ηϷÌfiÎÈ 5 Î·È 6 Î·È Ë ‚ÚfiÌË ·Ú¿‰Â˜ 4. ∂Ú¯fiÌÂÓÔÓ ‰Â ÙÔ ·ÓËÁ‡ÚÈ ÙÔ˘ ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ ÂÔ˘Ï‹ıË ÙÔ ÛÙ¿ÚÈ 17 Î·È 18 ·Ú¿‰Â˜ Î·È ÙÔ ÎÚÈı¿ÚÈ 10 Î·È 12.∫·È οı ¤Ó·˜ Âı·‡Ì·˙ ÂȘ ÙÔ˘˜ 17 Î·È 18 ·Ú¿‰Â˜ Ì· ÙÈÓ¿˜ ‰ÂÓ Â˘Ú¤ıË Ì ÚÔÔÚ·ÙÈÎfiÓ Ó· οÌË ÙÔ ÚÔ‚¤˙ÈfiÓ ÙÔ˘ ÂȘ ÙÔ ·˘ÙfiÓ Ú¤Ù˙ÈÔÓ. ¶ÂÚÓÒÓÙ·˜ ‰Â ÙÔ ·ÓËÁ‡ÚÈ ÙÔÓ ™Â٤̂ÚÈÔÓ ·Ó¤‚Ë ÙÔ ÛÙ¿ÚÈ ÂȘ ÙÔ˘˜ 20 ·Ú¿‰Â˜ ÙÔ ÌÂÙÚÈÙ‹ÎÈ, ¤ÂÈÙ· 25 Î·È Â˘ı‡˜ ÂȘ ÙÔ˘˜ 30, ÙÔ ‰Â ηϷÌfiÎÈ 12 Î·È 15.

10. √ ÛÂÈÛÌfi˜ ÙÔ 1729 ÛËÌÂÈÒıËΠÛÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘, ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ÙÔ Â›ÎÂÓÙÚÔ ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ‹Ù·Ó Ì·ÎÚÈ¿ ·fi ÙËÓ §·ÎˆÓ›·. ◊Ù·Ó ÌÂÁ¿Ï˘ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜ «ÂÎÚ¿ÙËÛ ¤ˆ˜ ¤Ó· ¶¿ÙÂÚ ∏ÌÒÓ (20′′-30′′)» Î·È ÌÂÁ¿Ï˘ ¤ÓÙ·Û˘. ∂›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi fiÙÈ Ô Îˆ‰ÈÎÔÁÚ¿ÊÔ˜ ·Ô‰›‰ÂÈ ÙÔ ÛÂÈÛÌfi Û ÌÂÙ·Ê˘ÛÈο ·›ÙÈ·.


¶§∏ƒ√º√ƒπ∂™ ∞¶√ ∆√¡ À¶’ ∞ƒπ£ª. 61 A¡∂∫¢√∆√ Kø¢π∫∞ ∆∏™ M√¡∏™ Iµ∏ƒø¡

203

∂ÈÛ‚·›ÓÔÓÙ·˜ Ô √ÎÙÒ‚ÚÈÔ˜ Â‹Á 35 Î·È 40 ÙÔ ÛÙ¿ÚÈ Î·È ÙÔ Î·Ï·ÌfiÎÈ 25 Î·È 30 ÙÔ ÌÂÙÚÈÙ‹ÎÈ. ¶ÂÚÓÒÓÙ·˜ ‰Â ÔÈ Ì‹Ó˜ ¡Ô¤Ì‚ÚÈÔ˜, ϤÁˆ, ¢ÂΤ̂ÚÈÔ˜, π·ÓÔ˘¿ÚÈÔ˜ Î·È ·˘Ùfi ÌfiÓÔÓ ·Ó¤‚·ÈÓÂ, ÙfiÛÔÓ fiÔ˘ ÂȘ ÙÔ Ó¤ÔÓ ·˙¿ÚÈ 10 ª·ÚÙ›Ô˘ ÂÔ˘Ï‹ıË ÙÔ ÛÙ¿ÚÈ 55 Î·È 60 ·Ú¿‰Â˜ Î·È ÙÔ Î·Ï·ÌfiÎÈ 43 Î·È 45. ∆¤ÏÔ˜ ¿ÓÙˆÓ, ÙÔÓ ª¿ÚÙÈÔÓ fiÏÔÓ Î·È ÙÔÓ ∞Ú›ÏÈÔÓ, fiÔ˘ ÂÎÚ¿ÙËÛÂÓ ·˘Ù‹ Ë ·Ó‹ÌÔÚÔ˜ Î·È ÌÂÁ·ÏÔÙ¿ÙË ·ÎÚ›‚ÂÈ·, ·¤ı·Ó·Ó Î·È ÔÏÏÔ› ·fi ÙËÓ ›ӷÓ, ÙÚÒÁÔÓÙ·˜ Ï¿¯·Ó· ·Ó¿ÚÙËÙ· Ë̤ڷ˜ ÔÏÏ·›˜. ∆Ô˘˜ ÂÏ¿ÎˆÓ·Ó ÂȘ ÙËÓ Î·Ú‰È¿Ó Î·È ·¤ıÓËÛηӅ∞¿Óˆ ‰Â ÂȘ ·˘Ù¿ ¤ÁÈÓÂÓ Î·È ÌÂÁ¿ÏË ·ÓÔÌ‚Ú›·, ÙfiÛÔÓ fiÔ˘ Î·È Î·ıfiÏÔ˘ ÓÂÚfi ‰ÂÓ ›‰ÂÓ Ë Á˘ fiÏÔÓ ÙÔ Î·ÏÔη›ÚÈ Î·È ÊıÈÓfiˆÚÔÓ, ‹ÁÔ˘Ó ÂȘ ÙÔ˘˜ 1729, ¿ÚÂÍ Î·È ÂȘ Ù·˜ 12 Î·È 15 ÙÔ˘ ·˘ÙÔ‡ ÌËÓfi˜ ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· Û¤ÚÓÔ˘Ó, Ì· ÙfiÛÔÓ Ô„›ÌËÛÂÓ Ô ÛfiÚÔ˜ ÙËÓ ÂÁ¯ÚÔÓÈ¿Ó ÂΛÓËÓ, ‰ËÏ·‰‹ 1729, fiÔ˘ ÂȘ Ù·˜ 20 ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘, ¤‚·ÓÂÓ ·Ú¯‹Ó Ó· Ê˘ÙÚÒÓË ÙÔ Á¤ÓÓËÌ· ηıÒ˜ ÙÔ ›‰· ÂÚ¯fiÌÂÓÔ˜ ·fi ÙËÓ ∑ÂÚÌ›ÙÛ·Ó Î·È ÌfiÓÔÓ fiÛÔÓ ÂÊ·›ÓÂÙÔ ·fi ÙËÓ ÁËÓ Ì ¤Ó· ʇÏÔÓ.∆Ô ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÓ ·fi ٷȘ ÔÏÏ·›˜ ‚ÚÔ¯·›˜, ‰ÈfiÙÈ fiÛËÓ ·ÓÔÌ‚Ú›·Ó ¤Î·Ì ÚÔÙ‡ÙÂÚ·, ˆ˜ ¿ÓˆıÂÓ Â›ˆÌÂÓ, ÙfiÛÔÓ ÔÏ˘ÔÌ‚Ú›· ¤ÁÈÓÂÓ ÙÔ ¯ÂÈÌÒÓ·». ∆Ô˘˜ ıÂÚÈÓÔ‡˜ Ì‹Ó˜ ÙÔ˘ 1728 ÙÔ ÛÈÙ¿ÚÈ, ÙÔ ÎÚÈı¿ÚÈ ÛÙËÓ ·ÁÔÚ¿ ÙÔ˘ ª˘ÛÙÚ¿, Ô ÔÔ›Ô˜ Â›Ó·È ÙÔ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi ΤÓÙÚÔ, ‹Ù·Ó ÊıËÓ¿, ·ÊÔ‡ ÌfiÏȘ ›¯·Ó ·ÏˆÓ›ÛÂÈ Î·È Â›¯Â Û˘ÁÎÂÓÙÚˆı› Ë Ó¤· ÛÔ‰ÂÈ¿. À‹Ú¯Â Â¿ÚÎÂÈ·. •·ÊÓÈο fï˜, ÛÙÔ ·ÓËÁ‡ÚÈ ÙÔ˘ ª˘ÛÙÚ¿, Ù¤ÏÔ˜ ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘, ÔÈ ÙÈ̤˜ ·Ó‚·›ÓÔ˘Ó ÒÛÙ ÙÔ ÛÙ¿ÚÈ ·fi 10 Î·È 12 ·Ú¿‰Â˜ Î·È ÙÔ ÎÚÈı¿ÚÈ ·fi 7 Î·È 8 Ó· ·Ó·ÙÈÌËıÔ‡Ó Û¯Â‰fiÓ ÛÙÔ ‰ÈÏ¿ÛÈÔ 17 Î·È 18 Î·È 10 Î·È 12 ·Ú¿‰Â˜ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ·, ÒÛÙ ÙËÓ ¿ÓÔÈÍË ÙÔ˘ 1729, Ó· Êı¿ÛÂÈ ÙÔ ÛÈÙ¿ÚÈ ÛÙÔ˘˜ 55 Î·È 60 ·Ú¿‰Â˜, ·‡ÍËÛË ‰ËÏ·‰‹ ۯ‰fiÓ 700 %. ™Â ·ÛÙÚÔÓÔÌÈΤ˜ ÙÈ̤˜ ¤Êı·ÛÂ Î·È ÙÔ ÎÚÈı¿ÚÈ Î·È ÙÔ Î·Ï·ÌfiÎÈ. «∞fiı·Ó·Ó Î·È ÔÏÏÔ› ·fi ÙËÓ ›ӷ ÙÚÒÁÔÓÙ·˜ Ï¿¯·Ó· ·Ó¿ÚÙËÙ· Ë̤ڷ˜ ÔÏÏ¿˜» ∆Ô ÁÂÁÔÓfi˜ Ì·˜ ı˘Ì›˙ÂÈ ı·Ó¿ÙÔ˘˜ ·fi ÙËÓ Î·ÙÔ¯È΋ ∞ı‹Ó· ÙÔ˘ 1942, fiÙ·Ó ·fi ¤ÏÏÂÈ„Ë „ˆÌÈÔ‡ Î·È Ï·‰ÈÔ‡ Ú‹ÛÎÔÓÙ·Ó Î·È ¤ı·ÈÓ·Ó ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ. √È ÙÈ̤˜ ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ¤ÊÙÔ˘Ó ÛÈÁ¿ ÛÈÁ¿ fiÙ·Ó ÏËÛ›·˙Â Ë Ó¤· ÛÔ‰ÂÈ¿. ◊‰Ë ÛÙË ª¿ÓË Î·È ÛÙÔ˘˜ ªÔÏ¿Ô˘˜ ·ÏÒÓÈÛ·Ó ÂÓˆÚ›ÙÂÚ·, ÏfiÁˆ ÙÔ˘ ıÂÚÌfiÙÂÚÔ˘ Îϛ̷ÙÔ˜. «∂Ș Ù·˜ 11 ª·›Ô˘ ∫˘Úȷ΋, ‹Úı ÎÚÈı¿ÚÈ ·fi ÙËÓ ª¿ÓËÓ Î·È ÂÔ˘Ï‹ıË 25 ·Ú¿‰Â˜, 18 ª·›Ô˘, ∫˘Úȷ΋ ‹ÚıÂÓ ÂÚÈÛÛfiÓ ÎÚÈı¿ÚÈ ·fi ªÔÏ¿Ô˘˜ Î·È °ÂÚ¿ÎÈ Î·È ª¿ÓËÓ ·ÁηϿ Î·È Ô˘ÏÔ‡ı ›¯·Ó ·ÏˆÓÈṲ̂ӷ». ™ËÌ·ÓÙÈ΋ Â›Ó·È Ë ÈÔ ¿Óˆ ›‰ËÛË ÁÈ· ÔχÌËÓË ·ÓÔÌ‚Ú›· ÙÔ 1728, ÛÙËÓ ÔÔ›· Â·ÓÂÚ¯fiÌ·ÛÙÂ. «∞¿Óˆ ‰Â ÂȘ ·˘Ù¿ ¤ÁÈÓÂÓ Î·È ÌÂÁ¿ÏË ·ÓÔÌ‚Ú›·, ÙfiÛÔÓ fiÔ˘ Î·È Î·ıfiÏÔ˘ ÓÂÚfiÓ ‰ÂÓ ›‰ÂÓ Ë Á˘ fiÏÔÓ ÙÔ Î·ÏÔη›ÚÈ Î·È ÊıÈÓfiˆÚÔÓ, ‹ÁÔ˘Ó ÂȘ ÙÔ˘˜ 1729, ¿ÚÂÍ Î·È ÂȘ Ù·˜ 12 Î·È 15 ÙÔ˘ ·˘ÙÔ‡ ÌËÓfi˜ ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· Û¤ÚÓÔ˘Ó, Ì· ÙfiÛÔÓ Ô„›ÌËÛÂÓ Ô ÛfiÚÔ˜ ÙËÓ ÂÁ¯ÚÔÓÈ¿Ó ÂΛÓËÓ, ‰ËÏ·‰‹ 1729, fiÔ˘ ÂȘ Ù·˜ 20 ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘ ¤‚·ÓÂÓ ·Ú¯‹Ó Ó· Ê˘ÙÚÒÓÂÈ Î·ıÒ˜ ÙÔ ›‰· ÂÚ¯fiÌÂÓÔ˜ ·fi ÙËÓ ∑ÂÚÌ›ÙÛ·Ó Î·È ÌfiÓÔÓ fiÛÔÓ ÂÊ·›ÓÂÙÔ ·fi ÙËÓ ÁËÓ Ì ¤Ó· ʇÏÔÓ.∆Ô ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÓ ·fi ٷȘ ÔÏÏ·›˜ ‚ÚÔ¯·›˜, ‰ÈfiÙÈ fiÛËÓ ·ÓÔÌ‚Ú›·Ó ¤Î·Ì ÚˆÙ‡ÙÂÚ·, ˆ˜ ¿ÓˆıÂÓ Â›·ÌÂÓ, ÙfiÛËÓ ÔÏ˘ÔÌ‚Ú›· ¤ÁÈÓÂÓ ÙÔ ¯ÂÈÌÒÓ·».


204

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ø˜ ÁÓˆÛÙfiÓ ÔÈ ÚÒÙ˜ ÎÏÈÌ·ÙÔÏÔÁÈΤ˜ ÌÂÙÚ‹ÛÂȘ ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË ¤ÁÈÓ·Ó ÛÙ· ̤۷ ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·. ŸÏÔÈ È· ·ÓËÛ˘¯Ô‡Ì ·fi Ù· ·ÎÚ·›· ηÈÚÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ·. √È ÂȉÈÎÔ› ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È. ºÙ·›ÂÈ ÔˆÛ‰‹ÔÙ ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ıÂÚÌÔÎË›Ô˘. ∞ÏÏ¿ ÌfiÓÔÓ ·˘Ùfi; ∆· ÈÛÙÔÚÈο ·Ú¯Â›· ·fi fiÏË ÙËÓ ∂˘ÚÒË ÙÔ˘ 10Ô˘ ·ÈÒÓ· Ì.Ã., ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ˘ 11Ô˘ Ì.Ã., ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó fiÙÈ ÂÈÎÚ¿ÙËÛ·Ó Ôχ ˘„ËϤ˜ ıÂÚÌÔÎڷۛ˜ Î·È ÛËÌÂÈÒıËÎ·Ó ÌÂȈ̤Ó˜ ‚ÚÔ¯ÔÙÒÛÂȘ.11 ∏ ›‰ËÛË ÙˆÓ ·ÎÚ·›ˆÓ Ê·ÈÓÔ̤ӈÓ, Ë ÌÂÙ¿ÙˆÛË ·fi ÙËÓ ÍËÚ·Û›· ÛÙȘ Í·ÊÓÈΤ˜ Î·È ÈÛ¯˘Ú¤˜ ‚ÚÔ¯ÔÙÒÛÂȘ, Ô˘ Ì·˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ‚È‚ÏÈÔÁÚ¿ÊÔ˜ ÙÔ˘ 1729 Â›Ó·È È‰È·›ÙÂÚ· ÂӉȷʤÚÔ˘Û· ÁÈ· ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ÌÂÙˆÚÔÏÔÁ›·˜. √ ÈÔ ¿Óˆ ·Ó¤Î‰ÔÙÔ˜ ÎÒ‰Èη˜, Ì ÙÔ ÓÔÌÈÎfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ, ÙȘ Û¿ÓȘ Î·È ÔÏ˘Û‹Ì·ÓÙ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ Ì·˜ ·Ú¤¯ÂÈ, ·˘Í¿ÓÂÈ ·ÛÊ·ÏÒ˜ ÙËÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ÂÚÈÔ˘Û›· Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜ Î·È ·›ÚÓÂÈ ·ÍÈfiÏÔÁË ı¤ÛË ÛÙÔ ıËÛ·˘ÚÔÊ˘Ï¿ÎÈÔ ÙˆÓ ‚È‚ÏÈÔÁÚ¿ÊˆÓ Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘.

11. EÊËÌ. ∆√ µ∏ª∞, ∫˘Úȷ΋ 01 ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘ 2004, ÛÂÏ. ∞ 32.


H ™YMBO§H TH™ §AKøNIKH™ °H™ ™TH ¢IAMOPºø™H TøN A•IøN TOY E§§HNI™MOY ª·Ú›· ∆˙¿ÓË ∫·ıËÁ‹ÙÚÈ· ∫ÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁ›·˜ Ù˘ ∂Î·›‰Â˘Û˘ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ ÃÚ‹ÛÙÔ˜ ∫¯·ÁÈ¿˜ EÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, À. ¢È‰¿ÎÙˆÚ ¶·ÓÙ›Ԣ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘

∆ËÓ ÂÔ¯‹ Ô˘ Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ ‚ÈÒÓÂÈ ›Ûˆ˜ ÙȘ ÈÔ ‰Ú·Ì·ÙÈΤ˜ Û ¤ÓÙ·ÛË Î·È ¤ÎÙ·ÛË ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ·ÓıÚˆfiÙËÙ·˜, ÙËÓ ÂÔ¯‹ Ô˘ Ô ÚˆÙfiÊ·ÓÙÔ˜ ÂÎÊ·ÛÈÛÌfi˜ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜, Ë ‚›· Î·È Ë ·ÏfiÁÈÛÙË ¤ˆ˜ ÏËÛÙÚÈ΋ ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ Î·È ÔÏÈÙÈÛÙÈÎÒÓ fiÚˆÓ ¤¯Ô˘Ó ˘Âڂ› Ù· ÂÛηÌ̤ӷ, ÙÔ ÂÚÒÙËÌ· Ô˘ Ù›ıÂÙ·È Û ·ÙÔÌÈÎfi Î·È Û˘ÏÏÔÁÈÎfi Â›Â‰Ô Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È Ì ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ‹ ÌË ·Ó·ÙÚÔ‹˜ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ηıÂÛÙË΢›·˜ Ù¿Í˘, ÙÒÚ· Ì¿ÏÈÛÙ· Ô˘ Ì ÙËÓ ÔχÙÈÌË ·ÚˆÁ‹ Ù˘ ∂ÈÛÙ‹Ì˘ Ë ÎÔÈÓˆÓ›· ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ ¤¯ÂÈ fiÏ· Ù· ̤۷ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÙËÓ Ô‰ËÁ‹ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ Â˘ËÌÂÚ›· Î·È ÙËÓ ÚfiÔ‰Ô. √È ÛΤ„ÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ‰˘ÛÔ›ˆÓÔ˘ ̤ÏÏÔÓÙÔ˜ ÎfiÛÌÔ˘ Â›Ó·È ¿Ó‰ËÏÔ fiÙÈ ‰˘ÛÙ˘¯Ò˜ ÛÙÂÚÔ‡ÓÙ·È ÈÛ¯˘ÚÒÓ Ì¤ÛˆÓ ·Ó·ÙÚÔ‹˜ Î·È fiÙÈ ÔÈ·‰‹ÔÙ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÚÔ˜ ·˘Ù‹ ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË ÌfiÓÔÓ Î¿ÔȘ ·Ó·Û¯ÂÙÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÌÔÚ› Ó· ÂÁ›ÚÂÈ, ηıÒ˜ Ë Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ¤¯ÂÈ ÍÂʇÁÂÈ ϤÔÓ ·fi Ù· fiÚÈ· ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ Î·È ·fi ÙȘ ·ÓÙÔ¯¤˜ Î·È ÙȘ ÚԉȷÁڷʤ˜ Ô˘ fiÚÈÛÂ Ë ›‰È· Ë º‡ÛË. ∏ ÂÈÛÙÚÔÊ‹ ÛÙȘ ·Í›Â˜ ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÛÌÔ‡ Î·È Ù˘ ·ÓıÚˆfiÙËÙ·˜ Ô˘ Ô ÎÔÚ˘Ê·›Ô˜ ÂÈÛÙËÌÔÏfiÁÔ˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ· Carl Popper ‰ÈÂÌ‹Ó˘Û fiÙÈ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÌfiÓË ‰È¤ÍÔ‰Ô ‰È·Ê˘Á‹˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓıÚˆfiÙËÙ· Â›Ó·È ÙÔ Î·ıÔÏÈÎfi ̤ÛÔ Î·È Ë Ì¤ıÔ‰Ô˜ Ô˘ Ì·˙› Ì ÙËÓ ÔÚı‹ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÔÚÈÛÌ¿ÙˆÓ ÙˆÓ ÂÚ¢ÓÒÓ ÙˆÓ Ó¢ÚÔÂÈÛÙËÌÒÓ ›Ûˆ˜ Ó· ηٷʤÚÔ˘Ó Ó· ‰È·ÛÒ˙Ô˘Ó fi,ÙÈ ÌÔÚ› Ó· ‰È·Ûˆı› ·fi ÙÔÓ ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi Î·È ÙËÓ ‡·ÚÍË ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘. ™ÙÔ Â›Â‰Ô Ù˘ ∞ÁˆÁ‹˜ Î·È ∂Î·È‰Â‡Ûˆ˜ Ë ∞ÓıÚˆÈÛÙÈ΋ ¶·È‰Â›·, Ì fi¯ËÌ· ÙË °ÏÒÛÛ·, ÙËÓ ˘ÂÚÔχÙÈÌË ·ÁÎfiÛÌÈ· ·Ú·Î·Ù·ı‹ÎË ÏËÚÔÊÔÚ›·˜, ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ Î·È ·ÍÈÒÓ Â›Ó·È Î·È Ú¤ÂÈ Ó· ηıÈÂÚˆıÔ‡Ó ˆ˜ Ô ·ÎÚÔÁˆÓÈ·›Ô˜ Ï›ıÔ˜ Î·È Û˘Ó¿Ì· Ë ·ÔÛÙÔÏ‹ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Ù˘ Ó¤·˜ ÂÔ¯‹˜. ø˜ ÁÓˆÛÙfiÓ, ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘ ÂÎ·È‰Â‡Ô˘Û·˜ ȉÂÔÏÔÁ›·˜ ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÛÌÔ‡ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÔÈ ·Í›Â˜ Î·È Ù· ÚfiÙ˘· Ô˘ ‰È·ÌËÓ‡ÂÈ Ô ∂ÏÏËÓÈÛÌfi˜, ˆ˜ ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘ ·ÁˆÁ‹˜ Î·È Ù˘ ÂÎ·È‰Â‡Ûˆ˜ ÙÔ˘ ∞ÓıÚÒÔ˘. ∂›Ó·È ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ È‰ÂÒÓ (·Í›Â˜, ۇ̂ÔÏ·, ÚfiÙ˘·) ÙȘ Ôԛ˜ ·Ú¿ÁÂÈ Ë ¡fiËÛ‹ ÙÔ˘. ∞˘Ù¤˜ ÔÈ π‰¤Â˜ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·È Î·È Î·Ù·ÓÔÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙË ‰È¿ÓÔÈ· ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ ÂÈÙÚ¤ÔÓÙ·˜ Û Â›Â‰Ô ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÌÂıfi‰ˆÓ Ó· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ‰˘Ó¿ÌÂÈ ÙÔ «Â›Ó·È» Î·È ÙÔ «Á›ÁÓÂ-


206

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

Ûı·È» Ù˘ ˘¿Ú͈˜ Û fiϘ ÙȘ ÌÔÚʤ˜ Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜ Ù˘. ∆Ô˘ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ·ÔÎÙ¿ ÂÍÂÏÈÎÙÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë Â·˘ÙÔ‡ Î·È Ó· ·˘ÙÔ-ÔÚÈÔıÂÙÂ›Ù·È ÛÙÔ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎfi ÙÚ›Ù˘¯Ô (Ê˘ÛÈÎfi, ÎÔÈÓˆÓÈÎfi, ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi).1 ∂›Ó·È ÔÈ ÂÚ›ÊË̘ π‰¤Â˜ Ô˘ ·Ó·Î·Ï‡ÙÂÈ Ë ∂ÏÏËÓÈ΋ ™Î¤„Ë, ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ Û˘ÏÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙÔ ÓfiËÌ· Ù˘ ∞Ó¿Á΢, ˆ˜ ™˘Ì·ÓÙÈÎÔ‡ ÓfiÌÔ˘, ÙÔÓ ÔÔ›Ô ˘·ÁÔÚ‡ÂÈ Î·È ÂÌÊ·Ó›˙ÂÈ Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁfi˜ ∑ˆ‹. ∂¿Ó Ô ∂ÏÏËÓÈÛÌfi˜ ˆ˜ ÎÔÛÌÔıˆڛ· ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡ Ó· Î·Ï˘ÙÂÚ¤„ÂÈ ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ Î·È ÙËÓ ·ÓıÚÒÈÓË ˙ˆ‹,2 ÙfiÙ ÔÈ ·ÁÒÓ˜ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Ï·Ô‡ ̤۷ ·fi ÙÔ ÛÎÔÙ¿‰È, [Ù·] ·›Ì·Ù· Î·È Ï¿ıË [Ô˘ ηٿÊÂÚ ӷ Êı¿ÛÂÈ Û ÈÛÔÚÚfiËÛË Î·È Ó· οÓÂÈ, ‡ÛÙÂÚ· ·fi ÔχÌÔ¯ıË, Ôχ¯ÚÔÓË ¿ÏË ÙȘ ¿ÁÚȘ ·ÓÙÈÌ·¯fiÌÂÓ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙÔ˘ Ó· ÊÈÏÈÒÛÔ˘Ó, Ó· ‰ÒÛÂÈ ÚfiÛˆÔ ÛÙÔ ·ÚfiÛˆÔ, ̤ÙÚÔ ÛÙËÓ ·ÌÂÙÚ›· (∫·˙·ÓÙ˙¿Î˘: ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔÓ °ÎÚ¤ÎÔ) Î·È Ó· ‚ÚÂÈ ÙÔ ·fiÏ˘ÙÔ ÛÙËÓ ·Ï‹ıÂÈ· Î·È ÙËÓ ÔÌÔÚÊÈ¿ (Renan)] Ê·ÓÂÚÒÓÔ˘Ó ÌÈ· ÌÔÓ·‰È΋ ‰È·ÏÂÎÙÈ΋ ÔÚ›· ‚·ÛÈṲ̂ÓË Û ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ıÂ̤ÏÈÔ: ÙËÓ ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛË ÙÔ˘ ÌÂÙ·Ê˘ÛÈÎÔ‡ Êfi‚Ô˘ Î·È fi,ÙÈ ·˘Ùfi˜ Û˘ÓÂ¿ÁÂÙ·È. ∏ ›‰È· Ë ˙ˆ‹ Î·È ÔÚ›· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡ ÛÙÔ ¤Ú·ÛÌ· ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ˘¿Ú¯ÂÈ Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ˆ˜ ÛËÌ·ÙˆÚfi˜ Î·È Î‹Ú˘Î·˜ (∂χÙ˘) ÁÈ· Ó· ÚÔԉ‡ÂÈ Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ Â› Ù· ‚ÂÏÙ›ˆ. ∞˘Ù‹ Ë ·Ó¿ÁÎË ÂÓfi˜ Ï·Ô‡ Ô˘ ·ÁˆÓ›˙ÂÙ·È (‰ÔÎÈÌ¿˙ÂÈ, ‰ÔÎÈÌ¿˙ÂÙ·È Î·È ‰È·ÔÚ›) ‰È·ÚÎÒ˜ Î·È Û˘ÛÛˆÚ‡ÂÈ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÂÌÂÈÚ›· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÙÔÓ ÎÔÚ˘Ê·›Ô ÔÏÈÙÈÛÌfi Ô˘ ÁÓÒÚÈÛÂ Ë ·ÓıÚˆfiÙËÙ·, ·˘ÙfiÓ Ô˘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ·¿ÓıÚˆ˜ ÂȉÈÒÎÔ˘Ó ‰È·Î·Ò˜ Ó· ÂÎ·Ú·ı˘ÚÒÛÔ˘Ó ·fi ÙÔ ‰ÈÂıÓ¤˜ ÛÙÂÚ¤ˆÌ·. ∆Ô ÂÏÏËÓÈÎfi ı·‡Ì· ‰ÂÓ Â›Ó·È ÏÔÈfiÓ ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÌ· ÌÈ·˜ ÛÙÈÁÌ‹˜, ÌÈ· ÂÍ ·Ôηχ„ˆ˜ ·Ï‹ıÂÈ· Ô˘ ‰È·ÌÈ¿˜ ÂÌÊ·Ó›ÛÙËΠÛÙÔÓ ÂÏÏ·‰ÈÎfi ¯ÒÚÔ Î·È ÂÍ·ÎÙÈÓÒıËΠÛÙ· ¤Ú·Ù· ÙÔ˘ ÁÓˆÛÙÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘. ∂›Ó·È ÚÔ˚fiÓ ·Ù¤ÚÌÔÓÔ˘ Î·È ÙÂÚ¿ÛÙÈÔ˘ Û ÔÈfiÙËÙ· Î·È ¤ÓÙ·ÛË ·ÁÒÓ· Û fiÏ· Ù· Â›‰· Ù˘ ˙ˆ‹˜. ∏ ÂÏÏËÓÈ΋ ÎÔÛÌÔı¤·ÛË ÚÈÓ Á›ÓÂÈ Û‡ÓıËÌ· ‹Ù·Ó Û˘Óı‹ÎË ‰˘Ó¿ÌÂÈ ‰È·ÌÔÚÊÔ‡ÌÂÓË Î·È ·ÏÏËÏÔÛ˘ÌÏËÚÔ‡ÌÂÓË ·fi ÙËÓ ·ÓÛÂÚÌ›· ÛÙ¿ÛÂˆÓ ˙ˆ‹˜, ·ÍÈÒÓ, ÚÔÙ‡ˆÓ Î·È ·ÓÙÈÏ‹„ÂˆÓ fiÏˆÓ ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ, ʇψÓ, ÁÂÓÂÒÓ ‹ fiψÓ, Ô˘ Û˘Ó¤ıÂÛ·Ó ÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi Á›ÁÓÂÛı·È. ™ÙËÓ ›‰È· ÁË Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È Î·È Û˘Ì‚ÈÒÓÔ˘Ó ·ÚÌÔÓÈο Ë ‰¿ÊÓË, Ì ÙËÓ ¿ÌÂÏÔ Î·È ÙËÓ ÂÏÈ¿, ÙÔ ÛÈÙ¿ÚÈ Ì ÙÔ ÏÈÓ¿ÚÈ, Ô fiÓÙÔ˜ Ì ٷ ·fiÎÚËÌÓ· ‚Ô˘Ó¿, Ô Î·ı·Úfi˜ ÔÚ›˙ÔÓÙ·˜ Ì ٷ Í·ÊÓÈο Ó¤ÊË Î·È ÙȘ Û‡ÓÙÔ̘ ı‡ÂÏϘ, ÛÙÔÓ ÙfiÔ Ô˘ ÌÔÚ› οı ‡·ÚÍË Ó· ‚ÚÂÈ Ù· ¿ÓÙ· Ì ̤ÙÚÔ, ÂΛ ·ÓÙÈÌ¿¯ÔÓÙ·È Î·È ÊÈÏÈÒÓÔ˘Ó ÙÔ ‰ˆÚÈÎfi, Ì ÙÔ ÈˆÓÈÎfi Î·È ÙÔ ÎÔÚÈÓıÈ·Îfi ÎÈÔÓfiÎÚ·ÓÔ, Ô fiÏÂÌÔ˜ Î·È Ë ÂÈÚ‹ÓË, Ë ∂ÈÛÙ‹ÌË Î·È Ë ‰fiÍ·, ÙÔ ¤ıÓÔ˜ Î·È Ô ÂıÓÈÎfi˜ Û·Ú·ÁÌfi˜, ÙÔ Û˘ÏÏÔÁÈÎfi Ì ÙÔ ·ÙÔÌÈÎfi, ÙÔ ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎfi Ì ÙÔ ÂıÓÈÎfi. ∂›Ó·È Ë ÁË ÙÔ˘ ™fiψӷ Î·È ÙÔ˘ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘: Ë ∞ı‹Ó· Î·È Ë ™¿ÚÙË. √È ‰‡Ô ÌÂÁ¿ÏÔÈ «·ÓÙ›·ÏÔÈ» Ù˘ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ Á˘ ÚÔÈÎÔ‰ÔÙÔ‡Ó Î·È ÏÔ˘Ù›˙Ô˘Ó ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ Î·È ÙËÓ ·ÓıÚÒÈÓË ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Î·È ÔÏÈÙÈ΋ ˙ˆ‹, fiÛÔ Ù· ‰‡Ô Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ·ÁˆÁ‹˜ Ô˘ ·ÌÊfiÙÂÚÔÈ ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó Ôϛ٘ ÈηÓÔ‡˜ Ó·

1. ª. ∆˙¿ÓË, ∆Ô π‰ÂÔÏÔÁÈÎfi Ì‹Ó˘Ì· ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÛÌÔ‡ ÛÙËÓ ∞ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘, ÂΉ. °ÚËÁfiÚË. 2. L. Bonnard, ∞Ú¯·›Ô˜ ∂ÏÏËÓÈÎfi˜ ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi˜, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. £Â̤ÏÈÔ, 1983.


H ™Àªµ√§∏ ∆∏™ §∞∫ø¡π∫∏™ °∏™ ™∆∏ ¢π∞ª√ƒºø™∏ ∆ø¡ A•πø¡ ∆√À E§§∏¡π™ª√À

207

Û˘Ì‚ÈÒÓÔ˘Ó Û fiÏÈÓ Î·È Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÙȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ Î·È Ù˘ ÚÔfi‰Ô˘. ∆È ı· ‹Ù·Ó Ë ™¿ÚÙË ¯ˆÚ›˜ ÙËÓ ∞ı‹Ó· ‹ Ò˜ ·ÏÏÈÒ˜ ı· ‚ÂÏÙȈÓfiÙ·Ó ‰È·ÚÎÒ˜ Ë ∞ı‹Ó· ÁÈ· Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ÙÔ ı·‡Ì· ÙÔ˘ ¯Ú˘ÛÔ‡ ·ÈÒÓ·; ∏ ¿ÌÈÏÏ· ÙˆÓ ‰‡Ô ·˘ÙÒÓ fiÏÂˆÓ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎÒÓ Î·È ÎÔÚ˘Ê·›ˆÓ ‰‡Ô ‰È·ÌÂÙÚÈÎÒ˜ ·ÓÙÈı¤ÙˆÓ Û˘ÛÙËÌ¿ÙˆÓ Â›Ó·È ÏÔÈfiÓ ÙÔ ÎÏÂȉ› ÁÈ· ÔÔÈ·‰‹ÔÙ ۇÁÎÚÈÛË Î·È ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË Ù˘ Û˘Ì‚ÔÏ‹˜ Ù˘ ηıÂÌÈ¿˜ ÛÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi Á›ÁÓÂÛı·È. ¢ÈfiÙÈ Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ó·˙ËÙËıÔ‡Ó Ì ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ·ÎÚ›‚ÂÈ·, Ô˘ ı· ‰È·ÛÊ·Ï›ÛÂÈ ÂÁ΢ÚfiÙËÙ· Î·È ·ÍÈÔÈÛÙ›· ÛÙÔ Â¿Ó Î·È Î·Ù¿ fiÛÔ ÔÈ ‰‡Ô ·˘Ù¤˜ fiÏÂȘ Î·È Î¿Ùˆ ·fi ÔȤ˜ ¯ˆÚÔ¯ÚÔÓÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Î·È Î·ÏÏÈÂÚÁÔ‡Ó ÂΛӷ Ù· ÛÙÔȯ›·, Ô˘ ÂÍ¢ÁÂÓ›˙Ô˘Ó ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ Î·È ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi ÙÔ˘. ∏ Â›ÛËÌË πÛÙÔÚ›· Ô˘ ‰È‰¿ÛÎÂÙ·È ÛÙ· Û¯ÔÏ›· ‰È¿ÎÂÈÙ·È Û·ÊÒ˜ ¢ÌÂÓ¤ÛÙÂÚ· ÛÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi Ô˘ ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛÂ Ë ∞ı‹Ó·, ÂÓÒ ÁÈ· ÙÔ Û·ÚÙÈ·ÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ Î·È ‰È·Ù˘Ì·Ó›˙ÂÈ Ì¿ÏÏÔÓ ¿ÎÚÈÙ· fiÙÈ ÚfiÎÂÈÙ·È Û·ÊÒ˜ ÁÈ· ÔÏÈÙÈÛÌfi Ô˘ Á¤ÓÓËÛ ÙÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfiÙÂÚÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜, fiÙÈ ˘ÈÔıÂÙÔ‡Û ·¿ÓıÚˆ· Û˘ÛÙ‹Ì·Ù·, fiÙÈ ··ÁfiÚ¢ ÔÈ·‰‹ÔÙ ÂÌÊ¿ÓÈÛË Î·È Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ÙˆÓ Ù¯ÓÒÓ Î·È Ù˘ ÊÈÏÔÛÔÊ›·˜, fiÙÈ ‰ËÏ·‰‹ ÛÙÂÎfiÙ·Ó ˆ˜ ÙÔ ·ÓÙ›·ÏÔÓ ‰¤Ô˜ ÙˆÓ ∞ıËÓÒÓ, ·Ó·Ì¤ÓÔÓÙ·˜ ‰È·ÚÎÒ˜ ÙËÓ ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ ı· ΢ÚÈ·Ú¯Ô‡Û Û fiÏÔ ÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ¯ÒÚÔ ÂÍÔ˘‰ÂÙÂÚÒÓÔÓÙ·˜ οı ¿ÏÏË ‰‡Ó·ÌË. √È ·Ó·Ï‹ıÂȘ ·˘Ù‹˜ Ù˘ Â›ÛËÌ˘ πÛÙÔÚ›·˜ Û˘Ó¯›˙ÔÓÙ·È Ì ÌÂıÔ‰Â˘Ì¤Ó˜ ÂÓ¤ÚÁÂȘ Î·È ·fi„ÂȘ οı ÏÔÁ‹˜ ÂȉÈÎÒÓ-˘ËÚÂÙÒÓ Î·È Â͢ËÚÂÙËÙÒÓ È‰ÂÔÏÔÁÈÎÒÓ Î·È ·ÓÙÈ-ÂıÓÈÎÒÓ Î˘Ú›ˆ˜ Ù¿ÛÂˆÓ Î·È Û˘ÌÊÂÚfiÓÙˆÓ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Ì¤¯ÚÈ ÚÈÓ Ï›Á˜ ‰ÂηÂٛ˜ ·ÎfiÌË ‰ÈÂÙ›ÓÔÓÙÔ fiÙÈ ‰‹ıÂÓ ÔÈ §·Î‰·ÈÌfiÓÈÔÈ Î·È ÔÈ ™·ÚÙÈ¿Ù˜ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ŒÏÏËÓ˜, fiÙÈ ÔÈ ¢ˆÚÈ›˜ ηًÏı·Ó ·fi ·Ú·‰Ô˘Ó¿‚Ș ÂÚÈÔ¯¤˜, ÙÂÏÂ˘Ù·›· ‰È‰fiıË fiÙÈ ·ÎfiÌË Î·È Ô ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ÓÔÌÔı¤Ù˘ Ù˘ §·Î‰·›ÌÔÓÔ˜, Ô §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜, ·ÓÙ¤ÁÚ·„ ÙÔÓ ÌˆÛ·˚Îfi ÓfiÌÔ, ÙÔÓ ÔÔ›ÔÓ Î·È Â˙‹ÙËÛ ·fi ÙÔ˘˜ ‚ڷ›Ô˘˜ Û˘Á¯ÚfiÓÔ˘˜ ÙÔ˘ ÛÔÊÔ‡˜!! √È ¢ˆÚÈ›˜ Â›Ó·È ‚¤‚·ÈÔ fiÙÈ ‰ÂÓ Î·Ù¤‚ËÎ·Ó ·fi οÔÈ· ·Ú·‰Ô˘Ó¿‚È· ÂÚÈÔ¯‹, Ô‡Ù fiÙÈ Â›¯·Ó ÚԤϢÛË Â͈ÂÏÏËÓÈ΋. ◊Ù·Ó Ê‡ÏÔ ÂÏÏËÓÈÎfi Ô˘ ıˆÚÔ‡Û ˆ˜ ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘ ÙËÓ Â˘Ú‡ÙÂÚË ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ÙËÓ Â˘Ú‡ÙÂÚË ÂÚÈÔ¯‹ ·fi ÙËÓ ¶‡ÏÔ Ì¤¯ÚÈ ÙËÓ ◊Ïȉ·, ÙË ªÂÛÛËÓ›· Î·È ÙË §·ÎˆÓÈ΋ ÁË (¶·˘Û·Ó›·˜). ™ÙË ™¿ÚÙË ÂÁηٷÛÙ¿ıËΠ̛· ‰ˆÚÈ΋ ÔÌ¿‰· (ÛÙÔ Î¿Ùˆ ÙÌ‹Ì· Ù˘ ÎÔÈÏ¿‰·˜ ÙÔ˘ ∂˘ÚÒÙ·), Ë ÔÔ›· ÌÂ Û˘Ó¯›˜ Î·È ÌÂıÔ‰ÈΤ˜ ÂȯÂÈÚ‹ÛÂȘ η٤Ϸ‚ ·Ú¯Èο ¤ÓÙ ·ÓÔ¯‡ÚˆÙ˜ ÎÒ̘ (¶ÈÙ¿ÓË, ªÂÛfi·, §›ÌÓ˜, ¢‡ÌË Î·È ∫˘ÓÔÛÔ‡Ú·). √È ÂÚ›ÔÈÎÔÈ Ù˘ ÎÔÈÏ¿‰·˜ ÙÔ˘ ∂˘ÚÒÙ· ‰ÂÓ Â›¯·Ó ÔÏÈÙÈο ‰ÈηÈÒÌ·Ù·, ·ÏÏ¿ ·ÔÏ¿Ì‚·Ó·Ó ÙËÓ ÂÏ¢ıÂÚ›· Î·È ÙˆÓ ·ÂÚÈÔÚ›ÛÙˆÓ ‰ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ÔÏ›ÙË Ù˘ ™¿ÚÙ˘ (.¯. ÂÚÈÔ˘Û›·, ·ÍÈÒÌ·Ù· ÎÏ.). √È ÂÚ›ÔÈÎÔÈ Û˘ÛÙÚ·Ù‡ÔÓÙ·Ó ˆ˜ ‚·Ú¤ˆ˜ ÔÏÈṲ̂ÓÔÈ. √ ∞ÁËۛϷԘ Î·È Ô §ÂˆÓ›‰·˜ Â› ·Ú·‰Â›ÁÌ·ÙÈ ‹Û·Ó ÂÚ›ÔÈÎÔÈ.3 √È Â›ÏˆÙ˜ Â›Û˘, Û˘ÛÙÚ·Ù‡ÔÓÙ·Ó ˆ˜ „ÈÏÔ›, ·ÚÂÓÔ¯ÏÔ‡ÓÙ˜ ÙÔ Â¯ıÚÈÎfi ÛÙÚ·ÙfiÂ‰Ô ‹

3. ∞. ƒ. ƒ·Áη‚‹˜, 1888.


208

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ˆ˜ Á˘ÌÓ‹Ù·È ıÂÚ¿ÔÓÙ˜ ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ. ∫·È Â¿Ó ·Ú›ÛÙ¢·Ó ·ÂÏ¢ıÂÚÔ‡ÓÙÔ.4 √È ÂÚÈÔ¯¤˜ ∞ÚÁÔÏ›‰·˜, §·ÎˆÓ›·˜, ªÂÛÛËÓ›·˜ Â›Ó·È ÔÈ ÌfiÓ˜ Ô˘ ÌÔÈÚ¿ÛÙËÎ·Ó Ì ÎÏ‹ÚÔ ·fi ÙÔ˘˜ ∏Ú·ÎÏ›‰Â˜, fiÙ·Ó Î·Ù¤‚ËÎ·Ó ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ. ŒÙÛÈ, Ô ∆‹ÌÂÓÔ˜ ‹Ú ÙËÓ ∞ÚÁÔÏ›‰·, Ô ∫ÚÂÛÊfiÓÙ˘ ÙËÓ ªÂÛÛËÓ›· Î·È ÔÈ ‰˘Ô ÁÈÔÈ ÙÔ˘ ı·ÓfiÓÙÔ˜ ∞ÚÈÛÙÔ‰‹ÌÔ˘ ‹Ú·Ó ÙËÓ §·ÎˆÓ›·5. √È ‰ˆÚÈΤ˜ ·˘Ù¤˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ ›¯·Ó ÂÍ ·Ú¯‹˜ Û¯¤ÛÂȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Â¯ıÚÈΤ˜ ·Ú¿ ÊÈÏÈΤ˜ Î·È Ë «·Ú¿‰ÔÛË» ·˘Ù‹ Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Û˘Ó¯›ÛÙËÎÂ Î·È ·fi ÙÔ˘˜ ·ÔÁfiÓÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Ô˘ ‰È¤ÌÂÓ·Ó Û ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÂÚÈÔ¯¤˜ ηٿ ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜. ¶ÚÈÓ fï˜ ·fi ÙËÓ ÂÁηٿÛÙ·ÛË ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ Ô›ÎˆÓ, ÔÈ «ÚÔ‰ˆÚÈΤ˜» ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ ›¯·Ó Ó· Âȉ›ÍÔ˘Ó Î˘Ú›ˆ˜ ÊÈÏÈΤ˜ ‰È·ı¤ÛÂȘ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜. ¶ÚÔ˜ Â›ÚÚˆÛÈÓ Ù˘ ·Ú·¿Óˆ ı¤Û˘, Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Î¿ÔÈ· ̤ÏË ÂÎÂ›ÓˆÓ ÙˆÓ Ô›ÎˆÓ Î·È ÛÙ· ÙÚ›· ‚È‚Ï›· Ù˘ ÂÓfiÙËÙ·˜ «∫ÔÚÈÓıȷο - §·ÎˆÓÈο - ªÂÛÛËÓȷο». ™Ù· Ù¤ÏË Ù˘ 2˘ ¯ÈÏÈÂÙ›·˜ .Ã. ˘‹Ú¯·Ó ‰‡Ô ÌÂÁ¿Ï· ÚÔ‰ˆÚÈο ÎÚ¿ÙË: ™Ù· ·Ó·ÙÔÏÈο ÙˆÓ ∞ÙÚÂȉÒÓ Î·È ÛÙ· ‰˘ÙÈο ÙˆÓ ¡ËÏÂȉÒÓ. ∞fi ÙÔ˘˜ ∞ÙÚ›‰Â˜, Ô ªÂӤϷԘ ηÙ›¯Â ÙËÓ Â‡ÊÔÚË ÎÔÈÏ¿‰· ÙÔ˘ ∂˘ÚÒÙ· Î·È ÙÔ˘ ŒÏÔ˘˜ Î·È Ô ∞Á·Ì¤ÌÓˆÓ ÙË ¯ÂÚÛfiÓËÛÔ ÙÔ˘ ¶¿ÚÓˆÓ· Î·È «ÂÊÙ¿ fiÏÂȘ» ÛÙ· ‰˘ÙÈο ÙÔ˘ ∆·¸Á¤ÙÔ˘, fiϘ «âÁÁf˜ êÏe˜» Î·È fiϘ ÁÂÈÙÔÓÈΤ˜ «¶‡ÏÔ˘ äÌ·ıfiÂÓÙÔ˜». ™ÙÔ˘˜ ¡ËÏ›‰Â˜ ·Ó‹ÎÂ Ë ªÂÛÛËÓ›· Ì·˙› Ì ÙËÓ ∆ÚÈÊ˘Ï›· (̤¯ÚÈ ÙÔÓ ∞ÏÊÂÈfi) Î·È ·ÔÙÂÏÔ‡Û ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ Û ÏËı˘ÛÌfi Î·È ¤ÎÙ·ÛË ÎÚ¿ÙÔ˜ ÔÏfiÎÏËÚ˘ Ù˘ Ì˘ÎËÓ·˚΋˜ ∂ÏÏ¿‰Ô˜. ∞Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ‰‡Ô ÂÈÎÚ¿ÙÂȘ ÙˆÓ ¡ËÏÂȉÒÓ Î·È ÙˆÓ ∞ÙÚÂȉÒÓ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó Ë ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ¶·Ì›ÛÔ˘ ÙˆÓ º·ÚÒÓ Î·È Ù˘ £Ô˘Ú›·˜ Î·È ÁÈ’ ·˘Ùfi Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ¯·Ú·ÎÙËÚÈ˙fiÙ·Ó ˆ˜ ª¤˜(Û)Ë ‹ ªÂÛÛ‹ÓË (¶··¯·Ù˙‹˜). ª›· ÔÌ¿‰· ÙˆÓ ‰ˆÚȤˆÓ Ì ·Ú¯ËÁfi ÙÔÓ ∫ÚÂÛÊfiÓÙË Î·Ù¤Ï·‚·Ó ·˘Ù‹ ÙË ¯ÒÚ· (Ì ÂÍ·›ÚÂÛË ÙËÓ ¶‡ÏÔ). ∏ ¿ÏÏË ÔÌ¿‰· ÙˆÓ ˘ÈÒÓ ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔ‰‹ÌÔ˘ ÂÁηٷÛÙ¿ıËΠÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ™¿ÚÙ˘, ‚ÔÚ›ˆ˜ ÙˆÓ Â‡ÊÔÚˆÓ ‰ȿ‰ˆÓ ÙÔ˘ ∂˘ÚÒÙ·, ÂÓÒ ÔÈ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙˆÓ ∞Ì˘ÎÏÒÓ Î·È ÙÔ˘ ŒÏÔ˘˜ ¤ÌÂÈÓ·Ó ·Ú¯Èο ÛÙÔ˘˜ ∞¯·ÈÔ‡˜. √È ¢ˆÚÈ›˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ÂÂÎÙ¿ıËÎ·Ó ·Ú¯Èο ÚÔ˜ ÙËÓ ∫˘ÓÔ˘Ú›· (3,2,2), ÙËÓ ·Úη‰È΋ ∞›Á˘ (2,5) Î·È ÙËÓ ∞ÚÁÔÏ›‰· (2,5). ™Ù· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ ∆ËϤÎÏÔ˘ (̤۷ 8Ô˘ ·È. .Ã.) η٤ÎÙËÛ·Ó ÙȘ ∞̇ÎϘ Î·È ÙË º¿ÚÈ Î·È ÙȘ °ÂÚ¿ÓıÚ˜ (3,2,6) ÛÙ· ·Ó·ÙÔÏÈο, ÂÚÈÔ¯¤˜ Ô˘ ηÙ›¯·Ó ÔÈ ∞¯·ÈÔ› Î·È Ï›ÁÔ ·ÚÁfiÙÂÚ· ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ŒÏÔ˘˜ (2,7) Â› ÙˆÓ ¯ÚfiÓˆÓ ÙÔ˘ ÁÈÔ˘ ÙÔ˘ ‰ÔÏÔÊÔÓËı¤ÓÙÔ˜ ∆ËϤÎÏÔ˘. ªÂ ÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘ ∆ËϤÎÏÔ˘ ›¯Â ·Ú¯›ÛÂÈ Ô (ÂÈÎÔÛ·ÂÙ‹˜) ∞′ ªÂÛÛËÓÈ·Îfi˜ fiÏÂÌÔ˜ (ªÂÛÛËÓȷο 5,10 Î·È 13,7) ÛÙÔ ÈÂÚfi Ù˘ ∞ÚÙ¤ÌȉԘ §ÈÌÓ¿ÙȉԘ (3,2,6 ÎÂ, 4,4,2 ÎÂ), ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ô ÂÚÈËÁËÙ‹˜ ÙÔÔıÂÙ› ÛÙȘ ÔÏ˘ÌÈ¿‰Â˜ 9,2 - 14,1 (=743724 .Ã.). √È ™·ÚÙÈ¿Ù˜ ›ÛıËÎ·Ó fiÙÈ ÌfiÓÔÓ Â¿Ó ÂÂÙ‡Á¯·Ó·Ó ÍÂÚÚÈ˙ˆÌfi ÙÔ˘ (·‰ÂÏÊÔ‡) ʇÏÔ˘ ·fi ÙËÓ Â‡ÊÔÚË ÁË Ù˘ ªÂÛÛ‹Ó˘ (ÂÚÈÔ¯‹ Ô˘ ÂÍ ·ÈÙ›·˜ ÙÔ˘ ‰fiÏÔ˘ ÙÔ˘ ∫ÚÂÛÊfiÓÙË Â›¯Â ÂΛÓÔ È‰ÈÔÔÈËı›) ı· ‹Ù·Ó ÂȘ ı¤ÛÈÓ Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›-

4. ∞. ƒ. ƒ·Áη‚‹˜ ibid. 5. µÏ. ¶·˘Û·Ó. ªÂÛÛËÓ. 3,3 ÎÂ, §·Î. 1,5, ∞ÔÏÏfi‰ 2,8,4 ÎÂ.


H ™Àªµ√§∏ ∆∏™ §∞∫ø¡π∫∏™ °∏™ ™∆∏ ¢π∞ª√ƒºø™∏ ∆ø¡ A•πø¡ ∆√À E§§∏¡π™ª√À

209

ÛÔ˘Ó ÙËÓ Î˘ÚÈ·Ú¯›· ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ Â˘Ú‡ÙÂÚË ÂÚÈÔ¯‹ Î·È Ó· ¢ËÌÂÚ‹ÛÔ˘Ó. ∫·ıÒ˜ Û ÂΛÓË ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Â‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›ÙÔ Ë πÏÈ¿‰· (Lesky6) ‰ÈÂÛÒıËÛ·Ó ·ÚÎÂÙ¿ ÛÙÔȯ›· Ô˘ Û˘ÓÂÙ¤ÏÂÛ·Ó ÛÙÔ Ó· ÚÔÛ¯ı› ȉȷ›ÙÂÚ· Ë ÂÔ¯‹ Î·È Ó· ÍÂʇÁÂÈ ·fi Ù· ‰ÂÛÌ¿ Ù˘ Ï‹ı˘, ηıÒ˜ Ô ÂÈÎÔÛ·ÂÙ‹˜ fiÏÂÌÔ˜ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó Ô ÌÔÓ·‰ÈÎfi˜ ÂÂÎÙ·ÙÈÎfi˜ fiÏÂÌÔ˜, Ô˘ ‰ÈÂÍ‹Á·Á·Ó Ù· ‰ˆÚÈο ʇϷ ÛÙËÓ Â˘Ú‡ÙÂÚË ÂÚÈÔ¯‹. √ ∞ÔÏÏfi‰ˆÚÔ˜7 ÍÂÎÈÓ¿ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ÙˆÓ √Ï˘ÌÈ·ÎÒÓ ∞ÁÒÓˆÓ Ì ÙÔ Ù·Í›‰È Ù˘ ÂÈÛÙÚÔÊ‹˜ ÙÔ˘ ∏Ú·ÎÏ‹ ·fi ÙËÓ ∆ÚÔ›· (ϤÔÓÙÔ˜ ‰b àe TÚÔ›·˜), ηٿ ÙÔ ÔÔ›Ô ÌÂÙ¿ ·fi ÌÈ· Û‡ÓÙÔÌË ÂÚÈ¤ÙÂÈ· Ì ÙÔ˘˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ Ù˘ ∫ˆ Î·È Ì ÙËÓ ·Ú¤Ì‚·ÛË ÙÔ˘ ¢›·8 Î·È Ù˘ ı¿˜ ∞ıËÓ¿˜ Ô ÏËÁˆÌ¤ÓÔ˜ ‹Úˆ·˜ Ù¿ÛÛÂÙ·È Ì ÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙˆÓ ıÂÒÓ ÛÙÔÓ ÓÈÎËÊfiÚÔ ·ÁÒÓ· ÙÔ˘˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ÁÈÁ¿ÓÙˆÓ (°ÈÁ·ÓÙÔÌ·¯›· ηd ÌÂÙa ıÂáÓ Î·Ù·ÔϤÌËÛ °›Á·ÓÙ·˜). ªÂÙ¿ ÙËÓ ·Ú¤Ï¢ÛË ÌÈÎÚÔ‡ ¯ÚÔÓÈÎÔ‡ ‰È·ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ Ô ∏Ú·ÎÏ‹˜ ÍÂΛÓËÛ ÂÎÛÙÚ·Ù›· ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ ∞˘Á›Ԣ, Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·˜ ∞Úη‰ÈÎfi ÛÙÚ·Ùfi Î·È ÂıÂÏÔÓÙ¤˜ ·fi ÙÔ˘˜ ·Ú›ÛÙÔ˘˜ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰Ô˜ (\AÚη‰ÈÎeÓ ÛÙÚ·ÙeÓ Î·d ·Ú·Ï·‚gÓ âıÂÏÔÓÙa˜ ÙáÓ àe Ùɘ ^EÏÏ¿‰Ô˜ àÚÈÛÙ¤ˆÓ).9 √ ∞˘Á›·˜ Ô˘ ¤Ì·ı ÁÈ· ÙËÓ Î›ÓËÛË ·˘Ù‹ ÙÔ˘ ∏Ú·ÎÏ‹ Î·È ÙÔÓ ÂÂÚ¯fiÌÂÓÔ fiÏÂÌÔ, fiÚÈÛ ÛÙÚ·ÙËÁÔ‡˜ ÙˆÓ ∏Ï›ˆÓ ÙÔÓ ∂‡Ú˘ÙÔ Î·È ÙÔÓ ∫Ù¤·ÙÔ, ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ì ˘ÂÚÊ˘ÛÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ (η٤ÛÙËÛÂÓ \HÏ›ˆÓ ÛÙÚ·ÙËÁÔf˜ EûÚ˘ÙÔÓ Î·d KÙ¤·ÙÔÓ Û˘ÌÊ˘ÂÖ˜, ÔQ ‰˘Ó¿ÌÂÈ ÙÔf˜ ÙfiÙ àÓıÚÒÔ˘˜ ñÂÚ¤‚·ÏÏÔÓ), Ô˘ ·ÚÔ˘Û›·˙·Ó Û˘ÁÁ¤ÓÂÈ· Ì ÙÔ ıÂfi ¶ÔÛÂȉÒÓ·. √ ∏Ú·ÎÏ‹˜ Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÎÛÙÚ·Ù›· ÓfiÛËÛÂ Î·È ¤Î·Ó ÛÔÓ‰¤˜ ÛÙÔ˘˜ ªÔÏÈÔÓ›‰Â˜, ÂÓÒ ÔÈ ·ÓÙ›·ÏÔ› ÙÔ˘ Ì·ı·›ÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ ·‰˘Ó·Ì›· ÙÔ˘ ÂÈÙ¤ıËÎ·Ó ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ ÛÙÚ·Ù‡̷ÙÔ˜ ÙÔ˘ ∏Ú·ÎÏ‹ Î·È Ó›ÎËÛ·Ó. ∆fiÙÂ Ô ∏Ú·ÎÏ‹˜ ·Ô¯ÒÚËÛÂ. ªÂÙ¿ fï˜ ÙËÓ Ù¤ÏÂÛË ÙˆÓ ÙÚ›ÙˆÓ πÛıÌ›ˆÓ (·ûıȘ ‰b Ùɘ ÙÚ›Ù˘ åÛıÌÈ¿‰Ô˜ ÙÂÏÔ˘Ì¤Ó˘), ÔÈ ∏Ï›ÔÈ ¤ÛÙÂÈÏ·Ó ÙÔ˘˜ ªÔÏÈÔÓ›‰Â˜ ÁÈ· Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙȘ ı˘Û›Â˜, Ô ∏Ú·ÎÏ‹˜ ÂÓ‰Ú‡ÔÓÙ·˜ ÛÙȘ ∫ψӤ˜ ÙÔ˘˜ ÛÎfiÙˆÛÂ. ∂ÎÛÙÚ·Ù‡ˆÓ ·Ì¤Ûˆ˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Ù˘ ◊ÏȉԘ ΢ڛ¢Û ÙËÓ fiÏË Î·È ·ÊÔ‡ ÛÎfiÙˆÛ ÙÔÓ ∞˘Á›· Î·È Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘, ‰ÈfiÚÈÛ (Â·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·˜ ˆ˜) ‚·ÛÈÏÈ¿ ÙÔÓ º˘Ï¤·. ∆¤ÏÔ˜, ¤ıÂÛÂ Î·È ÙÔ˘˜ √Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ∞ÁÒÓ˜ (öıËΠ‰b ηd ÙeÓ \OÏ˘ÌÈ·ÎeÓ àÁáÓ·), ›‰Ú˘Û ‚ˆÌfi ÛÙÔÓ ¶¤ÏÔ· (¶¤ÏÔfi˜ Ù ‚ˆÌeÓ î‰Ú‡Û·ÙÔ) Î·È ¤¯ÙÈÛ ¤ÍÈ ‚ˆÌÔ‡˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ‰Ò‰Âη ÔχÌÈÔ˘˜ ıÂÔ‡˜ (ηd ıÂáÓ ‰Ò‰Âη ‚ˆÌÔf˜ íÍ â‰Â›Ì·ÙÔ.) ªÂ ÙËÓ Â·Ó·ÊÔÚ¿ (‰ÈÔÚÈÛÌfi) ÙÔ˘ º˘Ï¤· ˆ˜ ‚·ÛÈÏÈ¿, ÛÙËÓ Ô˘Û›· Ô ∏Ú·ÎÏ‹˜ Â·Ó¤ÊÂÚ ÙËÓ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓË Ù¿ÍË Î·È ·Ú¿‰ÔÛË ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹. ªÂ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ·˘Ùfi, ·Í›˙ÂÈ Ó· ÛËÌÂȈı› ÙÔ ·Ú¿‰ÔÍÔ ·ÊÂÓfi˜ Ù˘ ›‰Ú˘Û˘ ‚ˆÌÔ‡ ÛÙÔÓ ¶¤ÏÔ· (‚ˆÌeÓ î‰Ú‡Û·ÙÔ) Î·È ÙÔ˘ ÎÙÈ̷ۛÙÔ˜ ¤ÍÈ ‚ˆÌÒÓ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ‰Ò‰Âη √χÌÈÔ˘˜ (ηd

6. A. Lesky, Gesch. D. gr. Lit. 1958, 45 Î·È F. Kiechle, Mess. Studien, 1959, 64 7. Apollodorus, 2.7.1 Library and Epitome (ed. Sir James George Frazer) http://www.perseus. tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus:text:1999.01.0021:book=2:chapter=7:section=2 8. ∞ÔÏÏfi‰ˆÚÔ˜, 2.7.1 9. ∞ÔÏÏfi‰ˆÚÔ˜, 2.7.2


210

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ıÂáÓ ‰Ò‰Âη ‚ˆÌÔf˜ íÍ â‰Â›Ì·ÙÔ). √ ›‰ÈÔ˜ Ô ∞ÔÏÏfi‰ˆÚÔ˜10 Û˘Ó¯›˙ÂÈ ÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi Ù˘ ·Ú¤Ì‚·Û˘ ÙˆÓ ∏Ú·ÎÏÂȉÒÓ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·˜ fiÙÈ ÌÂÙ¿ ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘ ∂˘Ú˘Ûı¤ˆ˜ ÔÈ ·fiÁÔÓÔÈ ÙÔ˘ ∏Ú·ÎÏ‹ ÂÍÂÛÙÚ¿ÙÂ˘Û·Ó ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ Î·È Î·Ù·Î˘Ú›Â˘Û·Ó fiϘ ÙȘ fiÏÂȘ (àÔÏÔ̤ÓÔ˘ ‰b EéÚ˘Ûı¤ˆ˜ âd ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔÓ qÏıÔÓ Ôî ^HÚ·ÎÏÂÖ‰·È, ηd ¿Û·˜ ÂrÏÔÓ Ùa˜ fiÏÂȘ). ªÂ ÙËÓ ¿ÚÔ‰Ô ÂÓfi˜ ¤ÙÔ˘˜ ·fi ÙËÓ ÂÈÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘˜ ¤ÂÛ ÏÔÈÌfi˜ Û fiÏË ÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ Î·È Ô ¯ÚËÛÌfi˜ Ô˘ ‰fiıËΠ¤ÏÂÁ fiÙÈ ˘·›ÙÈÔÈ ·˘Ù‹˜ ‹Ù·Ó ÔÈ ∏Ú·ÎÏ›‰Â˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Â¤ÛÙÚ„·Ó ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÓˆÚ›ÙÂÚ· ·fi fi,ÙÈ ¤ÚÂÂ! (ηd Ù·‡ÙËÓ ÁÂÓ¤Ûı·È ¯ÚËÛÌe˜ ‰Èa ÙÔf˜ ^HÚ·ÎÏ›‰·˜ ≋ÏÔ˘Ø Úe ÁaÚ ÙÔÜ ‰¤ÔÓÙÔ˜ ·éÙÔf˜ ηÙÂÏıÂÖÓ). ø˜ ÂÎ ÙÔ‡ÙÔ˘ ÂΛÓÔÈ ·Ô¯ÒÚËÛ·Ó ·fi ÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ Î·È ÂÁηٷÛÙ¿ıËÎ·Ó ÛÙË £ÂÛÛ·Ï›·, ÛÙË ™ÙÂÚ¿ Î·È ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ª·Ú·ıÒÓ·. ™¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ˙‹ÙËÌ· Ù˘ Â·Ófi‰Ô˘ ÙˆÓ ∏Ú·ÎÏÂȉÒÓ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ∞ÙÙÈ΋˜ ÌÂÙ¿ ·fi ÙËÓ ·ÓÔ‡ÎÏ· Î·È ¤Ú·Ó ÙÔ˘ ∞ÔÏÏÔ‰ÒÚÔ˘, Ô ¢Èfi‰ˆÚÔ˜ Ô ™ÈÎÂÏÈÒÙ˘ ‰ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ù›ÔÙÂ, ·ÏÏ¿ ηٷÁÚ¿ÊÂÈ11 fiÙÈ, ÌÂÙ¿ ·fi ÙËÓ ‹ÙÙ· ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘ ⁄ÏÏÔ˘ ÛÙÔÓ πÛıÌfi, ·ÔÛ‡ÚıËÎ·Ó ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙÔ˘ ∆ÚÈÎÔÚ›ÓıÔ˘ (ÛÙÔ ‚ÔÚÂÈÓfi ¿ÎÚÔ ÙÔ˘ ª·Ú·ıÒÓ·,12) Î·È ¤ÌÂÈÓ·Ó ÂΛ ÁÈ· ÂÓ‹ÓÙ· ¤ÙË. ¶ÚÈÓ ÙËÓ ·Ô¯ÒÚËÛ‹ ÙÔ˘˜ Ô ∆ÏËfiÏÂÌÔ˜ ¿ıÂÏ¿ ÙÔ˘ ÛÎfiÙˆÛ οÔÈÔÓ §È·ÌÓÈÔ Î·È Ì ϛÁÔ˘˜ Û˘ÓÙÚfiÊÔ˘˜ ÙÔ˘ ·Ó·¯ÒÚËÛ ÁÈ· ÙË ƒfi‰Ô fiÔ˘ Î·È ÂÁηٷÛÙ¿ıËÎÂ.13 √ ⁄ÏÏÔ˜, ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙËÓ ÂÓÙÔÏ‹ ÙÔ˘ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘ ·ÓÙÚ‡ÙËΠÙËÓ πfiÏË Î·È Â‰›ˆÍ ÙËÓ Â¿ÓÔ‰Ô ÙˆÓ ∏Ú·ÎÏÂȉÒÓ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹. °È· ÙÔ ÏfiÁÔ ·˘Ùfi ˙‹ÙËÛ ¯ÚËÛÌfi ·fi ÙÔ ‰ÂÏÊÈÎfi ıÂfi Î·È ÂΛÓÔ˜ ÙÔ˘ ·¿ÓÙËÛ fiÙÈ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÚÈ̤ÓÔ˘Ó ÙËÓ ÙÚ›ÙË Û˘ÁÎÔÌȉ‹ (ÂÚÈÌ›ӷÓÙ·˜ ÙeÓ ÙÚ›ÙÔÓ Î·ÚeÓ Î·Ù¤Ú¯ÂÛı·È). ∂ΛÓÔ˜ ÈÛÙ‡ÔÓÙ·˜ fiÙÈ Ô ÙÚ›ÙÔ˜ ηÚfi˜ Û‹Ì·ÈÓ ÙËÓ ·Ú¤Ï¢ÛË ÙÚÈÂÙ›·˜, ÌÂÙ¿ ÙÔ ¤Ú·˜ Ù˘ Û˘ÁΤÓÙÚˆÛ ÛÙÚ·Ùfi (ÙÔ˘ ∏Ú·ÎÏ‹) Î·È ÂÍÂÛÙÚ¿Ù¢Û ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘, Â› ‚·ÛÈÏ›·˜ ∆ÈÛ·ÌÂÓÔ‡. ŸÙ·Ó ·Ó‰ÚÒıËÎ·Ó ÔÈ ÁÈÔÈ ÙÔ˘ ∫ÏÂÔ‰·›Ô˘ ˙‹ÙËÛ·Ó ÙËÓ Â¿ÓÔ‰fi ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔÓ ‰ÂÏÊÈÎfi ıÂfi Î·È ÂΛÓÔ˜ ÙÔ˘˜ ¤‰ˆÛ ÙÔÓ ›‰ÈÔ ¯ÚËÛÌfi. ∫·ıÒ˜ ÂΛÓÔÈ ·Ú·ÔÓ¤ıËÎ·Ó ÁÈ· ÙËÓ Î·ÎÔ‰·ÈÌÔÓ›· ÙÔ˘˜, Ô ıÂfi˜ ÙÔ˘˜ ·‹ÓÙËÛ fiÙÈ ‰ÂÓ Î·Ù¿Ï·‚·Ó ÙÔÓ ¯ÚËÛÌfi, ·ÊÔ‡ Ì ÙÔÓ ÙÚ›ÙÔ Î·Úfi ‰ÂÓ ÂÓÓÔÔ‡Û ÙËÓ ÙÚ›ÙË Û˘ÁÎÔÌȉ‹ Ù˘ Á˘, ·ÏÏ¿ ÙÔÓ ÙÚ›ÙÔ Î·Úfi ÁÂÓ¿˜ Î·È fiÙÈ ı· ¤ÚÂ ˆ˜ ÛÙÂÓfiÙËÙ· Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ‰ÂÍÈ¿ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ πÛıÌÔ‡ (ηd ÛÙÂÓ˘-

10. 11. 12. 13.

∞ÔÏÏfi‰ˆÚÔ˜, 2.8.2 Diod. 4.58.3ff Apollod. 2.8.1 °È’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ·ÓıÚˆÔÎÙÔÓ›· Î·È ÙËÓ ÂÍÔÚ›· ÙÔ˘ ∆ÏËfiÏÂÌÔ˘ ‚Ï. √Ì‹ÚÔ˘ πÏ. 2.653-670, Ì·˙› Ì ٷ Û¯fiÏÈ· ÛÙÔ ÛÙ›¯Ô 662 Walter Leaf, Commentary on the Iliad (1900), ÛÙÔ http://www.perseus. tufts.edu/cgibin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0056&query=commline%3D%23545; Â›Û˘ ¶ÈÓ‰. OÏ˘Ì. 7.27(50)ff. ·ÊÈÂڈ̤ÓÔ ÛÙÔÓ ‡ÎÙË ¢È·ÁfiÚ· ÙÔ ƒfi‰ÈÔ. ∂›Û˘ Ú‚Ï. ™ÙÚ¿‚. 14.2.6 fiÔ˘ Ô ∆ÏËfiÏÂÌÔ˜ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È Û ÔÈÎÈÛÙ‹ Ù˘ ƒfi‰Ô˘ Î·È Diod. 4.58.7ff. ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ¶›Ó‰·ÚÔ, Ë ·ÓıÚˆÔÎÙÔÓ›· ‰ÂÓ ÚÔÂÎÏ‹ıË Ù˘¯·›·, ·ÓÙÈı¤Ùˆ˜ ‹Ù·Ó ͤÛ·ÛÌ· ÔÚÁ‹˜ Î·È Û˘Ó¤‚Ë Ì ÙË ¯Ú‹ÛË ÂÓfi˜ ÎÔÌÌ·ÙÈÔ‡ ͇ÏÔ˘ ÂÏÈ¿˜.


H ™Àªµ√§∏ ∆∏™ §∞∫ø¡π∫∏™ °∏™ ™∆∏ ¢π∞ª√ƒºø™∏ ∆ø¡ A•πø¡ ∆√À E§§∏¡π™ª√À

211

ÁÚaÓ ÙcÓ ÂéÚ˘Á¿ÛÙÔÚ·, ‰ÂÍÈaÓ Î·Ùa ÙeÓ \IÛıÌeÓ ö¯ÔÓÙÈ ÙcÓ ı¿Ï·ÛÛ·Ó). ™¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ÚÒÙË ·fiÂÈÚ· ÂÈÛ‚ÔÏ‹˜ (ηٿÎÙËÛ˘) Ù˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘, ÔχÙÈ̘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ·Ú¤¯ÂÈ Ô ¢Èfi‰ˆÚÔ˜ Ô ™ÈÎÂÏÈÒÙ˘.14 ∏ ϤÍË «ÂÈÛ‚ÔÏ‹» ÛËÌ·›ÓÂÈ Â‰Ò ÙËÓ ÂÈÛÙÚÔÊ‹ ÁÈ·Ù› ·Ó Î·È Ô ÚÔ¿ÙÔÚ·˜ ÙˆÓ ∏Ú·ÎÏÂȉÒÓ Â›¯Â ÁÂÓÓËı› ÛÙË µÔȈÙÈ΋ £‹‚· ıˆÚÔ‡Û ÙȘ ª˘Î‹Ó˜ Î·È ÙËÓ ∆›Ú˘Óı· ˆ˜ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi ‚·Û›ÏÂÈÔ ÙˆÓ ÚÔÁfiÓˆÓ ÙÔ˘. ∏ ϤÍË «Î¿ıÔ‰Ô˜» Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ·fi ÙÔÓ ∞ÔÏÏfi‰ˆÚÔ Â›Ó·È ÎÔÈÓfi˜ ÙfiÔ˜ ÛÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ fiÙ·Ó ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ‰Ëψı› Ë ÂÈÛÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ ÂÍfiÚÈÛÙˆÓ ·fi ÙËÓ ÂÍÔÚ›·.15 ∏ ÙÂÏÈ΋ ÂÈÛÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ ∏Ú·ÎÏÂȉÒÓ ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ, ·fi ÎÔÈÓÔ‡ Ì ÙÔ˘˜ ¢ˆÚÈ›˜ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÂ›Ù·È ·fi ÙÔÓ £Ô˘Î˘‰›‰Ë («¢ˆÚÈɘ Ù çÁ‰ÔËÎÔÛÙˇá öÙÂÈ ÍfÓ ^HÚ·ÎÏ›‰·È˜ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔÓ öÛ¯ÔÓ»16) ÛÙÔ 80fi ¤ÙÔ˜ ·fi ÙËÓ Î˘Ú›Â˘ÛË Ù˘ ∆ÚÔ›·˜. ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ¶·˘Û·Ó›· («òIÏÈÔÓ ÔϤÌÔ˘ ηd N¤ÛÙÔÚÔ˜ ó˜ â·ÓÉÏıÂÓ Ôúη‰Â ÙÂÏÂ˘Ù‹Û·ÓÙÔ˜, ¢ˆÚȤˆÓ ÛÙfiÏÔ˜ ηd ì οıÔ‰Ô˜ ^HÚ·ÎÏÂȉáÓ ÁÂÓÔ̤ÓË ‰‡Ô ÁÂÓ·֘ ≈ÛÙÂÚÔÓ âͤ‚·Ï ÙÔf˜ NËϤˆ˜ àÔÁfiÓÔ˘˜ âÎ Ùɘ MÂÛÛËÓ›·˜»17), ¤Ï·‚ ¯ÒÚ· ‰‡Ô ÁÂÓ¤˜ ÌÂÙ¿ ·fi ÂΛÓÔ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜, ÙÔ ÔÔ›Ô Û˘Ì›ÙÂÈ Ì ÙËÓ ÂÎÙ›ÌËÛË ÙÔ˘ £Ô˘Î˘‰›‰Ë.18 «∏ ™¿ÚÙË ¤ÂÛÂÓ ÂÏÏ›„ÂÈ ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ» ϤÂÈ Ô ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘. ŸÙ·Ó fiÏË Ë Î·ÏÏÈÂÚÁ‹ÛÈÌË ÁË ÂÚÈ‹Ïı ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÔÏ›ÁˆÓ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ‰È‹ÁÔÓ ÔÏ˘ÙÂÏ‹ ‚›ÔÓ Î·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ë ÂÈÛ‰Ô¯‹ ÔÏÔ¤Ó· ÌÂÁ·Ï˘Ù¤ÚÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡ Ó¤ˆÓ ÔÏÈÙÒÓ Û˘Ó¤ÂÛ Ì ÙË Ì›ˆÛË ÙˆÓ ÁËÁÂÓÒÓ (Â·ÎfiÏÔ˘ıÔ ÙˆÓ Û˘Ó¯ÒÓ ÔϤ̈Ó)... ηٿ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙˆÓ ¶ÂÚÛÈÎÒÓ ¶ÔÏ¤ÌˆÓ ˘‹Ú¯·Ó 8.000 ÂÚ›Ô˘ ™·ÚÙÈ¿Ù˜ Î·È ¤Êı·Û·Ó ÙÔ˘˜ 1.500 (·ÔÁÚ·Ê‹ 371.Ã.)! √ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ ˘ÔÏÔÁ›˙ÂÈ fiÙÈ Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ (330 .Ã.) ÔÈ ™·ÚÙÈ¿Ù˜ ‰ÂÓ ÍÂÂÚÓÔ‡Û·Ó ÙÔ˘˜ ¯›ÏÈÔ˘˜. ∫·Ù¿ ÙËÓ ¿ÓÔ‰Ô ÙÔ˘ ‚·ÛÈϤˆ˜ ÕÁȉԘ ¢′ (243 .Ã.) ·¤ÌÂÈÓ·Ó 700 ÂÎ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ οÙÔ¯ÔÈ Á·ÈÒÓ ‹Ù·Ó ÌfiÓÔÓ 100! √ ‚·ÛÈχ˜ ÕÁȘ Â·Ó¤ÊÂÚ ÙÔ ÓfiÌÔ ÙÔ˘ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘ (ÂÚ› ÔÌÔÈÔÌfiÚ-

14. ¢Èfi‰ˆÚÔ˜ ™ÈÎÂÏÈÒÙ˘ 4.58.1-4 15. µÏ Û¯fiÏÈ· ÛÙËÓ ·ÁÁÏÈ΋ ·fi‰ÔÛË ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ÙÔ˘ ∞ÔÏÏÔ‰ÒÚÔ˘ ÙÔ˘ Library and Epitome (ed. Sir James George Frazer) http://www.perseus.tufts.edu/. (The word οıÔ‰Ô˜ here employed by Apollodorus is regularly applied by Greek writers to the return of exiles from banishment, and in particular to the return of the Heraclids.). ¶ÚÔ˜ Â›ÚÚˆÛÈÓ Ù˘ ·Ú·¿Óˆ ı¤Ûˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÔÏÏ·¯Ò˜ Ë Ï¤ÍË «Î¿ıÔ‰Ô˜» Strab. 8.3.30, Strab. 8.4.1, Strab. 8.5.5, Strab. 8.6.10, Strab. 8.7.1, Strab. 8.8.5, Strab. 9.1.7, Strab. 10.2.6, Strab. 13.1.3, Strab. 14.2.6; Paus. 4.3.3; Paus. 5.6.3. ∞ÓÙ›ÛÙÔȯ· ··ÓÙÒÓÙ·È ÛÙÔÓ ∞ÔÏÏfi‰ˆÚÔ ÁÈ· ÙË ‰‹ÏˆÛË ÔÌÔ›ˆÓ ÂÚÈÙÒÛˆÓ, ÔÈ Ù‡ÔÈ Î·Ù¤Ú¯ÂÛı·È Ô˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ «ÂÈÛÙڤʈ ·fi ÙËÓ ÂÍÔÚ›·» Î·È Î·Ù¿ÁÂÈÓ, «Â·Ó·ÊÔÚ¿ ·fi ÙËÓ ÂÍÔÚ›·» (‚Ϥ Apollod. 2.7.2-3; Apollod. 2.8.2 Î·È Apollod. 2.8.5; Apollod. 3.10.5). 16. £Ô˘Î. 1.12.3 17. ¶·˘Û·Ó. 4.3.3 18. √ Velleius Paterculus i.2.1 Harry Thurston Peck, Harpers Dictionary of Classical Antiquities (1898) http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus:text:1999.04.0062&query= Û˘ÌʈÓ› Ì ÙÔ £Ô˘Î˘‰›‰Ë ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ËÌÂÚÔÌËÓ›· Î·È ÚÔÛı¤ÙÂÈ fiÙÈ Ë ÂÈÛÙÚÔÊ‹ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËΠ120 ¤ÙË ·fi ÙËÓ «ÚÔ·ÁˆÁ‹» ÙÔ˘ ∏Ú·ÎϤˆ˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ù˘ ıÂfiÙËÙ·˜.


212

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÊÔ˘ ˙ˆ‹˜ Î·È ÈÛfiÙËÙÔ˜ ‰È·ÎȈ̿وÓ) ·Ó·Áο˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ™·ÚÙÈ¿Ù˜ Ó· ·Ó·‰È·Ó›ÌÂÈ ÙË ÁË Û 4.500 ÎÏ‹ÚÔ˘˜, ÛÙË ‰È·ÓÔÌ‹ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ı· Ï¿Ì‚·Ó·Ó ̤ÚÔ˜ Î·È ÔÈ ÔÏÈÙÔÁÚ·ÊÔ‡ÌÂÓÔÈ ÂÚ›ÔÈÎÔÈ. ∏ Ú¿ÍË ÙÔ˘ ·˘Ù‹ ‚ڋΠÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË ÙˆÓ Á·ÈÔÎÙËÌfiÓˆÓ Î·È Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ÕÁȘ Ï‹ÚˆÛ ÙËÓ È‰¤· Ì ÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘. √ ∫ÏÂÔ̤Ó˘ (235-221) ηًÚÁËÛ ÙËÓ ∂ÊÔÚ›· Î·È ÙË °ÂÚÔ˘Û›·, ‰È¤ÁÚ·„ ٷ ¯Ú¤Ë, ·Ó·‰È¤ÓÂÈÌ ÙË ÁË Î·È Ì ÔÏÈÙÔÁÚ·Ê‹ÛÂȘ ·‡ÍËÛ ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ Û 4.000. ∞ÏÏ¿ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·Ù˘¯‹ Ì¿¯Ë Ù˘ ™ÂÏÏ·Û›·˜, Ô ∞ÓÙ›ÁÔÓÔ˜ Ô Ì·Î‰ÒÓ Î·Ù‹ÚÁËÛ fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÓˆÙÂÚÈÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘ ∫ÏÂÔ̤ÓÔ˘˜ Î·È Ë ÌÔ›Ú· Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ÛÙËÓ πÛÙÔÚ›· ¤ÏËÍÂ. H ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Â›Ó·È ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ÓÔÌÔı¤ÙË §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘, Ô ÔÔ›Ô˜ fiˆ˜ Î·È Ô ™fiÏˆÓ ¤Ï·‚ ÙÈ̤˜ ıÂ˚ÎÔ‡ ÚÔÛÒÔ˘, ηٷϷ̂¿ÓÔÓÙ·˜ Ì›· ı¤ÛË ÛÙÔ ¿ÓıÂÔÓ ÙˆÓ ÂÏÏ‹ÓˆÓ ÓÔÌÔıÂÙÒÓ-·Ó·ÌÔÚʈÙÒÓ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Î·È ÔÏÈÙÈ΋˜ ˙ˆ‹˜. ÿ‰ÈÔÓ Ù˘ ™·ÚÙÈ·ÙÈ΋˜ ¶ÔÏÈÙ›·˜ Ë ‰ÈÏ‹ ‚·ÛÈÏ›·. ªÂ ‰‡Ô ‚·ÛÈÏÈÎÔ‡˜ Ô›ÎÔ˘˜ (ÙÔ˘˜ ∞ÁÈ¿‰·˜ Î·È ÙÔ˘˜ ∂˘Ú˘ÔÓÙ›‰·˜ Ì ηٷÁˆÁ‹ ·fi ÙÔ˘˜ Ì˘ıÈÎÔ‡˜ ÚÔÁfiÓÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ∂˘Ú˘Ûı¤ÓË Î·È ¶ÚfiÎÏÔ˘). √ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ ÂÍËÁ› ·˘Ùfi ÙÔ ıÂÛÌfi Ì ÙÔ fiÙÈ ¤ıÂÙ ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ‡˜ ÛÙË ‚·ÛÈÏÈ΋ ÂÍÔ˘Û›· ·ÊÔ‡ ÂÏ·¯ÈÛÙÔÔÈÔ‡Û ÙËÓ ·ÓÙÈ˙ËÏ›· Ô˘ ı· ÚÔ‹Ú¯ÂÙÔ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ‰‡Ô ԛΈÓ. √È ™·ÚÙÈ¿Ù˜ ‚·ÛÈÏ›˜ ÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË ÙˆÓ ÔÌËÚÈÎÒÓ ¯ÚfiÓˆÓ ‹Ù·Ó «·Ú¯ËÁ¤Ù·È», ·ÓÒÙÂÚÔÈ ·Ú¯ËÁÔ› ÛÙÔÓ fiÏÂÌÔ, ‰ÈηÛÙ¤˜ Î·È ÈÂÚ›˜. ªÂ ÙËÓ ¿ÚÔ‰Ô ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ fï˜ Ë Èı‡ÓÔ˘Û· ı¤ÛË ·Ú·¯ˆÚ‹ıËΠÛÙÔ˘˜ ∂ÊfiÚÔ˘˜ Î·È ÙË °ÂÚÔ˘Û›·. ™ÙÔÓ fiÏÂÌÔ ·Ú¯Èο ›¯·Ó ÙÔ ‰Èη›ˆÌ· Ó· ÙÔÓ ÎËÚ‡ÛÛÔ˘Ó, ÚÔÓfiÌÈÔ Ô˘ ·ÚÁfiÙÂÚ· ÂÚÈ‹Ïı ÛÙË Û˘Ó¤Ï¢ÛË ÙÔ˘ Ï·Ô‡. ™ÙË ÌËÓÈ·›· Û˘Ó¤Ï¢ÛË ÙÔ˘ Ï·Ô‡ (∞¤ÏÏ·) ›¯·Ó ‰Èη›ˆÌ· Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ fiÏÔÈ ÔÈ Ôϛ٘ ¿Óˆ ÙˆÓ ÙÚÈ¿ÓÙ· Î·È ÂÎÙfi˜ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ Î·Ù¿ ·˘Ù‹Ó ÂÁ›ÓÂÙÔ Ë ÂÎÏÔÁ‹ ÙˆÓ °ÂÚfiÓÙˆÓ, ÙˆÓ ∂ÊfiÚˆÓ Î·È ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÎÚ·ÙÈÎÒÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÒÓ. √ Ï·fi˜ „‹ÊÈ˙ ‰È· ‚Ô‹˜ ηٿ ÙË Û˘Ó‹ıÂÈ· ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙÔ¤‰ˆÓ.19 £· ÂȯÂÈÚ‹ÛÔ˘Ì ÙÒÚ· ÌÈ· ηٿ‰ÂÈÍË Ù˘ Û˘Ì‚ÔÏ‹˜ Ù˘ §·Î‰·›ÌÔÓÔ˜ Á˘ ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ·ÍÈÒÓ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡. «√ ∞ÁËۛϷԘ Û˘Ó‚ԇÏ¢Û ÙÔÓ ÛÔÊfi •ÂÓÔÊÒÓÙ· Ó· ʤÚÂÈ Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘ ÛÙË ™¿ÚÙË ÁÈ· Ó· ·Ó·ÙÚ·ÊÔ‡Ó ÂΛ Î·È Ó· Ì¿ıÔ˘Ó ÙÔ ˆÚ·ÈfiÙÂÚÔ ·fi fiÏ· Ù· Ì·ı‹Ì·Ù·, ÙÔ ¿Ú¯ÂÈÓ Î·È ¿Ú¯ÂÛı·È».20 ∞˘Ùfi˜ ‹Ù·Ó Î·È Ô ÏfiÁÔ˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÔÔ›Ô ıˆÚÔ‡ÛÂ Î·È ‰È¤‰È‰Â fiÙÈ ÔÈ ™·ÚÙÈ¿Ù˜ ‹Ù·Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Â˘Ù˘¯Â›˜ ·fi ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜.» ŸÛÔ ÎÈ ·Ó Â›Ó·È ˘ÂÚ‚ÔÏÈÎfi ·˘Ùfi, ÁÂÁÔÓfi˜ Â›Ó·È fiÙÈ Ë Á¤ÓÓËÛË ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÎÔ‡ ·ÓıÚÒÔ˘ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ¤¯ÂÈ Û¤ÚÌ· Î·È Ù˘ §·ÎˆÓÈ΋˜ Á˘. ∏ ¿ÏÏË ÌÂÁ¿ÏË Û˘Ì‚ÔÏ‹ Â›Ó·È Ë ·ÓÙ›ÏË„Ë Ù˘ ÂÓÈ·›·˜ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ·ÙÚ›‰·˜ Î·È ÙÔ˘ ÂÓÈ·›Ô˘ ∂ÏÏËÓÈÛÌÔ‡. §ÂˆÓ›‰·˜: «ÌÔÏÒÓ Ï·‚¤»21 (225µ) fiÙ·Ó ÔÈ ¤ÊÔÚÔÈ ÙÔÓ ÚÒÙËÛ·Ó «Ì‹ˆ˜ ¤¯ÂȘ ¿ÏÏÔ Ì˘ÛÙÈÎfi Û¯¤‰ÈÔ Î·È fi¯È Ó· ÎÏ›ÛÂȘ Ù· ÛÙÂÓ¿ ÛÙÔ˘˜ ‚·Ú‚¿ÚÔ˘˜ ÂΛÓÔ˜ ›Â:

19. £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ 1, 37 20. ¶ÏÔ˘Ù. ∏ıÈο ∞ÁËÛÈÏ¿Ô˘ ÙÔ˘ ª¤Á· 212µ=50-51 21. 225D


H ™Àªµ√§∏ ∆∏™ §∞∫ø¡π∫∏™ °∏™ ™∆∏ ¢π∞ª√ƒºø™∏ ∆ø¡ A•πø¡ ∆√À E§§∏¡π™ª√À

213

º·ÈÓÔÌÂÓÈÎÒ˜ ‰È· Ó· ÎÏ›ۈ Ù· ÛÙÂÓ¿, Ú·ÁÌ·ÙÈÎÒ˜ ‰Â ‰È· Ó· ·Ôı¿Óˆ ˘¤Ú ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ». «...ŸÙ·Ó Ô ∞ÁËۛϷԘ ¤Ì·ı fiÙÈ Û ̿¯Ë Ô˘ ¤ÁÈÓ ÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ∫fiÚÈÓıÔ ·fi ÙÔ˘˜ ™·ÚÙÈ¿Ù˜ ›¯·Ó ÊÔÓ¢ı› Ôχ Ï›ÁÔÈ, ÂÓÒ ·fi ÙÔ˘˜ ∫ÔÚÈÓı›Ô˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ∞ıËÓ·›Ô˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌ¿¯Ô˘˜ ÙÔ˘˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ·ÚÈıÌfi˜ ‰ÂÓ ¤‰ÂÈÍ ԇÙ ¯·Ú¿ Ô‡Ù ·Ï·˙ÔÓ›· ÁÈ· ÙË Ó›ÎË, «·ÏÏ¿ Î·È ¿Ó˘ ‚·Ú‡ ÛÙÂÓ¿Í·˜ «ºÂ˘ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰Ô˜» ¤ÊË «Ë ÙÔÛÔ‡ÙÔ˘˜ ˘Ê’ ·˘Ù¿˜ ·ÔÏÒÏ·ÎÂÓ, fiÛÔȘ ·ÚΛ ÙÒ˜ ‚·Ú‚¿Úˆ˜ ÓÈÎ¿Ó ¿·ÓÙ·˜» (‰˘ÛÙ˘¯ÈṲ̂ÓË ∂ÏÏ¿˜, Ë ÔÔ›· ‰È· ÙˆÓ È‰›ˆÓ ÛÔ˘ ¯ÂÈÚÒÓ ÂÊfiÓÂ˘Û·˜ ÙfiÛÔ˘˜ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ·˜, fiÛÔÈ ‹Û·Ó ·ÚÎÂÙÔ› Ó· ÓÈ΋ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ‚·Ú‚¿ÚÔ˘˜ fiÏ˘ Ù˘ ∞Û›·˜).22 µÂ‚·›ˆ˜ ˘¿Ú¯ÂÈ Ë ·ÓÙ·ÏΛ‰ÂÈÔ˜ ÂÈÚ‹ÓË. ŸÌˆ˜, Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ¶ÏÔ‡Ù·Ú¯Ô˜ ıˆÚ› fiÙÈ Î·È Ë ·ÓÙ·ÏΛ‰ÂÈÔ˜ ÂÈÚ‹ÓË ‹Ù·Ó ÂÔÓ›‰ÈÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÂÎÂ›ÓˆÓ Ô˘ ÂÈ‚Ô˘Ï‡ÔÓÙ·Ó ÙÔÓ ∞ÁËۛϷÔ, ıˆÚÒÓÙ·˜ fiÙÈ ÔÈ ÂȯÂÈÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ÛÙË ªÈÎÚ¿ ∞Û›· ÙÔÓ Î·ıÈÛÙÔ‡Û·Ó «ÂÓ‰ÔÍfiÙ·ÙÔÓ Î·È Ì¤ÁÈÛÙÔÓ» Î·È È‰›ˆ˜ ÙÔ˘ ∞ÓÙ·ÏΛ‰·, Ô ÔÔ›Ô˜ ÂÎÙfi˜ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ·Ú¤‰ˆÛ ÛÙÔÓ ∆ÈÚ›‚·˙Ô ÙȘ ÂÏÏËÓÈΤ˜ fiÏÂȘ Ù˘ ª. ∞Û›·˜ ˘¤Ú Ù˘ ÂÏ¢ıÂÚ›·˜ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ›¯Â ÔÏÂÌ‹ÛÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ∞ÁËۛϷԘ.23 ∏ ·Á¿Ë ÛÙËÓ ·ÙÚ›‰· Â›Ó·È Â›Û˘ ÌÈ· ¿ÏÏË ·ÚÂÙ‹, fiÔ˘ Ë ÏÈÔÙ·Í›· ·fi ÙËÓ ˘ÂÚ¿ÛÈÛ‹ Ù˘ ÚÔ¤‚ÏÂ ÔÈÓ‹ ı·Ó¿ÙÔ˘. ŸÙ·Ó Ô •¤Ú͢ ¤ÁÚ·„ ÛÙÔ §ÂˆÓ›‰· fiÙÈ ·Ó ‰ÂÓ Â¤ÌÂÈÓ ӷ ·ÓÙÈÛÙ¤ÎÂÙ·È ¯ˆÚ›˜ ÂÏ›‰· Î·È ‹Á·ÈÓ Ì ÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ı· ÙÔÓ ¤Î·Ó ÌÔÓ¿Ú¯Ë fiÏ˘ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰Ô˜ ÙÔ˘ ·¿ÓÙËÛÂ: Â¿Ó ÂÁÓÒÚÈ˙˜ Ù· Ú·ÁÌ·ÙÈο ·Á·ı¿ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ‰ÂÓ ı· ÊÈÏÔ‰ÔÍÔ‡Û˜ Ù· ·Á·ı¿ ÙˆÓ ¿ÏψÓ. ŸÛÔ ÁÈ· ̤ӷ «ÎÚ›ÛÛˆÓ Ô ˘¤Ú Ù˘ ∂ÏÏ¿‰Ô˜ ı¿Ó·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ÌÔÓ·Ú¯Â›Ó ÙˆÓ ÔÌÔʇψӻ.24 ∞˘Ùfi fï˜ Ô˘ ÂÎÙÈÌԇ̠fiÙÈ ·ÔÙÂÏ› ÙËÓ Î·ÙÂÍÔ¯‹Ó Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÛÙË Á¤ÓÂÛË ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÎÔ‡ ·ÓıÚÒÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ ◊ıÔ˘˜ Â›Ó·È ÙÔ ·ÁˆÓÈÛÙÈÎfi ȉÂ҉˜ ÙˆÓ §·Î‰·ÈÌÔÓ›ˆÓ ÂÎÂÊÚ·Ṳ̂ÓÔ Ì¤Û· ·fi ۯ‰ȷṲ̂Ó˜ ÂÓ¤ÚÁÂȘ Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÛÙËÓ Â·Ó›‰Ú˘ÛË Î·È ıÂÌÂÏ›ˆÛË ÙˆÓ √Ï˘ÌÈ·ÎÒÓ ∞ÁÒÓˆÓ. «°È· ¿ÏÏ· ÔÏÏ¿ Î·È ¤Ó‰ÔÍ· ¤ÚÁ· ·Í›˙ÂÈ Ó· ÌÓËÌÔÓ‡ԢÌ ÙÔÓ ∏Ú·ÎÏ‹...Î·È fiÙ·Ó ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ·˘ÙÔ‡˜ ¿Ú¯ÈÛ ÚÒÙÔ˜, ·fi ·Á¿Ë ÁÈ· ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·. ™ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ ¿ÏψÛÙ fiϘ ÔÈ fiÏÂȘ ʤÚÔÓÙ·Ó Â¯ıÚÈο Ë Ì›· ÚÔ˜ ÙËÓ ¿ÏÏËØ fiÙ·Ó ÂΛÓÔ˜ ·Ó¤ÙÚ„ ÙÔ˘˜ Ù˘Ú¿ÓÓÔ˘˜ Î·È Î·Ù‰›ˆÍ ÙÔ˘˜ ·Ú·ÓfiÌÔ˘˜, ı¤ÛÈÛ ÛÙÔ ˆÚ·ÈfiÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ ·ÁÒÓ˜, fiÔ˘ ·ıÏÔ‡ÓÙ·Ó Ù· ÛÒÌ·Ù·, ÂȉÂÈÎÓ˘fiÙ·Ó Ë ÌÂÁ·ÏÔ‰ˆÚ›· ÙÔ˘ ÏÔ‡ÙÔ˘ Î·È ÙÔ˘ Ó‡̷ÙÔ˜, ÒÛÙ ÂÍ·ÈÙ›·˜ fiÏˆÓ ÙÔ‡ÙˆÓ Ó· Û˘ÁÎÂÓÙÚˆÓfiÌ·ÛÙ ÛÙÔ ›‰ÈÔ ÛËÌ›Ô, ¿ÏÏ· ÌÂÓ Ó· ‚ϤÔ˘Ì ¿ÏÏ· ‰¤ Ó· ·ÎÔ‡ÌÂØ Î·È ıÂÒÚËÛ ÙËÓ Â‰Ò Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË ·Ú¯‹ Ù˘ ÔÌÔÓÔ›·˜ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ...».25 ∏ Û˘Ó›‰ËÛË Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ÙÂÏÈο ÂÌÂÚȤ¯ÂÈ fiÏ· ÂΛӷ Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÒÛÙ ӷ ·ÔÙÂϤÛÂÈ ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· ÙË Á¤ÓÂÛË ÔÏÈÙÈÎÔ‡ ·ÓıÚÒÔ˘. ªÂ

22. 23. 24. 25.

¶ÏÔ˘Ù. ∏ıÈο 211F=∞ÁËÛÈÏ¿Ô˘ ÙÔ˘ ª¤Á· 45 ¶ÏÔ˘Ù. ∏ıÈο 213µ= ∞ÁËÛÈÏ¿Ô˘ ÙÔ˘ ª¤Á· 60 ¶ÏÔ˘Ù. 225C §˘Û›· √Ï˘ÌÈ·Îfi˜, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. ∫¿ÎÙÔ˜, 1993.


214

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÙÔ Û‡ÛÙËÌ· ÚÔÙ‡ˆÓ Î·È ·ÍÈÒÓ Î·Ù·ÁÂÁÚ·Ì̤ÓÔ Î·È ÛÌÈÏÂ̤ÓÔ Ì¤Û· ·fi ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Î·È ÔÏÈÙÈ΋ ‰Ú¿ÛË, Ì ÙËÓ ÂÏ¢ıÂÚ›· ·fi ÔÈÔÓ‰‹ÔÙ ÌÂÙ·Ê˘ÛÈÎfi Êfi‚Ô, Ì ÙËÓ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÙÔ˘ ¿Ú¯ÂÈÓ Î·È ¿Ú¯ÂÛı·È, ÙÔ ÙÚÈÛ˘fiÛÙ·ÙÔ fiÏÔÓ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ (™ÒÌ·, ˆ˜ Ê˘ÛÈ΋ ÔÓÙfiÙËÙ·, ¡Ô˘˜ Î·È ™˘Ó·›ÛıËÌ·), ·fi ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· ηϋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Á›ÓÂÙ·È «Ù¤ÏÔ˜» (Ì ÙËÓ ·ÚÈÛÙÔÙÂÏÈ΋ ¤ÓÓÔÈ·), Ô˘ ı· ÌÔÚÊÔÔÈ‹ÛÂÈ Ì¤Ûˆ ∞ÁˆÁ‹˜ Î·È ∂Î·›‰Â˘Û˘ Û ·˘Ùfi ÙÔÓ ·ÁÒÓ· ÁÈ· ÙÔ øÚ·›Ô Î·È ÙÔ ∞ÏËıÈÓfi. ∆Ô ·ÁˆÓÈÛÙÈÎfi ȉÂ҉˜ ÙˆÓ §·Î‰·ÈÌÔÓ›ˆÓ, ÂÎÂÊÚ·Ṳ̂ÓÔ Ì¤Û· ·fi ÙËÓ ÔÏ˘Ìȷ΋ ¿ÌÈÏÏ·, Ô˘ ı· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ì Ì ÔÈfiÓ ÙÚfiÔ Û˘ÓÂÛÙ‹ıË, ¤¯ÂÈ Û·ÊÒ˜ ÔÏÈÙÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË, ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ ˆ˜ ‰È·‚ÈÔ‡Ó Î›ÓËÙÚÔ, ̤ۈ ÙÔ˘ ÂÈÙ‡ÁÌ·ÙÔ˜ Î·È Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ ÁÈ· ÙË Ê‡ÛË Î·È ÙË ˙ˆ‹. ∆Ô 776 .Ã. (Ì ÙË Ó›ÎË ÙÔ˘ ∏Ï›Ԣ ∫fiÚÔÈ‚Ô˘ (5,8,6) ÛÙÔ ·ÁÒÓÈÛÌ· ÙÔ˘ ‰ÚfiÌÔ˘) ηٿ ÙË ‰È·ÙËÚÔ‡ÌÂÓË Ì¤¯ÚÈ ÙÔÓ ¶·˘Û·Ó›· ·Ú¿‰ÔÛË ÛÊÚ·Á›˙ÂÙ·È Ë ·Ó·Û‡ÛÙ·ÛË ÙˆÓ √Ï˘ÌÈ·ÎÒÓ ∞ÁÒÓˆÓ (5,8,5) ·fi ÙÔ ‚·ÛÈÏÈ¿ ÿÊÈÙÔ ÙˆÓ ∏Ï›ˆÓ, Û‡Á¯ÚÔÓÔ ÙÔ˘ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ (5,4,5) ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ ·ÁÒÓˆÓ Ô˘ Ë Ù¤ÏÂÛ‹ ÙÔ˘˜ ›¯Â ‰È·ÎÔ›. ª·˙› Ì ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ Â·Ó¤ÊÂÚÂ Î·È ÙËÓ ·Ï·È¿ ÂίÂÈÚ›·. ªÂ ¯ÚËÛÌfi Ô˘ ‹Ú ·fi ÙÔ˘˜ ¢ÂÏÊÔ‡˜, Ì ÚÔÊ·Ó‹ ·ÈÙ›· ÙȘ ÌÂÁ¿Ï˜ Û˘ÌÊÔÚ¤˜ Ô˘ ¿ı·ÈÓÂ Ë ∂ÏÏ¿‰· ·fi ÙÔÓ ÂÌʇÏÈÔ fiÏÂÌÔ Î·È ·fi οÔÈÔÓ ÏÔÈÌfi Ô˘ ›¯Â ÂÓÛ΋„ÂÈ, ηٿÊÂÚ ӷ ›ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ∏Ï›Ԣ˜ Ó· ı˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó ÛÙÔÓ ∏Ú·ÎÏ‹, ÙÔÓ ÔÔ›ÔÓ Ì¤¯ÚÈ ÚfiÙÈÓÔ˜ ıˆÚÔ‡Û·Ó Â¯ıÚfi ÙÔ˘˜.26 √ ıÂÛÌfi˜ Ù˘ ÂίÂÈÚ›·˜ (ÈÂÚÔÌËÓ›·˜) ÛÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È ˆ˜ Ú¿ÍË ÂÈÚ‹Ó˘, ÌÈ· ·Ó·Îˆ¯‹ ·fi ÙȘ ¯ıÚÔڷ͛˜, ÛÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ ÂÓfi˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎÔ‡ ÁÂÁÔÓfiÙÔ˜ (·ıÏËÙÈ΋˜ ‹ ¿ÏÏ˘ ÈÂÚ‹˜ ÂÔÚÙ‹˜, ·ÚÈ· ‰Â Â› ÙˆÓ √Ï˘Ì›ˆÓ), Ô˘ ÙÂÏÔ‡ÓÙ·Ó Û οÔÈÔÓ ÈÂÚfi ÙfiÔ27 Î·È ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓfi ÙÔ˘ ÂÈ΢ÚÒÓÂÙ·È ·fi ÙÔ ıÂ˚Îfi ÛÙÔȯ›Ô, Ì ΢ÚÒÛÂȘ ·˘ÛÙËÚ¤˜ ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ËıÈ΋˜ ‹ ÓÔÌÈ΋˜ ·Ú·‚È¿Ûˆ˜ (‡‚ÚȘ). ø˜ ÌÔÚÊ‹ ‰Èη›Ô˘ Ë ÂίÂÈÚ›·, Ì ٷ ÛËÌÂÚÈÓ¿ ‰Â‰Ô̤ӷ ÍÂʇÁÂÈ ·fi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÈ·˜ ¿Ù˘˘-¿ÁÚ·Ê˘ Û˘Ìʈӛ·˜ Î·È ÈÛ¯‡ÂÈ ˆ˜ Ù‡Ô˜ Î·È Ô˘Û›· ‰È·ÔÏÈÙÂÈ·ÎÔ‡ ‰Èη›Ô˘, ηıÒ˜ ·ÔÙÂÏ› ·ÊÂÓfi˜ ÙÔ ı¤ÛÌÈÔÓ-ıÂÛÌfi Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËΠ·fi ÓfiÌÔ˘˜ ¿ÁÚ·ÊÔ˘˜ Î·È ¤ıÈÌ· Î·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÌÈ·˜ ËÁ‹˜ ‰Èη›Ô˘ ÌÂٷ͇ ·ÓÂÍ·ÚÙ‹ÙˆÓ fiψÓ-ÎÚ·ÙÒÓ. ∆Ô ÛËÌÂÚÈÓfi Ù˘ ·Ú¿ÏÏËÏÔ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ó·˙ËÙËı› ÛÙÔ ¢ÈÂıÓ¤˜ ¢›Î·ÈÔ ÙˆÓ ∏ÓˆÌ¤ÓˆÓ ∂ıÓÒÓ. ∏ ™¿ÚÙË ı¤ÛÈÛ ηÓfiÓ˜ ‰Èη›Ô˘, Ì ÙË Û˘ÓÔÌÔÏfiÁËÛË Û˘Óı‹Î˘ ÂÈÚ‹Ó˘ (ÂίÂÈÚ›·˜) ÌÂٷ͇ ÙÚÈÒÓ fiψÓ, Ô˘ ·ÔÙ¤ÏÂÛ ıÂÌÂÏÈÒ‰Ë Ú¿ÍË ¢ÈÂıÓÔ‡˜ ¢È-

26. ¶·˘Û·Ó. ∞′ 4, 6. 27. ¢. ¶·Ó·ÁȈÙfiÔ˘ÏÔ˜, ¢›Î·ÈÔ ÙˆÓ √Ï˘ÌÈ·ÎÒÓ ∞ÁÒÓˆÓ, ∞ı‹Ó·-∫ÔÌÔÙËÓ‹, ÂΉ. ™¿ÎÎÔ˘Ï·, 1991. ø˜ ÈÂÚÔ› ÙfiÔÈ ÏÔÁ›˙ÔÓÙ·È ·ÓÂÏÏËÓ›ˆ˜ ·Ô‰ÂÎÙÔ› ÁÈ· ÙËÓ È‰È·ÈÙÂÚfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ ÙfiÔÈ, Ì ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ô˘ ¤ÏÎÔ˘Ó ÙËÓ Î·Ù·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘˜ ›Ù ÛÙËÓ Ì·ÎÚ·›ˆÓË ·Ú¿‰ÔÛË, ›Ù Û οÔÈ· ÈÛ¯˘ÔÊ¿ÓÂÈ·, ıÂÔÊ¿ÓÂÈ· Î·È Î·ÙfiÈÓ ˘ԉ›Íˆ˜-¯ÚËÛÌÔ‰ÔÛ›·˜ Ì·ÓÙ›Ԣ. ŒÙÛÈ, Ô πÛıÌfi˜, Ë ¡Â̤·, ÔÈ ¢ÂÏÊÔ› Î.Ï. ¶·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ˆ˜ ÈÂÚÔ› ÙfiÔÈ Î·È Û ·˘ÙÔ‡˜ ÙÂÏÔ‡ÓÙ·È ·ÁÒÓ˜, ÁÈ· ÙË ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ··Ú·›ÙËÙË ÚÔ¸fiıÂÛË Â›Ó·È Ë ÂίÂÈÚ›· ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙÂ¯Ô˘ÛÒÓ fiψÓ.


H ™Àªµ√§∏ ∆∏™ §∞∫ø¡π∫∏™ °∏™ ™∆∏ ¢π∞ª√ƒºø™∏ ∆ø¡ A•πø¡ ∆√À E§§∏¡π™ª√À

215

η›Ô˘,28 ·ÓÔ›ÁÔÓÙ·˜ ÙÔ ‰ÚfiÌÔ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÚ‹ÓË Î·È ÙË ‰È·ÛÊ¿ÏÈÛË Ù˘ Ô˘Û›·˜ ÙÔ˘ ‰Èη›Ô˘, ÌÈ· ÈÂÚÔÚ·Í›· Î·È ‰ÈηÈÔÚ·Í›· Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ·. ∏ ™¿ÚÙË (Ì ÙÔ §˘ÎÔ‡ÚÁÔ), Ë ¶›Û· (Ì ÙÔÓ ∫ÏÂÔÛı¤ÓË) Î·È Ë ◊Ïȉ· (Ì ÙÔÓ ÿÊÈÙÔ) ˘¤ÁÚ·„·Ó Û˘Óı‹ÎË ÛÙ· 884 .Ã.29 ÂηÙfi ¯ÚfiÓÈ· ÂÚ›Ô˘ ÚÈÓ ÙËÓ ÚÒÙË Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÛÙ·‰ÈÔÓ›ÎË ÛÙ· √χÌÈ·, ηıÈÛÙÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ·ÓˆÙ¤Úˆ ıÂÌÂÏȈ٤˜ ÙˆÓ √Ï˘Ì›ˆÓ, ·ÚfiÏÔ Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·ÓÙ›ıÂÙ˜ ·fi„ÂȘ Ô˘ ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó fiÙÈ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚË Ï·ÛÙÔÁÚ¿ÊËÛË Ô˘ Â͢ËÚÂÙÔ‡ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ Û˘ÌʤÚÔÓÙ·.30 ∏ ÂÚ›ÊËÌË ÂÈÁÚ·Ê‹ ÛÙÔ ‰›ÛÎÔ ÙÔ˘ πÊ›ÙÔ˘ «¯ÚfiÓˆ ‰¤ ‡ÛÙÂÚÔÓ ÿÊÈÙÔ˜... ÙÔÓ ·ÁÒÓ· ‰È¤ıËÎÂÓ ÂÓ √Ï˘Ì›·, ·Ó‹Á˘Ú›Ó Ù √Ï˘ÌÈÎ‹Ó ·‡ıȘ ÂÍ ·Ú¯‹˜ Î·È ÂίÂÈÚ›·Ó ηÙÂÛÙ‹Û·ÙÔ31...ÂÚ› §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˘...ÔÈ ÌÂÓ Á·Ú πʛو Û˘Ó·ÎÌ¿Û·È Î·È Û˘Ó‰È·ıÂ›Ó·È ÙËÓ ÔÏ˘ÌÈÎ‹Ó ÂίÂÈÚ›·Ó ϤÁÔ˘ÛÈÓ ·˘ÙfiÓ, ˆÓ ÂÛÙÈ Î·È ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ Ô ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜»32 ·ÌÊÈÛ‚ËÙÂ›Ù·È ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ·˘ıÂÓÙÈÎfiÙËÙ¿ Ù˘ ΢ڛˆ˜ ÏfiÁˆ Ù˘ ¤ÏÏÂȄ˘ ÁÚ·Ê‹˜,33 ·ÏÏ¿ Ë ‡·ÚÍ‹ Ù˘ Ì·ÚÙ˘ÚÂ›Ù·È ·fi ÙÔÓ ¶·˘Û·Ó›·.34 ∂ÓÒ Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Ô §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜ ¤Ï·‚ ÙË ÓÔÌÔıÂÛ›· Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ˆ˜ ¯ÚËÛÌfi ·fi ÙÔ˘˜ ¢ÂÏÊÔ‡˜ Ì «Ú‹ÙÚ˜» Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙÔ ·Ú¯·ÈfiÙÂÚÔ Î›ÌÂÓÔ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÈÛÙÔÚ›·˜35 ‰ÂÓ ÁÓˆÚ›˙ˆ ÁÈ· ÔÈÔ ÏfiÁÔ Ú¤ÂÈ Ó· ·ÌÊÈÛ‚ËÙËı› Ë ·˘ıÂÓÙÈÎfiÙËÙ· Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜ ÛÙÔ ‰›ÛÎÔ ÙÔ˘ πÊ›ÙÔ˘ Ì ÙËÓ ·ÈÙÈÔÏÔÁ›· Ù˘ ¿ÚÓËÛ˘ ‡·Ú͢ ÁÚ·ÙÔ‡ ‰Èη›Ô˘ ÛÙ· 884 .Ã. ∂¿Ó ÔÈ ÚÒÙÔÈ ÓÔÌÔı¤Ù˜ (™fiψÓ, §˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜, ÷ÚÒÓ‰·˜ ÎÏ) ·Ú¤‰ˆÛ·Ó ÁÚ·ÙÔ‡˜ ÓfiÌÔ˘˜, ÙfiÙ ÁÈ·Ù› Û ÌÈ· ÂÔ¯‹ ÌÂÚÈΤ˜ ‰ÂηÂٛ˜ ·Ï·ÈÔÙ¤Ú· ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ú·‰Â¯ıԇ̠ÙËÓ ·Ô˘Û›· ÁÚ·ÙÔ‡ ‰Èη›Ô˘; øÛÙfiÛÔ, ·Ó Î·È ·˘Ù‹ Ë ¿Ô„Ë Â›Ó·È ·ÚÎÂÙ¿ ÈÛ¯˘Ú‹, ÏÔÁÈÎÔÊ·Ó‹˜ ÚÔ‚¿ÏÂÈ Î·È Ë ÂÙ¤Ú· ÂÍ‹ÁËÛË, ÂÚ› ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚ˘ ‰ËÏ. ¯¿Ú·Í˘ ÙˆÓ ÓfiÌˆÓ (Ú‹ÙÚ˜) Ù˘ Û˘Ìʈӛ·˜ Ù˘ ÂίÂÈÚ›·˜. √È ∞ÁÒÓ˜ ÛÙ·‰È·Î¿ ·ÒÏÂÛ·Ó ÙÔÓ ÚÒÈÌÔ ÙÔÈÎfi ÙÔ˘˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Î·È ¤ÁÈÓ·Ó ·ÌÂÏÔÔÓÓËÛÈ·ÎÔ›, Ì ‰›Î·ÈÔ Ô˘ ¤‚ÚÈÛΠÂÊ·ÚÌÔÁ‹ Û ηٿ Ôχ ¢ڇÙÂÚÔ ‰›Ô. ∫·Ù¿ Ì›· ¿Ô„Ë, Ì ÙËÓ ÔÏ˘Ìȷ΋ ÂίÂÈÚ›· ÙÔ ‰›‰˘ÌÔ ™¿ÚÙË-◊ÏȘ ¤ıÂÛ·Ó ˘fi ¤ÏÂÁ¯Ô ÙÔ ÕÚÁÔ˜ (Û‡ÌÌ·¯Ô ÙˆÓ ¶ÈÛÛ·ÙÒÓ, Ô˘ ÚˆÙÔÛÙ·ÙÔ‡Û·Ó ÛÙË ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙˆÓ ÙÔÈÎÒÓ √Ï˘ÌÈ·ÎÒÓ ∞ÁÒÓˆÓ),36 ÛÙËÓ Ô˘Û›· ‰ËÏ. ¤ÁÈÓ·Ó Î‡ÚÈÔÈ ÌÈ·˜ ÂÚÈÔ¯‹˜ Ô˘ ÂÎÙÂÈÓfiÙ·Ó ·fi ÙË ÁË Ù˘ ∞ÚÁÔÏ›‰·˜ ̤¯ÚÈ ÙËÓ ÎÔÈÏ¿‰· ÙÔ˘ ∂˘ÚÒÙ·

28. ¢. ∫ˆÓÛÙ·ÓÙfiÔ˘ÏÔ˜, ¢ËÌfiÛÈÔÓ ¢ÈÂıÓ¤˜ ¢›Î·ÈÔÓ, ∆fiÌ. 1, ∞ı‹Ó·-£ÂÛ/Ó›ÎË ∂Ή. ™¿ÎÎÔ˘Ï·, (ÛÙÔÓ ¢. ¶·Ó·ÁȈÙfiÔ˘ÏÔ). 29. µÏ. ¶Ôχ‚ÈÔ, ¢Èfi‰. ™ÈÎÂÏ., πÔ‡ÏÈÔ ∞ÊÚÈηÓfi ÎÏ. ¶Ú‚Ï. Forsdyke: Greece before Homer, London Max Parich and co, 1956, p. 115. µÏ. ¢. ¶·Ó·ÁȈÙfiÔ˘ÏÔ˘ fi.. ÛÂÏ. 31. 30. µÏ. ªÔ˘Ú·Ù›‰Ë˜, Greek sports games and festivals before the 8th century BC., ‰È‰. ‰È·ÙÚÈ‚‹, Ohio State university, 1982, ÛÂÏ. 168-170. 31. ¶·˘Û·Ó›·, ∏ÏÂȷο ∞ 5. 32. ¶Ú‚Ï. ¶ÏÔ˘Ù¿Ú¯Ô˘, µ›ÔÈ ·Ú¿ÏÏËÏÔÈ, «§˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜». 33. ªÔ˘Ú·Ù›‰Ë˜ fi.. 34. ¶·˘Û·Ó›·, ∏ÏÂȷο ∞′ 20. ¶ÏÔ‡Ù., «§˘ÎÔ‡ÚÁÔ˜». 35. π. ∆ÚÈ·ÓÙ·Ê˘ÏÏfiÔ˘ÏÔ˜, ∂ÏÏËÓÈο ¢›Î·È· π, ∞ı‹Ó·, ∂Ή. ™¿ÎÎÔ˘Ï·, 1978, ÛÂÏ. 55. 36. ∏ ‰È·Ì¿¯Ë ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ-∏ÏÂÈÒÓ, Ì ÙÔ˘˜ ¶ÈÛÛ¿Ù˜ Î·È ∞ÚÁ›Ԣ˜ ÁÈ· ÙË ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ ÔÏ˘Ì›ˆÓ Êı¿ÓÂÈ Ì¤¯ÚÈ ÙÔ 364 .Ã.


216

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

Î·È Â›¯Â ˆ˜ ΤÓÙÚÔ ÙÔ ÈÂÚfi Ù˘ √Ï˘Ì›·˜. º·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ÔÈ ™·ÚÙÈ¿Ù˜ ·ÊÂÓfi˜ ̤ۈ Ù˘ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ˘ÂÚÔ¯‹˜, ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ Ì ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ Î·È ıÚËÛ΢ÙÈ΋ ΢ÚÈ·Ú¯›· –‰È· Ù˘ Ú‹ÙÚ·˜ (FÚ¿ÚÙÚ·)– ıÂÌÂÏÈÒÓÔ˘Ó ËÁÂÌÔÓÈ΋ ·ÚÔ˘Û›·37 ÛÙËÓ Â˘Ú‡ÙÂÚË ÂÚÈÔ¯‹. ∞fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÙ·È fiÙÈ Ë ¯¿Ú·ÍË ÛÙÔ ‰›ÛÎÔ ¤ÁÈÓ ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÙÔÓˆı› Ë ·Ú¿‰ÔÛË.38 ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË, ‰È· Ù˘ ÚÒÙ˘ ·˘Ù‹˜ Û˘Ìʈӛ·˜, ÙËÓ ÔÔ›· ÂÈÛ‹Á·ÁÂ Î·È ÚÔÒıËÛÂ Ë ™¿ÚÙË ·ÔηٷÛÙ¿ıËÎ·Ó ÔÈ Û¯¤ÛÂȘ ÙˆÓ fiÏÂˆÓ ÛÙËÓ ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ, ‰È·ÛÊ·Ï›ÛÙËÎÂ Ë ÂÈÚ‹ÓË Î·È Ù¤ıËÎ·Ó ÔÈ ‚¿ÛÂȘ ÁÈ· ¢ËÌÂÚ›· Î·È ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÙfiÔ˘. √È fiÏÂȘ ·ÈÛı¿ÓıËÎ·Ó ÓÔ‹ ÂÏ¢ıÂÚ›·˜ Î·È ·˘Ù¿ÚÎÂÈ·˜ Î·È Ô‰ËÁ‹ıËÎ·Ó ‰È· ·˘Ù‹˜ Ù˘ ڿ͈˜ Û ÛÒÊÚÔÓ· ˙ˆ‹ ÛÙÔÓ È‰ÈˆÙÈÎfi Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ-ÔÏÈÙÈÎfi ‚›Ô ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ.39 ŒÙÛÈ, ÌÔÚ› Ó· ·Ó·Ù¤ıËÎÂ Ë ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙˆÓ ∞ÁÒÓˆÓ Â›ÛËÌ· ϤÔÓ ÛÙÔ˘˜ Û˘ÌÌ¿¯Ô˘˜ ÙˆÓ ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ, ∏Ï›Ԣ˜ (·Ú¿ ÙȘ ÌÂÙ¤ÂÈÙ· Ù·Ú·¯¤˜), ·ÏÏ¿ ‰È·ÛÊ·Ï›ÛÙËÎ·Ó Ó¤Â˜ Û˘Óı‹Î˜ ˙ˆ‹˜ Î·È ÁÈ· ÙËÓ ˘fiÏÔÈË ÎÔÈÓfiÙËÙ·, Ì ÙËÓ ÌÂÙÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ∞ÁÒÓˆÓ Û ‰È·ÔÏÈÙÂÈ·ÎÔ‡˜, ·ÊÔ‡ Î·È ÙÔ ·Ú¯ÈÎfi ÓÔÌÈÎfi Î·È Î·ÓÔÓÈÛÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ¤ÁÈÓ ·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ Î·È ‰ÈÂıÓ¤˜. ∆¤ıËÎ·Ó ÔÈ ‚¿ÛÂȘ ÌÈ·˜ ¢ÁÂÓÔ‡˜ ¿ÌÈÏÏ·˜ fiÏÂˆÓ Û ·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ Â›Â‰Ô (·ıÏËÙ¤˜, ÔÏÈÙÈÛÙÈÎfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ, ·ÊÈÂÚÒÌ·Ù·, ÛÊ˘ÚËÏ¿ÙËÛË ÎÔÈÓÔ‡ Î·È ÂıÓÈÎÔ‡ Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·ÙÔ˜, ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ‚ÂÏÙ›ÛÙˆÓ Ú·ÎÙÈÎÒÓ ÛÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎfi, ÔÏÈÙÈÎfi ÙÔ̤·, ÎÔÈÓ‹ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ· ÙÔ ÔÏÈÙÂÈ·Îfi Û‡ÛÙËÌ·,40 √Ï˘Ìȷ΋ ‰ÈηÈÔÛ‡ÓË, ıÂÛÌfi˜ ∂ÏÏ·ÓÔ‰ÈÎÒÓ, ÔÏ˘Ìȷ΋˜ µÔ˘Ï‹˜, Ô˘‰ÂÙÂÚfiÙËÙ· ÈÂÚÒÓ ÙfiˆÓ ÎÏ.). ∏ ·Ú¯‹ ·˘Ù‹ ¤ÁÈÓ «·Ú¯‹ ÙÔȘ ŒÏÏËÛÈ Ù˘ ÚÔ˜ ·ÏÏ‹ÏÔ˘˜ ÊÈÏ›·˜»,41 Ë ·Ó·Îˆ¯‹ ÙˆÓ ÂÌÔÏ¤ÌˆÓ Î·È Ô ·ÁÂÚÌfi˜ Û ÎÔÈÓfi (·ÓÂÁÓˆÚÈṲ̂ÓÔ) ÙfiÔ ¤ÁÈÓ ·ÊÔÚÌ‹ ‰È·ÌfiÚʈÛ˘ ·ÓÂÏÏ‹ÓÈ·˜ ÔÏÈÙÈ΋˜ Û˘Ó›‰ËÛ˘,42 Ì ÙÔ˘˜ ÓÂÔ-ÂÈÛËÁ̤ÓÔ˘˜ ıÂÛÌÔ‡˜ Ù˘ ÚÔÍÂÓ›·˜, ÙˆÓ ÎËڇΈÓ, ÙˆÓ ıˆÚÈÒÓ, Ù˘ ‰È·ÈÙËÛ›·˜, Ù˘ ‰È·ÏÏ·Á‹˜, Ì ‚·ÛÈο ÛÙÔȯ›· ÙËÓ Â˘‚Ô˘Ï›· Î·È ÙËÓ ÂÈ›ÎÈ· ÁÈ· ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ ÓƠ̂̈Ó. ∏ ÁË Ù˘ §·Î‰·›ÌÔÓÔ˜ ÚÔۯ‰ȷṲ̂ӷ ‹ ÌË Î·Ù¿ÊÂÚ ÙËÓ Ú·ÁÌ¿ÙˆÛË Ù˘ ÂÈÚ‹Ó˘ Û ÌÈ· ÂÔ¯‹ Ô˘ ÂÌ·ÛÙ›˙ÂÙÔ ·fi ÔϤÌÔ˘˜ Î·È ¤Úȉ˜ ‰›ÓÔÓÙ·˜ ÌÈ· ˘¤ÚÔ¯Ë Î·È ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓË ‚¿ÛË ÁÈ· ÂÈÚ‹Ó¢ÛË Î·È Â˘˙ˆ›· ÛÙÔ˘˜ ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚÔ˘˜ Î·È ‰Ë ÛÙÔÓ √∏∂, Ô ÔÔ›Ô˜ ·ÓÙ› Ó· ÂÎÌÂÙ·ÏÏ¢ı› ÔÚı¿ ÙËÓ ¤ÙÔÈÌË Î·È ÂÓ‰Âϯ‹ «Û¯ÔÏ‹ ÂÈÚ‹Ó˘» ÙˆÓ ÔÏ˘Ì›ˆÓ, ÙËÓ ÌÂÙ¤ÙÚ„ Û ·¿·ÙÔÓ ÂÚÁ·ÏÂ›Ô Â͢ËÚ¤ÙËÛ˘ ÛÎÔÈÌÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ Û˘ÌÊÂÚfiÓÙˆÓ Ù˘ ‰ÈÂıÓÔ‡˜ «Ù¿Í˘».

36. ∏ ‰È·Ì¿¯Ë ™·ÚÙÈ·ÙÒÓ-∏ÏÂÈÒÓ, Ì ÙÔ˘˜ ¶ÈÛÛ¿Ù˜ Î·È ∞ÚÁ›Ԣ˜ ÁÈ· ÙË ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ ÔÏ˘Ì›ˆÓ Êı¿ÓÂÈ Ì¤¯ÚÈ ÙÔ 364 .Ã. 37. •ÂÓÔÊ. ∂ÏÏ. 7.4.28, ¶·˘Û·Ó., 5.4.7, N. Gardiner, Greek athletic sports and festivals, London, 1910, pp. 45 & 59. 38. J. Fonterose, The Delphic oracle, p. 115. 39. ¶ÏÔ˘Ù. §˘Î. ∞, 6,5. 40. ¢Èfi‰. ™ÈÎÂÏÈÒÙ˘ 14,9. 41. §˘Û›· √Ï˘ÌÈ·Îfi˜ 33, 2, Ú‚Ï. πÛÔÎÚ¿ÙË ¶·ÓËÁ˘ÚÈÎfi˜. 42. W. Durant ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˜ πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ÂΉ. ∫Ô˘ÌÔ˘Ó‰Ô˘Ú¤·˜ ÛÂÏ. 224.


H ™Àªµ√§∏ ∆∏™ §∞∫ø¡π∫∏™ °∏™ ™∆∏ ¢π∞ª√ƒºø™∏ ∆ø¡ A•πø¡ ∆√À E§§∏¡π™ª√À

217

Abstract Athens and Sparta: the two big “rivals” of the Greek land, endow and enrich the Greek and human social and political life, as the two educational systems which both (Athens and Sparta) support, create citizens who are able to co-habit in a city and create the presupposition of creation and progress. In this present proposal, falsehood of official history concerned with the image of the land of Sparta and the theory of “Indo-Europeans” is refuted. It is proven that the Doreans were a tribewhich was clearly Greek and that their descendance is explained as “return to homeland”. Their love for their country and their struggle for freedom, the symbol to the birth of the political human in Greece derive from the Spartan land, as well as , in the same way as the perception of the United Greek Country and United Hellenism. However, the thing we estimate comprise the main symbol in the birth of the political human and the Greek Moral is the idea of struggle of the Spartans expressed through planned actions which led to the re-establishment and foundation of the Olympic Games. The Spartan’s political movements made amends for the relationship of the cities in Peloponnesians insuring peace and setting the base for welfare and further development of the whole area the base of courteous competition of the cities through act Greece (with cultural contents, configuration of common and national sentiment, exchange of the best practices in cultural, political field, common perception for the political system, Olympic justice, Hellanodike institution, Olympic parliament, neutrality of sacred places, armistice, e.t.c. the assembly in a common (acknowledged) place has been the cause of configuration of political conscience all over Greece , with the basic elements of prudence and lenience for the application of the legitimate. The Spartan land, whether preplanned or not, managed the fulfillment of peace in an era plagued by wars and dissentions by giving a great and completed base for peacemaking and welfare for the posterity as well as for the U.N.(United Nations) which used the institutions and clauses of the Olympic Law as the chief source of interpolitical law.


O °ENE£§IO™ TO¶O™ ™TO ¶OIHTIKO EP°O TOY NIKHºOPOY BPETTAKOY ÕÓÙ· ∫·ÙÛ›ÎË-°Î›‚·ÏÔ˘ ∫·ıËÁ‹ÙÚÈ· ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ

¶ÂÚ›ÏË„Ë √ ÁÂÓ¤ıÏÈÔ˜ ÙfiÔ˜, Ô˘ ÔÚ›˙ÂÙ·È Û˘Ì‚ÔÏÈο ·fi ÙËÓ ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ· Î·È ÙÔÓ ∆·˛ÁÂÙÔ, Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ¿ÌÂÛ· Ì ÙËÓ ·È‰È΋ ËÏÈΛ· ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹. ∆Ô Ê˘ÛÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ù˘ ÁÂÓ¤ÙÂÈÚ·˜ ÙÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ·ÔÙÂÏ› ÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ¢‰·ÈÌÔÓ›·˜, Ù˘ ·ÈÛÈÔ‰ÔÍ›·˜, Ù˘ ·ÏfiÙËÙ·˜ Î·È Ù˘ ÏËÚfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ÔÈËÙÈÎÔ‡ ˘ÔÎÂÈ̤ÓÔ˘. µ·ÛÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ ÙÔ˘ ÔÈËÙÈÎÔ‡ ÙÔ˘ Û‡Ì·ÓÙÔ˜, fiˆ˜ ·Á¿Ë, ‹ÏÈÔ˜, ʈ˜, ‰ÈηÈÔÛ‡ÓË, ηÏÔÛ‡ÓË, ÂÈÚ‹ÓË, ·ÁÓfiÙËÙ· ˘ÏÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ·ÙÚÈ΋˜ Á˘, ÂÓÒ Ë Ô›ËÛ‹ ÙÔ˘ ÙÚÔÊÔ‰ÔÙÂ›Ù·È ·fi ȉ¤Â˜ Î·È ·Í›Â˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ηٷÍȈı› ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ·˘Ù‹ Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜. √ ∆·˛ÁÂÙÔ˜, ȉȷ›ÙÂÚ· Ì ÙÔ˘˜ ÔÏÏ·ÏÔ‡˜ Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘, ηıÔ‰ËÁ›, ·ÏÏ¿ Î·È ÚÔÛٷهÂÈ ÙÔÓ ÔÈËÙ‹ ÛÙȘ ‰‡ÛÎÔϘ ÛÙÈÁ̤˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘. ∏ Î·Ù·Ê˘Á‹ Û’ ·˘ÙfiÓ Î·È ÛÙËÓ ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ· ‰ËÏÒÓÂÈ ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹ fiÙÈ Ô ÁÂÓ¤ıÏÈÔ˜ ÙfiÔ˜ ·ÔÙÂÏ› Î·È ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙÔ˘ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ ÙÔ˘ ̇ıÔ˘. ∏ ¤ÓÙÔÓË Î·È ÔÏ˘Û‹Ì·ÓÙË ·ÚÔ˘Û›· Ù˘ ˘·›ıÚÔ˘ Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ÙÔ˘ Â·Ú¯È·ÎÔ‡ ÁÂÓ¤ıÏÈÔ˘ ÙfiÔ˘ ·Ú·ÙËÚÂ›Ù·È ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ÓÂÔÂÏÏËÓÈ΋˜ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜ ‹‰Ë ÛÙÔ˘˜ ÔÈËÙ¤˜ Ù˘ ÁÂÓÈ¿˜ ÙÔ˘ 1880 ηıÒ˜ Î·È ÛÙÔ˘˜ ËıÔÁÚ¿ÊÔ˘˜ Â˙ÔÁÚ¿ÊÔ˘˜ Ù˘. ∏ ‡·ÈıÚÔ˜ ηٷÍȈ̤ÓË ·fi ÙË Ï·ÔÁÚ·Ê›· ÛÙ· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 19Ô˘ ·È. ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ˆ˜ ÛÎËÓÈÎfi. ™ÙÔ ÙÔÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÚÔ‚¿ÏÏÔÓÙ·È ÔÈ ·ÓıÚÒÈÓ˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ Î·È Ë ˙ˆ‹ ÙˆÓ ÚÔÛÒˆÓ, ۯ‰fiÓ ÛÙ·ÙÈο. ∏ ÛÙÚÔÊ‹ Ù˘ Ô›ËÛ˘ ÚÔ˜ ÙÔ Î·ıËÌÂÚÈÓfi Î·È ÔÈΛÔ, ÚÔ˜ ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· Î·È ÙÔ ·È‰›, ÚÔ˜ ÙËÓ ÂÛÙ›·, Á›ÓÂÙ·È ¤Î‰ËÏË Ì ÙËÓ ÂÈÎÚ¿ÙËÛË ÙÔ˘ ¶·ÚÓ·ÛÛÈÛÌÔ‡, ÂÓÒ ÛÙËÓ Â˙ÔÁÚ·Ê›· Â›Ó·È Ê·ÓÂÚ‹ Ë ÓÔÛÙ·ÏÁ›· ÁÈ· ÙÔ ÁÂÓ¤ıÏÈÔ ÙfiÔ Ì ÙËÓ ·Ó·‚›ˆÛË ÙˆÓ ËıÒÓ Î·È Âı›ÌˆÓ, Ù˘ ÓÙÔÈÔÏ·ÏÈ¿˜, ÛÙÔȯ›ˆÓ Ô˘ ‰È·ÊÔÚÔÔÈÔ‡Ó ÙËÓ È‰È·›ÙÂÚË ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘ ÏÔÁÔÙ¤¯ÓË ·fi ¿ÏÏÔ˘˜ ÙfiÔ˘˜. ™Ù· ËıÔÁÚ·ÊÈο ΛÌÂÓ· «Á›ÓÂÙ·È ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙ‹˜ Ù˘ ·Ê‹ÁËÛ˘ Ô ÙfiÔ˜ (ÛÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘), Î·È Ë ÁÂÓ¤ıÏÈ· ¯ÒÚ· ηı›ÛÙ·Ù·È Î›ÌÂÓÔ Ù˘ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜».1 ∆Ô ÁÂÁÔÓfi˜ ·˘Ùfi ÙÔ ·Ú·ÙËÚÔ‡ÌÂ Î·È ÛÙËÓ Â˘Úˆ·˚΋ ÏÔÁÔÙ¯ӛ· Û˘Ó‰Â-

1. ∫·ÛÙÚÈÓ¿ÎË ∞ÁÁ¤Ï·, ∏ ʈӋ ÙÔ˘ ÁÂÓ¤ıÏÈÔ˘ ÙfiÔ˘. ªÂϤÙ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ Â˙ÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. ¶√§π™, 1997, Û. 11.


O °∂¡∂£§π√™ T√¶√™ ™∆√ ¶√π∏∆π∫√ Eƒ°√ ∆√À Nπ∫∏º√ƒ√À Bƒ∂∆∆∞∫√À

219

‰Â̤ÓÔ ÙfiÛÔ Ì ÙËÓ ËıÔÁÚ·Ê›· fiÛÔ Î·È Ì ÙÔ Ó·ÙÔ˘Ú·ÏÈÛÌfi.2 ¶¿ÓÙˆ˜ Ë ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡ ‹ ÙÔ˘ ÁÂÓ¤ıÏÈÔ˘ ÙfiÔ˘ ˘ÏÔÔÈÂ›Ù·È ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÏÔÁÔÙ¯ӛ· ¤Ú· ·fi ÙÔ Ó·ÙÔ˘Ú·ÏÈÛÙÈÎfi Î·È Ì ÚÔÌ·ÓÙÈÎfi-Âȉ˘ÏÏÈ·Îfi ÙÚfiÔ. ™˘Ó‰¤ÂÙ·È, ‚¤‚·È·, ·Ó·ÌÊ›‚ÔÏ· Ì ÙËÓ ÂıÓÈÎÈÛÙÈ΋ ȉÂÔÏÔÁ›· Ô˘ ‰È·ÙÚ·ÓÒÓÂÈ ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡. ∫·Ù¿ ÙÔÓ 20fi ·È. Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ÂËÚ·Ṳ̂ÓÔÈ ·fi ÎÈÓ‹Ì·Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Î·È ÚÔ˜ ÙËÓ ËıÔÁÚ·Ê›·, fiˆ˜ Ô ·ÈÛıËÙÈÛÌfi˜, Ô ÛÔÛÈ·ÏÈÛÙÈÎfi˜ Ú·ÏÈÛÌfi˜ ‹ Ô ÌÔÓÙÂÚÓÈÛÌfi˜, ·ÓÙÏÔ‡Ó ˘ÏÈÎfi ·fi ÙË ÁÂÓ¤ÙÂÈÚ·. º˘ÛÈο, οı ·ÈÛıËÙÈÎfi Ú‡̷ ηٷϋÁÂÈ Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·. ŒÙÛÈ ¤ÏÏËÓ˜ ÏÔÁÔÙ¤¯Ó˜, ΢ڛˆ˜ Â˙ÔÁÚ¿ÊÔÈ, Û¿ÓÈ· ÔÈËÙ¤˜, Ù˘ ÁÂÓÈ¿˜ ÙÔ˘ ’30 ‹ Î·È ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈÎÔ›, ·Ó Î·È ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ì ÙËÓ fiÏË, ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Ó· ÙÚÔÊÔ‰ÔÙÔ‡Ó Ù· ΛÌÂÓ· ÙÔ˘˜ Ì ËıÔÁÚ·ÊÈο ÛÙÔȯ›· Ì fi¯ËÌ· ÙË ÓÔÛÙ·ÏÁ›·. ¡ÔÛÙ·ÏÁ›· ÁÈ· ¤Ó· ÎfiÛÌÔ È‰·ÓÈÎfi, fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È Ì¤Û· ·fi ÙË ÁÚ·ÊÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡ Î·È Ì¤Û· ·fi ÙËÓ ·ÓÙ›ıÂÛ‹ ÙÔ˘ Ì ÙËÓ ÛÎÏËÚ‹ ˙ˆ‹ ÛÙËÓ fiÏË. ∏ ÁÚ·ÊÈÎfiÙËÙ· fï˜ ·˘Ù‹ ηχÙÂÈ Û ·ÚÎÂÙ¤˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÙË ‚›· Î·È ÙÔÓ ·ÔÙÚÔÈ·ÛÌfi Ô˘ Û˘¯Ó¿ ÔÈ ÏÔÁÔÙ¤¯Ó˜ Ì Ú·ÏÈÛÌfi ‹ ÂÈÚˆÓ›· ·ÔηχÙÔ˘Ó. √‡Ùˆ˜ ‹ ¿Ïψ˜ Â›Ó·È ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ô ÁÂÓ¤ıÏÈÔ˜ ÙfiÔ˜ ··Û¯ÔÏ› ÙÔ˘˜ ÏÔÁÔÙ¤¯Ó˜ ηıÒ˜ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ ·ÙÚÈÎfi Û›ÙÈ, ÙË ˙ˆ‹ ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi ‹ ÙËÓ Â·Ú¯È·Î‹ fiÏË Î·È Ù· ·È‰Èο ¯ÚfiÓÈ· Ô˘ ‰È·‰Ú·Ì·Ù›˙Ô˘Ó ¤Ó· ÚfiÏÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ „˘¯ÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘˜. Ÿˆ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ Ô G. Bachelard ÛÙËÓ ¶ÔÈËÙÈ΋ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ «Ô ‚Ȉ̤ÓÔ˜ ¯ÒÚÔ˜ ˘ÂÚ‚·›ÓÂÈ ÙÔ ÁˆÌÂÙÚÈÎfi ¯ÒÚÔ».3 °È· ÙÔÓ Bachelard ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌfiÓÔ Ë ÓÔÛÙ·ÏÁ›· ·ÏÏ¿ Î·È Ë ÔÓÂÈÚÔfiÏËÛË Ô˘ ÁÔÓÈÌÔÔÈ› ÙÔ Ì·ÎÚÈÓfi ·ÚÂÏıfiÓ. «∆· ·È‰Èο ¯ÚfiÓÈ·, ÁÚ¿ÊÂÈ, ·Ú·Ì¤ÓÔ˘Ó ˙ˆÓÙ·Ó¿ Î·È ÔÈËÙÈο ˆÊ¤ÏÈÌ· ̤۷ Ì·˜ ÛÙÔ Â›Â‰Ô Ù˘ ÔÓÂÈÚÔfiÏËÛ˘ Î·È fi¯È ÙˆÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎÒÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ. ÿÚË Û’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ·ÈÒÓÈ· ·È‰È΋ ËÏÈΛ· ‰È·ÙËÚԇ̠ÙËÓ Ô›ËÛË ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜».4 ∏ ÔÈËÙÈ΋ ÁÂÓÈ¿ ÙÔ˘ ’30 ·Ú‰Â‡ÂÈ ÙÔ ÁÂÓ¤ıÏÈÔ ÙfiÔ fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È (Ë ·Ó·ÊÔÚ¿ Â›Ó·È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈ΋) ÛÙÔ ÔÈËÙÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙˆÓ °. ƒ›ÙÛÔ˘, √. ∂χÙË, ¡ÈÎ. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘. ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ Ù· ̤ÚË fiÔ˘ ¤Ú·Û ٷ ·È‰Èο ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÈ·, Ë ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ·, ÂÍÔ¯È΋ ÙÔÔıÂÛ›·, ·ÏÏ¿ Î·È Ë Â˘Ú‡ÙÂÚË ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜ Î·È È‰È·›ÙÂÚ· Ô ∆·˛ÁÂÙÔ˜ Â›Ó·È ÔÏÏ·Ï¿ Û˘Ó‰Â‰Â̤ӷ Ì ÙËÓ ÔÈËÙÈ΋ ÙÔ˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·. ∞fi ÙËÓ ·È‰È΋ ËÏÈΛ·, ¿ÌÂÛ· Û˘Ó˘Ê·Ṳ̂ÓË Ì ÙË ÁÂÓ¤ÙÂÈÚ¿ ÙÔ˘ Î·È ÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘, Ô ÔÈËÙ‹˜ ·Ó·Î·Ï› Ì ÙË ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘ ÛÙÈÁ̤˜ Â˘Ù˘¯›·˜, ·ÈÛÈÔ‰ÔÍ›·˜ Î·È ÏËÚfiÙËÙ·˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ˙‹ÛÂÈ Ì¤Û· ÛÙË Ê‡ÛË. ∏ ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ· Â›Ó·È ÙÔ Ì¤ÚÔ˜ fiÔ˘ Ô µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜ ¤˙ËÛ ٷ ÚÒÙ· ¤ÍÈ ¯ÚfiÓÈ· Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘, ÚÈÓ Ó· ÂÁηٷÛÙ·ı› ÛÙȘ ∫ÚÔΤ˜ ÁÈ· Ó· ÊÔÈÙ‹ÛÂÈ ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô.5 ∏ ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ· Â›Ó·È ÌÈ· ÙÔÔıÂÛ›·, Ô˘, fiˆ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜ ÛÙÔ Ô›ËÌ· «ªfiÓˆÛË» ·fi ÙȘ °ÎÚÈÌ¿ÙÛ˜ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘

2. 3. 4. 5.

Ÿ.., Û. 12. Bachelard Gaston, ∏ ÔÈËÙÈ΋ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. ÷Ù˙ËÓÈÎÔÏ‹, 21992, Û. 75. Ÿ.., Û. 43. µÈÔÁÚ·ÊÈο ÛÙÔȯ›· Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÛÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ‚Ï. ∫·ÎÔ‡ÚÔ˘ - ÃÚfiÓË °ÂˆÚÁ›· «ÃÚÔÓÔÏfiÁÈÔ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘» ÛÙÔÓ ·ÊÈÂڈ̷ÙÈÎfi ÙfiÌÔ ªÓ‹ÌË ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ (1912-1991) ÂÈÌ. ¶.¢. ª·ÛÙÚÔ‰ËÌ‹ÙÚ˘, ∞ı‹Ó·, 1993, ÛÛ. 15-38.


220

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

(1935), «Â›¯Â ÌÚÔÛÙ¿ ÙË ı¿Ï·ÛÛ·/ […] ›¯Â ÛÈÌ¿ ÙÔÓ Ô˘Ú·Ófi/ Î’ ‹Ù·Ó Û· ı·‡Ì· ÔÓ›ÚÔ˘».6 ∫‡ÚÈ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÌÈÎÚÔ‡ ÙfiÔ˘ Ë ÔÚÁÈ·ÛÙÈ΋ ‚Ï¿ÛÙËÛË, ÙÔ ÂÎı·Ì‚ˆÙÈÎfi ʈ˜, Ë ı¤· Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜ Î·È ÙÔ ÁÂÈÙfiÓÂÌ· Ì ÙÔÓ Ô˘Ú·Ófi Î·È ÙÔÓ ∆·˛ÁÂÙÔ Ô˘, fiˆ˜ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ÛÙÔ ¢È·ÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Ï·Ó‹ÙË (1983) («∆· ¿ÓıË ÙˆÓ ‹¯ˆÓ»), ÌÈ· ·fi ÙȘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ÙÔ˘ Û˘ÏÏÔÁ¤˜, «‰ÂÓ ÙÔÓ ·Ó·Î¿Ï˘„[Â],/ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ‰›Ï· [Ù]Ô˘ fiÙ·Ó ÁÂÓÓ‹ıËÎ[Â]/ Î·È ·Ú¿ÛÙÂÎÂ. ∞ÚÁfiÙÂÚ· ÌfiÓÔÓ/ ÔÓÂÈÚ‡ÙËÎ[Â] ˆ˜ ÌÔÚÔ‡Û ӷ Á›ÓÂÈ/ ÌÈ·Ó ÂÎÎÏËÛ›·-ΤÓÙÚÔ Ù˘ Á˘».7 ∆fiÛÔ ÙÔ Êˆ˜ ÙÔ˘ ‹ÏÈÔ˘ fiÛÔ Î·È ÙÔ Ì˘ÛÙ‹ÚÈÔ Ù˘ Ó‡¯Ù·˜ ÙÔÓ Û˘ÓÙÚÔÊÂ‡Ô˘Ó ÛÙ· ·È‰Èο ÙÔ˘ ÔÓÂÈÚÔÔÏ‹Ì·Ù·. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· Ë ÛȈ‹ Ù˘ ʇÛ˘ Û˘ÓÂÚÁ› ÛÙË Ì˘ÛÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹ Ì·˙› Ù˘. √ Ê˘ÛÈÎfi˜ ·˘Ùfi˜ ¯ÒÚÔ˜ Ô˘ Û˘Ì‚ÔÏÈο ηıÔÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ· Î·È ÙÔÓ ∆·˛ÁÂÙÔ ı· ·ÔÙÂϤÛÂÈ ÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ ÔÈËÙÈÎÔ‡ ÙÔ˘ ̇ıÔ˘.8 ™ÙÔ „˘¯fi‰Ú·Ì¿ ÙÔ˘ ∆Ô ·ÁÚ›ÌÈ9 ÁÚ¿ÊÂÈ Û¯ÂÙÈο: « “ºÂ‡Áˆ ÂȘ ÙËÓ ¤ÚËÌÔÓ, ÂÈÛΤ„·Ûı ÂÌ·˘ÙfiÓ.” ¶ËÁ·›Óˆ ÂΛ Ô˘ ÚˆÙÔ›‰· ÙÔÓ ‹ÏÈÔ Ó’ ·Ó‚·›ÓÂÈ ÛÙÚÔÁÁ˘Ïfi˜ Î·È ÔÏfiÏ·ÌÚÔ˜ ÛÙÔ ÛÙÂÚ¤ˆÌ·. ∂Λ Ô˘ Ë Ê‡ÛË Á·ÏÔ˘¯Â› Ì ÙÔÓ ·Ó·Ì̤ÓÔ Ì·ÛÙfi Ù˘ Ù· ÎÔ˘Ù¿‚È· Ù˘ χηÈÓ·˜ Î·È Ù· ÓÂÔÁÓ¿ ÙˆÓ Ô˘ÏÈÒÓ. ¶ËÁ·›Óˆ ÂΛ Ô˘ ÙÔ ÛÙ¿¯˘ Ù˘ „˘¯‹˜ ÌÔ˘ „‹ÏˆÓ ÙÚ·‚ËÁ̤ÓÔ ·fi ˘„ËϤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ. ¶ËÁ·›Óˆ ÂΛ Ô˘ Ë ‰¤ËÛË ÂÈÛ·ÎÔ‡ÂÙ·È. ∂Λ Ô˘ Ù· Ô›ÌÓÈ· ÙˆÓ Ô˘Ú·ÓÒÓ Î·È Ù˘ Á˘ Û˘Ó·ÓÙÈÒÓÙ·È Ì¤Û· ÛÙÔÓ ›‰ÈÔ ˆÚ·›Ô ÏÂÈÌÒÓ·. ¶Ô˘ Ù· ¿ÓÙ· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ¤Ó· ÎÚ¿ÙÔ˜. ∂Λ Ô˘ ›‰· ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Û·Ó ¤Ó· ˆÚ·›Ô fiÓÂÈÚÔ: fiÌÔÚÊÔÓ Ì¤Û· ÛÙËÓ ·ÏfiÙËÙ¿ ÙÔ˘, ̤۷ ÛÙËÓ ÔÌÔÚÊÈ¿ ÙÔ˘ ·ÔÓ‹Ú¢ÙÔÓ.» ∏ ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ·, ÏÔÈfiÓ, ÂÓÛ·ÚÎÒÓÂÈ ÙÔ fiÓÂÈÚÔ, ÙËÓ ÔÌÔÚÊÈ¿, ÙËÓ Â˘‰·ÈÌÔÓ›·. √ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Û ·Ó·fiÛ·ÛÙÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ ʇÛ˘ Ô˘ ÏËÚÔ‡Û fiϘ ÙȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· Ó· ·ÈÛı¿ÓÂÙ·È fiÙÈ ÔÏÔÎÏËÚÒÓÂÙ·È ˆ˜ ¿ÓıÚˆÔ˜. ™ÙËÓ ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ·, fï˜, ˆ˜ ·È‰› ¤˙ËÛ ÌfiÓÔ˜ Î·È ·ÔÌÔӈ̤ÓÔ˜, ¯ˆÚ›˜ ·ÓıÚÒÈÓË Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ·È‰È΋ Û˘ÓÙÚÔÊÈ¿.10 ∆Ô ÁÂÁÔÓfi˜ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÒıËÛÂ, ÂӉ¯Ô̤ӈ˜, Û ÌÈ·

6. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· ∞′, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. ∆Ú›· º‡ÏÏ·, 21984, Û. 35. 7. Ÿ.., ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· °′, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. ∆Ú›· º‡ÏÏ·, 1991, Û. 181. 8. °È· ÙÔÓ ÔÈËÙÈÎfi ̇ıÔ ÙÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ‚Ï. ΢ڛˆ˜ °ÎfiÙÔ‚Ô˘ ¡. ∞ı·Ó·Û›Ô˘, ∆Ô Ì˘ıÈÎfi Î·È È‰ÂÔÏÔÁÈÎfi Û‡Ì·Ó Ù˘ Ô›ËÛ˘ ÙÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘, ÚfiÏÔÁÔ˜ Vincenzo Rotolo, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. ºÈÏÈfiÙË, 1989, ÛÛ. 349-407. 9. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, ∆Ô ·ÁÚ›ÌÈ, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. ∆Ú›· º‡ÏÏ·, 31983, ÛÛ. 51-52. 10. °È· Ù· ·È‰Èο ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÈ· ·ÏÏ¿ Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ÁÈ· ÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘ ÔχÙÈÌ· ÛÙÔȯ›· Ì·˜ ‰›ÓÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜ Ô µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜ ÛÙÔ ·˘ÙÔ‚ÈÔÁÚ·ÊÈÎfi ÙÔ˘ ΛÌÂÓÔ √‰‡ÓË. ∞˘ÙÔ‚ÈÔÁÚ·ÊÈÎfi ¯ÚÔÓÈÎfi, ÚfiÏÔÁÔ˜ ∫ÒÛÙ·˜ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. ¶√§π™, 22000, ÛÛ. 48-51. ™ÙÔ ·Ú·Î¿Ùˆ ·fiÛ·ÛÌ· ÁÚ¿ÊÂÈ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο: «∞˘Ù¿ ˆ˜ Ù· ¤ÍÈ ÌÔ˘ ¯ÚfiÓÈ·. ø˜ ÙfiÙ ‰ÂÓ ‹ÍÂÚ· Ù›ÔÙ ·fi ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÎÈ ·fi Ù· ¤ÚÁ· ÙÔ˘˜. ¢ÂÓ Â›¯· ‰ÂÈ ·Ú¿ ÌÂÚÈÎÔ‡˜ ÂÚ·ÛÙÈÎÔ‡˜ ÌfiÓÔ, Ô˘ ÎÔ˘‚¤ÓÙÈ·˙·Ó Ì ÙÔÓ ·Ù¤Ú· ÌÔ˘ Î·È Ô˘ ÂÁÒ, ÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ ¤Ó· ÏÔ˘ÏÔ˘‰¿ÎÈ ÛÙÔ ¯¤ÚÈ, ÏËÛ›·˙· Î·È ÙÔ˘˜ ÎÔÈÙÔ‡Û· Ì ÔÏÏ‹ ÂÚȤÚÁÂÈ·.», Û. 50.


O °∂¡∂£§π√™ T√¶√™ ™∆√ ¶√π∏∆π∫√ Eƒ°√ ∆√À Nπ∫∏º√ƒ√À Bƒ∂∆∆∞∫√À

221

ÂÛˆÙÂÚÈÎÂ˘Ì¤ÓË ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Ì ÙË Ê‡ÛË ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ ÙÔÓ ÂÍfiÏÈÛ Ì ÎÔÈÓˆÓÈÎfiÙËÙ·. ŒÙÛÈ, fiÙ·Ó ‹Á ÛÙȘ ∫ÚÔΤ˜ ‰ÂÓ ÌfiÚÂÛ ӷ ÂÓۈ̷وı› ÛÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È ‚›ˆÓ ÙËÓ ·fiÚÚÈ„‹ ÙÔ˘ ·fi ·˘Ùfi. ªÔÓ·‰È΋ ‰È¤ÍÔ‰Ô˜ Ë Î·Ù·Ê˘Á‹ ÛÙÔ ‰È¿‚·ÛÌ· Î·È ÔÈ ‰È·ÎÔ¤˜ ÛÙËÓ ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ·. ∂›Ó·È Ôχ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi fiÙÈ, ÂÓÒ Ë ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘, ›Ù ÎÂÈÌÂÓÈο, ›Ù ÂÚÈÎÂÈÌÂÓÈο, fiˆ˜ Î·È Ô ∆·˛ÁÂÙÔ˜, ‰ÂÓ Á›ÓÂÙ·È Î·Ó¤Ó·˜ ÏfiÁÔ˜ ÁÈ· ÙȘ ∫ÚÔΤ˜ ‹ Î·È ÁÈ· ÙÔ °‡ıÂÈÔ. ™Ù· ̤ÚË ·˘Ù¿ Ô ÔÈËÙ‹˜, ‹‰Ë ˆ˜ ·È‰› Î·È ˆ˜ ¤ÊË‚Ô˜, ‚ÈÒÓÂÈ ÙË Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË Ì ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, ÙËÓ ¤¯ıÚ·, ÙË ‰˘Û·ÚÌÔÓ›·. ∞˘Ù¤˜ ÔÈ ‰‡Ô ·Ú¿ÌÂÙÚÔÈ, ʇÛË-ÎÔÈÓˆÓ›· ·ÓÙÈÙ›ıÂÓÙ·È ÛÙËÓ Ô›ËÛ‹ ÙÔ˘. ∏ ʇÛË Â›Ó·È Ë ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ¢‰·ÈÌÔÓ›·˜ Î·È Ù˘ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË˜Ø Ë ÎÔÈÓˆÓ›· Â›Ó·È Ë ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ÛÙ¤ÚËÛ˘, ÙÔ˘ ‰È¯·ÛÌÔ‡, Ù˘ ·fiÚÚȄ˘. √ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜ ‰ÂÓ ·ÈÛı¿ÓÂÙ·È ÌfiÓÔÓ ˆ˜ Ó¤Ô˜ ÙËÓ ·ÔÌfiÓˆÛË ·fi ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Û‡ÓÔÏÔ ·ÏÏ¿ Î·È Ôχ ·ÚÁfiÙÂÚ·, fiÙ·Ó ı· ·Ó·ÁηÛı› Ó· ‰È·ÊˆÓ‹ÛÂÈ ÛÙÔÓ È‰ÂÔÏÔÁÈÎfi ÙÔ̤· Ì ÙȘ ÎÚ·ÙÔ‡Û˜ ·fi„ÂȘ Ù˘ ·ÚÈÛÙÂÚ¿˜ ·ÏÏ¿ Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·, fiÙ·Ó ı· Û˘ÁÎÚÔ˘Ûı› ÁÈ· ı¤Ì·Ù· ÔϤÌÔ˘-ÂÈÚ‹Ó˘-‰ËÌÔÎÚ·Ù›·˜-·˘Ù·Ú¯ÈÛÌÔ‡. √È ·Í›Â˜ ÛÙȘ Ôԛ˜ ÈÛÙ‡ÂÈ Ô ÔÈËÙ‹˜ ηı·ÁÈ¿˙ÔÓÙ·È, ηٿ οÔÈÔ ÙÚfiÔ, ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ·ÙÚÈÎÔ‡ ÛÈÙÈÔ‡, ÛÙÔ Ê˘ÛÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘ ∆·˛ÁÂÙÔ˘ Ô˘ Â›Ó·È Û˘Ó‰Â‰Â̤ÓÔ Ì ٷ ·È‰Èο ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÈ· Î·È ÛÙÔÓ Ô˘Ú¿ÓÈÔ, ÛÙÔ ÌÂÙ·Ê˘ÛÈÎfi ¯ÒÚÔ. ™’ ·˘Ù¿ Ù· ‰›· ˘ÏÔÔÈÂ›Ù·È Î·È ÙÔ Ì˘ıÈÎfi ÙÔ˘ Û‡Ì·Ó. √ Bachelard ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓÔ˜ ÛÙÔ ·ÙÚÈÎfi Û›ÙÈ Î·È ÛÙÔ ÚfiÏÔ Ô˘ ·›˙ÂÈ ÁÈ· οı ÔÈËÙ‹ ÁÚ¿ÊÂÈ: «™ÙË ÌÂÁ¿ÏË Ù˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·, Ë Ô›ËÛË Ì¿˜ Í·Ó·‰›ÓÂÈ ÙȘ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ÔÓ›ÚÔ˘. ∆Ô Û›ÙÈ fiÔ˘ ÁÂÓÓËı‹Î·ÌÂ Â›Ó·È Î¿ÙÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi ¤Ó· ÛÒÌ· ηÙÔÈΛ·˜, Â›Ó·È ¤Ó· ÛÒÌ· ÔÓÂ›ÚˆÓ …».11 ∞˘Ùfi ·ÎÚÈ‚Ò˜ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Î·È Ì ÙÔÓ µÚÂÙÙ¿ÎÔ. ∏ ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ· Î·È Ô ∆·˛ÁÂÙÔ˜ Â›Ó·È Ô ÔÓÂÈÚÂ̤ÓÔ˜ ÙfiÔ˜ Ô˘ ÂÓÛ·ÚÎÒÓÂÈ ÙȘ ·Í›Â˜ Î·È ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘ Î·È Ô ÙfiÔ˜ Ù˘ „˘¯È΋˜ ÙÔ˘ Á·Ï‹Ó˘. ∆Ô Û›ÙÈ ÛÙËÓ ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ· ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ‹Ù·Ó Ë «ÔÓÂÈÚÈ΋ ηÙÔÈΛ· ÙÔ˘ Bachelard, ¤Ó· Û›ÙÈ Ù˘ ·Ó¿ÌÓËÛË˜Ø fiÓÂÈÚÔ, Ô˘ ¯¿ÓÂÙ·È Ì¤Û· ÛÙÔ Û‡ı·ÌÔ ÂÓfi˜ Â¤ÎÂÈÓ· ÙÔ˘ Ú·ÁÌ·ÙÈÎÔ‡ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜».12 ∏ ÂÓfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÔÈËÙÈÎÔ‡ «ÂÁÒ» Ì ÙËÓ ·Ú·‰Â›ÛÈ· ʇÛË Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜ ÂÌÂÚȤ¯ÂÈ ÙËÓ ·ÚÌÔÓ›· Î·È ÙËÓ ·˘ıÂÓÙÈÎfiÙËÙ·. ™ÙÔ ÔÈËÙÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ Ô ÁÂÓ¤ıÏÈÔ˜ ÙfiÔ˜ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ Ì ÔÓÔÌ·ÛÙÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÙËÓ ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ· Î·È ÛÙÔÓ ∆·˛ÁÂÙÔ. ™Ù· 1949 ΢ÎÏÔÊÔÚ› Ë Û˘ÏÏÔÁ‹ √ ∆·˛ÁÂÙÔ˜ Î·È Ë ÛȈ‹ Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ¤ÍÈ ÔÈ‹Ì·Ù· ·fi Ù· ÔÔ›· Ù· ¤ÓÙ ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ ÎÂÓÙÚÈÎfi ı¤Ì· ÙÔ ‚Ô˘Ófi ·˘Ùfi Î·È ÙÔ˘˜ Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘. ŒÓ· ¯ÚfiÓÔ ÌÂÙ¿ ÂΉ›‰ÂÈ ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹-Ô›ËÌ· ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ·. ¶¤Ú· fï˜ ·fi ÙȘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ Û˘ÏÏÔÁ¤˜ ·˘Ù¿ Ù· ‰‡Ô ΢ڛ·Ú¯· ۇ̂ÔÏ· ÙÔ˘ ÁÂÓ¤ıÏÈÔ˘ ÙfiÔ˘ ‰È·ÙÚ¤¯Ô˘Ó fiÏË ÙËÓ ÔÈËÙÈ΋ ÙÔ˘ ·Ú·ÁˆÁ‹ ·fi ÙËÓ ÚÒÙË ˆ˜ ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÂÚ›Ô‰Ô.13

11. Bachelard Gaston, fi.., Û. 42. 12. Ÿ.., Û. 43. 13. °È· ÙËÓ ÂÚÈÔ‰ÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ÔÈËÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ‚Ï. °ÎfiÙÔ‚Ô˘ ¡. ∞ı·Ó·Û›Ô˘, ∆Ô Ì˘ıÈÎfi Î·È È‰ÂÔÏÔÁÈÎfi Û‡Ì·Ó Ù˘ Ô›ËÛ˘ ÙÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘, fi.., ÛÛ. 79-96.


222

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

™Ù· ÔÈ‹Ì·Ù· Ù˘ ·′ ÂÚÈfi‰Ô˘ (1929-1938) Ô ÔÈËÙ‹˜ ‹‰Ë ·ÈÛı¿ÓÂÙ·È ÙË ‰È¯ÔÛÙ·Û›· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ Ì˘ıÈÎfi ÎfiÛÌÔ Ù˘ ·È‰È΋˜ ËÏÈΛ·˜ Î·È ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ·Ó·˙ËÙÒÓÙ·˜ ÙËÓ ˘¤Ú‚·Û‹ Ù˘. «ŸÚË ÌÂÁ·ÏÔÚÂ‹ Ô˘ ÔÈ Ï¢Τ˜ ÎÔÚ˘Ê¤˜ Û·˜ ÎÔÈÙ¿˙Ô˘Ó Ì˜ ·’ Ù· Á·Ï¿˙È· Ú›ÛÌ·Ù· ÙÔ ÌÂÁ·ÏÂ›Ô Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜, ˆÎ·Ӥ, Ô˘ ·Ú¯›˙ÂȘ ·’ ÙÔÓ Ô˘Ú·Ófi Î·È Û˘Ó¯›˙ÂÛ·È ÛÙ’ ¿ÂÈÚÔ Ù˘ „˘¯‹˜ ÌÔ˘ ÛÙÔÏ›˙ÔÓÙ·˜ ÙË ‰˘ÛÙ˘¯›· ÌÔ˘ Ì ٷ Ì·ÚÁ·ÚÈÙ¿ÚÈ· ÙˆÓ ·ÊÚÒÓ ÛÔ˘, Úfi‰· ÙˆÓ ‰‡ÛˆÓ, Ô˘ Û‚‡Ó·Ù ÛÙ· ÔÙ‹ÚÈ· ÙˆÓ ·ÁÁ¤ÏˆÓ Î·È ÛÙËÓ „˘¯‹ ÌÔ˘, fiÏ· fiÛ· ¯ÔÚ¤„·Ì ̷˙› ÛÙÔ Ï¢Îfi Á¿ÌÔ Ù˘ ÂÓÒÛÂÒ˜ ÌÔ˘ Ì ÙÔ Û‡Ì·Ó ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ Á˘Ú›˙ÂÙ ÛÙËÓ ÚˆÙÈÓ‹ ηÙÔÈΛ· Û·˜ ÁÈ·Ù› ÂÁηٷÏ›„·Ù ÙËÓ ·È‰È΋ ÌÔ˘ „˘¯‹;»14 ∂›Ó·È Ê·ÓÂÚfi fiÙÈ Ë ·Ó·fiÏËÛË Ù˘ ·ÙÚÈ΋˜ Á˘, Ô˘ «Û˘Ó¯›˙ÂÙ·È ÛÙ’ ¿ÂÈÚÔ Ù˘ „˘¯‹˜» ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹, Û˘Ì‚ÔÏÔÔÈÂ›Ù·È Î˘Ú›ˆ˜ Ì ÙËÓ ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ· Î·È ÙÔÓ ∆·˛ÁÂÙÔ ÛÙ· ÔÈ‹Ì·Ù· Ù˘ ‚′ ÂÚÈfi‰Ô˘ (1938-1950), ÛÙ· ÔÔ›· Ë ·ÚÔ˘Û›· Î·È Ë ÔÏ˘Û‹Ì·ÓÙË ÛËÌÂÈÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ÁÂÓ¤ıÏÈÔ˘ ÙfiÔ˘ Â›Ó·È Î·Ù·Ï˘ÙÈ΋. ŸÌˆ˜ ÔÈ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÙÔÓ ∆·˛ÁÂÙÔ Î·È ÛÙËÓ ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ· , ·ÏÏ¿ Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ÛÙË Ï·ÎˆÓÈ΋ ÁË, ÛÙËÓ ÔÔ›· ηٷʇÁÂÈ Ô ÔÈËÙ‹˜, Â›Ó·È Û˘¯Ó¤˜ Î·È ÛÙȘ ¿ÏϘ ÂÚÈfi‰Ô˘˜ Ù˘ ÔÈËÙÈ΋˜ ÙÔ˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜. ∆fiÛÔ ÛÂ Û˘ÏÏÔÁ¤˜ Ù˘ Á′ ÂÚÈfi‰Ô˘ (1951-1974), fiˆ˜ ∏ ÌËÙ¤Ú· ÌÔ˘ ÛÙËÓ ÂÎÎÏËÛ›· (1957), ∆Ô ‚¿ıÔ˜ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ (1961), ∞˘ÙÔ‚ÈÔÁÚ·Ê›· (1961), fiÛÔ Î·È Û’ ·˘Ù¤˜ Ù˘ ‰′ ÂÚÈfi‰Ô˘ fiˆ˜, √ ‰È·ÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˜ Ï·Ó‹Ù˘ (1983), ∏ÏÈ·Îfi˜ χ¯ÓÔ˜ (1984), ∂ÎÎÚÂÌ‹˜ ‰ˆÚ¿ (1986), ÃÔÚˆ‰›· (1988), ∏ ÊÈÏÔÛÔÊ›· ÙˆÓ ÏÔ˘ÏÔ˘‰ÈÒÓ (1988), Ô ÁÂÓ¤ıÏÈÔ˜ ÙfiÔ˜ ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ı› Ó· ÛËÌ·ÙÔ‰ÔÙ› ÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ̇ıÔ˘ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÌÂÓ ‰È·„¢Ûı› ·fi ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ·ÏÏ¿ ˘¿Ú¯ÂÈ ¿ÓÙ· ·ÏÒ‚ËÙÔ˜ ÛÙÔ ÓÔËÙÈÎfi Î·È „˘¯ÈÎfi ÎfiÛÌÔ ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹ ‰È·ÙÚ·ÓÒÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ ›ÛÙË

14. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, ∏ ÂÈÛÙÔÏ‹ ÙÔ˘ ·ÎÓÔ˘, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· ∞′, fi.., ÛÛ. 68-69.


O °∂¡∂£§π√™ T√¶√™ ™∆√ ¶√π∏∆π∫√ Eƒ°√ ∆√À Nπ∫∏º√ƒ√À Bƒ∂∆∆∞∫√À

223

ÙÔ˘ ÛÙȘ ·Í›Â˜ ÛÙȘ Ôԛ˜ Ô ›‰ÈÔ˜ ›ÛÙÂ„Â Î·È ÙȘ Ôԛ˜ ˘ÂÚ·Û›ÛıËÎÂ. ∆· ÁÂÁÔÓfiÙ· ÙÔ˘ µ′ ¶·ÁÎÔÛÌ›Ô˘ ¶ÔϤÌÔ˘, Ù˘ ∫·ÙÔ¯‹˜ Î·È ÙÔ˘ ∂ÌÊ˘Ï›Ô˘ ÎÏÔÓ›˙Ô˘Ó ÙËÓ Â˘‰·ÈÌÔÓ›· ÙÔ˘ Ì˘ıÈÎÔ‡ ÙÔ˘ Û‡Ì·ÓÙÔ˜. √È ÔϤıÚȘ ÂÈÙÒÛÂȘ ÙÔ˘˜ Û ÂıÓÈÎfi, ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi, ËıÈÎfi, ȉÂÔÏÔÁÈÎfi Î·È „˘¯ÔÏÔÁÈÎfi Â›Â‰Ô Ù·Ú¿˙Ô˘Ó ÙÔÓ ÔÈËÙ‹ Î·È ·Ó·ÙÚ¤Ô˘Ó ÙËÓ ÈÛÔÚÚÔ›· ÙÔ˘ ̇ıÔ˘ ÙÔ˘. ∏ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘ ÛÙÔÓ fiÏÂÌÔ, ÛÙËÓ ÚÒÙË ÁÚ·ÌÌ‹, Ë ÂÈÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ ·fi ÙÔ Ì¤ÙˆÔ, Ë ¤ÓÙ·Í‹ ÙÔ˘ ÛÙÔ ∂.∞.ª. ÙÔ 1942 Î·È ÛÙÔ ∫.∫.∂. ÙÔ ’42 ‹ ’43, ηıÒ˜ Î·È Ë ‰È·ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ·fi ·˘Ùfi ÙÔ 1949, ÌÂÙ¿ ÙËÓ Î˘ÎÏÔÊÔÚ›· ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ÙÔ˘ «¢‡Ô ¿ÓıÚˆÔÈ ÌÈÏÔ‡Ó ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÚ‹ÓË ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘» (1949),15 ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÙÔ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ Îϛ̷ ÁÈ· ÙË Û‡ÓıÂÛË ÔÈËÌ¿ÙˆÓ ·ÓÙÈÛÙ·ÛÈ·ÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· Ë ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ Î·È ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ, Ë È‰ÂÔÏÔÁÈ΋ ÙÔ˘ Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË Ì ÙËÓ ·ÚÈÛÙÂÚ¿ Î·È Ë ·ÔÌfiÓˆÛ‹ ÙÔ˘ ÌÂÙ¿ ÙÔÓ ∂ÌʇÏÈÔ ¤¯Ô˘Ó ÙÂÚ¿ÛÙȘ ÂÈÙÒÛÂȘ ÛÙÔÓ „˘¯ÈÛÌfi ÙÔ˘ Î·È ÙÔÓ Ô‰ËÁÔ‡Ó ÛÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛË ÙÔ˘ Ì˘ıÈÎÔ‡ ÙÔ˘ Û‡Ì·ÓÙÔ˜ Ô˘ ˘ÏÔÔÈÂ›Ù·È ÛÙÔÓ È‰·ÓÈÎfi ÎfiÛÌÔ Ù˘ ·ÙÚÔÁÔÓÈ΋˜ Á˘, «ÙÔ˘ ·È‰ÈÎÔ‡ ·Ï¿‚ˆÙÔ˘ ¯·ÌfiÁÂÏÔ˘»16 Î·È Ù˘ ·È‰È΋˜ ËÏÈΛ·˜. «™·Ó ‹ÌÔ˘Ó· ÌÈÎÚfi˜ ηıÚÂÊÙÈ˙fiÌÔ˘Ó· ÛÙ· Ú˘¿ÎÈ· Ù˘ ·ÙÚ›‰·˜ ÌÔ˘/‰ÂÓ ‹ÌÔ˘Ó Ï·Ṳ̂ÓÔ˜ ÁÈ· ÙÔÓ fiÏÂÌÔ».17 ŒÙÛÈ ÛÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹ Ô ÔÈËÙ‹˜ ηٷʇÁÂÈ ÛÙÔÓ ∆·˛ÁÂÙÔ Ô ÔÔ›Ô˜, οو ·fi ‰È¿ÊÔÚ· ÚÔÛˆ›·: ÙÔ˘ ·Ù¤Ú·, ÙÔ˘ Ô‰ËÁÔ‡, ÙÔ˘ Û˘ÓÔ‰ÔÈfiÚÔ˘, ÙÔ˘ Ê›ÏÔ˘, ÙÔ˘ ·Á·ıÔ‡ Á¤ÚÔÓÙ·, ÙÔ˘ Á¤ÚÔ-·Ô‡, ÙÔ˘ ·Á›Ô˘, ÙÔ˘ ıÂÔ‡, ÂËÚ¿˙ÂÈ Î·È ÚÔÛٷهÂÈ ÙÔÓ ÔÈËÙ‹. ™ÙÔ Â˙fi, ·˘ÙÔ‚ÈÔÁÚ·ÊÈÎfi ÙÔ˘ ¯ÚÔÓÈÎfi, √‰‡ÓË, ÁÚ¿ÊÂÈ Ô µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜: «£· ÌÔÚÔ‡Û· Ó· ÂÚ·Ù‹Ûˆ fiÏË ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÁË, Ó· ·Ó¤‚ˆ Û fiÏ· Ù˘ Ù· ‚Ô˘Ó¿, Ó· ÁÈƠ̂ۈ ÙËÓ Î·Ú‰È¿ ÌÔ˘ ·fi ÙËÓ ÔÌÔÚÊÈ¿, Ô˘ Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ‹Ù·Ó ··ÁÔÚÂ˘Ì¤ÓË, Ó· Í·Ó·ÓÙÈÎÚ›Ûˆ ÙÔÓ ∆·˛ÁÂÙÔ Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ ·È‰ÈÎfi Û‚·ÛÌfi Û·Ó ¤Ó· ̇ıÔ, Ó· ÙÔÓ ÌÂÙ·‚¿Ïˆ Û’ ¤Ó· ıÚËÛ΢ÙÈÎfi ۇ̂ÔÏÔ ÌÈ·˜ ¿ÏÏ˘ ıÚËÛΛ·˜: Ù˘ ·Á¿˘ Ô˘ ·fi ·È‰› ÙËÓ ÔÚ·Ì·ÙÈ˙fiÌÔ˘Ó· Ó· ‚·ÛÈχÂÈ ¿Óˆ ÛÙË ÁË»18. ŒÓ· ¿ÏÏÔ Û‡Ì‚ÔÏÔ Ô˘ ÂÎÚÔÛˆ› ÙÔÓ È‰·ÓÈÎfi ÎfiÛÌÔ ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹ Î·È Ô˘ ÙÔÓ ··Û¯ÔÏ› ÛÙ· ›‰È· ¯ÚfiÓÈ· Â›Ó·È Ë ª·ÚÁ·Ú›Ù· Ô˘ ·Ó¿ÁÂÙ·È Û ‚›ˆÌ· ÙˆÓ ·È‰ÈÎÒÓ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓˆÓ ÛÙËÓ ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ·, fiÔ˘ ÙË ÁÓÒÚÈÛÂ.19 ◊Ù·Ó ¤Ó· fiÌÔÚÊÔ ÎÔÚ›ÙÛÈ ‰Âη¤ÓÙ ¯ÚÔÓÒÓ Ô˘ ÙÔÓ Û˘ÁΛÓËÛÂ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÌÂÙÂÍÂÏ›¯ıËΠ۠ȉ·ÓÈ΋ Á˘Ó·ÈΛ· ÌÔÚÊ‹, fiˆ˜ ÙËÓ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Û ÔÈ‹Ì·Ù· ÙˆÓ Û˘ÏÏÔÁÒÓ:

15. °È· Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· ·˘Ù¿ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ ‚Ï. ∫·ÎÔ‡ÚÔ˘-ÃÚfiÓË °ÂˆÚÁ›·, «ÃÚÔÓÔÏfiÁÈÔ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘», fi.., ÛÛ. 22-23 Î·È µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, √‰‡ÓË, fi.., ÛÛ. 183 Î.Â. 16. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, «°Ú¿ÌÌ· ÛÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ Ù˘ ·ÙÚ›‰Ô˜ ÌÔ˘», ∆· ıÔÏ¿ ÔÙ¿ÌÈ·, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· ∞′, fi.., Û. 198. 17. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, «ŒÓ·˜ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˘ ÌÔ˘ÚÌÔ˘Ú›˙ÂÈ ÛÙÔ ·Ï‚·ÓÈÎfi ̤وÔ», ¶·Ú·ÏÂÈfiÌÂÓ·, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· ∞′, fi.., ÛÛ. 118-119. ¶·ÚfiÌÔÈÔ ÓfiËÌ· ¤¯Ô˘Ó Î·È ÔÈ ÛÙ›¯ÔÈ ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜ «∞ÓÙ·fiÎÚÈÛË» ·fi ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ ∂ÎÎÚÂÌ‹˜ ‰ˆÚ¿, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· °′, Û. 373 «ª¿˙¢· ÛÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÌÔ˘ / ·ÁÚÈÔÏÔ‡ÏÔ˘‰·Ø Û fiÏÔ ÙÔ ˘fiÏÔÈÔ / Ô‰‡Ó˜». 18. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, √‰‡ÓË. ∞˘ÙÔ‚ÈÔÁÚ·ÊÈÎfi ¯ÚÔÓÈÎfi, fi.., Û. 256. 19. °È· ÙËÓ ÎÔ¤Ï· Ô˘ ÙÔ˘ ÂÓ¤Ó¢Û ÙË ª·ÚÁ·Ú›Ù· ‚Ï. √‰‡ÓË, fi.., Û. 135.


224

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ª·ÚÁ·Ú›Ù· - ÂÈÎfiÓ˜ ·fi ÙÔ ËÏÈÔ‚·Û›ÏÂÌ· (1939) Î·È ∆Ô ‚È‚Ï›Ô Ù˘ ª·ÚÁ·Ú›Ù·˜ (1949). ™Ù· ΛÌÂÓ· ·˘Ù¿ ÙÔÓ ··Û¯ÔÏÔ‡Ó ‚·ÛÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ ÙÔ˘ ÔÈËÙÈÎÔ‡ ÙÔ˘ Û‡Ì·ÓÙÔ˜ fiˆ˜ ·Á¿Ë, ‹ÏÈÔ˜, ʈ˜, ‰ÈηÈÔÛ‡ÓË, ηÏÔÛ‡ÓË, ÂÈÚ‹ÓË, ·ÁÓfiÙËÙ· Î.¿. √È ¤ÓÓÔȘ ·˘Ù¤˜ ÂÓÛ·ÚÎÒÓÔÓÙ·È ÛÙË ª·ÚÁ·Ú›Ù·, ۇ̂ÔÏÔ Á˘Ó·ÈΛ·˜ ÔÌÔÚÊÈ¿˜ Î·È ÂÚˆÙÈÛÌÔ‡, ÛÙ· Ì¿ÙÈ· Ù˘ ÔÔ›·˜ ‚ڋΠ«Ù’ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈο fiÚË Ù˘ Á˘ ÎÈ ·¿Óˆ ÙÔ˘˜/ÙȘ ‰‡Û˜ Ì ٷ ÎfiÎÎÈÓ· Û‡ÓÓÂÊ· …./… ÙÔ ·È‰ÈÎfi [Ù]Ô˘ Û‡Ì·Ó/Ì ÙȘ ¯Ú˘Û¤˜ ÙÔ˘ ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜…/…ÙȘ Ó‡¯Ù˜ Ó· Î˘Ï¿Ó / ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜ ÔÙ·ÌÔ‡˜ ÛȈ‹˜, fiˆ˜ ÛÙ· ¤ÍÈ [Ù]Ô˘ ¯ÚfiÓÈ·».20 ∏ ª·ÚÁ·Ú›Ù· Û˘ÌÏËÚÒÓÂÈ ÙËÓ ÔÈËÙÈ΋ Ì˘ıÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ Ô˘ ˘ÏÔÔÈÂ›Ù·È Î˘Ú›ˆ˜ Ì ÙÔÓ ∆·˛ÁÂÙÔ Î·È ÙËÓ ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ·. ™ÙËÓ ÔÌfiÙÈÙÏË, Ì ÙËÓ ÂÍÔ¯È΋ ·˘Ù‹ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜, Û˘ÏÏÔÁ‹, Ô˘ Ô ÔÈËÙ‹˜ ÁÚ¿ÊÂÈ ÛÙ· «¤ÙÚÈÓ·» ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈο ¯ÚfiÓÈ·, ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓÔ˜ Û’ ¤Ó· Ù·Í›‰È ÙÔ˘ ÚÔ˜ ÙËÓ È‰È·›ÙÂÚ‹ ÙÔ˘ ·ÙÚ›‰·, Û˘ÓÔÌÈÏ› Ì ÙÔÓ ·ÙÚÔÁÔÓÈÎfi ¯ÒÚÔ, ÔÌÔÏÔÁÒÓÙ·˜ ˆ˜ ·˘Ùfi˜ Â›Ó·È Ë Î·Ù·Ê˘Á‹ ÙÔ˘ Û ‰‡ÛÎÔϘ ÂÚÈÛÙ¿ÛÂȘ: «…………….™˘¯Ó¿, ·Ú·ÌÈÏÒÓÙ·˜, ¤‚ÏÂ· ̘ ÛÙÔÓ ‡ÓÔ ÌÔ˘ ˆ˜ Ù¿¯· ηٿÊ¢Á· Û ۤӷ. ∫È Â›¯Â˜ ¿ÓÙ· ʈÙȤ˜ ·fi ÌÈÎÚÔ‡˜ ‹ÏÈÔ˘˜ ·Ó¿„ÂÈ ÁÈ· ̤ӷ ÙÔÓ ÈΤÙË. ∫¿ı ÌÈ· ÛÔ˘ ¤ÙÚ· Î·È Î¿ı ڛ˙· ÛÔ˘ Ì ·›ÚÓ·Ó fiˆ˜ ‹ÌÔ˘Ó Á˘ÌÓfi˜ Î·È Ì’ ·ÛÊ·Ï›˙·Ó ·’ fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ηÈÚÔ‡˜…».21 ∏ ·ÙÚÈ΋ ÁË Ù·˘Ù›˙ÂÙ·È Ì ÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘, ÙÔÓ ÚÔÛٷهÂÈ Î·È ÙÔ Î˘ÚÈfiÙÂÚÔ, ÙÔ˘ ÂÌÓ¤ÂÈ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ·Á¿˘, ΢ڛ·Ú¯Ë˜ Û’ fiÏÔ ÙÔ˘ ÙÔ ¤ÚÁÔ. «………………………….∞Á·Ë̤ÓË Á˘ Ô˘ Ì Á·ÌÚÔÛÙfiÏÈÛ˜ Ì’ ·ÛÙ¤ÚÈ· Î·È Ì’ ·ÚÂÙ¤˜, Ì ÊfiÚÙˆÛ˜ Ì ڢ¿ÎÈ·, Ó· Ì·ÚÙ˘ÚÔ‡Ó ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙËÓ ·Á¿Ë ÎÂÏ·Ú›˙ÔÓÙ·˜ ¿ÓÙÔÙÂ….».22 ∏ ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ· Â›Ó·È Ô ÙfiÔ˜ fiÔ˘ Ô ÔÈËÙ‹˜ ¤¯ÂÈ ÂÌÓ¢Ûı› Î·È ÁÚ¿„ÂÈ ·ÚÎÂÙ¿ ÔÈ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘ Î·È ¤¯ÂÈ Ì›ÓÂÈ ÌÂÁ¿ÏÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘, fi¯È ÌfiÓÔ ˆ˜ ·È‰› ·ÏÏ¿ Î·È ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÙÒÛË Ù˘ ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›·˜, fiÙ·Ó Â¤ÛÙÚ„ ·fi ÙËÓ ·˘ÙÔÂÍÔÚ›· ÙÔ˘

20. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, «∆· Ì¿ÙÈ· Ù˘ ª·ÚÁ·Ú›Ù·˜», ∆Ô ‚È‚Ï›Ô Ù˘ ª·ÚÁ·Ú›Ù·˜, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· ∞′, fi.., Û. 167. 21. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ·, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· ∞′, fi.., Û. 210. 22. Ÿ.., Û. 211.


O °∂¡∂£§π√™ T√¶√™ ™∆√ ¶√π∏∆π∫√ Eƒ°√ ∆√À Nπ∫∏º√ƒ√À Bƒ∂∆∆∞∫√À

225

ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· (1974). ∞fi ÙÔ 1978 ÌÔÈÚ·˙fiÙ·Ó ÙÔ ¯ÚfiÓÔ ÙÔ˘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ· Î·È ÙËÓ ∞ı‹Ó·.23 ™ÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ·˘Ùfi ¿ÊËÛ ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÙÔ˘ ÓÔ‹ ¤Ó· ·˘ÁÔ˘ÛÙÈ¿ÙÈÎÔ Úˆ˚Ófi ÙÔ˘ 1991, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ›¯Â ÚԂϤ„ÂÈ ÚÈÓ ¯ÚfiÓÈ·, fiÙ·Ó ¤ÁÚ·Ê ÙÔ Ô›ËÌ· «¶˘ÚÔÙ¤¯ÓËÌ·» (∆Ô ‚¿ıÔ˜ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘). «¢ÂÓ ı· ÚÔÊÙ¿ÛÂÈ Ó· Ûˆ¿ÛÂÈ Ë Î·Ú‰È¿ ÌÔ˘. ÛÏÈ· ̤ÙÚ· „ËÏfiÙÂÚ·, ¿Óˆ ·fi ÙËÓ ÎÔÚÊ‹ ÙÔ˘ ∆·˛ÁÂÙÔ˘, ı· ¯Ù˘‹ÛÂÈ ¤Ó’ ·fiÁÂ˘Ì· ÌÔ˘ÛÈο ÙÔ˘˜ ÛÙÂÚÓÔ‡˜ Ù˘ ¯Ù‡Ô˘˜Ø ÎÈ’ ·Ì¤Ûˆ˜ ı· ¿ÚÂÈ ÊˆÙÈ¿. ∂ÊÙ¿ ¯ÚÒÌ·Ù· ı· Á›ÚÔ˘Ó Û· ÛÙ¿¯˘·».24 ∏ ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ‰È¿Û·ÚÙ· Û’ fiÏÔ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ¡. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ Î·È Û˘Ó‰¤ÂÙ·È fi¯È ÌfiÓÔ Ì ÙÔ Ê˘ÛÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ·ÏÏ¿ ÂȉÈÎfiÙÂÚ· Ì ÙÔ Û›ÙÈ, ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘, ΢ڛˆ˜ fï˜ ÙË ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘. ™ÙÔ Ô›ËÌ· «ŸÙ·Ó ı· ¤¯ˆ ȉ› ÙÔ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô ËÏÈÔ‚·Û›ÏÂÌ·», Ô˘ ¤ÁÚ·„ ÛÙËÓ ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ· ÙÔ 1980, ˙ËÙ¿ Ó· ÌË ¯¿ÛÂÈ ÙË ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘, ÁÈ· Ó· ı˘Ì¿Ù·È «ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔ ¤Ó· ÎÂÚ·Ì›‰È ·fi ÙÔ/ÛÈÙ¿ÎÈ Ô˘ ¤¯ÙÈÛ[Â] Û’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÎÔÚÊ‹,/Û·Ó ¤Ó·Ó ÌÈÎÚfi ıÚfiÓÔ Ì˜ ÛÙÔÓ ÔÚ›˙ÔÓÙ·».25 ∆Ô Û›ÙÈ ·˘Ùfi ·ÔÙÂÏ›, fiˆ˜, ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·, Ô ÁÂÓ¤ıÏÈÔ˜ ÙfiÔ˜ ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹, ¤Ó· ¯ÒÚÔ ÚÔÛÙ·Û›·˜. Ÿˆ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ Ô Gaston Bachelard «∆Ô Û›ÙÈ Â›Ó·È Ë ÁˆÓÈ¿ Ì·˜ ̤۷ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ. ∂›Ó·È –·˘Ùfi ÙÔ ¤¯Ô˘Ó ÂÈ ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜– ÙÔ ÚÒÙÔ Ì·˜ Û‡Ì·Ó. ∂›Ó·È Ú·ÁÌ·ÙÈο ¤Ó·˜ ÎfiÛÌÔ˜. ŒÓ·˜ ÎfiÛÌÔ˜ ÛÙËÓ Î˘ÚÈÔÏÂÍ›· ÙÔ˘ fiÚÔ˘. π‰ˆÌ¤ÓÔ Ì ٷ Ì¿ÙÈ· Ù˘ „˘¯‹˜, Î·È ÙÔ ÈÔ Ù·ÂÈÓfi ·ÎfiÌ· Û›ÙÈ ‰Â Ì·˜ Ê·›ÓÂÙ·È ˆÚ·›Ô; √È Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ÙˆÓ «Ù·ÂÈÓÒÓ ÛÈÙÈÒÓ» ÂÈηÏÔ‡ÓÙ·È Û˘¯Ó¿ ·˘Ùfi ÙÔ ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ù˘ Ô›ËÛ˘ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘».26 ™ÙÔÓ ∏ÏÈ·Îfi χ¯ÓÔ (1984), Ì›· ·fi ÙȘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ÙÔ˘ Û˘ÏÏÔÁ¤˜, ÁÚ¿ÊÂÈ Ô µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜: «∂›Ì·ÛÙ ÌÈ· ÌÈÎÚ‹ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·/ÛÙË ÌÈÎÚfiÙÂÚË fiÏË Ô˘ ˘‹ÚÍÂ/ÔÙ¤. ™’ ¤Ó·Ó Ú¿ÛÈÓÔ ÏfiÊÔ …».27 ™ÙÔ Û›ÙÈ Ù˘ ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ·˜, Ê·ÓÙ¿˙ÂÙ·È ·ÎfiÌË Ô

23. √ ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹, Ô ÛÎËÓÔı¤Ù˘ ∫ÒÛÙ·˜ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜, ÛÙÔÓ «¶ÚfiÏÔÁÔ» Ù˘ √‰‡Ó˘, fi.. Û. 20, ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔÓ È‰È·›ÙÂÚÔ ‰ÂÛÌfi Î·È ÙË ÛËÌ·Û›· Ô˘ ›¯Â ÁÈ· ÙÔÓ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘ Ë ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ·. «¢ÂÓ Â›Ó·È Ù˘¯·›Ô fiÙÈ Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ‰¤Î· ¯ÚfiÓÈ· Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘, Ù· ¤Ú·Û ηٿ ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚfi ÙÔ˘˜ ‰È¿ÛÙËÌ· ÛÙÔ ÂÚËÌÈÎfi ¯Ù‹Ì· ÙÔ˘ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘ Î·È Î¿Ùˆ ·fi Û˘Óı‹Î˜ Ô˘ ¤ÌÔÈ·˙·Ó Ôχ Ì ÂΛӘ ÙˆÓ ·È‰ÈÎÒÓ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓˆÓ. ∑ˆ‹ ÂÚËÌ›ÙË, Ô˘ ˘Ôı¤Ùˆ fiÙÈ ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ Ê˘ÛÈ΋ ¿Ì˘Ó· ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙËÓ ÂÓfi¯ÏËÛË Ô˘ ÙÔ˘ ÚÔηÏÔ‡ÛÂ Ë ·‰È¿ÎÚÈÙË Î·È ¯ˆÚ›˜ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ ·ÓıÚÒÈÓË Û˘Ó·Ó·ÛÙÚÔÊ‹». 24. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, ∆Ô ‚¿ıÔ˜ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ , ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· µ′, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. ∆Ú›· º‡ÏÏ·, 21984, Û. 214. 25. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, ¶·Ú·ÏÂÈfiÌÂÓ·, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· µ′, fi.., Û. 478. 26. Bachelard Gaston, fi.., Û. 31. 27. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, «∆Ô Ï¿ıÔ˜» ·fi ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ ∏ÏÈ·Îfi˜ χ¯ÓÔ˜, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· °′, fi.., Û. 276.


226

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÔÈËÙ‹˜ fiÙÈ Û˘ÓÔÌÈÏ› Ì˘ÛÙËÚȷο Ì ÙÔÓ Âı·Ì¤ÓÔ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÚ‹ÓË.28 ™ÙÔÓ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘, ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ µÚÂÙÙ¿ÎÔ, Ô˘ ¤¯ÂÈ Ù·Ê› ÂΛ, Â›Ó·È ·ÊÈÂڈ̤ÓÔ Î·È ÙÔ Ô›ËÌ· «√ ÊÈÏÔÍÂÓÔ‡ÌÂÓÔ˜ Ù˘ ÂÚËÌÈ¿˜» ·fi ∆Ô ‚¿ıÔ˜ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘.29 ™ÙËÓ ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ· ·Ó·‚ÈÒÓÔ˘Ó, Â›Û˘, Ì ÙËÓ ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË Ù˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ Ù˘ ÌÓ‹Ì˘ Î·È Ù˘ Ê·ÓÙ·Û›·˜, ÛÎËÓ¤˜ Ì ÚˆÙ·ÁˆÓ›ÛÙÚÈ· ÙË ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘, Ù·˘ÙÈṲ̂ÓË Ì ÙË Ê‡ÛË, ۇ̂ÔÏÔ Ù˘ ·Á¿˘ Î·È Ù˘ ·ıˆfiÙËÙ·˜. ™ÙÔ ÂÍ·›ÚÂÙÔ Ô›ËÌ·Û˘ÏÏÔÁ‹ ∏ ÌËÙ¤Ú· ÌÔ˘ ÛÙËÓ ÂÎÎÏËÛ›·, Ù˘ Á′ ÔÈËÙÈ΋˜ ÙÔ˘ ÂÚÈfi‰Ô˘, ·Ó¿ÌÂÛ· Û’ ¿ÏÏ· ÁÚ¿ÊÂÈ: «M ı˘Ì¿Ù·È ̈Úfi Ó· ÛηÏÒÓˆ ÛÙÔ ÛÙ‹ıÔ˜ Ù˘, fiˆ˜ Ô ÌÂÙ·ÍÔÛÎÒÏËη˜ ÛÙÔ ı˘Ì¿ÚÈ. ªÂ ı˘Ì¿Ù·È Ó· Ì·›Óˆ ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, Ó· ‰ÈÛÙ¿˙ˆ, Ó· ÛÙ¤ÎÔÌ·È ÛÙËÓ ¤ÙÚÈÓË ÛοϷ ÙÔ˘Ø Ì ı˘Ì¿Ù·È Ô˘ Á‡ÚÈÛ· ÛÙÔ Û›ÙÈ Ì·˜ Î’ ›¯·, ÚÈÓ ·’ Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÂÈ ¤Ó·Ó ‹ÏÈÔ ¿Óˆ ÛÙËÓ Ͽη ÌÔ˘. ªÂ ı˘Ì¿Ù·È ÛÙË Ì˘Á‰·ÏÈ¿. ªÂ ı˘Ì¿Ù·È Ó· οıÔÌ·È ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ’ ¿ÁÚÈ· ÏÔ˘ÏÔ‡‰È·. ªÂ ʤÚÓÂÈ ÛÈÌfiÙÂÚ·, Û·‚ÂÈ, ı·ÚÚ› ˆ˜ Ì ‚ϤÂÈ Ó· ÛÙ¤ÎÔÌ·È ·ÓÙ›ÎÚ˘ Ù˘». 30 ∆Ë ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘ ı˘Ì¿Ù·È Î·È ÛÙËÓ ÔÈËÙÈ΋ ÙÔ˘ ∞˘ÙÔ‚ÈÔÁÚ·Ê›· (Á′ ÔÈËÙÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô˜) Ì ٷ ÛÔ˘ÚÁ›ÙÈ· Ó· ¯‡ÓÔÓÙ·È «ÛÙËÓ ԉȿ Ù˘ Ô˘ ̇ÚÈ˙Â/ÊÚ¤ÛÎÔ, Ì·‡ÚÔ „ˆÌ›» Î·È ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘, ·È‰›, Ó· ÙËÓ ·ÎÔÏÔ˘ı›, ‚·‰›˙ÔÓÙ·˜ ÁÈ· ÙË ¯ÒÚ· Ù˘ ·Á¿˘ ‹ Ù˘ ÂÈÚ‹Ó˘.31 ∆· ·Á·Ë̤ӷ ·˘Ù¿ ÚfiÛˆ·, fiˆ˜ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· Ë fiÏË ˙ˆ‹ ÛÙËÓ ÂÍÔ¯‹ Ù˘ ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ·˜, Û¯ËÌ·Ù›˙Ô˘Ó ÛÙËÓ „˘¯‹ ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹ ÙËÓ «·Ú·Ì˘ı¤ÓÈ· ÔÏÈÙ›·», fiÔ˘ ·ÎfiÌË Î·È Ô «£Âfi˜ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘» «ı· ηÙÔÈÎÔ‡Û ÂΛ/Û’ ¤Ó· ÛÈÙ¿ÎÈ Ì ηϿÌÈ·, ÙfiÛÔ ÊÙˆ¯ÈÎfi/Û· Ó¿Ù·ÓÂ Û˘Á˘ÚÈṲ̂ÓÔ ·fi ÙË Ï‡Ë Ù˘ ÌËÙ¤Ú·˜ [Ù]Ô˘».32 ∆Ô Â˘‰·ÈÌÔÓÈÎfi ·˘Ùfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Â›Ó·È ÙfiÛÔ È‰·ÓÈÎfi, ÒÛÙ ıˆÚÂ›Ù·È È· Ì˘ıÈÎfi Î·È ˆıÂ›Ù·È ÛÙÔ ‚¿ıÔ˜ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘. «•·Ó·ı˘Ì¿Ì·È ÙÔÓ ·Ù¤Ú· ÌÔ˘, ÙË ÌËÙ¤Ú· ÌÔ˘, Ù· Ô˘ÏÈ¿, ÌÈ·Ó ÂÔ¯‹ Ôχ ·ÏÈ¿. ∂ηÙfi ¯ÚfiÓÈ· ÎÈ ·ÎfiÌ·.

28. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, «¶·Ï·ÈÔ› ÌfiÓÈÌÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ» ·fi ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ ∂ÎÎÚÂÌ‹˜ ‰ˆÚ¿, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· °′, fi.., Û. 356. 29. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· µ′, fi.., ÛÛ. 170-171. 30. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, ∏ ÌËÙ¤Ú· ÌÔ˘ ÛÙËÓ ÂÎÎÏËÛ›·, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· ∞′, fi.., ÛÛ. 299-300. 31. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, ∞˘ÙÔ‚ÈÔÁÚ·Ê›·, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· ∞′, fi.., Û. 367. 32. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, «∏ ·Ú·Ì˘ı¤ÓÈ· ÔÏÈÙ›·», ¶·Ú·Ì˘ı¤ÓÈ· ÔÏÈÙ›·, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· ∞′, fi.., Û. 135.


O °∂¡∂£§π√™ T√¶√™ ™∆√ ¶√π∏∆π∫√ Eƒ°√ ∆√À Nπ∫∏º√ƒ√À Bƒ∂∆∆∞∫√À

227

∆fiÙ Ô˘ Á›ÓÔÓÙ·Ó ·ÎfiÌË Ó· ÈÛÙ‡ÂÈ ¤Ó· ·È‰›, fiÙÈ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ‰È‰¿ÛÎÔ˘Ó ÙÔ ∂˘·ÁÁ¤ÏÈÔ Ù· Ô˘ÏÈ¿…».33 √ ¯ÒÚÔ˜ ÙÔ˘ Ì˘ıÈÎÔ‡ Û‡Ì·ÓÙÔ˜ ÙÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ÔÏÔÎÏËÚÒÓÂÙ·È Ì ÙËÓ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔÓ ∆·˛ÁÂÙÔ. °È· ÙÔÓ ÔÈËÙ‹ ÙÔ ‚Ô˘Ófi ·˘Ùfi ‰Â ÛËÌ·ÙÔ‰ÔÙ› ·Ï¿ ÙËÓ ÔÌÔÚÊÈ¿ Ù˘ ʇÛ˘, Ô‡ÙÂ Û˘Ì‚ÔÏ›˙ÂÈ ÌfiÓÔ È‰¤Â˜ Î·È ·Í›Â˜, fiˆ˜ Ë ·Á¿Ë, Ë ·Ï‹ıÂÈ·, Ë ÔÌÔÚÊÈ¿, Ô˘ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·È ·ÏÒ‚ËÙ˜ ·fi ÙË ÊıÔÚ¿ Î·È Û˘Óı¤ÙÔ˘Ó ÙË «ıÚËÛΛ· ÙÔ ·ÓıÚÒÔ˘». ™¯ÂÙ›˙ÂÙ·È ¿ÌÂÛ· Ì ÙÔ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁfi: Á›ÓÂÙ·È ÙÚÔÊfi˜ Î·È ‰¿ÛηÏÔ˜ ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹, Ù·˘Ù›˙ÂÙ·È ›Ûˆ˜ Ì ÙÔÓ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘, ·ÔÙÂÏ› persona ÙÔ˘ ÔÈËÙÈÎÔ‡ ˘ÔÎÂÈ̤ÓÔ˘. ∞ÎfiÌË Â›Ó·È ÙÔ Î·Ù·Ê‡ÁÈÔ, fiÔ˘ Ô ÔÈËÙ‹˜ ÚÔÛٷهÂÙ·È Î·È ·Ó·ÓÂÒÓÂÈ ÙËÓ ›ÛÙË ÙÔ˘ ÛÙ· ȉ·ÓÈο ÙÔ˘. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· fï˜ Á›ÓÂÙ·È ÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘, ÙfiÔ˜ ·ÁÈfiÙËÙ·˜, ·fi fiÔ˘ Ô µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜ ı· ÌÂÙ·‰ÒÛÂÈ ÙË ÎÔÛÌÔıˆڛ· ÙÔ˘. ∏ ÂÓ·Û¯fiÏËÛË ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹ Ì ÙÔÓ ∆·˛ÁÂÙÔ Â›Ó·È Î˘Ú›·Ú¯Ë ÛÙË ‚′ ÔÈËÙÈ΋ ÙÔ˘ ÂÚ›Ô‰Ô (1939-1950), fiÙ·Ó ÁÚ¿ÊÂÈ, fiˆ˜ ›·ÌÂ, Î·È ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ √ ∆·˛ÁÂÙÔ˜ Î·È Ë ÛȈ‹ (1949), ÛÙ· ÔÈ‹Ì·Ù· Ù˘ ÔÔ›·˜ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·È fiϘ ÔÈ È‰ÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ô‰›‰ÂÈ Ô µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜ ÛÙÔ ‚Ô˘Ófi ·˘Ùfi. ŸÌˆ˜ ÔÈ‹Ì·Ù· Ô˘ ·Ó‹ÎÔ˘Ó Û ÂfiÌÂÓ˜ ÂÚÈfi‰Ô˘˜ ÂȂ‚·ÈÒÓÔ˘Ó ÙËÓ ÂÌÌÔÓ‹ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÔÏÏ·Ï‹ ÛËÌ·ÙÔ‰fiÙËÛË ÙÔ˘ ∆·˛ÁÂÙÔ˘ Î·È ÙËÓ Ù·‡ÙÈÛ‹ ÙÔ˘ Ì·˙› ÙÔ˘. √ ªÈ¯¿Ï˘ ™Ù·Ê˘Ï¿˜ ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔ ¡ÈÎËÊfiÚÔ µÚÂÙÙ¿ÎÔ Û¯ÔÏÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙȘ «‚Ȉ̷ÙÈΤ˜ ÙÔ˘ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ÛÙËÓ Ô›ËÛ‹ ÙÔ˘» ÛËÌÂÈÒÓÂÈ: «√ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˜ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜ ¤¯ÂÈ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ∆·˛ÁÂÙÔ, Ì ٷ ʈÙÂÈÓ¿ ÛÙ›ÁÌ·Ù· Ù˘ ı˘Û›·˜ Î·È Ù˘ ·Ï΋˜ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÈÓÔ˘ Ó‡̷ÙÔ˜. ∆ÔÓ ∆·˛ÁÂÙÔ Ù˘ Ô›ËÛ‹˜ ÙÔ˘ Ô˘ Ì·˜ ÎÏËÚÔ‰ÔÙ› ¤Ó· Ù›ÌÈÔ Ì‹Ó˘Ì·: “°È· ¤Ó·Ó ÎfiÛÌÔ Î·ÏÏ›ÙÂÚÔ, ÁÈ· ¤Ó·Ó ÎfiÛÌÔ ÈÔ ‰›Î·ÈÔ, ÁÈ· ¤Ó·Ó ÎfiÛÌÔ ·ÏËıÈÓ¿ ·ÓıÚÒÈÓÔ”».34 ∆Ș ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ÚÔÂÎÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ Û˘Ì‚fiÏÔ˘ ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ Û ÌÂϤÙË Ù˘ Î·È Ë ƒÔ‡Ï· ∫·ÎÏ·Ì·Ó¿ÎË ¯ˆÚ›˜ Ó· ·Ú·‚ϤÂÈ ÙËÓ ÔÏÏ·Ï‹ Û¯¤ÛË ÙÔ˘ ÔÈËÙÈÎÔ‡ ˘ÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ì ÙÔÓ ∆·˛ÁÂÙÔ.35 ∆Ë ‚·ı‡ÙÂÚË Î·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚË Â·Ê‹ ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹ Ì ÙÔ ‚Ô˘Ófi Ù˘ ·ÙÚÈ΋˜ Á˘ ·Ó·Ï‡ÂÈ ÛÙË Û¯ÂÙÈ΋ ÌÂϤÙË ÙÔ˘ Ô ¶¿ÓÔ˜ ¶·Ó·ÁȈÙÔ‡Ó˘,36 ÂÓÒ Ô ∞ı·Ó¿ÛÈÔ˜ ¡. °ÎfiÙÔ‚Ô˜ ÛÙË ‰È‰·ÎÙÔÚÈ΋ ÙÔ˘ ‰È·ÙÚÈ‚‹ ‰ÈÂÍÔ‰Èο ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙË ÛËÌ·Û›· Î·È ÛÙÔ ÚfiÏÔ Ô˘ ¤·ÈÍÂ Ô ∆·˛ÁÂÙÔ˜ ÙfiÛÔ ÛÙÔÓ „˘¯ÈÛÌfi ÙÔ˘ fiÛÔ Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘.37 √ ∆·˛ÁÂÙÔ˜ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È Û’ fiÏÔ ÙÔ ÔÈËÙÈÎfi corpus ÙÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ˆ˜ ̤ÚÔ˜ Ù˘ ʇÛ˘. ∂͢ÌÓÂ›Ù·È ˆ˜ Ê˘ÛÈ΋ ÔÌÔÚÊÈ¿ fiˆ˜ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ .¯. ÛÙ· ÔÈ‹Ì·Ù· «∏ ‚Ú‡ÛË

33. Ÿ.., Û. 136. 34. ™Ù·Ê˘Ï¿ ªÈ¯¿ÏË, ¡ÈÎËÊfiÚÔ˜ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜, Ô ÔÈËÙ‹˜ Ô˘ Ì¿¯ÂÙ·È ÁÈ· ÙËÓ √ÌÔÚÊÈ¿ Î·È ÙËÓ ∂ÈÚ‹ÓË ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. ºÈÏÈfiÙË, 1983, Û. 53. 35. ∫·ÎÏ·Ì·Ó¿ÎË ƒÔ‡Ï·˜, «√ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˜ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜ Î·È Ô ∆·˛ÁÂÙÔ˜», ÂÚ. ∆Ô̤˜ ÂÚ. µ′, Ù‡¯. 9, ºÏ‚¿Ú˘ 1977, ÛÛ. 14-16. 36. ¶·Ó·ÁȈÙÔ‡ÓË ¶¿ÓÔ˘, √ ∆·˛ÁÂÙÔ˜ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. «¢ˆ‰ÂοÙË ÒÚ·», 1984. 37. °ÎfiÙÔ‚Ô˘ ¡. ∞ı·Ó·Û›Ô˘, fi.., ÛÛ. 177-190 Î·È 222-240.


228

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÙÔ˘ Ô˘ÏÈÔ‡» (√ ¯ÚfiÓÔ˜ Î·È ÙÔ ÔÙ¿ÌÈ),38 «∏ ͯÂÈÏÈṲ̂ÓË ÛÙ¿ÌÓ·» (∆Ô ‚¿ıÔ˜ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘),39 «¡¤Ô ËÏÈÔ‚·Û›ÏÂÌ· ›Ûˆ ·fi ÙÔÓ ∆·˛ÁÂÙÔ», (∆Ô ·ÔÁÂ˘Ì·ÙÈÓfi ËÏÈÔÙÚfiÈÔ, 1976).40 ŸÌˆ˜ ÛÙÔ Û˘ÓÙÚÈÙÈÎfi ÙÔ˘˜ ÔÛÔÛÙfi ÔÈ ÂÚÈÁڷʤ˜ ÙÔ˘ Ê˘ÛÈÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ÙÔ˘ ‚Ô˘ÓÔ‡ ·˘ÙÔ‡ ÌÂÙ·ÍÈÒÓÔÓÙ·È Û ȉ·ÓÈο, ·Í›Â˜, ȉ¤Â˜ Ô˘ Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡Ó ÙÔ ÈÛÙ‡ˆ ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹. Ÿˆ˜ Ë ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ· ¤ÙÛÈ Î·È Ô ∆·˛ÁÂÙÔ˜ Ù·˘Ù›˙ÂÙ·È Ì ÙËÓ Â˘Ù˘¯›· ÙˆÓ ·Ó¤ÌÂÏˆÓ ·È‰ÈÎÒÓ ¯ÚfiÓˆÓ ·fi ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ù˘ Á¤ÓÓËÛ‹˜ ÙÔ˘. «√È ÚÒÙÔÈ ÊıfiÁÁÔÈ Ô˘ ¿ÎÔ˘Û· ÛÙË ˙ˆ‹ ÌÔ˘, ÔÈ ÚÒÙ˜ ϤÍÂȘ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÙÔ Ó·ÓÔ‡ÚÈÛÌ· Ù˘ Ì¿Ó·˜ ÌÔ˘ Î·È ÙÔ ÎÂÏ¿‰ËÌ· Ù˘ ÛÈÙ·Ú‹ıÚ·˜. ¶¿Óˆ ·’ ÙÔ Ï›ÎÓÔ ÌÔ˘ ¿ÚıÚˆÓ ڋ̷ٷ ÙÔ Á·Ï¿˙ÈÔ Î’ ¤Ì·˙ ʈ˜ ·’ Ù’ ·ÓÔȯÙfi ·Ú¿ı˘ÚÔ Ë ÛȈ‹ ¤Ó· ÔÙ¿ÌÈ ˘¤ÚÔ¯· ÏfiÁÈ·. ªÈ·˜ ı·˘Ì·ÛÙ‹˜ ÁÏÒÛÛ·˜ ÙÔ ¯Ú˘Ûfi ·ÏÊ¿‚ËÙÔ ‰È·ÎÏ·‰È˙fiÙ·Ó Ì¤Û· ÌÔ˘».41 ∏ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ ÛȈ‹ Ù˘ ʇÛ˘ ÌÂÙ·ÙÚ¿ËΠے ¤Ó· ıÂ›Ô ÔÙ¿ÌÈ Ô˘ ÙÚÔÊÔ‰ÔÙÔ‡Û ÙË Ê·ÓÙ·Û›· ÙÔ˘ Î·È ÙËÓ Ô›ËÛ‹ ÙÔ˘ fiˆ˜ Ù· ÔÙ¿ÌÈ· Ó·ÓÔ‡ÚÈ˙·Ó ÙÔÓ ∆·˛ÁÂÙÔ. ∆Ô ‚Ô˘Ófi ·˘Ùfi Û·Ó «ÎfiÚÊÔ˜ Ù˘ ÌËÙ¤Ú·˜» fiÙÈÛ ÙÔÓ ÔÈËÙ‹ Ì «Á·Ï¿˙ÈÔ, ·›Ì·, ‹ÏÈÔ Î·È Ú¿ÛÈÓÔ», «¯¿Ú·Í ÛÙËÓ Î·Ú‰È¿ ÙÔ˘ ÙȘ ‚·ıȤ˜ ¯·Ú¿‰Ú˜ ÙÔ˘», Û¯ËÌ¿ÙÈÛ ÛÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘ ‰Ò‰Âη ÎÔÚʤ˜ Ì ÛÙfi¯Ô Ó· ÔÓÂÈÚ‡ÂÙ·È ·ÔΛ ÙÔÓ ‹ÏÈÔ, Ó· ‰È„¿ÂÈ ÁÈ· ‹ÏÈÔ.42 ¶ÔÈΛϷ ÛÙÔȯ›· Ù˘ ʇÛ˘ ÙÔ˘ ∆·˛ÁÂÙÔ˘ ‰È·ÌfiÚÊˆÛ·Ó ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ù˘ ·ÚÌÔÓ›·˜ Î·È Ù˘ Â˘Ù˘¯›·˜, ÙÔÓ ÂÓ‰ÔÎÔÛÌÈÎfi ·Ú¿‰ÂÈÛÔ ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹, ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô Ì ·˘ÙfiÓ ÙÔ˘ ™ÔψÌÔ‡.43 ∂ͤıÚ„·Ó ηٿ οÔÈÔ ÙÚfiÔ ÙËÓ Ô›ËÛ‹ ÙÔ˘. «ŒÙÛÈ ÌÔ˘ ÛÙ¿ıËÎÂ Ô ∆·˛ÁÂÙÔ˜ fiÛÔ Ó· ÁÂÓÓËıÔ‡ÓÂ/Ù· ‰˘Ô ·È‰È¿ ÙÔ˘ £ÂÔ‡ ̤۷ ÌÔ˘: Ë ¶Ô›ËÛË Î·È Ë ∞Á¿Ë!».44

38. 39. 40. 41.

µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· ∞′, fi.., ÛÛ. 252-253. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· µ′, fi.., Û. 28. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, fi.., Û. 471. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, «∏ ÛȈ‹ ÌÔ˘», ∆Ô ‚È‚Ï›Ô Ù˘ ª·ÚÁ·Ú›Ù·˜, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· ∞′, fi.., Û. 164. 42. √È ÊÚ¿ÛÂȘ Â›Ó·È ·Ṳ́Ó˜ ·fi ÙÔ Ô›ËÌ· ÙÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ «ŒÙÛÈ ÌÔ˘ ÛÙ¿ıËÎÂ Ô ∆·˛ÁÂÙÔ˜» ·fi ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ √ ∆·˛ÁÂÙÔ˜ Î·È Ë ÛȈ‹, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· ∞′, fi.., Û. 181. 43. √ ∂Ú·ÙÔÛı¤Ó˘ ∫·„ˆÌ¤ÓÔ˜, Û¯ÔÏÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ∂χıÂÚÔ˘˜ ¶ÔÏÈÔÚÎË̤ÓÔ˘˜ ÙÔ˘ ™ÔψÌÔ‡, ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ ÙË ı¤ÛË: ʇÛË=ÂÓ‰ÔÎÔÛÌÈÎfi˜ ·Ú¿‰ÂÈÛÔ˜. «∂ÎÙÈÌÒÓÙ·˜ ·˘Ù¿ Ù· ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù·, ·Ú·ÙËÚԇ̠fiÙÈ Ë Ê‡ÛË ˆ˜ ¯ÒÚÔ˜ ÙÔ˘ οÏÏÔ˘˜, Ù˘ ¯·Ú¿˜ Î·È Ù˘ ÏËÚfiÙËÙ·˜ ·ÓÙÈÚÔÛˆ‡ÂÈ ¤Ó·Ó ÂÓ‰ÔÎÔÛÌÈÎfi ·Ú¿‰ÂÈÛÔ, ÁÈ·Ù› Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÂÈ ÙȘ ȉÂÒ‰ÂȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ Â˘‰·ÈÌÔÓ›· ÙˆÓ fiÓÙˆÓ». ∫·„ˆÌ¤ÓÔ˘ ∂Ú·ÙÔÛı¤ÓË, ∏ Û¯¤ÛË ·ÓıÚÒÔ˘ - ʇÛ˘ ÛÙÔ ™ÔψÌfi, ÷ÓÈ¿ 1979, ÛÛ. 27-28. £ÂˆÚÒ fiÙÈ ˘¿Ú¯ÂÈ ·Ó·ÏÔÁ›· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ ™ÔψÌfi Î·È ÙÔ µÚÂÙÙ¿ÎÔ ÛÙȘ ıˆڋÛÂȘ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙË Ê‡ÛË. 44. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, fi..


O °∂¡∂£§π√™ T√¶√™ ™∆√ ¶√π∏∆π∫√ Eƒ°√ ∆√À Nπ∫∏º√ƒ√À Bƒ∂∆∆∞∫√À

229

™ÙËÓ «∞Ó¿ÌÓËÛË ·fi ÙÔÓ ∆·˛ÁÂÙÔ» Ì·˜ ÌÈÏ¿ ÁÈ· ÙÔ «·ÈÒÓÈÔ Û¤Ï·˜ Ù˘ ·Á¿˘»45 Î·È ÛÙÔ Ô›ËÌ· «ÃÙ˜ ÙË Ó‡¯Ù· Í·Ó·Á‡ÚÈÛ· ÛÙÔÓ ∆·˛ÁÂÙÔ» ÂÈηÏÂ›Ù·È ÙË Û˘Ó‰ÚÔÌ‹ ÙÔ˘ ‚Ô˘ÓÔ‡ ·˘ÙÔ‡ ÁÈ· Ó· ηÙÔÚıÒÛÂÈ Ó· Û˘Ó·ÈÚ¤ÛÂÈ ÙȘ ‰‡Ô ‚·ÛÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ ÙÔ˘ ÔÈËÙÈÎÔ‡ ÙÔ˘ Û‡Ì·ÓÙÔ˜, ÙËÓ ·Á¿Ë Î·È ÙÔÓ ‹ÏÈÔ: «∫¿Ì ӷ Í·Ó·˚‰Ò ›Ûˆ ·fi ÙȘ ·ÁÂÚfi¯˘Ù˜ ÎÔÚʤ˜ ÛÔ˘ Ó’ ·Ó·Ù¤ÏÏÂÈ Û·Ó ‹ÏÈÔ˜ ¿ÏÈ ÙÔ fiÚ·Ì· Ù˘ ·ÁÎfiÛÌÈ·˜ ·Á¿˘».46 ∏ ÌÂÙ·ÙÚÔ‹ ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Ù˘ ʇÛ˘ Û ÔÈËÙÈÎfi ÏfiÁÔ Î·È È‰¤Â˜ Û˘ÓÙÂÏÂ›Ù·È ÛÙÔÓ ∆·˛ÁÂÙÔ: «∞ÁÁ¤ÏÔ˘˜ Û·Ó Á˘ÌÓ¿ Û·ıÈ¿ ʤÚÓˆ ̘ ÛÙËÓ „˘¯‹ ÌÔ˘, ·Ó¤ÌÔ˘˜ Î·È ÎÂÏ·˚‰ÈÛÌÔ‡˜ Î·È ÏfiÁÔ˘˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ Ì¿˙„·, fiÚıÈÔ˜ ¿Óˆ ÛÙ’ ·fiÎÚËÌÓ· ͤʈٷ ÙÔ˘ ∆·˛ÁÂÙÔ˘ fiÙ·Ó Î·ÙÛ›ÎÈ Ù’ Ô˘Ú·ÓÔ‡, ¤ÙÚˆÓ· ÛÙÔÓ ÔÚ›˙ÔÓÙ·».47 √ ÔÈËÙ‹˜ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· Ù·˘Ù›˙ÂÙ·È Ì ÙÔ ‚Ô˘Ófi ·˘Ùfi. ∂Èı˘Ì› Ó· Â›Ó·È Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘. °Ú¿ÊÂÈ ÛÙË ÃÔÚˆ‰›· ˆ˜ ‹Ù·Ó ‰¤Î· ¯ÚÔÓÒÓ ·È‰› fiÙ·Ó: «¯¿Ú·Í[Â] Ì’ ¤Ó· ÛÔ˘ÁÈ¿ Û ÌÈ· Ͽη [Ù]Ô˘ Ù’ fiÓÔÌ¿ [Ù]Ô˘, ÌfiÏȘ ‚Á·›ÓÂÈ Ó· ÙÔ Û˘ÏÏ·‚›˙ÂÈ Ô ‹ÏÈÔ˜».48 ™ÙÔ ‚¿ıÔ˜ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ ‰È·Ù˘ÒÓÂÈ ÙËÓ ·Ú·Î¿Ùˆ ¢¯‹ – ·›ÙËÌ· ÛÙÔ ıÂfi: «∏ ÎÔÚÊ‹ ÙÔ˘ ∆·˛ÁÂÙÔ˘ ‹Ù·Ó ¿ÓÙÔÙ ¿‰ÂÈ·. £· ÌÔÚÔ‡Û˜ Ó· Ì’ ¤¯ÂȘ οÓÂÈ ¤Ó’ ·ÚÙfi‰ÂÓÙÚÔ».49 ™ÙÔ ¢È·ÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Ï·Ó‹ÙË ·Ó·ÚˆÙȤٷÈ: «∫·È ÙÂÏÔÛ¿ÓÙˆÓ ÔÈÔ˜ / Â›Ó·È ·˘Ùfi˜ Ô ∆·˛ÁÂÙÔ˜;/Œ¯ÂÈ ÏËÁ¤˜; ∫Ï·›ÂÈ ÌÂ Ï˘ÁÌÔ‡˜;/∂›Ó·È ·ÎÚˆÙËÚÈ·Ṳ̂ÓÔ˜;».50 ∂ÚˆÙ‹Ì·Ù· Ô˘ Ê·ÓÂÚÒÓÔ˘Ó ÙËÓ „˘¯È΋ Ù·‡ÙÈÛË ÔÈËÙÈÎÔ‡ ˘ÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ - ·ÙÚÔÁÔÓÈÎÔ‡ ‚Ô˘ÓÔ‡.

45. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, «∞Ó¿ÌÓËÛË ·fi ÙÔÓ ∆·˛ÁÂÙÔ», √ ∆·˛ÁÂÙÔ˜ Î·È Ë ÛȈ‹, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· ∞′, fi.., Û. 185. 46. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, «ÃÙ˜ ÙË Ó‡¯Ù· Í·Ó·Á‡ÚÈÛ· ÛÙÔÓ ∆·˛ÁÂÙÔ», fi.., Û. 176. 47. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, «ø‰‹ ÛÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ», fi.., Û. 184. 48. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, «¶ÔÈ‹Ì·Ù· ÁÈ· ÙÔ ›‰ÈÔ ‚Ô˘Ófi, VII» ·fi ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ ÃÔÚˆ‰›·, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· °′, fi.., Û. 384. 49. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, «√ ıfiÚ˘‚Ô˜ ÙˆÓ ¯ÂÚÈÒÓ», ∆Ô ‚¿ıÔ˜ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· µã, fi.., Û. 93. 50. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, «∫·Óٿٷ ¤Íˆ ·fi ÙÔ Û›ÙÈ ÌÔ˘», √ ‰È·ÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˜ Ï·Ó‹Ù˘, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· °′, Û. 213.


230

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

™Â ¿ÏÏ· ÔÈ‹Ì·Ù· Ù˘ ›‰È·˜ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ Ù·˘Ù›˙ÂÈ ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜ ÙÔ˘ Ì ٷ Ê˘ÛÈο ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ∆·˛ÁÂÙÔ˘: «·ÚıÚÒÓˆ/ÙÔ ÏfiÁÔ ÌÔ˘, fiˆ˜ ÂÛ‡ ÙÔ˘˜ ¯ÂÈÌ¿ÚÚÔ˘˜ ÛÔ˘, ‹/ÙÔ˘˜ ·¯Ô‡˜ ÙˆÓ ‰·ÛÒÓ ÛÔ˘»51 Ì ÛÙfi¯Ô «Ó· ÊÙ¿Ûˆ/ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜, ÁÚ·Ê‹ ÛÙË ÁÚ·Ê‹, Ó· Á›Óˆ/ÌÈ· Ͽη Û·Ó ∆·˛ÁÂÙÔ˜ ¯·Ú·Á̤ÓÔ˜».52 ™Â ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ·fi ÔÈ‹Ì·Ù· Ì ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ «¶ÔÈ‹Ì·Ù· ÁÈ· ÙÔ ›‰ÈÔ ‚Ô˘Ófi» ·fi ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ ÃÔÚˆ‰›· (1988) Â·Ó·‰È·Ù˘ÒÓÂÈ Û˘ÁÎÂÓÙÚˆÙÈο Î·È ÂÈÁÚ·ÌÌ·ÙÈο, ı· ϤÁ·ÌÂ, ÙËÓ Ù·‡ÙÈÛË ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ fiÛÔ Î·È ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ Ì ÙÔÓ ∆·˛ÁÂÙÔ. ∞ÈÛıËÙÈΤ˜ ηÙËÁÔڛ˜, fiˆ˜ ·ÚÌÔÓ›·, ÌÔ˘ÛÈÎfiÙËÙ·, ηı·ÚfiÙËÙ·, Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ÔÈËÙÈÎÔ‡ ˘ÔÎÂÈ̤ÓÔ˘, fiˆ˜ ÙÚ˘ÊÂÚfiÙËÙ·, ·Ô‰›‰ÔÓÙ·È ÌÂ Ê˘ÛÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ· ÙÔ˘ ∆·˛ÁÂÙÔ˘. «£¤Ïˆ Ó· ˘Ê¿Óˆ, Ó’ ·Ô‰ÒÛˆ Ì ϤÍÂȘ ÙÔ Ú˘ıÌfi ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡, Ô˘ ¯Ù˘¿ÂÈ ÛÙ· ¯·Ï›ÎÈ· οو ·’ ÙȘ ÊÙ¤Ú˜ ÛÔ˘. ¡’ ·ÎÔ‡ÁÂÙ·È fiÌÔÈ· Î’ Ë „˘¯‹ ÌÔ˘ ΢ÏÒÓÙ·˜, ϤÍË ÙË Ï¤ÍË, ̤۷ ÛÙÔ˘˜ ÛÙ›¯Ô˘˜ ÌÔ˘, Ó· Ú¤ÂÈ Û˘Ó¯Ҙ, ηı·Ú¿, ÙÚ˘ÊÂÚ¿, (·fi ‰ˆ Ô˘Ú·Ófi˜, ÎÈ ·fi ÎÂÈ Ô˘Ú·Ófi˜) ÌÔ˘ÛÈ΋ ‰ˆÌ·Ù›Ô˘ ̤۷ ÛÙÔ ¯ÚfiÓÔ».53 ∆Ô ‚Ô˘Ófi ·˘Ùfi ÂÈ‚¿ÏÏÂÙ·È ÛÙÔÓ ÔÈËÙ‹Ø Á›ÓÂÙ·È ¯ÒÚÔ˜ ·ÁÈfiÙËÙ·˜. √ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜ ÙÔ Û˘Û¯ÂÙ›˙ÂÈ Ì ÙÔ ŸÚÔ˜ ÙˆÓ ∂Ï·›ˆÓ54 Î·È Ì ÙÔ fiÚÔ˜ ™ÈÓ¿,55 ÙfiÔ˘˜ fiÔ˘ ηı·ÁÈ¿˙ÂÙ·È Ë ·Á¿Ë, ¤ÓÓÔÈ· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÈ ÙË ª·ÚÁ·Ú›Ù· Ì ÙÔÓ ∆·˛ÁÂÙÔ ‹ ÙÔ ŸÚÔ˜ ÙˆÓ ∂Ï·›ˆÓ. ∞ÔηÏ› ·ÎfiÌË ÙÔÓ ∆·˛ÁÂÙÔ «¿ÁÈÔ» Î·È «¤ÙÚÈÓÔ ·Ó¿ÁÏ˘ÊÔ ÙÔ˘ ıÂÔ‡» Î·È ÙÔÓ ÂÍÈÛÒÓÂÈ Ì ÙËÓ ¶·Ó·Á›· Î·È ÙÔÓ ÕÈ-°ÈÒÚÁË. ∫·È ÔÈ ÙÚÂȘ ·ÓıÚˆÔÔÈË̤ÓÔÈ ÙÔÓ ÂÈÛΤÊıËÎ·Ó Î·È ¤Ù·Í·Ó ÙÚÈ·ÓÙ¿Ê˘ÏÏ· ÛÙËÓ „˘¯‹ ÙÔ˘.56 ∏ Û‡Ó‰ÂÛË fï˜ ÙÔ˘ ∆·˛ÁÂÙÔ˘ Ì ıÚËÛ΢ÙÈο ÛÙÔȯ›· ‰ÂÓ ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÂÈ ÙÔ ‚Ô˘Ófi ·˘Ùfi ·fi ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ Î·È ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ. √ ∆·˛ÁÂÙÔ˜ ÌÔÚ› Ó· ·ÔÙÂÏ› ÙÔÓ ¿ÍÔÓ· ÌÂٷ͇ Ô˘Ú·ÓÔ‡ Î·È Á˘, ΢ڛˆ˜ fï˜ Â›Ó·È ÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘. √ ›‰ÈÔ˜ Ô ÔÈËÙ‹˜ ÌÂÙ·ÙÔ›˙ÂÈ «ÛÙ˘ Á˘ ÙÔ Ì¤ÛÔ ÊˆÙ·ÁˆÁË̤ÓÔ/ÙÔ ‚Ô˘Ófi ÙÔ‡ÙÔ ÔÏfiÎÏË-

51. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, «∞fiÏÔÁÔ˜ Û’ ¤Ó· ‚Ô˘Ófi», fi.., Û. 174. 52. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, «∆ÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ÂÁÁڷʤ˜», fi.., Û. 170. 53. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, «¶ÔÈ‹Ì·Ù· ÁÈ· ÙÔ ›‰ÈÔ ‚Ô˘Ófi, Ãππ», ÃÔÚˆ‰›·, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· °′, fi.., Û. 389. 54. µÏ. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, «∏ ·Î·ÙÔ›ÎËÙË ¯ÒÚ·», ∆Ô ‚È‚Ï›Ô Ù˘ ª·ÚÁ·Ú›Ù·˜, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· ∞′, fi.., ÛÛ. 160-161. 55. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, «∞Á¿Ë», ∏ ÊÈÏÔÛÔÊ›· ÙˆÓ ÏÔ˘ÏÔ˘‰ÈÒÓ, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· °′, fi.., Û. 403, fiÔ˘ Á›ÓÂÙ·È ¤ÌÌÂÛÔ˜ Û˘Û¯ÂÙÈÛÌfi˜ ∆·˛ÁÂÙÔ˘ - ™ÈÓ¿. 56. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, «∆ÚÂȘ Ê›ÏÔÈ ‹Úı·Ó ӷ Ì ‰Ô˘Ó», ∆Ô ‚¿ıÔ˜ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· µ′, fi.., Û. 185.


O °∂¡∂£§π√™ T√¶√™ ™∆√ ¶√π∏∆π∫√ Eƒ°√ ∆√À Nπ∫∏º√ƒ√À Bƒ∂∆∆∞∫√À

231

ÚÔ»57 ¯ˆÚ›˜ ·˘Ùfi Ó· ¯¿ÓÂÈ Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ·ÁÈfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘, ·ÊÔ‡ ·ÚÔÌÔÈ¿˙ÂÙ·È Ì «ÂÎÎÏËÛ›· Ì ·Ì¤ÙÚËÙ˜ ηÌ¿Ó˜»58. ∏ Â͇ÌÓËÛË ÙÔ˘ ∆·˛ÁÂÙÔ˘ Î·È Ë ·Ó¿‰ÂÈÍË Î·È ÌÂÙ·ÛÙÔȯ›ˆÛË Î¿ıÂ Ê˘ÛÈÎÔ‡ ÙÔ˘ Ê·ÈÓÔ̤ÓÔ˘ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÛÙÔÓ ÔÈËÙ‹ Ó· ÙÔÓ ıˆÚ› ÂÎÊÚ·ÛÙ‹ Ù˘ ·ÁÎfiÛÌÈ·˜ ·Á¿˘, Ù˘ ÔÌÔÚÊÈ¿˜ Î·È Ù˘ ÂÚËÊ¿ÓÈ·˜, ÙÔ˘ ʈÙfi˜, ÙÔ˘ ‹ÏÈÔ˘, Ù˘ ÂÈÚ‹Ó˘. ª¤ÁÈÛÙË ·ÁˆÓ›· ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹ Â›Ó·È Ó· ÌÔÚ¤ÛÂÈ Ì ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ Ó· Ê·Ó› ·ÓÙ¿ÍÈÔ˜ ÙˆÓ È‰·ÓÈÎÒÓ Ô˘ ÂÎÚÔÛˆ› ÙÔ ‚Ô˘Ófi ·˘Ùfi Î·È Ô˘ ¤ÁÈÓ·Ó Î·È ‰Èο ÙÔ˘. «ŒÚÈ͘ ÙËÓ ·ÛÙÚÔÊÂÁÁÈ¿ ̤۷ ÌÔ˘ Ó· Ì ‚·Û·Ó›˙ÂÈ. ŒÚÈ͘ ÙÔÓ ·Á¤Ú· ÙˆÓ ‰·ÛÒÓ ÛÔ˘ ̤۷ ÌÔ˘. ª¤Û· ÌÔ˘ ÙÚÈÎ˘Ì›˙ÂÈ Ô ¿ÓÂÌÔ˜ ·¤Ú·ÓÙ˜ ÂÎÙ¿ÛÂȘ ÛȈ‹˜! ¶Ô‡ Ó· ÛÙ·ıÒ Ì’ ·˘Ùfi ÙÔ ‚¿ÚÔ˜, Ò˜ Ó· ÂÚ·Ù‹Ûˆ!».59 ∏ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ‹ ÙÔ˘ ‰Èη›ˆÛË, Ó· ÎËÚ‡ÍÂÈ ·fi ÙËÓ ÎÔÚ˘Ê‹ ÙÔ˘ ∆·˛ÁÂÙÔ˘ ÙËÓ ÎÔÛÌÔıˆڛ· ÙÔ˘ ‚·ÛÈṲ̂ÓË ÛÙËÓ ·ÁÎfiÛÌÈ· ·Á¿Ë. «∂Λ, ÏÔÈfiÓ, ÛÙËÓ ÈÔ ˘„ËÏ‹ ÎÔÚÊ‹ ÛÔ˘, οÔÙÂ, ÔÓÂÈÚ‡ÙËη Ó’ ·ÓÔ›ÁÔ˘Ó ٷ ¯¤ÚÈ· ÌÔ˘ Û·Ó ‰˘Ô Ì·ÎÚȤ˜ ÚÔ‚Ï‹Ù˜ Î·È Ó· ÎÏ›ÓÔ˘Ó ̤۷ ÙÔ˘˜ fiÏ· Ù’ ·ÛÙ¤ÚÈ·».60 Ÿˆ˜ ›‰·ÌÂ, Ô ÁÂÓ¤ıÏÈÔ˜ ÙfiÔ˜ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ÍÂÂÚÓ¿ Ù· fiÚÈ· Ù˘ ÓÔÛÙ·ÏÁÈ΋˜ Â·Ó·Û‡ÛÙ·Û˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÎÒÓ ‚ÈˆÌ¿ÙˆÓ Î·È Ù˘ ¯·Ì¤Ó˘ ·ıˆfiÙËÙ·˜. ∆Ô Ê˘ÛÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜, Ô˘ ηıÔÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ· Î·È ÙÔÓ ∆·˛ÁÂÙÔ Î·È ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÙ·È Ì ÙÔ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Îfi Î·È Â˘Ú‡ÙÂÚ· ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙˆÓ ÁÔÓÈÒÓ –΢ڛˆ˜ Ù˘ ÌËÙ¤Ú·˜– Î·È Ù˘ ª·ÚÁ·Ú›Ù·˜ ·ÔÙÂÏ› ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙˆÓ È‰ÂÒÓ ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÎÚ¿ÙËÛË ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ·ÁˆÓ›ÛÙËΠے fiÏË ÙÔ˘ ÙË ˙ˆ‹ ÙfiÛÔ Ì ÙȘ Ú¿ÍÂȘ ÙÔ˘ fiÛÔ Î·È Ì ÙÔ ÔÈËÙÈÎfi ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ. ∫·È ‹Ù·Ó, ÓÔÌ›˙ˆ, ı¤ÏËÌ· Ù˘ Ù‡¯Ë˜, Ï›Á˜ ̤Ú˜ ÚÈÓ ÎÏ›ÛÂÈ Ù· Ì¿ÙÈ· ÙÔ˘, Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÂÈ ÙËÓ ·Ú¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ÔÈËÙÈÎÔ‡ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ∏ §ÂÈÙÔ˘ÚÁ›· οو ·fi ÙËÓ ∞ÎÚfiÔÏË61 ÛÙËÓ ÎÔÚ˘Ê‹ ÙÔ˘ ∆·˛ÁÂÙÔ˘, ¿Óˆ ·fi ÙËÓ ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ· ‰È·ÙÚ·-

57. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, «°Ú¿ÌÌ· ÛÙÔÓ ∆Û¿ÚÏÈ ∆Û¿ÏÈÓ», √ ¯ÚfiÓÔ˜ Î·È ÙÔ ÔÙ¿ÌÈ, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· ∞′, fi.., Û. 261. 58. Ÿ.., Û. 264. 59. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, «ÃÙ˜ ÙË Ó‡¯Ù· Í·Ó·Á‡ÚÈÛ· ÛÙÔÓ ∆·˛ÁÂÙÔ», √ ∆·˛ÁÂÙÔ˜ Î·È Ë ÛȈ‹, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· ∞′, fi.., Û. 172. 60. Ÿ.., Û. 171. 61. µÏ. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ∫ÒÛÙ·, «¶ÚfiÏÔÁÔ˜» ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô √‰‡ÓË. ∞˘ÙÔ‚ÈÔÁÚ·ÊÈÎfi ¯ÚÔÓÈÎfi, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. ¶√§π™, 22000, Û. 20. «™ÙȘ 21 πÔ˘Ï›Ô˘ 1991, Ë̤ڷ ™¿‚‚·ÙÔ, ¿Óˆ ÛÙÔÓ ∆·˛ÁÂÙÔ, Û ˘„fiÌÂÙÚÔ 1700 ̤ÙÚˆÓ, ÛÙÔ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô ͤʈÙÔ ÚÈÓ ·fi ÙËÓ ÎÔÚÊ‹, οو ·fi ÌÈ· Ï·ÌÚ‹ ·ÓÛ¤ÏËÓÔ, ÌÚÔÛÙ¿ Û’ ¤Ó· ÎÔÈÓfi 500 ÂÚ›Ô˘ ÔÚÂÈ‚·ÙÒÓ Ô˘ ›¯·Ó Û˘ÁÎÂÓÙÚˆı› ·’ fiÏË ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ‰fi-


232

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÓÒÓÔÓÙ·˜ Ù· ·ÁÎfiÛÌÈ· ȉ·ÓÈο ÙÔ˘ Î·È Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÔ ÛÙfi¯Ô ÙÔ˘ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙËÓ È‰È·›ÙÂÚË ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘: «£· ÙÔÓ „ËÏÒÛˆ ·˘Ùfi ÙÔ ‚Ú¿¯Ô Ó· ÙÔÓ Î¿Óˆ ÔÚ·Ùfi ·’ fiϘ ÙȘ ·ÔÛÙ¿ÛÂȘ, ÛÙ‹ÓÔÓÙ·˜ ¿Óˆ ÛÙËÓ ÎÔÚÊ‹ ÌÈ· Ï¢΋ Ï·Ì¿‰· ·fi Ô›ËÛË». ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ· 198562

µπµ§π√°ƒ∞ºπ∞ Bachelard Gaston, ∏ ÔÈËÙÈ΋ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. ÷Ù˙ËÓÈÎÔÏ‹, 21992. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, √‰‡ÓË. ∞˘ÙÔ‚ÈÔÁÚ·ÊÈÎfi ¯ÚÔÓÈÎfi, ÚfiÏÔÁÔ˜ ∫ÒÛÙ·˜ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. ¶√§π™, 22000. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· ∞′, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. ∆Ú›· º‡ÏÏ·, 21984. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· µ′, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. ∆Ú›· º‡ÏÏ·, 21984. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· °′, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. ∆Ú›· º‡ÏÏ·, 1991. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, ∆Ô ·ÁÚ›ÌÈ, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. ∆Ú›· º‡ÏÏ·, 31983. °ÎfiÙÔ‚Ô˘ ∞ı·Ó¿ÛÈÔ˘, ∆Ô Ì˘ıÈÎfi Î·È È‰ÂÔÏÔÁÈÎfi Û‡Ì·Ó Ù˘ Ô›ËÛ˘ ÙÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘, ÚfiÏÔÁÔ˜ Vincenzo Rotolo, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. ºÈÏÈfiÙË, 1989. ∫·ÎÏ·Ì·Ó¿ÎË ƒÔ‡Ï·˜, «√ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˜ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜ Î·È Ô ∆·˛ÁÂÙÔ˜», ÂÚ. ∆Ô̤˜, ÂÚ. µ′, Ù‡¯. 9, ºÏ‚¿Ú˘ 1977, ÛÛ. 14-16. ∫·ÎÔ‡ÚÔ˘ - ÃÚfiÓË °ÂˆÚÁ›· «ÃÚÔÓÔÏfiÁÈÔ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘» ÛÙÔÓ ·ÊÈÂڈ̷ÙÈÎfi ÙfiÌÔ ªÓ‹ÌË ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ (1912-1991) ÂÈÌ. ¶.¢. ª·ÛÙÚÔ‰ËÌ‹ÙÚ˘, ∞ı‹Ó·, 1993. ∫·ÛÙÚÈÓ¿ÎË ∞ÁÁ¤Ï·, ∏ ʈӋ ÙÔ˘ ÁÂÓ¤ıÏÈÔ˘ ÙfiÔ˘. ªÂϤÙ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ Â˙ÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. ¶√§π™, 1997. ∫·„ˆÌ¤ÓÔ˘ ∂Ú·ÙÔÛı¤ÓË, ∏ Û¯¤ÛË ·ÓıÚÒÔ˘ - ʇÛ˘ ÛÙÔ ™ÔψÌfi, ÷ÓÈ¿, 1979. ¶·Ó·ÁȈÙÔ‡ÓË ¶¿ÓÔ˘, √ ∆·˛ÁÂÙÔ˜ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. «¢ˆ‰ÂοÙË ÒÚ·», 1984. ™Ù·Ê˘Ï¿ ªÈ¯¿ÏË, ¡ÈÎËÊfiÚÔ˜ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜, Ô ÔÈËÙ‹˜ Ô˘ Ì¿¯ÂÙ·È ÁÈ· ÙËÓ √ÌÔÚÊÈ¿ Î·È ÙËÓ ∂ÈÚ‹ÓË ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. ºÈÏÈfiÙË, 1983.

ıËÎÂ Ë ·Ú¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ÔÈËÙÈÎÔ‡ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ “§ÂÈÙÔ˘ÚÁ›· οو ·fi ÙËÓ ∞ÎÚfiÔÏË”, ÙËÓ ÔÔ›· ¤ÎÏÂÈÛ Ì ··ÁÁÂÏ›· ÙˆÓ ÛÙ›¯ˆÓ ÙÔ˘ ·Ô¯·ÈÚÂÙÈÛÌÔ‡ Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ÔÈËÙ‹˜. ∆Ô ÊÂÁÁ¿ÚÈ Ô˘ ·Û‹ÌˆÓ ٷ ÏÂ˘Î¿ ÙÔ˘ Ì·ÏÏÈ¿, Ë ÂÈ‚ÏËÙÈ΋ ʈӋ ÙÔ˘ Ô˘ ¯·ÓfiÙ·Ó Ì¤Û· ÛÙÔ ‰È¿ÛÂÏÔ, Û˘Ó¤ıÂÙ·Ó ÌÈ· ÂÈÎfiÓ· ·Ó¿Ï˄˘. ŒÌÔÈ·˙ ˆ˜ ›¯Â Û˘ÌÊÈÏȈı› Ì ÙÔ Û‡Ì·Ó». 62. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘, «√ ‚Ú¿¯Ô˜ ÌÔ˘», ∂ÎÎÚÂÌ‹˜ ‰ˆÚ¿, ∆· ÔÈ‹Ì·Ù· °′, fi.., Û. 354.


O °∂¡∂£§π√™ T√¶√™ ™∆√ ¶√π∏∆π∫√ Eƒ°√ ∆√À Nπ∫∏º√ƒ√À Bƒ∂∆∆∞∫√À

233

Abstract The natal place, designated symbolically by Ploumitsa and Taygetus, is associated directly with the childhood of Vrettakos. The natural environment of the poet’s birthplace constitutes the space of felicity, optimism, simplicity and completeness of the poetic subject. Basic concepts of his poetical universe, such as love, sun, light, justice, kindness, peace, purity are realized in the space of the native land, while his poetry is supplied by ideas and values acknowledged in this specific area of Laconia. Taygetus, especially with its multiple symbolisms, not only guides but also protects the poet during the hard time of his life. Vrettakos’ recourse to Taygetus and Ploumitsa indicates his notion that the natal place forms in fact the world of his personal myth.


∏ «¶√π∏∆π∫∏» ∆∏™ £∏§À∫√∆∏∆∞™: ªÈ· «·Ó¿ÁÓˆÛË» ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘ °È¿ÓÓË P›ÙÛÔ˘ «MÔÓÂÌ‚·ÛÈÒÙÈÛÛ˜» ºÒÙ˘ ¶ÔÏ›Ù˘ ¢È¢ı˘ÓÙ‹˜ Ù˘ ¢È‡ı˘ÓÛ˘ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ EÎ·›‰Â˘Û˘ N. §·ÎˆÓ›·˜

¶ÂÚ›ÏË„Ë √È ·ÓÙÈ-Ô˘ÛÈÔÎÚ·ÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ ÙˆÓ ·ÓıÚˆÈÛÙÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ ¤¯Ô˘Ó ηٷ‰Â›ÍÂÈ fiÙÈ Î¿ı ¤ÌÊ˘ÏË «Ù·˘ÙfiÙËÙ·» ‰ÂÓ Â›Ó·È ¿ÁÈ·, ·ÏÏ¿ ÌÈ· ·ÛÙ·ı‹˜ Î·È Ú¢ÛÙ‹ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ηٷÛ΢‹ Ô˘ Û˘ÁÎÚÔÙÂ›Ù·È Î·È ·Ó·-Û˘ÁÎÚÔÙÂ›Ù·È Ì¤Û· Û ‰›· ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ-ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÒÓ Î·È ÔÏÈÙÈÎÔ-ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛ˘ Î·È ‰È·Ú·ÁÌ¿Ù¢Û˘. ∏ ·ÚÔ‡Û· ÂÚÁ·Û›· Ì ÙË ¯Ú‹ÛË Ù˘ ÌÂÙ·ÊÔÚ¿˜ ÂÚ› ¤ÌÊ˘Ï˘ «ÔÈËÙÈ΋˜» ÙÔ˘ Michael Herzfeld, ‰ÈÂÚÂ˘Ó¿ ÙËÓ «ÔÈËÙÈ΋» Ù˘ ıËÏ˘ÎfiÙËÙ·˜ ̤۷ ·fi ÌÈ· ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ «·Ó¿ÁÓˆÛË» ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘ °È¿ÓÓË ƒ›ÙÛÔ˘: «ªÔÓÂÌ‚·ÛÈÒÙÈÛÛ˜», ηٷ‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·˜ fiÙÈ ÂÈÙÂÏÒÓÙ·˜ ÔÈ Á˘Ó·›Î˜ ηıËÌÂÚÈÓ¿ ÙÔÓ ¤ÌÊ˘ÏÔ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜, Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÙÔÓ ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó Î·È ÙÔÓ ÌÂÙ·Û¯ËÌ·Ù›˙Ô˘Ó.

1. ∞fi ÙËÓ Ô˘ÛÈÔÎÚ·Ù›·1 ÛÙËÓ ¤ÌÊ˘ÏË «ÔÈËÙÈ΋» ™ÙË ‰˘ÙÈ΋ ÛΤ„Ë ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ı› Ó· ΢Úȷگ› Ë ·ÓÙ›ÏË„Ë fiÙÈ ÙÔ Ê‡ÏÔ ·ÔÙÂÏ› ¤Ó· Ê˘ÛÈÎfi, ¿ÁÈÔ Î·È ÛÙ·ıÂÚfi ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi Ù˘ ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ·˜, ÌÈ· ¤ÌÊ˘ÙË Ô˘Û›·, Ë ÔÔ›· ‚·Û›˙ÂÙ·È Û ‚ÈÔÏÔÁÈΤ˜ ÚÔΛÌÂÓ˜. ∏ Ô˘ÛÈÔÎÚ·ÙÈ΋ (essentialist) ·˘Ù‹ ıÂÒÚËÛË ·Ú·¤ÌÂÈ Û ¿Î·ÌÙ· ¤ÌÊ˘Ï· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο, Ù· ÔÔ›· ̤ÓÔ˘Ó ·ÌÂÙ¿‚ÏËÙ· ηı’ fiÏË ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙˆÓ ˘ÔÎÂÈ̤ӈÓ, ÔÚ›˙ÔÓÙ·˜ Î·È Î·ıÔÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘˜.2 ™˘ÓÂÒ˜, Ì ‚¿ÛË ·˘Ù‹ ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë, Ë ·Ó·ÙÔÌ›·/‚ÈÔÏÔÁ›· Û˘ÓÈÛÙ¿ ¤Ó· Ê˘ÛÈÎfi ÚÔÔÚÈÛÌfi, ÙËÓ Î·ÓÔÓÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ¿Ó‰Ú˜ Î·È Á˘Ó·›Î˜ ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ‰È·ÛÊ·Ï›ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÂÎÏËÚÒÛÔ˘Ó, ÒÛÙ ӷ ÌË ÛÙÈÁÌ·ÙÈÛÙÔ‡Ó Î·È ÂÚÈıˆÚÈÔÔÈËıÔ‡Ó ÎÔÈÓˆÓÈο. ∏ ·ÓÙÈ-Ô˘ÛÈÔÎÚ·ÙÈ΋ ·Î·‰ËÌ·˚΋ ÊÂÌÈÓÈÛÙÈ΋ ‰È·ÓfiËÛË ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Ì ÙȘ

1. √˘ÛÈÔÎÚ·ÙÈΤ˜ Â›Ó·È ÔÈ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Ô˘ ÂÍËÁÔ‡Ó ÙËÓ ·ÓıÚÒÈÓË ‰Ú¿ÛË Ì ‚¿ÛË ÂÁÁÂÓ›˜ Ô˘Û›Â˜ Ô˘ ÚÔËÁÔ‡ÓÙ·È Ù˘ ‰Ú¿Û˘ Î·È ÙËÓ Î·ıÔÚ›˙Ô˘Ó, ‚Ï. .¯. Fuss, D., Essentially Speaking: Feminism, Nature, and Difference, London, Routledge, 1990. 2. µÏ. Fuss, fi..


H «¶√π∏∆π∫∏» ∆∏™ £∏§À∫√∆∏∆∞™: T√ ¶√π∏ª∞ ∆√À °. Pπ∆™√À «M√¡∂ªµ∞™πø∆π™™∂™»

235

ıˆڛ˜ ÂÚ› ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ηٷÛ΢‹˜ Â·Ó¤ÊÂÚ·Ó ÛÙÔ Â›ÎÂÓÙÚÔ ÙÔ Ê‡ÏÔ ˆ˜ ηÙËÁÔÚ›· ·Ó¿Ï˘Û˘, ÂȯÂÈÚÒÓÙ·˜ ·˘Ù‹ ÙË ÊÔÚ¿ ÌÈ· ıÂÒÚËÛË ‰È¿ÊÔÚË ·fi ‚ÈÔÏÔÁÈΤ˜ ·Ó·ÁˆÁ¤˜ Î·È Ì ‚¿ÛË ÙÔ ‰È¿‚ËÌ· fiÙÈ ÙÔ Ê‡ÏÔ ·ÔÙÂÏ› ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Û¯¤ÛË Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ-ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi ۇ̂ÔÏÔ ·Ú¿ ‰Â‰Ô̤ÓÔ Ù˘ ʇÛ˘/‚ÈÔÏÔÁ›·˜. ŒÙÛÈ, ÙÔ ‚ÈÔÏÔÁÈÎfi ʇÏÔ ·Ô‰ÔÌÂ›Ù·È Î·È ÂȯÂÈÚÂ›Ù·È Ë ·Ó·›ÚÂÛË ÙˆÓ Ô˘ÛÈÔÎÚ·ÙÈÎÒÓ ·ÓÙÈÏ‹„ÂˆÓ ÁÈ’ ·˘Ùfi. ™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, Ë Monique Wittig3 Î·È Ë Judith Butler,4 ıˆÚÔ‡Ó fiÙÈ ÙÔ Ê‡ÏÔ Â›Ó·È ÌÈ· ÂÈÓfiËÛË, ηıÒ˜ Ë ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ÙÔ˘ ÛËÌ·Û›· ÔÈΛÏÏÂÈ ¯ÚÔÓÈο Î·È ÙÔÈο, ·Ô‰ÔÌÒÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ ÙËÓ ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ Î·ÙËÁÔÚÈÒÓ «¿Ó‰Ú·˜» Î·È «Á˘Ó·›Î·».5 ∂›Û˘, Ë Butler ÂÈÛ¿ÁÂÈ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ÂÈÙ¤ÏÂÛ˘ (performance) ˆ˜ Û˘ÁÎÚÔÙÈÙÈ΋ ÙÔ˘ ʇÏÔ˘, ̤ۈ ÙˆÓ Û˘Ó¯ÒÓ Â·Ó·Ï‹„ÂˆÓ Î·È ÙÔ˘ ÛÙ˘ÏÈ˙·Ú›ÛÌ·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜. ªÈ· ·Ó¿ÏÔÁË Ù˘ ÂÈÙ¤ÏÂÛ˘ ÔÏÈÙÈÛÙÈ΋ ÚfiÙ·ÛË ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙÔ˘ ʇÏÔ˘ οÓÂÈ Î·È Ô Michael Herzfeld6 Ì ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ¤ÌÊ˘Ï˘ «ÔÈËÙÈ΋˜», ÌfiÓÔ Ô˘ Ë ¤ÓÓÔÈ· ·˘Ù‹ Â›Ó·È Â˘Ú‡ÙÂÚË ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÂÈÙ¤ÏÂÛ˘. ∆Ô ˘ÔΛÌÂÓÔ ÏÔÈfiÓ ÔÈ›/«Î·Ù·Û΢¿˙ÂÈ» ηıËÌÂÚÈÓ¿ ÙËÓ ¤ÌÊ˘ÏË «Ù·˘ÙfiÙËÙ¿» ÙÔ˘, Ë ÔÔ›· ‰ÂÓ Â›Ó·È Î·ıfiÏÔ˘ ‰Â‰Ô̤ÓË, ·ÏÏ¿ ·ÔÙÂÏ› ‰›Ô ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ-ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÒÓ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂˆÓ Î·È ‰È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÛˆÓ, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ÌÈÏ¿Ì ϤÔÓ ÁÈ· ¤ÌÊ˘ÏË Ù·˘ÙÔÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·, ÁÈ· ¤ÌÊ˘ÏË ÔÏÏ·ÏfiÙËÙ· Î·È ÔÈÎÈÏ›·.

2. ∏ Ô›ËÛË ÙÔ˘ °È¿ÓÓË ƒ›ÙÛÔ˘ ˆ˜ «Î›ÌÂÓÔ» ∏ ·ÚÔ‡Û· ÌÂϤÙË ÚÔÛÂÁÁ›˙ÂÈ ÙÔ Ô›ËÌ· ÙÔ˘ °È¿ÓÓË ƒ›ÙÛÔ˘: «ªÔÓÂÌ‚·ÛÈÒÙÈÛÛ˜», ˆ˜ ¤Ó· ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi «Î›ÌÂÓÔ», Î·È Û˘ÓÂÒ˜, ÂȯÂÈÚ› «·Ó¿ÁÓˆÛË» ÂÚÌËÓ¢ÙÈ΋. ™ÙË ‚¿ÛË ·˘Ù‹, ‰Â ÌÔÚ› Ó· ˘¿ÚÍÂÈ ÌÈ· Î·È ÌÔÓ·‰È΋ «·Ó¿ÁÓˆÛË», ÌÈ· Î·È ÌÔÓ·‰È΋ ÙÂÏÈ΋ ·˘ıÂÓÙÈ΋ ÂÚÌËÓ›·, ·ÏÏ¿ ¿ÓÙ· ÂÓ˘¿Ú¯ÂÈ ÙÔ ÂӉ¯fiÌÂÓÔ ÙˆÓ ÔÏÏ·ÏÒÓ «·Ó·ÁÓÒÛˆӻ, ̤ۈ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Û˘ÁÎÚÔ‡ÔÓÙ·È ÔÏÏ·Ï¿ ÓÔ‹Ì·Ù·, οÔÈ· ÂÎ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÂȯÂÈÚÔ‡Ó Ó· ËÁÂÌÔÓ‡ÛÔ˘Ó. ÕÏψÛÙÂ, fiˆ˜ ı· ÂÈ Î·È Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ÔÈËÙ‹˜: «ªÈ· ÌÔÚÊ‹ ‹ ÌÈ· ·ÚÔÌÔ›ˆÛË ‰ÂÓ ÂÍ·ÓÙÏÂ›Ù·È Û ÌÈ· ÂÚÌËÓ›·»7 Î·È ·˘Ù‹ ¿ÏψÛÙÂ Â›Ó·È Ë Ì·Á›· ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, Ë ‰È·ÊfiÚÈÛ‹ ÙÔ˘ ·fi ο-

3. Wittig, M., “The category of sex”, Feminist Issues, 2, 1982, pp.63-8. 4. Butler, J., Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity, New York, Routledge, 1990. 5. √È ¤ÓÓÔȘ: ¿Ó‰Ú·˜, Á˘Ó·›Î·, Ù·˘ÙfiÙËÙ·, Î.Ï., ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Ì¤Û· Û ÂÈÛ·ÁˆÁÈο ÁÈ· Ó· ‰Ëψı› Ë Ú¢ÛÙfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜, ¤ÂÈÙ· ·fi ÙËÓ ·Ô‰fiÌËÛË (deconstruction) Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ˘ÔÛÙ› ·fi ÙÔ ÌÂÙ·ÛÙÚÔ˘ÎÙÔ˘Ú·ÏÈÛÌfi (post-structuralism) Î·È ÙÔ ÌÂÙ·ÌÔÓÙÂÚÓÈÛÌfi (post-modernism). 6. Herzfeld, M., The Poetics of Manhood: Contest and Identity in a Cretan Mountain Village, Princeton, Princeton University Press, 1985a Î·È Herzfeld, M., “Silence, submission and subversion: Toward a Poetics of Womanhood”, in Loizos, P. / Papataxiarchis (eds) Contested Identities: Gender and Kinship in Modern Greece, Princeton, Princeton University Press, 1985b, pp.79-97. 7. ∆ÔÔ‡˙˘, ∫., °È¿ÓÓ˘ ƒ›ÙÛÔ˜: ¶ÚÒÙ˜ ™ËÌÂÈÒÛÂȘ ÛÙÔ ŒÚÁÔ ÙÔ˘: ∞′ ∏ ™ÔÓ¿Ù· ÙÔ˘ ™ÂÏËÓfiʈÙÔ˜-ŸÙ·Ó ¤Ú¯ÂÙ·È Ô Í¤ÓÔ˜-∏ °¤Ê˘Ú·, ∞ı‹Ó·, ∫¤‰ÚÔ˜, 1979, Û.69.


236

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ı ÛÙ·ÙÈÎfi, οı ÙÂÏÈÎfi Î·È Ë Ù·‡ÙÈÛ‹ ÙÔ˘ Ì ÙË Û˘Ó¯‹ ÚÔ‹ Î·È ÂͤÏÈÍË. ∆· ÔÏÏ·Ï¿ ·˘Ù¿ ÓÔ‹Ì·Ù· ·Ó·‰‡ÔÓÙ·È Ì¤Û· ·fi ÔÏÏ·Ϥ˜ «·Ó·ÁÓÒÛÂȘ» Î·È ÂÔ̤ӈ˜, Ô‡Ù ٷ˘Ù›˙ÔÓÙ·È Ì ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹, Ô‡Ù ÂÓ˘¿Ú¯Ô˘Ó per se ̤۷ ÛÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ Î›ÌÂÓÔ. ÕÏψÛÙÂ, Ë ÂÚÌËÓ›· Â›Ó·È ÂÁÁÂÓÒ˜ ·˘ÙÔÎÚÈÙÈ΋, ηıÒ˜ ·ÔÙÂÏ› ÌÈ· ‰È·ÌÂÛÔÏ¿‚ËÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ ÔÈÎÂ›Ô Î·È ÙÔ ÌË-ÔÈÎÂ›Ô Î·È Ë ÂÚÌËÓ›· ÙÔ˘ ÌË-ÔÈΛԢ Ì fiÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ÔÈΛԢ ı¤ÙÂÈ ÙÔ ÔÈÎÂ›Ô Û ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛË. ™Â fiϘ ۯ‰fiÓ ÙȘ Û˘ÏÏÔÁ¤˜ ÙÔ˘ ƒ›ÙÛÔ˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ÌÈ· Á˘Ó·›Î·. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ı· Á›ÓÂÈ ÌÈ· «·Ó¿ÁÓˆÛË» ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜: «ªÔÓÂÌ‚·ÛÈÒÙÈÛÛ˜», ·fi ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ÔÙÈ΋, ÙÔ ÔÔ›Ô Ú·ÁÌ·Ù‡ÂÙ·È ÙËÓ Î·ÙËÁÔÚ›· «Á˘Ó·›Î·» ÛÙËÓ fiÏË Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·ÛÈ¿˜.

3. √È «ªÔÓÂÌ‚·ÛÈÒÙÈÛÛ˜»8 3.1. °˘Ó·›Î˜ Î·È È‰ÈˆÙÈÎfi˜ ¯ÒÚÔ˜ √È ¤ÌÊ˘Ï· ‰È¯ÔÙÔÌË̤Ó˜ ‰˘ÙÈΤ˜ ÎÔÈӈӛ˜ Ù›ÓÔ˘Ó Ó· ÂÚÈÔÚ›ÛÔ˘Ó ÙȘ Á˘Ó·›Î˜ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ȉȈÙÈÎÔ‡, ·Û¯ÔÏÔ‡ÌÂÓ˜ Ì «Ù· ÙÔ˘ Ô›ÎÔ˘» Î·È Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ·Ú·Ì¤ÓÔÓÙ·˜ ÎÔÈÓˆÓÈο «·fiÚ·Ù˜», ·Ê‹ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ‰ËÌfiÛÈÔ ¯ÒÚÔ ‰Ú¿Û˘ ÂχıÂÚÔ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ¿Ó‰Ú˜.9 º˘ÛÈο, Ë ÈÂÚ¿Ú¯ËÛË ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ‰›ÔÏˆÓ ÙÔÔıÂÙ› Û ı¤ÛË ÂÍÔ˘Û›·˜, ·ÚÔ˘˜ Î·È ÁÔ‹ÙÚÔ˘ ÙÔ ‰ËÌfiÛÈÔ ¯ÒÚÔ –ˆ˜ ·Ó‰ÚÈÎfi ÚÔÓfiÌÈÔ– Î·È Û ˘ԉ¤ÛÙÂÚË ÙÔÓ È‰ÈˆÙÈÎfi –ˆ˜ Á˘Ó·ÈΛ· «ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿». √È Á˘Ó·›Î˜ Â›Ó·È ˘‡ı˘Ó˜ ÁÈ· ÙË ÁÂÓÈ΋ ¢ËÌÂÚ›· ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ¯ˆÚ›˜ Ó’ ·Ì›‚ÔÓÙ·È ÁÈ’ ·˘Ù‹ ÙÔ˘˜ ÙËÓ ÂÚÁ·Û›·.10 ∆Ô Ì·Á›ÚÂÌ· ·ÔÙÂÏ› ¤Ó· ·fi Ù· ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈο ηı‹ÎÔÓÙ· Ù˘ ∂ÏÏËÓ›‰·˜ Û˘˙‡ÁÔ˘ Î·È ÌËÙ¤Ú·˜. ∞˘Ù‹ ÏÔÈfiÓ «ÛÙ¤ÎÂÙ·È fiÚıÈ· ÛÙÔ Ì·ÁÂÚÂÈfi», ·˘Ù‹ ¤¯ÂÈ «Û˘ÓÙ·Á¤˜ ÎÈÙÚÈÓÈṲ̂Ó˜ ÁÈ· ÁÏ˘Î¿ Ù·„ÈÔ‡, ÌÂÏÔ̷οÚÔ˘Ó·, ·Ì˘Á‰·ÏˆÙ¿ Î·È Ù·„ÈÔ‡, ÎÔ˘Ú·ÌȤ‰Â˜ ÎÈ ¿ÏϘ ÁÈ· Ù· ÁÏ˘Î¿ ÙÔ˘ ÎÔ˘Ù·ÏÈÔ‡, Ì·ÛÙ›¯·, ΛÙÚÔ, Û‡ÎÔ, ÂÚÁ·ÌfiÓÙÔ, ÓÂÚ·ÓÙ˙¿ÎÈ Î·È Î·ÚÔ‡˙È Î·È ÌÂÏÈÙ˙·Ó¿ÎÈ». √È Á˘Ó·›Î˜ Â›Ó·È «·˘Ù¤˜ Ô˘ ÂÙ¿ÁÔÓÙ·È ·’ ÙË ÛοÊË … Ì’ ·ÏÂ˘ÚˆÌ¤ÓË ÙËÓ ԉȿ», «·˘Ù¤˜ Ô˘ ·Ó¿‚Ô˘Ó ÙÔ ÊÔ‡ÚÓÔ». √È Á˘Ó·›Î˜ Â›Ó·È ·˘Ù¤˜ Ô˘ ÊÚÔÓÙ›˙Ô˘Ó Î·È ÁÈ· ÙËÓ Î·ı·ÚÈfiÙËÙ·. ∞˘Ù¤˜ Â›Ó·È «ÔÈ ·Ó¿ÚÂÙ˜ ·Ú¯fiÓÙÈÛÛ˜ Ù˘ ¿ÛÙÚ·˜ ̘ ÛÙ· Ï¿ÌË ·’ Ù· Ï˘Ì¤Ó· ‰ÈÏÔÙÚÈÏÔÛÊÔ˘ÁÁÈṲ̂ӷ È¿Ù· Î·È ÔÙ‹ÚÈ·», Â›Ó·È «χÛÙÚ˜, ÛȉÂÚÒÛÙÚ˜ … ·Ó˘Ê¿ÓÙÚ˜ Î·È ÎÂÓÙ‹ÛÙÚ˜ Ì ÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ Û›‰ÂÚÔ ÙÔ Î·Ú‚Ô˘ÓfiıÚÂÊÙÔ Ó· ÛȉÂÚÒÓÔ˘Ó». ∫¿ÔȘ ÊÔÚ¤˜, Ë ·Ú·Ì¤ÏËÛË ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÔÈÎÈ·ÎÒÓ ÂÓ·Û¯ÔÏ‹ÛˆÓ, Î·È Û˘Ó‹ıˆ˜ Ë ÂÌÏÔ΋ Û ‰›ÎÙ˘· ÎÔ˘ÙÛÔÌÔÏÈÔ‡, ˘Ô‰ËÏÒÓÂÈ Ù¿ÛË ÁÈ· ·ÓËıÈÎfiÙËÙ·.

8. √ °È¿ÓÓ˘ ƒ›ÙÛÔ˜ ¤ÁÚ·„ ÙȘ «ªÔÓÂÌ‚·ÛÈÒÙÈÛÛ˜» ÛÙÔ ∫·ÚÏfi‚·ÛÈ Ù˘ ™¿ÌÔ˘, Û ‰È¿ÛÙËÌ· ÌÈ·˜ ‚‰ÔÌ¿‰·˜, ·fi ÙȘ 18 ¤ˆ˜ ÙȘ 25 ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ 1975. √ ÔÈËÙ‹˜ ‰È·Î·Ù¤¯ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ·Ó¿ÌÓËÛË ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ ÙÔ˘ ÁÂÓ¤ıÏÈÔ˘ ÙfiÔ˘ ÙÔ˘, ʤÚÓÔÓÙ·˜ ÛÙË ÛΤ„Ë ÙÔ˘ Ù· ¤ÚÁ· Î·È ÙȘ Ë̤Ú˜ ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ ·˘ÙÒÓ ÛÙÔÓ ÙfiÔ Ô˘ ÙÔÓ ‰È¤Ï·ÛÂ. 9. ™ÎÔ˘Ù¤ÚË-¢È‰·ÛοÏÔ˘, ¡., ∞ÓıÚˆÔÏÔÁÈο ÁÈ· ÙÔ °˘Ó·ÈÎÂ›Ô ∑‹ÙËÌ·, ∞ı‹Ó·, ¶ÔÏ›Ù˘, 1992. 10. Oakley, A., Housewife, London, Lane.


H «¶√π∏∆π∫∏» ∆∏™ £∏§À∫√∆∏∆∞™: T√ ¶√π∏ª∞ ∆√À °. Pπ∆™√À «M√¡∂ªµ∞™πø∆π™™∂™»

237

∞ÏÏ¿ ÔÈ Á˘Ó·›Î˜ ‰ÂÓ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÎÔÈ·ÛÙÈο ÌfiÓÔ ÁÈ· ÙËÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂȷ΋ ¢ËÌÂÚ›· ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ. ∂ÚÁ¿˙ÔÓÙ·È, ·Ú¿ÏÏËÏ·, Î·È Û ÂÚÁ·Û›Â˜ Ô˘ ‰ÂÓ ·ÊÔÚÔ‡Ó ¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ Â˘ËÌÂÚ›· Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜. √È Á˘Ó·›Î˜ ·˘Ù¤˜ Â›Ó·È «Ô˘ Ï¤Î·Ó Ù· „·ıÈ¿», «·˘Ù¤˜ ÔÈ ·˘ÙÔÎÚ·ÙfiÚÈÛÛ˜ ÛÙÔ ıÚfiÓÔ ÙÔ˘ ·ÚÁ·ÏÂÈÔ‡».11 ∫¿ÔȘ ·’ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô ÔÈËÙ‹˜ ÂȯÂÈÚ› Ó· ÙȘ Û˘Ó‰¤ÛÂÈ Ì ÙË ıËÏ˘ÎfiÙËÙ·: «·˘Ù¤˜ Ô˘ Ï¤Î·Ó Ì ÙÔ ‚ÂÏÔÓ¿ÎÈ ÂÙÛÂÙ¿ÎÈ·, ÎÔ˘ÚÙÈÓ¿ÎÈ·, ·˘Ù¤˜ Ô˘ ΤÓÙ·Á·Ó Ì ·Ó·‚·Ùfi ʷډȿ ÛÂÓÙfiÓÈ·, ·˘Ù¤˜ Ô˘ ¯ÙÂÓÈ˙fiÓÙ·Ó Ì ÊÂÁÁ¿ÚÈ ÛÙÔ ·Ú¿ı˘ÚÔ Î·È Ù· Ì·ÏÏÈ¿ ÙÔ˘˜ ‚Ú¤¯ÔÓÙ·Ó ÛÙ’ ·ÎÚÔı·Ï¿ÛÛÈ». ∏ ÌfiÓË ÊÈÁÔ‡Ú· Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È Ó· οÓÂÈ ÌÈ· ηْ ÂÍÔ¯‹Ó «Á˘Ó·ÈΛ·» ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·, ÙÔ ÁÓ¤ÛÈÌÔ Ì·ÏÏÈÔ‡, Ì·˙› Ì ¿ÏϘ ËÏÈÎȈ̤Ó˜ Á˘Ó·›Î˜, Â›Ó·È Î¿ÔÈÔ˜ ¿Ó‰Ú·˜ Ì ÎÈÓËÙÈ΋ ·Ó·ËÚ›·. ªfiÓÔ ¤Ó·˜ ¿Ó‰Ú·˜ ÛÙÈÁÌ·ÙÈṲ̂ÓÔ˜ (ÎÔ˘ÙÛfi˜) ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ηı›ÛÂÈ Ì ÙËÓ ·Ú¤· Á˘Ó·ÈÎÒÓ Î·È Ó’ ·Û¯ÔÏËı› Ì Á˘Ó·ÈΛ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ¯ˆÚ›˜ Ó· ¤¯ÂÈ ÙÔ Êfi‚Ô Ó’ ·ÌÊÈÛ‚ËÙËı› Ô ·Ó‰ÚÈÛÌfi˜ ÙÔ˘:12 «∫È Ô ª·ÓˆÏÈfi˜ Ó· οıÂÙ·È ÙÔ ‰Â›ÏÈ ÛÙÔ ˙ÂÛÙfi Â˙Ô‡ÏÈ Ì ÙȘ ÁÚȤ˜ ηٿÁÓ·ÓÙ· ÛÙÔ Ì¤Á· fiÓÙÔ, Ó· ÁÓ¤ıÂÈ fiˆ˜ ÎÈ ·˘Ù¤˜ ÛÙË Úfiη ÙÔ˘ Ì·ÏÏ› ÙÚ·Á›ÛÈÔ ·Ó·ÙÂÓÙÒÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ÎÔ˘ÙÛfi ÙÔ˘ Ô‰¿ÚÈ». º˘ÛÈο, οı ¤ÌÊ˘ÏÔ˜ ÚfiÏÔ˜ Ù¤ÌÓÂÙ·È ·fi ÌÂÙ·‚ÏËÙ¤˜, fiˆ˜ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Ù¿Í˘, Ù˘ Ê˘Ï‹˜, Ù˘ ÛÂÍÔ˘·ÏÈÎfiÙËÙ·˜, Ù˘ ıÚËÛΛ·˜, Ù˘ ۈ̷ÙÈ΋˜ ·Ó/ÈηÓfiÙËÙ·˜, Î.Ï., ÚÔηÏÒÓÙ·˜ ÔÏ˘¿ÚÈıÌË ÔÈÎÈÏ›· ‰È·ÊÔÚÔÔÈ‹ÛˆÓ. ŒÙÛÈ, ÔÈ Î·Ù’ Ô›ÎÔÓ «Á˘Ó·ÈΛ˜» ·Û¯Ôϛ˜ ‰È·ÊÔÚÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Ù¿ÍË: «·˘Ù¤˜ Î˘Ú¿‰Â˜ Ô˘ ÛÙÔ¯¿˙Ô˘ÓÙ·È Û ÎÔ˘ÓÈÛÙ¤˜ ÔÏ˘ıÚfiÓ˜». ∏ Á˘Ó·›Î·, ÁÈ· Ó· ÂÈ‚ÈÒÛÂÈ ÛÙËÓ Î·Ù·›ÂÛË ÙÔ˘ ȉȈÙÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘, οÔȘ ÊÔÚ¤˜ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ ÙËÓ ·ıËÙÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ Ù˘ ηÚÙÂÚÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È Ù˘ ˘·ÎÔ‹˜, ˆ˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ ¿Ì˘Ó·˜: «·˘Ù¤˜ Ô˘ ͤڷÓ ٷ Ì˘ÛÙÈο … Ù˘ ηÚÙÂÚ›·˜», «ÔÈ ¤ÚÊ·Ó˜ Ù˘ ˘·ÎÔ‹˜ Ô˘ ·›ÚÓÔ˘Ó ÙÔ Á‰ÈÎȈÌfi ÙÔ˘˜ Ì ÙË ÌÔ˘ÁÁ·Ì¿Ú· ÙÔ˘˜ ÁÈ’ ·˘ÙÔ‡˜ Ô˘ ‚Ï·ÛÙËÌ¿Á·Ó ÌÚÔ˜ ÛÙËÓ ÎÏ›ÓË». ÕÏψÛÙÂ, Ë Á˘Ó·ÈΛ· ÛȈ‹ ¤¯ÂÈ ˘ÔÛÙËÚȯı› fiÙÈ ·ÔÙÂÏ› ÛËÌÂ›Ô ·ıËÙÈ΋˜ ·ÓÙ›ÛÙ·Û˘ ̤۷ Û ¤Ó· Ê·ÏÏÔÁÔÎÂÓÙÚÈÛÌfi ÎfiÛÌÔ. ª’ ·˘Ù‹ ÙË ÏÔÁÈ΋, Ë «ÔÈËÙÈ΋» Ù˘ ıËÏ˘ÎfiÙËÙ·˜ Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ˘ÔÓÔ̇ÂÈ ÙËÓ «ÔÈËÙÈ΋» ÙÔ˘ ·Ó‰ÚÈÛÌÔ‡, ̤۷ ·fi ÙË ÛȈ‹.13

11. √ ÔÈËÙ‹˜ Â›Ó·È ÁÓÒÛÙ˘ ÙÔ˘ Â›ÔÓÔ˘ fiÏˆÓ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ÙȘ ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ì «Á˘Ó·ÈΛ˜», ÂÂȉ‹ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·ÙÂı› ÛÙÂÚÂÔÙ˘Èο ÛÙȘ Á˘Ó·›Î˜. ™Ùԯ‡ÂÈ fï˜ Ó· ÙȘ ÂÍȉ·ÓÈ·ÛÂÈ, ÒÛÙ ӷ Â͢„ÒÛÂÈ ÙË Á˘Ó·›Î· Î·È Ó· ÙËÓ ·Ó·ÎÔ˘Ê›ÛÂÈ. °È’ ·˘Ùfi Î·È ÙȘ ÔÓÔÌ¿˙ÂÈ ·Ú¯fiÓÙÈÛÛ˜ Ù˘ ¿ÛÙÚ·˜, ‹ ·˘ÙÔÎÚ·ÙfiÚÈÛÛ˜, Ì ıÚfiÓÔ ÙÔ˘˜ ÙÔÓ ·ÚÁ·ÏÂÈfi. 12. °È· ÙÔ Î·ÙËÁfiÚËÌ· ÙÔ˘ ·Ó‰ÚÈÛÌÔ‡ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÍ·Ó·ÁηÛÌÔ‡˜ Ô˘ ÂÈ‚¿ÏÏÂÈ ÛÙ· ˘ÔΛÌÂÓ·, ‚Ï.Î·È Politis, F., The Procrustean Bed of Masculinities: An Exploration of Boys’ Concepts of Masculinities in a Kindergarten Through the Lens of Feminism, Unpublished Master Dissertation, London, Institute of Education, University of London, 1997. 13. µÏ. Î·È Herzfeld, M., “Silence, submission and subversion: Toward a Poetics of Womanhood”, in Loizos, P./Papataxiarchis (eds) Contested Identities: Gender and Kinship in Modern Greece, Princeton, Princeton University Press, 1985b, pp.79-97.


238

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

∂›Û˘, Ë Á˘Ó·›Î· Â›Ó·È Ù·˘ÙfiÛËÌË Ì ٷ ‚¿Û·Ó· Î·È ÙËÓ Ô‰‡ÓË. ∆Ô Û˘Ó·›ÛıËÌ· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ ÛÒÌ·, Î·È Û˘ÓÂÒ˜, ıˆÚÂ›Ù·È ·ÓÒÚÈÌÔ, ·‰‡Ó·ÙÔ, Á˘Ó·ÈΛÔ, ·È‰·ÚÈ҉˜. ÃÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÌÂÙ·ÊÔÚÈο Û¯‹Ì·Ù·, Ô ÔÈËÙ‹˜ ÁÚ¿ÊÂÈ: «ÂÙÔ‡Ù˜ Ô˘ ‰ÂÓ Â›¯·Ó ÒÚ· ‰›¯ˆ˜ ‰¿ÁΈ̷ ÛÎÔÚÈÔ‡ Î·È ‰›¯ˆ˜ ·Ó·ÙÚ›¯È·ÛÌ· Û·Ú·ÓÙ·Ô‰·ÚÔ‡Û·˜». 3.2. °˘Ó·›Î˜ Î·È ‰ËÌfiÛÈÔ˜ ¯ÒÚÔ˜ √ ‰ËÌfiÛÈÔ˜ ¯ÒÚÔ˜ Â›Ó·È Î·Ù’ ÂÍÔ¯‹Ó ·Ó‰ÚÈÎfi˜.14 ∞ÔÙÂÏ› ÙÔ ¯ÒÚÔ Ì¤Û· ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ÔÈ ¿Ó‰Ú˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰Â›ÍÔ˘Ó, Ó· Âȉ›ÍÔ˘Ó Î·È Ó· ·ԉ›ÍÔ˘Ó ÙÔÓ ·Ó‰ÚÈÛÌfi ÙÔ˘˜. ™ÙË ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ «ÔÈËÙÈ΋» ÙÔ˘ ·Ó‰ÚÈÛÌÔ‡ Û ¤Ó· ¯ˆÚÈfi Ù˘ ∫Ú‹Ù˘, Ô Michael Herzfeld15 ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ fiÙÈ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÙfiÛÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· Â›Û·È Î·Ïfi˜ ¿Ó‰Ú·˜, fiÛÔ ÙÔ Ó· Â›Û·È Î·Ïfi˜ ÛÙÔ Ó· Â›Û·È ¿Ó‰Ú·˜. ∞˘Ù¤˜ ÔÈ ·ÙÔÌÈΤ˜ ·˘ÙÔ-·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂȘ Î·È ÂÈÙÂϤÛÂȘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Ì¤ÚÔ˜ ÂÓfi˜ Û˘Ó¯ԇ˜ ‰ËÌfiÛÈÔ˘ ‰Ú·Ì·ÙÔ˘ÚÁÈÎÔ‡ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌÔ‡ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ·Ó‰ÚÒÓ, fiÔ˘ ÙÔ ˘ÔΛÌÂÓÔ ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÂÈ ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÂÈÙ¤ÏÂÛË. ∫¿ÙÈ ·Ó¿ÏÔÁÔ, ·ÏÏ¿ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ÙÚfiÔ, ÈÛ¯‡ÂÈ Î·È ÁÈ· ÙËÓ «ÔÈËÙÈ΋» Ù˘ ıËÏ˘ÎfiÙËÙ·˜, Ì ÙËÓ ·›ÚÂÛË fiÙÈ Ë ıËÏ˘ÎfiÙËÙ· ‰Â ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ÎÂÚ‰Èı› ‹ Ó· ÂȉÂȯı› ‰ËÌfiÛÈ·, ηıÒ˜ Ë ‰ËÌfiÛÈ· ·ÚÔ˘Û›· ÌÈ·˜ ÂÈÙ¤ÏÂÛ˘ ¤Ú¯ÂÙ·È Û ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ٷ ÔÏÈÙÈÛÌÈο ÚfiÙ˘· Ù˘ ·ÚÌfi˙Ô˘Û·˜ Á˘Ó·ÈΛ·˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜. ∏ ÌÂÁ¿ÏË ¤ÌÊ·ÛË Ô˘ ‰›‰ÂÙ·È ÛÙË ‰ÈÂΉ›ÎËÛË ÙÔ˘ ·Ó‰ÚÈÛÌÔ‡, οÔȘ ÊÔÚ¤˜ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù˘ ·Ó¿Á΢ Ó· ‰Ú·ÂÙ‡ÛÂÈ ÙÔ ˘ÔΛÌÂÓÔ ·fi ¤Ó· Á˘Ó·ÈÎÔÎÚ·ÙÔ‡ÌÂÓÔ ÔÈÎÈ·Îfi ÎfiÛÌÔ, ÒÛÙ ӷ ÂÈÙÂϤÛÂÈ ÙÔÓ ·Ó‰ÚÈÛÌfi ÙÔ˘ ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· Á›ÓÂÈ ¿Ó‰Ú·˜16: «ÕÈÓÙ ˆÚ¤ ÌË Ì·˜ ‚·ÛοÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ˘ÁÈÔ‡˜ Ì ÙÔ˘˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜ Ô‡ÙÛÔ˘˜ Û· ÚȯÓfiÓÙ·È ·fi ÙÔ ‚Ú¿¯Ô ÁÈ· ÙÔ Ì¤Á· Ì·ÎÚÔ‚Ô‡ÙÈ», Î·È Ê˘ÛÈο, Ë Ê·ÏÏÈ΋ ·Ó·ÊÔÚ¿ ·Ú·¤ÌÂÈ ÛÙËÓ ·Ó‰ÚÈ΋ ÂÍÔ˘Û›·. ∏ ÌÂÙ¿‚·ÛË ÙˆÓ ÎÔÚÈÙÛÈÒÓ ÛÙË ıËÏ˘ÎfiÙËÙ· ‰ÂÓ ··ÈÙ› ·Ó¿ÏÔÁË ÂÓÂÚÁfi ÚÔÛ¿ıÂÈ·, ηıÒ˜ ‰Â ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ‰È·ÊÔÚÔÔÈËıÔ‡Ó ·fi ÙÔÓ ÔÈÎÈ·Îfi ÎfiÛÌÔ. °È· ÙË Á˘Ó·›Î· Â›Ó·È ÎÔÈÓˆÓÈο ·Ô‰ÂÎÙ‹ Ë ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÔ›ËÛ‹ Ù˘ ÛÙË ‰ËÌfiÛÈ· ÛÊ·›Ú·, Û ÂÚÈÙÒÛÂȘ Ô˘ ÙÔ ¯ˆÚÈfi ÂÔÚÙ¿˙ÂÈ Î·È ¤¯ÂÈ ·ÓËÁ‡ÚÈ Î·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ˘fi ÙËÓ ·˘ÛÙËÚ‹ ÂÔÙ›· Î·È ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô ÙˆÓ ·Ó‰ÚÒÓ: «ÔÈ ¿ÏϘ Û ̷‡Ú· ‹ ¿ÛÚ· ‹ ÎfiÎÎÈÓ· ʷډȿ ηÏ¿˙ÔÓÙ·˜ ÛÙ· ·ÓËÁ‡ÚÈ·». ∂›Û˘, ÛÙË Á˘Ó·›Î· Á›ÓÂÙ·È ÂÈÙÚÂÙfi Ó· ÂÌϷΛ Ì ÙË ‰ËÌfiÛÈ· ÛÊ·›Ú·, ·Ó ·ÁˆÓ›˙ÂÙ·È ÁÈ· ÂıÓÈο ˙ËÙ‹Ì·Ù·: «·˘Ù¤˜ Ô˘ ÙÚ·ÁÔ˘‰¿Á·Ó Î·È ¯fiÚ¢·Ó ÙÔ ¯ÔÚfi ÙÔ˘ ∑·ÏfiÁÁÔ˘ … ·˘Ù¤˜ Ô˘ ÁÈfiÌÈ˙·Ó ÙȘ ηڷÌ›Ó˜ ÙˆÓ ÔÏÂÌÈÛÙ¿‰ˆÓ … ‡ÛÙÂÚȘ Ì¿ı·Ó ÙÔ Á¤ÌÈÛÌ· ÙˆÓ Î·ÓÔÓÈÒÓ … ÎÈ ·ÓËÊÔÚ›˙·Ó ‚ÈÁÏ·ÙfiÚÈÛÛ˜ ÛÙ’ ·„ËÏ¿

14. ™ÎÔ˘Ù¤ÚË-¢È‰·ÛοÏÔ˘, fi.. 15. Herzfeld, M., The Poetics of Manhood: Contest and Identity in a Cretan Mountain Village, Princeton, Princeton University Press, 1985a, p.16. 16. Politis, fi..


H «¶√π∏∆π∫∏» ∆∏™ £∏§À∫√∆∏∆∞™: T√ ¶√π∏ª∞ ∆√À °. Pπ∆™√À «M√¡∂ªµ∞™πø∆π™™∂™»

239

ηڷԇÏÈ·». ª¿ÏÈÛÙ·, ÁÈ· Ó’ «·Ó‰ÚÒÛÂÈ» Ô ÔÈËÙ‹˜ ·˘Ù¤˜ ÙȘ Á˘Ó·›Î˜, ÙȘ ı¤ÏÂÈ Ó· ÊÔÚ¿Ó ·ÓÙÂÏfiÓÈ· (ۇ̂ÔÏÔ ·Ó‰ÚÈÛÌÔ‡), Ô˘ Â›Ó·È ÙÈÌË̤ӷ, ηıÒ˜ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÛÎÔو̤ÓÔ ÔÏÂÌÈÛÙ‹: «·˘Ù¤˜ Ô˘ ÊfiÚ·Á·Ó ÙÔ˘ ÛÎÔو̤ÓÔ˘ ·ÚË ÙÔ˘˜ Ù· Ì·ÏˆÌ¤Ó· ·ÓÙÂÏfiÓÈ·». 3.3. °˘Ó·›Î˜ Î·È ÛÂÍÔ˘·ÏÈÎfiÙËÙ·: ∆Ô ‰›ÔÏÔ ¶·Ó·Á›· / ∂‡· ¢È¿ÊÔÚ˜ ·ÓıÚˆÔÏÔÁÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜17 ¤¯Ô˘Ó ÂÈÎÂÓÙÚˆı› Á‡Úˆ ·fi ÙȘ ÔÏÈÙÈÛÌÈο ηٷÛ΢·Ṳ̂Ó˜ ¤ÓÓÔȘ ÙÔ˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ ʇÏÔ˘ (gender) Î·È Ù˘ ÛÂÍÔ˘·ÏÈÎfiÙËÙ·˜, ÔÈ Ôԛ˜ ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ Â›ÎÂÓÙÚfi ÙÔ˘˜ ÙȘ ¤ÓÓÔȘ Ù˘ ÙÈÌ‹˜ Î·È Ù˘ ÓÙÚÔ‹˜. √È ¤ÓÓÔȘ ·˘Ù¤˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ıÂÌÂÏÈ҉˜ ÁÓÒÚÈÛÌ· ÂÓfi˜ (·Ó‰ÚÔÎÂÓÙÚÈÎÔ‡) ËıÈÎÔ‡ ÎÒ‰Èη ÁÈ· ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· Ì·˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÔÏϤ˜ ¿ÏϘ ÌÂÛÔÁÂȷΤ˜ ÎÔÈӈӛ˜, Ô˘ ÙÔÔıÂÙ› ÙȘ Á˘Ó·›Î˜ Û’ ¤Ó·Ó ·ıËÙÈÎfi ÚfiÏÔ. √ ËıÈÎfi˜ ·˘Ùfi˜ ÎÒ‰Èη˜ Ù˘ ÙÈÌ‹˜ Î·È Ù˘ ÓÙÚÔ‹˜ ÂÓÒÓÂÈ Î¿ÔȘ ȉ¤Â˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÍÔ˘Û›·, ÙË ÛÂÍÔ˘·ÏÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙȘ ¤ÌÊ˘Ï˜ Û¯¤ÛÂȘ Ì ÌÈ· ·˘ÛÙËÚ‹ ‰È¿ÎÚÈÛË ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Î·È ÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ·Ó¿ÌÂÛ· Û Á˘Ó·›Î˜ Î·È ¿Ó‰Ú˜. ™‡Ìʈӷ Ì’ ·˘ÙfiÓ, Ë Á˘Ó·›Î· ÔÊ›ÏÂÈ Ó· Â›Ó·È ÂÓ¿ÚÂÙË, Î·È Û˘ÓÂÒ˜ ÛÂÍÔ˘·ÏÈο ·ÁÓ‹, ¤ÛÙˆ Î·È ·Ó Ë ÂÈı˘Ì›· Ù˘ Èı·ÓfiÓ Ó· Â›Ó·È ¿ÏÏË: «·˘Ù¤˜ Ô˘ ·›ÚÓÔ˘Ó ·ÁηÏÈ¿ Ù· ͇ÏÈÓ· ÙÚ·Ó¿ ÁÔ˘‰È¿ … ÁÈ· Ó· ÌË Á›ÚÔ˘Ó ÛÙÔ ÛÙÚÒÌ· ‰›Ï· ÛÙÔÓ ·Û›ÎË ÛÙÚÈÊÙÔÌÔ‡ÛÙ·ÎÔ Ȉ̤ÓÔ ÍÂÓÔÎÔ›ÙË … ÙËÓ ›‰È·Ó ÒÚ· Ô˘ ¤Íˆ ÛÙÔ ÎË¿ÎÈ ÙÚ›‚ÔÓÙ·Ó ÛÙ· ÎÚ›Ó· Ë ÙÚ›ÌÔ˘ÓË ÛÙÂÊ·ÓÔϤÍÔ˘‰Ë À·Î›ÓıË ÁÈ· Ó· ¯ˆÓ¤„ÂÈ ›Ó· ÙËÓ ›Ó· Ë Á·Ï·Ù¤ÓÈ· Û¿Úη Ù˘ ηٿ‚·ı· ÙÔ ·¯Èfi Û¤ÚÌ·». ∞fi ÙËÓ ¿ÏÏË, ÔÈ ¿Ó‰Ú˜ ÔÊ›ÏÔ˘Ó Ó· ˘ÂÚ·ÛÈÛÙÔ‡Ó ·˘Ù‹ ÙË Á˘Ó·ÈΛ· ·ÚÂÙ‹, ·fi ·Ù›Ì·ÛË, ‰ËÌfiÛÈ· –ηıÒ˜ ‰ËÌfiÛÈ· ÂÈÙÂÏÂ›Ù·È Î·È Ë Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙÔ˘ ·Ó‰ÚÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘˜18– Î·È ·Ó ‰ÂÓ ÙÔ Ú¿ÍÔ˘Ó ı· ÓÙÚÔÈ·ÛÙÔ‡Ó, ı· ¢ÓÔ˘¯ÈÛÙÔ‡Ó ÎÔÈÓˆÓÈο Î·È ı· Â›Ó·È Û· Ó· ¤¯Ô˘Ó ÌÂÙ·ˉ‹ÛÂÈ ÛÙȘ Ù¿ÍÂȘ ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ.19 ¶·Ú’ fiÏ· ·˘Ù¿, fiÛÔ Î·È ËıÈΤ˜ Î·È ·Ó Â›Ó·È ÔÈ ÚÔı¤ÛÂȘ ÌÈ·˜ Á˘Ó·›Î·˜, Èı·ÓfiÓ Ó· ÌËÓ Î·Ù·Ê¤ÚÂÈ Ó· ·ÔʇÁÂÈ ÙÔÓ ·ÙÈÌ·ÛÌfi, ·Ó ‰Â ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ˘fi ÙËÓ ¿ÁÚ˘ÓË Î·È ·ÓÔÙÈ΋ ÂÈÙ‹ÚËÛË ÙÔ˘ ¿Ó‰Ú·. ∏ ˘fiÏË„‹ Ù˘ ÏÔÈfiÓ ‰ÂÓ ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ÌfiÓÔ ·fi ÙËÓ ·›ÛıËÛË ÓÙÚÔ‹˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ, ·ÏÏ¿ Î·È ·fi ÙÔ ·Ó ˘¿Ú¯Ô˘Ó ¿Ó‰Ú˜ Ó· ÙËÓ ˘ÂÚ·ÛÈÛÙÔ‡Ó. ∫·È fiÙ·Ó ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ¿Ó‰Ú·˜ ÁÈ· ÚÔÛÙ·Û›·, ÙfiÙ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙËÓ ·Ù›ÌˆÛË –Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ·fi ÙÔÓ Â¯ıÚfi– ηχÙÂÚÔ˜ Â›Ó·È Ô ı¿Ó·ÙÔ˜ –ÁÈ·Ù› ‰È·ÊÔÚÂÙÈο Â›Ó·È Û· Ó· ·ÙÈÌ¿˙ÂÙ·È ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ ¤ıÓÔ˜20: «·˘Ù¤˜ Ô˘ Ú›¯ÓÔÓÙ·Ó ·’ Ù· ÙÂȯȿ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· ÌË ÙȘ ÌÔϤ„ÂÈ Ô ªÂ̤Ù˘».

17. Peristiany, J., (ed.) Honour and Shame: The Values of Mediterranean Society, Chicago, University of Chicago Press, 1966. 18. Politis, fi.. 19. √ ˘ÔÙÈÌËÙÈÎfi˜/˘‚ÚÈÛÙÈÎfi˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌfi˜: Á˘Ó·ÈÎԇϷ, ÁÈ· ¤Ó·Ó ‰ÂÈÏfi ·ÁfiÚÈ/¿Ó‰Ú· Â›Ó·È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎfi. 20. ¢ÂÓ Â›Ó·È Ù˘¯·›Ô fiÙÈ ÛÙÔÓ ÚfiÛÊ·ÙÔ fiÏÂÌÔ ÛÙËÓ ÚÒËÓ °ÈÔ˘ÁÎÔÛÏ·‚›· ˘‹ÚÍ·Ó ÔÌ·‰Èο Ê·ÈÓfiÌÂÓ· ‚È·ÛÌÔ‡ Á˘Ó·ÈÎÒÓ ·fi Ù· ÛÙÚ·Ù‡̷ٷ ηÙÔ¯‹˜, ˆ˜ ۇ̂ÔÏÔ Î·Ù¿ÎÙËÛ˘.


240

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

√È Á˘Ó·›Î˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÊÚÔÓÙ›ÛÔ˘Ó Ó· ‰È·Ê˘Ï¿ÍÔ˘Ó ·˘Ù‹ ÙËÓ ÙÈÌ‹, ηÏÏÈÂÚÁÒÓÙ·˜ ÙËÓ ÓÙÚÔ‹. ∏ ÓÙÚÔ‹ ·˘Ù‹ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ·ÔÛÙÚÔÊ‹ ÚÔ˜ οı ÛÂÍÔ˘·ÏÈ΋ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿, ¤ÛÙˆ Î·È ·Ó ·˘Ù‹ Â›Ó·È ÚÔÛÔÈËÙ‹: «Î·È Ó· ηÌÒÓÔÓÙ·È ˆ˜ Ì‹Ù ·›ÚÓÔ˘Ó ¯·Ì¿ÚÈ Û·Ó Ô ‹ÏÈÔ˜ Á·ÚÁ·Ï¿ÂÈ ÛÙÔ Û‚¤ÚÎÔ ÙÔ˘˜ Ù·’ ·¯Ófi ÙÛÔ˘ÏÔ‡ÊÈ». ∏ ‰È·Ê‡Ï·ÍË Ù˘ ÙÈÌ‹˜ Á›ÓÂÙ·È Î·È Ì ÙË ÛÂÌÓ‹ ¤Ó‰˘ÛË: «·˘Ù¤˜ Ô˘ Ú›¯Ó·Ó ÙÔ Ì·‡ÚÔ ÙÔ˘˜ ÙÛÂÌ¤ÚÈ ˆ˜ οÙÔ˘-οÙÔ˘ Ó· Í‚Á·›ÓÂÈ ÌfiÓÔ ÙÔ ·¯·ÌÓfi Û·ÁfiÓÈ», Ì ÙËÓ ÔÔ›· ÂȯÂÈÚÂ›Ù·È Ë Î¿Ï˘„Ë ÙÔ˘ Á˘Ó·ÈΛԢ ÛÒÌ·ÙÔ˜ Î·È Ë ·ÙÔÓ›· οı ۈ̷ÙÈÎÔ‡ ÛÙÔÈ¯Â›Ô˘ ıËÏ˘ÎfiÙËÙ·˜ Ô˘ Ù›ÓÂÈ Ó· ÚÔηϤÛÂÈ ÙÔ ÂÚˆÙÈÎfi ÂӉȷʤÚÔÓ.21 ∂Í¿ÏÏÔ˘, ÙÔ Ì·‡ÚÔ ¯ÚÒÌ· ¤¯ÂÈ ÙÔÓ ¤ÓÙÔÓÔ Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌfi ÙÔ˘ ¤ÓıÔ˘˜, Ô˘ ÙÔÔıÂÙ› Ù· ˘ÔΛÌÂÓ· Û ÌÈ· ÌÂıÔÚȷ΋ ηٿÛÙ·ÛË. ™Â ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÎÒ‰Èη ËıÈ΋˜ ÂÌϤÎÂÙ·È Î·È ÙÔ ‰›ÔÏÔ: ¶·Ó·Á›·/∂‡·, Ô˘ ηٷÓÙ¿ Û˘ÓÒÓ˘ÌÔ Ì ÙÔ ‰›ÔÏÔ: ·ÚÂÙ‹/·Ì·ÚÙ›·. √È Á˘Ó·›Î˜ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ÈÔ ÂÈÚÚÂ›˜ ÛÙËÓ ·Ì·ÚÙ›·, Â›Ó·È ÌÈ·Ú¤˜, ʤÚÔ˘Ó ÙËÓ Î·Ù·ÛÙÚÔÊÈ΋ ‰‡Ó·ÌË Ù˘ ÛÂÍÔ˘·ÏÈÎfiÙËÙ·˜ ÙËÓ ÔÔ›· ‰ÂÓ Â›Ó·È ÈηӤ˜ ·fi ÌfiÓ˜ ÙÔ˘˜ Ó· ¯ÂÈÚÈÛÙÔ‡Ó, Î·È Û˘ÓÂÒ˜, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙË ‰ÈÔ¯ÂÙ‡ÛÔ˘Ó, ˘fi ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô Î·È ÙËÓ Î·ıÔ‰‹ÁËÛË ÙˆÓ ·Ó‰ÚÒÓ, ÛÙÔ˘˜ ÂÈı˘ÌËÙÔ‡˜ ÛÎÔÔ‡˜ Ù˘ ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹˜. ÕÏψÛÙÂ, ÔÈ Á˘Ó·›Î˜ ¢ı‡ÓÔÓÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ·ÒÏÂÈ· ÙÔ˘ ¯·Ì¤ÓÔ˘ ·Ú·‰Â›ÛÔ˘. ªfiÓÔ Ì ÙÔÓ Î·Ù·ÍȈ̤ÓÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÚfiÏÔ Ù˘ ÌËÙ¤Ú·˜, ÔÈ Á˘Ó·›Î˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÍ·ÁÓÈÛıÔ‡Ó ·fi ÙËÓ ·Ì·Úوϋ ÙÔ˘˜ ʇÛË, Ó· ˘ÂÚ‚Ô‡Ó ÙËÓ ¤ÎÙˆÙË ∂‡· Î·È Ó· Ù·˘ÙÈÛÙÔ‡Ó Ì ÙË £ÂÔÌ‹ÙÔÚ· ¶·Ó·Á›·.22 ∏ ÌËÙÚfiÙËÙ·, ‹ Ë ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· ÁÈ’ ·˘Ù‹Ó, ·ÔÙÂÏ› ÙÔÓ ϤÔÓ Î·Ù·ÍȈ̤ÓÔ ÚfiÏÔ ÁÈ· ÌÈ· Á˘Ó·›Î·: «Ë ÁηÛÙڈ̤ÓË Ó· ¯·˚‰Â‡ÂÈ ÙË ¯ÔÓÙÚ‹ ÎÔÈÏÈ¿ Ù˘». ªÈ· ¿ÙÂÎÓË Á˘Ó·›Î· ÚÔηÏ› ÙÔÓ Ô›ÎÙÔ –·ÎfiÌ· Î·È fiÙ·Ó Â›Ó·È Û˘ÓÂȉËÙ‹. ∏ Á˘Ó·ÈΛ· ÔÌÔÚÊÈ¿, Û·ÊÒ˜ Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È Ì ÙËÓ «ÔÈËÙÈ΋» Ù˘ ıËÏ˘ÎfiÙËÙ·˜ Î·È Ù˘ ÛÂÍÔ˘·ÏÈÎfiÙËÙ·˜, ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È ÔÈ Á˘Ó·›Î˜ ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì’ ·˘Ù‹Ó, ÂÓÒ ÙȘ ÙÚÔÌ¿˙ÂÈ Ë ·Ô˘Û›· ÙÔ˘ οÏÏÔ˘˜ Ô˘ Â¤Ú¯ÂÙ·È Ì ÙË Ê˘ÛÈ΋ ÊıÔÚ¿ ÙÔ˘ Á‹Ú·ÙÔ˜: «Ì¿ÙÈ· ‚·ı‡ÚÂ· ‚·Ì̤ӷ Ì η̤ÓÔ ‰·ÊÓÔÎÏ¿‰È ˆ˜ ¤Ú·-¤Ú· ÛÙ· ÌÂÏ›ÁÁÈ· –ÙËÓ ÚÒÙË ¿ÛÚË ÙÚ›¯·».23 ∆Ô Á˘Ó·ÈÎÂ›Ô Î¿ÏÏÔ˜ ÌÔÚ› Ó· ıÔÏÒÛÂÈ Î·È Ó· Ï·Ó¤„ÂÈ ÙÔÓ ¿Ó‰Ú·: «∞˘Ù¤˜ Ô˘ η›Á·Ó ÌÔÛ¯ÔοÚÊÈ ÛÙÔ Ï·ÌÚÈ¿ÙÈÎÔ ÎÂÚ› Ó· Í‚·ÛοÓÔ˘Ó ÙÔÓ ÍÂÏÔÁÈ·Ṳ̂ÓÔ ¿ÓÙÚ·», ·ÏÏ¿ Ë ıÚËÛΛ· ÌÔÚ› Ó· ¤ÚıÂÈ ·ÚˆÁfi˜.

21. ™Â ·ÓÙ›ÛÙÈÍË Ì ÙË ÛÂÌÓfiÙËÙ· ›ӷÈ: «ÔÈ Ì·ÎÚfiÌ·ÏϘ ÁÔÚÁfiÓ˜ ÔÈ Í˘ÏÔÂÏÂÎËÙ¤˜ ÙÔ˘ ªÂÁ·Ï¤Í·ÓÙÚÔ˘ ·‰ÂÚÊ¿‰Â˜ Ì ٷ ͤÛÎÂ· ‚˘˙È¿ ÛÙȘ ÏÒÚ˜». 22. du Boulay, J., “Women: Images of their nature and destiny in rural Greece”, in Dubisch, J., (ed.) Gender and Power in Rural Greece, Princeton, Princeton University Press, 1986, pp.139-68. 23. ∆Ô ˙‹ÙËÌ· Ù˘ ÊıÔÚ¿˜ ÙÔ˘ Á˘Ó·ÈΛԢ οÏÏÔ˘˜ ·fi Ù· ÁËÚ·ÙÂÈ¿ Û˘Ó·ÓÙ¿Ù·È Î·È Û ¿ÏÏ· ÔÈ‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ƒ›ÙÛÔ˘, fiˆ˜ ÛÙ·: «ÃÚ˘ÛfiıÂÌȘ», «∏ ∂ϤÓË», «∏ ÛÔÓ¿Ù· ÙÔ˘ ÛÂÏËÓfiʈÙÔ˜», Î.Ï.. µÏ. ƒ›ÙÛÔ˜, °., ∏ ∂ϤÓË, ∞ı‹Ó·, ∫¤‰ÚÔ˜, 61972, ƒ›ÙÛÔ˜, °.,ÃÚ˘ÛfiıÂÌȘ, ∞ı‹Ó·, ∫¤‰ÚÔ˜, 191984.


H «¶√π∏∆π∫∏» ∆∏™ £∏§À∫√∆∏∆∞™: T√ ¶√π∏ª∞ ∆√À °. Pπ∆™√À «M√¡∂ªµ∞™πø∆π™™∂™»

241

3.4. °˘Ó·›Î˜ Î·È ıÚËÛΛ· ∏ Á˘Ó·›Î· ¤¯ÂÈ È‰È·›ÙÂÚË Û¯¤ÛË Ì ÙË ıÚËÛΛ·, ηıÒ˜ ·ÔÙÂÏ› ÙËÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ‰È·¯ÂÈÚ›ÛÙÚÈ· Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜.24 ∆Ô ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ë ÂÎÎÏËÛ›· ıˆÚ› ÙË Á˘Ó·ÈΛ· ʇÛË ÈÔ ÌÈ·Ú‹ Î·È ·Ì·Úوϋ, Èı·ÓfiÓ Ó· ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙË ıÚËÛΛ·, ˆ˜ ̤ÛÔÓ ÂÍÈϤˆÛ˘: «ÂÙÔ‡Ù˜ Ù· ÌÂÛ¿Ó˘¯Ù· ÂÁÂṲ́Ó˜ ÛÙÔ ÚÔÛΤʷÏÔ Î·È Ó· ÛÙ·˘ÚÔÎÔÈÔ‡ÓÙ·È». Ÿˆ˜ Î·È ·Ó ¤¯ÂÈ, fï˜, ÔÈ Á˘Ó·›Î˜ Ù˘ ªÔÓÂÌ‚·ÛÈ¿˜ ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ ÌfiÓÔ ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÙËÓ √ÚıÔ‰ÔÍ›·. ∞˘Ù¤˜ Â›Ó·È ˘‡ı˘Ó˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ £ÂÔ‡ ÛÙÔ Û›ÙÈ: «ÎÈ ·¤ Ó· ÌÔ˘Ó Ì ٷ ÎÂÚÈ¿ ·Ó·Ì̤ӷ Ó· ¯·Ú¿ÍÔ˘Ó Ì ÙËÓ Î¿Ó· ÙÚÂȘ ÛÙ·˘ÚÔ‡˜ ¿ÓÔ˘ ÛÙ’ ·ÓÒÊÏÈ», «Ë ·ÁÈ·ÛÙÔ‡Ú· Ú¤ÂÈ Ó· Ì·˜ Ú·ÓÙ›ÛÂÈ Ì Îψӛ ‚·ÛÈÏÈÎfi ÙÔ ÎÈÔ‡È Î·È ÙÔ˘ Ï·‰ÈÔ‡ Î·È ÙË ÛÈÙÔηۤϷ», ηıÒ˜ Î·È ÁÈ· ÙËÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ Â˘Ù·Í›· ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ: «·˘Ù¤˜ Ô˘ ‚Ú¤¯Ô˘Ó ÙÔ ‰¿ÎÙ˘ÏÔ ÛÙÔ Ï¿‰È Ù˘ ηÓÙ‹Ï·˜ Î·È ÛÙ·˘ÚÒÓÔ˘Ó ÙÔ˘ ̈ÚÔ‡ ÙËÓ ·ÙÔ‡Û·». ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, Â›Ó·È ÔÈ Û˘ÓÙËÚ‹ÙÚȘ ËıÒÓ Î·È Âı›ÌˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ÔÚıfi‰ÔÍË Ú·ÎÙÈ΋. Œ¯Ô˘Ó Û˘ÓÙ·Á¤˜: «Ì·˙› Ì ʷÎÂÏ¿ÎÈ· ÎÔÎÎÈÓfiÛÎÔÓË ÁÈ· Ù· ͉ȷÏÂÁ̤ӷ ·˘Á¿ ÙÔ˘ ¶¿Û¯·», «ÎÈ ·¤ Ó· ÙÚ¤ÍÔ˘Ó Ì¿ÓÈ-Ì¿ÓÈ ÛÙËÓ ÎÔ˘˙›Ó· Ó· ıÂÚÌ¿ÓÔ˘Ó ÙË Ì·ÁÂÈÚ›ÙÛ· Ô˘ ÛÔ˘ Û¿ÂÈ Ù· ÚÔ˘ıÔ‡ÓÈ·». ¶¿Óˆ ·’ fiÏ·, fï˜, Û˘Ó‰˘¿˙Ô˘Ó ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ¶·È‰Â›· Ì ÙËÓ √ÚıÔ‰ÔÍ›· Î·È ÙË ÌÂٷʤÚÔ˘Ó Î·È ÛÙ· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜: «ÕÈÓÙ ̈ڤ ‰È·‚¿ÛÙ ·ÎfiÌË ÌÈ· ‚ÔÏ¿ ÙËÓ ·ÏÊ·‚‹Ù·, οÙÔ˘ ·’ ÙÔ Ï˘¯Ó¿ÚÈ, ›ÙÂ Î·È ÙÔ ·ÙÂÚÌÒ Û·˜ ÚÈ Ï·ÁÈ¿ÛÙ». ∫·È ·Ú·Î·Ï¿Ó ÙËÓ ∞Á›· ∆ÚÈ¿‰·: «∞ÁÈ¿ ∆ÚÈ¿‰· Ù˘ ÃÚ·Ó¿·˜ ‚¿Ï ÙÔ ¯ÂÚ¿ÎÈ ÛÔ˘ ÌË ÌÔ˘ ÍÂÓÈÙ¢Ù› Î·È ‰·‡ÙÔ». ∏ Á˘Ó·ÈΛ· ıÚËÛ΢ÙÈÎfiÙËÙ· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Î·È Ì ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ı·Ó¿ÙÔ˘: «∂¯ fiÛ· „˘¯ÔÛ¿‚‚·Ù· ı· ÏÈ‚·Ó›˙Ô˘Ó, ı· ηÓÔÌ·˘Ú›˙Ô˘Ó ÙË ÌÂÁ¿ÏË ÌÓËÌÔÛ‡ÓË», «·˘Ù¤˜ Ô˘ ·Ê·ÏÔÎfi‚·Ó Î·È Û·‚¿ÓˆÓ·Ó … Ô˘ ϤӷÓ Ì ͇‰È Î’ ‡ÛÙÂÚÈ Ì’ ·ÓıfiÓÂÚÔ Ù· ÛÎÔو̤ӷ ·ÏÏËοÚÈ·», «·˘Ù¤˜ Ô˘ Ó·ÓÔ‡ÚÈ˙·Ó ÌÚÔ˜ ÛÙȘ ÎÔ‡ÓȘ Î·È ıÚËÓÔÏÔÁ¿Á·Ó ıÂÔÙÈΤ˜ ÌÚÔ˜ ÛÙ· ÌÂÁ¿Ï· ÎÈ‚Ô‡ÚÈ·». ∫·Ù·Ï‹ÁÔÓÙ·˜, Ù· ÏfiÁÈ· ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹ ÛÙÔ Ô›ËÌ·: «ªÔÓÂÌ‚·ÛÈÒÙÈÛÛ˜» ‰ÂÓ Â›Ó·È Ù˘¯·›·. ∞ÔÙÂÏÔ‡Ó ‚ÈÒÌ·Ù· Ù˘ ·È‰È΋˜ Î·È ÂÊË‚È΋˜ ÙÔ˘ ÂÌÂÈÚ›·˜ ̤۷ ÛÙÔÓ ÙfiÔ Ô˘ ÁÂÓÓ‹ıËÎÂ, ÙË ªÔÓÔ‚·ÛÈ¿. ª¤Û· fï˜ ·fi ÙË ˙ÒÛ· ·˘Ù‹ Ì·ÚÙ˘Ú›· ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹ Î·È ÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓfiÙËÙ· ÙˆÓ Á˘Ó·ÈÎÒÓ, ‚ϤÔ˘Ì ÙËÓ ÔÏÏ·ÏfiÙËÙ· ÙˆÓ Á˘Ó·ÈΛˆÓ ÂÈÙÂϤÛˆÓ, ÙË Ú¢ÛÙfiÙËÙ· Î·È ÔÈÎÈÏ›· ÛÙËÓ «ÔÈËÙÈ΋» (Û˘ÁÎÚfiÙËÛ˘ Î·È ·Ó·-Û˘ÁÎÚfiÙËÛ˘) Ù˘ ıËÏ˘ÎfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜.

24. Dubisch, J., ∆Ô £ÚËÛ΢ÙÈÎfi ¶ÚÔÛ·ÓËÌ· ÛÙË ™‡Á¯ÚÔÓË ∂ÏÏ¿‰·: ªÈ· ∂ıÓÔÁÚ·ÊÈ΋ ¶ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË, ∞ı‹Ó·, ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·, 2000.


242

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

µπµ§π√°ƒ∞ºπ∞ •ÂÓfiÁψÛÛË Butler, J., Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity, New York, Routledge, 1990. Fuss, D., Essentially Speaking: Feminism, Nature, and Difference, London, Routledge, 1990. Herzfeld, M., The Poetics of Manhood: Contest and Identity in a Cretan Mountain Village, Princeton, Princeton University Press, 1985a. Herzfeld, M., “Silence, submission and subversion: Toward a Poetics of Womanhood”, in Loizos, P. / Papataxiarchis (eds) Contested Identities: Gender and Kinship in Modern Greece, Princeton, Princeton University Press, 1985b, pp.79-97. Peristiany, J., (ed.) Honour and Shame: The Values of Mediterranean Society, Chicago, University of Chicago Press, 1966. Politis, F., The Procrustean Bed of Masculinities: An Exploration of Boys’ Concepts of Masculinities in a Kindergarten Through the Lens of Feminism, Unpublished Master Dissertation, London, Institute of Education, University of London, 1997. Wittig, M., “The category of sex”, Feminist Issues, 2, 1982, pp.63-8. ∂ÏÏËÓfiÁψÛÛË Bien, P., ∞ÓÙ›ıÂÛË Î·È ™‡ÓıÂÛË ÛÙËÓ ¶Ô›ËÛË ÙÔ˘ °È¿ÓÓË ƒ›ÙÛÔ˘, (ÌÙÊÚ. °È¿ÓÓ˘ ∫ÚËÙÈÎfi˜), ∞ı‹Ó·, ∫¤‰ÚÔ˜, 1980. µÂÏÔ˘‰‹˜, °., °È¿ÓÓ˘ ƒ›ÙÛÔ˜: ¶ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ªÂϤÙ˘ ÙÔ˘ ŒÚÁÔ˘ ÙÔ˘, ∞ı‹Ó·, ∫¤‰ÚÔ˜, 1983. ¢È·ÏËÛÌ¿˜, ™., ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ¶Ô›ËÛË ÙÔ˘ °È¿ÓÓË ƒ›ÙÛÔ˘, ∞ı‹Ó·, ∂ÈηÈÚfiÙËÙ·, 21999. ¶Ú‚ÂÏ¿Î˘, ¶., √ ¶ÔÈËÙ‹˜ °È¿ÓÓ˘ ƒ›ÙÛÔ˜: ™˘ÓÔÏÈ΋ £ÂÒÚËÛË ÙÔ˘ ŒÚÁÔ˘ ÙÔ˘, ∞ı‹Ó·, ∂ÛÙ›·, 31992. ƒ›ÙÛÔ˜, °., ªÔÓÂÌ‚·ÛÈÒÙÈÛÛ˜, ∞ı‹Ó·, ∫¤‰ÚÔ˜, 131987. ƒ›ÙÛÔ˜, °., ªÔÓÔ‚·ÛÈ¿, ∞ı‹Ó·, ∫¤‰ÚÔ˜, 62002.

Abstract Anti-essentialist approaches of humanities have indicated that every gender “identity” is not rigid, but an unstable and fluid social construction which is constituted and re-constituted in fields of social-cultural and politicaleconomical procedures of questioning and negotiating. The present task with the use of the metaphor concerning gender “identity” by Michael Herzfeld studies the “poetics” of femininity through a cultural “reading” of the poem of Yannis Ritsos: “The Women of Monemvasia”, indicating how women performing everyday their gendered selves, simultaneously change and reform them.


∏ ™¶∞ƒ∆π∞∆π™™∞ «∂§∂¡∏ ∆∏™ ∆ƒ√π∞™»: ªÀ£√™ ∫∞𠶃∞°ª∞∆π∫√∆∏∆∞ ∂ϤÓË °. §ÂÔÓÙÛ›ÓË ¢Ú ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ °Ï·ÛÎ҂˘ EȉÈ΋ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ·˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ AıËÓÒÓ

¶ÂÚ›ÏË„Ë ™ÎÔfi˜ Ù˘ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛ˘ ·˘Ù‹˜ Â›Ó·È Ó· ·Ó·Ï‡ÛÂÈ ÙÔ Ì˘ıÈÎfi ÚfiÛˆÔ Ù˘ ∂ϤÓ˘, ÙÔ ÔÔ›Ô Â›Ó·È ÙfiÛÔ ¿ÚÚËÎÙ· Û˘Ó‰Â‰Â̤ÓÔ Ì ÙÔ ÁˆÁÚ·ÊÈÎfi ¯ÒÚÔ Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜, Û˘ÁÎÚÈÙÈο Ì ¿ÏϘ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Ù˘ Á˘Ó·ÈΛ·˜ ·˘Ù‹˜ ÌÔÚÊ‹˜ Î·È Ó· ηٷ‰Â›ÍÂÈ ÙÔ˘˜ Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌÔ‡˜ Î·È ÙȘ ¯Ú‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘ Ù˘ ηıÒ˜ Î·È ÙË ‰È·¯ÚÔÓÈ΋ ÔÏÏ·Ï‹ ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ̇ıÔ˘ Ù˘. ∆Ô ÚfiÛˆÔ Ù˘ Û·ÚÙÈ¿ÙÈÛÛ·˜ ∂ϤÓ˘ ·ÔÙÂÏ› ÙËÓ ¤ÎÊÚ·ÛË ÂÓfi˜ ̇ıÔ˘, Ô ÔÔ›Ô˜ ÂÓۈ̷ÙÒÓÂÈ Û˘Ì‚ÔÏÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ Î·È ·ÂÈÎÔÓ›˙ÂÈ ÙËÓ ÂÈÎÔÓÈÛÙÈ΋ Û‡ÏÏË„Ë ÌÈ·˜ Á˘Ó·ÈΛ·˜ ÌÔÚÊ‹˜. ∏ ∂ϤÓË ˆ˜ ÚfiÛˆÔ, Ô ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ Ù˘ Î·È Ë ÔÌÔÚÊÈ¿ Ù˘ ηıÒ˜ Î·È Ù· ‰ÂÈÓ¿ Ô˘ ÚÔοÏÂÛÂ, Ô‰‹ÁËÛ·Ó, ÙfiÛÔ ÛÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·, fiÛÔ Î·È ÛÙË ÓÂfiÙÂÚË Î·È Û‡Á¯ÚÔÓË ÂÔ¯‹, Ú·„ˆ‰Ô‡˜, Ï˘ÚÈÎÔ‡˜ Î·È ÙÚ·ÁÈÎÔ‡˜ ÔÈËÙ¤˜ Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ηÏÏÈÙ¯ÓÈÎÔ‡˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡˜ οı ›‰Ô˘˜, ·ÏÏ¿ ·ÎfiÌË Î·È Ú‹ÙÔÚ˜ Î·È ÊÈÏÔÛfiÊÔ˘˜, Ó· ÙËÓ Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó, Ó· ÙËÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÙËÓ ·ÂÈÎÔÓ›ÛÔ˘Ó Ì ÔÈΛÏÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜.

∏ Û·ÚÙÈ¿ÙÈÛÛ· «∂ϤÓË Ù˘ ∆ÚÔ›·˜»: ª‡ıÔ˜ Î·È Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ™ÎÔfi˜ Ù˘ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛ˘ ·˘Ù‹˜ Â›Ó·È Ó· ·Ó·Ï‡ÛÂÈ ÙÔ Ì˘ıÈÎfi ÚfiÛˆÔ Ù˘ ∂ϤÓ˘ Û˘ÁÎÚÈÙÈο Ì ¿ÏϘ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Ù˘ Á˘Ó·ÈΛ·˜ ·˘Ù‹˜ ÌÔÚÊ‹˜ Î·È Ó· ηٷ‰Â›ÍÂÈ ÙÔ˘˜ Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌÔ‡˜ Î·È ÙȘ ¯Ú‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘, ηıÒ˜ Î·È ÙË ‰È·¯ÚÔÓÈ΋ ÔÏÏ·Ï‹ ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ̇ıÔ˘. ∆Ô ÚfiÛˆÔ Ù˘ ∂ϤÓ˘ ·ÔÙÂÏ› ÙËÓ ¤ÎÊÚ·ÛË ÂÓfi˜ ̇ıÔ˘, Ô ÔÔ›Ô˜ ÂÓۈ̷ÙÒÓÂÈ Û˘Ì‚ÔÏÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ Î·È ·ÂÈÎÔÓ›˙ÂÈ ÙËÓ ÂÈÎÔÓÈÛÙÈ΋ Û‡ÏÏË„Ë ÌÈ·˜ Á˘Ó·ÈΛ·˜ ÌÔÚÊ‹˜. ∏ ∂ϤÓË ˆ˜ ÚfiÛˆÔ, Ô ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ Ù˘ Î·È Ë ÔÌÔÚÊÈ¿ Ù˘ ηıÒ˜ Î·È Ù· ‰ÂÈÓ¿ Ô˘ ÚÔοÏÂÛÂ, Ô‰‹ÁËÛ·Ó, ÙfiÛÔ ÛÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·, fiÛÔ Î·È ÛÙË ÓÂfiÙÂÚË Î·È Û‡Á¯ÚÔÓË ÂÔ¯‹, Ú·„ˆ‰Ô‡˜, Ï˘ÚÈÎÔ‡˜ Î·È ÙÚ·ÁÈÎÔ‡˜ ÔÈËÙ¤˜ Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ηÏÏÈÙ¯ÓÈÎÔ‡˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡˜ οı ›‰Ô˘˜, ·ÏÏ¿ ·ÎfiÌË Î·È Ú‹ÙÔÚ˜ Î·È ÊÈÏÔÛfiÊÔ˘˜, Ó· ÙËÓ Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó, Ó· ÙËÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÙËÓ ·ÂÈÎÔÓ›ÛÔ˘Ó Ì ÔÈΛÏÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜. √ ̇ıÔ˜ Ù˘ «øÚ·›·˜ ∂ϤÓ˘», ‹ Ù˘ «∂ϤÓ˘ Ù˘ ∆ÚÔ›·˜» fiˆ˜ Û˘Ó‹ıˆ˜ ·ÔηÏ›ٷÈ, Â›Ó·È Û˘Ó‰Â‰Â̤ÓÔ˜ Ê˘ÛÈο Ì ÙÔ ÁˆÁÚ·ÊÈÎfi ¯ÒÚÔ Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜, ·ÊÔ‡ Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË Ë ∂ϤÓË ‹Ù·Ó ‚·Û›ÏÈÛÛ· Ù˘ ™¿ÚÙ˘, Û‡˙˘ÁÔ˜ ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ªÂÓÂÏ¿Ô˘. √˘ÛÈ·ÛÙÈο ‰ËÏ·‰‹ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙËÓ


244

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

«∂ϤÓË Ù˘ ™¿ÚÙ˘», fiˆ˜ ı· ¤ÚÂ ӷ ·ÔηÏ›ٷÈ, ·Ó Ë ÌÔ›Ú· Ù˘ ‰ÂÓ Â›¯Â ‰Âı› ÙfiÛÔ ·‰È¿ÚÚËÎÙ· Ì ÙËÓ ∆ÚÔ›· Î·È ÙËÓ ·ÊÔÚÌ‹ ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘ ·Ó¿ÌÂÛ· Û ∆ÚÒ˜ Î·È ∞¯·ÈÔ‡˜.1 ∏ ∂ϤÓË ·ÔÙÂÏ› Ì›· ·fi ÙȘ ÈÔ ÂÏ΢ÛÙÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ÂÏÏËÓÈ΋˜ Ì˘ıÔÏÔÁ›·˜. ¢ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ›Ûˆ˜ ¿ÏÏÔ Á˘Ó·ÈÎÂ›Ô ÚfiÛˆÔ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ Ì˘ıÔÏÔÁ›·˜ Ô˘ Ó· ¤¯ÂÈ ‰ÒÛÂÈ ÙfiÛ˜ ·ÊÔṲ́˜ ¤ÌÓ¢Û˘ Û ÙfiÛÔ˘˜ ÔÏÏÔ‡˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡˜ Ù˘ Ù¤¯Ó˘ Î·È ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘. ∫fiÚË ÙÔ˘ ¢›· Î·È Ù˘ §‹‰·˜2 (Î·È ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ∆˘Ó‰¿Úˆ˜), ÌÔÈÚ·›· Á˘Ó·›Î· –Ë ÚÒÙË ›Ûˆ˜ femme fatale ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ·ÓıÚˆfiÙËÙ·˜– Î·È Ï·ÌÚfi ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ù˘ ‰‡Ó·Ì˘ Ù˘ ∞ÊÚÔ‰›Ù˘ ·ÔÙÂÏ› ÙË ˙ˆÓÙ·Ó‹ ÂÓÛ¿ÚΈÛË fiÏˆÓ ÙˆÓ ÂÈı˘ÌÈÒÓ ÙˆÓ ·Ó‰ÚÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ÔÌÔÚÊÈ¿. ∏ ÔÌÔÚÊÈ¿ Ù˘ ÍÂÂÚÓ¿ ÙÔ ·ÓıÚÒÈÓÔ Ì¤ÙÚÔ Î·È ¿ÏÏË ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë Ì ·˘Ù‹Ó ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜. ™ÙËÓ ÙÚ·Áˆ‰›· ÙÔ˘ ∂˘ÚÈ›‰Ë ∂ο‚Ë, Ë ÔÔ›· ‰È‰¿¯ÙËΠ·fi ÛÎËÓ‹˜ ÙÔ 425/424 .Ã., Ë ∂ϤÓË ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙÔ ¯ÔÚfi ˆ˜ Ë ÈÔ fiÌÔÚÊË Á˘Ó·›Î· Ô˘ ›‰Â ÔÙ¤ Ô ‹ÏÈÔ˜: «Ù¿Ó ηÏÏ›ÛÙ·Ó ï ¯Ú˘Ê·‹˜ ≥ÏÈÔ˜ ·éÁ¿˙ÂÈ» (635-637). ∂›Ó·È ·ÎÚÈ‚Ò˜ ·˘Ùfi ÙÔ ÂÚÈÒÓ˘ÌÔ ·˘Ùfi οÏÏÔ˜ Ù˘ ∂ϤÓ˘ Ô˘ ÚÔοÏÂÛ ÙfiÛ· ‰ÂÈÓ¿ ÛÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi Î·È ÙÔ ÙÚˆÈÎfi Á¤ÓÔ˜ Î·È ÙËÓ Î·Ù¤ÛÙËÛ ÌÈÛËÙ‹ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ∆ÚÒ˜. ∂›Ó·È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈ΋ Ë ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘ ∆‡ÎÚÔ˘, ·‰ÂÏÊÔ‡ ÙÔ˘ ∞›·ÓÙÔ˜ Ô ÔÔ›Ô˜ Ù·Íȉ‡ÔÓÙ·˜ ÁÈ· ÙËÓ ∫‡ÚÔ, Û˘Ó·ÓÙ¿ ÛÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ ÙËÓ ∂ϤÓË Î·È ÌË ÌÔÚÒÓÙ·˜ Ó· ÈÛÙ¤„ÂÈ ·˘Ùfi Ô˘ ·ÓÙÈÎÚ›˙ÂÈ, ϤÂÈ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο: «∞, ÙÈ ‚ϤÔ˘Ó Ù· Ì¿ÙÈ· ÌÔ˘ ıÂÔ›; ∆Ë ÌÈÛË̤ÓË ÂÈÎfiÓ· ÊfiÓÈÛÛ·˜ Á˘Ó·›Î·˜ ‚Ϥˆ Ô˘ ·Ê¿ÓÈÛ ÙÔ˘˜ ∞¯·ÈÔ‡˜ Î·È Ì¤Ó·. £· Û Ûȯ·›ÓÔÓÙ·È ÔÈ ıÂÔ› Ô˘ ÌÔÈ¿˙ÂȘ ÙfiÛÔ Ì ÙËÓ ∂ϤÓË. ∞Ó ‰ÂÓ ·ÙÔ‡Û· Û ͤÓË ÁË ÙÔ fi‰È ÌÔ˘, Ì ÙÔ‡ÙÔ ÙÔ ÙfiÍÔ ÌÔ˘ ÙÔ ·Ï¿ı¢ÙÔ ı· ›¯Â˜ Âı¿ÓÂÈ ØÙÈ̈ڛ· ÛÔ˘ Ô˘ ÌÔÈ¿˙ÂȘ ÙfiÛÔ Ôχ Ì ÙÔ˘ ¢›· ÙËÓ

1. ¢ÂÓ ı· ·Û¯ÔÏËıÒ Ì ÙÔ Úfi‚ÏËÌ· Ù˘ ÈÛÙÔÚÈÎfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘ Ù˘ ∂ϤÓ˘ ‹ ÙÔ˘ ∆ÚˆÈÎÔ‡ ÔϤÌÔ˘, ÙÔ ÂÚÒÙËÌ· ‰ËÏ·‰‹ ·Ó Ë ∂ϤÓË ‹Ù·Ó ˘·ÚÎÙfi ÚfiÛˆÔ Î·È ·Ó ÎϤÊÙËΠ̠ÙÔÓ ¶¿ÚÈ Î·È ÛÙ¿ıËΠ¤ÙÛÈ Ë ·ÈÙ›· ‹ Ë ·ÊÔÚÌ‹ ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘, ÌÈ· Î·È ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÌÔ˘ ÂÛÙÈ¿˙ÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ‰Â Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ÙÔ ·Ó Ë ∂ϤÓË ‹Ù·Ó ‹ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ˘·ÚÎÙfi ÚfiÛˆÔ. ∆Ô ı¤Ì· ·˘Ùfi ¤¯ÂÈ ·ÔÙÂϤÛÂÈ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ÊÈÏÔÏÔÁÈ΋˜ ‰È·Ì¿¯Ë˜ Î·È ÔÈ ·fi„ÂȘ ‰È›ÛÙ·ÓÙ·È, ηıÒ˜ ¿ÏÏÔÈ Û˘ÓËÁÔÚÔ‡Ó ˘¤Ú Ù˘ ÈÛÙÔÚÈÎfiÙËÙ·˜ (‚Ï. ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο Page, D. L., ∏ πÏÈ¿˜ Î·È Ë ÈÛÙÔÚ›·, ÌÙÊÚ. ∫. ¶·ÓËÁ‡ÚË, ÂΉ. ¶··‰‹Ì·, ∞ı‹Ó· 1988) Î·È ¿ÏÏÔÈ ˘¤Ú Ù˘ ÔÈËÙÈ΋˜ Ê·ÓÙ·Û›·˜ (‚Ï. ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο Lesky, A., Gesammelte Schriften, 1966, Marg, W., ‘Homeros’, Gnomon 42 (1970), Û. 225 ÎÂ. Î·È ∫·ÎÚȉ‹˜, π. £., ¶ÚÔÔÌËÚÈο ÔÌËÚÈο ËÛÈfi‰ÂÈ·, ∞ı‹Ó· 1980). 2. ∏ ∂ϤÓË Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ Ì˘ıÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË ÁÂÓÓ‹ıËΠ·fi ¤Ó· ·˘Áfi, ·ÊÔ‡ Ë §‹‰· ›¯Â ÌÂÙ·ÌÔÚʈı› ·fi ÙÔÓ ¢›· Û ·ÎÓÔ. ∆Ô ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÙÔ˘ ·˘ÁÔ‡ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‹Ù·Ó ÔÈÎÂ›Ô ˆ˜ ÙÚfiÔ˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ fi¯È ··Ú·›ÙËÙ· ÌÈ·˜ ÎÔÛÌÔÁÔÓÈ΋˜ ÌÔÚÊ‹˜, ·ÏÏ¿ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÌÈ·˜ ÛËÌ·ÓÙÈ΋˜ ıÂfiÙËÙ·˜, fiˆ˜ Ô ŒÚˆ˜. ∂‰Ò ›Ûˆ˜ Â›Ó·È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈ΋ Ë Á¤ÓÓËÛË Ù˘ ∂ϤÓ˘ ·fi ¤Ó· ·˘Áfi, ·ÊÔ‡ Ë ∂ϤÓË, Ô˘ Û˘Ó‰ÂfiÙ·Ó Ì ̛· ‰ÂÓ‰ÚÔÏ·ÙÚ›· Ì˘ÎËÓ·˚΋˜ ›Ûˆ˜ ÚÔ¤Ï¢Û˘, Â›Ó·È Â˘ÓÔÔ‡ÌÂÓË Î·È ÂÎÚfiÛˆÔ˜ Ù˘ ∞ÊÚÔ‰›Ù˘ Î·È ÙÔ˘ ŒÚˆÙ· ÛÙÔÓ ŸÌËÚÔ. ∆ËÓ ÂΉԯ‹ Ù˘ Á¤ÓÓËÛ˘ Ù˘ ∂ϤÓ˘ ·fi ·˘Áfi ·ÎÔÏÔ˘ı› Î·È Ô ∂˘ÚÈ›‰Ë˜ (ÛÙ. 255-305).


H ™¶∞ƒ∆π∞∆π™™∞ «E§∂¡∏ ∆∏™ Tƒ√π∞™»: MÀ£√™

∫∞𠶃∞°ª∞∆π∫√∆∏∆∞

245

ÎfiÚË» (72-77). §›ÁÔ ÈÔ Î¿Ùˆ Ë ∂ϤÓË ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ∂˘ÚÈ›‰Ë Ó· ηٷÚÈ¤Ù·È ÙÔÓ Â·˘Ùfi Ù˘ ÁÈ· ÙËÓ ÔÌÔÚÊÈ¿ Ù˘ Ô˘ ÚÔͤÓËÛ ÙfiÛ˜ Û˘ÌÊÔÚ¤˜: «°È·Ù› Ë ˙ˆ‹ ÌÔ˘ ÎÈ fi,ÙÈ ¤¯ˆ ÙÚ·‚‹ÍÂÈ ˆ˜ ÙÒÚ· Â›Ó·È ÂÚ›ÂÚÁÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ, ·ÈÙ›·: Ë ◊Ú· ·fi ÙË ÌÈ· ÎÈ ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË Ë ÔÌÔÚÊÈ¿ ÌÔ˘. ∞¯, Î·È Ó· Û‚ËÓfiÌÔ˘Ó Û· ˙ˆÁÚ·ÊÈ¿ ÎÈ ‡ÛÙÂÚ· ¿ÏÈ fi„Ë ¿ÛÎËÌË Ó· ¤·ÈÚÓ· ·ÓÙ›˜ ˆÚ·›·, Î·È Ó· ͯÓÔ‡Û·Ó ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ÙË ÌÔ›Ú·, ÙË Ì·‡ÚË ÌÔ›Ú· Ô˘ Ì ηٷÙÚ¤¯ÂÈ, Î·È Ó· ı˘ÌfiÓÙ·Ó ÌfiÓÔ Ù· ηϿ ÌÔ˘, fiˆ˜ ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È ÙËÓ Î·ÎÈ¿ ÌÔ˘ ÌÔ›Ú·» (260-266). «™Â ¿ÏϘ Á˘Ó·›Î˜ Ë ÔÌÔÚÊÈ¿ ¢ÏÔÁ›·, Â̤ӷ fï˜ Ì’ ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÛÙÚ¤„ÂÈ.» (304-305). ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ™¯ÔÏÈ·ÛÙ‹ ÙÔ˘ √Ú¤ÛÙË (1287) ÙÔ˘ ∂˘ÚÈ›‰Ë, Ô ™ÙËÛ›¯ÔÚÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ ÔÈ ∞¯·ÈÔ›, fiÙ·Ó ‹Á·Ó Ó· ÏÈıÔ‚ÔÏ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ∂ϤÓË, ÌfiÏȘ ·ÓÙ›ÎÚÈÛ·Ó ÙÔ ÚfiÛˆfi Ù˘, ¿ÊËÛ·Ó Ó· ÙÔ˘˜ ¤ÛÔ˘Ó ÔÈ ¤ÙÚ˜ ·fi Ù· ¯¤ÚÈ·. √È Î·ÙÔÈÓ¤˜ ÂÔ¯¤˜ ÚÔÙÈÌÔ‡Û·Ó ÙËÓ ·Ú·ÏÏ·Á‹ ÙÔ˘ ÿ‚˘ÎÔ˘ Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›· Ô ªÂӤϷԘ, ÛÙË ı¤· Ù˘ ∂ϤÓ˘, ı·ÌˆÌ¤ÓÔ˜ ·fi ÙÔ Î¿ÏÏÔ˜ Ù˘ ¿ÊËÛ ӷ ÙÔ˘ ¤ÛÂÈ ÙÔ Í›ÊÔ˜. √ ™ÙËÛ›¯ÔÚÔ˜ ›¯Â Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ ÙÔ Úfi‚ÏËÌ·, ÁÈ·Ù› Ë ∂ϤÓË ‰Â ı·Ó·ÙÒıËΠÙÂÏÈο ·fi ÙÔ˘˜ ∞¯·ÈÔ‡˜, ·Ó Ú¿ÁÌ·ÙÈ ÂΛÓË ÙÔ˘˜ ÚÔηÏÔ‡Û ÙÔÓ ·ÔÙÚÔÈ·ÛÌfi Ô˘ ÈÛ¯˘Ú›˙ÔÓÙ·Ó fiÙÈ ÙÔ˘˜ ÚÔηÏÔ‡ÛÂ. ∏ ÛȈ‹ ÙÔ˘ √Ì‹ÚÔ˘ Û’ ·˘Ùfi ÙÔ ı¤Ì· ›Ûˆ˜ Ó· ˘·ÁÔÚ¢fiÙ·Ó ·fi ÙÔÓ ÔÏÔÊ¿ÓÂÚÔ ı·˘Ì·ÛÌfi Ô˘ ¤ÙÚÂÊÂ Ô ÔÈËÙ‹˜ ÁÈ· ÙÔ ÚfiÛˆfi Ù˘, fï˜ ÔÈ ÌÂÙ¤ÂÈÙ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ› Ú¤ÂÈ Ó· ·ÈÛı¿ÓÔÓÙ·Ó ˙ˆËÚfiÙÂÚË ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÌÈ·˜ ·¿ÓÙËÛ˘, ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È ÙfiÛÔ Ô ™ÙËÛ›¯ÔÚÔ˜ fiÛÔ Î·È Ô ÿ‚˘ÎÔ˜, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ηχ„Ô˘Ó ÙÔ ÔÌËÚÈÎfi ÎÂÓfi, ıÂÒÚËÛ·Ó ÙÔ Î¿ÏÏÔ˜ Â·Ú΋ ÏfiÁÔ ÁÈ· ÙËÓ ·ÔÙÚÔ‹ Ù˘ ÙÈ̈ڛ·˜.3 ∂›Û˘, ÂÌÓÂfiÌÂÓÔ˜ ·fi ÙËÓ ∂ϤÓË ÙÔ˘ ∂˘ÚÈ›‰Ë Ô ÔÈËÙ‹˜ °ÈÒÚÁÔ˜ ™ÂʤÚ˘ ÛÙÔ Ô›ËÌ¿ ÙÔ˘ ∂ϤÓË, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙÔÓ ∆‡ÎÚÔ Ó· ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÙËÓ ·ÈÛıËÛȷ΋ ÔÌÔÚÊÈ¿ Ù˘ ∂ϤÓ˘ ˆ˜ ÂÍ‹˜: «ªÂ ÙÔ ‚·ı‡ ÛÙËıfi‰ÂÛÌÔ, ÙÔÓ ‹ÏÈÔ ÛÙ· Ì·ÏÏÈ¿, ÎÈ ·˘Ùfi ÙÔ ·Ó¿ÛÙËÌ· ›ÛÎÈÔÈ Î·È ¯·ÌfiÁÂÏ· ·ÓÙÔ‡ ÛÙÔ˘˜ ÒÌÔ˘˜ ÛÙÔ˘˜ ÌËÚÔ‡˜ ÛÙ· ÁfiÓ·Ù·Ø ˙ˆÓÙ·Ófi ‰¤ÚÌ· Î·È Ù· Ì¿ÙÈ· Ì ٷ ÌÂÁ¿Ï· ‚Ϥʷڷ, ‹Ù·Ó ÂΛ, ÛÙËÓ fi¯ıË ÂÓfi˜ ¢¤ÏÙ·». ∆Ô Úfi‚ÏËÌ· Ù˘ ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È Ù˘ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ˆÚ·›Ô˘ ı›ÁÂÈ Î·È Ô ÛÙˆÈÎfi˜ ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ ∂›ÎÙËÙÔ˜, Ô ÔÔ›Ô˜ οÓÂÈ Ì›· ‚·ı˘ÛÙfi¯·ÛÙË ·Ú·Ù‹ÚËÛË Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›·, ·Ó Ô ªÂӤϷԘ, Ô˘ ·ÓÙÈÚÔÛˆ‡ÂÈ Î¿ı ¿ÓÙÚ·, ›¯Â ηٷÛÙ› ÈηÓfi˜ Ó· ÛÎÂÊı› ÙËÓ ∂ϤÓË ˆ˜ ·ÏÒ˜ Ì›· ¿ÏÏË ·ÎfiÌË Á˘Ó·›Î·, ¯·Ì¤ÓË ı· ›¯Â ¿ÂÈ Î·È Ë πÏÈ¿‰· Î·È Ë √‰‡ÛÛÂÈ·.4 ∂ÓÙ˘ˆÛȷ΋ Â›Ó·È Â›Û˘ Ë ˘ÂÚ¿ÛÈÛË Ù˘ ∂ϤÓ˘ ·fi ÙÔ ÛÔÊÈÛÙ‹ °ÔÚÁ›· ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ∂ϤÓ˘ ∂ÁÎÒÌÈÔÓ. ∆˘ Á˘Ó·›Î·˜ Ô˘, fiˆ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ϤÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜, «¤¯ÔÓÙ·˜ ÁÂÓÓËı› ·fi ÙÔ˘˜ ıÂÔ‡˜, ›¯Â ÔÌÔÚÊÈ¿ fiÛË ÔÈ ıÂÔ›, Ô˘ ÙË ‰¤¯ÙË-

3. ™ÙËÛ›¯ÔÚÔ˜, ∂ϤÓË, ∞ 126, 127, 161, 167-174. µÏ. Â›Û˘, £ÂfiÎÚÈÙÔ˜, ∂ϤÓ˘ ∂Èı·Ï¿ÌÈÔ˜, fiÔ˘ Ë ∂ϤÓË ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È ˆ˜ Ë ÔÌÔÚÊfiÙÂÚË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ¿ÏÏ· ηÏÔÁ˘ÌÓ·Ṳ̂ӷ Û˘ÓÔÌ‹ÏÈη ÎÔÚ›ÙÛÈ· Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ηıÒ˜ ÔÏfiÎÏËÚË Ë ™¿ÚÙË Î·Ì·ÚÒÓÂÈ ÁÈ· ÙË ‚·ÛÈÏÔԇϷ Ù˘: «Ë ∂ϤÓË Ë ÚÔ‰ÔÌ¿ÁÔ˘ÏË Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ÙÔ ÛÙÔÏ›‰È!». 4. Nussbaum, M., fi.., Û. 181.


246

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÎÂ Î·È ‰ÂÓ ÙËÓ ¤ÎÚ˘„Â. ¶ÚÔοÏÂÛ Û ¿Ú· ÔÏÏÔ‡˜ ÌÂÁ¿ÏÔ ÂÚˆÙÈÎfi ¿ıÔ˜ Î·È Ì ¤Ó· ÛÒÌ· Û˘ÁΤÓÙÚˆÛ ÛÒÌ·Ù· ÔÏÏÒÓ ·Ó‰ÚÒÓ Ô˘ ›¯·Ó ÌÂÁ¿Ï˜ ÂȉÈÒÍÂȘ ÁÈ· ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜». ÀÂÚ·Û›˙ÔÓÙ¿˜ ÙËÓ Ï¤ÂÈ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο fiÙÈ «[∏ ∂ϤÓË] ¤Î·Ó fiÛ· ¤Î·Ó ›Ù ·fi ı¤ÏËÌ· Ù˘ Ù‡¯Ë˜ Î·È ·fiÊ·ÛË ÙˆÓ ıÂÒÓ, Î·È Ù˘ ∞Ó¿Á΢ ÚÔÛÙ·Á‹, ›Ù ÂÂȉ‹ ·Ú¿¯ÙËΠ̠ÙË ‚›·, ›Ù ÂÂȉ‹ ›ÛıËΠ̠ÏfiÁÈ·, ›Ù ÂÂȉ‹ ·fi ÙË ıˆÚÈ¿ ÂÚˆÙ‡ÙËÎÂ. ∞Ó ‹Ù·Ó Ô ÏfiÁÔ˜ Ô˘ ÙËÓ ¤ÂÈÛÂ Î·È ÂÍ·¿ÙËÛ ÙËÓ „˘¯‹ Ù˘, Ô‡Ù Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Â›Ó·È ‰‡ÛÎÔÏË Ë ˘ÂÚ¿ÛÈÛË Î·È Ë ·Ó·Û΢‹ Ù˘ ηÙËÁÔÚ›·˜… √ ÏfiÁÔ˜ Â›Ó·È ¤Ó·˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ‰˘Ó¿ÛÙ˘, Ô˘ ÂÓÒ ¤¯ÂÈ ÙÔ ÈÔ ÌÈÎÚfi Î·È ·Ê·Ó¤˜ ÛÒÌ·, ÂÈÙÂÏ› Ù· ¤ÚÁ· Ù· ÈÔ ıÂ˚ο. °È·Ù› ÌÔÚ› Î·È ÙÔ Êfi‚Ô Ó· ÛÙ·Ì·Ù‹ÛÂÈ Î·È ÙË Ï‡Ë Ó· ‰ÈÒÍÂÈ Î·È ¯·Ú¿ Ó· ÚÔηϤÛÂÈ Î·È ÙÔÓ Ô›ÎÙÔ Ó· ·˘Í‹ÛÂÈ.» ∂›Û˘, fiˆ˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·: «¶ÔÈ· ·ÈÙ›· ÏÔÈfiÓ Ì·˜ ÂÌÔ‰›˙ÂÈ Ó· ıˆڋÛÔ˘Ì fiÙÈ Ë ∂ϤÓË ‹Úı ÛÙËÓ ∆ÚÔ›· ¯ˆÚ›˜ ÙË ı¤ÏËÛ‹ Ù˘, ÙÔ ›‰ÈÔ fiˆ˜ ·Ó ·Ú¿¯ÙËΠ·fi ··ÁˆÁ¤ˆÓ ÙË ‚›·; ∞ÊÔ‡ Ë Â›‰Ú·ÛË Ù˘ ÂÈıÔ‡˜, ·Ó Î·È ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÙÔ˘ ÂÍ·Ó·ÁηÛÌÔ‡ ÙË ÌÔÚÊ‹, ¤¯ÂÈ ÙËÓ ›‰È· Ì ·˘ÙfiÓ ‰‡Ó·ÌË… ∞˘Ùfi˜ ÏÔÈfiÓ Ô˘ ÙËÓ ¤ÂÈÛ [‰ËÏ. Ô ÏfiÁÔ˜], ÂÊfiÛÔÓ ÙËÓ ÂÍ·Ó¿ÁηÛÂ, ‰È¤Ú·Í ·‰›ÎËÌ·, ÂÓÒ ·˘Ù‹ Ô˘ ›ÛıËÎÂ, ÂÊfiÛÔÓ ÂÍ·Ó·ÁοÛıËΠ·fi ÙÔ ÏfiÁÔ, ¿‰Èη ηÙËÁÔÚ›ٷÈ.» ∆ÔÓ °ÔÚÁ›· ‚¤‚·È· ‰ÂÓ ÙÔÓ ÂӉȷʤÚÂÈ Î·ıfiÏÔ˘ ÙÔ ·Ó Ë ∂ϤÓË Â›Ó·È ·ıÒ· ‹ ¤ÓÔ¯Ë.5 √ ÌÔÓ·‰ÈÎfi˜ ÛÎÔfi˜ ÙÔ˘ Â›Ó·È Ó· ‰Â›ÍÂÈ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· οÓÂÈ ·˘Ùfi Ô˘ Ê·›ÓÂÙ·È Û fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ï¿ıÔ˜ Ó· Ê·›ÓÂÙ·È ÛˆÛÙfi Î·È Ó· ÙÔÓ›ÛÂÈ ÙË ‰‡Ó·ÌË Ù˘ ÚËÙÔÚÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘ Î·È ÙÔ˘ ÊÈÏÔÛÔÊÈÎÔ‡ ÂȯÂÈÚ‹Ì·ÙÔ˜. √ °ÔÚÁ›·˜ ÚÔÙ›ÓÂÈ Ù¤ÛÛÂÚȘ ÏfiÁÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Ë ∂ϤÓË Ú¤ÂÈ Ó· ¤Ê˘Á Ì ÙÔÓ ¶¿ÚÈ: (·) ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ÌÔ›Ú·˜ Î·È Ù˘ ı¤ÏËÛ˘ ÙˆÓ ıÂÒÓ, (‚) ÏfiÁˆ ÙÔ˘ fiÙÈ ÙËÓ ‹Ú·Ó Ì ÙË ‚›·, (Á) ÂÂȉ‹ ›ÛÙËΠ̠ٷ ÏfiÁÈ·, (‰) ÂÂȉ‹ ÙËÓ Î·Ù·Î˘Ú›Â˘ÛÂ Ô ¤ÚˆÙ·˜. ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË Ô Ú‹ÙÔÚ·˜ °ÔÚÁ›·˜ ÚÔÛ·ı› Ó· ‰Â›ÍÂÈ fiÙÈ Ë ∂ϤÓË ‹Ù·Ó ËıÈο ¿ÌÂÌÙË.6 √È Ì˘ıÔÏÔÁÈΤ˜ Û˘Ó‰¤ÛÂȘ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ fiÓÔÌ· Î·È ÙËÓ ÚԤϢÛË Ù˘ ∂ϤÓ˘ Â›Ó·È ‚¤‚·È· ¿Ú· ÔÏϤ˜ Î·È ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·ÔÙÂϤÛÔ˘Ó Í¯ˆÚÈÛÙfi ı¤Ì· Û˘˙‹ÙËÛ˘. £ÂˆÚÒ ÛÎfiÈÌÔ, ÂÔ̤ӈ˜, Ó· ·Ó·ÊÂÚıÒ ÂÓ Û˘ÓÙÔÌ›· ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ Ì˘ıÈÎÔ‡ ·˘ÙÔ‡ ÚÔÛÒÔ˘. ∂ϤÓË ‹Ù·Ó ·Ú¯ÈÎÒ˜ ÙÔ fiÓÔÌ· ÌÈ·˜ ı¿˜ Ù˘ ‚Ï¿ÛÙËÛ˘ ·Ó¿Ú¯·È·˜, ›Ûˆ˜ ·fi Ù· ÌÈÓˆÈο ·ÎfiÌË ¯ÚfiÓÈ·, Ô˘ Ë Ï·ÙÚ›· Ù˘ ·ÚÁfi-

5. ™ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ÙÔ˘ Ô °ÔÚÁ›·˜ ÂÚÓ¿ ·fi ÙÔÓ ÂÈÛÙÈÎfi ÛÙÔÓ ÂÈı·Ó·ÁηÛÙÈÎfi ÏfiÁÔ. ¶ÂÈı·Ó·ÁηÛÌfi˜ Â›Ó·È Ô ÂÍ·Ó·ÁηÛÌfi˜ οÔÈÔ˘ ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÂÓ¤ÚÁÂÈ·, Ì ¯Ú‹ÛË ·ÂÈÏ‹˜ ‹ „˘¯ÔÏÔÁÈ΋˜ ‚›·˜. ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ °ÔÚÁ›·, ·˘Ùfi˜ Ô ÏfiÁÔ˜, Ì ÙËÓ ·Î·Ù·Ì¿¯ËÙË Â›‰Ú·ÛË Ô˘ ·ÛΛ, ·Ê·ÈÚ› ·fi ÙËÓ ∂ϤÓË ÙËÓ ÂχıÂÚË ÂÈÏÔÁ‹ Î·È Â›Ó·È, Û˘ÓÂÒ˜, Ô ÌfiÓÔ˜ ˘‡ı˘ÓÔ˜ ÁÈ· Ú¿ÍÂȘ Ù˘ (∂ϤÓ˘ ∂ÁÎÒÌÈÔÓ, 12). 6. √ °Î·›ÙÂ, ·ÓÙÈı¤Ùˆ˜, ÛÙËÓ ÔÌÒÓ˘ÌË ÙÚ·Áˆ‰›· ÙÔ˘ ÚÔÛÂÁÁ›˙ÂÈ ÙÔ ÚfiÛˆÔ Ù˘ ∂ϤÓ˘ Ì ηı·Ú¿ Û˘Ì‚ÔÏÈÎfi ÙÚfiÔ. ∏ ∂ϤÓË, ۇ̂ÔÏÔ ÙÔ˘ ÎÏ·ÛÈÎÈÛÌÔ‡, ·ÓÙÚ‡ÂÙ·È ÛÙËÓ ÙÚ·Áˆ‰›· ÙÔ˘ º¿Ô˘ÛÙ, Ë ÔÔ›· Â›Û˘ Û˘Ì‚ÔÏ›˙ÂÈ ÙÔ ÚÔÌ·ÓÙÈÎfi Ó‡̷. ∏ „˘¯Ú‹ ÔÌÔÚÊÈ¿ Î·È ·ÏfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÎÏ·ÛÈÎÈÛÌÔ‡ ÛÙËÓ ¤ÓˆÛ‹ Ù˘ Ì ÙÔ ÚÔÌ·ÓÙÈÎfi Ó‡̷ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÙÔ ÁÈÔ ÙˆÓ ‰‡Ô ·˘ÙÒÓ, ÙÔ Ó¤Ô ·Ó·ÁÂÓÓËÛÈ·Îfi Ó‡̷.


H ™¶∞ƒ∆π∞∆π™™∞ «E§∂¡∏ ∆∏™ Tƒ√π∞™»: MÀ£√™

∫∞𠶃∞°ª∞∆π∫√∆∏∆∞

247

ÙÂÚ· ›¯Â ÂÚÈÔÚÈÛÙ› ÛÙË £ÂÚ¿ÓË, ÌÈ· ÌÈÎÚ‹ fiÏË ·Ó·ÙÔÏÈο Ù˘ ™¿ÚÙ˘, Î·È ÛÙË ƒfi‰Ô. ∏ ∂ϤÓË ›Ûˆ˜ ıˆÚ›ÙÔ Â›Û˘ ÚÔÛÙ¿Ùȉ· ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ, fiˆ˜ ‰ËÏÒÓÂÈ Ë ÈÛÙÔÚ›· Ô˘ ·Ú·ı¤ÙÂÈ Ô ∏Úfi‰ÔÙÔ˜. ™ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ‚È‚Ï›Ô ÙˆÓ πÛÙÔÚÈÒÓ ÙÔ˘ (µ, 112), Ô ∏Úfi‰ÔÙÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ ÛÙÔ Ù¤ÌÂÓÔ˜ ÙÔ˘ ¶ÚˆÙ¤· ÛÙË ª¤ÌÊȉ· Ù˘ ∞ÈÁ‡ÙÔ˘ ›¯Â ‰ÂÈ ¤Ó· ÈÂÚfi Ô˘ ÔÈ ∞ÈÁ‡ÙÈÔÈ ıˆÚÔ‡Û·Ó fiÙÈ Â›Ó·È ·ÊÈÂڈ̤ÓÔ ÛÙËÓ «Í›ÓËÓ ∞ÊÚÔ‰›ÙËÓ», ÙÔ ÔÔ›Ô, ˘Ôı¤ÙÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜, Ú¤ÂÈ Ó· ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÈÂÚfi Ù˘ ∂ϤÓ˘, ·ÊÔ‡ Ô˘ıÂÓ¿ ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ÈÂÚfi Ù˘ ∞ÊÚÔ‰›Ù˘ Ì ÙÔ ÂÒÓ˘ÌÔ Ù˘ «Í›Ó˘». ∂›Û˘ Ô ∏Úfi‰ÔÙÔ˜ ÛÙÔ ¤ÎÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙˆÓ πÛÙÔÚÈÒÓ ÙÔ˘ (∑, 61) ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ∂ϤÓË ı¿, ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓÔ˜ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ Á˘Ó·›Î·˜ ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ∞Ú›ÛÙˆÓ·, Ë ÔÔ›·, fiÙ·Ó ‹Ù·Ó ÌÈÎÚfi ·È‰›, ‹Ù·Ó Ôχ ¿ÛÎËÌË ·ÏÏ¿ ¯¿ÚË ÛÙËÓ ·Ú¤Ì‚·ÛË Ù˘ ı¿˜ ∂ϤÓ˘ –‡ÛÙÂÚ· ·fi Â›ÎÏËÛË Ù˘ ÙÚÔÊÔ‡ Ù˘ ÛÙÔ ÈÂÚfi Ù˘ ∂ϤÓ˘ ÛÙË £ÂÚ¿ÓË– ¤ÁÈÓ «Î·ÏÏ›ÛÙË ÂÍ ·ÈÛ¯›ÛÙ˘» Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÙfiÛÔ fiÌÔÚÊË Ô˘ Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ∞Ú›ÛÙˆÓ·˜ ÙË ¯ÒÚÈÛ Ì ÔÓËÚÈ¿ ·fi ÙÔÓ ÚÒÙÔ Ù˘ ¿ÓÙÚ· ÁÈ· Ó· ÙËÓ ·ÓÙÚ¢Ù› Ô ›‰ÈÔ˜. √ πÛÔÎÚ¿Ù˘, ¤Ó· ·ÈÒÓ· ·ÚÁfiÙÂÚ·, Ì·˜ ÏËÚÔÊÔÚ› ÛÙÔ À¤Ú ∂ϤÓ˘ ÂÁÎÒÌÈÔÓ fiÙÈ ÛÙË £ÂÚ¿ÓË Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜ Ë ∂ϤÓË Ï·ÙÚ‡ÂÙ·È ·ÎfiÌË Ì ı˘Û›Â˜. √ ¶·˘Û·Ó›·˜ ÔÏÏÔ‡˜ ·ÈÒÓ˜ ·ÚÁfiÙÂÚ· ı· ÂÈÛÎÂÊı› ÙÔ˘˜ ‰‡Ô ÙfiÔ˘˜ Ô˘ ‰È¤Ûˆ˙·Ó ÙË Ï·ÙÚ¢ÙÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË Ù˘ ∂ϤÓ˘, ÙË £ÂÚ¿ÓË Î·È ¤Ó· ¿ÏÏÔ ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔÓ ¶Ï·Ù·ÓÈÛÙ¿ Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜. ∫·È ÛÙ· ‰‡Ô ·˘Ù¿ ̤ÚË, Ë Ï·ÙÚ›· Ù˘ ‹Ù·Ó Û˘Ó‰Â‰Â̤ÓË Ì ÙË ‚Ï¿ÛÙËÛË Î·È È‰È·›ÙÂÚ· Ì ٷ ‰¤Ó‰Ú·. ∂ȉÈÎfiÙÂÚ· ÁÈ· ÙË Ï·ÙÚ›· Ù˘ ∂ϤÓ˘ ÛÙË ƒfi‰Ô Ô ¶·˘Û·Ó›·˜ (3, 19, 10) ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ ÙÔ Ï·ÙÚ¢ÙÈÎfi ÂÒÓ˘Ìfi Ù˘ ‹Ù·Ó «¢ÂÓ‰ÚÖÙȘ», ÂÒÓ˘ÌÔ Ô˘ ‰ËÏÒÓÂÈ Î·ı·Ú¿ ÙË Û¯¤ÛË Ù˘ Ì ٷ ‰¤Ó‰Ú· Î·È ÙË ‚Ï¿ÛÙËÛË. ™ÙË £ÂÚ¿ÓË Ì¿ÏÈÛÙ· Ë ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈ΋ ¤Ú¢ӷ ¤ÊÂÚ ÛÙÔ Êˆ˜ Ì˘ÎËÓ·˚ο ·ÁÁ›· Î·È ·Ó·ı‹Ì·Ù· ÛÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·ÎÚÈ‚Ò˜ Ô˘ Ë ·Ú¿‰ÔÛË ÙÔÔıÂÙÔ‡Û ÙÔ˘˜ Ù¿ÊÔ˘˜ ÙÔ˘ ªÂÓ¤Ï·Ô˘ Î·È Ù˘ ∂ϤÓ˘, Ù· ÔÔ›· ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ˆ˜ οÔÈ· ı¿ Ï·ÙÚ¢fiÙ·Ó ÂΛ ÛÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ ¯·ÏÎÔ‡. ∂›Ó·È Ôχ Èı·Ófi Ë ∂ϤÓË Ó· ›¯Â ¿ÚÂÈ ÙË ı¤ÛË Ù˘ ¿ÁÓˆÛÙ˘ ·˘Ù‹˜ ı¿˜ ÙˆÓ ÌË΢ӷ˚ÎÒÓ ¯ÚfiÓˆÓ ‹ ·˘Ù‹ Ë ı¿ Ó· Â›Ó·È Ë ÚÔÂÏÏËÓÈ΋ ıÂfiÙËÙ· Ù˘ ‚Ï¿ÛÙËÛ˘ ∂ϤÓË. √ ÚˆÙ·Ú¯ÈÎfi˜ ÚÔÔÌËÚÈÎfi˜ ̇ıÔ˜ Ù˘ ıÓËÙ‹˜ ∂ϤÓ˘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ÎÚ›ÛË ÙÔ˘ ¶¿ÚÈ Î·È ÙËÓ ··ÁˆÁ‹ Ù˘ Â›Ó·È ‚¤‚·È· ÁÓˆÛÙfi˜ Û fiÏÔ˘˜. ™ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ·˘Ù‹, Ë Á˘Ó·›Î· Ô˘ ÎϤ‚ÂÙ·È ‰ÂÓ ÌÔÚ› fï˜ Ó· ıˆÚËı› ˘‡ı˘ÓÔ ÚfiÛˆÔ, Ì ‰ÈΤ˜ Ù˘ ÂÈı˘Ì›Â˜ Î·È ÚÔı¤ÛÂȘ. ∂›Ó·È ‚¤‚·È· Ôχ fiÌÔÚÊË, fiÙ·Ó fï˜ Ô ¶¿ÚȘ Î·È Ë ∞ÊÚÔ‰›ÙË ¤ÎÏÂÈÓ·Ó ÙË Û˘Ìʈӛ· ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, ηÓ›˜ ‰Â ÛΤÊıËΠӷ ÚˆÙ‹ÛÂÈ ÚÒÙ· ÙËÓ ›‰È·. ∏ Á˘Ó·›Î· ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÂΛÓË Â›Ó·È ·ÏÒ˜ ¤Ó· «ÎÙ‹Ì·», ȉȷ›ÙÂÚ· ÔχÙÈÌÔ fiÙ·Ó Â›Ó·È fiÌÔÚÊË, ·ÏÏ¿ ¯ˆÚ›˜ ‰È΋ Ù˘ ı¤ÏËÛË Î·È ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·. ∏ ∞ÊÚÔ‰›ÙË ˘fiÛ¯ÂÙ·È ÛÙÔÓ ¶¿ÚÈ ÙËÓ ∂ϤÓË, fiˆ˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ˘ÔÛ¯Âı› ¿ÏÏ· «ÎÙ‹Ì·Ù·», fiˆ˜ ÎÔÛÌ‹Ì·Ù·, ÔχÙÈÌÔ˘˜ Ï›ıÔ˘˜, ·ÁÁ›·, ¿ÏÔÁ·. ∏ ∂ϤÓË ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ·˘Ù‹, fiˆ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ Ô πˆ¿ÓÓ˘ ∫·ÎÚȉ‹˜, ‰ÂÓ Â›Ó·È ·Ú¿ ¤Ó· ˆÚ·›Ô ¿„˘¯Ô Ífi·ÓÔ: «∆Ô Ífi·ÓÔ ·˘Ùfi οÔÈÔ˜ ·ÏÈfi˜ ÂÈÎfi˜ ÔÈËÙ‹˜ ÙÔ Â›¯Â ÂÈ ∂ϤÓË. °È· ÈÔ ÏfiÁÔ ÙÒÚ· Û˘Ó¤‰ÂÛ ÙËÓ ËÚˆ›‰· ÙÔ˘ Ì ÙÔ fiÓÔÌ· ÌÈ·˜ ·Ï·È¿˜ ı¿˜ Ù˘ ‚Ï¿ÛÙËÛ˘ Â›Ó·È Ôχ ‰‡ÛÎÔÏÔ Ó· ÙÔ ÂÈ Î·Ó›˜. √ˆÛ‰‹-


248

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÔÙÂ, ÂΛÓÔ Ô˘ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û ӷ Ê·ÓÙ·ÛÙ› Â›Ó·È ÙÔ ÙÈ ı· ÁÈÓfiÙ·Ó, fiÙ·Ó Î¿ÔÙ ÙÔ Ífi·ÓÔ ı· ˙ˆÓÙ¿Ó¢ ØÛ·Ó Ù· ·Á¿ÏÌ·Ù· ÛÙË ƒfi‰Ô, Ô˘ ÌÈ· ̤ڷ ‚Ú¤ıËÎ·Ó Ó· ÂÚ·ÙÔ‡Ó Ï˘Ùڈ̤ӷ ·fi Ù· ‰ÂÛÌ¿ Ù˘ ·ÎÈÓËÛ›·˜, fiˆ˜ ϤÂÈ Ô ¶›Ó‰·ÚÔ˜. ªÂ ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ·, ÙÈ ı· ÁÈÓfiÙ·Ó, fiÙ·Ó Û ˘ÛÙÂÚfiÙÂÚ· ¯ÚfiÓÈ· ÔÈ ÔÈËÙ¤˜ ı· ‰ÔΛ̷˙·Ó ·fi ÙË ¿„˘¯Ë ∂ϤÓË Ó· Ï¿ÛÔ˘Ó ¤Ó· ·ÎÂÚ·ÈÔ̤ÓÔ ¿ÓıÚˆÔ Ì ı¤ÏËÛË Î·È ÂÈı˘Ì›Â˜ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘Ø fiÙ·Ó ı· ÙËÓ ¤‚·˙·Ó ÛÙË ÌÂÙ·‚›‚·Û‹ Ù˘ ·fi ÙÔÓ ¤Ó·Ó ¿Ó‰Ú· ÛÙÔÓ ¿ÏÏÔ Ó· ·ÓÙȉڿ ηٿ οÔÈÔ ÙÚfiÔØ ‹ οÙÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ: fiÙ·Ó ı· Á‡Ú¢·Ó ÙËÓ ÂÙÂÚÔΛÓËÙË Ú¿ÍË Ù˘ ··ÁˆÁ‹˜ Ó· ÙË ÌÂÙ·ÙÚ¤„Ô˘Ó Û ‰È΋ Ù˘ ˘‡ı˘ÓË ÂÓ¤ÚÁÂÈ·. Habent sua fata fabulae!».7 ªÈ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ·Ú·ÏÏ·Á‹ ÙÔ˘ ̇ıÔ˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ô ∂˘ÚÈ›‰Ë˜ ÛÙËÓ ÔÌÒÓ˘ÌË ÙÚ·Áˆ‰›·. √ ÙÚfiÔ˜ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ú·ÁÌ·Ù‡ÂÙ·È Ô ∂˘ÚÈ›‰Ë˜ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ‚·Û›ÏÈÛÛ·˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ È‰È·›ÙÂÚÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· ÙË ÛËÌÂÈÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘ Ù˘ ∂ϤÓ˘, ÁÈ’ ·˘Ùfi ÎÚ›Óˆ ÛÎfiÈÌÔ Ó· ·Ó·ÊÂÚıÒ ÂÓ Û˘ÓÙÔÌ›· ÛÙËÓ ÙÚ·Áˆ‰›· ·˘Ù‹ ÙÔ˘ ∂˘ÚÈ›‰Ë, Ë ÔÔ›· Ì¿ÏÈÛÙ· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Î·Ù¿ ȉȷ›ÙÂÚÔ ÙÚfiÔ Î·È Ì ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ∫‡ÚÔ˘, ·ÊÔ‡ Ô ∞ÈÌ›ÏÈÔ˜ ÃÔ˘ÚÌÔ‡˙ÈÔ˜ ÙÔ 1963, fiÙ·Ó ÁÈÔÚÙ¿ÛÙËÎÂ Ë ·ÂÏ¢ı¤ÚˆÛË Ù˘ ∫‡ÚÔ˘, ÌÂÙ¤‚Ë ÂΛ Ì ÙÔ ı›·ÛÔ ÙÔ˘ ∂ıÓÈÎÔ‡ £Â¿ÙÚÔ˘ Î·È ¤·ÈÍ·Ó ÙÔ ÔÌÒÓ˘ÌÔ ¤ÚÁÔ. §·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë Ù· Û¯fiÏÈ· ÙÔ˘ ∞ÚÈÛÙÔÊ¿ÓË ÛÙÔ˘˜ µ·ÙÚ¿¯Ô˘˜ (ÛÙ. 53) Î·È ÛÙȘ £ÂÛÌÔÊÔÚÈ¿˙Ô˘Û˜ (ÛÙ. 1011) ÌÔÚԇ̠ӷ ԇ̠fiÙÈ Ë ·Ú¿ÛÙ·ÛË Ù˘ ∂ϤÓ˘ (Ì·˙› Ì ·˘Ù‹ Ù˘ ∞Ó‰ÚÔ̤‰·˜) ‰fiıËΠÙÔ 412 .Ã. ÂÚ›Ô˘.8 ∏ ∂ϤÓË ÙÔ˘ ∂˘ÚÈ›‰Ë, fiˆ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô A. Lesky, ‰È·ı¤ÙÂÈ ÂΛÓË ÙËÓ ÂÏ·ÊÚfiÙËÙ· ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ı¤ÓÈÔ˘-Ê·ÓÙ·ÛÙÈÎÔ‡ ·ÈÁÓȉÈÔ‡, Ô˘ Ô ÔÈËÙ‹˜ ‰ÂÓ ÙËÓ ¤ÊÙ·Û Û ηÌÈ¿ ¿ÏÏË ·fi ÙȘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›Â˜ ÙÔ˘ Î·È Â›Ó·È ‰˘Ó·Ùfi Ó· ÙÔÔıÂÙËı› ÎÔÓÙ¿ Û ¤ÚÁ· fiˆ˜ Ë ∆ÚÈÎ˘Ì›·, Ô ª·ÁÂ̤ÓÔ˜ ·˘Ïfi˜ Î·È Ë ∞ÚÈ¿‰ÓË ÛÙË ¡¿ÍÔ. ¶Ú·ÁÌ·ÙÈο, ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ·˘Ù‹ ¤¯ÂÈ Û˘ÏÏËÊı› ı·˘Ì¿ÛÈ· Ô ÌÂÏÔ‰Ú·Ì·ÙÈÎfi˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ Ù˘ ‰È¿Ï·Û˘.9 √ ™ÙËÛ›¯ÔÚÔ˜ ›¯Â ÙÚ·ÁÔ˘‰‹ÛÂÈ ÛÙËÓ ¶·ÏÈÓˆ‰›· ÙÔ˘ fiÙÈ ÌfiÓÔ ¤Ó· ›‰ˆÏÔ Ù˘ ∂ϤÓ˘ ‹Á ÛÙËÓ ∆ÚÔ›· Î·È Ô ∏Úfi‰ÔÙÔ˜ ÁÓÒÚÈ˙ ÙËÓ ·Ú·ÌÔÓ‹ Ù˘ ÛÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ (2, 112). √ ∂˘ÚÈ›‰Ë˜, ÛÙËÚÈ˙fiÌÂÓÔ˜ ¿Óˆ ÛÙȘ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ ·˘Ù¤˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜, ·›ÚÓÂÈ ·˘Ù‹ ÙË ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÁÓˆÛÙ‹ ·Ú·ÏÏ·Á‹ ÙÔ˘ ̇ıÔ˘ Î·È ÙËÓ Î¿ÓÂÈ ÙÚ·Áˆ‰›·. ™ÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ì ÙËÓ ∂ϤÓË ÛÙÔ ‰Ú¿Ì· ÙÔ˘ ∂˘ÚÈ›‰Ë ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙfiÙ Ô˘ Ô ªÂӤϷԘ ÎÔ˘‚·ÏÒÓÙ·˜ ÙÔ Â›‰ˆÏfi Ù˘ Ó·˘·Á› ÛÙËÓ ·ÎÚÔÁÈ·ÏÈ¿ Ù˘ ∞ÈÁ‡ÙÔ˘. √ ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ¶ÚˆÙ¤·˜ Ô˘ ÚÔÛٿ٢ ÙËÓ ∂ϤÓË ¤¯ÂÈ Âı¿ÓÂÈ Î·È Ô ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ £ÂÔÎχÌÂÓÔ˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ÂÈı˘Ì› Ó· ÙËÓ ·ÓÙÚ¢Ù› Ì ÙË ‚›·, ÙËÓ ·Ó·Áο˙ÂÈ Ó· ηٷʇÁÂÈ ˆ˜ ÈΤÙȉ· ÛÙÔÓ Ù¿ÊÔ ÙÔ˘ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘. ∂Λ, ··ÁÁ¤ÏÏÔÓÙ·˜ ÙÔÓ ÚfiÏÔÁfi Ù˘, Ë ∂ϤÓË ÂÍËÁ› ÙËÓ ÂÚ›ÏÔÎË ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÂȉÒÏÔ˘ Î·È Ù˘ Ù‡¯Ë˜

7. ∫·ÎÚȉ‹˜, π., •·Ó·Á˘Ú›˙ÔÓÙ·˜ ÛÙÔÓ ŸÌËÚÔ, Û. 63-65. 8. Lesky, ∞., πÛÙÔÚ›· Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜, ∂ΉÔÙÈÎfi˜ √›ÎÔ˜ ∞‰ÂÏÊÒÓ ∫˘ÚȷΛ‰Ë, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 1988, Û. 540. 9. Lesky, ∞., fi.., Û. 543.


H ™¶∞ƒ∆π∞∆π™™∞ «E§∂¡∏ ∆∏™ Tƒ√π∞™»: MÀ£√™

∫∞𠶃∞°ª∞∆π∫√∆∏∆∞

249

Ù˘. ªÂÙ¿ ·fi ·˘Ùfi ¤¯Ô˘Ì ÙËÓ ÂÚ›ÊËÌË Û˘Ó¿ÓÙËÛ‹ Ù˘ Ì ÙÔÓ ∆‡ÎÚÔ Ô˘ ÂÓ¤Ó¢Û ÙÔ °ÈÒÚÁÔ ™ÂʤÚË Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ÙÔ ÁÓˆÛÙfi Ô›ËÌ¿ ÙÔ˘ ∂ϤÓË. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ¤¯Ô˘Ì ÙËÓ ÂÚ›ÊËÌË Û˘Ó¿ÓÙËÛ‹ Ù˘ Ì ÙÔ ªÂÓ¤Ï·Ô Î·È ÙË ÛÙ·‰È·Î‹ ·ÏÏËÏÔ·Ó·ÁÓÒÚÈÛ‹ ÙÔ˘˜. √ £ÂÔÎχÌÂÓÔ˜ ·ÂÈÏ› Ì ı¿Ó·ÙÔ fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ͤÓÔ˘˜ Î·È Ô ªÂӤϷԘ ÎÈÓ‰˘Ó‡ÂÈ. ŸÌˆ˜ Ë ·‰ÂÏÊ‹ ÙÔ˘ £ÂÔÎχÌÂÓÔ˘ £ÂÔÓfiË, Ô˘ ¤¯ÂÈ ÚÔÊËÙÈο ¯·Ú›ÛÌ·Ù·, ‚ÔËı¿ ÙËÓ ∂ϤÓË Ó· ηٷÛÙÚÒÛÂÈ Û¯¤‰ÈÔ Ê˘Á‹˜. ∆Ô Û¯¤‰ÈÔ ÂÊ¢ڛÛÎÂÈ Ë Á˘Ó·ÈΛ· ·ÓÔ˘ÚÁ›·. √ ªÂӤϷԘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È ÛÙÔ £ÂÔÎχÌÂÓÔ ˆ˜ ·ÁÁÂÏÈ·ÊfiÚÔ˜ ÙÔ˘ ‰ÈÎÔ‡ ÙÔ˘ ı·Ó¿ÙÔ˘, Ë ∂ϤÓË ·›ÚÓÂÈ ÙËÓ ¿‰ÂÈ· Ó· ÙÂϤÛÂÈ ı˘Û›· ̤۷ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· ÁÈ· ÙÔÓ Âı·Ì¤ÓÔ Ù˘ Û‡˙˘ÁÔ, Î·È fiÏÔÈ Ì·˙›, ÍÂʇÁÔÓÙ·˜ Ì ÙÔ ÏÔ›Ô, Ô‰Â‡Ô˘Ó ÚÔ˜ ÙËÓ ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘˜. ∏ ÔÚÁ‹ ÙÔ˘ £ÂÔÎχÌÂÓÔ˘ ÍÂÛ¿ ¿Óˆ ÛÙË £ÂÔÓfiË, fï˜ ÔÈ ¢ÈfiÛÎÔ˘ÚÔÈ ÙÔÓ ÊˆÙ›˙Ô˘Ó ÁÈ· ÙË ı¤ÏËÛË Ù˘ ÌÔ›Ú·˜ Î·È ÙÔÓ Î¿ÓÔ˘Ó Ó· Ì›ÓÂÈ ÙÂÏÈÎÒ˜ ¢¯·ÚÈÛÙË̤ÓÔ˜ ÁÈ· fiÛ· ¤ÁÈÓ·Ó. ∏ ∂ϤÓË ÙÔ˘ ∂˘ÚÈ›‰Ë Â›Ó·È Ë ¤ÎÊÚ·ÛË ÂÓfi˜ ̇ıÔ˘, Ô ÔÔ›Ô˜ ÂÓۈ̷ÙÒÓÂÈ Û˘Ì‚ÔÏÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ Î·È ·ÂÈÎÔÓ›˙ÂÈ ÙËÓ ÂÈÎÔÓÈÛÙÈ΋ Û‡ÏÏË„Ë ÌÈ·˜ Á˘Ó·ÈΛ·˜ ÌÔÚÊ‹˜, fiˆ˜ ÙËÓ Â›‰Â Ô ÙÚ·ÁÈÎfi˜ ÔÈËÙ‹˜. √È Ì˘ıÔÏÔÁÈΤ˜ Û˘Ó‰¤ÛÂȘ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ fiÓÔÌ· Î·È ÙËÓ ÚԤϢÛË Ù˘ ∂ϤÓ˘ Â›Ó·È ¿Ú· ÔÏϤ˜. ∫·Ó›˜ ‰ÂÓ ·ÌÊÈ‚¿ÏÏÂÈ fiÙÈ Ë ∂ϤÓË ‹Ù·Ó οÔÙ ı¿, ·ÊÔ‡, fiˆ˜ ÂϤ¯ıË ÚÔËÁÔ˘Ì¤Óˆ˜, Ï·ÙÚ¢fiÙ·Ó ÛÙÔ ªÂÓÂÏ¿ÂÈÔ Ù˘ £ÂÚ¿Ó˘ Î·È ÙÈÌÒÙ·Ó ÛÙË ƒfi‰Ô ˆ˜ ı¿ ÙˆÓ ‰¤Ó‰ÚˆÓ. ∞˘Ùfi Ô˘ ¤¯ÂÈ ÂӉȷʤÚÔÓ Â›Ó·È fiÙÈ Ë ı¿ ∂ϤÓË ÛÙ· ηÙÔÈÓ¿ ¯ÚfiÓÈ· ˘Ô‚È‚¿ÛÙËΠ۠·Ï‹ ıÓËÙ‹, fiˆ˜ Î·È Ô ªÂӤϷԘ. √ ∂˘ÚÈ›‰Ë˜ ·Ú¤¯ÂÈ ÛÙËÓ ÔÌÒÓ˘ÌË ÙÚ·Áˆ‰›· ÙÔ˘ Ì›· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË Â˘ÓÔ˚΋ ÂÈÎfiÓ· Ù˘ ∂ϤÓ˘ Ô˘ ‰È·Ê¤ÚÂÈ ·fi ·˘Ù‹ Ô˘ Ì·˜ ‰›ÓÂÈ Û ¿ÏÏ· ÙÔ˘ ¤ÚÁ·. ¶fiÛÔ ·ÏÏÈÒÙÈη ÌÔÚ› Ó· ‰Ôı› Ë ÌÔÚÊ‹ Ù˘ ∂ϤÓ˘, ÙÔ ·ÓÙÈÏ·Ì‚·ÓfiÌ·ÛÙ fiÙ·Ó ‰Ô‡Ì ÙÈ Î·Ù·Ì·ÚÙ˘ÚÔ‡Ó ÁÈ’ ·˘Ù‹Ó Ô ŸÌËÚÔ˜, Ô ∏Û›Ô‰Ô˜, Ô ™ÙËÛ›¯ÔÚÔ˜, Ô ∞Ïη›Ô˜, Ë ™·ÊÒ, Ô ÿ‚˘ÎÔ˜, Ô £ÂfiÎÚÈÙÔ˜ ηıÒ˜ Î·È ÔÈ ¿ÏÏÔÈ ÙÚ·ÁÈÎÔ›, fiˆ˜ Ï.¯. Ô ∞ÈÛ¯‡ÏÔ˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÔÊÈÛÙ¤˜, ÊÈÏfiÛÔÊÔÈ Î·È Ú‹ÙÔÚ˜, fiˆ˜ Ô °ÔÚÁ›·˜, Ô ∏Ú¿ÎÏÂÈÙÔ˜, Ô ÛÙˆÈÎfi˜ ∂›ÎÙËÙÔ˜, Ô πÛÔÎÚ¿Ù˘, ·ÏÏ¿ Î·È ÓÂfiÙÂÚÔÈ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ fiˆ˜ Ô °Î·›ÙÂ, Ô ™ÂʤÚ˘, Ô ƒ›ÙÛÔ˜ Î·È Ô ∂χÙ˘ ÌÂٷ͇ ¿ÏψÓ. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈο Â‰Ò ÌÔÚ› Ó· ·Ó·ÊÂÚı› Ë ¶·ÏÈÓˆ‰›· ÙÔ˘ ™ÙËÛ›¯ÔÚÔ˘, ÙËÓ ÔÔ›· Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË ÙËÓ ¤ÁÚ·„ ÁÈ· Ó· ÂÍÈψı› ·fi ÙËÓ ÚÔÛ‚ÔÏ‹ Ô˘ ·Ï·ÈfiÙÂÚ· ›¯Â οÓÂÈ ÛÙÔ ÚfiÛˆÔ Ù˘ ∂ϤÓ˘. ™‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË, Ô ÔÈËÙ‹˜ ϤÁÂÙ·È fiÙÈ ÚfiÛ‚·Ï ÙËÓ ∂ϤÓË Û ÔÌÒÓ˘ÌÔ Ô›ËÌ·, fiÔ˘ ÙËÓ Î·ÙËÁÔÚÔ‡Û ÁÈ· ÙÔÓ ∆ÚˆÈÎfi fiÏÂÌÔ, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· Ù˘Êψı›. ªÂ ÙËÓ ¶·ÏÈÓˆ‰›· ‚¤‚·È· ÂÍÈÏÂÒıËÎÂ Î·È ·Ó¤‚Ï„Â. ™ÙËÓ ¶·ÏÈÓˆ‰›· Ô ™ÙËÛ›¯ÔÚÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÙÔÓ ›‰ÈÔ Ì‡ıÔ Ô˘ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÂÈ ·ÚÁfiÙÂÚ· Ô ∂˘ÚÈ›‰Ë˜ ÛÙËÓ ∂ϤÓË. ∆· ÏfiÁÈ· Ù˘ ∂ϤÓ˘, fiˆ˜ Ù· ·Ú·ı¤ÙÂÈ Ô ¶Ï¿ÙˆÓ ÛÙÔ º·›‰ÚÔ, ›ӷÈ: «∞˘Ù‹ Ë ÈÛÙÔÚ›· ‰ÂÓ Â›Ó·È ·ÏËıÈÓ‹. ¢ÂÓ Ì‹Î˜ ÛÙ· ηÏfiÛηÌÓ· ηڿ‚È· ÂÛ‡, Ô‡Ù’ ¤ÊÙ·Û˜ ÔÙ¤ ÛÙËÓ ∞ÎÚfiÔÏË Ù˘ ∆ÚÔ›·˜». ™ÙËÓ ¶·ÏÈÓˆ‰›· ÙÔ˘ ™ÙËÛ›¯ÔÚÔ˘ ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ¿ÏψÛÙÂ Ô Ï·ÙˆÓÈÎfi˜ º·›‰ÚÔ˜, fiˆ˜ ‡ÛÙÔ¯· ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ Ë Martha Nussbaum, ·ÊÔ‡ Ô ¶Ï¿ÙˆÓ Ì ÙË ÊÚ¿ÛË Ù˘ ¶·ÏÈÓˆ‰›·˜ «·˘Ù‹ Ë ÈÛÙÔÚ›· ‰ÂÓ Â›Ó·È ·ÏËıÈÓ‹», ηÙÔÚıÒÓÂÈ Ó· ηٷÛÙ‹ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ‰‡Ô ·ÓÙ›ıÂÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ ÙÔ˘ ™ˆ-


250

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÎÚ¿ÙË ÁÈ· ÙÔÓ ¤ÚˆÙ· Î·È ÙË ‰‡Ó·Ì‹ ÙÔ˘ ÈÛÔ‰‡Ó·Ì· ·ÏËıÈÓÔ‡˜.10 ∏ ∂ϤÓË ˆÛÙfiÛÔ ‰Â Û˘Ì‚ÔÏ›˙ÂÈ ÌfiÓÔ ÙË ÌÔÈÚ·›· Á˘Ó·›Î· Ô˘ Ì ÙËÓ ÔÌÔÚÊÈ¿ Ù˘ ÛÎÏ·‚ÒÓÂÈ ÙÔ˘˜ ¿Ó‰Ú˜ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÎÔÈÓˆÓÈο Î·È ËıÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·. ∂ÓÛ·ÚÎÒÓÂÈ Â›Û˘ ÙË Á˘Ó·›Î· Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘ ∂˘ÚÈ›‰Ë, Ë ÔÔ›· ‰ÂÓ Â›¯Â Ù· ›‰È· ‰ÈηÈÒÌ·Ù· Ì ÙÔ˘˜ ¿Ó‰Ú˜ ÛÙÔ ı¤Ì· ÙÔ˘ ¤ÚˆÙ·. ™Ù· ‰È¿ÊÔÚ· ‰Ú¿Ì·Ù· ÙÔ˘ ∂˘ÚÈ›‰Ë –ÏËÓ Ù˘ ∂ϤÓ˘– ‰›ÓÂÙ·È Ì›· ÂÈÎfiÓ· Ù˘ ∂ϤÓ˘ Ô˘ ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ ÙȘ ηٷÎÚ›ÛÂȘ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ Û ı¤Ì·Ù· Û˘˙˘ÁÈ΋˜ ·ÈÛÙ›·˜ ηıÒ˜ ‚¤‚·È· Î·È ÙËÓ ˘ÔÎÚÈÛ›· ·˘ÙÒÓ Ô˘ ÙËÓ Î·Ù·ÎÚ›ÓÔ˘Ó. °È·Ù› ÔÈ ı·٤˜, ÂÓÒ ÁÓÒÚÈ˙·Ó fiÙÈ ÙÔÓ fiÏÂÌÔ ‰ÂÓ ÙÔÓ ÚÔοÏÂÛÂ Ë ∂ϤÓË, ÙÂÏÈο ˘ÈÔıÂÙÔ‡Û·Ó ÙȘ ·fi„ÂȘ ÙˆÓ ÚÔÛÒˆÓ Ô˘ ÛÙ· ‰Ú¿Ì·Ù· ÙÔ˘ ∂˘ÚÈ›‰Ë η٤ÎÚÈÓ·Ó ÙËÓ ∂ϤÓË ˆ˜ ·ÈÙ›· Ù˘ Û˘ÌÊÔÚ¿˜ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ Î·È ∆ÚÒˆÓ. √ ∂˘ÚÈ›‰Ë˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙËÓ ∂ϤÓË ˆ˜ ÙÔ ÌfiÓÔ Á˘Ó·ÈÎÂ›Ô ÚfiÛˆÔ Ô˘ ÙÔÏÌ¿ Ó· Û¿ÛÂÈ Ù· ‰ÂÛÌ¿ Ù˘ ·Ó‰ÚÔÎÚ·Ù›·˜, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÛÙÔ ı¤Ì· ÙÔ˘ ¤ÚˆÙ· Î·È ÙÔ˘ Á¿ÌÔ˘. Ÿˆ˜ ·Ú·ÙËÚ› Ô Philippe Vellacote: «∏ ∂ϤÓË ‰ÈÂΉ›ÎËÛ ÂΛÓÔ Ô˘ ÔÈ ¿ÓÙÚ˜ ıˆÚÔ‡Û·Ó ·ÔÎÏÂÈÛÙÈÎfi ÙÔ˘˜ ‰Èη›ˆÌ·, ÙËÓ ÂÏ¢ıÂÚ›· Ù˘ ÂÈÏÔÁ‹˜ Î·È Ù˘ ·fiÚÚȄ˘. °È· Ó· Â›Ì·È Û·Ê‹˜, Ë ›‰È· ı· ¤ÏÂÁÂ: “∂›¯· ÙÔ ‰Èη›ˆÌ· Ó· ÂÁηٷÏ›„ˆ ÙÔ Û‡˙˘Áfi Ô˘ ‰¤¯ÙËη ˘fi ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ηٷӷÁηÛÌÔ‡, ÁÈ· ÙÔÓ ¿ÓÙÚ· Ô˘ ·Á¿ËÛ·Ø Î·È ·Ó ·›ÚÓÂÙ ÙËÓ Ú¿ÍË ÌÔ˘ ˆ˜ ÚfiÛ¯ËÌ· ÁÈ· ¤Ó· ‰ÂηÂÙ‹ fiÏÂÌÔ, ·˘Ùfi˜ Ô fiÏÂÌÔ˜ Â›Ó·È Î¿ÙÈ Ô˘ οӷÙ ÂÛ›˜ Î·È fi¯È ÂÁÒ”».11 °ÂÓÈο Û fiÏ· Ù· ‰Ú¿Ì·Ù· ÙÔ˘ ∂˘ÚÈ›‰Ë –ÏËÓ Ù˘ ∂ϤÓ˘– Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Û¯¤ÛË Ì ÙÔÓ ∆ÚˆÈÎfi fiÏÂÌÔ, fiˆ˜ Î·È ÛÙÔ˘˜ Ï˘ÚÈÎÔ‡˜ ÔÈËÙ¤˜ ØÏËÓ ÙÔ˘ ™ÙËÛ›¯ÔÚÔ˘Ø Î·ıÒ˜ Î·È ÛÙÔÓ ∞ÈÛ¯‡ÏÔ, Ë ∂ϤÓË ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È Ì Ôχ ÌÂÏ·Ó¿ ¯ÚÒÌ·Ù· Î·È ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È Ì ‚·ÚÈ¿ Â›ıÂÙ·, fiˆ˜ «Î·Î‹ Á˘Ó‹», «Î·Î›ÛÙË ‰¿Ì·Ú», «ÏÈÔ¿ÙÔÚ·», «ÏÈfiÁ·ÌÔÓ», «m Ï›ÛÙÔ˘˜ \A¯·ÈáÓ àfiÏÂÛÂÓ». √ ¯ÔÚfi˜ ÛÙËÓ ∏ϤÎÙÚ· ÙÔ˘ ∂˘ÚÈ›‰Ë ϤÂÈ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο fiÙÈ Ë ∂ϤÓË «Î·ÙFF‹Û¯˘Ó» ÙÔ Á˘Ó·ÈÎÂ›Ô Á¤ÓÔ˜. °È· ÙÔÓ ∞ÈÛ¯‡ÏÔ ¿ÏψÛÙÂ, fiˆ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ Ë A. M. Dale, Ë ∂ϤÓË ‹Ù·Ó ‰·ÈÌÔÓÈ΋.12 ÃÚÂÈ¿˙ÂÙ·È fï˜, fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙÔÓ ∂˘ÚÈ›‰Ë ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ, Ó· ‰È·¯ˆÚ›˙ÂÙ·È ÙÔ ÚfiÛˆÔ Ù˘ ∂ϤÓ˘ fiÙ·Ó ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È Î·È ÌÈÏ¿ÂÈ Ë ›‰È· Î·È fiÙ·Ó ÌÈÏÔ‡Ó ÔÈ ¿ÏÏÔÈ ÁÈ· ÂΛÓË. ™ÙËÓ πÊÈÁ¤ÓÂÈ· ÂÓ ∞˘Ï›‰È ‰ËÏÒÓÂÙ·È Ë ı¤ÛË ÙÔ˘ ∂˘ÚÈ›‰Ë ÛÙÔ ı¤Ì· Ù˘ ∂ϤÓ˘. ªÂ Ù· ÏfiÁÈ· ÙÔ˘ ∞Á·Ì¤ÌÓÔÓ· ÛÙÔÓ ÚfiÏÔÁÔ ÙÔ˘ ‰Ú¿Ì·ÙÔ˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓÔ˜ ÛÙËÓ ¿ÊÈÍË ÙÔ˘ ¶¿ÚÈ ÛÙË §·Î‰·›ÌÔÓ· ϤÂÈ fiÙÈ Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ «âÚáÓ âÚáÛ·Ó ˇü¯ÂÙÔ âÍ·Ó·Ú¿Û·˜ ^EϤÓËÓ», Ô ∂˘ÚÈ›‰Ë˜ ı¤ÏÂÈ Ó· ÙÔÓ›ÛÂÈ Ì ÙÔ «âÚáÛ·Ó» ˆ˜ Ë ∂ϤÓË ‰ÂÓ Â›Ó·È Ë Î·Î‹ Á˘Ó·›Î· ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÛÙ›¯ˆÓ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ‰Ú¿Ì·ÙÔ˜ Î·È ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ‰Ú·Ì¿ÙˆÓ, ·ÏÏ¿ ·ÏÒ˜ Ì›· Á˘Ó·›Î· Ô˘ ˘¤Î˘„ ÛÙËÓ

10. Nussbaum, ª, The Fragility of Goodness, Harvard University Press, Cambridge, Mass. 1986, Û. 43-44. 11. Vellacote, P., Ironic Drama. A study of Euripides’ Method and Meaning, Cambridge 1975, Û. 143. 12. Dale, A. M. (ed.), Euripides Helen, Oxford 1967, Û. xi.


H ™¶∞ƒ∆π∞∆π™™∞ «E§∂¡∏ ∆∏™ Tƒ√π∞™»: MÀ£√™

∫∞𠶃∞°ª∞∆π∫√∆∏∆∞

251

·Î·Ù·Ó›ÎËÙË ‰‡Ó·ÌË ÙÔ˘ ¤ÚˆÙ·. ∞˘Ùfi ¿ÏψÛÙ Ô˘ ÂÈÙÚ¤ÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ ¿Ó‰Ú˜, ÁÈ·Ù› Ó· ÌËÓ ÂÈÙÚ¤ÂÙ·È ÛÙȘ Á˘Ó·›Î˜; ∏ ∂ϤÓË, ·Ó Â›Ó·È ¤ÓÔ¯Ë, ÁÈ· ÙÔÓ ∂˘ÚÈ›‰Ë Â›Ó·È ¤ÓÔ¯Ë ·fi ¤ÚˆÙ· Î·È fi¯È ¤ÓÔ¯Ë ÙˆÓ ‰ÂÈÓÒÓ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ Î·È ÙˆÓ ∆ÚÒˆÓ. Ÿˆ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ϤÂÈ Ô P. Vellacote, «ÙÔ ·Ïfi ÁÂÁÔÓfi˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ∂ϤÓË, fiˆ˜ ÙËÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ô ∂˘ÚÈ›‰Ë˜ Â›Ó·È fiÙÈ Û˘Ó¤‚Ë Ó· ÌËÓ ·Ú·‰Â¯ı› ˆ˜ ÔÚÈÛÙÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ Ô˘ ¤ıÂÛ·Ó ÔÈ ¿ÓÙÚ˜ ÛÙÔ ı¤Ì· ÙÔ˘ Á¿ÌÔ˘».13 ™ÙÔ ›‰ÈÔ Ó‡̷, ÛÙË ª·Ú›· ¡ÂʤÏË Ô √‰˘ÛÛ¤·˜ ∂χÙ˘, Û˘ÁÎÚ›ÓÔÓÙ·˜ ÙË ª·Ú›· ¡ÂʤÏË Ì ÙËÓ ∂ϤÓË, ıˆÚ› ÙË Á˘Ó·›Î· Ô˘ Û¿ÂÈ Ù· ‰ÂÛÌ¿ Ù˘ Û˘Ì‚·ÙÈ΋˜ ËıÈ΋˜ ˆ˜ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ·ÓıÚÒÔ˘ Ô˘, ˙ÒÓÙ·˜ ÛÙÔ˘˜ ·ÓÙ›ԉ˜ Ù˘ ËıÈ΋˜ Â›Ó·È fiÏÔ ‹ıÔ˜ Î·È ÈÛÙ‡ÂÈ fiÙÈ Ë ÌÔÈÚ·›· Á˘Ó·›Î· Â›Ó·È ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÌ· ÌÈ·˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ ÛÙÈÁÌ‹˜ Î·È fiÙÈ ÔÈ ÈÛÙÔÚÈΤ˜ Û˘ÁÎ˘Ú›Â˜ Â›Ó·È ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÌ· Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ. Ÿˆ˜ ϤÂÈ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο, «ŸÛÔ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ∞¯·ÈÔ› ı· ˘¿Ú¯ÂÈ Ì›· ˆÚ·›· ∂ϤÓË/Î·È ·˜ Â›Ó·È ·ÏÏÔ‡ ÙÔ ¯¤ÚÈ Î·È ·ÏÏÔ‡ Ô Ï·ÈÌfi˜/∫¿ı ηÈÚfi˜ ÎÈ Ô ∆ÚˆÈÎfi˜ ÙÔ˘ fiÏÂÌÔ˜./∫¿ı ηÈÚfi˜ ÎÈ Ë ∂ϤÓË ÙÔ˘.» √ ∂˘ÚÈ›‰Ë˜ ı¤ÙÂÈ Â›Û˘ Â› Ù¿ËÙÔ˜ ÙÔ Úfi‚ÏËÌ· Ù˘ ÂÏ¢ıÂÚ›·˜ Ù˘ ‚Ô‡ÏËÛ˘ Î·È Ù˘ ÚÔÛˆÈ΋˜ ¢ı‡Ó˘, Úfi‚ÏËÌ· Ô˘ ‰ÂÓ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ √ÌËÚÈ΋ Ô›ËÛË. ∏ ¿Ô„Ë ·˘Ù‹ ·Ó¢ڛÛÎÂÙ·È Î·È ÛÙÔ˘˜ ÚÔÛˆÎÚ·ÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÂȉÈÎfiÙÂÚ· ÛÙÔÓ ∏Ú¿ÎÏÂÈÙÔ, Ô ÔÔ›Ô˜ ıˆÚ› fiÙÈ Ô ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ Â›Ó·È Ë ÌÔ›Ú· ÙÔ˘ (qıÔ˜ àÓıÚÒˇˆ ‰·›ÌˆÓ)14. ∫·Ù¿ ÙÔÓ ∏Ú¿ÎÏÂÈÙÔ Ë ÚÔÛˆÈ΋ ÌÔ›Ú· ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ ηıÔÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÔ˘ ÙÔÓ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Î·È fi¯È ·fi Â͈ÙÂÚÈΤ˜ Î·È Û˘¯Ó¿ ȉÈfiÙÚÔ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ. ∫·Ù¿ ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË, Ë ∂ϤÓË ÊfiÚÙˆÓ ÙËÓ Â˘ı‡ÓË ÁÈ· ÙÔ ·Ú¿و̿ Ù˘ ÛÙËÓ ∞ÊÚÔ‰›ÙË, fï˜ ÁÈ· ÙÔÓ ∏Ú¿ÎÏÂÈÙÔ ÙËÓ Â˘ı‡ÓË ÙË Ê¤ÚÂÈ ÛÙÔ ·Î¤Ú·ÈÔ ÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ ÚfiÛˆÔ. ∆Ô ·fiÛ·ÛÌ· ·˘Ùfi ·ÔÙÂÏ› ÙËÓ ¿ÚÓËÛË Ù˘ ÎÔÈÓ‹˜ √ÌËÚÈ΋˜ ·ÓÙ›Ï˄˘ fiÙÈ Û˘¯Ó¿ ÙÔ ¿ÙÔÌÔ ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ıˆÚËı› ˘‡ı˘ÓÔ ÁÈ· ÙȘ Ú¿ÍÂȘ ÙÔ˘. ∏ ϤÍË «‰·›ÌˆÓ» ÛËÌ·›ÓÂÈ Â‰Ò ·ÏÒ˜ ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ÌÔ›Ú· ÂÓfi˜ ·ÓıÚÒÔ˘. ∏ ÌÔ›Ú· ÙÔ˘ ·˘Ù‹ ηıÔÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÔ˘ ÙÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, ÙÔÓ ÔÔ›Ô Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ÙÔÓ ÂϤÁ¯ÂÈ ˆ˜ ¤Ó· ‚·ıÌfi.15 ∏ ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘ Ù˘ ∂ϤÓ˘ ·fi ÙÔ˘˜ ∞ıËÓ·›Ô˘˜ ÙÚ·ÁÈÎÔ‡˜ ÔÈËÙ¤˜ ¤¯ÂÈ fï˜ Î·È ÌÈ· ¿ÏÏË ¯ÚÔÈ¿, Ë ÔÔ›· ¤¯ÂÈ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÂÈÛËÌ·Óı›, ·˘Ù‹ Ù˘ ÔÏÈÙÈ΋˜ ¯Ú‹Û˘ Ù˘ ™·ÚÙÈ¿ÙÈÛÛ·˜ ‚·Û›ÏÈÛÛ·˜ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÒıËÛË ÙÔ˘ ·ÙÚȈÙÈÛÌÔ‡ Ù˘ fiÏ˘-ÎÚ¿ÙÔ˘˜ Ù˘ ∞ı‹Ó·˜. ÃÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÂÔ̤ӈ˜ Ó· ÂÈÛËÌ¿ÓÂÈ Î·Ó›˜ fiÙÈ ÔÈ Î·ÙËÁÔڛ˜, ΢ڛˆ˜ ÛÙȘ ÙÚ·Áˆ‰›Â˜ ÙÔ˘ ∂˘ÚÈ›‰Ë, ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Ù˘ ∂ϤÓ˘ ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È Î·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ·ÓÙÈÛ·ÚÙÈ·ÙÈ΋˜ ÚÔ·Á¿Ó‰·˜ Ô˘ Ô ÔÈËÙ‹˜ ¤Î·Ó ̤۷ ·fi Ù· ‰Ú¿Ì·Ù¿ ÙÔ˘ Û ÂÚ›Ô‰Ô ¿ÏψÛÙ Ô˘ Ô ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·Îfi˜ ¶fiÏÂÌÔ˜ Ï¿Ì‚·Ó ¯ÒÚ·Ó. Ÿˆ˜ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi, ÔÈ ÂÏÏËÓÈΤ˜ ÙÚ·Áˆ‰›Â˜ ÚÔÔÚ›˙ÔÓÙ·Ó ÁÈ·

13. Vellacote, P., fi., Û. 135. 14. ∞. 119, ™ÙÔ‚·›Ô˜, ∞Óı. IV, 40, 23. 15. Kirk, G. S., Raven, J. E., Schofield, M., √È ÚÔÛˆÎÚ·ÙÈÎÔ› ÊÈÏfiÛÔÊÔÈ, ÌÙÊÚ. ¢. ∫Ô‡ÚÙÔ‚ÈÎ, ª.π.∂.∆., ∞ı‹Ó· 1988, Û. 215-217.


252

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Ôϛ٘ Ù˘ ∞ı‹Ó·˜ Î·È ‹Ù·Ó ̤۷ ·fi ·˘Ù¤˜ Ô˘ ÔÈ ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜, ËıÈΤ˜ Î·È ÔÏÈÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘ ∞ıËÓ·˚ÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ¤‚ÚÈÛÎ·Ó ÙËÓ ¤ÎÊÚ·Û‹ ÙÔ˘˜. √ ·ÎÏÔ˜ ÙÔ˘ ∆ÚˆÈÎÔ‡ ÔϤÌÔ˘ ÚÔÛʤÚÂÈ ÂÔ̤ӈ˜ Ì›· ÌÔÓ·‰È΋ ¢ηÈÚ›· ÛÙÔ˘˜ ∞ıËÓ·›Ô˘˜ ÙÚ·ÁÈÎÔ‡˜ Ó· ÙÔÓ›ÛÔ˘Ó ÙËÓ ËıÈ΋ Î·È ÔÏÈÙÈ΋ ·ÓˆÙÂÚfiÙËÙ· Ù˘ ∞ı‹Ó·˜ Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ ·ÓÙ›·ÏÔ fiÏË-ÎÚ¿ÙÔ˜, ÙË ™¿ÚÙË, Ù˘ ÔÔ›·˜ ÔÈ ‹ÚˆÂ˜ ÚÔοÏÂÛ·Ó, ˘ÔÙ›ıÂÙ·È, ÙfiÛ· ‰ÂÈÓ¿ ÛÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜ Î·È ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Ô ‚›Ô˜ Î·È Ô ÙÚfiÔ˜ ˙ˆ‹˜ ‰Â ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·ÔÙÂϤÛÂÈ ËıÈÎfi ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÚÔ˜ Ì›ÌËÛË ÁÈ· ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜. ∏ ∂ϤÓË ÂÔ̤ӈ˜ –Î·È Î˘Ú›ˆ˜ Ô ªÂӤϷԘ– Û˘¯Ó¿ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Ì ÌÂÏ·Ó¿ ¯ÚÒÌ·Ù· ÛÙȘ ÙÚ·Áˆ‰›Â˜ ÙÔ˘ ∂˘ÚÈ›‰Ë Ì ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ÙfiÓˆÛË ÙÔ˘ ∞ıËÓ·˚ÎÔ‡ ·ÙÚȈÙÈÛÌÔ‡. ∂›Ó·È ÁÓˆÛÙfi ¿ÏψÛÙ ˆ˜ Ë Ì˘ıÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË ·ÏÏ¿˙ÂÈ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ Ù˘ ∞ı‹Ó·˜ (Ù¤ÏÔ˜ 6Ô˘ ·È. .Ã.) ηٿ Ù¤ÙÔÈÔ ÙÚfiÔ ÒÛÙ ·Ú·‰ÔÛȷο Ì˘ıÈο ÚfiÛˆ· Ó· Ê·›ÓÂÙ·È ˆ˜ ¤¯Ô˘Ó ηٷÁˆÁ‹ ·fi ÙËÓ ∞ı‹Ó· ‹ ηٿÏËÍË ÙˆÓ ÂÚÈÂÙÂÈÒÓ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·, ηıÒ˜ Â›Û˘ ∞ıËÓ·›ÔÈ ‹ÚˆÂ˜, fiˆ˜ Ô £ËÛ¤·˜, Ó· Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ·ÓÂÏÏ‹ÓÈ· ˘fiÛÙ·ÛË.16 £· ÌÔÚÔ‡Û·ÌÂ, Û˘ÓÂÒ˜, Ó· ԇ̠ˆ˜ Ô Ì‡ıÔ˜ Ô‰ËÁ› ÛÙÔ ÏfiÁÔ Î·È fiÙÈ ÔÈ ÓÔËÌ·ÙÈΤ˜ ÂÈÎfiÓ˜ ÂÓ·ÚÌÔÓ›˙Ô˘Ó ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Ì ÙË Ê·ÈÓÔÌÂÓÈÎfiÙËÙ·, ·ÏÏ¿ Î·È fiÙÈ ·˘Ù¤˜ ·ÓÙ·Ó·ÎÏÔ‡Ó Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ ÙËÓ ÂοÛÙÔÙ ËıÈ΋, ÔÏÈÙÈ΋ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·. √È ÓÔËÙÈΤ˜ ¿ÏψÛÙ ÂÈÎfiÓ˜ Ô˘ ÂÓ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ, Â›Ó·È Ì›· ÌÔÚÊ‹ ÂÛˆÙÂÚÈ΋˜ ·Ú¿ÛÙ·Û˘, Ë ÔÔ›· ÂÓۈ̷ÙÒÓÂÈ ‚Ȉ̤Ó˜ ÂÌÂÈڛ˜ Î·È ÏËÚÔÊÔڛ˜ Á‡Úˆ ·fi Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Î·È ÙȘ ȉÈfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜. ¢È·‚¿˙ÔÓÙ·˜ ¤Ó· ‰Ú¿Ì·, ¤Ó· Ô›ËÌ·, ‚ϤÔÓÙ·˜ ¤Ó· ı·ÙÚÈÎfi ‹ ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ·ÊÈÎfi ¤ÚÁÔ, ¤Ó· ÁÏ˘Ùfi ‹ ¤Ó· ˙ˆÁÚ·ÊÈÎfi ›Ó·Î· ‰ÂÓ Î¿ÓÔ˘Ì ٛÔÙ ¿ÏÏÔ ·fi ÙÔ Ó· Û¯ËÌ·Ù›˙Ô˘Ì ÛÙË ÓfiËÛË Î·È ÛÙË Ê·ÓÙ·Û›· Ì·˜ ÌÔÚʤ˜ Î·È Û‡Ì‚ÔÏ· Ô˘ Ë Û˘Ì‚·ÙÈ΋ ÁÏÒÛÛ· Ì·˜ ¤¯ÂÈ ÂÊԉȿÛÂÈ ÁÈ· Ó· ÂÈÎÔÈÓˆÓԇ̠ÌÂٷ͇ Ì·˜. ŒÓ·˜ ˙ˆÁÚ·ÊÈÎfi˜ ›Ó·Î·˜, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ‰ÂÓ ·ÂÈÎÔÓ›˙ÂÈ ÌfiÓÔ Î¿ÔÈÔ ı¤Ì·, ·ÏÏ¿ Ì·˜ ϤÂÈ Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ οÙÈ Á‡Úˆ ·fi ·˘Ùfi. µ¤‚·È· ÔÈ ˙ˆÁÚ·ÊÈÎÔ› ›Ó·Î˜ ‰ÂÓ ÔÌÈÏÔ‡Ó ·ÏÏ¿ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ¤Ó· ›‰Ô˜ «‚Ô˘‚‹˜ Ô›ËÛ˘». √‡Ù ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó È‰ÈfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ӈÓ, ·ÏÏ¿ Â›Ó·È Ô Î·ÏÏÈÙ¤¯Ó˘ ·˘Ùfi˜ Ô˘ ‰›ÓÂÈ ÔÈfiÙËÙ˜ ÛÙ· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ì ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ ÙÔ˘. ∫¿ı ¤Ó·˜ Ô˘ ÛÙÔ¯¿˙ÂÙ·È Á‡Úˆ ·fi ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· Ô˘ ÚÔÛʤÚÂÈ Ë ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋ ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ·ÔʇÁÂÈ ÙË ÛΤ„Ë fiÙÈ ÔÈ ÂÈÎfiÓ˜ ÌÔÈ¿˙Ô˘Ó Î·È ·Ú¿ÏÏËÏ· ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘ÁÎÚÈıÔ‡Ó Ì ٷ ÏÔÁÔÙ¯ÓÈο ¤ÚÁ·. ŒÓ·˜ ÙÔÈÔÁÚ¿ÊÔ˜ Î·È ¤Ó·˜ ÂÚÈËÁËÙ‹˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ì·˜ ‰ÒÛÔ˘Ó Ô Î·ı¤Ó·˜ Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÙÔ˘ ÌÈ· ȉ¤· ÙÔ˘ Ò˜ ‰ËÏ·‰‹ Â›Ó·È Ì›· fiÏË ‹ Ì›· fi¯ıË, fï˜ ÂÓÒ Ô ˙ˆÁÚ¿ÊÔ˜ Ì·˜ οÓÂÈ Ó· ‚ϤÔ˘Ì ÙËÓ fiÏË ÙÔ˘, Ô Û˘ÁÁڷʤ·˜ ·˘Ùfi Ô˘ ÌÔÚ› Ó· οÓÂÈ Â›Ó·È Ó· Ì·˜ ÂÌÓ‡ÛÂÈ Ó· Ê·ÓÙ·ÛÙԇ̠ÙËÓ ÂÈÎÔÓÈ΋ Ù˘ Û‡ÏÏË„Ë. √ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘ ‰È·ÎÚ›ÓÂÈ ÛÙËÓ ¶ÔÈËÙÈ΋ ÙÔ˘ (1448·) ÌÂٷ͇ Ù˘ ÌÈÌËÙÈ΋˜ Ú¿Í˘ ÂÓfi˜ ËıÔÔÈÔ‡ Î·È Ù˘ ‰ÈËÁËÌ·ÙÈ΋˜ ÂÚÈÁÚ·Ê‹˜ ÌÈ·˜ ڿ͈˜. £· ÌÔÚÔ‡Û·ÌÂ Û˘ÓÂÒ˜ Ó· ԇ̠fiÙÈ ÂÓÒ Ô ·ÊËÁËÙ‹˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Ì›· Ú¿ÍË, Ô ËıÔÔÈ-

16. µÏ. ∫·ÎÚȉ‹, π. £., √ ÔÈËÙ‹˜ Î·È Ë Ì˘ıÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË, ∞ı‹Ó· 1980, Û. 11-25.


H ™¶∞ƒ∆π∞∆π™™∞ «E§∂¡∏ ∆∏™ Tƒ√π∞™»: MÀ£√™

∫∞𠶃∞°ª∞∆π∫√∆∏∆∞

253

fi˜ ÙËÓ ·ÂÈÎÔÓ›˙ÂÈ. ∆Ô ›‰ÈÔ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Î·È Ì ÙË ÁÏÒÛÛ·. Ÿˆ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ϤÂÈ Ô Wittgenstein, Ë ÁÏÒÛÛ· Ì·˜ ÚˆÙ·Ú¯Èο ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ Ì›· ÂÈÎfiÓ·. ∆È Ú¤ÂÈ Ó· Á›ÓÂÈ Ì ÙËÓ ÂÈÎfiÓ·, Ò˜ Ú¤ÂÈ ·˘Ù‹ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı› ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ÛÎÔÙÂÈÓfi. ¶·Ú¿ Ù·‡Ù· Ú¤ÂÈ Ó· ‰ÈÂÚ¢ÓËı›, ·Ó ı¤ÏÔ˘Ì ӷ ·ÓÙÈÏËÊıԇ̠ÙÔ ÓfiËÌ· ·˘ÙÔ‡ Ô˘ ϤÌÂ. ŸÌˆ˜ Ë ÂÈÎfiÓ· Ê·›ÓÂÙ·È Ó· Ì·˜ ··ÏÏ¿ÛÛÂÈ ·fi ·˘Ùfi ÙÔ ¤ÚÁÔ, ÁÈ·Ù› ‹‰Ë Ì·˜ Ô‰ËÁ› Û ̛· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ¯Ú‹ÛË. √ ̇ıÔ˜ ‰ÂÓ ·ÔÙÂÏ› ·Ú¿ ¤Ó· ÂÚÁ·ÏÂ›Ô ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ Î·È ¤Ó· ÎÔÈÓfi ÛËÌÂ›Ô ·Ó·ÊÔÚ¿˜, Ô˘ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi Û fiÏÔ˘˜ ‹ ÛÙÔ˘˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˘˜ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ·fi fiÛÔ˘˜ ı· ·ÔÙÂϤÛÔ˘Ó ÙÔ ÎÔÈÓfi ÙÔ˘, ÙÔ ÔÔ›Ô ı· ·ÔÙÂϤÛÂÈ ÙË ‚¿ÛË ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ηÏÏÈÙ¯ÓÈÎÔ‡ ÙÔ˘ ÔÚ¿Ì·ÙÔ˜ Î·È ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙˆÓ ËıÈÎÒÓ, ÔÏÈÙÈÎÒÓ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ È‰ÂÒÓ ÙÔ˘. √ ̇ıÔ˜, fiˆ˜ ¤¯ÂÈ ÂÈÛËÌ¿ÓÂÈ Ô ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘, Â›Ó·È ÏfiÁÔ˜ „¢‰‹˜ Ô˘ ‰ËÏÒÓÂÈ fï˜ οÙÈ ·ÏËıÈÓfi. ∂ÓÒ Û‹ÌÂÚ· ÓÔÌ›˙Ô˘Ì fiÙÈ ÔÈ Ì‡ıÔÈ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Î¿ÙÈ ÙÔ ÛÙ·ıÂÚfi Î·È ·ÌÂÙ¿‚ÏËÙÔ, ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ·˘ÙÔ› ¤¯Ô˘Ó ˘ÔÛÙ› ÔÈΛϘ ·ÏÏ·Á¤˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÎÏ·ÛÈÎÔ‡˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡˜. ÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ·ÔÙÂÏ› Ë ·ÏÏ·Á‹ ÙÔ˘ ̇ıÔ˘ Ù˘ ª‹‰ÂÈ·˜ ·fi ÙÔÓ ∂˘ÚÈ›‰Ë, ·ÊÔ‡, ·Ó Î·È ÛÙÔÓ ·Ú¯ÈÎfi ̇ıÔ Â›Ó·È ÔÈ ∫ÔÚ›ÓıÈÔÈ Ô˘ ÛÎÔÙÒÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ù˘, Ô ∂˘ÚÈ›‰Ë˜ ÛÙËÓ ÔÌÒÓ˘ÌË ÙÚ·Áˆ‰›· ÙÔ˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÈ ÙËÓ ›‰È· ˆ˜ ·È‰ÔÎÙfiÓÔ Î·È ‚¤‚·È· Â›Ó·È ·˘Ù‹ Ë Ó¤· ÂΉԯ‹ ÙÔ˘ ̇ıÔ˘ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÙÂÏÈÎÒ˜ ·ÔÙ˘ˆı› Û ÂÌ¿˜ Û‹ÌÂÚ·.17 ÕÏψÛÙÂ, fiˆ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ϤÂÈ Ë ›‰È· Ë ∂ϤÓË ÛÙËÓ πÏÈ¿‰· (∑. 357-58) «Õ¯·ÚË ÌÔ›Ú· Ô ¢›·˜ Ì·˜ ¤ÁÚ·„Â, ÔÏ˘ÙÚ·ÁÔ˘‰Ë̤ÓÔ / ̘ ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÌÂÏÏÔ‡ÌÂÓÔ˘˜ Ó· Ì›ÓÂÈ Ù’ fiÓÔÌ¿ Ì·˜»,18 ‰ËÏÒÓÔÓÙ·˜ ˆ˜ ηٷÓÔ› fiÙÈ Ë Î‡ÚÈ· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ Â›Ó·È fi¯È Ó· Â›Ó·È Ì›· Á˘Ó·›Î· ·ÏÏ¿ Ì›· ÈÛÙÔÚ›·.

µπµ§π√°ƒ∞ºπ∞ Andrews, A., ∞Ú¯·›· ÂÏÏËÓÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›·, ª.I.E.T., ∞ı‹Ó· 1983, Û. 291-337. ∞ÚÈÛÙÔÙ¤Ï˘, ∏ıÈο ¡ÈÎÔÌ¿¯ÂÈ·Ø ¶ÔÈËÙÈ΋. Borgeaud, P. et alia (ÂΉ.), √ ŒÏÏËÓ·˜ ¿ÓıÚˆÔ˜, ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·, ∞ı‹Ó· 1996. Bowra, C. M., ∞Ú¯·›· ÂÏÏËÓÈ΋ Ï˘ÚÈ΋ Ô›ËÛË, 2 ÙfiÌ, ÌÙÊÚ. π. ¡. ∫·˙¿˙˘, ª.π.∂.∆., ∞ı‹Ó· 1983. Blundell, M., Helping Friends and Harming Enemies, Cambridge University Press, Cambridge 1989. Guthrie, W.K.C., √È ™ÔÊÈÛÙ¤˜, ÌÙÊÚ. ¢. ∆ÛÂÎÔ˘Ú¿Î˘, ª.π.∂.∆., ∞ı‹Ó· 1998. Dale, A.M. (ed.), Euripides Helen, Oxford 1967. Dover, K. J., Greek Popular Morality, Blackwell, Oxford 1974.

17. µÏ. ∫·ÎÚȉ‹, π. £., √ ÔÈËÙ‹˜ Î·È Ë Ì˘ıÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË, ∞ı‹Ó· 1980, Û. 10. 18 √Ì‹ÚÔ˘, πÏÈ¿‰·, ÌÙÊÚ. ¡. ∫·˙·ÓÙ˙¿ÎË Î·È π. £. ∫·ÎÚȉ‹, √.∞.∂.¢., ∞ı‹Ó·.


254

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

∂˘ÚÈ›‰Ë, ∂ϤÓË, ÂÈÛ., ÌÙÊÚ. Î·È Û¯fiÏÈ· ∂ÚÚ. ÷Ù˙Ë·Ó¤ÛÙ˘, ÂΉ. «π. ∑·¯·ÚfiÔ˘ÏÔ˜», ∞ı‹Ó· 1989. Eastearling, P. E. Î·È Knox, B. M .W., πÛÙÔÚ›· Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜, ∂Ή. ¶··‰‹Ì·, ∞ı‹Ó· 1990. Kirk, G. S., Raven, J. E. Î·È Schofield, M., √È ÚÔÛˆÎÚ·ÙÈÎÔ› ÊÈÏfiÛÔÊÔÈ, ÌÙÊÚ. ¢. ∫Ô‡ÚÙÔ‚ÈÎ, ª.π.∂.∆., ∞ı‹Ó· 1988. Lesky, ∞., πÛÙÔÚ›· Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜, ∂ΉÔÙÈÎfi˜ √›ÎÔ˜ ∞‰ÂÏÊÒÓ ∫˘ÚȷΛ‰Ë, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 1988. Lesky, A., ∏ ÙÚ·ÁÈ΋ Ô›ËÛË ÙˆÓ ·Ú¯·›ˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ, 2 ÙfiÌ., ÌÙÊÚ. ¡. Ã. ÃÔ˘ÚÌÔ˘˙È¿‰Ë˜, ª.π.∂.∆., ∞ı‹Ó· 1990. ∫·ÎÚȉ‹, π. £., √ÌËÚÈΤ˜ ¤Ú¢Ó˜, ∞ı‹Ó· 1944.Ø, •·Ó·Á˘Ú›˙ÔÓÙ·˜ ÛÙÔÓ ŸÌËÚÔ, ∞ı‹Ó· 1979Ø √È ·Ú¯·›ÔÈ ŒÏÏËÓ˜ ÛÙË ÓÂÔÂÏÏËÓÈ΋ Ï·˚΋ ·Ú¿‰ÔÛË., ª.π.∂.∆., ∞ı‹Ó· 1979Ø ¶ÚÔÔÌËÚÈο √ÌËÚÈο ∏ÛÈfi‰ÂÈ·, ∞ı‹Ó· 1980Ø √ ÔÈËÙ‹˜ Î·È Ë Ì˘ıÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË, Á ¤Î‰., ∞ı‹Ó· 1980Ø √ÌËÚÈο ı¤Ì·Ù·, ∞ı‹Ó· 1981Ø ŒÏ·, ∞ÊÚÔ‰›ÙË ∞ÓıÔÛÙÂʷӈ̤ÓË, ∞Ú¯·›· Ï˘ÚÈ΋ Ô›ËÛË, ∞ı‹Ó· 1983Ø ∆Ô Ì‹Ó˘Ì· ÙÔ˘ √Ì‹ÚÔ˘, µÈ‚ÏÈÔˆÏÂ›Ô Ù˘ «∂ÛÙ›·˜», ∞ı‹Ó· 1985. Kerferd, G. B., The Sophistic Movement, Cambridge University Press, Cambridge 1981. Nilsson, M. P., Geschichte der griechishen Religion I, Munchen 1967. Nussbaum, M., The Fragility of Goodness, Harvard University Press, Cambridge, Mass. 1986. √Ì‹ÚÔ˘, πÏÈ¿‰·, ÌÙÊÚ. ¡. ∫·˙·ÓÙ˙¿ÎË Î·È π. £. ∫·ÎÚȉ‹, √.∞.∂.¢., ∞ı‹Ó·. Page, D. L., ∏ πÏÈ¿˜ Î·È Ë ÈÛÙÔÚ›·, ÌÙÊÚ. ∫. ¶·ÓËÁ‡ÚË, ÂΉ. ¶··‰‹Ì·, ∞ı‹Ó· 1988. Panofsky, D. and Panofsky, E., Pandora’s Box. The Changing Aspects of a Mythical Symbol, Princeton University Press, Princeton 1991. ™ÂʤÚ˘, °., ¶ÔÈ‹Ì·Ù·, 14Ë ÂΉ., ÿηÚÔ˜, ∞ı‹Ó· 1982. ™ÎÔ˘ÙÂÚfiÔ˘ÏÔ˜, ¡. ª., ∏ ·Ú¯·›· ™ÔÊÈÛÙÈ΋. ∆· Ûˆ˙fiÌÂÓ· ·ÔÛ¿ÛÌ·Ù·, ÂΉ. °ÓÒÛË, 2Ë ÂΉ., ∞ı‹Ó· 1991. Vellacote, P., Ironic Drama. A study of Euripides’ Method and Meaning, Cambridge 1975.

Abstract My aim in this paper is to analyse the mythical person of ‘Helen of Troy’ –which is also so indissolubly tied to the geographical area of Sparta– in relation to the various appropriations of this mythical female heroine, and to illustrate the symbolisms and the uses of her person, as well as the universal use of the myth of Helen. The person of the Spartan Helen constitutes the expression of a myth that incorporates various mythical symbolisms and represents the fictitious conception of a female character. Helen as a person, her character and her beauty, as well as the evil that ‘willing wanton’ has caused, has led, both in antiquity and in modernity, numerous poets, authors, artists, orators and even philosophers to represent her in many different ways.


«∞∫∆∏ ¶√π∏∆ø¡»: TO °Y£EIO ™TH ZøH KAI TO EP°O E§§HNøN ¶OIHTøN OÈ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÙˆÓ °È¿ÓÓË ƒ›ÙÛÔ˘ Î·È ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ∂˘·ÁÁÂÏ›· ª¤Ù·-¢ÚÔÁοÚË ºÈÏfiÏÔÁÔ˜ ∫ÒÛÙ·˜ ¢ÚÔÁοÚË K·Ú‰ÈÔÏfiÁÔ˜

¶ÂÚ›ÏË„Ë TÔ °‡ıÂÈÔ, ÛÙ· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 19Ô˘ Î·È ÙȘ ÚÒÙ˜ ‰ÂηÂٛ˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·È., ÊÈÏÔͤÓËÛ ÁÈ· οÔÈÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘˜ ·ÚÎÂÙÔ‡˜ ÔÈËÙ¤˜: ÙÔ ™‹ÏÈÔ ¶·Û·ÁÈ¿ÓÓË, ÙË ª·Ú›· ¶ÔÏ˘‰Ô‡ÚË, ÙÔÓ ∫Ô‡ÏË ∞ϤË, ÙÔ °È¿ÓÓË °Ú˘¿ÚË, ÙÔ °È¿ÓÓË ƒ›ÙÛÔ Î·È ÙÔ ¡ÈÎËÊfiÚÔ µÚÂÙÙ¿ÎÔ. ∞fi ·˘ÙÔ‡˜, ¿ÏÏÔÈ ‚Ú¤ıËÎ·Ó ÂΛ ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙȘ ÌÂÙ·ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ÁÔÓÈÒÓ ÙÔ˘˜ (¶·Û·ÁÈ¿ÓÓ˘, ¶ÔÏ˘‰Ô‡ÚË, ∞Ϥ˘), ¿ÏÏÔÈ ÁÈ· Ó· ÊÔÈÙ‹ÛÔ˘Ó ÛÙÔ °˘ÌÓ¿ÛÈÔ Ù˘ fiÏ˘ (ƒ›ÙÛÔ˜, µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜), ÂÓÒ ¤Ó·˜ (°Ú˘¿Ú˘) ˘ËÚ¤ÙËÛ ˆ˜ °˘ÌÓ·Ûȿگ˘. ∞Ó·ÌÓ‹ÛÂȘ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ °‡ıÂÈÔ, ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙÔ ¤ÚÁÔ fiψÓ. ¶ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÛÙÔȯ›· ‰›ÓÔÓÙ·È Â‰Ò ÁÈ· ÙÔ˘˜ °È¿ÓÓË ƒ›ÙÛÔ Î·È ¡ÈÎËÊfiÚÔ µÚÂÙÙ¿ÎÔ. ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ˘ ¡. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘, Ì¿ÏÈÛÙ·, Ô ÙÔÈÎfi˜ Ù‡Ô˜ ·ÔηχÙÂÈ ÂӉȷʤÚÔÓÙ·, ¿ÁÓˆÛÙ· ̤¯ÚÈ ÙÒÚ·, ÛÙÔȯ›· ÁÈ· ÙÔÓ ÔÈËÙ‹. «∞ÎÙ‹ ¶ÔÈËÙÒÓ» ÛÙÔ °‡ıÂÈÔ… ÕÎÚˆ˜ ÔÈËÙÈÎfi˜ Ô fiÚÔ˜, Í·ÊÓÈ¿˙ÂÈ Â˘¯¿ÚÈÛÙ·, ·ÏÏ¿ Î·È ·Ú·ÍÂÓ‡ÂÈ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ·fi ‡ÏÔÁ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·: ¶ÔÈ· ‹Ù·Ó Ë ∞ÎÙ‹ ¶ÔÈËÙÒÓ; ¶ÔÈÔÈ ‹Û·Ó ÔÈ ÔÈËÙ¤˜; ¶ÔÈ· Û¯¤ÛË ¤‰ÂÓ ÙÔÓ Î·ı¤Ó· ÙÔ˘˜ Ì ÙÔ °‡ıÂÈÔ; ∞˜ ÍÂÎÈÓ‹ÛÔ˘Ì Ì ÙÔ ÔÈÔÈ ‹Ù·Ó ÔÈ ÔÈËÙ¤˜: ÌÈÏ¿Ì ÁÈ· ÙÔ ™‹ÏÈÔ ¶·Û·ÁÈ¿ÓÓË, ÙË ª·Ú›· ¶ÔÏ˘‰Ô‡ÚË, ÙÔÓ ∫Ô‡ÏË ∞ϤË, ÙÔ °È¿ÓÓË °Ú˘¿ÚË, ÙÔ °È¿ÓÓË ƒ›ÙÛÔ Î·È ÙÔ ¡ÈÎËÊfiÚÔ µÚÂÙÙ¿ÎÔ. ¡· ÛËÌÂȈı› fiÙÈ ÙÔ˘˜ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ì Ì ¯ÚÔÓÔÏÔÁÈ΋ ÛÂÈÚ¿, ÍÂÎÈÓÒÓÙ·˜ ·fi ÙÔÓ ·Ï·ÈfiÙÂÚÔ, ÁÈ· Ó· ηٷϋÍÔ˘Ì ÛÙÔ ÓÂfiÙÂÚÔ. ∫·Ó¤Ó·˜ ÙÔ˘˜ ‰Â ÁÂÓÓ‹ıËΠÛÙÔ °‡ıÂÈÔ, fiÏÔÈ ÙÔ˘˜, fï˜, ¤‰ÂÛ·Ó Ì·˙› ÙÔ˘ ¤Ó· ÎÔÌÌ¿ÙÈ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘˜ Î·È Î¿ÙÈ ·fi ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘˜. √ ™‹ÏÈÔ˜ ¶·Û·ÁÈ¿ÓÓ˘ ‚Ú¤ıËΠÂΛ, Ï›ÁÔ ÚÈÓ ÂÎÓ‡ÛÂÈ Ô 19Ô˜ ·È., ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙȘ ÌÂÙ·ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘ Ô˘ ‹Ù·Ó ÂÈÚËÓÔ‰›Î˘. ∆Ô ›‰ÈÔ Î·È Ë ª. ¶ÔÏ˘‰Ô‡ÚË, Ù˘ ÔÔ›·˜ Ô ·Ù¤Ú·˜ ‹Ù·Ó ηıËÁËÙ‹˜ Î·È ˘Ë-


256

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

Ú¤ÙËÛ ÛÙÔ °‡ıÂÈÔ. ŒÙÛÈ Ë ª·Ú›· ·fi Ù· ÙÚ›· ̤¯ÚÈ Ù· ‰Ò‰Âη ¯ÚfiÓÈ· Ù˘ ¤˙ËÛ ÛÙÔ °‡ıÂÈÔ (1905- 1914). √ ∫Ô‡Ï˘ ∞Ϥ˘, ÁÂÓÓË̤ÓÔ˜ ÛÙ· 1903, ¤ÊÙ·Û ÛÙÔ °‡ıÂÈÔ ÌˆÚfi ۯ‰fiÓ ÎÈ ¤˙ËÛ ÂΛ 20 ¯ÚfiÓÈ· Ì·˙› Ì ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿ ÙÔ˘. √ °È¿ÓÓ˘ °Ú˘¿Ú˘ ˘ËÚ¤ÙËÛ ˆ˜ Á˘ÌÓ·Ûȿگ˘ ÙÔ˘ °˘ÌÓ·Û›Ô˘ °˘ı›Ԣ ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ¯ÚÔÓÈ¿ 1914-1915. √ °È¿ÓÓ˘ ƒ›ÙÛÔ˜ Î·È Ô ¡ÈÎËÊfiÚÔ˜ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜ ‹Á·Ó ÛÙÔ °‡ıÂÈÔ Î·Ù¿ ÙË ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ 1920, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÊÔÈÙ‹ÛÔ˘Ó ÛÙÔ °˘ÌÓ¿ÛÈÔ. ∞˜ Ì·˜ ÂÈÙÚ·›, fï˜, Ó· ÂÈÎÂÓÙÚÒÛÔ˘Ì ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ Ì·˜ ÛÙÔ˘˜ ÔÈËÙ¤˜ °È¿ÓÓË ƒ›ÙÛÔ Î·È ¡ÈÎËÊfiÚÔ µÚÂÙÙ¿ÎÔ, ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Ù· ÛÙÔȯ›· Ô˘ Û˘Ó‰¤Ô˘Ó ÙË ˙ˆ‹ Î·È ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘˜ Ì ÙÔ °‡ıÂÈÔ, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ÂӉȷʤÚÔÓ. ∫·È ÍÂÎÈÓ¿Ì Ì ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ˘ °È¿ÓÓË ƒ›ÙÛÔ˘: H Û¯¤ÛË ÙÔ˘ °È¿ÓÓË ƒ›ÙÛÔ˘ Ì ÙÔ °‡ıÂÈÔ ‹Ù·Ó ˆ˜ ¤Ó· ‚·ıÌfi Û¯¤ÛË Î·Ù·ÁˆÁ‹˜, ·ÊÔ‡ Ë ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘, ∂Ï¢ıÂÚ›· µÔ˘˙Ô˘Ó·Ú¿, ‹Ù·Ó °˘ıÂÈ·ÙÔԇϷ Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ·fi ÏÔ‡ÛÈ· ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· Ù˘ fiÏ˘. ∆Ô °‡ıÂÈÔ, ÏÔÈfiÓ, ÙÔ˘ ‹Ù·Ó ÔÈÎÂ›Ô ·’ Ù· ÌÈÎÚ¿ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÈ·, ÁÈ·Ù› Ë ∂Ï¢ıÂÚ›· ƒ›ÙÛÔ˘ ÙÔ ÂÈÛÎÂÙfiÙ·Ó Ù·ÎÙÈο, Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿ Ù˘ Ê˘ÛÈο. ∫ÔÓÙ¿ Û’ ·˘Ù‹Ó ÎÈ Ô ¿ÓÙÚ·˜ Ù˘, Ô ∂Ï¢ı¤ÚÈÔ˜ ƒ›ÙÛÔ˜. ∫È ÂÂȉ‹ Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó Ù˘¯·›Ô˜ ¿ÓıÚˆÔ˜, Ì· ¿Ú¯ÔÓÙ·˜, Ë ¿ÊÈÍË ‹ Ë ·Ó·¯ÒÚËÛ‹ ÙÔ˘ ·fi ÙÔ °‡ıÂÈÔ ‹Ù·Ó ı¤Ì· ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ fiÏË, ÙfiÛÔ ÒÛÙ Ӓ ··Û¯ÔÏ› Î·È ÙÔÓ ÙÔÈÎfi Ù‡Ô. √È Î·Ï¤˜ ̤Ú˜ ‚¤‚·È·, ÁÈ· ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹ ¤Ú·Û·Ó ÁÚ‹ÁÔÚ·, ÎÈ ¤ÙÛÈ, fiÙ·Ó ÛÙ· 1921 Ô °È¿ÓÓ˘ ƒ›ÙÛÔ˜ ¤Ú¯ÂÙ·È ÛÙÔ °‡ıÂÈÔ Ì ÙËÓ ·‰ÂÚÊ‹ ÙÔ˘, §Ô‡Ï·, ÁÈ· Ó· ÁÚ·ÊÙÔ‡Ó ÛÙÔ °˘ÌÓ¿ÛÈÔ Ù˘ fiÏ˘, Ù›ÔÙ· ‰ÂÓ Â›Ó·È fiˆ˜ ·ÏÈ¿. ∏ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿ ÙÔ˘˜ ¤¯ÂÈ ÍÂ¤ÛÂÈ ÔÈÎÔÓÔÌÈο, ¤¯Ô˘Ó ÌfiÏȘ ¯¿ÛÂÈ ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚfi ÙÔ˘˜ ·‰ÂÚÊfi ·fi Ê˘Ì·Ù›ˆÛË ÎÈ Ë ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘˜ Âı·›ÓÂÈ ·’ ÙËÓ ›‰È· ·ÚÚÒÛÙÈ·, ‰‡Ô Ì‹Ó˜ ·ÊfiÙÔ˘ Ù· ‰‡Ô ·È‰È¿ ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙÔ °‡ıÂÈÔ. √ °È¿ÓÓ˘ ƒ›ÙÛÔ˜ ‹Ù·Ó ÙfiÙ 12 ¯ÚÔÓÒÓ. ™ÙÔ °‡ıÂÈÔ Ù· ‰‡Ô ·‰¤ÚÊÈ·, ı· Ì›ÓÔ˘Ó 4 ¯ÚfiÓÈ·, fiÛÔ Ó· ÙÂÏÂÈÒÛÔ˘Ó ÙÔ °˘ÌÓ¿ÛÈÔ. °Ú¿ÊÂÈ Ë ·‰ÂÏÊ‹ ÙÔ˘: «...™ÙÔ °‡ıÂÈÔ Í·Ó·‚ڋηÌ Ì ÙÔÓ Î·ÈÚfi ÙËÓ ·ÓÂÌÂÏÈ¿ ÙˆÓ ·È‰ÈÎÒÓ Ì·˜ ¯ÚfiÓˆÓ...» Î·È ÈÔ Î¿Ùˆ: «...∂‰Ò ı· ÛÙÂÚÈÒÓ·ÌÂ, fiÙ ÛÙÔ ¤Ó· Û›ÙÈ Î·È fiÙ ÛÙÔ ¿ÏÏÔ, ı· ˙Ô‡Û·Ì ٷ ¯ÚfiÓÈ· Ù˘ ÂÊ˂›·˜ Î·È ı· ‰È·ÌÔÚÊÒÓ·ÌÂ, ÌÔÓ·¯¿, ÙÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Ì·˜.» ∫È ·ÏÏÔ‡: «...ÛÙËÓ ∫Ú·Ó¿Ë, ÛÙÔ ·Á·Ë̤ÓÔ ÓËÛ¿ÎÈ Ô˘ Ì·˜ ı‡ÌÈ˙ ÙË ªÔÓ‚¿ÛÈ· Î·È Ì·˙› Ì¿˜ ¤Î·Ó ӷ ÙËÓ Í¯¿ÛÔ˘ÌÂ, ÂÚ¿Û·Ì 3 ·fi Ù· 4 ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ °˘ÌÓ·Û›Ô˘...».1 ¶Ú·ÁÌ·ÙÈο: ÙÔÓ ÚÒÙÔ Î·È ÙÔÓ Ù¤Ù·ÚÙÔ ¯ÚfiÓÔ ¤ÌÂÈÓ·Ó ÛÙÔÓ ‡ÚÁÔ ÙÔ˘ ∆˙·ÓÓÂÙ¿ÎË ÛÙËÓ ∫Ú·Ó¿Ë. ∆Ë ‰Â‡ÙÂÚË ¯ÚÔÓÈ¿ ¤ÌÂÈÓ·Ó ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘ Ê·ÚÔʇϷη, ÛÙËÓ ∫Ú·Ó¿Ë Î·È ¿ÏÈ, ÂÓÒ ÙËÓ ÙÚ›ÙË Ì¤Û· ÛÙÔ °‡ıÂÈÔ. ∆ÂÏÂÈÒÓÔÓÙ·˜ ÙÔ °˘ÌÓ¿ÛÈÔ, Ô ÔÈËÙ‹˜ ¤Ê˘Á ̷˙› Ì ÙËÓ ·‰ÂÏÊ‹ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ∞ı‹Ó·. ∂ÈÛÙÚ¤ÊÂÈ ÛÙÔ °‡ıÂÈÔ ÔÏÏ¿ ¯ÚfiÓÈ· ·ÚÁfiÙÂÚ·, ÚÔ˜ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜

1. ƒ›ÙÛÔ˘ –°Ï¤˙Ô˘ §., ∆· ·È‰Èο ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ ·‰ÂÏÊÔ‡ ÌÔ˘, °È¿ÓÓË ƒ›ÙÛÔ˘, ∞ı‹Ó·, ∫¤‰ÚÔ˜, 1981, ÛÛ. 55, 55-56, 61.


«A∫∆∏ ¶√π∏∆ø¡»: T√ °À£∂π√ ™∆∏ Zø∏ ∫∞π ∆√ Eƒ°√ E§§∏¡ø¡ ¶√π∏∆ø¡

257

ÙÔ˘, ÛÙ· 1982, Ì ·ÊÔÚÌ‹ ÌÈ· ÂΉ‹ÏˆÛË ÚÔ˜ ÙÈÌ‹Ó ÙÔ˘ Î·È ÚÔ˜ ÙÈÌ‹Ó ÙÔ˘ ¡. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘. ŸÌˆ˜, ÁÈ’ ·˘Ù‹Ó ı· οÓÔ˘Ì ÏfiÁÔ ·ÚÁfiÙÂÚ·... ™ÙÔ ÌÂٷ͇ ‰È¿ÛÙËÌ· Ô ÔÈËÙ‹˜ Ô‡Ù ÌfiÚÂÛ (ÔÈ ÔÏϤ˜ ÂÚÈ¤ÙÂȘ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ ‰ÂÓ ÙÔ˘ ÙÔ Â¤ÙÚ„·Ó) Ô‡ÙÂ Î·È ı· ‹ıÂÏÂ, ÈÛÙ‡ԢÌÂ, Ó· ÂÈÛÙÚ¤„ÂÈ ¤ÛÙˆ Î·È ÁÈ· Ï›ÁÔ Û’ ·˘Ùfi. °ÓÒÚÈ˙ Ôχ ηϿ fiÙÈ ÔÈ ÔÏÈÙÈΤ˜ ÙÔ˘ ÂÔÈı‹ÛÂȘ ÙÔÓ Î·ıÈÛÙÔ‡Û·Ó Ì¿ÏÏÔÓ ·ÓÂÈı‡ÌËÙÔ ÂΛ. ∆Ô Û›ÁÔ˘ÚÔ Â›Ó·È ˆ˜ Ù· ¯ÚfiÓÈ· ÛÙÔ °‡ıÂÈÔ Ù· ›¯Â ˙ˆÓÙ·Ó¿ ̤۷ ÙÔ˘ Ô ÔÈËÙ‹˜. ∞’ ·˘Ù¿, ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·ÚÎÂÙ¤˜ ·Ó·ÌÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ÛÙË ÛÂÈÚ¿ ÙˆÓ 9 ‚È‚Ï›ˆÓ ÙÔ˘ Ì ËÌÈ·˘ÙÔ‚ÈÔÁÚ·ÊÈο ·ÊËÁ‹Ì·Ù·, Ì ÙÔ ÁÂÓÈÎfi Ù›ÙÏÔ «∂ÈÎÔÓÔÛÙ¿ÛÈÔ ·ÓˆÓ‡ÌˆÓ ·Á›ˆÓ», Ô˘ ¤ÁÚ·„ ÚÔ˜ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘. ∫¿ÔÈ· ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ÂÍ ÔÏÔÎÏ‹ÚÔ˘ ·ÊÈÂڈ̤ӷ Û ı¤Ì·Ù· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ¿ÌÂÛË Û¯¤ÛË Ì ÙÔ °‡ıÂÈÔ, fiˆ˜ Ù· «√ÈÎfiÙÚÔÊÔ˜ Û ʷÚÔʇϷη», «™ÙÔ ÓËÛ¿ÎÈ ∫Ú·Ó¿Ë Ì ÊÂÁÁ·ÚfiʈÙÔ» Î·È «™˘Ó¤¯ÂÈ· Ì ÌÈÛÔʤÁÁ·ÚÔ». ™Â ·ÚÎÂÙ¿ ¿ÏÏ· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÂÎÙÂÓ›˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜, fiˆ˜ ÛÙÔ «∏ ·ÈÒÓÈ· Ì¿¯Ë», ÂÓÒ Û ¿ÏÏ· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÌÈÎÚ¤˜ ÛÙÈÁ̤˜, ·Ó·Ï·Ì¤˜ Ù˘ ÌÓ‹Ì˘ Í·ÊÓÈΤ˜, ı· ¤ÏÂÁ ηÓ›˜. °Ú¿ÊÂÈ Î¿Ô˘: «ªÂÁ·ÏÒÓÔ˘ÌÂ, ÌÂÁ·ÏÒÓÔ˘ÌÂ, ÁÂÚÓ¿ÌÂ. ∫È fï˜ Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· ‰Â ÏÈÁÔÛÙ‡ԢÓ. ∞ÂÓ·ÓÙ›·˜ ÔÏÏ·Ï·ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È...» £¤ÏÂÈ Ó· ÂÈ: ‰Â ¯¿ÓÂÙ·È, ‰ÂÓ ÂÍ·Ê·Ó›˙ÂÙ·È ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ. ∞ÓÙ›ıÂÙ· «fiÏ· Í·Ó·Á˘Ú›˙Ô˘Ó». ŒÙÛÈ Í·Ó·Á˘Ú›˙Ô˘Ó ÛÙ· ÁÚ·ÊÙ¿ ÙÔ˘ Ù· ÚfiÛˆ· Î·È Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ Ê›ÏˆÓ ÙÔ˘, ∆¤Ï˘, ∞ϤÎÔ˜, ¡›ÎÔ˜, ÿÚ˘... •·Ó·Á˘Ú›˙ÂÈ Ë ÌÂÁ¿ÏË ÎfiÚË ÙÔ˘ Ê·ÚÔʇϷη, Ë µ·ÁÁÂÏÈÒ Ì ÙȘ «‰˘Ô ¯ÔÓÙÚ¤˜ ÏÂÍÔ‡‰Â˜», Ì·˙› ÎÈ Ë ÌÈÎÚ‹ Ë «Ì˘ÍÈ¿Ú· Ë ∂ÏÂÓ›ÙÛ·» Ô˘ ¤Ê·Á fiÏ· Ù· «ÌÂÏÔ̷οÚÔ˘Ó·» ·fi ÂÚ·Ṳ̂ӷ ÃÚÈÛÙÔ‡ÁÂÓÓ·, ·Ó Î·È Ù· ʇϷÁ ÎÏÂȉˆÌ¤Ó· ÛÙÔ Ì·Ô‡ÏÔ Ë Ì¿Ó· Ù˘, ÁÈ· Ó· ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÈ ·fi ¤Ó· οı ∫˘Úȷ΋ Ì ÙÔ ÚˆÈÓfi ÙÔ˘˜ Ê·ÛÎfiÌËÏÔ... •·Ó·Á˘Ú›˙ÂÈ Ë fiÌÔÚÊË ∑ÂÏ›ÓÙ·, Ë ÎfiÚË ÙÔ˘ πÙ·ÏÔ‡ ÌÔ˘ÛÈÎÔ‡ ªÔÚ¤ÙÙÈ, Ô˘ Ù˘ ¤Î·Ó·Ó ηÓÙ¿‰· Ù’ ·ÁfiÚÈ·... •·Ó·Á˘Ú›˙ÂÈ Ë ÁÚ·ÊÈ΋ ÚfiÛÔ„Ë ÙÔ˘ ÎÙËÚ›Ô˘ ÙˆÓ ™Ê·Á›ˆÓ, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ ÎfiÎÎÈÓÔ Ù’ ·˘Ï¿ÎÈ ·’ ÙÔ ·›Ì· ÙˆÓ ÛÊ·ÁÌ¤ÓˆÓ ˙ÒˆÓ Î·È ÙÔ ÙÚ¤ÌÔ˘ÏÔ ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹, fiÙ·Ó Â¤‚·Ï ÛÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ Ó’ ·ÓÙ¤ÍÂÈ Ó· ‰ÂÈ Ó· Ù· ÛÊ¿˙Ô˘Ó, Ú¿ÁÌ· Ô˘ ÙÔ ıÂÒÚËÛÂ Û·Ó ÙËÓ ÚÒÙË ÙÔ˘ Ì¿¯Ë Î·È Ó›ÎË Ì ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ. •·Ó·Á˘Ú›˙Ô˘Ó ÎÈ ¿ÏÏ· ÔÏÏ¿: ÔÈ Ì˘Á‰·ÏȤ˜, Ë Î¿·ÚË, Ù· ÛÂÚ‰Ô‡ÎÏÈ· ÛÙËÓ ∫Ú·Ó¿Ë, Ô Ê¿ÚÔ˜ «fiÏÔ˜ ·fi ¿ÛÚÔ Ì¿ÚÌ·ÚÔ ÎÈ ¤Ó· Ì·ÏÎÔÓ¿ÎÈ ¿ÓÔ˘- ¿ÓÔ˘», ÙÔ «ªÔ˘ÛÈÎԉȉÔÛηÏ›ÔÓ» ÙÔ˘ ªÔÚ¤ÙÙÈ ÎÈ ¤Ó· ÛˆÚfi ¿ÏÏ·... ¶ÚfiÛˆ·, ÂÚÈÛÙ·ÙÈο, ÙÔ›·, Ì˘Úˆ‰È¤˜, ‹¯ÔÈ ÍÂÚÔ‚¿ÏÏÔ˘Ó ˙ˆÓÙ·Ó¿ ÌÚÔÛÙ¿ ÙÔ˘, ¿Ú· Î·È ÌÚÔÛÙ¿ Ì·˜. ™ÙÔ °‡ıÂÈÔ Ô ƒ›ÙÛÔ˜ ¤Ì·ı Ôχ ηÏfi Ì·ÓÙÔÏ›ÓÔ ÎÈ ¤ÁÈÓ ÙÔ ÚÒÙÔ Ì·ÓÙÔÏ›ÓÔ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÔÚ¯‹ÛÙÚ·˜. ™ÙÔ °‡ıÂÈÔ ¤ÁÚ·Ê ÔÈ‹Ì·Ù· Ô˘ ‰ËÌÔÛȇÔÓÙ·Ó ÛÙË «¢È¿Ï·ÛË ÙˆÓ ¶·›‰ˆÓ» Ì „¢‰ÒÓ˘ÌÔ. ∂Λ ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ ̷˙› Ì ¿ÏÏÔ˘˜ ÌÈ· ÊÈÏÔÏÔÁÈ΋ Û˘ÓÙÚÔÊÈ¿, Ô˘ ÙËÓ ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó Û˘ÓÔÌ‹ÏÈÎÔ› ÙÔ˘. ™ÙÔ °‡ıÂÈÔ Ì ϛÁ· ÏfiÁÈ· ¿Ú¯ÈÛ ӷ ‰Â›¯ÓÂÈ ÔÏÔοı·Ú· ·˘Ùfi Ô˘ ÂÚfiÎÂÈÙÔ Ó· Á›ÓÂÈ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·...


258

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

™ÂÈÚ¿ ¤¯ÂÈ ÙÒÚ· Ô ¡ÈÎËÊfiÚÔ˜ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜, ÁÈ· ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ú¤ÂÈ Ó· ԇ̠fiÙÈ Ë ¤ÚÂ˘Ó¿ Ì·˜ ÛÙÔÓ ÙÔÈÎfi Ù‡Ô ÙÔ˘ °˘ı›Ԣ ¤¯ÂÈ Ê¤ÚÂÈ ÛÙÔ Êˆ˜ Ôχ ÂӉȷʤÚÔ˘Û˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘ ÛÙÔ °‡ıÂÈÔ Î·È ÙË ‰Ú¿ÛË ÙÔ˘ ÂΛ, ·ÏÏ¿ Î·È ÔÈ‹Ì·Ù· Ô˘ ‰ËÌÔÛ›Â˘Û Û ÙÔÈ΋ ÂÊËÌÂÚ›‰·, fi¯È ‚¤‚·È· Ù· ηχÙÂÚ¿ ÙÔ˘, ¿ÁÓˆÛÙ· ˆ˜ ÙÒÚ·. ∏ ÚÒÙË Â·Ê‹ ÙÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ Ì ÙÔ °‡ıÂÈÔ, ηıÒ˜ o ›‰ÈÔ˜ ·ÊËÁÂ›Ù·È , ¤ÁÈÓÂ, fiÙ·Ó, Ì·ıËÙ‹˜ «ÛÙÔ ‰ËÌÔÙÈÎfi Û¯ÔÏÂ›Ô ∫ÚÔÎÂÒÓ Û ÌÈ· ·fi ÙȘ ÚÒÙ˜ Ù¿ÍÂȘ», ¤ÓȈÛ ÙË ¯·Ú¿, ÙËÓ Â˘Ù˘¯›· ηχÙÂÚ·, Ó· ÁÓˆÚ›ÛÂÈ ÂΛ «¤Ó· ·fi Ù· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ÛÙÔȯ›· Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Û’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ», ÙË ı¿Ï·ÛÛ·.2 ∏ ÁÓˆÚÈÌ›· ÂÙÔ‡ÙË ¤ÁÈÓ οو ·fi Û˘Óı‹Î˜ ȉȷ›ÙÂÚ˜, ηıÒ˜ ¤Ê˘Á ·fi ÙȘ ∫ÚÔΤ˜ ÎÚ˘Ê¿ ·fi ÙÔ˘˜ ‰ÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘, ϤÁÔÓÙ·˜ „¤Ì·Ù· ÛÙÔÓ Ô‰ËÁfi ÙÔ˘ ÊÔÚÙËÁÔ‡ Ô˘ ‹Á·ÈÓ ÛÙÔ °‡ıÂÈÔ, ˆ˜ ›¯Â ÙËÓ ¿‰ÂÈ· ÙÔ˘ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘. §›Á· ¯ÚfiÓÈ· ·ÚÁfiÙÂÚ·, ÛÙ· 1922, ·fi ÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi Û¯ÔÏÂ›Ô ÙˆÓ ∫ÚÔÎÂÒÓ ÌÂÙÂÁÁÚ¿ÊÂÙ·È ÛÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi Û¯ÔÏÂ›Ô ÙÔ˘ °˘ı›Ԣ ÎÈ ÂΛ ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ ÙË µ′Ù¿ÍË, ÁÈ· Ó· Í·Ó·Á˘Ú›ÛÂÈ fï˜ ¿ÏÈ ÛÙȘ ∫ÚÔΤ˜, fiÔ˘ Î·È ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ ÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi Û¯ÔÏ›Ô. ∆Ô °‡ıÂÈÔ Ì·›ÓÂÈ ÁÈ· οÌÔÛÔ Î·ÈÚfi ‘΢ÚÈ·Ú¯Èο’ ÛÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘ ÛÙ· 1924. ∆fiÙ ÂÁÁÚ¿ÊÂÙ·È ÛÙËÓ ∞′ Ù¿ÍË ÙÔ˘ °˘ÌÓ·Û›Ô˘ °˘ı›Ԣ. ∆ËÓ ›‰È· ¯ÚÔÓÈ¿ ÁÚ¿ÊÙËÎÂ Î·È ÙÔ ÚÒÙÔ ÙÔ˘ Ô›ËÌ· «⁄ÌÓÔ˜ ÛÙË ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·». ◊Ù·Ó ÂÌÓ¢Ṳ̂ÓÔ ·fi ÙËÓ ·Ó·Î‹Ú˘ÍË Ù˘ ∞′ ∂ÏÏËÓÈ΋˜ ¢ËÌÔÎÚ·Ù›·˜. ∏ ÌÔÓ·‰È΋ ÏËÚÔÊÔÚ›· ÁÈ· ÙÔ Ô›ËÌ· ·˘Ùfi ‹Ù·Ó Ô Ù›ÙÏÔ˜ ÙÔ˘, Ô˘ ·Ó¤ÊÂÚÂ Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ÔÈËÙ‹˜. ŸÌˆ˜, „¿¯ÓÔÓÙ·˜ ÛÙËÓ ÂÊËÌÂÚ›‰· §·ÎˆÓ›· Ô˘ ΢ÎÏÔÊÔÚÔ‡Û ÙfiÙ ÛÙÔ °‡ıÂÈÔ, ·Ó·Î·Ï‡„·Ì ے ¤Ó· ʇÏÏÔ ÂΛӢ Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜ ¤Ó· Ô›ËÌ· Ì ٛÙÏÔ «⁄ÌÓÔ˜ ÛÙË ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·» Ô˘ ¤¯ÂÈ ÙËÓ ˘ÔÁÚ·Ê‹: ¢‹ÌÔ˜ ∫Ú¿Ù˘.3 √ Ù›ÙÏÔ˜ ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜ Î·È Ë ¯ÚÔÓÈ¿ Ù˘ ‰ËÌÔÛ›Â˘Û˘, Ì·˜ Ô‰ËÁÔ‡Ó ÛÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ· ˆ˜ ·˘Ùfi Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ÙÔ ÚÒÙÔ Ô›ËÌ· ÙÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘. ¶ÚÔ˜ ÙÈ ÙÔ „¢‰ÒÓ˘ÌÔ; ¶ÔÏϤ˜ ÂÍËÁ‹ÛÂȘ ÌÔÚԇ̠ӷ ‰ÒÛÔ˘ÌÂ, Ì ÈÔ ·Ï‹ ›Ûˆ˜ ·˘Ù‹: ¤Ó· 12¯ÚÔÓÔ ·È‰›, Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Î·Ó¤Ó·Ó Ó· ÙÔ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Î·È Ó· ÙÔ ÛÙËÚ›ÍÂÈ ÛÙ· ÚÒÙ· ÙÔ˘ ÔÈËÙÈο ‚‹Ì·Ù·, ÊÔ‚¿Ù·È, ÓÙÚ¤ÂÙ·È, ÎÚ‡‚ÂÙ·È Ù¤ÏÔ˜ ¿ÓÙˆÓ, ›Ûˆ ·fi ¤Ó· „¢‰ÒÓ˘ÌÔ, Ô˘ Ù· ‰˘Ô ÙÔ˘ ÛÙÔȯ›· Û˘Óı¤ÙÔ˘Ó ÙÔÓ Ô·‰fi Ù˘ ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·˜, ÙÔ ‰ËÌÔ-ÎÚ¿ÙË . ∞ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙË ÏÔÁÔÙ¯ÓÈ΋ ÙÔ˘ ·Í›·, ÙÔ Ô›ËÌ· ¤¯ÂÈ ÌÈ· ‚·Ú‡ÙËÙ·, ·ÊÔ‡ Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ÔÈËÙ‹˜ ÛÙ¤ÎÂÙ·È Û’ ·˘Ùfi Î·È ÙÔ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ, ·ÏÏ¿ ÎÈ ÂÂȉ‹ ·ÔÙÂÏ› ÌÈ· ÚÒÙË, ¤ÛÙˆ Î·È ˘ÔÛ˘Ó›‰ËÙË Û¯Â‰fiÓ, ÔÚÈÔı¤ÙËÛË ÙÔ˘ ‰›Ô˘ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ı· ÎÈÓËı› Ë Ô›ËÛË ÙÔ˘ ¡. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘, ¤Ó· ‰›Ô Ô˘ ·ÁηÏÈ¿˙ÂÈ fi,ÙÈ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ. √ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˜ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜, ÂÚ¯fiÌÂÓÔ˜ ÛÙÔ °‡ıÂÈÔ, ÓfiÌÈ˙ ˆ˜ ı· ¤‚ÚÈÛΠ¤Ó·Ó ÙfiÔ, fiÔ˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ͉ÈÏÒÛÂÈ Ù· fiÓÂÈÚ· Î·È ÙȘ ·ÓËÛ˘¯›Â˜ ÙÔ˘, ·˘Ù¤˜

2. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜ ¡., «√ ‰Ú·¤Ù˘ Î·È Ë ı¿Ï·ÛÛ·», ÂÚ. ∂˘ı‡ÓË, Ù¯. 200, ∞˘Á. 1988, Û.Û. 369-370. 3. ∂ÊËÌ. §·ÎˆÓ›·, 2151/11.4. 1924.


«A∫∆∏ ¶√π∏∆ø¡»: T√ °À£∂π√ ™∆∏ Zø∏ ∫∞π ∆√ Eƒ°√ E§§∏¡ø¡ ¶√π∏∆ø¡

259

Ô˘ ›¯·Ó Ó· οÓÔ˘Ó Ì ÙÔ ¿ÙÔÌfi ÙÔ˘, Ì ÙÔÓ ÙfiÔ ÙÔ˘, Ì ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÔÏfiÎÏËÚÔ. ∏ fiÏË, fï˜, ı· ÙÔÓ ·ÔÁÔËÙ‡ÛÂÈ. ∞ÓÙ› ÁÈ· ÙÔ˘˜ «ˆÚ·›Ô˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜», ÙȘ «¯Ú˘Û¤˜ ηډȤ˜» (fiˆ˜ ¤ÏÂÁÂ Ô ·Ù¤Ú·˜ ÙÔ˘), ‚ڋΠÌÈ· fiÏË Ô˘ «Ë ÌÈÎÚ‹ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›· ‹Ù·Ó ¤Ó· ¿ıÚÔÈÛÌ· ·fi ÊÙËÓ¿ «ÂÁÒ». ¶›Ûˆ ·fi ÙËÓ ·ÓıÚÒÈÓË ÂÈÊ¿ÓÂÈ¿ ÙÔ˘˜ ‰ÂÓ ˘‹Ú¯Â ηӤӷ˜ ¿ÓıÚˆÔ˜».4 ∏ fiÏË ‰Â ÌÔÚÔ‡Û ӷ ηχ„ÂÈ Î·È ÌÈ·Ó ¿ÏÏË ÌÂÁ¿ÏË ÙÔ˘ ·Ó¿ÁÎË, ·˘Ù‹Ó Ù˘ ÁÓÒÛ˘. √ ›‰ÈÔ˜ ϤÂÈ: «∏ fiÏË Â›¯Â ÔÏÏ¿ ηٷÛÙ‹Ì·Ù· fiÏˆÓ ÙˆÓ ÂȉÒÓ, ÂÎÙfi˜ ·fi ‚È‚ÏÈÔˆÏ›·. ∆Ô ÌÔÓ·‰ÈÎfi Ô˘ ˘‹Ú¯Â, Ô˘ÏÔ‡Û ÌfiÓÔ Û¯ÔÏÈο, Î·È ÙÔ ¶Ú·ÎÙÔÚÂ›Ô ∂ÊËÌÂÚ›‰ˆÓ Ô˘ ‹Á· Ì‹ˆ˜ ‚Úˆ Ó’ ·ÁÔÚ¿Ûˆ οÙÈ, ›¯Â ÌfiÓÔ ÙËÓ ∞Ì·ÚÙˆÏÒÓ ™ˆÙËÚ›·, Î·È ÌÂÚÈÎÔ‡˜ ‚›Ô˘˜ ÏËÛÙÒÓ, Ô˘ ›¯·Ó ÚfiÛÊ·ÙË ‰Ú¿ÛË Î·È Â›¯·Ó ÌfiÏȘ ÂΛÓË ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÂÍÔÓÙˆı›. ∞Ó¤ÊÂÚ· ÌÂÚÈο ÔÓfiÌ·Ù· ‰ÈÎÒÓ Ì·˜ Î·È Í¤ÓˆÓ Û˘ÁÁڷʤˆÓ, ·ÏÏ¿ Ô Î·Ù·ÛÙË̷ٿگ˘ Ì ÎÔ›Ù·˙ Ì ٤ÙÔÈÔÓ ÙÚfiÔ, Ô˘ Ì¿ÏÏÔÓ ÂÁÒ ¤Ê˘Á· ÓÙÚÔÈ·Ṳ̂ÓÔ˜. ∫·È ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Ô˘ ‹Á·ÈÓ·, ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ¤Íˆ ·fi ÙËÓ fiÏË ÎÈ ¤Íˆ ·fi ÙÔ Ó‡̷ ÙÔ˘ Ú·¯ÙÔÚ›Ԣ ÂÊËÌÂÚ›‰ˆÓ. ◊Ì·ÛÙ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì·˜ οÔ˘ ÂηÙfi ·ÁfiÚÈ· Î·È ÎÔÚ›ÙÛÈ·. ªÔÈ¿˙·Ì fiˆ˜ ¤Ó· ÎÔ¿‰È ··Á¿ÏÔÈ Ì¤Û· Û’ ¤Ó· ÎÏÔ˘‚›. √È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ˙Ô‡Û·Ó Ì ْ fiÓÂÈÚÔ Ó· Á›ÓÔ˘Ó ·ÍȈ̷ÙÈÎÔ› Ù˘ ÈÚÔÊ˘Ï·Î‹˜ ‹ ÙÔ˘ ™ÙÚ·ÙÔ‡, Ô˘ ÔÈ ÛÔ˘‰¤˜ ‹Ù·Ó ‰ˆÚ¿Ó. ∞ÔÛÙ‹ıÈ˙·Ó Ù· Ì·ı‹Ì·Ù· Î·È ‰ÂÓ Â›¯·Ó Ô‡Ù ·Ôڛ˜ Ô‡Ù ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·. √‡Ù ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ “Ó·È” Ô‡Ù “fi¯È”. ∆· Ì˘·Ï¿ ÙÔ˘˜ ¤ÌÔÈ·˙·Ó Ì ٷ ÛÙ·Ì·ÙË̤ӷ ÚÔÏfiÁÈ· ÙÔ˘ ÙÔ›¯Ô˘ Û’ ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ˆÚÔÏÔÁÔÔÈ›Ի.5 ¶¿Ï¢ ӷ ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÎÈ ·ÂÏÈ˙fiÙ·Ó ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÂÂȉ‹ ¿Ï¢ ӷ ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ ·˘Ùfi ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. ¢È„Ô‡Û ӷ ‰È·‚¿ÛÂÈ ‚È‚Ï›· Î·È ‚È‚Ï›· ‰ÂÓ Â›¯Â, ÎÈ ·fi ¿Óˆ ¤‚ÏÂ οı ̤ڷ ÛÎËÓ¤˜ ·fi ÙË ˙ˆ‹ Ô˘ ÙÔ˘ ÚÔÍÂÓÔ‡Û·Ó Ï‡Ë, fiˆ˜ Ù· ÎÔÚÈÙÛ¿ÎÈ·, ‰Âο¯ÚÔÓ· Ù· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ·, Ô˘ ·’ ÙÔ Úˆ› ˆ˜ ÙÔ ‚Ú¿‰˘, ÁÈ· ¤Ó· ÎÈÏfi „ˆÌ›, ¤Û·Á·Ó ¯·Ï›ÎÈ ÁÈ· Ó· ÊÙÈ·¯Ù› Ô ·Ú·ÏÈ·Îfi˜ ‰ÚfiÌÔ˜.6 ∏ Î·Ù·Ê˘Á‹ ÛÙËÓ Ô›ËÛË ‹Ù·Ó ÁÈ· ÙÔÓ ¤ÊË‚Ô Ë ÌfiÓË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·ÎÔ˘Ì‹ÛÂÈ ÙÔÓ fiÓÔ Î·È ›Ûˆ˜ –›Ûˆ˜ ÙËÓ ÔÚÁ‹ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ˙ˆ‹ ÙÔ˘ Ô˘ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ¤ÙÛÈ, fiˆ˜ ı· ÙËÓ ‹ıÂÏÂ, ÎÈ ¤ÙÛÈ fiˆ˜ ÙËÓ ÂÚ›ÌÂÓÂ. ŒÓ· Ô›ËÌ· Ô˘ ‰ËÌÔÛȇÂÙ·È Î·È ¿ÏÈ ÛÙË §·ÎˆÓ›· ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 1926 Ì ٛÙÏÔ “™ÙÔ ¢¿ÎÚ˘” Ì ÙËÓ ˘ÔÁÚ·Ê‹ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˜ ∫ˆÓ. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜ Â›Ó·È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎfi ·˘Ù‹˜ ÙÔ˘ Ù˘ „˘¯ÔÏÔÁ›·˜.7 ¢˘fiÌÈÛÈ ¯ÚfiÓÈ· ·ÚÁfiÙÂÚ·, ÛÙËÓ ›‰È· ÂÊËÌÂÚ›‰·, ‰ËÌÔÛȇÂÈ ·ÎfiÌË ¤Ó· Ô›ËÌ·. √ Ù›ÙÏÔ˜ ÙÔ˘ Â›Ó·È “¶Ï¿È ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·”.8 ∆ÒÚ·, fï˜, Ô ÔÈËÙ‹˜ Â›Ó·È ¤ÙÔÈÌÔ˜ Ó· ÂÁηٷÏ›„ÂÈ ÙÔ °‡ıÂÈÔ, ·ÊÔ‡ Ë ÙÂÙÚ¿¯ÚÔÓË ıËÙ›· ÙÔ˘ ÛÙÔ °˘ÌÓ¿ÛÈÔ ¤¯ÂÈ È· ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ. ∏ Ï·¯Ù¿Ú· ÙÔ˘ Ó· ʇÁÂÈ, Ó· ·ÓÔ›ÍÂÈ Ù· ·ÓÈ¿ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘, Â›Ó·È ÔÏÔÊ¿-

4. 5. 6. 7. 8.

µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡., √‰‡ÓË, ∞ı‹Ó·, ¶fiÏȘ, 2000, Û. 95 µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡., fi.., Û. 95. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡., fi.., Û.Û. 96- 97. ∂ÊËÌ. §·ÎˆÓ›·, 2204 / 31. 1. 1926. ∂ÊËÌ. §·ÎˆÓ›·, 2273 / 30. 6. 1928


260

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÓÂÚË. √ÏÔÊ¿ÓÂÚË Â›Ó·È, fï˜, Î·È Ë ·ÁˆÓ›· ÙÔ˘, ·ÏÏ¿ ÎÈ Ë Â›ÁÓˆÛË fiÙÈ Ù›ÔÙ· ‰ÂÓ ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· Â›Ó·È Â‡ÎÔÏÔ. ∫È ·ÎfiÌ· Ù· ÛÙÔȯ›· Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙÔ Û‹Ì· ηٷÙÂı¤Ó ÙÔ˘ °˘ı›Ԣ, Ô Ê¿ÚÔ˜ Î·È ÙÔ ÓËÛ›, Â›Ó·È ·ÚfiÓÙ· Û’ ÂÙÔ‡ÙÔ ÙÔ Ô›ËÌ·. ¡· ›ÛÙ¢ fiÙÈ ·Ô¯·ÈÚÂÙÔ‡Û ÙÔÓ ÙfiÔ; ¶ÔÈÔ˜ ͤÚÂÈ … ¶¿ÓÙˆ˜ Ô ÔÈËÙ‹˜ ʇÁÂÈ ·’ ÙÔ °‡ıÂÈÔ, ÁÈ· ÙÔ ·ÙÚÈÎfi Û›ÙÈ ÛÙËÓ ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ· ·Ú¯Èο Î·È ÁÈ· ÙËÓ ∞ı‹Ó· ÙÔ ¡Ô¤Ì‚ÚË ÙÔ˘ 1929. ∏ Û¯¤ÛË ÙÔ˘ Ì ÙÔ °‡ıÂÈÔ, fï˜, ‰ÂÓ ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ. ™‡Ìʈӷ Ì ٷ ÏÂÁfiÌÂÓ¿ ÙÔ˘ ÛÙËÓ √‰‡ÓË (ÙÔ ·˘ÙÔ‚ÈÔÁÚ·ÊÈÎfi ¯ÚÔÓÈÎfi ÙÔ˘), ˆ˜ ÙÂÏÂÈfiÊÔÈÙÔ˜ ÙÔ˘ °˘ÌÓ·Û›Ô˘ ¤‰ˆÛ ‰‡Ô ‰È·Ï¤ÍÂȘ ÛÙËÓ ∂ÌÔÚÈ΋ §¤Û¯Ë °˘ı›Ԣ «Ô˘ ÂÚÈÏ¿Ì‚·Ó·Ó ̤۷ ÙÔ˘˜ fiÏ· Ù· ı¤Ì·Ù·: ·fi ÙË ‰ÈηÈÔÛ‡ÓË Î·È ÙËÓ ·È‰Â›· ˆ˜ ÙË ‰È¿Û·ÛË ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘».9 ™Ù· ¯ÚÔÓÔÏfiÁÈ¿ ÙÔ˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È fiÙÈ ÔÈ ‰È·Ï¤ÍÂȘ ‰fiıËÎ·Ó ÛÙ· 1928. ŸÌˆ˜, ÛÙËÓ ÂÊËÌÂÚ›‰· §·ÎˆÓ›· ÙÔ˘ 1930 ˘¿Ú¯ÂÈ Ì›· ÂӉȷʤÚÔ˘Û· ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛË, Ô˘ ÂÓËÌÂÚÒÓÂÈ ÁÈ· «2·Ó Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈÎ‹Ó ‰È¿ÏÂÍÈÓ ÙÔ˘ Î. ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ Ì ı¤Ì·: “Ô ÃÚÈÛÙfi˜ ÛÙÔ Ì¤ÙˆÔ Ù˘ ˙ˆ‹˜”».10 ¡· ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ¿ÏÏÔ, ¤Ú· ·fi ÙÔ ÁÓˆÛÙfi ˙¢Á¿ÚÈ ‰È·Ï¤ÍˆÓ; ∫·Ù¿ ÙËÓ ¿Ô„‹ Ì·˜ Â›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Èı·Ófi ÔÈ ‰‡Ô ‰È·Ï¤ÍÂȘ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ¡. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜ Î·È Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÛÙ· ¯ÚÔÓÔÏfiÁÈ¿ ÙÔ˘, Ó· ÌËÓ ¤ÁÈÓ·Ó ÙÔ 1928, ·ÏÏ¿ ·ÚÁfiÙÂÚ·, fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ·’ ÙËÓ ÂÊËÌÂÚ›‰·. ÕÏψÛÙÂ, Ô µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜ ¤Ê˘Á ÁÈ· ÙËÓ ∞ı‹Ó· ÛÙ· 1929, ·ÏÏ¿ ÌÂÙ¿ ·fi ÌÂÚÈÎÔ‡˜ Ì‹Ó˜, ηıÒ˜ ¤¯·Û ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘, Â¤ÛÙÚÂ„Â Î·È ¿ÏÈ ÁÈ· Ï›ÁÔ ÛÙËÓ ¶ÏÔ‡ÌÈÙÛ·. ∞fi ÙȘ ÙÔÈΤ˜ ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜ ÙÔ˘ °˘ı›Ԣ ‚Á·›ÓÂÈ ·ÎfiÌË ·‚›·ÛÙ· ÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ· fiÙÈ ˘‹Ú¯Â ÌÈ· ‰È·Ú΋˜ Â·Ê‹ Ì ÙȘ ÓÂ˘Ì·ÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ °˘ı›Ԣ. ™˘ÓÂÚÁ·˙fiÙ·Ó Ì ÙËÓ ÂÊËÌÂÚ›‰· √È ¶ÚˆÙÔfiÚÔÈ ÙÔ˘ °˘ı›Ԣ. °È· ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ·˘Ù‹ Ì·ı·›ÓÔ˘Ì ·fi ÌÈ· ‰‹ÏˆÛË ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹ Î·È Ù˘ ∫·ÏÏÈfi˘ ∞ÔÛÙÔÏ›‰Ô˘ (Ô˘ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ¤ÁÈÓ Á˘Ó·›Î· ÙÔ˘), ‰‹ÏˆÛË Ô˘ ‰ËÌÔÛȇÙËΠ۠ʇÏÏÔ Ù˘ ÂÊËÌÂÚ›‰·˜ §·ÎˆÓ›· ÙÔ 1934, Î·È Ì ÙËÓ ÔÔ›· ·Ó·ÎÔÈÓÒÓÔ˘Ó fiÙÈ ·Ô¯ˆÚÔ‡Ó «·fi ÙÔÓ Î‡ÎÏÔ ÙˆÓ Û˘ÓÂÚÁ·ÙÒÓ Ù˘ ÂÊËÌÂÚ›‰Ô˜ OÈ ¶ÚˆÙÔfiÚÔÈ ÙÔ˘ °˘ı›Ԣ»11. ™ÙÔ ÂfiÌÂÓÔ Ê‡ÏÏÔ Ù˘ ÂÊËÌÂÚ›‰·˜ Ô ¡ÈÎËÊfiÚÔ˜ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜ Â·Ó¤Ú¯ÂÙ·È Ì ÔÚÁÈṲ̂ÓË Î·Ù·¯ÒÚËÛË, ÁÈ· Ó· ‰È·„‡ÛÂÈ ÙȘ ʋ̘ Ô˘ ΢ÎÏÔÊfiÚËÛ·Ó fiÙÈ ·Ô¯ÒÚËÛ ·fi ÙËÓ ÔÌ¿‰· ÙˆÓ Û˘ÓÂÚÁ·ÙÒÓ ÙˆÓ ¶ÚˆÙÔfiÚˆÓ °˘ı›Ԣ, ‰ÈfiÙÈ ‰ÂÓ ¤ÁÈÓ·Ó ‰ÂÎÙ¿ ÚÔ˜ ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË ¿ÚıÚ· ÙÔ˘ «¿ÎÚˆ˜ ·ÚÈÛÙÂÚ¿». ™’ ·˘Ù‹ ÙËÓ Î·Ù·¯ÒÚËÛË Á›ÓÂÙ·È ·Ó·ÊÔÚ¿ Û ¤Ó· ¿ÏÏÔ ¤ÓÙ˘Ô, ÙȘ ¡¤Â˜ ∏̤Ú˜.12 ŒÓ· ·fi Ù· ÂfiÌÂÓ· ʇÏÏ· Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜ Ì·˜ χÓÂÈ Î¿ı ·ÔÚ›·. ª·ı·›ÓÔ˘ÌÂ, ÏÔÈfiÓ, ÁÈ· ÙËÓ Î˘ÎÏÔÊÔÚ›· ÌÈ·˜ Ó¤·˜ ϷΈÓÈ΋˜ ÂÊËÌÂÚ›‰·˜, «˘fi ÙÔÓ Ù›ÙÏÔÓ ¡¤Â˜ ∏̤Ú˜ Î·È ˘fi ÙËÓ ‰È‡ı˘ÓÛÈÓ ÙÔ˘ Î. ¡ÈÎËÊ. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘,... Ì ¯·Ú·Á̤ÓÔÓ ÚfiÁÚ·ÌÌ· “∞Ï‹ıÂÈ· - ¤ÏÂÁ¯Ô˜ - ÔÏÈÙÈÛÌfi˜”...»13

9. 10. 11. 12. 13.

µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ¡., fi.., Û. 111. ∂ÊËÌ. §·ÎˆÓ›·, 2340 / 25. 5. 1930. ∂ÊËÌ. §·ÎˆÓ›·, 2500 / 18. 3. 1934. ∂ÊËÌ. §·ÎˆÓ›·, 2501 / 25. 3. 1934. ∂ÊËÌ. §·ÎˆÓ›·, 2511 / 3. 6. 1934.


«A∫∆∏ ¶√π∏∆ø¡»: T√ °À£∂π√ ™∆∏ Zø∏ ∫∞π ∆√ Eƒ°√ E§§∏¡ø¡ ¶√π∏∆ø¡

261

∏ ıËÙ›· ÙÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ÛÙË ‰È‡ı˘ÓÛË Ù˘ ÂÊËÌÂÚ›‰·˜ ˘‹ÚÍ Ôχ Û‡ÓÙÔÌË, ·ÊÔ‡ 15 Ë̤Ú˜ ·ÚÁfiÙÂÚ· Ë §·ÎˆÓ›· ÊÈÏÔÍÂÓ› ÌÈ· Ó¤· ‰‹ÏˆÛ‹ ÙÔ˘, Ì ÙËÓ ÔÔ›· ‰È¢ÎÚÈÓ›˙ÂÈ: «ªÂ ÙËÓ ÂΉȉÔ̤ÓËÓ ÚÔÛ¯Ҙ ÂÊËÌÂÚ›‰· “¡¤·È ∏̤ڷȔ Ë ÔÔ›· Î·È ‰È·‰¤¯ÂÙ·È ÙËÓ ˘fi ÙËÓ ‰È‡ı˘ÓÛ›Ó ÌÔ˘ ÂÊËÌÂÚ›‰· “¡¤Â˜ ∏̤Ú˜” Ô˘‰ÂÌ›·Ó Û¯¤ÛÈÓ ¤¯ˆ, ˆ˜ ¤¯ˆÓ ηı·ÚÒ˜ ÛÔÛÈ·ÏÈÛÙÈο˜ Î·È ·ÓÙÈÊ·ÛÈÛÙÈο˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ».14 √ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi˜ ¿ÓıÚˆÔ˜ ÓÈÒıÂÈ Ì¿ÏÏÔÓ Ó· ÙÔÓ Ó›ÁÂÈ Ë Î·Ù¿ÛÙ·ÛË Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È Á‡Úˆ ÙÔ˘... ÿÛˆ˜ ÁÈ’ ·˘Ùfi, fiÙ·Ó ÛÙ· Ù¤ÏË πÔ˘Ï›Ô˘ ÙÔ˘ 1934 ΢ÎÏÔÊÔÚ› ÙÔ ÚÒÙÔ Ê‡ÏÏÔ Ù˘ ÊÈÏÔÏÔÁÈ΋˜ ÂÈıÂÒÚËÛ˘ ÙÔ °˘ıÂÈ¿ÙÈÎÔ ¶Ó‡̷, ‰ËÌÔÛȇÂÈ ÂΛ ¤Ó· ÂÍ·ÈÚÂÙÈο Û·ÚηÛÙÈÎfi ¯ÚÔÓÔÁÚ¿ÊËÌ· Ì ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ «ºˆÙÂÈÓ¿ ·Ú·ÛÙÚ·Ù‹Ì·Ù·»: «™’ ¤Ó·Ó ·ÈÒÓ· Ô˘ fiÏ· Ù· ¿ÏÏ· ̤ÏË ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ ÚÔÛٷهÔÓÙ·È ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔÓ ÂÁΤʷÏÔ, Ë ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ Û·˜ Â›Ó·È ÙÔÏÌËÚ‹ ... °È·Ù› ‰ÂÓ ÚÔÙÈÌÔ‡Û·Ù ·ÓÙ› Ó· οÓÂÙ ¤Ó·Ó ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi ·ÎÏÔ, Ó· ÂοӷÙ ÌÈ· ÔÌ¿‰· Ô‰ÔÛÊ·ÈÚÈ΋ ‹ ÌÈ· ÔÌ¿‰· ¿Ï˘ ‹ ¤Ó·Ó Û‡ÏÏÔÁÔ ÎÔÌ„fiÙËÙ·˜; ... ∫·È Ë ÌÈÎÚfiÙÂÚË Â͈ÎÔÛÌÔÔÏÈÙÈÛÙÈ΋ ÛΤ„Ë, Û‹ÌÂÚ· ıˆÚÂ›Ù·È Â·Ó¿ÛÙ·ÛË. ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË ÚÔ˜ ÙËÓ Â˙fiÙËÙ· Ì ÙËÓ ÔÔ›· Ì·˜ ÊÚÔ˘Ú› ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ. ™·˜ Û˘Á¯·›Úˆ Ì fiÏË ÌÔ˘ ÙËÓ „˘¯‹ ÁÈ·Ù› ¤¯ÂÙ ÙÔ ı¿ÚÚÔ˜ Î·È ÙË ‰‡Ó·ÌË Ó· ‚ÚÈÛÎfiÛ·ÛÙ ¿Óˆ ·fi ‡ÎÔϘ ӛΘ Ù˘ ˙ˆ‹˜...».15 ∆ÔÓ ›‰ÈÔ Î·ÈÚfi Ô £¤ÌÔ˜ ∞ÌÔ‡ÚÁ˘ (ÔÈËÙ‹˜ Ô˘ ·Ú·ı¤ÚÈ˙ ÛÙÔ °‡ıÂÈÔ) ÙÔÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ì¤Û· ·fi ¤Ó· ¿ÚıÚÔ ÙÔ˘ ÛÙË §·ÎˆÓ›·:16 «...√ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘ ›Ó ¿ÁÓˆÛÙÔ˜ ۯ‰fiÓ, ·Ó ˘ÔÏÔÁ›ÛË Î·Ó›˜ fiÙÈ ÂΛÓÔ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÈÎÒ˜ ›Ó ·¤¯ÂÈ Ôχ ·fi ÂΛÓÔ Ô˘ ÔÈ ·Á·ËÙÔ› Û˘Ì·ÙÚÈÒÙ˜ ÙÔ˘ ‚ϤÔ˘Ó Î·È ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È. °È·Ù› ÂÓÒ Â›Ó ¤Ó·˜ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi˜ ‚Ú¿¯Ô˜, ‰ÂÓ ‚ϤÔ˘Ó ·Ú¿ ÙÔ ‰ËÌÔÛÈÔÁÚ¿ÊÔ Ô˘ ‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È ÁÈ· ÙÔ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎfi ı¿ÚÚÔ˜ Ù˘ ÁÓÒÌ˘ ÙÔ˘...». ∞Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ ¡ÈÎËÊfiÚÔ µÚÂÙÙ¿ÎÔ Î·È ÙÔ £¤ÌÔ ∞ÌÔ‡ÚÁË ‰È·Ì›‚ÂÙ·È ¤Ó·˜ «ÔÈËÙÈÎfi˜» ‰È¿ÏÔÁÔ˜, ·ÊÔ‡ Ô µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜ ÙÔ˘ ·ÊÈÂÚÒÓÂÈ ¤Ó· Ô›ËÌ· Ô˘ ‰ËÌÔÛȇÂÙ·È ÛÙÔ ÂfiÌÂÓÔ Ê‡ÏÏÔ Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜ ÎÈ Ô ∞ÌÔ‡ÚÁ˘ ··ÓÙ¿ Ì ÙÔ Ô›ËÌ· «ÛÙÔ ¡ÈÎËÊfiÚÔ µÚÂÙÙ¿ÎÔ», Ô˘ ‰ËÌÔÛȇÙËΠÛÙÔ ÌÂıÂfiÌÂÓÔ Ê‡ÏÏÔ Ù˘ ÂÊËÌÂÚ›‰·˜. ™ÙÔ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô ·˘Ùfi ʇÏÏÔ ˘¿Ú¯ÂÈ Î·È «Û˘Á¯·ÚËÙ‹ÚÈÔÓ» Ù˘ ÂÊËÌÂÚ›‰·˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·ÚÚ·‚ÒÓ˜ ÙÔ˘ «ÔÈËÙÔ‡ Î·È ‰ËÌÔÛÈÔÁÚ¿ÊÔ˘, ΢ڛԢ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘» Ì ÙË «ÊÈÏfiÏÔÁÔÓ Î·È ÏfiÁÈÔÓ ‰ÂÛÔÈÓ›‰· ∫·ÏÏÈfiË ¶. ∞ÔÛÙÔÏ›‰Ô˘».17 º·›ÓÂÙ·È ˆ˜ Ô ÔÈËÙ‹˜ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ·‰È¿ÊÔÚÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· ÙÔ˘ °˘ı›Ԣ, ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ‰Â ·fi ÙËÓ ÂÊËÌÂÚ›‰·, ™˘ÌÔÏ›Ù˘. H §·ÎˆÓ›· Ì¿ÏÈÛÙ·, ÊÈÏÔÍÂÓ› ÛÂ

14. 15. 16. 17.

∂ÊËÌ. §·ÎˆÓ›·, 2513 /17. 6. 1934. ∂ÊËÌ. ∆Ô °˘ıÂÈ¿ÙÈÎÔ ¶Ó‡̷, 1 /26. 7. 1934. ∂ÊËÌ. §·ÎˆÓ›·, 2515 /1. 7. 1934. ∂ÊËÌ. §·ÎˆÓ›·, 2517 / 15.7.1934.


262

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ʇÏÏˆÓ Ù˘ ÙȘ ÎÚÈÙÈΤ˜ (·Ó·‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤Ó˜ ·fi ¤ÓÙ˘· ÙˆÓ ∞ıËÓÒÓ) ÁÈ· Ù· ‚È‚Ï›· ÙÔ˘ √È °ÎÚÈÌ¿ÙÛ˜ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ Î·È √ ¶fiÏÂÌÔ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÛÙÔ ÌÂٷ͇ ΢ÎÏÔÊÔÚ‹ÛÂÈ Î·È ˆÏÔ‡ÓÙ·È Î·È ÛÙÔ °‡ıÂÈÔ, ÛÙÔ «‚È‚ÏÈÔˆÏ›ÔÓ ∞Ó‰Ú½ÎÔ˘». ™’ ¤Ó· ʇÏÏÔ Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜, ÙÔÓ ∞Ú›ÏÈÔ ÙÔ˘ 1936, ˘¿Ú¯ÂÈ ¤Ó· ¿ÚıÚÔ ÙÔ˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ Ì ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ «∆· ÚÒÙ· Û˘ÌÙÒÌ·Ù· Ù˘ ÔÏÈÙÈ΋˜ ÙÔ˘ Î. ∫·ÓÂÏÏÔÔ‡ÏÔ˘», ÛÙÔ ÔÔ›Ô Ô ÔÈËÙ‹˜ ηÙËÁÔÚ› ÙÔÓ ¶. ∫·ÓÂÏÏfiÔ˘ÏÔ ÁÈ· «·Ó·ÎÔÏÔ˘ı›·Ó Ù˘ ÔÏÈÙÈ΋˜ ÙÔ˘ ˙ˆ‹˜». ∞˜ ÛËÌÂȈı› fiÙÈ Ô ¶. ∫·ÓÂÏÏfiÔ˘ÏÔ˜, ˆ˜ ·Ú¯ËÁfi˜ ÎfiÌÌ·ÙÔ˜ (ÙÔ˘ ∂ıÓÈÎÔ‡ ∂ÓˆÙÈÎÔ‡ ∫fiÌÌ·ÙÔ˜), ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ÂÚÈԉ›·˜ –ηٿ ÙÔ ·Ó‹Û˘¯Ô ÔÏÈÙÈο ‰È¿ÛÙËÌ· ÙÔ˘ 1936, ÚÈÓ ÙËÓ ÂÈ‚ÔÏ‹ Ù˘ ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›·˜ Ù˘ 4˘ ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘– ÂÈÛΤÊıËÎÂ Î·È ÙÔ °‡ıÂÈÔ. ŒÁÈÓ ÌÈ· ÔÌÈÏ›· ÛÙËÓ Ï·Ù›· Ù˘ fiÏ˘ Î·È ·ÎÔÏÔ‡ıËÛÂ Û˘˙‹ÙËÛË ÛÙËÓ ∂ÌÔÚÈ΋ §¤Û¯Ë. ™’ ·˘Ù‹ ÙË Û˘˙‹ÙËÛË ‹Ú ÙÔ ÏfiÁÔ, Ê·›ÓÂÙ·È, ÎÈ Ô ¡. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜ Î·È Â¤ÎÚÈÓ ÙÔÓ ¶. ∫·ÓÂÏÏfiÔ˘ÏÔ, ÁÈ·Ù› Û οÔÈÔ ÛËÌÂ›Ô ÙÔ˘ ¿ÚıÚÔ˘ ÙÔ˘ ‰È·‚¿˙Ô˘ÌÂ: «∂Ș ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ ÙÔ˘ Ô Î. ∫·ÓÂÏÏfiÔ˘ÏÔ˜ ÈÛ¯˘Ú›˙ÂÙ·È fiÙÈ ‰ÂÓ Â›Ó ʷÛÈÛÙ‹˜ Î·È fiÙÈ ı· Û‚·Ûı› Ù·˜ ÂÏ¢ıÂÚ›·˜ Î·È Ù·˜ ȉ¤·˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ, ÂÓÒ ÂȘ ÙËÓ ∂ÌÔÚÈÎ‹Ó §¤Û¯ËÓ, fiÙ·Ó Î¿ÔÈÔ˜ ÂÎ ÙˆÓ ·Ú·Î·ıËÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘ ÙÔ˘ › fiÙÈ Â›Ì·È ÎÔÌÌÔ˘ÓÈÛÙ‹˜ –οÔÈÔ˜ Ô˘ ‰ÂÓ Û˘ÓËÓÙ‹ıËÌÂÓ ÔÙ¤ ÂȘ ηӤӷ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfiÓ ‰ÚfiÌÔÓ ‰È· Ó· ›Ó ÂȘ ı¤ÛÈÓ Ó· ÁÓˆÚ›˙Ë ÙÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ›̷Ȗ ‰È¤ÎÔ„ÂÓ ÙËÓ Û˘˙‹ÙËÛÈÓ Î·È ‰È¤Ï˘ÛÂÓ ÙËÓ Û˘ÁΤÓÙÚˆÛÈÓ, ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ˆÓ ÂÌÚ¿ÎÙˆ˜ ÙÔÓ Û‚·ÛÌfiÓ ÙÔ˘ ÚÔ˜ Ù·˜ ȉ¤·˜ ÙˆÓ ¿ÏψӅ».18 ∫·ı¤Ó·˜ ηٷϷ‚·›ÓÂÈ fiÙÈ Ô ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi˜ ¿ÓıÚˆÔ˜ ˘„ÒÓÂÈ ÙË ÊˆÓ‹ ÙÔ˘, ηٷʤÚÂÙ·È Î·Ù¿ Ù˘ Ê·ÛÈÛÙÈ΋˜ ȉÂÔÏÔÁ›·˜, ÛÙËÏÈÙ‡ÂÈ fi,ÙÈ ÙÔ˘ Ê·›ÓÂÙ·È ˘ÔÎÚÈÙÈÎfi Î·È «ÔÏÈÙÈοÓÙÈÎÔ». µÂ‚·›ˆ˜, ‰ÂÓ Â›Ó·È Ë ÚÒÙË ÊÔÚ¿ Ô˘ ϤÂÈ Ì ı¿ÚÚÔ˜ ÙË ÁÓÒÌË ÙÔ˘, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ÙÔÓ ¤¯Ô˘Ó «¯·Ú·ÎÙËÚ›ÛÂÈ» ÎÈfiÏ·˜ ÛÙÔ °‡ıÂÈÔ ˆ˜ ÎÔÌÌÔ˘ÓÈÛÙ‹ (Ú¿ÁÌ· Ô˘ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÙfiÙ ·ÎfiÌË). ¢ÂÓ ‹ÍÂÚÂ Ô µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜ Û ÙÈ ÏÔÁ‹˜ ÔÏÈÙÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó; µÂ‚·›ˆ˜ Î·È ÙÔ ‹ÍÂÚ ÎÈ ·˘Ùfi οÓÂÈ ·ÎfiÌ· ÈÔ ÛÔ˘‰·›· ÙË ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘: ·ÚfiÏÔ Ô˘ Ô ÔÏÈÙÈÎfi˜ Û˘ÓÙËÚËÙÈÛÌfi˜ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ‰ÂÓ ·Ó¯fiÙ·Ó ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ʈӤ˜, ÂΛÓÔ˜ ÙfiÏÌËÛ ӷ ˘„ÒÛÂÈ ÙË ‰È΋ ÙÔ˘. ∆ÔÓ πÔ‡ÏÈÔ ÙÔ˘ 1936 Ë §·ÎˆÓ›· ÊÈÏÔÍÂÓ› ·ÎfiÌË ¤Ó· ¿ÚıÚÔ ÙÔ˘, «∆· ÂÍ‹ÓÙ· Ù¤ÛÛÂÚ· ¯ÚfiÓÈ· Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜». °Ú¿ÊÂÈ Û¯ÂÙÈο: «...¢ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ÌÈϋۈ̠ÁÈ· ÙËÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÛÙÔÓ ÙfiÔ Ì·˜ ÂΠ̤ÚÔ˘˜ Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜. ªÈ· Û˘ÓÙËÚËÙÈ΋ ÁÚ·ÌÌ‹ Ô˘ ›¯Â ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·Ó¿ÁÎË Ó· Â͢ËÚÂÙ‹ÛË ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ÙÔ˘ ÙfiÔ˘ Ì·˜, Ó· ÙËÓ ÂÓÒÛË, Ó· ÎÔÈÓÔÔÈ‹ÛË Ù· Ì˘ÛÙÈο Ù˘...».19 ™ÙÔ ›‰ÈÔ Ê‡ÏÏÔ ˘¿Ú¯ÂÈ Î·È ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛË fiÙÈ ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ÊÚÔÓÙÈÛÙ‹ÚÈÔ ÊÈÏÔÏÔÁÈÎÒÓ Ì·ıËÌ¿ÙˆÓ Ù˘ ∫·ÏÏÈfi˘ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘. ∫·ÏÏÈfiË µÚÂÙÙ¿ÎÔ˘ ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ¿ÏÏË ·Ú¿ Ë ÊÈÏfiÏÔÁÔ˜ Û‡˙˘ÁÔ˜ ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹. ¢ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È Ô ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi˜: ª‹ˆ˜ ·˘Ù‹ Ë ÁÓˆÛÙÔÔ›ËÛË Ê·ÓÂÚÒÓÂÈ Î¿ÔÈ· Úfi-

18. ∂ÊËÌ. §·ÎˆÓ›·, 2600 / 26. 4. 1936. 19. ∂ÊËÌ. §·ÎˆÓ›·, 2611 / 12.7.1936.


«A∫∆∏ ¶√π∏∆ø¡»: T√ °À£∂π√ ™∆∏ Zø∏ ∫∞π ∆√ Eƒ°√ E§§∏¡ø¡ ¶√π∏∆ø¡

263

ıÂÛË ÁÈ· ÂÁηٿÛÙ·ÛË ÛÙÔ °‡ıÂÈÔ, ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Î·È Ì ÙËÓ ·ÚÎÂÙ¿ ¤ÓÙÔÓË ‰ËÌÔÛÈÔÁÚ·ÊÈ΋ ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ ÙË ¯ÚÔÓÈ¿ ·˘Ù‹ ÛÙÔ °‡ıÂÈÔ; (ÎÈ ¿ÏÏÔ ¿ÚıÚÔ ÙÔÓ πÔ‡ÏÈÔ ÙÔ˘ ’36 Ì ٛÙÏÔ «OÈ ·ÁÚÔÙÈÎÔ› Û˘ÓÂÙ·ÈÚÈÛÌÔ› Î·È Ë ¤ÏÏÂȄȘ ÁˆfiÓˆÓ»). µÂ‚·›ˆ˜, ÂӉ›ÍÂȘ ÌfiÓÔ ˘¿Ú¯Ô˘Ó, fi¯È, fï˜ , ·Û‹Ì·ÓÙ˜. ¶¿ÓÙˆ˜, fiˆ˜ ÎÈ ·Ó ›¯·Ó Ù· Ú¿ÁÌ·Ù·, ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÂÈ‚ÔÏ‹ Ù˘ ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›·˜ Ù˘ 4˘ ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘, ·ÎfiÌË ÎÈ ·Ó ̤¯ÚÈ ÙfiÙ ¤ÙÛÈ Û¯Â‰›·˙Â, ϤÔÓ ‹Ù·Ó ‰‡ÛÎÔÏÔ Ó· Ì›ÓÂÈ ÛÙÔ °‡ıÂÈÔ. £· Ú¤ÂÈ Ó· ·ÈÛı·ÓfiÙ·Ó È· Ô µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜ fiÙÈ ÂΛ, fiÔ˘ ¤ÙÛÈ ÎÈ ·ÏÏÈÒ˜ ıˆÚÔ‡ÓÙ·Ó ÎÔÌÌÔ˘ÓÈÛÙ‹˜ ÎÈ ÂÎÊÚ·ÛÙ‹˜ ȉÂÒÓ «¿ÎÚˆ˜ ·ÚÈÛÙÂÚÒÓ», ‰ÂÓ ˘‹Ú¯Â È· ·¤Ú·˜ Ó’ ·Ó·Û¿ÓÂÈ Ô‡ÙÂ Î·È ÙÚfiÔ˜ Ó· Û˘ÓÙËÚ‹ÛÂÈ ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿ ÙÔ˘. ∏ ∞ı‹Ó· ‹Ù·Ó Ë Ï‡ÛË. ™ÙÔ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô ÙÔ˘ ‰ËÌÔÛ›Â˘Ì· ÛÙË §·ÎˆÓ›·, ·Ú¯¤˜ ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘ ÙÔ˘ 1936, ÁÚ¿ÊÂÈ ÌÈ· ÎÚÈÙÈ΋ ÁÈ· ¤Ó· Ó¤Ô ‚È‚Ï›Ô: «...ÔÌÔÏÔÁÒ fiÙÈ ÛÙË ÌfiÓˆÛ‹ ÌÔ˘ Î·È ÛÙËÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ÍËÚfiÙËÙ· Ù˘ ÂÚÈfi‰Ô˘ ·˘Ù‹˜, ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ Î. ™Ê·ÎÈ·Ó¿ÎË ˘‹ÚÍ ÁÈ· ̤ӷ ÛˆÛÙ‹ ·ÔÎ¿Ï˘„Ș. Œ¯ˆ ÙËÓ ÂÏ›‰· ˆ˜ fiÙ·Ó ‚ÚÂıÒ ÛÙËÓ ∞ı‹Ó· ı· ÁÚ¿„ˆ ÈÔ ‰ÈÂÍÔ‰Èο, ÈÔ ·Ó·Ï˘ÙÈο, ÈηÓÔÔÈÒÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÌÔ˘ Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÙË ‰È·ÛÙÚÔÊÈ΋ ‰‡Ó·ÌË Ó’ ·ÔÛȈ¿ ÙËÓ ·Ï‹ıÂÈ·...». ∆Ô ÛÙ›ÁÌ· ÙÔ˘ Â›Ó·È Û·Ê¤˜: «ÌfiÓˆÛ‹» ÙÔ˘, «ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ÍËÚfiÙËÙ· Ù˘ ÂÔ¯‹˜», Ô ›‰ÈÔ˜ «‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÙË ‰È·ÛÙÚÔÊÈ΋ ‰‡Ó·ÌË Ó’ ·ÔÛȈ¿ ÙËÓ ·Ï‹ıÂÈ·».20 ∫È ¤ÙÛÈ Ô ¡. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜ ÂÁηٷÏ›ÂÈ (΢ÚÈÔÏÂÎÙÈο ‹ Î·È ÌÂÙ·ÊÔÚÈο) ÙÔ °‡ıÂÈÔ, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ °‡ıÂÈÔ Í¯ӿ ÁÈ· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔÓ ÔÈËÙ‹. ∂ΛÓÔ˜ ÂÈÛÙÚ¤ÊÂÈ ÓÂ˘Ì·ÙÈο Ì ÙÔ Ô›ËÌ· «∆ÚÂȘ Ê›ÏÔÈ Ô˘ ÍÂΛÓËÛ·Ó Ó· ’ÚıÔ˘Ó Ó· Ì ȉԇӻ, Ô˘ ‰ËÌÔÛȇÂÙ·È Î·È ¿ÏÈ ÛÙË §·ÎˆÓ›· ÙÔÓ π·ÓÔ˘¿ÚÈÔ ÙÔ˘ 1961.21 ∏ Û˘Ó¤¯ÂÈ· ı· ‰Â›ÍÂÈ fiÙÈ ÙÔ °‡ıÂÈÔ ‹Ù·Ó Ôχ ηϿ Ê˘Ï·Á̤ÓÔ ÛÙËÓ Î·Ú‰È¿ Î·È ÙË ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘. ∞fi‰ÂÈÍË ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÛÙËÓ √‰‡ÓË, ÙÔ ·˘ÙÔ‚ÈÔÁÚ·ÊÈÎfi ¯ÚÔÓÈÎfi ÙÔ˘, ·ÊÈÂÚÒÓÂÈ ·ÚÎÂÙ¤˜ ÛÂÏ›‰Â˜ ÛÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘ Û’ ·˘Ùfi, ηıÒ˜ Â›Û˘ Î·È ÙÔ fiÙÈ Û Î›ÌÂÓ¿ ÙÔ˘ ÙˆÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›ˆÓ ¯ÚfiÓˆÓ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ Á˘Ú›˙Ô˘Ó Í·Ó¿ Î·È Í·Ó¿ ·Ó·ÌÓ‹ÛÂȘ ÂΛӢ Ù˘ ÂÔ¯‹˜. ∞˘Ùfi Ê·›ÓÂÙ·È Ôχ ηı·Ú¿ ÛÙÔ Î›ÌÂÓÔ «√È ÌÔÛ¯Ô˚ÙȤ˜ ÙÔ˘ °˘ı›Ԣ», Ô˘ ‰ËÌÔÛȇÂÈ ÛÙ· 1982. °Ú¿ÊÂÈ Û’ ·˘Ùfi: «£· ¤ÓȈı· ‚·ıÈ¿ ·Ó·ÎÔ‡ÊÈÛË ·Ó Í·Ó¿‚ÚÈÛη ÂΛӘ ÙȘ ÌÔÛ¯Ô˚ÙȤ˜ ¤Íˆ ·fi ÙÔ °˘ÌÓ¿ÛÈÔ ÙÔ˘ °˘ı›Ԣ, fiˆ˜ ÙȘ ı˘Ì¿Ì·È ÎÈ fiˆ˜ ‹Ù·Ó ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘1920. ∏ ¢ˆ‰È¿ ÙÔ˘˜ ÙËÓ ¿ÓÔÈÍË ¤Ì·ÈÓ ̤۷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì·˙› Ì ÙÔÓ ‹ÏÈÔ Ô˘ ¤Ì·ÈÓ ÎÈ ·˘Ùfi˜ ÏÔ‡ÛÈÔ˜, ˙ÂÛÙfi˜, ÚÔÛÊÈÏ‹˜, ۯ‰fiÓ ·ÙÚÈÎfi˜, ·fi ÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ §·ÎˆÓÈÎÔ‡. ∂Î ÙˆÓ ˘ÛÙ¤ÚˆÓ Û˘ÓÂȉËÙÔÔ›ËÛ· ÎÈ ÂÍ‹ÁËÛ· ÙËÓ ·Î·ıfiÚÈÛÙË ·›ÛıËÛË Ô˘ ÌÔ˘ ¤‰ÈÓ·Ó ÙfiÙÂ. ◊Ù·Ó ˆ˜ Ó· ¿ÎÔ˘Á· Î·È Ó· ¤‚ÏÂ· ÙËÓ ›‰È· ÙËÓ Ô›ËÛË. ◊Ù·Ó ÌÈ· ·fi ÙȘ ÚÒÙ˜ ÌÔ˘ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ Ì·˙› Ù˘….».22

20. ∂ÊËÌ. §·ÎˆÓ›·, 2617 / 6. 9. 1936. 21. ∂ÊËÌ. §·ÎˆÓ›·, 3242 / 15. 1. 1961. 22. ¶ÂÚÈÔ‰. §·ÎˆÓÈο, Ù¢¯. 108, ª¿ÈÔ˜-πÔ‡ÓÈÔ˜ 1982, Û. 71.


264

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ŸÛÔ ÁÈ· ÙÔ Â›ÛËÌÔ °‡ıÂÈÔ, ·˘Ùfi ÁÈ· ¯ÚfiÓÈ· ·ÚÎÂÙ¿ ›¯Â ͯ¿ÛÂÈ ‹ ¤Î·Ó ˆ˜ ›¯Â ͯ¿ÛÂÈ ÙÔÓ ÔÈËÙ‹. ªfiÏȘ ÛÙ· 1982, ÛÙȘ 22 ª·˝Ô˘, ηıËÁËÙ¤˜ ÙÔ˘ °˘ı›Ԣ Î·È Ù˘ ∞ÚÂfiÔÏ˘, Ì ÌÈ· Ôχ ˙ÂÛÙ‹ Î·È Û˘ÁÎÈÓËÙÈ΋ ÂΉ‹ÏˆÛË, ÙÈÌÔ‡Ó ÙÔ ¡. µÚÂÙÙ¿ÎÔ ÛÙÔ ·Ú¯·›Ô ı¤·ÙÚÔ °˘ı›Ԣ (ÙÔ Î›ÌÂÓÔ «ÔÈ ÌÔÛ¯Ô˚ÙȤ˜ ÙÔ˘ °˘ı›Ԣ» ÁÚ¿ÊÙËΠ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÂΉ‹ÏˆÛË ·˘Ù‹). ∆ËÓ ÂfiÌÂÓË Ì¤Ú·, 23 ª·˚Ô˘, ·ÎÔÏÔ˘ı› ÌÈ· ·ÎfiÌË ·Ó¿ÏÔÁË ÂΉ‹ÏˆÛË ÛÙÔÓ ›‰ÈÔ ¯ÒÚÔ, Ì ÙÈÌÒÌÂÓÔ ÚfiÛˆÔ ·˘Ù‹ ÙË ÊÔÚ¿ ÙÔ °. ƒ›ÙÛÔ. ∏ ÚfiıÂÛË, fï˜, Ó· ·Ó·ÎËÚ˘¯ıÔ‡Ó ÔÈ ‰‡Ô ÔÈËÙ¤˜ Â›ÙÈÌÔÈ ‰ËÌfiÙ˜ Ù˘ fiÏ˘, ‚ڋΠ·ÓÙ›ıÂÙÔ ÙÔ ‰ËÌÔÙÈÎfi Û˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ, Ô˘ ·¤ÚÚÈ„Â, ÏfiÁˆ ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ ÙÔ˘˜ ÂÔÈı‹ÛˆÓ, Û¯ÂÙÈ΋ ÚfiÙ·ÛË Ì „‹ÊÔ˘˜ 7 ηٿ Î·È 4 ˘¤Ú. √ ¡. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜ ··ÓÙ¿ Ì ÌÈ·Ó ÂÍ·ÈÚÂÙÈ΋ ¯ÂÈÚÔÓÔÌ›· ·Á¿˘ Î·È ÌÂÁ·ÏÔı˘Ì›·˜: ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ Ó· ‰Ôı› ÛÙÔ ·Ú¯·›Ô ı¤·ÙÚÔ °˘ı›Ԣ Ë ·ÁÎfiÛÌÈ· «ÚÒÙË» ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ‘§ÂÈÙÔ˘ÚÁ›· οو ·’ ÙËÓ ∞ÎÚfiÔÏË’. ∏ ·Ú¿ÛÙ·ÛË ‰fiıËΠ̠ÌÂÁ¿ÏË ÂÈÙ˘¯›· ÛÙȘ 4 ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘ 1982 ·fi ÙÔ ∂ÏÏËÓÈÎfi §·˚Îfi £¤·ÙÚÔ ÙÔ˘ ª¿ÓÔ˘ ∫·ÙÚ¿ÎË. ∞ÚÁfiÙÂÚ·, ÙÔ Â›ÛËÌÔ °‡ıÂÈÔ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛÂ Î·È Ù›ÌËÛ ÙÔÓ ÔÈËÙ‹. ™ÙȘ 7 √ÎÙˆ‚Ú›Ô˘ 1989, ÙÔ ‰ËÌÔÙÈÎfi Û˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ Ù˘ fiÏ˘ ÙÔÓ ·Ó·Î‹Ú˘Í ÔÌfiʈӷ Â›ÙÈÌÔ ‰ËÌfiÙË Ù˘ fiÏ˘, οÙÈ Ô˘, fï˜, ‰ÂÓ ¤ÁÈÓ ÔÙ¤ ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ˘ °. ƒ›ÙÛÔ˘. ∞˜ Í·Ó·Á˘Ú›ÛÔ˘ÌÂ, fï˜, ÂΛ ·’ fiÔ˘ ÍÂÎÈÓ‹Û·ÌÂ: ÛÙËÓ «∞ÎÙ‹ ¶ÔÈËÙÒÓ». √ fiÚÔ˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÂÈÓfiËÛË ‰È΋ Ì·˜. ŒÙÛÈ ÔÓÔÌ·˙fiÙ·Ó ·ÏÈ¿ Ô ·Ú·ÏÈ·Îfi˜ ‰ÚfiÌÔ˜ Ô˘ ·’ ÙÔ ÏÈÌ¿ÓÈ Ô‰ËÁÔ‡Û ÛÙÔ ÓËÛ¿ÎÈ. ∆ÔÓ ıˆÚÔ‡ÌÂ, ¿ÓÙˆ˜, ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ‡ÛÙÔ¯Ô, ÁÈ·Ù› Ú·ÁÌ·ÙÈο ÁÈ· fiÏÔ˘˜ ۯ‰fiÓ ÙÔ˘˜ ÔÈËÙ¤˜ Ô˘ ·Ó·Ê¤Ú·ÌÂ, ÈÛ¯‡ÂÈ fiÙÈ Û˘Ó‹ıÈ˙·Ó Ó· οÓÔ˘Ó ÙÔÓ ÂÚ›·Ùfi ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÙÌ‹Ì· ·˘Ùfi Ù˘ ·Ú·Ï›·˜ ÙÔ˘ °˘ı›Ԣ Î·È Ó· ÂÌÓ¤ÔÓÙ·È, ‚‚·›ˆ˜. ª‹ˆ˜ Ë «∞ÎÙ‹ ¶ÔÈËÙÒÓ» ‰Â ı· ¤ÚÂ ӷ Ì›ÓÂÈ ÌfiÓÔ ÛÙ· ¯·ÚÙÈ¿, ·ÏÏ¿ οÔÈ· ÛÙÈÁÌ‹ Ó· Í·Ó·Á›ÓÂÈ Î·È Ô‰Ô‰Â›ÎÙ˘ ÛÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÛËÌ›Ô;

¶∏°∂™ µÈ‚Ï›· µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜ ¡., ∆· ÔÈ‹Ì·Ù·, ∞ı‹Ó·, ∆Ú›· º‡ÏÏ·, 1981. µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜ ¡., √‰‡ÓË, ∞ı‹Ó·, ¶fiÏȘ, 1995. ∫ˆÙÙ‹ ∞., °È¿ÓÓ˘ ƒ›ÙÛÔ˜, ¤Ó· ۯ‰›·ÛÌ· ‚ÈÔÁÚ·Ê›·˜, ∞ı‹Ó·, ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·, 1996. §·Á¿ÎÔ˘ ¡., ¡ÈÎËÊfiÚÔ˜ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜, Ô ÔÈËÙ‹˜ Ù˘ ·Á¿˘, ∞ı‹Ó·, ¢ÈÔÁ¤Ó˘, 1983. ¡ÈÎËÊfiÚÔ˜ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜, ªÂϤÙ˜ ÁÈ· ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘, ™˘ÏÏÔÁÈÎfi ¤ÚÁÔ, ∞ı‹Ó·, ¢ÈÔÁ¤Ó˘, 1976. ¶ÈÂÚ¿ ∑., °È¿ÓÓ˘ ƒ›ÙÛÔ˜. ∏ Ì·ÎÚÈ¿ ÔÚ›· ÂÓfi˜ ÔÈËÙ‹, ∞ı‹Ó·, ∫¤‰ÚÔ˜, 1978. ƒ›ÙÛÔ˜ °., ∂ÈÎÔÓÔÛÙ¿ÛÈÔ ∞ÓˆÓ‡ÌˆÓ ∞Á›ˆÓ, 4, ÿÛˆ˜ Ó·’Ó·È ÎÈ ¤ÙÛÈ, ∞ı‹Ó·, ∫¤‰ÚÔ˜, 1985. ƒ›ÙÛÔ˜ °., ∂ÈÎÔÓÔÛÙ¿ÛÈÔ ∞ÓˆÓ‡ÌˆÓ ∞Á›ˆÓ, 5, √ Á¤ÚÔÓÙ·˜ Ì ÙÔ˘˜ ¯·ÚÙ·˚ÙÔ‡˜, ∞ı‹Ó·, ∫¤‰ÚÔ˜, 1985.


«A∫∆∏ ¶√π∏∆ø¡»: T√ °À£∂π√ ™∆∏ Zø∏ ∫∞π ∆√ Eƒ°√ E§§∏¡ø¡ ¶√π∏∆ø¡

265

ƒ›ÙÛÔ˘-°Ï¤˙Ô˘ §., ∆· ·È‰Èο ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ ·‰ÂÏÊÔ‡ ÌÔ˘ °È¿ÓÓË ƒ›ÙÛÔ˘, ∞ı‹Ó·, ∫¤‰ÚÔ˜, 1981. ∂ÊËÌÂÚ›‰Â˜ §·ÎˆÓ›·, 1910 -1970 ∆Ô °˘ıÂÈ¿ÙÈÎÔ ¶Ó‡̷, 1934 ¶ÂÚÈÔ‰Èο ¢È·‚¿˙ˆ, ∞ÊȤڈ̷ ÛÙÔ °È¿ÓÓË ƒ›ÙÛÔ, Ù‡¯. 205, ∞ı‹Ó·, 1988. ¢È·‚¿˙ˆ, ∞ÊȤڈ̷ ÛÙÔ ¡ÈÎËÊfiÚÔ µÚÂÙÙ¿ÎÔ, Ù‡¯. 425, ∞ı‹Ó·, 2002. ∂˘ı‡ÓË, Ù¢¯. 182 / 1987 Î·È 200 / 1988. §·ÎˆÓÈο, Ù¢¯. 108 Î·È 110, 1982. ¡¤· ∂ÛÙ›·, ∞ÊȤڈ̷ ÛÙÔÓ ÔÈËÙ‹ °È¿ÓÓË ƒ›ÙÛÔ, Ù‡¯. 1547, ∞ı‹Ó·, 1991. ∞Ú¯ÂȷΤ˜ ¶ËÁ¤˜ °.∞.∫ - ∞گ›· ¡. §·ÎˆÓ›·˜: ª·ıËÙÔÏfiÁÈ· ™¯ÔÏ›ˆÓ °˘ı›Ԣ, 1889 -1930 ¶Ú·ÎÙÈο Û˘Ó‰ÚÈ¿ÛÂˆÓ ¢‹ÌÔ˘ °˘ı›Ԣ 1982 ,1989.

ÕÏϘ ¶ËÁ¤˜ ∞Ú¯Â›Ô ™˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ¿ÊÔ˘ √ÈÙ‡ÏÔ˘ 1837-1848. °ÂÓÈ΋ ∂ÊËÌÂÚ›˜ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰Ô˜, ÙÔ˘ 1828 ¤ÙÔ˘˜. √ÚÁ·ÓÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ¢ÈηÛÙËÚ›ˆÓ Î·È ™˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ·Ê›ˆÓ, 21.1./ 2.2.1834. º∂∫ 11, 21 ª·ÚÙ›Ô˘ (2 ∞ÚÈÏ›Ô˘) 1836.

BIB§IO°PAºIA ∞ÏÂÍ¿Î˘ ∂. ¶., ª¿ÓË Á¤ÓË Î·È ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·, ∞ı‹Ó·,∆ÚÔ¯·Ï›·, 1998, Û. 292. ª¿Ô˘ÚÂÚ °Î.§. , √ ∂ÏÏËÓÈÎfi˜ Ï·fi˜, ∞ı‹Ó· , ÂΉfiÛÂȘ ∞ÊÒÓ ∆ÔÏ›‰Ë, 1976, Û. 637. ª·Î·‰‹Ì·-•Ô˘ÚÁÈ¿ ª., ∆Û·ÙÛ¿ ™., ™˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ¶Ú¿ÍÂȘ ªÂÛÔÏÔÁÁ›Ô˘ ¤ÙÔ˘˜ 1835, ÂÚÈÏ‹„ÂȘ-¢ÚÂÙ‹ÚÈ·, ªÂÛÔÏfiÁÁÈ, °.∞.∫. - ∞گ›· ¡. ∞ÈÙˆÏԷηÚÓ·Ó›·˜, 1992. ª·Î·‰‹Ì·-•Ô˘ÚÁÈ¿ ª., ∆Û·ÙÛ¿ ™, ™˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ¶Ú¿ÍÂȘ ¡·˘¿ÎÙÔ˘ ÂÙÒÓ 1835-1839, ÂÚÈÏ‹„ÂȘ-¢ÚÂÙ‹ÚÈ·, ªÂÛÔÏfiÁÁÈ, °.∞.∫. - ∞گ›· ¡. ∞ÈÙˆÏԷηÚÓ·Ó›·˜, 1993. ¶Ô˘ÏËÌÂÓ¿ÎÔ˜ Õ., ∏ ª¿ÓË Û ÎÈÙÚÈÓÈṲ̂ӷ ¯·ÚÙÈ¿, Ù˘¯¤˜ Ù˘ Ì·ÓÈ¿ÙÈ΢ ÈÛÙÔÚ›·˜ ̤۷ ·fi Ù· ¤ÁÁÚ·Ê· ÙˆÓ °.∞.∫., ∞‰Ô‡ÏˆÙË ª¿ÓË, 13 (1996), Û. 22-23. ™ÎÈ·‰¿˜ ∂Ï. °., πÛÙÔÚÈÎfi ¢È¿ÁÚ·ÌÌ· ÙˆÓ ¢‹ÌˆÓ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰Ô˜ 1833-1912, ∞ı‹Ó· ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ∂ÛˆÙÂÚÈÎÒÓ, ∆.∂.¢.∫. ∞ÚÁÔÏ›‰Ô˜, 1993, ÛÛ. 372, 387, 394, 403. æ˘¯ÔÁÈfi˜ ¢.∫., ¶ÚԛΘ, ÊfiÚÔÈ, ÛÙ·Ê›‰· Î·È „ˆÌ›, √ÈÎÔÓÔÌ›· Î·È ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ÛÙËÓ ·ÁÚÔÙÈ΋ ∂ÏÏ¿‰· ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·, ∞ı‹Ó· , ∂.∫.∫.∂ , 1995, Û. 157. ™˘Ì‚ÔÏ·ÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ¶Ú¿ÍÂȘ ¡ËÛ›Ô˘ ªÂÛÛËÓ›·˜ ¤ÙÔ˘˜ 1835, ÂÚÈÏ‹„ÂȘ, ∫·Ï·Ì¿Ù·, °.∞.∫. - ∞گ›· ¡. ªÂÛÛËÓ›·˜ 1996.


266

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

Abstract In the end of 19th century and the first decades of 20th century, some Greek poets lived for some time in Gythio: Spilios Pasagiannis, Maria Polydouri, Koulis Alepis, Yannis Gryparis, Yannis Ritsos and Nikiforos Vrettakos. Some of them followed their parents in Gytheio (Pasagiannis, Polydouri, Alepis), some others lived there in order to study in the high school of the city (Ritsos, Vrettakos) and one of them (Gryparis) was the Head Master of Gythio High school. Memories of their life in Gythio exist in their publications. More information are given here about Yannis Ritsos and Nikiforos Vrettakos. The local press reveals interesting information, unknown up to now, especially about Nikiforos Vrettakos.


∂¡∞ ¶∞ƒ∞•∂¡√ ¶∞ƒ∞ªÀ£π ™∂ ªπ∞ ¶∞ƒ∞§§∞°∏ ∞¶√ ∆∏ ª∞¡∏ ªËÓ¿˜ AÏ. AÏÂÍÈ¿‰Ë˜ K·ıËÁËÙ‹˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ AıËÓÒÓ

¶ÂÚ›ÏË„Ë ™ÙËÓ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛË ·˘Ù‹ Á›ÓÂÙ·È ÏfiÁÔ˜ ÁÈ· ¤Ó· ·Ú¿ÍÂÓÔ ·Ú·Ì‡ıÈ Ì ٛÙÏÔ «∆Ô ∆ÛÔ˘Î·Ï¿ÎÈ». ∆Ô ·Ú·Ì‡ıÈ, ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ‰È·‰Ô̤ÓÔ ÛÙËÓ ∫¿Ú·ıÔ, ¤¯ÂÈ ˆ˜ ‹Úˆ¿ ÙÔ˘ ¤Ó· ·È‰›-·ÓÙÈΛÌÂÓÔ (∆ÛÔ˘Î·Ï¿ÎÈ). ∏ ·›ı·ÓË ÛˆÌ·ÙÈ΋ ÛÌÈÎÚfiÙËÙ· ÙÔ˘ ‹Úˆ·, Ô˘ ηÙÔÚıÒÓÂÈ ˆÛÙfiÛÔ Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ› ÌÂÁ¿Ï· ηÙÔÚıÒÌ·Ù·, Â›Ó·È Î¿ÙÈ ·Ú¿ÍÂÓÔ, Ô˘ Á›ÓÂÙ·È Î·È ÁÎÚÔÙ¤ÛÎÔ, fiÙ·Ó ·˘Ùfi˜ ˘Ôηı›ÛÙ·Ù·È ·fi ¤Ó· ÔÈÎÈ·Îfi Û·Ԙ... ªÈ· ·Ú·ÏÏ·Á‹ ·fi ÙË ª¿ÓË, Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Î·È ‰È·ÊÔÚÔÔÈ‹ÛÂȘ, ‰›ÓÂÈ ÙËÓ ·ÊÔÚÌ‹ Ó· Á›ÓÔ˘Ó ÔÚÈṲ̂Ó˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Î·È Û˘ÁÎÚ›ÛÂȘ Ì ÙȘ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ ∫·Ú·ıȷΤ˜ ·Ú·ÏÏ·Á¤˜. √ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ µ·Û›Ï˘ °ÂÚÁ·ÙÛÔ‡Ï˘, ÌÂÙ·Ù˘¯È·Îfi˜ ÊÔÈÙËÙ‹˜ ÙÔ˘ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜ ¢. ∂. ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ, ·Û¯ÔÏ‹ıËÎÂ, ÛÙË ‰Èψ̷ÙÈ΋ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘,1 Ì ¤Ó· Ï·˚Îfi ·Ú·Ì‡ıÈ, ÙÔ ÔÔ›Ô ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ·ÍÈÔÛËÌ›ˆÙË Û˘¯ÓfiÙËÙ· ÛÙËÓ ∫¿Ú·ıÔ, ÙfiÔ Î·Ù·ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘.2 ∏ ˘fiıÂÛË ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ ¤¯ÂÈ Û˘ÓÔÙÈο ˆ˜ ÂÍ‹˜: ŒÓ· ¿ÙÂÎÓÔ ˙¢Á¿ÚÈ ÚÔÛ¢¯‹ıËΠÛÙÔÓ £Âfi Ó· ÙÔ˘ ¯·Ú›ÛÂÈ ¤Ó· ·È‰›, ¤ÛÙˆ ÎÈ ·Ó ·˘Ùfi Â›Ó·È ¤Ó· ∆ÛÔ˘Î·Ï¿ÎÈ. ∏ ÂÈı˘Ì›· ÙÔ˘ ˙¢Á·ÚÈÔ‡ ÈηÓÔÔÈ‹ıËÎÂ Î·È Ô £Âfi˜ ÙÔ‡˜ ¤ÛÙÂÈÏ ÁÈ· ·È‰› ¤Ó· ∆ÛÔ˘Î·Ï¿ÎÈ. ∆Ô ·È‰›-∆ÛÔ˘Î·Ï¿ÎÈ ËÁ·›ÓÂÈ ÛÙÔÓ Á¿ÌÔ ÌÈ·˜ ·Ú¯ÔÓÙÔԇϷ˜, ·’ fiÔ˘ ʤÚÓÂÈ ÚÒÙ· Ê·ÁËÙ¿, ηÙfiÈÓ ¯Ú˘Û¤˜ ϛژ Î·È ÙËÓ ÙÚ›ÙË... ÂÚÈÙÙÒÌ·Ù· Ù˘ Ó‡Ê˘. ™ÙÔ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô «‰ÒÚÔ» Ë ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘ «·È‰ÈÔ‡» ı‡ÌˆÛÂ Î·È ¤Û·Û ÙÔ ∆ÛÔ˘Î·Ï¿ÎÈ. ∞fi Ù· Û˘ÓÙÚ›ÌÌÈ· ÙÔ˘ ÙfiÙ ·ÎÔ‡ÛÙËÎÂ Ë ·Ú·ÔÓÂ̤ÓË ÊˆÓ‹: –«∫·Ï¿, Ú ̷̿! ∆· ÊÔ˘ÊÊÔ‡-ÊÔ˘ÊÊÔ‡ (Ê·ÁËÙ¿) Ù· ‹ıÂϘ, Ù· ÏÈÏÏÈ¿-ÏÈÏÏÈ¿ (ϛژ) Ù· ‹ıÂϘ Î·È Ù· ηÎο-ηÎο (ÂÚÈÙÙÒÌ·Ù·) ‰ÂÓ Ù· ’ıÂϘ;».

1. µÏ. Û¯ÂÙÈο µ·Û›ÏË π. °ÂÚÁ·ÙÛÔ‡ÏË, «∆Ô ∆ÛÔ˘Î·Ï¿ÎÈ»: ŒÓ· Ï·˚Îfi ·Ú·Ì‡ıÈ Ù˘ ∫·Ú¿ıÔ˘. ¶ÚfiÏÔÁÔ˜ ªËÓ¿ ∞Ï. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë, ¶ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi ∫¤ÓÙÚÔ ¢‹ÌÔ˘ ∫·Ú¿ıÔ˘, ™ÂÈÚ¿ ∞˘ÙÔÙÂÏÒÓ ∂ΉfiÛˆÓ, ·Ú. 3, ∞ı‹Ó· 2003. 2. µ·Û›ÏË π. °ÂÚÁ·ÙÛÔ‡ÏË, fi.., Û. 118-152.


268

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

™ÙÔ ·Ïfi ·˘Ùfi ·Ú·Ì‡ıÈ ‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È, ÓÔÌ›˙ˆ, Î·È ÌÈ· «‰È‰·ÎÙÈ΋» ¤ÓÓÔÈ·, ÛÙË ‰È·Ì·ÚÙ˘Ú›· ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡-·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘. °È’ ·˘Ùfi Î·È Ô Û˘ÁÁڷʤ·˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ ·fi ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÏÂ˘Ú¿, ηٷϋÁÔÓÙ·˜ Û ÂӉȷʤÚÔ˘Û˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Î·È ‰È·ÈÛÙÒÛÂȘ. ∞Í›˙ÂÈ ÂÍ ¿ÏÏÔ˘ Ó· ·Ó·Ê¤Úˆ, fiÙÈ, ÁÈ· ÙË Û˘Ó·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÙÔ˘, ÂÚÁ¿ÛÙËΠ̠ÙË ÏÂÁfiÌÂÓË ÂıÓÔÁÚ·ÊÈ΋ ̤ıÔ‰Ô, fiˆ˜ ÛËÌÂÈÒÓˆ Î·È ÂÁÒ ÚÔÏÔÁ›˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÂÚÁ·Û›·.3 ∞ӷʤڈ Ì ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· fiÙÈ Ë Ì¤ıÔ‰Ô˜ ·˘Ù‹4 ÂÈÙfiÈ·˜ ¤Ú¢ӷ˜, Ë ÔÔ›· ‰ÔÌÂ›Ù·È ¿Óˆ Û ÙÚÂȘ ‚·ÛÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ (·ÊËÁËÙ‹˜ - storyteller, ·Ú¿ÛÙ·ÛË Ù˘ ‰È‹ÁËÛ˘ - performance Î·È Ù· Û˘ÌÊÚ·˙fiÌÂÓ· ‹ Û˘ÁΛÌÂÓ·, Ù· ÔÔ›· ÌÔÚԇ̠ӷ ıˆڋÛÔ˘ÌÂ Î·È ˆ˜ ÙÔ ÁÂÓÈÎfi - ÂıÓÔÏÔÁÈÎfi Ï·›ÛÈÔ: context) Ù˘ ·Ú·Ì˘ıȷ΋˜ ·Ê‹ÁËÛ˘,5 ʤÚÓÂÈ ÙÔÓ ÂÚ¢ÓËÙ‹ Û ¿ÌÂÛË, ˙ˆÓÙ·Ó‹ Â·Ê‹ Ì ÙÔ˘˜ ÏËÚÔÊÔÚËÙ¤˜ Î·È ÙÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓfi ÙÔ˘. ŒÙÛÈ ÌÔÚ› Ó· ˙ËÙ‹ÛÂÈ ·’ ·˘ÙÔ‡˜ fi¯È ÌfiÓÔ ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË ÂÓfi˜ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ (fiÙ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È, fiˆ˜ ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛ‹ Ì·˜, ÁÈ· Û˘ÏÏÔÁ‹ Ï·˚ÎÒÓ ‰ÈËÁ‹ÛˆÓ), ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ı¤ÛÂÈ ‰È¿ÊÔÚ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·, Ù· ÔÔ›· ı· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó Ó· Á›ÓÂÈ ¤Ó·˜ ¯Ú‹ÛÈÌÔ˜ ‰È¿ÏÔÁÔ˜, Ô˘ ı· ¤¯ÂÈ ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË Î·È ¿ÏÏˆÓ Û¯ÂÙÈÎÒÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ.6 Ÿˆ˜ ·Ó¤ÊÂÚ· Î·È ÈÔ ¿Óˆ, Ë ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ °ÂÚÁ·ÙÛÔ‡ÏË ‹Ù·Ó ηÙÂÍÔ¯‹Ó ·È‰·ÁˆÁÈ΋. ¶·Ú·ÙËÚ› Û˘ÌÂÚ·ÛÌ·ÙÈο fiÙÈ ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ·Ú·Ì‡ıÈ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ˆ˜ ¤Ó·˜ ‰È‰·ÎÙÈÎfi˜ ̇ıÔ˜, ·ÊÔ‡ ÙÔ ∆ÛÔ˘Î·Ï¿ÎÈ, ۇ̂ÔÏÔ Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ˙ˆ‹˜ (ˆ˜ Û·Ԙ ‚·ÛÈ΋˜ ÁÈ· ÙË Û˘ÓÙ‹ÚËÛË ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜) ·Ú·¤ÌÂÈ ÛÙÔ ÓfiËÌ· Ù˘ ÚÔÛÊÔÚ¿˜ ‚Ô‹ıÂÈ·˜ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ËÏÈÎȈ̤ÓÔ˘˜ ÁÔÓ›˜, ·ÏÏ¿, Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜, Î·È Ôχ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ, ‰È‰¿ÛÎÂÈ ÙËÓ ·ÔÊ˘Á‹ Ù˘ ÏÂÔÓÂÍ›·˜.7 ∏ ‰È΋ ÌÔ˘ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ ·˘Ùfi ı· Â›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·Ú·Ì˘ıÔÏÔÁÈ΋ Î·È ÚÔ˜ ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË ·˘Ù‹ ı· Á›ÓÔ˘Ó ÔÚÈṲ̂Ó˜ Û‡ÓÙÔ̘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÌÔ˘. ™ËÌÂÈÒÓˆ, ÂÓ ÚÒÙÔȘ, fiÙÈ, Ì ‚¿ÛË ÙÔÓ ‰ÈÂıÓ‹ ηٿÏÔÁÔ ÙˆÓ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ ÙˆÓ Antti Aarne - Stith Thompson8 Î·È ÙÔÓ Û˘ÓÙ·Á̤ÓÔ, Ì ‚¿ÛË ÙÔ ˘fi‰ÂÈÁÌ· ÙˆÓ Aarne - Thompson, ηٿÏÔÁÔ ÙˆÓ ∂ÏÏËÓÈÎÒÓ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ ÙÔ˘ °ÂˆÚÁ›Ô˘ ∞. ª¤Á·, Ô˘ ÂÂÍÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È, Ì ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ÙÔ˘ ηıËÁËÙ‹ ªÈ¯·‹Ï °. ªÂÚ·ÎÏ‹,

3. µÏ. ªËÓ¿ ∞Ï. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë, «¶ÚfiÏÔÁÔ˜», fi.., Û. 11-12. 4. µÏ. Û¯ÂÙÈο ªËÓ¿ ∞Ï. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë, «∏ ÂıÓÔÁÚ·ÊÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡», ÛÙÔÓ ÙfiÌÔ: ∞fi ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ ÛÙ· ÎfiÌÈΘ. ¶·Ú¿‰ÔÛË Î·È ÓÂÔÙÂÚÈÎfiÙËÙ·, ÂÈ̤ÏÂÈ· ∂˘¿ÁÁÂÏÔ˘ °Ú. ∞˘‰›ÎÔ˘, ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ª. °. ªÂÚ·ÎÏ‹, ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi ∆Ì‹Ì· ¡ËÈ·ÁˆÁÒÓ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ £Ú¿Î˘∞ı‹Ó· , ∂ΉfiÛÂȘ √‰˘ÛÛ¤·˜, 1996, Û. 103-117, fiÔ˘ Î·È ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·. 5. ªËÓ¿ ∞Ï. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë, fi.., Û. 3-7. 6. µÏ. ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο Kenneth S. Goldstein, A Guide for Field Workers in Folklore, Preface Hamish Henderson, Herbert Jenkins, London 1964, Û. 104-143. – ª. °. µ·Ú‚Ô‡ÓË, ™˘Ì‚ÔÏ‹ ÛÙË ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· Ù˘ ÂÈÙfiÈ·˜ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜, ∞ı‹Ó·, ∂ΉfiÛÂȘ √‰˘ÛÛ¤·˜, 1994, Û. 47-50. 7. µ·Û›ÏË π. °ÂÚÁ·ÙÛÔ‡ÏË, «∆Ô ∆ÛÔ˘Î·Ï¿ÎÈ», fi.., Û. 116. 8. µÏ. Û¯ÂÙÈο Antti Aarne - Stith Thompson, The Types of the Folktale: A Classification and Bibliography. Folklore Fellows Communications, No 184, Helsinki 19613 (ʈÙÔÌ˯·ÓÈ΋ ·Ó·Ù‡ˆÛË 1964).


E¡∞ ¶∞ƒ∞•∂¡√ ¶∞ƒ∞ªÀ£π ™∂ ªπ∞ ¶∞ƒ∞§§∞°∏ ∞¶√ ∆∏ M∞¡∏

269

ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô Ô ·Â›ÌÓËÛÙÔ˜ ηıËÁËÙ‹˜ Î·È ·Î·‰ËÌ·˚Îfi˜ ¿ÊËÛ ÙÔ ÙÂÚ¿ÛÙÈÔ ·Ô‰ÂÏÙȈ̤ÓÔ ·Ú·Ì˘ıÈ·Îfi ˘ÏÈÎfi, ÔÈ Î˘Ú›Â˜ ÕÓÓ· ∞ÁÁÂÏÔÔ‡ÏÔ˘ Î·È ∞›ÁÏË ªÚÔ‡ÛÎÔ˘ (Î·È Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Î·È ¿ÏÏˆÓ Û˘ÓÂÚÁ·ÙÒÓ),9 ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ ·˘Ùfi ·Ó‹ÎÂÈ ÛÙÔÓ Ù‡Ô ∞∆ 700, fiÔ˘ ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ ÙÔ˘ ∫ÔÓÙÔÚ‚˘ıÔ‡ÏË (‹Úˆ·˜ Ì ·ÚÈÔ ÁÓÒÚÈÛÌ· ÙÔ Ôχ ÌÈÎÚfi ·Ó¿ÛÙËÌ·) ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Ì ÙËÓ ÔÌ¿‰· ÂΛÓË ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È Ì ¿ÙÂÎÓÔ˘˜ ÁÔÓ›˜.10 √È ÁÔÓ›˜ ·˘ÙÔ›, Ô˘ ÁÈ· ÔÏÏ¿ ¯ÚfiÓÈ· ‰ÂÓ Î¿ÓÔ˘Ó ·È‰È¿, ·Ú·Î·ÏÔ‡Ó ÙÔÓ £Âfi Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ¤Ó·, ÎÈ ·˜ Â›Ó·È Î·È ÙÔ ÈÔ ·›ı·ÓÔ ˘ÔηٿÛÙ·ÙÔ Î·ÓÔÓÈÎÔ‡ ·ÓıÚÒÈÓÔ˘ Ï¿ÛÌ·ÙÔ˜. ∫¿ÔÙÂ, fiˆ˜ ›‰·ÌÂ, Â›Ó·È Î·È ¤Ó· ∆ÛÔ˘Î·Ï¿ÎÈ, ÙÔ ÔÔ›Ô, fiˆ˜ ·Ó¤ÊÂÚ·, ¤¯ÂÈ ·ÍÈÔÚfiÛÂÎÙË ·ÚÔ˘Û›· ÛÙËÓ ∫¿Ú·ıÔ. √ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ ·Ú·ÏÏ·ÁÒÓ Ô˘ ÂÈÛËÌ¿ÓıËΠÛÙÔ ÓËÛ› ·˘Ùfi (28 ̤¯ÚÈ ÙÒÚ·), ÌÔÚ› Ó· ÔÊ›ÏÂÙ·È ÛÙË ÊÈÏfiÙÈÌË Û˘ÏÏÂÎÙÈ΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÙÔ˘ µ. °ÂÚÁ·ÙÛÔ‡ÏË ‹ ·ÎfiÌ· Î·È ÛÙËÓ È‰ÈÔÌÔÚÊ›· ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡, Ô˘ ÙÔ ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÛÙ‹ÛÂÈ ÂΛ ȉȷ›ÙÂÚ· ‰ËÌÔÊÈϤ˜, ·’ fiÛÔ ÁÓˆÚ›˙ˆ Î·È Ô ›‰ÈÔ˜.11 ∞fi Ù· ¿ÏÏ· ̤ÚË ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ì ÌÂÁ¿ÏÔ ·ÚÈıÌfi ·Ú·ÏÏ·ÁÒÓ, fiˆ˜ ‰È·ÈÛÙÒıËΠ·fi ÙË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈ΋ ¤Ú¢ӷ Ô˘ ¤¯ˆ οÓÂÈ. ŒÙÛÈ ÂÓÙfiÈÛ· Ì›· ·Ú·ÏÏ·Á‹ ·fi ÙËÓ ∫Ú‹ÙË (1952),12 Ì›· ·fi ÙËÓ ∫¿ÛÔ (1987),13 Ì›· ·fi ÙË ª¿ÓË (1993)14 Î·È Ì›· ·fi ÙÔ ¯ˆÚÈfi ¶ÂÙÚ›ÙÛÈ ªÂÛÛËÓ›·˜, Ô˘ η٤ÁÚ·„ ÙÔ 2001 Ô µ·Û›Ï˘ °ÂÚÁ·ÙÛÔ‡Ï˘ ·fi ÙËÓ ÚÔÊÔÚÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË.15 ¢ÂÓ ·ÔÎÏ›ÂÙ·È Ê˘ÛÈο Ô ÌÈÎÚfi˜ ·˘Ùfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ·Ú·ÏÏ·ÁÒÓ ·fi ÙËÓ ˘fiÏÔÈË ∂ÏÏ¿‰· Ó· ·˘ÍËı›, ·Ó Á›ÓÔ˘Ó ÂȉÈΤ˜ ÂÈÙfiȘ ¤Ú¢Ó˜. ªÂ ‚¿ÛË fï˜ ÙÔ ˘¿Ú¯ÔÓ ˘ÏÈÎfi, ÌÔÚԇ̠ӷ ԇ̠fiÙÈ ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ Â›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ‰È·‰Ô̤ÓÔ ÛÙËÓ ∫¿Ú·ıÔ, ¤Ó· ÓËÛ› ¿ÏψÛÙ Ì ÏÔ‡ÛÈÔ Î·È È‰ÈfiÌÔÚÊÔ Ï·˚Îfi ÔÏÈÙÈÛÌfi, fiˆ˜ ¤¯ÂÈ ÂÈÛËÌ¿ÓÂÈ Ë ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ¤Ú¢ӷ.16

9. µÏ. Û¯ÂÙÈο ÕÓÓ·˜ ∞ÁÁÂÏÔÔ‡ÏÔ˘ - ∞›ÁÏ˘ ªÚÔ‡ÛÎÔ˘, ∂ÂÍÂÚÁ·Û›· ·Ú·Ì˘ıÈ·ÎÒÓ Ù‡ˆÓ Î·È ·Ú·ÏÏ·ÁÒÓ ∞∆ 700-749, ∫·Ù¿ÏÔÁÔ˜ ∂ÏÏËÓÈÎÒÓ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ °ÂˆÚÁ›Ô˘ ∞. ª¤Á·, πÛÙÔÚÈÎfi ∞Ú¯Â›Ô ∂ÏÏËÓÈ΋˜ ¡ÂÔÏ·›·˜ - °ÂÓÈ΋ °Ú·ÌÌ·Ù›· ¡¤·˜ °ÂÓÈ¿˜, ∫¤ÓÙÚÔ ¡ÂÔÂÏÏËÓÈÎÒÓ ∂Ú¢ÓÒÓ ∂. π. ∂., ∞ı‹Ó· 1994. 10. ÕÓÓ·˜ ∞ÁÁÂÏÔÔ‡ÏÔ˘ - ∞›ÁÏ˘ ªÚÔ‡ÛÎÔ˘, fi.., Û. 23-35. 11. µÏ. ªËÓ¿ ∞Ï. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë, «¶ÚfiÏÔÁÔ˜», ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ µ·Û›ÏË π. °ÂÚÁ·ÙÛÔ‡ÏË, fi.., Û. 11. 12. µÏ. Û¯ÂÙÈο ∂˘·ÁÁÂÏ›·˜ ∫. ºÚ·ÁοÎÈ, ∆Ô ∫ÚËÙÈÎfi ·Ú·Ì‡ıÈ (ªÂϤÙË Î·È ™˘ÏÏÔÁ‹), ∞ı‹Ó· 1952, Û. 48. 13. µÏ. ∞ÓÙÒÓË ª. ™ÔÊÔ‡, ∆· §·ÔÁÚ·ÊÈο Ù˘ ∫¿ÛÔ˘, ÙfiÌ. °′: ¶·Ú·Ì‡ıÈ·, ∞ı‹Ó· 1987, Û. 153155. 14. µÏ. ∫˘ÚÈ¿ÎÔ˘ ¢. ∫¿ÛÛË, ¶·Ú·Ì˘ı›Â˜ ·fi ÙËÓ ª¿ÓË, ‹ÙÔÈ 64 ·Ú·Ì‡ıÈ· Û ÓÙfiÈ· ·Ê‹ÁËÛË, ıÚ‡ÏÔÈ Î·È ·Ú·‰fiÛÂȘ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ηıÒ˜ Î·È ·ÊËÁ‹ÛÂȘ Û¯ÂÙÈΤ˜ Ì ÌÂÙ·Ê˘ÛÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ·, ∞ı‹Ó·, ŒÎ‰ÔÛË π¯ÒÚ, 1993, Û. 85-86. –∏ ·Ú·ÏÏ·Á‹ Ù˘ ª¿Ó˘ ·Ó·‰ËÌÔÛȇÙËΠÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô Ù˘ ∞ÁÓ‹˜ ™ÙÚÔ˘ÌÔ‡ÏË (ÂÈÏÔÁ‹, ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË, Â›ÌÂÙÚÔ), ∂ÏÏËÓÈο ·Ú·Ì‡ıÈ· Ì ·ÓÂÍȯӛ·ÛÙ˜ ÁÚȤ˜, ∞ı‹Ó·, ∂ΉfiÛÂȘ «∞fiÂÈÚ·», 2002, Û. 13-15. 15. µÏ. µ·Û›ÏË π. °ÂÚÁ·ÙÛÔ‡ÏË, «∆Ô ∆ÛÔ˘Î·Ï¿ÎÈ»: ŒÓ· Ï·˚Îfi ·Ú·Ì‡ıÈ Ù˘ ∫·Ú¿ıÔ˘, fi.., Û. 152-153. 16. µÏ. ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο ªËÓ¿ ∞Ï. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë, ∫·Ú·ıȷ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·: Ÿ„ÂȘ ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ¶ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi ∫¤ÓÙÚÔ ¢‹ÌÔ˘ ∫·Ú¿ıÔ˘, ™ÂÈÚ¿ ∞˘ÙÔÙÂÏÒÓ ∂ΉfiÛˆÓ, ·Ú. 2, ∞ı‹Ó· 2001, Û. 47-50.


270

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

∏ ·Ú·ÏÏ·Á‹ Ù˘ ª¿Ó˘, Û¯ÂÙÈο ÚfiÛÊ·ÙË Î·È ·˘Ù‹, ‰ËÌÔÛȇÙËΠ·fi ÙÔÓ ∫˘ÚÈ¿ÎÔ ∫¿ÛÛË, ÁÓˆÛÙfi ÌÂÏÂÙËÙ‹ Ù˘ ª·ÓÈ¿ÙÈ΢ πÛÙÔÚ›·˜ Î·È §·ÔÁÚ·Ê›·˜, fiˆ˜ ‹‰Ë ÛËÌ›ˆÛ·, ÙÔ 1993, Ì ÙÔÓ È‰ÈˆÌ·ÙÈÎfi Ù›ÙÏÔ «∆Ô ∆ÛÈηϿÎÈ».17 √ ∫¿ÛÛ˘ η٤ÁÚ·„ ÙË Û¯ÂÙÈ΋ ·Ú·ÏÏ·Á‹ ·fi ·Ê‹ÁËÛË Ù˘ ª·Ù›Ó·˜ ∫ÔÚˆÓ·›Ô˘, ÙÔ Á¤ÓÔ˜ §·ÌÚÈÓ¿ÎÔ˘ (∆ÚÈ·ÓÙ·Ê˘ÏÏÈ¿ ¶‡ÚÁÔ˘ ¢ËÚÔ‡), Ë ÔÔ›· ÙÔ Â›¯Â ·ÎÔ‡ÛÂÈ ·fi ÙË ÌËÙ¤Ú· Ù˘, ÙÔ Á¤ÓÔ˜ ∫˘Ï¿ÎÔ˘ (1885-1950).18 ∂Âȉ‹ Ë ·Ú·ÏÏ·Á‹ Ù˘ ª¿Ó˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÔÚÈṲ̂Ó˜ ‰È·ÊÔÚÔÔÈ‹ÛÂȘ, Û ۇÁÎÚÈÛË Ì ÙȘ ¿ÏϘ ·Ú·ÏÏ·Á¤˜, ÙËÓ ·Ú·ı¤Ùˆ ‰Ò: ∆Ô ∆ÛÈηϿÎÈ ª›· ÊÔÚ¿ ÎÈ ¤Ó· ηÈÚfi ‹Ù·Ó ¤Ó·˜ Á¤ÚÔ˜ Î·È Ì›· ÁÚÈ¿. ¢ÂÓ Â›¯·ÛÈ ·È‰›. ∂·Ú·Î·ÏÔ‡Û· ÙÔ £Âfi Ó· ÙÔ˘˜ ‰ÒÛÂÈ ¤Ó· ·È‰¿ÎÈ ÎÈ ·˜ Â›Ó·È Î·È ∆ÛÈηϿÎÈ. ªÂ Ù· ÔÏÏ¿ ÙÔ˘˜ ¿ÎÔ˘ÛÂ Ô £Âfi˜ Î·È ÙÔ˘˜ ¤‰ˆÛ ¤Ó· ·È‰› ∆ÛÈηϿÎÈ. ÷ڿ ÔÈ ‰‡Ô ÔÈ Á¤ÚÔÈ! ªÈ· ̤ڷ ÛÙË ÁÂÈÙÔÓÈ¿ ÂÁ›ÓÔÙ· ¤Ó·˜ Á¿ÌÔ˜ ÎÈ ÂÎÔ˘‚ÂÓÙÈ¿˙ÔÓÙ· ÔÈ Á¤ÚÔÈ Ô›Ô(˜) ÙÔ˘˜ Ó· ¿ÂÈ. «-¡· ¿Ô˘ ÂÁÒ...», ϤÂÈ ÙÔ ∆ÛÈηϿÎÈ. «-Ÿ¯È, ÂÛ‡ Â›Û·È ÌÈÎÚfi!...». «-Ÿ¯È, ı· ¿Ô˘!...». ∂˚‰È¿Ë. ◊Ù·Ó Ôχ˜ ÎfiÛÌÔ˜... ÷ڿ, ÁϤÓÙÈ, ¯ÔÚfi˜! ∆Ô ∆ÛÈηϿÎÈ Â›¯Â Ì·Á¢Ù›. ∫¿ÔÈ· ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ ÂÁ›ÓÔÙ· Ë ÛÙÂÊ¿ÓˆÛË ÎÈ ·Ú¯›˙·ÛÈ Ó· ¤ÊÙÔ˘ÛÈ Ù· ÎÂÚ¿ÛÌ·Ù·, ›·ÛÈ ÔÈ Î·ÏÂṲ̂ÓÔÈ: «-º¤ÚÙ οÙÈ Ó· ‚¿ÏÔÌ ٷ ÚÔÈÎÈ¿ Ù˘ Ó‡Ê˘!...». «-¡· Ù· ‚¿ÏÔÌ ̤ے Û ÙÔ‡ÙÔ ÙÔ ∆ÛÈηϿÎÈ!...», › οÔÈÔ˜. ∂¯È¿Û·ÛÈ fiÏÔÈ Î·È ‚¿Ï·ÛÈ ÎÂÚ¿ÛÌ·Ù·, ÌÂÙ·ÍÔ˘Ù¿ ÊÔڤ̷ٷ, Ì·ÓÙ‹ÏÈ·, ÎÂÓÙ‹Ì·Ù·... ™Â ÌÈ· ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ ‰Â ÙÔ Ï¤·ÛÈ, ÙÚ¤¯ÂÈ ÙÔ ∆ÛÈηϿÎÈ ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘ Î·È ÊˆÓ¿˙ÂÈ ÙË Ì¿Ó· ÙÔ˘: «-ª¿Ó·, ˙Ô˘ ʤÚÓÔ˘ ÚÔÈÎÈ¿!...». «-∫·ÏÒ˜ ÙÔ ·È‰¿ÎÈ ÌÔ˘, ηÏÒ˜ ÙÔ ∆ÛÈηϿÎÈ ÌÔ˘!...». Œ‚Á·Ï ٷ ÚÔÈÎÈ¿. ∆Ô ∆ÛÈηϿÎÈ Ê‡ÁÂÈ Î·È Í·Ó·¿ÂÈ ÛÙÔ Á¿ÌÔ. ªfiÏȘ ÂÍ·Ó·Ì‹ÎÂ, ¿ÎÔ˘Û Ô˘ ÂÚÒÙ· οÔÈÔ˜: «-º¤ÚÙ οÙÈ Ó· ‚¿ÏÔÌ Ù˘ Ó‡Ê˘ Ù· Êψڛ·!...». «-¡· ¤Ó· ∆ÛÈηϿÎÈ, ‚¿ÏÙ ٷ Â¿!...». ¶¯È¿ÓÔ˘ÛÈ ÙÔ ∆ÛÈηϿÎÈ Ô˘ ›¯Â ÛÙËı› ÂÍÂ›Ùˉ˜ ‰›Ï· ÎÈ ¿ÏÏÔ˜ ¤‚·˙ ̤۷ Êψڛ·, ¿ÏÏÔ˜ ¯Ú˘Û¿ Ù¿ÏÈÚ· Î·È ÎˆÓÛÙ·ÓÙÈÓ¿Ù· ÎÈ ¿ÏÏÔ˜ ¯Ú˘Û·ÊÈÎfi ‹ Ì¿Ï·-

17. µÏ. Û¯ÂÙÈο ∫˘ÚÈ¿ÎÔ˘ ¢. ∫¿ÛÛË, ¶·Ú·Ì˘ı›Â˜ ·fi ÙËÓ ª¿ÓË, fi.., Û. 85-86. 18. ∫˘ÚÈ¿ÎÔ˘ ¢. ∫¿ÛÛË, fi.., Û. 85, ÛËÌ›ˆÛË.


E¡∞ ¶∞ƒ∞•∂¡√ ¶∞ƒ∞ªÀ£π ™∂ ªπ∞ ¶∞ƒ∞§§∞°∏ ∞¶√ ∆∏ M∞¡∏

271

Ì·. ª¤¯ÚÈ Ô˘ ÂÎÔÓÙÔÁÈfiÌÈÛÂ. ∞ÊÔ‡ ‚¿Ï·ÛÈ fiÏÔÈ, ÙËÓ ÒÚ· Ô˘ ‰Â ÙÔ Ï¤·ÛÈ, ÙÚ¤¯ÂÈ fiÍÔ˘ ÙÔ ∆ÛÈηϿÎÈ. ¶¿ÂÈ ÛÙË Ì¿Ó· ÙÔ˘. ºˆÓ¿˙ÂÈ: «-ª¿Ó·, Ì¿Ó·, ¿ÓÔÈÍÔ ÁÈ·Ù› ÛÔ˘ ʤÚÓÔ˘ Êψڛ·!...». «-∫·ÏÒ˜ ÙÔ ·È‰¿ÎÈ ÌÔ˘, ηÏÒ˜ ÙÔ ∆ÛÈηϿÎÈ ÌÔ˘!...». Õ‰ÂÈ·Û ٷ Êψڛ· Î·È Ù· ¯Ú˘Û·ÊÈο Û’ ¤Ó· ·Ó¤ÚÈ Ë Ì¿Ó· ÙÔ˘. ∆Ô ∆ÛÈηϿÎÈ Ê‡ÁÂÈ Î·È Í·Ó·¿ÂÈ ÛÙÔ Á¿ÌÔ. ∂Λ ÂÁÏÂÓÙÔ‡Û·, ÂÙÚÒ·ÛÈ ÎÈ Â›Ó·ÛÈ. ∏ Ó‡ÊË, Ô˘ ’¯Â Ê¿ÂÈ Ôχ, Ù˘ ‹Úı ӷ ÓÙ· οÌÂÈ Î·È ÙÔ ’ ÎÚ˘Ê¿ ÛÙËÓ ÎÔ˙Ô‡Ó· Ù˘. ∂ΛÓË, Ô˘ ‹Ù·ÓÂ Î·È ¯·˙‹, ÊÒÓ·Í ‰˘Ó·Ù¿: «-º¤ÚÙ οÙÈ ÛÙË Ó‡ÊË ÁÈ·Ù› Ù˘ ‹Úı ӷ ÓÙ· οÌÂÈ!...». ∂›‰ÈÂ Ô Îfi˙Ô˘ÓÔ˜ ÙÔ ∆ÛÈηϿÎÈ Î·È Ù˘ ÙÔ ’‰ˆÛ ÎÚ˘Ê¿ ÁÈ· Ó· ÌËÓ Í·Ó·ÊˆÓ¿ÍÂÈ Î·È Ó· ÙÔ ‰ÒÛÂÈ ÛÙË Ó‡ÊË ÔÏ‹ÁÔÚ· Ó· ÌËÓ Ù’ ·ÎÔ‡Ó fiÏÔÈ... ∆· ’ηÌÂ Ë Ó‡ÊË Ì¤Û’ ÙÔ ∆ÛÈηϿÎÈ. ∆Ú¤¯ÂÈ ÂΛÓÔ ¿ÏÈ fiÍÔ˘ Î·È ¿ÂÈ ÛÙË Ì¿Ó· ÙÔ˘: «-ª¿Ó·, Ì¿Ó·, ¿ÓÔÈÍÔ, ˙Ô˘ ʤÚÓÔ˘ ÎÈ ¿ÏÏ·!...». ∞ÓÔ›ÁÂÈ Ë Ì¿Ó· ÙÔ˘ ÎÈ Â›‰È ÙÈ Ù˘ ¤ÊÂÚÂ. ∂ı‡ÌˆÛ Ôχ Î·È Ù’ ·Ú¿˙ÂÈ ·’ Ù’ ·˘Ù›, ÙÔ˘ ‰ÒÓÂÈ Ì›· Î·È ÙÔ ÎÔÏÏ¿ ÛÙÔÓ ÙÔ›¯Ô Ì·˙› Ì’ ÂΛӷ Ô˘ ’¯Â ̤۷!... «-¡·, ÁÈ· Ó· Ì¿ıÂȘ, ·ÏÈÔÎϤÊÙÈÎÔ!...». «-Õ¯Ô!...», › ÙÔ ∆ÛÈηϿÎÈ... «∫·Ï¿ Ì’ ¤Î·Ì˜!... ŸÓÙ ¤ÊÂÚÓ· ¿ÏÏ· Ú¿Ì·Ù· Ì’ ¤Ï˜ ηÏfi, ÙÒÚ· Ì ϤÂȘ ÎϤÊÙÈÎÔ;». ¶¿ÛÈ ÔÈ ÁÔÓÈ¿Ù˜ Ù˘ Ó‡Ê˘ ÎÈ Â¿Ú·ÛÈ fiÏ· fiÛ· ›¯Â ¿ÚÂÈ ÙÔ ∆ÛÈηϿÎÈ Î·È ÙËÓ Â‚·Ú‹Û·ÛÈ ÙË ÁÚÈ¿. ∂‚·Ú‹Û·ÛÈ Î·È ÙÔ ∆ÛÈηϿÎÈ ÙfiÛÔ Í‡ÏÔ Ô˘ ¿ÏÏ·Í ÎÈ ·fi ∆ÛÈηϿÎÈ ÂÁ›ÓË ·È‰›... ∂ÁfiÁÁ· Ë ÁÚÈ¿, ÂÁfiÁÁ· ÙÔ ∆ÛÈηϿÎÈ... ·ÏÏ¿ ¯·›ÚÔÙ· Ô˘ ÂÁ›ÓË ·È‰›... °È·Ù› fiˆ˜ ϤÂÙ·È: √ ÔÓËÚÂ˙¿ÌÂÓÔ˜ ¤Ó·È ÍÂÏÈÔıÚÂ˙¿ÌÂÓÔ˜!...19 * ÷ڷÎÙ‹ÚÈÛ· ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ ·˘Ùfi ‹‰Ë ·Ú¿ÍÂÓÔ, Ì ÙËÓ ·›ı·ÓË ÛÌÈÎÚfiÙËÙ· ÙÔ˘ ‹Úˆ·, Ô˘ ηÙÔÚıÒÓÂÈ ˆÛÙfiÛÔ Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ› ÌÂÁ¿Ï· ηÙÔÚıÒÌ·Ù·. ∂ÈϤÔÓ fï˜ Ë ·Ú·ÏÏ·Á‹ Ù˘ ª¿Ó˘, fiˆ˜ ¿ÏψÛÙÂ Î·È ÔÈ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ Ù˘ ∫·Ú¿ıÔ˘, ÌÂÙ·‚¿ÏÏÔ˘Ó ÙÔ ·Ú¿ÍÂÓÔ Î·È Û ÁÎÚÔÙ¤ÛÎÔ, ·ÏÏfiÎÔÙÔ ÂÓÙÂÏÒ˜, ·›ı·ÓÔ, Â͈Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi, ·Ê‡ÛÈÎÔ.20 ∂›Ó·È ¿ÏψÛÙ –Èı·ÓÒ˜ ÂÍ·ÈÙ›·˜ Î·È Ù˘

19. ∫˘ÚÈ¿ÎÔ˘ ¢. ∫¿ÛÛË, fi.., Û. 85-86. 20. °È· ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ ÁÎÚÔÙ¤ÛÎÔ Î·È ˆ˜ ÂȉÈÎÔ‡ fiÚÔ˘ ÛÙË ÏÔÁÔÙ¯ӛ· ‚Ï. Philip Thomson, ∆Ô °ÎÚÔÙ¤ÛÎÔ, ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË πÔ˘Ï›·˜ ƒ¿ÏÏË - ∫·›Ù˘ ÷Ù˙ˉ‹ÌÔ˘, ∞ı‹Ó·, ∂ΉÔÙÈ΋ ∂ÚÌ‹˜, 1984 (·′ ·ÁÁÏÈ΋ ¤Î‰ÔÛË 1972). - µÏ. ÈÔ ¤Ú· ª. °. ªÂÚ·ÎÏ‹, ∂˘ÙÚ¿ÂϘ ‰ÈËÁ‹ÛÂȘ: ∆Ô ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÙÔ˘˜ ÂÚȯfiÌÂÓÔ, ∞ı‹Ó· , µÈ‚ÏÈÔˆÏ›ÔÓ Ù˘ «∂ÛÙ›·˜», 1980, Û. 56-63.


272

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÎÚ·˘Á·Ï¤·˜ ·Èı·ÓfiÙËÙ¿˜ Ù˘– Ë ÌfiÓË ÂÚ›ÙˆÛË ·Ú·ÏÏ·Á‹˜ ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ ∞∆ 700, fiÔ˘ Ô ‹Úˆ·˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÚfiÛˆÔ, ¤ÛÙˆ Î·È ÙÂÚ·Ùˆ‰Ò˜ ÌÈÎÚÔÛÎÔÈÎfi ‹, ·ÎfiÌ·, Î·È ¤Ó· ¿ÏÏÔ ÛÙÔȯ›Ô, ÔÚÁ·ÓÈÎfi ¿ÓÙˆ˜, ÎÈ fi¯È ¤Ó· ÙÛÔ˘Î·Ï¿ÎÈ. ¶¿ÓÙˆ˜ ÙÔ Îϛ̷, Ô˘ Úԉȷı¤ÙÂÈ ·ÎfiÌ· Î·È ÁÈ· ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· ÂÎÙÚÔ‹, ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙË ‚¿ÛË ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡. ∫·È ηÏÏÈÂÚÁÂ›Ù·È ÛÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ·Ú·ÏÏ·Á¤˜ ·fi ÙÔÓ fiıÔ ÙˆÓ ÁÔÓÈÒÓ Î·È ÙȘ ·ÂÁÓˆṲ̂Ó˜ ·Ú·ÎÏ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜, ΢ڛˆ˜ fï˜ Ù˘ ÌËÙ¤Ú·˜, ÚÔ˜ ÙÔÓ £Âfi (‹ ·ÎfiÌ· ÙÔÓ ◊ÏÈÔ, ÙË £¿Ï·ÛÛ· Î·È Û·ÓÈfiÙÂÚ· ÌÈ· ÁÚÈ¿ Ì¿ÁÈÛÛ·), Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ¤Ó· ·È‰› –ÎÈ ·˜ Â›Ó·È fi,ÙÈ Â›Ó·È! ŒÙÛÈ Ù· ·È‰È¿ ·˘Ù¿ ÌÔÚ› Ó· ¤¯Ô˘Ó ÌÔÚÊ‹ ˙ÒÔ˘ ‹ Ê˘ÙÔ‡, ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ Â›Ó·È ¤Ó· ÎԢΛ, Ú‚›ıÈ, Ê·ÛfiÏÈ, ‰¤ÓÙÚ·, ·ÎfiÌË Î·È Ù¤Ú·Ù· ‹ Ù¤ÏÔ˜ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· (ÙÛÔ˘Î·Ï¿ÎÈ), fiˆ˜ ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ Ì·˜ ··Û¯ÔÏ›.21 ∫·È Ê˘ÛÈο Â›Ó·È ·ÍÈÔ·Ú·Ù‹ÚËÙÔ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ë ¤ÓÙÔÓË ÂÈı˘Ì›· ÁÈ· ÙËÓ ·fiÎÙËÛË ·È‰ÈÔ‡ ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ËÏÈÎȈ̤ӷ ˙¢Á¿ÚÈ·, ¤Ó· ¿ÏÏÔ ÛÙÔȯ›Ô, ÙÔ ÔÔ›Ô ÌÔÚ› Ó· ıˆÚËı› Â›Û˘ ÎÔÈÓˆÓÈο ·Ê‡ÛÈÎÔ Î·È ·Ú¿ÏÔÁÔ. √ˆÛ‰‹ÔÙ ÛÙË ÌÂÁ¿ÏË ËÏÈΛ· Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ› ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË Ó· ¤¯ÂÈ Î¿ÔÈÔ ÓÂfiÙÂÚÔ ÚfiÛˆÔ ‰›Ï· ÙÔ˘, Ó· ÙÔ˘ ·Ú¤¯ÂÈ Î¿ÔÈ· ‚Ô‹ıÂÈ·! ∆Ô ›‰ÈÔ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Î·È ÛÙË ª·ÓÈ¿ÙÈÎË ·Ú·ÏÏ·Á‹, fiÔ˘ «¤Ó·˜ Á¤ÚÔ˜ Î·È Ì›· ÁÚÈ¿... Â·Ú·Î·ÏÔ‡Û· ÙÔ £Âfi Ó· ÙÔ˘˜ ‰ÒÛÂÈ ¤Ó· ·È‰¿ÎÈ ÎÈ ·˜ Â›Ó·È Î·È ∆ÛÈηϿÎÈ». ∫ÔÓÙ¿ Û’ ·˘Ù‹ ÙË ‚¿ÛË, Ô˘ ÌÔÚ› Ë ÌÔÚÊÔÏÔÁ›· Ù˘ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ‹Úˆ·, ·fi ÎÔ˘ÎÈ¿ Î·È Ê·ÛfiÏÈ· ¤ˆ˜ ÙÔ ÙÛÔ˘Î·Ï¿ÎÈ (·Ó Î·È Î¿ÔÈ· Û˘ÓÂÈÚÌÈ΋ Û¯¤ÛË ˘¿Ú¯ÂÈ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ÈÔ ¿Óˆ), ı· ‹ıÂÏ· ÙÒÚ· Ó· ˘ÔÁÚ·Ì̛ۈ ÔÚÈṲ̂Ó˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙË ª·ÓÈ¿ÙÈÎË ·Ú·ÏÏ·Á‹ Î·È ÛÙȘ ·Ú·ÏÏ·Á¤˜ Ù˘ ∫·Ú¿ıÔ˘. ŒÙÛÈ, ÛÙȘ ‰ÈËÁ‹ÛÂȘ ·fi ÙËÓ ∫¿Ú·ıÔ, ÔÈ ÙÚÂȘ ÚÔÛÊÔÚ¤˜ Â›Ó·È Ê·ÁËÙfi, ¯Ú˘Û¿ Î·È ÂÚÈÙÙÒÌ·Ù·, ÛÙÔ Î›ÌÂÓÔ ·fi ÙË ª¿ÓË Â›Ó·È ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ÚÔÈÎÈ¿ Ù˘ Ó‡Ê˘ –Ë ÎÏÔ‹ Â‰Ò Á›ÓÂÙ·È ÈÔ ÚÔÎÏËÙÈ΋ ‹ ÛηӉ·Ï҉˘, ·ÊÔ‡ ·Ê·ÈÚ› ÙËÓ Ë̤ڷ ÙÔ˘ Á¿ÌÔ˘ Ù· ›‰È· Ù· ÚÔÈÎÈ¿ Ù˘ Ó¤·˜ –, ÊÏÔ˘ÚÈ¿ Î·È ÂÚÈÙÙÒÌ·Ù·. ∆Ô Î·Ù·ÏËÎÙÈÎfi ÌÔÙ›‚Ô Ù˘ ª·ÓÈ¿ÙÈ΢ ·Ú·ÏÏ·Á‹˜ Ì ÙËÓ ÙÈ̈ڛ· Ù˘ ÁÚÈ¿˜-ÌËÙ¤Ú·˜ Î·È ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡-·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘ ·fi ÙÔ˘˜ «ÁÔÓÈ¿Ù˜ Ù˘ Ó‡Ê˘» (ÁÔÓ›˜), Ô˘ ·›ÚÓÔ˘Ó ›Ûˆ Î·È «fiÏ· fiÛ· ›¯Â ¿ÚÂÈ ÙÔ ∆ÛÈηϿÎÈ», ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙȘ ·Ú·ÏÏ·Á¤˜ Ù˘ ∫·Ú¿ıÔ˘. √ ͢ÏÔ‰·ÚÌfi˜ Ù˘ ÁÚÈ¿˜ Î·È ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡-·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ô‰ËÁ› ÛÙËÓ ·Ú·ÏÏ·Á‹ ·fi ÙË ª¿ÓË Û ̷ÁÈ΋ ÌÂÙ·ÌfiÚʈÛË, Î·È ·˘Ù‹ Â›Ó·È ‚¤‚·È· Ë ÈÔ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ ‰È·ÊÔÚ¿. ∆Ô ∆ÛÔ˘Î·Ï¿ÎÈ Á›ÓÂÙ·È ÙÒÚ· ·È‰› Î·È ·˘Ùfi ÌÔÚ› ›Ûˆ˜ Ó· Û˘Û¯ÂÙÈÛı› Ì ÙËÓ ·Ó·˙ˆÔÁÔÓËÙÈ΋ ‰‡Ó·ÌË ÙÔ˘ ͢ÏÔ‰·ÚÌÔ‡, fiˆ˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È Î·È ÛÙÔ Î·ÚÓ·‚¿ÏÈ.22 ◊, ·ÏÔ‡ÛÙÂÚ· Î·È Ú·ÎÙÈÎfiÙÂÚ·, Ó· Û˘-

21. µÏ. ÕÓÓ·˜ ∞ÁÁÂÏÔÔ‡ÏÔ˘ - ∞›ÁÏ˘ ªÚÔ‡ÛÎÔ˘, ∂ÂÍÂÚÁ·Û›· ·Ú·Ì˘ıÈ·ÎÒÓ Ù‡ˆÓ Î·È ·Ú·ÏÏ·ÁÒÓ ∞∆ 700-749, fi.., Û. 25 Î. Â.- µ·Û›ÏË π. °ÂÚÁ·ÙÛÔ‡ÏË, «∆Ô ∆ÛÔ˘Î·Ï¿ÎÈ», fi.., Û. 39-40. 22. °È· ÙÔ ı¤Ì· ·˘Ùfi ‚Ï. °È¿ÓÓË ∫ÈÔ˘ÚÙÛ¿ÎË, ∫·ÚÓ·‚¿ÏÈ Î·È ∫·Ú·ÁÎÈfi˙˘: √È Ú›˙˜ Î·È ÔÈ ÌÂÙ·ÌÔÚÊÒÛÂȘ ÙÔ˘˜ Ï·˚ÎÔ‡ Á¤ÏÈÔ˘, ∞ı‹Ó·, ∂ΉfiÛÂȘ ∫¤‰ÚÔ˜, 19852, Û. 105-108 Î·È 265-273.


E¡∞ ¶∞ƒ∞•∂¡√ ¶∞ƒ∞ªÀ£π ™∂ ªπ∞ ¶∞ƒ∞§§∞°∏ ∞¶√ ∆∏ M∞¡∏

273

Û¯ÂÙÈÛı› Ì ÙËÓ... ·È‰Â˘ÙÈ΋ ·Í›· ÙÔ˘ ͢ÏÔ‰·ÚÌÔ‡ ÛÙȘ ·Ú·‰ÔÛȷΤ˜ ÎÔÈӈӛ˜, ÈηÓÔ‡ Ó· οÓÂÈ, fiˆ˜ ÈÛÙ¢fiÙ·Ó, Î·È ÙÔ˘˜ ·›ı·Ú¯Ô˘˜, ·Ó˘¿ÎÔ˘Ô˘˜ Ó¤Ô˘˜ ÛÂ... ·ÓıÚÒÔ˘˜ (ÁÓˆÛÙ‹ Ë Ú‹ÛË: «ı· Û οӈ ¿ÓıÚˆÔ», ÂÓÓÔÂ›Ù·È Ì ÙÔÓ Í˘ÏÔ‰·ÚÌfi). ∏ ÌÂÙ·ÌfiÚʈÛË ·˘Ù‹ ˘¿Ú¯ÂÈ Î·È ÛÙËÓ ∫¿Ú·ıÔ (Û 4 ·fi ÙȘ 28 ·Ú·ÏÏ·Á¤˜).23 ∏ ª·ÓÈ¿ÙÈÎË ·Ú·ÏÏ·Á‹ ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ Ì ÙËÓ ·ÚÔÈÌ›· «√ ÔÓËÚÂ˙¿ÌÂÓÔ˜ ¤Ó·È [=›ӷÈ] ÍÂÏÈÔıÚÂ˙¿ÌÂÓÔ˜», ‰ËÏ·‰‹ Ô ÔÓËÚfi˜ ÂÍÔÏÔıÚ‡ÂÙ·È, ÙÈ̈Ú›ٷÈ.24 ™˘¯Ó¿ Ô Ï·˚Îfi˜ ·ÊËÁËÙ‹˜ Û˘ÓËı›˙ÂÈ Ó· ·Ú·ı¤ÙÂÈ ·ÚÔÈÌȷο ΛÌÂÓ· ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ‹ ÛÙËÓ ·Ú¯‹, Ô˘ Û˘ÓÔ„›˙Ô˘Ó ÙÔ ÓfiËÌ· ÂÓfi˜ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡. ∆Ô Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ·˘Ùfi ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ÂÈÛËÌ·Óı› Î·È ÌÂÏÂÙËı› ·fi ÙË Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋ ¤Ú¢ӷ.25 ∏ ·ÚÔÈÌ›·-ηٷÎÏ›‰· Ù˘ ª·ÓÈ¿ÙÈ΢ ·Ú·ÏÏ·Á‹˜ ·ÔÙÂÏ›, ÏÔÈfiÓ, ÙÔ ÂÈ̇ıÈÔ Î·È ·Ó·ÎÂÊ·Ï·ÈÒÓÂÈ ÙÔ ÓfiËÌ· Î·È ÙËÓ ÏÔ΋ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜,26 ȉˆÌ¤ÓË ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ·fi ÌÈ·Ó ÔÚÈṲ̂ÓË ÏÂ˘Ú¿.

µπµ§π√°ƒ∞ºπ∞ AARNE A. - THOMPSON S., The Types of the Folktale: A Classification and Bibliography,

Helsinki, Folklore Fellows Communications, No 184, 19613 (ʈÙÔÌ˯·ÓÈ΋ ·Ó·Ù‡ˆÛË 1964). ∞°°∂§√¶√À§√À ∞. - ª¶ƒ√À™∫√À ∞π°§∏, ∂ÂÍÂÚÁ·Û›· ·Ú·Ì˘ıÈ·ÎÒÓ Ù‡ˆÓ Î·È ·Ú·ÏÏ·ÁÒÓ ∞∆ 700-749, ∫·Ù¿ÏÔÁÔ˜ ∂ÏÏËÓÈÎÒÓ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ °ÂˆÚÁ›Ô˘ ∞. ª¤Á·, ∞ı‹Ó·, πÛÙÔÚÈÎfi ∞Ú¯Â›Ô ∂ÏÏËÓÈ΋˜ ¡ÂÔÏ·›·˜ - °ÂÓÈ΋ °Ú·ÌÌ·Ù›· ¡¤·˜ °ÂÓÈ¿˜, ∫¤ÓÙÚÔ ¡ÂÔÂÏÏËÓÈÎÒÓ ∂Ú¢ÓÒÓ ∂. π. ∂., 1994. ∞§∂•π∞¢∏™ ª. ∞§., «∏ ÂıÓÔÁÚ·ÊÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡», ÛÙÔÓ ÙfiÌÔ: ∞fi ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ ÛÙ· ÎfiÌÈΘ. ¶·Ú¿‰ÔÛË Î·È ÓÂÔÙÂÚÈÎfiÙËÙ·, ÂÈ̤ÏÂÈ· ∂˘¿ÁÁÂÏÔ˘ °Ú. ∞˘‰›ÎÔ˘, ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ª. °. ªÂÚ·ÎÏ‹, ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi ∆Ì‹Ì· ¡ËÈ·ÁˆÁÒÓ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ £Ú¿Î˘ - ∞ı‹Ó·, ∂ΉfiÛÂȘ √‰˘ÛÛ¤·˜, 1996, Û. 103-117. ∞§∂•π∞¢∏™ ª. ∞§., ∫·Ú·ıȷ΋ §·ÔÁÚ·Ê›·: Ÿ„ÂȘ ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ∞ı‹Ó·, ¶ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi ∫¤ÓÙÚÔ ¢‹ÌÔ˘ ∫·Ú¿ıÔ˘, ™ÂÈÚ¿ ∞˘ÙÔÙÂÏÒÓ ∂ΉfiÛˆÓ, ·Ú. 2, 2001.

23. µÏ. Û¯ÂÙÈο µ·Û›ÏË π. °ÂÚÁ·ÙÛÔ‡ÏË, «∆Ô ∆ÛÔ˘Î·Ï¿ÎÈ», fi.., Û. 86-89. 24. ∂˘¯·ÚÈÛÙÒ ıÂÚÌ¿ Î·È ·fi ÙË ı¤ÛË ·˘Ù‹ ÙÔÓ ª·ÓÈ¿ÙË ÁψÛÛÔÏfiÁÔ Î. ¢Èη›Ô µ·ÁȷοÎÔ ÁÈ· ÙË ‚Ô‹ıÂÈ¿ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÂÚÌËÓ›· ÙˆÓ È‰ÈˆÌ·ÙÈÎÒÓ Ï¤ÍˆÓ. 25. µÏ. Û¯ÂÙÈο Demetrios S. Loukatos, «La proverbe dans le conte», §·ÔÁÚ·Ê›·, 22 (1965), Û. 229-233 (=∏ ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁÈ΋ Î·È ·ÚÔÈÌÈÔÁÚ·ÊÈ΋ ÂÚÁÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, ÂÈÛ·ÁˆÁ‹-ÂÈ̤ÏÂÈ· ∞ÚÈÛÙ›‰Ë ¡. ¢Ô˘Ï·‚¤Ú·, ∂ΉfiÛÂȘ ¶ÔÚ›·, ∞ı‹Ó· 1994, Û. 92-93 Î·È 490-493). – Park Carnes, Essays on the Relationship of the Fable and the Proverb, Peter Lang Publishing, New York 1988. – ∫ÒÛÙ· ¢. ∫ÔÓÙ·Í‹, ™ËÌ·ÛÈÔÏÔÁÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ·ÚÔÈÌ›·˜ Î·È ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡, ∞ÁÚ›ÓÈÔ 1998. 26. ¶Ú‚Ï. Î·È ª. °. ªÂÚ·ÎÏ‹, «∂ÈÏÂÁfiÌÂÓ·», ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ °ÂÚ¿ÛÈÌÔ˘ ∏Ú. ¶··ÙÚ¤¯·, ∞ηÚÓ·ÓÈο ·Ú·Ì‡ıÈ·, ∂ΉfiÛÂȘ ¶·Ù¿ÎË, ∞ı‹Ó· 1986, Û. 96.


274

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

µ∞ƒµ√À¡∏™ ª. °., ™˘Ì‚ÔÏ‹ ÛÙË ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· Ù˘ ÂÈÙfiÈ·˜ Ï·ÔÁÚ·ÊÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜,

∞ı‹Ó·, ∂ΉfiÛÂȘ √‰˘ÛÛ¤·˜, 1994. CARNES P., Essays on the Relationship of the Fable and the Proverb, New York, Peter

Lang Publishing, 1988. °∂ƒ°∞∆™√À§∏™ µ. π., «∆Ô ∆ÛÔ˘Î·Ï¿ÎÈ»: ŒÓ· Ï·˚Îfi ·Ú·Ì‡ıÈ Ù˘ ∫·Ú¿ıÔ˘. ¶ÚfiÏÔ-

ÁÔ˜ ªËÓ¿ ∞Ï. ∞ÏÂÍÈ¿‰Ë, ∞ı‹Ó·, ¶ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi ∫¤ÓÙÚÔ ¢‹ÌÔ˘ ∫·Ú¿ıÔ˘, ™ÂÈÚ¿ ∞˘ÙÔÙÂÏÒÓ ∂ΉfiÛˆÓ, ·Ú. 3, 2003. ¢√À§∞µ∂ƒ∞™ ∞ƒ. ¡., (ÂÈÛ·ÁˆÁ‹-ÂÈ̤ÏÂÈ·), ∏ ·ÚÔÈÌÈÔÏÔÁÈ΋ Î·È ·ÚÔÈÌÈÔÁÚ·ÊÈ΋ ÂÚÁÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ ¢ËÌËÙÚ›Ô˘ ™. §Ô˘Î¿ÙÔ˘, ∞ı‹Ó·, ∂ΉfiÛÂȘ ¶ÔÚ›·, 1994. GOLDSTEIN K. S., A Guide for Field Workers in Folklore, Preface Hamish Henderson, London, Herbert Jenkins, 1964. ∫∞™™∏™ ∫. ¢., ¶·Ú·Ì˘ı›Â˜ ·fi ÙËÓ ª¿ÓË, ‹ÙÔÈ 64 ·Ú·Ì‡ıÈ· Û ÓÙfiÈ· ·Ê‹ÁËÛË, ıÚ‡ÏÔÈ Î·È ·Ú·‰fiÛÂȘ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ηıÒ˜ Î·È ·ÊËÁ‹ÛÂȘ Û¯ÂÙÈΤ˜ Ì ÌÂÙ·Ê˘ÛÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ·, ∞ı‹Ó·, ŒÎ‰ÔÛË π¯ÒÚ, 1993. ∫π√Àƒ∆™∞∫∏™ °., ∫·ÚÓ·‚¿ÏÈ Î·È ∫·Ú·ÁÎÈfi˙˘: √È Ú›˙˜ Î·È ÔÈ ÌÂÙ·ÌÔÚÊÒÛÂȘ ÙÔ˘ Ï·˚ÎÔ‡ Á¤ÏÈÔ˘, ∞ı‹Ó·, ∂ΉfiÛÂȘ ∫¤‰ÚÔ˜, 19852. ∫√¡∆∞•∏™ ∫. ¢., ™ËÌ·ÛÈÔÏÔÁÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ·ÚÔÈÌ›·˜ Î·È ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡, ∞ÁÚ›ÓÈÔ 1998. LOUKATOS D. S., «La proverbe dans le conte», §·ÔÁÚ·Ê›·, 22 (1965), Û. 229-233. ª∂ƒ∞∫§∏™ ª. °., ∂˘ÙÚ¿ÂϘ ‰ÈËÁ‹ÛÂȘ: ∆Ô ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÙÔ˘˜ ÂÚȯfiÌÂÓÔ, ∞ı‹Ó·, BÈ‚ÏÈÔˆÏÂ›Ô Ù˘ «∂ÛÙ›·˜», 1980. ª∂ƒ∞∫§∏™ ª. °., «∂ÈÏÂÁfiÌÂÓ·», ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ °ÂÚ¿ÛÈÌÔ˘ ∏Ú. ¶··ÙÚ¤¯·, ∞ηÚÓ·ÓÈο ·Ú·Ì‡ıÈ·, ∞ı‹Ó·, ∂ΉfiÛÂȘ ¶·Ù¿ÎË, 1986, Û. 91-97. ™√º√™ ∞. ª., ∆· §·ÔÁÚ·ÊÈο Ù˘ ∫¿ÛÔ˘, ÙfiÌ. °′: ¶·Ú·Ì‡ıÈ·, ∞ı‹Ó· 1987. ™∆ƒ√Àª¶√À§∏ ∞., (ÂÈÏÔÁ‹, ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË, Â›ÌÂÙÚÔ), ∂ÏÏËÓÈο ·Ú·Ì‡ıÈ· Ì ·ÓÂÍȯӛ·ÛÙ˜ ÁÚȤ˜, ∞ı‹Ó·, ∂ΉfiÛÂȘ «∞fiÂÈÚ·», 2002. THOMSON PH., ∆Ô °ÎÚÔÙ¤ÛÎÔ, ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË πÔ˘Ï›·˜ ƒ¿ÏÏË – ∫·›Ù˘ ÷Ù˙ˉ‹ÌÔ˘, ∞ı‹Ó·, ∂ΉÔÙÈ΋ ∂ÚÌ‹˜, 1984 (·′ ·ÁÁÏÈ΋ ¤Î‰ÔÛË 1972). ºƒ∞°∫∞∫π ∂À. ∫., ∆Ô ∫ÚËÙÈÎfi ·Ú·Ì‡ıÈ, (ªÂϤÙË Î·È ™˘ÏÏÔÁ‹), ∞ı‹Ó· 1952.

Abstract In this announcement I examine an odd folktale entitled «The Little Pot» (∆Ô ∆ÛÔ˘Î·Ï¿ÎÈ). This folktale, whose hero is a child-object, is widely known in Karpathos Island. Despite the fact that the hero has an unbelievably small body, he succeeds in performing deeds. His strange smallness tends to become grotesque, as he is a kitchen utensil. A variation from Mani, that has some differences, motivates us to make some remarks and compare it with the related Karpathian variations.


∏ ¶ƒø£À¶√Àƒ°π∞ (1909 - 1910) ∆√À ∫Àƒπ∞∫√À§∏ ª∞Àƒ√ªπÃ∞§∏ ∫∞π √ «™∆ƒ∞∆πø∆π∫√™ ™À¡¢∂™ª√™» ∂Ȃ‚·ÈÒÛÂȘ Î·È ·ÌÊÈÛ‚ËÙ‹ÛÂȘ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜ ˙ˆ‹˜ ÷ڿϷÌÔ˜ M·ÌÔ‡Ó˘ §¤ÎÙÔÚ·˜ ¶.∆.¢.∂. ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ

¶ÂÚ›ÏË„Ë ªÂ ÙËÓ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛË ·˘Ù‹ ÂȯÂÈÚÂ›Ù·È Ó· ÂÍÂÙ·ÛÙ› Ë ÔÏÈÙÈ΋ ÛÙ¿ÛË Î·È Ë Úˆı˘Ô˘ÚÁ›· (1909-1910) ÙÔ˘ ∫˘ÚÈ·ÎÔ‡ÏË ª·˘ÚÔÌȯ¿ÏË. ™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, Á›ÓÂÙ·È Î·Ù’ ·Ú¯¿˜ ÏfiÁÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂȷ΋ ÙÔ˘ ·Ú¿‰ÔÛË, ÙËÓ È‰ÂÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ Î·È ÙȘ ÔÏÈÙÈΤ˜ ÙÔ˘ ı¤ÛÂȘ ηıÒ˜ Î·È ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿ÏË„Ë Ù˘ ·Ú¯ËÁ›·˜ ÙÔ˘ «∂ıÓÈÎÔ‡ ∫fiÌÌ·ÙÔ˜», ÌÂÙ¿ ÙË ‰ÔÏÔÊÔÓ›· ÙÔ˘ È‰Ú˘Ù‹ ÙÔ˘ Î·È Úˆı˘Ô˘ÚÁÔ‡ £ÂÔ‰. ¢ËÏÈÁÈ¿ÓÓË. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, Ë ÚÔÛÔ¯‹ ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÂÙ·È ÛÙËÓ Úˆı˘Ô˘ÚÁ›· ª·˘ÚÔÌȯ¿ÏË ·Ì¤Ûˆ˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÂΉ‹ÏˆÛË ÙÔ˘ ÎÈÓ‹Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ™ÙÚ·ÙȈÙÈÎÔ‡ ™˘Ó‰¤ÛÌÔ˘ (∞‡ÁÔ˘ÛÙÔ˜ 1909), ÙȘ ‰˘Û¯¤ÚÂȘ Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛÂ Î·È ÙÔ ¤ÚÁÔ Ô˘ ·Ú‹Á·ÁÂ Ë Î˘‚¤ÚÓËÛ‹ ÙÔ˘. ∏ ΢‚¤ÚÓËÛË ª·˘ÚÔÌȯ¿ÏË Ô‰ËÁ‹ıËΠ۠·Ú·›ÙËÛË ÙÔÓ π·ÓÔ˘¿ÚÈÔ ÙÔ˘ 1910, ‡ÛÙÂÚ· ·fi ÙË Û˘ÓÂÓÓfiËÛË ÙÔ˘ ™ÙÚ·ÙȈÙÈÎÔ‡ ™˘Ó‰¤ÛÌÔ˘ Ì ÙÔÓ ∂Ï¢ı¤ÚÈÔ µÂÓÈ˙¤ÏÔ. ∏ ΢‚ÂÚÓËÙÈ΋ ÔÏÈÙ›· ÙÔ˘ ª·˘ÚÔÌȯ¿ÏË Û ÌÈ· ÎÚ›ÛÈÌË Î·Ì‹ Ù˘ ÓÂfiÙÂÚ˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÈÛÙÔÚ›·˜, ÂȂ‚·›ˆÓ ÙËÓ ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ· ÁÈ· ·Ó·Ó¤ˆÛË Ù˘ ÔÏÈÙÈ΋˜ ˙ˆ‹˜ Î·È ¯·Ú·ÎÙ‹ÚÈ˙ ÙȘ ·ÌÊÈ‚Ôϛ˜ ÁÈ· ÙȘ ÔÏÈÙÈΤ˜ Î·È ¿ÏϘ ÂÍÂÏ›ÍÂȘ ·Ó Ë Î·Ù¿ÛÙ·ÛË Û˘Ó¯È˙fiÙ·Ó, fiˆ˜ ›¯Â ·Ú¯›ÛÂÈ Ó· ‰È·ÁÚ¿ÊÂÙ·È ·fi ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ 19Ô˘ ·È. √ ∫˘ÚÈ·ÎÔ‡Ï˘ ¶¤ÙÚÔ˘ ª·˘ÚÔÌȯ¿Ï˘ (1850-1916) ÁfiÓÔ˜ Ù˘ ·Ï·È¿˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ Ù˘ ª¿Ó˘, ‰ÂÓ Â›Ó·È ÙÔ ÌfiÓÔ Ì¤ÏÔ˜ Ù˘ Ô˘ ›¯Â ˆ˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ·˜ ‰È·ÎÚÈÙ‹ ı¤ÛË ÛÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ ˙ˆ‹. ÕÏÏ· ÂÈÎÔÛÈÙÚ›·, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ, ̤ÏË Ù˘ ·Ó·‰Â›¯ıËÎ·Ó ÏËÚÂÍÔ‡ÛÈÔÈ ∂ıÓÔÛ˘ÓÂχۈÓ, ‚Ô˘ÏÂ˘Ù¤˜, ÁÂÚÔ˘ÛÈ·ÛÙ¤˜ (1844-1862,19291935), ˘Ô˘ÚÁÔ› Î.¿.1 √ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˜ ª·˘ÚÔÌȯ¿Ï˘ ‰ÈÂÙ¤ÏÂÛ ÁÈ· ÚÒÙË Î·È ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÊÔÚ¿ Úˆı˘Ô˘ÚÁfi˜ ÙÔ 1909 - ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 1910 ÛÙ· fiÚÈ· ÌÈ·˜ ÚÈ˙È΋˜ ηÌ‹˜ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜ ˙ˆ‹˜, ÂÓÒ Û ÌÈ· ¿ÏÏË ·ÍÈÔÛËÌ›ˆÙË ÛÙÈÁÌ‹, ‰È·1. µÔ˘Ï‹ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ, ªËÙÚÒÔ ¶ÏËÚÂÍÔ˘Û›ˆÓ, °ÂÚÔ˘ÛÈ·ÛÙÒÓ Î·È µÔ˘Ï¢ÙÒÓ 1822-1935, ∞ı‹Ó· 1986, Û. 11, 13, 18, 21, 38, 52, 63, 76, 134, 244. ŒÓˆÛË Ù. µÔ˘Ï¢ÙÒÓ, 150 ¯ÚfiÓÈ· ∂ÏÏËÓÈ΋˜ ¢ËÌÔÎÚ·Ù›·˜, ∞ı‹Ó· 1995, Û. 130, 152, 182, 218, 220.


276

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

‰Â¯fiÌÂÓÔ˜ ÙËÓ Î˘‚¤ÚÓËÛË ¶. ¶ÈÈÓ¤ÏË, ·Ó¤Ï·‚ ˘ËÚÂÛÈ·Îfi˜ Úˆı˘Ô˘ÚÁfi˜ (28.9.-8.11.1963) Ô ¶Úfi‰ÚÔ˜ ÙÔ˘ ∞Ú›Ԣ ¶¿ÁÔ˘ ™Ù˘ÏÈ·Ófi˜ ª·˘ÚÔÌȯ¿Ï˘, Ì ·ÔÛÙÔÏ‹ ÙË ‰ÈÂÓ¤ÚÁÂÈ· ÙˆÓ ÂÎÏÔÁÒÓ Ù˘ 3˘ ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘. ™ÙȘ ÂÎÏÔÁ¤˜ ·˘Ù¤˜ ÂÈÎÚ¿ÙËÛÂ Ë ŒÓˆÛË ∫¤ÓÙÚÔ˘ Ì ÔÛÔÛÙfi 42,04%, ¤Ó·ÓÙÈ 39,37% Ù˘ ∂ƒ∂, 14,34 Ù˘ ∂¢∞ Î·È 3,73% ÙÔ˘ ∫fiÌÌ·ÙÔ˜ ÙˆÓ ¶ÚÔԉ¢ÙÈÎÒÓ. ∂›Ó·È ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ë ‚ÈÔÁÚ·Ê›·, ˆ˜ ÌÔÚÊ‹ ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·Ê›·˜, ¤Êı·Û ÛÙ· fiÚÈ· ÙÔ˘ ÌÂÙÚÔÓfiÌÈÔ˘ Ù˘ «·Ó˘ÔÏË„›·˜» Ù˘ fiˆ˜ ·˘Ù‹ ¿Ú¯ÈÛ ӷ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ ‚′ ÌÈÛÔ‡ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ· Î·È ÂÈÛÙÚ¤ÊÂÈ ϤÔÓ Î¿Ùˆ ·fi ¿ÏÏÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ Î·È ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂȘ, fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÛÙË Û¯¤ÛË Û˘ÏÏÔÁÈÎÔ‡ ÛÒÌ·ÙÔ˜ Î·È ÚÔÛÒÔ˘.2 √ ÂÁÁÔÓfi˜ ÙÔ˘ ·‰ÂÏÊÔ‡ ÙÔ˘ ¶ÂÙÚfiÌÂË, Ô ∫˘ÚÈ·ÎÔ‡Ï˘ ª·˘ÚÔÌȯ¿Ï˘, Ì ÛÔ˘‰¤˜ ÔÏÈÙÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, °·ÏÏ›· Î·È ∞ÁÁÏ›·, ¿Ú¯ÈÛ ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ ÙÔ˘ ÛÙ·‰ÈÔ‰ÚÔÌ›· ˆ˜ ‚Ô˘ÏÂ˘Ù‹˜ √ÈÙ‡ÏÔ˘ Î·È ·ÎÔÏÔ‡ıˆ˜ ¤ÁÈÓ ηْ Â·Ó¿ÏË„Ë ˘Ô˘ÚÁfi˜ ÛÙȘ ΢‚ÂÚÓ‹ÛÂȘ £. ¢ËÏÈÁÈ¿ÓÓË Î·È ¢. ƒ¿ÏÏË.3 ªÂÙ¿ ÙÔ ‚›·ÈÔ ı¿Ó·ÙÔ ÙÔ˘ ¢ËÏÈÁÈ¿ÓÓË Ô ·ÙÙÈοگ˘ ƒ¿ÏÏ˘ ·¯ÒÚËÛ ·fi ÙÔ «∂ıÓÈÎfi ∫fiÌÌ·» Î·È Ô Ì·ÓÈ¿Ù˘ ª·˘ÚÔÌȯ¿Ï˘ ‰È·‰¤¯ıËΠÙÔÓ ¢ËÏÈÁÈ¿ÓÓË ÛÙËÓ ·Ú¯ËÁ›· ÙÔ˘ ÎfiÌÌ·ÙÔ˜ ‹ Ì¿ÏÏÔÓ ËÁ‹ıËΠÙÔ˘ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˘ ̤ÚÔ˘˜ Ù˘ ÎÔÈÓÔ‚Ô˘Ï¢ÙÈ΋˜ ÔÌ¿‰·˜ Ô˘ ·Ú¤ÌÂÓ ÈÔ ÎÔÓÙ¿ ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ È‰Ú˘Ù‹ ÙÔ˘ ÎfiÌÌ·ÙÔ˜. √ ª·˘ÚÔÌȯ¿Ï˘ ›ÛÙ¢ fiÙÈ ¤ÚÂ ӷ ‰È·ÙËÚËı› Ë ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÈÂÚ·Ú¯›· ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ÂÚÈÔÚÈÛı› ÔÈÎÔÓÔÌÈο Ë ÏÔ˘ÙÔÎÚ·Ù›·, ÂÓÒ Û˘¯Ó¿ ‰È·Î‹Ú˘ÛÛ ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˘ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÛÙËÓ ÂÍÔ˘Û›· ÙˆÓ ÂÍ·ÛÙÈÛÌ¤ÓˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÔÌ·‰ÒÛˆÓ, ÙËÓ ÂÓ›Û¯˘ÛË ÙˆÓ ÂÓfiÏˆÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ Î·ıÒ˜ Î·È ÙËÓ ·Ó·‰È¿ÚıÚˆÛË Ù˘ ¢ÈÔ›ÎËÛ˘.4 ™ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ 19Ô˘ ·È. Î·È ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· ÛËÌÂÈÒÓÔÓÙ·È ·ÍÈÔÛËÌ›ˆÙ˜ ·ÏÏ·Á¤˜: ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ Î¿Ì„Ë Ì ٷ Û˘Ì·ÚÔÌ·ÚÙÔ‡ÓÙ· Ù˘, ¿ÓÔ‰Ô˜ ÙˆÓ ‰ÂÈÎÙÒÓ Ù˘ ·ÓÂÚÁ›·˜ Î·È ˘Ô··Û¯fiÏËÛ˘, ÂÓ›Û¯˘ÛË Ù˘ ÚÔ‹˜ Ù˘ ·Ô‰ËÌ›·˜, ·Û‡ÌÌÂÙÚ˜ ÂÍÂÏ›ÍÂȘ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ‚ÈÔÌ˯·Ó›·˜, (·Ó·)‰È·ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ Û˘ÓÙ¯ÓÈÒÓ, Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙˆÓ ÌÂÛ·›ˆÓ ÛÙÚˆÌ¿ÙˆÓ Ù˘ ·ÛÙÈ΋˜ Ù¿Í˘, ÚËÁÌ¿ÙˆÛË ÙˆÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ‰ÔÌÒÓ, ·ÁÚÔÙÈο ˙ËÙ‹Ì·Ù· [ÛÙ·ÊȉÈ΋ ÎÚ›ÛË, £ÂÛÛ·ÏÔ› ·ÁÚfiÙ˜] ηıÒ˜ Î·È ÂÌÊ¿ÓÈÛË ÛÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ¯ÒÚÔ ÎÔÈÓˆÓÈÛÙÈÎÒÓ È‰ÂÒÓ. √È ·ÏÏ·Á¤˜ ·˘Ù¤˜ ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Ì ÙË ‰ÈÂıÓ‹ ‡ÊÂÛË, Ì ÙÔ Â·¯ı¤˜ ÂȉÈÎfi ‚¿ÚÔ˜ ÙˆÓ ÔÏÂÌÈÎÒÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ ÙÔ˘ 1897, Ì ÙȘ ¤Î‰ËϘ ·‰˘Ó·Ì›Â˜ Ù˘ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋˜ Ì˯·Ó‹˜ Î·È ÈÂÚ·Ú¯›·˜,5 Ì ÙȘ ÂÁÁÂÓ›˜ ‰ÔÌÈΤ˜ ·Á΢ÏÒÛÂȘ ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ÙË Ì·ÎÚfi¯ÚÔÓË Î˘‚ÂÚÓËÙÈ΋ ·ÛÙ¿-

2. ∫.£. ¢ËÌ·Ú¿˜, «ø˜ ¢È„ÒÛ· ŒÏ·ÊÔ˜», ÛÙÔ: ∫.£. ¢ËÌ·Ú¿˜ - ¡›ÎÔ˜ ™‚ÔÚÒÓÔ˜, ∏ ª¤ıÔ‰Ô˜ Ù˘ πÛÙÔÚ›·˜, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. «ÕÁÚ·», 1995, Û. 23. 3. πˆ. ¶ÈÎÚfi˜, «¶ÚÔ˜ ÙÔÓ ¶fiÏÂÌÔ ÙÔ˘ 1897», π.∂.∂., Ù. π¢′, ∞ı‹Ó·È, ÂΉ. «∂ΉÔÙÈ΋ ∞ıËÓÒÓ», 1977, Û.89. ¡. √ÈÎÔÓfiÌÔ˘, «∂ÛˆÙÂÚÈΤ˜ ¶ÔÏÈÙÈΤ˜ ∂ÍÂÏ›ÍÂȘ 1905-1909», fi.., Û.178, 183, 185, 191. 4. £·Ó. ªÔ¯ÒÙ˘, «∂ÛˆÙÂÚÈ΋ ¶ÔÏÈÙÈ΋», πÛÙÔÚ›· Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÙÔ˘ 20Ô˘ ·È. 1900-1922, √È ··Ú¯¤˜, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. «µÈ‚ÏÈfiÚ·Ì·»,Ù. ∞2, 2001, Û. 40, 41, 67. G. Hering, Die politischen Parteien in Griecheland 1821-1936, München, 1992, Û. 654. 5. §. ¶·Ú·Û΢fiÔ˘ÏÔ˜, ∞ÔÌÓËÌÔÓ‡̷ٷ, Ù. ∞′, ∞ı‹Ó· 1993, Û.65.


H ¶ƒø£À¶√Àƒ°π∞ (1909 - 1910) ∆√À KÀƒ. M∞Àƒ√ªπÃ∞§∏ ∫∞π √ «™∆ƒ∞∆πø∆π∫√™ ™À¡¢∂™ª√™»

277

ıÂÈ·, Ì ÙË Û·Ê‹ ∞Ó·ÎÙÔÚÈ΋ ·Ú¤Ì‚·ÛË Î·È ÙÔ˘˜ ¯ÂÈÚÈÛÌÔ‡˜ ÛÙ· ‰ÚÒÌÂÓ·, Ì ÙËÓ ·Ú¿Î·Ì„Ë ÙˆÓ ıÂÛÌÒÓ6 ÙË ÛÔ‚Ô‡Û· ÂıÓÈ΋ ÎÚ›ÛË, ÙË ÏÂÙ‹ Ê¿ÛË ÙÔ˘ ∫ÚËÙÈÎÔ‡ ∑ËÙ‹Ì·ÙÔ˜,7 Ì ÙËÓ Â˘·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Ù˘ µ·ÏηÓÈ΋˜ Î·È ÙËÓ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ¡ÂÔÙÔ‡ÚΈÓ,8 Úfi‚·Ï·Ó ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÁÈ· ·Ó·Ó¤ˆÛË Ù˘ ÔÏÈÙÈ΋˜ ˙ˆ‹˜, fiˆ˜ ·˘Ù‹ ÂÎÊÚ¿ÛÙËΠ–Î·È ¤ÁÈÓ ·Ô‰ÂÎÙ‹ ·fi ÙÔ˘˜ ŒÏÏËÓ˜– ÛÙÔ Î›ÓËÌ· ÙÔ˘ ™ÙÚ·ÙȈÙÈÎÔ‡ ™˘Ó‰¤ÛÌÔ˘ (14 ÚÔ˜ 15 ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ 1909, °Ô˘‰›) Ô ÔÔ›Ô˜ Â¤ÏÂÍ ӷ Û˘ÌÌ·¯‹ÛÂÈ «Ì ÙȘ Ï·˚Τ˜ Ù¿ÍÂȘ, ˘ÈÔıÂÙÒÓÙ·˜ Ì ·ÚÎÂÙ‹ «Ì¿ÏÏÔÓ» ·Û¿ÊÂÈ·, οÔÈ· ·fi Ù· Ï·˚ο ·ÈÙ‹Ì·Ù·».9 √ ηٿÏÔÁÔ˜ ÙˆÓ ·ÈÙËÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ (ÁÈ· ÔÚÈṲ̂ÓÔ˘˜ ËÌ›ÌÂÙÚ·)10 ‰ÂÓ Â›¯Â ›Ûˆ˜ Ù· Ï‹ÚË ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ·ÌÈÁÔ‡˜ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎÔ‡ ÂÁÁÚ¿ÊÔ˘, ·ÏÏ¿ ÎÈÓ›ÙÔ ÛÙË ‚¿ÛË Ù˘ ·Ó·Ó¤ˆÛ˘ Ù˘ ÔÏÈÙÈ΋˜ ˙ˆ‹˜. øÛÙfiÛÔ, Ô ¢. ƒ¿ÏÏ˘ ‰ÂÓ Ù· ·Ô‰¤¯ıËÎÂ Î·È Ë Î˘‚¤ÚÓËÛ‹ ÙÔ˘ ·Ú·ÈÙ‹ıËÎÂ. °ÂÓÈÎfiÙÂÚ·, Ô ÙÚfiÔ˜ ‰Ú¿Û˘ ÙÔ˘ ™ÙÚ·ÙȈÙÈÎÔ‡ ™˘Ó‰¤ÛÌÔ˘ ‰ÂÓ Â›¯Â, ·Ú¿ ÙȘ ÚÔı¤ÛÂȘ, ÙȘ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ ·ÎÂÚ·›·˜ ÙÔÌ‹˜ Î·È Ï‹ÚÔ˘˜ ·ÔÛÙ·ÛÈÔÔ›ËÛ˘ ·fi ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ.11 √È ÂÓ¤ÚÁÂȘ ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ ÙÔ˘ ÂÓ›ÔÙ ·ÚÔ˘Û›·˙·Ó ÂӉ›ÍÂȘ Î·È Û˘ÌÙÒÌ·Ù· ÔÏÈÙÈ΋˜ ·ÂÈÚ›·˜ ÛÙËÓ Î·ıÔÏÈ΋ Â›Ù¢ÍË ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ ÙÔ˘˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ – Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ‰È·ÎËÚ‡ÍÂȘ ÙÔ˘˜, ‹Ù·Ó, ÌÂٷ͇ ¿ÏψÓ,12 Ë ·ÔÔÌ‹ ÙÔ˘ ‰È·‰fi¯Ô˘ Î·È ÙˆÓ ÚÈÁΛˆÓ ·fi ÙȘ ŒÓÔϘ ¢˘Ó¿ÌÂȘ ηıÒ˜ Î·È ÌÈ· ‰¤ÛÌË ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎÒÓ Î·È Ó·˘ÙÈÎÒÓ, ΢ڛˆ˜, ÌÂÙ·ÚÚ˘ı̛ۈÓ. À‹Ú¯Â, Â›Û˘, ÂÎÂÊÚ·Ṳ̂ÓË Ë ‚Ô‡ÏËÛË ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·‚¿ıÌÈÛË Ù˘ ‰ÈÔ›ÎËÛ˘, Ù˘ ÂÎ·›‰Â˘Û˘ Î·È ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÎÔ‡ ‚›Ô˘ ÛÙË Û˘ÓÔÏÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘. £· Û˘ÓÙ·¯ıÒ Ì ÙËÓ ¿Ô„Ë ÙÔ˘ ¡. ™‚ÔÚÒÓÔ˘ fiÙÈ Ë Ô‡Ùˆ˜ ‹ ¿Ïψ˜ ·ÍÈfiÏÔÁË ·Ó·ÓˆÙÈ΋ ·fiÂÈÚ· ÙÔ˘ 1909 ÎÈÓÂ›Ù·È ÔÚȷο ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ Û˘ÓÙËÚËÙÈÎÔ‡ ·Ó·ıˆÚËÙÈÎÔ‡ ÊÈÏÂÏ¢ıÂÚÈÛÌÔ‡.13 √ ·Ú·ÈÙËı›˜ Úˆı˘Ô˘ÚÁfi˜ ¢. ƒ¿ÏÏ˘ ›¯Â ÚÔÙ›ÓÂÈ, ÂÍ·ÈÙ›·˜ Ù˘ ÚÔÛˆÈ΋˜ Î·È ÔÏÈÙÈ΋˜ ÙÔ˘ ·ÓÙ›ıÂÛ˘ Ì ÙÔ ª·˘ÚÔÌȯ¿ÏË, ÙÔ Û¯ËÌ·ÙÈÛÌfi «¿¯ÚÔ˘»

6. ∞. §Ô‚¤Ú‰Ô˜, ¶ÔÏÈÙÈ΋ πÛÙÔÚ›· Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ (1828-1975), ÂΉ. «™¿ÎÎÔ˘Ï·˜», 2000, Û. 99. 7. °.¡. §ÂÔÓÙÛ›Ó˘, «™ÙÚ·ÙȈÙÈο ∫ÈÓ‹Ì·Ù·: ȉÂÔÏÔÁ›· Î·È ÔÏÈÙÈ΋ 1909-1935», ÂÊËÌ. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹ - ∂Ù¿ ∏̤Ú˜ [21.3.2004], Û. 21. 8. E. Grey, Jahre Politik 1812-1916, Ù. ∞′, Berlin 1926, Û. 170-197 9. °. ∫fiÎÎÈÓÔ˜, πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ¡ÂfiÙÂÚÔ˘ Î·È ™‡Á¯ÚÔÓÔ˘ ∫fiÛÌÔ˘, ∞ı‹Ó·, À¶.∂.¶.£. ¶.π., 2002, Û. 137. ∂›Ó·È , ÂÍ¿ÏÏÔ˘, ÁÓˆÛÙfi fiÙÈ ÔÈ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Ô˘ ‰È¤ıÂÙÂ Ô ™ÙÚ·ÙȈÙÈÎfi˜ ™‡Ó‰ÂÛÌÔ˜ ÛÙÔ °Ô˘‰› ·ÓÂÚ¯fiÙ·Ó Û 400-450 ·ÍȈ̷ÙÈÎÔ‡˜ Î·È ˘·ÍȈ̷ÙÈÎÔ‡˜, 2500 ¿Ó‰Ú˜, ÌÔÓ¿‰Â˜ ˘ÚÔ‚ÔÏÈÎÔ‡ Î·È ·Á‹Ì·Ù· Ó·˘ÙÒÓ [£. ¶¿ÁηÏÔ˜, ∞ÔÌÓËÌÔÓ‡̷ٷ, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. «∫¤‰ÚÔ˜», 1959, Û. 87. ∆ÚÈ·ÓÙ. °ÂÚÔ˙‹Û˘, ∆Ô ÛÒÌ· ÙˆÓ ·ÍȈ̷ÙÈÎÒÓ Î·È Ë ı¤ÛË ÙÔ˘ ÛÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÂÏÏËÓÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· (1821-1975), ∞ı‹Ó·-°È¿ÓÓÂÓ·, ÂΉ. «¢ˆ‰ÒÓË», 1996, Û. 285]. 10. °. ∫ÔÚ‰¿ÙÔ˜, ªÂÁ¿ÏË πÛÙÔÚ›· Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜, ¡ÂÒÙÂÚË ∂′ 1900-1924, ÂΉ. «20Ô˜ ·ÈÒÓ·˜» Û. 114. 11. ™˘Ú. ª·ÚÎÂ˙›Ó˘, ¶ÔÏÈÙÈ΋ πÛÙÔÚ›· Ù˘ ¡ÂˆÙ¤Ú·˜ ∂ÏÏ¿‰Ô˜, ∞ı‹Ó·È, ÂΉ. «¶¿˘ÚÔ˜», 1966, Û. 73. 12. R. Clogg, ™‡ÓÙÔÌË πÛÙÔÚ›· Ù˘ ¡ÂÒÙÂÚ˘ ∂ÏÏ¿‰·˜, ÌÙÊÚ. Ã. ºÔ˘ÓÙ¤·˜, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. «πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ ÙÔ˘ µÈ‚Ï›Ô˘-∞. ∫·Ú‰·Ì›ÙÛ·», 1993, Û. 147. 13. ¡. ™‚ÔÚÒÓÔ˜, ∂ÈÛÎfiËÛË Ù˘ ¡ÂÔÂÏÏËÓÈ΋˜ πÛÙÔÚ›·˜, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. «£Â̤ÏÈÔ», 1976, Û. 18.


278

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

΢‚¤ÚÓËÛ˘, fï˜ Ô ™ÙÚ·ÙȈÙÈÎfi˜ ™‡Ó‰ÂÛÌÔ˜ –·ԉ¯fiÌÂÓÔ˜ ÙËÓ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ÙÔ˘ £ÚfiÓÔ˘– Û˘Áη٤Ó¢Û ÛÙËÓ Úˆı˘Ô˘ÚÁÔÔ›ËÛË ª·˘ÚÔÌȯ¿ÏË,14 fiÙ·Ó Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ ·Ó¤Ï·‚ ӷ ˘ÏÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ Ô˘ ÙÔ Î›ÓËÌ· ¤ıÂÙÂ Î·È Ó· ‰Ôı› Û fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÎÈÓË̷ٛ˜ ·ÌÓËÛÙ›·, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ˘¿Ú¯ÂÈ Î·È ÁÈ’ ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ Ù˘ ÓÔÌÈÌfiÙËÙ·˜. ÕÏψÛÙÂ, Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Ô ª·˘ÚÔÌȯ¿Ï˘ ‰È·ÙËÚÔ‡Û ÔÚÈṲ̂Ó˜ Â·Ê¤˜ Ì ÙÔ˘˜ ∂·Ó·Ûٿ٘, ΢ڛˆ˜ –fiˆ˜ ÂÈο˙ˆ– ̤ۈ ÙÔ˘ Û˘Ì·ÙÚÈÒÙË ÙÔ˘ ÏÔ¯·ÁÔ‡ πˆ. ºÈÎÈÒÚË, Ô ÔÔ›Ô˜ Û˘ÁηÙÂÏÂÁfiÙ·Ó ÛÙÔ˘˜ ¤ÌÈÛÙÔ˘˜ ÙÔ˘ ·Ú¯ËÁÔ‡ ¡ÈÎ. ∑ÔÚÌ¿, ‹Ù·Ó ̤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ÎÂÓÙÚÈÎÔ‡ Û˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘15 Î·È Â›¯Â ¤ÓÙÔÓ· ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÔÈËı› ÛÙ· ÙÂÎÙ·ÈÓfiÌÂÓ· ÂΛӢ Ù˘ ÂÚÈfi‰Ô˘. √ ª·˘ÚÔÌȯ¿Ï˘ ÛÙȘ 15 ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ ÙÔ˘ 1909 ‰È·‚‚·›ˆÓ ÙÔ ¡. ∑ÔÚÌ¿ fiÙÈ «ı¤Ïˆ ·ÓÙ·ÔÎÚÈı› ÂȘ Ù·˜ ·ÍÈÒÛÂȘ…·›ÙÈÓ˜ ¿ÏψÛÙÂ Â›Ó·È Û‡ÌʈÓÔÈ Î·È ÚÔ˜ Ù·˜ ÁÓÒÌ·˜ ÌÔ˘».16 ∏ ΢‚¤ÚÓËÛË ª·˘ÚÔÌȯ¿ÏË ÔÚΛÛÙËΠÛÙȘ 17/30 ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ 1909, ÂÓÒ Ë Û‡ÁÎÏËÛË Ù˘ µÔ˘Ï‹˜ ÔÚ›ÛÙËΠÁÈ· ÙȘ 20 ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘. ∆ËÓ ·ÓÔÚıˆÙÈ΋ ·˘Ù‹ ΢‚¤ÚÓËÛË, fiˆ˜ ¤ÌÂÈÓ ÛÙËÓ ÎÔÈÓÔ‚Ô˘Ï¢ÙÈ΋ ÈÛÙÔÚ›· ·fi ÔÌÒÓ˘ÌÔ ¿ÚıÚÔ Î·È Â˘ÚËÌ·ÙÈÎfi Û‡ÓıËÌ· Ù˘ ÂÊËÌÂÚ›‰·˜ ∞ÎÚfiÔÏȘ17 ÙËÓ ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó ÙÚÂȘ ÔÏÈÙÈÎÔ›18 Î·È ‰˘Ô ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎÔ› ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Î·È ·Ó¤Ï·‚·Ó Ù· Û˘Ó·Ê‹ Ì ÙËÓ ÂȉÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ ˘Ô˘ÚÁ›·. ∞fi ÙȘ ÚÒÙ˜ ΢‚ÂÚÓËÙÈΤ˜ ·ÔÊ¿ÛÂȘ ‹Ù·Ó, ηٿ Ù· ˘ÂÛ¯Ë̤ӷ, Ë ·ÔÌ¿ÎÚ˘ÓÛË ÙÔ˘ ¢È·‰fi¯Ô˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ÙˆÓ ÚÈÁΛˆÓ ·fi ÙÔ ÛÙÚ¿ÙÂ˘Ì·.19 ∫ÔڇʈÛË Ù˘ Ï·˚΋˜ Û˘ÓËÁÔÚ›·˜ ÛÙȘ ı¤ÛÂȘ ÙÔ˘ ™ÙÚ·ÙȈÙÈÎÔ‡ ™˘Ó‰¤ÛÌÔ˘ ‹Ù·Ó ÙÔ Û˘ÏÏ·ÏËÙ‹ÚÈÔ Ô˘ ¤ÁÈÓÂ, Ì ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ÙÔ˘ Û˘Ó‰¤ÛÌÔ˘ ÙˆÓ Û˘ÓÙ¯ÓÈÒÓ Ù˘ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û·˜, ÛÙȘ 14/27 ™ÂÙÂÌ‚Ú›Ô˘. ∆· ·ÈÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ÚÔ‚Ï‹ıËÎ·Ó Â›¯·Ó Û·Ê‹ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔÎÔÈÓˆÓÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·: Ì›ˆÛË ‰·ÛÌÔÏÔÁ›Ô˘, ÚÔÛÙ·Û›· ÙˆÓ ÂÚÁ·ÙÒÓ, ÂÁÁ˘‹ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹, ÊÔÚÔÏÔÁÈ΋ ÌÂÙ·ÚÚ‡ıÌÈÛË ˘¤Ú ÙˆÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈο ·ÛıÂÓÂÛÙ¤ÚˆÓ, ı¤ÛÈÛË ÚÔÛÔÓÙÔÏÔÁ›Ô˘ Î·È ÌÔÓÈÌÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ‰ËÌÔÛ›ˆÓ ˘·ÏϋψÓ,20 ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÌfi ÙÔ˘ ∫·ÓÔÓÈÛÌÔ‡ Ù˘ µÔ˘Ï‹˜, Î.¿. ∆Ô „‹ÊÈÛÌ· ÙÔ˘ Û˘ÏÏ·ÏËÙËÚ›Ô˘ ÂȉfiıËΠÂÓ ÔÌ‹ ·ÏÏ¿ Ì ‹ÈÔ ÙÚfiÔ ÛÙÔÓ ∞ÓÒÙ·ÙÔ

14. ™˘Ú. ª·ÚÎÂ˙›Ó˘, ¶ÔÏÈÙÈ΋ πÛÙÔÚ›· ….fi.., Û. 83, 86, 99. £·Ó. ªÔ¯ÒÙ˘, «∂ÛˆÙÂÚÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋», fi.., Û. 63. 15. °. ∞ÛÚ¤·˜, ¶ÔÏÈÙÈ΋ πÛÙÔÚ›· Ù˘ ¡ÂˆÙ¤Ú·˜ ∂ÏÏ¿‰Ô˜ 1821-1960, Ù. A′, ∞ı‹Ó·È 1930, Û. 107. 16. ™. ªÂÏ¿˜, ∏ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛȘ ÙÔ˘ 1909,∞ı‹Ó·È 1957,Û. 283,294. °. ƒÔ‡ÛÛÔ˜, ¡ÂÒÙÂÚË πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ ŒıÓÔ˘˜ 1826 – 1974, Ù. ∂′, ∞ı‹Ó·È, ÂΉ. «∂ÏÏËÓÈ΋ ªÔÚʈÙÈ΋ ∂ÛÙ›·», 1976, Û. 126. 17. °. ∫ÔÚ‰¿ÙÔ˜, ªÂÁ¿ÏË πÛÙÔÚ›·...fi.., Û. 93. 18. ·) ∫. ª·˘ÚÔÌȯ¿Ï˘: ¶Úˆı˘Ô˘ÚÁfi˜ Î·È ˘Ô˘ÚÁfi˜ ∂͈ÙÂÚÈÎÒÓ, ‚) ¡. ∆ÚÈ·ÓÙ·Ê˘ÏÏ¿ÎÔ˜: ˘Ô˘ÚÁfi˜ ∂ÛˆÙÂÚÈÎÒÓ, Á) ∞ı·Ó. ∂˘Ù·Í›·˜: ˘Ô˘ÚÁfi˜ √ÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ Î·È (ÚÔÛˆÚÈÓ¿) ¢ÈηÈÔÛ‡Ó˘, ‰) π. ¢·ÌÈ·Ófi˜: ˘Ô˘ÚÁfi˜ ¡·˘ÙÈÎÒÓ, Â) §. §··ıÈÒÙ˘: ˘Ô˘ÚÁfi˜ ™ÙÚ·ÙȈÙÈÎÒÓ. 19. ¶.µ. ¶ÂÙÚ›‰Ë˜, ™‡Á¯ÚÔÓË ∂ÏÏËÓÈ΋ ¶ÔÏÈÙÈ΋ πÛÙÔÚ›·, ÂΉ. °ÎÔ‚fiÛÙË, Û. 162-165. º. °ÚËÁÔÚÈ¿‰Ë˜, ¢È¯·ÛÌfi˜- ªÈÎÚ¿ ∞Û›·, Ù. ∞′, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. «∫‰ÚËÓfi˜», 1971, Û. 127-128. 20. °. µÂÓÙ‹Ú˘, ∏ ∂ÏÏ·˜ ÙÔ˘ 1910-1920, Ù. ∞′, ∞ı‹Ó· 1931, Û. 43. °ÂˆÚÁ. ¡. ªÔÛ¯fiÔ˘ÏÔ˜, πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ¡¤Ô˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ ∫Ú¿ÙÔ˘˜ - ÔÏÈÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ, Ù. ∞′, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. «ÃÚÈÛÙ¿Î˘», 1997, Û. 119.


H ¶ƒø£À¶√Àƒ°π∞ (1909 - 1910) ∆√À KÀƒ. M∞Àƒ√ªπÃ∞§∏ ∫∞π √ «™∆ƒ∞∆πø∆π∫√™ ™À¡¢∂™ª√™»

279

¿Ú¯ÔÓÙ· Î·È ÛÙÔÓ Úˆı˘Ô˘ÚÁfi. √ ª·˘ÚÔÌȯ¿Ï˘ ·¿ÓÙËÛ ÛÙÔ˘˜ ·Ú¢ÚÈÛÎfiÌÂÓÔ˘˜ Î·È Ë ÔÌÈÏ›· ÙÔ˘, fiˆ˜ ηٷÁÚ¿ÊÂÈ ÛÙ· ·ÔÌÓËÌÔÓ‡̷ٿ ÙÔ˘ Ô ¡. ∑ÔÚÌ¿˜, ¤‰ÈÓ ÙËÓ ·›ÛıËÛË fiÙÈ ·¢ı˘ÓfiÙ·Ó fi¯È «ÚÔ˜ ‰È·‰Ëψٿ˜… ·ÏÏ’ ˆ˜ Â¿Ó ‹Û·Ó ¿ÓıÚˆÔÈ ÙÔ˘ ÎfiÌÌ·Ùfi˜ ÙÔ˘». ◊Ù·Ó Ê·ÓÂÚfi fiÙÈ ˘ÈÔıÂÙÒÓÙ·˜ ÙȘ ‚Ϥ„ÂȘ ÙÔ˘ Ï‹ıÔ˘˜, Ô ª·˘ÚÔÌȯ¿Ï˘ ÂȯÂÈÚÔ‡Û ӷ ‰È¢ڇÓÂÈ ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ ÙÔ˘ ÂÈÚÚÔ‹ ηÈ, ·Ó ÌË ÙÈ ¿ÏÏÔ Ó· ÛÙ·ıÂÚÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙÔ ÔÏÈÙÈÎfi ÙÔ˘ status, Û ̛· ÂÚ›Ô‰Ô ‰È·Ê·ÈÓfiÌÂÓˆÓ ·Ó·Î·Ù·Ù¿ÍˆÓ. ™ÙÔ ÙÂÙÚ¿ÌËÓÔ Ô˘ ¿ÛÎËÛ ÙËÓ Î˘‚ÂÚÓËÙÈ΋ ÂÍÔ˘Û›· Ô ª·˘ÚÔÌȯ¿Ï˘ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ ۈÚ›· ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ, ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ˘ÂÚÙÂÚÔ‡Ó ÙÔ ·ÓÙÈΛÓËÌ· ÙÔ˘ ∆˘¿Ï‰Ô˘, Ë Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË ÙÔ˘ ˘Ô˘ÚÁÔ‡ §··ıÈÒÙË Ì ÙË £ÂÔÙÔÎÈ΋ ÏÂÈÔ„ËÊ›· Ù˘ µÔ˘Ï‹˜21 ηıÒ˜ Î·È Ë ‰È¿ÛÙ·ÛË ·fi„ÂˆÓ ÙÔ˘ ˘Ô˘ÚÁÔ‡ ¡. ∆ÚÈ·ÓÙ·Ê˘ÏÏ¿ÎÔ˘ Ì ÙÔ ™ÙÚ·ÙȈÙÈÎfi ™‡Ó‰ÂÛÌÔ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ·Ó¿ÎÏËÛË ∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÚÂÛ‚Â˘ÙÒÓ. ∫·È ÛÙȘ ‰˘Ô ÂÚÈÙÒÛÂȘ, ÔÈ ˘Ô˘ÚÁÔ›, ˘fi ÙËÓ ›ÂÛË ÙˆÓ Î·Ù·ÛÙ¿ÛˆÓ, Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ·Ô¤ÌÊıËηÓ, Ì ÙÔÓ Â‡Û¯ËÌÔ ÙÚfiÔ Ù˘ ·Ú·›ÙËÛ˘. ∆Ô ·ÓÙÈΛÓËÌ· ÌÂÚ›‰·˜ ÙÔ˘ ¡·˘ÙÈÎÔ‡ Ì ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙ‹ ÙÔÓ «·ÎÚ·›ˆ˜ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎfiÓ» ˘ÔÏÔ›·Ú¯Ô ∫. ∆˘¿Ï‰Ô η٤‰ÂÈÍ ÔÚÈṲ̂Ó˜ ‰È·ÊÔÚÔÔÈ‹ÛÂȘ ÛÙÔ˘˜ ÎfiÏÔ˘˜ ÙÔ˘ ™ÙÚ·ÙȈÙÈÎÔ‡ ™˘Ó‰¤ÛÌÔ˘ ηıÒ˜ Î·È ÙËÓ ÂÓ Á¤ÓÂÈ ·fiÎÏÈÛË ÙˆÓ ÂÎÙÈÌ‹ÛÂˆÓ ÌÂٷ͇ ¯ÂÚÛ·›ˆÓ Î·È ı·Ï·ÛÛ›ˆÓ ÂÓfiÏˆÓ ‰˘Ó¿ÌˆÓ. √ «∞ÓÙÈÛ‡Ó‰ÂÛÌÔ˜» ÙÔ˘ ¡·˘ÙÈÎÔ‡ [Ô fiÚÔ˜ ηٿ ÙË ÁÓÒÌË ÌÔ˘ Â›Ó·È ‰ËψÙÈÎfi˜ ÌÈ·˜ ·Ó·‰˘fiÌÂÓ˘ ÎÚ›Û˘ ÛÙȘ Ù¿ÍÂȘ ÙˆÓ ∂·Ó·ÛÙ·ÙÒÓ] Úfi‚·Ï ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙÔ˘ ¡·˘ÙÈÎÔ‡, ÙËÓ ·Ó·‚¿ıÌÈÛË ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ ÙˆÓ ·ÍȈ̷ÙÈÎÒÓ Î·È ÙËÓ ÂÍ ·˘ÙÔ‡ ·ÔÌ¿ÎÚ˘ÓÛË ÙˆÓ ·ÍȈ̷ÙÈÎÒÓ ¶¤ÙÚÔ˘ Î·È ∏Ï›· ª·˘ÚÔÌȯ¿ÏË–ÂÍ·‰¤ÏÊˆÓ ÙÔ˘ ¶Úˆı˘Ô˘ÚÁÔ‡. √ ÚÈ˙ÔÛ·ÛÙÈÛÌfi˜ ÙˆÓ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ÎÈÓËÌ·ÙÈÒÓ ‰ÂÓ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ‰ÈÂÚÌ‹Ó¢ ¿ÏϘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ˜,22 ›Ûˆ˜ ÌfiÓÔÓ ¿ÏÏÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ Î·È Ì¤Û· Â›Ù¢Í˘. ∆Ô ·ÓÙÈΛÓËÌ· ·˘Ùfi Ô˘ ÛÙÚÂÊfiÙ·Ó Â˘ı¤ˆ˜ ηٿ Ù˘ ∫˘‚¤ÚÓËÛ˘ Î·È Â˘Ú‡ÙÂÚ· ηٿ ÙˆÓ ·ÔÊ¿ÛÂˆÓ Ù˘ ∂·Ó·ÛÙ·ÙÈ΋˜ ∂ÈÙÚÔ‹˜, ηÙÂÛÙ¿ÏË ·ÈÌ·ÙËÚ¿. øÛÙfiÛÔ, ÙÔ Î‡ÚÔ˜ ÙÔ˘ ™˘Ó‰¤ÛÌÔ˘ ÂÏ‹ÁË ÂÎ ÙˆÓ ¤Ûˆ, ÂÓÒ Ô ª·˘ÚÔÌȯ¿Ï˘ ·ÈÛı¿ÓıËΠ¤ÓÙÔÓË ϤÔÓ ÙËÓ ·ÂÈÏ‹ Î·È ·fi ÌË ÎÔÈÓÔ‚Ô˘Ï¢ÙÈÎÔ‡˜ ·ÎÏÔ˘˜. ¶¿ÓÙˆ˜, ÙÔ ¤ÎÚ˘ıÌÔ Ù˘ ηٿÛÙ·Û˘ ÈÛÙÔÔÈÂ›Ù·È Î·È ·fi ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋˜ ˘Ê‹˜ Î·È ‡ÊÔ˘˜ ·ÁÔÚ‡ÛÂȘ ÙÔ˘ ª·˘ÚÔÌȯ¿ÏË ÛÙË µÔ˘Ï‹, fiÙ·Ó –ÚÔ Ù˘ ∏ÌÂÚËÛ›·˜ ‰È·Ù¿Íˆ˜– ·Ó‹ÁÁÂÈÏ ·ÊÂÓfi˜ ÌÂÓ ÙËÓ ¤ÎÚËÍË ÎÈ ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ ÙËÓ ÂÍÔ˘‰ÂÙ¤ÚˆÛ‹ ÙÔ˘.23 21. £·Ó. ªÔ¯ÒÙ˘, «∂ÛˆÙÂÚÈ΋ ¶ÔÏÈÙÈ΋», fi.., Û. 71. 22. ∞˘ÙfiıÈ, Û. 70. 23. ·) ¶Ú·ÎÙÈο ÙˆÓ ™˘Ó‰ÚÈ¿ÛÂˆÓ Ù˘ µÔ˘Ï‹˜ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ -¢′ ™‡ÓÔ‰Ô˜ Ù˘ π∏′ µÔ˘Ï¢ÙÈ΋˜ ¶ÂÚÈfi‰Ô˘, ÂÓ ∞ı‹Ó·È˜ 1909, «¶.µ.∂.», 16.10.1909, Û. 248: «∞fi Ù˘ ¯ı¤˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıË Î·Ù¿ÛÙ·ÛȘ Ï›·Ó ·ÓÒÌ·ÏÔ˜ Î·È Ï›·Ó ¤ÎÙÚÔÔ˜. ∂˘Ù˘¯Ò˜ ÙÔ Î›ÓËÌ·… ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ¤ÎÙ·ÛÈÓ… ∂¿Ó ÂÏ·Ó‹ıËÛ·Ó ÙÈÓ¤˜ ÂÏ›˙ÔÌÂÓ fiÙÈ Ô‡ÙÔÈ Ù·¯¤ˆ˜ ı· ÂͤÏıˆÛÈ Ù˘ Ï¿Ó˘». ‚) ¶.µ.∂, 19.10.1909, Û. 252: ∆Ô Î›ÓËÌ·: «ÙÔ ÔÔ›ÔÓ ÙÔÛÔ‡ÙÔÓ ‚·ı¤ˆ˜ Û˘ÓÂÙ¿Ú·Í ÙËÓ Û˘Ó›‰ËÛÈÓ ÙÔ˘ ÙfiÔ˘ ηÙÂÛÙ¿ÏË ÂÓÙfi˜ ÔÏ›ÁˆÓ ˆÚÒÓ ¯¿ÚȘ ÂȘ ÙËÓ ı·˘Ì·Û›·Ó ÛÙ¿ÛÈÓ ÙÔ˘ Ù ÛÙÚ·ÙÔ‡ Î·È ÙÔ˘ Ó·˘ÙÈÎÔ‡. ∏ ıÏÈ‚ÂÚ¿ ˘fiıÂÛȘ ¢ڛÛÎÂÙ·È ÂÓÒÈÔÓ Ù˘ ¢ÈηÈÔÛ‡Ó˘ ‹ÙȘ ηÏÂ›Ù·È fiˆ˜… ·ÔÊ¿ÓıË, ÂÚ› Ù˘ ÙÈ̈ڛ·˜ ÙˆÓ ÂÓfi¯ˆÓ, ‹ÙȘ ¤ÛÂÙ·È ·Ó¿ÏÔÁÔ˜ ÙÔ˘ ‰È·Ú·¯ı¤ÓÙÔ˜ ÂÁÎÏ‹Ì·ÙÔ˜».


280

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

√È ÙÚÈ‚¤˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘ ™ÙÚ·ÙȈÙÈÎÔ‡ ™˘Ó‰¤ÛÌÔ˘ Î·È Ù˘ ∫˘‚¤ÚÓËÛ˘ Ì ÙËÓ ¿ÚÔ‰Ô ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ÂÓÙ›ÓÔÓÙ·Ó Î·ıÒ˜ ·Ó·Ù˘ÛÛfiÙ·Ó ·ÌÔÈ‚·›· η¯˘Ô„›· Î·È ÔÏÏÔ› ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎÔ› Û¯ËÌ¿ÙÈ˙·Ó ÙËÓ ÂÔ›ıËÛË fiÙÈ ÙÔ ÂÁ¯Â›ÚËÌ¿ ÙÔ˘˜ ˘ÔÓÔÌ¢fiÙ·Ó. ∆·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Î·È ·˘ÙÔÓfiËÙ· Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· Ô‰ËÁÔ‡Û·Ó Û ڋÍË Î·È Ì ÙË ÓÔÌÔıÂÙÈ΋ ÂÍÔ˘Û›·. ∏ µÔ˘Ï‹ ¤‰ÂȯÓ ·ÚÔı˘Ì›· ‹ ·¿ıÂÈ· fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ ÚÔÒıËÛË ÙÔ˘ ÓÔÌÔıÂÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘ Î·È Û˘¯Ó¿ ÌfiÓÔÓ ˘fi ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ Ù˘ ›ÂÛ˘ Î·È Ù˘ ·ÂÈÏ‹˜ ÁÈ· ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ·Ú¤Ì‚·ÛË ÚÔ¯ˆÚÔ‡ÛÂ, ¯ˆÚ›˜ ÎˆÏ˘ÛÈÂÚÁ›·, ÛÙÔ ÂÓÙÂÙ·Ï̤ÓÔ ¤ÚÁÔ Ù˘. ÕÏϘ, ¿ÏÈ, ÊÔÚ¤˜ ÔÈ ‚Ô˘ÏÂ˘Ù¤˜ ·Ú¤ÌÂÓ·Ó Â›ÌÔÓ· ÛȈËÏÔ› ηٿ ÙËÓ Î·Ù¿ıÂÛË ÙˆÓ ÓÔÌÔۯ‰›ˆÓ Î·È ÙËÓ ÎÔÈÓÔ‚Ô˘Ï¢ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· ÂÈÛ·ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ÔÏÔ̤ÏÂÈ· ÂÓ Â›‰ÂÈ Â›Û¯ÂÛ˘ ÂÚÁ·Û›·˜ (lock out) ˆ˜ ·ÓÙ›‰Ú·ÛË Û ‰Â‰Ô̤ӷ Ô˘ ‰ÂÓ Û˘Ó‹‰·Ó Ì ÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ ‰Â‰Ëψ̤Ó˘ Î·È ‹Ù·Ó ·ÏÏfiÙÚÈ· ÛÙ· ÂÎÏÔÁÈο ı¤ÛÌÈ·. øÛÙfiÛÔ, Ë ∫˘‚¤ÚÓËÛË ·Ú‹Á·Á ÔÚÈṲ̂ÓÔ ¤ÚÁÔ. ªÂ ÓÔÌÔÛ¯¤‰È· Ô˘ ÂÈÛ‹Á·Á ÛÙË µÔ˘Ï‹ ÂÚȤÛÙÂÈÏ ‰ËÌfiÛȘ ‰·¿Ó˜, ·Ó·‰È¿ÚıÚˆÛ ÙÔ ÏÔÁÈÛÙÈÎfi ÓfiÌÔ, ÌÂÙ·ÚÚ‡ıÌÈÛ ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ Û‡ÓÙ·Í˘ ÙÔ˘ ÂÙËÛ›Ô˘ ÎÚ·ÙÈÎÔ‡ ÚÔ¸ÔÏÔÁÈÛÌÔ‡, ·‡ÍËÛ ÙËÓ ÂÏ·ÛÙÈ΋ ¤Ó·ÓÙÈ Ù˘ ·ÓÂÏ·ÛÙÈ΋˜ ÊÔÚÔÏÔÁ›·˜, ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ·Ó·‚¿ıÌÈÛ˘ Ù˘ ·ÔÓÔÌ‹˜ Ù˘ ‰ÈηÈÔÛ‡Ó˘, Û˘Ó¤ÛÙËÛ ÙÔ ıÂÛÌfi ÙÔ˘ ∞ÓÒÙ·ÙÔ˘ ¢ÈηÛÙÈÎÔ‡ ™˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘, ·ÁfiÚ·Û ÙÔ ıˆÚËÎÙfi «∞‚¤ÚˆÊ» ·ÏÏ¿ ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË ‰ÂÓ ÚÔ¤‚Ë Û ÚËÍÈΤÏ¢ı˜ ıÂÛÌÈΤ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ Ô‡Ù η٤ÛÙË ‰˘Ó·ÙfiÓ ÛÙË Û‡ÓÙÔÌË ıËÙ›· Ù˘ Ó· ·Ó·‰ÈÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ ÙȘ ¤ÓÔϘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ. ™ÙȘ ‚‰ÔÌËÓÙ·ÔÎÙÒ Û˘ÓÔÏÈο Û˘Ó‰ÚÈ¿ÛÂȘ Ù˘ µÔ˘Ï‹˜ „ËÊ›ÛÙËÎ·Ó 177 ÓfiÌÔÈ,24 ÔÏÏÔ› ÂÎ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ¯ˆÚ›˜ ÙË ÛÎfiÈÌË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ‚Ô˘Ï¢ÙÒÓ ÛÙË Û˘˙‹ÙËÛË. ÕÏÏ· 123 ÓÔÌÔÛ¯¤‰È· ‰ÂÓ ¤ÁÈÓ·Ó ÓfiÌÔÈ ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜25 ÂÓÒ ·ÔÚÚ›ÊıËÎ·Ó Î·È ‰Âη٤ÛÛÂÚȘ ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÓfiÌˆÓ ·fi ÌË Î˘‚ÂÚÓËÙÈÎÔ‡˜ ‚Ô˘ÏÂ˘Ù¤˜.26 √‡ÙÂ Ë ÔÏ˘ÓÔÌ›· Î·È Î˘Ú›ˆ˜ Ô‡ÙÂ Ë ·ÓÂÎÙÈ΋ ¤ˆ˜ ·ÚÓËÙÈ΋ ÛÙ¿ÛË Ù˘ ∂ıÓÈ΋˜ ∞ÓÙÈÚÔÛˆ›·˜ ‰ÂÓ Û˘Ó¤‚·Ï ÛÙËÓ ÂÍÔÌ¿Ï˘ÓÛË Ù˘ ηٿÛÙ·Û˘. ◊‰Ë, ·fi Ù· ̤۷ ÙÔ˘ ¢ÂÎÂÌ‚Ú›Ô˘ ÙÔ˘ 1909 Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Â›¯Â ÔÚÈÛÙÈο ·ÔÊ·ÛÈÛÙ› Ó· ÂÍ·Ó·ÁηÛÙ› Ô ª·˘ÚÔÌȯ¿Ï˘ Û ·Ú·›ÙËÛË. ÕÏψÛÙÂ, ÁÈ· ÙÔÓ ™ÙÚ·ÙȈÙÈÎfi ™‡Ó‰ÂÛÌÔ,Ô ÂÎ ª¿Ó˘ ÔÏÈÙÈÎfi˜, ·ÚfiÙÈ Â›¯Â ηْ Ô˘Û›·Ó ˘Ô‰Âȯı› ·fi Ù· ∞Ó¿ÎÙÔÚ·, ·ÛÎÔ‡Û ÌÔÚÊ‹ ÂÍÔ˘ÛÈ·ÛÙÈ΋˜ ÙÔÔÙËÚËÙ›·˜. ªÂ ÙË ÏÔÁÈ΋ ·˘Ù‹ Î·È ÂÂȉ‹ ‚Ú¿‰˘ÓÂ Ë ˘ÏÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ‚·ÛÈÎÒÓ ÛÙfi¯ˆÓ ÙÔ˘ «™˘Ó‰¤ÛÌÔ˘» ÚÔˆı›ÙÔ ·Ú¯Èο Ë Ï‡ÛË ÌÈ·˜ ˘ËÚÂÛȷ΋˜ ΢‚¤ÚÓËÛ˘27 ˆ˜ ‰È·ÌÂÛÔÏ·‚ËÙÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË ¤ˆ˜ fiÙÔ˘ ‚ÚÂı› Î·È ·ԉ¯ı› Ó· ·Ó·Ï¿‚ÂÈ Î˘‚ÂÚÓËÙÈΤ˜ ¢ı‡Ó˜ ÔÏÈÙÈÎfi ÚfiÛˆÔ ÌË ·Ó·ÌÂÌÂÈÁ̤ÓÔ ¤ˆ˜ ÙfiÙ ÛÙ· ÂÏÏ·‰Èο ηÈ, ÙË ÊÔÚ¿ ·˘Ù‹, Ù˘ ·fiÏ˘Ù˘ ÂÈÏÔÁ‹˜ ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎÒÓ. ∆Ô ˙‹ÙËÌ· Ù˘ ˘ËÚÂÛȷ΋˜ ΢‚¤ÚÓËÛ˘ ‰ÂÓ ÚÔ¯ÒÚËÛ ÙÂÏÈο ·ÏÏ¿ ÛÙȘ 28 ¢ÂÎÂÌ‚Ú›Ô˘ ÚÔÂÚ¯fiÌÂÓÔ˜ ·fi Ù· ÷ÓÈ¿ Êı¿ÓÂÈ ÛÙÔÓ ¶ÂÈÚ·È¿ Ô ∂Ï¢ı¤ÚÈÔ˜ µÂÓÈ˙¤ÏÔ˜, ‡ÛÙÂÚ· ·fi ÚfiÛÎÏËÛË 24. 25. 26. 27.

¶.µ.∂., Û. 1533-1555. ∞˘ÙfiıÈ, Û. 1557-1566. ∞˘ÙfiıÈ, Û. 1566-1567. ™. ª·ÚÎÂ˙›Ó˘, ¶ÔÏÈÙÈ΋ πÛÙÔÚ›·... fi.. 92.


H ¶ƒø£À¶√Àƒ°π∞ (1909 - 1910) ∆√À KÀƒ. M∞Àƒ√ªπÃ∞§∏ ∫∞π √ «™∆ƒ∞∆πø∆π∫√™ ™À¡¢∂™ª√™»

281

ÙÔ˘ ™ÙÚ·ÙȈÙÈÎÔ‡ ™˘Ó‰¤ÛÌÔ˘ ˘fi «ÙËÓ Â›‰Ú·ÛË Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈÎÒÓ ÎÈÓ‹ÙÚˆÓ Î·È ÔÚıÔÏÔÁÈÎÒÓ ÂÎÙÈÌ‹Ûˆӻ.28 √ µÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ ÂÈÛ‹Ì·Ó ٷ Ï¿ıË ÙˆÓ ∂·Ó·ÛÙ·ÙÒÓ, Û˘ÓËÁfiÚËÛ ˘¤Ú Ù˘ ·ÓÙÈηٿÛÙ·Û˘ Ù˘ ΢‚¤ÚÓËÛ˘ ª·˘ÚÔÌȯ¿ÏË Î·È ÛÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË Û˘Á΢ڛ· Ù¿¯ıËΠ˘¤Ú Ù˘ ∞Ó·ıˆÚËÙÈ΋˜ µÔ˘Ï‹˜. ªÂ ÙËÓ ¿Ù˘Ë È‰ÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÎÔ‡ ÏËÚÂÍÔ˘Û›Ô˘ ÙÔ˘ ™˘Ó‰¤ÛÌÔ˘ Û˘Ó·ÓÙ‹ıËΠ̠ÙÔ˘˜ ÔÏÈÙÈÎÔ‡˜ ·Ú¯ËÁÔ‡˜ ·ÏÏ¿ Î·È Ì ÙÔÓ Úˆı˘Ô˘ÚÁfi ª·˘ÚÔÌȯ¿ÏË Ô˘ ¿ÎÔ˘ÛÂ, ÌÂÓ, fiÛ· ÙÔ˘ ·Ó¤Ù˘ÍÂ Ô µÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ ·ÏÏ¿ ÂÚÈÔÚ›ÛÙËΠÛÙÔ Ó· ÙÔ˘ ·¢ı‡ÓÂÈ Ì ÓfiËÌ· Ï›Á˜ Î·È ÌfiÓÔÓ Ï¤ÍÂȘ: «∂ÓfiÌÈ˙ÔÓ, ·ÚÈÂ, fiÙÈ ı· ‹ÎÔ˘ÔÓ ÁÓÒÌ·˜ ÂÚ› ÙÔ˘ ÎÚËÙÈÎÔ‡ ˙ËÙ‹Ì·ÙÔ˜, ˘Ì›˜ fï˜ ÂÍÂı¤Û·Ù ÁÓÒÌ·˜ ÂÚ› Ù˘ ÂÓ ∂ÏÏ¿‰È ηٷÛÙ¿Ûˆ˜, ÂÚ› ˘ ·ÚÌfi‰ÈÔÈ Â›Ó·È ÔÈ ·Ú¯ËÁÔ› ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ ÎÔÌÌ¿ÙˆÓ».29 ∞ÎÔÏÔ‡ıËÛ ÙÔ ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ ÙÔ˘ ™Ù¤ÌÌ·ÙÔ˜ (16 π·ÓÔ˘·Ú›Ô˘ 1910) fiÔ˘ fiÏÔÈ ÔÈ ÔÏÈÙÈÎÔ› Ô˘ ·Ú·‚Ú¤ıËÎ·Ó ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔÓ ¶Úfi‰ÚÔ Ù˘ µÔ˘Ï‹˜ ∞. ƒÒÌ· Î·È ÙÔÓ Úˆı˘Ô˘ÚÁfi ·Ô‰¤¯ıËÎ·Ó ÙË Û‡ÁÎÏËÛË ∂ıÓÔÛ˘Ó¤Ï¢Û˘. √ ª·˘ÚÔÌȯ¿Ï˘ ›¯Â ·ÓÙ›ıÂÙË ÁÓÒÌË Ì ÙÔ Âȯ›ÚËÌ· fiÙÈ «ÙȘ ı¤ÏÂÈ ÂÌÔ‰›ÛË ÙËÓ ∂ıÓÔÛ˘Ó¤Ï¢ÛÈÓ Ù·‡ÙËÓ Î·È Â¿Ó ‹ÙÔ ∞Ó·ıˆÚËÙÈ΋, Ó· ÌË ıˆڋÛË Â·˘Ù‹Ó ™˘ÓÙ·ÎÙÈÎ‹Ó ÂÓ Ùˆ ΢ÚÈ·Ú¯ÈÎÒ ‰ÈηÈÒÌ·ÙÈ ÙÔ ÔÔ›ÔÓ ¤¯ÂÈ;».30 ∏ Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË ϤÔÓ ‹Ù·Ó ÔÏÈÙÈο ÌÂÙˆÈ΋, ÂÍÔ˘ÛÈ·ÛÙÈο ·ÌÂÙ¿ÎÏËÙË Î·È ¯ÚÔÓÈο ·ÌÂÙ¿ıÂÙË. ¢‡Ô Ë̤Ú˜ ·ÚÁfiÙÂÚ·, ÛÙȘ 18 π·ÓÔ˘·Ú›Ô˘, Ì ÙËÓ ·ÚfiÙÚ˘ÓÛË ÙÔ˘ µÂÓÈ˙¤ÏÔ˘, ÙËÓ ¤ÁÎÚÈÛË ÙÔ˘ ™ÙÚ·ÙȈÙÈÎÔ‡ ™˘Ó‰¤ÛÌÔ˘, ÙËÓ ·Ô‰Ô¯‹ ÙÔ˘ £ÚfiÓÔ˘ Î·È ÙË Û˘Ó·›ÓÂÛË ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ ·Ú¯ËÁÒÓ £ÂÔÙfiÎË Î·È ƒ¿ÏÏË, Úˆı˘Ô˘ÚÁÔÔÈ‹ıËÎÂ Ô ™Ù¤Ê·ÓÔ˜ ¢Ú·ÁÔ‡Ì˘. ™ÙȘ ÂÎÏÔÁ¤˜ Ù˘ 8˘ ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿‰ÂÈÍË Ó¤·˜ µÔ˘Ï‹˜ [∞′ ∞Ó·ıˆÚËÙÈ΋] ÔÈ ª·˘ÚÔÌȯ·ÏÈÎÔ› ‚Ô˘ÏÂ˘Ù¤˜ ·Ó¤Ú¯ÔÓÙ·È Û ÙÚÈ·Óٷ٤ÛÛÂÚȘ (34), ·ÚÈıÌfi˜ Ô˘ ı· ÌÂȈı› ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙȘ ÂfiÌÂÓ˜ ÂÎÏÔÁÈΤ˜ ·Ó·ÌÂÙÚ‹ÛÂȘ, fiÙ·Ó ÙÔ ÎfiÌÌ· ÙˆÓ ºÈÏÂÏ¢ı¤ÚˆÓ ı· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÂÈ Û ·ÍÈÔÛËÌ›ˆÙÔ ÔÛÔÛÙfi ÙȘ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ÂÎÏÔÁÈÎÔ‡ ÛÒÌ·ÙÔ˜.31 √ ∫˘ÚÈ·ÎÔ‡Ï˘ ª·˘ÚÔÌȯ¿Ï˘ ·‚›ˆÛ ÛÙËÓ ∞ı‹Ó· ÛÙȘ 20 π·ÓÔ˘·Ú›Ô˘ ÙÔ˘ 1916. §›ÁÔ Ú›Ó ·Ô ÙÔÓ ı¿Ó·Ùfi ÙÔ˘, ÛÂ Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË Ô˘ ·Ú·¯ÒÚËÛ ÛÙËÓ ÂÊËÌÂÚ›‰· Daily Telegraph, ‰›ÎËÓ Î˘‚ÂÚÓËÙÈÎÒÓ ·ÔÌÓËÌÔÓÂ˘Ì¿ÙˆÓ (Ì fi,ÙÈ ·˘Ùfi Û˘ÓÂ¿ÁÂÙ·È), ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ fiÙÈ « ·È ÚÔ˜ ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ˘ËÚÂÛ›·È ÌÔ˘, fiÙ·Ó Â‰¤¯ıËÓ ÙËÓ ·Ú¯‹Ó...Èı·ÓfiÓ Ó· ÌËÓ Ê·›ÓÔÓÙ·È Û‹ÌÂÚÔÓ ÙfiÛÔÓ ÛÔ˘‰·›·È fiÛÔÓ Î·Ù¿ ÙËÓ ËÌ¤Ú·Ó Î·ı’ËÓ ·Ó¤Ï·‚ÔÓ ÙËÓ ÚÔ‰Ú›·Ó , fiÙÂ Ë ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· ‹ÙÔ Ï‹Ú˘ ËÏÂÎÙÚÈÛÌÔ‡. ∆ËÓ ÂÔ¯‹Ó ÂΛÓËÓ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘ Û˘ÓÙ·ÁÌ·ÙÈÎÔ‡ ÔÏÈÙ‡̷ÙÔ˜ Î·È Ù˘ Â·-

28. ∫ÒÓÛÙ. ™‚ÔÏfiÔ˘ÏÔ˜, «∏ ¿ÊÈÍË ÙÔ˘ µÂÓÈ˙¤ÏÔ˘ ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·, ÔÈ ÂÈÛËÁ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ Î·È Ë Â˘fi‰ˆÛË Ù˘ ÌÂÛÔÏ·‚ËÙÈ΋˜ ÙÔ˘ ·ÔÛÙÔÏ‹˜», π.∂.∂., fi.., Û. 266. 29. °. ∫ÔÚ‰¿ÙÔ˜, ªÂÁ¿ÏË πÛÙÔÚ›·... fi.., Û. 169. 30. ¶. ¶ÂÙÚ›‰Ë˜, ™‡Á¯ÚÔÓË ¶ÔÏÈÙÈ΋ πÛÙÔÚ›·... fi.., Û. 170. 31. ™ÙË µÔ˘Ï‹ Ô˘ ÚԤ΢„ ·fi ÙȘ ÂÎÏÔÁ¤˜ Ù˘ 12˘ ª·ÚÙ›Ô˘ 1912 ÔÎÙÒ ‚Ô˘ÏÂ˘Ù¤˜ (4,41% Ù˘ ∂ıÓÈ΋˜ ∞ÓÙÈÚÔÛˆ›·˜) ÚfiÛÎÂÈÓÙ·È ÛÙÔÓ ∫. ª·˘ÚÔÌȯ¿ÏË ¤Ó·ÓÙÈ ÙˆÓ 146 ÙÔ˘ µÂÓÈ˙¤ÏÔ˘ (80,66%), ÂÓÒ Î·Ù¿ ÙȘ ÂÎÏÔÁ¤˜ ÙȘ 31˘ ª·ÚÙ›Ô˘ 1915 ÂÎϤÁÔÓÙ·È ÂÙ¿ (2,21%) ª·˘ÚÔÌȯ·ÏÈÎÔ› ‚Ô˘ÏÂ˘Ù¤˜ Î·È 189 (59,81%) ºÈÏÂχıÂÚÔÈ.


282

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

Ó·ÛÙ¿Ûˆ˜ ·˜ ‰ÂÛÌfi˜ ÂÊ·›ÓÂÙÔ ÂÎÏ›„·˜... ∂Ș Â̤ ‰fiıË Ó· ÙÔ˘˜ Û˘Ó‰¤Ûˆ Î·È ¿ÏÈÓ... ¢ÈÂÎÈÓ‰‡ÓÂ˘Û· ÙËÓ ˘fiÏË„›Ó ÌÔ˘ ·ÏÏ¿ ·¤ÙÚ„· ÙÔ˘˜ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘˜ ·fi ÙÔ ¤ıÓÔ˜... ∂ΤډÈÛ· ¯ÚfiÓÔÓ Î·Ù¿ ÙÔÓ ÔÔ›ÔÓ Î·Ù¤·˘ÛÂ Ë ¤Í·„Ș ÙˆÓ ·ıÒÓ...».32 ™Â ÙÂÏÂ˘Ù·›· ·Ó¿Ï˘ÛË, Ë Î˘‚ÂÚÓËÙÈ΋ ÔÏÈÙ›· ÙÔ˘ ª·˘ÚÔÌȯ¿ÏË Û ÌÈ· ÎÚ›ÛÈÌË Î·Ì‹ Ù˘ ÓÂfiÙÂÚ˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ ÂȂ‚·›ˆÓ ÙËÓ ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ· ÁÈ· ·Ó·Ó¤ˆÛË Ù˘ ÔÏÈÙÈ΋˜ ˙ˆ‹˜ Î·È ¯·Ú·ÎÙ‹ÚÈ˙ ÙȘ ·ÌÊÈ‚Ôϛ˜ ÁÈ· ÙȘ ÔÏÈÙÈΤ˜ Î·È ¿ÏϘ ÂÍÂÏ›ÍÂȘ ·Ó Ë Î·Ù¿ÛÙ·ÛË Û˘Ó¯È˙fiÙ·Ó, fiˆ˜ ›¯Â ·Ú¯›ÛÂÈ Ó· ‰È·ÁÚ¿ÊÂÙ·È ·fi ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ 19Ô˘ ·ÈÒÓ·.

¶∏°∂™ ∞ª∞∂: Nouvelle Serie, Grece Politique Interieure, vol. 3 (1906-1909), Manneville a Pichon 185/20.11.1909. µÔ˘Ï‹ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ, ªËÙÚÒÔ ¶ÏËÚÂÍÔ˘Û›ˆÓ, °ÂÚÔ˘ÛÈ·ÛÙÒÓ Î·È µÔ˘Ï¢ÙÒÓ 1822-1935, ∞ı‹Ó· 1986 ŒÓˆÛË Ù. µÔ˘Ï¢ÙÒÓ, 150 ¯ÚfiÓÈ· ∂ÏÏËÓÈ΋˜ ¢ËÌÔÎÚ·Ù›·˜, ∞ı‹Ó· 1995. FO 371/678, Athens, 133/29.8.1909. ªÂÏ¿˜ ™., ∏ ∂·Ó¿ÛÙ·ÛȘ ÙÔ˘ 1909, ∞ı‹Ó· 1957. ¶¿ÁηÏÔ˜ £., ∞ÔÌÓËÌÔÓ‡̷ٷ, ∞ı‹Ó·-°È¿ÓÓÂÓ·, ÂΉ. «∫¤‰ÚÔ˜», 1996. ¶·Ú·Û΢fiÔ˘ÏÔ˜ §., ∞ÔÌÓËÌÔÓ‡̷ٷ, Ù. A, ∞ı‹Ó· 1993. ¶Ú·ÎÙÈο µÔ˘Ï‹˜ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ, ¢′ ™‡ÓÔ‰Ô˜ Ù˘ π∏′ µÔ˘Ï¢ÙÈ΋˜ ÂÚÈfi‰Ô˘, ÂÓ ∞ı‹Ó·È˜ 1909.

µπµ§π√°ƒ∞ºπ∞ ∞ÛÚ¤·˜ °., ¶ÔÏÈÙÈ΋ πÛÙÔÚ›· Ù˘ ¡ÂˆÙ¤Ú·˜ ∂ÏÏ¿‰Ô˜ 1821-1960, Ù. ∞′, ∞ı‹Ó·È 1930. µÂÓÙ‹Ú˘ °., ∏ ∂ÏÏ¿˜ ÙÔ˘ 1910-1920, Ù. ∞′, ∞ı‹Ó·È 1931. °ÂÚÔ˙‹Û˘ ∆ÚÈ·ÓÙ., ∆Ô ÛÒÌ· ÙˆÓ ·ÍȈ̷ÙÈÎÒÓ Î·È Ë ı¤ÛË ÙÔ˘ ÛÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÂÏÏËÓÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· (1821-1975), ∞ı‹Ó·-°È¿ÓÓÂÓ·, ÂΉ. «¢ˆ‰ÒÓË», 1996. °ÚËÁÔÚÈ¿‰Ë˜ º., ¢È¯·ÛÌfi˜ - ªÈÎÚ¿ ∞Û›·, Ù. ∞′, ∞ı‹Ó·È, ÂΉ. «∫‰ÚËÓfi˜», 1971. Clogg R., ™‡ÓÙÔÌË πÛÙÔÚ›· Ù˘ ¡ÂÒÙÂÚ˘ ∂ÏÏ¿‰·˜, ÌÙÊÚ. Ã. ºÔ˘ÓÙ¤·˜, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. «πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ ÙÔ˘ µÈ‚Ï›Ô˘-∞. ∫·Ú‰·Ì›ÙÛ·», 1993. ¢ËÌ·Ú¿˜, ∫.£., «ø˜ ‰È„ÒÛ· ŒÏ·ÊÔ˜….», ∏ ª¤ıÔ‰Ô˜ Ù˘ πÛÙÔÚ›·˜, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. «ÕÁÚ·», 1995. Grey E., Juhre Politik 1812-1916, Ù. ∞′, Berlin 1926. Hering G., Die politischen Parteien in Griecheland 1821-1936, München, ed. «Verlag», 1992.

32. °. ƒÔ‡ÛÛÔ˜, ¡ÂfiÙÂÚË πÛÙÔÚ›·...fi.., Û.128-129.


H ¶ƒø£À¶√Àƒ°π∞ (1909 - 1910) ∆√À KÀƒ. M∞Àƒ√ªπÃ∞§∏ ∫∞π √ «™∆ƒ∞∆πø∆π∫√™ ™À¡¢∂™ª√™»

283

∫fiÎÎÈÓÔ˜ °., πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ¡ÂÔÙ¤ÚÔ˘ Î·È ™‡Á¯ÚÔÓÔ˘ ∫fiÛÌÔ˘, ∞ı‹Ó·, À¶∂¶£ – ¶.π., 2002. ∫ÔÚ‰¿ÙÔ˜ °., ªÂÁ¿ÏË πÛÙÔÚ›· Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜, ¡ÂÒÙÂÚË ∂′ 1900-1924, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. «20Ô˜ ·ÈÒÓ·˜», 1961. §ÂÔÓÙÛ›Ó˘, °ÂˆÚÁ. ¡., «™ÙÚ·ÙȈÙÈο ÎÈÓ‹Ì·Ù·: ȉÂÔÏÔÁ›· Î·È ÔÏÈÙÈ΋ 1909-1935», ÂÊËÌ. ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹ - ∂Ù¿ ∏̤Ú˜ [21.3.2004], Û. 19-23. §Ô‚¤Ú‰Ô˜ ∞., ¶ÔÏÈÙÈ΋ πÛÙÔÚ›· Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ (1828-1975), ∞ı‹Ó·, ÂΉ. «™¿ÎÎÔ˘Ï·˜», 2000. ª·ÚÎÂ˙›Ó˘ ™˘Ú., ¶ÔÏÈÙÈ΋ πÛÙÔÚ›· Ù˘ ¡ÂˆÙ¤Ú·˜ ∂ÏÏ¿‰Ô˜, Ù. A′ ∞ı‹Ó·È, ÂΉ. «¶¿˘ÚÔ˜», 1966. ªÔ¯ÒÙ˘ £·Ó., «∂ÛˆÙÂÚÈ΋ ¶ÔÏÈÙÈ΋» πÛÙÔÚ›· Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÙÔ˘ 20Ô‡ ·È. [1900-1922]. √È ··Ú¯¤˜, Ù. ∞2, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. «µÈ‚ÏÈfiÚ·Ì·», 2001, Û.37-105. ªÔÛ¯fiÔ˘ÏÔ˜ °., πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ¡¤Ô˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ ∫Ú¿ÙÔ˘˜ - ÔÏÈÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ, Ù. ∞′, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. «ÃÚÈÛÙ¿Î˘», 1997. √ÈÎÔÓfiÌÔ˘ ¡., «∂ÛˆÙÂÚÈΤ˜ ÔÏÈÙÈΤ˜ ÂÍÂÏ›ÍÂȘ 1905-1909», π.∂.∂., Ù. π¢′, ∞ı‹Ó·È, ÂΉ. «∂ΉÔÙÈ΋ ∞ıËÓÒÓ», 1977, Û.179-192. ¶ÂÙÚ›‰Ë˜, ¶.µ., ™‡Á¯ÚÔÓË ∂ÏÏËÓÈ΋ ¶ÔÏÈÙÈ΋ πÛÙÔÚ›·, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. «°ÎÔ‚fiÛÙ˘», ¯.¯. ¶ÈÎÚfi˜ πˆ., «¶ÚÔ˜ ÙÔÓ ¶fiÏÂÌÔ ÙÔ˘ 1897», π∂∂, Ù. π¢′, ∞ı‹Ó·È, ÂΉ. «∂ΉÔÙÈ΋ ∞ıËÓÒÓ», 1977, Û. 88-125. ƒÔ‡ÛÛÔ˜ °., ¡ÂÒÙÂÚË πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ ŒıÓÔ˘˜ 1826-1974, Ù. E′, ∞ı‹Ó·È, ÂΉ. «∂ÏÏËÓÈ΋ ªÔÚʈÙÈ΋ ∂ÛÙ›·», 1976. ™‚ÔÏfiÔ˘ÏÔ˜ ∫., «∏ ¿ÊÈÍË ÙÔ˘ µÂÓÈ˙¤ÏÔ˘ ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·, ÔÈ ÂÈÛËÁ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ Î·È Ë Â˘fi‰ˆÛË Ù˘ ÌÂÛÔÏ·‚ËÙÈ΋˜ ÙÔ˘ ·ÔÛÙÔÏ‹˜», π.∂.∂., Ù. π¢′, ∞ı‹Ó·È, ÂΉ. « ∂ΉÔÙÈ΋ ∞ıËÓÒÓ», 1977, Û.266-268. ™‚ÔÚÒÓÔ˜ ¡., ∂ÈÛÎfiËÛË Ù˘ ¡ÂÔÂÏÏËÓÈ΋˜ πÛÙÔÚ›·˜, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. «£Â̤ÏÈÔ», 1976.

Résumé Cet ouvrage étudie l’ attitude politique et la présidence du conseil des ministres de Kyriakoulis Mavromihalis. Au début, il se rapporte à sa tradition familiale, à son idéologie et à la période de sa vie politique où il était chef du parti que Theodoros Diliyannis avait fondé. Ensuite, on prête attention à la manière et au temps que Mavromihalis est devenu Premier Ministre, juste après la révolte de l’ Association Militaire – appelée «Stratiotikos Syndesmos» au mois d’ août 1909. On étudie aussi des difficultés qu’ il a rencontrées et l’ œuvre de son gouvernement.Enfin, Mavromihalis a été obligé de démissionner en janvier 1910, après les discussions politiques entre «Stratiotikos Syndesmos» et Eleuthérios Venizélos.


π™∆√ƒπ∞ ∆∏™ ª∞¡∏™ ∫∞π ¢π¢∞∫∆π∫∏ ∆∏™ π™∆√ƒπ∞™ °ÈÒÚÁÔ˜ ™ÙÂÊ·Ó¿ÎÔ˜ M. Ed, À. ¢È‰¿ÎÙÔÚ·˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ

¶ÂÚ›ÏË„Ë ∏ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ª¿Ó˘ Ì ÙȘ ȉȷÈÙÂÚfiÙËÙ¤˜ Ù˘ Â›Ó·È ‰›Ô ¤Ú¢ӷ˜, ÚfiÛÊÔÚÔ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜. ∏ ¤Ú¢ӷ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Î·È Ë Â·Ê‹ ÙÔ˘˜ Ì ÙȘ ÙÔÈΤ˜ ÈÛÙÔÚÈΤ˜ ËÁ¤˜ ı· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÂÓÂÚÁfi Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÛÙË Ì·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ· ̤۷ ·fi ÂÚ¢ÓËÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜. √È Ì·ıËÙ¤˜ ̤ۈ ÙˆÓ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ÌÂıfi‰ˆÓ Î·È Ù¯ÓÈÎÒÓ ‰È‰·Ûηϛ·˜ ı· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ó ÙȘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ Î·È ÓÔÔÙÚÔ›Â˜ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Ù˘ ª¿Ó˘, ı· ηٷϿ‚Ô˘Ó ÙËÓ ·Í›· ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÒÓ Î·È È‰ÂÔÏÔÁÈÎÒÓ ÌÔÚÊˆÌ¿ÙˆÓ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ Î·È ı· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÙË ı¤ÏËÛË Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó –Ì ÙË ÁÓÒÛË Ù˘ ÙÔÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔÚ›·˜– Û ÌÈ· ÂÎ·›‰Â˘ÛË Ô˘ ‰ÂÓ ·ÔÚÚ›ÙÂÈ, ·ÏÏ¿ ηıÔ‰ËÁ› Î·È Û¯Â‰È¿˙ÂÈ Ì·˙› ÙÔ˘˜, ÙÚfiÔ˘˜ Â›Ï˘Û˘ ÙˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘˜. ∂Âȉ‹ Ë °ÂÓÈ΋ πÛÙÔÚ›· Â›Ó·È Î·Ù¿ ηÓfiÓ· ÁÓÒÛË ·ÊËÚË̤ÓË (ÁÈ· ¿ÏÏÔ˘˜ ÙfiÔ˘˜, ¿ÏÏÔ˘˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜, ¿ÏϘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ÂÚÈÛÙ¿ÛÂȘ), Ë ∆ÔÈ΋ πÛÙÔÚ›· ÚÔÛʤÚÂÙ·È ˆ˜ ‰›Ô ÌÂϤÙ˘, ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜, ÔÚ·Ùfi Î·È ÂÚ¢ӋÛÈÌÔ ÁÈ· Ó· ÚÔÂÙÔÈÌ·ÛÙÔ‡Ó ‹ Ó· ‰È¢ÎÔÏ˘ÓıÔ‡Ó ÛÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË Ù˘ °ÂÓÈ΋˜ πÛÙÔÚ›·˜ Î·È Ù˘ ¢ڇÙÂÚ˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜, Ó· ¢·ÈÛıËÙÔÔÈËıÔ‡Ó ÁÈ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ù˘ ÙÔÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ̤۷ ÛÙËÓ ÔÔ›· ˙Ô˘Ó, Ó· ¤ÚıÔ˘Ó Û Â·Ê‹ Ì ÈÛÙÔÚÈο ÛÙÔȯ›· ÂÚ¢ӋÛÈÌ· Î·È Î·Ù·ÓÔËÙ¿ Î·È Ù¤ÏÔ˜ Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ Ë πÛÙÔÚ›· Â›Ó·È ·ÓıÚÒÈÓË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ì ·ÓıÚÒÈÓ· ΛÓËÙÚ·, ÂÓÙ·Á̤ÓË Ì¤Û· Û ·ÓıÚÒÈÓ· ̤ÙÚ·. ™ÙËÓ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛË ·˘Ù‹ ı· ·ÚÔ˘ÛÈ¿Ûˆ ÙÔ˘˜ ‚·ÛÈÎÔ‡˜ ¿ÍÔÓ˜ ÛÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÎÈÓÂ›Ù·È Ë ‰È‰·ÎÙÔÚÈ΋ ‰È·ÙÚÈ‚‹ ÌÔ˘ Ô˘ ÂÎÔÓÂ›Ù·È ÛÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ∞ıËÓÒÓ ˘fi ÙËÓ Â›‚ÏÂ„Ë ÙÔ˘ ηıËÁËÙ‹ Ù˘ ¡ÂfiÙÂÚ˘ πÛÙÔÚ›·˜ Î·È ¢È‰·ÎÙÈ΋˜ Ù˘ πÛÙÔÚ›·˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ Î. °ÂÒÚÁÈÔ §ÂÔÓÙÛ›ÓË. √ ÚÒÙÔ˜ ¿ÍÔÓ·˜ Â›Ó·È Ë ÂÓ·Û¯fiÏËÛË, ¤Ú¢ӷ Î·È ·Ó¿‰ÂÈÍË Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Ù˘ ª¿Ó˘. ∆fiÔ˜ Ô˘ Ì ÙȘ ȉȷÈÙÂÚfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ Ê˘ÛÈÎÔ‡ ÙÔ›Ô˘ ÙÔ˘, ÙȘ Û˘Ó‹ıÂȘ Î·È Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ÙÔ˘, ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÈÛÙÔÚ›·, ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ˆ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Î·È ‰Ë Ù˘ ÙÔÈ΋˜ Î·È ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ΋˜. ∏ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ª¿Ó˘ ηχÙÂÈ fiÏË ÙËÓ Ù˘ÔÏÔÁ›· ıÂÌ¿ÙˆÓ ÙÔÈ΋˜ ÈÛÙÔÚ›·˜. £¤Ì·Ù· Ì ¤ÌÊ·ÛË ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÙÔ›Ô˘ fiˆ˜:


I™∆√ƒπ∞ ∆∏™ M∞¡∏™ ∫∞π ¢π¢∞∫∆π∫∏ ∆∏™ I™∆√ƒπ∞™

285

√ ÙÔÈÎfi˜ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ¯ÒÚÔ˜ Ù˘ ª¿Ó˘ Ì ÙȘ ÁˆÁÚ·ÊÈΤ˜ Î·È ÌÔÚÊÔÏÔÁÈΤ˜ Û˘ÓÈÛÙÒÛ˜ ÙÔ˘. ∏ ·Ú¤Ì‚·ÛË ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ ÛÙÔÓ ‰ÈÓfi Î·È ÙÔÓ ÔÚÂÈÓfi ¯ÒÚÔ. ∏ ÔÓÔÌ·Û›· Ù˘ ÙÔÈ΋˜ ·ÏÏ¿ Î·È Ù˘ ¢ڇÙÂÚ˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ –ª·˝ÓË, µÚ·¯›ˆÓ Ù˘ ª¿Ó˘, ª¿ÓË. ∏ ÚԤϢÛË ÙˆÓ ÙÔˆÓ˘ÌÈÒÓ, Ù· Ô‰ˆÓ‡ÌÈ·, ÙÔ fiÓÔÌ· Ù˘ fiÏ˘, ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡, Ù˘ Û˘ÓÔÈΛ·˜ Î·È Ù˘ ÁÂÈÙÔÓÈ¿˜-¶fiÚÙÔ ∫¿ÁÈÔ, ∫fiÙÚˆÓ·˜, ¶‡ÚÁÔ˜ ¢˘ÚÔ‡, ∆Û›ÌÔ‚·-∞ÚÂfiÔÏË, •ÈÊ·ÚÈ¿ÓÈη. √È ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÔ› ¯ÒÚÔÈ Î·È Ù· Û‹Ï·È· ÙÔ˘ ¢˘ÚÔ‡. √È ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ› ÔÈÎÈÛÌÔ› .¯. ∞ÚÂfiÔÏË Î·È ˆ˜ ·˘Ùfi˜ Ô ÔÈÎÈÛÙÈÎfi˜ ¯ÒÚÔ˜ ‰È·ÌÔÚÊÒıËÎÂ, Ì ÙȘ ‰È·‰Ô¯ÈΤ˜ ÂÂÌ‚¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ ÛÙÔ Ê˘ÛÈÎfi Î·È ÛÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi ÙÔ›Ô. ∆· Ï·ÙÔÌÈο ÚÔ˚fiÓÙ· –¤ÙÚ·– Ù· ›‰Ë ÂÍfiڢ͢ Î·È ÔÈ Ù¯ÓÈΤ˜ Ù˘ ¿ÏÏÔÙÂ Î·È ÙÒÚ·. ∆· ÎÙ‹ÚÈ·, ‰ËÌfiÛÈ· Î·È È‰ÈˆÙÈο, ÔÈ ·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ˜ –ª·˘ÚÔÌȯ¿Ï˘– Î·È Ù· ËÚÒ·. ∆· ÏÈÌ¿ÓÈ· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜, °‡ıÂÈÔ-∫fiÙÚˆÓ·˜-°ÂÚÔÏÈ̤ӷ˜-§È̤ÓÈ Î·È Ô ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘˜ ÛÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘ ÙfiÔ˘. ∏ ÂȉÈ΋ ·Í›· Ù˘ ÁˆÁÚ·ÊÈ΋˜ ı¤Û˘ Ù˘ ª¿Ó˘, Ë ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Î·È Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Â·Ê‹˜ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Ì ¿ÏÏÔ˘˜ ÙfiÔ˘˜. ∏ Û˘ÁÎÔÈÓˆÓ›· ÛÙË ª¿ÓË Î·Ù¿ ÙÔÓ 19Ô Î·È 20fi ·ÈÒÓ· Î·È ÔÈ ÂȉڿÛÂȘ Ù˘ ÛÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌ›· ÙÔ˘ ÙfiÔ˘ Î·È ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ. ¶·Ï·ÈfiÙÂÚ· Î·È Û‡Á¯ÚÔÓ· Û˘ÁÎÔÈÓˆÓȷο ̤۷, Ë ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘˜ Î·È ÔÈ ÚÔÔÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜-Ë ı·Ï¿ÛÛÈ· ›ÛÔ‰Ô˜ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ ·fi ÙË ∫·Ï·Ì¿Ù· ÛÙÔ §È̤ÓÈ Î·È Ô ‰ÚfiÌÔ˜ ∆Û›ÌÔ‚·˜-√ÈÙ‡ÏÔ˘-∫·Ú‰·Ì‡Ï˘ ÚÔ˜ ∫·Ï·Ì¿Ù·. ªÔ˘Û›· fiˆ˜ ÙÔ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ÌÔ˘ÛÂ›Ô ∫¿ÛÛË ÛÙË ª¿ÓË. £¤Ì·Ù· Ì ¤ÌÊ·ÛË ÛÙȘ ηıËÌÂÚÈÓ¤˜ ·ÓıÚÒÈÓ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ fiˆ˜: √È Î·ıËÌÂÚÈÓ¤˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ Î·È ¯ÂÈÚÔÓƠ̂˜, ÔÈ ÔÈÎȷΤ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜, Ë ÙÚÔÊ‹-Û‡ÁÎÏÈÓÔ, Ë ¤Ó‰˘ÛË, Ë ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜, ÙÔ ·˘ÛÙËÚfi Î·È ÂÈ‚ÏËÙÈÎfi ‚ϤÌÌ· ÙˆÓ ª·ÓÈ·ÙÒÓ. ™ÙË ÛÊ·›Ú· Ù˘ ÂÈı˘Ì›·˜, ÔÈ Û¯¤ÛÂȘ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Î·È ÔÈ ÚÔÛ‰Ô˘ ÙÔ˘˜ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ¯Ú‹Ì·, Ë Â˘¯·Ú›ÛÙËÛ‹ ÙÔ˘˜, ÔÈ ÊÈÏÔ‰Ô͛˜ ÙÔ˘˜, ÔÈ ÁÈÔÚÙ¤˜ Î·È Ù· ·È¯Ó›‰È· ÙÔ˘˜. √È ·ÚÚÒÛÙȘ, Ô fiÓÔ˜, Ë ÌÔÓ·ÍÈ¿, Ù· ‰¿ÎÚ˘· Î·È Ô ı¿Ó·ÙÔ˜-Ì·ÓÈ¿ÙÈη ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ·. √È ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙËÓ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·, fiˆ˜ Ë ÙÚ·˘Ì·ÙÈ΋ Î·È Î·Ù·Ï˘ÙÈ΋ Û˘Ó¿Ì·, ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹, Ô ËÏÂÎÙÚÈÛÌfi˜ Î·È Ù· ̤۷ ÌÂÙ·ÊÔÚ¿˜ ÛÙË ª¿ÓË. ∫¿ı ÌÂÙ·‚ÔÏ‹ ÂÚÌËÓ‡ÂÙ·È ÛÙË ‚¿ÛË Ù˘ ‰È¿ÛÙ·Û˘ Ù˘ ηıËÌÂÚÈÓfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ. ∆· Â·ÁÁ¤ÏÌ·Ù· ηٿ ʇϷ Î·È ·Ó¿ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÔÌ¿‰·. ∂ȉÈÎfiÙÂÚ· Ù· ÙÔÈο Â·ÁÁ¤ÏÌ·Ù· Ì ·Ú¿‰ÔÛË, fiˆ˜ ·˘Ù¿ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ ΤÓÙÚÔ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÙÔ˘˜ ÙË ¤ÙÚ·, ˘ÏÈÎfi Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Î·È ‰ÈÂÌ‚ÔÏ›˙ÂÈ ÙË ˙ˆ‹ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Ù˘.


286

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

∆· Û¯ÔÏ›· Ù˘ ª¿Ó˘ .¯. ÙÔ ¢ËÌÔÙÈÎfi Û¯ÔÏÂ›Ô °ÂÚÔÏÈ̤ӷ ‹ ÙÔ °˘ÌÓ¿ÛÈÔ ∞ÚÂfiÔÏ˘ Î·È Ë ı¤ÛË ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ÙÔÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· ̤۷ ÛÙÔ ¯ÚfiÓÔ.

∏ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ηÙÔÈΛ·˜ ÛÙË ª¿ÓË ∏ ¿ÌÂÛË ‚Ȉ̷ÙÈ΋ ÂÌÂÈÚ›· ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ Ì ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Û˘ÓÈÛÙ¿ ÙË ‚¿ÛË ÁÈ· ÌÈ· ηχÙÂÚË Î·È Â˘Ú‡ÙÂÚË ÁÓÒÛË ÙÔ˘ ¿ÌÂÛÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙfi˜ ÙÔ˘, ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· Ì ÌÈ· ÌÂıÔ‰Èο ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓË Û˘ÓÔÏÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ, Ê·ÈÓÔÌ¤ÓˆÓ Î·È Î·Ù·ÛÙ¿ÛˆÓ, ı· ·ÔÎ·Ï˘Êı› ÚÔԉ¢ÙÈο Ë ÂÛˆÙÂÚÈ΋ Û˘Ó¿ÊÂÈ·, Ë ·ÏÏËÏÔ˘¯›· Î·È Ë ÂÍÂÏÈÎÙÈ΋ ˘Ê‹ Ì ÙÔÓ ÙfiÔ Î·È Ù· ÚfiÛˆ·. Àfi ÙȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ·˘Ù¤˜ ·ÍÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ÚÔÛˆÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ Î·È ÁÓÒÛÂȘ Î·È ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Ù· ·ÙÔÌÈο ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ªÂ ·ÊÂÙËÚ›· ÙËÓ ¿ÌÂÛË Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· –¤ÙÚ·, ηÙÔÈ˘, ‡ÚÁÔÈ, ÔÈÎÈÛÌÔ›– Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ·Ú¿ÏÏËÏ· ˘fi„Ë Ì·˜ ÙȘ ÓÂ˘Ì·ÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ Î·È ÙÔ˘˜ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ·Ô‰ÂÛÌ¢fiÌ·ÛÙ ÛÙ·‰È·Î¿ ·fi ÙÔ ¿ÌÂÛÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Û ¤Ó·Ó ¢ڇÙÂÚÔ ¯ÒÚÔ Î·È ¯ÚfiÓÔ Î¿ÓÔÓÙ·˜ ÙȘ Û˘Ó‰¤ÛÂȘ ·Ó¿ÌÂÛ· Û ÁÂÁÔÓfiÙ· Î·È Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂȘ, ·Ó·Ï‡ÔÓÙ·˜ Î·È ÂÚÌËÓ‡ÔÓÙ·˜ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· Î·È ÂȉÈÎfiÙÂÚ· Ê·ÈÓfiÌÂÓ·. ∂›Û˘ Ë Û‡Ó‰ÂÛË ÙÔ˘ ÙfiÔ˘ Ì ÙË ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ ıÚËÛΛ·, Ë ¤ÎÊÚ·ÛË Ù˘ ıÚËÛ΢ÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ª·ÓÈ·ÙÒÓ –ÚÔÛ΢ÓËÙ¿ÚÈ·, ·ÊÈÂÚÒÌ·Ù·, ·ÓËÁ‡ÚÈ·, ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ÂÔÚÙ¤˜, ÈÂڈ̤ÓÔÈ Î·È ÎÔÛÌÈÎfi ÛÙÔȯ›Ô, ÓÔÔÙÚÔ›Â˜ Î·È Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜. £¤Ì·Ù· Ì ¤ÌÊ·ÛË ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜. ∏ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ª¿Ó˘ Â›Ó·È Î·Ù’ ÂÍÔ¯‹Ó ÈÛÙÔÚ›· ÙˆÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈÒÓ. ∂›ÙÂ ÙˆÓ ÁÓˆÛÙÒÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈÒÓ Ù˘ ª¿Ó˘, .¯. ª·˘ÚÔÌȯ·Ï·›ÔÈ, ›Ù Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ ÙÔ˘ οı ̷ıËÙ‹ Ô˘ Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ Ù˘, ÙË ‰È·‰Èηۛ· Û¯ËÌ·ÙÈÛÌÔ‡ Ù˘, ÙÔ Î·ıÂÛÙÒ˜ ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ ÙÔ˘ ˙¢Á·ÚÈÔ‡ Î·È ÙȘ Û˘Ó¤ÂȘ ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ ‰È·ÊÔÚÔÔÈ‹ÛˆÓ, ÌÔÚ› Ó· ·ÔÙÂϤÛÂÈ ‰›Ô Èı·ÓÒÓ ÂÚˆÙËÌ¿ÙˆÓ ÁÈ· ÙË Û¯ÔÏÈ΋ Ù¿ÍË. ™ÙË ª¿ÓË Â›Ó·È ÂÌÊ·Ó‹˜ Ô ‰È·¯ˆÚÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ÚfiÏˆÓ Î·Ù¿ ʇϷ, ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜. ∏ ÚÔÛ‰ÔΛ· Á¤ÓÓËÛ˘ ·ÚÛÂÓÈÎÔ‡ ·È‰ÈÔ‡ Î·È Ë Û‡Ó‰ÂÛ‹ Ù˘ Ì ÙË ‰È·ÈÒÓÈÛË ÙÔ˘ ÔÓfiÌ·ÙÔ˜ Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ Ì ÙËÓ ¿Ì˘Ó·, ÙËÓ ·ÛÊ¿ÏÂÈ· Î·È ÙËÓ ÂÚÁ·Û›·. £¤Ì·Ù· Ì ¤ÌÊ·ÛË ÛÙËÓ ÙÔÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· fiˆ˜: Ë ‰ËÌÔÁÚ·ÊÈ΋ ÔÚ›· Ù˘ ª¿Ó˘ Î·È ÁÈ·Ù› ·˘Ù‹ Êı›ÓÂÈ. ∏ ÛËÌÂÚÈÓ‹ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰È·ÛÙڈ̿وÛË Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ Î·È ÔÈ· Ë ÔÚ›· ÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ. ∫ÈÓ‹ÛÂȘ ÂÈÛÙÚÔÊ‹˜, .¯. ·fi ÙË ¡›Î·È· ‹ Ù· ª·ÓÈ¿ÙÈη ÙÔ˘ ¶ÂÈÚ·È¿. ∏ Û¯¤ÛË Ù˘ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜ Ù˘ ª¿Ó˘ Ì ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi, ÔÏÈÙÈÎfi Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ. √È ÙÔÈΤ˜ ÂȯÂÈÚ‹ÛÂȘ, ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Î·È ÂȉڿÛÂȘ ÛÙËÓ ÎÔÈÓfiÙËÙ·, .¯. ÙÔ ‚È‚ÏÈÔˆÏÂ›Ô «∞‰Ô‡ÏˆÙË ª¿ÓË» ÛÙËÓ ∞ÚÂfiÔÏË. ¶ÔÈ· Ë ÚÔÛÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹, Ò˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· ¤ÚıÔ˘Ó Û Â·Ê‹ Ì·˙› ÙÔ˘ Î·È Ó· ηٷϿ‚Ô˘Ó fiÙÈ Ë ÚÔÛÊÔÚ¿ ·È‰Â›·˜ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÚÔÓfiÌÈÔ ÌfiÓÔ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ˘ ÙÔÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎÔ‡ Û˘ÏÏfiÁÔ˘ ‹ ÙÔ˘ ÙÔÈÎÔ‡ ‚È‚ÏÈÔˆÏ›Ԣ Ô˘ Ì ÙËÓ ÂÊËÌÂÚ›‰· ÙÔ˘ ∞‰Ô‡ÏˆÙË ª¿ÓË ‹ Ì ÙȘ ÂΉfiÛÂȘ ‚È‚Ï›ˆÓ ÌÂ


I™∆√ƒπ∞ ∆∏™ M∞¡∏™ ∫∞π ¢π¢∞∫∆π∫∏ ∆∏™ I™∆√ƒπ∞™

287

ıÂÌ·ÙÔÏÔÁ›· Û¯ÂÙÈ΋ Ì ÙËÓ Â˘Ú‡ÙÂÚË ÂÚÈÔ¯‹ ηχÙÔ˘Ó ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ª·ÓÈ·ÙÒÓ ÁÈ· ÁÓÒÛË; £¤Ì·Ù· Û¯ÂÙÈο Ì ÙȘ Ì¿¯Â˜ Ô˘ ‰ÈÂÍ‹¯ıËÛ·Ó ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ª¿Ó˘, .¯. ¢˘ÚÔ‡, µ¤ÚÁ·˜ Î·È ÙË Û˘Ó¯‹ ·ÚÔ˘Û›· ÙˆÓ ª·ÓÈ·ÙÒÓ ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÏ¢ıÂÚ›·, .¯. Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓ ª·Î‰ÔÓÈÎfi ∞ÁÒÓ· Î·È ı¤Ì·Ù· Û¯ÂÙÈο Ì ıÚ‡ÏÔ˘˜ Î·È ·Ú·‰fiÛÂȘ, .¯. «∆Ô ª˘ÛÙÈÎfi Ù˘ ∫˘ÚԇϷ˜ ÛÙÔ √›Ù˘ÏÔ». °›ÓÂÙ·È ·ÓÙÈÏËÙ‹, Ì ÙËÓ ÂÓ‰ÂÈÎÙÈ΋ Ù˘ÔÏÔÁ›· ıÂÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ·Ó¤ÊÂÚ· ÚÔËÁÔ˘Ì¤Óˆ˜, Ë È‰È·ÈÙÂÚfiÙËÙ· Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Ù˘ ª¿Ó˘ Î·È Ë ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ· ÂÓ·Û¯fiÏËÛ˘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Ì ·˘Ù‹, ÒÛÙ ӷ ·Ó·Î·Ï‡„Ô˘Ó ÙÔ ÎÔÓÙÈÓfi, ÙÔ ÁÓÒÚÈÌÔ, ÙÔ ÙÔÈÎfi Î·È Ì¤Ûˆ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ ÁÂÓÈÎfi, ÙÔ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ, ÙÔ ÂıÓÈÎfi. √È ÂfiÌÂÓÔÈ ‰‡Ô ¿ÍÔÓ˜ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· ÙËÓ ÔÔ›· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒ, ÙȘ Ù¯ÓÈΤ˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ı· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÒÛÙÂ Ë ÂÓ·Û¯fiÏËÛ‹ ÙÔ˘˜ Ì ÙËÓ ÙÔÈ΋ ÈÛÙÔÚ›· Ó· ¤¯ÂÈ Î·È Ú·ÎÙÈο ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ô˘ ı· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ Ó· ηٷϿ‚Ô˘Ó ÙȘ ÌÂıfi‰Ô˘˜ Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜, Ó· ¤ÚıÔ˘Ó ÈÔ ÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ÙÔ˘˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÌÂıfi‰Ô˘˜ Î·È Ù¯ÓÈΤ˜ ÒÛÙ ӷ Â›Ó·È ÈÔ ·Ô‰ÔÙÈÎÔ› ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘˜. ªÂ ÙËÓ ÔÙÈ΋ Ô˘ ¤‰ˆÛ ÛÙËÓ ÂÈÛÙ‹ÌË Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Î·È ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ ÂÎ·›‰Â˘ÛË Ë «¡¤· πÛÙÔÚ›·», ‰Â Á›ÓÂÙ·È ϤÔÓ ‰ÂÎÙ‹ Ë Î˘ÚÈ·Ú¯›· Ù˘ ÁÓÒÛ˘, Ë ·ÓÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘. ∏ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘ ‰È‰¿ÛÎÔÓÙÔ˜ ÂÈÛÙÚ·Ù‡ÂÙ·È Û˘ÓÂÒ˜ ÛÙË ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· ÂΛÓË Ô˘ ÂÍÔÈÎÂÈÒÓÂÈ ÛÙ·‰È·Î¿ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ì ÙȘ ·Ú·Ì¤ÙÚÔ˘˜ Ù˘ ÈÛÙÔÚÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜ Î·È ÙËÓ ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ̤ıÔ‰Ô ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·. ™ÙË ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ ÙÔÈ΋˜ Î·È Ù˘ ÁÂÓÈ΋˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ Ë ·fiıÂÛË Ù˘ ·ÔÌÓËÌfiÓ¢Û˘, Ë ıˆÚËÙÈ΋ ıÂÌÂÏ›ˆÛË Ù˘ ÈÛÙÔÚÈ΋˜ ÂÈÛÙ‹Ì˘ Î·È Ù˘ ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Î·È Ë ¤ÌÊ·ÛË ÛÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ ¿ÛÎËÛË Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ¤Ú¢ӷ Û˘ÓÈÛÙÔ‡Ó Ù· ‚·ÛÈο ‰ÔÌÈο ˘ÏÈο ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ Ì·ı‹Ì·ÙÔ˜.1 ∏ ÁÓˆÚÈÌ›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·, Ì ¤ÓÓÔȘ, Ì ·Ú¯¤˜ Î·È ÁÂÓÈ·ÛÂȘ, ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ηٷϿ‚Ô˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ô˘ ˙Ô˘Ó, Ó· ‰Ô˘Ó ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛ‹ ÙÔ˘, ÙËÓ ÂÓ·ÏÏ·Á‹ ÙˆÓ Ê·ÈÓÔÌ¤ÓˆÓ Î·È Ó· ÂȯÂÈÚ‹ÛÔ˘Ó Ó· ÂÚÌËÓ‡ÛÔ˘Ó ÙȘ Û˘Ó¯›˜ ·ÏÏ·Á¤˜. ∆Ô Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ Â›Ó·È Ôχ ÛÔ˘‰·›Ô ÁÈ·Ù› Û¯ËÌ·Ù›˙Ô˘Ó ÌÈ· ηı·ÚfiÙÂÚË ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ Á‡Úˆ ÎfiÛÌÔ˘. ∞ÎfiÌË Î·È Ë ÈηÓÔÔ›ËÛË Î·È Ë Â˘¯·Ú›ÛÙËÛË Ô˘ ÓÈÒıÔ˘Ó ÛÙÔ Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Â›Ó·È ÌÈ· ÏÔÁÈ΋ ·ÈÙ›· ÁÈ· Ó· Ù· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ì ÛÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛË. ∏ ·Ú·Ù‹ÚËÛË fï˜ Â›Ó·È ÌfiÓÔ Ë ·Ú¯‹. ∞Ó ı¤ÏÔ˘Ì ÙÔ ·È‰› Ó· ÛΤÊÙÂÙ·È Î·È Ó· ÂÓÂÚÁ› Ì ÙÚfiÔ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎfi, Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔ ·ÚÔÙÚ‡ÓÔ˘Ì Ì ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ¿Óˆ Û’ ·˘Ùfi Ô˘ ·Ú·ÙËÚ›, Ó· ˘Ôı¤ÙÂÈ, Ó· ÂÈÚ·Ì·Ù›˙ÂÙ·È Î·È Ó· ηٷϋÁÂÈ ÛÂ Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù·. ∂›Ó·È Ë ·Ú¯‹ Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ οı ı¤Ì·ÙÔ˜ ÙËÓ ÔÔ›· ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó.

1. §ÂÔÓÙÛ›Ó˘, °.¡., πÛÙÔÚ›· - ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È Ë ¢È‰·ÎÙÈ΋ ÙÔ˘˜, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. ÃÚÈÛÙ¿Î˘, 1999, Û. 10.


288

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

∞ÓÙ› ÏÔÈfiÓ Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ÌfiÓÔ ·ıËÙÈο, Ù· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ì ӷ ·›ÚÓÔ˘Ó ÂÓÂÚÁfi ̤ÚÔ˜, Ó· ··ÓÙÔ‡Ó Ù· ›‰È· ÛÙȘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·˜ ÙȘ ··ÓÙ‹ÛÂȘ Ì ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ Ô˘ ÂΛӷ ‰È·Ï¤ÁÔ˘Ó. √È ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ Ô‰ËÁÔ‡Ó Û ۈÛÙ¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ÂӉ¯Ô̤ӈ˜ Ô ‰¿ÛηÏÔ˜ Ó· ÌËÓ Â›¯Â ÛÎÂÊı›. ¶ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ Ù˘ ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘, ÙÔ˘ Ï¿ÓÔ˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ÙÔ˘ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘ Ô˘ ı· ˘ÈÔıÂÙËı› ÁÈ· ÙÔÓ ¯ˆÚÈÛÌfi ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ, Â›Ó·È ·Ó Î·È Î·Ù¿ fiÛÔ ·˘Ù¿ ··ÓÙÔ‡Ó ÙȘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi.2 Ÿˆ˜ .¯. ñ ¶ÔÈ· ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÈÛÙÔÚÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô Û¯Â‰È¿˙ˆ Ó· ηχ„ˆ; ñ ™˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô Ô˘ ÂÍÂÙ¿˙ÂÈ Ë °ÂÓÈ΋ πÛÙÔÚ›· Ù˘ Ù¿Í˘, ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜, ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ, ÙȘ ÈÛÙÔÚÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ; ñ ™˘Ó‰¤ÂÙ·È Ë ÌÂϤÙË ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ Ù˘ ∆ÔÈ΋˜ πÛÙÔÚ›·˜ Ì ¿ÏϘ ÁÓˆÛÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜; ¶Ò˜ ı· ÙÔ Û˘Ó‰¤Ûˆ Ì ÂÓfiÙËÙ˜ ¿ÏÏˆÓ Ì·ıËÌ¿ÙˆÓ; ñ ¶Ò˜ ı· ‰È·ÈÛÙÒÛˆ ÙÈ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ‹‰Ë Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· ÙÔ ı¤Ì· Ô˘ ı· ÌÂÏÂÙ‹ÛÔ˘Ó; ñ ∆È ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ÚÔÂÙÔÈÌ¿Ûˆ ÁÈ· Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹Ûˆ ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÂÎΛÓËÛ˘ ÛÙËÓ Ù¿ÍË (.¯. ‚È‚Ï›·, ʈÙÔÙ˘Ë̤ÓÔ ˘ÏÈÎfi, ÂÈÎfiÓ˜, ‚ÈÓÙÂÔηۤÙ˜, ÂÈÛΤ„ÂȘ Î.Ï.). ñ £· ÂӉȷʤÚÂÈ ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ı¤Ì· ÙËÓ ÏÂÈÔ„ËÊ›· ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ; ñ ∆È ÎÂÓ¿ Ú¤ÂÈ Ó· ηχ„ˆ ÛÙȘ ‰ÈΤ˜ ÌÔ˘ ÁÓÒÛÂȘ; ñ ¶ÔȘ ÁÓÒÛÂȘ Î·È ÔȘ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Ú¤ÂÈ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó; ñ ¶ÔȘ ÈÛÙÔÚÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ Ú¤ÂÈ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó; ñ £· ÂÌÏ·ÎÔ‡Ó ¿ÏÏ· ÚfiÛˆ· ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· (ÁÔÓ›˜, ÙÔÈÎÔ› ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ¿ÊÔÈ, ÚÔÛˆÈÎfi ÌÔ˘Û›ˆÓ, ·Ú¯Â›ˆÓ, ‚È‚ÏÈÔıËÎÒÓ Î.¿.); ¶ÔÈÔ˜ ı· Â›Ó·È Ô ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘˜; ∆È ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙ›; ø˜ ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÚÔÙ›ÓÂÙ·È Ë ‚Ȉ̷ÙÈ΋ - ÂÈÎÔÈÓˆÓȷ΋ ‰È‰·Ûηϛ·. §¤ÁÔÓÙ·˜ ‚Ȉ̷ÙÈ΋ ‰È‰·Ûηϛ· ÂÓÓÔԇ̠¤Ó· ϤÁÌ· ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ ·ÊfiÚÌËÛË ‚Ȉ̷ÙÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ. ∂›Ó·È ‰ËÏ·‰‹ ·Ó¿ÁΘ, ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Î·È ·Ôڛ˜ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡, Ô˘ ËÁ¿˙Ô˘Ó ·fi ÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ˙ˆ‹ ηıÒ˜ Î·È ·fi ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ Î·È ÙȘ ·ÓËÛ˘¯›Â˜ Ô˘ ÙÔ˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ÓÙ·È Ì¤Û· ÛÙÔÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÂÚ›Á˘ÚÔ fiÔ˘ ˙ÂÈ Î·È ÂÓۈ̷ÙÒÓÂÙ·È. √È ‰È·‰Èηۛ˜ ·˘Ù¤˜ ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ÂÈÛ¿ÁÔ˘Ó ÙÔ Ì·ıËÙ‹ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ù˘ ÁÓÒÛ˘, ¤¯ÔÓÙ·˜ ˆ˜ ÛËÌÂ›Ô ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ù· ÈÔ ¿Óˆ ‚ÈÒÌ·Ù·. ŸÏË ·˘Ù‹ Ë ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ¤ÓÙ·Í˘ ÙˆÓ ‚Ȉ̷ÙÈÎÒÓ Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ˙ˆ‹ Î·È Ù˘ ÌÂÙ¿ÏÏ·Í‹˜ ÙÔ˘˜ Û ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ˘ÏÔÔÈÂ›Ù·È ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ÌÈ·˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓȷ΋˜ Û¯¤Û˘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ̤ÏË Ù˘ ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ ÔÌ¿‰·˜ (ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ - Ì·ıËÙ¤˜). ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· Ì›· Û¯¤ÛË

2. µÏ. §ÂÔÓÙÛ›Ó˘, °.¡., ¢È‰·ÎÙÈ΋ Ù˘ πÛÙÔÚ›·˜. °ÂÓÈ΋ - ÙÔÈ΋ ÈÛÙÔÚ›· Î·È ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ΋ ÂÎ·›‰Â˘ÛË , ∞ı‹Ó·, ∫ÂÓÙÚÈ΋ ‰È¿ı. µÈ‚ÏÈÔˆÏÂ›Ô ∫·Ú‰·Ì›ÙÛ·, 1996, Û.Û. 116-129.


I™∆√ƒπ∞ ∆∏™ M∞¡∏™ ∫∞π ¢π¢∞∫∆π∫∏ ∆∏™ I™∆√ƒπ∞™

289

Ô˘ ÙË ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÈÛfiÙÈÌË ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ·fi„ˆÓ, Ô˘ ı· ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÙËÓ ÔÌ¿‰· Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ÌÈ· ÙÂÏÈ΋ ¿Ô„Ë Î·È Ó· ÚԂ› ÛÙË Ï‹„Ë Î¿ÔÈˆÓ ·ÔÊ¿ÛÂˆÓ Û¯ÂÙÈÎÒÓ Ì ÙÔ Ì¿ıËÌ· (ÔÚÁ¿ÓˆÛË - ÚÔۯ‰ȷÛÌfi˜ - ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹ - ·ÍÈÔÏfiÁËÛË).3 ∆Ô ÌÔÓÙ¤ÏÔ Ô˘ ¤¯ˆ ˘ÈÔıÂÙ‹ÛÂÈ ÁÈ· ÙÔ ¯ˆÚÈÛÌfi ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ˘ÏÔÔÈËı› ÙÔ Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Â›Ó·È Ù˘ «ª·ıËÙÈ΋˜ Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈ΋˜ ÂÈÙ˘¯›·˜» (student teams achievement divisions, ∆ÚÈÏÈ·Ófi˜, 1992).4 ∫·Ù¿ ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ ı¤ÏÔ˘Ì ӷ Û˘ÌÂÚÈÏ¿‚Ô˘Ì Û οı ÔÌ¿‰· Ì·ıËÙ¤˜ Î·È ÙˆÓ ‰‡Ô Ê‡ÏˆÓ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ·fi‰ÔÛË. ™˘ÓÙ¿ÛÛÔ˘Ì ¤Ó·Ó ηٿÏÔÁÔ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜, Ù· ÔÔ›· Â›Ó·È ÙÔÔıÂÙË̤ӷ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙËÓ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓË Â›‰ÔÛ‹ ÙÔ˘˜. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ‰È·ÈÚԇ̠ÙÔÓ Î·Ù¿ÏÔÁÔ Û ٤ٷÚÙ· Î·È Û˘ÁÎÚÔÙԇ̠ÔÌ¿‰Â˜ ·›ÚÓÔÓÙ·˜ ‰‡Ô Ì·ıËÙ¤˜ ·fi οı ٤ٷÚÙÔ ÙÔ˘ ηٷÏfiÁÔ˘. ŒÙÛÈ ÂÙ˘¯·›ÓÔ˘Ì ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÔÌ¿‰ˆÓ ÙˆÓ 8 ‹ 9 ÌÂÏÒÓ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Ë ÈηÓfiÙËÙ· ÔÈΛÏÂÈ. ŸÌˆ˜ «¢È‰·Ûηϛ· Ì √Ì¿‰Â˜» ÛËÌ·›ÓÂÈ Î¿ÙÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·’ ·˘Ùfi, ‰ËÏ·‰‹ ¯ˆÚÈÛÌfi˜ Û ÌÈÎÚfiÙÂÚ˜ ·ÚÈıÌËÙÈο ÔÌ¿‰Â˜. ∆· ̤ÏË Î¿ı ÔÌ¿‰·˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Û˘Óԉ‡ÔÓÙ·È fi¯È Ì ·Ϥ˜ Û¯¤ÛÂȘ ·ıÚÔ›ÛÌ·ÙÔ˜ (Ó· Â›Ó·È ‰ËÏ·‰‹ ¤Ó· ·Ïfi ¿ıÚÔÈÛÌ· ·ÙfiÌˆÓ Ô˘ ÌfiÓÔ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ·Ú¿ÏÏËÏ·), ·ÏÏ¿ Ó· Û˘Óԉ‡ÔÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Ì «Û¯¤ÛÂȘ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜». ∆Ô Î¿ı ̤ÚÔ˜ ‰ËÏ·‰‹ Ú¤ÂÈ Ó· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ·ÌÊ›‰ÚÔÌË Î·È ÔÏfiÏ¢ÚË Û¯¤ÛË Ì ٷ ˘fiÏÔÈ· ̤ÏË, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ˘¿Ú¯ÂÈ ·Ó¤ÏÈÍË Î¿ı ÊÔÚ¿ fiÏˆÓ ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜, Ì ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ı¤Û˘ - ·ÓÙ›ıÂÛ˘ - Û‡ÓıÂÛ˘. ∏ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ÔÌ¿‰·˜, ηٿ Û˘Ó¤ÂÈ·, ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆÈÛÙ› ÛÙ·ÙÈο (Û·Ó ¤Ó· ·Ïfi ¿ıÚÔÈÛÌ· ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ Ù˘), ·ÏÏ¿ ‰˘Ó·ÌÈο, Û·Ó ÌÈ· ·ÏÏËÏÔ˘¯›· ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ –‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜– Ô˘ ÂÍÂÏ›ÛÛÔÓÙ·È ·ÛÙ·Ì¿ÙËÙ· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ̤ÏË ÌÈ·˜ ÔÌ¿‰·˜ Î·È Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Û ·ÏÏËÏÂÍ¿ÚÙËÛË, ·ÏÏËÏÔÛ˘Û¯¤ÙÈÛË Î·È Û˘Ó·ÏÏ·Á‹. ŒÓ· ‚·ÛÈÎfi ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi Ù˘ Â›Ó·È Ë ·ÏÏËÏÂÍ¿ÚÙËÛË ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ Ù˘. À¿Ú¯ÂÈ ‰ËÏ·‰‹ Û˘ÓÂÍ¿ÚÙËÛË ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ ÁÈ· ÂÈÙ˘¯›· ÙˆÓ ÎÔÈÓÒÓ ÂȉÈÒÍÂˆÓ Î·È Ë ÂÈÙ˘¯›· ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ οı ̤ÏÔ˘˜ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ¿ÌÂÛ· Ì ÙËÓ ÂÈÙ˘¯›· ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ Ì¤ÛˆÓ. √È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ Â›Ó·È ·ÏÏËÏÔÛ˘Ó‰ÂfiÌÂÓ˜ Î·È ÙÔ Î·Ù·ÏËÎÙÈÎfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Â›Ó·È ¤ÚÁÔ ÔÌ·‰ÈÎfi Î·È fi¯È ÂÈ̤ÚÔ˘˜ Û˘Ó¿ıÚÔÈÛË ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ∏ Ù¯ÓÈ΋ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Ô˘ ı· ·ÎÔÏÔ˘ıËı› Â›Ó·È ÙÔ project. ñ ∆Ô project ‰ÂÓ Â›Ó·È Ì¤ıÔ‰Ô˜, fiˆ˜ Û˘ÓËı›˙ÂÙ·È Ó· ϤÁÂÙ·È, Â›Ó·È ÌÈ· Ù¯ÓÈ΋, ÌÈ· Ôχ ÁÂÓÈ΋ Ì¿ÏÈÛÙ· Ù¯ÓÈ΋, Ô˘ ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È fï˜ Û ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÁÂÓÈΤ˜ ·Ú¯¤˜. ∆Ô˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ, ‰ÂÓ Â›Ó·È ¤Ó· ˘ÔηٿÛÙ·ÙÔ Ù˘ ÁÂÓÈ΋˜ Î·È ÂȉÈ΋˜ ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ Î·È ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ˆ˜ Ù¤ÙÔÈÔ. ŒÚ¯ÂÙ·È Û Ï‹ÚË ·ÓÙ›ıÂÛË Î·È Ì ÙÔÓ ·È‰·ÁˆÁÈÛÌfi Î·È Ì ÙÔÓ ‰È‰·ÎÙÈÛÌfi, ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ Ó· ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È Ë ·È‰·ÁˆÁÈ΋ Û¯¤ÛË Â›Ù ˆ˜ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ‰È·-

3. ÃÚ˘Û·Ê›‰Ë˜, ∫., µÈˆÌ·ÙÈ΋ - ÂÈÎÔÈÓˆÓȷ΋ ‰È‰·Ûηϛ·, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. Gutenberg, 2000, Û. 17. 4 . ∆ÚÈÏÈ·Ófi˜, ∞ı., ªÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜ ππ: ÎÚÈÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ΋˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Ì ‚¿ÛË Ù· ÔÚ›ÛÌ·Ù· Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. ∆ÔÏ›‰Ë, 1992.


290

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÚÔÛˆÈ΋ Û¯¤ÛË Ì ·Ê·›ÚÂÛË ÙˆÓ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ÁÓˆÛÙÈÎÒÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Â›Ù ·ÓÙ›ıÂÙ· ˆ˜ Û¯¤ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· Û’ ·˘ÙfiÓ Ô˘ ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Î·È Û’ ÂΛÓÔÓ Ô˘ ·ÁÓÔ›. ∏ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ Û¯¤ÛË Â›Ó·È ÌÈ· ‰È·ÚÔÛˆÈ΋ Û¯¤ÛË Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È ˆ˜ ÚÔ˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ Î·È ‰È·ÚÎÒ˜ ˘fi ‰È·Ú·ÁÌ¿Ù¢ÛË ÁÓˆÛÙÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ·. ∞˘Ù‹ Ë ·ÓÙ›ÏË„Ë Â›Ó·È ÚÈ˙Èο ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ·fi οı ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓË, ‰ÈfiÙÈ ··ÏÏ¿ÛÛÂÈ ÙËÓ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ Û¯¤ÛË ·fi ÙÔÓ ·˘ÙÔηıÔÚÈÛÌfi Ù˘ Î·È ÙË ÁÓˆÛÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ·fi ÙÔÓ Ù¯ÓËÙfi Î·È Û˘ÓÙËÚËÙÈÎfi Ù˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. ¢¿ÛηÏÔ˜ Î·È Ì·ıËÙ¤˜ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Û ‰È·Ú΋ ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ‰È·ıÂÛÈÌfiÙËÙ·, Ë ·È‰·ÁˆÁÈ΋ Û¯¤ÛË Í·Ó·‚Ú›ÛÎÂÈ ÙÔÓ ·˘ıÂÓÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ Û¯¤ÛˆÓ, Ù˘ ÛÎfiÈÌ˘ ‰ËÏ·‰‹ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ·ÓÙÈΛÌÂÓ·.5 ñ ∏ ‚Ȉ̷ÙÈ΋ - ÂÈÎÔÈÓˆÓȷ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜, ÙÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ Ù˘ Ì·ıËÙÈ΋˜ Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈ΋˜ ÂÈÙ˘¯›·˜ ÁÈ· ÙÔÓ ¯ˆÚÈÛÌfi Ù˘ Ù¿Í˘, Î·È ÙÔ project ˆ˜ Ï¿ÓÔ –Ù¯ÓÈ΋ ÂÚÁ·Û›·˜, Û˘Óı¤ÙÔ˘Ó ÙË Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈ΋ (‰È‰·Ûηϛ·)– ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ (ÂÚÁ·Û›·), ÙÔÓ ÙÚfiÔ ‰ËÏ·‰‹ Ù˘ ÔÌ·‰È΋˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜.6 ∆Ô 1913 ÌÈ· ÔÁ‰ÔÓÙ¿¯ÚÔÓË ª·ÓÈ¿ÙÈÛÛ· ¤ÏÂÁ ¤Ó· Ì·ÓÈ¿ÙÈÎÔ ÌÔÈÚÔÏfi˚. ¢·ÛοϘ ı ӷ ʤÚÔ˘ÛÈ, ¡· Îfi„Ô˘Ì ٷ ¤ıÈÌ· ŸÔ˘ Ì ο„·Ó ÙËÓ Î·Ú‰È¿ 7 ∏ ÌÔÈÚÔÏÔÁ‹ÙÚ·, ˘·ÈÓÈÛÛfiÙ·Ó ‚¤‚·È·, ÙÔ Á‰ÈÎȈÌfi (‚ÂÓ٤ٷ), ·ÏÏ¿ ÂÎÊÚ·˙fiÙ·Ó Ì ÌÈ· ÂÓÙ˘ˆÛȷο ÁÂÓÈÎÂ˘Ì¤ÓË Úfi‚ÏÂ„Ë ÁÈ· ÙÔÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÚfiÏÔ Ù˘ ÂÎ·›‰Â˘Û˘. ∆· ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ· ¯ÚfiÓÈ· Ë ÂÎ·›‰Â˘ÛË Â›¯Â ÛÙÔ ‚¿ıÔ˜ Ù˘ ÌÈ· ÛÙ¿ÛË ··Í›ˆÛ˘ ·¤Ó·ÓÙÈ Û fi,ÙÈ ¤ÌÔÈ·˙ ¯ˆÚÈ¿ÙÈÎÔ, ÔÈÛıÔ‰ÚÔÌÈÎfi Î·È Ù¿¯· ·ÔÏ›ÙÈÛÙÔ Ì¤Û· Û ¤Ó· ÎfiÛÌÔ Ô˘ ‚È·˙fiÙ·Ó Ó· Á›ÓÂÈ ·ÛÙÈÎfi˜ Î·È ÂÍÂÏÈÁ̤ÓÔ˜. ∆· ·È‰È¿ Ì¿ı·ÈÓ·Ó fiÙÈ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ¤Ú¯ÂÙ·È Ó· ‰ÈÔÚıÒÛÂÈ Ù· «Ï·Óı·Ṳ̂ӷ», Ô˘ Â› ¯ÚfiÓÈ· ÔÏÏ¿ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÛÂ, Ì ÏfiÁÈ· Î·È Ì Ú¿ÍÂȘ, Ë ÎÔÈÓfiÙËÙ· ÛÙËÓ ÔÔ›· ˙Ô‡Û·Ó. ∫·È ÚÔÊ·ÓÒ˜, ÙÔ «ÛÎÔ‡ÈÛÌ·» ÙˆÓ Âı›ÌˆÓ ‰ÂÓ Â›Ó·È Â‡ÎÔÏÔ Ó· ÂÚÈÔÚÈÛÙ› Û ÌÂÚÈΤ˜ ÌfiÓÔ Ï¢ڤ˜ Ù˘ ·Ú¿‰ÔÛ˘, fiÙ·Ó Ë ÂÎ·›‰Â˘ÛË ıˆÚËÙÈÎÔÔÈ› ÙËÓ ·Ôοı·ÚÛË ˆ˜ ‰Â›ÁÌ· ÂͤÏÈ͢ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡. ŒÙÛÈ, Ì·˙› Ì ٷ ¤ıÈÌ· Ô˘ ο„·Ó ÙËÓ Î·Ú‰È¿ Ù˘ ÌÔÈÚÔÏÔÁ‹ÙÚ·˜, Ú›¯ÙËÎ·Ó ÛÙËÓ ˘Ú¿ ÔÏÈÙÈÛÌÈο Î·È È‰ÂÔÏÔÁÈο ÌÔÚÊÒÌ·Ù·, ¯ÚËÛÙÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Î·È ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ˙ˆ‹˜, Ì·ÛÙÔÚÈΤ˜ Ù¤¯Ó˜ Î·È ÔχÙÈÌÔ ˘ÏÈÎfi ÚÔÊÔÚÈ΋˜ ÈÛÙÔÚ›·˜. ∂›Ó·È Â˘Ù‡¯ËÌ· fiÙÈ ¤ÛÙˆ Î·È ·ÚÎÂÙ¿ ·ÚÁ¿, ̤۷ ÛÙËÓ ›‰È· ÙËÓ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓË ÂÎ·›‰Â˘ÛË, Ì·˙› Ì ÙËÓ ¤ÁÓÔÈ· ÁÈ· ÙÔ

5. ∞ÓıÔÁ·Ï›‰Ô˘, £., ¢Ô˘Ï‡ÔÓÙ·˜ Ì projects, Virtual School, The sciences of education on line, Ù. 1, Ù¯. 1, 1998. 6. §ÂÔÓÙÛ›Ó˘, °.¡., πÛÙÔÚ›·-¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È Ë ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÙÔ˘˜, ∞ı‹Ó·, ∫ÂÓÙÚÈ΋ ‰È¿ı. ∞ı. ¶. ÃÚÈÛÙ¿ÎË, 1999, Û. 41. 7. ∫¿ÛÛ˘ ∫., ªÔÈÚÔÏfiÁÈ· Ù˘ ª¤Û· ª¿Ó˘, µ′, 1980, Û. 283.


I™∆√ƒπ∞ ∆∏™ M∞¡∏™ ∫∞π ¢π¢∞∫∆π∫∏ ∆∏™ I™∆√ƒπ∞™

291

ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, Ê˘ÛÈÎfi Î·È ·ÓıÚˆÔÁÂÓ¤˜, ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È ÌÈ· ΛÓËÛË Ô˘ ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË Ó· Í·Ó·ÎÔÈÙ¿ÍÔ˘Ì ÙÔ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi Î·È Í¯ˆÚÈÛÙfi ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Î·È Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ Î·È Ó· Ì¿ıÔ˘Ì ·fi ·˘Ùfi, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ÙÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ì ˆ˜ ÏfiÁÔ Î·È Ô‰ËÁfi ‰È·ÊÔÚÔÔÈ‹ÛÂˆÓ ÛÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÁÓÒÛ˘.8 ™ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ ·Ê‹ÁËÛË ¤¯ÂÈ Á›ÓÂÈ ·Ô‰ÂÎÙ‹ Ë ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË Ù˘ ÛËÌ·Û›·˜ ÙˆÓ ÌË ÁÚ·ÙÒÓ ËÁÒÓ Î·È ÙÒÚ· È· ËÁ¤˜ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È Î·È ÔÈ ÛȈ¤˜ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ… ∏ ª¿ÓË ÊËÌ›˙ÂÙ·È ÁÈ· ÙË ÛȈ‹ Ù˘.

µπµ§π√°ƒ∞ºπ∞ ∞ÓıÔÁ·Ï›‰Ô˘, £., ¢Ô˘Ï‡ÔÓÙ·˜ Ì projects, Virtual School, The sciences of education on line, Ù. 1, Ù¯. 1, 1998. ∫¿ÛÛ˘ ∫., πÛÙÔÚ›· Ù˘ ª¿Ó˘, 1977. ∫¿ÛÛ˘ ∫., ªÔÈÚÔÏfiÁÈ· Ù˘ ª¤Û· ª¿Ó˘, µ′, 1980. §ÂÔÓÙÛ›Ó˘ °.¡., ¢È‰·ÎÙÈ΋ Ù˘ πÛÙÔÚ›·˜. °ÂÓÈ΋ ÙÔÈ΋ ÈÛÙÔÚ›· Î·È ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ΋ ÂÎ·›‰Â˘ÛË, ∞ı‹Ó·, ∫ÂÓÙÚÈ΋ ‰È¿ı. µÈ‚ÏÈÔˆÏÂ›Ô ∫·Ú‰·Ì›ÙÛ·, 1996. §ÂÔÓÙÛ›Ó˘, °.¡., πÛÙÔÚ›·-¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È Ë ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÙÔ˘˜, ∞ı‹Ó·, ∫ÂÓÙÚÈ΋ ‰È¿ı. µÈ‚ÏÈÔˆÏÂ›Ô ∞ı. ¶. ÃÚÈÛÙ¿ÎË, 1999. §ÂÔÓÙÛ›Ó˘ °.¡. Î.¿., ¶ÂÈÚ·Ì·ÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÁÈ· ÙË ‰È‰·Ûηϛ· Ù˘ ∆ÔÈ΋˜ πÛÙÔÚ›·˜ ÛÙËÓ ¶ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ· ∂Î·›‰Â˘ÛË, À¶.∂.¶.£.-¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ, ∞ı‹Ó· 1999. ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, ∏Ï., √Ì·‰ÔÛ˘ÓÂÚÁ·ÙÈ΋ ‰È‰·Ûηϛ·, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. °ÚËÁfiÚË, 1998. ª¤Í˘, ¢., ∏ ª¿ÓË Î·È ÔÈ Ì·ÓÈ¿Ù˜, ∞ı‹Ó· 1977. ¡˘Ê¿Î˘ ¡., πÛÙÔÚ›· Ù˘ ª¿Ó˘ fiÏ˘, ¯.Ù. , 1798. ¶Ú·ÎÙÈο ™˘Ó‰ڛԢ, ª¿ÓË Î·È ÂÎ·›‰Â˘ÛË, ∞ÚÂfiÔÏË 15-17 √ÎÙˆ‚Ú›Ô˘ 1999, ∞ı‹Ó·, À¶.∂.¶.£.-¶∞π¢∞°ø°π∫√ π¡™∆π∆√À∆√, 2000. ™·˝Ù·˜ °., ª∞¡∏, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. ª¤ÏÈÛÛ·, 1990. ∆·˚Ê¿ÎÔ˜, π.°., √È ƒˆÌ·›ÔÈ Î·È ÙÔ ∫ÔÈÓfiÓ ÙˆÓ §·Î‰·ÈÌÔÓ›ˆÓ, ∞ı‹Ó· 1973. ∆ÚÈÏÈ·Ófi˜, ∞ı., ªÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜ ππ: ÎÚÈÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ΋˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Ì ‚¿ÛË Ù· ÔÚ›ÛÌ·Ù· Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. ∆ÔÏ›‰Ë, 1992. ÃÚ˘Û·Ê›‰Ë˜ ∫., µÈˆÌ·ÙÈ΋-ÂÈÎÔÈÓˆÓȷ΋ ‰È‰·Ûηϛ·, ∞ı‹Ó·, ÂΉ. Gutenberg, 2000. Leake W., ∆·Í›‰È· ÛÙÔ ªÔÚÈ¿, VI. Frey, K., ª¤ıÔ‰Ô˜ project, ÌÙÊÚ. ∫. ª¿ÏÏÈÔ˘, £ÂÛ/Ó›ÎË, ÂΉ. ∫˘ÚȷΛ‰Ë, 1996.

¶H°E™ ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ™∂¶¶∂ ÙÔ˘ ¶.I.: ∆ÔÈ΋ πÛÙÔÚ›·, °˘ÌÓ¿ÛÈÔ ∞ÚÂfiÔÏ˘, 1999.

8. ¶Ú·ÎÙÈο ™˘Ó‰ڛԢ, ª¿ÓË Î·È ∂Î·›‰Â˘ÛË, ∞ÚÂfiÔÏË 15-17 √ÎÙˆ‚Ú›Ô˘ 1999, À¶.∂.¶.£. ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ, ∞ı‹Ó· 2000, Û.Û. 125-126.


292

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

Abstract The history of Mani with all its differences is a rewarding field of research for students. The students research and their contact with local historical resources offers them the opportunity to discover their role in the education process. The students through teaching methods and technique, will have a greater understanding of the behaviour and traditions of the people of Mani. In this way they will develop the desire to be a part –knowing more about their local historyof an education system that doesn’t reject but leads and plans with them ways to solve their problems.


ª∞¡π∞∆π∫∏ ∞§§∏§∂°°À∏: ªπ∞ ¶ƒ√™¶∞£∂π∞ ™À¡¢∂™∏™ ∆∏™ ∆√¶π∫∏™ π™∆√ƒπ∞™ ª∂ ∆π™ ¶√§π∆π™ªπ∫∂™ ∫∞∆∞µ√§∂™ ∆∏™ ª∞¡∏™ (¢‡Ô ÂÚÈÙÒÛÂȘ ·fi Ù· ı¤Ì·Ù· Ô˘ ÚÔ‚Ï‹ıËηÓ: A. TÔ È‰ÈfiÙ˘Ô ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎfi ηıÂÛÙÒ˜ Ù˘ M¿Ó˘: ·›ÙÈ· Î·È ÂȉڿÛÂȘ ÙÔ˘, Î·È B. NÈ΋ٷ˜ NËÊ¿Î˘: Ô ÊÔÚ¤·˜ ÙˆÓ ÌËÓ˘Ì¿ÙˆÓ ÙÔ˘ NÂÔÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ¢È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡ ÛÙË M¿ÓË) ¡ÈÎfiÏ·Ô˜ ∂. ª·Ú·Ì¤·˜ ™¯ÔÏÈÎfi˜ ™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜ ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂Î·›‰Â˘Û˘

¶ÂÚ›ÏË„Ë ∏ ÂÚÁ·Û›· Û˘Ó›ÛÙ·ÙÔ ÛÙËÓ ¤ÎıÂÛË ÛÙÔȯ›ˆÓ Î·È ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ Ì¤Ûˆ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ¤ÁÈÓ ‰˘Ó·Ù‹ Ë ¤Î‰ÔÛË Î·È Î˘ÎÏÔÊÔÚ›·, ÚÈÓ ·fi ¤ÓÙ ¯ÚfiÓÈ· Ù˘ ÌËÓÈ·›·˜ ÂÊËÌÂÚ›‰·˜ Ì ٛÙÏÔ: ª·ÓÈ¿ÙÈÎË AÏÏËÏÂÁÁ‡Ë. ∏ ¤Î‰ÔÛË ·˘Ù‹ fiˆ˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÙ·È Î·È ·fi ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ù˘ ÊÈÏÔ‰ÔÍ› Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ÚÔˆıÒÓÙ·˜ ÛÙÔȯ›· Ù˘ ¢È· µ›Ô˘ ∂Î·›‰Â˘Û˘. ∞˘Ùfi Á›ÓÂÙ·È Ì ÙÔÓ È‰È·›ÙÂÚÔ, ÂÈÏÂÎÙÈÎfi Î·È Â‡ÏËÙÔ ÙÚfiÔ, Ô˘ ·Ú¤¯ÔÓÙ·È Û οı ʇÏÏÔ Ù˘ ÌËÓÈ·›·˜ ·˘Ù‹˜ ¤Î‰ÔÛ˘, ÛÙÔȯ›· ·fi ÙËÓ πÛÙÔÚ›· Î·È ÙÔÓ ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜, Û ·Á·ÛÙ‹ Û‡Ó‰ÂÛË Ì ۇÁ¯ÚÔÓ· ÁÂÁÔÓfiÙ· Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙËÓ ∆ÔÈ΋ πÛÙÔÚ›· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜. ∆· ÛÙÔȯ›· Ù˘ πÛÙÔÚ›·˜ Î·È ÙÔ˘ ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Ù˘ ª¿Ó˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ √ıˆÌ·ÓÈ΋˜ ΢ÚÈ·Ú¯›·˜, ÂÚ›Ô‰Ô Î·Ù¿ ÙËÓ ÔÔ›· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËÎ·Ó Ù· ËÚˆÈο ¤Ë ÙˆÓ ª·ÓÈ·ÙÒÓ. ∞Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ‰ÈÂÍÔ‰ÈÎfiÙÂÚ· ‰‡Ô ı¤Ì·Ù·: ∆Ô ¤Ó· ÁÈ· ÙÔ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎfi ηıÂÛÙÒ˜ Ù˘ ª¿Ó˘ Î·È ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ÁÈ· ÙÔ ¡È΋ٷ ¡ËÊ¿ÎË, ÙÔÓ ÚÒÙÔ ª·ÓÈ¿ÙË ÏfiÁÈÔ.

∞fi ÙËÓ È‰¤· ̤¯ÚÈ ÙËÓ ¤Î‰ÔÛË Ù˘ ÂÊËÌÂÚ›‰·˜ ∫˘Ú›Â˜ Î·È Î‡ÚÈÔÈ Û‡Ó‰ÚÔÈ, ÂÈÙÚ¤„Ù ÌÔ˘ Ó· ηٷı¤Ûˆ ÂÓÒÈÔÓ Û·˜ ¤Ó· ·ÎÏÔ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ¿ÌÂÛ· Ì ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ ÙÔ˘ Û˘Ó‰ڛԢ, §·ÎˆÓ›·: °ÏÒÛÛ· - πÛÙÔÚ›· - ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi˜, Î·È ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÙÔ˘ Û˘Ó‰ڛԢ, Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi Ù˘ √ÚÁ·ÓˆÙÈ΋˜ ∂ÈÙÚÔ‹˜ Î·È ÙÔ˘ Ê›ÏÙ·ÙÔ˘ ¶ÚÔ¤‰ÚÔ˘ Ù˘, ÙÔ˘ ∫·ıËÁËÙ‹ ∫˘Ú›Ô˘ £Âfi‰ˆÚÔ˘ ∂Í·Ú¯¿ÎÔ˘. ªÂ ÙËÓ ·Ó·Áη›· ÛËÌ›ˆÛË fiÙÈ Ù· ÛÙÔȯ›· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡ Ô˘ ı· ηٷı¤Ûˆ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û ÙÌ‹Ì· Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜, ÙË ª¿ÓË.


294

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

∏ ıÂÏÎÙÈ΋ ȉ¤· Ù˘ Â·Ó·ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ ÙÔ˘ ȉÈfiÙ˘Ô˘ Ì·ÓÈ¿ÙÈÎÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, Ù˘ ·Ó¿‰ÂÈÍ‹˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ù˘ ‰È·ÌfiÚʈÛ˘ Û˘ÓıËÎÒÓ Û‡Ó‰ÂÛ˘ Î·È Û‡ÁÎÚÈÛ˘ Ì ٷ ‰ÚÒÌÂÓ· ÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÂÚ›Ô‰Ô ÛÙËÓ Â‰·ÊÈ΋ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ª¿Ó˘, Ì ··Û¯ÔÏÔ‡ÛÂ Â‰Ò Î·È ÔÏÏ¿ ¯ÚfiÓÈ·. ¶ÔÏÏ¿ ·fi Ù· ‚‹Ì·Ù· Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÌÔ˘ ηıÔ‰ËÁ‹ıËÎ·Ó ¿Ù˘· Û ·ÓÙ·Ó·ÎÏ·ÛÙÈ΋ ÂÈÙ·Á‹ ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ȉ¤·˜. ªÂÙ¿ ·fi ›ÎÔÛÈ ¤ÓÙ ¯ÚfiÓÈ· ‚Ȉ̷ÙÈÎÒÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ, Ô˘ ·fiÎÙËÛ· ˆ˜ ÌfiÓÈÌÔ˜ οÙÔÈÎÔ˜ Ù˘ ª¿Ó˘, ·ÛÎÒÓÙ·˜ ÙÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÌ·, ·ÏÏ¿ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ·˜ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ·, ¿ÌÂÛ· Î·È ÂÓÂÚÁ¿, Û fiÏ· Ù· ÎÔÈÓˆÓÈο ‰ÚÒÌÂÓ· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜, ıÂÒÚËÛ· fiÙÈ Â›¯·Ó ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËı› ÔÈ Î·Ù¿ÏÏËϘ Û˘Óı‹Î˜ ÁÈ· Ó· Û¯ËÌ·ÙÔÔÈËı› ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ì¤Ûˆ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ Û Ú·ÎÙÈÎfi Â›Â‰Ô ·˘Ù‹ Ë È‰¤·. ŒÙÛÈ ÁÂÓÓ‹ıËÎÂ Ë ª·ÓÈ¿ÙÈÎË AÏÏËÏÂÁÁ‡Ë. ∞˘Ùfi˜ Â›Ó·È Ô Ù›ÙÏÔ˜ Ù˘ ∂ÊËÌÂÚ›‰·˜ Ì·˜. ¶Ô˘ Û˘Óԉ‡ÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ·Ó·Áη›Ô Î·È ·ÓÂÏ·ÛÙÈÎfi ˘fiÙÈÙÏÔ: ªËÓÈ·›· ÂÊËÌÂÚ›‰· Ì ̷ÓÈ¿ÙÈη ı¤Ì·Ù·. ∞·ÈÙÔ‡ÓÙ·È ÌÂÚÈο ÛÙÔȯ›· ·ÎfiÌ· ÁÈ· ÙËÓ ·Ì¤Ûˆ˜ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓË ¯ÚÔÓÈ΋ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹˜ Ù˘ «Á¤ÓÓ·˜». ∏ ∞ÏÏËÏÂÁÁ‡Ë ‹Ù·Ó ÙÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÙˆÓ ª·ÓÈ·ÙÒÓ fiÙ·Ó ÂÍÔÚÌÔ‡Û·Ó ÛÙȘ ÔÏÂÌÈΤ˜ ÂȯÂÈÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ Û ÛÙÂÚÈ¿ Î·È ı¿Ï·ÛÛ·, ȉȷ›ÙÂÚ· ηٿ ÙÔ˘˜ Ù¤ÛÛÂÚȘ ·ÈÒÓ˜ Ù˘ √ıˆÌ·ÓÈ΋˜ ΢ÚÈ·Ú¯›·˜ ÛÙÔ ÁˆÁÚ·ÊÈÎfi ¯ÒÚÔ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ Ô˘ ¤Êı·Ó ̤¯ÚÈ ÙË Ì·ÓÈ¿ÙÈÎË ÁË. °È· ÙËÓ ÚfiÔ‰Ô Î·È ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ÛÙȘ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ Û˘Óı‹Î˜ ıˆڋ۷Ì ·Ó·Áη›Ô fiÚÔ ÙËÓ Â·ÓÂÌÊ¿ÓÈÛË ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎÔ‡. ∆fiÙÂ, ÙÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ù˘ ∞ÏÏËÏÂÁÁ‡Ë˜ ÚԤ΢ÙÂ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›ÙÔ ·fi ÙÔÓ Î·Ù·Ó·ÁηÛÌfi Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ÛÂ Ë ÔÏÂÌÈ΋ ‚›·. ∆ÒÚ·, ÛÙȘ ÂÈÚËÓÈΤ˜ Î·È ·Ó·Ù˘ÍȷΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ ı· ’ÚÂ ӷ ÙÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘ÌÂ, ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÔÓÙ·˜ Ù· ÎÔÈÓˆÓÈο ‰ÚÒÌÂÓ· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ Ì·˜ Ì ÔÈfiÙËÙ· Î·È ÓÂ˘Ì·ÙÈο ¤ÚÁ·. ∞˘Ù¿ Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ı¤Ï·Ì ӷ ÚÔÛ‰ÒÛÔÌ ÛÙÔ ¤ÓÙ˘Ô ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ÔÚ·Ì·ÙÈ˙fiÌ·ÛÙ ÙËÓ ¤Î‰ÔÛË. ∞˘Ù¤˜ ÔÈ ÛΤ„ÂȘ ΢ÚÈ·Ú¯Ô‡Û·Ó ÛÙȘ ··ÓˆÙ¤˜ Û˘ÛΤ„ÂȘ ÌÈ¿˜ ÌÂÁ¿Ï˘ ÔÌ¿‰·˜ ·ÙfïÓ, Ô˘ ηٿÁÔÓÙ·Ó ·fi Ù· 19 ¢ËÌÔÙÈο ¢È·ÌÂÚ›ÛÌ·Ù· ÙÔ˘ ¢‹ÌÔ˘ §Â‡ÎÙÚÔ˘ Ù˘ ª¿Ó˘, ηٿ ÙÔ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô ÙÚ›ÌËÓÔ ÙÔ˘ 1998 Î·È ÙÔ ÚÒÙÔ ÙÚ›ÌËÓÔ ÙÔ˘ 1999. ∆· ¿ÙÔÌ· ·˘Ù¿ 110 ÂÚ›Ô˘ ›¯·Ó ÚÈÓ ·fi Ï›ÁÔ˘˜ Ì‹Ó˜ Û˘ÌÚ¿ÍÂÈ ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÎÔÈÓÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Î·È Û˘ÌÌÂÙ›¯·Ó ÛÙÔ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Ù˘ ∞ÏÏËÏÂÁÁ‡Ë˜ ηٿ ÙȘ ‰ËÌÔÙÈΤ˜ ÂÎÏÔÁ¤˜ Ô˘ ÚÔËÁ‹ıËηÓ. ™ÙȘ Û˘ÛΤ„ÂȘ ·˘Ù¤˜ ÂÈÎÚ¿ÙËÛÂ Ë ¿Ô„Ë fiÙÈ ¤Ó· ·fi Ù· ÛÙÔȯ›· ÔÏÈÙÈ΋˜ ·Ú¤Ì‚·Û˘ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È Ë ÔÈÔÙÈ΋ ·Ó·‚¿ıÌÈÛË Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ Ì ÙËÓ Î˘ÎÏÔÊÔÚ›· ÂÓÙ‡Ô˘ Ô˘ ı· ‰È·ÎÚÈÓfiÙ·Ó ·fi ·˘Ù¿ Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο. ∂ȉÈÎfiÙÂÚ· Ù· ÔÈÔÙÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ ı¿ÚÂ ӷ ÚԤ΢Ù·Ó ·fi ¤Ó·Ó ·ÚÌÔÓÈÎfi Û˘Ó‰˘·ÛÌfi ÛÙÔȯ›ˆÓ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Î·È ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Ù˘ ª¿Ó˘ ·ÊÂÓfi˜, Ì ٷ Û‡Á¯ÚÔÓ· ‰ÚÒÌÂÓ· ·ÏÏ¿ Î·È ÙȘ ÚÔÔÙÈΤ˜ ÙÔ˘ ̤ÏÏÔÓÙÔ˜, ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘. ∏ ·Ú·ÙÂٷ̤ÓË ˙‡ÌˆÛË ·fi„ÂˆÓ Î·È È‰ÂÒÓ Ô‰‹ÁËÛ ÛÙËÓ ·fiÊ·ÛË ÁÈ· Û‡ÛÙ·ÛË ÛˆÌ·Ù›Ԣ ÌË ÎÂÚ‰ÔÛÎÔÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ·fi Ù· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ̤ÏË, Ì ÙËÓ ÂˆÓ˘Ì›· ª·ÓÈ¿ÙÈÎË AÏÏËÏÂÁÁ‡Ë. ∫¿Ùˆ ·fi ÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ·˘Ùfi Ô‰ËÁËı‹Î·Ì ‰ÂÈÏ¿ ÛÙËÓ Î˘ÎÏÔÊÔÚ›· ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ ʇÏÏÔ˘ Ù˘ ª·ÓÈ¿ÙÈ΢ ∞ÏÏËÏÂÁÁ‡Ë˜, ÙÔÓ ∞Ú›ÏÈÔ ÙÔ˘ 1999. ™Ù· ¤ÓÙÂ, ηÈ


M∞¡π∞∆π∫∏ A§§∏§∂°°À∏: ™À¡¢∂™∏ ∆∏™ T√¶π∫∏™ I™∆√ƒπ∞™ ª∂ ∆π™ ¶√§π∆π™ªπ∫∂™ K∞∆∞µ√§∂™

295

¿Óˆ, ¯ÚfiÓÈ· Ô˘ ¤Ú·Û·Ó ·fi ÙfiÙÂ Ë ‰È·‰ÚÔÌ‹ Ù˘ ÂÊËÌÂÚ›‰·˜ ÍÂ¤Ú·Û ηٿ Ôχ ÙȘ ÚÔÛ‰Ô˘ ÂÎÂ›ÓˆÓ Ô˘ ÙËÓ ÔÚ·Ì·Ù›ÛÙËηÓ. ∏ ÈηÓÔÔ›ËÛË fï˜ ÚԤ΢„ ΢ڛˆ˜ ·fi ÙËÓ ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË Ô˘ ¤‰ÂÈÍ·Ó Û` ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÔÈ ª·ÓÈ¿Ù˜ Î·È ÔÈ ÊÈÏÔÌ·ÓÈ¿Ù˜.

√È ÙÚfiÔÈ Û‡Ó‰ÂÛ˘ ÙÔ˘ ·ÚÂÏıfiÓÙÔ˜ Ì ÙÔ ·ÚfiÓ Î·È ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ Ì·˜, ·fi ÙȘ ÛًϘ Ù˘ ÂÊËÌÂÚ›‰·˜ ∞˜ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ì ·˘Ù‹ ÙËÓ ÔÚ›· ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜, fiˆ˜ ÈÛ¯˘Ú›˙ÔÌ·È ÛÙÔÓ Ù›ÙÏÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ·ÚÔ˘Û›·Û˘, Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ë ∆ÔÈ΋ πÛÙÔÚ›·, ‰ËÏ·‰‹ Ù· ÛÙÔȯ›· Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ÎÈÓËÙÈÎfiÙËÙ·˜ ÛÙË ª¿ÓË Î·Ù¿ ÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÂÚ›Ô‰Ô, Ì ÙȘ ÈÛÙÔÚÈΤ˜ Î·È ÔÏÈÙÈÛÙÈΤ˜ ηٷ‚ÔϤ˜ Ô˘ Ì·˜ ÎÏËÚÔ‰fiÙËÛ·Ó ÔÈ ÚfiÁÔÓÔ› Ì·˜ £ÂˆÚÒ fiÙÈ ¤¯Ô˘Ì ‰È·Ó‡ÛÂÈ ÙÂÚ¿ÛÙÈ· ·fiÛÙ·ÛË ·fi ÙÔ ª¿ÚÙÈÔ ÙÔ˘ 1999 Ô˘ ۯ‰ȿ˙·Ì ÙËÓ Î˘ÎÏÔÊÔÚ›· ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ ʇÏÏÔ˘. ∏ ÌÔÚÊ‹ Ì ÙËÓ ÔÔ›· ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÙÒÚ· Ë ÂÊËÌÂÚ›‰· ¯ÚÂÈ¿ÛÙËΠ¿Óˆ ·fi ¤Ó· ¯ÚfiÓÔ ‰ÔÎÈ̤˜, ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ‡˜ Î·È ‰È·‚Ô˘Ï‡ÛÂȘ, ÁÈ· Ó· ÛÙ·ıÂÚÔÔÈËı› ÛÙȘ 20 ÛÂÏ›‰Â˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ÌÂÁ¤ıÔ˘˜. ∫·Ù·ı¤Ùˆ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ Ù˘: ∞) Ì›· ÛÙ‹ÏË Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÌfiÓÈÌ· ÛÙË ‰Â‡ÙÂÚË ÛÂÏ›‰· Î·È ¤¯ÂÈ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi Ù›ÙÏÔ: ™ÂÏ›‰Â˜ ·fi ÙËÓ πÛÙÔÚ›· Ù˘ ª¿Ó˘, ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ ËÚˆÈÎfi ·ÚÂÏıfiÓ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ȉȷ›ÙÂÚ· Û ÈÛÙÔÚÈο ÁÂÁÔÓfiÙ· Ù˘ ÂÚÈfi‰Ô˘ Ù˘ √ıˆÌ·ÓÈ΋˜ ΢ÚÈ·Ú¯›·˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ÙfiÙ Ô˘ ‰È·‰Ú·Ì·Ù›˙ÔÓÙ·Ó Ù· Ì·ÓÈ¿ÙÈη ¤Ë. ∆· ÁÂÁÔÓfiÙ· Ô˘ ÚÔ‚¿ÏÏÔÓÙ·È ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Û˘Óı¤ÛÂȘ ÛÙÔȯ›ˆÓ Î·È Î·Ù·ÁÚ·ÊÒÓ Î·È ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û ÈÛÙÔÚÈο ı¤Ì·Ù· Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ¢Ú›· ‰È¿‰ÔÛË Î·È ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ Â˘Ú‡ Ì·ÓÈ¿ÙÈÎÔ Î·È ÊÈÏÔÌ·ÓÈ¿ÙÈÎÔ ÎÔÈÓfi.. ªfiÓÈ̘ ÛًϘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Â›Û˘: µ) ÙÔ Î‡ÚÈÔ ¿ÚıÚÔ, Ô˘ Â›Ó·È ÂÍ¿ÛÙËÏÔ Î·È ·›ÚÓÂÈ ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ¿Óˆ ÌÈÛÔ‡ Ù˘ ÚÒÙ˘ ÛÂÏ›‰·˜. ™’ ·˘Ùfi ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È È‰¤Â˜ Î·È ÎÚ›ÛÂȘ ÁÈ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÂÓˆÙÈÎÒÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ª¿Ó˘, °) £¤Ì·Ù· ÂÎ·›‰Â˘Û˘ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙËÓ ÙÚ›ÙË ÛÂÏ›‰·. ™ÙË ÛÙ‹ÏË ·˘Ù‹ ÚÔ‚¿ÏÏÔÓÙ·È Âȉ‹ÛÂȘ ÁÈ· Ù· Û¯ÔÏ›· Ù˘ ª¿Ó˘, ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Î·È ÙÔ˘˜ ‰·ÛοÏÔ˘˜ Ù˘. ¶·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È, Â›Û˘, ‚È‚Ï›· Ô˘ ΢ÎÏÔÊÔÚÔ‡Ó ÁÈ· ÙË ª¿ÓË, ηıÒ˜ Î·È ‚È‚Ï›· ª·ÓÈ·ÙÒÓ Û˘ÁÁڷʤˆÓ, ηıÒ˜ Î·È ÛÙÔȯ›· ·fi ÙȘ ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜ Ô˘ ΢ÎÏÔÊÔÚÔ‡Û·Ó ÛÙË ª¿ÓË ·ÏÈfiÙÂÚ·. ¢) ∆· ¯ˆÚÈ¿ Ù˘ ª¿Ó˘ Â›Ó·È ˙ˆÓÙ·Ó¿ Â›Ó·È Ë ÛÙ‹ÏË Ì¤Ûˆ Ù˘ ÔÔ›·˜ ÚÔ‚¿ÏÏÔÓÙ·È Û οı ʇÏÏÔ ı¤Ì·Ù· Û¯ÂÙÈο Ì ÙË ˙ˆ‹ ÛÙÔ˘˜ ÔÈÎÈÛÌÔ‡˜ Ù˘ ª¿Ó˘, ÙfiÛÔ Î·Ù¿ ÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÂÚ›Ô‰Ô, fiÛÔ Î·È Î·Ù¿ ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ, ÙÔ ÎÔÓÙÈÓfi Î·È ÙÔ ·ÔÌ·ÎÚ˘Ṳ̂ÓÔ. ∂) §·ÔÁÚ·ÊÈο ı¤Ì·Ù·, ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È Ë ÛÙ‹ÏË Ì¤Ûˆ Ù˘ ÔÔ›·˜ Û˘ÓÂÚÁ¿Ù˜ Ù˘ ÂÊËÌÂÚ›‰·˜, ΢ڛˆ˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Î·È ÏÔÁÔÙ¤¯Ó˜, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÛÙÔȯ›· ·fi ÙË ˙ˆ‹ ÛÙȘ ÌÈÎÚÔÂÚÈÔ¯¤˜ Ù˘ ª¿Ó˘, ›Ù ηٷÁÚ·Ì̤ӷ ›ÙÂ Û˘ÁÎÂÓÙڈ̤ӷ Î·È ÚˆÙÔÂÌÊ·ÓÈ˙fiÌÂÓ· ·fi ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜. ™Ù) √È Ù›ÙÏÔÈ ¢‹ÌÔ˜ ∞‚›·˜ - ¢‹ÌÔ˜ ∞Ó·ÙÔÏÈ΋˜ ª¿Ó˘ - ¢‹ÌÔ˜ °˘ı›Ԣ ¢‹ÌÔ˜ §Â‡ÎÙÚÔ˘ - ¢‹ÌÔ˜ √ÈÙ‡ÏÔ˘ - ¢‹ÌÔ˜ ™Ì‡ÓÔ˘ - ¢ËÌÔÙÈÎfi ¢È·Ì¤ÚÈÛÌ· µ¤ÚÁ·˜ -


296

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

¢ËÌÔÙÈÎfi ¢È·Ì¤ÚÈÛÌ· ªÈÎÚ‹˜ ª·ÓÙ›ÓÂÈ·˜(ÙÔ˘ ¢‹ÌÔ˘ ∫·Ï·Ì¿Ù·˜), ÂÓ·ÏÏ¿ÛÛÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ˘¤ÚÙÈÙÏÔ Ù˘ 6˘ Î·È 7˘ ÛÂÏ›‰·˜ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÔÈÔÓ ÔÚÁ·ÓÈÛÌfi ∆ÔÈ΋˜ ∞˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛ˘ ·ÊÔÚ¿ ÙÔ ı¤Ì· Ô˘ ˘fiÎÂÈÙ·È. ∏ Î¿Ï˘„Ë ÙˆÓ Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ ÙÔÈÎÔ‡ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ Û˘ÌÏËÚÒÓÂÙ·È Ì ÙȘ ÌfiÓÈ̘ ÛًϘ ªÈÎÚ¿… ÙÔÈο Â›Î·ÈÚ·… Î·È ¿ÏÏ· Î·È ∆ÔÈΤ˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ, Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û Âȉ‹ÛÂȘ ÌÈÎÚ‹˜ ¤ÎÙ·Û˘ Î·È Û ÔÏÈÙÈÛÙÈΤ˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ ÛÙ· ¯ˆÚÈ¿ Ù˘ ª¿Ó˘ ‹ ·fi ÙÔ˘˜ Û˘ÏÏfiÁÔ˘˜ ÙˆÓ ª·ÓÈ·ÙÒÓ ÂÙÂÚÔ‰ËÌÔÙÒÓ, ·ÓÙ›ÛÙÔȯ·. ∑) Œ¯Ô˘Ì Ͽ‚ÂÈ ÂȉÈ΋ ̤ÚÈÌÓ· ÁÈ· ÙËÓ ÚÔ‚ÔÏ‹ ·Ó·Ù˘ÍÈ·ÎÒÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ·ÁÚfiÙ˜ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ Ì·˜, ηıÒ˜ Î·È Ù· ÂȉÈÎfiÙÂÚ· ı¤Ì·Ù· Ô˘ ÙÔ˘˜ ÂӉȷʤÚÔ˘Ó. ∆· ΛÌÂÓ· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ›‰Ô˘˜ ηٷٿÛÛÔÓÙ·È Î¿Ùˆ ·fi ÙÔÓ ˘¤ÚÙÈÙÏÔ: ∞Ó¿Ù˘ÍË ˘·›ıÚÔ˘. ∏) ∆¤ÏÔ˜, Î·È fi¯È ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô, ıˆڋ۷Ì ÛÎfiÈÌÔ, ÂÓÒ ‰ÂÓ Â›¯·Ì ÎÏ›ÛÂÈ ÂÓ¿ÌÈÛË ¯ÚfiÓÔ Î˘ÎÏÔÊÔÚ›·˜, Ó· ÊÚÔÓÙ›ÛÔ˘ÌÂ Î·È ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·fi‰ËÌÔ˘˜ Ì·ÓÈ¿Ù˜ Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·ÔÁfiÓÔ˘˜ ÙÔ˘˜, Ô˘ Ù· ∂ÏÏËÓÈο ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ÂÚÈÔÚÈṲ̂ӷ. ªÂÙ·ÊÚ¿˙Ô˘Ì ٷ ÂÚȯfiÌÂÓ· ·fi ÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi ı¤Ì·, ÙÔ Î‡ÚÈÔ ¿ÚıÚÔ, «T· ¯ˆÚÈ¿ Ù˘ ª¿Ó˘ Â›Ó·È ˙ˆÓÙ·Ó¿», Î·È Ù· §·ÔÁÚ·ÊÈο ı¤Ì·Ù·, ÛÙËÓ ·ÁÁÏÈ΋ ÁÏÒÛÛ·. ∆Ô ˘ÏÈÎfi ·˘Ùfi ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÛÙȘ ÛÂÏ›‰Â˜ 9 Î·È 10. ∞ÔÙÂÏ› Î·È ÌÈ· ÚÔÛÊÔÚ¿ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÏ˘¿ÚÈıÌÔ˘˜ ÊÈÏÔÌ·ÓÈ¿Ù˜ Ô˘ ÂÁηı›ÛÙ·ÓÙ·È ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ì·˜, ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÔÓÙ·˜ ÁÈ· ÌÈ· ·ÎfiÌ· ÊÔÚ¿ ÙË Ì·ÓÈ¿ÙÈÎË ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·, ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙˆÓ ÔÏÏÒÓ fiÌÔÈˆÓ ÂÁηٷÛÙ¿ÛÂˆÓ Ô˘ ÚÔËÁ‹ıËÎ·Ó Î·È ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÁÚ¿„ÂÈ Ë πÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÙfiÔ˘ Ì·˜. ∞ÊÔ‡ ÂÌÊ·Ó›ÛÙËΠÙÔ Ï·›ÛÈÔ ‰È·Û‡Ó‰ÂÛ˘ Ù˘ ∆ÔÈ΋˜ πÛÙÔÚ›·˜ Ì ٷ ÛÙÔȯ›· Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ÙÔ˘ ™˘Ó‰ڛԢ: °ÏÒÛÛ·, πÛÙÔÚ›·, ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi˜, ÂÏ›˙ˆ Ó· ¤¯ˆ ÙËÓ ·ÓÔ¯‹ Û·˜ ÁÈ· Ó· ‰ÒÛˆ Î·È ‰‡Ô ‰Â›ÁÌ·Ù· ıÂÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙËÎ·Ó Ì¤¯ÚÈ ÙÒÚ· ÛÙÔ˘˜ ÙÔÌ›˜ ·˘ÙÔ‡˜. ∆Ô ÚÒÙÔ, ÛÙÔÓ ÙÔ̤· Ù˘ πÛÙÔÚ›·˜, ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ È‰ÈfiÙ˘Ô ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎfi ηıÂÛÙÒ˜ Ô˘ ›Û¯˘Û ÛÙË ª¿ÓË ÔÏfiÎÏËÚË ÙË Ì·ÎÚ¿ ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ √ıˆÌ·ÓÈ΋˜ ΢ÚÈ·Ú¯›·˜. ∆Ô ‰Â‡ÙÂÚÔ, ÛÙÔÓ ÙÔ̤· ÙÔ˘ ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔÓ ¡È΋ٷ ¡ËÊ¿ÎË, ÙÔÓ ÚÒÙÔ ª·ÓÈ¿ÙË ÂÎÚfiÛˆÔ ÙÔ˘ ¡ÂÔÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ¢È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡, Ô˘ ¤ÊÂÚ ٷ ÌËӇ̷ٿ ÙÔ˘ ·fi Ù· Û‡Á¯ÚÔÓ·, ÙfiÙÂ, Â˘Úˆ·˚ο Ú‡̷ٷ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ì·˜, ‰È‰¿ÛÎÔÓÙ·˜ ÁÈ· ÙÚÂȘ Î·È ¿Óˆ ‰ÂηÂٛ˜ ÌÈÎÚÔ‡˜ Î·È ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜ ÛÙË ª¿ÓË Î·È ÛÙËÓ ∫·Ï·Ì¿Ù·.

∆Ô È‰ÈfiÙ˘Ô ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎfi ηıÂÛÙÒ˜ Ù˘ ª¿Ó˘. ∞›ÙÈ· Î·È ÂȉڿÛÂȘ ∂›Ó·È ÂÈÛÙËÌÔÓÈο ÙÂÎÌËÚȈ̤ÓÔ fiÙÈ ÔÈ ıÚËÛ΢ÙÈÎÔ› Î·È ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÔ› ıÂÛÌÔ› ·ÔÙ˘ÒÓÔ˘Ó ·ÍÈfiÈÛÙ· Î·È ÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜, ÔÏÈÙÈΤ˜ Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Ó ÛÙȘ ‰È¿ÊÔÚ˜ ÁˆÁÚ·ÊÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜. ∏ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÛÂÏ›‰ˆÓ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈ΋˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ Ì·˜ ˆ˜ ÛËÌ·ÓÙÈ΋˜ Ù˘¯‹˜ ÙˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ Û¯¤ÛÂˆÓ ÙˆÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ, Â›Ó·È Î·È ÌÈ· ÂÏ¿¯ÈÛÙË ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË Ù˘ ÙÂÚ¿ÛÙÈ·˜ Û˘Ì‚ÔÏ‹˜ Ù˘ √Úıfi‰Ô͢ ∞Ó·ÙÔÏÈ΋˜ £ÚËÛΛ·˜ Î·È ÙˆÓ ıÂÛÌÒÓ Ù˘ ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÔÌÔÁÂÓÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÁˆÁÚ·ÊÈÎÔ‡ Ì·˜ ¯ÒÚÔ˘, ÛÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË Î·È ÛÙË


M∞¡π∞∆π∫∏ A§§∏§∂°°À∏: ™À¡¢∂™∏ ∆∏™ T√¶π∫∏™ I™∆√ƒπ∞™ ª∂ ∆π™ ¶√§π∆π™ªπ∫∂™ K∞∆∞µ√§∂™

297

¯ÚÔÓÈ΋ ÚÔ¤ÎÙ·ÛË ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÛÌÔ‡. ªÈ· ‰È·‰Èηۛ· ‰¤Î· Î·È ϤÔÓ ·ÈÒÓˆÓ, ÛÙËÓ ÔÔ›· Ë ÂÚÈÔ¯‹ Ì·˜ ‰È·‰Ú·Ì¿ÙÈÛ ηıÔÚÈÛÙÈÎfi ÚfiÏÔ. ªÈ· ‰È·‰Èηۛ· Ô˘ ÙÂÏÈο Ô‰‹ÁËÛ ÛÙËÓ ·Ó·Á¤ÓÓËÛË ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ ŒıÓÔ˘˜ Î·È ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜. ∆· ·›ÙÈ· ÙÔ˘ ȉÈfiÙ˘Ô˘ ÁÈ· ÔÏÏÔ‡˜ ·ÈÒÓ˜ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÔ‡ ηıÂÛÙÒÙÔ˜ Ù˘ ª¿Ó˘ ·Ó·ÙÚ¤¯Ô˘Ó, fiˆ˜ ÚÔ·Ó¤ÊÂÚ· ÛÙȘ ÚÔÛ¿ıÂȘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ÔÌÔÁÂÓÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ̤ۈ Î·È ÙˆÓ ıÚËÛ΢ÙÈÎÒÓ ıÂÛÌÒÓ. ™ÙÔ˘˜ ·Ú¯ÈÎÔ‡˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜, ÙÔ˘˜ ÂÚ›ÔÈÎÔ˘˜ Ù˘ ™¿ÚÙ˘, ÌÂÙ¿ ·fi ÂȉÚÔ̤˜ Î·È Î·Ù·ÎÙ‹ÛÂȘ, ÚÔÛÙ¤ıËÎ·Ó ™Ï¿‚ÔÈ ªËÏÈÁÁÔ› ηٿ ÙÔÓ 7Ô ·ÈÒÓ·, ºÚ¿ÁÎÔÈ Î·È πÙ·ÏÔ› ™Ù·˘ÚÔÊfiÚÔÈ ÙÔÓ 13Ô ·ÈÒÓ· Î·È ∞Ï‚·ÓÔ›, ÌÂÙ¿ ÙË Ì¿¯Ë ÙÔ˘ ∫ÔÛÛ˘ÊÔ‰›Ô˘, ÙÔÓ 15Ô ·ÈÒÓ·. √ ÂÍÂÏÏËÓÈÛÌfi˜ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ ÔÊ›ÏÂÙ·È Û ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi ÛÙËÓ √Úıfi‰ÔÍË ∂ÏÏËÓÈ΋ ∂ÎÎÏËÛ›· Î·È ÙÔ˘˜ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÔ‡˜ ıÂÛÌÔ‡˜. ¶·Ú·Ï›ÔÓÙ·˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÙÔ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎfi ηıÂÛÙÒ˜ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ Ì·˜ ηٿ ÙËÓ ÚÒÙË ¯ÈÏÈÂÙ›· Ì.Ã., ÛÙ·Ì·ÙÒ Û ¤Ó· ÓÙÔÎÔ˘Ì¤ÓÙÔ, Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔÓ ÂÓÈ·›Ô ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈο ÁˆÁÚ·ÊÈÎfi ¯ÒÚÔ Î·È ·Ú¤¯ÂÈ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘. ∂›Ó·È ÙÔ ¯Ú˘Ûfi‚Ô˘ÏÔ Ô˘ ÁÚ¿ÊÙËΠÙÔ 1293 ·fi ÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ÙÔ˘ µ˘˙·ÓÙ›Ô˘ ∞Ó‰ÚfiÓÈÎÔ ÙÔÓ ÚÂÛ‚‡ÙÂÚÔ (1282-1328), Ô˘ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÈ Î·È Ù· fiÚÈ· Ù˘ ªËÙÚÔfiψ˜ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜. ∆Ô Î›ÌÂÓÔ ·ÔÙÂÏ› ÔχÙÈÌË ÈÛÙÔÚÈ΋ ËÁ‹ ÁÈ· Ù· ÈÛÙÔÚÈο ‰Â‰Ô̤ӷ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ Ì·˜. ¶·Ú·ı¤Ùˆ ¢ڇ ·fiÛ·ÛÌ¿ ÙÔ˘ Û ÓÂÔÂÏÏËÓÈ΋ ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË: ∆ÔÓ ·ÚfiÓÙ· ¯Ú˘Ûfi‚Ô˘ÏÔ ÏfiÁÔ ·ÔÛÙ¤Ïψ ÂÁÒ Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ Î·È Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ı¤ÏËÌ· ÙÔ˘ £ÂÔ‡ Î·È ıÂÛ›˙ˆ Ù· ÂÍ‹˜. ∞˘Ùfi˜ Ô˘ ÙÒÚ· ÚÔ›ÛÙ·Ù·È ·Ú¯ÈÂÚ·ÙÈο ÛÙËÓ ·ÁÈfiÙ·ÙË ªËÙÚfiÔÏË ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜, ηıÒ˜ Î·È ÔÈ ‰È¿‰Ô¯Ô› ÙÔ˘ ÛÙÔ £ÚfiÓÔ Ó· ·ÔÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÙËÓ ÙÈÌ‹ Ô˘ ¤¯ÂÈ Ô Î·Ù¤¯ˆÓ ÙÔ ıÚfiÓÔ Ù˘ ™›‰Ë˜ ÁÂÓÈÎÒ˜ Û fiÏ· ÙÔ˘ Ù· ‰ÈηÈÒÌ·Ù·… ∏ ‰·ÊÈ΋ ÂÚÈÔ¯‹ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ªËÙÚÔfiψ˜ ÔÚÈÔıÂÙÂ›Ù·È ˆ˜ ÂÍ‹˜: ∞fi ÙËÓ ∂·Ú¯›· ∂›‰·˘ÚÔ ÚÒÙ· ÙËÓ ·ÔηÏÔ‡ÌÂÓË §ÈÌËÚ¿, ÚÔ¯ˆÚÒÓÙ·˜ ·Ó·ÙÔÏÈο ÛÙÔ ∑¿Ú·Î·, Î·È ·fi ÎÂÈ ÚÔ¯ˆÚÒÓÙ·˜ ÎÔÓÙ¿ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· ÛÙËÓ ÔÏ›¯ÓË ∫˘¿ÚÈÛÔ˜. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÛÙÔ Ó·fi ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ §ÂˆÓ›‰Ô˘, ÌÂÙ¿ ‰Â Â›Ó·È ÙÔ ÕÛÙÚÔ˜. ∞Ó‚·›ÓÔÓÙ·˜ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Ë ÎˆÌfiÔÏË Ë ·ÔηÏÔ‡ÌÂÓË ∫·ÛÙ¿ÓÈÙÛ·. ªÂÙ¿ ·fi ·˘Ù‹ Ë ÂÚÈÌÂÙÚÈ΋ ÁÚ·ÌÌ‹ ËÁ·›ÓÂÈ Û ¿ÏÏË ÎˆÌfiÔÏË ÏÂÁfiÌÂÓË ∆˙›Ù˙ÈÓ·. ªÂÙ¿ ÛÙÔ Ó·fi ÙˆÓ ∞Á›ˆÓ ∞Ó·ÚÁ‡ÚˆÓ, ¤ÂÈÙ· ÛÙ· ·Ú¯·›· ·ÏÒÓÈ· Î·È ÙÔ ÍÂÚÔ‹Á·‰Ô. ªÂÙ¿ ·fi ·˘Ùfi ηÙ‚·›ÓÂÈ ÛÙÔ Ó·fi ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ ∂˘ı˘Ì›Ô˘. ŒÂÈÙ· ÚÔ¯ˆÚ¿ ÛÙË Û‚¿ÛÌÈ· ÌÔÓ‹ ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ °ÂˆÚÁ›Ô˘, Ô˘ ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È ÙÔ˘ §˘ÎÔ‚Ô˘ÓÔ‡. ∞fi ·˘Ù‹ ÙËÓ ÈÂÚ¿ ÌÔÓ‹ ‰È¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ‰ȿ‰· Î·È Êı¿ÓÂÈ ÛÙËÓ ·¤Ó·ÓÙÈ ı›· ÌÔÓ‹ Ù˘ ÀÂÚ·Á›·˜ £ÂÔÙfiÎÔ˘, Ô˘ ÙÈÌ¿Ù·È Î·È ˆ˜ ∂ÏÂÔ‡Û·, Ë ÔÔ›· Â›Ó·È ÎÔÓÙ¿ ÛÙËÓ ÎˆÌfiÔÏË ∞Úηۿ. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Êı¿ÓÂÈ Û ¿ÏÏË ÎˆÌfiÔÏË ÛÙ· fi‰È· ÙÔ˘ ∆·¸Á¤ÙÔ˘. ∞fi ÎÂÈ ·Ó‚·›ÓÂÈ ÛÙËÓ ÎÔÚ˘Ê‹ ÙÔ˘, fiÔ˘ ‹Ù·Ó Â͈ÎÏ‹ÛÈ ÙÔ˘ ÚÔÊ‹ÙË ∏Ï›·, ÙÔ ÂÔÓÔÌ·˙fiÌÂÓÔ ¶ÂÓÙ·‰¿¯Ù˘ÏÔ Î·È ¿ÏÈ Î·Ù‚·›ÓÂÈ ÛÙ· ‰ÂÍÈ¿ Û ¿ÏÏÔ Â͈ÎÏ‹ÛÈ ÙÔ˘ ¶ÚÔÊ‹ÙË ∏Ï›·, Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙËÓ ¿ÎÚË Ù˘ ÎÔÈÏ¿‰·˜ Î·È Ê·Ú·ÁÁÈÔ‡ ÛÎÏËÚÔ‡ Î·È ‰‡Û‚·ÙÔ˘ Ô˘ ÙÚ¤¯ÂÈ ÓÂÚfi. ªÂÙ¿ ÙÔ Â͈ÎÏ‹ÛÈ Î·È ÛÙÔ


298

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

‰ÂÍÈfi ÙÔ˘ ̤ÚÔ˜ fiˆ˜ ηÙ‚·›ÓÂÈ Â›Ó·È ¯ˆÚÈ¿ Î·È ÎˆÌÔfiÏÂȘ. ∆Ô ¢˘ÚÚ¿¯È, fiÏË Ô˘ Î·È ÙËÓ ·Ú¯·›· ÂÚ›Ô‰Ô ÂηÏ›ÙÔ ¤ÙÛÈ. ªÂÙ¿ ·fi ·˘Ùfi ηÙ‚·›ÓÂÈ ÛÙÔ ÛˆÚfi Ù˘ °Ú·fi˜, ÂÚÓ¿ ·fi ÙË µ·ÛÈÏÈ΋ Ô‰fi Î·È Êı¿ÓÂÈ ÛÙÔ˘˜ ÃÔÈÚfiÏ·ÎÎÔ˘˜. ŒÂÈÙ· ·Ó‚·›ÓÂÈ ÛÙË ÌÔÓ‹ µÔ˘ÏοÓÔ˘ Î·È ÂÚÓ¿ ÛÙÔ ‚Ô˘Ófi Ô˘ ϤÁÂÙ·È √‹. ŒÂÈÙ· ÛÙÔ ‚Ô˘Ófi Ô˘ ϤÁÂÙ·È ã√ÚıÈÔ Î·È Î·Ù‚·›ÓÂÈ ÛÙËÓ ¶‡ÏÔ, ÙËÓ ·ÔηÏÔ‡ÌÂÓË ∞‚·Ú›ÓÔ, Ô˘ Â›Ó·È ÌÂÁ¿ÏÔ ÏÈÌ¿ÓÈ. ŸÏ· ·˘Ù¿ Ù· ̤ÚË Î·È fiÛ· ÔÈ ÙfiÔÈ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·ÊÂÚı› ÂÚÈÎÏÂ›Ô˘Ó ÚÔ˜ Ù· ÓfiÙÈ¿ ÙÔ˘˜ ̤¯ÚÈ ÙË ı¿Ï·ÛÛ· ÔÚÈÔıÂÙÔ‡Ó ÙËÓ ÂÚÈʤÚÂÈ· Ù˘ ·ÁȈٿÙ˘ ÌËÙÚÔfiψ˜ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜, ¯ˆÚ›˜ ÙȘ ‰‡Ô ∂ÈÛÎÔ¤˜ Ù˘ ∫˘ıÔ˘Ú›·˜ Î·È ∑ÂÌÂÓÔ‡. ∂ÎÙfi˜ Î·È ·Ó οÔȘ ÂÈÛÎÔ¤˜ ·Ó‹ÎÔ˘Ó ÛÙÔ˘˜ §·Ù›ÓÔ˘˜ Î·È fiÔÙÂ Ô £Âfi˜ ÂÈÙÚ¤„ÂÈ Ó· Â·Ó¤ÏıÔ˘Ó ÛÙÔ ‚·Û›ÏÂÈfi ÌÔ˘ Î·È Ó· ÛˆıÔ‡Ó ı· ·Ó‹ÎÔ˘Ó ÛÙËÓ ·ÁÈÒÙ·ÙË ªËÙÚfiÔÏË ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜. ™’ ·˘ÙfiÓ Ô˘ ÚÔ˝ÛÙ·Ù·È ·˘Ù‹˜ Ù˘ ªËÙÚÔfiψ˜ ‰›ÓÂÙ·È ÙÔ ‰Èη›ˆÌ· ÙˆÓ ·Ú¯ÈÂÚ¤ˆÓ Ó· ¯ÂÈÚÔÙÔÓ› ÂÈÛÎfiÔ˘˜ Û’ ·˘Ù¤˜, fiˆ˜ Î·È ÛÙȘ ¿ÏϘ ÂÈÛÎÔ¤˜. ªÂ ÙËÓ Î·Ù¿Ï˘ÛË Ù˘ µ˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ·fi ÙÔ˘˜ √ıˆÌ·ÓÔ‡˜ ·Ó·ÚÔÛ·ÚÌfi˙ÂÙ·È ·Ó·ÁηÛÙÈο Î·È ÙÔ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎfi ηıÂÛÙÒ˜ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ì·˜. ŒÙÛÈ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È Û ¢Ú›· Îϛ̷η ÙÔ ÂȉÈÎfi ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎfi ηıÂÛÙÒ˜ ÙˆÓ ÂÍ·Ú¯ÈÒÓ, Ô˘ ˘¿ÁÔÓÙ·Ó ·¢ı›·˜ ÛÙÔ √ÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎfi ¶·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘. ŒÍ·Ú¯ÔÈ ÔÚ›˙ÔÓÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ Â˘Î·Ù¿ÛÙ·ÙÔÈ ŒÏÏËÓ˜ Ù˘ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û·˜. ∞˘ÙÔ› Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘˜ ÔÚ›˙Ô˘Ó «ÂÈÙÚfiÔ˘˜» ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ÂÍ·Ú¯›·˜, Û˘Ó‹ıˆ˜ ÎÏËÚÈÎÔ‡˜, ÂÈÛÎfiÔ˘˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÛÙÂÚËı› ÙËÓ ÂÈÛÎÔ‹ ÙÔ˘˜ ‹ ÈÂÚÔÌfiÓ·¯Ô˘˜, ÁÈ· Ó· ·ÛÎÔ‡Ó ÙȘ ÈÂÚÔ˘ÚÁÈΤ˜ Î·È ÏÔÈ¤˜ ÓÂ˘Ì·ÙÈΤ˜ ˘Ô¯ÚÂÒÛÂȘ. √È ÂÍ·Ú¯›Â˜ ÛÙÂϯÒÓÔÓÙ·Ó ·fi Ï·˚ÎÔ‡˜, Ô˘ ÚÔˆıÔ‡Û·Ó ÂÓ¤ÚÁÂȘ Û˘Óԉ¢ÙÈΤ˜, fiˆ˜ Ë Â›ÛÚ·ÍË ÙˆÓ ÊfiÚˆÓ Î·È Ë Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ÙˆÓ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÒÓ ÎÙËÌ¿ÙˆÓ, Ë ÂÈÛÙ·Û›· ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¤ÁÂÚÛË Î·È ·ÁÈÔÁÚ¿ÊËÛË Ó·ÒÓ. ∂Í·Ú¯›Â˜ Ô˘ ÂÌÊ·Ó›ÛÙËÎ·Ó Î·È ‰È·ÙËÚ‹ıËÎ·Ó Û˘Ó¤¯ÂÈ· ‹ Ì ‰È·Ï›„ÂȘ ÁÈ· 2-3 ·ÈÒÓ˜ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ª¿Ó˘ Â›Ó·È ÂΛӘ ÙÔ˘ ªÂÁ¿ÏÔ˘ ∑˘ÁÔ‡ (‹ Ù˘ ¶Ï¿Ù˙·˜), ÙÔ˘ ¶Ú·ÛÙ›Ԣ, Ù˘ ∑·ÚÓ¿Ù·˜ Î·È Ù˘ °·ÛÙ›Ù˙·˜ (°·˚ÙÛ¿˜). ∆Ô Î·ıÂÛÙÒ˜ ÙˆÓ ÂÍ·Ú¯ÈÒÓ ‰È·ÙËÚ‹ıËΠ̤¯ÚÈ ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ 18Ô˘ ·ÈÒÓ·, ÂÚ›Ô‰Ô Î·Ù¿ ÙËÓ ÔÔ›· ÔÏfiÎÏËÚË Ë ¶ÂÏÔfiÓÓËÛÔ˜ ˘ÔÙ¿¯ÙËΠÛÙÔ˘˜ µÂÓÂÙÔ‡˜. √È ÙÂÏÂ˘Ù·›ÔÈ ÔˆÛ‰‹ÔÙÂ Û˘ÓÂÎÙÈÌÔ‡Û·Ó ÙËÓ ÈÛ¯‡ ÙÔ˘ ÔÚıfi‰ÔÍÔ˘ ÎÏ‹ÚÔ˘ Î·È ÂÈı˘ÌÔ‡Û·Ó Ó· ÂÈÙ‡¯Ô˘Ó ÙÚÔÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ˘¿Ú¯ÔÓÙÔ˜ ηıÂÛÙÒÙÔ˜ Ô˘ Úfi‚ÏÂ ÙËÓ ·¢ı›·˜ ˘·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ ÂÍ·Ú¯ÈÒÓ ÛÙÔ ¶·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘. ∞˘Ù¤˜ ÔÈ ·ÊÂÙËڛ˜ Ô‰ËÁÔ‡Ó ÛÙË ÌÂÙÂͤÏÈÍË Ù˘ ªËÙÚÔfiψ˜ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ Û ªËÙÚfiÔÏË ∫·Ï·Ì¿Ù·˜ Î·È ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ Î·È ÛÙËÓ ¤ÓÙ·ÍË Û’ ·˘Ù‹ ÌÈ·˜ ∞Ú¯ÈÂÈÛÎÔ‹˜ Î·È 6 ∂ÈÛÎÔÒÓ Ô˘ Î¿Ï˘Ù·Ó ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Ù˘ ª¿Ó˘. ∆˘ ·Ú¯ÈÂÈÛÎÔ‹˜ ∑·ÚÓ¿Ù·˜ (Ì ¤‰Ú· ÙÔÓ ∫¿ÌÔ) Î·È ÙˆÓ ∂ÈÛÎÔÒÓ ª·›Ó˘ Î·È ¡›ÎÏÔ˘, Ì ¤‰Ú· ÙÔ √›Ù˘ÏÔ, ªËϤ·˜ Î·È ∫·ÛÙ¿ÓÈ·˜, ™Ù·˘ÚÔËÁ›Ô˘ ∑·ÚÓ¿Ù·˜, ∞Ó‰ÚÔ‡‚ÈÛÙ·˜ (∂͈¯ˆÚ›Ô˘) Î·È §·Á›·˜ Î·È ∫·Ùˆ·ÁΛˆÓ. ∆Ô Î·ıÂÛÙÒ˜ ·˘Ùfi, Ô˘ ¤Î·Ó ÙËÓ ∫·Ï·Ì¿Ù· Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ ¤‰Ú· Ù˘ ªËÙÚÔfiψ˜ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜, ‰È·ÙËÚ‹ıËΠ¿Óˆ ·fi 120 ¯ÚfiÓÈ·. ∆ÚÔÔÔÈ‹ıËΠϛÁ· ¯ÚfiÓÈ· ÚÈÓ ·fi ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË Ù˘ ∂·Ó¿ÛÙ·Û˘ ÙÔ˘ 1821, Ì ÙËÓ ÚÔ·ÁˆÁ‹ Ù˘


M∞¡π∞∆π∫∏ A§§∏§∂°°À∏: ™À¡¢∂™∏ ∆∏™ T√¶π∫∏™ I™∆√ƒπ∞™ ª∂ ∆π™ ¶√§π∆π™ªπ∫∂™ K∞∆∞µ√§∂™

299

∞Ú¯ÈÂÈÛÎÔ‹˜ ∑·ÚÓ¿Ù·˜ Û ·˘ÙÔÙÂÏ‹ ªËÙÚfiÔÏË, Ô˘ Î¿Ï˘Ù fiϘ ÙȘ Ì·ÓÈ¿ÙÈΘ ÂÈÛÎÔ¤˜.

√ ¡È΋ٷ˜ ¡ËÊ¿Î˘, ÊÔÚ¤·˜ ÙˆÓ ÌËÓ˘Ì¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ¡ÂÔÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ¢È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡ ÛÙË ª¿ÓË £ÂˆÚÒ fiÙÈ Ë ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ÚÔÛÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ∫·ıËÁËÙ‹ Ù˘ πÛÙÔÚ›·˜ ÛÙÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ∞ıËÓÒÓ Î·È ∞η‰ËÌ·˚ÎÔ‡ ™ˆÎÚ¿ÙË ∫Ô˘Á¤·, Ù· ª·ÓÈ¿ÙÈη IÛÙÔÚÈο ™ÙÈ¯Ô˘ÚÁ‹Ì·Ù· ÙÔ˘ NÈ΋ٷ NËÊ¿ÎË ÂÌÏÔ˘ÙÈṲ̂ӷ Ì ‰Èο ÙÔ˘ ÚÔÏÂÁfiÌÂÓ· Î·È ÛËÌÂÈÒÛÂȘ Ô‰ËÁÔ‡Ó ÛÙËÓ ·ÔÎ¿Ï˘„Ë Î·›ÚÈˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ ÙÔ˘ ª·ÓÈ¿ÙÈÎÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡. ∞ÔÙÂÏÔ‡Ó, ı· ¤ÏÂÁ·, ÌÈ· ‰È·Ú΋ ‰ÂÍ·ÌÂÓ‹ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛ˘ ÙˆÓ È‰ÈÔ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎÒÓ Ô˘ ·Ú¿ÁÂÈ Ô ÙfiÔ˜ Ì·˜ Î·È ÚÔÈΛ˙ÂÈ Ì’ ·˘Ù¿ ÙÔ˘˜ ÂοÛÙÔÙ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ ÙÔ˘. ∞˘Ù‹ Ë ÂÓÙ‡ˆÛË ÌÔ˘ ‰È·ÌÔÚÊÒıËΠ·fi ÙËÓ ÚÒÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ Û˘Ó¿ÓÙËÛ· ÙÔ Î›ÌÂÓÔ, ÙÔ 1973. ∏ ÂÈÛ·ÁˆÁÈ΋ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ·fi ÙÔ ™ˆÎÚ¿ÙË ∫Ô˘Á¤· ÏÈÙ‹ Î·È Û·Ê‹˜, Ì·˜ Ì¿˙ÂÈ ·Ì¤Ûˆ˜ ÛÙÔ ÓfiËÌ· Î·È Ì·˜ ηٷÙÔ›˙ÂÈ ÁÈ· ÙËÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ·fiÏ·˘ÛË Ô˘ ı· ·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÂÈ: «ªÂ ÙÔ ·ÚfiÓ ‚È‚Ï›ÔÓ ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÂȘ ʈ˜ Ù· ª·ÓÈ¿ÙÈη ÈÛÙÔÚÈÎÔ-Û·ÙÈÚÈο ÛÙÈ¯Ô˘ÚÁ‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ¡È΋ٷ ¡ËÊ¿ÎË (1748-1818 ÂÚ›Ô˘), ÙÔ˘ ÂÚ›ÊËÌÔ˘ ÙÔ‡ÙÔ˘ §¿ÎˆÓÔ˜ Û·ÙÈÚÔÁÚ¿ÊÔ˘, fiÛÙȘ ·ÔÙÂÏ› ‰È· ÙËÓ ÂÔ¯‹Ó ÙÔ˘ ÙÔÓ ÌÔÓ·‰ÈÎfiÓ ıÂÚ¿ÔÓÙ· ÙˆÓ ªÔ˘ÛÒÓ ÂȘ ÙËÓ ÙÚ·¯Â›·Ó Î·È ·˘¯ÌËÚ¿Ó ÁËÓ Ù˘ ª¿Ó˘». ™ÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı› Ô ™ˆÎÚ¿Ù˘ ∫Ô˘Á¤·˜ ÚÔ‚·›ÓÂÈ Û ·ÍÈÔÏÔÁÈΤ˜ ÎÚ›ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi ¤ÚÁÔ Î·È ÙËÓ ÂÎÔÏÈÙÈÛÙÈ΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÙÔ˘ ¡È΋ٷ ¡ËÊ¿ÎË ÛÙË ª¿ÓË Î·Ù¿ Ù· ÚÔÂ·Ó·ÛÙ·ÙÈο ¯ÚfiÓÈ·. ∞ӷʤÚÂÈ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο: «∫·Ù¿ ÙÔ˘˜ ‰˘Û¯ÂÈ̤ÚÈÔ˘˜ ÂΛÓÔ˘˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ Ô ¡ËÊ¿Î˘ Á›ÓÂÙ·È ‰È· ÙÔ˘ ÂÌ̤ÙÚÔ˘ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ Ô Î‹Ú˘Í Î·È Ô Úfi‰ÚÔÌÔ˜ ˘ÁÈÒÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ·Ú¯ÒÓ, Ô ÚÔԉ¢ÙÈÎfi˜ ·Ó·ÌÔÚʈً˜ Î·È Ô ‰È‰¿ÛηÏÔ˜ ËıÈÎÒÓ Î·È ÂÈÚËÓÈÎÒÓ ‰È‰·ÁÌ¿ÙˆÓ, Ô ÌÂÙ¿ ·ÚÚËÛ›·˜ Î·È ı¿ÚÚÔ˘˜ ÛÙÈÁÌ·Ù›˙ˆÓ ÙÔ ¤ıÈÌÔÓ ÙÔ˘ Á‰ÈÎȈÌÔ‡ Î·È ÙËÓ ÚÔ‹Ó ÙˆÓ ª·ÓÈ·ÙÒÓ ÂȘ ÙËÓ ÂÈÚ·Ù›·Ó, Ô ÌÂÙ¿ Û·ÚηÛÌÔ‡ „¤ÁˆÓ ÙËÓ Î·ÎÔÌÂÙ·¯Â›ÚÈÛÈÓ Î·È ÙËÓ Ù·›ӈÛÈÓ Ù˘ Á˘Ó·ÈÎfi˜, Ô ·Ì›ÏÈÎÙÔ˜ ηًÁÔÚÔ˜ Ù˘ ··È‰Â˘Û›·˜ ÙÔ˘ ÎÏ‹ÚÔ˘ Î·È ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÂÏ·ÙÙˆÌ¿ÙˆÓ ÙˆÓ ª·ÓÈ·ÙÒÓ». ∫·È Û˘Ó¯›˙ÂÈ Ô Á¤ÚˆÓ ∫Ô˘Á¤·˜ ÛÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔ ¡È΋ٷ ¡ËÊ¿ÎË: «∆· ÛÙÈ¯Ô˘ÚÁ‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ¡ËÊ¿ÎË Â›Ó·È ÂӉȷʤÚÔÓÙ·, ÙfiÛÔÓ ‰È· ÙËÓ ÏÔÁÔÙ¯ÓÈÎ‹Ó ÙˆÓ ·Í›·Ó, fiÛÔÓ ‰È· ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈÎ‹Ó Î·È Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎ‹Ó ÙˆÓ ÛËÌ·Û›·Ó, Î·È ‰ÈfiÙÈ ·Ú¤¯Ô˘Ó ·‰ÚfiÓ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌfiÓ ÊˆÙÈṲ̂Ó˘ Î·È ÂÎÏÂÎÙ‹˜ §·ÎˆÓÈ΋˜ Ê˘ÛÈÔÁӈ̛·˜, Û·Ó›·˜ ‰È· ÙÔÓ ÙfiÔÓ Ù˘ ηٷÁˆÁ‹˜ Î·È ‰È· ÙËÓ ÂÔ¯‹Ó Ù˘ ‰Ú¿ÛÂÒ˜ ÙÔ˘». ∞ÛÊ·ÏÒ˜ ÙÔ ÚÒÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ ¡ËÊ¿ÎË ∏ πÛÙÔÚ›· Ù˘ ª¿Ó˘ fiÏ˘, ‹ıË, ¯ˆÚ›· Î·È ÈÓÙÚ¿‰Â˜ ·˘Ù‹˜, ‰È· ÛÙ›¯ˆÓ ÔÏÈÙÈÎÒÓ ·ÔÙÂÏ› ÙËÓ ÎÔÚˆÓ›‰· Ù˘ ȉÈfiÙ˘˘ ·˘Ù‹˜ ÔÈËÙÈ΋˜ Û˘ÏÏÔÁ‹˜. ∂›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘ Ì·˜ ‰›ÓÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ¯·Ú·ÎÙËÚ›ÛÔÌ ÙÔ fiÏÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ˆ˜ ÚÔ‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ ª·ÓÈ¿ÙÈÎÔ˘ ¤Ô˘˜. ∞˘Ùfi Ê·›ÓÂÙ·È ·Ì¤Ûˆ˜ Î·È ·fi Ù· ÌÈÎÚ¿ ·ÔÛ¿ÛÌ·Ù· Ô˘ ı· ·ÎÔ˘ÛÙÔ‡Ó, Ì fiÏË ÙËÓ ÂÈ›ÎÂÈ¿ Û·˜ ÁÈ· ÙËÓ ·fi‰ÔÛË:


300

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

∆Ô Ô›ËÌ· ·˘Ùfi ·Ú¯›˙ÂÈ Ì ÙÔ˘˜ ÛÙ›¯Ô˘˜: ªÂÁ¿ÏÔ ‚Ô˘Ófi ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ·¿Óˆ ÛÙÔÓ ªÔÚ›·, ™ÙÔÓ ÙfiÔÓ Ù˘ §·ÎˆÓÈ΋˜, ˆÛ¿Ó ÙËÓ ¶ÈÂÚ›·, ∆·¸ÁÂÙÔÓ ÙÔÓ ¤ÏÂÁ·Ó ÔÈ ·Ï·ÈÔ› ™·ÚÙÈ¿Ù˜ ∫·È ª·ÎÚ˘ÓfiÓ, ÙÔÓ Ï¤ÁÔ˘ÛÈÓ ∏Ï›·Ó, ÔÈ ª·ÓÈ¿Ù˜. ∂›Ó·È Î·È ¿ÏÏ· ÂÚÈÛÛ¿ ‚Ô˘Ó¿ ÌÈÎÚfiÙÂÚ¿ ÙÔ˘ ∞fi ÙÔÓ Î¿‚Ô ª·Ù·¿ ¤ˆ˜ ÂΛ ÎÔÓÙ¿ ÙÔ˘. ™’ ·˘Ù¿ Ù· fiÚË Ê‡Á·Ó ÔÈ Ì·‡ÚÔÈ ™·ÚÙÈ¿Ù˜ ∫·È Â›Ó·È ·˘ÙÔ› Ô˘ ϤÁÔÓÙ·È ÙËÓ Û‹ÌÂÚÔÓ ª·ÓÈ¿Ù˜. °È· Ó· Ê˘Ï¿ÍÔ˘Ó ÙËÓ ˙ˆ‹Ó Î·È ÙËÓ ÂÏ¢ıÂÚ›·, ŒÎÙÈÛ·Ó ¯ÒÚ˜ ÛÙ· ‚Ô˘Ó¿ Î·È ÂÚÈÛÛ¿ ¯ˆÚ›·. ¢ÂÓ ‹ÙÔ Ê˘ÛÈÎfiÓ Û’ ·˘ÙÔ‡˜ Ó· Á›ÓÔ˘Ó ÛÎÏ¿‚ÔÈ, ‰Ô‡ÏÔÈ, ∞ÏÏ¿ Ó· ›Ӓ ÂχıÂÚÔÈ, ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÌÔ‡ÏÔÈ, ∞ÏÏ’ ‹Ù·Ó ™¿ÚÙ˘ ÁÓ‹ÛÈ· ·È‰›· Ù· ηË̤ӷ ∫’ ÂχıÂÚ· ÁÂÓÓ‹Ì·Ù· Î·È Î·ÏÔÌ·ıË̤ӷ. °È· ÙÔ‡ÙÔ ¯ÒÚ˜ ¤ÎÙÈÛ·Ó ÛÙ· fiÚË Î·È ¯ˆÚ›· ∫·È ˙Ô˘Ó ¤ˆ˜ ÙËÓ Û‹ÌÂÚÔÓ ÂȘ ÙËÓ ÂÏ¢ıÂÚ›·. ∂ÙÔ‡ÙˆÓ ÂÁÒ ‚Ô‡ÏÔÌ·È Ó· ÁÚ¿„ˆ ÈÛÙÔÚ›· ∫·È ¯ÒÚ˜ Î·È Ù· ‹ıË ÙÔ˘˜, ÈÓÙÚ¿‰Â˜ Î·È ¯ˆÚ›·. √È ¤ÓÓÔȘ-ÎÏÂȉȿ Ô˘ ÚÔ‚¿ÏÏÔ˘Ó ·fi ÙËÓ ÚÒÙË ·Ó¿ÁÓˆÛË ÙÔ˘ ¤Ô˘˜: ∆·˛ÁÂÙÔ˜, ™¿ÚÙË, ÂÏ¢ıÂÚ›·, ÔÚÈÔıÂÙÔ‡Ó ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ª¿ÓË, Ì·ÓÈ¿ÙÈÎÔ˜ ¯ÒÚÔ˜, Ì·ÓÈ¿ÙÈΘ ȉ¤Â˜. ∫·È ‰¤ÓÔÓÙ·È ˘ÎÓ¿ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ̤ۈ ÙÔ˘ ÛÙÈ¯Ô˘ÚÁ‹Ì·ÙÔ˜. ∫Ï›ӈ ÙËÓ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÌÔ˘ ÛÙÔ ÛÙȯԇÚÁËÌ· ·˘Ùfi Ì ϛÁÔ˘˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˘˜ ÛÙ›¯Ô˘˜, Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ËıÈο ‰È‰¿ÁÌ·Ù· Î·È ˘Ôı‹Î˜ Û ̷˜, ÙÔ˘˜ ÂÈÁÂÓfiÌÂÓÔ˘˜ ÛÙÔ Ì·ÓÈ¿ÙÈÎÔ ¯ÒÚÔ: ¶ÏËÓ Ù·‡Ù· fiÏ· Á›ÓÔÓÙ·È ·fi ÙËÓ ·ÂÈı›·Ó ∞˘Ù‹ ¿ÏÈÓ ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ·Ì·ı›·Ó ∞fi ·˘Ù‹Ó ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È Î·È Ë ·Û˘Ìʈӛ· ∫·È Ë ÂÈηٿڷÙÔ˜ Ë ‰ÂÈÛȉ·ÈÌÔÓ›·, ¶ˆ˜ Ù¿¯· ÙËÓ ·Ô˘‰È΋ ÎÚ·ÙÔ‡Ó ÂÏ¢ıÂÚ›· ∫·È ÙÔ‡ÙÔ ‰ÂÓ ÂÈÓ` ¿ÏÏÔ ÙÈ, ·Ú¿ ÔÏÏ‹ ̈ڛ·. ™ÙËÓ Î·Ù¿ÏËÍË ·˘Ù‹ ΢ÚÈ·Ú¯Ô‡Ó ¤ÓÓÔȘ Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ù· ÂÏ·ÙÙÒÌ·Ù· ÙˆÓ M·ÓÈ·ÙÒÓ: ·›ıÂÈ·, ·Ì¿ıÂÈ·, ·Û˘Ìʈӛ·, ‰ÂÈÛȉ·ÈÌÔÓ›·. ∆Ș ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ÙȘ ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÔÌÂ, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔ «ÂÓ Û¤ÚÌ·ÙÈ», ÛÙÔ˘˜ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘˜ M·ÓÈ¿Ù˜, Î·È ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ì·˜. √ ÛÙÈÁÌ·ÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔ ÏfiÁÈÔ Û˘Ì·ÙÚÈÒÙË Ì·˜ ¡È΋ٷ ¡ËÊ¿ÎË ·ԂϤÂÈ ÛÙËÓ Î·Ù·ÔϤÌËÛË, Ô˘ ı· Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ ÛÙËÓ ÂÍ¿ÏÂÈ„‹, ÙÔ˘˜. ∆ÂÏÈο, fï˜, ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ Ë Î¿ı·ÚÛË Ì ÙËÓ Â›ÎÏËÛË Î·È ¿ÏÈ Ù˘


M∞¡π∞∆π∫∏ A§§∏§∂°°À∏: ™À¡¢∂™∏ ∆∏™ T√¶π∫∏™ I™∆√ƒπ∞™ ª∂ ∆π™ ¶√§π∆π™ªπ∫∂™ K∞∆∞µ√§∂™

301

¤ÓÓÔÈ·˜ Ù˘ ÂÏ¢ıÂÚ›·˜. ∞˘Ù‹ Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Û ÙÂÏÂ˘Ù·›· ·Ó¿Ï˘ÛË ·›ÚÓÂÈ ÌÚÔÛÙ¿ Î·È ÂÍ·Ï›ÊÂÈ ÔÏϤ˜ ·fi ÙȘ Û˘Ó¤ÂȘ ÙˆÓ ÔÏÏÒÓ ÂÏ·ÙÙˆÌ¿ÙˆÓ Ì·˜. ¢˘ÛÙ˘¯Ò˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÂÍ·ÎÚÈ‚ˆÌ¤ÓË Ï‹Úˆ˜ Ë ‰È·‰ÚÔÌ‹ ÛÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘ ¡ËÊ¿ÎË. ∂›Ó·È ‚¤‚·È· fï˜ Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· Ù˘ Á¤ÓÓËÛ‹˜ ÛÙË ªËϤ· Ù˘ ŒÍˆ ª¿Ó˘, Ù˘ ·È¯Ì·ÏˆÛ›·˜ ÙÔ˘ ·fi ÙÔ˘˜ ∆Ô˘ÚÎÔÌ·Ú‰Ô˘ÓÈÒÙ˜, fiÙ·Ó Û ÂÊË‚È΋ ËÏÈΛ· ‹Á·ÈÓ Ӓ ·Ï¤ÛÂÈ ÛÙÔ˘˜ ÓÂÚfiÌ˘ÏÔ˘˜ Ù˘ ∞ÁÈ·-ª·Ú›Ó·˜ ÛÙËÓ ∞Ó·ÙÔÏÈ΋ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ ∆·¸Á¤ÙÔ˘, Ù˘ Ù·Ï·ÈˆÚ›·˜ ÙÔ˘ Û ÔÏϤ˜ ∆Ô˘ÚÎÈΤ˜ Ê˘Ï·Î¤˜ ηٿ ÙË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ·fi ÙÔ ª˘ÛÙÚ¿ ÚÔ˜ ÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË Î·È Ù˘ ‰È·Ê˘Á‹˜ ÙÔ˘ ÛÙÔ µÔ˘ÎÔ˘Ú¤ÛÙÈ. ∞ÔÙÂÏ› ‚‚·ÈfiÙËÙ· fiÙÈ Î·Ù¿ ÙËÓ ·Ú·ÌÔÓ‹ ÙÔ˘ ÛÙË ƒÔ˘Ì·Ó›· ‰¤¯ıËΠٷ ÌËӇ̷ٷ ÙÔ˘ ¢È·ÊˆÙÈÛÌÔ‡ Ô˘ ÚÔ‚¿ÏÏÔÓÙ·Ó ÙfiÛÔÓ ·fi ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ ÙÔ˘˜ º·Ó·ÚÈÒÙ˜ ËÁÂÌfiÓ˜ Ì ÙȘ Û˘ÁÁڷʤ˜ Î·È ÙȘ ÚÔˆı‹ÛÂȘ ·ÙfiÌˆÓ Ô˘ ÌÂÙ¤ÊÂÚ·Ó Ù· ÌËӇ̷ٿ ÙÔ˘ ÌÂÙ¿ ·fi ÛÔ˘‰¤˜ ÛÙ· ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈ· Ù˘ ∂˘ÚÒ˘, fiÛÔ Î·È Ì¤Ûˆ ÙˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ Ô˘ ›¯·Ó Û˘ÛÙ‹ÛÂÈ Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Û·Ó Ì ÂȯÔÚËÁ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜. √È Ó¤Â˜ Û˘Óı‹Î˜ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ÌÂÙ¿ ÙÔ 1781, ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ Î·ıÂÛÙÒ˜ ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ Ì ÓÙfiÈÔ ËÁÂÌfiÓ·, ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÙËÓ ÂÈÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ ÛÙË ª¿ÓË. ¶ÚÔÛ·ı› Â‰Ò Ó· ·Û΋ÛÂÈ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi ¤ÚÁÔ, ˆ˜ ÂÚÈԉ‡ˆÓ ‰È·ÊˆÙÈÛÙ‹˜ Î·È ‰È‰¿ÛηÏÔ˜. °È· ‰¤Î· ¯ÚfiÓÈ· ÚÔˆı› ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘, ˘fi ÙËÓ ˘„ËÏ‹ ÚÔÛÙ·Û›· ÙÔ˘ ·Á·ıÔ‡ ËÁÂÌfiÓ· ∆˙·Ó¤ÙÌÂË °ÚËÁÔÚ¿ÎË, ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ÙËÓ Â˘ÂÚÁÂÙÈ΋ ÁÈ· ÙË ª¿ÓË Î·È ÙÔ˘˜ ª·ÓÈ¿Ù˜ ‰ÈÔ›ÎËÛË Î·È ÙȘ ÚÔÛˆÈΤ˜ ·ÚÂÙ¤˜ ı·˘Ì¿˙ÂÈ Î·È ˘ÌÓ› Ô ¡ËÊ¿Î˘ ÛÙ· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·fi Ù· ÂÈο ÙÔ˘ ÛÙÈ¯Ô˘ÚÁ‹Ì·Ù·. ¢˘ÛÙ˘¯Ò˜, ÌÂÙ¿ ·fi ‰¤Î· ¯ÚfiÓÈ·, ÔÈ Û˘ÁÎ˘Ú›Â˜ ÙÔÓ ·Ó·Áο˙Ô˘Ó Ó· ÂÎ·ÙÚÈÛÙ›, ÂıÂÏÔÓÙÈο ·˘Ù‹ ÙË ÊÔÚ¿, Î·È Ó· ÂÁηٷÛÙ·ı› ÛÙËÓ ∫·Ï·Ì¿Ù·, fiÔ˘ ·ÛΛ ÙÔ ‰È‰·ÛηÏÈÎfi ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÌ· ÁÈ· ¿ÏÏ· ‰¤Î· ¯ÚfiÓÈ·. ∆· ·›ÙÈ· Ù˘ Ó¤·˜ ·Ô‰ËÌ›·˜ ÙÔ˘ ¤¯Ô˘Ó Û¯¤ÛË Î·È Ì ÙËÓ ·ÓÙÈ¿ıÂÈ· Î·È ‰˘Û·Ú¤ÛÎÂÈ· Ô˘ ÚÔηÏÔ‡Û ÛÙÔ˘˜ ·Ù›ı·ÛÔ˘˜ Û˘Ì·ÙÚÈÒÙ˜ Ì·˜, ÁÈ·Ù› Â¤ÎÚÈÓ ·˘ÛÙËÚ¿ Î·È Ì·ÛÙ›ÁˆÓ ·Ï‡ËÙ· ÙȘ ηΤ˜ Î·È ·¿ÓıÚˆ˜ Û˘Ó‹ıÂȤ˜, ÙÔ˘˜. ∆ÂÏÂÈÒÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÌÔ˘ ÛÙÔ ÂÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ¡ËÊ¿ÎË, ȯÓËÏ·ÙÒ Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·, Ô˘ ı· ‰È·Î·Ù›¯·Ó ÙÔ Á¤ÚÔÓÙ· ∫·ıËÁËÙ‹ ™ˆÎÚ¿ÙË ∫Ô˘Á¤· Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘. ∆ÔÏÌÒ Ó· ÈÛ¯˘ÚÈÛÙÒ fiÙÈ È¯ÓËÏ·ÙÒ ·˘Ù¿ Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· ·ÓÙÈÛÙÔȯÒÓÙ·˜ Ù· Ì ÂÈÏÔÁ¤˜ ·ÓıÚÒˆÓ Ô˘ ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ηÏÏȤÚÁÂÈ·, fiÙ·Ó ÍÂÂÚÓÔ‡Ó ÙÔ ÌÈÛfi ÙÔ˘ ÚÔÛ‰fiÎÈÌÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ˙ˆ‹˜. ∆· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· Ô˘ ÙÔ˘˜ ηٷÎχ˙Ô˘Ó, ÙÔ˘˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ¤ÓÙÔÓË ‰È¿ıÂÛË Ó· Í·Ó·Á˘Ú›ÛÔ˘Ó ÙË ÛΤ„Ë ÛÙȘ ·ÙÚÔÁÔÓÈΤ˜ ÙÔ˘˜ Ú›˙˜. ∂ÈÙÚ¤„Ù ÌÔ˘ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Û˘ÏÏÔÁÈÛÌÔ‡ ÌÔ˘ Ì›·Ó ·ÎfiÌ· ·Ú·‰Ô¯‹: ÂÌ›˜ ÔÈ ª·ÓÈ¿Ù˜ ‰È·ı¤ÙÔ˘Ì Û ·˘ÍË̤ÓÔ ‚·ıÌfi ·˘Ù‹ ÙË ÓÔÛÙ·ÏÁÈ΋ ‰È¿ıÂÛË ÁÈ· ÙËÓ ·ÙÚÒ· ÁË. ∞„¢‰‹ ·fi‰ÂÈÍË ·ÔÙÂÏ› Ë ÛËÌÂÚÈÓ‹ ÂΉ‹ÏˆÛË, Ô˘ ÂÏ›˙ˆ fiÙÈ ı· ÙËÓ ·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó ÔÏϤ˜ ¿ÏϘ, ÙÔ ›‰ÈÔ ÂÈÙ˘¯Ë̤Ó˜ Û ÂÎÔÌ‹ ÌËÓ˘Ì¿ÙˆÓ ÁÈ· ÙËÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù·ÛË ÙÔ˘ ÙfiÔ˘. ŒÙÛÈ fiˆ˜ Ì·˜ ÙÔ ˘·ÁfiÚÂ˘Û·Ó, Ô ÚÒÙÔ˜ ª·ÓÈ¿Ù˘ ÏfiÁÈÔ˜ ¡È΋ٷ˜ ¡ËÊ¿Î˘ Î·È ÂȉÈÎfiÙÂÚ· fiˆ˜ ÙÔ Î·Ù·‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó Ì ÙË ‰È·Ú΋ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÔÚ›· ÔÈ ÔÏÏ·ÏÔ› ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÔ› ‰¿ÛηÏÔÈ, Ô˘ ÍÂÎÈÓÒÓÙ·˜ ·fi ·˘Ù‹ ÙËÓ ¿ÁÔÓË ÁË ‰È¤ÙÚÂÍ·Ó ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ‰È·‰ÚÔ̤˜ ÛÙÔÓ ÓÂ˘Ì·-


302

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÙÈÎfi ÔÚ›˙ÔÓÙ· Ù˘ ¯ÒÚ·˜ Ì·˜. ÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈ΋ ÂÚ›ÙˆÛË Ì›·˜ Ù¤ÙÔÈ·˜ ‰È·‰ÚÔÌ‹˜ ·ÔÙÂÏ› ÂΛÓË ÙÔ˘ ¶Úfi‰ÚÔ˘ ÙÔ˘ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜ ¢ËÌÔÙÈ΋˜ ∂Î·›‰Â˘Û˘ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ Î·È ¶ÚÔ¤‰ÚÔ˘ ÙÔ˘ ™˘Ó‰ڛԢ Ì·˜ ÙÔ˘ ∫·ıËÁËÙ‹ £Âfi‰ˆÚÔ˘ ∂Í·Ú¯¿ÎÔ˘, ÙÔÓ ÔÔ›Ô ıˆÚÒ ˘Ô¯Ú¤ˆÛË Ó· ¢¯·ÚÈÛÙ‹Ûˆ Î·È ·’ ·˘Ù‹ ÙË ı¤ÛË ÁÈ· ÙËÓ ÔÏ˘Âȉ‹ ÚÔÛÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ÛÙË ª¿ÓË.

BIB§IO°PAºIA ∞ÔÛÙÔÏfiÔ˘ÏÔ˘ ¢. ªÈ¯·ËÏ¿ÚË ¶. ∏ ÓÔÌÈ΋ Û˘Ó·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ¢ÔÛÈı¤Ô˘, ∂ıÓÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì· ∂Ú¢ÓÒÓ, ∫¡∂,∞ı‹Ó·È 1987. µ·ÁȷοÎÔ˘ ¢. ∞Ú‰Ô‡‚ÈÛÙ· - ∞Ó‰ÚÔ‡‚ÈÛÙ· - ªÂÁ¿ÏË ÃÒÚ· Ù˘ ŒÍˆ ª¿Ó˘ (·Ó¿Ù˘Ô ·fi ÙÔÓ ÙfiÌÔ π°ã «§·ÎˆÓÈη› ™Ô˘‰·›»), ∞ı‹Ó·È, 1996. µ¤Ë ¡.∞., ŒÎÊÚ·ÛȘ ∫Ò‰ÈÎÔ˜ Ù˘ ªËÙÚÔfiψ˜ ªÔÓÂÌ‚·Û›·˜ Î·È ∫·Ï·Ì¿Ù·˜, ∞ı‹Ó·È, 1901. °·Ï·ÓfiÔ˘ÏÔ˘ ª, ∂ÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈη› ÛÂÏ›‰Â˜ §·ÎˆÓ›·˜, ∞ı‹Ó·È, 1939. °Î¤ÔÚÁÎ ª¿Ô˘ÚÂÚ, √ ∂ÏÏËÓÈÎfi˜ Ï·fi˜, ∞ı‹Ó·, ∞ÊÔ› ∆ÔÏ›‰Ë, 1976. ∑ÂÚϤÓÙË ¶., ∆¿ÍȘ ÈÂÚ·Ú¯È΋ … ∏ ªËÙÚfiÔÏË ∑·ÚÓ¿Ù·˜ Î·È ÔÈ ÂÓ ª¿ÓË ∂ÈÛÎÔ·›, ∞ı‹Ó·È, 1922. ∫Ô˘Á¤· ™., «™˘Ì‚ÔÏ·› ÂȘ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Î·È ÙÔÔÁÚ·Ê›· Ù˘ µ¢ ª¿Ó˘», ∞ı‹Ó·È, Ù‡¯Ô˜ 62 ¶ÂÚÈÔ‰ÈÎÔ‡ ∂§§∏¡π∫∞,1933. ∫Ô˘Á¤· ™ˆÎÚ¿ÙË, ¡ËÊ¿ÎË ¡È΋ٷ, ª·ÓÈ¿ÙÈη ÈÛÙÔÚÈο ÛÙÈ¯Ô˘ÚÁ‹Ì·Ù·, ∞η‰ËÌ›· ∞ıËÓÒÓ, ∞ı‹Ó·È 1964. ª∞¡π∞∆π∫∏ ∞§§∏§∂°°À∏, «∂ÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈΤ˜ ÛÂÏ›‰Â˜ ª¿Ó˘ . ∂ȉ‹ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔ ÙÔ˘ 17Ô˘ ·ÈÒÓ· ÂÚ›Ô‰Ô (π)», ʇÏÏÔ 15, ∫·Ú‰·Ì‡ÏË, πÔ‡ÓÈÔ˜ 2000. ª∞¡π∞∆π∫∏ ∞§§∏§∂°°À∏, «∂ÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈΤ˜ ÛÂÏ›‰Â˜ ª¿Ó˘. ¶·ÙÚÈ·Ú¯ÈΤ˜ ÂÍ·Ú¯›Â˜», ʇÏÏÔ 44, ∫·Ú‰·Ì‡ÏË, ¡Ô¤Ì‚ÚÈÔ˜ 2002. ª∞¡π∞∆π∫∏ ∞§§∏§∂°°À∏, «∂ÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈΤ˜ ÛÂÏ›‰Â˜ ª¿Ó˘. ∂ȉ‹ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔ ÙÔ˘ 17Ô˘ ·ÈÒÓ· ÂÚ›Ô‰Ô (ππ)», ʇÏÏÔ 16, ∫·Ú‰·Ì‡ÏË, πÔ‡ÏÈÔ˜ 2000. ª∞¡π∞∆π∫∏ ∞§§∏§∂°°À∏, «∂ÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈΤ˜ ÛÂÏ›‰Â˜ ª¿Ó˘. ∂ÈÛÎÔ¤˜ Î·È Â›ÛÎÔÔÈ», ʇÏÏÔ 7, ∫·Ú‰·Ì‡ÏË, √ÎÙÒ‚ÚÈÔ˜ 1999. ª∞¡π∞∆π∫∏ ∞§§∏§∂°°À∏, «∂ÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎÔ› ‰ÂÛÌÔ› ª¿Ó˘ - ∫·Ï·Ì¿Ù·˜», ʇÏÏÔ 53, ∫·Ú‰·Ì‡ÏË, ∞‡ÁÔ˘ÛÙÔ˜ 2003. ª∞¡π∞∆π∫∏ ∞§§∏§∂°°À∏, «∂Ó·ÚÎÙ‹ÚÈ· ÔÌÈÏ›· ÙÔ˘ Û˘Ó‰ڛԢ: ª¿ÓË Î·È ∫·Ï·Ì¿Ù· – ‰ÂÛÌÔ› ·Á¿˘ Î·È ·ÌÔÈ‚·ÈfiÙËÙ·˜. ™ÙÔȯ›· ·fi ÙËÓ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈ΋ Ì·˜ ÈÛÙÔÚ›·», ʇÏÏÔ 33, ∫·Ú‰·Ì‡ÏË, ¢ÂΤ̂ÚÈÔ˜ 2001. ª∞¡π∞∆π∫∏ ∞§§∏§∂°°À∏, «ª·ÓÈ¿Ù˜ ·Î·‰ËÌ·˚ÎÔ›. ™ˆÎÚ¿Ù˘ ∫Ô˘Á¤·˜ (πV)», ʇÏÏÔ 60, ∫·Ú‰·Ì‡ÏË, ª¿ÚÙÈÔ˜ 2004. ª∞¡π∞∆π∫∏ ∞§§∏§∂°°À∏, «ª·ÓÈ¿Ù˜ ·Î·‰ËÌ·˚ÎÔ›. ™ˆÎÚ¿Ù˘ ∫Ô˘Á¤·˜ (ππ)», ʇÏÏÔ 58, ∫·Ú‰·Ì‡ÏË, π·ÓÔ˘¿ÚÈÔ˜ 2004. ª∞¡π∞∆π∫∏ ∞§§∏§∂°°À∏, «ª·ÓÈ¿Ù˜ ·Î·‰ËÌ·˚ÎÔ›. ™ˆÎÚ¿Ù˘ ∫Ô˘Á¤·˜ (πππ), ʇÏÏÔ 59, ∫·Ú‰·Ì‡ÏË, ºÂ‚ÚÔ˘¿ÚÈÔ˜ 2004. ª∞¡π∞∆π∫∏ ∞§§∏§∂°°À∏, «¡È΋ٷ˜ ¡ËÊ¿Î˘, Ô ÚÒÙÔ˜ ª·ÓÈ¿Ù˘ ÏfiÁÈÔ˜», ʇÏÏÔ 3, ∫·Ú‰·Ì‡ÏË, πÔ‡ÓÈÔ˜ 1999.


M∞¡π∞∆π∫∏ A§§∏§∂°°À∏: ™À¡¢∂™∏ ∆∏™ T√¶π∫∏™ I™∆√ƒπ∞™ ª∂ ∆π™ ¶√§π∆π™ªπ∫∂™ K∞∆∞µ√§∂™

303

¶·˝˙Ë-∞ÔÛÙÔÏfiÔ˘ÏÔ˘ ª., √ ıÂÛÌfi˜ Ù˘ ·ÙÚÈ·Ú¯È΋˜ ÂÍ·Ú¯›·˜, ∞ı‹Ó·, ∂ıÓÈÎfi ÿ‰Ú˘Ì· ∂Ú¢ÓÒÓ, ∫¡∂,1995. º¤ÚÌÔÚ ¶., ª¿ÓË, ∞ı‹Ó·, ∫¤‰ÚÔ˜, 1978. ºÚ·ÓÙ˙‹˜ ∞., ∂ÈÙÔÌ‹ Ù˘ πÛÙÔÚ›·˜ Ù˘ ·Ó·ÁÂÓÓËı›Û˘ ∂ÏÏ¿‰Ô˜, ∂Ó ∞ı‹Ó·È˜, ∫. ∫·ÛÙfiگ˘ Î·È Û›·,1839.

Abstract The project consisted of the presentation of data and events through which the publication of the newspaper, entitled MANIATIKI ALILEGII, became possible 5 years ago. This publication, as it is defined by its goals, aims to promote data of the Long term Education. This is done in the special, selective and dignified way, by which historical and cultural data are presented in relation to the contemporary events of the Local history in every monthly issue. The historical and cultural information derives from the period of the Ottoman Empire, when the heroic epos of the people of Mani flourished. The mixture of elements of Local History, as it presented in the newspaper, includes social issues and events from contemporary life as well as issues related to the present political status quo, especially to the Local Self government. In order to have a full idea of the region, a third dimension, which refers to the developmental and financial aspect, is approached through the presentation of issues related to the future perspectives of the area.


∏ MANH ™TO ¢IA¢IKTYO: ¢IEPEYNH™H KAI A•IO§O°H™H TOY ¢IA¢IKTYAKOY Y§IKOY ™XETIKA ME TH MANH. MIA ¶POTA™H KATA™KEYH™ I™TO™E§I¢A™ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ §È¿ÛÎÔ˜ M. Ed, À. ¢È‰¿ÎÙÔÚ·˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ AıËÓÒÓ ∞Ó·ÛÙ¿ÛÈÔ˜ ∫fiÏÏÈ·˜ M. Ed, À. ¢È‰¿ÎÙÔÚ·˜ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ AıËÓÒÓ º·›Ë ¶··‰¿ÎË ªÂÙ·Ù˘¯È·Î‹ ºÔÈÙ‹ÙÚÈ· ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ TÌ‹Ì·ÙÔ˜ ¢.E. ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ AıËÓÒÓ

¶ÂÚ›ÏË„Ë ∏ Û˘Ó¯‹˜ ‰È¿‰ÔÛË Ù˘ ¯Ú‹Û˘ ÙÔ˘ ¢È·‰ÈÎÙ‡Ô˘, Ë ÔÔ›· ·˘Í‹ıËΠ̠ÁÔÚÁÔ‡˜ Ú˘ıÌÔ‡˜ ȉȷ›ÙÂÚ· ÌÂÙ¿ Ù· ̤۷ Ù˘ ‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ ’90, ·ÏÏ¿ Î·È Ë ›‰È· Ë ‰ÈÂÈÛ‰˘ÙÈ΋ ÙÔ˘ ʇÛË, ÙÔ ¤¯Ô˘Ó ÂÁηıȉڇÛÂÈ ˆ˜ ÙÔ ‚·ÛÈÎfi Î·È Î˘Ú›·Ú¯Ô ̤ÛÔ ÏËÚÔÊfiÚËÛ˘ ÙÔ˘ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ Á›ÁÓÂÛı·È. ∂›Ó·È ÁÂÁÔÓfi˜ ˆ˜ Ë ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ¢È·‰ÈÎÙ‡Ô˘ ·ÔÙÂÏ› ¤Ó· ·fi Ù· ÈÔ ·ÍÈÔı·‡Ì·ÛÙ· ÂÈÙ‡ÁÌ·Ù· ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙˆÓ ÂÁÁڿʈÓ. ™Â ÏÈÁfiÙÂÚÔ ·fi ‰¤Î· ¯ÚfiÓÈ· ÂηÙÔÌ̇ÚÈ· ÔÏÈÙÒÓ ·Ó¿ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ, ¿ÓıÚˆÔÈ Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó Û˘Ó·ÓÙËı› ÔÙ¤, ¿ÓıÚˆÔÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ·ÓÙÈÏ‹„ÂˆÓ Î·È ·ÍÈÒÓ ÙÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Û·Ó ÌÈ· de facto ̤ıÔ‰Ô ·Ó‡ÚÂÛ˘ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ‰ÈÎÙ˘·ÎÔ‡˜ ÙfiÔ˘˜. ∞Ó Î·È ÔÈ Ì˯·Ó¤˜ ·Ó·˙‹ÙËÛ˘ „¿¯ÓÔ˘Ó ¤Ó· ÙÂÚ¿ÛÙÈÔ fiÁÎÔ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Ì ÂÓÙ˘ˆÛȷ΋ Ù·¯‡ÙËÙ·, ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ·‰˘Ó·ÙÔ‡Ó Ó· ·Ó·ÎÙ‹ÛÔ˘Ó Û¯ÂÙÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜, ÂÓÒ ·ÓÙ›ıÂÙ· ·Ó·ÎÙÔ‡Ó ¤Ó· Ï‹ıÔ˜ ÌË Û¯ÂÙÈÎÒÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Î·È ·ÓÙÈÎÚÔ˘fiÌÂÓˆÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ. √ ÛÎÔfi˜ Ù˘ ·ÚÔ‡Û·˜ ÌÂϤÙ˘ Â›Ó·È Ë Â‡ÚÂÛË Î·È Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÒÓ ‰È¢ı‡ÓÛˆÓ, ·ÏÏ¿ Î·È ÙˆÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ª¿Ó˘ ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ ·˘Ù¤˜ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó ÁÈ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÛÎÔÔ‡˜. ∆· Â˘Ú‹Ì·Ù· Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜ ¤‰ÂÈÍ·Ó fiÙÈ ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ÔÛÔÛÙfi ÙˆÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ Ô˘ ‰È·Ù›ıÂÓÙ·È ÛÙÔ ¢È·‰›ÎÙ˘Ô ¤¯Ô˘Ó Û·Ó ÛÎÔfi ÙËÓ ÚÔ‚ÔÏ‹ ΢ڛˆ˜ ÙÔ˘ÚÈÛÙÈÎÒÓ ÂÁηٷÛÙ¿ÛÂˆÓ Î·È ÙˆÓ ·ÍÈÔı¤·ÙˆÓ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ Î·È fi¯È ÙˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÒÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜. ¶ÚÔÙ›ÓÂÙ·È Ë Î·Ù·Û΢‹ ÌÈ·˜ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰·˜ ÁÈ· ÙË ÚÔ‚ÔÏ‹ ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ ·˘ÙÒÓ.


H M∞¡∏ ™∆√ ¢π∞¢π∫∆À√

305

1. ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ∞Ó·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÙ· ÙÔ ¢È·‰›ÎÙ˘Ô ·ÔÙÂÏ› ¤Ó· ·fi Ù· ÈÔ ·ÏÏËÏÂȉڷÛÙÈο ̤۷ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÙÔ˘ 21Ô˘ ·ÈÒÓ·. ∆Ô ¯·ÌËÏfi ÎfiÛÙÔ˜ ·ÁÔÚ¿˜ ÙˆÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙÒÓ Î·È ÔÈ ÌÂȈ̤Ó˜ ÙÈ̤˜ ¯Ú¤ˆÛ˘ Ù˘ Û‡Ó‰ÂÛ˘ ÛÙÔ ¢È·‰›ÎÙ˘Ô Ì ÙËÓ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓË ·‡ÍËÛË ÙˆÓ Ù·¯˘Ù‹ÙˆÓ ÌÂÙ·ÊÔÚ¿˜ „ËÊÈ·ÎÒÓ ‰Â‰Ô̤ӈÓ, Â›Ó·È ÔÚÈṲ̂ÓÔÈ ·fi ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó οÓÂÈ ·ÚÎÂÙÔ‡˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó ÙȘ ˘ËÚÂۛ˜ ÙÔ˘ ¢È·‰ÈÎÙ‡Ô˘ ÁÈ· ÙËÓ ÂχıÂÚË, ÁÚ‹ÁÔÚË Î·È ·Ó¤ÍÔ‰Ë ÏËÚÔÊfiÚËÛË, ‰È·Ê‹ÌÈÛË Î·È ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÙÔ˘˜.1 ∂ηÙÔÌ̇ÚÈ· ¿ÙÔÌ· Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÏÔËÁÒÓ (navigator) Î·È ÂÍÂÚ¢ÓËÙÒÓ (explorer) ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó ÙÔÓ ÎÚ˘Ì̤ÓÔ ıËÛ·˘Úfi Ù˘ ÁÓÒÛ˘ ̤۷ Û ÂÈÎÔÓÈΤ˜ terrae incognitae (sites) ÂÓfi˜ „ËÊÈ·ÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Ù· ÙÔ›· ÌÂÙ·‚¿ÏÏÔÓÙ·È Ì ÙË Ù·¯‡ÙËÙ· Ô˘ ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È Ù· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ·. ∞˘Ùfi˜ Ô „ËÊÈ·Îfi˜ ÎfiÛÌÔ˜ ÂÎÏËÚÒÓÔÓÙ·˜ ÙË «ÚÔÊËÙ›·» ÙÔ˘ de Chardin, ÂÊfiÛÔÓ ˘¿Ú¯ÂÈ Ì¤Û· Û ÌÈ· ÔχÏÔÎË «ÌÂÌ‚Ú¿ÓË» ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Ô˘ ηχÙÂÈ fiÏË ÙËÓ À‰ÚfiÁÂÈÔ, ‰›ÓÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÛÙÔÓ ÔÏ›ÙË Ô˘ ÎÈÓÂ›Ù·È Ì¤Û· Û’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ó· ÂÍÂÚÂ˘Ó¿ ·Ú¯Â›·, Û˘ÏÏÔÁ¤˜, ÌÔ˘Û›·, ‚È‚ÏÈÔı‹Î˜ Î·È ¿Û˘ ʇÛˆ˜ ËÁ¤˜ ÁÈ· fiϘ ÙȘ Ù˘¯¤˜ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÈÓÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡. ∏ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Î·È Ë ¿ÓÙÏËÛË ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Ì¤Ûˆ ÙÔ˘ ¢È·‰ÈÎÙ‡Ô˘ ·ÔÙÂÏ› ϤÔÓ ÌÈ· Ó¤Ô˘ Ù‡Ô˘ ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË, Ô˘ ÙÔ ÏËÚÔÊÔÚÈ·Îfi Ù˘ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÛÙ·‰È·Î¿ ÌÂÁÂı‡ÓÂÙ·È, ˘ÂÚÎÂÚ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙˆÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ ‚È‚ÏÈÔıËÎÒÓ.2 ªÈ· ÌÈÎÚ‹ ¤Ó‰ÂÈÍË ÙÔ˘ fiÁÎÔ˘ ÙˆÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Ô˘ ‰È·Ù›ıÂÓÙ·È ÛÙÔ Â˘Ú‡ ÎÔÈÓfi ̤ۈ ÙÔ˘ ¢È·‰ÈÎÙ‡Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÔÈ ËÁ¤˜ Î·È Î›ÌÂÓ· Ô˘ ‹Ù·Ó ηٷ¯ˆÚË̤ӷ ÛÙË ÁÓˆÛÙ‹ Ì˯·Ó‹ ·Ó·˙‹ÙËÛ˘ Google, Ù· ÔÔ›· ÙÔÓ πÔ‡ÓÈÔ ÙÔ˘ 2002 ¤ÊÙ·Ó·Ó Û ·ÚÈıÌfi Ù· 2,1 ‰ÈÛÂηÙÔÌ̇ÚÈ·.3 ∆Ô ›‰ÈÔ ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Ù˘ ‰È·ÎÈÓÔ‡ÌÂÓ˘ ÏËÚÔÊÔÚ›·˜ Î·È Ë ÂχıÂÚË ÚfiÛ‚·ÛË ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘ ÛÙËÓ ·ÁÎfiÛÌÈ· ÁÓÒÛË, Ì·˜ Ô‰ËÁ› ÛÙÔ Ó· ·ÓÙÈÏËÊıԇ̠ÙÔ ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÌfi Ù˘ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ Û¯¤Û˘ ·ÙfiÌÔ˘ Î·È ÁÓÒÛ˘. ∞Ó Ô Francis Bacon, ÙÔ 1597, ıˆÚÔ‡Û fiÙÈ Ë ÁÓÒÛË Â›Ó·È ‰‡Ó·ÌË, Û‹ÌÂÚ· ÛÙËÓ ∫ÔÈÓˆÓ›· Ù˘ ¶ÏËÚÔÊÔÚ›·˜ Ë ÏËÚÔÊÔÚ›· Â›Ó·È ϤÔÓ ÙÔ ÎÏÂȉ› ÁÈ· ÙË ÁÓÒÛË.4

1. Nashigaki, T. “A Global Electronic Community: From the Fifth Generation Computer to the Internet”, Social Science Japan Journal, 1998, Vol. 1, No. 2, pp. 217-232. 2. ¶··‰¿ÙÔ˜, °., §È¿ÛÎÔ˜, ∫., «¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ Î·È ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÛÙÔ ¢È·‰›ÎÙ˘Ô: ÌÈ· ÌÂϤÙË ÛÙË ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ Ï·ÙÈÓÔÂÏÏËÓÈÎÒÓ», ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ, 2003, Ù¢¯. 6, Û.Û. 115-142. 3. Boylon, P., “The Development Gateway: A major new Internet resource for information and debate about culture, heritage and development issues”, Museum International, Vol. 54, No. 3, 2002, pp. 49-58. 4. Madu, C. and Jacobs, R., “The Internet and global cultural transformation”, Foresight, 1999, Vol. 1, No. 1, pp. 63-71.


306

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

∏ ∫ÔÈÓˆÓ›· Ù˘ ¶ÏËÚÔÊÔÚ›·˜ Î·È ÙÔ ¢È·‰›ÎÙ˘Ô ı¤ÙÂÈ Ó¤Â˜ ÚÔÎÏ‹ÛÂȘ ÛÙÔ˘˜ ˘¿Ú¯ÔÓÙ˜ «·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡˜» ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡˜, ·ÊÔ‡ Ù· ÛËÌÂÚÈÓ¿ Ù¯ÓÔÏÔÁÈο ̤۷ ‰ÂÓ ¿ÏÏ·Í·Ó ·Ï¿ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ·ÏÏ¿ Èı·ÓfiÓ ı· Ô‰ËÁ‹ÛÔ˘Ó Û ÛÙ·‰È·Îfi ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÌfi Î·È ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi Ù˘ ˘ÊËÏ›Ô˘.5 √ ÎfiÛÌÔ˜ ¤ÁÈÓ ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ˜ ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ 20Ô‡ ·ÈÒÓ·, ÔÈ ·ÔÛÙ¿ÛÂȘ Û˘ÚÚÈÎÓÒıËηÓ, ÂÓÒ Ô ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ Û ¤Ó· ·ÁÎfiÛÌÈÔ ¯ˆÚÈfi ÚÔοÏÂÛ Â·Ó·ÛÙ·ÙÈΤ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÂ Ê˘ÛÈΤ˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ˘Ô‰Ô̤˜, ÔÈ Ôԛ˜ ı· Ô‰ËÁ‹ÛÔ˘Ó Û ÌÈ· «ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ÂÓÔÔ›ËÛË» Î·È ¤Ó· ·ÁÎfiÛÌÈÔ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÌfi.6 √È ¡¤Â˜ ∆¯ÓÔÏÔÁ›Â˜ ‰È·ÌfiÚÊˆÛ·Ó ÔÏÈÙÈÛÌÈο ·ÓÔ›ÁÌ·Ù· ÛÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfiÙËÙ˜, ÙËÓ ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ ÔÏÈÙÈÛÙÈ΋ ·ÏÏËÏÂ›‰Ú·ÛË ¿ÏÏÔÙ ‰È·ÛÒ˙ÔÓÙ·˜ Î·È ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·˜ Ù· ÔÏÈÙÈÛÙÈο ÛÙÔȯ›· ÙˆÓ Ï·ÒÓ7 Î·È ¿ÏÏÔÙ ԉËÁÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡˜ ÛÙËÓ ˘ÂÚ¿ÛÈÛË ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ Ú·ÎÙÈÎÒÓ ÙÔ˘˜.8 ™ÙÔÓ ÙÔ̤· Ù˘ ÂÎ·›‰Â˘Û˘, Ô Ì·ıËÙ‹˜ ‰ÂÓ ‚·Û›˙ÂÙ·È ‹ ‰¤¯ÂÙ·È ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ÙȘ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÛÙ· ‰È¿ÊÔÚ· ı¤Ì·Ù· ·ÏÏ¿ ÌÔÚ› Ô ›‰ÈÔ˜ Ó· ‰ÈÂÍ¿ÁÂÈ «·Ú¿ÏÏËϘ» ÛÔ˘‰¤˜ ̤ۈ ÙÔ˘ ¢È·‰ÈÎÙ‡Ô˘ ¤¯ÔÓÙ·˜ ÚfiÛ‚·ÛË Û ÔÈÎÈÏ›· ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ, ÂÈϤÁÔÓÙ·˜ Ô ›‰ÈÔ˜ ÙÔ ÙÈ ı· ˘ÈÔıÂÙ‹ÛÂÈ. ŸÙ·Ó ÎÚ›ÓÂÙ·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ¢È·‰›ÎÙ˘Ô ÁÈ· ÙËÓ Â‡ÚÂÛË ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ, Â›Ó·È ·Ó¿ÁÎË Ó· ηıÔ‰ËÁÔ‡ÓÙ·È ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘˜ ‰ÈÎÙ˘·ÎÔ‡˜ ÙfiÔ˘˜. ∞Ó Î·È ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ›Ûˆ˜ Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‚ÚÔ˘Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ ·fi ÌfiÓÔÈ ÙÔ˘˜, ÂÓÙÔ‡ÙÔȘ Û˘¯Ó¿ ‰ÂÓ Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈÔ‡Ó fiÙÈ ÔÈ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ·˘Ù¤˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ·ÍÈfiÈÛÙ˜ ËÁ¤˜. ∆Ô ¢È·‰›ÎÙ˘Ô ÌÔÚ› Ó· ·ÓÔ›ÁÂÈ ÙÔ ‰ÚfiÌÔ ÁÈ· ÙËÓ Â‡ÚÂÛË ¯Ú‹ÛÈÌˆÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ fï˜ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ·ÓÔ›ÁÂÈ ÙÔ ‰ÚfiÌÔ Î·È Û ϷÓı·Ṳ̂Ó˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜, ÚÔηÙÂÈÏËÌ̤Ó˜ Î·È ·Ó·ÍÈfiÈÛÙ˜. ∞˘Ùfi ÌÔÚ› Ó· ·ÔÙÂϤÛÂÈ ÙÚÔ¯Ô¤‰Ë ÛÙËÓ ‰È·‰Èηۛ· Ì¿ıËÛ˘ Î·È Ú¤ÂÈ Ó· ·ÔÊ¢¯ı› Ì ÙËÓ Î·Ù¿ÏÏËÏË Î·ıÔ‰‹ÁËÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Û ‰ÈÎÙ˘·ÎÔ‡˜ ÙfiÔ˘˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÂÏÂÁ¯ı› ·fi ÙÔ˘˜ ‰·ÛοÏÔ˘˜.9 ∏ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ¢È·‰ÈÎÙ‡Ô˘ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ Ú¿ÍË ÌÔÚ› Ó· ηχ„ÂÈ ÔÏϤ˜ Ù˘¯¤˜ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ˙ˆ‹˜ ¤Ú· ·fi ÙË ¯Ú‹ÛË Ì¤Û· ÛÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈÔ ÁÈ· ÙË ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹ Ì·ıËÌ¿ÙˆÓ. ¶ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, ÙÔ ¢È·‰›ÎÙ˘Ô ÚÔÛʤÚÂÈ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÁÈ·: ñ ª·ı‹Ì·Ù· ‚·ÛÈṲ̂ӷ ÛÙÔ ¢È·‰›ÎÙ˘Ô (Web-Based Courses) ñ ∂Î·È‰Â˘ÙÈ΋ ¢È·¯Â›ÚÈÛË (Educational Administration)

5. Fox, M. Internet opens up secret world of machine, Reuters, 1998, www.aol.com. 6. Madu, C. and Jacobs, R., Ô.. 7. ƒ¿Ù˘ ∞. Î·È ƒ¿ÙË ∞., ª¿ıËÛË Î·È ¢È‰·Ûηϛ· ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ Ù˘ ¶ÏËÚÔÊÔÚ›·˜-√ÏÈ΋ ¶ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË, ∞ı‹Ó·, 2002, Ù. ∞′. 8. Adam, N., Awerbuch, B., Wegner, P., Yesha, Y., “Globalizing Business, Education, Culture Through the Internet”, Communication of ACM, 1997, Vol. 40, No. 2, pp. 115-121. 9. Pratt, S., Finding our way, Tech Trends, 2000, Vol. 44, No. 6, pp. 14-17.


H M∞¡∏ ™∆√ ¢π∞¢π∫∆À√

307

ñ ∞Ó¿Ù˘ÍË ∂ÈÎÔÈÓˆÓÈ·ÎÒÓ ¢ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ (Development of Communication Skills) ñ ∏ÏÂÎÙÚÔÓÈ΋ ¢ËÌÔÛ›Â˘ÛË (Electronic Publishing) ñ ∂ÍfiÚ˘ÍË ¶ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ (Mining Information) ñ ƒÒÙËÛ ÙÔ˘˜ ÂȉÈÎÔ‡˜ (Ask the Experts) ñ ∏ÏÂÎÙÚÔÓÈΤ˜ ∂ÌÊ·Ó›ÛÂȘ (Electronic Appearances & Impersonations) ñ ¶ÚÔÛÔÌÔÈÒÛÂȘ (Simulations) ñ ™˘ÌÌÂÙÔ¯‹ Û ÂÚ¢ÓËÙÈο ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· (Involvement in Research Projects) ñ ∂·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎfi ‰›ÎÙ˘Ô (Professional Networking) ∏ ¢ڇÙÂÚ· ‰È·‰Â‰Ô̤ÓË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ¢È·‰ÈÎÙ‡Ô˘ ·fi ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Î·È Ì·ıËÙ¤˜ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÂÈÎÚ¿ÙÂÈ·˜, Ë ÔÔ›· ηٿ ηÓfiÓ· ÛÙÂÚÂ›Ù·È ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡ ÈÛÙÔ¯ÒÚˆÓ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌ¤ÓˆÓ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ÛÙËÓ ÂÎ·›‰Â˘ÛË Î·È ÂÔ̤ӈ˜ ˘ÏÈÎÔ‡ ÛÙÔȯÂÈÔıÂÙË̤ÓÔ˘ Ì ÙÚfiÔ È‰·ÓÈÎfi ÁÈ· ¯Ú‹ÛÂȘ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, Û˘Ó›ÛÙ·Ù·È ÛÙËÓ «∂ÍfiÚ˘ÍË ¶ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ». ∆Ô ¢È·‰›ÎÙ˘Ô ÌÔÚ› Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı› ˆ˜ ËÁ‹ ˘ÏÈÎÔ‡ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ‹ ‰Â‰Ô̤ӈÓ. ∆Ô ÂÚÒÙËÌ· Ô˘ Ù›ıÂÙ·È, fï˜, Â›Ó·È Â¿Ó Ë ÔÛfiÙËÙ· Î·È Ë ÔÈfiÙËÙ· ÙˆÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÈ ÙÔ ¿ÙÔÌÔ ÛÙÔ ¢È·‰›ÎÙ˘Ô ·Ó·ÊÔÚÈο Ì ÙÔ ı¤Ì· Ô˘ ÙÔ ÂӉȷʤÚÂÈ ÌÔÚ› Ó· ηχ„ÂÈ ÙȘ ··ÈÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘.

2. ™ÎÔfi˜ Ù˘ ·ÚÔ‡Û·˜ ¤Ú¢ӷ˜ ™ÎÔfi˜ Ù˘ ·ÚÔ‡Û·˜ ¤Ú¢ӷ˜ Â›Ó·È Ë Â‡ÚÂÛË Î·È Ë ÔÛÔÙÈ΋ ηÙËÁÔÚÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÒÓ ‰È¢ı‡ÓÛÂˆÓ (URL) Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙË ÁˆÁÚ·ÊÈ΋ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ª¿Ó˘, ηıÒ˜ Î·È Ë ÔÈÔÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ˘¿Ú¯ÔÓÙÔ˜ ÏËÚÔÊÔÚÈ·ÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡, ÒÛÙ ӷ ‰È¢ÎÚÈÓÈÛÙ› Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‹ ÌË ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÂÓ Û˘Ó¯›· Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ˆ˜ ¿ÍÔÓ˜ ÁÈ· ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÌÈ·˜ Ó¤·˜ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰·˜.

3. ªÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· ∏ ·Ó·Î¿Ï˘„Ë ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ ÛÙÔ ¢È·‰›ÎÙ˘Ô ·ÔÙÂÏ› ÌÈ· ÛËÌ·ÓÙÈ΋ Î·È ÔχÏÔÎË ‰È·‰Èηۛ· ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙÔ˘ fiÁÎÔ˘ ÙˆÓ ‰È·ÙÂıÂÈÌ¤ÓˆÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Î·È ÙÔ˘ ·˘Í·ÓfiÌÂÓÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡ ÙˆÓ ¯ÚËÛÙÒÓ Ô˘ ··ÈÙÔ‡Ó ÛÙÈÁÌÈ·›· ÚfiÛ‚·ÛË ÛÙÔ ¢È·‰›ÎÙ˘Ô. ™Â ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ÙȘ ˘fiÏÔÈ˜ ·Ú·‰ÔÛȷΤ˜ ËÁ¤˜ ¿ÓÙÏËÛ˘ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ, ÙÔ ¢È·‰›ÎÙ˘Ô ıˆÚÂ›Ù·È Û ÁÂÓÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜ ·‰fiÌËÙÔ Î·È ¯·ÔÙÈÎfi. ∞˘Ù‹ Ë È‰È·ÈÙÂÚfiÙËÙ· ÙÔ˘ ¢È·‰ÈÎÙ‡Ô˘ Ì·˜ Ô‰‹ÁËÛ ÛÙÔ Ó· ۯ‰ȷÛÙ› Ë ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Ù˘ ·Ó·˙‹ÙËÛ˘ ÚÔÙÔ‡ ·Ú¯›ÛÂÈ Ë Â‡ÚÂÛË ÙˆÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÒÓ ‰È¢ı‡ÓÛÂˆÓ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙË ª¿ÓË.


308

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

∏ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Ù˘ ·Ó·˙‹ÙËÛ˘ ÛÙËÚ›¯ıËΠÛÙÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ ÙˆÓ Edwards & Bruce (2002) Ô˘ ·ÔÙÂÏ› ¤Ó· ÌÔÓÙ¤ÏÔ Û¯Â‰È·ÛÌÔ‡ Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜ ̤۷ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ¢È·‰ÈÎÙ‡Ô˘.10 ¶ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ, Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ, Ù· ‚‹Ì·Ù· ÌÈ·˜ ÔÔÈ·‰‹ÔÙ ·Ó·˙‹ÙËÛ˘ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ ÛÙÔ ¢È·‰›ÎÙ˘Ô Â›Ó·È Ù· ·Ú·Î¿Ùˆ: i) ™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Ù˘ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ ·Ó·˙‹ÙËÛ˘. ·) ∞Ó¿Ï˘ÛË ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ì ÏËÚÔÊÔڛ˜. ‚) ™˘Û¯¤ÙÈÛË ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ Ì ÙȘ ϤÍÂȘ-fiÚÔ˘˜ «ÎÏÂȉȿ» Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û’ ·˘Ùfi. Á) ∫·ıÔÚÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ÙÚfiÔ˘ Û˘Û¯¤ÙÈÛ˘ ÙˆÓ fiÚˆÓ Ù˘ ·Ó·˙‹ÙËÛ‹˜ Ì·˜ Î·È Ù˘ ¯Ú‹Û˘ ‹ Ù˘ ·ÔÊ˘Á‹˜ ÙˆÓ ÏÔÁÈÎÒÓ Û˘Ó‰¤Û̈Ó. ‰) ∫·ıÔÚÈÛÌfi˜ ÙˆÓ Ì˯·ÓÒÓ ·Ó·˙‹ÙËÛ˘ Ô˘ ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘ÌÂ. ii) ∂Ê·ÚÌÔÁ‹ Ù˘ ۯ‰ȷ˙fiÌÂÓ˘ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜. iii) ∫·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ. iv) ∫ÚÈÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ. ∂Ê·ÚÌfi˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ ·Ú·¿Óˆ ÌÔÓÙ¤ÏÔ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘ÌÂ Î·È Ó· ηٷÁÚ¿„Ô˘Ì ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È Ë ÁˆÁÚ·ÊÈ΋ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ §·ÎˆÓÈ΋˜ ª¿Ó˘, Ë ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ Ì·˜ ‰È·ÌÔÚÊÒıËΠˆ˜ ÂÍ‹˜: i) ™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Ù˘ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ ·Ó·˙‹ÙËÛ˘ ·) ∞Ó·˙ËÙԇ̠ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙËÓ Â˘Ú‡ÙÂÚË ÁˆÁÚ·ÊÈ΋ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ §·ÎˆÓ›·˜ Î·È Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ª¿Ó˘. ™ÎÔfi˜ Ì·˜ Â›Ó·È Ë ¯·ÚÙÔÁÚ¿ÊËÛË fiÏˆÓ ÙˆÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÔÔÈ·‰‹ÔÙ ۯÂÙÈ΋ ÏËÚÔÊÔÚ›· Ì ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Î·È ÂÓ Û˘Ó¯›· Ë Î·ÙËÁÔÚÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘˜. π‰È·›ÙÂÚË ÛËÌ·Û›· ¤¯Ô˘Ó ÔÈ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ Û¯ÂÙÈΤ˜ Ì ÙÔ ÔÏÈÙÈÛÌfi, ÙË ÁÏÒÛÛ· Î·È ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜. ‚) √È fiÚÔÈ-ϤÍÂȘ «ÎÏÂȉȿ» Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛË Â›Ó·È: 1) •ÂÓfiÁψÛÛÔÈ fiÚÔÈ: «Mani», «Lakonia». 2) ∂ÏÏËÓfiÁψÛÛÔÈ fiÚÔÈ: «ª¿ÓË», «§·ÎˆÓ›·». Á) ∞Ôʇ¯ıËÎÂ Ë ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ ÏÔÁÈÎÒÓ Û˘Ó‰¤Û̈Ó. ¶ÚÔÙÈÌ‹ıËÎÂ Ë ·Ï‹ ·Ú¿ıÂÛË ÙˆÓ fiÚˆÓ «ª¿ÓË §·ÎˆÓ›·» - «Mani Lakonia», ¯ˆÚ›˜ Ó· ÔÌ·‰ÔÔÈËıÔ‡Ó. ™’ ·˘Ùfi ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·Í›˙ÂÈ Ó· ÛËÌÂȈı› fiÙÈ ÂÈϤ¯ıËÎ·Ó ÌfiÓÔ ‰˘Ô ÁÂÓÈÎÔ› fiÚÔÈ Î·È fi¯È ¿ÏÏÔÈ ÂȉÈÎÔ› fiˆ˜ «ÔÏÈÙÈÛÌfi˜», «ÈÛÙÔÚ›·» Î.¿, ηıÒ˜ ıˆڋ۷Ì ÛÎfi-

10. Edwards, S., Bruce, C., “Reflective Internet searching: a action research model”, The Learning Organization, 2002, Vol. 9, No. 4, pp. 180-188.


H M∞¡∏ ™∆√ ¢π∞¢π∫∆À√

309

ÈÌË ÙËÓ ·ÔÊ˘Á‹ Ù˘ ¯Ú‹Û˘ ÙˆÓ ÏÔÁÈÎÒÓ Û˘Ó‰¤ÛÌˆÓ Î·È Ù˘ ÚÔ¯ˆÚË̤Ó˘ ·Ó·˙‹ÙËÛ˘. √È ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ·Ó·˙‹ÙËÛ˘, Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ÏÔÁÈÎÔ‡˜ Û˘Ó‰¤ÛÌÔ˘˜ Î·È ÙËÓ ÚÔ¯ˆÚË̤ÓË ·Ó·˙‹ÙËÛË, ¤¯ÂÈ ·Ô‰Âȯı› fiÙÈ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ·˘ÍË̤ӷ ÔÛÔÛÙ¿ Ï·ıÂÌ¤ÓˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ Î·È fiÙÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ‰ÂÓ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó Ù›ÔÙ·.11 ∞ÓÙ›ıÂÙ·, Ë ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘˜ ÌÔÚ› Ó· ·ÔÛ¿ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÂÚ¢ÓËÙ‹ ·fi ÙÔ ·Ú¯ÈÎfi ı¤Ì· ·Ó·˙‹ÙËÛ˘ ÙÔ˘ Î·È Ó· ÙÔÓ ·Ú·Ï·Ó‹ÛÔ˘Ó Ì¤Û· ·fi ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›·ÛË Ï·ıÂÌ¤ÓˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ.12 ‰) °È· ÙËÓ Â‡ÚÂÛË ÙˆÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÒÓ ‰È¢ı‡ÓÛÂˆÓ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Û·Ó ÙÔ ı¤Ì· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËÎ·Ó ‰‡Ô Ì˯·Ó¤˜ ·Ó·˙‹ÙËÛ˘ (Teoma, Google), ¤Ó· ıÂÌ·ÙÈÎfi ηٿÏÔÁÔ ·fi ÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ΢‚ÂÚÓÔ¯ÒÚÔ13 (in.gr) Î·È ‰‡Ô ÌÂÙ·-Ì˯·Ó¤˜ ·Ó·˙‹ÙËÛ˘ (Metacrawler, Copernic). √È Ì˯·Ó¤˜ ·Ó·˙‹ÙËÛ˘ Teoma Î·È Google ÂÈϤ¯ıËÎ·Ó Û‡Ìʈӷ Ì ÛÙÔȯ›· Ô˘ ·ÔÚÚ¤Ô˘Ó ·fi ÙÔ ÂÙ·ÈÚÈÎfi ÙÔ˘˜ ÚÔÊ›Ï, ηıÒ˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ 500 ÂÎ. ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ Ë ÚÒÙË Î·È 4,28 ‰È˜ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ Ë ‰Â‡ÙÂÚË. √ ıÂÌ·ÙÈÎfi˜ ηٿÏÔÁÔ˜ in.gr ÂÈϤ¯ıËΠ̠‚¿ÛË ÙË ¯ÚÔÓÔÏÔÁ›· ‰ËÌÔÛ›Â˘Û‹˜ Ù˘ ÛÙÔÓ ·ÁÎfiÛÌÈÔ ÈÛÙfi, ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÂÈÛ΄ÈÌfiÙËÙ·˜ Ô˘ ·ÚÔ˘Û›·Û ÙÔÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô ¯ÚfiÓÔ Î·È ÙȘ ÂÈÏÔÁ¤˜ ·Ó·˙‹ÙËÛ˘ Ô˘ ÂÓۈ̷ÙÒÓÂÈ. √È ÌÂÙ·-Ì˯·Ó¤˜ ·Ó·˙‹ÙËÛ˘ Metacrawler, Copernic ÂÈϤ¯ıËÎ·Ó ÁÈ·Ù› ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙȘ ÈÔ ‰ËÌÔÊÈÏ›˜.14 ii) ∂Ê·ÚÌÔÁ‹ Ù˘ ۯ‰ȷ˙fiÌÂÓ˘ ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋˜ ∏ ·Ó·˙‹ÙËÛË ÛÙÔ ¢È·‰›ÎÙ˘Ô ÍÂΛÓËÛ ÛÙȘ 10 ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘ 2004 Î·È ‰È¿ÚÎÂÛ ̤¯ÚÈ ÙȘ 16 ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘ ÙÔ˘ 2004. °È· ÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛË ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËÎ·Ó Ë Google, Ë Metacrawler, Ë in.gr Î·È Ë Copernic, ÂÓÒ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛË ÙˆÓ ‰ÈÂıÓÒÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËÎ·Ó Ë Google, Ë Teoma, Ë Metacrawler Î·È Ë Copernic.

11. Jansen, B.J., Sprink, A., and Saracevic, T., “A study of user queries on the Web”, Information Processing and Management, 2000, Vol. 36, No. 2, pp. 207-27. ∂›Û˘ ‚Ï. Jansen, B.J and Pooch, U., “A review of Web searching studies and a framework for future research”, Journal of the American Society for Information Science and Technology, 2001, Vol. 52, No. 3, pp. 235-46. Xu, J., Internet search engines: real world IR issues and challenges, Conference on Information and Knowledge Management, 1999, Kansas City. 12. Ford, N., Miller, D., and Moss, N., “Web search strategies and retrieval effectiveness: an empirical study”, Journal of Documentation, 2002, Vol. 58, No. 1, pp. 30-48. 13. ¢ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ Â›ÛËÌË ÂÏÏËÓÈ΋ Ì˯·Ó‹ ·Ó·˙‹ÙËÛ˘, ·ÏÏ¿ ÔÈ ıÂÌ·ÙÈÎÔ› ηٿÏÔÁÔÈ Û˘ÓËı›˙Ô˘Ó Ó· ÂÓۈ̷ÙÒÓÔ˘Ó ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜ Ù¤ÙÔÈÔ˘ Ù‡Ô˘. 14. Oppenheim, C., Morris, A., McKnight, C., Lowley, C., “Progress in Documentation: The evaluation of WWW search machines”, Journal of Documentation, 2000, Vol. 56, No. 2, pp. 190211.


310

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

iii) ∫·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ ∆Ô ·ÚÈıÌËÙÈÎfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙˆÓ ·Ó·˙ËÙ‹ÛÂˆÓ Ù·ÍÈÓÔÌË̤ӷ ·Ó¿ Ì˯·Ó‹ Î·È ·Ó¿ fiÚÔ-ϤÍË «ÎÏÂȉ›» ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È ·Ú·Î¿Ùˆ (¶›Ó. 1). ¶›Ó·Î·˜ 1 ŸÚÔ˜ ªË¯·Ó‹ Google in.gr Copernic Teoma Metacrawler

ª¿ÓË §·ÎˆÓ›·

Mani Lakonia

372 42 15 ØØ 12

542 ØØ 259 173 60

∞fi ÙË ‰È·ÛÙ·‡ÚˆÛË ÙˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ ÙˆÓ Ì˯·ÓÒÓ ·Ó·˙‹ÙËÛ˘, ÙË ‰È·ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ Â·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓˆÓ ‰È¢ı‡ÓÛÂˆÓ Î·È ÂÎÂ›ÓˆÓ Ô˘ ‰Â ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Û·Ó, ÚԤ΢„Â Ô Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÒÓ ‰È¢ı‡ÓÛÂˆÓ Ô˘ ı· ·ÍÈÔÏÔÁÔ‡ÓÙ·Ó (¶›Ó. 2). ¶›Ó·Î·˜ 2

ŸÚÔ˜ ∏Ï. ¢È¢ı‡ÓÛÂȘ ™‡ÓÔÏÔ:

ª¿ÓË §·ÎˆÓ›·

Mani Lakonia

80 252

172

∞fi ÙËÓ ÂÈÛÎfiËÛË ÙˆÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ (ÂÏÏËÓÈÎÒÓ Î·È ÍÂÓfiÁψÛÛˆÓ) ÚԤ΢„·Ó ÔÈ ·ÎfiÏÔ˘ı˜ ηÙËÁÔڛ˜ (°Ú¿ÊËÌ· 1): – ™¯ÂÙÈÎfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ: ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È ÔÈ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ Ô˘ ÂÚȤ¯Ô˘Ó ÛÙÔȯ›· ‹ ÂÚȯfiÌÂÓÔ Û¯ÂÙÈÎfi Ì ÙË ÁÏÒÛÛ·, ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Î·È ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi Ù˘ ª¿Ó˘, Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚·ÓÔ̤ÓÔ˘ ʈÙÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡, ÙÔ ÔÔ›Ô Î·Ùã Â¤ÎÙ·ÛË ÌÔÚ› Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı› ÁÈ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÛÎÔÔ‡˜. – ªË Û¯ÂÙÈÎfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ: ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È ÔÈ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ fiÔ˘ ·ÏÒ˜ ·ÚÔ˘ÛÈ·˙fiÙ·Ó Î¿ÔÈÔ˜ ·fi ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ «§·ÎˆÓ›·», «ª¿ÓË», «Lakonia», «Mani» ¯ˆÚ›˜ ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ·Ó·ÊÔÚ¿ Î·È Ì ÂÚȯfiÌÂÓÔ ¿Û¯ÂÙÔ.


H M∞¡∏ ™∆√ ¢π∞¢π∫∆À√

311

°Ú¿ÊËÌ· 1

iv) ∫ÚÈÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ √ ÔÛÔÙÈÎfi˜ Î·È ÂÙÂÚÔÁÂÓ‹˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ ÙˆÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ‚ÚÂÈ Ô ÂÚ¢ÓËÙ‹˜ ÛÙÔ ¢È·‰›ÎÙ˘Ô Î·ıÈÛÙÔ‡Ó ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ ÌÈ· ÂÚÁ·Û›· ·ÚÎÂÙ¿ ÔχÏÔÎË Î·È ‰‡ÛÎÔÏË, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·ÔÛ·ÊËÓÈÛÙÔ‡Ó ÔÈ ¯Ú‹ÛÈ̘ Î·È ·ÍÈfiÈÛÙ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜. ™‡Ìʈӷ Ì ÙË ‰ÈÂıÓ‹ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·15 Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÌÈ·˜ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰·˜ Î·È Ù˘ ·ÍÈÔÈÛÙ›·˜ ÙˆÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ, Ô˘ ÂΛÓË ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ, ÛÙÔȯÂÈÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È Û ٤ÛÛÂÚȘ ÎÂÓÙÚÈÎÔ‡˜ ¿ÍÔÓ˜: 1Ô˜ ¿ÍÔÓ·˜: ∆· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Î·È Ë ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙÔ˘ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ ∂Ó‰ÂÈÎÙÈο ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ì fiÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· ÂÍÂÙ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙÔȯ›· fiˆ˜ Ë Û·Ê‹ÓÂÈ· ÙÔ˘ ÛÙfi¯Ô˘ Ù˘ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰·˜ Î·È Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ¯ÚËÛÙÒÓ ÛÙËÓ ÔÔ›· ·¢ı‡ÓÂÙ·È, Ë ·ÓÙÈÚÔÛˆ¢ÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ Ù›ÙÏÔ˘ Î·È ÙˆÓ ÂÓÔÙ‹ÙˆÓ Ù˘ ÛÂÏ›‰·˜ Û ۯ¤ÛË Ì ÙÔ ÚÔ‚·ÏÏfiÌÂÓÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ, Ë ·ÔÊ˘Á‹ ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÎÒÓ ‹ Û˘ÓÙ·ÎÙÈÎÒÓ Ï·ıÒÓ, Ô ¯ÚfiÓÔ˜ Ù˘ ÙÂÏÂ˘Ù·›·˜ ÂÓË̤ڈÛ˘, Ë ··ÏÏ·Á‹ ÙÔ˘ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ ·fi ÂıÓÈο, Ê˘ÏÂÙÈο Î·È ¿ÏÏ· ÛÙÂÚÂfiÙ˘·. 2Ô˜ ¿ÍÔÓ·˜: ∏ Ù·˘ÙfiÙËÙ· Î·È Ë ÂÁ΢ÚfiÙËÙ· ÙÔ˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ ∂ÍÂÙ¿˙ÂÙ·È Ë ÚÔ‚ÔÏ‹ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ ÁÈ· ÙÔ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ÚÔÊ›Ï ÙÔ˘ Û˘ÁÁڷʤ· ÒÛÙ ӷ ·ÔÛ·ÊËÓ›˙ÂÙ·È Ë ÚÔÁÂÓ¤ÛÙÂÚË ÂÌÂÈÚ›· ÙÔ˘ ÛÙÔ ı¤Ì·. ∂›Û˘ ÙÔ ·Ó ‰›ÓÔÓÙ·È ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ÛÙÔȯ›· ÁÈ· ÙÔ Û˘ÁÁڷʤ· Ô˘ Ó· ‰È¢ÎÚÈÓ›˙Ô˘Ó ·Ó ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È Û οÔÈÔ È‰ÂÔÏÔÁÈÎfi ‹ ıÚËÛ΢ÙÈÎfi ‹ ÔÏÈÙÈÎfi Ú‡̷, ÙÔ ÔÔ›Ô ÂÎÚÔÛˆ›. ∆¤ÏÔ˜, Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈ΋ Ë ·Ú¿ıÂÛË Î¿ÔÈˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜

15. Alexander, J. E., Tate, M. A., Web wisdom: How to evaluate and create information quality on the Web, 1999, Mahwah: Erlbaum.


312

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

fiˆ˜ Ë ‰È‡ı˘ÓÛË ËÏÂÎÙÚÔÓÈ΋˜ ·ÏÏËÏÔÁÚ·Ê›·˜ ‹ ÔÔÈÔ‰‹ÔÙ ¿ÏÏÔ ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÒÛÙ ӷ Â›Ó·È ‰˘Ó·Ù‹ Ë ·ÔÛÙÔÏ‹ Û¯ÔÏ›ˆÓ, ‰È¢ÎÚÈÓ‹ÛÂˆÓ ÚÔ˜ ÙÔ Û˘ÁÁڷʤ·. 3Ô˜ ¿ÍÔÓ·˜: ∆· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ‰ÈÂ·Ê‹˜ ∞ÍÈÔÏÔÁÂ›Ù·È Ô ‚·ıÌfi˜ ¢ÎÔÏ›·˜ Ù˘ ÏÔ‹ÁËÛ˘ ·fi ÙÔ ¯Ú‹ÛÙË, Ë ‡·ÚÍË ¯¿ÚÙË ÏÔ‹ÁËÛ˘ Î·È Ì˯·Ó‹˜ ·Ó·˙‹ÙËÛ˘ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ̤۷ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰·, Ë ‰fiÌËÛË Î·È Ô ÙÚfiÔ˜ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡, Ë ·ÔÊ˘Á‹ ÌÂÁ¿ÏˆÓ Û ¤ÎÙ·ÛË ÎÂÈ̤ӈÓ, Ë ‡·ÚÍË ÁÚ·ÊÈÎÒÓ, ‹¯ˆÓ, ÂÈÎfiÓˆÓ, ‚›ÓÙÂÔ. 4Ô˜ ¿ÍÔÓ·˜: ∆· Ù¯ÓÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰·˜ ∂ÍÂÙ¿˙ÂÙ·È Ô ¯ÚfiÓÔ˜ ÂÌÊ¿ÓÈÛ˘ Ù˘ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰·˜, Ë ‡·ÚÍË Î·ıÔ‰‹ÁËÛ˘ ÙÔ˘ ¯Ú‹ÛÙË Û ÂÚ›ÙˆÛË Ï¿ıÔ˘˜, ηıÒ˜ Î·È Ë ¯Ú‹ÛË ÂÍÂȉÈÎÂ˘Ì¤ÓÔ˘ ÏÔÁÈÛÌÈÎÔ‡ ÁÈ· Ó· ÂÚÈËÁËı› Ô ¯Ú‹ÛÙ˘ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰·. ™ÙËÚÈ˙fiÌÂÓÔÈ ÛÙÔ˘˜ ·Ú·¿Óˆ ¿ÍÔÓ˜, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËΠ¤Ó· ʇÏÏÔ ·Ú·Ù‹ÚËÛ˘-·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙˆÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ Ô˘ ηٷϋͷÌ fiÙÈ ı· ÂÍÂÙ¿ÛÔ˘ÌÂ, ÙÔ ÔÔ›Ô ÙȘ Ù·ÍÈÓÔÌÔ‡Û Û ÙÚÂȘ ÁÂÓÈΤ˜ ηÙËÁÔڛ˜ Ì ‚¿ÛË: I) ∆Ô ÊÔÚ¤· ‰ËÌÔÛ›Â˘Û˘. II) ∆· ÛÙÔȯ›· Ô˘ ÂÚȤ¯ÂÈ / ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ë ÈÛÙÔÛÂÏ›‰· Î·È Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÂΛӷ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙË ÁÏÒÛÛ·, ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·, ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi Î·È ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›·, ÙÔ ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÎfi ˘ÏÈÎfi. III) ∆ËÓ È‰È·›ÙÂÚË Ù·˘ÙfiÙËÙ· ÙˆÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ, Ë ÔÔ›· ·ÔÛ·ÊËÓÈ˙fiÙ·Ó Ì¤Û· ·fi ·) ÙÔ ÛÎÔfi ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ Î·È ‰ËÌÔÛ›Â˘Û‹˜ ÙÔ˘˜, ‚) ÙÔ ¯ÚfiÓÔ ‰ËÌÔÛ›Â˘Û‹˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓ ·ÁÎfiÛÌÈÔ ÈÛÙfi Î·È ·Ó·Ó¤ˆÛ˘ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ Ô˘ ÚÔ‚¿ÏÏÔ˘Ó, Á) ÙË ÁÏÒÛÛ· Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó (∂ÏÏËÓÈ΋, ∞ÁÁÏÈ΋ ‹ ¿ÏÏË), ‰) ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÂÈÛÎÂÙÒÓ Ù˘ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰·˜ ‹ ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ˘ÔÁÚ·ÊÒÓ Ô˘ ÂȉÂÈÎÓ‡Ô˘Ó ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÂÈÛÎÂÙÒÓ (guestbook), Â) ÙËÓ ·ÚÔ¯‹ ‹ fi¯È Ù˘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ì ÙÔÓ ÂΉfiÙË ‹ ‰È·¯ÂÈÚÈÛÙ‹ Ù˘ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰·˜ ̤ۈ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ Ù·¯˘‰ÚÔÌ›Ԣ ‹ ¯ÒÚÔ˘ Û˘˙ËÙ‹ÛÂˆÓ (e-mail, forum), ÛÙ) ÙËÓ ‡·ÚÍË ÌfiÓÈÌ˘ Î·È ·ÔÎÏÂÈÛÙÈ΋˜ ‰ÈÎÙ˘·Î‹˜ ‰È‡ı˘ÓÛ˘ (dedicated ip / url) ‹ ÙË ‰ËÌÔÛ›Â˘Û‹ Ù˘ ̤۷ ·fi ‰ÈÎÙ˘·Î¤˜ ÂÙ·Èڛ˜ ·ÚÔ¯‹˜ ‰ˆÚÂ¿Ó ÂχıÂÚÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ÁÈ· ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ (.¯. tripod, hol, yahoo, in.gr, geocities Î.¿.), ˙) ÙË ¯Ú‹ÛË ‹ fi¯È ÔÏ˘ÌÂÛÈÎÔ‡ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË Ù˘ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰·˜ (‚›ÓÙÂÔ, flash animation, ‹¯ÔÈ, ΢ÏÈfiÌÂÓ˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂȘ Î.¿.) Ë) ÙË ¯ÒÚ· ÚÔ¤Ï¢Û˘.


H M∞¡∏ ™∆√ ¢π∞¢π∫∆À√

313

3.1. ™Ù·ÙÈÛÙÈ΋ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· °È· ÙË ÛÙ·ÙÈÛÙÈ΋ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËΠÙÔ ÏÔÁÈÛÌÈÎfi ·Ó¿Ï˘Û˘ ÛÙ·ÙÈÛÙÈÎÒÓ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ SPSS, ¤Î‰ÔÛË 10 ηıÒ˜ Î·È ÙÔ ÏÔÁÈÛÌÈÎfi Microsoft Excel ÁÈ· ÙËÓ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· οÔÈˆÓ ·fi Ù· ‰Â‰Ô̤ӷ Î·È ÙËÓ ÁÚ·ÊÈ΋ ÙÔ˘˜ ·ÂÈÎfiÓÈÛË.

4. ¶ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ ∏ ÛÙ·ÙÈÛÙÈ΋ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ¿ÙˆÓ ‚¿ÛÂÈ ÙÔ˘ ʇÏÏÔ˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ¤‰ÂÈÍ ٷ ·Ú·Î¿Ùˆ ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·: ∞. °ÂÓÈ΋ ηÙËÁÔÚÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ ∞fi ÙȘ 252 ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ (100%) Ô˘ ‚Ú¤ıËηÓ, ÔÈ 147 (58,3%) ·ÊÔÚÔ‡Û·Ó ÙËÓ ÚÔ‚ÔÏ‹ ÍÂÓÔ‰Ô¯ÂÈ·ÎÒÓ ÂÁηٷÛÙ¿ÛÂˆÓ Î·È ÙÔ˘ÚÈÛÙÈÎÒÓ Ô‰ËÁÒÓ. ∏ ¯ÒÚ· ÚÔ¤Ï¢Û˘ ÁÈ· ÙȘ 133 (52,8% Â› ÙÔ˘ Û˘ÓfiÏÔ˘, 90,5% ÂÈ̤ÚÔ˘˜) ‹Ù·Ó ¯ÒÚ˜ ÙÔ˘ Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡, ÂÓÒ ÁÈ· ÙȘ 14 (5,6% Â› ÙÔ˘ Û˘ÓfiÏÔ˘, 9,5% ÂÈ̤ÚÔ˘˜) ‹Ù·Ó Ë ∂ÏÏ¿‰·. ™·Ú¿ÓÙ· ‰‡Ô (42) ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ ÂÌÊ¿ÓÈÛ·Ó ÛÙÔȯ›· Ô˘ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ Ú¿ÍË. ∞fi ·˘Ù¤˜ ÔÈ 27 (10,7% Â› ÙÔ˘ Û˘ÓfiÏÔ˘, 64,3% ÂÈ̤ÚÔ˘˜) ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó ·fi ÙÔ Â͈ÙÂÚÈÎfi Î·È ÔÈ 15 ·fi ÙË ∂ÏÏ¿‰· (6% Â› ÙÔ˘ Û˘ÓfiÏÔ˘, 35,7% ÂÈ̤ÚÔ˘˜). √È ˘fiÏÔÈ˜ 64 ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ (25,4%) ÂÌÊ¿ÓÈÛ·Ó ÌË Û¯ÂÙÈÎfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ì ÙȘ 52 (20,6% Â› ÙÔ˘ Û˘ÓfiÏÔ˘, 81,3% ÂÈ̤ÚÔ˘˜) Ó· ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi ¯ÒÚÔ Î·È 12 (4,8% Â› ÙÔ˘ Û˘ÓfiÏÔ˘, 18,7% ÂÈ̤ÚÔ˘˜) ·fi ÙÔ Â͈ÙÂÚÈÎfi. µ. ¶ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ Û¯ÂÙÈÎÒÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ √È 42 ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ Ô˘ ÂÌÊ¿ÓÈÛ·Ó ÏËÚÔÊÔÚÈ·Îfi ˘ÏÈÎfi Û¯ÂÙÈÎfi Ì ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi, ÙË ÁÏÒÛÛ· Î·È ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ˆ˜ ÂÍ‹˜: 1. ºÔÚ¤·˜ ¢ËÌÔÛ›Â˘Û˘ ∆Ô 38,1% (¡=16) ÙˆÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ·fi ÊÔÚ›˜ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Î·È ÙËÓ ÚÔÒıËÛË ÙÔ˘ ÙÔ˘ÚÈÛÌÔ‡ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜, ηıÒ˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÍÂÓÔ‰Ô¯ÂȷΤ˜ ÂÁηٷÛÙ¿ÛÂȘ Î·È ÙÔ˘ÚÈÛÙÈÎÔ‡˜ Ô‰ËÁÔ‡˜ Ù˘ ª¿Ó˘. ™¯Â‰fiÓ ÙÔ ›‰ÈÔ ÔÛÔÛÙfi, 35,7% (¡=15), ηٷϷ̂¿ÓÔ˘Ó ÔÈ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ Ô˘ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ·fi ÔÏÈÙÈÎÔ‡˜ – ÔÏÈÙÈÛÙÈÎÔ‡˜ - ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÊÔÚ›˜. √È ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ Ô˘ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ·fi ȉȈÙÈÎÔ‡˜ ÊÔÚ›˜ Î·È ·fi ·ÙÔÌÈΤ˜ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜ ηٷϷ̂¿ÓÔ˘Ó ÙÔ 14,3% (¡=6) Î·È ÙÔ 11,9% (¡=5) ·ÓÙ›ÛÙÔȯ·. 2. ÃÒÚ· ¶ÚÔ¤Ï¢Û˘ ∆Ô ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ÔÛÔÛÙfi ÙˆÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ (52,4%, ¡=22) ÂÌÊ·Ó›˙Ô˘Ó ˆ˜ ¯ÒÚ· ÚÔ¤ÏÂ˘Û‹˜ ÙÔ˘˜ ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·. ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙȘ ¯ÒÚ˜ ÙÔ˘ Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡ Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙Ô˘Ó ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ù˘ ª¿Ó˘ Â›Ó·È Ë √ÏÏ·Ó‰›· Ì ÙÔ 7,1 %


314

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

ÙˆÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ Ë (¡=3), Ë °ÂÚÌ·Ó›· Î·È Ë ∞ÁÁÏ›· Ì ÙÔ 4,8% ÙˆÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· (¡=2). ™Â ÔÛÔÛÙfi 2,4% (¡=1) ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ÔÈ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙÔÓ ∫·Ó·‰¿, ÙË ¢·Ó›·, ÙË °·ÏÏ›·, ÙËÓ ∞˘ÛÙÚ·Ï›· Î·È ÙËÓ πÙ·Ï›·. ∆Ô ˘fiÏÔÈÔ 19% ÙˆÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ (¡=8) ‰ÂÓ ÂÌÊ¿ÓÈ˙ ηӤӷ ÛÙÔÈ¯Â›Ô Û¯ÂÙÈÎfi Ì ÙË ¯ÒÚ· ÚÔ¤ÏÂ˘Û‹˜ ÙÔ˘˜. 3. ™ÎÔfi˜ ¢ËÌÔÛ›Â˘Û˘ ∏ ÂͤٷÛË ÙÔ˘ ÛÎÔÔ‡ ÙˆÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ, fiˆ˜ ÂΛÓÔ˜ ÂÚÈÁÚ·ÊfiÙ·Ó Ì¤Û· Û’ ·˘Ù¤˜, ¤‰ÂÈÍ fiÙÈ ÙÔ 35,7% ÙˆÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ (¡=15) ÛÙfi¯Â˘·Ó ÛÙËÓ ÂÌÔÚÈ΋ ‰È·Ê‹ÌÈÛË, ÙÔ 7,1% (¡=3) ÛÙËÓ ÂÎ·›‰Â˘ÛË, ÙÔ 4,8% (¡=2) ÛÙËÓ ÚÔ‚ÔÏ‹ Î·È ÙÔ 2,4% (¡=1) ÛÙËÓ ÂÓË̤ڈÛË. √È ˘fiÏÔÈ˜ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ (50%, ¡=21) ÛÙfi¯Â˘·Ó Û ̛· ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ·fi ÙȘ ·Ú·¿Óˆ ηÙËÁÔڛ˜. ∞fi ·˘Ù¤˜ ÌfiÓÔ ÙÔ 11,9% (¡=5) ÛÙfi¯Â˘Â Û’ fiϘ ÙȘ ηÙËÁÔڛ˜ ÏËÓ Ù˘ ÂÌÔÚÈ΋˜ ‰È·Ê‹ÌÈÛ˘. 4. °ÏÒÛÛ· ∆Ô 30% ÙˆÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ (¡=14) ÂÌÊ·Ó›˙Ô˘Ó Ù· ÂÚȯfiÌÂÓ¿ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ∞ÁÁÏÈ΋ ÁÏÒÛÛ·, ÙÔ 20% (¡=9) ÛÙËÓ ∂ÏÏËÓÈ΋ ÁÏÒÛÛ·, ÂÓÒ ÌfiÓÔ ÙÔ 26% ÙˆÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ (¡=12) ‰›ÓÔ˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÛÙÔÓ ÂÈÛΤÙË Ó· ÂÈϤÍÂÈ ÙËÓ ∞ÁÁÏÈ΋ ‹ ÙËÓ ∂ÏÏËÓÈ΋ ÁÏÒÛÛ·. √È ˘fiÏÔÈ˜ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ˆ˜ ÁÏÒÛÛ· ÙËÓ °ÂÚÌ·ÓÈ΋ (9%), ÙËÓ πÙ·ÏÈ΋ (2%), ÙËÓ √ÏÏ·Ó‰È΋ (11%) Î·È ÌÈ· ÈÛÙÔÛÂÏ›‰· (2%) ÛÙËÓ ∞ÁÁÏÈ΋, ÙË °ÂÚÌ·ÓÈ΋ Î·È ÙËÓ ∂ÏÏËÓÈ΋. 5. ÃÚfiÓÔ˜ ‰ËÌÔÛ›Â˘Û˘-·Ó·Ó¤ˆÛ˘ ∂ӉȷʤÚÔÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ fiÙÈ Ë ÏÂÈÔÓfiÙËÙ· ÙˆÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ ‰ÂÓ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÈ ÙfiÛÔ ÙÔ ¯ÚfiÓÔ ‰ËÌÔÛ›Â˘Û˘ fiÛÔ Î·È ÙÔ ¯ÚfiÓÔ ·Ó·Ó¤ˆÛ˘. ™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÙÔ 61,9% ÙˆÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ (¡=26) ‰ÂÓ ÂÌÊ·Ó›˙Ô˘Ó ÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ ‰ËÌÔÛ›Â˘Û˘ ÙÔ˘˜, ÂÓÒ ÙÔ 57,1% (¡=24) ‰ÂÓ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÈ ¯ÚfiÓÔ ·Ó·Ó¤ˆÛ˘. 6. ¢˘Ó·ÙfiÙËÙ· ∂ÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ ∆Ô 61,9% (¡=26) ‰›ÓÔ˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÙÔ˘ ÂÈÛΤÙË Ì ÙÔ ÊÔÚ¤· ‰ËÌÔÛ›Â˘Û˘ ÂÓÒ ÙÔ 38,1% (¡=16) ‰ÂÓ ·Ú¤¯ÂÈ ·˘Ù‹ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·. 7. ¢ÈÎÙ˘·Î‹ ¢È‡ı˘ÓÛË ∆Ô 97,6% ÙˆÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ (¡=41) Â›Ó·È ·ÔÎÏÂÈÛÙÈΤ˜ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ οÙÈ Ô˘ ‰ËÏÒÓÂÈ fiÙÈ Ô ÊÔÚ¤·˜ ÚÔ¯ÒÚËÛ ÛÙËÓ ·fiÎÙËÛË ·ÔÎÏÂÈÛÙÈ΋˜ ‰ÈÎÙ˘·Î‹˜ ‰È‡ı˘ÓÛ˘ (.org, .com, .net, .edu), ÂÓÒ ÙÔ 2,4% (¡=1) Â¤ÏÂÍ ÙË ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË Ù˘ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰·˜ ̤۷ ·fi ‰È·‰ÈÎÙ˘·Î‹ ˘ËÚÂÛ›· ·ÚÔ¯‹˜ ‰ˆÚÂ¿Ó ¯ÒÚÔ˘ ÁÈ· ÙË ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ (geocities). °. ¶ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ÚÔ‚·ÏÏfiÌÂÓˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Ÿˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ Î·È ÛÙËÓ ÂÓfiÙËÙ· 3 Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Û ÛÙË ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›·, Ù· ÛÙÔȯ›· Ô˘ ÂÌÂÚȤ¯ÔÓÙ·È ÛÙȘ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ Î·È ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ Ú¿ÍË ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È Û ٤ÛÛÂÚȘ ηÙËÁÔڛ˜: 1. °ÏˆÛÛÈο ÛÙÔȯ›·: ·fi ÙȘ 42 ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜, ÙÔ 21,4% (¡=9) ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÁψÛÛÈο ÛÙÔȯ›·, ÂÓÒ ÛÙÔ 78,6% (¡=33) ‰ÂÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó. ∆· ÛÙÔȯ›· ·˘Ù¿ ‰›ÓÔ˘Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÛÙÔÓ ÂÈÛΤÙË ÁÈ· ÁψÛÛÈΤ˜ ȉÈÔÌÔÚʛ˜ ‹ ȉȷ›ÙÂÚ·


H M∞¡∏ ™∆√ ¢π∞¢π∫∆À√

315

ÁψÛÛÈο ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù·, fiˆ˜ Ù· ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ·. 2. πÛÙÔÚÈο ÛÙÔȯ›·: ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ÛÙÔ 57,1% ÙˆÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ (¡=24), ÂÓÒ ·Ô˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ·fi ÙÔ ˘fiÏÔÈÔ 42,9% (¡=18). 3. ¶ÔÏÈÙÈÛÌÈο - ÎÔÈÓˆÓÈο ÛÙÔȯ›·: ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙÔ 42,9% ÙˆÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ (¡=18), ÂÓÒ ·Ô˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ·fi ÙÔ 57,1% Ô˘ ·Ô̤ÓÂÈ (¡=24). ∆· ÛÙÔȯ›· ·˘Ù¿ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙË ‰ÔÌ‹ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜, ηıÒ˜ Î·È Û ‹ıË Î·È ¤ıÈÌ· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜. 4. ºˆÙÔÁÚ·ÊÈÎfi ˘ÏÈÎfi: ÙÔ 2,4% (¡=1) ‰ËÌÔÛȇÂÈ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ÈÛÙÔÚÈÎfi ʈÙÔÁÚ·ÊÈÎfi ˘ÏÈÎfi, ÙÔ 31% (¡=13) ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο Û‡Á¯ÚÔÓÔ, ÙÔ 26,2% (¡=11) ÈÛÙÔÚÈÎfi Î·È Û‡Á¯ÚÔÓÔ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ·, ÂÓÒ ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÎfi ˘ÏÈÎfi ·Ô˘ÛÈ¿˙ÂÈ ·fi ÙÔ 40,5% (¡=17) ÙˆÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ. ™˘ÁÎÂÓÙÚˆÙÈο, 7 ÌfiÓÔ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ ‰ËÌÔÛÈÂ‡Ô˘Ó ÛÙÔȯ›· Î·È ·fi ÙȘ 4 ·Ú·¿Óˆ ηÙËÁÔڛ˜ Î·È ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó, ÂÔ̤ӈ˜, Ó· ıˆÚËıÔ‡Ó Ï‹ÚÂȘ ·fi ¿Ô„Ë ˘ÏÈÎÔ‡. ∏ ηٷÏÏËÏfiÙËÙ·, ˆÛÙfiÛÔ, ÙˆÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ ÁÈ· ¯Ú‹ÛË ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi Ì›· ·ÎfiÌ· ·Ú¿ÌÂÙÚÔ, Ë ÔÔ›· ‰ÂÓ Â›Ó·È ¿ÏÏË ·fi ÙËÓ ÂÁ΢ÚfiÙËÙ· ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡. ∏ ÂÁ΢ÚfiÙËÙ· ‹ ÌË ÙÔ˘ ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤ÓÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ Û˘Ó›ÛÙ·Ù·È ÛÙËÓ ·Ú¿ıÂÛË ‹ fi¯È ÙˆÓ ËÁÒÓ ·fi ÙȘ Ôԛ˜ ÙÔ ˘ÏÈÎfi ·˘Ùfi ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È (·Ú·ÔÌ¤˜, ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·, ‰ÂÛÌÔ›). ∞fi ÙȘ 42 ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜, ÙÔ 35,7% (¡=15) ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ô˘ ıˆÚÂ›Ù·È ¤Á΢ÚÔ, ÂÓÒ ÙÔ 64,3% (¡=27) ‰ËÌÔÛȇÂÈ ˘ÏÈÎfi, Ë ÚԤϢÛË ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ‰ÂÓ Á›ÓÂÙ·È ÁÓˆÛÙ‹ ÛÙÔÓ ÂÈÛΤÙË. Œ¯ÔÓÙ·˜, ÏÔÈfiÓ, ˘fi„Ë Ì·˜ ÙȘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ·Ú·Ì¤ÙÚÔ˘˜ Î·È Û˘Ó‰˘¿˙ÔÓÙ·˜ Ù· ‰Â‰Ô̤ӷ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÛÙ· ÂÚȯfiÌÂÓ· ÛÙÔȯ›· Î·È ÙËÓ ÂÁ΢ÚfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜, ηٷϋÁÔ˘Ì ÛÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ· ˆ˜ ηٿÏÏËϘ ÁÈ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÛÎÔÔ‡˜ Â›Ó·È ÔÈ ·ÎfiÏÔ˘ı˜ 7 ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ (16,7%), ÔÈ Ôԛ˜ Û˘Ó‰˘¿˙Ô˘Ó ÙËÓ ÏËÚfiÙËÙ· Ì ÙËÓ ÂÁ΢ÚfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘: 1. ºÔÚ¤·˜: ¢‹ÌÔ˜ √›Ù˘ÏÔ˘ (http://www.dimosoitilou.gr/gr/odiporiko/od.htm ) 2. ºÔÚ¤·˜: π‰ÈÒÙ˘ (http://www.mani.org.gr ) 3. ºÔÚ¤·˜: ¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈ· §¤Û¯Ë ª·ÓÈ·ÙÒÓ (http://www.hellasmani.gr/t2/02.htm ) 4. ºÔÚ¤·˜: ¢‹ÌÔ˜ §Â‡ÎÙÚÔ˘ (http://www.lefktro.gr/english/mani15.html ) 5. ºÔÚ¤·˜: ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi ›‰Ú˘Ì· (http://www.haef.gr/chilias/greek/gre/mani/mani.html ) 6. ºÔÚ¤·˜: ¶ÚÔÛˆÈ΋ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰· (http://users.macunlimited.net/maniguide/ ) 7. ºÔÚ¤·˜: ·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi˜ ÍÂÓÒÓ·˜ (http://www.trapela.gr )


316

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

5. ™˘˙‹ÙËÛË - ¶ÚÔÙ¿ÛÂȘ ªÂ ‚¿ÛË Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜, Ì ‰Â‰Ô̤ÓÔ ÙÔ ÌÈÎÚfi ·ÚÈıÌfi ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó ÛÙËÓ ÂÎ·›‰Â˘ÛË Î·È Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë fiÏ· Ù· ÛÙÔȯ›· Ô˘ ηıÈÛÙÔ‡Ó ¤Ó· ‰ÈÎÙ˘·Îfi ÙfiÔ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ ÁÈ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÛÎÔÔ‡˜, ηٷϋͷÌ ÛÙËÓ ·ÎfiÏÔ˘ıË ÚfiÙ·ÛË ÁÈ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ‰ÈÎÙ˘·ÎÔ‡ ÙfiÔ˘ ·ÊÈÂڈ̤ÓÔ˘ ÛÙË ª¿ÓË: ∆›ÙÏÔ˜: √ Ù›ÙÏÔ˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÂÈϯı› ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· Û‡Á¯ÚÔÓ· Î·È ÂÚÈÂÎÙÈο «e-ª¿ÓË», «ª¿ÓË.gr» Î·È ÛÙÔ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·Ó·Ï˘ÙÈÎfi «ª¿ÓË: ·ÚÂÏıfiÓ, ·ÚfiÓ Î·È Ì¤ÏÏÔÓ». ºÔÚ¤·˜ ¢ËÌÔÛ›Â˘Û˘: ∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÍÂοı·Ú· Ô ÊÔÚ¤·˜ ‰ËÌÔÛ›Â˘Û˘ ÙÔ˘ ‰ÈÎÙ˘·ÎÔ‡ ÙfiÔ˘, ÒÛÙ ӷ Á›ÓÂÙ·È Û·Ê¤˜ Â¿Ó ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÔÏÈÙÈÛÙÈÎfi, ÔÏÈÙÈÎfi (ÙÔÈ΋ ‹ ÓÔ̷گȷ΋ ·˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛË), ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ‹ ȉȈÙÈÎfi ÊÔÚ¤·, ηıÒ˜ Â›Û˘ Î·È Ô ÛÎÔfi˜ Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ ÛÙË ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË. ∂ÓfiÙËÙ˜: √È ÂÓfiÙËÙ˜ ÛÙȘ Ôԛ˜ ı· ÔÚÁ·Óˆı› ÙÔ ˘ÏÈÎfi Ô˘ ı· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ Î·È ı· ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ Ô ‰ÈÎÙ˘·Îfi˜ ÙfiÔ˜ ÚÔÙ›ÓÂÙ·È Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÛÙȘ ·ÎfiÏÔ˘ı˜: ñ πÛÙÔÚ›·: ΛÌÂÓ·, ¿ÚıÚ·, ʈÙÔÁÚ·ÊÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ ÔÚ›· Ù˘ ª¿Ó˘ ÛÙÔ ¯ÚfiÓÔ, ·fi ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· ̤¯ÚÈ ÙȘ ̤Ú˜ Ì·˜ Î·È ‡·ÚÍË ¯ÚÔÓÔÏfiÁÈÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ Â˘ÎÔÏfiÙÂÚË ÚfiÛ‚·ÛË ÛÙȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜. ñ §·ÔÁÚ·Ê›·: ΛÌÂÓ·, ¿ÚıÚ·, ʈÙÔÁÚ·ÊÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙ· ‹ıË, ÛÙ· ¤ıÈÌ· Î·È ÛÙȘ ÙÔÈΤ˜ ·Ú·‰fiÛÂȘ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜, fiˆ˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ·ÚÔ˘Û›·ÛË ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ ÂÓ‰˘Ì·ÛÈÒÓ Î·È ¯ÔÚÒÓ. ñ °ÏÒÛÛ·: Ô È‰È·›ÙÂÚÔ˜ ÁψÛÛÈÎfi˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ Ì ¤ÌÊ·ÛË ÛÙȘ ÂÈÚÚÔ¤˜ ·fi ¿ÏÏÔ˘˜ Ï·Ô‡˜, ÁψÛÛÈο ȉÈÒÌ·Ù· Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ÁψÛÛÈο ÛÙÔȯ›·, fiˆ˜ Ù· ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ· Î·È Ù· ÙÚ·ÁÔ‡‰È·. ñ °ÂˆÁÚ·Ê›·: ·ÚÔ˘Û›·ÛË Ù˘ ‰ÈÔÈÎËÙÈ΋˜ ‰È·›ÚÂÛ˘ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ Î·È ÙÔ˘ ȉȷ›ÙÂÚÔ˘ ÁˆÌÔÚÊÔÏÔÁÈÎÔ‡ ·Ó¿ÁÏ˘ÊÔ˘ Ì ٷ˘Ùfi¯ÚÔÓË ·Ú·‚ÔÏ‹ ¯·ÚÙÒÓ, ÔÏÈÙÈÎÒÓ Î·È ÁÂˆÊ˘ÛÈÎÒÓ. ñ ¶ÂÚÈËÁ‹ÛÂȘ: Ô‰ÔÈÔÚÈο Î·È ÂӉȷʤÚÔ˘Û˜ ‰È·‰ÚÔ̤˜ ÛÙ· ·ÍÈÔı¤·Ù· Î·È Ù· ¯ˆÚÈ¿ Ù˘ ª¿Ó˘. ñ ∞Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋: ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ ÂÎÂ›ÓˆÓ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ È‰È·›ÙÂÚË ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜, ΢ڛˆ˜ Ì ÙËÓ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋ ÙˆÓ ‡ÚÁˆÓ. ñ ∂ΉfiÛÂȘ: ηٿÏÔÁÔ˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ÂΉfiÛˆÓ, ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÒÓ Î·È ÏÔÁÔÙ¯ÓÈÎÒÓ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ‹ ·ÓÙÏÔ‡Ó ÙÔ ı¤Ì· ÙÔ˘˜ ·fi ÙË ª¿ÓË. ∞Ó·˙‹ÙËÛË: ∂Óۈ̿وÛË ÂÍÂÏÈÁÌ¤ÓˆÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÒÓ ·Ó·˙‹ÙËÛ˘ Ô˘ ı· ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ·ÊÂ-


H M∞¡∏ ™∆√ ¢π∞¢π∫∆À√

317

Ófi˜ ÙËÓ ·ÚfiÛÎÔÙË ·Ó·˙‹ÙËÛË fiÚˆÓ ‹ ıÂÌ¿ÙˆÓ ·fi ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ‰ÈÎÙ˘·ÎÔ‡ ÙfiÔ˘ Î·È ı· ÂÎÙ›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ·ÁÎfiÛÌÈÔ ÈÛÙfi. ∂ÈÎÔÈÓˆÓ›·: ¶·ÚÔ¯‹ ÛÙÔȯ›ˆÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ì ÙÔÓ ÊÔÚ¤· ‰ËÌÔÛ›Â˘Û˘ Î·È ÙÔÓ Î·Ù·Û΢·ÛÙ‹ Ù˘ ÛÂÏ›‰·˜ ÁÈ· ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ·ÚÔ¯‹ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ, ˘Ô‚ÔÏ‹ ÂÚˆÙ‹ÛÂˆÓ ‹ ·Ú·ÙËÚ‹ÛˆÓ, ηıÒ˜ Î·È ÙËÓ Èı·Ó‹ ˘Ô‚ÔÏ‹ ˘ÏÈÎÔ‡ ÚÔ˜ ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË. ¢ÂÛÌÔ›: √È ‰ÂÛÌÔ› Ô˘ ı· ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È ·fi ÙÔ ‰ÈÎÙ˘·Îfi ÙfiÔ ÚÔÙ›ÓÂÙ·È Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÛÙȘ ·ÎfiÏÔ˘ı˜ ηÙËÁÔڛ˜: ñ ¢ËÌfiÛÈÔÈ ºÔÚ›˜ ñ π‰ÈˆÙÈÎÔ› ÊÔÚ›˜ / √ÚÁ·ÓÈÛÌÔ› ñ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ¢ÈÎÙ˘·ÎÔ› ∆fiÔÈ ñ ÕÏÏÔÈ Û¯ÂÙÈÎÔ› ‰ÈÎÙ˘·ÎÔ› ÙfiÔÈ Ã¿ÚÙ˘ ¶ÏÔ‹ÁËÛ˘: ∫Ú›ÓÂÙ·È ··Ú·›ÙËÙË Ë ‡·ÚÍË ¯¿ÚÙË ÏÔ‹ÁËÛ˘, Ô ÔÔ›Ô˜ ı· ηıÈÛÙ¿ Û·Ê‹ ÛÙÔ˘˜ ¯Ú‹ÛÙ˜ ÙË ‰ÔÌ‹ ÙÔ˘ ‰ÈÎÙ˘·ÎÔ‡ ÙfiÔ˘ Î·È ı· ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÙËÓ ·ÚfiÛÎÔÙË ÌÂٷΛÓËÛË Û fiϘ ÙȘ ÂÓfiÙËÙ˜ ηٿ ÙÔ ‰ÔÎÔ‡Ó. √‰ËÁ›Â˜ / ™˘¯Ó¤˜ ∂ÚˆÙ‹ÛÂȘ: ∫Ú›ÓÂÙ·È ··Ú·›ÙËÙË Ë ‡·ÚÍË Î·Ù·ÏfiÁÔ˘ Ì ԉËÁ›Â˜ ÏÔ‹ÁËÛ˘, ·Ó·˙‹ÙËÛ˘, ηıÒ˜ Î·È ÌÂ Û˘¯Ó¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÛÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ‰ÈÎÙ˘·ÎÔ‡ ÙfiÔ˘ Î·È ÛÎÔÂ‡Ô˘Ó ÛÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ·ÔÚÈÒÓ ‹ Ù˘¯fiÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ÂӉ¯Ô̤ӈ˜ ı· ¤¯Ô˘Ó ‹ ı· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ó ÔÈ ¯Ú‹ÛÙ˜.

BIB§IO°PAºIA Adam, N., Awerbuch, B., Wegner, P., Yesha, Y., “Globalizing Business, Education, Culture Through the Internet”, Communication of ACM, Vol. 40, No. 2, pp. 115-121, 1997. Alexander, J. E., Tate, M. A., Web wisdom: How to evaluate and create information quality on the Web, Mahwah: Erlbaum, 1999. Alexander, J., Tate, M., The Web as a research tool: evaluation techniques, Website: http://www.science.widener.edu/~withers/evalout, 1998. Berners-Lee, Tim, Weaving the Web, Orion, 1999. Boylon, P., “The Development Gateway: A major new Internet resource for information and debate about culture, heritage and development issues”, Museum International, Vol. 54, No. 3, pp. 49-58, 2002. Edwards, S., Bruce, C., “Reflective Internet searching: a action research model”, The Learning Organization, Vol. 9, No. 4, pp. 180-188, 2002. Ford, N., Miller, D., and Moss, N., “Web search strategies and retrieval effectiveness: an empirical study”, Journal of Documentation, Vol. 58, No. 1, pp. 30-48, 2002. Fox, M. Internet opens up secret world of machine, Reuters, www.aol.com, 1998.


318

§∞∫ø¡π∞: °§ø™™∞ - I™∆√ƒπ∞ - ¶√§π∆π™ª√™

Grey, D., The Internet in School, New York: Cassell Education, 1999. Harris, R, Evaluating Internet research sources, Website: http://www.sccu.edu/faculty/RØ Harris/evalu8it.htm, 1998. Herring, J. E., Exploiting the Internet as an information resource in schools, London, Library Association Publishing, 1999. Jansen, B.J and Pooch, U., “A review of Web searching studies and a framework for future research”, Journal of the American Society for Information Science and Technology, Vol. 52, No. 3, pp. 235-46, 2001. Jansen, B.J., Sprink, A., and Saracevic, T., “A study of user queries on the Web”, Information Processing and Management, Vol. 36, No. 2, pp. 207-27, 2000. Jones, M., Okey, J., Interface Design for Computer-based Learning Environments, University of Georgia, 1995. Lynch, Patrick, Horton, S., Web Style Guide: Basic design principles for creating Web sites, Yale University School of Medicine’s Centre for Advanced Instructional Media (CAIM), New Haven, CT: Yale University Press, 1999. Madu, C and Jacobs, R., “The Internet and global cultural transformation”, Foresight, Vol. 1, No. 1, pp 63-71, 1999. Mc Cormack, C, Jones, D., Building a web-based education system, New York, Wiley, 1997. Nashigaki, T. A Global Electronic Community: From the Fifth Generation Computer to the Internet, Social Science Japan Journal, Vol. 1, No. 2, pp. 217-232, 1998. Oppenheim, C., Morris, A., McKnight, C., Lowley, C., “Progress in Documentation: The evaluation of WWW search machines”, Journal of Documentation, Vol. 56, No.2, pp. 190-211, 2000. Owston, R., “The World Wide Web: A Technology to Enhance Teaching and Learning?”, Educational Researcher, Vol 26, No. 2, pp. 27-33, 1997. Parker Roerden, L, Net Lessons: Web-Based Projects for your Classroom, Songline Studios, 1997. Pratt, S., Finding our way, Tech Trends, Vol. 44, No. 6, pp. 14-17, 2000. Rosenfeld, L., & Morville, P., Information architecture for the World Wide Web, Sebastopol, O’Reilly, 1998. Schrum, L., Berenfeld, B., Teaching and Learning in the Information Age - A guide to Educational Telecommunications, Boston, Allyn and Bacon, 1997. Webb, G., A Theoretical Framework for Internet-Based Training at Sydney Institute of Technology, Information Technology, Sydney Institute of Technology (TAFE NSW), 1998. Xu, J., Internet search engines: real world IR issues and challenges, Conference on Information and Knowledge Management, Kansas City, 1999. ª·ÎÚ¿Î˘, °. µ., ÀÂṲ́۷ ÛÙËÓ ∂Î·›‰Â˘ÛË - ªÈ· ÎÔÈÓˆÓÈÎfi - ÂÔÈÎÔ‰ÔÌËÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË, ∞ı‹Ó·, ªÂÙ·›¯ÌÈÔ, 2000. ¶··‰¿ÙÔ˜, °., §È¿ÛÎÔ˜, ∫., «¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ Î·È ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÛÙÔ ¢È·‰›ÎÙ˘Ô: ÌÈ· ÌÂϤÙË ÛÙË ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ Ï·ÙÈÓÔÂÏÏËÓÈÎÒÓ», ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ, Ù‡¯. 6, ÛÛ. 115-142, 2003. ƒ¿Ù˘ ∞Ú. Î·È ƒ¿ÙË ∞ı., ª¿ıËÛË Î·È ¢È‰·Ûηϛ· ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ Ù˘ ¶ÏËÚÔÊÔÚ›·˜-√ÏÈ΋ ¶ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË, ∞ı‹Ó·, Ù. ∞′, 2002.


H M∞¡∏ ™∆√ ¢π∞¢π∫∆À√

319

ƒ¿Ù˘, ∞Ú. & ƒ¿ÙË, ∞ı., ª¿ıËÛË Î·È ¢È‰·Ûηϛ· ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ Ù˘ ¶ÏËÚÔÊÔÚ›·˜. √ÏÈ΋ ¶ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË, ∆fiÌÔ˜ ∞′, ∞ı‹Ó·, 2001. ™ÔÏÔ̈ӛ‰Ô˘, ÃÚ., ™ËÌ·Û›· Ù˘ ¯Ú‹Û˘ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ Ù¯ÓÔÏÔÁÈÒÓ ÛÙËÓ ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ· ÂÎ·›‰Â˘ÛË: ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË Ù˘ ÛËÌÂÚÈÓ‹˜ ηٿÛÙ·Û˘ Ì ÌÂϤÙ˜ ÂÚÈÙÒÛÂˆÓ Û ÂÏÏËÓÈο Û¯ÔÏ›·, B′ ∫∂∂¶∂∫, ∞ı‹Ó·, 2000.

Abstract Having begun to spread with meteoric speed since the middle 1990s, the Internet is deemed to have a profound hold over the social life of today. In fact, the rapid growth of the Internet constitutes one of the most remarkable accomplishments in the history of documentation. In less than ten years, millions of people worldwide, who have never met before and people with different perceptions and values, use the Internet as a de facto method of recovering information from several web sites. Even though search engines search an enormous volume of information with impressive speed, they are unable to recover relative information while on the contrary they recover an amount of irrelative information and in many cases refuted information. The aim of this study is the recovery of the web pages and information concerning the region of Mani as well as their evaluation for educational purposes. The findings showed that the biggest amount of the web sites available to the Internet aim to the promotion of several resorts and sights of Mani instead of the promotion of its cultural elements. The construction of a Web site, in order these elements to be promoted, is proposed.


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.