Hovo zomeracademie 2014 issuu by Hovo Rotterdam

Hovo Zomeracademie en Kinderuniversiteit 2014

Erasmus Universiteit Rotterdam

Hovo Rotterdam, 30 juni t/m 17 juli 2014

Voor iedereen vanaf 50 jaar Kunstgeschiedenis Muziek Letteren Architectuur Geneeskunde Geschiedenis Economie Sociale wetenschappen Filosofie Culturele wetenschappen Geologie Exacte wetenschappen Kinderuniversiteit

Hovo Zomeracademie 2014

Wat is Hovo Rotterdam? Studeren zonder de verplichtingen van huiswerk of tentamens? Korte colleges volgen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam? Dat kan tijdens de Zomeracademie! Bij Hovo Rotterdam kan iedereen vanaf 50 jaar terecht voor programma’s op academisch niveau, een vooropleiding is niet nodig. Bij ons kunt u uw oude interesses volgen en nieuwe ontdekken! Wat bieden we? In de Hovo Zomeracademie bieden we korte cursussen en colleges op het gebied van kunst, economie, geschiedenis, filosofie en meer. Over utopieën, de oude stad Petra, het kunstenaarschap van Vincent van Gogh en de hedendaagse staat van de economie. U kunt kiezen uit korte cursussen, hoorcolleges en dagvullende programma’s. Wie zijn onze docenten? Onze docenten zijn enthousiaste hoogleraren, docenten en onderzoekers van de Erasmus Universiteit Rotterdam en daarbuiten. Zij hebben hun hart verpand aan het geven van goed onderwijs en vinden in u hun ideale, altijd geïnteresseerde en ook kritische publiek. Waar vindt u ons? De colleges vinden plaats aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, campus Woudestein. Bij sommige programma’s wordt een excursie aangeboden. Wat krijgt u? Bij de prijzen zijn koffie/thee in de pauzes en in enkele gevallen een eenvoudige lunch inbegrepen. Details vindt u bij de cursusbeschrijving. Hovo Kinderuniversiteit Samen met uw kleinkinderen, neefjes of buurmeisje naar de Universiteit? Dat kan bij de Hovo Kinderuniversiteit: een leven lang leren kan immers niet vroeg genoeg beginnen! (pagina 26) Mede namens het Hovo Team wens ik u deze zomer veel plezier bij de Zomeracademie van Hovo Rotterdam.

Lya van Staveren

Alle adresgegevens vindt u op pagina 32. De Hovo studiegids 2014-2015 verschijnt medio juni 2014.

Inhoudsopgave

Rotterdam Zomerlezing 1331AL Het Binnenhof door de jaren heen

Ferry Mingelen

Kunstgeschiedenis, muziekwetenschap, letteren en architectuur 1331DL De meester van het Pointillisme: Seurat dr. Yvette de Groot 1332EL Vincent van Gogh drs. Johan Holtrop 1331EL Nieuwe synagogen in Duitsland drs. Nelleke Kan- van Dishoeck 1332CC Utopie en dystopie in de Europese literatuur prof.dr.em. André van Oudvorst 1331GC Messiaen drs. Kees Wisse

7 8 9 10 11

Geschiedenis, sociale en culturele wetenschap 1334AL Economie van vandaag prof.dr. Philip H. Franses 1332FL Vrouwen in de Griekse oudheid drs. Hein van Dolen 1333AL Rotterdam in de jaren ’30, het Interbellum drs. Feico Houweling 1331KL Amerikaanse Burgeroorlog drs. Bouke de Vos 1332GL Petra, wonder in de woestijn Janko Duinker 1331JL Een driegangen kennismenu Marjolein Kooistra, e.a. 1332DC Hoe gaat het met ons geluk? prof.dr. Ruut Veenhoven, e.a.

12 13 14 15 16 17 18

Filosofie 1331FC Je brein of je leven! 1332AL Het belang van Dostojewski 1331HL Hannah Arendt

19 20 21

prof.dr. Jan Bransen dr. Awee Prins, e.a. Trixie Hölsgens MA

Exacte wetenschap 1331BL De Puberteit van de Ouderengeneeskunde prof.dr. Andrea Maier 1334BL ERGO Onderzoek (2014) prof.dr. Tamar Nijsten, e.a. 1331CC Geologie van de Coolsingel dr. Leo Minnigh 1332BL De Overijsselse Vecht van bron tot monding dr. Leo Minnigh Kinderuniversiteit 1333BK Dieren kunnen ook denken en voelen dr. Esteban Rivas 1333CK Krachtige Krokodillen en Laaiende Leeuwen Janko Duinker 1333DK Jungle in de stad prof.dr. Jelle Reumer 1333EK Spannende, Ontroerende en soms Gruwelijke verhalen uit de Oudheid drs. Hein van Dolen 1333FK Vuurspuwende bergen dr. Leo Minnigh Algemene informatie, inschrijving, betaling en bevestiging Algemene voorwaarden en annulering Inschrijfformulieren

22 23 24 25

27 28 29 30 31 32 34 35

Hovo Zomeracademie 2014

middag

Messiaen Hannah Arendt Amerikaanse Burgeroorlog Een ander 3-gangen menu Geologie van de Coolsingel

Pubertijd Ouderen geneeskunde Seurat, meester van het Pointilisme Geologie van de Coolsingel

Je brein of je leven Hannah Arendt Amerikaanse Burgeroorlog

Je brein of je leven Nieuwe synagogen in Duitsland

juni

middag

Hannah Arendt Vincent van Gogh Een ander 3-gangen menu Utopie en dystopie in de literatuur Hoe verloopt ons geluk? Vrouwen in de Griekse Oudheid Petra, stad in de Woestijn

Petra De Overijsselse Vecht

Vrouwen in de Griekse Oudheid Hannah Arendt Vincent van Gogh Utopie en dystopie in de literatuur Hoe verloopt ons geluk? Petra, stad in de Woestijn

Petra De Overijsselse Vecht Economie van vandaag

OPENINGSCURSUS: Het belang van Dostojewski

ZOMERLEZING: Ferry Mingelen

Dinsdag

Maandag

Dagindeling juli 2014

middag

Messiaen

Kindercollege: Laaiende leeuwen Kindercollege: Jungle in de stad

Pubertijd Ouderen geneeskunde Seurat, meester van het Pointilisme Rotterdam in de jaren ‘30

Kindercollege: Dieren kunnen ook denken

Je brein of je leven

Kindercollege: Spannende Griekse verhalen Kindercollege: Vuurspuwende bergen

Je brein of je leven Nieuwe synagogen in Duitsland Rotterdam in de jaren ‘30

Woensdag

middag

Amerikaanse Burgeroorlog Utopie en dystopie in de literatuur Hoe verloopt ons geluk? Vrouwen in de Griekse Oudheid Petra, stad in de Woestijn Een ander 3-gangen menu

Petra Seurat, meester van het Pointilisme (excursie) De Overijsselse Vecht Rotterdam in de jaren ‘30 Economie van vandaag

Vrouwen in de Griekse Oudheid ERGO onderzoek

Rotterdam in de jaren ‘30 ERGO onderzoek

Donderdag

middag

Messiaen

Pubertijd Ouderen geneeskunde

Vrijdag

Interdisciplinair Het Binnenhof door de jaren heen Ferry Mingelen

1331AL Datum Maandag 30 juni Tijd 11.00 - 13.00 uur Locatie Woudestein Kosten € 15,Aantal bijeenkomsten 1

Ondanks tegengeluiden, waaronder de Facebook-pagina ‘Wij willen nog 100 jaar Ferry Mingelen’, was dé politiek journalist van de NOS op 4 december 2013 voor het laatst te zien in die hoedanigheid. Vrijwel dagelijks was Ferry Mingelen op het Binnenhof te vinden en deed verslag van het politieke nieuws. We kennen hem ook van de commentaren bij verkiezingen en het vragenuurtje in de Tweede Kamer. Voor zijn inzet en zijn vermogen om politieke ontwikkelingen begrijpelijk uiteen te zetten, kreeg hij in 2012 de Anne Vondelingprijs. In zijn lezing voor de Hovo Zomeracademie geeft hij een impressie van zijn belevenissen op het Binnenhof en gaat hij in op actuele politieke ontwikkelingen. Als geen ander is Ferry Mingelen bekend met de politieke intriges, machtsverhoudingen en verborgen vriendschappen op het Binnenhof. Een kijkje in deze, voor ons verborgen wereld met een vooruitblik op hoe 2014, een uiterst spannend politiek momentum, gaat verlopen.

F.C. Mingelen is werkzaam bij het praatprogramma ‘Pauw en Witteman’ als politiek commentator. Hij schreef voor onder andere Trouw en Het Vrije Volk. In het verlengde van zijn baan als politiek journalist voor de NOS, schreef hij het boek ‘Graven rond het Binnenhof’ (2011).

Hovo Zomeracademie 2014

Kunstgeschiedenis De meester van het Pointillisme Seurat in het Kröller-Müller Museum Dr. Yvette de Groot

In de zomer van 2014 organiseert het Kröller-Müller Museum een overzichtstentoonstelling van Georges Seurat (1859-1891). Seurat is bekend geworden met zijn pointillistische stijl. Hij bouwde zijn schilderijen op met minutieus gestippelde verftoetsen, die het resultaat waren van zijn theoretische beschouwingen over de werking van kleuren. Het museum zelf bezit vijf belangrijke werken van hem, zoals haven gezichten en zijn weergave van het Parijse uitgaansleven. Deze topwerken hangen in de vaste opstelling van het museum. In de tentoonstelling zullen meer van zijn werken getoond gaan worden. Dat is op zich een tour de force, omdat Seurat reeds op 31-jarige leeftijd onverwacht stierf en een tijdrovende manier van werken had waardoor zijn oeuvre beperkt was. Bovendien bevinden veel van zijn werken zich in privé-verzamelingen. Op de expositie worden zijn werken getoond in combinatie met meer pointillistische schilderijen en tekeningen van verschillende Franse en Nederlandse kunstenaars. De twee inleidende colleges zullen Seurat’s werk behandelen en het in de context van zijn tijd en tijdgenoten plaatsen. Er zal eveneens aandacht gevraagd worden voor Museum Het Depot in Wageningen, dat tijdens de dagexcursie ook bezocht gaat worden. Dit museum is redelijk recent ontstaan uit een bevlogen particulier initiatief, net als het Kröller-Müller Museum. Het toont een verrassend fraaie collectie sculptuur tegen de achtergrond van de omringende natuur van een arboretum.

1331DL Data Maandag 7 juli Woensdag 9 juli Donderdag 10 juli (excursie) Tijd 10.30 - 12.30 uur Excursie naar Kröller-Müller museum en Het Depot: 8.30 t/m ca. 18.00 uur Locatie Woudestein Kosten € 145,Aantal bijeenkomsten 3 Maximum aantal deelnemers 40 Bijzonderheden De prijs is inclusief busvervoer, entree park de Hoge Veluwe en toegang musea, koffie met lekkers en lunch.

Dr. Y. de Groot is een kunsthistorica. Ze was adjunct-directeur van Museum Flehite in Amersfoort. Thans heeft zij haar eigen bedrijf Museumtopics en werkt veel als docent voor verschillende HOVO-instellingen. Voor LabrysReizen begeleidt zij internationale culturele groepsreizen.

Kunstgeschiedenis Vincent van Gogh Drs. Johan Holtrop

1332EL Data Dinsdag 8 juli Dinsdag 15 juli Tijd 13.30 - 16.00 uur Locatie Woudestein Kosten € 70,Aantal bijeenkomsten 2

Vincent van Gogh was een gedrevene in de ware zin van het woord. In ongeveer tien jaar tijd ontwikkelde hij zich van een geëxalteerde, onbeholpen tekenaar tot een volleerd meester met een enorm oeuvre. Dat zegt iets over zijn talent, maar ook over de haast die hij had om een plaats in de toenmalige kunstwereld te veroveren. Zijn besluit in augustus 1880 om op 27-jarige leeftijd kunstenaar te worden was de uitkomst van een zoektocht naar zijn eigen persoonlijkheid nadat hij als evangelist in de Borinage was mislukt. Hij zag dit als een laatste kans op persoonlijk en maatschappelijk succes. Als kunstenaar wilde hij dan ook een samenhangend en persoonlijk oeuvre scheppen. Na de publicatie van zijn brieven kregen de biografische aspecten de overhand in de receptie van Van Gogh’s kunstenaarschap. Mede daardoor is hij uitgegroeid tot een mythe. Er is de afgelopen decennia echter ook veel onderzoek gedaan naar zijn werk en in 2011 is de eerste wetenschappelijk biografie over Van Gogh gepubliceerd. Dit biografisch onderzoek en de conclusies uit recent materieel-technisch onderzoek - naar zijn werkwijze, materialengebruik etc. - maken het verhaal van zijn oeuvre veel completer. In deze colleges volgen we de stand van zaken in het Van Gogh-onderzoek, zoals ook mogelijke vervalsingen en nieuwe toeschrijvingen. Overige aandachtspunten: zijn drijfveren en motieven; de rol van zijn broer Theo; de contacten en discussies met andere schilders, zoals Emile Bernard en Paul Gauguin, en de invloed daarvan op zijn werk; het maken van reeksen en répétitions, zijn mentale problemen en Van Gogh’s theoretische bronnen zoals de kleurtheorie.

Drs. J. Holtrop is kunsthistoricus. Hij werkt(e) als tentoonstellingsmaker, criticus, schrijver en docent voor verschillende instellingen, zoals voor diverse HOVO’s in het land vanaf 1996.

Hovo Zomeracademie 2014

Geschiedenis Nieuwe synagogen in Duitsland Drs. Nelleke Kan - van Dishoeck

De oudst bekende synagoge is in de 10e eeuw in Mainz gebouwd door een gemeente van vooral handelslieden. Binnen Joodse gemeenschappen worden in de eeuwen daarop tijden van rust en voorspoed afgewisseld door perioden van vervolging, zoals in de 12e en 14e eeuw. Steeds weer weten de Joden hun gemeenteleven en hun synagogen te herstellen. Tegen het eind van de 18e eeuw bereiken zij een positie die gelijkwaardig is aan gelovigen van andere godsdiensten. In de eeuw daarop leidt deze ontwikkeling tot de bouw van grote aantallen synagogen. In de nacht van 9 op 10 november 1938 begint de grove vernieling van veel synagogen. Na de Tweede Wereldoorlog herstelt het Joodse leven zich langzaam in Duitsland, en er worden nieuwe gebedshuizen gebouwd. In Duitsland is de laatste decennia, met name na de val van de Muur, iets opmerkelijks aan de hand. Daar waar wij meemaken dat het ene na het andere kerkgebouw moet sluiten, verrijzen bij onze Oosterburen overal nieuwe Joodse gebedshuizen, sinds 1995 maar liefst een twintigtal. Sommige herrijzen op de plek waar ooit al een synagoge het centrum van een rijk bloeiend Joods leven was, anderen vonden een nieuwe plek. Tijdens de cursus bekijken we de ontwikkeling van de bouw van synagogen vanaf de Middeleeuwen, maar met een duidelijk accent op de laatste periode van versnelde bouw. Deze ontwikkeling getuigt van een actief geloofsleven en met opvallende en inspirerende gebouwen als nieuwe tekenen van de Joodse identiteit.

1331EL Data Maandag 14 juli Donderdag 17 juli Tijd 10.00 - 12.30 uur Locatie Woudestein Kosten â&#x201A;Źâ&#x20AC;&#x2030;70,- (inclusief syllabus) Aantal bijeenkomsten 2 Literatuur Ter begeleiding is er een syllabus met achtergrondinformatie, dialijsten, literatuuropgave en een internetgids.

Drs. P.L. Kan - van Dishoeck studeerde kunstgeschiedenis aan de Universiteit Leiden en was werkzaam in het HBO. Zij verzorgt cursussen, lezingen, rondleidingen en reizen voor diverse groepen.

Letteren Utopie en dystopie in de Europese literatuur Prof.dr.em. André van Oudvorst

1332CC Data Dinsdag 8 juli Donderdag 10 juli Dinsdag 15 juli Tijd 13.30 - 16.00 uur Locatie Woudestein Kosten € 110 Aantal bijeenkomsten 3 Literatuur Plato, De Staat A. Huxley, Brave New World Th. More, Utopia G. Walschap, Houtekiet F.M. Dostojewski, Herinneringen uit het ondergrondse G. Orwell, 1984 H.G. Wells, The Time Machine E. Callenbach, Ecotopia F. Bordewijk, Blokken M. Houellebecq, Possibilité d’une île Genoemde titels worden geheel of gedeeltelijk behandeld. Aanbevolen achtergrondstudie: H. Achterhuis, De erfenis van de utopie. Amsterdam: Ambo, 1998)

In Utopia (Thomas More, 1516) is alles tot in de puntjes geregeld. Niemand sterft van honger, iedereen is fatsoenlijk gehuisvest en de patriarchaal geordende samenleving voorkomt burgeroorlog en anarchie. Toch zou niemand in zo’n ideale maatschappij willen leven, al vormt hij een antwoord op de problemen van die tijd. Recente afluisterschandalen onthullen pijnlijk een schaduwzijde van de ‘maakbare’ samenleving: privacy van het individu gaat niet samen met veiligheid voor een zo groot mogelijk aantal mensen. In de ideale samenleving is de vrijheid van het individu ondergeschikt aan het ‘algemeen belang’. De staat - oorspronkelijk bedoeld om een oorlog van allen tegen allen te voorkomen (Hobbes, Leviathan) - ontpopt zich als Grote Broer, die zijn burgers in de gaten houdt - een oppermachtige surveillant. Er zijn meer aspecten van de centraal gereguleerde samenleving die tot nadenken stemmen, bijvoorbeeld de vraag of wetenschap en techniek niet te ver zijn doorgeschoten in de beheersing van de natuur door de mens. In de Europese literatuur heeft het ‘utopische’ genre zich naar More’s voorbeeld van een vaste plek verzekerd. Beschrijvingen van ideale samenlevingen op verafgelegen eilanden (robinsonade) dienden vaak als dekmantel voor kritiek op eigen land en vorst en voor verlichte denkbeelden over religie, opvoeding en bestuur. In de 20e eeuw, toen de mogelijkheid van een centraal geplande en gereguleerde samenleving binnen bereik kwam, sloeg het utopische genre om in zijn tegendeel: in de ‘dystopie’ (anti-utopische fictie) wordt een afschrikwekkend beeld geschilderd van de toekomstige maatschappij, waarin bepaalde tendensen, met name de onderschikking van het individu aan de staat, op de spits zijn gedreven.

Prof.dr.em. A. van Oudvorst doceerde van 1989 tot 2014 Europese literatuurgeschiedenis in Brussel en verzorgt sinds 1995 als gastdocent Hovo cursussen in Rotterdam

Hovo Zomeracademie 2014

Muziekwetenschappen Olivier Messiaen Componist tussen hemel en aarde Drs. Kees Wisse

Er zijn maar weinig componisten die zo’n unieke plaats innemen in de muziek van de 20e eeuw als Olivier Messiaen (1908-1992). Hij bedacht een geheel eigen systeem van melodieën, toonladders, harmonieën, ritmes en timbres, en schiep daarmee zijn unieke klankwereld. Uit zeer diverse bronnen haalde hij daarvoor zijn inspiratie. Groot was zijn interesse voor niet-Westerse muziek, vooral de Indiase. Als ervaren ornitholoog was hij gefascineerd door het gezang van vogels en wist dat vrijwel letterlijk te transcriberen in zijn composities. Maar bovenal was Messiaen een intens gelovig mens. Daarbij ging hij uit van zijn eigen katholieke achtergrond maar schroomde niet om verder te kijken naar andere christelijke tradities en zelfs andere religies in de wereld daarin te betrekken. Deze korte zomercursus gaat over Olivier Messiaen en zijn werk. U krijgt een beeld van zijn leven maar vooral van zijn werk. U maakt kennis met zijn compositietechnieken, toon- en ritmesystemen en bijzondere klankspectra. U heeft geen speciale voorkennis nodig om alles goed te kunnen volgen, maar wel een open benadering om de muziek van Messiaen op waarde te schatten. Zo kunt u meebeleven dat achter al die muzikale techniek een hoogst emotionele laag schuilgaat, waarmee Messiaen zijn toehoorder tot in het diepst van zijn ziel kan raken.

1331GC Data Maandag 7 juli Woensdag 9 juli Vrijdag 11 juli Tijd 13.30 - 16.00 uur Locatie Woudestein Kosten € 110,Aantal bijeenkomsten 3

Drs. C.H. Wisse studeerde muziekwetenschap aan de Universiteit van Utrecht. Lange tijd was hij stafmedewerker bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest en artistiek adviseur bij Holland Symfonia. Momenteel is hij freelance musicoloog, geeft lezingen cursussen, concertinleidingen en schrijft artikelen en toelichtingen op het gebied van muziek.

Economie Economie van vandaag Prof.dr. Philip Hans Franses

1334AL Data Donderdag 10 juli Dinsdag 15 juli Tijd 10.00 - 12.30 uur Locatie Woudestein Kosten € 70,Aantal bijeenkomsten 2

Economie van Vandaag plaatst actuele economische onderwerpen in een breder perspectief. Een of meerdere wetenschappers van de Erasmus School of Economics geven u een kijkje achter de schermen. Wat zijn de oorzaken van en gevolgen van actuele gebeurtenissen? Waarom worden bepaalde beslissingen wel en waarom juist niet genomen en wat zijn de invloeden hiervan? Om nauw aan te kunnen sluiten bij de actualiteit, is het exacte onderwerp op het moment van verschijnen van deze gids (april 2014) nog niet gekozen. Gaat het over de economische gevolgen van anti-Europese sentimenten? Het voorzichtige herstel van de economie in Nederland? Of wat er op dit moment gaande is in Azië? De keuze wordt gemaakt door prof.dr. Philip Hans Franses, decaan van de Erasmus School of Economics, en die keuze zal gebaseerd zijn op de artikelen die verschijnen op www.economieopinie.nl

Prof.dr. P.H. Franses is hoogleraar Toegepaste Econometrie en hoogleraar Marketing Research aan de Erasmus School of Economics (ESE) van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij staat sinds jaar en dag hoog genoteerd in rankings van Nederlandse economen. Sinds september 2006 is prof.dr. Franses tevens decaan van de ESE.

Hovo Zomeracademie 2014

Geschiedenis Vrouwen in de Griekse Oudheid Drs. Hein van Dolen

Het onderwerp ‘vrouwen in de antieke oudheid’ heeft zich altijd in de speciale belangstelling mogen verheugen. Een onderwerp als ‘mannen in de oudheid’ wordt eigenlijk nooit besproken. Misschien komt het doordat we intrigerend weinig van de vrouwen uit die tijd weten en dat onze belangrijkste bron van informatie de geschriften van mannelijke auteurs zijn. Hoe weinig bekend ook, toch loont het om langer stil te staan bij datgene wat we wél weten: een aantal facetten die ons een betere kijk geven op het (dagelijkse) leven van de vrouwen. In deze cursus wordt begonnen met de verhalen over de schepping van de vrouw en de redenen van het opkomen van de misogynie of vrouwenhaat bij de antieke Grieken. De positie van de vrouw bij Homerus, zo verschillend van wat er later is geschreven, komt aan bod, evenals de huwelijkssluiting in de epische tijd, in Athene en in Sparta, maar ook het leven van de vrouwen na de bruiloft. Wat waren haar plichten en wat haar (weinige) rechten? Hoe brachten ze hun dagen door, welke feesten waren er voor hen en welke functies mochten ze vervullen? Dan zal uitgebreid aandacht worden besteed aan de dichteressen, met name Sapfo van Lesbos. De prostitutie, zo’n belangrijk facet in het leven van de Atheense mannen, wordt besproken, maar ook de rol van heldinnen op het toneel, die ogenschijnlijk zo verschilde van het leven van alledag. Hoe keek het theaterpubliek daar tegenaan? Tenslotte komt de veranderde mentaliteit aan de orde: de opkomst van de Griekse roman, en de boeiende discussies over de verkieslijkheid van de hetero- of huwelijksliefde ten opzichte van de knapenliefde, zoals die gevoerd werden in de late oudheid.

1332FL Data Dinsdag 8 juli Donderdag 10 juli Dinsdag 15 juli Donderdag 17 juli Tijd 13.30 - 16.00 uur Locatie Woudestein Kosten € 138,- (inclusief reader) Aantal bijeenkomsten 4

Drs. H.L. van Dolen is werkzaam als vertaler, publicist en reisleider. Hij heeft een groot aantal publicaties op zijn naam staan, zoals de veelgeprezen vertalingen van het werk van Herodotus, komedies van Aristofanes, tragedies van Sophocles, Fabels van Aisopos en Verzwegen verhalen van Procopius.

Geschiedenis Rotterdam in de jaren ’30, het Interbellum Drs. Feico Houweling

1333AL Data Woensdag 9 juli Donderdag 10 juli Woensdag 16 juli Donderdag 17 juli Tijd 10.00 - 12.30 uur Locatie Woudestein Kosten € 128,Aantal bijeenkomsten 4 Aanbevolen literatuur F. Bordewijk, Karakter, 1938.

De periode tussen de Wereldoorlogen is misschien de mooiste tijd die Rotterdam ooit heeft beleefd. De stad had een solide economische basis dankzij de haven en de bevolking was door de recente import enorm uitgebreid. Begin jaren dertig sloeg de crisis toe, maar tegelijkertijd was er op alle fronten een nieuw elan. Nieuwe stadsdelen kregen vorm en de binnenstad bruiste van het leven. Tal van foto’s en films getuigen van deze bijzondere tijd. We zien het Hofplein dat bruist van het verkeer en mensen, de Hoogstraat is een winkel- en uitgaansstraat van internationale allure, de Schiedamsedijk is minstens even beroemd als de Reeperbahn. Om nog niet te spreken van de nieuwe Bijenkorf, het Beursgebouw, Museum Boijmans en de Kuip die allemaal in deze tijd gereedkomen. We concentreren ons in deze zomercolleges op de jaren dertig, maar de jaren twintig worden niet vergeten, want die vormden de aanloop naar deze tijd. Was de opbloei van Rotterdam in de jaren dertig typisch Rotterdams te noemen of was het meer een periode die elke stad zou kunnen beleven? En zo ja, wat was er dan specifiek Rotterdams? Wanneer het lukt om het ‘echt Rotterdamse’ helder in beeld te krijgen, kunnen we ook eens kijken naar de stad na de oorlog. Missen we iets ten opzichte van de jaren dertig en wat zou dat kunnen zijn?

Drs. F. Houweling studeerde een combinatie van Scandinavistiek en Eigentijdse Geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij doceert Nederlandse en Europese geschiedenis aan diverse Hovo-instellingen.

Hovo Zomeracademie 2014

Geschiedenis De Amerikaanse Burgeroorlog De ingrijpendste periode in de Amerikaanse geschiedenis Drs. Bouke de Vos

Het huidige Amerika valt volgens historici niet te begrijpen zonder enige kennis van de Amerikaanse Burgeroorlog. Voor Amerikanen vormt deze bloedige burgerkrijg, van 1861 tot 1865, veruit de belangrijkste periode in hun geschiedenis. De oorlog bracht in de Verenigde Staten een omwenteling teweeg die zijn weerga niet kent. Die maakte het land tot wat het nu is: nog steeds het machtigste ter wereld. Nog altijd hebben sommige politieke en maatschappelijke ontwikkelingen in Amerika hun oorsprong in wat zich rond de Burgeroorlog afspeelde. De Amerikaanse Burgeroorlog was een krachtmeting tot het uiterste tussen Noord en Zuid. De uiteindelijke lont in het kruitvat was de verkiezing van Abraham Lincoln tot president en de daaropvolgende afscheiding van de Zuidelijke staten. Wat was de oorzaak? Ging het om het steeds diepergaande geschil over de slavernij? Of was het de groeiende economische en politieke kloof tussen beide landsdelen? Waarom moest die oorlog liefst vier jaar duren, ten koste van meer dan een miljoen slachtoffers? De Burgeroorlog was en is Amerika’s kostbaarste en vreselijkste oorlog. Historisch gezien wordt ze wel de eerste totale oorlog genoemd, en in zekere zin een oefening voor de Eerste Wereldoorlog. In drie colleges gaan we in op de voorgeschiedenis van de oorlog, vooral het oplopende conflict over de slavernij, en de toenemende spanning tussen Noord en Zuid. We staan stil bij het begin, verloop en einde van de oorlog, en de lange nasleep.

1331KL Data Maandag 7 juli Donderdag 10 juli Maandag 14 juli Tijd 13.30 - 16.00 uur Locatie Woudestein Kosten € 110,Aantal bijeenkomsten 3 Aanbevolen literatuur Bruce Catton, The Civil War (American Heritage Books), Boston/New York 2004 Bouke de Vos, Burgeroorlog in Etappes. Fietsen door de Amerikaanse geschiedenis, Zoetermeer 2013

Drs. B. de Vos, politicologie VU Amsterdam, is persvoorlichter bij Wageningen Universiteit & Researchcentrum. Hij heeft grote belangstelling voor krijgsgeschiedenis en bestudeert al jaren de Amerikaanse Burgeroorlog.

Geschiedenis / Oudheidkunde Petra: wonder in de woestijn Janko Duinker

1332GL Data Dinsdag 8 juli Donderdag 10 juli Dinsdag 15 juli Tijd 13.30 - 16.00 uur Locatie Woudestein Kosten € 110,Aantal bijeenkomsten 3

Petra, de oude verborgen stad van het volk der Nabateeërs. Veel mensen hebben er wel eens van gehoord; sommige zijn er zelfs geweest. Maar bijna niemand weet echt iets van dit oude volk. Waar kwamen ze vandaan? Wie waren de Nabateeërs? En,.. waarom hebben ze Petra gebouwd? In drie bijeenkomsten gaat u op zoek naar deze antwoorden. U wordt meegenomen naar alle architectonische hoogstandjes van Petra, de religie van de Nabateeërs en hun geschiedenis. Figuren uit de oudheid zoals Herodus de Grote, Pompeii Magnus, Keizer Augustus en Trajanus, de Egyptische koningin Cleopatra en zelfs de Bijbelse figuur Johannes de Doper; zij hebben allemaal een bijzondere band met de Nabateeërs. De drie colleges worden in het licht gezet van recente opgravingen en ontdekkingen in Petra, gelegen in het huidige Jordanië en andere gebieden van de Nabateeërs. Sinds de jaren ‘70 van de vorige eeuw zijn er ontzettend veel nieuwe ontwikkelingen op het gebied van Petra en haar volk. We komen steeds meer te weten en de oude stad lijkt wel te veranderen onder onze ogen.

Janko Duinker is in 2013 en 2014 betrokken geweest bij de tentoonstelling Petra. Wonder in de woestijn in het Rijksmuseum van Oudheden. Hij geeft vanaf 2008 college aan verschillende HOVO-instellingen en is voorzitter van de Egyptologie academie Huis van Horus.

Hovo Zomeracademie 2014

Sociale- en cultuurwetenschappen Een driegangen kennismenu Over eten en weten Marjolein Kooistra, René Zanderink, Mieke Snoek en dr. Peter Klosse

Wij weten niet meer waar ons eten vandaan komt en vaak is onduidelijk waarom sommige zaken wel gegeten worden en andere niet. Het kan dat het te duur is, lastig te verbouwen, maar ook omdat onze smaak veranderd is. En hoe zit dat eigenlijk met smaak? In dit programma belichten wij diverse kanten van eten en hoe smaak van voedsel in elkaar steekt. Gang 1 Dr. Peter Klosse vertelt ons over het fundamenteel proeven van smaken. Hij is eigenaar van Hotel Gastronomique De Echoput en oprichter van de Academie voor Gastronomie en doet onderzoek naar de wortels van de gastronomie. Hij probeert de dynamiek van de combinatie van wijnen en gerechten te verklaren. Peter Klosse schrijft over smaak, hetgeen leidde tot zijn promotie. Gang 2 Drs. René Zanderink werkt als bioloog en journalist en schrijft over zeldzame huisdierrassen en vergeten groenten. Hij zal college geven over biodiversiteit van voedsel. Drs. Zanderink is mede-oprichter van het De Oerakker / Netwerk Eeuwig Moes. Hij werkt nu als adviseur (agro)biodiversiteit en is schrijver van onder andere ‘Liever Lokaal: 365 dagen eten van hier’. Marjolein Kooistra vertelt over de ‘slow-food’ beweging. Volgens die stroming moet ons eten goed smaken en geproduceerd worden zonder schade voor leefomgeving, het dierenwelzijn en de gezondheid. Marjolein Kooistra is sinds 2003 actief voor Slow Food Nederland.

1331JL Data Maandag 7 juli Dinsdag 8 juli Donderdag 10 juli Tijd 13.30 - 16.00 uur Locatie Woudestein Kosten € 110,Aantal bijeenkomsten 3

Gang 3 Mieke Snoek vertelt ons in de laatste gang over Vergeten Vis. Problemen rondom vissen kennen we: overbevissing, bedreiging van vissoorten en schadelijke vangmethodes. Is er nog duurzame vis? Ja! Er zijn steeds meer hulpmiddelen voor om te kiezen voor duurzame, verantwoorde vis. Deze vis komt niet alleen uit de Waddenzee en Noordzee maar ook uit onze binnenwateren: daar zit veel vergeten vis. Een visser van Binnenvisserij de Heerlijke Visserij (onder voorbehoud) zal u kennis laten maken met Nederlandse zoetwatervissen. De Vereniging de Heerlijke Visserij ondersteunt duurzame en kleinschalige beroepsvisserij maar kan ook de hengelaar zijn die zich aan de voorwaarden van het ‘Heerlijk visrecht’ conformeert.

Interdisciplinair Hoe gaat het met ons geluk? Prof.dr. Ruut Veenhoven, dr.mr. Jan Ott, e.a.

1332DC Data Dinsdag 8 juli Donderdag 10 juli Dinsdag 15 juli Tijd 13.30 - 16.00 uur Locatie Woudestein Kosten € 110,Aantal bijeenkomsten 3

Geluk is lastig. Enerzijds berust het op onze gevoelens, maar anderzijds berust het ook op onze rationele waardering van ons eigen leven. Door de rationaliteit is het een beetje stabiel, maar daardoor is het geluk van verschillende mensen soms moeilijk vergelijkbaar, omdat mensen verschillende criteria kiezen bij de beoordeling van hun leven. Doordat het ook op gevoelens berust is het afhankelijk van algemene menselijke kenmerken, en dat maakt geluk juist weer wél vergelijkbaar. Maar gevoelens zijn heel wat minder stabiel! Ondanks, of dankzij, al die complicaties denken mensen overal ter wereld veel na over hun leven, en zijn ze prima in staat om vragen over hun geluk te beantwoorden. Als we die antwoorden bekijken dan zien we boeiende verschillen en ontwikkelingen, niet alleen binnen landen maar ook tussen landen met verschillende welvaartsniveaus, culturen en politieke en bestuurlijke systemen. Wat vinden we van die verschillen? Is geluk een goede indicator voor de kwaliteit van leven? Is het verstandig geluk als doel te kiezen? Kunnen we dat doen in ons persoonlijke leven en in de politiek? En wat betekent dat dan? Om die vragen goed te beantwoorden maken we in deze cursus gebruik van bijdragen uit verschillende wetenschappelijke disciplines: de psychologie, de economie, de sociologie, de statistiek, en, last but not least, de filosofie!

Prof.dr. R. Veenhoven studeerde sociologie en is directeur van de World Database of Happiness. Hij is tevens oprichter en redacteur van het Journal of Happiness en emeritus-hoogleraar ‘sociale condities voor menselijk geluk’ aan de Erasmus Universiteit Rotterdam in Nederland en bijzonder hoog leraar aan de North-West University in Zuid-Afrika.

Hovo Zomeracademie 2014

Filosofie Je brein of je leven! Over verantwoordelijkheid en vrijheid Prof.dr. Jan Bransen

De neurowetenschappen staan momenteel bijzonder in de belangstelling. Zij trekken en krijgen enorm veel aandacht, zeker in 2014 dat door de Europese Raad van het Brein is uitgeroepen tot het Jaar van het Brein. Dat is niet voor niets: het menselijk brein is één van de meest tot de verbeelding sprekende onderzoeksobjecten die er in het universum te vinden is. Maar wat betekent al die neurowetenschappelijke aandacht voor ons alledaagse bestaan? Wat moeten wij van ons brein denken? En wat moeten we met die uitspraken van invloedrijke hersenwetenschappers die ons met de feiten om de oren slaan en ons menen te kunnen overtuigen dat we een vergissing maken als we denken dat wij vrije en verantwoordelijke wezens zijn? In deze cursus zal Jan Bransen samen met u de vooronderstellingen verkennen die ten grondslag liggen aan de opkomst van de moderne hersenwetenschap. Deze vooronderstellingen heben ons zelfbeeld stevig in de greep en verleiden ons dubieuze en zelfs kwalijke conclusies te trekken, conclusies die ons als gemeenschap te veel controle beloven en ons als individu te veel controle ontnemen. Het resultaat is een verstoord begrip van wat verantwoordelijkheid en vrijheid voor ons als mens betekenen. Die verstoring kunnen we gemakkelijk inzien, net als de perceptuele illusies van Escher. Ze overwinnen vraagt echter een langere adem, de ontwikkeling van een nieuwe denkrichting.

1331FC Data Maandag 14 juli Woensdag 16 juli Tijd 10.00 - 15.00 uur Locatie Woudestein Kosten € 135,- (inclusief lunch) Aantal bijeenkomsten 2 Literatuur Jan Bransen, Je brein of je leven!, Leusden: ISVW Uitgevers, 2014

Wie meer stappen in die nieuwe richting wil zetten, kan zich in aansluiting op deze cursus aanmelden voor de denkvakantie die Jan Bransen deze zomer in Frankrijk organiseert. Zie http://denkvakantie.wordpress.nl.

Prof.dr. J.A.M. Bransen is hoogleraar filosofie van de gedragsweten schappen aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij verdiept zich vooral in de problematiek van zelfkennis en schrijft over filosofie voor een breder publiek.

Filosofie Het belang van Dostojewski Een dag met Awee Prins & Dylan Prins Dr. Awee Prins, Dylan Prins BA

1332AL Datum 1 juli Tijd 10.00 - 15.00 uur Locatie Woudestein Kosten € 75,- (inclusief lunch) Aantal bijeenkomsten 1 Literatuur Drie weken voor aanvang zal een selectie van fragmenten uit het werk van Dostojewski - digitaal beschikbaar worden gesteld.

Geen schrijver heeft zo’n diepe indruk gemaakt op de hedendaagse westerse cultuur als Fjodor Michailowitsj Dostojewski (1821-1881). Wie de mens wil begrijpen kan niet om Dostojewski heen, dat wisten reeds Nietzsche, Kafka, Freud en Camus. Dostojewski heeft de mens genadeloos geportretteerd en ont maskerd, maar ook onvoorwaardelijk liefgehad, zijn diepste gevoelens gepeild en zijn laaghartigheid begrepen. Wanneer de literatuurwetenschap Dostojewski roemt om zijn ‘Ideeënliteratuur’, vertelt zij slechts het halve verhaal. Dostojewski ontketende niet zozeer ideeën, hij ontketende mensen. De mens heeft zichzelf weliswaar uitgeroepen tot ‘redelijk dier’ - animal rationale - maar is vóór alles het ‘grillige dier’, het ‘ontevreden dier’ en ‘het dier dat aan alles went’, variërend van zijn eigen onhebbelijkheden tot hemeltergend onrecht. En toch is er niets fascinerender dan dit ‘krankzinnige’ dier, dat voor geen gemene streek terugdeinst, maar ook goedheid en zachtmoedigheid in een mateloos onverschillige wereld vermag te brengen. 1 juli 2014 belooft een gedenkwaardige dag te worden: vader en zoon Awee Prins en Dylan Prins zullen u in twee enerverende sessies meenemen door het intrigerende leven en indrukwekkende werk van Dostojewski, van Arme Mensen tot De Gebroeders Karamazow. Juist in onze tijd, waarin filosofen het subject ‘dood’ hebben verklaard en hersenwetenschappers de ‘neurologisering van de existentie’ prediken, is er alle reden opnieuw stil te staan bij ‘het belang van Dostojewski’: niet met misplaatste desinteresse en minachting weg te lopen van onze subjectiviteit, maar deze in al haar dimensies hartstochtelijk te onderzoeken en te omarmen.

Dr. A.W. Prins doceert Fenomenologie, Hermeneutiek en Filosofie & Literatuur aan de Faculteit der Wijsbegeerte van de EUR. In een ver verleden verzorgde hij samen met prof.dr.Jan Sperna Weiland cursussen voor HOVO. Ditmaal is Awee Prins de ‘éminence grise’ en is het zijn beurt te worden bijgestaan door een aanstormend talent: Dylan Prins, masterstudent filosofie aan de EUR en het Kierkegaard Instituut te Kopenhagen.

Hovo Zomeracademie 2014

Filosofie Hannah Arendt: Leven en werk Trixie Hölsgens MA

Hannah Arendt, 1906 geboren in Hannover en 1975 overleden in New York, was een Duits-Joodse, later Amerikaanse politiek filosoof. In deze zomercursus werpen we een blik op haar fascinerende leven én werk - welke nauw met elkaar verbonden zijn - en gaan we de sporen na die zij heeft achtergelaten. In de eerste sessie kunt u een inleiding in haar belangrijkste gedachtegangen en een korte biografie verwachten. Martin Heidegger, één van haar leermeesters en voor korte tijd haar geliefde, zal hierbij ook aan bod komen. In de tweede sessie zullen we Arendts leven en werk in de VS bekijken, waar zij vanaf de jaren ’30 verbleef: eerst in ballingschap, maar daarna vrijwillig. Haar beroemde werk The Origins of Totalitarianism dat in 1951 in New York verscheen, zal hierbij ingeleid worden. Tijdens de derde sessie zal haar tweede hoofdwerk Eichmann in Jerusalem uit 1963 beschouwd worden, waarin zij de beroemd-beruchte stelling van de ‘banaliteit van het kwaad’ deed. Uiteraard gaan we niet voorbij aan de kritieken die werden geuit op dit werk vanuit verschillende hoeken. Tot slot zullen we Arendts ‘netwerken’ bekijken: in welke wisselwerking stond zij met andere (Joods-Duitse) dichters en denkers? Aan bod komen bijvoorbeeld haar vriendschap met Walter Benjamin, haar affiniteit met Franz Kafka en haar problematische relatie tot Theodor W. Adorno. Door het bestuderen van haar leven, werk en de bovengenoemde constellaties, kunnen we Arendt in een historische context plaatsen en zien we welke invloed zij op het cultureel-politieke denken had en nog steeds heeft.

1331HL Data Maandag 7 juli Dinsdag 8 juli Maandag 14 juli Dinsdag 15 juli Tijd 13.30 - 16.00 uur Locatie Woudestein Kosten € 128,Aantal bijeenkomsten 4

T. Hölsgens MA is als docent Duitse cultuur- en letterkunde verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en de Radboud Universiteit Nijmegen. Daarnaast is zij werkzaam als zelfstandig docent, onder andere bij Hovo Rotterdam, HOVO Amsterdam en Alkmaar. Voor meer informatie en contact, zie: www.art-weise.nl

Geneeskunde De puberteit van de Ouderengeneeskunde Prof.dr. Andrea Maier

1331BL Data Maandag 7 juli Woensdag 9 juli Vrijdag 11 juli Tijd 10.00 - 12.30 uur Locatie Woudestein Kosten € 110,Aantal bijeenkomsten 3

In de afgelopen centennia heeft de levensverwachting grote sprongen gemaakt. Wij hebben de omgeving waarin we leven zo goed aangepast dat de kwaliteit van leven is sterk gestegen. Die successen zijn bereikt door daadkracht van artsen en onderzoekers die gebruik maken van een ziektegedreven model van meestal fatale aandoeningen. Bij een helder medisch probleem staan artsen in de startblokken om te handelen. Echter, de klinische praktijk leert dat ziekten zich op hogere leeftijd vaak anders gedragen dan op jongere leeftijd. Dit vergt dus selectieve toepassing van medische interventies. Het bepalen van de ‘biologische leeftijd’ (in plaats van het gebruik van de kalender leeftijd) van individuen helpt hierbij. Veroudering is de grootste risicofactor voor leeftijdsgerelateerde ziekte, maar wordt niet als zodanig benadert. Veroudering op zich zelf kan gezien worden als een ‘ziekte’. Een ‘ziekte’ die wij momenteel nog moeilijk in maat en getal kunnen uitdrukken. Wij kunnen haar nog niet genezen, maar wel vertragen; momenteel doen wij dit door leefstijl aanpassingen, zoals gezonde voeding, niet roken en voldoende bewegen. Dit is echter niet voldoende. De zoektocht is begonnen naar de mechanismen die het verouderingsproces vertragen, stoppen of zelfs terugdraaien. Tijdens de drie colleges wordt de ‘toegepaste gerontologie’ geïntroduceerd, die uit zal groeien tot een grote discipline: 1: Veroudering in het teken van de geneeskunst 2: Keuzes: doen en laten in de geneeskunst 3: Het denkraam van de jeugd: ‘Geroscience’

Prof.dr. A.B. Maier studeerde Geneeskunde aan de Universiteit van Lübeck in Duitsland en is sinds 2009 werkzaam als internist-ouderengeneeskunde. In maart 2013 aanvaardde zij de leerstoel Interne Geneeskunde, i.h.b. de Gerontologie aan het VUmc te Amsterdam.

Hovo Zomeracademie 2014

Geneeskunde ERGO Onderzoek (2014) Gezond ouder worden Prof.dr. Tamar Nijsten, prof.dr. C. van Duijn, dr. R. Peeters

Het Erasmus Rotterdam Gezondheid Onderzoek (ERGO) is een langlopend bevolkingsonderzoek onder 10.000 55-plussers in de Rotterdamse wijk Ommoord. ERGO is een inititatief van de afdeling Epidemiologie & Biostatistiek van het Erasmus MC. ERGO onderzoekt gezondheidsproblemen die op oudere leeftijd veel voorkomen. De wetenschappelijke bevindingen kunnen de weg wijzen aan onderzoekers die nieuwe geneesmiddelen ontwikkelen of leiden tot maatregelen om ziekte te voorkomen. Door ziekten vroegtijdig op te sporen en te behandelen zijn we in staat de algemene gezondheids toestand langer op een goed peil te houden. We hebben allemaal baat bij die wetenschap. We hopen immers allemaal gezond van onze oude dag te mogen genieten. ERGO heeft nationaal en internationaal naam gemaakt als een studie die belangrijke nieuwe kennis oplevert. ERGO levert een bijdrage aan een samenleving waarin we gezond ouder kunnen worden. Bij Hovo volgt u drie colleges over recente inzichten uit de ERGO studie.

1334BL Datum Donderdag 17 juli Tijd 09.30 - 13.30 uur Locatie Woudestein Kosten € 40,Aantal bijeenkomsten 1

9.30 - 10.30 uur - prof. dr. Tamar Nijsten, dermatoloog De kwalijke gevolgen van de zon: van rimpels tot huidkanker 10.45 - 11.45 uur - prof.dr. C.M. van Duijn, genetische epidemiologie Over genetisch-epidemologisch onderzoek naar complexe ouderdomsziektes 12.00 - 13.00 uur - dr. R.P. Peeters, internist-endocrinoloog Schildklierhormoon en het verouderingsproces

Meer informatie over de verschillende colleges staat op onze website, www.hovorotterdam.nl

Geologie De Geologie van de Coolsingel Dr. Leo Minnigh

1331CC Datum Maandag 7 juli Dag en tijd 10:00 - 12:30 college 12.30 - 13.30 lunch 13.30 - 16:00 excursie Locatie Woudestein Kosten € 60,- (inclusief lunch) Aantal bijeenkomsten 1 Maximum aantal deelnemers 30

Langs de Coolsingel in Rotterdam staan veel gebouwen waarin natuursteen is verwerkt. Die stenen geven een prachtig beeld van de drie types waarin gesteentes kunnen worden verdeeld: sedimentgesteentes, stollingsgesteentes en metamorfe gesteentes. Dikwijls is veel meer te zien aan deze gesteentes dan wanneer ze in hun natuurlijke omgeving in het veld worden gevonden. Tijdens het inleidende hoorcollege zal nader worden ingegaan op de kenmerken van de drie hoofdtypes. Met name de omstandigheden waaronder deze gesteentes zijn gevormd (soms diep in de aardkorst) zal worden belicht. Hierbij zijn druk, temperatuur en chemische samenstelling bepalend. Bovendien zal tijdens het college een aantal van de belangrijkste gesteentevormende mineralen worden besproken. Gedurende de ongeveer 2½ uur durende wandeling over de Coolsingel wordt een en ander nader bekeken. Er is een grote variëteit te bewonderen, waarbij de aandacht op het gesteente, de structuren, de mineralen en eventuele fossielen wordt gevestigd. Een korte samenvatting van het college en de gesteentes die tijdens de wandeling zullen worden bekeken zal worden uitgereikt.

Aanbevolen literatuur Onvermoede weelde - Natuursteengebruik Rotterdam 1850-1965; uitgeverij Matrijs, ISBN 978 90 5345 440 4 Bijzonderheden Deze cursus is wegens succes een herhaling van de gelijknamige cursus uit 2013 (Zomeracademie).

Dr. L.D. Minnigh studeerde geologie in Leiden. Hij was visiting professor in Brazilië, heeft bij verschillende geologische adviesbureaus gewerkt en was wetenschappelijk informatie-specialist aardwetenschappen bij de TU Delft. In 2004 verscheen van zijn hand het boek ‘Inventief probleemoplossen’.

Hovo Zomeracademie 2014

Geologie De Overijsselse Vecht van bron tot monding Landschap, cultuur en historie Dr. Leo Minnigh

De ruim 160 kilometer lange Vecht begint in het Münsterland. Het is een geologisch interessant gebied waar onder andere ook de Ems, IJssel en Dinkel hun oorsprong vinden. Verder stroom afwaarts passeert de Vecht vele oude stadjes met een rijke historie. De zandsteen die bij Bentheim aan het oppervlak komt was lang een geliefde bouwsteen, ook voor de Hollanders. Vele kerken en paleizen zijn (gedeeltelijk) opgetrokken van Bentheimer zandsteen, bijvoorbeeld het Koninklijk Paleis op de Dam. En zelfs de sokkel van het vrijheidsbeeld in New York is van deze steen gemaakt. Het transport van deze stenen vond over de Vecht plaats en is van enorme betekenis geweest voor het gehele benedenstroomse gebied. Vooral de stad Zwolle is er rijk van geworden. Maar al ver voor deze periode is het stroomdal van de Vecht een vestigingsplaats geweest van de prehistorische mens. Langs de Vecht in het Nederlandse deel ontstonden ook bijzondere bestuurlijke organisatievormen. Drost- en schoutambten, marken, gouwen, waardelen en buurschappen zijn in dit gebied ontstaan. De Vecht vormde daarin een belangrijke factor - hoe trachtte men de gezamenlijke belangen te behartigen bij hoogwater, droogte, erosie, en van bevaarbaarheid en grondgebruik.

1332BL Data Dinsdag 8 juli Donderdag 10 juli Dinsdag 15 juli Tijd 10.00 - 12.30 uur Locatie Woudestein Kosten € 110,Aantal bijeenkomsten 3

Hovo Kinderuniversiteit Kinderen samen met grootouders (ooms, tantes of een buurvrouw)

De Hovo Kinderuniversiteit is een uniek initiatief. Samen met een leergierig kind gaat u naar de universiteit voor een college van deskundigen over onderwerpen die boeiend zijn voor jong en oud. De Hovo Kinderuniversiteit bestaat uit een aantal afzonderlijk te volgen colleges van elk één middag. Voor wie is de Hovo Kinderuniversiteit bedoeld? De Hovo Kinderuniversiteit is bedoeld voor alle kinderen van (ongeveer) 8 tot 12 jaar met een begeleider. Omdat de reguliere colleges bij Hovo Rotterdam een leeftijdsgrens van 50 jaar kennen, is dit ook de minimumleeftijd voor de begeleiders. Iedere begeleider mag maximaal twee kinderen meenemen. Inschrijving zonder kinderen is niet mogelijk. Waar kan ik uit kiezen? Dieren kunnen ook denken en voelen Krachtige Krokodillen en Laaiende Leeuwen Jungle in de stad Spannende, Ontroerende en soms Gruwelijke verhalen uit de Oudheid Vuurspuwende bergen

dr. Esteban Rivas Janko Duinker prof.dr. Jelle Reumer

woensdag 2 juli woensdag 9 juli woensdag 9 juli

drs. Hein van Dolen dr. Leo Minnigh

woensdag 16 juli woensdag 16 juli

Hoe lang duurt een programma? De bijeenkomsten zijn op woensdagmiddag, van 14.00 tot 16.00, en duren twee keer 45 minuten met een pauze. Waar vinden de programma’s plaats? De colleges vinden plaats in een van collegezalen op de Erasmus Universiteit Rotterdam. Probeer niet te verdwalen tussen de vele andere studenten! Wat kost een programma? Het kindercollege kost € 12 voor volwassenen (minimumleeftijd 50 jaar) en € 8 voor kinderen van (ongeveer) 8 tot 12 jaar. In de pauze krijgen de volwassenen een kopje koffie of thee en is er fris voor de kinderen. Neem wel zelf pen en papier mee, want zo gaat dat op de universiteit!

Hovo Zomeracademie 2014

Dierenpsychologie Dieren kunnen ook denken en voelen Dr. Esteban Rivas

In dit college gaan we op een eenvoudige en vrolijke manier een aantal boeiende ontdekkingen uit de wetenschap behandelen waaruit blijkt dat dieren net als mensen kunnen denken en voelen. We gaan in op de intelligentie van dieren: Hoe slim zijn honden? Hoeveel woorden kan een hond eigenlijk begrijpen? Waarover communiceren dieren met elkaar? Waarschuwen ze elkaar als er roofdieren aankomen? Welke dieren herkennen zichzelf in spiegels? En we gaan in op het gevoelsleven van dieren: Hebben dieren ook gevoelens en emoties? Hoe herken je de emoties in de gezichtsuitdrukkingen van mensapen? Bestaat er iets als liefde en vriendschap tussen dieren? Hoe spelen dieren met elkaar en kunnen ze lachen? Troosten dieren elkaar? Wat voor leuke banden kunnen er bestaan tussen dieren die tot twee hele verschillende diersoorten horen? Dr. Rivas zal met interessante feiten aan komen zetten, boeiend voor zowel jong als oud, waardoor je een goed beeld krijgt van de vele overeenkomsten tussen mensen en andere dieren. Het college zal worden opgeluisterd met veel foto’s, filmpjes, leuke dierengeluiden en een paar kleine proefjes.

1333BK Datum Woensdag 2 juli Tijd 14.00 - 16.00 uur Locatie Woudestein Kosten € 12,- voor volwassenen € 8,- voor kinderen Aantal bijeenkomsten 1

Dr. Rivas doet onderzoek naar mensen én dieren! Hij werkt bij het Instituut voor Dieren in Filosofie en Wetenschap. Je kunt daar ook eens een kijkje nemen, gewoon via je computer: http://diereninfilosofieenwetenschap. wordpress.com

Egyptologie Laaiende Leeuwen en Krachtige Krokodillen Dieren in het Oude Egypte Janko Duinker

1333CK Datum Woensdag 9 juli Tijd 14.00 - 16.00 uur Locatie Woudestein Kosten € 12,- voor volwassenen € 8,- voor kinderen

Rare jongens, die Oude-Egyptenaren. In het Oude Egypte speelden dieren een heel bijzondere en belangrijke rol in het dagelijks leven. Egyptenaren schilderden hun goden als mensen met dierenkoppen. Een man met de kop van een vogel, een vrouw met de kop van een koe. We kunnen het zo gek niet bedenken of de Oude Egyptenaren combineerden het wel. Maar wat betekenden deze afbeeldingen eigenlijk? En wat denken wij van het vreemde wezen ‘de verzwelger’? Een combinatie van een Nijlpaard, een Leeuw en een Krokodil... In dit college gaan we kijken naar het dierenrijk van de Oude Egyptenaren. Wat betekenen al die vreemde wezens en waarom beeldden de Egyptenaren hun goden zo af? Waarom heeft Horus een Valkenkop, is de god Thoth een baviaan en wordt de zonnegod soms afgebeeld als een mestkever? Allemaal vragen waarop we een antwoord gaan zoeken.

Aantal bijeenkomsten 1

Janko Duinker weet veel over de Oude Egyptenaren, want hij studeerde vroeger Egyptologie. Hij werkt bij het Huis van Horus en is zelfs een keer verdwaald in een piramide!

Hovo Zomeracademie 2014

Biologie Jungle in de stad Prof.dr. Jelle Reumer

In de stad leven dieren en planten. Als je goed kijkt zie je zelfs heel veel dieren en heel veel planten. Niet alleen honden en katten, maar ook echte wilde soorten! Halsbandparkieten en nijlganzen, kraaien en duiven en meeuwen, ratten en muizen, en overal komt het groen te voorschijn. Tussen de stoeptegels groeien straatgras, vroegeling, vetmuur, weegbree en paardenbloemen. Tussen de tramrails, in de dakgoot, aan de voet van lantaarnpalen en zelfs in de putten langs de stoeprand kan van alles leven. Overal zie je echte natuur. Of is dit wel echte natuur? We behandelen de vraag wat natuur eigenlijk is. En of er in Nederland eigenlijk nog wel echte natuur is. Als een heideveld of een weiland natuur zijn, is de stad het dan ook? Jazeker! We kijken wat er in de stad voor natuur te vinden is, en we zullen ontdekken dat steden eigenlijk gewoon natuurgebieden zijn, net als regenwouden en koraalriffen. Als je goed om je heen kijkt, zie je dat we hier leven in Wildpark Rotterdam.

1333DK Datum Woensdag 9 juli Tijd 14.00 - 16.00 uur Locatie Woudestein Kosten € 12,- voor volwassenen € 8,- voor kinderen Aantal bijeenkomsten 1

Prof.dr. J.W.F. Reumer is bioloog. Hij houdt zich bezig met alles wat we in de natuur zien. Hij werkt als directeur van het Natuurhistorisch Museum Rotterdam; daar kun je in de vakantie nog een keer heen om écht wilde dieren te zien!

Geschiedenis Spannende, Ontroerende en soms Gruwelijke verhalen uit de Oudheid Drs. Hein van Dolen

1333EK Datum Woensdag 16 juli Tijd 14.00 - 16.00 uur

In de Oudheid hebben grote helden geleefd en hebben bloedspannende avonturen plaatsgevonden. We gaan op deze middag een hachelijke belevenis van de Griekse held Odysseus bespreken en bekijken, maar ook komen een schatrijke Egyptische farao, een superkampioen op de Olympische spelen, een schurkenstreek met dodelijke afloop, een drietal fabels, een tragische liefdesgeschiedenis aan bod en wie weet, misschien nog wel meer…

Locatie Woudestein Kosten € 12,- voor volwassenen € 8,- voor kinderen Aantal bijeenkomsten 1

Drs. H.L. van Dolen weet alles over het Oude Griekenland. Hij schreef heel veel boeken, ook twee boeken voor kinderen: - De Farao en de Dief - Op naar de Olympos. Hij leest zijn eigen kleinkinderen hier graag uit voor!

Hovo Zomeracademie 2014

Geologie Vuurspuwende bergen, aardbevingen en verschuivende landen Dr. Leo Minnigh

Hoe dieper je onder de grond komt, hoe heter het wordt. Dat hebben mijnwerkers gemerkt als ze afdalen in een kolenmijn. Maar wij weten ook van vulkanen dat het diep in de aarde gloeiend heet is. Het is er zelfs zo heet dat stenen gaan smelten. Maar waar zou die warmte vandaan komen? Dezelfde warmte is ook de motor die diep in de aardbol voor beweging zorgt. Als hele dikke stroop stromen er langzaam op de ene plaats gesmolten stenen omhoog en op andere plaatsen vloeien ze nog verder naar beneden. Door die bewegingen gaan ook hele stukken land verschuiven, tegen elkaar aan of langs elkaar heen. Daardoor kunnen aardbevingen ontstaan en soms ook vulkanen (vuurspuwende bergen). We gaan bij deze les leren dat onze aarde van binnen een levende planeet is waar voortdurend beweging plaatsvindt. We zullen zien dat op de bodem van de oceanen vreemde dingen gebeuren. En juist die vreemde dingen geven ons aanwijzingen over landen die verschuiven, over aardbevingen en over vuurspuwende bergen. En als we dat begrijpen, snappen we ook waarom er geen vulkanen in Nederland voorkomen en de aardbevingen hier gelukkig niet zo sterk zijn dat hele steden verwoest worden.

1333FK Datum Woensdag 16 juli Tijd 14.00 - 16.00 uur Locatie Woudestein Kosten € 12,- voor volwassenen € 8,- voor kinderen Aantal bijeenkomsten 1

Dr. L.D. Minnigh studeerde geologie: hij heeft heel wat stenen, aarde en vuurspuwende bergen onderzocht! Hij is gek op bergen die er een beetje raar uitzien en heel hoog zijn.

Algemene informatie, inschrijving, betaling en bevestiging

Aanmelden Aanmelden voor een Hovo-programma kan bij voorkeur via onze website www.hovorotterdam.nl, maar kan ook via het inschrijfformulier achter in deze gids. Plaatsing voor een programma geschiedt op volgorde van binnenkomst. Inschrijfformulieren kunt u sturen naar: Erasmus Academie BV Afdeling Hovo Rotterdam Postbus 1738 - kamer H16-24 3000 DR Rotterdam Bevestiging Bevestiging van aanmelding Na het insturen van een digitaal inschrijfformulier ontvangt u omgaand per e-mail een bevestiging van uw aanmelding. LET OP: Dit is niet de bevestiging van plaatsing! Het is uitsluitend een bevestiging dat uw digitale inschrijfformulier in goede orde is verzonden. Bij het insturen van een aanmelding per post, krijgt u geen bevestiging van deze verzending maar later slechts een bevestiging van plaatsing. Bevestiging van plaatsing De bevestiging van plaatsing proberen wij zo snel mogelijk te sturen (het streven is binnen twee weken). De bevestiging is tevens het bewijs van toegang. In uw bevestiging wordt het gebouw van het programma vermeld (onze cursussen vinden bijna altijd plaats in het M-gebouw). Indien u uw e-mail adres op het inschrijfformulier vermeldt, ontvangt u uw post van Hovo zoveel mogelijk per mail, tenzij u expliciet aangeeft dit niet te willen. Indien u geen e-mailadres invult, ontvangt u uw bevestiging per post. Betaling U ontvangt digitaal van Hovo Rotterdam een factuur. Indien u geen e-mailadres heeft, ontvangt u deze per post. Op deze factuur staan alle betaalgegevens (IBAN-rekeningnummer, het betalingskenmerk en de juiste tenaamstelling) om de betaling op correcte manier te voldoen. Locaties Alle Rotterdamse zomerprogrammaâ&#x20AC;&#x2122;s vinden plaats op de Erasmus Universiteit Rotterdam, campus Woudestein in het Expo- en Congrescentrum (M-gebouw), tenzij anders vermeld. Op de digitale schermen in de hal van het M-gebouw, vindt u de exacte locatie (het lokaal) van uw programma. Wachtlijst Als u niet kunt worden geplaatst in het programma van uw keuze, wordt u automatisch op de wachtlijst geplaatst; hiervan ontvangt u bericht. Indien u een alternatieve keuze heeft aangegeven, wordt u hiervoor ingeschreven. Als er alsnog een plaats vrijkomt bij het programma van uw eerste keuze, neemt Hovo contact met u op.

Hovo Zomeracademie 2014

Hovo Weblokaal Het Hovo Weblokaal is de digitale leeromgeving van Hovo Rotterdam. Ook bij een aantal zomer programma’s is een weblokaal geopend waarop presentaties of ander materiaal beschikbaar worden gesteld, exclusief voor de deelnemers van uw cursus. Algemeen Hovo Rotterdam Hovo Rotterdam is in 1988 opgericht als initiatief van het College van Bestuur van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Sinds 1998 maakt Hovo deel uit van Erasmus Academie BV, onderdeel van EUR Holding BV waarvan de Erasmus Universiteit Rotterdam de enige aandeelhouder is. Erasmus Academie BV biedt postacademische opleidingen, masterclasses en opfrisprogramma’s. Hovo Rotterdam is aangesloten bij HOVO Nederland. Sinds 2012 organiseert Hovo Rotterdam ook een aantal programma’s in Den Haag en Dordrecht (m.u.v. van de zomerperiode). U vindt informatie over deze cursussen in de reguliere, jaarlijkse studiegids, of op de website. Literatuur Bij sommige programma’s wordt literatuur sterk aanbevolen. U bent echter niet verplicht tot aanschaf. Deelnemersorganisatie SPES SPES-Rotterdam (Stichting Permanente Educatie Senioren) is een stichting met als oogmerk de belangenbehartiging van Hovo-studenten en het bieden van ondersteuning aan het Hovo-bureau in praktische zin. SPES biedt extra informatie aan leden en organiseert af en toe speciale ledenactiviteiten. U kunt op het inschrijfformulier aangeven (achterkant) of u zich hiervoor wilt aanmelden. Openingstijden Het Hovo-bureau is sinds januari 2014 tijdelijk gehuisvest in het H-gebouw. Wij hebben echter een dependance in het M-gebouw, in kamer M1-9917b. Vanuit de dependance kunnen wij u beperkte dienstverlening bieden. De dependance is geopend op alle cursusdagen, van 09:00 tot 15:00 uur, tenzij anders wordt aangegeven bij de cursusbegeleiders. Hovo is per mail iedere dag bereikbaar, en telefonisch iedere werkdag van 9.30-12.00 en van 13.30-14.30 uur. Vragen Op onze website www.hovorotterdam.nl vindt u nadere informatie. Voor verdere vragen kunt u ons bereiken via hovo@erasmusacademie.nl Website Zie voor uitgebreide informatie over Hovo Rotterdam, zoals de Hovo Kennisbon, Hovo Plusprijs, Hovo Steunfonds, Commissie Hovo, HOVO Nederland en de faciliteiten op campus Woudestein van de Erasmus Universiteit Rotterdam onze website www.hovorotterdam.nl

Algemene voorwaarden

Annuleringsvoorwaarden De annuleringsvoorwaarden zijn gebaseerd op de algemene voorwaarden van Erasmus Academie BV. Kijk voor de volledige versie van de algemene voorwaarden op www.hovorotterdam.nl of www.erasmusacademie.nl. De algemene voorwaarden zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Rotterdam onder nummer 24263757. Voor Hovo Rotterdam geldt een aangepast artikel in verband met annulering van de opleiding. 1. Annulering van een programma door een deelnemer is alleen mogelijk na schriftelijke opzegging bij het secretariaat van Hovo Rotterdam. Onder een schriftelijke opzegging verstaan wij een e-mail of brief. 2. Bij annulering worden de volgende kosten in rekening gebracht: annulering binnen 8 dagen na verzending van de bevestiging is kosteloos. Tot 8 dagen voor aanvang van het programma is de deelnemer, indien zijn deelname door Hovo Rotterdam schriftelijk is bevestigd, 10% van de overeengekomen prijs als administratiekosten verschuldigd met een minimum van â&#x201A;Źâ&#x20AC;&#x2030;15. Na het verstrijken van de annuleringstermijn is deelnemer, tenzij sprake is van, door deelnemer aan te tonen, zwaarwegende omstandigheden, waarbij de zwaarwegendheid van de omstandigheden ter beoordeling van Hovo Rotterdam is, het volledige cursusgeld verschuldigd. Het aantal dagen tussen de aanvang van het programma en de annulering wordt berekend vanaf de dag dat de schriftelijke annulering door Hovo Rotterdam is ontvangen. Deze voorwaarden gelden ook indien u kort voor aanvang inschrijft. 3. Bij verhindering van een deelnemer kan een vervanger kosteloos worden aangewezen, mits dit vooraf schriftelijk aan Hovo Rotterdam is meegedeeld. 4. In het geval de omstandigheden hiertoe nopen of het aantal aanmeldingen voor een programma onvoldoende is, behoudt Hovo Rotterdam zich het recht voor het programma te annuleren. Zij informeert deelnemers hieromtrent zo spoedig mogelijk. In geval van annulering worden eventueel betaalde cursusgelden volledig en zo spoedig mogelijk gerestitueerd. Annulering van een studiereis of excursie door Hovo Rotterdam geeft geen recht op kosteloze annulering van de bijbehorende hoorcolleges of cursus. 5. Hovo Rotterdam is gerechtigd bij het organiseren van een programma af te wijken van de aankondiging, indien redelijkerwijs van haar niet gevergd kan worden dat zij het programma onverkort uitvoert zoals aangekondigd. 6. Gehele of gedeeltelijke terugbetaling van het betaalde cursusgeld vindt alleen plaats indien het programma wegens bijzondere omstandigheden niet doorgaat. 7. Als een docent door overmacht niet optreedt, zal Hovo een vervangende bijeenkomst organiseren. Als een cursist op die dag verhinderd is, zal geen geld worden gerestitueerd.

Hovo Zomeracademie 2014

Hovo Rotterdam Hovo Zomeracademie 2014 Inschrijfformulier 1 Gegevens deelnemer (in blokletters invullen s.v.p.) Achternaam Voorletters

m/v Titulatuur

Geboortedatum

Straat

Huisnummer

Postcode

Plaats

Telefoon

Mobiele nummer

E-mail Hoogstgenoten opleiding (alleen bij eerste aanmelding}

Ik schrijf mij in voor: Cursuscode (zie studiegids)

Titel programma

Prijs e e e e e

Totaalbedrag

Kinderuniversiteit Naam kind (max. 2)

Leeftijd

Alternatieve keuze Plaatsing geschiedt automatisch indien het programma van uw voorkeur vol is. Als plaatsing voor uw eerste voorkeur alsnog mogelijk is, neemt Hovo contact met u op. Cursuscode (zie studiegids)

Titel programma

z.o.z.

Hovo Rotterdam Hovo Zomeracademie 2014 Inschrijfformulier 1 (vervolg) Overig Ja, ik wil als cursusbegeleider optreden voor programma(s) (vul code in). SPES neemt hiervoor contact met u op.

Ja, ik wil dat u een studiegids stuurt naar het volgende adres en ontvang bij een inschrijving van deze nieuwe cursist een Hovo Kennisbon t.w.v. eâ&#x20AC;&#x2030;12,50 Naam van evt. nieuwe cursist Adres van evt. nieuwe cursist

Betaling U ontvangt voor aanvang van uw programma een betalingsverzoek. Voorwaarden Hierbij ga ik akkoord met de algemene voorwaarden zoals vermeld op pagina 34 van de Hovo Studiegids Zomeracademie 2014. Handtekening

Stuur dit inschrijfformulier volledig ingevuld en ondertekend naar: Hovo Rotterdam Kamer H16-24 Postbus 1738 3000 DR Rotterdam Voor meer informatie kunt u mailen naar: hovo@erasmusacademie.nl of bellen: (010) 408 2465. U kunt zich ook online aanmelden via: www.hovorotterdam.nl/inschrijven.

Hovo Rotterdam Hovo Zomeracademie 2014 Inschrijfformulier 2 Gegevens deelnemer (in blokletters invullen s.v.p.) Achternaam Voorletters

m/v Titulatuur

Geboortedatum

Straat

Huisnummer

Postcode

Plaats

Telefoon

Mobiele nummer

E-mail Hoogstgenoten opleiding (alleen bij eerste aanmelding}

Ik schrijf mij in voor: Cursuscode (zie studiegids)

Titel programma

Prijs e e e e e

Totaalbedrag

Kinderuniversiteit Naam kind (max. 2)

Leeftijd

Titel programma

z.o.z.

Hovo Rotterdam Hovo Zomeracademie 2014 Inschrijfformulier 2 (vervolg) Overig Ja, ik wil als cursusbegeleider optreden voor programma(s) (vul code in). SPES neemt hiervoor contact met u op.

Hovo Rotterdam

Erasmus Academie BV Hovo Rotterdam Erasmus Universiteit Rotterdam Burgemeester Oudlaan 50 3062 PA Rotterdam H-gebouw, kamer H16-22 Postbus 1738 3000 DR Rotterdam +31 (10) 408 2465 hovo@erasmusacademie.nl www.hovorotterdam.nl www.facebook.com/HovoRotterdam