Ενημερωτικό Δελτίο Eλληνικη Γαστρεντερολογικη Εταιρεια
ΤεΥχος 38 - 39 ΟκτΩβριος 2007 - ΜΑρτιος 2008
ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ
Ταχ. Γραφείο Κ. Δ. Αθηνών Αριθμός Άδειας 451/91
τεχνογραμμα, Μ. Αυγέρη 12 - 15343 Αγία Παρασκευή, AΦΜ: 998956713
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ
Πρόεδρος: Θεόδωρος Ροκκάς
Α’ Αντιπρόεδρος: Ιωάννης Καραγιάννης
Β’ Αντιπρόεδρος: Ελευθερία Ρώμα
Γενικός Γραμματέας: Σωτήριος Γεωργόπουλος
Ειδικός Γραμματέας: Δημήτριος Τζιλβές
Ταμίας: Σπυρίδων Μιχόπουλος Μέλη: Αναστάσιος Ηλίας Γεώργιος Κητής Βασίλειος Ντελής
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Πρόεδρος: Ιωάννης Καραγιάννης Μέλη:
Αναστάσιος Ηλίας Θεόδωρος Ροκκάς Δημήτριος Ταμπακόπουλος Γεώργιος Τασιάς
ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ: Θεόδωρος Ροκκάς (Πρόεδρος Ε.Γ.Ε.)
Γραμματεία: Κωνσταντίνα Ντζόγια
Διεύθυνση αλληλογραφίας: Λεωφ. Δημοκρατίας 67, 154 51 Νέο Ψυχικό Τηλ. 210-6727531-3 Fax: 210-6727535 e-mail: hsg@hol.gr
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΣΕ ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Το νέο Διοικητικό Συμβούλιο που προέκυψε από τις αρχαιρεσίες της 6ης Οκτωβρίου 2007, στη Θεσσαλονίκη στα πλαίσια του 27ου Πανελληνίου Συνεδρίου Γαστρεντερολογίας, συγκροτήθηκε σε σώμα και η σύνθεσή του είναι η ακόλουθη: Πρόεδρος: Θ. Ροκκάς Α’ Αντιπρόεδρος: Ι. Καραγιάννης Β’ Αντιπρόεδρος: Ε. Ρώμα Γενικός Γραμματέας: Σ. Γεωργόπουλος Ειδικός Γραμματέας: Δ. Τζιλβές Ταμίας: Σ. Μιχόπουλος Μέλη: Α. Ηλίας Γ. Κητής Β. Ντελής
ΝΕΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Κατά τη διάρκεια της Ετήσιας Τακτικής Γενικής Συνέλευσης της ΕΓΕ, ανακηρύχτηκαν τακτικά μέλη της Εταιρείας οι:
Νέα Μέλη λοιπών ειδικοτήτων Καφρίτσα Παναγιώτα (Παιδίατρος) και Γιαννούλης Κλεάνθης (Χειρουργός)
Νέα Μέλη Γαστρεντερολόγοι Αρβανίτη Βασιλική, Θεοδωρόπουλος Ιωάννης, Καλαντζής Χρυσόστομος, Αναστασιάδης Δημοσθένης, Τσιακός Σταύρος, Τυρμπάς Ιωάννης, Θεοχάρης Γεώργιος, Νικολόβ Βελιζάρ, Δόκας Στέφανος, Παντερής Βασίλειος, Τσεσμελή Νίκη, Καρμίρης Κων/νος.
Δόκιμα Μέλη Κοτσικόρος Νικόλαος, Ζαβός Χρήστος, Ουσταμανωλάκης Παντελής, Χρύσανθος Νικόλαος, Σπουρλής Νικόλαος, Χριστοπούλου Όλγα, Παπαμιχαήλ Κων/νος, Κεγιόγλου Αναστασία, Μαρκουτσάκη Θεοφανώ, Βασιανοπούλου Παναγιώτα, Κυπραίος Δημήτριος, Λαφοβιάννης Παναγιώτης, Λούκου Αργυρώ, Χρυσανθοπούλου Ελένη.
ΥΠΟΤΡΟΦΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Κατόπιν προτάσεως της Επιτροπής Υποτροφιών τις υποτροφίες για το έτος 2008 έλαβαν (αλφαβητικά) οι: Βαρυτιμιάδης Κων/νος (διάρκεια 6 μήνες), Βουμβουράκη Αργυρώ (διάρκεια 6 μήνες), Παπαθανασόπουλος Αθανάσιος (διάρκεια 6 μήνες), Τσιανούση Ελένη (διάρκεια 1 έτους) και Τσιολακίδου Γεωργία (διάρκεια 1 έτους). ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
3Η ΕΤΗΣΙΑ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ «Εξελίξεις και προοπτικές στη Γαστρεντερολογία» Λάρισα 18-19 Απριλίου 2008 Ξενοδοχείο «Λάρισα Imperial» Μετά την ιδιαίτερα θερμή ανταπόκριση των Γαστρεντερολόγων στις δύο προηγούμενες εκπαιδευτικές διημερίδες της Ελληνικής Γαστρεντερολογικής Εταιρείας, η εκδήλωση έχει γίνει πια θεσμός και η ΕΓΕ μας εμπιστεύτηκε τη διοργάνωση της 3ης διημερίδας στη Θεσσαλία. Αποτελεί για μας μεγάλη τιμή, χαρά και υποχρέωση αυτή η επιλογή, διότι η περιοχή μας, αν και αποτελεί το σταυροδρόμι ανάμεσα στη Νότια και στη Βόρια Ελλάδα, δεν είχε μέχρι τώρα αναλάβει παρόμοιες εκδηλώσεις. Το περιεχόμενο της διημερίδας είναι μετεκπαιδευτικό και αποσκοπεί στην ενημέρωση και εμπέδωση των σύγχρονων εξελίξεων στην ειδικότητά μας. Απευθύνεται όχι μόνο σε νέους Γαστρεντερολόγους, αλλά και σε παλαιότερους, καθώς και σε γιατρούς άλλων ειδικοτήτων που ασχολούνται με το πεπτικό. Τα θέματα που επιλέξαμε αποτελούν ζητήματα αιχμής στη Γαστρεντερολογία, για τα οποία υπάρχουν στις μέρες μας νεότερα βιβλιογραφικά δεδομένα, νέες διαγνωστικές και θεραπευτικές παρεμβάσεις και ενδεχομένως διχογνωμίες ή αμφισβητήσεις. Κύριος στόχος των παρουσιάσεων είναι η προβολή των πιο πρόσφατων τεκμηριωμένων απόψεων. Οι ομιλητές και συντονιστές έχουν επιλεγεί με κριτήριο την κατάρτιση και ενασχόλησή τους με το συγκεκριμένο αντικείμενο. Ως τόπο διεξαγωγής της διημερίδας προτιμήσαμε το Larissa Imperial Grecotel, το οποίο διαθέτει αρτιότατη και σύγχρονη υποδομή για την οργάνωση παρόμοιων εκδηλώσεων. Παράλληλα, οι φιλόξενοι χώροι του εγγυώνται ευχάριστη διαμονή και διασκέδαση. Ελάτε να γνωρίσετε από κοντά την πόλη όπου έζησε στην ώριμη ηλικία του και δίδαξε ο πατέρας της Ιατρικής, ο Ιπποκράτης. Στην ευρύτερη περιφέρεια αξίζει να επισκεφθείτε τα Μετέωρα, το Πήλιο, τη λίμνη Πλαστήρα, το Περτούλι, την Ελάτη και άλλα μέρη με απαράμιλλη φυσική ομορφιά. Ελπίζουμε στην παρουσία σας και στην ενεργό συμμετοχή σας. Φιλικά Ο Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής
Σπύρος Ποταμιάνος Επίκουρος Καθηγητής Γαστρεντερολογίας
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
ΤΕΛΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Παρασκευή 18 Απριλίου 2008 15:00-16:00 Στρογγυλό τραπέζι: Γαστροπροστασία
Συντονισμός – Σχόλιο: Σ. Γεωργόπουλος Φ. Γεροβασίλης
Τοξικότητα ΜΣΑΦ-αντιπηκτικώνκορτικοειδών Ε. Αναγνωστοπούλου
Ποιοι ασθενείς πρέπει να λάβουν γαστροπροστασία ? Μ. Καρδάση Με ποια φάρμακα? Έχει νόημα η εκρίζωση του H Pylori? K. Τριανταφύλλου
16:00-16:20 Ομιλία: Σύνδρομο Ευερεθίστου Εντέρου και μικροβιακή θεωρία
Προεδρείο - Σχόλιο: X. Μπαρμπατζάς Στ. Πατέρας Α. Καψωριτάκης
19:15-19:35 Ομιλία: Διεύρυνση των ενδείξεων και βελτίωση της τεχνολογίας στο ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα
19:40-20:00 Ομιλία: TIPPS
Προεδρείο – Σχόλιο: Σπ. Λαδάς Α. Ζερβακάκης Γρ. Πασπάτης
16:45-17:15 Διάλειμμα – Καφές 17:15-19:15 Στρογγυλό τραπέζι: Επεμβατική ενδοσκόπηση
Προεδρείο – Σχόλιο: Ε Βαφειάδη Γ. Τζελάς Α. Χατζηδάκης
20:30-22:00 Εναρκτήρια εκδήλωση-ΠροσφωνήσειςΔεξίωση
Πρόεδρος Ε.Γ.Ε
Αντιπρύτανης Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Πρόεδρος Παθολογικού τομέα Ιατρικής Σχολής Παν. Θεσσαλίας
Ομ. Καθηγητής ΟΝ Μανούσος: «Η Γαστρεντερολογία χθες και και σήμερα»
Α. Ραχωβίτης: «Η Γαστρεντερολογία στη Θεσσαλία»
16:25-16:45 Ομιλία: Καταστολή στις ενδοσκοπήσεις – πρακτικές προτάσεις
Προεδρείο – Σχόλιο: Η. Σκοτινιώτης, Αθ. Ψύχος Κ. Μάρκογλου
Σάββατο 19 Απριλίου 2008 09:00–10:30 Στρογγυλό τραπέζι: Η απεικόνιση του λεπτού εντέρου
Συντονισμός – Σχόλιο: Α. Ηλίας Α. Νταϊλιάνας
Εντερόκλυση – CT εντερογραφία Μ. Βλυχού
Συντονισμός – Σχόλιο: Ν. Ευγενίδης Β. Ντελής
Δακτύλιοι ή σκληροθεραπεία ? Σπ. Σγούρος
Μαγνητική εντερόκλυση Χρ. Ρούντας
Βλεννογονεκτομή (ενδείξεις, τεχνικές, επιπλοκές) Γ. Παρούτογλου
Εντεροσκόπηση Γ. Αλεξανδράκης
Ενδοσκοπική κάψουλα Ν. Βιάζης
Ενδοσκοπική γαστροστομία (ενδείξεις, τεχνικές, αλλαγή, αφαίρεση, επιπλοκές) Π. Σκορδίλης
Ενδοπροθέσεις οισοφάγου, εντέρου, χοληφόρων Ε. Πανάγου Ο καθετηριασμός στην ERCP: με διαγνωστικό καθετήρα ή σφιγκτηροτόμο, σύρμα ή σκιαγραφικό, η προσφιγκτηροτομή και οι δύσκολες περιπτώσεις (Billroth II, εκκολπώματα) Π. Κατσινέλος
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
10:30–11:00 Ομιλία: Διαφορική διάγνωση κολιτίδων
Προεδρείο – Σχόλιο: Μ. Φωτουλάκη Γ. Κητής Κ. Μιμίδης
11:00–11:30 Διάλειμμα – Καφές 11:30–12:00 Ομιλία: Θεραπεία ιογενούς ηπατίτιδας σε ειδικές περιπτώσεις (μεταμοσχευμένοι, ανοσοκατεσταλμένοι, νεφρική ανεπάρκεια, μη αντιρροπούμενη κίρρωση) Προεδρείο – Σχόλιο: Α. Αρχιμανδρίτης Γ. Νταλέκος Ι. Γουλής
Σάββατο 19 Απριλίου 2008 11:30–12:00 Ομιλία: Μεταμόσχευση ήπατος: Πότε ? Πώς ? Πού ? Προεδρείο – Σχόλιο: Η. Κουρούμαλης Ε. Ακριβιάδης Χ. Τζάθας 12:30–14:00 Στρογγυλό τραπέζι: Οξεία παγκρεατίτιδα Συντονισμός – Σχόλιο: Θ. Ροκκάς Α. Καπετανάκης Προγνωστικοί δείκτες (κλινικοί, αιματολογικοί, απεικονιστικοί) Μ. Οικονόμου Αντιβιοτικά: πότε ? ποια ? Π. Κασαπίδης Ενδοσκοπική παρέμβαση: ERCP, ψευδοκύστεις. Κ. Γκούμας Χειρουργική παρέμβαση: πότε ? πώς? Γ. Τζοβάρας 14:00–15:00 Γεύμα 15:00–16:00 Στρογγυλό τραπέζι: Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Εντεροπάθειες: από την παθογένεια στη θεραπεία Συντονισμός – Σχόλιο: Ε. Τσιάνος Στ. Πουρναράς
Η διαταραχή της εντερικής χλωρίδας: Αντιβιοτικά -Προβιοτικά Θ. Μάρης
Σάββατο 19 Απριλίου 2008
Ανοσολογικοί παράγοντες: Ανοσοκατασταλτικά – Βιολογικά Δ. Χριστοδούλου
Γενετικοί παράγοντες: Υπάρχει θεραπευτική ελπίδα ? Ι. Κουτρουμπάκης 16:00–16:30 Ομιλία: Θεραπεία ΙΦΕΝ: πότε θα χρησιμοποιήσουμε κορτικοειδή, ανοσοκατασταλτικά, βιολογικά ? Αντιστρέφεται η πυραμίδα ? Προεδρείο – Σχόλιο: Ι.Τριανταφυλλίδης Δ. Καραμανώλης Γ. Μάντζαρης 16:30–17:30 Στρογγυλό τραπέζι: Παχυσαρκία Προεδρείο – Σχόλιο: Α. Μαντίδης Α. Γκουντόπουλος Φαρμακευτική θεραπεία Γ. Κουκούλης
Ενδοσκοπικό μπαλόνι Ν. Νασιακόπουλος
Χειρουργική θεραπεία Δ. Ζαχαρούλης 17:30–18:00 Τι μάθαμε ? Σπ. Ποταμιάνος
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Στις 11 Νοεμβρίου 2007 συνήλθε σε απαρτία η Επιτροπή Έρευνας της ΕΓΕ για την αξιολόγηση των προτάσεων ερευνητικών πρωτοκόλλων που υποβλήθηκαν στην ΕΓΕ για χρηματοδότηση. Μετά από εμπεριστατωμένη μελέτη των 9 ερευνητικών προτάσεων που υποβλήθηκαν, η επιτροπή ομόφωνα αποφάσισε τα παρακάτω: 1. Όλες οι προτάσεις κρίθηκαν ενδιαφέρουσες. 2. Τέσσερις από τις προτάσεις προκρίθηκαν από την επιτροπή. Οι τέσσερις αυτές προτάσεις κατετάγησαν κατά σειρά αξιολόγησης: • Αντικείμενο Έρευνας: Λοιμώδεις παράγοντες στην αιτιοπαθογένεια της νόσου του Crohn. Ο ρόλος της μοριακής Μιμιτικής. Επιστημονικός υπεύθυνος: Καθηγητής Σ. Λαδάς. • Αντικείμενο Έρευνας: Μελέτη της λειτουργίας του μη ειδικού ανοσιακού μηχανισμού στο σύνδρομο συστηματικής φλεγμονώδους αντίδρασης που αναπτύσσεται μετά οξεία παγκρεατίτιδα. Επιστημονικός υπεύθυνος: Καθηγητή Μ. Τζιβράς. • Αντικείμενο Έρευνας: Μοριακές τεχνικές στη διάγνωση του χολαγγειοκαρκινώματος. Επιστημονικός υπεύθυνος: Καθηγητής Α. Αρχιμανδρίτης. • Αντικείμενο Έρευνας: Αναστολή της βλαπτικής επίδρασης του σιδήρου της τροφής στο πειραματικό πρότυπο χημικής κολίτιδος σε αρουραίους με τη χορήγηση βιολογικών παραγόντων (Infliximab, adalimumab και Certolizumab pegol) μεσαλαζίνης και πρεδνιζολόνης. Επιστημονικός υπεύθυνος: Καθηγητής Ι. Τριανταφυλλίδης.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΜΦΙΣΣΑ Η Ελληνική Γαστρεντερολογική Εταιρεία, κατόπιν προσκλήσεως του Ιατρικού Συλλόγου Φωκίδος, διοργάνωσε εκπαιδευτική διημερίδα στην Άμφισσα, 2-3 Φεβρουαρίου 2008. Η πρώτη ημέρα αφορούσε ενημέρωση του Ιατρικού κοινού της Φωκίδος σε επιλεγμένα αντικείμενα της Γαστρεντερολογίας η δε δεύτερη ενημέρωση και συζήτηση με το κοινό στα πλαίσια της ευαισθητοποίησής για πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου.
ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Συνεχίζονται με επιτυχία τα μηνιαία Φροντιστηριακά Μετεκπαιδευτικά Μαθήματα της ΕΓΕ της περιόδου 2007-2008 με θέμα τις Παθήσεις λεπτού και παχέος εντέρου. Το πρόγραμμα των μαθημάτων από τον Μάρτιο έως τον Μάιο έχει ως εξής:
Τρίτη 18 Μαρτίου 2008: Ελκώδης κολίτιδα (Συντονιστής: Ι. Τριανταφυλλίδης).
Τρίτη 15 Απριλίου 2008: Νεοπλάσματα παχέος εντέρου (Συντονιστής: Χ. Μαυρογιάννης).
Τρίτη 13 Μαϊου 2008: Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (Συντονίστρια: Β. Νικολοπούλου).
ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ 1. 2η Πανελλήνια Ημερίδα Ογκολογίας Πεπτικού Το Ογκολογικό Τμήμα της ΕΓΕ διοργάνωσε την 2η Πανελλήνια Ημερίδα Ογκολογίας Πεπτικού με θέμα «Νεοπλάσματα Ήπατος» το Σάββατο 15 Δεκεμβρίου 2007 στο ξενοδοχείο Divani Palace Acropolis της Αθήνας. Την Ημερίδα παρακολούθησαν περίπου 150 σύνεδροι και το επιστημονικό πρόγραμμα είχε ιδιαίτερη επιτυχία. 2. Η νέα σύνθεση της Τριμελούς Επιτροπής του Ογκολογικού Τμήματος μετά την παραίτηση του κυρίου Γ. Κητή, λόγω εκλογής του στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΓΕ, είναι η εξής:
Πρόεδρος: Ανέστης Ταρπάγκος
Αντιπρόεδρος: Εμμανουήλ Παρασκευάς Γραμματέας: Αντώνης Αυγερινός ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
ΣΥΝΕΔΡΙΑ Α) ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Στην Αθήνα, στην Αίγλη Ζαππείου, την Παρασκευή 28 και το Σάββατο 29 Μαρτίου 2008 θα πραγματοποιηθεί η 1η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΕΝΔΟΣΚΟΠΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΜΕΣΩ ΦΥΣΙΚΩΝ ΟΠΩΝ (Με διεθνή συμμετοχή) ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ Αγαπητοί συνάδελφοι, Οι συνεχώς αυξανόμενες δυνατότητες της θεραπευτικής εύκαμπτης ενδοσκόπησης έχουν ήδη σημάνει την έναρξη μιας νέας εποχής στη θεραπεία των νόσων του πεπτικού. Ταυτόχρονα, η αλματώδης εξέλιξη της Λαπαροσκοπικής Χειρουργικής έχει πλέον επιτρέψει την πραγμά- τωση ακόμη και ιδιαίτερα σύνθετων χειρουργικών επεμβάσεων, με ελάχιστα επεμβατικό τρόπο. Αυτές οι εξελίξεις έθεσαν τις βάσεις για τη δημιουργία και ανάπτυξη μιας μεθόδου ακόμη λιγότερο επεμβατικής για την αντιμετώπιση και θεραπεία νόσων που εντοπίζονται τόσο ενδοπεριτοναϊκά όσο και εντός του εντερικού αυλού. Πρόκειται για την Ενδοσκοπική Χειρουργική μέσω Φυσικών Οπών (Natural Orifice Translumenal Endoscopic Surgery - NOTES), για την ανάπτυξη και εξέλιξη της οποίας είναι αναγκαία, για πρώτη ίσως φορά, η στενή συνεργασία μεταξύ επεμβατικών γαστρεντερολόγων, με γνώσεις στην εύκαμπτη ενδοσκόπηση, και χειρουργών με εξειδίκευση στην προηγμένη λαπαροσκοπική χειρουργική. Ευρίσκομαι στην εξαιρετικά ευχάριστη θέση να σας προσκαλέσω στην 1η Επιστημονική συνάντηση Ενδοσκοπικής Χειρουργικής μέσω Φυσικών Οπών, στην οποία εκτός από έγκριτους Έλληνες θα συμμετέχουν και διεθνούς φήμης ξένοι ομιλητές. Θα αναλυθούν οι θεωρητικές αρχές αλλά και τεχνικά ζητήματα της μεθόδου, θα παρουσιαστούν τα μέχρι τώρα δεδομένα και οι τρέχουσες εξελίξεις και θα τεθούν προβληματισμοί, με σκοπό να γνωρίσουμε καλύτερα την αναπτυσσόμενη αυτή τεχνική. Στην προσπάθεια μας να οργανώσουμε το πρώτο συνέδριο στην Ελλάδα που ασχολείται με αυτό το θέμα, η ευθύνη επιτυχούς διεξαγωγής του, τόσο σε επιστημονικό όσο και σε οργανωτικό επίπεδο, καθίσταται επιτακτική καθότι θα αποτελέσει σημαντικό κριτήριο αλλά και εμπειρία βάσει των οποίων θα πορευτούν και τα επόμενα συνέδρια μας. Ελπίζοντας στην ενεργό συμμετοχή σας για την επιτυχία της Επιστημονικής Συνάντησης περιμένουμε να σας καλωσορίσουμε.
Με τιμή,
Χρήστος Φερέτης
Δ/ντης Α' Ενδοσκοπικής Χειρουργικής Κλινικής Νοσοκομείο Ιασώ General Πρόεδρος Συνεδρίου
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
ΤΕΛΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 28 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008 13.00-15.00 ΠΡΟΣΕΛΕΥΣΗ - ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΑΙΘΟΥΣΑ ΟΛΥΜΠΙΑ 15.00-16.00 ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Ι NOTES: υπάρχει θέση; Συντονιστές: Ι. Μπράμης, Α. Νάκος Θεραπευτική Ενδοσκόπηση: προβλήματαπεριορισμοί-επιπλοκές Δ. Ταμπακόπουλος Περιορισμοί ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής Μ.Μ. Κωνσταντουλάκης Η θέση της NOTES: τη χρειαζόμαστε πραγματικά; Χ. Φερέτης 16:00-17:00 ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΙΙ Έρευνα – Εκπαίδευση Συντονιστές: ΜΜ. Κωνσταντουλάκης Ε. Παρασκευάς Η εφαρμογή της NOTES στο πειραματικό εργαστήριο: αποτελέσματα Κ. Στάμου Ερευνητικά πρωτόκολλα σε εξέλιξη: η θέση της βασικής έρευνας στη NOTES Φ. Αρχοντοβασίλης Οργάνωση πειραματικού εργαστηρίου για NOTES Α. Παπαλόης Εκπαίδευση: μέθοδοι, υποδομές, μοντέλα προσομοίωσης Α. Βεζάκης 17.00-17.30 Διάλειμμα καφέ & Επίσκεψη στην Έκθεση 17.30-18.30 ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΙΙΙ Ενδοσκόπια, Εργαλεία, Πλατφόρμες εργασίας Συντονιστές: Α. Ρωμάνος Ι. Τριανταφυλλίδης Πολυχρηστικές Πλατφόρμες εργασίας Γ. Μάντζαρης Εργαλεία σύγκλεισης, συρραφής και αναστόμωσης Δ. Καλαντζόπουλος Τεχνικές δημιουργίας και έλεγχος πνευμοπεριτοναίου Ε. Μενενάκος 18.30-19.00 ΔΙΑΛΕΞΗ Ι Πρόεδρος: Γ. Καρατζάς NOTES: Παρελθόν – Παρόν – Μέλλον Χ. Φερέτης
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
19.00-20.00 ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ Ι Η εξέλιξη της NOTES: από το πειραματικό εργαστήριο στην κλινική πράξη (VIDEO Παρουσιάσεις) Συντονιστές: Χ. Δερβένης Δ. Καραμανώλης Η διεθνής εμπειρία: Ευρώπη, Ασία, Αμερική Φ. Αρχοντοβασίλης Η Ελληνική εμπειρία: Διακολπική Σκωληκοειδεκτομή Δ. Τσακαγιάννης Η Ελληνική εμπειρία: Διακολπική Χολοκυστεκτομή Χ. Φερέτης 20.00-20.30 ΔΙΑΛΕΞΗ ΙΙ Πρόεδρος: Χ. Φερέτης Concept for new technologies for NOTES G. Buess 20.30-21.00 ΤΕΛΕΤΗ ΕΝΑΡΞΗΣ – ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ 21.00 ΔΕΞΙΩΣΗ ΥΠΟΔΟΧΗΣ
ΣΑΒΒΑΤΟ 29 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008
ΑΙΘΟΥΣΑ ΟΛΥΜΠΙΑ
09.30-10.30 ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ IV Τεχνικές πρόσβασης – προσπέλαση της περιτοναϊκής κοιλότητας Συντονιστές: Κ. Βαγιανός, Κ. Μάρκογλου Διαγαστρική Χ. Κωλέττας Διαορθική Γ. Θεοδωρόπουλος Διακολπική Σ. Χανδακάς 10.30-11.00 ΔΙΑΛΕΞΗ ΙΙΙ Πρόεδρος: Σ. Λαδάς Ethical issues for human NOTES applications, Research in NOTES: what’s currently needed D. Blero 11.00-11.30 Διάλειμμα καφέ & Επίσκεψη στην Έκθεση 11.30-12.00 ΔΙΑΛΕΞΗ IV Πρόεδρος: Ε. Λέανδρος Transvaginal cholecystectomy with new instrument systems G. Buess 12.00-13.00 ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ V Τεχνικές – VIDEO Συντονιστές: Σ. Πιερρακάκης Β. Μπαλατσός Σύγκλειση ανοιγμάτων: τεχνικές, εργαλεία, προβλήματα Π. Κουλούρης
Ενδοαυλικές αναστομώσεις Π. Αντωνίου Ενδοαυλικές παρακάμψεις Κ. Αλμπανόπουλος 13.00-15.0 ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ VI ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΕΙΣ Συντονιστές: Σ. Ρίζος, Ι. Καραγιάννης Πρόσβαση στη περιτοναϊκή κοιλότητα Χ. Παππής, Κ. Παρασκευά Πρόληψη λοιμώξεων Ν. Αλεξάκης, Σ. Γεωργόπουλος Προσανατολισμός στο χώρο Ε. Ελευθεριάδης Τεχνικές σύγκλεισης ανοιγμάτων Δ. Καραγιάννης Συρραφές, αναστομώσεις Δ. Λινός, Ε. Πανάγου 15.00-16.30 Ελαφρύ γεύμα & Επίσκεψη στην Έκθεση 16.30-17.30 ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ VII Διάφορα Συντονιστές: Χ. Τσιγκρής Ε. Ελευθεριάδης Η συμβολή του EUS και της MRI στη NOTES Ι. Καρούμπαλης, Β. Μανιάτης
Η θέση της Ρομποτικής (Ενδοαυλικά mini robots) Ν. Νικητέας
NOTES στη ΜΕΘ Δ. Θεοδώρου
Συνδυασμός Ενδοαυλικών και Λαπαροσκοπικών τεχνικών: πιο προσιτή παρέμβαση; Δ. Τσακαγιάννης
Η χειρουργική αίθουσα το μέλλοντος Ε. Λέανδρος
17.30-18.0 ΔΙΑΛΕΞΗ V Πρόεδρος: Θ. Διαμαντής
NOTES Bariatrics D. Blero
18.00-19.0 ΛΗΞΗ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ – ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Συντονιστές: Χ. Φερέτης Δ. Ταμπακόπουλος Δ. Καραγιάννης Σχολιαστές: G. Buess D. Blero Ε. Λέανδρος Ε. Ελευθεριάδης Δ. Τσακαγιάννης
Συμπόσιο για τη Νεοπλασία του Παχέος εντέρου 28 Ιουνίου 2008
ξενοδοχείο Creta Maris στη Χερσόνησο της Κρήτης υπό την αιγίδα της Ελληνικής Γαστρεντερολογικής Εταιρείας και του Ελληνικού Ιδρύματος Γαστρεντερολογίας
Μετά το συμπόσιο για την "Καταστολή στην Ενδοσκόπηση", που οργανώσαμε το προηγούμενο καλοκαίρι στην Ελούντα, με ιδιαίτερη χαρά και τιμή σας προσκαλούμε στη νέα μας προσπάθεια, το συμπόσιο για τη "Νεοπλασία του Παχέος Eντέρου" που οργανώνεται από το Γαστρεντερολογικό τμήμα του Βενιζελείου Νοσοκομείου Ηρακλείου Κρήτης. Το συμπόσιο θα διεξαχθεί στις 28 Ιουνίου 2008 στο όμορφο και ξεχωριστό περιβάλλον του ξενοδοχείου Creta Maris που βρίσκεται στην Χερσόνησο στο Ηράκλειο - Κρήτης. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ένα μείζον
10
πρόβλημα υγείας σε κάθε μέρος του πολιτισμένου κόσμου και αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο στις περισσότερες αναπτυγμένες χώρες. Μερικά από τα θέματα που θα συζητηθούν, αφορούν τη συχνότητα της νεοπλασίας του παχέος εντέρου, την επιτήρησή της, τη σημασία της γενετικής, σύγχρονα και καυτά θέματα που αφορούν την κολονοσκόπηση καθώς και την capsule endoscopy στο παχύ έντερο. Στο πρόγραμμα επίσης συμπεριλαμβάνεται πολυθεματική στρογγυλή τράπεζα όπου θα παρουσιασθούν σύγχρονες απόψεις για την ογκολογική, ακτινοθεραπευτική, χειρουργική και ενδοΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
σκοπική αντιμετώπιση του καρκίνου του παχέος εντέρου. Τέλος θα συζητηθούν προτάσεις για την καταγραφή των δεδομένων σχετικά με τη νεοπλασία του παχέος εντέρου στην Ελλάδα.
κληση για τους ιατρούς που χειρίζονται ασθενείς με νεοπλάσματα του παχέος εντέρου και ιδιαίτερα τους γαστρεντερολόγους, χειρουργούς, παθολόγους και γενικούς ιατρούς.
Στόχος του συμποσίου αποτελεί η ανάλυση των θεμάτων που αφορούν τη συχνότητα, τη διάγνωση και τη θεραπεία της νεοπλασίας του παχέος εντέρου.
Η παρουσία και συμμετοχή σας, εκτός από τη χαρά που θα μας δώσει θα συμβάλλει αποτελεσματικά στην επιτυχία του συμποσίου
Διακεκριμένοι ομιλητές από την Ελλάδα και το Εξωτερικό θα βοηθήσουν να αναπτυχθεί ένας πλούσιος διάλογος που θα συνδυάζει την εμπειρία με τον προβληματισμό στην αντιμετώπισή της.
Με συναδελφικούς χαιρετισμούς, Ο Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής Γρηγόριος Πασπάτης Διευθυντής Γαστρεντερολογικού Τμήματος Βενιζελείου Γ.Ν.Ηρακλείου
Ελπίζουμε η συνάντηση αυτή να αποτελέσει πρό-
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 28 Ιουνίου 2008, Ξενοδοχείο CRETA MARIS, Χερσόνησος, Κρήτη 08:00
Εγγραφές
08:30
Έναρξη Ημερίδας-Χαιρετισμοί
ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΙΙΙ: Επιλεγμένες Διαλέξεις Ξένων Ομιλητών 12:20
Κολονοσκόπηση Παρελθόν, Παρόν και Μέλλον
13:00
Ενδοσκοπική Κάψουλα στο Παχύ Έντερο
13:45-15:00 Διάλειμμα Φαγητό
ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΙV: Πολυθεματική Τράπεζα ΣΥΝΕΔΡΙΑ Ι Επιδημιολογία-Γενετική-Επιτήρηση 15:00 09:00
Επιδημιολογία Νεοπλασμάτων Παχέος Εντέρου
O Ογκολόγος στον Καρκίνο του Παχέος Εντέρου
15:20
09:20
Κλινική σημασία της Γενετικής στη Νεοπλασία του Παχέος Εντέρου
O Ακτινοθεραπευτής στον Καρκίνο του Παχέος Εντέρου
15:40
09:40
Επιτήρηση (screening) Νεοπλασμάτων Παχέος Εντέρου το 2008. Πού βρισκόμαστε;
Σύγχρονες Χειρουργικές Προσεγγίσεις (Λαπαροσκοπική Χειρουργική).
16:00
10:00
Συζήτηση με το Ακροατήριο
Stenting στον Καρκίνο του Παχέος Έντέρου: Πότε, γιατί και πως.
16:20
Καρκίνος Παχέος Εντέρου και Ιδιοπαθείς Φλεγμονώδεις Νόσοι του Εντέρου.
10:20-11:00 Διάλειμμα Καφέ
ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΙΙ: Κολονοσκόπηση
17:00-17:30 Διάλειμμα Καφέ
11:00
Καθαρισμός Παχέος Εντέρου για την Κολονοσκόπηση. Νεώτερα Δεδομένα
11:20
Ελεγχος Ποιότητας στην Κολονοσκόπηση
11:40
“Χαμένα” Νεοπλάσματα στην Κολονοσκόπηση-Νομικά προβλήματα
17:30-19:00 Παρουσίαση Cancer Registry στην Κρήτη για τον Καρκίνο του Παχέος Εντέρου. Ελληνική Πραγματικότητα
12:00
Συζήτηση με το Ακροατήριο
19:00
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
ΣΥΝΕΔΡΙΑ V: Συμπεράσματα - Σχόλια - Προτάσεις
Κλείσιμο Συμποσίου
11
3η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΕΛΙΓΑΣΤ Εξελίξεις στη Γαστρεντερολογία & Ηπατολογία 22-23 Φεβρουαρίου 2008 στο Μέγαρο Διεθνές Συνεδριακό Κέντρο Αθηνών Αίθουσα Ν. Σκαλκώτας
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Παρασκευή 22 Φεβρουαρίου 2008 Διατροφή Προεδρείο: Απόστολος Ράντσιος Διαχείριση ασφάλειας τροφίμων Παναγιώτης Αξιώτης Μεταλλαγμένα τρόφιμα και βιολογικά προϊόντα Χριστίνα Παπανικολάου Λειτουργικά τρόφιμα και τρόφιμα light Γρηγόριος Κυριακίδης 19.00-20.00 Διάλεξη Προεδρείο: Παγώνα Λάγιου Καρκίνος του πεπτικού και διατροφή Αντώνιος Καφάτος 20:00-20:30 Εναρκτήρια τελετή Προσφωνήσεις Απονομή τιμητικών μεταλλίων Χρυσή Διάκριση: Άννα Συνοδινού Αργυρή Διάκριση: Νίκος Φρόνας Σπήλιος Μανωλακόπουλος – Απονομή υποτροφιών 2008 Ιωάννης Θεοδωρόπουλος Μαρία Ρογαλίδου Χρήστος Κελαϊδίτης Βασίλειος Παντερής – Κήρυξη Εργασιών Διημερίδας 20:30 Μουσικό πρόγραμμα Συναυλία Ευανθίας Ρεμπούτσικα Τραγουδάει η Έλλη Πασπαλά Δεξίωση 21:00 18.00-19.00
Σάββατο 23 Φεβρουαρίου 2008 Ανώτερο Πεπτικό Προεδρείο: Σωτήριος Γεωργόπουλος, Νικόλαος Βιάζης Αίσθημα οπισθοστερνικού καύσου: Όξινη παλινδρόμηση, μη-όξινη παλινδρόμηση ή λειτουργικός καύσος; Daniel Sifrim Δυσπεψία: από τη διάγνωση στη θεραπεία Περικλής Αποστολόπουλος Συσχετίσεις της λοίμωξης από ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού πέραν του πεπτικού συστήματος Ευτυχία Τσιρώνη 9:30-11:30
12
Αιμορραγία ανώτερου πεπτικού μη κιρσικής αιτιολογίας: φάρμακα, ενδοσκόπηση ή συνδυασμός; Κωνσταντίνος Θωμόπουλος 11:30-12:00 Διάλειμμα – Καφές 12:00-14:00 Κατώτερο Πεπτικό Προεδρείο: Κωνσταντίνος Μάρκογλου, Παναγιώτης Κασαπίδης Κοιλιοκάκη: μία νόσος με πολλά πρόσωπα Γεώργιος Μπάμιας Νέες ενδοσκοπικές τεχνικές με στόχο τη συμμόρφωση στα προγράμματα πρόληψης καρκίνου του παχέος εντέρου Κωνσταντίνος Τριανταφύλλου Οι βιολογικοί παράγοντες απέναντι σε παλιές στρατηγικές στην Ιδιοπαθή Φλεγμονώδη Νόσο του Εντέρου Κωνσταντίνος Κατσάνος Προϋποθέσεις για ασφαλή χορήγηση βιολογικών παραγόντων Δημήτριος Βασιλόπουλος 14:00-15:00 Διάλειμμα - Γεύμα 15:00-16:00 Ενδοσκόπηση Προεδρείο: Γρηγόριος Πασπάτης, Ηλίας Σκοτινιώτης Εξελίξεις στην ενδοσκοπική προσπέλαση νοσημάτων του λεπτού εντέρου Αθανάσιος Χατζηνικολάου Η ενδοσκόπηση σε ασθενή που λαμβάνει αντιαιμοπεταλιακά ή αντιπηκτικά φάρμακα Κωνσταντίνα Παρασκευά Παρουσίαση και σχολιασμός νέων ενδοσκοπικών υλικών Γεράσιμος Στεφανίδης 16:00-16:30 Διάλειμμα – Καφές 16:30-18:30 Ήπαρ Προεδρείο: Γεώργιος Παπαθεοδωρίδης, Σπήλιος Μανωλακόπουλος Παρακολούθηση χρόνιας ηπατοπάθειας: τρανσαμινάσες vs Fibroscan vs βιοψίας ήπατος vs ΗPVG Δημήτριος Σαμωνάκης Θεραπεία χρόνιας ηπατίτιδας Β το 2008: πότε, πώς και για πόσο; Κωνσταντίνος Μιμίδης Θεραπεία χρόνιας ηπατίτιδας C πέραν των πεγκυλιωμένων ιντερφερονών Ιωάννης Βλαχογιαννάκος Νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις σε ασθενείς με ηπατοκυτταρικό καρκίνο Andrew Burroughs
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
13ο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΙΚΟΒΑΚΤΗΡΙΔΙΟ ΤΟΥ ΠΥΛΩΡΟΥ
ΤελικΟ ΠρΟγραμμα ΣΑΒΒΑΤΟ 29 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008 08:45-09:00 Προσφωνήσεις - Χαιρετισμοί 09:00-09:30 ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΣΚΕΚΛΗΜΕΝΩΝ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ Προεδρείο: Μ. Τζιβράς, Ε. Μαλάμου-Λαδά
Σχολιαστές: Σ. Σουγιουλτζής, Ε. Αρχαύλης
09:30-10:45 ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Προνεοπλασματικές αλλοιώσεις/ καταστάσεις και πολύποδες στομάχου Προεδρείο: Ι. Τριανταφυλλίδης, Ι. Δανιηλίδης
Ταξινόμηση Κ. Πετράκη
Μοριακές συσχετίσεις Α. Καραμέρης
Αιτιοπαθογένεια και εξέλιξη βλαβών Χ. Τζάθας Αντιμετώπιση των βλαβών Ε. Παπαβασιλείου 10:45-11:00 Διάλειμμα - Καφές 11:00-11:40 ΒΡΑΧΕΙΕΣ ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ Ασυνήθεις συσχετίσεις του Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού Προεδρείο: Δ.Γ. Καραμανώλης, Σ.Δ. Γεωργόπουλος
Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού και εξωγαστρικός καρκίνος A. Νταϊλιάνας Υπάρχει επίδραση της λοίμωξης από Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, στο δείκτης μάζας σώματος; Δ. Καραγιάννης
Χρόνια κόπωση από λοίμωξη του Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού Γ. Ναούμ 11:40-12:30 ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΕΙΣ Γαστροοισοφαγική νόσος από παλινδρόμηση (ΓΟΠΝ) και Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού: Εκριζώνουμε ή όχι; Προεδρείο: Α. Αρχιμανδρίτης, Ι. Καραγιάννης
Μη διαβρωτική ΓΟΠΝ – Οισοφαγίτιδα – Οισοφάγος Barrett Ε. Ακριβιάδης, Α. Αδαμόπουλος
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
12:30-12:50 ΔΙΑΛΕΞΗ ΞΕΝΟΥ ΟΜΙΛΗΤΗ Helicobacter pylori infection in apoptosis: Clinical implications Μ. Salto-Tellez (Singapore)
Προεδρείο: Κ. Μπαρμπάτη
12:50-13:20 ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ Ο ρόλος των προβιοτικών στη λοίμωξη από Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού
Προεδρείο: Β. Γκοβόσδης, Γ. Μάντζαρης
Αρχές θεραπευτικής χορήγησης προβιοτικών – Δεδομένα σε πειραματόζωα Δ. Σγούρας
Κλινικές μελέτες Β. Ντελής
13:20-14:30 Διάλειμμα – Γεύμα 13:30-14:30 ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ
Προεδρείο: Π. Κασαπίδης Κ. Τριανταφύλλου Μ. Τζουβαλά
14:30-15:30 ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ
Προεδρείο: Σ. Μιχόπουλος Σ. Καραταπάνης
15:30-16:00 ΔΙΑΛΕΞΗ ΞΕΝΟΥ ΟΜΙΛΗΤΗ The importance of host genetic factors in Helicobacter pylori associated disease E.M. El-Omar (Aberdeen, Scotland, UK)
Προεδρείο: Θ. Ροκκάς, Σ.Δ. Γεωργόπουλος
16:00-16:15 Διάλειμμα - Καφές 16:15-17:45 ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Διάγνωση και θεραπεία του Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού
Προεδρείο: Ε. Ρώμα, Α. Ζερβακάκης
Στα παιδιά Ι. Παναγιώτου
Στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (Π.Φ.Υ.) Ε. Σκληρός
Νεότερα θεραπευτικά σχήματα Γ. Λεοντιάδης
Σε ασθενείς υπό ασπιρίνη (ΜΣΑΦ) Γ. Παπαθεοδωρίδης
Σε MALT λέμφωμα Μ. Φαμέλη
17:45-18:00 Απονομή βραβείων – Λήξη Συνεδρίου
13
ΠΡΟΣΥΝΕΔΡΙΑΚΟ ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΠαρασκευΗ 28 ΜαρτΙου 2008
17:00-20:00 ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΛΟΙΜΩΞΗΣ ΑΠΟ ΕΛΙΚΟΒΑΚΤΗΡΙΔΙΟ ΤΟΥ ΠΥΛΩΡΟΥ
Προεδρείο: Σ. Λαδάς, Χ. Σπηλιάδη
17:00-19:00 Διαγνωστική ακρίβεια των διαφόρων μεθόδων ανίχνευσης του Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού και πως μεταβάλλεται στον επανέλεγχο Μέθοδος ουρεάσης (UBT και CLO test) Χ. Λιάτσος
Καλλιέργεια και test ευαισθησίας Α. Μεντής
Αντιγόνο στα κόπρανα – Μοριακές τεχνικές Α. Μακρυστάθης
Η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Ήπατος διοργανώνει εκπαιδευτική διημερίδα με θέμα Χρόνια ιογενής ηπατίτιδα και ηπατοκυτταρικός καρκίνος στην Αλεξανδρούπολη, ξενοδοχείο Thraki Palace στις 4 και 5 Απριλίου 2008.
Ορολογική μέθοδος (IgG και IgA αντισώματα) Καραμπογιά Ιστοπαθολογική διάγνωση – Ανοσοϊστοχημεία A. Τσίγκα
19:00-20:00 Ποια είναι η καταλληλότερη μέθοδος και πότε (τρεις κλινικές περιπτώσεις) – Ψηφοφορία - Σχολιασμοί Λήψη PPI’s Π. Μπομπότση Αιμορραγούν έλκος Ε. Τσιρώνη Καρδίτιδα Δ. Καμπέρογλου, Μ. Σωτηροπούλου
7ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΟΜΙΦΝΕ Το 7ο Πανελλήνιο Συνέδριο ΕΟΜΙΦΝΕ θα πραγματοποιηθεί στο ξενοδοχείο CORFU Holiday palace στην Κέρκυρα 20-22 Ιουνίου 2008. Πληροφορίες στη γραμματεία του Συνεδρίου στο τηλ.: 210 74.99.300 και στην ιστοσελίδα www.ifne2008.gr
European Society of Gastrointestinal Endoscopy Current ESGE News and Events ESGE Individual Membership The European Society of Gastrointestinal Endoscopy (ESGE) is dedicated to the advance of skilled endoscopic practice through workshops, publication of guidelines, and research. Up until 1997 ESGE membership was limited to national societies, however, a year ago it opened its doors to individual members. The expanded network plays an important part in promoting good endoscopy, spreading knowledge and giving endoscopists in Europe and beyond as many opportunities as possible to attend workshops and symposiums, to increase their skills and contribute to highly valuable research projects. Reduced registration fees are also being offered for several international workshops which are listed here. If you are not already an ESGE member, the beginning of the year is a good time to join. Individual membership is open to physicians (or trainees) with formal training in gastroenterology, surgery or internal medicine, who wish to benefit and also to contribute to the Society’s purpose to promote good endoscopy. 14
Individual Membership includes the following benefits: • Subscription to Endoscopy (printed and online access) • Reduced registration fees for selected Category B and C Workshops of ESGE National Societies • Opportunity to order ESGE teaching aids (ESGE DVD Encyclopedia) free of charge • Exclusive eligibility for ESGE Grant Programme • Access to members only area on ESGE website • Listing in ESGE Members Directory ESGE Individual Membership Application and Fees The annual fee for ESGE Individual Membership is EUR 195,- for the term beginning on January 1 and ending on December 31 of the current year. If the application is submitted after January the back issues of Endoscopy ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
for January and each following month up to the month of application will be delivered. EURO-NOTES Foundation The leading European platform for grants and research on NOTES EURO-NOTES Foundation, established in cooperation between the European Association for Endoscopic Surgery (EAES) and the European Society of Gastrointestinal Endoscopy (ESGE), focuses on all activities regarding Natural Orifice Transluminal Endoscopic Surgery (NOTES). Goal of this foundation is to support original research efforts designed to advance the art and signs of NOTES and patients safety. Due to the generous support of Olympus Medical Systems Europa GmbH, the Olympus EURO-NOTES Research Fund came into live 2007. The fund, totalling € 350,000, is being used exclusively to support NOTES research in Europe. After receiving 48 complete applications, EAES and ESGE proudly announced the twelve grant winners of 2007 at the ESGE General Assembly at the recent UEGW in Paris who received grants ranging between EUR 10,000 and EUR 50,000. The EURONOTES Research Fund Grant Winners 2007 and their research projects can be viewed at www. euro-notes.org.
ESGE website at www.esge.com or contact the ESGE Secretariat: European Society of Gastrointestinal Endoscopy (ESGE) HG Editorial & Management Services Mauerkircher Str. 29, 81925 Munich, Germany Tel. +49-89-2014856 Fax +49-89-2020 6459 secretariat@esge.com www.esge.com
EURO-NOTES Foundation P.O. Box 335 5500 AH Veldhoven The Netherlands foundation @euro-notes.org INFORMATION For more information on individual membership and to apply online please visit the ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
15
Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ P. MALFERTHEINER ΕΠΙΤΙΜΟΣ ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ Την 18η Οκτωβρίου 2007 ο Καθηγητής κ. Peter Malfertheiner αναγορεύθηκε Επίτιμος Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το έργο του τιμωμένου παρουσίασε ο Διευθυντής της Α' Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής, της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Καθηγητής κ. Σπύρος Λαδάς. Την εκδήλωση παρακολούθησαν Καθηγητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Έλληνες Γαστρεντερολόγοι.
Βραχύ Βιογραφικό του Καθηγητή Peter Malfertheiner Αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Μπολόνια το 1975. Αρχικά εργάσθηκε σε πανεπιστημιακές κλινικές της Γερμανίας, όπου έλαβε τις ειδικότητες Παθολογίας και Γαστρεντερολογίας και στη συνέχεια μετεκπαιδεύθηκε στη γαστρεντερολογία στη Mayo Clinic των ΗΠΑ. Εξελέγη αρχικά Καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Βόννης και το 1995 ανέλαβε τη διεύθυνση της Πανεπιστημιακής Κλινικής Γαστρεντερολογίας Ηπατολογίας και Λοιμωδών Νόσων στο Πανεπιστημίου Otto-von-Guericke του Μαγδεμβούργου, Γερμανίας, θέση που κατέχει μέχρι σήμερα. Καθηγητής κ. Malfertheiner είναι συνάδελφος με ευρωπαϊκή και παγκόσμια προβολή και αναγνώριση. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στα νοσήματα που σχετίζονται με τη λοίμωξη από Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, την παθογένεια του καρκίνου του στομάχου και του οισοφάγου, τη νόσο από γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, καθώς και την οξεία και χρόνια παγκρεατίτιδα. Στα θέματα αυτά έχει δημοσιεύσει 800 πρωτότυπα άρθρα και ανασκοπήσεις που έχουν περισσότερες από 9.000 βιβλιογραφικές αναφορές. Έχει επίσης εκδώσει ή συμμετείχε στην έκδοση 50 βιβλίων και μονογραφιών σχετικών με νοσήματα του παγκρέατος κ.α. νοσήματα του πεπτικού. Είναι εκδότης (Editor) του περιοδικού Digestive Diseases και Associate Editor του περιοδικού American Journal of Gastroenterology. Έχει εκλεγεί Πρόεδρος των σημαντικότερων Ευρωπαϊκών εταιρειών Γαστρεντερολογίας: European Association of Gastroenterology and Endoscopy (20002002), United European Gastroenterology Federation (2004) και της Γερμανικής Γαστρεντερολογικής Εταιρείας (2011). Διετέλεσε επίσης Πρόεδρος του πανευρωπαϊκού συνεδρίου Γαστρεντερολογίας (Βερολίνο 2006) και πολλών άλλων μικρότερων Ευρωπαϊκών συνεδρίων. Το ερευνητικό και οργανωτικό έργο του υπήρξε καθοριστικό για την καθιέρωση των ευρωπαϊκών οδηγιών για τη θεραπεία της λοιμώξεως από το Ελικοβακτηρίδιο. Ο Καθηγητής Malfertheiner έχει στενούς επιστημονικούς δεσμούς με Έλληνες συναδέλφους, έχει προσκληθεί και έχει δώσει διαλέξεις επανειλημμένα στην Ελλάδα σε Πανελλήνια συνέδρια και έχει εκπαιδεύσει Έλληνες ιατρούς στην κλινική του. 16
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΠΤΙΚΟΥ Κατά τη διάρκεια της τελευταίας Ενωμένης Ευρωπαϊκής Γαστρεντερολογικής Εβδομάδος στο Παρίσι η Διεθνής Ένωση κατά του καρκίνου του πεπτικού (IDCA) αποφάσισε τη δημιουργία Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ογκολογίας Πεπτικού (Εuropean Society of Digestive OncologyESDO) με στόχο την ενημέρωση και εκπαίδευση των Γαστρεντερολόγων της Ευρώπης σε θέματα κακοήθων νεοπλασιών του πεπτικού. Ως πρώτη εκδήλωση της ανωτέρω εταιρείας προγραμματίζεται η διενέργεια μετεκπαιδευτικής ημερίδας ογκολογίας πεπτικού κατά τη διάρκεια της προσεχούς Ενωμένης Ευρωπαϊκής Γαστρεντερολογικής Εβδομάδας, στη Βιέννη το 2008.
Στην ανωτέρω αναμνηστική φωτογραφία διακρίνονται τα ιδρυτικά μέλη της ESDO. Στην άνω σειρά οι J. Spicak, E. Kuipers, P. Rougier, W. Schmiegel, R. Lambert, J. Karagiannis, G. Tytgat, M. Classen και στην κάτω σειρά οι J. Regula, E. Van Cutsen, M. Menne (γραμματέας), C. O’Morain, N. Armani, P. Van Hootegen.
ΠΡΟΒΙΟΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Τα προβιοτικά είναι μη παθογόνοι μικροοργανισμοί, ανθρώπινης κυρίως προέλευσης, που όταν χορηγηθούν σε επαρκείς ποσότητες, επιφέρουν ευεργετικά αποτελέσματα στην υγεία του ξενιστή και προλαμβάνουν ή καταπολεμούν κάποιες ασθένειες. Τα προβιοτικά χαρακτηρίζονται και ως εισαγόμενη φυσιολογική μικροχλωρίδα (imported commensal microflora)1 συγκεκριμένων ζώντων ή εξασθενησμένων μικροοργανισμών, που τροποποιούν (με εγκατάσταση και αποικισμό) τη μικροχλωρίδα του ξενιστή, ασκώντας έτσι την δράση τους. Στα κοινά προβιοτικά περιλαμβάνονται τα ακόλουθα βακτηριακά στελέχη: 1) Λακτοβάκιλλοι, όπως οι Lactobacillus acidophilus, L. casei, L. Delbrueckii subsp. bulgaricus, L. reuteri, L. brevis, L. cellobiosus, L.curvatus, L. fermentum, L. Plantarum, 2) Gram-θετικοί κόκκοι, όπως Lactococcus lactis subsp. cremoris, Streptococcus salivarius subsp. thermophilus, Enterococcus faecium, S. diaacetylactis, S. Intermedius, και 3) Δισχιδοβακτήρια, όπως τα Bifidobacterium bifidum, B. adolescentis, B. animalis,B.infantis, B. longum, B.thermophilum. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
Το γαστρεντερικό σύστημα αποτελεί μια εκτενή περιοχή ( υπολογίζεται πως φτάνει στο σύνολό της τα 150-200 m2), που έρχεται σε άμεση επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον. Το εντερικό επιθήλιο μαζί με την φυσιολογική μικροχλωρίδα αποτελούν ένα φραγμό ενάντια στην εισβολή παθογόνων μικροοργανισμών, αντιγόνων και βλαπτικών παραγόντων που περιέχονται στον εντερικό αυλό. Επιπλέον, μηχανισμοί μεταφοράς αντιγόνων χρησιμοποιούνται στο επιθήλιο των λαχνών και των πλακών του Peyer, που είναι απαραίτητοι για την πρόκληση ειδικών ανοσολογικών απαντήσεων. Ο προστατευτικός ρόλος του γαστρεντερικού συστήματος συμπληρώνεται από το λεμφικό σύστημα του εντέρου (gut-associated lymphoid tissues, GALT), που θεωρείται και το μεγαλύτερο σε μέγεθος ανοσολογικό όργανο του ανθρώπινου σώματος. Η ύπαρξη της εντερικής μικροχλωρίδας είναι απαραίτητη για την ανοσιακή ενεργοποίηση του βλεννογόνου και τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος2. Η μικροβιακή χλωρίδα του εντέρου, το επιθήλιο και το ανοσιακό σύστημα του εντερικού βλεν17
νογόνου διαμορφώνουν το γαστρεντερικό οικοσύστημα. Για την ολοκληρωμένη μορφολογική και λειτουργική ωρίμανση του πεπτικού συστήματος απαιτείται η παρουσία και των τριών αυτών παραγόντων. Τα συστήματα αυτά ασκούν τις ιδιαίτερες λειτουργίες τους, ενώ παράλληλα οι πολυάριθμες αλληλεπιδράσεις που λαμβάνουν χώρα διαμορφώνουν μια σύνθετη κατάσταση ισορροπίας. Πειραματικές έρευνες έχουν τεκμηριώσει την ικανότητα των βακτηρίων της τοπικής μικροχλωρίδας (Bacteroides thetaiotaomicron, Bifidobacterium infantis, Escherichia coli K12) να επιδρούν στον εντερικό βλεννογόνο, μέσω τροποποίησης στην έκφραση γονιδίων που εμπλέκονται σε σημαντικές λειτουργίες του εντέρου, όπως στην απορρόφηση θρεπτικών συστατικών {(αύξηση σε ένζυμα όπως ο συμμεταφορέας Na+/γλυκόζης (SGLT-1), η πρωτεΐνη-2 σχετική με την πανκρεατική λιπάση (PLRP-2), η συλλιπάση, η απολιποπρωτεΐνη Α-IV),} την ενίσχυση του εντερικού φραγμού (παραγωγή βλέννης, IgA), τον ξενοβιοτικό μεταβολισμό (συστατικά τροφής, φάρμακα), την αγγειογένεση (αύξηση της αγγειογεννίνης-3) και την ωρίμανση του εντέρου μετά τη γέννηση. Αυτές οι παρατηρήσεις επιβεβαιώνουν την αμφίδρομη σχέση μεταξύ μικροοργανισμών και ξενιστή3. Η διαταραχή της ισορροπίας αυτής λόγω κληρονομικών ή επίκτητων μεταβολών, οποιουδήποτε παράγοντα, μπορεί να επιφέρει παθολογικές αλλαγές στο πεπτικό σύστημα1. Οι αλλαγές στην δίαιτα ή στο κλίμα, η γήρανση, η λήψη φαρμάκων, η ασθένεια, το άγχος ή οι λοιμώξεις γενικά οδηγούν σε αύξηση των αναερόβιων και της E.coli στο λεπτό έντερο, ενώ στο κόλον αναπτύσσονται εντεροβακτήρια και στρεπτόκοκκοι, με ταυτόχρονη μείωση των δισχιδοβακτηρίων2. Στα ανεπιθύμητα βακτήρια περιλαμβάνονται στελέχη από τα είδη των Clostridium, Veillonella, Staphylococcus, Proteus, και ορισμένες φορές από τα Bacteroides, Enterococcus, Escherichia και Streptococcus. Τα συγκεκριμένα στελέχη παράγουν ουσίες που είναι δυνητικά επιβλαβείς για τον ξενιστή, ενώ συνδέονται με παθολογικές καταστάσεις, όπως διάρροια, λοιμώξεις, ηπατική βλάβη, καρκινογένεση κ.α. Αντίθετα, στα βακτήρια με ευεργετική δράση εντάσσονται στελέχη από τα είδη Lactobacillus, Bifidobacterium, Eubacterium, και ορισμένα από των Streptococcus, Enterococcus, and Bacteroides4. 18
Πρωταρχική αναμενόμενη δράση των προβιοτικών θα μπορούσε να είναι ο περιορισμός της βλαπτικής μικροχλωρίδας και η ενίσχυση της ωφέλιμης. Οι μηχανισμοί μέσω των οποίων οι προβιοτικοί μικροοργανισμοί ασκούν τη δράση τους δεν έχουν προσδιοριστεί με ακρίβεια. Με βάση τα ως τώρα δεδομένα φαίνεται πως είναι πολλοί οι παράγοντες που καθορίζουν αυτές τις ιδιότητές τους, στους οποίους συγκαταλέγονται η χημική παρεμπόδιση των παθογόνων στελεχών, η ενεργοποίηση της ανοσιακής απάντησης, ο ανταγωνισμός για τα θρεπτικά υποστρώματα, η προσκόλληση στους υποδοχείς του επιθηλίου και η ανοσιακή κάθαρση5. Εχει παρατηρηθεί πως η λήψη προβιοτικών που λαμβάνονται με τη δίαιτα18, συνδυάζεται με αυξημένη παραγωγή οργανικών λιπαρών οξέων μικρής αλύσου, (SCFAs) και πτώση της τιμής του ενδοαυλικού pH στο κόλον. Με βάση κυρίως in vitro έρευνες, δημιουργείται η αίσθηση πως το όξινο αυτό περιβάλλον μπορεί να ενισχύει την αντίσταση του ξενιστή απέναντι σε ευαίσθητους παθογόνους μικροοργανισμούς6. Επίσης, η ανάπτυξη της ωφέλιμης μικροχλωρίδας μπορεί να λειτουργεί ανταγωνιστικά στην ανάπτυξη άλλων βακτηριακών στελεχών, καταλαμβάνοντας από τη μια το χώρο αποικισμού και από την άλλη τα διαθέσιμα θρεπτικά υλικά. Ακόμη πολλά είδη λακτοβάκιλλων και δισχιδοβακτηρίων εκκρίνουν φυσιολογικές αντιβιοτικές ουσίες, όπως είναι οι λακτοκίνες, οι λακτακίνες, οι κουρβακίνες, οι δισχιδοκίνες κ.α., που έχουν ευρύ φάσμα δράσης. Ειδικά για τα δισχιδοβακτήρια, έχει δειχτεί πως παράγουν αντιμικροβιακές ουσίες που καταπολεμούν διάφορα εντερικά παθογόνα, συμπεριλαμβανόμενων των σαλμονελλών, των καμπυλοβακτηριδίων και των Escherichia coli5. Τα τελευταία χρόνια έχει ταυτοποιηθεί ένας μεγάλος αριθμός βακτηριοκινών προερχόμενων από τους λακτοβάκιλους. Οι περισσότερες ανήκουν στη ΙΙ τάξη των βακτηριοκινών, που είναι μικρού μεγέθους (30 με 100 αμινοξέα), είναι θερμοανθεκτικές και δεν επιδέχονται μετα- μεταφραστική τροποποίηση6. Οι λακτοβάκιλλοι και τα δισχιδοβακτήρια, τόσο σε in vitro, όσο και σε in vivo μελέτες αποδεικνύεται να ασκούν προστατευτική δράση στη διαδικασία της απόπτωσης, γιατί έχουν την ικανότητα να ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
δεσμεύουν μεταλλαξιογόνα μόρια (π.χ. ετεροκυκλικές αμίνες), ιδιότητα που οφείλεται μάλλον στο κυτταρικό τους τοίχωμα, και επιπλέον, είναι πιθανό να διαθέτουν ένζυμα με αντιοξειδωτική δραστηριότητα7,8. Η τοιχωματική βλάβη και η επακόλουθη διαταραχή του εντερικού φραγμού είναι αποτέλεσμα χρόνιων νοσημάτων, όπως η ελκώδης κολίτιδα, η νόσος Crohn, η κοιλιοκάκη, οι τροφικές αλλεργίες, είτε συνέπεια λήψης αλκοόλης και μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, λοιμώξεων, ακτινοβολίας, και τα εγκαυμάτων. Τα δεδομένα για την θεραυπευτική χρήση προβιοτικών σε ασθενείς με ΙΦΝΕ είναι αλληλοσυγκρουόμενα. Ισως μερικά ενθαρρυντικά δεδομένα φαίνονται σε μελέτες ασθενών με νέο-ληκυθίτιδα και Ελκώδη κολίτιδα.9 Παρόλα αυτά υπάρχουν πολλά αναπάντητα ερωτήματα συμπεριλαμβανομένης της βέλτιστης δόσης, τη συχνότητα χορήγησης, την επιλογή του μικροοργανισμού, τη σχέση με την διατροφή την συγχορήγηση φαρμακευτικής αγωγής και κυρίως την κατάλληλη πιθανά υποομάδα ασθενών που θα μπορούσε δυνητικά να ωφεληθεί. Αντιθέτως, η κλινική έρευνα σε εγκαυματίες με χορήγηση προβιοτικών για 15 ημέρες δεν επιβεβαίωσε την βελτίωση στη λειτουργικότητα του φραγμού10 ενώ ή βιβλιογραφία για τις άλλες παθήσεις που αναφέρονται παραπάνω είναι ανεπαρκής για εξαγωγή συμπερασμάτων. Τελευταία, ενδείξεις για τη χρήση των προβιοτικών έχουμε και σχετικά με την ανακούφιση των συμπτωμάτων στο σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου11. Αρκετές μικρές αλλά τυχαιοποιημένες μελέτες έδειξαν ενθαρρυντικά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση συμπτωμάτων ευερέθιστου εντέρου με χρήση προβιοτικών. Σε μια πρόσφατη ελεγχόμενη διπλή – τυφλή μελέτη με 77 ασθενείς η ομάδα ασθενών που έλαβε προβιοτικά για 8 εβδομάδες έδειξε σημαντική βελτίωση των κλινικών συμπτωμάτων και της ποιότητας ζωής σε σχέση με την ομάδα ελέγχου12. Βέβαια, το σύνδομο του ευερέθιστου εντέρου είναι ένα πολύπλοκο πρόβλημα και πιθανά η αλληλεπίδραση γενετικών παραγόντων, χλωρίδας, νευρομυϊκών μηχανισμών και ψυχικής σφαίρας να συνεισφέρει σε διαφορετικό βαθμό σε κάθε ασθενή. Φαίνεται λοιπόν ότι πιθαΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
νά υπάρχει μια υποομάδα ασθενών που μπορούν να ωφεληθούν από την χρήση των προβιοτικών. Όμως απαιτούνται μεγαλύτερες διπλές τυφλές τυχαιοποιημένες μελέτες που να αποδυκνείουν τη βραχύχρονη και μακρόχρονη αποτελεσματικότητα των προβιοτικών και ακόμη πιο σημαντικό να καθορίζουν τα κριτήρια των ασθενών που πιθανά θα ωφεληθούν. Σήμερα, οι ευεργετικές δράσεις των προβιοτικών στην ανθρώπινη υγεία είναι γενικά αποδεκτές και υποστηρίζονται από επιστήμονες, καταναλωτές και εταιρείες τροφίμων. Όμως ο βασικός μηχανισμός δράσης τους παραμένει αμφιλεγόμενος. Η σε βάθος μελέτη του μοριακού μηχανισμού δράσης των προβιοτικών θα προσδώσει νέα ώθηση στην ορθολογική χρήση τους τόσο σε παθήσεις του γαστρενερικού συστήματος όσο και στη καθημερινή υγιεινή διατροφή των καταναλωτών.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Fric P. Probiotics and prebiotics - renaissance of a therapeutic principle CEJMed. 2007;2(3) 237-70. 2. Wilhelm H. Holzapfel PH, Johannes Snel, Ulrich Schillinger, Jos H.J. Huis in't Veld. Overview of gut flora and probiotics. International Journal of Food Microbiology. 1998;41:85-101. 3. Hooper LV. Molecular analysis of commensal host-microbial relationships in the intestine Science. 2001; 291:81. 4. Swennen K. Non-digestible Oligosaccharides with Prebiotic Properties Critical Reviews in Food Science and Nutrition. 2006;46:459-71. 5. Woodmansey EJ. Intestinal bacteria and ageing. Journal of Applied Microbiology. 2007;102:1178-86. 6. Brook I. Bacterial Interference Critical Reviews in Microbiology. 1999;25(3):155-72. 7. Ingrid Wollowski GR, Beatrice L. Pool-Zobel. Protective role of probiotics and prebiotics in colon cancer. Am J Clin Nutr. 2001;73:451-5. 8. Virginie Forest FP, Euphθmie Bassonga, Khaled Meflah, Jean Menanteau. Large intestine intraepithelial lymphocytes from Apc+/+ and Apc+/ Min mice and their modulation by indigestible carbohydrates: the IL-15/IL-15Ra complex and CD4+CD25+ T cells are the main targets. Cancer Immunol Immunother. 2005;54:78-86. 9. Ewaschuk JB, Tejpar QZ, Soo I, Madsen K, Fedorak RN The role of antibiotic and probiotic therapies in current and future management of inflammatory bowel disease Curr Gastroenterol Rep. 2006 Dec;8(6):486-98 10.F. Olguin MA, S. Hirsch, O. Brunser, V. Ayala, R. Rivera, M. Gotteland. Prebiotic ingestion does not improve gastrointestinal barrier function in burn patients. Burns. 2005;31:482-8. 11.K. Kajander KH, T. Poussa, M. Fδrkkilδ, R. Korpela. A probiotic mixture alleviates symptoms in irritable bowel syndrome patients: a controlled 6-month intervention. Aliment Pharmacol Ther. 2005;22:387-94. 12 O'Mahony L, McCarthy J, Kelly P, Hurley G, Luo F, Chen K, O'Sullivan GC, Kiely B, Collins JK, Shanahan F, Quigley EM. Lactobacillus and bifidobacterium in irritable bowel syndrome: symptom responses and relationship to cytokine profile Gastroenterology. 2005 Mar;128(3):541-51
Μιχάλης Οικονόμου Γαστρεντερολόγος 19
20
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ