ΤΕΥΧΟΣ 48-49 ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ
Πρόεδρος:
Γεώργιος Κητής
Α’ Αντιπρόεδρος:
Χαράλαμπος Τζάθας
Β’ Αντιπρόεδρος:
Βασίλειος Ντελής
Γενικός Γραμματέας:
Σπύρος Μιχόπουλος
Ειδικός Γραμματέας:
Γεώργιος Παπαθεοδωρίδης
Ταμίας:
Κωνσταντίνος Μάρκογλου
Μέλη:
Ευάγγελος Ακριβιάδης Στέργιος Δελακίδης Θεοχάρης Τσιώνης
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Διευθυντής Σύνταξης: Νικολέττα Μάθου
Μέλη:
Στέργιος Δελακίδης Κωνσταντίνος Ζωγράφος Κωνσταντίνος Μάρκογλου Αθανάσιος Χατζηνικολάου
Γραμματεία: Κωνσταντίνα Ντζόγια Διεύθυνση αλληλογραφίας: Λεωφ. Δημοκρατίας 67, 154 51 Νέο Ψυχικό Τηλ. 210-6727531-3 Fax: 210-6727535 e-mail: hsg@hol.gr
Έκδοση: ΤΕΧΝΟΓΡΑΜΜΑ med
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
Νέα από το Διοικητικό Συμβούλιο Σας ενημερώνουμε ότι μετά την παραίτηση του κ. Θ. Μάρη από το Δ.Σ. της ΕΓΕ, τη θέση μέλους του ΔΣ καταλαμβάνει ο Α’ επιλαχών κ. Σ. Δελακίδης.
Επιστολές από το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΓΕ Ο ΕΟΦ είχε αναρτήσει στην ιστοσελίδα του, προς δημόσια διαβούλευση, ένα πλαίσιο αρχών νέας εγκυκλίου για συνέδρια κ.λπ., με το σκεπτικό, όπως λέει στην εισαγωγή του «η αλματώδης αύξηση το τελευταίο διάστημα των αιτήσεων για επιστημονικές εκδηλώσεις που επιχορηγούνται από τις φαρμακευτικές εταιρείες, καθιστούν αναγκαίο τον επαναπροσδιορισμό των αντικειμενικών κριτηρίων που θα διασφαλίζουν τον επιστημονικό και εκπαιδευτικό χαρακτήρα των εγκρινόμενων για χρηματοδότηση εκδηλώσεων. Για το σκοπό αυτό και ύστερα από μια αρχική συνεννόηση με τους εμπλεκόμενους φορείς, δίνεται προς δημόσια διαβούλευση διάρκειας 20 ημερών το “πλαίσιο αρχών”, στη βάση του οποίου θα εκδοθεί η νέα σχετική εγκύκλιος, η ισχύς της οποίας θα αρχίσει τον Σεπτέμβριο». Με το συγκεκριμένο πλαίσιο αρχών δεν συμφώνησε το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΓΕ και σας παραθέτουμε αυτούσια την επιστολή που εστάλη στον ΕΟΦ.
Επισ τολή προς τον ΕΟΦ Προς: ΕΟΦ
Δημόσια Διαβούλευση
ΘΕΜΑ: Πλαίσιο αρχών νέας εγκυκλίου για Συνέδρια κ.α. Κύριοι, Η ΕΓΕ έχοντας λάβει γνώση του «Πλαισίου Αρχών Νέας Εγκυκλίου για Συνέδρια» το οποίο αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του ΕΟΦ με το παρόν έγγραφο της εκφράζει καταρχήν την αγανάκτηση της στην ενέργεια του ΕΟΦ να προβεί στη σύνταξη του συγκεκριμένου «πλαισίου αρχών νέας εγκυκλίου», χωρίς να ζητηθεί προηγούμενα επίσημα η άποψη των επιστημονικών φορέων που είναι οι καταρχήν διοργανωτές των επιστημονικών συνεδρίων και εκδηλώσεων, του ΠΙΣ και των Ιατρικών Συλλόγων. Τονίζουμε ότι είμαστε κάθετα αντίθετοι στο περιεχόμενο του συγκεκριμένου πλαισίου, το οποίο παραβιάζει κατάφωρα θεμελιώδεις συνταγματικές αρχές και θεμελιώδη δικαιώματα των ιατρών. Εύλογη δε η απορία μας για τον απώτερο στόχο της διοίκησης του ΕΟΦ, καθώς σε καμία περίπτωση το «πλαίσιο αρχών» που μας γνωστοποιήθηκε δεν έχει ως στόχο την προστασία της εκπαίδευσης και των επιστημονικών συμφερόντων των ιατρών, ούτε βέβαια τη διασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος. Αντίθετα, με το συγκεκριμένο πλαίσιο καθορίζονται αυθαίρετα περιορισμοί, που θα οδηγήσουν σε πλήρη οικονομική δυσλειτουργία την πλειοψηφία των επιστημονικών συλλογικών οργάνων των ιατρών, ενώ ταυτόχρονα θα βλάψουν σημαντικούς τομείς της επιχειρηματικής ανάπτυξης και της οικονομίας. Ειδικότερα θα θέλαμε να επισημάνουμε τα ακόλουθα σημεία: Α. Καταρχήν δεν υφίσταται διάταξη νόμου με βάση την οποία θα ήταν δυνατόν να καθοριστούν από τον ΕΟΦ θέματα όπως ανώτατος αριθμός επιστημονικών εκδηλώσεων/συνεδρίων που θα επιχορηγηθούν, θέσπιση ανωτάτου ορίου χορηγιών ανά γιατρό ή άλλο επαγγελματία υγείας για μετάβαση στο εξωτερικό ή για άλλες επιστημονικές εκδηλώσεις ανεξάρτητα μάλιστα από τον φορέα οργάνωσης (ημεδαπής ή αλλοδαπής), ανώτατο όριο κερδών των φορέων που διοργανώνουν αυτά, καταβολή
ΤΕΥΧΟΣ 48-49 ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010
ποσοστού 1% του προϋπολογισμού των επιστημονικών εκδηλώσεων από τον ΕΟΦ, παρακράτηση εσόδων που ξεπερνούν το 20% των εξόδων. Όλοι οι ανωτέρω περιορισμοί σε περίπτωση που τεθούν σε ισχύ με εγκύκλιο του ΕΟΦ θα είναι όλως ανίσχυροι ως τιθέμενοι καθ` υπέρβαση των υπαρχόντων εξουσιοδοτικών διατάξεων. Β. Σε κάθε περίπτωση οι ανωτέρω περιορισμοί είναι αντίθετοι σε πληθώρα Συνταγματικών και νομοθετικών διατάξεων. Τονίζουμε ότι αποτελεί θεμελιώδες συνταγματικό δικαίωμα η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας, στον πυρήνα του οποίου ανάγεται η ελευθερία στην εκπαίδευση και η επαγγελματική ελευθερία. Κάθε γιατρός έχει το δικαίωμα και την ευθύνη να διατηρεί την ιατρική και επιστημονική του ικανότητα σε ένα επίπεδο που να ανταποκρίνεται στο σύγχρονο επίπεδο των ιατρικών γνώσεων και να τις βελτιώνει χάρη των δικών του δραστηριοτήτων. Κάθε περιορισμός των δικαιωμάτων αυτών που δεν αποσκοπεί στην προστασία του δημόσιου συμφέροντος είναι παράνομος και αντισυνταγματικός. Περαιτέρω, αναφέρουμε ότι σύμφωνα με τη Διακήρυξη της Διαρκούς Επιτροπής των Γιατρών της Ε.Ε. για τη συνεχή εκπαίδευση των γιατρών (Δουβλίνο 1982) «1. Η συνεχής εκπαίδευση του γιατρού είναι ένα δεοντολογικό και επαγγελματικό καθήκον κάθε γιατρού για όλα τη διάρκεια της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας. 2. Σκοπός της είναι να δημιουργήσει το υψηλότερο δυνατό και συνεχώς βελτιούμενο επίπεδο φροντίδων για το κοινό. 3. Αποτελείται από τη συνεχή ανανέωση, επέκταση και εκσυγχρονισμό των επαγγελματικών ικανοτήτων. 4. Επειδή ενδιαφέρει το συμφέρον του ασθενή, κάθε γιατρός έχει δικαίωμα για συνεχή εκπαίδευση και πρέπει να ενθαρρύνεται να να βοηθείται για την άσκηση αυτού του δικαιώματος. 5. Ολοι οι γιατροί πρέπει να έχουν φορολογικές απαλλαγές για συνεχή εκπαίδευση και οι συμβάσεις εργασίας μισθωτών γιατρών πρέπει να προβλέπουν επαρκή μετεκπαιδευτική άδεια και πληρωμή των εξόδων γι’ αυτά”. Αποτελεί επομένως η συνεχής εκπαίδευση των γιατρών αποτελεί γενική αρχή δικαίου γενικώς παραδεδεγμένη, που υπό το φώς του άρθρου 28 παρ.1 του Συντάγματος πρέπει να θεωρηθεί ότι κατισχύει του κοινού νόμου. Επίσης αποτελεί δεοντολογικό καθήκον και δικαίωμα του γιατρού. Η ελληνική νομοθεσία έχει αναγνωρίσει το δικαίωμα του γιατρού για συνεχή εκπαίδευση, αποτυπώνοντας ως πρωταρχική επιδίωξη του εθνικού συστήματος υγείας την υποχρεωτική διαρκή ανανέωση των γνώσεων των γιατρών. Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι η συνεχιζόμενη εκπαίδευση συνεκτιμώνται σε κάθε κρίση ή αξιολόγηση των ιατρών ΕΣΥ. Επιδιώχθηκε μάλιστα με την κείμενη νομοθεσία η περιοδική υποχρεωτική μετεκπαίδευση των γιατρών όχι μόνο του δημοσίου αλλά και του ιδιωτικού τομέα, την οποία το Κράτος υποχρεούται να επιτρέπει και να οργανώνει, δεδομένου ότι σχετίζεται άμεσα με την παροχή υπηρεσιών υγείας στους πολίτες. Εξάλλου αντίθετη ερμηνεία θα ήταν ευθέως αντίθετη στο δικαίωμα αλλά και την υποχρέωση του κάθε ιατρού για συνεχιζόμενη εκπαίδευση (βλ. αρθρ. 10 του Ν. 3418/2005 «Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας»). Στα πλαίσια αυτά, δεν επιτρέπονται περιορισμοί που θίγουν τον πυρήνα του δικαιώματος του γιατρού για συνεχή μετεκπαίδευση, δηλαδή που το καταργούν ή το περιορίζουν υπέρμετρα. Εξάλλου, οι όποιοι περιορισμοί δεν πρέπει να γίνονται με βάση ποσοτικά κριτήρια, αλλά μόνο με ποιοτικά κριτήρια. Δυστυχώς δεν είναι αυτό το πνεύμα του υπό εξέταση «πλαισίου», του οποίου οι περιορισμοί είναι καθαρά ποσοτικοί και περιορίζουν υπέρμετρα το δικαίωμα στη συνεχιζόμενη εκπαίδευση, και για το λόγο αυτό είμαστε απόλυτα αντίθετοι σε αυτό. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο προοίμιο του προτεινόμενου πλαισίου αναγράφεται ότι είναι αναγκαίος ο επαναπροσδιορισμός των αντικειμενικών κριτηρίων που θα διασφαλίζουν τον επιστημονικό και εκπαιδευτικό χαρακτήρα των εγκρινόμενων
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
για χρηματοδότηση εκδηλώσεων, πλην όμως σε κανένα σημείο του «πλαισίου» δεν μνημονεύονται αντικειμενικά ποιοτικά κριτήρια για την επιλογή των εγκρινόμενων εκδηλώσεων. Γ. Σε κάθε περίπτωση η Διοίκηση του ΕΟΦ φέρεται να αγνοεί ότι όλα τα επιστημονικά σωματεία – φορείς μη κερδοσκοπικοί, που έχουν ως κύριο στόχο τους την προάσπιση των επιστημονικών συμφερόντων των ιατρών – μελών τους, καλύπτουν με τα έσοδα από τις επιστημονικές εκδηλώσεις και τα συνέδρια τις βασικές λειτουργικές ανάγκες τους. Τα επιστημονικά σωματεία – συλλογικά όργανα δεν έχουν επιχειρηματικές δραστηριότητες και στερούνται πηγών εσόδων. Ο υπέρμετρος και αδικαιολόγητος περιορισμός των επιστημονικών εκδηλώσεων που αυτά διοργανώνουν με επιχορήγηση από φαρμακευτικές εταιρείες, θα οδηγήσει το σύνολο αυτό σε διακοπή της λειτουργίας τους και κατά συνέπεια θα έχει ως αποτέλεσμα την θέσπιση ουσιαστικών εμποδίων για την άσκηση του συνταγματικού δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι των ιατρών. Δ. Τέλος, θα θέλαμε να αναφέρουμε ότι ο ποσοτικός περιορισμός των επιστημονικών εκδηλώσεων χωρίς ασφαλή ποιοτικά κριτήρια, μοναδικό επίτευγμα θα έχει την οικονομική εξαθλίωση πολλών εταιρειών με αντικείμενο τη διοργάνωση συνεδρίων και επιστημονικών εκδηλώσεων σε μία περίοδο οικονομικής ύφεσης, αλλά και τη μείωση της εισαγωγής συναλλάγματος, καθώς άνευ ουσιαστικού λόγου θα αποτραπεί η συμμετοχή των ιατρών της αλλοδαπής που μέχρι σήμερα συμμετέχουν με μεγάλο ενδιαφέρον στα οργανωθέντα από ελληνικούς επιστημονικούς φορείς ιατρικά συνέδρια. Κατόπιν των ανωτέρω η ΕΓΕ κατηγορηματικά δηλώνει ότι θα είναι αντίθετη σε κάθε εγκύκλιο του ΕΟΦ που θα έχει ως σκοπό όχι την διασφάλιση της ποιότητας των επιστημονικών εκδηλώσεων που επιχορηγούνται, αλλά τον ποσοτικό και άνευ αντικειμενικών κριτηρίων περιορισμό αυτών Είμαστε σύμφωνοι σε κάθε ουσιαστική προσπάθεια ελέγχου της ποιότητας των εκδηλώσεων που επιχορηγούνται και προτιθέμεθα να συμβάλουμε σε αυτόν με ουσιαστικές προτάσεις. Καλούμε τη διοίκηση του ΕΟΦ να ανακαλέσει το δημοσιευθέν πλαίσιο αρχών και να καλέσει σε διάλογο τους επιστημονικούς φορείς και τα συλλογικά όργανα των ιατρών. Για το Δ.Σ. της ΕΓΕ
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ
Ο ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΗΤΗΣ
ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΜΙΧΟΠΟΥΛΟΣ
Η Απάντηση του ΕΟΦ στα σχόλιά μας ήταν: «Αξιότιμοι Κύριοι, Με την επιστολή αυτή θα ήθελα να σας ενημερώσουμε ότι η δημόσια διαβούλευση που για πρώτη φορά εφαρμόζει ο ΕΟΦ για τα ιατρικά συνέδρια, αποσκοπεί στη διαμόρφωση της νέας εγκυκλίου ύστερα από δημόσιο διάλογο με όλους τους ενδιαφερόμενους στη βάση μιας αρχικής εισήγησης. Ως εκ τούτου το επιθετικό ύφος της επιστολής σας και οι άστοχες παραινέσεις σας για την απόσυρση ενός κείμενο που δόθηκε στη δημοσιότητα για να διευκολύνει το διάλογο είναι άνευ αντικειμένου. Οι δε παρατηρήσεις σας, έχουν καταγραφεί και θα αξιολογηθούν μαζί με τις πολλές άλλες που έχουν κατατεθεί σ’ αυτή τη διάφανη και δημοκρατική διαδικασία».
ΤΕΥΧΟΣ 48-49 ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ (23/10/1945 – 20/4/2010) Στις 20 Απριλίου 2010 απεβίωσε ο Kαθηγητής Αθανάσιος Aρχιμανδρίτης, εξέχον μέλος της Πανεπιστημιακής Κοινότητας του Ιατρικού κόσμου της χώρας και διακεκριμένο μέλος της Ελληνικής Γαστρεντερολογικής Εταιρείας. Γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1945, ήταν παντρεμένος με την Σωτηρία Γκίνη και πατέρας της Κατερίνας. Αποφοίτησε από την ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών τον Ιούνιο του 1969 με βαθμό «Άριστα» και κατόπιν υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία ως αξιωματικός υγειονομικού. Το 1975 έλαβε την ειδικότητα της Παθολογίας στην Κλινική της Παθολογικής Φυσιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών στο «Λαϊκό» Νοσοκομείο. Από το 1971 έως το 1974, ως υπότροφος του Ι.Κ.Υ., εκπόνησε την διδακτορική του διατριβή και ανακηρύχθηκε διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών με βαθμό «Άριστα». Το 1976 έλαβε την ειδικότητα της Γαστρεντερολογίας, επίσης στην Κλινική της Παθολογικής Φυσιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και ακολούθως, την διετία 1976-8, μετεκπαιδεύτηκε στην Γαστρεντερολογία στα νοσοκομεία Southern General Hospital και Western Infirmary Hospital, στην Γλασκώβη της Σκωτίας. Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα αναλαμβάνει Επιμελητής Γαστρεντερολογίας στην Κλινική της Παθολογικής Φυσιολογίας και κατόπιν εκλέγεται Λέκτορας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στη συνέχεια, ανήλθε με επιτυχία όλη την κλίμακα της Πανεπιστημιακής ιεραρχίας ενώ επί 15 έτη ήταν υπεύθυνος διευθυντής της Γαστρεντερολογικής και Ενδοσκοπικής μονάδας στο «Λαϊκό» Νοσοκομείο. Το 2000 εξελέγη Καθηγητής Παθοφυσιολογίας - Γαστρεντερολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, θέση την οποία κατείχε μέχρι το 2003. Το 2003 επανεξελέγη Καθηγητής Εσωτερικής Παθολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και από το 2004 διετέλεσε Καθηγητής - Διευθυντής της Β’ Παθολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο «Ιπποκράτειο» Νοσοκομείο. Ο Καθηγητής Αρχιμανδρίτης υπήρξε πολυγραφότατος. Το συγγραφικό του έργο είναι πολυσχιδές με περισσότερες από 210 ανακοινώσεις σε έγκριτα περιοδικά του διεθνούς ιατρικού τύπου και μεγάλη αναγνωρισιμότητα στην ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία. Επιπλέον, οι δημοσιεύσεις του στον εγχώριο ιατρικό τύπο έχουν συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην διαμόρφωση της Γαστρεντερολογίας στην Ελλάδα. Αξιομνημόνευτα είναι τα βιβλία του «Παθήσεις του πεπτικού συστήματος» και «Ενδοκρινικοί όγκοι του
παγκρέατος», ανάμεσα σε πλήθος άλλων κεφαλαίων σε βιβλία, ανασκοπήσεων και μονογραφιών. Διετέλεσε ομιλητής - πρόεδρος - συντονιστής πολλών επιστημονικών συνεδριάσεων και συμποσίων ενώ υπήρξε μέλος της επιστημονικής και συντακτικής επιτροπής πολλών ιατρικών περιοδικών και επιστημονικών εταιρειών. Επίσης, ήταν εκλεγμένο μέλος του διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Γαστρεντερολογικής Εταιρείας για 2 θητείες ενώ διετέλεσε Α’ Αντιπρόεδρός της το 1998 και Πρόεδρός της το 1999. Ο Καθηγητής Αθανάσιος Αρχιμανδρίτης με την ζεστή προσωπικότητά του, την ευγενική και γελαστή φυσιογνωμία του, τη σεμνότητα, την απλότητα, τη γνήσια ανθρωπιά του, την ανεξάντλητη ανεκτικότητα στα σφάλματα των νεότερων γιατρών και την αστείρευτη διάθεση για διδασκαλία είχε κερδίσει την αγάπη και το σεβασμό των φοιτητών του, ενώ αποτελούσε στήριγμα για τους νέους συναδέλφους. Βοηθούσε, με όλες του τις δυνάμεις τους νέους γιατρούς, τους αποκαλούσε «παιδιά του» και τους καθοδηγούσε με αγάπη στα μονοπάτια της γνώσης και της έρευνας. Για πολλούς δε από αυτούς που ανέβηκαν επιτυχώς τις ακαδημαϊκές βαθμίδες, στάθηκε ο μέντορας τους, προτρέποντας τους να μην χάσουν την ανθρωπιά τους, και το πέτυχε. Το πέτυχε γιατί αποτέλεσε με τη ζωή του το φωτεινό παράδειγμα ανιδιοτέλειας, προσήλωσης στο ιατρικό καθήκον και προσφοράς στον πάσχοντα συνάνθρωπο. Η πλούσια προσφορά του τον έχει κατατάξει στην ιστορία της Πανεπιστημιακής κοινότητας και του Ιατρικού κόσμου της χώρας ως εξαίρετο παράδειγμα χαρισματικού ανθρώπου, ακαδημαϊκού, δασκάλου, ερευνητή, γιατρού και ιδανικό πρότυπο για τους νέους γιατρούς που τόσο αγάπησε, στη σημερινή εποχή της αμφισβήτησης και υποβάθμισης των ανθρώπινων αξιών. Οι κοσμικότητες και το χρήμα τον άφηναν παντελώς αδιάφορο, θυμάμαι κατά τις ατέλειωτες συζητήσεις μας. Στους χαλεπούς καιρούς του σήμερα, όλοι μας, η οικογένειά σου, η Πανεπιστημιακή κοινότητα, οι συνεργάτες σου, οι μαθητές σου, οι φίλοι σου, το νοσηλευτικό προσωπικό των νοσοκομείων που θήτευσες και οι ασθενείς που θεράπευσε «ο γιατρός Αρχιμανδρίτης», θα σε θυμούνται για πάντα, γιατί με το έργο σου και την προσφορά σου στην κοινωνία και την επιστήμη, έχεις κερδίσει την «πνευματική αθανασία» και έτσι θα ζεις Θανάση για πάντα στις καρδιές μας. Ας είναι αιωνία η μνήμη σου αγαπητέ μας φίλε. Τζιβράς Μιχάλης Καθηγητής
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
Συνέδρια - Ημερίδες Ογκολογικο Τμημα
Το Ογκολογικό Τμήμα θα πραγματοποιήσει ημερίδα το Σάββατο 27 Νοεμβρίου 2010 στη Θεσσαλονίκη στο Αμφιθέατρο του Αντικαρκινικού Νοσοκομείου «Θεαγένειο». Πληροφορίες: Γραμματεία ΕΓΕ, τηλ. 210 6727531 και www.hsg.gr
ΜΗΝΙΑΙΕΣ ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ 2010-2010
Τρίτη 7 Δεκεμβρίου 2010 Τρίτη 11 Ιανουαρίου 2011 Τρίτη 1 Φεβρουαρίου 2011 Τρίτη 1 Μαρτίου 2011 Τρίτη 5 Απριλίου 2011 Τρίτη 3 Μαϊου 2011 Τρίτη 7 Ιουνίου 2011 Το πρόγραμμα των μηναίων μετεκπαιδευτικών συναντήσεων έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Γαστρεντερολογικής Εταιρείας www.hsg.gr
16ο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΙΚΟΒΑΚΤΗΡΙΔΙΟ ΤΟΥ ΠΥΛΩΡΟΥ
Η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης του Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού θα πραγματοποιήσει το 16ο Συνέδριό της, την Παρασκευή 11 και το Σάββατο 12 Μαρτίου 2011, στην Αθήνα, στο Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (ΙΙΒΕΑΑ). Πληροφορίες: Γραμματεία ΕΕΜΕΠ τηλ. 210 7294107 και www.hhpsg.gr
[Άρθρο]
Ό,τι καλύτερο για τους ασθενείς μας Μετάφραση, επιμέλεια: Κων/νος Ι. Ζωγράφος Πρωτότυπο άρθρο: AGA Perspective (Απρίλιος /Μαιος 2010) Steven J. Morris, MD, JD, FACP Atlanta Gastroenterology Associates; Director, GI Section, Emory University Hospital Midtown, Atlanta, GA Η χορήγηση προποφόλης από αναισθησιολόγο αξίζει την επιπλέον οικονομική επιβάρυνση του συστήματος υγείας; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα θα δοθεί εξετάζοντας πρώτον τα πρόσφατα δεδομένα για τη χορήγηση προποφόλης στις ενδοσκοπήσεις πεπτικού, δεύτερον ποιος δύναται να τη χορηγήσει και τρίτον το κόστος για το σύστημα υγείας. Το 2005 οι Tobias και Kefalides1 τόνιζαν: «Υπάρχουν ξεκάθαρα δεδομένα ότι η χρήση προποφόλης αυξάνει την ικανοποίηση, την ασφάλεια και την επάρκεια της ενδοσκόπησης επιτρέποντας σε περισσότερους ασθενείς να προχωρήσουν σε διαγνωστική ή screening κολονοσκόπηση. Όσο περισσότεροι ενδοσκόποι και ασθενείς βιώσουν τα πλεονεκτήματα της χορήγησης προποφόλης από αναισθησιολόγο τόσο περισσότερο θα αυξηθεί ο αριθμός των ενδοσκοπήσεων». Στην Ατλάντα σχεδόν όλα τα χειρουργικά και ενδοσκοπικά κέντρα χρησιμοποιούν προποφόλη είτε πρόκειται για διαγνωστικές είτε για θεραπευτικές ενδοσκοπήσεις. Σε εθνικό επίπεδο η καταστολή με προποφόλη έχει αποκτήσει την υπόσταση της «καλύτερης πρακτικής» στην ενδοσκόπηση. Και οι λόγοι σαφείς: ανώδυνη ενδοσκόπηση και λειτουργική επάρκεια κατά την πράξη, άμεση ανάνηψη, καθώς και πλήρη ικανοποίηση για γιατρό και ασθενή. Σύμφωνα με την αποδοχή της «καλύτερης πρακτικής» στην ενδοσκόπηση, πρόσφατη βιβλιογραφία από τους Vargo et al (four society paper2), δε διερωτάται πλέον εάν τίθεται θέμα χορήγησης προποφόλης, αλλά «ποιος» θα πρέπει να τη χορηγεί. Αυτό αποτελεί παρέκκλιση από ότι ίσχυε, σύμφωνα με προηγούμενα δεδομένα (the tri-society statement3), τα οποία αμύνονται του status quo της μέτριας καταστολής. Οι κατευθυντήριες γραμμές του FDA είναι σαφείς για το ότι η προποφόλη πρέπει να χορηγείται από εκπαιδευ-
μένο προσωπικό στη χορήγηση γενικής αναισθησίας. Συμπληρωματικά, υπάρχει η συνθήκη η οποία αναφέρει ότι το άτομο το οποίο χορηγεί την προποφόλη και παρακολουθεί τον ασθενή, δεν θα πρέπει να εμπλέκεται στη διαδικασία της ενδοσκόπησης. Η χορήγηση από μηαναισθησιολόγο (non-anesthesiologist administration, NAAP) θεωρείται off-label και εκθέτει το γαστρεντερολόγο σε σημαντικό νομικό κίνδυνο. Παρόλα αυτά, υπάρχουν υποστηρικτές της ΝΑΑΡ2, οι οποίοι ‘’τραβούν’’ μία διακριτή γραμμή ανάμεσα σε γαστρεντερολόγους και αναισθησιολόγους καθώς και στα επίπεδα καταστολής η οποία χορηγείται από αυτούς. Δύσκολα κατανοητή αυτή η λογική, όπως ο Irvani συνοπτικά αναφέρει: «Εν κατακλείδι, όσο ακριβής και προσεκτικός κι αν είναι ο έλεγχος του βάθους της καταστολής, σε ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών, στους οποίους χωρίς προσοχή χορηγήθηκε βαθιά καταστολή ή γενική αναισθησία, θα υπάρξουν συμβάματα. Εάν το προσωπικό που χορήγησε την προποφόλη δεν εφαρμόσει άμεσα τις πρέπουσες ενέργειες αερισμού, τα αποτελέσματα μπορεί να είναι καταστροφικά5». Σε μία πρόσφατη σειρά μαθημάτων (Ιανουάριος 2010) το AGA αξίωνε: «Αυτή η ημερίδα μαθημάτων θα προσφέρει στους γαστρεντερολόγους και στο νοσηλευτικό προσωπικό ουσιώδη πληροφόρηση και εκπαίδευση για ασφαλή και αποτελεσματική καταστολή στις ενδοσκοπήσεις πεπτικού. Είναι απίστευτα ανώριμο να πιστεύουμε ότι γιατροί, ασθενείς και ένορκοι, θα
[Άρθρο]
δέχονταν ότι έξι ώρες μαθήματος είναι ισότιμες και αντάξιες με την πολυετή εκπαίδευση που λαμβάνουν οι εξειδικευμένοι αναισθησιολόγοι. Σε ανασκόπηση του AGA το 2007, για την καταστολή στις ενδοσκοπήσεις6, ο Cohen κατέληγε: «Σε δικαστικές υποθέσεις που αφορούσαν επιπλοκές καταστολής οι ενδοσκόποι ίσως να κριθούν ανάλογα με ό,τι ισχύει στην αναισθησιολογία». Για έναν γαστρεντερολόγο, το να εκθέτει σε κίνδυνο την υγεία των ασθενών του ή την καριέρα του, παριστάνοντας τον αναισθησιολόγο, θεωρείται παράλογο, μη έχοντας κανένα οικονομικό ή κλινικό όφελος. Εμείς δεν είμαστε εκείνοι οι οποίοι δυσανασχετούμε όταν οι GP εκπαιδεύονται στις ενδοσκοπήσεις ή οι non physicians αποκτούν δικαίωμα στις ενδοσκοπήσεις; Το 2009 ένα άρθρο που αφορούσε τη διενέργεια ενδοσκοπήσεων από πρωτοβάθμιας περίθαλψης παθολόγους7, δέχθηκε άμεση και σφοδρή κριτική από το ACG. Από τη στιγμή που εμείς δε δεχόμαστε τη διενέργεια ενδοσκοπήσεων από οικογενειακούς γιατρούς τότε γιατί θα πρέπει να ενθαρρύνουμε τους συναδέλφους γαστρεντερολόγους και τους νοσηλευτές, να παίζουν το ρόλο του εξειδικευμένου αναισθησιολόγου; Το θεωρώ αρκετά υποκριτικό καθώς και βαρύ ολίσθημα εκ μέρους μας.
Η χορήγηση καταστολής από αναισθησιολόγους αξίζει την επιπλέον επιβάρυνση του συστήματος υγείας; Στη βάση της αυτή η ερώτηση είναι σαθρή. Πριν σχολιάσουμε με ορθολογιστικό τρόπο το ζήτημα του «επιπλέον» κόστους, πρέπει να αξιολογήσουμε το βασικό κόστος της καθεαυτού πράξης της ενδοσκόπησης, με συνέπεια τη γέννηση πολλαπλών ερωτημάτων τα οποία χρήζουν απάντησης: ποιο είναι το συνολικό κόστος της ενδοσκόπησης, είναι αυτό οικονομικά ανεκτό, και τέλος, υπάρχουν οφέλη για το σύστημα υγείας; Στη βιβλιογραφία που ασχολείται με την καταστολή με προποφόλη από αναισθησιολόγο, αυτά τα θέματα αγνοούνται συστηματικά. Ας εξετάσουμε την κολονοσκόπηση στον προσυμπτωματικό έλεγχο (screening colonoscopy). Το 1980, η ιατρική αμοιβή της Medicare ήταν περίπου $500. Σήμερα, η Medicare αποδίδει στους ιατρούς $202, ποσό που εάν προσαρμοστεί σύμφωνα με τον πληθωρισμό αντιστοιχεί
σε μόλις $77. Αυτό σημαίνει μείωση της αμοιβής του ιατρού κατά 85% σε πραγματικά δολλάρια. Το 1980, οι κολονοσκοπήσεις διενεργούνταν σε νοσοκομεία με την Medicare να τις κοστολογεί $2,000. Σήμερα, το 95% των προσυμπτωματικών κολονοσκοπήσεων λαμβάνουν χώρα σε εξωνοσοκομειακή βάση με κόστος για την Medicare $346. Η επιπλέον επιβάρυνση του κόστους με τη συμμετοχή αναισθησιολόγου, η οποία ανέρχεται στα $140/πράξη, επιτρέπει στον γαστρεντερολόγο την παροχή state-of-the-art φροντίδας, στους ασθενείς της Medicare με κόστος περίπου $700. Τα τελευταία 30 χρόνια, το κόστος της κολονοσκόπησης γα το CMS έχει μειωθεί πραγματικά περίπου 90%. Επίσης μπορεί να υπάρξει επιπλέον δραματική μείωση του κόστους για ασθενείς οι οποίοι έχουν ιδιωτική ασφάλεια, είναι μερικώς ασφαλισμένοι ή δε διαθέτουν καμία ασφάλεια υγείας. Εάν κάποιος ανασφάλιστος ή μερικώς ασφαλισμένος ασθενής επισκεφθεί το ιατρείο μου για κολονοσκόπηση το κόστος ανέρχεται στα $1,500 συμπεριλαμβανομένων της κλινικής εξέτασης, της αναισθησίας και της αμοιβής μου. Στην ιστοσελίδα της η γαστρεντερολογική κλινική της Μιννεσότα κοστολογεί την screening κολονοσκόπηση στο ενδοσκοπικό της κέντρο, στα $ 1,568. Δυστυχώς αυτή η συγκεκριμένη κίνηση διαφάνειας στο κόστος της εξέτασης αποτελεί εξαίρεση, καθώς αρκετές φορές ασθενείς και γιατροί δε γνωρίζουν τις πραγματικές επιβαρύνσεις. Περιστατικά αναφέρονται όπου ασθενείς λαμβάνουν λογαριασμούς $5,000 και $10,000. Αυτές οι τιμές αφορούν πράξεις οι οποίες λαμβάνουν χώρα σε μεγάλα ακαδημαϊκά κέντρα ή κατά τόπους επαρχιακά νοσοκομεία. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, το δυσβάσταχτο κόστος των ενδοσκοπήσεων, δεν οφείλεται στην επιπλέον οικονομική επιβάρυνση της χορήγησης προποφόλης από αναισθησιολόγο. Ένα άρθρο το οποίο αφορούσε τη χορήγηση προποφόλης8 από αναισθησιολόγο, υποστήριζε, ότι το επιπρόσθετο κόστος για ένα σύνολο 646,080 ενδοσκοπήσεων, με τιμή ανά πράξη $286, θα ανέρχονταν στο ποσό των $ 184,778,880. Όμως ολόκληρο το άρθρο πέραν της αμοιβής του αναισθησιολόγου, παραλείπει να σχολιάσει το κόστος του εξοπλισμού, των αναλώσιμων υλικών και της αμοιβής του ενδοσκόπου. Στο Πανεπιστημιακό
10
[Άρθρο]
Νοσοκομείο της Ιντιάνα9, όπου πραγματοποιείται ένας
τμημάτων χωρίς να προσθέτουν ποιότητα. Άραγε, που
μεγάλος αριθμός ενδοσκοπικών πράξεων, η χρέωση
είναι ο εθνικός μας θυμός όταν σκεπτόμαστε αυτές τις
για ασθενή ο οποίος πληρώνει σε μετρητά, ανέρχεται
καταστάσεις;
στα $3,600 για την κλινική, ενώ η αμοιβή του γιατρού
Κάθε σύστημα υγείας, πρέπει να είναι προσβάσιμο σε
στα $1,800. Σύμφωνα με διάφορες ιστοσελίδες, συ-
όλους τους πολίτες και να διακρίνεται από την ποιότητα
μπεριλαμβανομένων της colonoscopycosts.com και
και το χαμηλό κόστος.
costhelper.com η διαφορά τιμής για τις ασφαλιστικές
Η ποιότητα στην ενδοσκόπηση απαιτεί τη συνερ-
για τη διενέργεια κολονοσκόπησης σε νοσοκομειακή
γασία γαστρεντερολόγου και αναισθησιολόγου σε
μονάδα ή σε ASC συντηρητικά ανέρχεται στα $700 ίσως
πλήρως εξοπλισμένα κέντρα με δίκαιες αμοιβές. Για
και περισσότερο. Υπολογίζεται πως, εάν το 70% των
το συνολικό κόστος υπεύθυνοι θεωρούνται ο ασθενής
πράξεων που συμμετείχαν σε αυτή την πολυκεντρική
ή/και οι ασφαλιστικές εταιρείες. Εάν το κόστος για τον
μελέτη λάμβαναν χώρα σε νοσοκομείο και εάν το 90%
εξοπλισμό, τον αναισθησιολόγο και τον ενδοσκόπο
εξ’ αυτών διενεργούνταν σε εξωνοσοκομειακά κέντρα
είναι εξοργιστικό, τότε δεν παρέχουμε ποιότητα. Μπο-
θα υπήρχε εξοικονόμηση χρημάτων τουλάχιστον $700
ρούμε άνετα να προσφέρουμε τη δυνατότητα παροχής
ανά πράξη ή συνολικά $300,000,000.
καταστολής από αναισθησιολόγο. Ένα αδιαμφισβήτητο
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ
επιχείρημα, είναι ότι η χορήγηση αναισθησίας από αναισθησιολόγο βελτιώνει την ποιότητα της εξέτασης
Η χορήγηση προποφόλης και η καταστολή από αναι-
για τον ασθενή. Η αξία που παρέχουμε στη διαγνωστική
σθησιολόγο δε θεωρείται οικονομικά επιβαρυντική για
και στη θεραπευτική ενδοσκόπηση θα πρέπει να είναι
το σύστημα υγείας. Τα τελευταία χρόνια, το συνολικό
χειροπιαστό γεγονός και μέτρο ελέγχου της επιτυχίας
κόστος της ενδοσκόπησης έχει μειωθεί δραματικά, λόγω
του επαγγέλματός μας, και όχι ένα στοιχείο που το
των μειωμένων ιατρικών αμοιβών καθώς και της παρε-
αφήνουμε σε δεύτερη μοίρα.
χόμενης δυνατότητας διενέργειας ενδοσκοπήσεων σε εξωνοσοκομειακή βάση. Αυτή είναι η πραγματικότητα την οποία πρέπει οι γαστρεντερολόγοι και η κοινωνία να υποστηρίζει και όχι να δίνουν λαβή λόγω της αντιπαλότητά τους σε απαιτήσεις επιπλέον μειώσεων των ιατρικών αμοιβών. Οι δονκιχωτισμοί και οι κονταρομαχίες στη σκιά των ανεμόμυλων του κόστους της προποφόλης, όταν υπάρχουν πραγματικοί ‘’δράκοι’’ ακρίβειας που πρέπει να σφαγιαστούν, θεωρείται παράλογο και μυωπικό. Αρκετές πολιτείες απαγορεύουν τον ανταγωνισμό με αυστηρούς νόμους. Νοσοκομεία χρεώνουν υπέρογκα ποσά για τις παρεχόμενες υπηρεσίες. Οι ιατροί δεν ενδιαφέρονται για την κοστολόγηση όταν επιλέγουν νοσηλευτικό ίδρυμα για να εκτελέσουν τις ιατρικές πράξεις. Οι ασφαλιστές παρέχουν περιορισμένη πρόσβαση στους ασφαλισμένους σε χαμηλού κόστους κλινικές καθώς και στέρηση δικαιώματος σε screening κολονοσκοπήσεις. Αυτά είναι γεγονότα τα οποία επιβαρύνουν με εκατομμύρια το κόστος των γαστρεντερολογικών-ενδοσκοπικών
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Tobias H, Kefalides P. The Propofole Debate: How Should We Sedate Patients for Routine Procedures? AGA Perspectives Feb/March 2005 2. Vargo JJ, Cohen LB, Rex DK, Kwo PY. Position Statement: Non – anesthesiologist Administration of Propofole for GI Endoscopy. Am J Gastroenterol 2009; 104:2886-2892. 3. A Joint Statement of Working Group from the American College of Gastroenterology (ACG), the American Gastroenterological Association (AGA) and the American Society for the Performance of Endoscopic Procedures. 2004 4. Aisenberg, J. Cohen, and Piorkowski, J ‘’ Propofole Use Under the Direction of Trained Gastroenterologists: An Analysis of the Mediolegal Implications’’. Am J Gastronterol 2007: 101:707-713. 5. Irvani M: On computers, nurses, and propofole: further evidence for the jury. Gastrointest Endosc 2008; 68:510-512. 6. Cohen LB, Delegge MH, Aisenberg J, et am. AGA Institute Review of Endoscopic Sedation. Gastroenterology 2007:133; 675-701. 7. Wilkins T. LeClaire B, Smolkin M et al. Screening Colonoscopies by Primary Care Physicians: A Meta -analysis. Ann Fam Med 2009: 7: 56-62 8. Rex DE, Deenadayalu VP, Emely E, Imperiale TF et al. Endoscopist- Directed Administration of Propofole: A worldwide Safety Experience. Gastroenterology 2009: 37;1229-1237 9. Clarian Health Billing Services Center, Indiana University Hospital.
[Μετεκπαίδευση στο Εξωτερικό]
Μετεκπαίδευση στο Royal Infirmary του Εδιμβούργου Ιωάννης Τυρμπάς Γαστρεντερολόγος
Το Μάρτιο του 2006 στα πλαίσια της διεθνούς ημερίδας «4th International Update and Postgraduate Seminar in Gastroenterology» μου χορηγήθηκε υποτροφία κατόπιν επιλογής, προκειμένου να αποκτήσω εμπειρία στον τομέα της ενδοσκοπικής υπερηχοτομογραφίας (EUS) και όλο το φάσμα της Θεραπευτικής Ενδοσκόπησης. Μετά την ειδίκευσή μου στη Γαστρεντερολογία στο Νοσοκομείο «Ερυθρός Σταυρός» στην Αθήνα, έγινα αποδεκτός από το “Centre for Gastrointestinal and Liver Diseases” στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο “The Royal Infirmary of Edinburgh” στο Ηνωμένο Βασίλειο, προκειμένου να εργασθώ ως Clinical Research Fellow. Κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στη μο-
επίσης στην παροχέτευση παγκρεατικών ψευδοκύ-
νάδα, έλαβα εκτενή εκπαίδευση στην Ενδοσκοπική
στεων ή άλλων κυστικών βλαβών του παγκρέατος με
Υπερηχοτομογραφία, σε επίπεδο τόσο διαγνωστικό,
τη βοήθεια του ενδοσκοπικού υπερηχογραφήματος.
όσο και επεμβατικό, πραγματοποιώντας σημαντικό
Ταυτόχρονα, δινόταν η δυνατότητα να πραγματο-
αριθμό ενδοσκοπικών υπερηχογραφικών εξετάσεων
ποιηθούν πολυάριθμες διαγνωστικές και θεραπευτικές
για τη σταδιοποίηση κακοηθειών και υποβλεννογονίων
ενδοσκοπήσεις του ανώτερου και του κατώτερου
βλαβών του ανώτερου πεπτικού υπό την καθοδήγηση
πεπτικού. Καθημερινά εκτελείτο σημαντικός αριθμό
του Dr J. Plevris και ενδοσκοπικών υπερηχογραφη-
θεραπευτικών πράξεων με τη μέθοδο της φωτοπηξίας
μάτων (EUS) παγκρέατος και χοληφόρων με λήψη
με αέριο Αργού (Argon Plasma) για αγγειοδυσπλα-
βιοψίας διά λεπτής βελόνης (FNA) από παγκρεατικές
σίες και όγκους, διατάσεις καλοηθών και κακοηθών
και ηπατικές βλάβες καθώς και από υποβλεννογόνια
οισοφαγικών στενώσεων, απολίνωση οισοφαγικών
μορφώματα ανώτερου πεπτικού, όπως και ενδοσκοπικά
κιρσών με χρήση ελαστικών δακτυλίων, ενδοσκοπική
υπερηχογραφήματα με βιοψία διά βελόνης Tru-Cut
τοποθέτηση διαδερμικών γαστροστομιών, ενδοσκοπική
από λεμφαδένες μεσοθωρακίου και κοιλιακής χώρας,
τοποθέτηση ενδοπροσθέσεων οισοφάγου, θεραπεία
υπό την επίβλεψη του Dr Ι. Penman. Εξασκήθηκα
οισοφαγικής αχαλασίας με έγχυση αλλαντικής τοξίνης
Στο προηγούμενο τεύχος του Ενημερωτικού Δελτίου στη σελίδα 6 «Μετεκπαίδευση στην Ηπατολογία στο Royal Free Hospital και University College του Λονδίνου», λόγω τυπογραφικού λάθους γράφτηκε ότι ο υπότροφος είναι ο κ. Κωνσταντίνος Ζωγράφος. Το σωστό όνομα του υποτρόφου είναι Ηλίας Ξηρουχάκης.
11
12
[Μετεκπαίδευση στο Εξωτερικό]
(botox) σε ηλικιωμένους ασθενείς. Ήταν επίσης δυνατή
και νοσηλευτές που ειδικεύονταν στην ενδοσκόπηση.
η ενεργός συμμετοχή σε επείγοντα περιστατικά οξείας
Υπήρχαν παράλληλα πολλές ευκαιρείες συμμετοχής
αιμορραγίας του ανώτερου πεπτικού όπου απαιτείτο
σε ερευνητικά προγράμματα. Έτσι, είχα την ευκαιρία
ενδοσκοπική αιμόσταση.
να πραγματοποιήσω τρία ερευνητικά προγράμματα, ένα
Ακόμη, δίνεται η ευκαιρία να αποκτηθεί σημαντική
που αφορούσε στην ανάπτυξη βαθμολογικού συστή-
εμπειρία από την εκτέλεση μεγάλου αριθμού διαγνω-
ματος (scoring system) για τον πρώιμο προσδιορισμό
στικών και θεραπευτικών ERCP, που περιελάμβαναν
των υψηλού κινδύνου ασθενών με δυσφαγία και την
σφιγκτηροτομή, αφαίρεση λίθων και τοποθέτηση εν-
πρόβλεψη παθολογίας στους ασθενείς αυτούς και δύο
δοπροσθέσεων στον χοληδόχο πόρο.
ακόμα που μελέτησαν το ρόλο του τρισδιάστατου
Επιπλέον, είχα ενεργή συμμετοχή στο Εργαστήριο
ενδοσκοπικού υπερηχογραφήματος (3D-EUS) στη
Φυσιολογίας Πεπτικού Συστήματος (Gastrointestinal
μελέτη αφενός του πρώιμου καρκίνου του οισοφά-
Physiology Laboratory), όπου και διεύρυνα τις γνώσεις
γου και αφετέρου των υποβλεννογόνιων βλαβών
μου στη μανομετρία και την πεχαμετρία οισοφάγου.
του ανώτερου πεπτικού με τη χρήση νέας τεχνικής και
Είχα επίσης την ευκαιρία να παρακολουθήσω αρκετούς
λογισμικού, που αναπτύχθηκαν στο κέντρο. Καρποί των
ενδοσκοπικούς ελέγχους οισοφάγου και λεπτού εντέρου
μελετών αυτών στάθηκαν προφορικές και αναρτημένες
με τη χρήση ασύρματης ενδοσκοπικής κάψουλας.
ανακοινώσεις τόσο στη Θερινή Σύνοδο της Scottish
Πέραν της εμπειρίας, που απέκτησα εργαζόμενος
Society of Gastroenterology, τον Ιούνιο του 2006 και
στο ενδοσκοπικό τμήμα, εντάχθηκα πλήρως και στις
του Συνεδρίου της British Society of Gastroenterology
δραστηριότητες της Μονάδας, όπου ασχολήθηκα
2007 όσο και του 26ου Πανελληνίου Γαστρεντερολογικού
με την περίθαλψη εσωτερικών ασθενών τόσο στο
Συνεδρίου στην Αθήνα το 2006.
Γαστρεντερολογικό και Ηπατολογικό Τμήμα όσο και
Συνολικά, είμαι πολύ ευτυχής που είχα την ευκαιρία
στη Μονάδα Μεταμόσχευσης Ήπατος, όπου και εργά-
να μετεκπαιδευθώ στην Ενδοσκοπική Υπερηχοτο-
στηκα ως Senior Specialist Registrar σε επίπεδο on-call
μογραφία και να εμπλουτίσω την εμπειρία μου στην
υπηρεσίας. Εκτός από αυτή τη σημαντική πρακτική και
Επεμβατική Ενδοσκόπηση σε ένα τόσο σημαντικό
κλινική εμπειρία, δίνονταν η ευκαιρεία για συμμετοχή
πανεπιστημιακό κέντρο του εξωτερικού. Για τους λό-
στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Γαστρεντερολογίας,
γους αυτούς θα ήθελα να ευχαριστήσω την επιτροπή
το οποίο περιλάμβανε εβδομαδιαίες ερευνητικές συ-
υποτροφιών και την Ευρωκλινική Αθηνών, υπό την
ναντήσεις, συζητήσεις και αναλύσεις επιστημονικής
αιγίδα της οποίας χορηγήθηκε η συγκεκριμένη υπο-
βιβλιογραφίας, παρουσιάσεις ενδιαφερόντων περι-
τροφία, καθώς και τη χορηγό εταιρεία Janssen Cilag,
στατικών, καθώς και διατμηματικές συναντήσεις στο
που μου έδωσαν την ευκαιρία να περάσω αυτό το
νοσοκομείο. Επιπλέον, σ’ αυτό θα πρέπει να προστεθεί
δημιουργικό διάστημα στο συγκεκριμένο κέντρο.
και διδακτικό έργο σε ασκούμενους γαστρεντερολόγους
[Ενδοσκοπικές Εικόνες]
Από τη Μηνιαία Μετεκπαιδευτική Συνάντηση της Ε.Γ.Ε. Αμφιθέατρο ΝΙΜΙΤΣ
Ηωσινοφιλική εντερίτιδα ορογόνου χιτώνα: νέο ενδοσκοπικό εύρημα σε έλεγχο λεπτού εντέρου με κάψουλα Aνδριανή Κουμή, MD Mάριος Πάνος, MD, FRCP, AGAF Γαστρεντερολογικό Τμήμα, Ευρωκλινική Αθηνών Γυναίκα, 37 ετών, με ατομικό αναμνηστικό αλλεργικής ρινίτιδας και διαβρωτικής οισοφαγίτιδας προσήλθε αιτιώμενη κωλικοειδές κοιλιακό άλγος, μετεωρισμό και εμέτους από 20 ημέρου. Δεν ανέφερε πυρετική κίνηση, διαρροϊκές κενώσεις, oύτε πρόσμειξη αίματος ή βλέννης στα κόπρανα. Δεν ανέφερε αλλεργίες σε φάρμακα και τροφές, ούτε χειρουργικές επεμβάσεις κοιλίας και δεν ελάμβανε φαρμακευτική αγωγή. Από την κλινική εξέταση η κοιλιά ήταν μετρίως διατεταμένη χωρίς ευαισθησία κατά τη ψηλάφηση, με φυσιολογικούς εντερικούς ήχους. Από τον εργαστηριακό έλεγχο, διαπιστώθηκε ηωσινοφιλία (WBC 11,600/mm3, ηωσινόφιλα 3,596/mm3) και φυσιολογική λευκωματίνη ορού (4 g/dl). Τα αυτοαντισώματα ορού (ANA, ACPA, anti dsDNA, anti-cardiolipin) ήταν εντός φυσιολογικών ορίων και η IgE 45 IU/mL (φυσιολ.<100). Οι καλλιέργειες και η παρασιτολογική κοπράνων ήταν αρνητικές. Η ακτινογραφία κοιλίας δεν ανέδειξε υδραερικά επίπεδα. Το υπερηχογράφημα κοιλίας ανέδειξε μικρή ποσότητα υγρού στο Δουγλάσσειο. O έλεγχος ανωτέρου και κατωτέρου πεπτικού (γαστροσκόπηση, κολονοσκόπηση) δεν ανέδειξε παθολογικά ευρήματα ενώ από τις βιοψίες του τελικού ειλεού διαπιστώθηκαν σποραδικά ηωσινόφιλα. Η αξονική τομογραφία άνω-κάτω κοιλίας δεν ανέδειξε παθολογικά ευρήματα, ενώ από τη μαγνητική τομογραφία άνω-κάτω κοιλίας και τη μαγνητική αγγειογραφία των μεσεντερίων, αγγείων δεν διαπιστώθηκε ισχαιμία ή στοιχεία που να καταδεικνύουν οζώδη πολυαρτηριίτιδα. Η απεικόνιση των μεσεντερίων αγγείων με Doppler ήταν φυσιολογική. Η παρακέντηση ασκιτικού υγρού ανέδειξε διαυγές κίτρινο υγρό χωρίς κακοήθη κύτταρα, λευκωματίνη 2,9g/dl, WBC 6,500/mm3 και ηωσινόφιλα 5,525/mm3. Ο έλεγχος του
Εικόνες 1, 2. Κυανός χρωματισμός των βαθύτερων στρωμάτων του τελικού ειλεού όπως απεικονίζεται στην εδοσκόπηση του λεπτού εντέρου με κάψουλα.
λεπτού εντέρου με κάψουλα ανέδειξε κυανό χρωματισμό της μυικής στοιβάδας και του ορογόνου χιτώνα στον τελικό
νοσκόπηση, ο βλεννογόνος του παχέος εντέρου και του
ειλεό μέχρι την ειλεοτυφλική βαλβίδα με φυσιολογικές
τελικού ειλεού μέχρι και 30 εκ. πέραν της ειλεοτυφλικής
λάχνες, χωρίς διαβρώσεις (Εικόνες 1,2). Σε δεύτερη κολο-
βαλβίδας ήταν φυσιολογικός. Δεν διαπιστώθηκε κυανός
13
14
[Ενδοσκοπικές Εικόνες]
Εικόνες 1, 2. Κυανός χρωματισμός των βαθύτερων στρωμάτων του τελικού ειλεού όπως απεικονίζεται στην εδοσκόπηση του λεπτού εντέρου με κάψουλα.
Εικόνα 3. Τελικός ειλεός χωρίς κυανό χρωματισμό, όπως αναδείχθηκε στην ειλεοσκόπηση.
χρωματισμός (Εικόνα 3). Οι επαναληπτικές βιοψίες από
και ορογόνιο στοιβάδα χωρίς βλεννογονική συμμετοχή
τον τελικό ειλεό έδειξαν μόνο ήπιου βαθμού διήθηση του
επιβεβαιώθηκε με την ιστολογική εξέταση η οποία ανέδειξε
βλεννογόνου από ηωσινόφιλα (10-20/κ.ο.π x40).
ήπια/οριακή διήθηση από ηωσινόφιλα2.
Από τον κλινικοεργαστηριακό και ενδοσκοπικό έλεγχο
Σύμφωνα με προηγούμενες αναφορές ενδοσκοπικών
και από την ιστολογική εξέταση και αφού αποκλείσθηκε
ευρημάτων ηωσινοφιλικής ενετρίτιδας σε κάψουλα, η νόσος
η πιθανότητα κακοήθειας του γαστρεντερικού σωλήνα,
περιγράφεται ως κατά τόπους ερυθηματώδης με κεντρικά
αυτοάνοσων νοσημάτων και η παρουσία παρασίτων,
επιπεδωμένες λάχνες, ή ως διαβρώσεις με αφθώδη έλκη3.
τέθηκε η διάγνωση της ηωσινοφιλικής εντερίτιδας του
Το νέο αυτό εύρημα καταδεικνύει ότι ο κυανός
ορογόνου χωρίς τη συμμετοχή του βλεννογόνου. Η
χρωματισμός της μυικής στοιβάδας και του ορογόνου
ασθενής παρουσίασε βελτίωση της κλινικής της εικόνας
του λεπτού εντέρου, με συνοδό φυσιολογικό βλεννογόνο
και υποχώρηση της ηωσινοφιλίας με δίαιτα φτωχή σε
αποτελεί διαγνωστικό κριτήριο για την ηωσινοφιλική
αλλεργιογόνες ουσίες.
εντερίτιδα του ορογόνου χιτώνα.
Τα συμπτώματα της ηωσινοφιλικής εντερίτιδας ποικίλουν
Υποσημείωση: Η παραπάνω παρουσίαση περιστατι-
αναλόγως του σημείου και του βαθμού της διήθησης
κού έχει δημοσιευτεί στο ιατρικό περιοδικό Endoscopy
των ηωσινοφίλων. Η διήθηση του βλεννογόνου προκαλεί
2009;41:E280
κοιλιακό άλγος, εμέτους και διάρροια, η διήθηση της μυικής στοιβάδας συμπτώματα απόφραξης, ενώ η διήθηση του ορογόνου ασκιτική συλλογή1. Η διάγνωση βασίζεται στην παρουσία ηωσινοφιλίας στο περιφερικό αίμα και στη διήθηση από ηωσινοφίλα (≥20 ηωσινόφιλα κοπ)2. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η ενδοσκόπηση του λεπτού εντέρου με κάψουλα ανέδειξε κυανό χρωματισμό της μυικής στοιβάδας και του ορογόνου, όχι όμως και του βλεννογόνου. Η διήθηση των ηωσινοφίλων στη μυική
Βιβλιογραφικες αναφορες 1. Hai-Bo Zhou, Jin-Ming Chen, Qin Du. Eosinophilic gastroenteritis with ascites and hepatic dysfunction. World J Gastroenterol 2007 February 28;13(8):1303-1305 2. NJ Talley, RG Shorter, SF Phillips et al. Eosinophilic gastroenteritis: a clinicopathological study of patients with disease of the mucosa, muscle layer and subserosal tissues Gut, 1990(31) 54-58 3. Surakit Pungpapong, Mark E. Stark, John R. Cangemi. Protein-losing enteropathy from eosinophilic enteritis diagnosed by wireless capsule endoscopy and double-balloon enteroscopy. Gastrointestinal endoscopy vol.65, No.6: 2007:917-918
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
15