10/08/58
บทที่ 4
สาขาศิลปกรรม เช่น วรรณกรรม สถาปั ตยกรรม ประติมากรรม สาขามนุษยศาสตร์ มีขนบธรรมเนียมประเพณี การปกครอง กฎหมาย คุณธรรม ปรัชญา มารยาทในสังคม สาขาหัตถกรรม เช่น การเย็บปั กถักร้ อย แกะสลัก ทอผ้ า จักสาน เป็ นต้ น สาขากีฬาและนันทนาการ เช่น กีฬาและการละเล่นพื ้นเมือง มวยไทย กระบี่กระบอง รวมไปถึงการพักผ่อนหย่อนใจ สาขาคหกรรมศิลป์ มีความรู้ เรื่ องอาหาร เรื่ องการดูแลบ้ านเรื อนที่อยู่ อาศัย เสื ้อผ้ า การแต่งกาย ความรู้เรื่ องยา เป็ นต้ น
1
10/08/58
1.การเป็ นดินแดนที่มีชนพืน้ เมืองหลายกลุ่มหลาย เผ่ าพันธุ์อยู่อาศัยมาแต่ เดิม กลุม่ ชนหลายแห่งมีเขตแดนเป็ นของตนซึง่ พัฒนาเป็ น แว่นแคว้ น เช่น ลาว เขมร ไทย มอญ ซึง่ กลุม่ เหล่านี ้จะอาศัย อยูใ่ นบริ เวณใกล้ เคียงกันทําให้ เกิดการแลกเปลี่ยนทาง วัฒนธรรมได้
2. การอยูในเส ่ ้ นทางเดินเรือระหวาง ่ ตะวันตกและตะวันออก ที่ตงประเทศไทยอยู ั้ บ่ นแผ่นดินใหญ่ของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ซึง่ อยูร่ ะหว่าง 2 แหล่งอารยธรรม คือ จีนทางทิศตะวันออกและอินเดีย ทางทิศตะวันตก จึงทําให้ ได้ รับอิทธิพลทางวัฒนธรรม เช่น เครื่ องมือ เครื่ องใช้ ประเพณี ภาษาวรรณคดี เป็ นต้ น
สังคโลก สุโชทัย
2
10/08/58
3. ปั จจัยด้ านการศึกสงคราม ชาติที่ชนะสงครามจะกวาดต้ อนพลเมืองของฝ่ ายตรงข้ าม เข้ ามาไว้ ในอาณาเขตของตนเพื่อเป็ นกําลังทางการผลิต คนเหล่านี ้ได้ นําเอาวัฒนธรรมของตนเองมาใช้ ทําให้ เกิด ความผสมผสานทางวัฒนธรรม
มอญ ไทพวน ลพบุรี
4.ปั จจัยด้ านศาสนาและความเชื่อ ศาสนาพุทธและพราหมณ์มีอิทธิพลต่อความเชื่อและ เป็ นบ่อเกิดของพิธีกรรมและประเพณี ตลอดจนพิธีกรรม งานศิลปกรรมต่างๆ เช่น ภาพวาดในวัด ประตูไม้ พิธีแต่งงาน เป็ นต้ น
3
10/08/58
5. การมีสถาบันพระมหากษัตริย ์ เป็ นการสร้ างวัฒนธรรมที่มีความแตกต่างกับ วัฒนธรรมทัว่ ไปของคนในสังคมเรี ยกว่า วัฒนธรรม หลวง เช่น การมีละครใน พระราชพิธีตา่ งๆ การใช้ คําราชาศัพท์ เป็ นต้ น
6. ปัจจัยดานภู มศ ิ าสตร ์ ้ ลักษณะความแตกต่างกันในแต่ละภูมิภาค ไม่วา่ จะเป็ นเรื่ องสภาวะแวดล้ อมทางภูมิศาสตร์ ลักษณะการทํามาหากิน อาณาเขตที่ติดต่อกับ ประเทศเพื่อนบ้ าน จะมีอิทธิพลต่อวิถีชีวิตและ ศิลปวัฒนธรรมที่มีความหลากหลาย
4
10/08/58
บรรทัดฐานทางสั งคม (Social Norms) หมายถึง แบบพฤติกรรมกฎเกณฑ์ หรื อคตินิยมที่สงั คมกําหนดไว้เป็ น มาตรฐานในการประพฤติปฎิบตั ิที่สงั คมยอมรับว่าดี และถูกต้อง เช่น 1.วิถชี าวบ้ านหรือวิถปี ระชา (Folk Ways) หมายถึง แนวทางการปฎิบตั ิที่บุคคลปฎิบตั ิจนเกิดความเคยชิน ไม่มี กฎหมายบังคับ ถ้าไม่ปฎิบตั ิกไ็ ม่มีบทลงโทษ แต่อาจถูกตําหนิ ติเตียน เช่น การใส่ ชุดดําไปงานแต่งงาน หรื อการเสี ยมารยาท ในสังคม เช่น ไม่เข้าแถวในการซื้อตัว๋ ดูภาพยนตร์ ปิ ดเสี ยงโทรศัพท์ในการประชุมสัมมนาหรื อในห้องเรี ยน เป็ นต้น
- สมัยนิยม (Fashion) - ความนิยมชัว่ ครู่ (Fad) - ความคลัง่ ไคล้ (Craze) - งานพิธี (Ceremony) - พิธีการ (Rites or Rituals) - มารยาททางสังคม (Etiquette)
5
10/08/58
กฎศีลธรรม (mores) แบบแผนพฤติกรรมที่มี ความสําคัญด้ านความรู้สกึ ของคนส่วนใหญ่ เป็ นเรื่ อง เกี่ยวกับความดีความชัว่ เกี่ยวข้ องกับความดีความชัว่ คุณธรรม หากผู้ใดละเมิดจะได้ รับการต่อต้ านรุนแรงกว่า วิถีชาวบ้ าน - บังคับเข้ มงวดกว่า 1 เป็ นข้ อห้ าม (Taboo) - ใช้ ในสังคมแคบ ๆ แบบไม่เป็ นทางการ - บังคับแน่นอน ผู้ฝ่าฝื นถูกโต้ ตอบรุนแรง ( ไม่คบ รังเกียจ ประจาน ขับไล่ ปรับ ) - ห้ามพ่อแต่งงานกับลูกสาว - ลูกจะทุบตีพอ่ แม่ไม่ได้
2.
1. มนุษย์ กับการบริโภค เป็ นการวิธีการประกอบ อาหาร เช่นใช้ ภาชนะหม้ อดิน หรื อหม้ อทองเหลือง วิธีการ ปรุงอาหาร รวมถึงวิธีการรับประทานอาหาร ใช้ มือและ นิ ้ว ช้ อมส้ อม เป็ นต้ น 2. มนุษย์ กับเศรษฐกิจ เป็ นแนวทางการประกอบ อาชีพเพื่อการดํารงอยูข่ องชีวิต ระบบการซื ้อขาย แลกเปลี่ยนในตลาด
6
10/08/58
3. ความสุขทางจิตใจและหลักเกณฑ์ การดําเนิน ชีวติ เป็ นความคิดหรื อความเชื่อทางศาสนา ปรัชญา ค่านิยม ที่คนในสังคมยึดถือเป็ นแนวทางใน การดําเนินชีวิต 4. มนุษย์ กับการเมือง แนวคิดเกี่ยวกับการปกครอง ตนเอง
5. มนุษย์ กับการพักผ่ อน วิธีการจัดช่วงเวลาในการ พักผ่อนหรื ออาจทํางานไปพร้ อมๆ กันกับการพักผ่อน เช่น กีฬา การละเล่น 6. มนุษย์ กับครอบครั ว ได้ แก่ ระบบเครื อญาติ สายสัมพันธ์ในครอบครัว งานบุญ งานพิธีที่เกี่ยวข้ องกับ การดําเนินวิถีชีวิตของครอบครัว
7
10/08/58
7. มนุษย์ กับที่อยู่อาศัย วิธีจดั ทําที่อยูอ่ าศัย เช่น การสร้ างบ้ านด้ วยไม้ การทําใต้ ถนุ สูง หรื อการพัฒนา เครื่ องอํานวยความสะดวกเพื่อให้ เกิดความสะดวกสบาย ในการอยูอ่ าศัย เช่น มีไฟฟ้า 8. มนุษย์ กับเครื่ องนุ่งห่ ม คือวิธีปกคลุมร่างกายเพื่อ ป้องกันความร้ อน ความหนาว ตลอดจนการกําหนดวิธี แต่งกายเนื่องในโอกาสต่างๆ
ความหลากหลายทาง วัฒนธรรมของมนุษย์ 1. มนุษย์กบั การบริ โภค 2. มนุษย์กบั เศรษฐกิจ 3. ความสุขทางจิตใจและ หลักเกณฑ์การดําเนินชีวิต 4. มนุษย์กบั การเมือง 5. มนุษย์กบั การพักผ่อน 6. มนุษย์กบั ครอบครัว 7. มนุษย์กบั ที่อยูอ่ าศัย 8. มนุษย์กบั เครื่ องนุ่งห่ม
ประเด็นในการทํารายงาน 1. นิยามความหมายของวัฒนธรรมด้ านนันๆ ้ 2. อธิบายปรากฏการณ์ที่เกิดขึ ้น เลือกประเด็นหรื อพื ้นที่ตามความสนใจ 3. วิเคราะห์ประโยชน์และผลกระทบ ของวัฒนธรรมนันที ้ ่มีตอ่ สังคมไทย 4. อภิปรายถึงแนวโน้ มการเปลี่ยนแปลงของ วัฒนธรรมในอนาคต **โปรดใช้ แนวคิดทางด้ านวัฒนธรรมเป็ น พืน้ ฐานในการวิเคราะห์ **
8