KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM MERKEZİ
Kaliteli Hizmet
Değerli İrmet Annesi,
Şu anda bebek dostu bir hastanedesiniz. Hastanemizde doğan tüm bebeklere annesinin sütü verilir. Çünkü sizin ve bebeğinizin sağlığı bizim için önemlidir. Bu rehberde, anne sütü ve emzirme konularında öncelikli olarak bilinmesi gereken temel noktalara yer verilmiştir.
Sağlıklı ve mutl günler dileriz... 2
Anne Sütünün İnanılmaz Faydaları çeriğinin % 87’si su olan anne sütünü yaşamlarının ilk altı ay boyunca almaları bebeklerin en doğal hakkıdır. Bu mucizevi sütü aldıkları sürece bebeklerin dışarıdan D vitamini dışında takviye edilecek hiçbir besine ihtiyaçları yoktur. Anne sütünün içeriği bebeğin ihtiyacına göre değişkenlik gösterir. Altı aydan sonra ek gıdalarda eklenerek emzirmeye iki yaşına kadar devam edilmelidir.
Anne Sütü Hakkında Bilmeniz Gerekenler; - Doğumdan sonra anne kendine gelir gelmez ilk yarım-bir saatte emzirmeye başlanmalıdır. - Emzirmeden önce bebeğe hiçbir şey verilmemelidir. - Bebeğe ilk 6 ayda sadece anne sütü verilmeli, daha sonra uygun tür ve miktarda ek besinlere geçilmelidir. - Süt üretimini artırmak için bebekle anne aynı odada olmalı ve emzirme hemen başlatılmalıdır. - Annenin süt verimini artırmak için özgüven kazandırıcı yakınlık ve ilgi gösterilmeli, emzirme ile ilgili sorun varsa çözülmelidir. - Anne yeterli ve dengeli beslenmelidir. - Bebekler anne sütü ile beslendikleri dönemde büyüme ve gelişme açısından mutlaka izlenmelidir.
3
Anne Sütünün Yararları
Anne sütü; bebeğiniz için yeri doldurulamaz bir doğa harikasıdır. Çünkü; Bebeğin ruh ve vücut sağlığı için en uygun besindir. Her zaman hazır, temiz, uygun ısıdadır, ekonomiktir. Sindirimi en kolay besin maddesidir. Her annenin sütü kendi bebeği için en uygun özelliktedir. Bebeğin büyümesini ve gelişmesini hızlandırır. Anne sütü bebeğin ilk 6 ayda ihtiyacı olan protein, yağ vb. her türlü besin değerine sahiptir. Aşırı şişmanlama (obesite) riski daha azdır. Annenin ilk gelen sütü (ağız sütü) bebek için çok önemlidir, bebeğin ilk aşısıdır. Bebeğinizi enfeksiyonlara karşı korur. Anne sütü, ishale yol açan mikroorganizmaların oluşmasını engeller Anne sütü ile beslenen bebeklerde kansızlık daha az olur. İleri yaşlarda gelişebilecek hastalıkların olasılığını da azaltır. Anne sütü alan bebeklerde pişik, karın ağrısı ve kabızlık daha az görülür. Bebeğiniz için doğal bir sakinleştiricidir. Anne sütüyle beslenen bebekler daha az ağlarlar, daha iyi uyurlar. Bebeğinizin zekâ gelişiminin daha iyi olmasını sağlar.
4
Emzirmenin anneye yararları; Erken emzirmeyle doğum sonu kanamalar çabuk kesilir, memelerde şişme iltihaplanma olmaz, anne loğusalık dönemini daha rahat / sorunsuz geçirir. Rahmin daha kısa süre de normale dönmesini sağlar. Emmeyle anneden salgılanan hormonlar sayesinde kısa süre de dinlenme ihtiyacını karşılar, huzurlu olur. Emziren annelerde meme, rahim kanserine yakalanma riski daha düşüktür Doğum sonrasında kemiklerin yeniden mineral kazanmasını sağladığı için, menopoz sonrası kalça kemiği kırığı riskini azaltır. Bu belirtilenler; çok küçük doğmuş ya da önemli bir hastalığı olanlar dışında tüm bebekler için geçerlidir.
Ağız Sütü ( Kolostrum )
Doğumdan sonra anne ile bebek bir araya gelir gelmez emzirme başlatılmalıdır. Doğumdan sonraki ilk 1-2 gün içerisinde salgılanan miktarı az, rengi koyu sarı ve kıvamı koyu süttür. Kolostrum daha sonra salgılanan olgun süte göre daha fazla besleyicidir. Çünkü Kolostrum; • Daha fazla protein içerir, • Daha fazla enfeksiyonlardan koruyucu maddeler içerir, • Daha fazla A ve E vitamini içerir, • Daha fazla büyüme faktörleri içerir. Ayrıca kolostrum, barsak hareketlerini artırarak bebeğinizin ilk kakasının (mekonyum) temizlenmesine ve sarılığın önlenmesine yardım eder.
5
Doğru Emzirmek İçin Neler Yapmalısınız?
1. Emzirmeye başlamadan önce ellerinizi sabunla iyice yıkayın. 2. Meme ucu ve areolayı temiz su ve yumuşak bir bez yardımı ile temizleyin. 3. Rahat bir yere oturun ve sırtınızı bir yere dayayın. Ayaklarınız yere tam olarak basmalıdır. Ağırlığınızı bebeğinizin üzerine vermeyin. 4. Bebeğinizin omuz ve vücudu memeye dönük olmalı, bebeğinizin burnu meme başı hizasında, başı ise bir miktar arkaya doğru eğik olmalı. 5. Bebeğe kalçasından destek olun. 6. Meme ucu ve areolaya dokunmadan alttan destekleyerek göğsünüzü tutun. 7. Meme ucunuzu bebeğin alt dudağına değdirin. Bebek ağzını genişçe açtığında meme ucunu ve areolayı bebeğin ağzına yerleştirin. Sadece meme ucunuzu alırsa bebeğin ağzından çıkarıp tekrar deneyin. Aksi taktirde bebeğiniz yeterince süt alamadığı gibi sizin de meme ucunuz tahriş olur. 8. Bebeğiniz emerken çenesi memenize değmelidir. Böylece bebeğinizin burun delikleri açık kalacaktır. 9. Bebeğiniz memenizi doğru tuttuysa alt dudağı daha belirgin olmak üzere her iki dudak da dışarı doğru kıvrılır. Areolanızın özellikle alt kısmı bebeğin ağzında kaybolur. 10. Meme bakımı açısından her emzirme sonrası kendi sütünüzün bir damlasını meme ucuna sürüp 20-30 saniye açıkta bırakarak kurutun. 6
Emzirirken Nelere Dikkat Edilmeli ?
1.Emzirmeden önce eller mutlaka yıkanmalıdır. Emzirme öncesinde eller 2-3 dakika süreyle bol sabunlu su ile yıkanmalı ve temiz havlu ile kurulanmalıdır. 2.Emzirme Pozisyonları Emzirme; bebek ile anne arasında kurulan duygusal bağın ilk adımıdır. Emzirme sırasında esas olan annenin ve bebeğin rahat edebileceği en iyi pozisyonun seçilmesidir. Çünkü her bebeğin iyi bir emme yapabilmesi annenin de emzirmeyi mümkün olduğunca uzun süre yapabilmesi ancak rahat bir pozisyonda olmasıyla mümkündür. Emzirme yapılırken anne değişik pozisyonları deneyebilir. Bu pozisyonda sırtınızı destekleyen rahat bir koltuğa oturun. Memenizi elinizle C şeklinde tutarak destekleyin. Bebeğinizin yüzü karnı ve dizlerini size dönük biçimde karnınıza dayayın. Bebeğinizin başı dirseğinizin çukur kısmında bulunmalıdır. Kolunuzun yorulmaması için gerekirse bir yastıkla destekleyin. En yaygın emzirme pozisyonudur.
Bebeğinizin bacaklarını koltuğunuzun altından sarkıtın. Bebeğinizin başını kolunuzla destekleyin, gerekirse elinizin altına bir yastık koyun. Bu tutuş memenizin kontrolü ve bebeğinizin emişi açısından kolaydır. Bu pozisyon ikiz bebeği olan, sezaryen doğum yapan, göğüsleri büyük olan anneler için idealdir. 7
Emzirme Pozisyonları
Bebeğinizi emzireceğiniz memenin aksi tarafındaki kolunuzun içine yatırın. Bebeğinizin vücudu size dönük ve meme hizasında olmalıdır. Bu şekilde bebeğinizin başını daha rahat kontrol edebilirsiniz. Bu pozisyon memeyi yakalama problemi olan, küçük veya erken doğan bebekler için idealdir. Hafif yan yatar biçimde sırtınızı ve omzunuzu bir yastıkla destekleyin. Bir kolunuzu bebeğinizin başının arkasından geçirerek onun vücudunu, diğer elinizle de memenizi destekleyin. Bebeğinizin sırtına bir yastık koyun, ağzı meme ucunuza gelecek şekilde yanınıza yatırın. Bu pozisyon sezaryen doğum yapan ve geceleri emziren anneler için idealdir. Bebekler her emdikten sonra güğüsler (el ile yada pompa ile) boşaltılırsa göğüsleriniz yumuşar ve bebeğinizin emdiği ve sağılan süt miktarı toplamı kadar süt üretir. Sağılan sütler oda sıcaklığında (19-26 C) 3 saat, buzdolabında (<4 C) 3 gün, dondurucuda (-18 C) 3 ay saklanabilir.
8
Emzirme Pozisyonları Bebeğinizin yüzü memenize bakacak ve burnu meme ucunuzun karşısında olacak şekilde, bebeğinizin dudak kenarını meme başınıza yaklaştırarak memenizi aramasını sağlayın. Bebeğinizin ağzını iyice açmasını ve memenizin kahverengi kısmını ağzının içine almasını bekleyin. Emerken şapırtı sesinin duyulması, yanaklarını içeri doğru çekmesi sadece meme ucunu emdiğini ve ağzıyla yeterince memeyi kavramadığını gösterir Parmaklarınızla meme başınızı bebeğinizin ağzında tutmasına yardımcı olun. Memeyi ağzına olabildiğince doldurmuş mu? Ağzı tam açık mı? Çene memeye dayanmış mı? Alt dudak dışa doğru kıvrılmış mı? Kontrol edin! Bebeğiniz emmeye başladığında sizde elinizle başının arkasına destek olun. Bebeğiniz sürekli emmez, kuvvetli emme hareketlerinden sonra kısa süreli dinlenme aralıkları olur. Emme işlemi sona erdiğinde, bebeğiniz doymuş ve mutlu görünür. Bebeğinizi emzirirken tensel temasta bulunduğunuzda bebeğinizin güven duygusunu geliştirirsiniz. 9
Bebeğinizin Acıktığını Nasıl Anlarsınız?
Bebeğiniz acıktığında önce diliyle tipik sağma hareketleri yapar. Bu da salya üretimini başlatır. Ellerini ağzına götürür. Başını bir yandan öbür yana çevirir. Bebeğinizin ağlaması beslenmek için hazır olduğunu gösteren bir seri işaretlerin ardından son umutsuz yalvarıştır. Bu işaretleri tanıyın ve bebek ağlamadan önce emzirin. Çünkü ağlayan, huzursuz, gergin bir bebeğin memeyi tutması zorlaşır.
Ne Sıklıkla Ne Kadar Süre Emzirmelisiniz? Gece ve gündüz, bebeğiniz açlık belirtileri gösterdiğinde emzirmeye başlayın ve tamamen doyduğundan emin olana kadar sürdürün. Beslenmeyi bebeğin sonlandırmasına izin verin. Bırakın istediği kadar emsin. Bebeğinizin doyduğunu, göğsünüzden ayrılmasıyla ve tekrar almayı reddetmesiyle veya uykuya dalmasıyla anlayabilirsiniz. Anne sütünün kolay ve hızlı sindirildiğini hatırlayın. Bu nedenle ilk haftalarda bebeğinizin sık sık uyanıp emmek istemesi çok normaldir. 10
Sütünüzün Yeterli Olup Olmadığınızı Nasıl Anlarsınız?
Bebeğinizin tartısını aylık olarak kontrol etmek en güvenilir yöntemdir. İlk 6 ay boyunca ayda 500gr ağırlık kazanması idealdir. Bebeğin bol idrar çıkarması da iyi beslendiğinin önemli göstergelerinden biridir. Yeterli süt alan bir bebek 24 saat boyunca en az 4-6 kez açık renkli idrar çıkarır.
Ne Zamana Kadar Sadece Anne Sütü Vermelisiniz? Bebeğinizi ilk 6 ay sadece kendi sütünüzle besleyin. Ek gıdalara 6. aydan sonra baslayın ancak emzirmeyi 2 yasına kadar sürdürün. Sadece anne sütü verdiğiniz süre içinde bebeğinize ayrıca su vermenize gerek yoktur. Bu 6 ay içerisinde biberon, emzik, şekerli su ve çay gibi sizi emme miktarını azaltacak hiçbir şey vermeyin.
Emzirdiğiniz Sürece Nelere Dikkat Etmelisiniz? Mutlu ve huzurlu olmalısınız. Diyetisyeninizin tavsiyelerine uygun beslenmelisiniz. Alkol ve sigaradan uzak durmalısınız. Zayıflamak için rejim yapmayın. Bebeğinizi emzirirken zaten enerji harcadığınızı unutmayın. Meme bakımına dikkat etmelisiniz. Meme bası ve areolaya (kahve rengi kısım) sabun ve duş jeli kesinlikle sürmemeli, gerektiğinde sadece duru su kullanmalısınız. 11
Sütünüzü Hangi Koşullarda ve Nasıl Sağmalısınız? Sütünüzü sağmanız gereken durumlar en sıklıkla; • Tıkalı (şiş) memeyi rahatlatmak için, • Çökük bir meme başından emmeyi öğrenene kadar bebeği beslemek için, • Meme ucu çatlak ve yarıklarında anneye acı çektirmemek ve meme ucunu dinlendirmek, bu arada bebeği beslemek için, • Anne bebekten ayrı ise anne ise gittiğinde bebeği beslemek içindir. Sütünüzü elle veya bir pompayla sağabilirsiniz. Elle sağım yapacaksanız ellerinizi ve sütünüzü sağacağınız kabı çok iyi yıkayın. Bundan sonra; • Rahat ve mümkünse bebeğinizi görebileceğiniz bir yere oturun. Bu mümkün değilse bebeğinizin bir fotoğrafını karşınıza koyun. İşte 12 adımda elle süt sağma aşamaları 1- Sağım işlemine başlamadan önce ellerinizi yıkayın. 2- Sütü sağacağınız kabın hijyenik olduğundan emin olun. 3- Bunun için sabunlu su ile yıkanmış kabın üzerine kaynar su dökerek mikropların kırılmasını sağlayın. 4- Süt sağma öncesi sıcak bir duş alırsanız ya da ılık bir havluyu göğsünüzün üzerine koyarsanız süt akışının kolaylaşmasına yardımcı olursunuz. 5- Rahat edeceğiniz bir yere oturun ve sırtınızı yaslayın. 6- Parmak uçlarınızla sağacağınız memenize dıştan içe doğru yani meme ucundaki kahverengi bölgeye kadar hafifçe masaj yapmaya başlayın. 7- Memenizi başparmak üste diğer parmaklar altta kalacak şekilde tutun. (Makas atar gibi tutmak süt kanallarının tıkanmasına neden olur.) 8- Meme başındaki kahverengi bölgenin gerisinde kalan kısım hedeflenen yerdir. Süt keseciklerini çoğu zaman elle de hissedebilirsiniz. Süt keseciklerine elle masaj yaparak bastırın. 9- Göğsün etrafında C şekli olacak şekilde tuttuğunuz elinizin parmaklarını göğüs ucuna doğru hafifçe sıkın. 10- Elinizi göğsünüzden çekmeden hafifçe bırakın. 11- Birkaç sıkmadan sonra süt akışı başlayacaktır. Süt akışı durdukça aynı işlemi göğsünüzdeki yerini biraz değiştirerek tekrar uygulayın. 12- İşlem sırasında herhangi bir acı duymamanız gerekir. Acı hissediyorsanız yanlış bir teknikle süt sağmaya çalışıyorsunuz demektir. Sağma hareketine ritmik bir şekilde devam edin ve aynı işlemi diğer memenize de uygulayın. Bunun için, gece-gündüz en seyrek 3 saatte bir sağım yapmalısınız. İki sağım arasındaki süre daha uzun olursa süt üretimi azalacaktır.
12
Anne Sütü Saklama Koşulları Sıcaklık
Saklama Süresi
Oda Sıcaklığı (19-26 C)
3 Saat
Buzdolabı (<4 C)
3 Gün
Dondurucuda (-18 C)
3 Ay
Belirtilen anne sütü saklama süreleri Sağlık Bakanlığı’nın 03.05.2012 tarihinde 5258 sayılı yazısında yayınladığı anne sütü saklama koşullarıdır.
Anne Sütü Saklama Koşulları
Süt sağacağınız kabı kullanmadan önce 20 dakika kaynatın. Dondurmanız gerekiyorsa küçük porsiyonlarda dondurun. Üzerine mutlaka sağım tarihini ve saatini yazın. Çözdürmek için buzdolabının günlük kullanım rafına indirin. Çözülen sütü tekrar dondurmayın ama 24 saat buzdolabında saklayabilirsiniz. Acilen çözdürmeniz gereken zamanlarda su dolu bir kabın içine yerleştirerek çözdürün. Mikrodalga fırında ısıtmayın.
Sağdığınız Sütü Bebeğinize Nasıl Vermelisiniz?
Sağdığınız sütü bebeğinize kaşıkla veya fincanla vermelisiniz. Böylece bebeğinizin daha sonra sizin memenizi emmemesi gibi bir durum söz konusu olmaz. Bebeğinizde emme, yutma ve nefes alma refeksleri daha gebeliğinizin 32-35. haftalarında gelişiyor. Bu nedenle fincanla veya kaşıkla beslerken bebeğinizi yarı dik pozisyonda tuttuğunuz sürece boğulma riski yoktur.
13
Emzirirken Nasıl Beslenmelisiniz?
Sütünüzün kalitesi yani sütünüzdeki besin maddelerinin çeşitliliği ve miktarı sizin beslenmenize bağlıdır. Bu nedenle aşağıda belirtilen 4 besin grubundan diyetisyeninizin önerileri doğrultusunda tüketmelisiniz. • Et, yumurta ve kuru baklagiller, • Süt, yoğurt, peynir vb., • Taze sebze ve meyveler, • Tahıllar (pirinç, bulgur, makarna, ekmek) Sizin yediğiniz yiyeceklerdeki besin maddeleri sütünüzle bebeğinize ulaştığı için sizi rahatsız ettiğini fark ettikleriniz dışında yenmemesini önereceğimiz bir yiyecek yoktur. Ancak kola, kahve ve çaydaki kafein sütünüze geçerek bebeğinizin daha az uyumasına neden olur.Sigara içen annelerin bebekleri de daha çok ağlar. Gazlı (kolik) bir bebeğiniz varsa size gaz yapan yiyeceklere dikkat etmelisiniz. Bunlar kişilere göre değişmekle birlikte lahana, karnıbahar, çiğ sebzeler, süt, kuru fasulye, nohut, barbunya, bulgur gibi yiyeceklerdir. Emziren annelere “süt olsun” diye çoğunlukla tatlı yiyeceklerin yedirilmesi annenin doğumdan sonra da kilo almasına neden olur. Oysa süt yapımı bebeğin, meme başına ve areolaya yaptığı uyarıların sıklığı ile ilgilidir. Bebeğinizi emzirirken enerji harcıyorsunuz, bu nedenle de zayıflayabilirsiniz. Beslenme ile ilgili tüm konularda diyetisyeninizle görüşerek bilgi alabilirsiniz. 14
Emzirmeyle İlgili Diğer Önemli Bilgiler • Geceleri siz uyurken süt üretiminiz artar. Bu nedenle memelerinize baskı yapmaması için sütyen takmayın. • Gece emzirmelerini loş ışıkta yapın. • Bebeğinizi ne kadar sık emzirirseniz memelerinizde o kadar çok süt yapılacaktır. Unutmayınız ki, bir sonraki beslenmeyi geciktirmekle sütten tasarruf edemezsiniz. Çünkü memeleriniz süt depolanan bir kap değil talep oldukça üretim yapan bir fabrikadır. • Bebeğinizi bir memenizden emzirirken diger memenizden de süt damlayabilir. Bu normaldir. Bileğinizin iç kısmıyla meme ucunuza hafifçe 1-2 dakika bastırarak sızıntıyı durdurabilirsiniz. • Bebeğinizi emzirdiğiniz süre içerisinde önü açılabilir rahat giysileri tercih edin.
ANNE SÜTÜ İLK 6 AY BEBEĞİNİZİN TÜM BESİN GEREKSİNİMLERİNİ KARŞILAR 15
EMZİRME POLİTİKASI Anne sütü bebekler için en ideal besindir. Anne sütü ile beslenmenin anne ve bebek sağlığı için son derece önemli olduğunun bilincinde olan hastanemiz; anne ve bebeklerimize doğru ve etkili emzirmenin başlatılması ve sürdürülmesi konusunda destek olmak için aşağıdaki çalışmaları yapmaktadır. 1. Emzirmeye ilişkin yazılı bir politika hazırlanmış olup düzenli aralıklarla tüm sağlık personelinin bilgisine sunulmaktadır. 2. Tüm sağlık personeli bu politika doğrultusunda eğitilmektedir. 3. Hamile kadınlar, emzirmenin yararları ve yöntemleri konusunda bilgilendirilmektedir. 4. Doğumdan sonraki ilk bir saat bebeklerin anneleri ile ten teması kurması sağlanarak emzirmeye başlama konusunda yardımcı olunmaktadır. 5. Annelere, emzirmenin nasıl olacağı ve bebeklerinden ayrı kaldıkları durumlarda sütün salgılanmasını nasıl sürdürebilecekleri gösterilmektedir. 6. Tıbben gerekli görülmedikçe, yenidoğanlara anne sütünden başka yiyecek, içecek önerilmemektedir. İlk 6 ay sadece anne sütü verilmesi devamında ise uygun tamamlayıcı beslenme ile beraber emzirmenin 2 yaş ve ötesine kadar sürdürülmesi konusunda aileler bilgilendirilmektedir. 7. Anne ile bebeğin 24 saat beraber kalmalarını sağlayacak bir uygulama benimsenmektedir. 8. Bebeğin her isteyişinde emzirilmesi teşvik edilmektedir. 9. Emzirilen bebeklere yalancı meme veya emzik türünden herhangi bir şey verilmemektedir. 10. Anneler, taburcu olduktan sonra da emzirmeye devam edebilmeleri, karşılaşabilecekleri sorunları çözebilmeleri açısından başvurabilecekleri sağlık kuruluşları ve bölgelerinde varsa anne destek grupları hakkında bilgilendirilmektedirler. 11. Kurumumuzun tüm birimlerinde bebek formüllerinin pazarlanması ile ilgili uluslararası yasa benimsenmiş ve uygulanmaktadır.
0282
Kaliteli Hizmet
725 44 44
www.irmethospital.com
G.O.P. Mah. Namık Kemal Bulvarı No:17-21 Çerkezköy / Tekirdağ