Uitkrant juni 2023

EXCLUSIEF: INTERVIEW MET KUNSTENAARSCOLLECTIEF KIRAC

EUPHORIA

Julian Rosefeldt

Spectaculaire filminstallatie die de euforische aspecten van het kapitalisme en de geschiedenis van hebzucht toont. Muzikaal ondersteund door levensgroot geprojecteerd koor en vijf jazz drummers.

9-25 juni, Centrale Markthal

DeLaMar, Holand Festival en Sismo Stories presenteren:

WUTHERING HEIGHTS

Wise Children, Emma Rice

Emily Brontës epische verhaal over liefde, wraak en verlossing in een krachtige theaterervaring vol muziek en dans.

8-18 juni, DeLaMar

Hartwig Art Foundation en Holland Festival presenteren: INDRA’S

NET

Meredith Monk & Vocal Ensemble, Ensemble Academy

Performance van levende legende, geïnspireerd op een boeddhistische vertelling die de onderlinge verbondenheid van al het leven toont.

23-24 juni, Gashouder

1 juni – 1 juli

info & tickets: hollandfestival.nl

RESPUBLIKA

Łukasz Twarkowski, Lietuvos nacionalinis dramos teatras

Betreed een utopische wereld tijdens deze 6 uur durende trip met theater, rave, film, techno en beeldende kunst. Je kan zelfs een sauna te bezoeken!

22-23 juni, Donau

BROS

Romeo Castellucci, Societas Theater met adembenemende beelden en geluid laat zien hoe bruut geweld zonder aanwijsbaar kwaad kan ontstaan. Fascinerende trip, die het midden houdt tussen stomme film en hedendaagse verbeelding.

24-25 juni, ITA

DARK SKIES

Jamie Man, Blixa Bargeld, James McVinnie, Slagwerk Den Haag, Asko|Schönberg

De jonge componist Jamie Man en rockheld Blixa Bargeld vinden elkaar in een gezamenlijke afdaling in de duisternis.

15 juni, Muziekgebouw

ANGELA (A STRANGE LOOP)

Susanne Kennedy, Markus Selg

Wat is nog echt, wat fake?

Influencer Angela denkt dat ze aan de knoppen zit, maar ze zit vast in haar eigen Truman Show Theater over identiteit en bewustzijn.

7-9 June, ITA

CALL FOR THE COMPANY

Raven Chacon, The Monochrome Project

Een concert vol ongebruikelijke instrumenten, van geweren tot hondenfluitjes, van Navajo componist Chacon.

20 juni, Muziekgebouw

RIBINGURUMU NO METAMORUFUOSHISU (‘Metamorfose van een woonkamer’)

Toshiki Okada, Dai Fujikura, Klangforum Wien, chelfitsch Surrealistisch spel met taal en muziek. Een gezin moet hun huis uit – tot het hele huis op mysterieuze wijze verdwijnt.

7-8 juni, Muziekgebouw

TENEBRIS SUSPIRIA NATURAE & THE WAY WE ARE

Johanna Constantine, Kembra Pfahler

Double bill: dans over overleven in een onvoorspelbare omgeving, en een legendarische band uit de New Yorkse scene met uitzinnige kostuums en performance.

23 juni, Muziekgebouw

SHE WHO SAW BEAUTIFUL THINGS

ANOHNI, Julia Yasuda, Erika Yasuda

Installatie met een reeks portretten die een eerbetoon zijn aan ANOHNI’s voormalige samenwerkingspartner Dr. Julia Yasuda.

4 juni-29 oktober, Huis WilletHolthuysen

THE BACCHAE

Elli Papakonstantinou, Ariah Lester, ODC Ensemble Queer-versie van de Griekse mythe De Bacchanten , waarbij grens tussen teks heater, muziektheater, dans en opera verdwijnt.

10-11 juni, Muziekgebouw

DE AANGEHARKTE STAD

Liberaal en tolerant zijn kwalificaties die al sinds mensenheugenis bij Amsterdam horen. Onze stad staat voor legale prostitutie, tolerantie voor drugs, een veilige plek voor LHBTIQ+ers, de ruimte om jezelf te zijn, een progressief kunstklimaat, bloeiend nachtleven, etcetera. De vraag is of dat wel klopt. We hebben onze vrijheid zo lang als vanzelfsprekend beschouwd dat we er nauwelijks in geïnvesteerd hebben. Inmiddels zijn we links en rechts ingehaald door andere steden. In Canada en in veel staten van de VS is cannabis allang gelegaliseerd en is ook de productie ervan gereguleerd. Net als in Duitsland trouwens. Berlijn heeft een veel progressiever klimaat en een vrijer nachtleven. Spanje en de Scandinavische landen zijn verder in vrouwenrechten. De enige vrijheid waar we nog in voorop lijken te lopen, is de vrijheid om overal je fiets en je vuilnis neer te pleuren. Natuurlijk, het is geen wedstrijd. Maar wie al lang hier woont, kan het niet ontgaan zijn dat we een stuk braver zijn geworden. Twee verhalen in ons blad gaan indirect over dat veranderende klimaat. We interviewden KIRAC, het Amsterdamse kunstenaarscollectief dat strijdt tegen de hypocrisie in de kunst en de steeds strakkere grenzen waarbinnen de kunstenaar zich moet bewegen om niet gecanceld te worden. En ons coververhaal gaat over Ruigoord. Vijftig jaar geleden kraakte een groep artistiekelingen onder aanvoering van schrijver Gerben Hellinga en dichter Hans Plomp het dorp om het te beschermen tegen de sloop. Het groeide uit tot een hippievrijplaats waar mensen als Simon Vinkenoog, Ramses Shaffy, Armand en anderen legendarische feesten hielden, gesamtkunstwerken tot stand brachten en volop experimenteerden met vrije seks en drugs. Eén doel is bereikt: Ruigoord mag nog vijfentwintig jaar blijven. Maar het is een pyrrusoverwinning, want inmiddels is het een volledig aangeharkt dorpje waar nog steeds feesten plaatsvinden, maar volgens de regeltjes en mét vergunning. Experimenteren mag, maar wel binnen de lijnen en natuurlijk tijdelijk, want de grond is te duur voor dat zooitje ongeregeld. Er moet gebouwd worden!

Bart van Oosterhout Hoofdredacteur

b.vanoosterhout@iamsterdam.com

VOLG ONS: iamsterdam.nl facebook.com/iamsterdamnl iamsterdam.nl/uitmail instagram.com/uitinams youtube.com/@uitinamsterdam

coverfoto: Roger Cremers

Inhoud JUNI/23

P.08 ODE AAN RUIGOORD

COVERVERHAAL

Het is de oudste, ruigste en inmiddels ook meest legendarische vrijhaven van onze stad en ver daarbuiten: kunstenaarsdorp Ruigoord. Dit jaar bestaat het vijftig jaar én werd een vergunning voor nog vijfentwintig jaar verstrekt. Oude en nieuwe Ruigoorders over de magie van deze plek.

P.15 KUNST & VERMAAK

MUZIEK, EXPO, THEATER, FILM, CULTUUR

De kranten staan er vol mee: de rechtzaak die schrijver Michel Houellebecq aanspande tegen kunstduo KIRAC. Op pag. 24 vertellen Stefan Ruitenbeek en Kate Sinha hún kant. ‘Hij is uit op destruction.’ Ook: Cindy Hoetmer, Rembrandts De vaandeldrager en veel meer cultuurtips.

P.29 ETEN & DRINKEN & ZO

LIFESTYLE, UIT ETEN, WINKELEN EN WANDELEN

Authentiek Amerikaans comfort food, dat vind je gewoon in West, proefden we bij Stacks Diner. Ook maken we in dit katern een inclusieve architectuurwandeling én duiken we in het fenomeen AI-kunst: wat betekent de opmars van al die online creaties voor de culturele sector?

P.39 AGENDA

DE ONMISBARE CULTURELE MAANDAGENDA

Welke concerten, musea, dj-sets, lezingen en andere uittips mag je niet overslaan deze maand? Een heleboel, lees je in de Agenda. Zoals theaterstuk Help I need some body, Igone de Jongh op het Dansgala en de nieuwe cabaretshow van The Ashton Brothers (foto).

P.49 TOT SLOT

ODE AAN DE STAD

Fotograaf en influencer Nora Maria verklapt in De echte Amsterdammer haar beste tips om te eten, borrelen, relaxen én fotograferen. Verder: een terugblik naar de jaren vijftig, toen een tram op de Haarlemmersluis nét even een verkeerde afslag nam.

‘IN UITHOORN GROEIDE IK OP ALS DAT LESBISCHE MEISJE

DAT GOED KON VOETBALLEN, IN AMSTERDAM VOELDE IK

PAS DAT IK ER MOCHT ZIJN.

STRAATVOETBALLER EN FAVELA STREET-DIRECTEUR

ROCKY HEHAKAIJA BESCHRIJFT IN HET PAROOL HAAR BAND

MET DE STAD. OP 9 JUNI WORDT ZE IN PAKHUIS DE ZWIJGER GEÏNTERVIEWD VOOR DE SERIE AMSTERDAMSE ICONEN

Up-to-date

februari 2022

Nieuws uit de stad, de leukste uit- en eettips en gespot op Instagram.

tekst San van de Ven

GOED VERSTOPT

Lage buxushagen, een romantische tuinkamer, eeuwenoude bomen die generaties bewoners overleefd hebben: de tuinen van statige grachtenpanden zijn vaak minstens zo karakteristiek als de veelgefotografeerde gevel. Tijdens de Open Tuinen Dagen krijg je de kans om eenmalig binnen te gluren in de groene oase van zo’n vijfentwintig historische grachtenhuizen die normaal gesloten zijn voor publiek. De meeste van die tuinen werden aangelegd in de zeventiende eeuw – de vermogende huiseigenaren wilden ermee laten zien hoe exclusief hun levensstijl was – en gelden als echte museumstukjes. Tickets (à 20 euro) zijn drie dagen geldig en te koop via de website van Museum Van Loon; elke tuin kan één keer bezocht worden.

16 t/m 18 juni, opentuinendagen.nl

DE JARIGE STAD

Wat geef je een stad die bijna alles al heeft? Om van het 750-jarige bestaan in 2025 een feest te maken voor alle Amsterdammers en Weespers, geeft de Amsterdam 750organisatie subsidies (10.000, 20.000 en 50.000 euro) weg aan bewoners met ideeën die Amsterdam nóg mooier en beter maken. Dat kan van alles zijn, van het event Vrijmiboksen tot de film Damsko goons die gemaakt wordt met basisscholen in de stad. Centrumbewoners hebben tot 15 augustus om hun ‘cadeau aan de stad’ in te dienen, in september volgend jaar volgt een ronde voor alle stadsdelen. Meer weten over Amsterdam 750? Check pagina 33 voor het interview met directeur Sietse Bakker. stichtingamsterdam750.nl, kadovoordestad.nl

‘IK BEN HEEL VEEL OVER MIJN AFKOMST AAN HET LEREN. MIJN BROER EN OMA ZIJN HEEL TROTS DAT WE DIT DOEN.’ ALDUS ZANGERES MEGAN DE KLERK VAN DE AMSTERDAMSE BAND NUSANTARA BEAT TEGEN 3VOOR12. DE INDONESISCHE PSYCH-POPBAND PRESENTEERT 1 JUNI DE EERSTE SINGLE DJANGER IN HET SKATECAFÉ IN NOORD.

@uitinams

Elke maand krijgt een lokale Instagrammer een plekje in de Uitkrant. Deze keer is dat @fotografobrasileiro. amsterdam, die deze stoere matroos op de gevoelige plaat vastlegde. Volg @uitinams op Instagram voor je dagelijkse dosis culturele tips in de stad.

IN DE LIFT

Nee, het is echt geen grap: na jarenlang getouwtrek heeft de gemeente toch ingestemd met plannen voor de bouw van fietsvriendelijke gondels tussen de NDSM-werf in Noord en de nog te bouwen wijk Haven-Stad in West. Niet als toeristische attractie, maar als alternatief voor de nu vaak overvolle pontjes op het IJ. Per uur zouden 5500 mensen vervoerd kunnen worden – elke 21 seconden één gondel – en de reistijd bedraagt iets meer dan 5 minuten. Als alles doorgaat, moeten we vanaf 2027 door de lucht kunnen pendelen. Gratis wordt dat waarschijnlijk niet, want de investeringskosten van zo’n 90 miljoen moeten wel terugverdiend worden.

EET JE MEE?

Midden in de pandemie en geïnspireerd door de Black Lives Matter-beweging bedachten zussen Ira en Ayra Kip in 2020 dat het tijd was om de samenleving actief met elkaar in contact te brengen. En hoe doe je dat het beste? Precies: met eten. Sindsdien worden elk jaar op 1 juli duizenden gratis heri heri-maaltijden (een eenpansgerecht van o.a. cassave, banaan en bakkeljauw) uitgedeeld om samen de afschaffing van de slavernij te herdenken. Waar je dit jaar je portie heri heri kunt ophalen? In elk geval in de I amsterdam Store op het Centraal Station (voor de andere locaties: check de site).

30 juni en 1 juli, freeheriheriforall.com

THUIS IN DE STAD

tekst en foto Marjolein van Damme

Een kijkje achter de voordeur van een Amsterdammer.

Wie Rebecca van Poorten (26) en poes Honey (1)

Wat Huurappartement van 90 m2 in de Baarsjes, met uitzicht op de Admiraal de Ruijterweg Hoe Via via. Rebecca deelt het appartement met één huisgenoot

Sinds 4 jaar

Opvallend De vele ramen en deuren. ‘Dit huis heeft een heel lange gang met veel authentieke deuren; ik heb ze allemaal wit geverfd.’

Fijnste plek ‘De woonkamer, daar zit ik vaak. Het licht is hier mooi.’

‘Mijn moeder kende de eigenaar van dit pand dus toen het vrijkwam, kon ik er gaan wonen met twee vriendinnen. Inmiddels zijn we nog maar met z’n tweeën. En Honey natuurlijk, mijn Maine Coon van anderhalf. Die slaapt ’s nachts bij me in bed, ze is echt mijn kind.’

‘Als mensen zeggen: ik hou niet van katten, zeg ik: wacht maar tot je Honey hebt ontmoet. Maar momenteel is ze nogal in de puberteit, want ze hangt alleen maar in de gordijnen en krabt aan m’n nieuwe bank. De print erachter, van Van Gogh, vond ik bij een antiquair. Hij is al heel oud.’

‘Ik hou van kleur, maar door ook veel wit te gebruiken, is het nog steeds rustig. Over het roze schilderij krijg ik vaak opmerkingen; veel mensen vinden hem mooi. Heel knallend. Het is een print van David Hockney. De vaas ernaast is van &Klevering, een Amsterdams merk. Ze maken erg leuke, originele dingen.’

‘Fragonard Parfumerie is een oud, Frans parfumhuis met een heel eigen stijl, waar ik erg van hou. Altijd als ik in Frankrijk ben, neem ik iets mee terug uit hun winkel. Vorige zomer was ik nog in Saint-Paul-de-Vence. Het gouden bordje op tafel is ook van Fragonard.’

‘Ik ga graag naar musea, was er als eerste bij om Vermeer te zien. Verder doe ik veel culturele dingen in de stad: een film, balletvoorstelling, Museumnacht, Toomler. De buurt is ook leuk, ik woon er graag. Wel heel yupperig. Maar het contact met de buren is goed, we nemen elkaars pakketten aan en zeggen altijd gedag.’

‘Een lokale tip is Kas Keerweer, een heel schattig kasje pal aan de drukke Admiraal de Ruijterweg. Er zijn buurtdiners en er is een kledingmarkt. In Café Plan West kun je in de kelder karaokezingen, en ook Hannah’s is een superfijne plek om te lunchen en te werken.’

LANG LEVE RUIGOORD

Legendarisch kunstenaarsdorp Ruigoord bestaat 50 jaar. Lange tijd was het voortbestaan onzeker, maar de vrijplaats krijgt er nu 25 jaar bij. Hoe gaat die toekomst eruitzien?

FEESTJE WAARD

Op 27 juli bestaat Ruigoord precies een halve eeuw en om die waanzinnige prestatie te vieren, is het de hele zomer (en eigenlijk het hele jaar) feest. Vijf tips:

RUIGOORD VARIATIES

Hennie van der Vegt werkt al 22 jaar aan zijn Ruigoord variaties, levensgrote schilderwerken van mensen die een rol spelen, of hebben gespeeld, in het theater van Ruigoord. Maar liefst 72 daarvan worden deze zomer tentoongesteld bij NDSM Fuse. 4 juni t/m 9 juli, ndsm-fuse.eu

SOLSTICE FESTIVAL

Op 17 juni viert Ruigoord de zonnewende met deze extra bijzondere editie van het psychedelische Solstice Festival, want trance-event The Trance Orient Express bestaat twintig jaar. En dat op de verjaardag van Ruigoord! 17 juni, ruigoord.nl

KUNSTROUTE

In De oase van verwondering kunnen bezoekers van Ruigoord verdwalen in verhalen. De projecten die hier dit jaar starten (permanent en tijdelijk), zetten Ruigoord nog meer op de kaart als walhalla voor ecologisch ingebedde kunst en verwante disciplines, waaronder theater, debat en festival. De kunstroutes zijn gratis toegankelijk.

22 t/m 25 juni

FUTUROLOGISCH INTERNATIONAAL SYMPOSIUM

Vanwege het 50-jarig jubileum staan onderwerpen als verleden, heden en toekomst van Ruigoord en uiteraard ook die van andere transnationale vrijplaatsen centraal. In het verlengde hiervan is er specifiek aandacht voor de transformatie naar het Symbioceen, een tijdperk waarin mens, natuur en technologie een nieuwe balans creëren. Keynote speakers en vertegenwoordigers van vrije culturele ruimtes presenteren hun futurologische visies in Paradiso en Ruigoord.

4 juni t/m 9 juli, ndsm-fuse.eu

LANDJUWEEL

Landjuweel, het oudste festival van onze stad, wordt een meerdaagse viering van het bestaan van Ruigoord, waarin een nieuw terrein wordt gepresenteerd en tradities groots worden aangepakt. Het verjaardagsfeestje van Ruigoord is onderdeel van het Landjuweel en vindt plaats op de donderdag. Het verleden en de toekomst zullen op deze nu al legendarische dag centraal staan.

27 t/m 30 juli

HET DORP WAAR ALLES MAG

Je vindt ze overal ter wereld: stedelijke vrijplaatsen. Plekken waar het gemeentebestuur en de planologen, tijdelijk, geen vat op hebben en waar kunstenaars en bohémiens hun eigen orde creëren. ‘Intermittent cities’ of ‘micronations’ noemen sociologen het verschijnsel ook wel, stukjes verlaten stad in afwachting van stedelijke of industriele ontwikkeling, waar mensen tijdelijk een nieuwe sociale orde scheppen. Tegenwoordig is het creëren van dat soort vrijplaatsen zelfs o cieel gemeentebeleid, bedoeld om oude industriele gebieden of stadswijken nieuw leven in te blazen in afwachting van stadsontwikkeling. Ruigoord, maar bijvoorbeeld ook Christiania bij Kopenhagen, waren de trendsetters vijftig jaar geleden: hun reputatie reikte destijds tot ver over de grenzen. Nog steeds spreken ze tot de verbeelding, ook omdat er in grote steden altijd behoefte is aan ruimte voor kunst en rafelranden. Dat Ruigoord al een halve eeuw standhoudt en, zoals vorige maand bekend werd, een vergunning krijgt voor nog minstens vijfentwintig jaar, is dan wel weer uitzonderlijk. Wat is het geheim? Daarvoor moeten we terug in de tijd.

DE BEGINJAREN

In de Sint-Gertrudiskerk in Ruigoord was het donker en koud. Op een groot scherm zag ik zombies uit hun graf kruipen in The night of the living dead. Toen de lm afgelopen was, zocht iedereen op de zandvlakte naar zijn tent. In het donker leek het

precies op de begraafplaats van de lm, griezelig en eindeloos – gelukkig liepen we er met zijn allen. Het was zaterdag 27 april 1974 en dit weekend vond de Film Implosie plaats, een lmfestival georganiseerd om geld op te halen voor dringende herstelwerkzaamheden in het dorp. Het was al helemaal in de geest van Ruigoord; in de kerk werden lms vertoond ‘vanaf twee uur ’s middags tot zolang het publiek maar wil’, in samenwerking met instellingen als The Movies in Amsterdam en de Rotterdamse Kunststichting, mensen mochten zelf lms meenemen en Dimsh en het Amsterdams Ballon Gezelschap hielden een ‘luchtprojectie’: lms op schermen die aan ballonnen boven het terrein zweefden. Iedereen was welkom: kinderen, maar ook soldaten (al dan niet geüniformeerd) en er was volop gelegenheid voor ‘muziekmaken, vrijen en andere moderne vormen van ontspanning’, zo schrijft het Haarlems Dagblad een dag later. Op dat moment was ik nog net geen zeven en het creatieve Ruigoord nog net geen jaar.

’T RUYGHE OORT

Ooit was Ruigoord een eiland in het Houtrak met de naam ’t Ruyghe Oort. In 1835 werd er voor het eerst een huis op gebouwd. Bijna veertig jaar later, toen het Noordzeekanaal werd aangelegd, werd het Houtrak ingepolderd. Ruigoord werd een dorp, waar ongeveer honderd mensen woonden die werkten als landarbeider in de nieuwe polder. Er kwamen in de jaren daarna een café, een kerk – de Sint

De eerste echte vrijhaven van onze stad, dat was en is Ruigoord.Sati Dielemans, dochter van kunstenaar en provo Joop Dielemans en zijn vrouw Magda, kwam er als kind vaak en blikt met andere Ruigoorders terug - en vooruit.

‘ALLES WAT IK DOE, KOMT VOORT UIT DIE TYPISCH RUIGOORDSE AANPAK’

MIGNON VAN INGEN (61) WOONDE OP RUIGOORD EN IS ER NOG STEEDS KIND

AAN HUIS.

‘Ik kwam voor het eerst op Ruigoord toen ik met een schoolvriendinnetje uit Amsterdam ging zwemmen in het meertje dat toen nog onderdeel was van de vlakte om Ruigoord heen. Daarna bezocht ik het dorp vaker, kreeg ik er een relatie en ging ik er wonen: van 1978 tot eind 2001. Met de Ruigsisters, een absurdistische cabaretact, trad ik op tijdens de eerste Oerol. Met de Rolling Bones deed ik aan acrobatiek, met de Hell Bellies aan buikdansen en als dichteres deed ik mee met het Amsterdams Dichters Circus. Ik reisde met de Luchtbus mee naar India en de voormalige Sovjet-Unie en trad onderweg op in shows met lokale kunstenaars. Ik ben een echte autodidact en alles wat ik doe, komt voort uit de typisch Ruigoordse aanpak van doen, ondernemen en uitproberen tot er iets ontstaat dat de moeite waard is. Tegenwoordig organiseer ik kledingruilfeesten en upcycling-workshops met mijn bedrijf Kleding Recycle Festival en geef ik als refluencer lezingen over de impact van de textielindustrie op onze planeet en de mogelijkheden van hergebruik door upcycling. Ik ben ook bezig met kledinglabel Pauperchic. En met mijn groene caravan kun je me vinden als WaarzegSter op festivals als het Ruigoordse Vurige Tongen.’

Gertrudis – een school en de kruidenierswinkel van Tante Jans en Ome Jaap (zus en broer), maar riolering en gasleidingen waren er niet. Het aantal inwoners groeide in de twintigste eeuw langzaam uit tot tweehonderd. Het dorp viel bestuurlijk onder de voormalige gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude, die in 1968 een bestemmingsplan aannam waarin het gebied rond Ruigoord werd aangewezen als industrieterrein. De grondbezitters van de polder werden uitgekocht en de bewoners werden gedwongen te verhuizen. Het dorp moest verdwijnen, maar een aantal bewoners en de pastoor van de kerk verzetten zich. Toen Ruigoord eind 1972 werd ontdekt door Amsterdamse artistiekelingen, onder wie wijlen Wilnah Molenaar (kunstschilderes), Hans Gritter (kunstschilder), Hans Plomp (schrijver, dichter) en Gerben Hellinga (schrijver), keerde het tij. De kunstenaars kraakten een deel van het dorp, waarna ook een paar oorspronkelijke bewoners terugkeerden. In juli 1973 wisten ze tezamen te voorkomen dat slopers Ruigoord kwamen afbreken. En ze zijn er nog steeds.

DE VROUWEN VAN HET DORP

Ook als kind van tien kwam ik vaak zwemmen in het meertje van Ruigoord. In het dorp was altijd wel iets te doen. Er werd geschilderd, muziek gemaakt, aan acrobatiek gedaan, gefotografeerd, geschreven en zelfs vuur gespuwd. Een voormalig Ruigoord-kind – ze wil niet met haar

‘DEZE PLEK BRENGT ME LEVENSLUST’

ONDER DE NAAM VAN DER VEGT SCHILDERT HENNIE VAN DER VEGT (70) AL TIENTALLEN JAREN PORTRETTEN VAN RUIGOORDERS.

‘Ik heb al 32 jaar een atelier in de paardenstal, bijna aan het eind van het dorp, tegen de Afrikahaven aan. Ik volgde van 1974 tot 1979 de Groningse Academie Minerva, waar ik les kreeg van onder andere Mathijs Röling. Daar ben ik nog altijd blij om, want daar heb ik heel veel van geleerd. Na tien jaar Groningen ging ik naar Amsterdam en ontdekte ik Ruigoord. Ik kwam er om te zwemmen en buiten te spelen. Toen kocht ik een paard en daar was plek voor in de paardenstal. Van een van die stallen heb ik later een atelier gemaakt. En als je eenmaal een paard hebt, kun je niet meer weg. Daar heb ik geen spijt van, hoor, want Ruigoord is mijn dagelijks leef- en werkgebied met mijn paard, geit, kippen, vossen, bomen, weiland, struiken, bloemen, vogels, bijen en vlinders en de nodige geestverwanten. Het verblijf hier als beeldend kunstenaar brengt me levenslust, zingeving, afleiding en inspiratie, alles indachtig Voltaires laatste zin in Candide: ‘Il faut cultive notre jardin’. In 2001 begon ik met het schilderen van de Ruigoord variaties, portretten van mensen die betrokken zijn bij het theater van Ruigoord. Ik schilder er ongeveer vier per jaar. In 2009 zijn de eerste 34 tentoongesteld in het Amsterdam Museum. In 2011 hing die serie met ander werk van mij in Luxemburg, in het gebouw van de Europese Commissie.’

Van 4 juni t/m 9 juli is Van der Vegts werk te zien bij NDSM Fuse

MARGRID VAN DER LINDEN (77) IS ZELFBENOEMD CHRONIQUER VAN RUIGOORD.

‘Ik werk nog altijd in het atelier in Ruigoord, waar ik vanaf 1975 lange tijd woonde en mijn drie kinderen opvoedde. Ik ben een van de medeoprichters van het Amsterdams Ballon Gezelschap en van de initiatiefnemers van de reizen met de Luchtbus, die Ruigoord maakte naar onder andere Marokko en India. Daarover en over alle happenings onderweg schreef en publiceerde ik een reisverslag. Ter ere van Ruigoords jubileum wordt het opnieuw gebundeld in een boek. Ik noem mezelf chroniqueur van Ruigoord, want ik hou al sinds ik hier kwam wonen een dagboek bij dat nu

door regisseur Mary Benjamins verfilmd wordt. Achter de schermen hou ik me bezig met van alles dat belangrijk is voor het dagelijkse reilen en zeilen in het dorp. Nu zit ik onder andere in de ateliercommissie die, in opdracht van de Stichting Ruigoord, nieuwe kunstenaars selecteert voor de ateliers. Daarbij kijken we niet alleen naar de kunst die mensen maken, maar ook naar de bijdrage die ze kunnen en willen leveren aan het dorp. We doen als commissie een voorstel, de dorpsraad beoordeelt die keuze en het bestuur besluit. Het dorp moet dus ja zeggen en dat zorgt er mede voor dat Ruigoord ook de komende vijfentwintig jaar nog de magische plek blijft die het is: een natuurlijk stukje paradijs waar alle generaties met elkaar leven en werken.’

‘MIJN KINDEREN ZIJN HIER OPGEGROEID’

naam in de krant – herinnert zich: ‘In Ruigoord ontstonden heel veel dingen op een spontane manier, omdat er bijna niks was. Vooral de vrouwen in het dorp waren een inspiratie voor mij. Ze bedachten en organiseerden van alles, vaak in combinatie met hun moederschap. Pretentieloos, sociaal, laagdrempelig en met oog voor de natuur, die zich ook weer begon te ontwikkelen omdat het landschap rondom het dorp met rust gelaten werd. Omdat er zo veel kon en ruimte was, ontstonden er veel dingen die nu onderdeel zijn van het leven in Amsterdam en Haarlem, maar die toen niet vanzelfsprekend waren.’ Zo kwam er een restaurant met galerie, een kindercircus voor en door kinderen, een tweedehands kledingwinkel en tuinen met schilderkunst.

VAN RUIGOORD NAAR INDIA

‘We waren geen commune, maar wel een community’, herinnert ook oud-Ruigoorder Mignon van Ingen zich. De reizen van het Amsterdams Ballon Gezelschap met de Luchtbus – naar Marokko, India, Mongolië en de voormalige USSR – leverden ook veel internationale uitwisseling op. ‘Onderweg traden we op met heel goede kunstenaars die later weer kwamen optreden in Ruigoord’, vertelt Van Ingen, die meereisde met een van de eerste reizen van de Luchtbus. In de tijd van de Perestrojka, de Sovjet-hervorming eind jaren tachtig, trok er een Cultuur Karavaan

vanuit Denemarken, Duitsland en Nederland onder de naam ‘Next Stop Soviet’ naar Moskou, waar het Amsterdams Ballon Gezelschap en vele artiesten uit Amsterdam en Ruigoord aan deelnamen. Daar kwam dan weer een festival en stichting uit voort, en een uitwisseling met dansgroep Lotus uit Boerjatië. ‘Vanuit die samensmelting van creatieve energie is ook Landjuweel ontstaan, het oudste festival van Amsterdam. Het dorp organiseerde de infrastructuur, zoals water, toilet-en afvalpunten, EHBO en beveiliging, maar de creativiteit ontstond spontaan. Met muziek, dans, spoken word, theater, healing en yoga was er overal iets te delen, te beleven of te ervaren’, vertelt de anonieme Ruigoorder.

EEN KOSMIES LEK

‘Veel van dit soort plekken ontstaan spontaan en verdwijnen ook weer snel. Maar Ruigoord bestaat dit jaar, tegen alle verwachtingen in, al vijftig jaar’, vat Marco de Goede, voorzitter van Stichting Ruigoord, samen. ‘Het houdt vast aan het ideaal dat je er samen iets van kunt maken. Het is een dorp van inspiratie, een soort creatieve bubbel waarin je dingen kunt uitproberen, met anderen, zodat er iets kan ontstaan en groeien.’ Dat dit een duurzaam model voor creatieve ontwikkeling is, bewijst het feit dat Ruigoord nu, in de vorm van een vrijplaats met ateliers en festivals, weer een

WAREN GEEN COMMUNE, MAAR WEL EEN COMMUNITY’

ANUKA JUTTA

DENISE KLAVER (51) IS VRIJWILLIGE BARCOÖRDINATOR BIJ RUIGOORD.

‘Ik kom uit Haarlem en kwam als kind tijdens een wandeling met mijn vader al eens per ongeluk op een Vliegerfeest in Ruigoord terecht. Later ging ik paardrijden op de zandvlakte (waar nu de Afrikahaven is, red.). De Trance Oriënt Express was het eerste feest dat ik bezocht. Toen was ik vijftien en vond ik Ruigoord nog best een beetje eng: er was zo veel vrijheid en het was toen ook nog veel groter dan nu. Maar dat duurde niet lang; ik kwam er vaak voor de afterparty na het uitgaan in Amsterdam of als er in de stad niks meer te doen was. In Ruigoord was altijd iets te doen. Sinds 2008 help ik drie à vier keer per week als vrijwilliger. Ik ben barcoördinator, doe de was, help met het schoonhouden van het terrein en schilderde vroeger ook regelmatig de binnenkant van de kerk. Ik werkte in de beveiliging en de zorg, voordat ik afgekeurd werd door een chronische burn-out en de ziekte van Bechterew. Ik geniet erg van de samenwerking met de Ruigoorders en alle vrijwilligers, dus ik kan niet wachten tot het seizoen weer begint. Vanuit mijn ervaring in de zorg vind ik het ook fijn om mensen te kunnen helpen met wie het, door drank- of drugsgebruik, minder goed gaat. En ik licht mensen voor over veilig feesten en zorgen voor elkaar. Zodat iedereen kan genieten van het Ruigoord waar ik zo van hou.’

huurcontract heeft gekregen om nog vijfentwintig jaar te blijven. Wethouder Hester van Buren (Haven) is ook blij met die uitkomst. ‘Ruigoord is een van de oudste culturele vrijplaatsen en zit in het DNA van Amsterdam. Net als de bedrijven in dit gebied heeft Ruigoord behoefte aan duidelijkheid voor de toekomst. Jarenlang is er gezocht naar een oplossing om de vrijplaats te behouden in het industriegebied, maar de partijen kwamen er onderling niet uit. Dat het ons nu toch gelukt is om de noodzakelijke energietransitie en Ruigoord naast elkaar te laten bestaan, is een verdienste van alle betrokken partijen en een heel mooie uitkomst van een meerjarig en zorgvuldig proces.’ Wensen zijn er wel nog steeds. De Goede: ‘Ik hoop dat de haven meer op Ruigoord gaat lijken in plaats van Ruigoord meer op de haven.’ Hoe het kan dat het deze vrijplaats wél lukt om mee te gaan met z’n tijd en tegelijkertijd de rafelranden niet te verliezen? ‘Door de openheid naar de omgeving heeft Ruigoord door de jaren heen een groot netwerk opgebouwd van mensen op de achtergrond die altijd willen helpen wanneer dat nodig is’, denkt De Goede. Of is het toch, zoals op het eerste huis van Ruigoord, geschreven staat: ‘zóveel inspiratie op deze ene plek, het kan gewoon niet anders: er zit een kosmies lek.’ Voor mij lijkt het daar wel op, want zodra ik het industriegebied achter me laat en door de poort van Ruigoord stap, glijdt de stad van me af. De natuur en alle kunstzinnige teksten en beelden om me heen zorgen ervoor dat ik me weer even zeven voel. Ik mag buiten spelen.

‘IK WAS VIJFTIEN EN VOND RUIGOORD NOG EEN BEETJE ENG’

CADEAU BIJ ABONNEMENT

Zomers PLAY-pakket

Amsterdams design om mee te spelen, waar en wanneer je maar wilt. Bij een abonnement op de Uitkrant ontvang je een PLAYpakket: een FOOOTY en ROCKEEES-set. Perfect voor de zomer!

De FOOOTY is een 2D-constructieelement waarmee je 3D kunt bouwen. De elementen samen vormen een bal. Mee in je tas, op naar het park, in elkaar zetten en spelen maar. FOOOTY is gemaakt van 100% recyclable PP en is sterk genoeg om flink mee hoog te houden. ROCKEEES is een slim blokje, gemaakt van gerecyclede koelkasten, met 17 verschillende evenwichtspunten. Je bouwt er op ontelbare manieren je eigen toren van… maar pas goed op, want de zwaartekracht kan je elk moment voor de gek houden! foooty.com en rockeees.com

GA NAAR IAMSTERDAM.NL/UITKRANT, NEEM EEN EENJARIG ABONNEMENT (€31,99) EN ONTVANG HET PLAY-PAKKET. Deze actie loopt t/m 26 juni.

foto's: Annelore van Herwijnen

mail & win!

COMEDY WALK

3x twee tickets voor een

Comedy Walk t.w.v. €43,Verlies jezelf in de opzwepende verhalen van een Amsterdamse comedian die de stad als zijn broekzak kent. Van het Vondelpark tot de P.C. Hooftstraat en de taxistandplaats bij het Van Gogh Museum; geen enkele plek blijft gespaard tijdens deze hilarische tour door het Museumkwartier. Ontdek Amsterdam op een geheel nieuwe manier door de ogen van een comedian. Zo heb je het nog nooit gezien!

Deze actie loopt t/m 26 juni

Ga naar iamsterdam.nl/acties

ONS’ LIEVE HEER OP SOLDER

5x twee entreetickets voor het museum t.w.v. €33,Museum Ons' Lieve Heer op Solder is één van de oudste en meest bijzondere musea van Amsterdam. Ga op ontdekking in een zeldzaam goed bewaard grachtenhuis uit de 17e eeuw. Smalle gangen en steile trappen leiden naar historisch ingerichte, kleurrijke woonvertrekken, keukens en bedstedes en eindigen in wat letterlijk het hoogtepunt is van het museum: een complete kerk op zolder, ooit geheim, nu voor iedereen toegankelijk.

Deze actie loopt t/m 26 juni

IL FAIT BEAU

De Febo-snackmuur als Cupido én als symbool voor eenzaamheid en verlangen: korte film Il fait beau geeft ’s stads beroemdste snackplek een verrassende hoofdrol. In de film, die deze maand in première gaat op het Tribeca Film Festival in New York, ontmoet de Franse expat Jean, ergens tussen de frikadellen en kroketten, Sara, die vanachter de toonbank de vakjes vult. Is zij zijn geluk? ‘Ik hoop dat de film voelt als een hug to the world ’, zegt regisseur Leonardo Cariglino. Il fait beau is nog niet te zien in Nederland, maar is ingediend bij het Nederlands Film Festival. ilfaitbeaufilm.com

SUPERBALL 2023

Dat drag meer is dan een verkleedpartij, bewijzen tv-programma’s als Drag race Holland en Make up your mind wel. Deze kunstvorm krijgt steeds meer bekendheid, en terecht. Tijdens Superball Amsterdam, hét dragbal van het jaar, strijden tien internationale draghouses (een groep dragqueens en -kings en hun ‘moeder’) om de titel House of Superball 2023. Ze battelen in drie rondes tegen elkaar met lipsyncs, dance-offs en catwalks. Aan het eind van de avond stem je mee op je favoriet.

24 juni, Paradiso

HET WAAROM BEANTWOORD

Wanneer zijn moeder een gedicht van haar overgrootvader citeert, besluit Mathieu Wijdeven uit te zoeken wat hij over zijn voorvader G.G.T. Rustwijk (1862-1914) te weten kan komen. Hij was een dichter en veelzijdig kunstenaar die net na de afschaffing van de slavernij in Suriname leefde –en die ook een theaterstuk bleek te hebben gemaakt. Die maatschappijkritische onemanshow staat nu opnieuw op de planken onder de naam Het waarom beantwoord, doorspekt met verzamelde krantenartikelen, foto’s, schilderijen én audiofragmenten. Wijdeven brengt het verleden tot leven en moet daarbij onvermijdelijk ook zijn eigen heden – als ‘Surinamer’ én ‘Brabander’ – onder de loep nemen.

28 juni, Bijlmerpark Theater in het kader van Keti Koti

Het queer aspect is onontkoombaar’

De Warme Winkels Brideshead revisited is een van de highlights van Holland Festival, deze juni. Theatermaker en acteur Florian Myjer onderzoekt waarom het meesterwerk uit 1945 hem nog zo aanspreekt.

In Brideshead revisited, een autobiografisch boek van de Britse schrijver Evelyn Waugh, raakt de jonge student Charles Ryder in de ban van de aristocratische familie Flyte, vooral van zoon Sebastian en dochter Julia. Dat Florian Myjer (1992) nu op het podium staat in het gelijknamige toneelstuk van De Warme Winkel, had de puberversie van hem nooit durven hopen. ‘Ik ben al vanaf mijn zestiende in de ban van dit boek. Het is een soort poolster voor me geweest.’ Voor een deel zit ’m dat in het omfloerste queer-gehalte van het boek.

‘Waugh schreef het in de oorlogsjaren en je voelt overal de nostalgie naar de luxe, de cultuur, de schoonheid, het heerlijke eten, de landhuizen, de weelde; alles wat er niet meer was.’ Charles laaft zich een zwoele zomer lang op het paradijselijke familielandgoed aan het weelderige leven van de familie en de liefdevolle omgang met broer en zus. ‘Het queer aspect is heel bedekt maar onontkoombaar, dat vond ik enorm spannend. Zelf was ik nog niet uit de kast gekomen. De middelbare school vond ik vreselijk; ik kon niet wachten tot ik een

tekst Margriet Prinssen foto Lonneke van der Palen

mis deze niet

ander leven kon gaan leiden, vol vervoering en passie en schoonheid, zoals Charles ook zo graag wilde.’

ICONISCHE SERIE

Die hunkering naar geluk vormt een belangrijk thema in de roman, die Myjer overigens pas later las. Het begon voor hem met de iconische serie uit de jaren tachtig; later is er ook nog een bioscoopfilm gemaakt die hij iets minder briljant vindt. ‘Je kunt het verhaal eigenlijk niet in twee uur vertellen. Het boek is trouwens geweldig.’

Net als het succesvolle Lady Chatterley’s lover wordt ook Brideshead revisited geen een-op-eenvertelling van een literatuurklassieker. ‘We gaan zeker niet het verhaal navertellen, dat is onmogelijk. We verwerken ook onze eigen herinneringen en fantasieën in de voorstelling. Maar de personages zijn intrigerend en ook hun worstelingen zijn voor ons nog steeds heel herkenbaar.’

CULTSTATUS

Abke Haring is zijn tegenspeler, Ward Weemhoff de eindregisseur. ‘Ik was altijd al een fan van Abke, in mijn beginjaren op de toneelacademie was ze een soort icoon voor me. Ze is zowel heel krachtig als heel kwetsbaar, gevoelig en misschien een tikje streng, als het om kunst gaat, maar op een mooie manier. We komen uit andere werelden; zij heeft veel in Vlaanderen gewerkt, is wat ouder en heteroseksueel, ze heeft een man en twee kinderen. Maar haar uitstraling is heel androgyn. Ze triggert iets in mij. Het is fantastisch om zo intens en persoonlijk samen te werken.’ Brideshead revisited heeft niet alleen een cultstatus onder queers, ook bij het conservatieve deel van de bevolking is het populair: het verlangen naar vroeger, de Engelse tradities, de jacht – het spreekt hen aan. ‘De schrijver laat zijn personages redding vinden in het geloof, dat zal bij ons niet zo gauw gebeuren. Het gaat ons vooral om hoe zij het geluk terug proberen te vinden, iets wat paradijselijk was. Wat zou onze redding zijn? Dat laat ik nog in het midden. Maar waarschijnlijk moeten we wel ons hart op tafel leggen om erachter te komen.’

MÉÉR HOLLAND FESTIVAL

• In Drive your plow over the bones of the dead (Complicité) brengt Simon McBurney de roman van Nobelprijswinnaar Olga Tokarczuk tot leven. Theater Amsterdam, 1 t/m 3 juni

• Wuthering heights (National Theatre), de bekroonde theaterhit over liefde, wraak en hoop met muziek, humor, poppenspel en dans, komt eindelijk naar ons land. DeLaMar, 8 t/m 18 juni

• Forsythe (Het Nationale Ballet) is een ode aan de internationale meesterchoreograaf William Forsythe. Nationale Opera & Ballet, 10 t/m 28 juni

• In The disintegration loops (for Euterpestraat), een concept van associate artist Anohni, staat de meesterlijke muziek van William Basinski centraal. Gratis. Gerrit van der Veenstraat 99, 18 juni

PENTHESILEA

Liefde op het eerste gezicht is het tussen Amazonenkoningin Penthesilea en de Griekse legeraanvoerder Achilles. Maar ja, Amazonen mogen zich alleen voortplanten met door hen verslagen mannen. Het is geen gemakkelijk stuk, Penthesilea van Heinrich von Kleist, maar dat is een kolfje naar de hand van Eline Arbo (Regieprijs 2020 voor Weg met Eddy Bellegueule). Arbo: ‘Dit is meer dan een verhaal over het verschil tussen mannen en vrouwen. Het legt bloot hoe wij de normen en waarden van onze eigen cultuur internaliseren.’ 15 t/m 25 juni, ITA

KETURUNAN

In deze voorstelling brengt danseres, model en dansdocent Cheroney Pelupessy verschillende generaties Molukse en Indische Nederlanders samen. Want hoewel zij de worstelingen van hun (voor)ouders niet hebben ervaren, voelen ze wel degelijk de pijn uit het verleden. In dit multidisciplinaire project komen persoonlijke verhalen, dans, fotoreportages en kunst samen en krijg je een kijkje in de pijnlijke, maar rijke geschiedenis van Indiërs en Molukkers. Een eerbetoon van de generatie van nu aan die van toen. 29 juni, Podium Mozaïek

MONUMENTAAL

Theatermaker, verteller en acteur Sadettin Kırmızıyüz staat al vijftien jaar op de planken met autobiografische monologen. Zelfspot, daar is-ie goed in, maar in nadenken over zijn ‘monument’, zijn nalatenschap, niet zo. Tot nu dan, want in solovoorstelling Monumentaal gaat hij op zoek naar wat zijn ouders, beiden Turkse arbeidsmigranten, hem hebben meegegeven en welk monument hij doorgeeft aan zijn drie kinderen. Weg met het ‘migrantenkind’-label en de onzekerheid over zijn (en misschien wel jouw) ‘monument’. 20 en 21 juni, De Kleine Komedie

BART GRIETENS

DIM BALSEM

Voor de kick

Een grote inspiratiebron voor YoungGangsters is de Amerikaanse filmcultuur, en dan vooral de echte actiefilm. Kun je die sensatie ook teweegbrengen in het theater?, vroeg artistiek leider Annechien de Vocht zich

af. In 2010 begon ze haar eigen groep met houtje-touwtjetheater. ‘Het gaat om de fantasie en het spel, we werken met simpele middelen; we proberen niet de werkelijkheid na te bootsen. Het gaat om de kick, om de adrenaline.’

Het is actietheater op locatie in hun eigen GangstersParadise: een mobiele thuishaven bestaande uit een tribune, bar en terras, waarmee ze afreizen naar festivals en bijzondere plekken. YoungGangster brengt spectaculaire, humoristische en uiterst fysieke voorstellingen, met strakke vechtchoreografieën, slapstick, beeldspektakel en geestige special effects. Ze

braken door met When the shit hits the fan (2011), een keiharde ‘trailertrash’-voorstelling. The promised land is een sciencefictionkomedie. ‘We gaan in de voorstelling op zoek naar Planeet B in de hoop op een nieuwe start. Vol goede voornemens: we willen het dit keer echt anders en beter doen. Daar stuiten we op de Intraterra’s, wezens die in contact staan met de natuur, een lief volk dat wij niet al te serieus nemen. Dat loopt natuurlijk vreselijk uit de hand.’ De boomachtige Intraterra’s spreken een prachtig taaltje, bedacht door toneelschrijver Jibbe Willems, die een scenario vol komische verwikkelingen schreef. The promised land is een echte festivalvoorstelling op een van de laatste stukjes onontgonnen land in Noord: NoordOogst.

15 juni t/m 2 juli, NoordOogst, Meteorenweg 272-280

Komt dat zien!

De vaandeldrager reisde het afgelopen jaar langs alle Nederlandse provincies, waar hij gratis te zien was in de grote musea, om nu eindelijk neer te mogen strijken in het Rijksmuseum. In 2021 kocht het Rijksmuseum Rembrandts werk van particuliere, Franse eigenaren. ‘Als er een belangrijke Rembrandt te koop komt, móéten we als Rijksmuseum handelen’, zei museumdirecteur Taco Dibbits er toen over in een interview met de Volkskrant. En De vaandeldrager ís een belangrijke. Een werk vol lef, branie en rebellie, zo omschrijft het Rijksmuseum het schilderij. De losse streken, de krassen in de verf, het gebruik van licht en daardoor het driedimensionale effect: in De vaandeldrager is de stijl van Rembrandt te zien die hem zou gaan kenmerken

en die zijn bekendheid voor zeker vierhonderd jaar zou garanderen. Hij schilderde het werk in 1636, toen hij al een gewild portretschilder was, en hoopte waarschijnlijk een nieuwe weg in te slaan met dit ‘visitekaartje’. ‘Hier ben ik, dit kan ik’, lijkt Rembrandt te zeggen, ‘kom maar op met die grote opdrachten!’ Wat ook lukte: De vaandeldrager vormde de opmaat naar de Nachtwacht, die hij zes jaar later schilderde. Heel bijzonder dus dat de Nachtwacht en De vaandeldrager vanaf nu samen te zien zijn in de Eregalerij.

Op zaterdag 17 juni kan iedereen De vaandeldrager bekijken. De toegang tot het Rijksmuseum is die dag gratis – dus niet alleen voor De vaandeldrager zelf, maar het héle museum. Ook zijn er workshops. Tickets zijn te boeken via rijksmuseum.nl/vaandeldrager.

Na een jaar door Nederland getourd te hebben, hangt De vaandeldrager vanaf deze maand op zijn vaste plek in de Eregalerij van het Rijksmuseum. Extra top: op 17 juni kun je er gratis naartoe.

in samenwerking met Rijksmuseum

The promised land is een hilarische scifi-voorstelling in de beste traditie van theatergroep YoungGangsters: een fysieke speelstijl en spectaculaire effecten met veel rook, vuur en bloed.

tekst Margriet Prinssen foto Bart Grietens

AFLEVERING 14: WAARIN CINDY WEL WAT SPORT KAN GEBRUIKEN

Goed! Goed! Goed!’ riep ze. ‘Ik doe elke dag BurpeeGirls!’ Ik had aan een vriendin gevraagd hoe het met haar ging, en dit was het antwoord.

‘Je doet elke dag wat?’ vroeg ik. ‘BurpeeGirls! YouTube-work-outvideo’s! Gaat als een trein!’

Ze zag er inderdaad best gezond uit, maar ook wat oververhit door haar ongebreidelde enthousiasme. Ik word er niet graag aan herinnerd, maar ook ik kan wel wat sport gebruiken. Omdat ik pafferig ben, natuurlijk, maar ook omdat ik beurtelings pijn heb in mijn onderrug, bovenrug en nek. Soms zit mijn nek zo vast dat ik niet opzij kan kijken als ik wil afslaan met de fiets. Ik heb dan de keuze tussen voor altijd rechtdoor fietsen of een aanrijding met een fatbike riskeren. Dit is natuurlijk de schuld van ouderdom, die onverzettelijke modderfokker, maar een beetje lichaamsbeweging kan helpen. Nu ben ik – het zal je niet verbazen – niet bepaald een sportief type. Thuissport, zoals die vriendin het beoefent, is voor mij niet weggelegd vanwege mijn problematische uitstelgedrag. Zoiets neem ik me dan elke dag voor, zonder het ooit tot uitvoer te brengen. Juist omdat het gratis is en binnen handbereik. Voor teamsport ben ik te sloom en ambitieloos, dus moet sport voor mij individueel te beoefenen zijn, maar niet moederziel alleen. Dan kom je al snel bij sportscholen. Op dat gebied ben ik al mijn hele leven serieel monogaam. Ik ga zes maanden lang vrij fanatiek en laat het dan weer zitten (terwijl het abonnement nog geruime tijd doorloopt) voor een paar jaar. Dan begin ik weer opnieuw bij een nieuwe. Ik zat op veel verschillende sportscholen. De eerste was een damessportclub op de Overtoom, er waren geen apparaten, alleen klasjes. De instructrice had waarschijnlijk voorheen rekruten opgeleid bij het corps mariniers, en wist op zeer dreigende manier het woord ‘dame’ uit te spreken wanneer je per ongeluk de verkeerde voet voor zette. Sindsdien begin ik steeds, als ik het nummer Teardrops van Womack & Womack ergens hoor, dwangmatig opzij te stappen, ritmisch, waarbij ik met mijn hakken mijn kont aantik. Gelukkig wordt dat nummer niet meer zo vaak gedraaid.

Daarna bezocht ik er toevallig eentje waar alleen maar mannen kwamen. Dat waren niet zomaar mannen, maar mannen die elke dag de hele dag trainden. Alleen hun armen, schouders en borstspieren dan, want benen vonden ze niet belangrijk. Het resultaat was een figuur als een patatzakje. In die sportschool vond ik het niet erg prettig, want ik moest steeds heel zware gewichten verwisselen voor heel lichte. En dat was zwaar. Bovendien maakten die mannen rare geluiden en roken ze sterk. Korter geleden zat ik een tijdje op zo’n goedkope sportschool van een keten. Daar hadden ze lekker veel apparaten, maar had ik tijdens het crosstrainen uitzicht op televisieschermen met akelige programma’s. Over een dierenarts, of jagers, terwijl ik allergisch ben voor zielige dieren. Verder vond ik de sfeer en muziek (boenkie-boenkie-boenkie) ook niet echt ontspannen.

Ik vroeg een andere vriendin waar zij trainde.

‘Vondelgym’, zei ze.

‘Van die ijdele jezus-gast’, vroeg ik. ‘Met die filmpjes?’

‘Ja’, zei ze. ‘Maar daar merk je niets van.’

‘Zit het er niet vol met Instagram-fitgirls?’ vroeg ik.

‘Jawel, maar wat maakt dat uit?’

Daar gaf ik geen antwoord op, want ik zocht gewoon een smoes omdat de Vondelgym een beetje meer kost dan ik kan (of wil) betalen. Uiteindelijk koos ik voor een sportclub bij mij in de buurt. Het hoort bij een fysiopraktijk en er trainen voornamelijk bejaarden en mensen met een verrekte spier. Aan de muur hangt geruststellende amateurkunst en er klinkt een selectie van de meest afgezaagde nummers uit de jaren tachtig. Er zijn geen gespierde bulletjes en niemand maakt foto’s voor Instagram. Ik zou me er bijna thuisvoelen, als er niet van me verwacht werd dat ik beweeg.

Cindy Hoetmer (55) is geboren en opgegroeid in Amsterdam. Na haar comeback als schrijver met het voor de Libris genomineerde Min of meer opmerkelijke gebeurtenissen uit het leven van een treuzelaar (2020) verscheen vorig jaar haar boek Goed, naar omstandigheden

IN DE CITY

Dik op het doek

De jonge Cobra-kunstenaars die na de oorlog de kunstwereld fl ink opschudden, waren niet zomaar een los clubje; er waren voorgangers, tijdgenoten en voortborduurders. In het Cobra Museum zie je vanaf 2 juni de dwarsverbanden.

expo

Grenzeloos en vrij - Van Appel tot Basquiat

2 juni t/m 8 oktober

De andere PicassoTerug naar de bron

2 juni t/m 8 oktober

Cobra Museum, Amstelveen

De 75ste verjaardag van de Cobra-beweging (1948-1951) wordt gevierd met de ene mooie tentoonstelling na de andere, maar Grenzeloos en vrij verdient extra aandacht. Al was het maar door de rijkdom aan internationale bruiklenen. Niet voor niets is de ondertitel Van Appel tot Basquiat, want het gaat over verwantschap en onderlinge relaties. Een Appel hangt bij een Picasso, een reliëf van Schwitters naast een reliëf van Brands. Je ziet hoe de speelsheid van Klee en de sprookjesachtige vormen van Miró van invloed waren op een Nederlandse Cobra-kunstenaar als Rooskens. Het werkt geweldig.

Veel Nederlanders denken bij Cobra-kunst meteen aan Appel en Corneille. Dat is ook niet zo vreemd, want die hebben behoorlijk aan de weg getimmerd. Maar hun kunst is niet uit de lucht komen vallen. Museumdirecteur Stefan van Raay schetst het perspectief van de tentoonstelling: ‘We willen de Cobra-kunstenaars nu eens niet als een los clubje presenteren, maar ze laten zien in relatie tot hun voorlopers, tijdgenoten en hedendaagse kunstenaars.’

VERKETTERD EN UITGEFOETERD

Na de oorlog staat de wereld open voor een andere,

minder formele kunst. Een kunst vol gelijkheidsidealen, politiek bewust en revolutionair. Men kan weer reizen. En er wordt op een andere manier gekeken, ook naar kunst. Dat gebeurt niet alleen in Denemarken en in Parijs, de officiële geboorteplaats van Cobra, maar ook in Nederland en in de VS, waar Jackson Pollock zijn dripping paintings maakt. Als directeur Willem Sandberg in het Stedelijk het werk van Picasso en Miró laat zien, dan is dat een ware eyeopener. Niet dat iedereen het waardeert: de kunstenaars worden verketterd en uitgefoeterd (‘Dat kan mijn kleine neefje ook’). Maar voor veel mensen is de nieuwe kunst wél aantrekkelijk. Kleurrijk, niet benepen. Kunst van het grote gebaar ook, want hier zijn geen fijnschilders aan het werk; deze kunst is het resultaat van een vrije fysieke actie. Bij zo’n a ction painting wordt de verf op het doek gesmeten, dik uitgesmeerd. Klinkt behoorlijk viriel allemaal. Maar er zijn ook vrouwen. En die zijn goed vertegenwoordigd, want Cobra-vrouwen zijn tot nu toe fl ink gemarginaliseerd – de associatie bij Cobra-kunstenaars is nogal macho. ‘Onterecht’, zegt Stefan van Raay. ‘Lotti van der Gaag hoort er nu echt bij, maar kijk naar iemand als Dora Tuynman, een echte ontdekking. Die zat gewoon in Parijs bij Karel Appel in

tekst Joke van der Weij in samenwerking met Cobra Museum

V.l.n.r.: Karels Appels Le regard (1950), Fauna (1949) van de Amsterdamse kunstenaar Constant en Tête de Pierrot (1926) van Pablo Picasso

LANGDURIG BRUIKLEEN ABN AMRO COLLECTIE C/O PICTORIGHT 2023

FOTO: HENNI VAN BEEK C/O PICTORIGHT 2023

het atelier, maar veel te weinig mensen kennen haar. Cobra-vrouwen – en ook andere vrouwen – moeten gewoon onderdeel zijn van de kunstgeschiedenis. Zoiets kun je best een beetje sturen’, vindt Van Raay, ‘dat is nog steeds zó relevant.’

HET KIND VAN PICASSO

Tegelijkertijd met Grenzeloos en vrij is er op de benedenverdieping een expositie over Picasso ingericht: Terug naar de bron. Die bron is de spontaniteit van het kind en daarmee is er ook een verbintenis met de Cobra-kunst, die in de woorden van Karel Appel immers helemaal opnieuw wilde beginnen, als een kind. Picasso heeft zijn hele leven geprobeerd om de spontaniteit van een kind weer terug te krijgen en heeft daarmee veel invloed gehad op Cobra. Hij hangt als enige kunstenaar dan ook op beide tentoonstellingen en wordt omringd door kindertekeningen uit de hele wereld. Cobra mag als officiële kunststroming dan maar duizend dagen hebben bestaan, het is nog lang niet dood: onze manier van kijken is er diepgaand door beïnvloed. De graffiti onder de snelwegen over de Amstel doet in elk geval verdacht Cobra-achtig aan.

mis deze niet

LIKE A RIVER

Met een achtergrond in de sociaal-medische antropologie ging de Amerikaanse Daniel Jack Lyons naar het Amazonegebied om trans- en queergemeenschappen te fotograferen. Dat is misschien niet het eerste waaraan je denkt bij de Amazone, maar die zijn er wel degelijk. De dichte vegetatie van het regenwoud zorgt voor een soort safe space waar diepgewortelde inheemse tradities en moderne identiteitspolitiek elkaar kunnen ontmoeten. Lyons (zelf queer) vond er ‘een magische familie’. En wat hij vooral laat zien in deze expo (onderdeel van Holland Festival): de grote veerkracht van deze jongeren tegen de beklemmende achtergrond van milieuvervuiling, geweld en discriminatie.

OPEN STUDIO’S RIJKSAKADEMIE

De Rijksakademie van beeldende kunsten bestaat bijna anderhalve eeuw, maar is geenszins op het verleden gericht. Elke twee jaar komt een gevarieerde selectie kunstenaars van over de hele wereld op de Sarphatistraat bijeen om kunst te maken, zich te ontwikkelen en volop te experimenteren. En elk jaar zetten ze hun atelierdeuren wijd open tijdens Open Studio’s. Allemaal gloednieuw werk van kunstenaars die we (nog) niet kennen, maar daarnaast is er onder de titel The Venice Editions ook aandacht voor werk van oudgedienden, die de Biënnale in Venetië al gehaald hebben.

VARIÉTÉS

Een geïllustreerd maandblad over de hedendaagse tijdgeest, we zouden ons er onmiddellijk op abonneren, maar helaas bestond Variétés slechts tussen 1928 en 1930. Variétés ademde onmiskenbaar surrealisme, met een grote rol voor fotografie. Foto’s werden niet alleen op glanzend papier afgedrukt, maar ook in een collage bij elkaar gezet waardoor ze een extra lading kregen. Het blad publiceerde indrukwekkende fotogrammen en -montages van bekende avant-gardisten als Man Ray en Berenice Abbott, die gecombineerd werden met niet-kunst als prentbriefkaarten, sportfoto’s of film-stills. De raadselachtige en soms poëtische combi’s brengen ook nu nog kleine schokjes teweeg.

10 JUNI T/M 6 AUGUSTUS, MELKWEG EXPO

Links: een staand beeld van Karel Appel (1947, c/o Pictoright 2023)

2 T/M 4 EN 8 T/M 11 JUNI

FOTO: CAROL WINKEL C/O

PICTORIGHT 2023

Een hele kunst

Begin juni zetten galeries, musea en zelfs ateliers hun deuren open tijdens Amsterdam Art Week. Voor íedereen, ja: van kunstminner tot beginner. Directeur Martina Halsema: ‘We willen die drempel om binnen te stappen wegnemen.’

tekst Yara Hooglugt portretfoto Bart Niewenweg

Hoe maak je de kunstwereld toegankelijker en laagdrempeliger? En hoe spreek je een diverser publiek aan? Het zijn vragen waar Amsterdam Art Week deze editie dieper op ingaat, want: ‘De kunstwereld wil nieuwe publieksgroepen bereiken en gastvrij zijn, maar het is soms nog de vraag of dat in de praktijk ook lukt’, vertelt directeur Martina Halsema.

‘De deuren van kunstinstellingen staan open, maar de drempel om ze te bezoeken is voor sommige mensen nog hoog. Met name galeries hebben daar last van; het is toch vaak een beetje ongemakkelijk om in je eentje in zo’n ruimte te zijn. Sommigen denken ook dat ze dan meteen iets moeten kopen. Tijdens Art Week willen we die drempel in elk geval wegnemen.’ Dat doen ze met tachtig programma’s op vijftig locaties in de stad – en deze drie insider-tips van Halsema wil je in élk geval niet missen.

STUDIO VISITS

‘De Studio Visits, die we dit jaar voor het eerst organiseren, zijn een mooie kans om als publiek over de vloer te komen bij de kunstenaars zelf. Buiten de setting van een galerie krijgen ze een kijkje in het brein van de kunstenaar. Hoe verloopt het maakproces, wat voor materialen worden gebruikt, werkt iemand vanuit de focus op het onderwerp of gaat er eerst academisch onderzoek aan vooraf?’ Op 1 juni stelt kunstenaar Ciro Duclos zijn atelier in galerie m.simons open. Ook in Galerie Caroline

O’Breen nodigt fotograaf Sarah Mei Herman op 4 juni bezoekers uit om haar werkruimte te komen bekijken.

GOODNIGHT-EVENT ISO

Tijdens het avondprogramma Goodnight bij ISO kunnen bezoekers zich de hele avond onderdompelen in verschillende kunstvormen. Halsema: ‘ISO is een broedplaats met plek voor tentoonstellingen, een kunstenaarsstudio en een mooie ruimte voor feest. Naast studio visits zijn er tijdens Goodnight performances van Anto López Espinosa: een mindblowing artiest die bekendstaat om zijn intieme en ontroerende performances, vaak gericht op de queergemeenschap. ISO-resident Lucia Vives brengt met haar spoken word-performance verhalen over gender, identiteit, sociale normen en verbinding.’ De nacht ingaan doe je met een dj-set van Kévin Bray: ‘Een superfascinerende kunstenaar om in de gaten te houden.’

WOMEN IN ART-TOUR

‘Vraag iemand om vijf kunstenaars te noemen, en er wordt nog steeds makkelijker een rijtje mannen uit de mouw geschud dan vrouwen.’ Reden genoeg om vrouwelijke makers te vieren tijdens de Women in Arttour. ‘Deelnemers worden langs een aantal steengoede vrouwelijke makers gegidst, zoals de solotentoonstelling van Simnikiwe Buhlungu en Prix de Rome 2021-genomineerde Mercedes Azpilicueta.’

V.l.n.r.: solotentoonstelling van Simnikiwe Buhlungu in galerie Ellen de Bruijne Projects en performance artist Anto López Espinosa

Tot de bodem

In The

PACIFICTION

De charmante De Roller (Benoît Magimel), Hoge Commissaris van de Franse Republiek, vindt moeiteloos zijn weg door het diplomatieke mijnenveld op het Frans-Polynesische eiland Tahiti. Maar het gerucht van een kernonderzeeër voor de kust dwingt hem toch een politieke kant te kiezen in deze broeierige thriller. vanaf 1 juni

WERNER HERZOG

Met zijn onorthodoxe oeuvre – ruim 70 speelfilms, docu’s en korte films – weet de inmiddels 80-jarige regisseur Werner Herzog zijn publiek al ruim een halve eeuw te boeien. Voldoende reden dus voor Werner Herzog – The ecstatic truth, een mooie overzichtstentoonstelling en omvangrijk filmprogramma met events, inleidingen en livemuziek in Eye. vanaf 18 juni, eyefilm.nl

Ieder mens verdient een fatsoenlijke begrafenis.’ Sinds de jaren negentig is Joeri Dmitriev op zoek naar massagraven van de honderdduizenden mensen die tussen 1937 en 1938 tijdens de Grote Zuiveringen van Jozef Stalin spoorloos zijn ‘verdwenen’. Op deze manier heeft hij in de loop der jaren al duizenden nabestaanden een gevoel van afsluiting en een plek voor herdenken kunnen geven. Maar het huidige Russische regime heeft steeds minder op met zijn idealistische missie. In 2016 wordt Dmitriev opgepakt, na een anonieme klacht. Documentairemaker Jessica Gorter leerde hem kennen tijdens de opnames van haar vorige film over Rusland (De rode ziel ) en ziet van dichtbij hoe Dmitrievs goede naam en vrijheden hem stap voor stap worden afgenomen. Langzaam wordt de geschiedenis herschreven. Volgens de Russische nationale televisie is Dmitriev geen humanitaire weldoener, maar een grafrover die samenspant met het Westen. En die massagraven? Die zijn opeens niet gevuld met voormalige tegenstanders van Stalin, maar met onschuldige oorlogsslachtoffers, afgeslacht door Finse soldaten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dmitriev zelf had iets dergelijks al voorzien: ‘Waarom dit gebeurt? Omdat we voortgaan op hetzelfde pad. En we weten hoe dit pad eindigde.’

ASTEROID CITY

Naar films van Wes Anderson ga je niet voor het verhaal, maar voor het gevoel. Dus eigenlijk is een synopsis Asteroid City, zijn nieuwste film, helemaal niet nodig. Nog meer sfeer proeven?

LAB111 vertoont deze maand al Andersons speelfilms, van Bottle rocket en Rushmore tot The French dispatch vanaf 22 juni

Dmitriev Affair van documentairemaker Jessica Gorter is te zien hoe Joeri Dmitriev (60) diep in de bossen speurt naar verdwenen massagraven uit de tijd van Stalins terreur. Tot hij wordt opgepakt en moet boeten.

tekst Bregtje Schudel

Stefan Ruitenbeek en Kate Sinha van kunstenaarscollectief KIRAC:

Ik vind onze films eigenlijk heel braaf’

Zelfs als je alleen maar vaag van het Amsterdamse kunstenaarscollectief KIRAC hebt gehoord, zul je er associaties bij hebben: ophef, seks, schandaal! Zeker nu de Franse schrijver Michel Houellebecq via de rechter een KIRAC-fi lm probeert te verbieden.

Dit is hoe het echt zit: KIRAC (Keeping It Real Art Critics) is een Amsterdams kunstenaarscollectief dat zich richt op het bekritiseren en analyseren van hedendaagse kunst en cultuur. Het bestaat uit Stefan Ruitenbeek (40) en Kate Sinha (34), die ook een liefdespaar vormen – ze hebben samen twee jonge kinderen – en een wisselende samenstelling van deelnemers. KIRAC staat bekend om de scherpe en ongezouten meningen. Hun vaak provocerende video’s (genummerde episodes) op YouTube en Vimeo trekken inmiddels miljoenen kijkers en kennen een grote schare trouwe fans en bewonderaars. Zo trok KIRAC veel aandacht met een even doordachte als controversiële analyse van de #MeToo-zaak rond filmproducent Harvey Weinstein en een ongezouten mening over de expositie van de Zuid-Afrikaanse kunstenaar Zanele Muholi in het Stedelijk. Door deze uitspraken werd het kunstenaarscollectief in 2018 gecanceld op de Gerrit Rietveld Academie, waar video-episode nummer 13 in première zou gaan. Twee jaar geleden raakte KIRAC in opspraak met de film Honeypot, waarin de ‘rechtse’ filosoof Sid Lukkassen reageerde op een oproep van de ‘linkse’ UvA-student Jini Jane om seks met haar te hebben – om met ‘porno de polarisatie op te heffen’.

SEKSUELE HANDELINGEN

Sinds een paar weken is KIRAC opnieuw verwikkeld in een publieke controverse. De Franse sterauteur Michel Houellebecq is deze keer de antagonist van het verhaal. Via de rechter probeert Houellebecq een verbod te krijgen op het uitbrengen van een film van KIRAC. In die film – er is zeshonderd uur materiaal, maar de film is nog niet gemaakt – wil KIRAC beelden gebruiken, geschoten op hotelkamers in Parijs en Amsterdam, waarop te zien zou zijn hoe hij seksuele handelingen

verricht met twee Nederlandse vrouwen, Jini Jane en Isa Moleman. Vanwege de film spande de schrijver al drie keer een rechtszaak aan tegen Ruitenbeek. Twee rechtszaken in Parijs en Amsterdam heeft hij verloren, maar in de derde oordeelde de rechter onlangs dat Houellebecq de film moet zien voordat-ie mag worden uitgebracht.

De weerstand tegen de publicatie komt voor de makers zelf als een totale verrassing. De twee vrouwen hebben hun medewerking juist verleend omdat er een film over gemaakt zou worden. En de opzet van de film is zelfs bedacht door Houellebecq zelf, daags nadat hij de film Honeypot zag.

In afwachting van de uitspraak zijn Ruitenbeek en Sinha inmiddels druk in de weer met het vormgeven van de nieuwe episode. In de woonkamer van een flat in de Bijlmer vertellen ze openhartig over alle absurde ontwikkelingen en de impact op hun leven. Kate heeft de baby op schoot en Stefan helpt geestdriftig met de opstelling van camera’s en geluidsapparatuur.

Hoe zijn jullie verzeild geraakt in een rechtszaak met Michel Houellebecq? Kan een van jullie dat kort samenvatten?

Stefan: ‘Kun jij dat doen, Kate?’

Kate: ‘Nee, dit is echt jouw pakkie-an.’

Stefan: ‘Maar ik ga altijd zitten liegen als ik dat ga uitleggen.’ (herpakt zich) ‘We waren gewoon een mooie film aan het maken, onder anderen met Michel Houellebecq, en toen begon hij te procederen. Dat is wat er is gebeurd.’

En wat maakt dat je überhaupt achter Houellebecq aanzit om met hem te werken? Hoe werkt zoiets?

Stefan: ‘Hij is belangrijk voor mij geweest. Alleen al voor

tekst Michiel Lieuwma foto’s Lara Verheijden

‘Ik droom al van jongs af aan dat er door de massa opeens besloten wordt dat ik geëxecuteerd moet worden’

‘

We waren gewoon een mooie film aan het maken en toen begon Houellebecq te procederen. Dat is wat er is gebeurd ’

OVER KIRAC

Stefan Ruitenbeek studeerde af aan Gerrit Rietveld Academie. Hij werd geselecteerd voor de Ateliers en werkt sindsdien als kunstenaar en filmmaker. Kate Sinha studeerde af in archeologie. Samen vormen zij de harde kern van KIRAC (Keeping It Real Art Critics). Het kunstenaarscollectief werkt samen met een wisselende samenstelling van denkers en makers. Naast films maken ze ook podcasts, teksten en organiseren zij events. Ze hebben samen twee kinderen.

2012: Eerste opnames in Zuid-Afrika over grottekeningen

2014: Opnames over kunsthandelaar Stefan Simchowitz in Los Angeles

2016: Publicatie KIRAC episode 1: Verontwaardiging in De Appel

2017: Publicatie KIRAC episode 9 Who’s Afraid of Harvey Weinstein en de controverse m.b.t. #MeToo

2017: Publicatie van controversieel artikel in The Post Online met uitspraken over de ZuidAfrikaanse kunstenares Zanele Muholi

2018: Een KIRAC-bijeenkomst op Gerrit Rietveld Academie wordt geannuleerd na protest van studenten; KIRAC maakt er een film over getiteld

KIRAC episode 13 Stigma

2019: Publicatie KIRAC episode 16 King Philip and the Pied Flycatcher, waarbij het eerste contact werd gelegd met Michel Houellebecq

2021: Publicatie van de film Honeypot met Sid Lukkassen

2022: Opnamedagen met Michel Houellebecq in Parijs en Amsterdam

2023: Rechtszaken in Parijs en Amsterdam. Op 16 mei oordeelde de rechter dat Houellebecq de film eerst mag zien voordat die uitgebracht wordt. Als hij bezwaren heeft, kan hij opnieuw naar de rechter stappen.

de vorm van de KIRAC-films. Daarmee bedoel ik: hij is een inspiratiebron geweest in hoe hij zijn boeken structureert. Daar heb ik veel van gestolen. Hoe hij bijvoorbeeld met verschillende genre-categorieën werkt. Hoe hijzelf sciencefiction gebruikt om daar een soort van hedendaagse sociologie van te maken. Daarom had ik het idee: hij is ergens een zielsverwant op makersniveau. Gewoon hoe je zo’n boek in elkaar zet. Dan heb ik zin om met zo’n grote kunstenaar te praten.’

En hoe begint dat dan?

Stefan: ‘We bespraken hem in episode 16 van onze video’s. Toen stuurde ik hem: ‘Je zit in deze aflevering, er wordt iets over jou gezegd.’ Daar reageerde hij op. ‘Ik ben het niet eens met wat er over mij gezegd wordt.’ Toen hadden we voorzichtig contact.’

En twee, drie jaar later ontstaat er een plannetje?

Stefan: ‘Het idee was om hem een lint te laten doorknippen op een event ter ere van hemzelf. Op dat event zou een schilderij te zien zijn, gemaakt door Tarik Sadouma, waarop het afgehakte hoofd van de schrijver te zien is. Daar zei hij meteen ‘ja’ op.’

Vervolgens kwam hij zelf met het idee om een pornofilm te maken, die jullie meteen zijn gaan opnemen. Nadat de trailer online kwam, bedacht Houellebecq zich en wilde hij dat de film verboden werd. Hoe kijken jullie terug op de derde rechtszaak, het hoger beroep in Amsterdam?

Stefan: ‘Ik merkte meteen toen ik het beeldmateriaal van de rechtszaak terugzag: mijn perceptie van hoe ik daar zat is heel anders dan wat ik op de beelden zie. In de gezichten, in de dingen die gezegd worden. Tachtig procent van de dingen die gezegd worden vliegen over je heen omdat je geïntimideerd bent. Je zit met een gekke kafkaëske angst: ze zullen nu allemaal zien dat ik de slechte ben. Dat zijn basisangsten die niks met de zaak te maken hebben, maar met de angst om ontmaskerd te worden.’

Heb jij die angsten echt?

Stefan: ‘Ik droom al van jongs af aan dat er opeens besloten wordt dat ik geëxecuteerd moet worden door de massa. Dat er een rechtbank is die dat besluit. Houellebecq bespeelt ook de massa in de publiciteit rondom deze zaak. Toen hij met ons die film ging maken, was hij een soort van vrijgevochten hippie die een open

project ging doen. Nu gaat hij op de moraal zitten van journalisten zoals Ariejan Korteweg (de Volkskrant, red.), die ook vinden dat het buitengewoon schaamtevol is om in een KIRAC-film te figureren. Houellebecq gaat ook in die verschillende modi zitten. Hij is zelf ook een maker voor wie kunst en werkelijkheid door elkaar lopen. Het lijkt alsof hij in een pastiche-achtige (de nabootsing van een werk of stijl van een kunstenaar, red.) ervaring van de werkelijkheid leeft. Hij neemt bijvoorbeeld ook de taal over van zijn advocaat. Dus je ziet dat hij onmiddellijk gaat morphen, een beetje zoals T1000 van Terminator II die in de lava wegzakt en dan nog even al die gedaanten aanneemt. Dat is zijn kunstenaarschap.’

Terwijl ik toch ook het gevoel heb dat juist hij in zijn boeken erg dicht bij zichzelf blijft.

Kate: ‘Houellebecq presenteert zichzelf in zijn boeken als beschouwer. En daarin lijkt het alsof hij zichzelf toont. Terwijl, hij laat een essentieel gedeelte van die beschouwing weg.’

Stefan: ‘Dat is een literaire truc. Hij zegt ook over zichzelf in Red scare podcast (een populaire Amerikaanse podcast, red.): ‘Ik zie mezelf als een filmcamera die door de wereld gaat.’ Dat is de grootst mogelijke onzin die je kunt bedenken. Er bestaat helemaal niet zoiets als een neutraal beschouwend oog dat door de wereld gaat, want dat oog ziet alleen de dingen die dat oog ziet. Daar speelt hij mee.’

Dan doe je alsof dat oog losstaat van het lichaam dat eraan vastzit.

Stefan: ‘Journalisten trappen daarin. En daar speelt hij mee. Hij weet dat journalisten gaan zeggen: ‘O, wat boeiend! Hij is eigenlijk neutraal. Hij gaat als een neutrale, goedaardige beschouwer door de wereld en ziet de waarheid.’

Kate, jij was niet mee bij het filmen in Parijs. Hoe kijk jij hiernaar?

Kate: ‘Ik vind het interessant. Daar komt het op neer. Ik vind het leuk om erover na te denken: wat is er aan de hand? Waarom doet Houellebecq wat hij doet? Waarom doet Stefan wat hij doet? Hoe kun je de strijd tussen die twee doorkruisen, zodat Houellebecq misschien alsnog begrijpt wat wij doen? We zijn allemaal kunstenaars, dus we kunnen er vanuit die positie samen uitkomen, denk ik.’

En waarom doen Houellebecq en Stefan wat ze doen?

Kate: ‘Ik denk dat je de verklaring op een klassiek freudiaans niveau moet zoeken. En dat zal nog blijken in de film die we nog moeten gaan maken. Dat te begrijpen, is de drijfveer. En als maker vind ik het interessant wat er gebeurt als je niet de hele tijd erbij bent. Dat is nu eenmaal onvermijdelijk als je jonge kinderen hebt. En hoe dat in het voordeel van het kunstwerk kan werken. Ik moet mijn eigen betrokkenheid verzinnen. Dat is inspirerend. Want dat gaat over je ego als vrouw. Ik bedoel letterlijk dat je hoogzwanger bent en dus niet mee kunt naar Parijs. Als je daar een opiniestuk over zou schrijven, zou dat vervelend worden, maar voor mij was het een interessante positie.’

Stefan: Zoals schrijfster Ianthe Mosselman zich afvraagt

‘Hoewel de films nu meer ophef veroorzaken, zijn wij minder eng geworden’

(in het boek Al die liefde en woede, red.) na de geboorte van haar kind: waarom ben ik zo boos?’

Kate: ‘Daarom ben je zo boos. Omdat je thuis zit en niet mee kan. Het is een emancipatie van mijn kunstenaarschap. Want het is moeilijk dat het niet over mij gaat. Terwijl, ik ben geen aandachtstrekker. Maar ik vind het wel moeilijk.’

Het ontgaat me niet dat er mensen zijn die denken: jullie hebben deze zaak een beetje over jezelf afgeroepen, boontje komt om zijn loontje.

Stefan: ‘Dat soort mensen willen een aangeharkt leventje waarin alles wat je doet iets oplevert. Een productief braaf leventje. Maar daar gaat het echt niet over, ook niet voor Michel. Michel wil gewoon all-out destruction. Die wil dat ik kapotga’.

Dus Houellebecq trekt aan de touwtjes?

Stefan: ‘Ik ben bij Houellebecq aangekomen met een keurig beleefd voorstel: zou je misschien een lintje willen doorknippen? Daarop zegt hij ‘ja’. Vervolgens krijg ik te horen: ‘Eigenlijk interesseert dat me geen bal. Ik wil in zo’n film met Jini spelen, net als die Honeypot-film. Kunnen we dat doen?’ In die storm kwam ik terecht in Parijs. En toen hebben we meteen die volgende dag de eerste scène opgenomen. Dus daar gaat die film over. Over het moment dat zo’n Houellebecq zelf laat weten: ‘Dit wil ik, en niet dat andere.’’

Het lijkt mensen te ontgaan dat hij het zelf heeft gewild.

Stefan: ‘Houellebecq is heel actief. Door hem gebeuren veel dingen. Hij zorgt ervoor dat dingen in beweging komen. Maar in de media doet hij alsof alles hem overkomt. Hij speelt zelf de rol van iemand die passief is en wie alles overkomt. Mensen hebben een beeld van iemand die alleen kijkt en objectief en keihard de wereld beschouwt. Maar het is een handelend iemand. We hebben een cultuur van zuiverheid. Het idee dat introverte mensen integerder zijn dan extroverte mensen. En dat niet-handelen beter is dan wel-handelen. Dat christelijkvrome dat ook in die romans zit. Het overkomt hem zogenaamd allemaal. Dat is de wereld die hij je laat zien.’

Verschillende duiders, zie ik online, vullen het verhaal in vanuit zichzelf: ‘Ik kan me zo goed voorstellen dat als je spijt hebt en je schaamt, je dan gaat procederen.’

Stefan: ‘Inderdaad, zo’n Ariejan Korteweg van de Volkskrant bijvoorbeeld, die vanuit die moraliteit zijn stukjes schrijft, zou toch ook nooit aan zo’n project hebben meegedaan? Hij kan zich ook niet voorstellen dat iemand überhaupt in een pornofilm zou spelen. En zelfs daarin zit een gek misverstand. We zijn namelijk een kunstfilm aan het maken. Het idee van een pornofilm is onderdeel van artistieke pastiche. Zoals Houellebecq soms hele reclameteksten in zijn romans opneemt bij wijze van literaire pastiche. Met dat idee hebben we met Michel gewerkt. Maar in de media spreekt hij over een pornofilm in de meest letterlijke zin. Dus hij gaat zelf onmiddellijk in die klootjesvolkmoraal zitten, alsof het wel om een echte

pornofilm gaat. En vervolgens gaat Ariejan een roman van Houellebecq lezen en die is dan opeens subliem. Dan heeft hij het over ‘de banaliteit van een reclametekst’, enzovoort. Dat kan Ariejan zich wel voorstellen, maar een pornofilm niet. Dus het ene moment is hij Houellebecq niet, het volgende moment is hij Houellebecq wel.’

Uit zo’n reactie van Korteweg op Houellebecq blijkt dat hij zichzelf inderdaad projecteert.

Stefan: ‘Dat is de grote kwaliteit van die boeken: een meester zoals Houellebecq die romans creëert waarin allemaal van die Ariejan Kortewegs zichzelf kunnen inleven alsof zij daar in die Houellebecq-wereld rondlopen en door die supermarkt gaan. Zij verwarren de auteur en de protagonist. En met dit misverstand speelt Houellebecq nu in dit proces met ons. Korteweg beeldt zich in dat hij Houellebecq is, die gevangenzit in een KIRAC-complot. Maar dat is niet het geval, want Houellebecq zit niet gevangen in ons complot en Korteweg is Houellebecq niet.’

Was er een moment in Parijs waarop je het beeld dat je van hem hebt vanwege zijn boeken moest bijstellen?

Stefan: ‘Zijn boeken zijn alsof je naar de ene kant van de maan kijkt. De achterkant zie je niet. Bij mijn eerste contact met Lysis (zijn vrouw, red.) zag ik onmiddellijk: deze vrouw komt nooit in zijn boeken voor. Maar daar heeft hij wel een relatie mee.’

Daarin zie je meteen die andere kant?

Stefan: ‘Die krijg je meteen te zien. En dat wist ik niet voor ik daarheen ging. Zijn boeken zijn complexe propagandatools om lezers mee te trekken in het beeld dat hij wil geven van zichzelf. En daarom is het interessante kunst. Ik denk dat die boeken interessanter worden wanneer je kan zien wat ze zijn. En ik denk dat mensen nu het gevoel hebben dat wij ze ontheiligen. En dat je er dan niet meer in zou geloven. Maar zo ben ik niet met kunst bezig.’

Als je een boek schrijft, kun je dat beeld beheren. Ik heb het idee dat voor een deel de rechtszaak dáárover gaat: zodra je in een kunstproject stapt, moet je de regie overdragen.

Stefan: ‘Mensen zeggen altijd: je moet je overgeven aan zo’n film. Maar Houellebecq hoefde dat helemaal niet, hij is zelf sturend geweest. En volgens mij hebben wij nog nooit iemands carrière kunnen verwoesten met zo’n film.’

De Volkskrant schreef ooit: ‘Waar KIRAC komt, knikken de knieën’. Hoe kijken jullie daar zelf naar?

Stefan: ‘Ik merk daar vrij weinig van.’

Kate: ‘Ik vind zelf, als je die films van ons terugziet uit die tijd, dat ze heel braaf zijn. Maar dat was in een tijd waarin wijzelf onderwerp waren. Gaandeweg is het meer een circus geworden met mensen die meedoen. En wij zitten achter de computer en zetten de films in elkaar. Hoewel de films nu meer ophef veroorzaken, zijn wij minder eng geworden. Dat van die knikkende knieën geldt volgens mij niet meer zo.’

‘Ik kreeg te horen: ‘Ik wil in zo’n film met Jini spelen, net als die Honeypot-film. Kunnen we dat doen?’’

stee mers

Koekje voor verbinding

Na

Alles weten over het maakproces van de Eberhardjes? Scan de code en kijk de video!

In de I amsterdam Store, dé Amsterdamse cadeauwinkel, krijgen de verhalen van lokale makers, zoals de Eberhardjes van Stichting Hart voor je stad, een podium en ontdek je wat de stad te bieden heeft aan design en lokaal gemaakte producten.

Openingstijden

Maandag 9.00 - 19.00

Dinsdag 9.00 - 19.00

Woensdag 9.00 - 19.00

Donderdag 9.00 - 19.00

Vrijdag 9.00 - 19.00

Zaterdag 9.00 - 18.00

Zondag 9.00 - 18.00

Je vindt de Store aan de achterzijde van het Centraal Station in de IJ-hal.

‘Zorg goed voor onze stad en voor elkaar.’ Deze woorden uit de afscheidsbrief van Eberhard van der Laan kennen we allemaal. Om deze boodschap – of het advies, eigenlijk – uit te laten komen, richtten Résalieke Vlieger (rechts op de foto) en Ineke Kuiper de Stichting Hart voor je stad op, met als doel het (mede)financieren van activiteiten en projecten die Amsterdammers verbinden. Eén van die projecten is het Eberhardje, het koekje dat symbool staat voor de boodschap van Van der Laan.

Nico Meijles, mede-eigenaar

van patisserie Holtkamp, bleek bij Eberhardjes’ initiatiefnemer Résalieke in de straat te wonen. Hij is dan ook het brein achter het recept. Simpel, maar héél lekker. En door een hapje van het hartvormige roomboterkoekje met de drie Andreaskruisen te nemen, draag je ook bij aan een indrukwekkend doel: een deel van de opbrengst van de Eberhardjes gaat naar de stichting. Van het idee en het bakken tot het verpakken: in het gehele productieproces neemt iedereen een beetje minder, om uiteindelijk meer te kunnen geven. Want zo zorg je goed voor onze stad en voor elkaar.

WIN 10x Eberhardjes-pakket met vijf doosjes koekjes t.w.v. €30,-

Ga naar iamsterdam.nl/acties, vul het formulier in en wie weet behoor jij tot de gelukkige winnaars van één van de tien koekjespakketten. Deze actie loopt t/m 29 juni

het overlijden van burgemeester Eberhard van der Laan had Résalieke Vlieger één droom: Amsterdam moet Van der Laans saamhorigheid vasthouden. Dat was het begin van het Eberhardje.

tekst Mirte Vreemann

THE FAMILY CIRCLE

Kinderen een hele dag moeiteloos vermaken, zie dat maar eens voor elkaar te krijgen. The Family Circle biedt soelaas. Het familiefestival is al vijf jaar een groot succes in buurland Duitsland en strijkt 24 en 25 juni neer in De Hallen. Reken op ruim vijftig verschillende workshops, livemuziek, shoppen (van kleding tot interieur) en informatie over kindvriendelijke reisbestemmingen. Niet alleen voor de kids dus, ouders kunnen er ook hun ei kwijt – en neerploffen met een drankje terwijl de koters de tijd van hun leven hebben.

24 en 25 juni, thefamilycircle.nl

RUWE DIAMANT FESTIVAL

CC Amstel, Tempel en Cinetol slaan de handen ineen en organiseren het culturele Ruwe Diamant Festival. Multidisciplinair talent wordt hier, als een ruwe edelsteen die nog gepolijst moet worden, ‘steengoed’ gepresenteerd, in de Diamantbuurt, uiteraard. Het programma is verdeeld over vrijdagavond (binnen in Cinetol, Tempel en CC Amstel) en zaterdag overdag op en rond het Tolplein. Er is muziek, theater, circus en spoken word, maar ook een markt met hapjes en drankjes – goed voor een volle dag vermaak.

23 en 24 juni, ccamstel.nl

TACOTECA POP-UP

Zon op je bol, cocktail in je hand en een taco erbij. Smaakt naar Mexico, niet? Volgens menig Amsterdammer vervullen de taco’s van Tacoteca op de Albert Cuyp en de Ten Katemarkt die zomerdroom. Naast het geliefde marktkraampje staan Pablo Saavedra en Lucia Abigail Romero deze maand met een pop-up in het Schinkel District. Hier dompel je je voor een paar tientjes onder in Mexico, met taco’s, salsa’s, quesadilla’s en Jarritos. Naast goed eten is er entertainment: ouderwetse Mexicaanse cinema en een dansbare dj-line-up.

2 en 3 juni, Helicopterstraat 28

KUNSTMATIGE KUNST

Amsterdam

oen ze me vertelde dat ze Salvador Dalí persoonlijk had ontmoet, verraste ze me.’ Constant Brinkman was de afgelopen maanden regelmatig als enige in zijn galerie aanwezig, en toch was hij nooit alleen. De galeriehouder kreeg gezelschap van elf virtuele kunstenaars die allen door een artificial intelligencesysteem (AI) gecreëerd zijn. Door hen iedere dag vragen te stellen, ontwikkelden de AI-kunstenaars zich tot uitgesproken karakters met ieder een eigen geschiedenis, persoonlijke voorkeuren en eigenschappen.

‘Het was AI-kunstenares Amalia de la Vega die me ineens wist te vertellen dat ze uit Cadaqués komt, de plaats waar Dalí ook gewoond heeft. Ze kon zich zelfs nog exact herinneren wat hij tegen haar had gezegd, toen ze hem in de Spaanse haven tegenkwam en hij haar schetsboek bekeek. En

inderdaad: het citaat dat ze noemde, had zo uit zijn mond kunnen komen.’

PAARSE TAPIR

Brinkmans Dead End Gallery in de Oude Braak is de allereerste fysieke AI-galerie ter wereld. De opening in maart markeerde een belangrijk moment in een trend die zich al langere tijd aftekent in de kunstwereld: technologie en kunst bewegen zich steeds dichter naar elkaar toe en AI lijkt een vaste plek verworven te hebben tussen de verfkwasten en fotocamera’s. AI-kunst wordt gemaakt met AI-systemen, zoals Midjourney, Stable Diff usion en DALL-E. Die worden gevoed met openbare data en bestaande kunst en zo ‘getraind’ om nieuwe kunst te maken. Soms met een geheel eigen signatuur, maar AI kan ook stijlen imiteren. Door gedetailleerde commando’s te geven

heeft de primeur: de allereerste AI-galerie ter wereld werd onlangs geopend in de Oude Braak. De kunstwereld kijkt gefascineerd en een tikje bevreesd toe. Hebben (levende) kunstenaars straks geen werk meer?

tekst Yara Hooglugt foto’s Dead End Gallery

WEER EENS WAT!’

WAT IS HET OOK ALWEER?

Kunstmatige intelligentie (of artificial intelligence, afgekort AI) is simpel gezegd een geautomatiseerd systeem dat taken uitvoert waar vroeger menselijke intelligentie voor nodig was. AI-systemen werken met in software beschreven algoritmes; de systemen herkennen patronen en nemen dan zelf beslissingen. Door ze te ‘trainen’ worden ze steeds beter. Een grote doorbraak in AI-technologie is Chat-GPT, de chatbot die sinds 2022 beschikbaar is voor het grote publiek en zich baseert op miljoenen webpagina’s. De chatbot kan onder andere teksten (her)schrijven in een bepaalde stijl (denk: Roald Dahl). Ook populair zijn AI-systemen als Midjourney en Dall-E, die specifieke omschrijvingen kunnen omzetten naar fotorealistisch beeld. Zo ging in maart een AI-foto van de paus in een groot wit pufferjack viral op social media.

QUANTUM CAT

Voor AI-kunstenaar van het eerste uur Jeroen van der Most is het een bijzondere tijd. Hij maakt AIkunst in de breedste zin van het woord. Zo is zijn Quantum cat-installatie het eerste kunstwerk in Nederland waarvoor zowel AI als een kwantumcomputer is gebruikt. Een AI-gegenereerde kat geeft AI-gegenereerde antwoorden op ethische vraagstukken, op basis van een algoritme dat Van der Most zelf ontwierp. ‘Ongelooflijk hoe snel de ontwikkelingen gaan. Het geeft sjeu aan de Amsterdamse kunstwereld; er gebeurt weer eens wat!’

– ‘maak een paarse tapir die de consumptiemaatschappij weerspiegelt, in de stijl van Van Gogh’ – zetten menselijke makers het systeem aan het werk. ‘Na een aantal weken hebben we de virtuele kunstenaars gevraagd of ze een schilderij met ons wilden maken’, zegt Brinkman. ‘Zij vertelden ons vervolgens hoe ze wilden dat het eruit zou zien, en wij voerden die hele omschrijving als commando in het AI-systeem in. Iedere artiest heeft ook zelf aangegeven hoeveel exemplaren er moesten komen en wat de verkoopprijs zou worden.’

Zo vlug kan het dus gaan. De reacties op die snelle opkomst van AI-kunst zijn overigens wisselend: de één kijkt gefascineerd uit naar de nieuwe impulsen die AI de kunstwereld zal geven, de ander vreest voor uitholling van de creatieve sector. Ook de scherpe ethische randen van AI zijn onderwerp van discussie. Systemen als Midjourney baseren zich op bestaand werk. Maar de kunstenaars achter die miljarden afbeeldingen in de AI-systemen hebben in de meeste gevallen geen toestemming gegeven voor gebruik.

Hoe zit het met auteursrecht? Mag een ander zomaar geld verdienen aan een werk in hun stijl, terwijl zij er zelf geen cent voor krijgen?

JATWERK OF NIET

‘Ik weet niet of er auteursrechten worden geschonden, dat is aan een rechter om te bepalen’, zegt AI-kunstenaar Ray Heere. ‘Deze technologie is zo nieuw dat er nog geen jurisprudentie is op dit gebied. Op een stijl kun je in elk geval nooit auteursrecht krijgen. Een AI-systeem dat getraind is door de verschillende stijlen van kunstenaars en op basis daarvan nieuw werk maakt, is hetzelfde als een levende kunstenaar die naar de Nachtwacht kijkt en daardoor geïnspireerd een eigen schilderij maakt. Ik denk dat kunstenaars vooral in de spiegel moeten blijven kijken wat betreft ethische grenzen. Als je AI vraagt om zich op een bepaalde stijl te baseren; zou je het ook leuk vinden als dat met jouw werk wordt gedaan?’

Illustrator Eva Toorenent is stelliger: ‘AI-kunst heeft in de huidige vorm geen plaats in galeries.’ Ze is als adviseur actief

voor het European Guild for Artificial Intelligence Regulation. ‘AI-beeldgenerators hebben het werk van menselijke artiesten nodig om iets te kunnen produceren, maar vervangt ons daarmee met ons eigen werk.’ Ze vindt het onethisch dat van veel kunstenaars het hele portfolio van het internet is geschraapt zonder hun toestemming of compensatie – in haar optiek ten bate van techbedrijven. ‘Het zijn de mensen achter de machines die er geld aan verdienen, terwijl de kunstenaars hun werk verliezen.’ Toorenent pleit voor wetten en regulaties. ‘AI is geweldig interessant en ik snap dat mensen er enthousiast over zijn. Maar de manier waarop het nu wordt ingezet, over de rug van de complete creatieve industrie, kan zo niet doorgaan.’

ETHISCHE GRENZEN

Kunstenaar Jeroen van der Most pionierde dertien jaar geleden al met zijn eerste AI-kunstwerken en ziet vooral kansen. ‘Het is een soort spiegel voor de mens. Door het systeem zijn werk te laten doen, daagt het je uit om scherper na te denken over jouw eigen rol. Wat maakt mij als mens uniek ten opzichte van de machine? Hoe kan ik ermee experimenteren en combineren? Ik denk dat hierdoor ook allerlei nieuwe kunstvormen en tegenbewegingen zullen ontstaan.’ Van der Most is het dan ook niet eens met de

DOME GIRL DOOR EMMETT ANDERS

MOST SUCCESSFUL ORGANISM DOOR JAXON NASH

STADSGEZICHT HOORN

Voor Ray Heere, die in de jaren tachtig zijn eerste stappen in de digitale kunst zette op een Commodore 64, is AI niet meer weg te denken. Hij combineert het met andere digitale technieken. Zo ook voor zijn stadsgezicht van Hoorn: ‘Ik heb een foto van het havengezicht samen met een paar trefwoorden ingevoerd in AI en dat een paar keer herhaald. Vervolgens ben ik gaan nabewerken. In Photoshop monteerde ik de toren, het vrouwtje en delen van een zelfgemaakte foto erin.’

MOZFEST

Voor een diepere duik in kunstmatige intelligentie en alles wat daarbij hoort, kun je deze maand terecht bij MozFest in de Tolhuistuin. Tijdens dit makersfestival en kunst-, tech- en maatschappelijke bijeenkomst ineen leer je alles over internetveiligheid, privacy en AI.

19 t/m 21 juni mozillafestival.org

kritieken in de auteursrechtendiscussie. ‘Er is geen kunstenaar die zich níet laat inspireren door dingen uit het verleden, dus waarom zou AI zich niet mogen baseren op bestaande werken? Ik vind wel dat je ethische grenzen moet hanteren, dat doe ik zelf ook. In principe zou ik AI kunnen gebruiken om een nieuw plaatje in de stijl van Jasper Krabbé te maken, maar dat vind ik persoonlijk te ver gaan.’

BROODROOF

Er zijn ook kunstenaars die AI juist gebruiken om hun kunst naar een hoger niveau te tillen. Zo voedt Heere het AI-systeem weleens met een eigen schilderij, dat hij vervolgens laat bewerken door het systeem. ‘En als ik from scratch iets door AI laat genereren, beschouw ik dat als halffabrikaat om mee door te gaan in de nabewerking. Daar ben ik nu juist kunstenaar voor: AI doet het ene deel, ik het andere.’ Toch snapt hij het broodroof-argument wel. ‘Met name illustratoren en mensen in de commerciële wereld hebben een punt. Maar aan de andere kant: golfbewegingen zullen altijd bestaan. Toen de fotografie kwam, raakten veel portretschilders hun werk kwijt, maar er ontstonden ook weer nieuwe beroepen. Dat is met AI nu ook het geval. Daarom denk ik dat veel kunstenaars er niet aan ontkomen AI te integreren in hun werkwijze.’

Op naar de verjaardag van Amsterdam!

Midden in het Songfestival zat Sietse Bakker nog, toen deze Uitkrant naar de drukker ging. Hij zit in het bestuur en organiseerde ook de Rotterdam-editie in 2021. Op zoek naar een volgend ‘groots en meeslepend’ avontuur werd hij vorig jaar directeur van Amsterdam750, het programmabureau dat het jubileumjaar coördineert, activiteiten aanjaagt en ook de opening en het verjaardagsfeest op 27 oktober 2025 zelf organiseert. Groots dus, maar het jubileumjaar moet vooral een feest voor iederéén zijn. Want, zegt Sietse: ‘Het mooie van onze stad is de diversiteit: Amsterdam is niet in één zin te vatten. Dat is juist de charme.’ Voor de één is Amsterdam voor altijd die jonge stad, voor de ander de stad van vrijheid. Of de plek waar je thuiskomt. ‘Soms vergeten we dat en kunnen we als Amsterdammers – ik mag het zeggen, ik ben er ook eentje – ontzettend mopperen en klagen. Maar dat komt vanuit een enorme liefde voor deze stad. En daar moeten we zuinig op zijn. Dat moeten we vieren.’

Achter de schermen wordt al druk gewerkt aan de plannen voor het jubileumjaar. ‘Vanaf zomer 2024 wordt de verjaardag écht voelbaar en zichtbaar’. Op 27 oktober trapt de stad af met een iconische opening, het daadwerkelijke verjaardagsfeest vindt een jaar later plaats: op 27 oktober 2025. Daartussenin zal iedere dag iets te doen zijn, van buurtinitiatieven tot muziek, theater, kunst en cultuur, sport en onderwijs. Ook SAIL, de Marathon en het Kwaku Festival zijn erbij – alle drie vieren zij hun vijftigjarig jubileum. Sietse: ‘Als het erop zit, hoop ik dat iedereen zegt: ‘Dat hebben we maar mooi samen gedaan. Daar was ik onderdeel van, dat ga ik nóóit meer vergeten.’ En het zou leuk zijn als de kranten op 28 oktober 2025, de dag na de verjaardag, koppen: ‘Amsterdam bruist als nooit tevoren!’ Inclusief paginagrote foto.’

Meer weten? Kijk op amsterdam750.nl

In 2025 bestaat Amsterdam 750 jaar. En dat viert de stad groots: een heel jaar lang vanaf 27 oktober 2024. Een waar jubeljaar dus. ‘We weten in Amsterdam wel wat groots en meeslepend is.’

SEE-THROUGH PIG SNOUT DOOR SERENITY RAYNE

De nieuwste en leukste winkels, eetcafés en restaurants in de stad.

SHOPPEN & ETEN

BOEKHANDEL DE BOEKENWORM

Net open en nu al een van de leukste en minst stoffige kinderboekwinkels van de stad: De Boekenworm. Met achter de toonbank de vrolijke snoeten van leerlingen uit groep 7A en 7B van basisschool De Archipel in IJburg. De kinderen runnen de winkel helemaal zelf en zijn ingedeeld in groepen met verschillende taken, zoals in- en verkoop, financiën, reclame, inrichting en planning & organisatie. Zelfgemaakte boekensteunen, posters en reclamemateriaal maken het

feest compleet. ‘Het is echt hun eigen handeltje’, vertelt Mark Vermeer van IJburg Boeken. Hij en zijn vrouw Petra hebben de kinderen voorafgaand aan de opening alle ins- en outs van het boekenvak geleerd in verschillende workshops. Samen hebben ze de eerste titels uitgezocht, er waren gesprekken bij uitgevers en als de voorraad op raakt, kunnen de kinderen via IJburg Boeken nieuwe bestellen. ‘Ze stellen heel slimme vragen. Het is zo leuk om te zien dat zelfs kinderen die eerst niets met lezen hadden, de smaak helemaal te pakken krijgen.’ De winkel, die in het gebouw van de

NESPRESSO

Toonbanken gemaakt van koffiedik, lokale kunst aan de muur en een ‘experience bar’ waar naar hartenlust geëxperimenteerd kan worden met koffiesmaken, -recepten en zetmethoden. De Amsterdamse flagshipstore van Nespresso biedt 120 meter capsulekoffievertier. Acuut cafeïnetekort? Dan staat een fietskoerier binnen twee uur bij je op de stoep. Amsterdam heeft de primeur: na deze boetiek worden straks alle Nespressowinkels wereldwijd zo opgezet.

Van Baerlestraat 50

POP-UP VINTAGE

Modeliefhebbers, mis het niet: het hoekje Van Breestraat/Cornelis Schuytstraat is nog heel even hét adres voor vintage designerstukken van merken als Chanel, Valentino en Dolce & Gabbana. De pop-up zit er in elk geval nog tot eind van deze maand. Mogelijk langer als de ruimte niet verhuurd wordt.

Cornelis Schuytstraat 16

Archipel aan de Franz Zieglerstraat zit, is op schooldagen geopend van 14.00 tot 15.00 uur en op woensdag van 12.00 tot 13.00 uur, zodat ouders een boek kunnen kopen bij het ophalen van hun kind. Maar juist ook als je niets met de school te maken hebt, ben je welkom. Na de zomer leiden de leerlingen van groep 7 de nieuwe groep 7 op, zodat De Boekenworm nog lang kan doorgaan. Scholen die interesse hebben in een vergelijkbaar project kunnen contact opnemen met IJburg Boeken.

Franz Zieglerstraat 201

COVER STORY

Voor de snuffelaar is het misschien even wennen, maar de verf van het Finse merk Cover Story ruikt niet. Die is namelijk helemaal op waterbasis, plasticvrij en zonder ammoniak en formaldehyde. In de Haarlemmerstraat vind je alle 47 modieuze kleuren, in de eerste winkel buiten Helsinki.

Haarlemmerdijk 157

tekst Eveline Kuyten foto’s Vera Hoogerwerf

STACKS DINER

Hoewel het interieur van Stacks Diner overduidelijk een knipoog is naar een typische American diner, is het menu veel diverser dan hamburgers, friet en milkshakes. In deze samensmelting van het Amerikaanse snelwegrestaurant en de Nederlandse bruine kroeg serveren ze home cooking: gerechten als caesar salad, ratatouille met cheese grits (een soort maispap) en gepaneerde varkenskarbonade. Wij kiezen vooraf alle soorten brood op het menu: een biscuit, cornbread en aardappelbrood, allemaal huisgemaakt. De biscuit (het Amerikaanse zusje van een scone) is zoet, boterig en aky, en met het grote stuk cornbread nemen we een voorschot op het dessert: elke hap van deze cake van maismeel smelt in je mond. Als hoofd nemen we een heerlijk

malse spring chicken met salade en gierst en superkrokante fried sh met groente, maar de favoriet is de spicy fried chicken sandwich (op een biscuit): de hartige smaak van de kip combineert zalig met de zoetigheid van het broodje. Erbij nemen we ietwat zoute, maar knapperige skillet potatoes; dunne plakjes aardappel in een ovenschaal. Tot slot nog een shout- out naar de zoete maar frisse Amber’s lime pie, waarvan ze de Graham-crackers (een bekend Amerikaanse koekje) voor de bodem zelf bakken om ze dan weer te verkruimelen. Wie wil proeven hoe goed Amerikaans eten kan zijn, moet de fastfood-ketens links laten liggen en naar Stacks gaan.

POLLY GOUDVISCH

De nieuwste telg uit de Amsterdamse horecafamilie Goudvisch is Polly, recht voor je neus als je van het Buiksloterwegveer komt. Gezond of gefrituurd, ontbijt of diner; de kaart heeft het allemaal. Een zomerse rodebietensalade met watermeloen, feta en radicchio of een double cheese smashburger met patat van Frites uit Zuyd. Ook de Familie Goudvischklassiekers zijn op de kaart te vinden. Wat dat precies zijn? Gaat dat proeven en laat je verrassen.

Buiksloterweg 3-5, polly.goudvisch.nl

JULES EN JULIETTE

Gewoon in je joggingbroek zonder reservering een huisgemaakt broodje eten? Het kan bij Jules en Juliette, twee nieuwe bistro’s aan het Valeriusplein. Bij Juliette eet je ontbijt en lunch en bij Jules, die ernaast zit, borrel en dineer je met mediterrane happen die je kunt delen. De prachtige wijnen komen van de om de hoek gelegen vintrepreneur Bâtard. Maar wat het nieuwe liefdeskoppel Jules en Juliette pas echt verbindt, is het zonnige terras. Zomertip!

Valeriusplein 4A, juliette-amsterdam.nl en barjules.nl

NAMCHE

Namche brengt de rijke Nepalees-Indiase smaken uit de Himalaya naar Amsterdam. Op de kaart vind je klassiekers als saag paneer, curry’s of chicken tikka maar ook wat minder bekende gerechten zoals thukpa, een Himalyaanse noedelsoep, of chatamari, een rijstmeelpannenkoek met eieren en buffelvlees. Ook in de cocktails, de speciaal gemaakte Nepal Pale Ale of de mango, gember of ananas lassi’s zijn deze authentieke smaken terug te vinden.

Lange Leidsedwarsstraat 91-H, namche.nl

De zussen Tewa en One’sy Muller van foodblog This GirlCanCook eten elke maand bij een nieuw restaurant in de stad.

OUD & NIEUW

In de architectuur gaat het steeds minder over uiterlijk vertoon en steeds meer over de maatschappelijke en sociale functie van een bouwwerk. Ook tijdens de Dag van de Architectuur (dagen, eigenlijk: 17 en 18 juni) speelt dat thema een rol. Directeur van Arcam Indira van ’t Klooster tipt alvast acht goede voorbeelden.

tekst Olivier Kemme illustratie Barbara van den Berg

Woningen, kantoren, fietsgarages, complete straten: kriskras door de stad wordt er gebouwd. Daarbij wordt het steeds belangrijker dat het toegankelijk is voor iedereen. Maar dan ook écht iedereen. Nog te vaak merkt Indira van ’t Klooster, directeur van architectuurcentrum Arcam, dat er vooral gebouwd wordt voor een man, met twee benen, die goed kan horen en zien. En daarmee sluit je veel mensen, die net zo goed Amsterdammer zijn, buiten.

Niet voor niets heeft de Dag van de Architectuur dit jaar het thema Toegang en Toegankelijkheid, waarin wordt gefocust op drie onderdelen: fysieke toegankelijkheid, betaalbaarheid en representatie en gastvrijheid. ‘Die eerste gaat over of iedereen zelfstandig gebruik kan maken van een gebouw. Betaalbaarheid gaat over de woningmarkt, die steeds ontoegankelijker wordt. Hoe kun je je als mens ontwikkelen als je vooral bezig bent met zoeken naar een huis, of werken om je huis te kunnen betalen? Met representativiteit en gastvrijheid bedoelen we de mate waarin je je welkom voelt in je eigen stad. Veel processen in de stad zijn onzichtbaar, zoals gentrificatie, etnisch profi leren of negeren van behoeften. Maar het helpt als je bewuster gaat kijken naar wat je nu eigenlijk ziet.’ Van ’t Klooster neemt ons mee langs acht gebouwen die het goede voorbeeld geven.

TOEGANKELIJK

JAKOBA MULDERHUIS (2022)

Architect de Architekten Cie., Marc Koehler

Architects, Powerhouse Company

Opdrachtgever Hogeschool van Amsterdam

INDIRA VAN ’T KLOOSTER

Indira van ’t Klooster is als directeur van Arcam verantwoordelijk voor de zakelijke en inhoudelijke koers van het centrum voor architectuur. In Pakhuis de Zwijger presenteert ze talkshow Architecture now. Ook schreef ze het boek Reactivate now! Vernieuwers van de Nederlandse architectuur.

Bij de oplevering van dit nieuwste gebouw van de HvA-campus vorig jaar bleek het lang niet zo gebruiksvriendelijk als gedacht. Ja, er was een lift waardoor je ook met wielen (rolstoel, rollator, kinderwagen) het gebouw in kunt, maar die doet er tien minuten over en je hebt nog assistentie nodig ook. Even snel een kop koffie halen zit er dan niet in. ‘Gelukkig nemen ze de feedback ter harte en zijn ze daar nu keihard mee bezig.”

Rhijnspoorplein 2

BOOKING-GEBOUW (2022)

Architect UNStudio

Opdrachtgever BPD

Het grote sluitstuk en blikvanger van Oosterdokseiland: het hoofdkantoor van Booking.com. ‘Er is superveel samengewerkt met verschillende ervaringsdeskundigen: van mensen die prikkelgevoelig zijn tot mensen die niet kunnen zien. Hierdoor is het gebouw dus echt voor iedereen toegankelijk.’

Oosterdokseiland

ENTREE AMC (2022)

Architect Temp.architecture.urbanism, Studio Nuy Van Noort en Studio BLAD Opdrachtgever AMC / Amsterdam UMC Een ziekenhuis is natuurlijk bij uitstek een plek die toegankelijk moet zijn voor iedereen. Bij de bouw van een nieuwe entree van het Amsterdam UMC stond dat dus hoog op de lijst. ‘Het vraagt om veel luisteren en uitproberen, maar dan heb je ook wat.’ Zoals veel groen met genoeg rustplekken en een loopbrug die je zowel bovenlangs (vanaf het openbaar vervoer) als onderlangs (beschut tegen de regen) kunt betreden.

Meibergdreef 9

BETAALBAAR

DE WARREN (2022)

Architect Natrufied Architecture

Opdrachtgever Wooncoöperatie De Warren De Warren, de eerste gerealiseerde zelfbouw-wooncoöperatie van Amsterdam, won vorige maand nog de Publieksprijs

Amsterdamse Architectuurprijs 2023. Bij deze constructie is de vereniging zelf ontwikkelaar en drager van de hypotheek. Daardoor maakt het inkomen van de individuele bewoners niet uit, wat huisvesting voor veel meer mensen betaalbaar houdt. De woningen blijven altijd eigendom van een stichting en blijven zo ook voor komende generaties binnen bereik. De gemeente streeft ernaar in 2040 minimaal 10 procent van de woningen via deze constructie te bouwen.

Nydia Ecurystraat 31

DE BURMAN (2022)

Architect XOOMlab

Opdrachtgever VvE Burmandwarsstraat

Een flatgebouw in Oost was toe aan een flinke renovatie. Voor veel geld opknappen was een optie, platgooien en opnieuw bouwen ook. Maar niet voor de bewoners, want die zouden in beide gevallen hun betaalbare huis kwijtraken. Ze kwamen daarom met een eigen plan. ‘Uiteindelijk is er een etage op de flat gebouwd. Die nieuwe woningen zijn verkocht en met de opbrengst is de renovatie bekostigd.’

Burmandwarsstraat

SPAARNDAMMERHART (2021)

Architect DS Landschapsarchitecten, korthtielens architecten, Marcel Lok_Architect

EVA KASBERGEN

DENNIS DE SMET

Opdrachtgever Heijmans Vastgoed / Eigen Haard (sociale huur)

Amsterdamse School en de Spaardammerbuurt gaan hand in hand. Wie kent Het Schip niet? Toen de voormalige Spaarndammerschool in 2014 werd afgebroken, werd er gevreesd voor de zoveelste gigantische woonflat. In plaats daarvan verrees een appartementencomplex in Amsterdamse School Nieuwe Stijl. ‘Dat zie je bijvoorbeeld terug in de typografie van de huisnummers, de poorten en de golfmotieven in de gevel. En het is ook nog eens betaalbaar.’

Krommeniestraat

REPRESENTATIEF MONUMENTEN

Monumenten zijn bij uitstek een manier om ervoor te zorgen dat iedereen zich gehoord en erkend voelt in de stad. Denk aan het Homomonument (1987, Karin Daan) in Westerpark, het Holocaust Namenmonument (2021, Daniël Libeskind en Rijnboutt) aan de Weesperstraat of het Monument ter nagedachtenis aan de vliegtuigramp in de Bijlmer (1996, Herman Herzberger en Georges Descombes) aan het Nellesteinpad. Bij het Slavernijmonument in het Oosterpark,

ontworpen door Erwin de Vries en in 2002 onthuld, vindt jaarlijks op 1 juli de Nationale Herdenking Nederlands Slavernijverleden plaats. Dit jaar is het precies 160 jaar geleden dat de slavernij in Suriname en het Caribische deel van het Koninkrijk formeel werd afgeschaft.

Oosterpark

STARTBLOK ELZENHAGEN (2019)

Architect Must, RoosRos Opdrachtgever gemeente Amsterdam, Woningcorporaties De Key en Eigen Haard Van ’t Klooster: ‘De manier waarop vluchtelingen worden opgevangen, zegt veel over hoe welkom ze zijn. Denk aan de misstanden in Ter Apel, het gebrek aan huisvesting, de lange onzekerheid en wachttijden. In Amsterdam luidde We Are Here de noodklok. Er wordt hard gewerkt aan verbetering, en dat moet ook. Hoe welkom voel je je als je wordt opgevangen aan de randen van de stad in oude en anonieme gebouwen die hier eigenlijk helemaal niet voor zijn gebouwd. Startblok Elzenhagen is een goed voorbeeld. Hier wonen jongeren en statushouders samen in betaalbare, nieuwe woningen met collectieve ruimtes.’

J.H. Hisgenpad

DAG VAN DE ARCHITECTUUR

Tijdens de landelijke Dag van de Architectuur zijn er verschillende activiteiten in onze stad. Gebouwen die anders gesloten zijn openen hun deuren, er zijn lezingen, rondleidingen en meer activiteiten.

17 en 18 juni, architectuurdag.nl, arcam.nl

NIET ZOMAAR EEN BANKJE

Ook niet-gebouwen bepalen hoe thuis je je kunt voelen in je eigen stad. Soms is dat zo subtiel dat je het pas doorhebt als je het ziet. Van ’t Klooster: ‘Veel bankjes in de openbare ruimte zijn bijvoorbeeld ongeschikt gemaakt om op te liggen. Zo worden daklozen geweerd.’ Andere keren is de intentie goed, maar de uitvoering minder. ‘In Noord zijn door nieuwe bewoners picknicktafels geplaatst op grasvelden die door de oude Noorderlingen al werden gebruikt, voor bijvoorbeeld sport. Zij moeten zich plots aanpassen aan die nieuwe situatie. Zo zijn ook picknicktafels ineens stille getuigen van gentrificatiestrijd.’

De enige outlet in de Randstad

HELP I NEED SOME BODY

‘Zorg is wat mensen mensen maakt. Maar als zorg zo belangrijk is, waarom zorgen we er dan zo slecht voor?’ De quote uit het boek Zorg van journalist Lynn Berger vormt het motto van Help I need some body, een coproductie van DEGASTEN en Mimetheatergroep Bambie, met spelers van Theater LeBelle. Makers uit diverse disciplines hebben de handen in elkaar geslagen uit zorg over de zorg. Het wordt geen klaagzang of politiek pamflet, maar een beeldende, poëtische voorstelling waarin het vragen om en het bieden van hulp humoristisch wordt uitvergroot. Bijzonder aan deze coproductie is de samenstelling van de spelersgroep: verschillende generaties, culturele achtergronden en niveaus van zelfredzaamheid. De samenleving in het klein dus.

30 mei t/m 3 juni, Frascati 5 juli, Podium Mozaïek

POP

BILL STEWART TRIO FT. LARRY

GRENADIER & WALTER SMITH III

Als het om jazzdrummen gaat, staat Bill Stewart al meer dan dertig jaar aan de top. Het trio van wereldklasse o.l.v. de Amerikaanse drummer bestaat uit Larry Grenadier die vooral bekend is van het Brad Mehldau Trio, en Walter Smith III die onder meer speelde bij Roy Haynes en Ambrose Akinmusire.

vr 02 juni 20:30, Bimhuis, € 19,-

LERA LYNN

Lera Lynn heeft een decennium lang de grenzen tussen genres doorbroken. De singer-songwriter heeft een muzikale handtekening die is geïnspireerd op art-pop, indiefolk en de buitenste randen van de Amerikaanse rootsmuziek. Post-Americana met een onheilspellend geluid van een femme fatale.

vr 02 juni 20:30, Bitterzoet, € 17,50

CLAW BOYS CLAW

Claw Boys Claw maakt al jarenlang een afwisselende mix van rauwe, vuige, lyrische en psychedelische rock. De karakteristieke frontman Peter Te Bos en gitaarvirtuoos John Cameron vormen sinds 1983 de spil van de band. Er zijn maar weinig Nederlandse bands die live met zoveel vuur spelen als Claw Boys Claw. Met hun nieuwe muziek laten Peter, John, Marcus en Jeroen horen dat na al die jaren datzelfde vuur nog steeds verre van gedoofd is.

vr 02 juni 20:30, Paradiso, € 23,-

RAVEN ARTSON

De Nederlandse, in Los Angeles woonachtige, Raven Artson creeert een sound die buitenaards en tegelijkertijd zeer menselijk is. De subtiele elektronische elementen in zijn muziek brengen de luisteraar naar een dromerige en zweverige dimensie. In juni verschijnt zijn nieuwe album 'Transformia'.

vr 02 juni 20:00, Melkweg, € 13,80

WATSKY

De Amerikaanse Watsky is een goudeerlijke rapper met eigenzinnige beats. De artiest uit San Francisco begon als spoken word legende, maar kan worden omschreven als een veelzijdig lyricus die op bijzondere wijze wisselt tussen uiteenlopende rapstijlen: onnozel of serieus, technisch complex of gewoon oprecht.

za 03 juni 19:30, Melkweg, € 25,90

PETER SOMUAH GROUP

De Rotterdamse trompettist

Peter Somuah groeide op met de muziek van Miles Davis en Roy Hargrove. Dit hoor je duidelijk terug in zijn unieke en vernieuwende geluid; Somuah valt op door de warme en melancholische klank van zijn trompet.

za 03 juni 20:30, Tolhuistuin, € 15,-

ERE LIEVONEN E.A. - PIMP MY

ORGAN

Sinds de revisie van het Fokkerorgel in 2009, is het instrument

aan te sturen via een laptop. Naast stukken van Marc Sabat en Steffen Krebber klinken er premières van jonge componisten die vanachter hun laptop het Fokker-orgel en de luidsprekers de meest fantastische geluiden ontlokken.

zo 04 juni 11:00, Muziekgebouw aan

't IJ, € 12,50 t/m € 15,50

RODEN GIRL CHORISTERS

De Roden Girl Choristers, onder leiding van Sonja de Vries en met Sietze de Vries op orgel, zingen liederen uit de Engelse koortraditie.

zo 04 juni 14:15, Orgelpark, € 12,50

TRIGGERFINGER

De Vlaamse rockformatie neemt afscheid van bassist 'Monsieur Paul'. Na vijfentwintig boeiende, muzikaal opwindende jaren stapt Monsieur Paul uit de wervelende driekoppige rockformatie Triggerfinger bekend om hun energieke liveoptredens en hun rauwe, bluesy rockgeluid.

ma 05 juni 19:30, Paradiso, € 35,-

MODEL/ACTRIZ

Het New Yorkse Model/Actriz maakt nerveuze, elektronisch getinte noiserock. De band liet zich inspireren door EDM en hoe die kan worden herbouwd, geremixt, of afgebroken tot de kernelementen die een nummer intact en indringend houden. Onlangs verscheen het debuutalbum 'Dogsbody’.

ma 05 juni 22:00, Paradiso, € 12,50

THREE 6 MAFIA

De Amerikaanse hiphopgroep uit Memphis, Tennessee, Three 6 Mafia is een van de pioniers van de zuidelijke hiphop. Ze braken door met hun album 'Mystic Stylez' en scoorden hits met nummers als 'Stay Fly' en 'Poppin' My Collar'.

ma 05 juni 19:30, Melkweg, € 23,-

BEATENBERG

Het indiepoptrio dankt zijn naam aan een schets van het Zwitserse stadje Beatenberg van de beroemde expressionist Paul Klee. In 2014 brak de Zuid-Afrikaanse band door met het album 'The Hanging Gardens of Beatenberg' en het trio tourde eerder met o.a. Mumford and Sons.

wo 07 juni 19:30, Melkweg, € 17,25

BODUROV TRIO

Het Bodurov Trio speelt eigentijdse jazz met invloeden van klassieke piano en Bulgaarse folksongs. Een aangrijpende stem opent hun nieuwe album: een sample van een oudere zangeres, die een Bulgaars volksliedje zingt met een duistere ondertoon, is te horen in de titeltrack 'Senkya Padna'. Het vormt de basis voor de dynamische wisselwerking van piano, contrabas en drums die typisch is voor het Bodurov Trio.

wo 07 juni 20:30, Bimhuis, € 16,-

JANNE SCHRA

JAMIE MAN, BLIXA BARGELD, FT. JAMES MCVINNIE, ASKO|SCHÖNBERG, SLAGWERK DEN HAAG - DARK SKIES Componist Jamie Man en muziekicoon Blixa Bargeld brengen een gezamenlijke ode aan de duisternis waarin de stem van Bargeld centraal staat. Jamie Man liet zich inspireren door de opkomst van Dark Sky Reservaten, zonder lichtvervuiling, en astronomisch mysterie. Ze werkt samen met een grote groep van vijfenveertig musici wiens instrumenten en klanken elkaar vinden zonder aan een klassieke orkestsamenstelling te voldoen. MUZIEKGEBOUW AAN 'T IJ, 15 JUNI

Le Tigre is een elektronische rockband uit New York city, bestaande uit Kathleen Hanna (van Bikini Kill), Johanna Fateman en JD Samson. Ze mixen de directe en politieke aard van punk met speelse samples, eclectische pop en lo-fi electro.

wo 14 juni 20:30, Paradiso, € 27,-

ARTVARK & NYK DE VRIESTAGELYK

'Tagelyk' is de titel van het nieuwe muziekalbum en luisterboek van het Artvark Saxophone Quartet en dichter Nyk de Vries. Nyk de Vries laat in 'Tagelyk' (Fries voor tegelijkertijd) verschillende levens door elkaar heen lopen, en laat zo overeenkomsten en tegenstellingen aan het licht komen.

wo 14 juni 20:00, Doka, gratis

SINAN EROGLU - JACQUES BREL

Sinan Eroglu vertelt aan de hand van verhalen en muziek over onze universele zoektocht naar geluk. Sinan zingt afwisselend in het Nederlands en in het Turks; waardoor het repertoire van Brel bij een nieuw publiek gaat leven en het voor Brel-liefhebbers een hele nieuwe lading krijgt. Naast Brel komen ook nummers van artiesten als Ramses Shaffy, Cem Karaca en Ahmet Kaya aan bod. 14 t/m 17 juni diverse tijden, DeLaMar, € 22,50

COR BAKKER & JACQUES KLÖTERSCOR VOOR DE LEEUWEN

WOOLF

In de muziek van Woolf klinken echo's door van legendarische formaties als Crosby, Stills & Nash met een hip modern randje dat doet denken aan The Staves. De drie songwriters, Marieke Smit, Mylène Berghs, en Ellen Tackenkamp, laten zich inspireren door alles wat wel en geen muziek genoemd kan worden, en schuwen de schurende thema's van het menselijke leven niet. THEATER DE ROODE BIOSCOOP, 10 JUNI

De Amerikaanse experimentele performance-kunstenaar en musicus Laurie Anderson speelt oude en nieuwe nummers van haar eerste album 'Big Science' tot nu. Samen met de jazzband Sexmob geeft ze het geheel een hedendaagse draai.

do 08 juni 20:30, Koninklijk Theater Carré, € 12,-

SKERRYVORE

Met een mix van viool, accordeons, pijpen en fluiten, naast gitaar en zang, ondersteund door stuwende bas, drums en toetsen, vertegenwoordigt Skerryvore het beste in hedendaagse Schotse traditionele muziek.

MACHINE GIRL

Het digital hardcore duo uit New York Machine Girl, of machin3gir1, bestaat uit zanger en producer Matt Stephenson en drummer Sean Kelly. Sinds de twee elkaar in 2015 in New York vonden, staan ze aan het roer van een DIY muziekbeweging in Noord-Amerika die moeilijk in een hokje past maar zich ergens op de grenzen van punk, noise, techno en rap bevindt: digital hardcore en fucked-up electronic punk.

PARADISO, 3 JUNI

sche werk van Beethoven en de schilderkunst van Basquiat en brengt een lyrisch concert met ritmisch complexe ingrediënten. De Zweedse is meer dan een zangeres. Haar stem is haar instrument en laat een innige band met zowel de klassieke traditie als de jazz avant-garde horen. Ook de taal en cultuur van haar geboorteland Ethiopië zijn terug te vinden in haar improvisaties. zo 11 juni 20:30, Bimhuis, € 13,-

DOPE LEMON

Een muzikale voorstelling vol verrassingen met meesterpianist Cor Bakker, meesterbrein Jacques Klöters en een onverwachte gast. do 15 juni 20:00, Theater de Roode Bioscoop, € 22,50

BILLY WOODS AND KENNY SEGAL - MAPS WORLD TOUR

Rapper Billy Woods, helft van het duo Armand Hammer, slaat de handen nogmaals ineen met producer Kenny Segal. Na hun eerste samenwerking in 2019, het album ‘Hiding Places’, brachten ze onlangs het nieuwe album ‘Maps’ uit. do 15 juni 20:30, Bitterzoet, € 15,-

FLORIS KAPPEYNE TRIO / MATTHIAS VAN DEN BRANDE TRIO Het Floris Kappeyne Trio en het Matthias Van den Brande Trio zijn met elkaar verweven. Ze delen dezelfde contrabassist én dezelfde drummer. Ontdek vooral ook de verschillende invalshoeken en de grote rijkdom aan contrasten in dit dubbelconcert. do 15 juni 20:30, Bimhuis, € 13,-

iamsterdam.nl/agenda

Schra die als soloartiest een combinatie van folk en jazz zingt ging met producer Adam Bar-Pereg in zee om te kijken wat er zou gebeuren als ze geproduceerde popliedjes zou maken. Het resultaat is 'The <3 Is Asymmetrical', een album dat voornamelijk gaat over onderbuikgevoel, het loslaten van de chaos waar je je als mens mee bedelft en terugkeren naar de basis.

do 08 juni 20:30, Tolhuistuin, € 19,-

vr 09 juni 19:00, Poppodium P60, € 24,-

II De muziek van het Amsterdamse muziekcollectief ii is een combinatie van hiphop, r&b en elektronische muziek. Een sound die ze zelf definiëren als 'moderne soul'. Intiem, en tegelijkertijd bombastisch.

vr 09 juni 20:00, Melkweg, € 11,50

SOFIA JERNBERG FT. KIT DOWNES, PETTER ELDH & KJETIL MØSTER - EROICA I Stemkunstenares Sofia Jernberg is geïnspireerd door het symfoni-

Dope Lemon, ook bekend als Angus Stone van het indieduo Angus & Julia Stone, laat solo zijn meer psychedelische kant de vrije loop, wat leidt tot hypnotiserende nummers als ‘Hey You’ van het album ‘Smooth Big Cat’. zo 11 juni 18:00, Amsterdamse Bostheater, € 35,-

EARTHLESS Met invloeden van classic rock, psychedelica, electric jazz en krautrock staat Earthless bekend om hun majestueuze acid rock. Hun laatste plaat ‘Night Parade of One Hundred Demons’ kwam uit in 2022, geïnspireerd door de oude Japanse legende Hyakki Yagyō ma 12 juni 19:30, Melkweg, € 25,30

LE TIGRE

CORO ENCANTO - ¡BALKAN! Coro Encanto onder leiding van Felix van den Hombergh brengt een afwisselend concert met eeuwenoude kerkmuziek en traditionele volksliederen uit Bulgarije en Roemenië. Gloedvolle religieuze dankzegging naast viering van bloeiende natuur en liefde in arcadische sferen.

za 17 juni 20:15, zo 18 juni 15:15, Amstelkerk, € 8,- t/m € 19,-

HARD RAIN SOLOISTENSEMBLE Hard Rain SoloistEnsemble, een hedendaagse muziekgroep uit Belfast, presenteert een concert met werken die een deel laten zien van de muziek die tegenwoordig in Ierland wordt gecomponeerd. Met muziek van Gráinne Mulvey, Greg Caffrey, John Buckley, Ann Cleare, Piers Hellawell, Rhona Clarke en Piet Kee. zo 18 juni 15:00, Plein Theater, € 4,50

t/m € 17,50

STICKS

Ruim vijftien jaar geleden brak rapper Sticks samen met rapper Rico en producer Delic door met de rapformatie ‘Opgezwolle’. De albums ‘Spuugdingen op de mic’, ‘Vloeistof’ en ‘Eigen wereld’ werden hiphopklassiekers. Nu presenteert Sticks zijn nieuwste album ‘Alles Over Hoop’. In dit album stelt Sticks zichzelf kwetsbaar op met de thema’s hoop en verbinding als rode draad door de songs. zo 18 juni 18:00, Amsterdamse Bostheater, € 30,-

BETH ORTON

De singer-songwriter Beth Orton stond in haar beginjaren vooral bekend om haar elektronische sound en samenwerkingen met onder anderen The Chemical Brothers, William Orbit en Red Snapper. Met haar laatste plaat ‘Weather Alive’ slaat ze, na het album 'Sugaring Season', wederom een nieuwe weg in met uitgesponnen, contemplatieve fluisterfolk. wo 21 juni 20:30, Tolhuistuin, € 22,50

JOIA - LIVING IT NOW

Joia staat voor powerpop met een flamboyante twist. Haar nummers met contrastrijke keuzes in speelse arrangementen nemen de luisteraar mee op een golf van nostalgia.

21 t/m 25 juni diverse tijden, TapasTheater, € 11,-

MEHMET POLAT QUARTET

Mehmet Polat wordt geroemd om zijn avontuurlijke benadering van de ud, de Arabische luit. Met zijn nieuwe band presenteert hij composities in bijzondere maatsoorten. Dit levert verfrissende nieuwe muziek op die gelijkenissen vertoont met volksmuziek van over de hele wereld, maar dan met de vrijheid van eigentijdse jazz. In juni verschijnt het nieuwe album van de band 'Embodied Poetry'.

do 22 juni 20:30, Bimhuis, € 16,-

JAYH

Jaouad Ait Taleb Nasser, beter bekend als Jayh, is zanger en multi-instrumentalist. Jayh laat zijn veelzijdigheid zien in soulvolle ballads en nummers zoals ‘Mijn Alles’, ‘Mijn Baby’ en ‘Volgende Stap’ maar weet ook, onder zijn alias Jayh Jawson, rauwe en energieke nummers uit te brengen zoals ‘Never Nooit Vriendje’ en ‘Sowieso’.

do 22 juni 20:30, Paradiso, € 20,-

COCOROSIE - WHAT'S YOUR HEAVEN

Bianca en Sierra Casady, bekend onder de naam CocoRosie, vermengen uiteenlopende stijlen en verwijzingen, van hiphop tot folk en opera. Ze weten de pijnlijkste ervaringen om te zetten in pakkende en beeldende popsongs. Met 'What's Your Heaven' geeft CocoRosie een kijkje in hun nieuwe muzikale wereld, waarin elektronica en snaarinstrumenten hun kamerorkest vormen en ze nieuw en bekend materiaal laten horen. 22 t/m 24 juni 20:30, Muziekgebouw aan 't IJ, € 14,25 t/m € 41,25

ENSEMBLE NIST-NAH

Vanuit zijn woonplaats Nantes runt de Australische drummer en componist Will Guthrie een tienkoppige groep met al even ruimdenkende percussionisten uit Frankrijk, genaamd Ensemble Nist-Nah. Daarin verwerkt hij zijn diepgaande kennis van gamelan, de Indonesische percussiemuziek die enerzijds meditatief en anderzijds rauw en trance-opwekkend kan klinken.

FEESTJES EN CLUBS

Een tsunami aan hits van toen en nu tijdens Disco Dolly Hitjesgolf. Nostalgische hits uit de middelbare schooltijd, maar ook de nieuwste hits van nu. Zing mee met Anthony en twerk met Beyoncé.

iedere za om 23:00 vanaf 01 juni, Disco Dolly, € 10,- t/m € 20,WE ALL LOVE 80’S 90’S 00’S 10’S Tijdens We All Love 80’s 90’s 00’s

909 FESTIVAL

Laat je onderdompelen in de wereld van underground techno tijdens het 909 festival in het Amsterdamse Bos. Het festival is vernoemd naar het iconische instrument, de Roland TR909. Een van de eerste drummachines die analoge- en samplesounds combineerde en een breed scala aan percussieve geluiden maakte. Deze klanken kun je zeker verwachten van hoogstaande technoacts zoals Charlotte de Witte, Fjaak en Henrik Schwarz én dat allemaal in een bosrijke omgeving met hopelijk een zonnetje.

10’s nemen de beste DJ's plaats achter de draaitafels en brengen zij alle grote danshits uit de 80’s, 90’s, 00’s en 10’s. Het VJ team gaat terug in de tijd en toont legendarische film- en televisiemomenten.

za 24 juni 22:00, Panama, € 17,95

t/m € 20,-

30 SOMETHING

30 Something gooit één nacht alles in de mix: het beste van toen meets het beste van nu. Schud die heup los op Daddy Yankee en steek je vuist omhoog op Green Day: nooit te jong om oud te gaan!

vr 02 juni 23:30, Melkweg, € 15,55

R&B SOCIAL Clubnacht in Paradiso met oude en nieuwe r&b: de lekkerste r&ben hiphophits van nu in de Grote Zaal, de beste r&b-hits van vroeger in de Bovenzaal en schudden op dancehall, reggaeton en afrobeat in de kelder.

vr 02 juni 23:59, Paradiso, € 14,-

JAILTIME CATALYST

Catalyst is dé nieuwe sensatie als het gaat om studentenfeesten. Beter gezegd themafeesten, georganiseerd door studenten én voor studenten. Zij breken de week op de woensdagavond in de Lovelee. Een themafeest vraagt om een dresscode: Jailtime! Handboeien, oranje onesies en SWAT uniforms. Met deze evenementen richten zij zich op het creëren van een inclusieve sfeer waar studenten van alle achtergronden en studies welkom zijn.

LOVELEE, 14 JUNI

Het ensemble gebruikt metallofoons, handdrums en gongs aangevuld met drums, klassieke percussie en allerlei gevonden en afgedankte voorwerpen.

vr 23 juni 20:30, Bimhuis, € 16,-

MEECHY DARKO

Meechy Darko put op zijn debuut soloalbum 'Gothic Luxury' uit een bron van persoonlijke ervaring, waaronder de moord op zijn vader in 2020, en behandelt thema's als verdriet en eenzaamheid. Het project bevat een combinatie van langgerekte pianointro's, ontspannen funk en duistere symfonieën, die de emoties van de rapper weerspiegelen en zijn zware, raspige stem bijstaan.

di 27 juni 20:30, Bitterzoet, € 20,-

SPIRITUALIZED

Het vorig jaar verschenen album

'Everything Was Beautiful' van Spacerockband Spiritualized, rond frontman en enige vaste bandlid Jason Pierce, weet het beste uit de Britten naar boven te halen. Er zit schoonheid in de noise en een mooie melodie bevat spanning en dreiging. wo 28 juni 19:30, Paradiso, € 25,-

ROSALIE DE JONG, ARIE CUPÉ,

LARA GRÜNVELD, DICK COHEN

NO ART

Na het succes van No Art Festival op de NDSM-werf van vorig jaar gaan de gasten achter het label No Art voor een tweede editie. Ze strijken neer in het Flevopark. Verwacht midden in de natuur elektronische muziek van grensverleggende muzikanten en eigenzinnige art-performances. Zo hadden ze vorig jaar een kunstzinnige randprogrammering met het onderwerp ‘Synergy’. Wat het thema dit jaar wordt blijft nog even geheim, net zo mysterieus als de line-up.

FLEVOPARK, 24 JUNI

ONDER ONS

Vier spelers, die voornamelijk werkzaam zijn in musicals en toneelstukken, zijn weer zichzelf in hun tweede liedjesprogramma en zingen Nederlandse liedjes uit de rijke historie van de kleinkunst. 29 t/m 30 juni 20:30, Betty Asfalt Complex, € 22,50

RANDEL CORSEN E.A.STOBÁ DI KÒRSOU

Samen met muzikale gasten als Kris Berry Stanley Clementina en het Jazz Orchestra of the Concertgebouw blikt pianist Randel Corsen terug op de muzikale roots van Curaçao.

vr 30 juni 20:30, DeLaMar, € 25,-

KAUSHIKI CHAKRABORTYBLESSINGS

Kaushiki Chakraborty is een van de beste Indiase klassieke zangers van dit moment. Samen met haar team brengt ze de Indiase cultuur mee door middel van melodie en ritme en creëert zo een magische ervaring genaamd 'Blessings - a musical evening with Kaushiki Chakraborty'.

vr 30 juni 19:30, Dominicuskerk, € 50,- t/m € 100,-

AKADEMIE FÜR ALTE MUSIK BERLIN + ISABELLE FAUSTDE GROTE TELEMANN

De Duitse violiste Isabelle Faust wijdt samen met de Akademie für Alte Musik Berlin een heel programma aan Georg Philipp Telemann; een betere reclame voor zijn werk bestaat niet. vr 02 juni 20:15, Muziekgebouw aan 't IJ, € 33,- t/m € 41,-

GARY COBB - ORGELCONCERT

Organist Gary Cobb uit Californië bespeelt het orgel van de Engelse Kerk in de Begijnhof. Op het programma staat muziek van J.S. Bach, Johann Adam Reincken en Dietrich Buxtehude. vr 02 juni 13:00, De Engelse Kerk, gratis

JOHN ADAMS - THE DEATH OF KLINGHOFFER

RYMDEN

Rymden is een Scandinavische supergroep met Bugge Wesseltoft en voormalige leden van E.S.T..

Op hun album 'Space Sailors' verlaten zij de aardse atmosfeer om de kosmos te onderzoeken met piano, keyboards, bas en drums, aangevuld met elektronica en effecten. Ambiance en melodie gaan hand in hand met heavy riffs en beats.

za 03 juni 20:30, Bimhuis, € 23,-

EAST COLLECTIVE XXXL 'East Collective' is een technocollectief uit Amsterdam Oost en presenteert een XXXL editie van hun techno en techhouse clubnacht.

vr 16 juni 23:59, Paradiso, € 12,-

KLEREFEESTJE

Scoor gratis een outfit in de club. Van jurken, t-shirts, blousjes, sjaaltjes en meer. Klerefeestje heeft meer dan 200 kg aan vintage kleding om uit te delen en de dj’s maken er een Klerefeestje van. Van nineties, zeroes tot nu: alles gaat in de mix.

vr 16 juni 23:59, Melkweg, € 11,50

LET IT ROLL ON TOUR & HIGH TEA

Het Tsjechische drum & bass festival Let It Roll gaat komende zomer weer op tour en slaat de handen ineen met High Tea voor een groot event. Met Camo & Krooked als een van de headliners. Een lange nacht vol dikke beats in de Max en OZ.

vr 23 juni 23:30, Melkweg, € 34,50

KLASSIEK

SIMONE LAMSMA EN THOMAS BEIJER

In Persoonlijke Noot brengen topsolisten de mooiste kamermuziek, doorsneden met informele verhalen. Violiste Simone Lamsma en pianist Thomas Beijer brengen sonates van Janáček en Ravel, maar ook een nieuwe compositie van Beijer zelf. do 01 juni 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 30,-

In 1991 ging

The Death of Klinghoffer van John Adams in première in de Brusselse Munt. De Nederlandse première met Edo de Waart in de Matinee volgde tien jaar later. De componist is dolgelukkig dat zijn controversiële opera weer eens uitgevoerd zal worden, want nog altijd actueel. za 03 juni 13:00, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 43,-

HANNU LINTU - SJOSTAKOVITSJ / MARC BOUCHKOV - BRAHMS’ VIOOLCONCERT

In zijn derde en laatste programma als artist-in-residence bij het Nederlands Philharmonisch Orkest speelt Marc Bouchkov het imposante en lyrische 'Vioolconcert' van Brahms. De Finse dirigent Hannu Lintu debuteert bij het orkest en neemt daarvoor Sjostkovitsj’ huiveringwekkende 'Vijfde symfonie' mee.

za 03 juni 20:15, zo 04 juni 14:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 25,-

YEOL EUM SON - JAZZY TOETSENENERGIE

De Zuid-Koreaanse pianiste doet bij dit debuut in het Muziekgebouw haar reputatie als briljant virtuoos eer aan met sonates van de in 2020 overleden Russische componist Nikolaj Kapoestin. Onvervalste Russische toetsenenergie met een scheut Prokofjev en een flinke dosis jazz.

za 03 juni 20:15, Muziekgebouw aan 't IJ, € 30,50 t/m € 38,-

LIZA FERSCHTMAN, EKATERINA LEVENTAL, DANIEL KRAMER, ÖRS KÖSZEGHY, GILAD NEZERZESDE ZINTUIG

Liza Ferschtman, Ekaterina Levental, Daniel Kramer, Örs Köszeghy, Gilad Nezer spelen en zingen kamermuziek en liederen van Kimball Huigens. Met dit concert debuteert de pianist Kimball Huigens als componist. Uniek aan zijn werk is de manier waarop hij walviszang heeft vertaald naar mensenmuziek.

za 03 juni 20:15, Uilenburger Sjoel, € 15,- t/m € 35,-

SYMFONIEORKEST EINDHOVEN - KINGS & QUEENS Symfonieorkest Eindhoven brengt een 'koninklijk' concert ten gehore, met medewerking van de jonge talentvolle trompettist Floris Onstwedder. Het concert, met werk van Benjamin Britten, Johann Hummel, Edward Elgar en Felix Mendelssohn, staat onder leiding van de Britse maestro van het orkest, Quentin Clare.

za 03 juni 20:00, Dominicuskerk, € 15,- t/m € 20,-

AMSTERDAMSE BOS, 3 EN 4 JUNI

MADÉ VAN KRIMPEN GALLERY

Meta Fingers, Beni Bischof Prinsengracht 615H t/m 17 juni

Bischof's 'Meta Fingers' zijn speelse foto’s en collages die gezichten opnieuw interpreteren door kenmerken te vervangen door vingers. Bischof benadert dit voornamelijk door een vinger door bestaande afbeeldingen te prikken om grappige en spottende afbeeldingen te creëren.

JOSILDA DA CONCEIÇÃO

GALLERY

Clairs Palet, Ruben Raven & Joeri Woudstra

Pieter Aertszstraat 70 t/m 1 juli

Ruben & Joeri observeren menselijke interacties met objecten en contexten en geven commentaar op persoonlijke waardeoordelen, en dagen daarmee ons creatieve vermogen uit. Tijdens Amsterdam Art Week creëren ze een samenwerkingsstuk dat hun reflecties en artistieke praktijken combineert.

de vijfde keer het jonge talent van De Nationale Opera en Het Nationale Ballet met het International Young Patrons Gala. Een feestelijke avond door aanstormende talenten, voor jonge creatieven en professionals uit binnen- en buitenland.

za 03 juni 19:00, Nationale Opera & Ballet, € 73,- t/m € 187,-

GRIGORY SOKOLOV - PURCELL EN MOZART

De eigenzinnige Russische grootmeester Grigory Sokolov brengt een nieuw recital met werken van Purcell en Mozart. Hij was een geliefde vaste gast in de serie Meesterpianisten, en kan dus niet ontbreken in de serie Grote Pianisten.

zo 04 juni 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 21,-

SYMFONIEORKEST DE PHILHARMONIEITALIAANS DRAMA

De Philharmonie viert dit keer de muziek met een Italiaans programma waarin opera en filmmuziek centraal staan. Van Puccini en Rossini tot Nino Rota. Muziek met een verhaal over liefde, over eenzaamheid en verdriet, over pril geluk en de grootste angsten.

zo 04 juni 15:00, Muziekgebouw aan 't IJ, € 24,- t/m € 30,-

SOFIA NAVARRO EN ÁNGEL

MARTÍN DEL BURGO

Maak kennis met studenten van het Conservatorium van Amsterdam en ontdek nieuw talent als eerste in deze serie van Stadsherstel en het Conservatorium. Dit keer: violiste Sofia Navarro en pianist Ángel Martín del Burgo. di 06 juni 20:00, Oosterkerk, € 6,- t/m € 12,-

HESSEL MOESELAARMENGELMOES

In 'Mengelmoes' combineert Hessel zijn altviool met synthesizers en live elektronica. Zo ontstaat er een boeiende kaleidoscoop aan melancholische en betoverende soundscapes. Hij laat zich ondersteunen door zijn zelf gecreëerde orkest.

wo 07 juni 20:30, Plantage Dok, € 8,-

LELIKOOR EN PARAGON SINGERS - SWEET (DIS) HARMONY

GALERIE MARTIN VAN ZOMEREN Solo Show, Vytautas Kumža Hazenstraat 20 t/m 30 juni

Kumža’s werk toont zijn obsessie met schijnbaar alledaagse objecten en situaties; het vastleggen en versterken van het gevoel van absurditeit of vreemdheid in onstabiele, illusoire en soms bedrieglijke momenten van het dagelijks leven. Hij creëert installaties die uitnodigen tot het ontcijferen van hun betekenis.

STIGTER VAN DOESBURG Forum for world peace and other stories, Dina Danish  Elandsstraat 90 t/m 1 juli

In haar multi-media werk focust Danish op taal en structuur, gebruikmakend van humor en dubbelzinnigheid. In deze solotentoonstelling zullen vijf banieren geëxposeerd worden. Het contrast tussen het ultieme handwerk en de vluchtigheid van een nieuwsfoto werkt als een aanslag op de tijd.

Samenstelling door: Amsterdam Art – connecting art and the city Amsterdam Art bevordert samenwerking tussen kunstinstellingen en promoot de meest toonaangevende kunstenaars en tentoonstellingen in Amsterdam. Zie het actuele aanbod van de 66 deelnemende organisaties op amsterdamart.com

Het Lelikoor brengt samen met de Engelse Paragon Singers uit Bath een programma variërend van Renaissance tot 21ste eeuw. Met 8 mini-koren van 5 stemmen en een unieke, ruimtelijke klankervaring van Thomas Tallis' magnum opus. Daarnaast werk van tijdgenoten en nog levende componisten.

za 10 juni 20:15, De Waalse Kerk, € 18,- t/m € 20,-

PURCELL KAMERORKESTKONINGIN CHRISTINA VAN

ZWEDEN: EEN MUZIKALE REIS Het concert van het Purcell Kamerorkest, o.l.v. Mimi Mitchell, belicht het turbulente leven van Koningin Christina van Zweden door een muzikale reis, met muziek uit Zweden van Dijkman, Abrici en Roman én Italië van Carissimi, Corelli en Scarlatti.

zo 11 juni 15:15, De Engelse Kerk, € 12,-

EMILY BEYNON EN CONCERTGEBOUW BLAZERS MET PIANO - WOODWINDS

De Britse fluitiste Emily Beynon en haar Concertgebouw collega's presenteren 'Woodwinds' met werk van Mozart.

ma 12 juni 20:15, Splendor Amsterdam, € 9,50 t/m € 16,50

TAN DUN, PIERRE AUDI, KONINKLIJK CONCERTGEBOUWORKEST - REQUIEM FOR NATURE

Virtuositeit gaat bij Tan Dun (foto) hand in hand met spiritualiteit en bezinning, vernieuwing met eeuwenoude tradities. In de indrukwekkende Gashouder dirigeert hij zijn nieuwe werk Requiem for Nature. Deze lofzang op de aarde, die tegelijkertijd de teloorgang van de natuur door menselijk handelen beweent, beleeft zijn wereldpremière. Pierre Audi neemt de mise-en-espace voor zijn rekening.

WESTERGAS / GASHOUDER, 30 JUNI T/M 2 JULI

ISABELLA

Wishful Singing, Herz Ensemble + Ensemble Scordatura brengen Isabella De Italiaanse Isabella di Morra (1520 - 1545/46) is de hoofdrolspeelster in het nieuwste werk van componiste Kate Moore (foto). Ze wekt de tragische Isabella di Morra tot leven in een meeslepend concert voor barokharp, mezzosopraan, countertenor, koor en groot ensemble. Lyrische, melodische muziek die bijblijft.

MUZIEKGEBOUW AAN 'T IJ, 1 JUNI

SEMYON BYCHKOV EN HET

CONCERTGEBOUWORKESTGLANERT EN MENDELSSOHN

Dirigent Semyon Bychkov deelt met het Concertgebouworkest een grote liefde voor de muziek van Detlev Glanert, de symfonische meesterverteller. De Russisch-Amerikaanse dirigent deelt graag zijn liefde voor de rasvertellers onder de componisten. Mendelssohns 'Schotse’ symfonie' paart hij aan de 'Prager Sinfonie' van Glanert.

14 t/m 15 juni 20:15, Het Koninklijk

Concertgebouw Amsterdam, € 26,-

DARIA VAN DEN BERCKEN

De Nederlands-Russische pianist

Daria van den Bercken wordt geroemd om haar frisse manier van pianomuziek tot leven brengen. In het voorjaar van 2022 brengt ze het unaniem uitmuntend ontvangen album 'Human: Nature, an Imaginary Suite' uit. Met dit intense programma verkent Daria de betekenis van de natuur voor verschillende componisten. do 15 juni 20:15, De Waalse Kerk, € 10,-

ANNA FEDOROVA & FRIENDSDAVIDSBÜNDLER FEEST

Pianiste Anna Fedorova geeft sa-

DE NATIONALE OPERARUSALKA

Voor zijn betoverende opera Rusalka uit 1901 liet de Tsjechische componist Antonín Dvořák zich inspireren door het Germaanse volksverhaal over Undine, waarop ook Hans Christian Andersen De kleine zeemeermin baseerde. Een tijdloos sprookje over dromen, eenzaamheid en een wanhopig verlangen naar heelheid.

NATIONALE OPERA & BALLET, 2 T/M 25 JUNI

men met onder anderen Nicholas Schwartz, Daniel Rowland, Maja Bogdanović én studenten van de Davidsbündler Music Academy een intiem en avontuurlijk muzikaal feestconcert. vr 16 juni 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 30,-

JEROEN KOOPMAN - SINGELKERKCONCERT

De vaste organist van de Doopsgezinde Singelkerk, Jeroen Koopman, heeft een muzikaal programma samengesteld met de tenoren & bassen van Nieuw Vocaal Amsterdam en Chorakademie Dortmund.

zo 18 juni 14:15, Singelkerk, € 17,50

ARCADI VOLODOS - MOMPOU EN SKRJABIN Klavierleeuw maar vooral ook verteller. Pianist Arcadi Volodos zoekt in zijn uitvoeringen naar het verhaal achter de muziek. In de serie Grote Pianisten speelt hij werken van Federico Mompou en Alexander Skrjabin. zo 18 juni 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 21,-

PA’DAM - CANTO OSTINATO: THE VOCAL EXPERIENCE PA’dam brengt de koorpremière van 'Canto Ostinato' door maar liefst 16 zangers. Alle moge-

1. 2.

3.

4.

JEFF ZIMBERLIN

lijkheden van de stem worden maximaal benut voor deze minimal music. De bijzondere klankwereld wordt verrijkt met het warme geluid van marimba’s, harp en contrabas.

zo 18 juni 21:15, Dominicuskerk, € 30,-

KIRILL PETRENKO EN HET CONCERTGEBOUWORKEST - BARTÓK

Met Bartóks doorbraak, het ballet 'De houten prins', maakt de Russisch-Oostenrijkse dirigent Kirill Petrenko tien jaar na zijn debuut een spectaculaire comeback bij het Concertgebouworkest. Het programma opent met de baanbrekende muziek die Alban Berg in dezelfde periode schreef, de 'Drei Orchesterstücke'. 22 t/m 23 juni 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 26,-

JOHN WILSON EN NEDERLANDS

PHILHARMONISCH ORKESTGOLDEN AGE OF HOLLYWOOD

Het Nederlands Philharmonisch Orkest onder leiding van John Wilson gaat terug naar de glorietijd van Hollywood. Grote bioscoophits uit de gouden jaren van Hollywood komen tot leven in de concertzaal met bijna een eeuw aan filmmuziek. Tijdens dit concert worden de films zelf niet vertoond.

za 24 juni 20:15, zo 25 juni 14:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 25,-

VOCALE SCHILDERIJENTENTOONSTELLING

Zangers van Amsterdams koor Hollands Vocaal Ensemble, onder leiding van Hester SteensmaWestra, brengen in een schilderachtige concertervaring de vocale muziek tot leven die de inspiratiebron was voor de schilderijen van de ruim 50 Amsterdamse kunstenaars van MK24.

za 24 juni 20:00, zo 25 juni 15:00, Oosterkerk, € 7,50 t/m € 18,-

WILLEM BRONS EN WAKANA SHIMIZU

Willem Brons, de éminence grise onder de Nederlandse pianisten, presenteert de nieuwe generatie aan het publiek. In het laatste concert van de drieluik speelt pianiste Wakana Shimizu werken van Mozart, Chopin, Dutilleux, Schubert én Mozarts vierhandige sonate K.V.497 samen met Willem Brons.

zo 25 juni 15:15, De Waalse Kerk, € 15,-

CHAPEL CHOIR OF ST. PETER’S COLLEGE, OXFORD

Het kapelkoor van St. Peters College uit Oxford zingt een gevarieerd programma met op het programma werk van Jan Sweelinck, Albert de Klerk, Peter Philips en Richard Dering. do 29 juni 13:00, De Engelse Kerk, gratis

TONEEL & THEATER

LYNETTE WALLWORTHEVOLUTION OF FEARLESSNESS

'Evolution of Fearlessness' is een intieme, virtuele ontmoeting met migrantenvrouwen waarin krachtige menselijke emoties aan bod komen, zoals verdriet, verlies en het herwinnen van hoop.

11 t/m 24 juni, Muziekgebouw aan 't IJ, € 8,-

ITA-ENSEMBLE / IVO VAN HOVEMIJN LIEVE GUNSTELING

toneel bewerkt. Een liefde die bliksemsnel een obsessie wordt. Een verhaal met ontroerende maar ook heftige scènes waarin een volwassen man en een 14-jarige meisje alsmaar meer naar elkaar toe groeien tot de grens overschreden wordt.

01 t/m 03 juni 20:00, ITA, € 10,- t/m

€ 35,50

MUGMETDEGOUDENTANDTHE MAKING OF SOROS THE MUSICAL

'The Making of Soros the Musical' is een inkijkje in het leven van de speculant, miljardair en filantroop George Soros, die door (extreem)rechts en (extreem) links gewantrouwd wordt. Leer de redder van de mensheid en zijn vijanden kennen. 'The Making of Soros the Musical' is de laatste grote productie van De Mug. Na 38 jaar houdt deze spraakmakende groep aan het einde van dit seizoen op te bestaan.

za 10 juni 20:30, Theater Bellevue, € 12,- t/m € 21,50

LINDA KASANDER - KRIJGER

Linda Kasander wil een Amazone zijn; een sterke en zelfverzekerde vrouw die alles krijgt wat ze wil. Maar wat doe je, als het niet lijkt te lukken terwijl je nog zo hard je best doet? Een voorstelling vol humor en herkenbare emoties.

08 t/m 09 juni diverse tijden, TapasTheater, € 11,-

CAT SMITS COMPANYNOUVEAU FUCK

Cat Smits Company speelt 'Nouveau Fuck', naar het gelijknamige manifest van Stella Bergsma. Dat betekent ook geil, vies, woedend en slecht zijn. In een maatschappij die vooral plek lijkt te hebben voor mensen die binnen de norm vallen, wil Nouveau Fuck de ruimte oprekken zodat iedereen erin past.

01 t/m 04 juni diverse tijden, Theater Bellevue, € 12,- t/m € 18,50

RENÉE & TOBIAS - TIJDVERSPILLEN

We zijn allemaal in de war. Eén druk op de knop... en je bent geen steek verder. Renée de Gruijl en Tobias Oelderik spelen een revuetje vol humor, herkenbaarheden én muziek.

01 t/m 04 juni diverse tijden, TapasTheater, € 11,-

DEGASTEN / THEATERGROEP

BAMBIE - HELP I NEED SOME BODY

Met een grote spelersgroep van verschillende generaties, de samenleving in het klein, gaan Theatergroep Bambie, DeGasten en spelers van LeBelle met elkaar het theater in om zich te buigen over ‘zorg’. In 'Help I Need Some Body' wordt hulp vragen en hulp bieden uitvergroot tot een absurdistisch verschijnsel.

01 t/m 03 juni 20:30, Frascati, € 12,-

MIRJAM KLERKS & BAS VAN

DER WAL - NOTHING DOWN ABOUT IT

Zangeres Mirjam Klerks en gitarist Bas van der Wal presenteren een programma vol nieuwe soul en funk muziek over de liefde. Liefde voor elkaar én voor hun kindje met Down.

01 t/m 02 juni diverse tijden, TapasTheater, € 11,-

TEUNIE DE BROUWER - HERT

Ivo van Hove is de eerste regisseur die de hartverscheurende en tegelijk angstaanjagende roman 'Mijn lieve gunsteling' voor het

THEATER

'Hert' is een voorstelling over de wondere wereld van angst. Over troosttonen en apathische stoeptegels die even de tijd nemen om te luisteren. Een muzikale solo waarin geborgenheid

STEYN DE

Tofu Cowboy is een muzikale tragikomische voorstelling van Steyn de Leeuwe over mensen die niet meer mee kunnen komen in de vaart van de huidige maatschappij. Over de dunne grens van wanneer je een zorgverlener en wanneer je juist zorgbehoevend bent. Een krankzinnige virtuoze muzikale border-line one man show over de stemmen in ieder zijn hoofd en over de eenzaamheid die ons verbindt. Na afloop vraag je af, wie is er nou eigenlijk gek?

BELLEVUE, 6 JUNI

Theater, € 11,AGNIESZKA CZEKIERDAVIER SEIZOENEN (1 T/M 5 JR) 'Vier Seizoenen' is een poëtische kindervoorstelling, met Anna Katic en Laura Lotti, over buitengewone en magische dingen die zich in de natuur afspelen, met behulp van dans, beeld en live muziek.

za 10 juni 09:30 en 11:30, Black Cat Theatre, € 11,50

ELLI PAPAKONSTANTINOU, ARIAH LESTER, ODC ENSEMBLETHE BACCHAE Regisseur Elli Papakonstantinou maakt een muzikale queer-versie van Euripides' De Bacchanten, waarin iedere vorm van verlangen door de god Dionysus wordt aangemoedigd. De muziek is geschreven door de charismatische, androgyne performer Ariah Lester.

za 10 juni 20:30, zo 11 juni 15:00, Muziekgebouw aan 't IJ, € 25,PETER BLOK EN BAS HOEFLAAKTRAPEZE

Wat is traditie en wat gebeurd er als traditie ineens geen traditie meer is. Een scherpe en inventieve komedie over twee trapezewerkers die elkaar toch niet helemaal blijken te vertrouwen… Geschreven door Kees Prins en Roel Bloemen.

zo 11 juni 14:30, DeLaMar, € 22,50

LYNETTE WALLWORTH - HOW TO LIVE (AFTER YOU DIE)

WENSLEY PIQUÉGRANM'MA

Woorden van zijn oma in Suriname inspireerde Wensley tot de intieme poppenvoorstelling Granm’ma over haar laatste levensfase, waarin eenzaamheid de harde werkelijkheid is. Met ingetogen poppenspel brengt Piqué een liefdevolle ode aan zijn oma en geeft hij ons een intiem kijkje in haar laatste dagen, in al haar eenzaamheid en levenslust. Een warm, persoonlijk en tegelijkertijd universeel verhaal.

CC AMSTEL, 2 JUNI

wordt gevonden bij de dingen om ons heen.

01 t/m 04 juni 17:30, Theater Bellevue, € 12,- t/m € 15,-

MENEER MONSTERDE GROTE 5 (3+)

In 'De Grote 5' verschijnen de grootste dieren van Afrika op ’t toneel in een grafisch, visueel en muzikaal spektakel met grote, uitbundige kostuums.

za 03 juni 16:00, zo 25 juni 14:00, Meervaart Theater, € 9,-

THEATERGROEP GREPPELEN TOEN THUIS

Vanuit een ietwat vervreemdende woonkamer biedt acteur Lard Adrian doorkijkjes naar de magie van het leven. Ben komt thuis na een moedig besluit: hij heeft ontslag genomen. Na een periode van opluchting en vrijheid rijzen de grote levensvragen op. Een intieme voorstelling over de grote vragen des levens. Met zijn gepassioneerde muziek beroert Oleg Fateev de binnenwereld van Ben, Lard en het publiek.

za 03 juni 20:00, Theater de Roode Bioscoop, € 16,-

HET ZUIDELIJK TONEEL -

MISSION MOLIÈRE

Last van een ochtendhumeur?

Soms een hekel aan alles en

THEATER VOOR

KETI KOTI - IN KLEUR

De Toneelmakerij, Theater

De Krakeling en Urban Myth organiseren een feestelijke en theatrale Keti Koti-viering voor de hele familie met verhalen en een traditionele maaltijd. Jonge talenten Anton de Bies, Sharona Maguette Diop, Idi Lemmers en Maggie Schmeitz uit Nederland en Suriname schrijven vier nieuwe theaterteksten die laten zien dat het slavernijverleden nog steeds merkbaar is in het heden. DE KRAKELING, 28 JUNI

T/M 1 JULI

iedereen? 350 jaar na de dood van Frankrijks meest beroemde toneelschrijver geven regisseur Sarah Moeremans en schrijver Joachim Robbrecht via Molière hun visie op humor, hypocrisie en goedbedoelerigheid. 'Mission Molière: Loving Hate' is een radicale bewerking van de Franse komedie 'De Mensenhater'. Een staalkaart van de lach: van gifgroen tot bevrijdend. zo 04 juni 15:00, Schouwburg Amstelveen, € 28,-

BUURMAN & BUURMAN

Voor de zesde keer op rij brengen cabaretier Jelle Kuiper, regisseur Bruun Kuijt en taalkunstenaar

Ivo de Wijs de bekende klussers Buurman & Buurman tot leven.

A je to! In deze komische familievoorstelling zien we hoe de favoriete klussers gaan verhuizen. Als dat maar goed gaat… zo 04 juni 14:00 en 16:00, DeLaMar, € 17,-

RUTH ELINGS - VOLG MIJ

Ruth Elings groeide op in een christelijk dorp en moest zelf op zoek naar informatie. Haar ietwat wereldvreemdheid zorgt voor 'n frisse blik op innovaties van deze tijd. Een voorstelling vol muziek, humor en scherpe teksten. 07 t/m 11 juni diverse tijden, Tapas-

Lynette Wallworth staat bekend om haar uiterst empathische werk waarin anderen centraal staan, maar in 'How to live (after you die)' vertelt de kunstenaar een verhaal over haar eigen verleden. Ze put uit haar tienerjaren waarin ze werd verleid om lid te worden van een fundamentalistische christelijke groep, om uit de eerste hand inzicht te geven in de aantrekkingskracht van extreem sektarisme.

ma 12 juni 20:30, Muziekgebouw aan 't IJ, € 14,25 t/m € 25,25

ITA-ENSEMBLE / ELINE ARBOPENTHESILEA 'Penthesilea' van Heinrich von Kleist geldt als een van de meesterwerken van het wereldtoneelrepertoire. In dit verschroeiende drama over een fatale liefde kolkt een zinderende passie die onstuitbaar naar de oppervlakte dringt.

14 t/m 18 juni diverse tijden, 21 t/m 25 juni diverse tijden, ITA, € 10,- t/m € 38,50

JAKOP AHLBOM COMPANYUNSEEN

'Unseen' is onder meer geïnspireerd op de Koreaanse film ‘Bin Jip’. Het toont Ahlboms fascinatie voor parallelle werkelijkheden. Net als in het eerdere 'Lebensraum' is deze voorstelling fysiek, poëtisch en humorvol. Een melancholisch liefdesdrama in een unieke visuele stijl. 14 t/m 18 juni diverse tijden, 21 t/m 25 juni diverse tijden, Theater Bellevue, € 12,- t/m € 22,50

LEEUWE - TOFU COWBOY

MARK BOLK

SANNE PEPER

PLAYHOUSE - IT’S RAINING MONEY

Bruno en Laurence, een alledaags koppel, vinden steeds meer geld in hun huis. Waar komt dit geld vandaan? Wat hebben ze gedaan om het te verdienen? Is deze plotselinge rijkdom een kans of een vloek?

Engelstalig.

16 t/m 17 juni 20:00, vr 30 juni 20:00, Badhuistheater, € 19,- t/m € 21,-

ORANGE THEATRE COMPANYSWEET SIXTEEN

'Sweet Sixteen', met Hanna van Vliet en Sigrid ten Napel in de hoofdrol, is een urgente, kwetsbare en geestige voorstelling over depressie en zelfmoord. Het verteld het verhaal van Dunya en haar oudere zus Dido die zelfmoord heeft gepleegd. Een verhaal, geschreven door Casper Vandeputte, over liefde, compassie en de wil om elkaar te begrijpen, met humor en empathie.

Engelstalig.

16 t/m 25 juni diverse tijden, Het Amsterdams Theaterhuis, € 19,50 t/m € 29,50

TAPPIN-IT COLLECTIVEJAZZCAFÉ

In een combinatie van tap, mime, live muziek, object-percussie, paaldans en rollerskating neemt Tappin-It Collective de toeschouwer mee in een wervelwind van fysieke muzikaliteit. za 17 juni 20:30, CC Amstel, € 0,- t/m € 18,50

ŁUKASZ TWARKOWSKI, LIETUVOS NACIONALINIS DRAMOS TEATRAS - RESPUBLIKA

Een rave met technomuziek, film, theater en beeldende kunst: in 'Respublika' komt het allemaal samen en ontstaat een wereld op zichzelf. Het publiek wordt uitgenodigd in een utopische, alternatieve wereld. Hier is iedereen vrij om te komen en gaan, om te eten, drinken en deel te nemen aan een zes uur durende trip.

22 t/m 23 juni 19:00, Donau, € 12,-

KEMBRA PFAHLER / JOHANNA

CONSTANTINE - TENEBRIS SUSPIRIA NATURAE & THE WAY WE ARE

Double-bill van twee performance-kunstenaars die samen met associate artist ANOHNI aan de wieg stonden van het Future Feminism collectief. Ze presenteren dans en muziek, ontstaan in de grensverleggende New Yorkse performancescene. vr 23 juni 20:30, Muziekgebouw aan 't IJ, € 14,25 t/m € 29,25

JACOB DERWIG, MALOU

GORTER, TEUN LUIJKX EN ALEJANDRA THEUSREVOLUTIONARY ROAD

Erik Whien regisseert bij Theater Rotterdam de eerste toneelbewerking van het beroemde boek 'Revolutionary Road' van Richard Yates. Een voorstelling over ontsnappen, maar niet aan jezelf kunnen ontkomen. Erik Whiens versie zindert en kruipt onder de huid.

MÉÉR VOORSTELLINGEN, CONCERTEN EN EXPOSITIES?

iamsterdam.nl/agenda

za 24 juni 20:00, zo 25 juni 14:00, Koninklijk Theater Carré, € 27,50

RAYMI SAMBO MAAKT / TG

ALUIN - IK ZEG TOCH SORRY

In 'Ik zeg toch sorry' komen zes acteurs bij elkaar om de viering van de afschaffing van de slavernij in 1863 na te spelen. Wat het inleven in deze historische personages doet met de acteurs zelf, hoe ze zich tot het onderwerp verhouden in deze tijd en of het van invloed is op hun onderlinge verhoudingen, wordt langzaam en pijnlijk duidelijk. Een voorstelling over onze gezamenlijke slavernijgeschiedenis, hoe schrijnend de rollen ook verdeeld waren.

27 t/m 28 juni 20:30, Theater Bellevue, € 12,- t/m € 22,50

MATHIEU WIJDEVEN - THEATER

VOOR KETI KOTI: HET WAAROM BEANTWOORD

In 'Het waarom beantwoord' doet Mathieu een verwoede poging zijn voorvader, G.G.T. Rustwijk (1862-1914) en zijn onemanshow opnieuw tot leven te wekken. Via het verhaal over zijn zoektocht, doorspekt met verzamelde krantenartikelen, foto’s, schilderijen én audiofragmenten waarin zijn familieleden een stem krijgen, roept hij het verleden op.

29 t/m 30 juni 20:00, Frascati, € 10,t/m € 15,-

MAAS THEATER EN DANS - THEATER VOOR KETI KOTI: SCHIJN

Weet jij wie je voorouders zijn? Herdenk jij of vier jij je verleden?

Of stop je het liever weg? Met hiphop danstheater laat Maas theater en dans het licht schijnen op het koloniale verleden van Nederland.

vr 30 juni 17:00, CC Amstel, € 0,-

DANS

AMANDA PIÑA - EXÓTICA

In het begin van de twintigste eeuw hadden veel dansers en choreografen uit verschillende delen van de wereld veel succes in Europa. Toch raakten ze in de vergetelheid omdat ze niet in de westerse canon pasten. Met 'Exótica' blaast choreograaf Amanda Piña hun werk nieuw leven in.

06 t/m 07 juni 20:30, ITA, € 12,-

FAIZAH GROOTENS X

KIP REPUBLIC - CORPUS CRIOLLA

Verschillende culturele invloeden spelen altijd een rol in sensitieve en ritmische hedendaagse choreografieën van danser en choreograaf Faizah Grootens. Om tot haar eigen danstaal te komen deed Grootens in 2021 onderzoek naar de relatie tussen de Wals en Afro-Caribische dansstijlen van Curaçao, zoals de Tambú. In het hedendaagse werk Corpus Criolla, dat zoveel betekent als ‘Creolized body language’ gaat ze in op de belichaming en stereotyperingen die beide dansvormen met zich meebrengen.

vr 09 juni 20:30, CC Amstel, € 18,50

MARLENE MONTEIRO FREITASÔSS

ÔSS is de krachtige ontmoeting tussen choreografe Marlene Monteiro Freitas en dit gezelschap voor inclusieve dans. Samen creëren ze een poëtisch en anarchistisch dansmanifest, een ervaring die alle scheidslijnen overstijgt.

09 t/m 10 juni 20:30, Frascati, € 12,-

LUKAS AVENDAÑO -

DANS

EUN-ME AHN - DRAGONS

Choreograaf Eun-Me Ahn nodigt dansers uit verschillende Aziatische landen uit die ieder geboren zijn in 2000, het jaar van de draak. Met hun hedendaagse én traditionele dansen onthullen ze hun hoop en visie voor de toekomst. De dansers bewegen zich door een wirwar van holografische projecties, in een beweeglijk decor. De dansers, volwassen geworden te midden van een technologische wereld, dragen tegelijkertijd oude culturele tradities mee en geven die elk op hun eigen manier door. ITA, 20 EN 21 JUNI

kaart te brengen, te duiden, te berekenen, te benoemen. Hoe iedereen zich ook uitslooft, wat voor plannen we ook smeden, waartoe we ons ook laten verleiden, elk moment is een nieuw moment. Elke stap die we zetten is een stap die nog nooit is gezet. Theo Maassen gaat in deze one man show terrein betreden waar hij nog nooit geweest is. zo 11 juni 15:00, zo 11 juni 20:00, Koninklijk Theater Carré, € 24,-

KATINKA POLDERMANMASTERCLASS BESLISBOMEN MAKEN

Beslisbomenmaker des Vaderlands 2023 Katinka Polderman geeft om haar onlangs verschenen boek 'Beslisbos' te vieren, een masterclass beslisbomen maken. In de vorm van een spectaculaire powerpointpresentatie, in elkaar geknutseld door Katinka zelf. Met wijze lessen over het maken van beslisbomen, over creativiteit en de lol van jezelf verrassen. Tegendraads, origineel en nuchter.

22 t/m 23 juni 20:15, De Kleine Komedie, € 10,25 t/m € 19,-

SAMAN AMINI - SAMAN AMINI'S INTEGRATIEPLAN

IGONE DE JONGHDANSGALA

Igone de Jongh brengt een veelzijdige en verrassende avond met bijdragen van gasten uit de wereld van ballet, (moderne) dans en muziek, met o.a. optredens van Alex Klaasen, Frédérique Spigt, jong pianotalent David Kooi en de Cubaanse choreograaf en danser Osiel Gouneo. Ook het mede door Igone opgerichte United Ukrainian Ballet Company zal meedansen.

KONINKLIJK THEATER CARRÉ, 15 T/M 18 JUNI

met touw bespannen frames, een geluidsontwerp voor prekoloniale instrumenten en een krachtige groepschoreografie, maken het eerste grootschalige danswerk van de Mexicaanse kunstenaar Lukas Avendaño tot een poëtische reis.

12 t/m 14 juni 20:00, ITA, € 12,-

TUNING IN - DANCING

ON THE EDGE

Ooit je stem gevonden in die van iemand anders? Tuning In is een collectieve performance in de openbare ruimte. Kijk of doe mee aan een gezamenlijke en participatieve zang- en dansvoorstelling op het Krugerplein met choreograaf Shaymaa Shoukry en muzikant/componist

Ahmed Saleh.

za 17 juni 17:00, Krugerplein, gratis

CABARET

STAND-UP COMEDY SHOW (NL)

De top van de Nederlandse comedians.

elke vr, za 20:30 Comedy Café € 15,-

IMPROV COMEDY SHOWS

Boom Chicago zet grappige, slimme comedy shows (EN) neer in haar theater aan de Rozengracht. elke wo t/m vr 20:30, za 20:00, zo 19:00 Boom Chicago € 10,-

NADIA BEUGRÉ - PROPHÉTIQUE (ON EST DÉJÀ NÉ.ES)

Nadia Beugré baseerde haar nieuwste werk op het leven en werk van een transgender community die ze ontmoette in Abidjan (Ivoorkust). In een patriarchale maatschappij die doet alsof ze hen niet ziet, navigeert deze creatieve groep met felle onafhankelijkheid tussen genders. Beugré brengt zowel energie als kwetsbaarheid in haar voorstellingen en haalt haar publiek graag uit zijn comfortzone.

FRASCATI , 16 T/M 18 JUNI

COMEDYTRAIN Comedytrain is een verrassingspak ket: Je weet nooit van tevoren wie er precies komen spelen, behalve dan dat het een exquise selectie uit het Comedytrain collectief betreft.

elke wo, do, vrij & za 20:30 Toomler € 11,50

MUSICAL IMPROV SPECTACULAR Wat maakt een spectaculaire improvisatie nog spectaculairder?

Muziek! En een fascinerende gastverteller die inspireert. De cabaretiers maken vervolgens op basis van die verhalen originele, geïmproviseerde scènes en liedjes.

wo 07, 14, 21 en 28 juni 20:00, Boom Chicago, € 0,- t/m € 79,-

THOM - HET BEGAAFDE KIND

Thom Gerrits heeft het leven perfect onder controle en er is niets fijner dan te luisteren naar zo iemand, niet dan? Thom combineert energiek spelplezier met diepere thema’s en laat geen middel onbenut.

01 t/m 02 juni diverse tijden, zo 04 juni 18:15, 19:15 en 20:15, TapasTheater, € 11,-

THEO MAASSEN - ONBEKEND

TERREIN

Continu proberen we de zaak in

Saman Amini wijst de weg naar het ‘Nederlandschap’. Met persoonlijke verhalen, sketches en songs gaat hij van zijn kinderjaren in Iran via zijn tijd na het AZC in Brabant naar zijn studententijd aan de Toneelacademie. Hilarisch, intiem en, ja, zo nu en dan ook pijnlijk. do 01 juni 20:15, De Kleine Komedie, € 11,50 t/m € 24,-

MEESTER ALEX - MAN MAN MAN

Meester Alex, finalist A'dams Kleinkunst Festival, geeft op humoristische en soms verwarrende wijze een eigen kijk op de rollen die men in het leven aanneemt en de verwachtingen die daarbij horen.

za 03 juni 19:15, 20:15 en 21:15, 14 t/m 18 juni diverse tijden, TapasTheater, € 11,-

LUUK RANSIJN - STORTVLOED ’Stortvloed’ is een eerlijk cabaretprogramma waarin Luuk Ransijn zich blootstelt aan een wereld die hem vaak beangstigt. Met zelfspot en zelfanalyse, humor en muziek probeert hij vat te krijgen op die wereld, maar vooral ook op zichzelf. Een frisse voorstelling mét diepte. 03 t/m 04 juni diverse tijden, TapasTheater, € 11,-

JAVIER GUZMANAPENKOOIEN

Javier Guzman was dol op apenkooien. Het was een feest om als kind door de gymzaal te klauteren, te klimmen en te spelen. Apenkooien kon nooit gaan vervelen en zou toch voor altijd een vreugdevol onderdeel van zijn leven blijven. Je zou denken dat het maken van grappen en spitsvormige humor, actueel en ‘vers van de straat’, zijn hedendaagse variant op zijn geliefde apenkooien is.

za 03 juni 20:15, Meervaart Theater, € 15,-

NIENKE PLAS - POSTNATALE EXPRESSIE

Nienke Plas bewandelt een bijzonder pad. Eerst was zij een kind, nu heeft zij kinderen en uiteindelijk zal ze met eentje trouwen. Spijt van deze route? Ach ‘never look back’ tenzij je wilt leven en het doel van een achteruitkijkspiegel begrijpt. di 06 juni 20:00, Schouwburg Amstelveen, € 29,-

SUKMU YUN

MARK ENGELEN

NABIL - ABSURD

In alweer zijn derde voorstelling vraagt cabaretier, pianist, zanger en beatboxer Nabil zich af of hij nou een normale man is in een gekke wereld, of andersom?

'Absurd' staat garant voor een cabaretavond met grappige en herkenbare anekdotes, irritaties en blinde vlekken.

di 06 juni 20:30, DeLaMar, € 19,-

LENETTE VAN DONGEN - DAT DOET ZE ANDERS NOOIT

Aan de hand van haar kenmerkende zelfspot doet cabaretière Lenette van Dongen een hilarisch verslag van haar zoektocht naar totale vrijheid. Rauwer en eerlijker dan dit wordt het niet. Want wie niets meer te verliezen heeft, is eindelijk vrij.

07 t/m 08 juni 20:30, DeLaMar, € 17,50

ARJEN LUBACH COMEDY TOUR (TRY-OUT)

Hij heeft een dagelijks televisieprogramma, de hele cultuursector bevindt zich zo'n beetje in haar algehele teloorgang én er was een serie aan lockdowns waardoor alles potdicht zat. Maar je bent Arjen Lubach. En dan blijf je tóch dromen van een nieuw theaterprogramma.

08 t/m 10 juni 20:15, De Kleine Komedie, € 11,50 t/m € 27,50

RENÉ VAN MEURS - 2636

René van Meurs staat ineens aan de vooravond van een nieuwe fase! Met al z’n levenservaring en z’n goeie gedrag. Dan moet je er ineens echt wat van gaan maken, omdat dat nu eenmaal zo hoort. Verantwoordelijkheid nemen, dingen vinden, dat soort dingen. Maar wat als je daar misschien nog niet klaar voor bent en gewoon nog wat wil dollen en loltrappen?

vr 09 juni 20:00, Koninklijk Theater Carré, € 17,-

MARJOLIJN VAN KOOTENHOE VIND JE HET ZELF GAAN?

Wegens aanhoudend psychisch herstel komt Marjolijn eindelijk toe aan problemen die je niet in de psychiatrische handboeken kunt vinden. Bijvoorbeeld: hoe verbind je je écht met anderen? Hoe accepteer je jezelf, ondanks chagrijn, overgewicht, besluiteloosheid, geklaag en verwrongen zelfbeeld? En meer! Marjolijn van Kooten is terug met een nieuwe psychiatrische cabaretvoorstelling bomvol zwarte humor en mooie liedjes. zo 18 juni 14:30, DeLaMar, € 19,-

AVOND VAN DE KLEINKUNSTSEIZOEN 2022/2023

Wat is er gebeurd met Suzanne van V.O.F. de Kunst? Kiki Schippers gaf er ooit een hilarische #MeToo-zwenking aan. Wat als Annabel van Hans de Booij wél de trein had gehaald? Van der Laan & Woe vertelden het nieuwe verhaal. Het Amsterdams Kleinkunst Festival wekt het verleden tot leven met een touch van de toekomst.

ma 19 juni 20:15, De Kleine Komedie, € 11,50 t/m € 26,50

YENTL EN DE BOERMODDERKRUIPERS

'Modderkruipers' is een fantasierijke, grappige en muzikale voorstelling van cabaret duo Yentl en de Boer, over omgaan met heldenmoed en vluchtdrang. Over het comfort van de warme blubber, terwijl de grimmige wereld juist om helden roept.

21 t/m 25 juni diverse tijden, DeLaMar, € 21,-

GUMMBAH EN LEONARD BEDAUX CINEMA - SEXBOERDERIJ HET GOUDEN KALF

Sexboerderij Het Gouden Kalf is een overrompelend multi media spektakel met literatuur en cinema die een absurd verbond sluiten en zo adembenemende inzichten bieden in het menselijk leven.

vr 23 juni 20:30, Betty Asfalt Complex, € 17,50

DAVID SEDARIS

De veelgeprezen Amerikaanse schrijver en comedian David Sedaris staat bekend als een ‘moderne Mark Twain’ vanwege zijn scherpe maatschappijkritieken en zijn grappige, aandoenlijke en herkenbare observaties over de menselijke natuur. Een avondje humor en satire van de bovenste plank.

di 27 juni 19:00, DeLaMar, € 30,-

SOUNDOS - COMEBACK KID

Actrice. Covergirl. Roastkoningin. En bovenal: comedian in hart en nieren. Kritische ondervrager van racisten en populisten. Dictator van haar eigen Instagram. Finalist van Wie is de mol en Expeditie Robinson. Harder werken, zichzelf blijven en nóg beter worden, dat is wat ze doet. Vallen en weer opstaan. Altijd.

do 29 juni 20:30, DeLaMar, € 20,50

BORRELNOOTJEZ - DUZYEM SHOW

Theatergezelschap Borrelnootjez zet de 'Duzyem Show' voort. Groter, bruter en met meer bombarie, transformeren Hamza en Khalid in zoveel typetjes dat Barbapapa er nog een puntje aan kan zuigen. Een show vol sketches, muziek, dans, interactie en improvisatie.

vr 30 juni 20:15, Meervaart Theater, € 19,50

FESTIVALS

LANDSCHAPSFESTIVAL - MET

ANDERE OGEN

Bouw, kijk, beleef en verwonder... Tijdens Met andere ogen nodigt Waag Futurelab de bezoeker uit om op het Amsterdam Science Park de zinnen te verzetten en de stad als levende plek te ontdekken, samen met kunstenaars, buurtbewoners en wetenschappers. Tijdens het landschapsfestival wordt er samen gebouwd aan een andere relatie met de natuur.

02 t/m 04 juni 13:00, Amsterdam Science Park Science Park, € 7,50 t/m € 12,50

RED LIGHT JAZZ FESTIVAL

Red Light Jazz Festival presenteert optredens van de nestor van de Nederlandse jazz Hans Dulfer, Roaring Cats, Steffen Morrison, Tim Armacost, Joris Teepe & Rob van Bavel, Rembrandt Frerichs Trio, Mieke Stemerdink & André Vrolijk, Anton Goudsmit, Gideon Tazelaar en meer!

09 t/m 11 juni diverse tijden, locaties en prijzen.

UKRAINIAN CHARITY CULTURE AND FASHION FEST

Een 3-daags festival met modeontwerpers uit Oekraïne, een pop-up winkel, Oekraïense keuken, kunst, muziek, workshops en activiteiten voor kinderen.

09 t/m 11 juni diverse tijden, Pelgrimskerk, € 5,- t/m € 10,-

OPEN OSCILLATOR

Open Oscillator, het elektronische muziekfestival met een focus op audiokunst en experiment, is een tweedaags festival georganiseerd door de Muziekstraat rondom de liefde

1. HOLLAND FESTIVAL: DRIVE YOUR PLOW OVER THE BONES OF THE DEAD Holland Festival’s opening piece is an enchanting thriller about activism, toxic masculinity, our relationship with animals and the power of poetry – set on a remote Polish mountainside.

1-3 June, Theater Amsterdam

2. HOLLAND FESTIVAL: EXÓTICA

This dance performance s an exuberant ritual, conceived as a séance through which ancestors’ dancers, femmes and queer people of colour from the past and the present enter in conversation with the gaze of the audience.

6-7 June, ITA

3. HOLLAND FESTIVAL: RUSALKA

The beloved opera by the Czech composer Antonín Dvořák follows the water nymph Rusalka, who, like the little mermaid, wants nothing more than to become human. Along with the indoor programming, don’t miss the free outdoor screening in Park Frankendael on 15 June.

2-25 June, Dutch National Opera & Ballet

4. HOLLAND FESTIVAL: WUTHERING HEIGHTS

An epic tale of love, revenge and hope, this will be the Dutch premiere of the acclaimed musical by Emma Rice, one of London’s most influential directors. Brontë’s masterpiece is adapted into a fiery theatrical experience full of live music, humour, puppetry and dance.

8-18 June, DeLaMar Theater

5. HOLLAND FESTIVAL: METAMORPHOSIS OF A LIVING ROOM

This musical theatre piece by director Toshiki Okada and composer Dai Fujikura is a story about a family evicted from their home. After another catastrophe of unprecedented

magnitude looms, the entire humanoriented world dissolves in sound.

7-8 June, Muziekgebouw

6. FORSYTHE FESTIVAL

With a programme of three of his masterpieces, this dance festival is dedicated to William Forsythe, the choreographer who steered the development of contemporary dance and overturned the traditional logic and dynamic of ballet.

10-27 June, Dutch National Opera & Ballet

7. OOSTERPOKE COMEDY SHOW

Laugh your ass off at this regular stand-up comedy show featuring the freshest comedians on the Amsterdam circuit, including Michael Jager, Fedor Ikelaar, Richard Walker and special international guests. Your first drink is on the house.

4 June, Plein Theater

8. NOTHING DOWN ABOUT IT

Singer Mirjam Klerks and guitarist Bas van der Wal present a programme full of new soul and funk music about love –love for each other and for their child with Down’s Syndrome.

31 May-1 June, TapasTheater

9. UNSEEN

The latest performance by the Jakop Ahlbom Company is a melancholic yet humourous love drama about an unhappy lady who can’t shake off the past and a husband who feels frustrated and lonely, partly inspired by the Korean film Bin Jip.

14-25 June, Theater Bellevue

10. DAVID SEDARIS

Expect a night of top-notch humour and satire from the acclaimed American writer and comedian, known for his sharp social critique and his humorous, touching and universal observations about human nature.

27 June, DeLaMar Theater

FOR ALL NON-DUTCH SPEAKERS WHO LOVE THEATRE, COMEDY, SPOKEN WORD OR PERFORMING ARTS, AMSTERDAM IS PACKED WITH OPTIONS! THIS IS OUR SELECTION OF THE BEST LANGUAGE-NO-PROBLEM SHOWS IN AMSTERDAM THIS MONTH.

1.

3.

5.

7. 9.

2.

4.

6.

8. 10.

MARTA SYRKO

MARTA SYRKO

RICHARD WALKER

AMANDA PINA

MARK BRENNER STEVE TANNER

TOPSPORT AMSTERDAM

voor de synthesizer en andere elektronische instrumenten met optredens, kunst, workshops, een open podium en meer.

10 t/m 11 juni 17:00, Tolhuistuin, € 10,-

AMSTERDAM ROOTS FESTIVAL

Het Amsterdam Roots Festival brengt een sprankelend programma met muziek, circus, dans, theater, kinderprogramma’s, beeldende kunst, workshops en verdiepingsprogramma’s plus een legendarische afsluiting en afterparty. zo 25 juni 13:00, Oosterpark

DIVERSEN

JORIS LUYENDIJK

MUSEA

ALLARD PIERSON

Museum over 10.000 jaar cultuurgeschiedenis.

Open kaart - Van atlas tot streetmap De tentoonstelling toont een enorme diversiteit aan kaarten vanaf de 15de eeuw en vertelt de verhalen die erachter schuilgaan. Ook diverse hedendaagse kunstenaars zijn geïnspireerd door het fenomeen kaarten en tonen werk in de aansluitende tentoonstelling Open kaart Reflecties.

t/m 16 juli

Oude Turfmarkt 127, tel. 525 25 56 www.allardpierson.nl

AMSTERDAM MUSEUM

ASHTON BROTHERS - 20 JAAR ASHTON BROTHERS

NAAM: Julia Verhoeven

SPORT: Rugbyer

LEEFTIJD: 29

Julia Verhoeven is een rugbyer en captain van AAC rugby en het Nederlands damesteam, waar ze afwisselend 4x per week voor traint.

Rugby is een fysieke teamsport waarbij twee teams proberen een ovale bal over de doellijn van de tegenstander te brengen. Voor Julia is rugby echter meer dan alleen een fysieke teamsport. Bij rugby wordt het lichaam letterlijk in de strijd gegooid. Het teamgevoel en de kameraadschap die voortkomen uit het beoefenen van deze sport zijn van onschatbare waarde.

Dit jaar heeft Verhoeven haar ambitie bereikt om aanvoerder te worden van het Nederlands rugbyteam. Zoals ze zelf zegt: 'Toen ik begon met de sport had ik dit nooit durven dromen. Stoppen met de sport zit er dan voorlopig ook niet in'.

Het Amsterdam 7’s rugby toernooi zal plaatsvinden op het thuisterrein van AAC, Sportpark de Eendracht.

TOPSPORTEVENEMENTEN JUNI

ZATERDAG 3 - ZONDAG 4 JUNI

12:00 - 21:00

AMSTERDAM RUGBY 7S

SPORTPARK DE EENDRACHT, AMSTERDAM-WEST

WWW.AMSTERDAMRUGBY7S.COM

Toegangsprijs: €25

DINSDAG 6 - ZATERDAG 10 JUNI

15:00 - 21:00

BASEBALL EUROPEAN CHAMPIONSHIP

AMSTERDAM PIRATES, AMSTERDAM-WEST WWW.EEC2023.EU

Toegangsprijs: €10 - €50

ZATERDAG 24 - ZONDAG 25 JUNI

12:00 - 18:00

KONINKLIJKE HOLLAND BEKER

DE BOSBAAN, AMSTERDAM-ZUID WWW.HOLLANDBEKER.NL

Toegangsprijs: gratis

Joris Luyendijk rekent af met het idee dat achtergrond en sociale klasse geen rol spelen in ons land, en brengt een inspirerend pleidooi voor een nieuwe kijk op leiderschap.

vr 02 juni 20:30, DeLaMar, € 19,50

VONDELPARK OPENLUCHTTHEATER

Het nieuwe seizoen van het Vondelpark Openluchttheater, met een uiteenlopend programma met muziek, comedy, familietheater en voorstellingen, dans en klassieke muziek, van gevestigde namen en opkomend talent, wordt op 4 juni om 14:00 uur afgetrapt met Chica Chica, Dolf Jansen, Valvetronic Brassband en Benjamin Flo. Verder onder meer op 10 juni om 15:00 uur

Het Kleine Theater met Meneer Monster, om 20:30 uur Tim Hartog en Erik van Muiswinkel en op 25 juni om 12:00 uur Valentijn Jeukendrup en Ananta. 4 juni tot september, Vondelpark Openluchttheater, gratis (eigen bijdrage)

SLAA OP OORZAKEN: DE ONTMOETING

SLAA en Oorzaken nodigden schrijvers Maartje Wortel, Martin Rombouts, Gijs Wilbrink en Lauranne van Grinsven uit om in estafettevorm een kort verhaal te schrijven waarin een ontmoeting centraal staat. Componist en muzikant Erik Buschmann (Klangstof) voorziet de verhalen live van muziek en geluid. zo 04 juni 15:00, Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond, € 10,-

DIENST ZONDER GOD

Vier keer per jaar, met de wisseling van de seizoenen, organiseert zangeres en theatermaakster Ricky Koole een jonge, eigenzinnige dienst. De preek wordt gehouden door een spraakmakende gast. Acteurs lezen gedichten en teksten. Het koor onder leiding van dirigente Maartje Meijer zingt pop, soul en traditionals en er is muziek van topmuzikanten.

wo 21 juni 20:00, Rode Hoed, € 15,t/m € 17,50

SIMOMO BOUJ - DETOX MORNINGS

Kan je wel een oplaadmoment gebruiken? Moet je bijkomen van de rave-experience Respublika of een andere festivalervaring? Kom dan naar de prikkelarme detox mornings in De Balie.

za 24 juni 10:00, De Balie, € 25,-

BARTS BOEKENCLUB

Bij Barts BoekenClub geldt het motto: óók leuk als je niet van lezen houdt. Met o.a. Frits van Oostrom en Bart & Maurits Chabot (duo-gesprek).

wo 28 juni 20:30, Betty Asfalt Complex, € 10,-

De geschiedenis van Amsterdam vanaf de middeleeuwen.

Amsterdam Museum in de Hermitage

Onder het dak van de Hermitage huist vanaf 5 maart 2022 het Amsterdam Museum. Mét een volledig nieuw aanbod aan tentoonstellingen, publieksprogramma’s en kinderactiviteiten.

Panorama Amsterdam

In Panorama Amsterdam wordt de stad in al haar facetten getoond. Van de oudste plattegrond van de stad (uit 1538!) tot de straatkunst van Kamp Seedorf en van 17e-eeuwse schuttersstukken tot Natasja Kensmils hedendaagse schilderijen over de regentessen uit die tijd. doorlopend

Denzel Veerkamp - The Perpetual Reverse Assimilation Project

In deze reeks ontwerpen geeft het opkomend modetalent een voorproef van zijn nieuwe werk, geïnspireerd door de Afro-Surinaamse koto dracht.

1 t/m 15 juni

Ode aan Zubrowka, de Muze van Club RoXY t/m 3 september

De Maasdamme Collectie t/m 3 september

Continue This Thread - Karim Adduchi x Tess van Zalinge t/m 3 september Amstel 51, tel. 523 18 22 www.amsterdammuseum.nl

AMSTERDAM PIPE MUSEUM

Overzicht van de rookcultuur. Prinsengracht 488, tel. 421 17 79 www.pipemuseum.nl

BEZOEKERSCENTRUM

AMSTERDAMSE BOS

Bezoekerscentrum van het grootste stadsbos van Nederland. Bosbaanweg 5, tel. 545 61 00 www.amsterdamsebos.nl

ANNE FRANK HUIS

De onderduikplaats waar Anne Frank haar dagboek schreef tijdens de Tweede Wereldoorlog. Prinsengracht 267, tel. 556 71 05 www.annefrank.org

DE APPEL ARTS CENTRE

Kunstencentrum Exposities op locatie. tel. 625 56 51, www.deappel.nl

ARCAM

Architectuurcentrum Amsterdam is hét centrum voor architectuur, stedenbouw en landschapsontwerp in Amsterdam.

Dag van de Architectuur

De hele maand juni wordt de Amsterdamse architectuur gevierd, met als hoogtepunt de Dag van de Architectuur in het weekend van 17 en 18 juni.

Tijdlijn Amsterdam 2000-2030 t/m 1 januari 2030 Prins Hendrikkade 600, tel. 620 48 78 www.arcam.nl

Met hun gloednieuwe show Brothers brengen de Ashton Brothers een ode aan elkaar, aan de tribe die ze samen vormen. Een eigen kosmos van magie en muzikaliteit, met spectaculaire en hilarische halsbrekende toeren. Een verrassende kijk op de veerkracht van ons bestaan en van de planeet waarop we ronddolen. Dwars door fysieke grenzen van theater. Dwars door ruimte en tijd. Dwars door huid en haar, in een rechte lijn naar het hart.

DE KLEINE KOMEDIE, 26 T/M 29 JUNI

ANNICK BOER - DEZE IS NOG BETER!

Ze is bekend van haar typetjes in tv-programma’s als Kanniewaarzijn en De TV kantine en haar eerste voorstelling Dat is goed gelukt Annick presenteert in haar tweede voorstelling een avond cabaret met komische conferences vol zelfspot en liedjes. De alledaagse verhalen krijgen in het theater iets magisch. Annicks eerste cabaretvoorstelling was goed gelukt, maar deze wordt nog beter!

DELAMAR, 1 JUNI

met olifanten, pinguïns, giraffen, zeeleeuwen, apen, kamelen, duizenden vlinders in het vlinder- paviljoen, een aquarium en nog veel meer.

Vaste tentoonstelling in het Aquarium over het belang van schone oceanen. Artis wil in het vernieuwde aquarium bezoekers inspireren en stimuleren verantwoordelijk met het water op onze planeet om te gaan.

Het Groote Museum

Alles is met elkaar verbonden

In het museum ervaart de toeschouwer de verbinding tussen alles wat leeft: mens, dier, plant en microbe. Een persoonlijke expeditie, kriskras door het museum. Met animaties, installaties, kunstwerken, films en verhalen.

Nieuw in het Groote Museum: wat eten we...morgen?

Experts vertellen over het menu van de toekomst.

ARTIS-Micropia

Uitgelicht: schimmels

Ze helpen planten groeien, maken het lekkerste eten, en ruimen zelfs weer alles netjes op: schimmels. Ze lijken misschien vies, maar zonder ze is er geen leven.

Plantage Kerklaan 38, tel. 0900278 47 96, www.artis.nl

APPIE BAANTJER MUSEUM

In de kelder van café Heffer, vlakbij de plek waar Baantjer jarenlang werkte als rechercheur.

HUBRECHT EN GELEIJNSEZO KAN HET OOK!

Het bestaat nog: beschaafd cabaret van mannen die de juiste kleren dragen en de Nederlandse taal correct uitspreken. Maar hoe houden zij zich staande in deze tijd van polarisatie, vrijpostige kinderen en identiteitspolitiek? In hun eerste avondvullende voorstelling presenteren Hubrecht, vaste gitarist van VanVelzen, en Geleijnse, één van de mannen achter Fokke & Sukke, zich graag.

BETTY ASFALT COMPLEX, 15 JUNI

Oudebrugsteeg 7, tel. 428 44 88 www.heffer.nl

DE BAZEL Vijzelstraat 32, tel. 723 0560 www.debazelamsterdam.com

BIJZONDERE COLLECTIES

UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM Cultureel erfgoed tentoonstellingen in historische panden.

De afzonderlijke tentoonstellingsprogramma’s van de Bijzondere Collecties en het Allard Pierson zijn samengevoegd tot een gezamenlijk programma.

Oude Turfmarkt 129, tel. 525 73 00 www.bijzonderecollecties.uva.nl

COBRA MUSEUM

De CoBrA-beweging was een van de belangrijkste kunstbewegingen in de 20ste eeuw. Het Cobra Museum toont steeds in wisselende tentoonstellingen haar CoBrA-collectie.

Alle kinderen kunstenaar

Acteur, schilder en kunstprogrammamaker Jeroen Krabbé heeft als gastconservator 40 kindertekeningen geselecteerd die een prachtig beeld geven van hoe kinderen wereldwijd tekenen.

vanaf 2 juni

Cobra 75: Grenzeloos en vrij De tentoonstelling Grenzeloos en vrij. Van Appel tot Basquiat vormt het hoogtepunt van het jubileumjaar.

Topsport Amsterdam helpt bij het realiseren van sportieve ambities van talentvolle Amsterdamse sporters. www.topsport.amsterdam

VANESSA SCHEER

RANDY FOKKE EN LOTTE SCHRODER

vanaf 2 juni

De andere Picasso. Terug naar de bron

De tentoonstelling is een eerbetoon aan Picasso en zijn culturele achtergrond, met als centraal thema zijn liefde voor dans en theater, zijn kindertijd en zijn fascinatie voor keramiek.

vanaf 2 juni

Sandbergplein 1, Amstelveen, tel. 547 50 50 www.cobra-museum.nl

DIAMANTMUSEUM

Een reisverhaal. Een reis die 200 km onder de aardkorst begint en eindigt in de ring aan uw vinger. Paulus Potterstraat 8, tel. 30 55 300 www.diamantmuseumamsterdam.nl

VAN EESTEREN MUSEUM

Museum over de stedenbouwkundige Van Eesteren en de Westelijke Tuinsteden.

In, rond en vanuit het paviljoen biedt het museum een vol en gevarieerd programma met tentoonstellingen, wandelingen, fietstochten, bezoeken aan de museumwoning, Van Eesteren gesprekken, presentaties, lezingen, workshops en nog veel meer. Skateboard City

t/m 9 juli

Noordzijde 31, tel: 447 1857 www.vaneesterenmuseum.nl

EYE FILMMUSEUM

Dagelijks voorstellingen. Informatie- en documentatiecentrum.

Werner Herzog - The Ecstatic Truth

De tentoonstelling biedt inzicht in de manier waarop Herzog de wereld onderzoekt en beschouwt. Centraal staat de ecstatic truth, de extatische waarheid waar de regisseur continu naar op zoek is. Hiertoe construeert en stileert hij beelden die deze diepere waarheid blootleggen.

vanaf 18 juni

IJpromenade 1, tel. 589 14 00 www.eyefilm.nl

FABRIQUE DES LUMIERES

Dalí - The Endless Enigma

Deze expositie over Salvador Dali toont zijn beroemdste psychedelische kunstwerken en komen tot leven op het ritme van de muziek van de legendarische band Pink

Floyd.

t/m eind december 2023

Gaudí - Architect of the Imaginary Gaudí was een grote inspiratiebron voor Dalí. De werken van Gaudí uit het begin van de twintigste eeuw, die vaak als grillig en provocerend werden omschreven, werden daarom ook sterk door Dalí verdedigd.

t/m eind december 2023

Recoding Entropia

Een meeslepende audiovisuele ervaring, speciaal ontworpen voor Culturespaces.

t/m eind december 2023

Pazzanistraat 37, tel. 247 9500 www.fabrique-lumieres.com

FASHION FOR GOOD MUSEUM

Een uniek en interactief museum over duurzame mode in innovaties.

Knowing Cotton Otherwise

In de tentoonstelling ‘Knowing Cotton Otherwise’ wordt katoen bekeken door de ogen van verschillende kunstenaars en uitvinders. Ontdek wat de rol van katoen was in de mondiale geschiedenis en wat voor impact het heeft op mens en planeet.

t/m 25 september 2023

Rokin 102, tel. 0261 9680 www.fashionforgood.com

FOAM AMSTERDAM Centrum voor fotografie, ontmoetingsplek voor fotografen en discussieplatform.

Ernest Cole - House of Bondage

Een grootschalig overzicht van het werk van de Zuid-Afrikaanse foto-

MODERN - VAN GOGH, RIETVELD, LÉGER EN ANDEREN

Het Stedelijk toont ruim 300 werken van 200 kunstenaars en ontwerpers, uit wel 20 stromingen. MODERN werpt een frisse blik op internationaal bekende namen als Vincent van Gogh, Gerrit Rietveld en Fernand Léger, en brengt vele minder bekende makers als Suzanne Valadon, Germaine Krull en Christopher Dresser voor het voetlicht, en laat zien hoe verrassend en vernieuwend kunstenaars en ontwerpers waren, en hun tijd ver vooruit.

t/m 27 augustus Amstel 51, tel. 530 87 55, www.hermitage.nl

HET HEM

Drie keer per jaar brengt Het HEM een nieuw Chapter dat het verhaal van een gastcurator vertelt, en je meeneemt in de wereld van de creatieve makers en denkers van nu.

Het HEM gaat renoveren. Heropening in najaar 2024 Warmperserij 1, 1505 RL Zaandam tel. 075 710 0073, www.hethem.nl

HOLLANDSCHE

SCHOUWBURG

Ooit een theater, nu een monument met een tentoonstelling, ter nagedachtenis aan de duizenden joden die in de WOII vanuit dit gebouw werden gedeporteerd naar de concentratiekampen.

Gesloten vanwege een verbouwing. Heropening najaar 2023. Plantage Middenlaan 24, tel. 531 03 40, hollandscheschouwburg.nl

DE HORTUS Een van de oudste (1682) botanische tuinen.

Plantage Middenlaan 2 A, tel. 625 90 21, www.dehortus.nl

HORTUS BOTANICUS

In 1967 opgezet ten behoeve van onderwijs en onderzoek. Van der Boechorststraat 8, tel. 598 93 90, www.vu.nl

HUIS MARSEILLE

Nieuwe Amstelstraat 1, tel. 531 03 10 www.jhm.nl

KATTENKABINET

Expositie van kunstwerken met als onderwerp ‘de kat’. Herengracht 497, tel. 626 53 78 www.kattenkabinet.nl

LUTHER MUSEUM

Het pand uit 1772 is gebouwd als het Evangelisch-Luthers Diaconie Oude Mannen- en Vrouwenhuis. Het speelde een grote rol bij de opvang van armen, ouderen en wezen. Luther & De Wereld

De tentoonstelling vertelt een deel van de verhalen van lutherse contacten met de rest van de wereld. t/m 24 september

Nieuwe Keizersgracht 570, tel. 2142112 www.luthermuseum.nl

MUSEUM WERF ‘T KROMHOUT Het museum toont historie van Nederlands Industrieel Erfgoed. Hoogte Kadijk 147, tel. 627 67 77 www.kromhoutmuseum.nl

MUSEUM VAN LOON

Grachtenhuis uit de 17e eeuw met familieportretten, stijlkamers en Franse tuin.

Keizersgracht 672, tel. 624 52 55 www.museumvanloon.nl

MADAME TUSSAUDS Museum met wassenbeelden. Dam 20, tel. 522 10 10 www.madametussauds.nl

SKATEBOARD CITY

Skateboarders hebben een unieke blik op de stad. Waar sommige stadsbewoners muren en hekken als obstakels zien, beschouwen skateboarders dit als uitdaging. De stad is voor een skateboarder één grote speeltuin. De tentoonstelling Skateboard City, over skateboardcultuur in relatie tot de stad, toont origineel archiefmateriaal van skateboarders uit Amsterdam, films, foto’s, muziek, maquettes, plattegronden én een skateboard ramp. VAN EESTEREN MUSEUM NIEUW-WEST, T/M 9 JULI

graaf Ernest Cole. De fotograaf werd geroemd om zijn onvermoeibare verslaglegging van het leven van Zwarte Zuid-Afrikanen onder apartheid: een regime van geïnstitutionaliseerde rassenscheiding dat van 1948 tot de vroege jaren 90 van kracht was.

t/m 14 juni

Foam 3h: Sem Langendijk - Haven

t/m 18 juni

Next Level: Sara Cwynar

S/S 23

Sara Cwynar probeert door middel van fotografie, essayistische videowerken, collages, installaties en boeken onze huidige beeldcultuur te begrijpen. Een rode draad in Cwynars werk is haar doorlopende onderzoek naar de effecten van consumentisme.

vanaf 26 mei

Keizersgracht 609, tel. 551 65 00 www.foam.org

VAN GOGH MUSEUM

De grootste collectie werken van Vincent van Gogh ter wereld.

Van Gogh in Auvers. Zijn laatste maanden

t/m 3 september

Dr. Gachet & Van Gogh. Experimenteren met etsen.

t/m 3 september

Paulus Potterstraat 7, tel. 570 52 00

www.vangoghmuseum.nl

BLOEMEN VAN BETEKENIS

Een bloem zegt meer dan duizend woorden. Bloemen zijn geliefd om hun schoonheid. Hun vorm en kleur inspireren kunstenaars om ze levensecht en in allerlei samenstellingen uit te beelden. Op zeventiendeeeuwse schilderijen hebben veel bloemen een symbolische of religieuze betekenis. De tentoonstelling toont de verschillende betekenissen die de bloemen, en zelfs insecten, kunnen hebben.

MUSEUM ONS’ LIEVE HEER OP SOLDER, T/M 21 JUNI

HET GRACHTENMUSEUM

17e-eeuws grachtenpand met de geschiedenis van de grachtengordel én de kunst van de Gouden Eeuw. De Amsterdamse grachten

De Amsterdamse grachten vormen het hart van de stad en hebben een complexe en interessante geschiedenis. In deze tentoonstelling wordt dit verhaal op een avontuurlijke wijze verteld.

Amsterdam, dag en nacht

Een tentoonstelling met werk van Arie Schippers in samenwerking met Stichting Tim Killiam. De jury van de Tim Killiam Prijs heeft Arie Schippers gekozen als winnaar van de allereerste editie van de prijs. De 34 Amsterdamse stadsgezichten die te zien zijn, zijn grotendeels gemaakt in de periode 1994-2006.

t/m 2 juli

Herengracht 386, tel. 421 16 56 www.grachten.museum

HERMITAGE AMSTERDAM

Tijdelijk afwisselende tentoonstellingen in samenwerking met internationale partners. Rembrandt & tijdgenoten

Een tentoonstelling met vijfendertig schilderijen uit The Leiden Collection, een van de grootste particuliere collecties 17de-eeuwse Nederlandse kunst.

t/m 27 augustus Museum van de Geest | Outsider Art

Eigentijdse en historische fotografie in 17e-eeuws pand.

Pérez Siquier - Kleuren en contrasten van Spanje

De Spaanse fotograaf Carlos Pérez Siquier (1930-2021) bekleedde een sleutelpositie in de Spaanse fotografie, eerst door zijn neorealistische werken in zwart-wit en later als pionier van de kleurenfotografie.

t/m 18 juni

Variétés. Fotografie en avant-garde Met foto’s van Man Ray, Berenice Abbott, Germaine Krull, Florence Henri en anderen.

vanaf 24 juni

Widline Cadet Take This with You / Pran sa avèk ou vanaf 24 juni Keizersgracht 401, tel. 531 89 89 www.huismarseille.nl

INTERNATIONAAL INSTITUUT

VOOR SOCIALE GESCHIEDENIS

Een van de grootste documentatieen onderzoekscentra ter wereld op het terrein van sociale geschiedenis en geschiedenis van de arbeidersbeweging.

Cruquiusweg 31, tel. 668 58 66 www.iisg.nl

JOODS MUSEUM

Objecten en kunstvoorwerpen die een relatie hebben met religie, cultuur en geschiedenis van de joden in Amsterdam.

Nieuwe kansen, nieuwe kunst De tentoonstelling toont vele beeldbepalende en inspirerende werken van bekende kunstenaars, architecten en ontwerpers als Joseph Mendes da Costa, Samuel Jessurun de Mesquita, Fré Cohen en Michel de Klerk.

t/m 3 september Ik, Joods?!

In 'Ik, Joods?!' zijn dagboeken, brieven, reisverslagen en columns te zien. Kefah Allush, Khadija Arib, Gijs Groenteman, Arnon Grunberg, Judith Koelemeijer, Ronit Palache, Nina Polak en Robert Vuijsje delen in video-interviews hun gedachten over de historische documenten in de tentoonstelling. Wat raakt hen, wat herkennen ze? En kunnen zij iets zeggen over hun eigen identiteit? In de video's geven zij antwoord op deze vragen. t/m 24 september

MAX EUWE CENTRUM

Permanente tentoonstelling over de schaakgeschiedenis, mogelijkheid om te schaken (computer) en schaakbibliotheek.

Max Euweplein 30 A-1, tel. 625 70 17www.maxeuwe.nl

MICROPIA

De onzichtbare wereld

Ontdek het onzichtbare leven. De microwereld - Het machtigste leven op aarde

De microwereld is misschien onzichtbaar en raadselachtig, ze is ook onmisbaar. Microben zijn essentieel op aarde en in ons lichaam. Microalgen in de oceaan produceren de helft van alle zuurstof in onze atmosfeer.

doorlopende tentoonstelling Artisplein, Plantage Kerklaan 38-40, tel. 0900-278 47 96, www.micropia.nl

MOCO

Museum voor moderne kunst.

Modern Masters

Met hun wereldwijde impact hebben Moco Modern Masters hun weg gevonden naar woningen en musea over de hele wereld, waarbij ze ons collectief bewustzijn vormgeven. Hun namen, kunst en ideeën zijn diep verweven in het weefsel van ons dagelijks leven. Andy Warhol, JeanMichel Basquiat, Keith Haring, Yayoi Kusama, allen iconen.

Contemporary Masters Hedendaagse kunstenaars die hun stempel drukken voor een blijvend inspirerende erfenis. the New FuTure Een unieke digitale kunsttentoonstelling gebaseerd op blockchaintechnologie.

Honthorststraat 20, tel. 370 19 97 www.mocomuseum.com

MOLEN VAN SLOTEN

Herbouwde werkende poldermolen uit 1847.

Presentatie ‘Rembrandt op Zolder’ een audiovisuele presentatie over zijn leven. Maquette ‘Amsterdam en het water’, waarop het landschap anno 1630 wordt weergegeven. Akersluis 10, 020-6690412 www.molenvansloten.nl

STEDELIJK MUSEUM, T/M 24 SEPTEMBER

MULTATULI MUSEUM

Boeken van en over Multatuli. Zijn bureau, bibliotheek en sterfbed. Korsjespoortsteeg 20, tel. 638 19 38 www.multatuli-museum.nl

MUSEUM JAN

Hommage aan Sam Francis

t/m 21 mei

Piet Paris e.a. - Illustraties, glaskunst, mode

Piet Paris, pseudoniem van Pieter 't Hoen (1962), reflecteert met nieuw werk op de unieke glaskunstcollectie van Museum JAN en plaatst zijn tekeningen in dialoog met modedesigns van toonaangevende modeontwerpers als Viktor & Rolf, Claes Iversen, Spijkers & Spijkers en Benchellal.

t/m 18 juni

Marie-Jeanne Van Hövell tot Westerflier - Schilderen met een lens vanaf 23 juni

Dorpsstraat 50, Amstelveen, tel. 641 57 54 www.museumjan.nl

MUSEUMHAVEN

Restauratie, behoud, onderhoud van historische binnenvaartschepen. Oosterdok 12 www.museumhavenamsterdam.nl

MUSEUMTRAMLIJN

Tramdienst met historisch materieel. Rit van ong. 7 km en ong. 30 min. van Haarlemmermeerstation naar Bovenkerk (zie dienstregeling). Amstelveenseweg 264 www.museumtramlijn.org

MUSEUM

HET REMBRANDTHUIS

Het huis van Rembrandt met een collectie prenten en schilderijen. Titus is weer thuis

In Museum Rembrandthuis staat de bezoeker oog-in-oog met Rembrandts iconische schilderij van zijn zoon Titus.

Jodenbreestraat 4, tel. 520 04 00 www.rembrandthuis.nl

MUSEUM HET SCHIP

Amsterdamse School Museum Het Schip toont de schoonheid van de Amsterdamse School in volle glorie. Indonesië en De Amsterdamse School

Een tentoonstelling over de relatie tussen Indonesië, het toenmalige Nederlands-Indië, en de Amsterdamse School-beweging. t/m 27 augustus

Oostzaanstraat 45, tel. 686 85 95 www.hetschip.nl

LOCATIE DE DAGERAAD

In het volkswoningbouw-complex De Dageraad van de architecten Michel de Klerk en Piet Kramer is het tweede museum van Museum Het Schip gevestigd.

De bewogen geschiedenis van uitgeverij ‘De Telg’

Een tentoonstelling over illegale uitgeverij ‘De Telg’.

t/m 31 juli

Burgemeester Tellegenstraat 128, tel. 686 85 95, www.hetschip.nl

NATIONAAL HOLOCAUST MUSEUM

Plek waar menselijke moed en onbaatzuchtigheid tot uiting kwamen. Gesloten vanwege een verbouwing.

Plantage Middenlaan 27, tel. 531 03 10, www.jhm.nl

NEMO SCIENCE MUSEUM

Centrum vol wetenschap en technologie.

Humania

In de tentoonstelling Humania kom je door middel van spellen, tests en museale objecten alles te weten over je eigen soort: de mens. Middelpunt van de tentoonstelling is het 8,5 meter hoge kunstwerk ‘Een handstand’, gemaakt door kunstenaar Florentijn Hofman.

Oosterdok 2, tel. 531 32 33 www.nemosciencemuseum.nl

DE NIEUWE KERK

De op een na oudste kerk van Amsterdam (1414) met 16e- en 17e-eeuws orgel.

World Press Photo 2023

t/m 30 juli

Dam 1, tel. 638 69 09 www.nieuwekerk.nl

MUSEUM AMSTERDAM NOORD

Over de geschiedenis van Noord. Zamenhofstraat 28 A www.museumamsterdamnoord.

MUSEUM ONS’ LIEVE HEER OP SOLDER

Amsterdams koopmanshuis met 17e-eeuwse schuilkerk. Bezoekers gaan er op ontdekkingstocht in een zeldzaam goed bewaard grachtenhuis uit de 17e eeuw. Bloemen van Betekenis - Een bloem zegt meer dan duizend woorden.

t/m 21 juni

O.Z. Voorburgwal 38-40, tel. 624 66 04, www.opsolder.nl

NXT MUSEUM

Museum voor nieuwe mediakunst

Unidentified Fluid Other

De tentoonstelling onderzoekt de opkomst van de virtuele identiteit in een reeks multisensorische kunstwerken. Met werk van multimedia kunstenaar Lu Yang, ontwerper Audrey Large, digital fashion institute The Fabricant, fractal-kunstenaar Julius Horsthuis, 3D-kunstenaar Harriet Davey en animator / programmeur Ksawery Kirklewski.

t/m 3 september

Asterweg 22 www.nxtmuseum.com

OUDE KERK

Hedendaagse kunst en cultuur in het oudste gebouw van de stad. Onder de grafzerken bevindt zich het graf van Saskia van Uylenburgh, de eerste echtgenote van Rembrandt. It's OK - een manifestatie van samenkomsten.

Jeanne van Heeswijk is een kunstenaar die het ontstaan van dynamische en gediversifieerde publieke ruimtes mogelijk maakt om zo 'het lokale te

radicaliseren'. In haar werk verbindt ze kunst met social design, maatschappelijke vraagstukken en politiek activisme.

t/m 24 september Oudekerksplein 23, tel. 625 82 84 www.oudekerk.nl

KONINKLIJK PALEIS / OPEN

Midden in de hoofdstad staat het Koninklijk Paleis Amsterdam, het officiële ontvangstpaleis van Koning Willem-Alexander. Het Paleis speelt een grote rol tijdens staatsbezoeken en andere koninklijke ontvangsten zoals de jaarlijkse nieuwjaarsreceptie, diners en prijsuitreikingen. Daarnaast is het zoveel mogelijk opengesteld voor bezoekers.

Dam, tel. 522 61 61 www.paleisamsterdam.nl

PIANOLA MUSEUM

Collectie pianola’s, elektrisch aangedreven reproductievleugels en 20.000 muziekrollen. Westerstraat 106, tel. 627 96 24 www.pianola.nl

RIJKSMUSEUM

Overzicht van de Nederlandse kunst en geschiedenis met dagelijks rond- leidingen, workshops of cursussen. Vermeer

Niet eerder zijn er zoveel Vermeers bij elkaar gebracht.

t/m 4 juni

Pronkkasten - 17de-eeuwse meesterwerken van Herman Doomer t/m 11 juni

Richard Long

In de Rijksmuseumtuinen t/m 29 oktober

De Vaandeldrager

vanaf 16 juni

New Horizons

Hedendaagse fotografie in het Rijksmuseum

vanaf 29 juni

Museumstraat 1, tel. 0900-07 45 www.rijksmuseum.nl

HET SCHEEPVAARTMUSEUM

Het museum laat zien hoe de zee de Nederlandse cultuur heeft bepaald. Ontdek 500 jaar maritieme geschiedenis. Van Gouden Eeuw, het leven aan boord tot virtuele zeereis en de replica van het VOC-schip ‘Amsterdam’.

1672 - een jaar vol rampen

In het kader van het rampjaar, dit jaar 350 jaar geleden, presenteert Het Scheepvaartmuseum een kleine presentatie over de Slag bij Solebay. Twee monumentale wandtapijten en enkele objecten worden getoond die de zeeslag vanuit meerdere perspectieven belichten. doorlopend

Watersport in perspectief

Een presentatie die volledig in het teken staat van tekenaar en futuroloog Robbert Das. De scheepstekeningen zijn gemaakt met een uitzonderlijk oog voor detail.

t/m 22 oktober

Kattenburgerplein 1, tel. 523 22 22 www.hetscheepvaartmuseum.nl

STADSARCHIEF AMSTERDAM ‘s Werelds grootste stadsarchief.

Amsterdam in vuur en vlam. De uitvindingen van Jan van der Heyden (1637-1712)

Uitvinder, ondernemer en kunstenaar Jan van der Heyden staat wereldwijd bekend als schilder van uitzonderlijke stadsgezichten. Maar deze getalenteerde 17de-eeuwer was ook een belangrijke uitvinder en ondernemer.

t/m 6 augustus Vijzelstraat 32, tel. 251 15 11 www.amsterdam.nl/stadsarchief

STEDELIJK MUSEUM

Moderne en hedendaagse kunst en vormgeving.

Sigmar Polke & Cosima von Bonin tot begin mei General Idea

De Canadese kunstenaars Felix Partz (1945–1994), Jorge Zontal (1944–1994) en AA Bronson (1946) waren van 1969 tot 1994 actief als General Idea. De tentoonstelling vertelt het verhaal van een groep wiens briljante output niet alleen in hun eigen tijd resoneerde, maar ook de basis legde voor toekomstige makers om de wereld opnieuw vorm te geven door middel van kunst.

t/m 16 juli

Felix de Rooy - Apocalypse

Vijf decennia kunstenaarschap van multitalent Felix de Rooy met film, theater en beeldende kunst in talloze verschijningsvormen van schilderijen tot assemblages en van (digitale) collages tot wandkleden.

t/m 3 september

Modern

t/m 24 september Keith Haring - Amsterdam Notes

t/m 5 november Museumplein 10, tel. 573 29 11 www.stedelijk.nl

STRAAT MUSEUM

Museum voor graffiti en street art

Citaat van de straat Is street art binnen nog wel street art?

De openingstentoonstelling toont meer dan 150 kunstwerken van ruim 140 kunstenaars met 32 verschillende nationaliteiten.

NDSM-Plein 1, tel. 020 370 9630 www.straatmuseum.com

THEO THIJSSEN MUSEUM

De Amsterdamse schrijver, onderwijzer, vakbondsman en sociaal-democratisch politicus Thijssen (1879-1943) is vooral bekend als schrijver van de roman Jongensdagen. 1e Leliedwarsstraat 16, tel. 420 71 19 www.theothijssenmuseum.nl

TROPENMUSEUM

Museum over wereldculturen.

Diva's Diva's: bezieling en beleving in Arabische muziek en cinema.

t/m 8 maart 2024

Plastic Crush

De tentoonstelling laat de verschillende manieren zien waarop mensen overal ter wereld samenleven met plastic.

t/m 1 september 2024

Someone is getting rich

Hedendaagse kunstenaars maken zichtbaar welke koloniale uitvindingen aan de wieg staan van het

mondiale financiële systeem. Maar bovenal leggen ze bloot hoe de nasleep van het kolonialisme ook vandaag de dag nog in de financiële sector is ingebed.

Linnaeusstraat 2, tel. 088-0042 800 www.tropenmuseum.nl

TROPENMUSEUM JUNIOR

Sabi Suriname: ontdek de Wereld achter de Dingen. Sabi Suriname

Een tentoonstelling over Suriname, de band met Nederland en hoe Suriname met de wereld is verbonden.

t/m 31 december

Linnaeusstraat 2, tel. 088-0042 840 www.tropenmuseumjunior.nl

NEDERLANDS UITVAART

MUSEUM TOT ZOVER

Verleden, heden en toekomst van de omgang met de dood.

Kruislaan 124, tel. 694 04 82 www.totzover.nl

VERZETSMUSEUM

Nederland voor, tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog.

Plantage Kerklaan 61, tel. 620 25 35 www.verzetsmuseum.org

WERELDERFGOED PODIUM

Bezoekerscentrum Amsterdam

Werelderfgoed

Dé startplek om kennis te maken de Amsterdamse grachtengordel, werelderfgoed sinds 2010. Vijzelstraat 32 www.amsterdam.nl/werelderfgoed

HUIS WILLET-HOLTHUYSEN

Volledig ingericht grachtenpand. Het Amsterdam Museum in huis Willet-Holthuysen.

ANOHNI - She who saw beautiful things

Met een serie portretten eert ANOHNI haar voormalige samenwerkingspartner dr. Julia Yasuda. De foto’s, gemaakt door Julia’s inmiddels overleden echtgenote Erika Yasuda, zijn gemaakt in het Tokio van begin jaren 80. vanaf 4 juni

Herengracht 605, tel. 523 18 22 www.willetholthuysen.nl

WOONBOOTMUSEUM

Gevestigd op de Hendrika Maria, een voormalig zeilend bedrijfsvaartuig (1914). Aan boord krijgt men een beeld van deze woonvorm. Prinsengracht 296 K, tel. 427 07 50 www.houseboatmuseum.nl

MÉÉR

VOORSTELLINGEN,

CONCERTEN EN EXPOSITIES?

iamsterdam.nl/agenda

Hoofdredacteur Bart van Oosterhout

Adjunct-hoofdredacteur

Karin Thybaut

Vormgeving Het Zomerpaleis:

Saskia Franken, Martijn Blokland

Ontwerp Loes Koomen

Eindredactie SCHERP: Renate

Dahlmans en San van de Ven, Annemarie Bleeker (agenda)

Aan dit nummer werkten mee

Barbara van den Berg, Amber

Brandenburg, Marjolein van Damme, Sati Dielemans, Anne Dirks, Mees Molenaar/Topsport Amsterdam,

Guste Gulevaite/Amsterdam Art, Cindy Hoetmer, Yara Hooglugt, Olivier Kemme, Eveline Kuyten, Michiel Lieuwma, One’sy en Tewa

Muller, Margriet Prinssen, Bregtje Schudel, Verity Seward, Erik Schmitz, San van de Ven, Lara

Verheijden, Mirte Vreemann, Joke van der Weij

Aanleveren agendagegevens

zomernummer: 29 mei

septembernummer: 31 juli

amsterdam & partners: informatie@iamsterdam.com

Adverteren

Afdeling Relaties, T 020-702 61 80

partner@iamsterdam.com

Uitgever amsterdam & partners

De Ruyterkade 5, 1013 AA Amsterdam, T 020-702 61 00

Drukwerk en distributie Flyerman distributie@iamsterdam.com

Abonnementen

Abonnementenland

Postbus 20, 1910 AA Uitgeest T 0251-257 924 of WhatsApp T 06-4655 8054 www.bladenbox.nl Adreswijzigingen en opzeggingen: www.aboland.nl klantenservice@aboland.nl

Jaarabonnement € 31,99

Het abonnement wordt jaarlijks

stilzwijgend verlengd. Abonnementen kunnen schriftelijk en per e-mail worden opgezegd onder vermelding van het klantnummer, met een opzegtermijn van 3 maanden. Een abonnement is pas opgezegd wanneer de abonnee daarvan een schriftelijke bevestiging heeft ontvangen via post of e-mail. Een adreswijziging kan alleen worden verwerkt als het oude adres en het nieuwe adres schriftelijk of per e-mail worden doorgegeven. Prijswijzigingen voorbehouden. Uitkrant is een geregistreerd merk van amsterdam & partners.

Verschijnt 10 maal per jaar. Oplage 60.000 exemplaren. Redactie noch uitgever kunnen aansprakelijk worden gesteld voor eventuele foutieve vermeldingen. © 2023 Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden overgenomen zonder voorafgaande toestemming van de auteursrechthebbenden.

Het septembernummer van de Uitkrant verschijnt op vrijdag 25 augustus, de abonnees ontvangen de krant de zaterdag ervoor.

BOTSING IN HET CENTRUM, 1953

Een typisch geval van ‘Boem is ho!’, deze ontmoeting tussen de motorwagen van tramlijn 12 en de vrachtwagen van transportbedrijf Van Oosten. Maar het zou net zo goed het decor van een toneelstuk of opera kunnen zijn, waarbij de brokken aan het slot weer worden gelijmd. Uit de berichten in de krant wordt duidelijk wat zich hier afspeelde. De tram kwam uit de Haarlemmerstraat, waar een enkelspoor liep, en moest op de sluis naar rechts sturen omdat daar het gewone dubbelspoor begon. Maar de wissel stond verkeerd en zo reed de tram op het verkeerde spoor tegen de richting in. De vrachtwagenchauffeur had daar niet op gerekend. Hij had gelukkig nog wel de

tegenwoordigheid van geest om snel uit de wagen te springen. ‘Zo bleef hij ongedeerd, terwijl de wagen aan de voorzijde deerlijk werd gehavend’, schreef krant De Waarheid op. De tram had de vrachtwagen nog zo’n zeven meter meegesleurd voordat alles tot stilstand kwam. Gelukkig vielen er geen slachtoffers, al waren de trampassagiers wel ‘vreselijk geschrokken’. Door het ongeluk was het verkeer een uur gestremd. Toevallig waren er die septemberdag nog twee verkeersongelukken met trams, nu door onverhoedse stuurbewegingen van automobilisten. Toch was de tram in 1953 maar bij 3,6 procent van alle botsingen betrokken. Bij de bijna vijftienduizend

Botsing tussen tram 12 en een vrachtwagen bij de Haarlemmersluis, 25 september 1953

verkeersongevallen in dat jaar waren vooral auto’s en vrachtwagen van de partij, gevolgd door fietsers met 22 procent. Ook paard-enwagens waren nog reguliere verkeersdeelnemers, en die waren betrokken bij 124 ongelukken. Het op hol slaan of schrikken van een paard veroorzaakte 35 keer een ongeluk. Tegenwoordig schommelt het totaal aantal geregistreerde ongelukken rond de vijfduizend en het op hol slaan van een paard komt nog zelden voor. In 1953 vielen de meeste slachtoffers in de leeftijdscategorie 19-29 jaar, maar nauwelijks onder de zeventigplussers. Tegenwoordig zijn de ouderen, de kinderen uit 1953, steeds vaker verkeersslachtoffer.

tekst Erik Schmitz foto Stadsarchief Amsterdam/Gemeentepolitie

De echte Amsterdammer

‘MIJ KRIJG JE HIER NOOIT MEER WEG’

Nora Maria (30, bekend op Instagram als @noramaria.nl) is contentmaker en influencer en adviseert merken op het gebied van PR, content en sociale media. Daarnaast maakt ze prachtige foto’s van Amsterdam. Ze woont vlak bij het centrum met haar vriend en hun twee dochters. ‘Ik fotografeer het liefst rond het Red Light District en dan ’s ochtends vroeg als het nog uitgestorven is op straat – de architectuur, het licht, de huisjes die het water raken. Sta ik daar weer bij zonsopkomst met m’n goeie gedrag en camera.’

ECHTE AMSTERDAMMER?

‘Ik ben hier geboren, maar als kind veel verhuisd. Voor mijn achttiende heb ik in twaalf verschillende huizen gewoond. Maar zodra ik er zelf iets over te zeggen had, ben ik naar Amsterdam vertrokken. Naar een studentenkamer in Reigersbos, Zuidoost. Inmiddels woon ik tussen Zeeburg en het centrum in, vlak bij Club Panama, in een huurhuis. We hebben laatst besloten dat we hier voorlopig blijven, dus dat is jn. Ik heb net de oudste ingeschreven bij een basisschool in de buurt.’

FAVORIETE EETTENTJE?

‘Voor mijn werk kom ik veel in restaurants en cafés, dus ik zit bijna altijd in tentjes waar ik nooit eerder ben geweest. Maar als ik niet aan het werk ben, eet ik graag bij The Seafood Bar. Alles is daar lekker, ik kom bijna elke maand terug.’

PERFECTE ZATERDAG?

‘De zon schijnt en ik sta om negen uur bij Mr. Mokum in de Haarlemmerstraat voor een kop

ko e-to-go en een eggbun. Dan door naar de speeltuin, kunnen de kinderen lekker spelen terwijl ik mijn ontbijt opeet. De stad is dan nog lekker rustig. Dan een stuk wandelen over de grachten, misschien even naar de Noordermarkt of Lindenmarkt om een ko etje te drinken met mijn tante in de Jordaan. En voor de lunch naar The Craftsmen Kitchen. Ze hebben daar een broodje pulled duck dat ik echt kan craven. Zo lekker dat ik ’m soms stiekem bestel om thuis op te eten, ook als ik gewoon brood in huis heb.’

FOTOGENIEKSTE LOCATIE?

‘Ik fotografeer het liefst het Red Light District – het oudste deel van de stad en zo prachtig. Maar als je goede foto’s wilt krijgen, moet je er zijn vóór de toeristen wakker zijn. Daarna loop ik door naar De Ko eschenkerij in de Oude Kerk voor een kop ko e. Je zit in het drukste gebied van de stad en toch is die tuin een oase van rust.’

VERBORGEN PLEK?

‘De houten steiger bij de

Brouwersgracht. Flesje wijn en lekkers mee, en dan kijken naar alle bootjes die langskomen.’

TYPISCH AMSTERDAMS?

‘Ik denk dat je als echte Amsterdammer, ondanks dat er altijd wel wat te zeuren valt, een onvoorwaardelijke liefde voelt voor de stad. Dat heb ik zelf ook: ik vind Amsterdam de allermooiste stad van de wereld en ben elke dag blij dat ik hier mag wonen. Mij krijg je hier nooit meer weg. Amsterdam is allesomvattend. De cultuur, de geschiedenis, de feesten, de open mentaliteit, de natuur. Het is hier allemaal.’

In juni zijn foto’s van Nora te zien en te koop in de I amsterdam Store (aan de achterzijde van het Centraal Station in de IJ-hal). Ze zal zelf geregeld in de Store aanwezig zijn om foto’s te signeren. Houd Nora’s social-mediakanalen in de gaten voor specifieke data en tijden.

Elke maand deelt een Amsterdammer zijn of haar favoriete plekken. Deze keer: in uencer en fotograaf Nora Maria, die deze maand exposeert in de I amsterdam Store.

tekst Anne Dirks portretfoto Eric Kleinberg

Mr. Mokum De Koffieschenkerij

Lievelingssnack: de eggbun

HAAR WERK ZIEN?

WIJ ZIJN FAN, JIJ OOK?

DOCU’SPODCASTSEVENTS