Uitkrant november 2023 by amsterdam&partners

23 07:39

NOV 2023 Gemaakt door amsterdam & partners

HOE HOUDEN WE AMSTERDAM SCHOON? jaargang 58 #3

00 UK COVER NOV 2023 x MB.indd 1

13-10-2023 12:23

00 UK COVER NOV 2023 x MB.indd 2

13-10-2023 12:23

Door de ogen van Rembrandt, Sutorius, Directeur ARTIS

KUNST. ANTIEK. DESIGN.

19 – 26 november 2023 RAI Amsterdam

pan.nl

01 UK OPENING NOV 2023_RDMBSFMB.indd 3

13-10-2023 12:24

krant KRANT

NAPELS AAN DE AMSTEL Ik weet niet hoe het met u is, lieve lezer, maar in de Pijp aan het Sarphatipark, waar ik sinds jaar en dag woon, wordt het steeds viezer. Ondanks dat de afvalbakken voor huisvuil ondergronds zijn gegaan (waarvoor dank), stapelt het vuil zich op. Ons coverartikel gaat er uitgebreid op in, maar ik kan het niet laten er hier ook iets over te zeggen. Als je goed oplet, zijn er drie problemen. Ten eerste is dat de ruimte rondom de ondergrondse afvalbakken: regelmatig ligt die vol of is geblokkeerd, zodat iedereen zijn afvalzakken náást de container legt. Je moet dan eigenlijk naar de dichtstbijzijnde volgende bak sjouwen (doet niemand) of je kunt een nummer bellen (dat levert meestal niet veel op). Ergerlijk is dat veel mensen er ook nog de gekste troep dumpen: bankstellen, matrassen, lampen, vazen, you name it (zie pag. 10 voor een paar van de mooiste vondsten). Sommige Amsterdammers – expats wellicht? – schijnen niet te weten dat er vaste dagen zijn voor het ophalen van grofvuil of (in het centrum) dat je er even een afspraak voor moet maken. Hier schort het aan voorlichting en handhaving, vermoed ik. Het tweede probleem is dat ondernemers verplicht zijn een afvalcontract af te sluiten bij commerciele partijen als Renewi, die dan een aantal kliko’s plaatsen. Waar? Gewoon op de stoep! Geen voetganger laat staan rolstoeler die er nog langs kan. En tenslotte ergernis nummer één: dat in het park na iedere zonnige dag de bakken uitpuilen. Half opgegeten pizza’s zijn een feest voor ratten en die vermenigvuldigen zich dan ook in veelvoud. Lastig natuurlijk voor de vuilnismannen om met die piekmomenten om te gaan, maar wellicht zou het weerbericht aanleiding kunnen zijn voor een extra rondje? Overdreven? Toen ik laatst de hond uitliet, stormde vanuit de bosjes een rat me tegemoet op en klom tot halverwege mijn broekspijp omhoog. Kortom: het is gemakkelijk de Amsterdammers de schuld geven van het afvalprobleem, maar kom op gemeente, zet een tandje bij. Voor die honderden euro per jaar aan afvalstoffenheffing die jaarlijks 186 miljoen oplevert, moeten we de stad toch schoon kunnen houden? Bart van Oosterhout Hoofdredacteur b.vanoosterhout@ iamsterdam.com

VOLG ONS: iamsterdam.nl facebook.com/iamsterdamnl iamsterdam.nl/uitmail instagram.com/uitinams youtube.com/@uitinamsterdam

01 UK OPENING NOV 2023_RDMBSFMB.indd 4

Inhoud NOV/23 P.08 DE VIEZE STAD COVERVERHAAL Amsterdam heeft een

afvalprobleem, zo veel is duidelijk wanneer je door de binnenstad wandelt, de ratten in het park ziet snuffelen of op een herfstige dag het rondwaaiende karton moet ontwijken. Wie moet dat oplossen? Vuilprikkers, gemeentewerkers en stoopers aan het woord.

P.15 KUNST & VERMAAK MUZIEK, EXPO, THEATER, FILM, CULTUUR

We tippen deze maand een danstheaterstuk, het Super-Sonic Jazz Festival (foto), de nieuwe film van Steve McQueen en foto-expositie Food for thought van Kadir van Lohuizen, vol indringende beelden van onze voedselindustrie. En natuurlijk: acht aanraders tijdens Museumnacht.

P.29 ETEN & DRINKEN & ZO LIFESTYLE, UIT ETEN, WINKELEN EN WANDELEN

Ze vliegen je op straat om de oren: de afkortingen, of afko’s, vooral populair onder jonge, vrouwelijke Amsterdammers (‘haarclips’). Vanwaar de hype (en wat zéggen ze eigenlijk)? Verder: een Japans winkelparadijs, vier nieuwe eetzaken en een wandeling door Nieuw-West.

P.39 AGENDA DE ONMISBARE CULTURELE MAANDAGENDA

Welke concerten, musea, dj-sets, lezingen en andere uittips mag je niet overslaan deze maand? Een heleboel, lees je in de Agenda. Zoals het Castalian String Quartet (foto), gitaarvirtuoos Bombino, salsafeest Fiesta Macumba en Eddo Hartmann in Huis Marseille.

P.49 TOT SLOT ODE AAN DE STAD

Wat voor schimmigs gebeurde er in de nacht van 7 november 1908 in dit eenkamerwoninkje in de binnenstad? Erik Schmitz van het Stadsarchief vertelt het ons in Terugblik. Een pagina verderop deelt acteur en schrijver Jim Deddes (Huilon!) zijn Amsterdamse favorieten.

‘DE BIJLMER WORDT VAAK OP EEN NEGATIEVE MANIER BEKEKEN. IK DACHT: IK SCHRIJF EEN NUMMER OM DE POSITIEVE KANT TE BELICHTEN’ RAPPER EN DICHTER SARAH-LEE (21) VERTELT AAN AT5 OVER HET NUMMER WAARMEE ZE VIRAL GING OP TIKTOK: BIMS,, EEN ODE AAN DE BUURT WAAR ZE OPGROEIDE.

13-10-2023 12:25

nieuws

Up-to-date

‘NORMAAL DOE IK DAT NOOIT, MAAR NU HEB IK GEZEGD: ER MOETEN EEN PAAR MINUTEN JORDAAN IN’

februari 2022

GEBOREN JORDANEES DRIES ROELVINK (64) VERTELT IN HUMBERTO OP ZONDAG OVER ZIJN TERUGKEER NAAR HET CONCERTGEBOUW: HIJ STAAT ER OP 6 NOVEMBER VOOR HET EERST SINDS DERTIG JAAR.

Nieuws uit de stad, de leukste uiten eettips en gespot op Instagram.

TROOSTTELEFOON Bellen met een overleden dierbare kan natuurlijk niet echt, maar volgens de Japanse Itaru Sasaki kan dat idee wel troost bieden. Hij zette ooit een oude telefooncel in zijn tuin, waar hij naartoe ging als hij zijn overleden neef iets wilde vertellen of zich met hem verbonden wilde voelen. Sinds kort heeft Amsterdam ook zo’n ‘Telefoon van de wind’. In de Hoftuin (Nieuwe Herengracht 18) staat een oude, niet aangesloten telefooncel waar je op werkdagen tussen negen en vijf in kunt stappen om je gedachten op een rijtje te zetten en – al dan niet aan de telefoon – uit te spreken.

IN BETON GEGOTEN Wat hebben Johan Cruijff, Willeke van Ammelrooy, Ed van der Elsken en Gerard Reve gemeen? Ze komen allemaal uit Betondorp. Deze wijk, die officieel Tuindorp Watergraafsmeer heette en zijn bijnaam dankt aan de kenmerkende betonnen huizen, viert volgend jaar zijn honderdste verjaardag. Tijd om ’m in het zonnetje te zetten, vond bewoner Eric Meursing. In de Harkstraat opende hij tot en met 1 december het Betondorp Pop-upmuseum, waar foto’s, dagboeken en herinneringen van (oud-)Betonners de geschiedenis van deze volkswijk vertellen. Hoe kwamen inwoners de Tweede Wereldoorlog bijvoorbeeld door? Hoe zit het met de socialistische roots van de buurt? En wat is daarvan over? Zie madeinbetondorp.amsterdam.

CULTUURMAKER

HIJ KOMT, HIJ KOMT

Wie zijn de nieuwe talenten in de stad? Nou, wat dacht je van Dominique Vleeshouwers? Volgens Mirjam Wijzenbeek, programmeur van de Kleine Zaal van Het Concertgebouw, is de slagwerksolist een muzikale duizendpoot en een echte ambassadeur van het slagwerk. In onze mini-doc zie je hoe hij verschillende ritmes uit verschillende culturen verkent en hoe hij deze met elkaar verbindt in zijn studio in Amsterdam. Bekijk de docu over Dominique via iamsterdam.nl/uit/cultuurmakers of scan de QR-code.

Speciaal voor alle kinderen: een Mokums schoentje om in te kleuren én te zetten in de I amsterdam Store op Centraal station. Download de kleurplaat via de QR-code of de link (ophalen in de Store kan ook), print, kleur en knutsel, vul je naam in op de onderkant of achterkant, knip en vouw de schoen in elkaar en geef je knutselwerk af in de I amsterdam Store. Dat kan van 19 t/m 26 november. En het leukste: haal je schoen mét verrassing tussen 26 november en 2 december weer op. iamsterdam.com/sinterklaas

01 UK OPENING NOV 2023_RDMBSFMB.indd 5

KORTING! De hele maand november krijg je bij heel veel culturele instellingen (meer dan honderd!) het tweede kaartje gratis. In deze Uitkrant zie je bij de deelnemende locaties en activiteiten – van expo en theaterstuk tot film en alles daartussen – een labeltje staan (die hierboven dus). Online op iamsterdam.nl/1plus1 vind je het hele aanbod. De keuze is reuze, dus plan vast wat weekenden vrij. iamsterdam.nl/1plus1

13-10-2023 12:25

krant KRANT

binnenkijken

THUIS IN DE STAD tekst en foto Marjolein van Damme

Een kijkje achter de voordeur van een Amsterdammer. Wie Charlotte (31, projectmedewerker bij het Nationaal Holocaustmuseum) en David Faber-Feenstra (34, docent antropologie aan de UvA) en hun kat Maneki Neko, roepnaam Neko Wat Huurwoning van 87 m2 in de Staalmanpleinbuurt in Slotervaart met twee balkons: die aan de voorkant biedt uitzicht op het oude Slotervaartziekenhuis, achter kijk je op een binnentuin met een grote boom. Hoe Via een voorrangsregeling waarmee Charlotte vanuit haar jongerenwoning op Elzenhagen (sociale huur) kon doorstromen naar de vrijehuursector Sinds 3 jaar Opvallend Charlotte: ‘Ik vind de gang heel leuk, met zicht op alle kamers.’ Fijnste plek David: ‘Het balkon aan de voorkant in de lente. Daar staat de zon op en dan voelt het met vijftien graden al als zomer.’

David: ‘Nadat Charlotte en ik besloten te gaan samenwonen, vonden we online deze woning. We kregen hem vrijwel meteen. Toen we kwamen kijken, was er net een buurtfeest gaande; het voelde direct goed. We zitten dicht bij de Nieuwe Meer en het Amsterdamse Bos. De wijk is heel erg veranderd de laatste jaren en bewoners zoeken nog een beetje naar de balans. Laatst hebben we wel een burendag gehad. We vinden het heel belangrijk dat er verbinding is. Er zijn hier ook veel jonge ondernemers die actief proberen mee te helpen met het onderhouden van de buurt.’

01 UK OPENING NOV 2023_RDMBSFMB.indd 6

Charlotte: ‘We kennen elkaar via Happn, we waren op slag verliefd. We komen allebei uit Amsterdam en hebben gek genoeg veel dezelfde dingen gedaan – zoals dezelfde studie en we woonden beiden in Noord – maar we zijn elkaar nooit tegengekomen. Het moest zo zijn.’

Charlotte: ‘Veel van onze meubels zijn tweedehands, één poef komt zelfs van de straat. Deze bank kochten we in de buurt voor twintig euro. Of we kopen iets bij Ikea, want die bezorgen aan huis; we hebben geen auto.’

13-10-2023 12:25

David: ‘Het dressoir was een goeie score op marktplaats. Het is een West-Duits meubel uit de jaren zestig. Die retrostijl is wel de verbindende factor in ons huis.’ Charlotte: ‘Dat zie je ook in onze muzieksmaak, we luisteren graag naar Sam Cooke of Fleetwood Mac.’

01 UK OPENING NOV 2023_RDMBSFMB.indd 7

Charlotte: ‘De plant linksachter hebben we ooit voor acht euro bij de Albert Heijn gekocht. Nu is hij groot en checken we voor de grap weleens wat-ie nu zou kosten: zeker al de vijftig euro voorbij. Daar zijn we best trots op, David verzorgt hem goed.’

David: ‘Slotervaart is een stadsdeel in beweging. Hier om de hoek staat kunstwerk De Staalman, een enorme beer met een kussen. Volgens maker Florentijn Hofman staat het voor samenhang in de buurt. We zeggen altijd: we wonen vlak bij die beer, dan weet iedereen meteen waar het is.’

13-10-2023 12:25

OPENING

stadsafval

GOOI DAAR MAAR NEER? Heb je als stad zulke beeldschone straten, grachten, pleinen en bruggen, liggen ze vol met rondzwervend vuilnis. Hoe houden we Amsterdam schoon?

‘WE KREGEN VAAK MELDINGEN OVER VANMOOF-DOZEN’ Melvin Sirach is chauffeur Afval en Grondstoffen, Afdeling TAM. ‘Als de Amsterdammer wat minder gemakzuchtig zou zijn, zou de stad er een stuk schoner uitzien. Ik werk bij Team Afval Meldingen en haal het afval op dat door bewoners naast containers wordt geplaatst. Dat kan van alles zijn: afvalzakken die buiten de reguliere ophaaltijden worden geplaatst, of te grote dozen. Zo hadden we een tijd geleden nog regelmatig meldingen over VanMoof-dozen. Mensen denken: het past niet, dus we zetten het ernaast. Maar één windvlaag en het ligt overal. En dat terwijl we overal in de stad speciale kartonbakken hebben: even klein maken en het past er zo in. Wij rijden elke dag rond en hebben sinds kort ook avonddiensten. De Amsterdammer lijkt wel iets bewuster te worden. Doordat wij afval tijdig weghalen, worden bewoners minder vaak verleid om afval bij te plaatsen. Na het weekend is het vaak een puinhoop, maar gedurende de week zien we door ons werk de stad steeds schoner worden. Dat geeft me veel voldoening.’

02 UK COVERVERHAAL NOVSFMB.indd 8

13-10-2023 12:24

Peuken, zakjes, verpakkingen, etensresten: Amsterdam kampt met een afvaloverschot – en daar lusten de ratten en ander ongedierte wel brood van. ‘Het is ook belangrijk dat bewoners naar elkaar gaan kijken.’ tekst Yara Hooglugt

GEVONDEN OP STRAAT

aar mensen leven, wordt afval geproduceerd. Heel normaal en vooral onoverkomelijk. Maar wanneer dat afval vaker naast de vuilnisbak lijkt te belanden dan erin, begint er iets te knagen – niet in de laatste plaats de stadsratten voor wie rondslingerende resten een dankbare voedselbron zijn. Zwerfafval, maar ook grofvuil dat lukraak aan de straat gezet wordt, zijn veel Amsterdammers al jaren een doorn in het oog. De invoering van statiegeld op flesjes en blikjes deed daar de afgelopen maanden nog een schep bovenop, doordat heuse ‘statiegeldzoekers’ vuilnisbakken openbreken en zakken opentrekken in hun zoektocht naar wat extra geld.

GEDRAGSINTERVENTIES De gemeente trekt voor 2024 eenmalig vier miljoen euro extra uit om de afvalproblematiek te lijf te gaan. Daarbij krijgt de strijd tegen ratten vanaf volgend jaar nog eens een extra financiële impuls: vanaf 2024 wordt daarvoor elk jaar een half miljoen extra uitgetrokken. Afvalophalers hebben het op hun beurt ook druk met grofvuil

en zogeheten ‘bijplaatsingen’: afval dat naast (ondergrondse) containers wordt geplaatst. In 2022 ontving Team Afval Meldingen (TAM) van de gemeente maar liefst vijftigduizend meldingen van grofvuil. Nog eens twintigduizend keer gingen de wagens van TAM af op meldingen van bijplaatsingen. ‘We hebben onze handen vol aan de statiegeldproblematiek, de aanpak op afval naast de container, campagnes en gedragsinterventies’, zegt de woordvoerder van wethouder Zita Pels. ‘Tegelijkertijd kunnen we het niet alleen. Veel van de afvaloverlast ontstaat door het gedrag van mensen. Het is dan ook belangrijk dat bewoners niet alleen naar de gemeente kijken om het op te lossen, maar ook naar elkaar.’

OPLOSSINGEN De mentaliteit van de Amsterdammer (en uiteraard de toerist) is debet aan de opstapelende afvalproblematiek in de stad. Hoe schoner de Amsterdammer, hoe minder ratten, hoe frisser het straatbeeld. Dat neemt niet weg

Kapotte trommel, gevonden door Annemarie op het Eikenplein

DE GEMEENTE TREKT VIER MILJOEN EURO EXTRA UIT VOOR HET AFVALPROBLEEM

02 UK COVERVERHAAL NOVSFMB.indd 9

13-10-2023 12:24

OPENING

stadsafval

Set stoelen, gevonden in de Adolf van Nassaustraat

Plastic hond, gevonden door Nelson in het Vondelpark na Koningsdag

Schilderijtje, gevonden door Bart bij de vuilstortkokers in de Tweede Jan Steenstraat

Stoel, gevonden door Roan in de Fraunhoferstraat

Tafeltje, gevonden door Sanne in de Schollenbrugstraat

Gaskachel, gevonden door Jannemieke in de Admiraal de Ruijterweg

Serviesgoed, gevonden door Astrid in de Eerste Helmersstraat

dat de gemeente hard werkt aan oplossingen om een schonere stad te faciliteren. ‘Want een veilige, schone openbare ruimte nodigt uit om voor te zorgen’, aldus Pels’ woordvoerder. ‘Sinds de zomer hebben we een aantal maatregelen getroffen. Zo zijn er extra afvalbakken geplaatst waar meer afval in kan, is er extra personeel ingezet, zijn er andere sloten op afvalbakken geplaatst en is er een proef met doneerrekjes voor flesjes en blikjes gestart op 23 plekken in het centrum.’

HELPENDE HANDEN

Theetafeltje, gevonden door Jannemieke in de Willem de Zwijgerlaan

02 UK COVERVERHAAL NOVSFMB.indd 10

Er zijn tal van voorbeelden van Amsterdammers die hun steentje bijdragen. Zo zijn er ruim drieduizend mensen die een container hebben geadopteerd. Een containeradoptant houdt de meters rond zijn of haar container afvalvrij en zorgt ervoor dat klemzittend afval alsnog in de container belandt. In ruil daarvoor

PLASTICVERSLAAFD Plastic: we kunnen niet met en we kunnen niet zonder. Het materiaal vormt de basis van veel van de producten die we dagelijks gebruiken, maar is daarmee ook een van de grootste bronnen van vervuiling geworden. In Plastic crush in het Wereldmuseum Amsterdam (t/m 21 april) wordt ingegaan op de diverse betekenissen van plastic: van ordinair afval tot redder in nood in de medische wereld. De expo toont de impact die plastic heeft op de wereld en hoe het onlosmakelijk is verbonden met de consumptiecultuur.

13-10-2023 12:24

11 Poes Kissa Speedboat, in 2004 gevonden door Jannemieke als kitten op Sint Annenstraat op de Wallen. Ze heeft nog even in het kantoor van het muziekinstrumentenfonds gewoond, waar ze de naam Stradi kreeg, maar dat ging niet goed samen met het kantooralarm. Overleden in 2023

‘ALS IEDEREEN NOU EENS ZIJN EIGEN AFVAL OPRUIMT’ Jan van der Borden is voorzitter van VuilnisOproer, een netwerk voor Amsterdammers die het vuilnisprobleem te lijf willen gaan. ‘Vervuiling van de stad komt door de bewoners zélf. Zij zijn de veroorzakers, en bij hen ligt dus ook de oplossing. Zelf ben ik al jarenlang vuilprikker in Nieuw-West. Zo kwam het dat ik in 2020 een petitie startte om het Sloterpark schoon te krijgen. Dat idee ontstond toen ik op Eerste Pinksterdag door het park liep en zo’n onbeschrijflijke bende aantrof dat het wel een vuilnisbelt leek. Als iedereen na aangenaam verpozen nou eens zijn of haar spullen meeneemt, en niet náást de vuilnisbakken zet, zou dat al zo enorm schelen. Om in groepsverband te kunnen nadenken over het afvalprobleem, zijn we met VuilnisOproer gestart. Zelf loop ik nog steeds drie keer per week met mijn prikstok een rondje Sloterplas. Ik maak alleen het pad schoon en wijk daar niet meer van af, anders wordt mijn wandeling veel te lang. ‘JE VINDT ZO EEN PAAR in vijf minuten te vullen met Daarnaast ga ik ook regelmatig met alle sigarettenpeuken die ze HONDERD PEUKEN’ een groep gelijkgestemden prikken. vinden. In die paar minuten Leonine Brunink werkt bij Ik kan het iedereen aanraden: afval worden zo drie glazen gevuld à Serve the City, dat vrijwilligers prikken maakt je hoofd waanzinnig leeg.’ 120 peuken, en dan nog is het park mobiliseert om de stad te niet schoon. Het duurt 10 tot 15 jaar verbeteren. voordat een peuk is afgebroken. ‘Bij de Cultural Trash Tours Tijdens dat proces komen toxische die ik organiseer, neem stoffen vrij die grondwater kunnen ik een groep mee naar vervuilen. Veel mensen zijn zich een park om daar vuil daar niet van bewust. Als ik zie dat te prikken. Tijdens mensen iets op straat gooien, het prikken vertel ik spreek ik ze daar altijd op aan. Het meer over de bezienshelpt om dat op een positieve waardigheden en manier te doen. In Nederland geschiedenis van de plek produceren we jaarlijks zo’n 50 waar we zijn, maar ook over miljoen kilo afval dat in de natuur de soorten vuilnis en de tijd die en op straat terechtkomt. We verschillende materialen nodig consumeren allemaal, dus we hebhebben om weer af te breken. ben allemaal onze verantwoordelijkVaak deel ik glazen uit en geef heid te nemen. Samen kunnen we deelnemers de opdracht om die zorgen voor een schonere stad.’

Artemide-designlamp, gevonden door Jannemieke op de Witte de Withstraat

Zogenaamde stoopers struinen de straten af op zoek naar pareltjes

02 UK COVERVERHAAL NOVSFMB.indd 11

13-10-2023 12:24

stadsafval

OPENING

Pan, gevonden door Chantal in de Westerstraat

‘IK PRIK EEN VOLLE ZAK PER DAG’

Fietstas, gevonden door Chantal op de Palmgracht

Peter Siegel prikt in zijn vrije tijd. ‘Toen ik in 2014 begon met vuilprikken, was de situatie vele malen erger. Toen was er geen statiegeld op blikjes, plastic tassen waren nog gratis. Destijds ruimde ik zo’n vijf tasjes per dag op; nu één per week. Ze zeggen weleens: ‘Als iedereen één stuk afval per dag zou opruimen, zou heel Nederland binnen een paar dagen schoon zijn. Of dat waar is weet ik niet, maar ik kan me er iets bij voorstellen. Zelf neem ik altijd al het vuil mee dat ik op straat tegenkom, zo verzamel ik per dag wel een tas vol. Een paar jaar geleden, toen ik daar nog wat meer tijd voor had, organiseerde ik vuilpriksamenkomsten voor bewoners van de Staatsliedenbuurt. Sindsdien staan er bij mijn huis altijd zwerfvuilgrijpers die iedereen mag pakken. Ik zie er nog steeds vrijwel dagelijks iemand mee aan de slag gaan! Gelukkig merk ik ook een mentaliteitsverandering. Toen ik in 2014 begon met het opruimen van zwerfafval, riep men nog: ‘Heb je straf?’ of: ‘Wat betaalt dat nou?’ Inmiddels is het: ‘Goed bezig!’ Mensen krijgen echt in de gaten dat dit zo niet langer kan.’

‘HET IS DE LEUKSTE BAAN DIE ER IS’ Angela Schaasberg is bakfietsafvalophaler. ‘Ik rij op een bakfiets door het centrum om afval op te halen bij bewoners thuis. Het is de leukste baan die er is. Ik ben lekker buiten, kom met mensen in contact en vind het mooi om te zien dat ik de stad een beetje schoner maak. We zien echt verschil: de proef met bakfietsen liep eerst ook in de Passeerdersgrachtbuurt, en sinds we daar zijn gestopt, vind ik meer rotzooi op straat. Zo zonde. De meeste mensen zijn heel blij met me als ik bij ze aanbel. Ik ben een vast gezicht voor ze en zet ook graag een stapje extra. Voor een bewoonster van 94 die ik al langer ken, loop ik bijvoorbeeld gerust even naar boven om het afval aan te pakken. Mensen kunnen hun afval in een speciale app aanmelden en een tijdsblok reserveren voor een ophaalmoment. Wij werken van maandag tot en met zondag, waarvan twee dagen tot negen uur ’s avonds. ’s Ochtends haal ik mijn bakfiets op, check in op de app en krijg op mijn telefoon een kant-en-klaar uitgestippelde route te zien. Ideaal. De bakfietsproeven lopen vooral in het centrum om kades en bruggen minder te belasten met zware vrachtwagens, maar van mij zou dit overal wel mogen. Minder vuil op straat en ook minder overlast van meeuwen, ratten en statiegeldzoekers.’

02 UK COVERVERHAAL NOVSFMB.indd 12

Wie een container adopteert, krijgt van de gemeente extraatjes als een diner verstrekt de gemeente onder andere een schoonmaakpakket, cursussen en extraatjes zoals excursies, een borrel en een diner. Ook zogenaamde stoopers, mensen die het grofvuil afstruinen op zoek naar pareltjes, dragen geheel volgens het win-winprincipe bij aan een schonere stad. Er is zelfs een Instagram-account (@stoopingams) waarop mooie vondsten worden getipt. Volgens de wet is het toegestaan om grofvuil van de straat mee te nemen, mits de spullen daar zijn neergezet met het doel ze weg te gooien. Wie de stad schoon wil houden, neemt dus niet alleen een zwerfafvalgrijper ter hand, maar kan ook met een gerust hart de straten afschuimen op zoek naar een afgedankte parel.

NIEUW LEVEN Het Amsterdamse bedrijf The Upcycle ziet waardevolle grondstoffen in alles dat we weggooien. Met vuilnis als grootste inspiratiebron probeert de organisatie mensen anders te laten kijken naar de mogelijkheden die gebruikte materialen ons te bieden hebben. In de Upcycle Store aan Sint Annendwarsstraat 13 kunnen gebruikte producten worden ingeleverd, waarna jonge makers er functionele designs van maken, zoals riemen, kaarsen en kettingen.

13-10-2023 12:24

02 UK COVERVERHAAL NOVSFMB.indd 13

13-10-2023 12:24

krant KRANT

nig

CADEAU BIJ ABONNEMENT

t.w.v.

€29

Het Amsterdamse Zeephuis zeepjes De designs van Het Amsterdamse Zeephuis combineren mooie en leuke designs met de eenvoudige functionaliteit van zeep. Alle zeepjes zijn lokaal geïnspireerd én vervaardigd. Het verhaal van Het Amsterdamse Zeephuis komt vanuit een waardering van de schoonheid van de stad. De zeep kan als een alledaags voorwerp worden gebruikt, als mooie decoratie, een cadeautje of souvenir. En daarna vooral gebruiken tot er letterlijk niks van over is. De collectie bestaat uit zes geuren: Sinaasappel-Kaneel, Wilde Roos, Kamille, Bamboe-Actieve Kool, Komkommer-Aloë en Amandel. Ze zijn beschikbaar in setjes van drie of zes. Bij een abonnement ontvang je de zeephuisjesset van drie. AmsterdamseZeephuis.com GA NAAR IAMSTERDAM.NL/UITKRANT, NEEM EEN EENJARIG ABONNEMENT (€31,99) EN ONTVANG DE SET VAN HET AMSTERDAMSE ZEEPHUIS. Deze actie loopt t/m 27 november. Op=op.

mail & win!

Ga naar iamsterdam.nl/acties

THE SACRIFICE ZONE

MICHEL DE KLERK

3x twee tickets t.w.v. €12,50 Tot en met 25 februari 2024 toont Huis Marseille, Museum voor Fotografie, het nieuwste multimediaproject van fotograaf Eddo Hartmann, The Sacrifice Zone. Voor dit project bezocht de fotograaf de steppe van Kazachstan. Tot een aantal jaar geleden was dit land voor het grote publiek een blinde vlek op de wereldkaart. De oorlog in Oekraïne en de herontwikkeling van de zijderoute tussen China en West-Rusland brachten daar verandering in en deden de spanningen in het gebied oplaaien. Hartmann portretteerde het getormenteerde landschap en de mensen die er wonen. Deze actie loopt t/m 27 november

5x twee tickets t.w.v. €15,Van 17 november tot 1 september 2024 presenteert Museum Het Schip Michel de Klerk, inspirator van de Amsterdamse School. Honderd jaar na het overlijden van de wereldberoemde architect viert de tentoonstelling zijn talent en zijn invloed. De Klerk was niet alleen een idealistische en visionaire architect, maar ook kunstenaar in bredere zin: zijn tekeningen en toegepaste kunst spreken nog altijd tot de verbeelding. De tentoonstelling besteedt aandacht aan zijn oeuvre, inspiratiebronnen en leven in het Amsterdamse bohemien- en kunstenaarsmilieu van de jaren twintig. Deze actie loopt t/m 27 november

03 KUNST EN VERMAAK NOV 2023 13 okt_RDMBRDSFMB.indd 14

13-10-2023 12:19

krant KRANT

v 2023

DANSTHEATERSTUK DON’T WANNA TOUCH 19 COLUMN CINDY 20 EXPO: ZO GROEIT EN LEEFT ONS VOEDSEL 23 FILM: DE NIEUWE VAN STEVE MCQUEEN 24 INTERVIEW MET FILMMAKER ALIONA VAN DER HORST 16

WAYS OF BEING

COCK Wanneer John een pauze inlast in de relatie met zijn vriend, ontmoet hij tot zijn eigen verbazing de vrouw van zijn dromen. Hij begint aan een provocerende zoektocht naar zijn eigen seksualiteit. Hoe kies je voor de ander als je zelf even niet meer weet wie je bent? ‘Theatervoorstelling Cock biedt een verfrissende en liefdevolle kijk op seksualiteit, onze obsessie voor zekerheid en ons diepgewortelde ongemak bij ambiguïteit’, aldus regisseur Char Li Chung. Op West End in Londen was Cock een overdonderend succes. Nu bij Theater Oostpool, met een topcast: Daniel Cornelissen (foto), Sander Plukaard, Joy Delima en Peter Blok.

Voor clubgangers die er nog even alles uit willen halen voordat De School z’n deuren sluit in januari, heeft de club een treat: de eerste solo-expositie van kunstenaar J.G. Basdew, beter bekend als performance artist Yazija. Met Ways of being, een mix van audiovisuele installaties, sculpturen, fotografie en performance, moedigt de Amsterdammer bezoekers aan na te denken over hun eigen, veelzijdige identiteit en heersende normen in twijfel te trekken. Let wel: de expo is alleen ’s nachts toegankelijk voor clubbers, maar op donderdag 23 november is er een open dag (van 19.00 uur tot laat) met een speciale performance. 3 november t/m 3 december, deschool.nl

22 november t/m 1 december DeLaMar

DIRTY WINTER WELLNESS Tikje overspannen? Theaterbroedplaats De Sloot in Sloterdijk host vijf dagen lang een geheel verzorgde art spa. Dat houdt in: inslaapkamers, uitslaapzalen en een dansvloer, inclusief een schimmelnetwerk van kunstenaarscollectief Touki Delphine, een Stiltemuseum, een theatraal concert van Lisa Verbelen en Hendrik Lasure en een klankbad van Echo’s Chamber. Maar, disclaimer van de organisatie: verwacht geen quick fix. Deze ‘vieze art spa’ is niet bedoeld om jezelf op te laden en daarna weer volop aan de slag te kunnen. Nee. Tijdens de Dirty Winter Wellness mag je instorten, leeglopen en onderuitgaan. En daarna blijf je gewoon een tijdje liggen. In de modder.

ELZA JO

1 t/m 5 november, desloot.nl

03 KUNST EN VERMAAK NOV 2023 13 okt_RDMBRDSFMB.indd 15

13-10-2023 12:19

krant KRANT

ter

Aanraken mag!

Een knuﬀel of zelfs maar goedbedoelde arm om je schouder? Van zo’n lichte aanraking worden veel mannen onderling al nerveus. In Don’t wanna touch proberen vijf mannelijke dansers door dat ongemak heen te beuken. tekst Margriet Prinssen foto’s Bart Grietens

V.l.n.r: rapper Tano Rivers, dansers Balder Hansen, Eivinas Dziena en Phapbi Ngo en performer Marius Mensink

danstheater Don't wanna touch va. 8 november o.a. in De Krakeling, CC Amstel, Bijlmerpark Theater en Bellevue. De 1+1-actie geldt alleen bij CC Amstel

l eerder maakten DOX en ‘actietheater’-groep YoungGangsters samen de voorstelling Don’t wanna fight (2019), in regie van Annechien de Vocht en choreograaf Guilherme Miotto. Toen gingen de vijf mannelijke dansers op zoek naar de esthetische kant van geweld: waar gaat dansen over in vechten en andersom? En waarom kijken we zo graag naar actieﬁlms waarin het knokken tot kunst wordt verheven? Don’t wanna touch is het vervolg op Don’t wanna fight; de komende jaren volgt nog Don’t wanna bleed. Een drieluik waarin regisseur De Vocht haar fysieke maar ook verhalende speelstijl combineert met de meer abstracte vorm van dans. In dit geval werkt ze samen met Simon Bus, van oorsprong een getalenteerde breakdancer die ook nog een audiovisuele opleiding heeft gedaan aan de kunstacademie in Maastricht: ‘Als videograaf zat ik zo veel uur achter mijn laptop te monteren dat ik het dansen miste. Het heeft me wel beïnvloed als choreograaf: ik kijk anders dan vroeger.’ Hij vindt het een enorme uitdaging om vanuit de abstractie van dans te gaan naar het vertellen van een verhaal, in dit geval een komedie. Samen hebben ze bij DOX

03 KUNST EN VERMAAK NOV 2023 13 okt_RDMBRDSFMB.indd 16

eerst een voortraject gedaan om te kijken hoe het klikte – een aantal workshops met jongeren – en dat werkte wonderwel.

SCHAAMTE

Het idee voor de nieuwe voorstelling ontstond toen Annechien er tijdens het werken aan Don’t wanna fight achter kwam dat een aantal dansers zich weliswaar probleemloos in allerlei vechtscènes en gewelddadige acties stortte, maar terugkrabbelden zodra het ging om aanrakingen die mogelijk geïnterpreteerd zouden kunnen worden als liefdevol, zacht of teder: ‘Voor veel mensen, en dan met name mannen, voelt dat minstens zo eng als geweld. Simpele opdrachten als ‘Houd elkaar vast’ of ‘Maak een liefdevolle beweging naar elkaar toe’ bleken superingewikkeld. Waar komt die schaamte vandaan bij gewone aanrakingen, een kus, een omhelzing of zelfs een boks? En waar en wanneer trek je een grens? De hiphopscene is een harde scene, het gaat om winnen of overwonnen worden. Een machocultuur waarin geen ruimte is voor zachtheid.’

13-10-2023 12:19

mis deze niet

WAARHEIDSCOMMISSIE Het lijkt nu onvoorstelbaar, maar tot diep in de twintigste eeuw werden er, onder het mom van lering en vermaak, zogenaamde etnologische tentoonstellingen georganiseerd waar duizenden mannen, vrouwen en kinderen als ‘exotisch wild’ werden tentoongesteld. Theatergroep Action Zoo Humain brengt nu een bijzondere voorstelling waarin, naar voorbeeld van de ‘Waarheids- en Verzoeningscommissie’ uit Zuid-Afrika, de schrijnende verhalen worden verteld in woord, beeld en beweging. Ze gaan na wat voor invloed die ‘human zoos’ hebben gehad op het maatschappelijk denken toen en nu.

DE AVOND VAN DE STADSDICHTER

COLLECTIE NATIONAAL MUSEUM VAN WERELDCULTUREN

Annechien de Vocht en Simon Bus

1 T/M 4 NOVEMBER, DE WAALSE KERK

FRANK RUITER

Het zit er bijna op voor stadsdichter Marjolijn van Heemstra. Tijdens haar twee jaar als Stadsdichter van Amsterdam verrijkte ze de stad met dichtregels en produceerde ze poëzie over stad en stedelingen. Hoog tijd voor een theatrale terugblik. In De avond van de stadsdichter laat Van Heemstra zien welke mensen, dieren en hemellichamen haar hebben geïnspireerd. Haar favorieten komen persoonlijk langs, om te spelen, musiceren en dichten. Het geheel brengt, met muziek, poëzie en gesprekken, onze stad in kaart.

GREAT AMERICAN SONGBOOK

03 KUNST EN VERMAAK NOV 2023 13 okt_RDMBRDSFMB.indd 17

Great American Songbook is de verzamelnaam voor de duizenden liederen die zijn geschreven door fameuze componisten en tekstdichters als Cole Porter, George & Ira Gershwin, Leonard Bernstein, Oscar Hammerstein en veel meer grootheden. Door de jaren heen is het repertoire door ontelbare vocalisten en instrumentalisten vertolkt. Ella Fitzgerald staat er bekend om: haar haarscherpe interpretaties zijn het schoolvoorbeeld van hoe de songs zouden moeten klinken. ZOJazz Lounge, het live jazzevent van Zuidoost, brengt een ode aan al die muziek in het Bijlmer Parktheater. Graziëlla Hunsel Rivero neemt jazz-zangeressen Marjorie Barnes en Ebony Winter mee op het podium voor een avond Amerikaanse jazz, dinner en drinks.

21 NOVEMBER, DE KLEINE KOMEDIE

LES ADU

ALLEEN MAAR MANNEN

Met drie dansers (Balder Hansen, Eivinas Dziena, Phapbi Ngo), een performer (Marius Mensink) en rapper Tano Rivers zijn Annechien en Simon aan de slag gegaan met het thema. Ze kozen voor een cast zonder vrouwelijke dansers en performers: ‘Dan wordt het al gauw een liefdeslijntje: wie valt op wie? We wilden het juist over het (on)vermogen tot zachtheid van mannen hebben.’ In de voorstelling is de rapper de buitenstaander: hij becommentarieert de vier mannen die elkaar uitdagen op alle mogelijke manieren. Hij wil de code kraken maar telkens lijken de regels te veranderen. ‘Nee,’ lacht Annechien, ‘een intimiteitscoördinator hebben we niet nodig. Het gaat om alledaagse handelingen. We zijn begonnen met een eenvoudige handdruk, dat kan al heel ongemakkelijk voelen. Kijk maar eens naar foto’s van politici. Maar vooral gaan we op zoek naar de grenzen van waar het stoere ophoudt en het ongemak begint. Dat gebeurt op tal van manieren: al worstelend, freestylend, knokkend en ploeterend proberen de mannen elkaar met enige zachtheid te bejegenen.’

24 NOVEMBER, BIJLMER PARKTHEATER

13-10-2023 12:19

krant KRANT

Stemmingmaker

Met zijn muziek schijnt singersongwriter Mabel Matiz een licht op controversiële kwesties in Turkije, zoals homohaat en politiegeweld. Op 19 november staat hij in Carré. tekst Nathalie van den Berg

Turkse overheid, maar ging toch viral en is inmiddels al meer dan 42 miljoen keer bekeken op YouTube. Gehuld in extravagante outﬁts weet hij het publiek te raken met gevoelige en poëtische teksten en een veelzijdig muzikaal repertoire. Ook nietTurkstaligen spreekt hij aan door traditionele Arabische muziek zoals maqam en volksmuziek uit Anatolië te mixen met moderne popinvloeden en elektronische eﬀecten. Gevoelige liedjes als Fırtınadayım (vertaald: ‘ik zit in een storm’) wisselt hij tijdens zijn concerten af met discodeuntjes zoals Numaracı (vertaald: ‘aansteller’), waar soms zelfs de dabke, een traditionele Arabische trouwdans, op wordt gedanst. Rake teksten, gevoelige klanken en catchy melodieën van een activistische ster. Klinkt als een hitrecept.

Jazz, please

Jazz geldt nog altijd als het genre van muzikale vernieuwers, en een flink aantal daarvan zien we van 14 t/m 19 november op Super-Sonic Jazz Festival. tekst Pierre Oitmann

ERDI DOGANTIF

19 november, Carré

03 KUNST EN VERMAAK NOV 2023 13 okt_RDMBRDSFMB.indd 18

azz is steeds meer een smeltkroes van stijlen, en dat is terug te zien in het programma van Super-Sonic Jazz Festival, dat van 14 t/m 19 november in Paradiso, platenzaak Rush Hour en De Duif plaatsvindt. ‘We gaan vrijdag- en zaterdagnacht in de Grote Zaal van Paradiso de hele nacht bands programmeren’, zegt oprichter Kees Heus. ‘Op vrijdag mag de Amsterdamse brassformatie Gallowstreet de nacht invullen. Zaterdag organiseren we een highlife-special met de Amsterdamse drummer Junya en The Cavemen uit Nigeria. Highlife komt oorspronkelijk uit Ghana en Nigeria, en is een opzwepende mix van Afrikaanse muziek en jazz, soul en popmuziek. Stilstaan is geen optie!’ Radio-dj Angelique Houtveen van Sublime kan niet wachten tot het festival begint en ‘zou de hele line-up willen tippen.’ Maar als ze móét kiezen?

‘Zangeres Gaidaa woont dan wel in Nederland, maar de vraag is hoelang nog. Ze heeft een prachtige stem en wordt wereldwijd omarmd door grote muziekplatformen, terwijl ze slechts één EP en losse singles heeft uitgebracht.’ Nog een must-see volgens Houtveen is Likeminds, dat ze omschrijft als ‘een superduo’. Daarnaast staat ze vooraan bij het optreden van Theo Croker. ‘Al sinds het begin van zijn carrière krijgt hij wijze lessen van de jazzgrootheden. De laatste jaren is hij zelf op ontdekkingstocht gegaan, waarbij hij het genre onder andere combineert met R&B en hiphop. Technisch ijzersterk en tegelijkertijd heel los en eigen. Drummer Kassa Overall speelde ooit in zijn band en is ook op het festival, dus wie weet ontstaat er een spontane collab.’ 14 t/m 19 november, Paradiso. De 1+1-actie geldt alleen op zondag IVO VAN DER BENT

atih Karaca (38), beter bekend als Mabel Matiz, is sinds zijn doorbraak op MySpace in 2008 uitgegroeid tot een van de meest invloedrijke artiesten uit Turkije. Als kind stotterde hij hevig, waardoor hij zichzelf verbaal niet goed kon uiten. In muziek vond hij een uitlaatklep en zingen gaf hem een stem; een stem die hij nu inzet om taboes in zijn thuisland bespreekbaar te maken. Mabel Matiz is openlijk queer in een land waar de huidige president Erdogan dit jaar nog aangaf ‘actief op te treden tegen perverse tendensen zoals lhbtiq+, die de familiestructuur bedreigen.’ Hij gebruikt zijn muziek om controversiële onderwerpen aan te kaarten. Zo bracht hij vorig jaar het nummer Karakol uit: in de bijbehorende clip wordt een homoseksuele man gemarteld op het politiebureau. De video werd gecensureerd door de

13-10-2023 12:19

n

AFLEVERING 18:

WAARIN CINDY WERD AFGETROEFD DOOR EEN BEDRIEGSTER

‘I

y IN DE CITY

IVO VAN DER BENT

k heb gereserveerd’, zei ik trots, want dat voelt voor mij nog steeds zeer volwassen, wat weer bijzonder kinderachtig is op mijn leeftijd. ‘O, eh, ja’, antwoordde het meisje. ‘Hoetmer, twee personen om zeven uur’, vulde ik aan. ‘Nou’, zei ze. En ze wees op een lijstje waar mijn naam op stond, met een streep erdoor. ‘Ik ben bang dat iemand anders aan jouw tafel zit.’ Verontwaardigd keek ik om me heen om te zien wie de bedriegster was, waarbij ik er voor het gemak van uitging dat het een vrouw moest zijn, maar niemand had aanwijsbaar moeite gedaan om op mij te lijken door middel van een pruik met sluik blond haar of slome kleding en afgetrapte sportschoenen. Nee, iedereen zag er volkomen uit als zichzelf en de meesten zagen er vooral uit als toeristen. ‘Heel vervelend’, zei het meisje. ‘Maar er is nog wel ruimte in het zaaltje hierachter.’ Ze keek er nogal onheilspellend bij, maar dat zag ik niet, want ik was nog steeds de ruimte aan het scannen op zoek naar de schuldige. Dit pizzarestaurant was mijn tweede keuze. Door mijn getreuzel was de Sichuan in de Warmoesstraat, waar ik graag de Kung Pao tofu eet, al helemaal vol gereserveerd en bij gebrek aan opwindendere ideeën opperde ik maar pizza. Het voelde vreemd om te reserveren voor een pizzeria. Een pizza is een lap deeg met kaas, tomaten en wat eetbare decoratie, je hebt het op in een kwartier (normale mensen misschien iets langer). Je kunt het nauwelijks ‘uit eten’ noemen, hoewel je nu ook restaurants hebt met prijzige pizza’s die belegd zijn met onuitspreekbare ingrediënten en waar je geen biertje bij drinkt maar een cocktail. Pizza’s zijn praktisch fastfood en bij de Febo hoef je ook niet te reserveren. Ik moet wennen aan een realiteit waarin je alles vooruit moet organiseren. Voorheen (ik vermijd het woord ‘vroeger’ omdat het gevaar boomer genoemd te worden altijd op de loer ligt) kon je iemand tegenkomen en dan spontaan besluiten ergens iets te gaan eten, dat lukte zelfs met een flinke groep op bepaalde plekken (een thans verdwenen Chinees in de Jodenbreestraat met gigantische ronde tafels bijvoorbeeld). Nu moet je altijd overal reserveren, en vaak ook lang van tevoren. We betraden het zaaltje, waar op zich weinig mee aan de hand was, behalve op een ietwat bedompte atmosfeer na. Links waren twee lange tafels gedekt, maar er zat nog niemand. Rechts was een iets minder lange tafel met een kleine groep jonge mensen. Ik luisterde hun gesprekken af en die waren zo tuttig dat ik vermoedde dat het hier een of ander kerkgenootschapje betrof. En er is veel af te dingen op godsdienst, maar de godvrezende medemens is meestal geen luidruchtige zuiplap, dus we konden onze pizza rustig eten. Cindy Hoetmer (56) Totdat het gezelschap van de andere twee tafels is geboren en opgegroeid arriveerde. Het bleek een verjaardagsfeest van een in Amsterdam. Na haar Franse expat. Bij elk cadeau dat het meisje kreeg, comeback als schrijver maakte ze een hoog loeiend geluid, waarbij ze hard in met het voor de Libris haar handen klapte. De andere expats begonnen ook genomineerde Min of meer opmerkelijke gebeurtenismeteen vrij hard door elkaar te praten. Naarmate er sen uit het leven van een meer wijn in de mensen zat, klonk het Babylonische treuzelaar (2020) verscheen geschetter luider. vorig jaar haar boek Goed, Ik at mijn, overigens smakelijke, pizza nog iets sneller naar omstandigheden. op dan normaal en we haastten ons de deur uit. ‘Heeft het gesmaakt?’ vroeg het meisje van eerder. ‘Ja’, zei ik. ‘Maar het was wel lawaaiig.’ Ze keek me aan met een blik vol berouw. Ik zocht nog even tevergeefs naar degene die aan mijn tafeltje in de rustige kant van het restaurant zat. ‘Als ik je ooit te pakken krijg, nep-Cindy Hoetmer’, fluisterde ik dreigend. Daarna verlieten we snel de pizzeria om ergens anders koffie te gaan drinken.

03 KUNST EN VERMAAK NOV 2023 13 okt_RDMBRDSFMB.indd 19

13-10-2023 12:19

krant KRANT

Zware kost

o

Voor Food for thought, vanaf 3 november in Het Scheepvaartmuseum, bracht fotograaf en filmmaker Kadir van Lohuizen de duizelingwekkende wereld achter de voedselproductie in beeld. tekst Joke van der Weij foto’s Kadir van Lohuizen

V.l.n.r.: melkkoeien onder een watervernevelaar in de woestijn van Abu Dhabi, een containerschip in Dubai en een tomatenkas in Middenmeer

expo Food for thought 3 november t/m 9 juni 2024, Het Scheepvaartmuseum

wintigduizend varkens worden er per dag in Nederland geslacht. Dat zijn tachtigduizend varkenspootjes. Maar wie eet er in Nederland nog varkenspootjes? Chinezen zijn er dol op. Exporteren dus, net zoals de spareribs naar de VS gaan en de schouderstukken naar Italië en Spanje om als ‘serrano’ en ‘parmaham’ terug te keren. Zo ziet een varken dat zijn korte leven in een krap hok heeft doorgebracht na zijn dood toch nog een heleboel van de wereld. Kadir van Lohuizen, die normaliter de hele wereld over reist voor zijn fotoreportages, beperkte zich in de coronatijd noodgedwongen tot zijn eigen land. Daar onderzocht hij de wereld achter de voedselproductie, want Nederland is na de VS de tweede exporteur ter wereld. Hoe doen we dat? En moeten we er wel mee doorgaan?

Sommige beelden maken indruk door de emotionele impact, zoals die van de slachthuizen, andere door het inzicht in de duizelingwekkende omvang van onze groenteproductie. De opnamen die Van Lohuizen maakte in varkensslachterijen doen denken aan stills uit een horrorﬁlm; rijen varkenskoppen zijn bevroren in een doodsgrijns. Vooral de industriële massaliteit maakt indruk, en dat geldt ook voor de landbouw. Op enorme akkers zien we de mechanische oogst van tonnen en tonnen uien die grotendeels naar Afrika en Azië worden verscheept. Daar eten ze zeven keer zo veel ui als wij, en onze uien zijn de beste, dankzij de zeeklei die er smaak aan geeft. De forse balen waarin ze verpakt worden maken een prachtig stilleven, want alles is mooi als Van Lohuizen het ﬁlmt of fotografeert, soms met een drone.

HORRORFILM

VERTICAL FARMING

Over dat laatste mogen wij na bezoek aan deze tentoonstelling zelf een oordeel vellen. Want voedsel voor je gedachten verschaﬀen de foto’s en ﬁlms zeker – hoewel Van Lohuizen slechts registreert en geen oordeel velt. Hij fungeert als fly on the wall van groentepakhuizen, aardappelloodsen, abattoirs en – want ook daarin lopen we voorop – laboratoria voor zaadveredeling (het kruisen van twee zaadrassen).

03 KUNST EN VERMAAK NOV 2023 13 okt_RDMBRDSFMB.indd 20

Bij de tomaten is het verband met de natuurlijke oorsprong van voedsel nog verder weg. Bij Agro Care in de Wieringermeer wordt op 140 hectare een miljard kilo tomaten door hightech tot groei gedwongen. En 80 procent daarvan verdwijnt naar het buitenland, zodat zelfs Italianen Hollandse pomodori eten. Bij de groei van uien en tomaten kun je je dat nog voorstellen, maar de slakropjes die verbouwd worden in ledverlichte hallen aan

13-10-2023 12:20

JULIETA CERVANTES

mis deze niet

CALLING De oermoeder van de muziekperformance transformeert de gigantische ruimte van de Oude Kerk in een zingend lichaam en dompelt de bezoeker onder in een bijzondere audiovisuele ervaring. Meer dan vijf decennia heeft Meredith Monk met haar visionaire werk de grenzen van de vocale muziek verlegd en daarmee generaties musici en geluidskunstenaars beïnvloed. De klank van Monks zang is eeuwenoud én eigentijds. Daarmee vindt haar werk een vanzelfsprekend huis in het oudste gebouw van Amsterdam, dat ook een plek is voor hedendaagse kunst.

SASKIA VANDERSTICHELE

21 oktober t/m 17 maart, Oude Kerk

SOL LEWITT

03 KUNST EN VERMAAK NOV 2023 13 okt_RDMBRDSFMB.indd 21

30 oktober t/m 31 maart, Joods Museum

BAS CZERWINSKI

de rand van Amsterdam? Ze zien nooit daglicht, maar kunnen na zestien dagen al geoogst worden, dat lukt niet op de volle grond. Geen pesticiden, dus ja: biologisch. Het oogt futuristisch en misschien is het ook wel de toekomst, net als vertical farming. Nadat Van Lohuizen weer vrij kon reizen, bezocht hij ook landen van waaruit wij zelf voedsel importeren. De boontjes bij het kerstdiner komen echt niet van de koude grond en ananassen groeien van oudsher ook niet in de polder. Hij fotografeerde in Kenia, massaproducent van groente, en in het vleesverslaafde Amerika dat problemen heeft met de uitstoot van koeiengas. Ook bezocht hij Saoedi-Arabië waar ze hun westerse koeien koelen, omdat ze toch een eigen veestapel willen hebben. Maar is dat zo veel gekker dan waar wij mee bezig zijn? En dan komt de scheepvaart ook nog om de hoek kijken, want lang niet alles wordt aangevlogen. Veel gaat per schip, bepaald niet uitstootvrij. Hoe gaan we met al deze export- en transportproblemen om? Verder inzetten op hightech? Inkrimpen? Alleen maar voedsel eten uit de buurt? Denk daar maar eens over na terwijl je een banaantje peuzelt uit Costa Rica en verslik je niet, want Food for thought is een schitterende expositie, maar deze voedselfoto’s liggen niet licht op de maag.

Om de wall drawings van Sol LeWitt kan niemand heen, zo groot en kleurrijk als ze zijn. De Amerikaans-Joodse kunstenaar was een van de grondleggers van de minimal art en de conceptuele kunst, en vond dat kunst niet door de kunstenaar zelf hoefde worden uitgevoerd. Hij gaf dan ook precieze instructies over de uitvoering van zijn muurschilderingen, waarvan een selectie hier wordt uitgevoerd door studenten. De wall drawings zijn tijdelijk, daarna worden de muren weer wit. Ook leuk: maak je eigen Sol LeWitt met grote puzzelstukken.

YES, I DO Hoe kun je gelukkig zijn in je liefdesleven? In deze ironische tijden vol bindingsangst en keuzestress geen gemakkelijke opgave. Op winst beluste app-ontwikkelaars stimuleren ons om vooral de vluchtige en lichamelijke kant van de liefde te consumeren. Niet fout op zich, maar de echte romantische liefde heeft er weinig mee te maken. Yes, I do viert nu juist die romantische liefde. Vijf kunstwerken van ‘geslaagde’ liefdeskoppels dienen als voorbeeld voor je eigen – toekomstige? – liefdesleven. t/m 17 december, Nieuw Dakota (NDSM)

13-10-2023 12:20

krant KRANT

e haasten wat af in ons moderne leven: we rennen na werk of studie naar de supermarkt, door naar vrienden en familie, fietsklasje, sociale verplichtingen, runnen een huishouden of gezin – en die kinderen moeten óók weer naar school, sport, muziekles, vriendjes. In al die drukte vergeten we weleens dat we onderdeel zijn van een groter verhaal. Een wereld die overal om ons heen is, maar die juist vaak voelt als ver weg. Het Groote Museum wil daar verandering in brengen: daar ontdek je dat jouw rol op deze planeet juist heel significant is. In het nabijgelegen Micropia wordt juist ingezoomd op het kleine, het onzichtbare leven: microben. Twee verschillende musea van ARTIS, maar beide doen hetzelfde: je laten voelen dat je deel uitmaakt van een geheel en dat alles samenhangt.

GROTER KIJKEN Dat er gelijkenis is tussen mens en aap zien we allemaal wel, maar ook met een plant, een bosviooltje en een microbe hebben we veel gemeen. Wat maakt jou dan tot jou? Wat is je rol hier op aarde? Het Groote Museum poogt inzicht te geven in de grote vragen in het leven. Denk mee over ethische vraagstukken en vragen als ‘wat gaan onze kleinkinderen eten?’, vergelijk je bloedsomloop met een sapstroom en prikkel je zintuigen met geuren, geluiden en beweging.

ertril

Zoom in, zoom uit Hoe verbonden ben jij met de wereld waarin je leeft? De échte wereld dus: niet je eigen kleine bubbel, maar de natuur om je heen. Tijd om in te zoomen op je omgeving bij het ARTIS-Groote Museum en ARTIS-Micropia. tekst Nathalie van den Berg in samenwerking met Artis

ONDER HET VERGROOTGLAS

voor kinderen (herfstuitje!), maar ook voor volwassenen. Neem een kijkje door een van de Uitzoomen doe je óók door in te zoomen. microscopen, ontdek hoeveel schimmels er op Bij Micropia doe je dat zo ver dat je in de ‘onzichtbare wereld’ de afstandsbediening terechtkomt: het rijk zitten en bereken via de van microben. In kiss-o-meter hoeveel ZIEN & DOEN ’s werelds eerste bacteriën er worden ARTIS-MICROPIA microbenmuseum leer uitgewisseld bij een zoen. • De laborant vertelt, dagelijks je alles over schimmels, Kortom: ontdek door in te • Cursus Van alg tot zuurdesem, gisten, virussen, algen zoomen de onzichtbare 15, 22 en 29 november en 6 en bacteriën. Die wereld om je heen. december onzichtbare microbenARTIS-GROOTE MUSEUM Micropia Plantage Kerklaan wereld, die onlosmake• Samenkomsten met grote vragen, 38-40, vanaf 8 jaar, micropia.nl lijk is verbonden met dagelijks op inloop Groote Museum Plantage ons dagelijks leven, van • Groote Museum Vraagt, Middenlaan 41, vanaf 8 jaar, heel dichtbij bekijken, 5 en 19 november grootemuseum.nl is niet alleen leerzaam • Lezing Overleven pinguïns de 21ste eeuw?, 14 november

• Collegedag Filosoof in één dag, 24 november

03 KUNST EN VERMAAK NOV 2023 13 okt_RDMBRDSFMB.indd 22

13-10-2023 12:20

krant KRANT

m

Dezelfde stad, andere tijd Het verleden komt heel dichtbij in de meditatieve, ruim vier uur durende documentaire over het leven in Amsterdam tijdens de Tweede Wereldoorlog, geregisseerd door Steve McQueen. tekst Bregtje Schudel

.. Check...... .nl/ am iamsterd or de 1plus1 voende deelnem en bioscop

HET SMELT Twaalf jaar na een snikhete zomer die volledig uit de hand liep, keert de 24jarige Eva terug naar haar geboortedorp om af te rekenen met haar demonen. Mistroostig maar trefzeker speelfilmdebuut van de Vlaamse actrice Veerle Baetens (The broken circle breakdown). Naar het boek van Lize Spit. Vanaf 2 november in de bioscoop

REALITY Op 3 juni 2017 wordt twintiger Reality Winner opgewacht door twee FBIagenten. Ze zou geheime documenten hebben gelekt en krijgt hiervoor ruim vijf jaar celstraf. De officiële opnames van dit gesprek vormen de basis voor dit fascinerende waargebeurde drama waarin fictie en realiteit naadloos in elkaar overvloeien. Vanaf 2 november in de bioscoop

film

De bezette stad Release 23 november, ook te zien tijdens IDFA, 8 t/m 19 november, idfa.nl

eden en verleden lopen in elkaar over in De bezette stad van Steve McQueen (12 Years a slave), een lijvige documentaire over het oorlogsleven in Amsterdam. McQueen gebruikte het zorgvuldige, 560-pagina’s tellende naslagwerk Atlas van een bezette stad van zijn partner Bianca Stigter als basis, maar de ﬁlm is toch een geheel eigen creatie. Voor videomateriaal koos hij niet voor interviews of archiefbeeld, maar juist voor beelden uit deze tijd, geschoten tussen 2019 en nu, terwijl de voice-over (door Carice van Houten) ons vertelt wat er op diezelfde plek tijdens de oorlog gebeurde. Het Anne Frankhuis komt – bewust – niet voorbij. Het zorgt zowel voor interessante parallellen als voor frictie. Terwijl Carice vertelt over de koele ontvangst die gerepatrieerde Joodse Nederlanders wachtte toen ze terugkeerden na de oorlog, zien we beelden van Oekraïense vluchtelingen die warm worden onthaald op Centraal Station. En als het gaat over de avondklok in oorlogstijd, glijdt de camera door verlaten straten tijdens de coronalockdown. Bij elk nieuw adres dat de revue passeert wordt steeds meer duidelijk: het leven gaat door, maar het verleden is altijd dichtbij.

03 KUNST EN VERMAAK NOV 2023 13 okt_RDMBRDSFMB.indd 23

HARDCORE NEVER DIES De 17-jarige Michael droomt van een toekomst als pianist, maar komt door zijn broer in de Rotterdamse gabberscene terecht. Hardcore drama – en wellicht ook een beetje nostalgie – voor iedereen die in de jaren negentig tiener was. Van Jim Taihuttu, de maker van De Oost, Wolf en Rabat. Vanaf 9 november in de bioscoop, zie pag. 50 voor een interview met hoofdrolspeler Jim Deddes

13-10-2023 12:20

krant KRANT

interview

Filmmaker Aliona van der Horst:

‘Ik wil bijna zeggen: sorry dat ik half Russisch ben’ Voor haar nieuwste film Gerlach, deze maand te zien tijdens IDFA, volgde de veelgeprezen filmmaker Aliona van der Horst (53) de laatste akkerbouwer van Amstelveen. Het zoveelste onderwerp dat ze uit haar eigen omgeving haalde. tekst Kim van der Meulen foto’s Marjolein van Damme

et is dat het weer niet meewerkte, anders was Aliona van der Horst vanochtend voor deze Uitkrant gefotografeerd in de volkstuin die zij en haar man al zestien jaar hebben in Noord. ‘Heerlijk om langzaam aardappelen uit de grond te trekken en sperziebonen uit eigen tuin te eten.’ Het had goed gepast bij Gerlach, haar nieuwste documentaire. Vijf jaar lang volgden zij en mederegisseur Luuk Bouwman akkerbouwer Gerlach van Beinum, die al zestig jaar woont en werkt op een stuk land dat inmiddels is ingeklemd door een McDonald’s, een Shell-tankstation en distributiecentra.

‘Op de grens zei mijn moeder: ‘Vanaf nu mag je niet meer over politiek praten, en noem de naam Brezjnev niet’’

Een rechtszaak tegen McDonald’s, een dreigende onteigening: akkerbouwer Gerlach krijgt nogal wat op zijn bordje in de film. ‘Ja, alle Bijbelplagen komen voorbij, van extreme droogte tot wateroverlast. Intussen wordt zijn beste vriend doodziek en azen projectontwikkelaars op zijn land. Hen boeit het niet dat er voedsel wordt verbouwd, terwijl de grond voor eeuwig is verpest als je er een distributiehal neerzet. Echt schokkend. Het gaat de gemeente blijkbaar meer om het geld dan om langetermijndenken. Toch is Gerlach geen film over een tobbende, klagende boer. Hoewel hij momenten heeft waarop hij het even niet meer ziet zitten, probeert Gerlach elke dag weer door te gaan. Hij heeft humor en zet door, wat er ook gebeurt in zijn leven. Dat maakt de film feelgood.’ Hoe ben je Gerlach op het spoor gekomen? ‘Ik ben in Uithoorn opgegroeid, een kilometer bij Gerlach vandaan. Op weg naar school fietste ik altijd langs

03 KUNST EN VERMAAK NOV 2023 13 okt_RDMBRDSFMB.indd 24

zijn boerderij. Mijn vader ging eens aardappelen bij hem halen, waarna ze bevriend raakten. Ik ken hem dus al zeker dertig jaar. Destijds voerde hij al met enig sardonisch plezier rechtszaken tegen McDonald’s. Die won hij dankzij zijn broer, die advocaat is – anders was hij allang onderuit geschoffeld. Die ‘je krijgt me er niet onder’-mentaliteit vond ik fascinerend. Ik liep al jaren rond met het idee een film over Gerlach te maken, en dacht: het is nu of nooit.’ Je eerdere films zijn heel persoonlijk: Liefde is aardappelen gaat over de ontberingen die je Russische familie doorstond onder Stalin, Turn your body to the sun over een Sovjetsoldaat die gevangengenomen werd door nazi’s. Hoe verhoudt Gerlach zich daartoe? ‘Wat die films gemeen hebben, is dat ik mijn onderwerpen altijd vind in mijn omgeving. En ze gaan over het individu versus de maatschappij: mensen die er tegen de klippen op iets van proberen te maken, terwijl de maatschappij op hen drukt. Zo drukken het consumentisme en het kapitalisme op Gerlach. We worden allemaal op een bepaalde manier door politiek gevormd, of we nou willen of niet. Dat geldt ook voor mijn Amsterdamse vader en Russische moeder, die verliefd op elkaar werden aan twee kanten van de grens tijdens de Koude Oorlog. Toen de Sovjets de Praagse lente neersloegen in 1968, kreeg mijn moeder geen uitreisvisum meer. Mijn ouders hebben elkaar jarenlang amper gezien. Daar gaat mijn film After the spring of ’68 over. Mijn films gaan over grote maatschappelijke factoren, zonder dat het one-issueverhalen worden.’

13-10-2023 12:20

‘ Ik voelde altijd dat ik anders was en werd ermee gepest, maar dat was part of the deal’

03 KUNST EN VERMAAK NOV 2023 13 okt_RDMBRDSFMB.indd 25

13-10-2023 12:20

krant KRANT

ALIONA VAN DER HORST • Werd geboren in 1970 in Moskou en heeft een Nederlandse vader en een Russische moeder. • Heeft 6 internationaal bekroonde documentaires op haar naam staan, waaronder Boris Ryzhy en Liefde is aardappelen. • Vormt met andere filmmakers het Amsterdamse collectief Docmakers, dat bijzondere documentaires uitbrengt, internationale coproducties maakt en jonge makers begeleidt. • Maakte samen met dit collectief Don't shoot the messenger, een documentaire over Occupy in Amsterdam. • Leerde veel over filmmaken door te lezen. ‘Als ik een boek van Nabokov had gelezen, zag ik ineens veel meer details in de wereld om me heen. Alleen omdat hij alles zo precies beschrijft.’ • Brak door met haar afstudeerfilm Voices of Bam, over de inwoners van de Iraanse stad Bam die in 2003 door een aardbeving werd getroffen. • Kan een project soms moeilijk loslaten: ‘Als ik Gerlach nu bezoek, denk ik nog weleens: dit was een leuke scène geweest.’ • Kreeg in 2008 de Jan Kassies Stimuleringsprijs van het Mediafonds, waarbij haar oeuvre werd geroemd om zijn poëtische kracht. • Bood in 2022 een halfjaar onderdak aan een kwieke Oekraïense tachtiger, de tante van een goede vriend. Zij heeft nu een eigen huisje. • Woont met haar man en zoon (9) in het Oostelijk Havengebied.

OVER GERLACH Gerlach is een liefdevol en humoristisch portret van akkerbouwer Gerlach, die al zestig jaar boert onder de rook van Schiphol. Om hem heen heeft hij alles zien veranderen. Met veel toewijding zorgt hij voor zijn bieten en graan, terwijl projectontwikkelaars op zijn land azen en de klimaatverandering zijn oogst ontregelt. Ondanks alles blijft Gerlach fier overeind met zijn relativerende humor, geholpen door zijn liefhebbende broers en vrienden. De film gaat in première op 10 november tijdens IDFA (8 t/m 19 november) en draait vanaf 14 december in de bios. idfa.nl

interview

Ben je opgegroeid met zowel de Russische als Nederlandse cultuur? ‘Zeker. Mijn vader is een echte Amsterdammer, die in Noord is opgegroeid en nog de hongerwinter heeft meegemaakt. Mijn moeder was immigrant in een voor haar totaal vreemde cultuur, met haar heb ik altijd Russisch gesproken. We gingen vaak op vakantie naar de Sovjet-Unie, zoals dat toen nog heette. Een heel gesloten land, waar ik als kind niks van snapte. Op de grens zei mijn moeder: ‘Vanaf nu mag je niet meer over politiek praten, en noem de naam Brezjnev (kille Sovjetleider die het Oostblok kort hield, red.) niet.’ Niet dat ik dat van plan was, maar toch. Er kwamen militairen met honden, die onder de trein snuffelden om te zien of er stiekem mensen van Oost- naar West-Europa wilden vluchten. In de trein hing twee uur lang een ijzige stilte; iedereen was doodsbang. Pas als de trein verder reed, begonnen mensen weer te praten. Zomaar een klein voorbeeld om aan te geven dat er een lange reis voor nodig was om te begrijpen waar ik vandaan kom, waar mijn moeder vandaan komt, hoe dat land haar heeft gevormd. Een land met een verschrikkelijk regime, waarin mensen er toch wat van proberen te maken.’

Ben je recent in Rusland geweest? ‘Nee, dat kan ook niet. Ik denk dat ik daar op de radar sta vanwege de films die ik maak. De hoofdpersoon in mijn vorige film Turn your body to the sun vergelijkt Stalin bijvoorbeeld met Hitler. Daar staat al vijftien jaar kamp voor. De repressie wordt steeds heftiger, de gevangenschappen en straffen steeds absurder. Het is als een lift die steeds sneller valt.’ Heeft de oorlog in Oekraïne je blik op Rusland veranderd? ‘Enorm. Wat er gebeurt in Oekraïne, is verschrikkelijk. Ik

03 KUNST EN VERMAAK NOV 2023 13 okt_RDMBRDSFMB.indd 26

kan alle consequenties nog niet overzien, maar misschien kun je het vergelijken met Duitsland: dat werd gezien als een land van filosofen en grote schrijvers, tot er in één keer een misselijkmakende grootscheepse oorlog kwam. Ik denk dat iedereen nu voor altijd anders naar Russen kijkt. Daardoor wil ik bijna zeggen: sorry dat ik half-Russisch ben. Tegelijkertijd staat tien procent van de Russen niet achter de oorlog. Maar ja, wat doe je als je daar voor familie moet zorgen of te weinig geld hebt om weg te kunnen? Een van de redenen dat het zo mis kon gaan, is volgens mij het onverwerkte drama van Rusland. Mensen komen er niet massaal in opstand. Dat komt voort uit een van generatie op generatie overgeërfd idee dat je maar beter je mond kunt houden en je moet aanpassen, anders gaat je kop eraf. In tegenstelling tot wat er in Duitsland is gebeurd na Hitler, heeft Rusland nooit schoon schip gemaakt na de misdaden van Stalin.’ Je hebt Russische literatuur gestudeerd voordat je naar de filmacademie ging. Vanwaar die keuze? ‘Omdat ik niet wist wat ik wilde. Het was 1988: de muur viel bijna, Gorbatsjov was net aan de macht, vanuit het niets was het Russisch populair. Ik dacht: ik ga een jaar iets makkelijks studeren, ik spreek de taal toch al, haha. Uiteindelijk vond ik het zo interessant dat ik ben blijven plakken, met culturele studies en een tolkenopleiding erbij. Na mijn studie begon ik als tolk. Dat heeft overeenkomsten met documentairemaken: als tolk ben je een beetje onzichtbaar, maar ook weer niet. Een fantastische bijbaan, maar ik wist dat ik dat niet eeuwig wilde doen. Ik dacht: als er iets voorbijkomt wat ik écht wil, ga ik dat doen.’ Hoe werd je uiteindelijk filmmaker? ‘Ik ging als tolk mee met filmacademiestudenten in de trein van Hoek van Holland naar Moskou. Dat was voor mij echt een andere league. Film speelde in mijn jeugd geen rol. Pas toen ik ging studeren, zag ik voor het eerst een arthousefilm: Der Himmel über Berlin. Het was nooit in me opgekomen dat je iets creatiefs kunt doen. Dat vond ik ook iets elitairs, iets wat je alleen kon doen als je op je vijfde al een camera van je ouders had gekregen. Ik had een andere achtergrond – mijn vader fotografeerde als hobby, meer niet. Na twee dagen in die trein dacht ik: dit wil ik. Ik heb een cursus gevolgd bij Open Studio en deed toelating bij de filmacademie.’ Wat trok je zo in filmmaken aan? ‘Ik dacht altijd: documentaires moeten over ingewikkelde politieke onderwerpen of heftige dingen gaan. Dat zou ik niet durven. Maar dat je een film kon maken over een treinreis, en dat je met een camera het recht had om zomaar bij al die coupés aan te kloppen en vragen te stellen, dat vond ik geweldig. Ik dacht: dan heb ik ook wel een paar onderwerpen waar ik films over wil maken.’ En nu ben je 26 jaar en een heleboel filmprijzen verder. ‘Toch heb ik dit nooit als een carrière gezien. Na elke film dacht ik weer: hierna ga ik iets nuttigs doen. Of: het was zo zwaar, dit doe ik nooit meer. Ik weet dat ik wel wat ervaring heb en een nieuw project waarschijnlijk niet helemaal mislukt, maar bij elke film is er een moment dat ik denk: dit wordt niks, waar ben ik mee bezig? Bij Gerlach was ik tijdens de montage bijvoorbeeld bang dat de hoofdpersoon niet goed uit de verf kwam. Dat wilde ik

13-10-2023 12:20

‘ Zijn humor, zijn zachtheid, de leuke twinkeling in zijn ogen: het moest er allemaal in zitten’ hem, en mezelf, niet aandoen. Zijn humor, zijn zachtheid, de leuke twinkeling in zijn ogen: het moest er allemaal in. Gelukkig komt het uiteindelijk altijd goed.’ Heb je iets met Amsterdam? ‘Heel veel. Ik woon hier al vanaf mijn twintigste. Mijn studietijd heb ik grotendeels doorgebracht in het Bungehuis, waar tegenwoordig Soho House zit, en ik heb heel lang in de Jordaan gewoond. Nu woon ik alweer jaren in het Oostelijk Havengebied. Iedere pad prijst zijn eigen moeras, zoals een Russische uitdrukking luidt, maar dit is echt de allerleukste buurt. Ik zwem wekelijks in de haven, die in de zomer net een vakantieoord is, en er is een leuk buurtcafé. Mijn man en ik hebben weleens gedacht: we gaan de stad uit, maar hier wonen onze vrienden. Amsterdam is wel een internationale stad geworden, met expats die enorme bedragen kunnen neertellen voor huizen en de buurt duurder maken. Aan de andere kant: in de klas van mijn 9-jarige zoon zitten alle nationaliteiten door elkaar. Op mijn dorpsschool was ik vroeger de enige met gemengde ouders.’ Wat deed dat met je? ‘In die tijd was de Sovjet-Unie de vijand. ‘Beter een raket in je tuin dan een Rus in je keuken’, was de leus. Ik voelde altijd dat ik anders was en werd er ook wel mee gepest, maar dat was part of the deal. Ik was een soort geaccepteerd buitenbeentje. Daardoor heb ik veel geleerd over sociaal gedrag. Als er ruzies waren of de hele klas zich tegen iemand keerde, stond ik erbuiten. Ik hoorde nergens bij, maar observeerde alleen. Eigenlijk heb ik al veel over mijn vak geleerd op de lagere school.’ Begin dit jaar uitte Monique Nolte, de regisseur van Het beste voor Kees, haar onvrede over de slechte betaling door de publieke omroep. Veel andere documentairemakers volgden. ‘Ja, geweldig dat dat onderwerp op de kaart is gezet. Het kost ontzettend veel tijd om een documentaire te maken, en de tarieven bij zowel omroepen als fondsen waren al vijftien jaar niet geïndexeerd voor inflatie. Al heel lang lagen er maximale budgetten vast, en wat een regisseur daarbinnen mag verdienen. In de praktijk betekent het dat je voor de helft van je werk niet betaald krijgt. Uit onderzoek is gebleken dat regisseurs in vaste dienst bij omroepen veel beter betaald kregen dan wij zzp’ers. Hopelijk komt daar nu verbetering in.’ Je bent lid van de Academy, die de Oscars toekent. Staat een Oscar op jouw wensenlijstje? ‘Nee, daar ben ik heel eerlijk over. Ik denk ook niet dat ik het soort film maak dat voldoet aan de eisen. Ik wil mezelf als maker steeds weer uitdagen met nieuwe onderwerpen en visuele vormen die een bepaalde ontroering brengen. Oscarfilms zijn vaak meeslepend en knap gemaakt, maar ook behapbaar en snel, gemaakt voor de rush. Dat zit niet in mijn aard.’

03 KUNST EN VERMAAK NOV 2023 13 okt_RDMBRDSFMB.indd 27

5X DONNIES SNACKPLEKKEN

Het andere Oost

Javastraat, Celebesstraat en Bataviastraat: wat is eigenlijk het verhaal achter deze Indische straatnamen? Daar geeft de Oostcast het (echte) antwoord op. tekst Olivier Kemme foto’s Arjen Braaksma

‘A

ls je in eerste instantie door de Javastraat en de Molukkenstraat loopt, denk je misschien: tof! Maar als je dan leest waarom die straten zo heten, dan verandert dat wel’, zegt Jeremy Flohr van Beyond Walls, een van de initiatiefnemers van Oostcast. Dit podcast-wandelproject werd gehonoreerd met een subsidie vanuit Stichting Amsterdam 750, dat met het project Kado voor de Stad geld geeft aan mooie buurtinitiatieven en andere plannen rondom de viering van 750 jaar Amsterdam.

KOLONIALE TROTS Toen in 1900 vanwege de sterke bevolkingsgroei een nieuwe buurt gebouwd moest worden, werden de straten vernoemd naar gebieden in en rond Indonesië, destijds een kolonie van Nederland. De straatnamen zijn dus niet gegeven uit erkenning van de diasporagemeenschap in Amsterdam, maar uit koloniale trots en het gevoel van bezit vanuit Nederland. Initiatiefnemers Beyond Walls, Van Gisteren en Burobraak willen een nieuwe draai aan dat verhaal geven met Oostcast. Met een podcast, billboards op straat, een wandelroute, kunst én een website geven ze meer achtergrond over de

straatnamen. ‘Zo wordt er bewustzijn gecreëerd en gaan mensen met elkaar in gesprek’, hoopt Arjan Braaksma van Burobraak. Flohr woont zelf in de buurt en hoopt dat mensen door het project uiteindelijk een fijner gevoel krijgen bij de buurt. ‘We moeten kritisch kijken naar de oorsprong van die namen. De Indische Buurt is hartstikke mooi en met de juiste context kunnen we allemaal prettiger door de buurt lopen.’ oostcast.nl

GROOTS GEVIERD Op 27 oktober 2025 bestaat Amsterdam 750 jaar. En dat viert de stad een jaar lang, van 27 oktober 2024 tot en met de echte verjaardag. Met kleinschalige buurtinitiatieven tot het beste dat Amsterdam te bieden heeft op het gebied van kunst en cultuur, sport en onderwijs. Meer weten of ook meedoen met een project? Kijk op amsterdam750.nl en kadovoordestad.nl.

13-10-2023 12:20

krant KRANT

I amsterdam Store

ADVERTORIAL

Amsterdamse makers

Handgeknoopte armbanden

Een geknoopt stuk touw wordt zomaar een stoer stuk sieraad als je het aan sieradenmerk Pig & Hen overlaat. En dat gewoon uit Amsterdam. tekst Mirte Vreemann

Alles weten over het maakproces van Pig & Hen-armbanden én waarom ze zo heten? Scan de code en kijk de video!

V.L.N.R: OPRICHTERS RUTGER VERSLUIS, THOMAS VAN DER KALLEN EN DOMINIC BAKKER MET HOND BENJI

In de I amsterdam Store, dé Amsterdamse cadeauwinkel, krijgen de verhalen van lokale makers, zoals Pig & Hen, een podium. Je vindt de Store aan de achterzijde van het Centraal Station in de IJ-hal. Openingstijden Ma t/m vr Za, zo

9.00 - 19.00 9.00 - 18.00

04 ETEN&DRINKEN NOV 2023_RDMBSFMB.indd 28

eezeiler Dominic Bakker (40) werkte ooit als marketingman voor een bedrijf dat touwwerken ontwikkelt en verkoopt. Zijn nautische hobby en werk kwamen samen toen hij voor zichzelf een armbandje van zeiltouw maakte. Zomaar, voor de lol. ‘Mijn goede vriend Rutger werkte in de mode en wilde er ook één', vertelt Dominic. Voor hem was het gewoon een geknoopt touwtje, maar Rutger droeg het tijdens bezoekjes aan modewinkels en zag er meer in. ‘Wij moeten een armbandenmerk beginnen’, zei Rutger tegen Dominic. In 2013 begonnen de twee op social

media met een account vol sfeerbeelden van de armbanden voor mannen. Daarna ging het hard: binnen zes maanden verkochten ze de armbanden onder de naam Pig & Hen in meer dan honderd winkels in Nederland. De armbanden worden nog steeds op dezelfde manier gemaakt als dat eerste bandje van Dominic. In een atelier in Noord komt het touw uit onder andere Portugal binnen. Daar wordt het geknoopt volgens een techniek uit de zeilsport. Dominic: ‘Als je een gewone knoop maakt in een touw, verlies je veel van de breeksterkte. Bij de splitstechniek steek je het uiteinde

van het touw in zichzelf terug. Het blijft een leven lang zitten én ziet er goed uit.’ Inmiddels wordt Pig & Hen in meer dan vijftig landen gedragen. Maar verhuizen zal het bedrijf nooit. ‘Het is Amsterdam en het zal altijd Amsterdam blijven.’

WIN 3x Pig & Hen Armband t.w.v. € 59,95 Ga naar iamsterdam.nl/acties, vul het formulier in en wie weet behoor jij tot de gelukkige winnaars van één van de drie Pig & Hen-armbanden. Deze actie loopt t/m 29 november

13-10-2023 11:05

krant KRANT

nov 2023

WJOSVZ: DE AFKO LIJSTJE: 8 HOTSPOTS TIJDENS MUSEUMNACHT 34 DE NIEUWSTE WINKELS 35 UIT ETEN: NIEUWE TIPS IN DE STAD 36 DE BUURT: RONDJE CULTUUR DOOR NIEUW-WEST

30 33

PRO WRESTLING HOLLAND ‘De sport is een performance art en wordt in die hoedanigheid gecatalogeerd als sportentertainment. De hiervoor opgeleide worstelaars creëren aan de hand van gesimuleerde vechtsportwedstrijden een show met vermaak’, aldus Wikipedia over pro wrestling. Feitelijk correct, maar performance art is eigenlijk maar een slappe beschrijving voor het krachtpatserspektakel dat pro wrestling is. Denk meedogenloze actie, humor, scherpe wendingen en keiharde moves. Pro Wrestling Holland staat op 17 november op het podium – excuus, in de ring – in de Markthal. En dat belooft wat. 17 november, Markt Kabaal

POLITIEKE TUIN

t/m 1 december, Tolhuistuin

THE KITCHEN DOJO Tijdens corona werd de dark kitchen een ding: een keuken waar alleen gekookt wordt voor bezorging. Nu is er The Kitchen Dojo, een shared dark kitchen. Culinaire ondernemers huren hier een keuken, van beginnende chefs tot food-ondernemers die productieruimte tekortkomen. Ze maken er bezorg- of afhaalmaaltijden, maar de keuken wordt ook gebruikt voor voorbereiding en catering. Nu haal je er bijvoorbeeld al Oostenrijkse knoedels van Edelbites en curry van Indian Naan. Helicopterstraat 20, kitchendojo.nl

04 ETEN&DRINKEN NOV 2023_RDMBSFMB.indd 29

HOTSHOT PHOTO

Nog niet zeker of (natuurlijk wel!) en op wie je dan gaat stemmen? De Politieke Tuin, een expositieruimte en kenniscentrum, helpt met oriënteren. Iedereen die langskomt mag bijdragen, maar je kunt ook gewoon een drankje halen, podcasts luisteren, partijprogramma’s doorbladeren of de kunst van Milou Idink (van @iktekenrutteelkedagtothijstopt) en Rolf Den Dunnen bekijken. Er zijn ook programma’s van De Kiesmannen, Stem op een Vrouw, Podcast Netwerk en Het Leeshuis.

13-10-2023 11:05

krant KRANT ETEN & DRINKEN EN ZO

nieuwe afkortingen

DE OPKO VAN DE AFKO Zucht... ik ben toe aan een esma

‘balie’ ‘LAATST VROEG IEMAND OM EEN ‘ANIE’ – EEN AANSTEKER’

ICONS8 TEAM | UNSPLASH

Claudia* (30, werkt bij een klimaatstartup): ‘De meeste afko’s die ik gebruik, verzin ik zelf. Ze zijn echt onderdeel van mijn eigen taal. Ik gebruik vooral afko’s die op ‘ie’ eindigen, omdat ze mijn zinnen wat liever laten klinken. Zoals ‘balie’, die gebruik ik het meest. Het staat voor ‘balen’. Om die afko word ik wel nog weleens uitgelachen. En laatst hoorde ik iemand om een ‘anie’ vragen – een aansteker. Die deed zo’n pijn aan m’n oren, dat ik hem zelf ook maar ben gaan gebruiken. Ik kan wel lachen om de afko’s van het corps, maar daar is de afko echt een groepsding. Iedereen gebruikt dezelfde voorspelbare afkortingen. Ik gebruik ze juist om mijn individuele identiteit vorm te geven. Ik gebruik afko’s alleen als ik met vrienden ben, zeker niet op werk. Nou ja, soms komen ze tijdens de vrijmibo nog weleens opborrelen.’

04 ETEN&DRINKEN NOV 2023_RDMBSFMB.indd 30

13-10-2023 11:05

Havercappu dan maar?

Peper en Zout aan de Singelgracht

STRAATTAAL UIT DE PIJP Was het eerst een ons-kent-ons-taaltje van studenten, inmiddels vliegen de heerlies en esma’s je op straat om de oren. Is dat taalverloedering of juist verrijking? tekst Nina van Rijn

atuurlijk, afkortingen bestonden al even. Het woord ‘aso’ is zo ingebakken in onze taal dat het gewoon in de Van Dale staat. En in het MSN-tijdperk gebruikten de jongeren van toen – millennials dus – al ‘hvj’ (hou van je), ‘ntb’ (niet te breken) en ‘nwly’ (never wanna leave/lose you). Wel nieuw is het tempo waarop nieuwe afkortingen zich verspreiden onder randstedelijke twintigers. Belangrijke stem hierin is Lot Mulder, het brein achter het satirische Instagramaccount @dehaarclipvanmarieclaire (123.000 volgers). Ze post bijna dagelijks een foto van een plastic haarclip (een veelgedragen accessoire onder vrouwelijke ‘afko’-gebruikers) en daarbij een zin à la: ‘Schat het feit dat burra nu gwn bijna €5 is door de infla, vind ik echt mensonterend sorry’. De 22-jarige Mulder, die in West woont, noemt haar account een parodie op zichzelf en andere studerende meiden.

Volgens haar is de populariteit van de afkorting op meer manieren te verklaren: het heeft iets vlots, mensen vinden het grappig en het werkt als verbindende factor. Peter ‘JP’ Pellemans (62), de bekende Lingo-stem, taalfanaat en auteur van het onlangs verschenen Het ABC van JP JP, is het daarmee eens: ‘Ik moet vaak gniffelen om creatieve nieuwe afko-vondsten. Je moet er even over nadenken voordat je het begrijpt.’

VOOROP JE TONG Die afkortingen verzon Mulder in eerste instantie niet zelf; ze hoefde maar op een terras te gaan zitten en had zo een notitieboek vol. Maar inmiddels staat haar account vol eigen afko-vondsten. Zodra ze een nieuwe de wereld in slingert, hoort ze het binnen no-time overal terug. Eerst ironisch bedoeld, maar: ‘hoe hard je je er ook tegen verzet: vroeg of laat worden ze vast onderdeel van je vocabulaire. Dat gebeurt

‘HOE HARD JE JE OOK VERZET: VROEG OF LAAT WORDEN AFKO’S ONDERDEEL VAN JE VOCABULAIRE’

04 ETEN&DRINKEN NOV 2023_RDMBSFMB.indd 31

13-10-2023 11:05

krant KRANT ETEN & DRINKEN EN ZO

nieuwe afkortingen

Het is vĳ f uur. ik zeg: kladiladi!

‘IK HOOR MEZELF STEEDS VAKER ‘WAGGIE’ ZEGGEN ALS IK DE AUTO NEEM. DE GRAP IS ERVAN AF’ ‘DE ERGSTE AFKO DIE IK LAATSTE GEBRUIKTE, IS ‘BOTIE’’ Jill* (29, designer):

‘hme’

‘Ik ben afko’s gaan gebruiken om sneller te kunnen appen. Het tempo waarop nieuwe afkortingen in de Randstad opduiken, is de afgelopen twee jaar enorm versneld. Inmiddels gebruik ik afko’s niet alleen meer op WhatsApp, maar zijn ze ook in mijn normale vocabulaire geslopen. Mijn favoriete afko’s zijn ‘gecondo’ en ‘crema’, omdat ze écht niet kunnen. Ik denk niet dat mensen deze afko’s serieus gebruiken. Toch? Afko’s die ik vaak gebruik zijn ‘irri,’ ‘gefeli,’ ‘ongie’ en ‘cappu’. Maar mijn favoriet blijft ‘HDP’. O, en ‘hme’ vind ik ook een goeie – kort voor havermelkelite. Die groep is toch wel de grootgebruiker van de afko. Veel afkortingen die ik gebruik zijn ironisch genoeg niet korter dan het origineel, omdat ik er ‘ie’ achter plak. Denk aan ‘geweldie,’ ‘heerlie,’ en ‘normi’. De ergste afko die ik laatst zelf gebruikte, is toch wel ‘botie’. Die kwam voorbij in een appje naar mijn vriend toen ik botox had gedaan. En ik appte een vriendin dat ‘Mallorc de niet-spiri versie van Ibiez’ is. Haha, ik moet echt even normaal gaan doen.’

* Blijkbaar wordt het gebruik van afko’s tóch als ‘spannie’ ervaren. De ondervraagden wilden niet met achternaam en foto in de Uitkrant. Onzin, vindt JP: ‘Hup, uit die afko-kast. Draag het met trots!’

‘IK WIL ZE NIET GEBRUIKEN, MAAR HET SLUIPT ERIN’ Vera* (29, PhD-kandidaat bij de Vrije Universiteit):

‘Ik maak graag grappen over afko-gebruikers, maar ik moet toegeven dat ik er zelf een ben geworden – au, best confronterend. Het gebruik van een nieuwe afko begint bij mij altijd uit ergernis. Ik hoor iemand bijvoorbeeld ‘priem’ zeggen en dan walg ik daarvan. Vervolgens ga ik het woord met vrienden gebruiken, als grap. Maar na dertig keer is de grap ervan af en ben je ineens zelf iemand die overal ‘priem’ op zegt. Ik wil ze eigenlijk niet gebruiken, maar het sluipt erin. En dan is er geen weg meer terug. Zelf heb ik vaak niet eens meer door dat ik ze gebruik, dus ik ben bang dat ik ze ook gebruik in situaties waarin dat niet helemaal gepast is. ‘Hdp’ is toch wel mijn favoriet, omdat hij zó irritant is. En toen ik laatst iemand appte dat ik een kleine klimaatdepressie had, reageerde ze met: ‘ah, een kd’tje’. Die is nu dus ook favoriet. De ergste afko vind ik ‘sumogegigo,’ die heb ik laatst geleerd van een collega. Ik betwijfel of mensen deze daadwerkelijk gebruiken. ‘Biza’ vind ik ook erg, omdat het precies evenveel moeite kost om gewoon ‘bizar’ te zeggen. ‘Gecondo’ vind ik ernstig en grappig tegelijk, omdat iemand condoleren natuurlijk allesbehalve een situatie is waarin je afko’s zou moeten gebruiken.’

iedereen die afko’s gebruikt’, aldus Mulder. Volgens Leonie Cornips (62), hoogleraar en taalkundig onderzoeker bij het bij NL-Lab/ Meertens Instituut (KNAW), is dat makkelijk te verklaren. ‘A ls je een bepaald woord vaak hoort of gebruikt, wordt je brein steeds beter in het activeren van dit woord. Naar een woord als ‘pardoes’ moet je waarschijnlijk lang zoeken. Maar als je ‘esma’ een paar keer hoort of gebruikt, komt het steeds meer op je tong te liggen.’ JP herkent dit: ‘Ik hoor mezelf steeds vaker ‘waggie’ zeggen als ik de auto neem. De grap is er inmiddels vanaf.’ Cornips stelt verder dat afkortingen ‘identiteitswerk’ zijn: ‘Taal is een manier om te laten zien bij welke subgroep je hoort.’ Zo plakte queer Amsterdam in de jaren tachtig overal ‘ette’ achter, weet JP: ‘Je ging niet naar de slager, maar naar de slagerette.’ En als je nu ‘hdp,’ ‘vvv’tje’ of ‘esma’ zegt, hoor je duidelijk bij een andere groep dan wanneer je voluit ‘heerlijk,’ ‘vriend of vriendinnetje van vroeger’ of ‘espresso-martini’ zegt. Bij welke groep is dat dan? Volgens Mulder

04 ETEN&DRINKEN NOV 2023_RDMBSFMB.indd 32

‘ah, een kd’tje’

BROOKE CAGLE-TXSV | UNSPLASH

waren dat in het begin ‘de Marie-Claires’: randstedelijke, vrouwelijke studenten die maximaal lenen en drie keer per week op het terras zitten. Maar inmiddels geldt de afko als identiteitskenmerk voor hoogopgeleide Amsterdamse twintigers en dertigers, ongeacht gender.

GEHEIMTAAL Dat de afkortingen elkaar in rap tempo opvolgen, is volgens Cornips niks nieuws. ‘Als een te grote groep mensen de betekenis van een woord leert, verliest het zijn functie als identiteitskenmerk. Het moet een beetje exclusief blijven, een soort geheimtaal. Daarom gaat de groep steeds op zoek naar iets nieuws.’ Maar wat vinden we nou eigenlijk van de afko: is het taalverloedering of -verrijking? Presentator Philip Freriks deelt in zijn podcast Taalpolitie als taalofficier gekscherend boetes uit aan afko’s die strafbaar zouden moeten zijn. De ‘esma,’ ‘hjb’ en ‘schara’ worden gedoogd en ook de ‘havercappu’ is nog net toegestaan. Maar

‘irri’, ‘heerlie’ en ‘spannie’ worden door Freriks beboet.

‘GECONDO, HÈ’ Lot Mulder: ‘Ik vind het hilarisch dat de afko ook bij oudere mensen in het vizier komt. Die snappen er vaak geen reet van, vinden het absurd en keuren het af. Ze moeten alleen wel begrijpen dat de afko eigenlijk maar een grap is.’ JP, zelfbenoemd boomer, sluit zich daarbij aan: ‘De afko is een creatieve en geestige manier van jezelf uitdrukken. Daar kun je toch niet tegen zijn?’ Desondanks kunnen bepaalde woorden volgens Mulder wel beter in het vak ‘ironisch’ blijven steken. ‘Ik krijg soms screenshots van whatsappgesprekken waarin mensen ‘crema’ of ‘gecondo’ in serieuze context gebruiken. Vreselijk.’ Bovendien zijn sommige afko’s te absurd om niet-ironisch gebruikt te worden. ‘Iedereen moet het natuurlijk lekker zelf weten, maar ik kan me niet voorstellen dat iemand met een serieuze blik ‘kladiladi’ tegen z’n collega’s zegt.’

13-10-2023 11:05

8X MUSEUMNACHT Op zaterdagavond 4 november zetten 66 musea hun deuren weer open tijdens de 23ste Museumnacht. Deze acht plekken wil je niet overslaan. 1. ILLUSTRATIE AMBASSADE

aargh, ik word ongie, zo ari

Laat je inspireren door Jo Brocklehursts fluorescerende illustraties van punks, drag queens en fetisjisten en maak met markers en UV-verf je eigen prent tijdens de Baanbrekers Illustratie Nachtclub.

chill, neem een ibu

Pazzanistraat 6

2. MUSEUM TOT ZOVER

Nadenken over je uitvaart kan ook léúk zijn. Versier hier je eigen begrafeniscake, duik de photobooth in of bestel een shotje bij de Dodelijke Cocktailbar. Kruislaan 124

3. LOLA LUID

Bezoek de ateliers van deze broedplaats, zing luidkeels mee met de Vintage Karaoke (verkleed en wel!) of ga los tijdens de afterparty. Derkinderenstraat 44

4. FATIH MOSKEE

AFKOWOBO Ari = a-relaxed Burra = burrata Gecondo = gecondoleerd Crema = crematie Esma = espresso-martini Fratima = Frans Timmermans (‘Timmerfrans’ mag ook van JP) Havercappu = havercappuccino Hdp = heerlie de peerlie Hdfp = heerlie de fucking peerlie Helapika = helaas pindakaas Hjb = hou je bek Hme = havermelkelite Ibu = ibuprofen Irri = irritant Infla = inflatie Kd’tje = kleine klimaatdepressie Kladiladi = klap die laptop dicht Normi = normaal Ongie = ongesteld Para = paracetamol Schara = schaamteloos randstedelijk Spannie = spannend Sumogegigo = super mooi gezopen gisteren gozer Riwapika = rijstwafel pindakaas Vvv’tje = vriendje of vriendinnetje van vroeger Meer afko’s? Check Lot Mulders boek Afkowobo, vol met haar favorieten.

04 ETEN&DRINKEN NOV 2023_RDMBSFMB.indd 33

CHRISTIN HUME | UNSPLASH

BROOKE CAGLE-TXSV | UNSPLASH

tekst Marijn Ruhaak

De Fatih Moskee zit in de bijna honderd jaar oude, voormalige Sint-Ignatiuskerk in de Jordaan. Naast melodieuze voordrachten zijn hier workshops en hoor je de azaan, de gebedsoproep, van binnenuit. Rozengracht 150

5. GRACHTENTOUR Luister naar de verhalen van immigranten van vroeger en nu tijdens een rondvaart van Rederij Lampedusa, de meest kleurrijke en inclusieve rederij van de stad.

Herengracht 386

6. ESCAPESPEL IN VROLIK In Museum Vrolik zit je op Museumnacht vast in de maag van een reusachtig wezen. Lukt het jou buiten te komen? Meibergdreef 15

7. LICHTINSTALLATIE OP DE NDSM Voor deze Museumnacht bouwde Boris Acket, bekend om zijn gigantische audiovisuele installaties, een passage vol licht en geluid op het NDSM-terrein. T.T. Neveritaweg 61

8. KORTE FILMS BIJ EYE Zijn je voeten wel toe aan een pauze? Eye Filmmuseum draait tot diep in de nacht korte films met dieren in de hoofdrol. IJpromenade 1

MUSEUMNACHT 2023 Sta op zaterdagavond 4 november stipt om zeven uur klaar, want dan gaat Museumnacht 2023 van start. Die duurt tot twee uur ’s nachts, maar sommige locaties starten iets later of eindigen eerder, dus check per evenement de tijden in de app of op de site. Met je ticket à 22,50 euro kun je tot 31 december nog eenmalig een van de deelnemende culturele locaties bezoeken. Bewaar je polsbandje dus goed! museumnacht.amsterdam

13-10-2023 11:05

krant KRANT ETEN & DRINKEN EN ZO

De nieuwste en leukste winkels, eetcafés en restaurants in de stad.

nieuw in de stad

SHOPPEN & ETEN

tekst Eveline Kuyten

NISHI MINIMARKET

it de kluiten gewassen knuffels met grote, glanzende ogen, Pokémonspullen en Kitkats in wonderbaarlijke smaken: wie bij Nishi op de Zeedijk binnenwandelt, waant zich direct in Japan. Eigenaar Margaret Westrate reisde er twintig jaar geleden heen en raakte in de ban van bijzonder uitgedoste Harajuku-meisjes en de zee van roze winkeltjes. ‘Ik ben van huis uit stylist en vond die stijl fascinerend. Dat heerlijke extravagante had je hier niet.’ Ze opende een zaak in Rotterdam, maar na een

wandeling over de Zeedijk was de beslissing snel gemaakt: ook in Amsterdam moest een Nishi komen. Je kijkt er je ogen uit: alles draait er om de zogenaamde kawaii, de schattige en in Japan razend populaire Hello Kitty-stijl. De muren zijn zuurstokroze, aan het plafond hangen bollen in pasteltinten en midden in de zaak staan twee suikerspinkleurige telefooncellen waar kleding gepast kan worden. Lolita-kleding bijvoorbeeld, Victoriaans-geïnspireerde outfits met klokkende rokken, strikken en bonte prints. Verder vind je hier een overdaad aan schattige speldjes,

matcha-snoep, schoenen, skincare en Hello Kitty-shirts. ‘Sommige dingen zijn ook een beetje gek’, zegt Westrate. ‘Zoals snoep dat meteen ook een fluitje is.’ Voor wie bij het land van de rijzende zon aan heel andere dingen denkt, is er een traditionele Japanse zenhoek. Daar wordt de verfijne, sobere en ingetogen kant van Japan gevierd met authentieke kimono’s, thee en Japanse kookboeken. In de toekomst gaat Nish ook evenementen organiseren, zoals een Japans minifestival met foodkraampjes en Chinees nieuwjaar. Zeedijk 89-91, @nishimarket

GOLDDUST Parfumimperium Golddust is verhuisd. In de nieuwe zaak, in winkelcentrum Plein ’40-’45, scoor je als vanouds in-house gemaakte parfums die de kunst afkijken van luxe Europese en Arabische geuren. Of – leuker nog – voeg er zelf ingrediënten aan toe en vervaardig je eigen welriekende signatuur. Joop van Weezelhof 13, gold-dust.nl

Pirri

PERCENT

Een snoepwinkel voor sneakerheads en een begrip in de Rotterdamse skate- en hiphopscene: Pirri. Nu kun je ook in Amsterdam bij ze terecht voor bijzondere en exclusieve patta’s van merken als Yeezy, Adidas, New Balance en Nike.

Percent by Shilla is een waar paradijs voor liefhebbers van Aziatische alcoholische dranken, uit de koker van de een paar stappen verder gelegen Japans-Koreaanse supermarkt Shilla. Een nieuw favoriet adres voor rijstwijn uit Zuid- Korea, vijf jaar gerijpte Okinawa craft rum of steengoede sake.

Nieuwezijds Voorburgwal 262b, pirri.nl

Gelderlandplein 40, @percentbyshilla

04 ETEN&DRINKEN NOV 2023_RDMBSFMB.indd 34

13-10-2023 11:05

tekst One’sy en Tewa Muller

@JERKBAY

De zussen Tewa en One’sy Muller van foodblog This girl can cook eten elke maand bij een nieuw restaurant in de stad. JERK BAY

Chef-kok Damion besloot naar Amsterdam te verhuizen om haar inwoners te laten kennismaken met authentieke Jamaicaanse smaken. Zijn garnalen of kippenvleugels kruidt hij met verschillende pepers, waarna ze worden gegrild op de barbecue. In het weekend maakt Damion z’n specialiteiten; gesudderde ossenstaart met boterbonen en geitencurry met wortels en aardappels. In de winkel kun je een flesje huisgemaakte jerk-saus of jerkbarbecuemarinade meenemen voor thuis. Mercatorplein 5H, jerkbay.com

SELVA

ij Selva snappen ze dat een fijne ambiance je eten lekkerder doet smaken. Vanaf de 24ste verdieping van het nHow Hotel naast de RAI heb je niet alleen een werkelijk prachtig uitzicht over onze stad, ook de binnenkant bekoort; het interieur is een geslaagde interpretatie van het Amazone-oerwoud. De gerechten zijn geïnspireerd op de keukens van Peru, Brazilië en Mexico en dat vertaalt zich naar voorafjes als ceviche van zeebaars met leche de tigre, crunchy mais en kaffir lime, guacamole met foreleitjes en totopos (tortillachips) en pan de yuca and cheese (cassave-kaasballetjes). De op de grill geroosterde avocado wordt aan tafel pas gemengd tot guacamole en smaakt lekker rokerig. De cassaveballetjes zijn cheesy en chewy, maar niet te, zoals nog weleens gebeurt met gepureerde cassavegerechten. Omdat

04 ETEN&DRINKEN NOV 2023_RDMBSFMB.indd 35

bijna alles op de kaart geschikt is om te delen, krijgen we meerdere hoofdgerechten, waaronder Braziliaanse picanha met chimichurri en ananas en octopus met tomatensalsa, cashewnoten en iets dat eruit ziet als houtskool. Grapje van de chefkok om gasten op het verkeerde been te zetten, vertelt hij aan tafel, want het is ‘verkoolde’ cassave, die juist licht zoet smaakt. Net als cassave komt ook avocado in meerdere gangen terug. Een van de desserts is een heerlijk maiscakeje met huisgemaakte meringue en een frisse avocadocrème. Niet te zoet en het maïsmeel geeft het net wat meer bite. Door al die smaken krijgen we het gevoel even in Latijns-Amerika te zijn. Tot we van 24 hoog naar buiten kijken en beseffen dat je dat dus ook heel goed in Amsterdam kunt nabootsen. Europaboulevard 2b, selva-restaurant.com

Glamour meets comfort in deze stijlvolle brasserie van hotel the Hoxton waar Zuid-Amerikaanse en Europese smaken samenkomen. Ontbijten doe je hier met aardappel-ui-latkes, een croque madame met pastrami of wafels met fruitcompote. In de avond vind je er zwaardere gerechten, zoals vispastei met frietjes of een gegrilde picanhasteak. Voor een intieme date is cocktailbar Barbue heel geschikt, waar je Italiaans-Argentijnse cocktails of wijnen kunt drinken. Oostelijke Handelskade 34, thehoxton.com/amsterdam

DANIEL DE JONGE

MANOUK QUINT

BREMAN BRASSERIE

TONI’S DELI Van de eigenaren van Mundi en restaurant Felperlaan is er nu Toni’s Deli, waar je goedgevulde focaccia’s met geroosterde kip, gegrilde groenten, mortadella of tonijn kunt halen. De broodjes lijken met hun 9 tot 12 euro per stuk prijzig, maar zijn zó rijkelijk gevuld dat je ze kunt delen. Vergeet niet een kijkje te nemen bij de linkerkant van de winkel waar je olijfolie, wijn en delicatessen uit het restaurant kunt kopen. Van Spilbergenstraat 2, @tonis.amsterdam

13-10-2023 11:05

krant KRANT ETEN & DRINKEN EN ZO

de buurt

STAD EN LAND IN ÉÉN In buurten waar bewoners zich betrokken voelen bij de wijk én waar hun inbreng gewaardeerd wordt, ontstaan mooie dingen. Zo ook in Nieuw-West, waar het volgens Fatima-Zohra Aidani borrelt van het lokaal talent. tekst Olivier Kemme illustratie Barbara van den Berg

n 2018 wist woningbouwvereniging Rochdale niet meer wat ze met de Van Deysselstraat in Nieuw-West aan moest. Het was er stil en onveilig en om er weer leven in te krijgen, werd Cascoland uitgenodigd, een creatief netwerk van kunstenaars en designers die zich richten op het ontwikkelen van een duurzame samenleving. Zij gingen de straat op voor een zogenaamde ‘interventie’ om te kijken: waar is behoefte aan in de buurt? Hoe ze dat deden? Door te gaan strijken op straat. Een onopvallende handeling in de huiskamer, maar op straat krijg je er mensen mee aan de praat. Door gesprekken met de bewoners kwamen ze te weten dat er veel lokale ondernemers in de buurt wonen, maar dat die geen eigen werkplek konden vinden. Daarop werden er panden vrijgemaakt, zodat de plaatselijke fietsenmaker eindelijk mensen kon ontvangen in zijn eigen ruimte en een ontwerper van jurken een eigen winkel kon openen. Het maakte de buurt levendiger, waardoor bewoners ook weer meer betrokken raakten. Zo ook Fatima-Zohra Aidani. Nadat ze jarenlang werkte als internationaal recruiter, werd ze door corona weer teruggeworpen op haar eigen buurt. Sindsdien is ze enorm betrokken bij lokale ondernemingen en initiatieven. ‘Er gebeuren zo veel mooie dingen in deze buurt. Ik vind dat die meer aandacht verdienen.’ Waarvan akte: dit zijn de tien favoriete plekken van Aidani die jij ook eens moet bezoeken.

FRUITTUIN VAN MOERKERKEN Aan het eind van de Van Moerkerkenstraat, pal tussen de gebouwen, stuit je op een fruittuin. De openbare grasvelden hebben Roel Schoenmakers en Fiona de Bell van Cascoland omgetoverd tot fruittuinen. ‘Hier wordt niet alleen fruit verbouwd, maar kunnen buurtbewoners ook koken en conserveren met ingrediënten uit de tuin en geredde groenten en fruit van de markt van Plein ’40-’45. Zo wordt er gezorgd voor betaalbaar en gezond eten in de buurt.’ Van Moerkerkenstraat 83

ZAAK VAN SMAAK In de lange Lodewijk van Deysselstraat opende Aidani haar eigen Zaak van Smaak. Hier geeft ze mensen uit de buurt de kans om te koken voor anderen. ‘Iedereen heeft een talent. Veel mensen in de buurt kunnen geweldig koken en doen dat al voor hun familie. Ik wil met mijn zaak die buurtchefs motiveren en helpen een eigen onderneming op te zetten rondom hun eigen talent: koken.’ Lodewijk van Deysselstraat 45

SMART COFFEE / BOON CHANCE ‘Het duurt nog twee jaar voordat de OBA hier een nieuw concept gaat neerzetten, maar tot die tijd mag Smart Coffee hier zitten.’ Dit is niet zomaar een koffiebar, maar ook een plek waar jongeren de kans krijgen zich te laten opleiden tot barista. Na acht maanden krijgen ze een certificaat waarmee ze de

arbeidsmarkt op kunnen. ‘Nederland heeft een sterke koffiecultuur, dus barista’s kunnen we altijd gebruiken.’ Slotermeerlaan 103

GLAZEN HUIS Op Plein ’40-’45 staat een glazen huis. Nee, niet dat van Serious Request, maar van vereniging Wij Zijn Plein ’40-’45. ‘Het glazen huis is bedoeld als plek waar de buurt kan samenkomen. De ledenvergadering wordt hier gehouden, maar ook als de gemeente een vergadering heeft, kunnen ze hier terecht. Ook buurtbewoners komen hier samen en kunnen bijvoorbeeld een workshop volgen.’ Plein ’40-’45

CINEMA DE VLUGT Toen in 2002 de bioscoop aan het August Allebéplein dichtging, verdween de mogelijkheid om in eigen buurt naar de film te gaan. Na twintig jaar kwam daar een eind aan toen in 2022 Cinema de Vlugt haar deuren opende. Een zegen voor de buurt, want van blockbusters tot kleinere films: de programmering is breed. ‘Echt een aanwinst. Ze hebben een gloednieuwe zaal met prachtige stoelen. Volgens mij is er geen betere plek om een film te kijken of om stiekem een tukje te doen.’ Burgemeester de Vlugtlaan 125

NEW METROPOLIS NIEUW-WEST Vanwege de grote veranderingen in Nieuw-West besloot Pakhuis de Zwijger in

FATIMA-ZOHRA AIDANI Als eigenaar van Zaak van Smaak, oprichter van kruidentheebedrijf Garden of Tea en bestuurslid bij vereniging Wij Zijn Plein ‘40-’45 kun je wel stellen dat FatimaZohra zich betrokken voelt bij Nieuw-West. Ze woont sinds 2003 in Slotermeer.

04 ETEN&DRINKEN NOV 2023_RDMBSFMB.indd 36

13-10-2023 11:05

plek waar, zoals de naam al zegt, de hele buurt kan komen timmeren, boren en schuren. Iedereen die hier binnenkomt, kan aan de slag met zijn eigen project. ‘Er komen ook meer workshops aan, bijvoorbeeld over klusjes rondom het huis. Voor mij heel handig, want ik vind bijvoorbeeld boren eng.’ MAARTEN BRANTE

2018 hier een dependance te openen. Er worden talkshows gemaakt over de buurt, kleiworkshops gegeven, er is podcastapparatuur en een donkere kamer voor analoge fotografie. Maar bovenal is iedereen die iets voor de buurt wil doen hier welkom. ‘De samenwerking is zo belangrijk. Bij New Metropolis kunnen sommige buurtinitiatieven groter worden omdat hier bijvoorbeeld camera’s aanwezig zijn.’ Burgemeester Rendorpstraat 1

VAN EESTEREN MUSEUM Een museum dat in het teken staat van de bedenker van Nieuw-West: Cornelis van Eesteren. Deze maand kun je er de tentoonstelling Lucht & spel: Eventstructure research group 1967-1982 zien. Die kunstenaarsgroep maakte grote opblaasbare installaties in de openbare ruimte, waaronder een piramide waarmee geprobeerd is om over de Sloterplas te lopen. Een versie daarvan is het centrale punt van de tentoonstelling.

gevolleybald. We hoeven helemaal niet meer naar Zandvoort, we hebben ons eigen plekje.’ Elke september is hier ook het West Beach Film Festival: films kijken in de buitenlucht met het water op de achtergrond.

Noordzijde 31

Sloterplas

SLOTERPLAS STRAND ‘Een strand midden in de wijk: dat is toch luxe! In de zomer ligt het vol en wordt er ook

04 ETEN&DRINKEN NOV 2023_RDMBSFMB.indd 37

BUURTWERKPLAATS NOORDERHOF Klussen met uitzicht op de Sloterplas, dat kan bij Buurtwerkplaats Noorderhof. Een

President Allendelaan 3

HEEMTUIN SLOTERPARK Op deze prachtige plek midden in de natuur vind je onder meer een natuurspeeltuin, hangmatten, picknickplekken en ruimte om een kampvuur te maken. Een ideale spot om tot rust te komen dus. ‘Mijn lievelingsplek is de heemtuin. Ik kan bijna emotioneel worden van de natuur daar, zo mooi is het.’

CULTUURROUTE NIEUW-WEST Samen met verschillende cultuurhuizen in Nieuw-West is Aidani bezig om een route te maken langs allerlei culturele plekken. Met een kaart die bij alle deelnemende plekken komt te liggen, kunnen mensen zelf ontdekken wat Nieuw-West allemaal te bieden heeft. ‘Medio 2024 liggen de kaarten hopelijk allemaal op hun plek.’

13-10-2023 11:05

THE OUTLET AROUND THE CORNER No need to drive to the end of the world

A LWAY S

3 0 -7 0 % OFF

Halfweg

230018_ATSO_ALG2023_Uitkrant_AUG_Adv_DEF.indd 02 UK AGENDA NOV 2023_MB2_RD_MBSF.indd 381

10 min. from Amsterdam CS

31-7-2023 08:37:46 13-10-2023 11:04

7:46

nov 2023

KRANT

t/m

49 50

AGENDA: MUZIEK, THEATER, DANS, CABARET, FESTIVALS, MUSEA & EXPOSITIES TERUGBLIK: PLAATS DELICT IN 1908 DE ECHTE AMSTERDAMMER: JIM DEDDES

PAN Elk jaar ontwerpt iemand uit de culturele wereld het campagnebeeld voor PAN en deze keer was de eer aan Artis-directeur Rembrandt Sutorius. Grafisch ontwerper Sef Hansen verbeeldde zijn visie in een prachtige mix van echte foto’s en AI-elementen: ‘Rembrandt verwondert zich elke dag over het leven om ons heen. Over de superkrachten én de schoonheid van de natuur. En over hoe alles met elkaar verbonden en van elkaar afhankelijk is. Die verwondering is bij uitstek een bron van inspiratie voor de kunsten.’ Ook op PAN is een mix te zien van digitale en ‘echte’ kunst, en naast de beurs zijn er lezingen over portretkunst, digitale kunst, mode en meer. 19 t/m zondag 26 november, RAI

Check orwelke von, concerten en e st llinge es er allemaal expositi en met de meedo actie op 1+1 DAM.NL/ IAMSTER S1 1PLU

02 UK AGENDA NOV 2023_MB2_RD_MBSF.indd 39

13-10-2023 11:04

01 t/m 02 november 20:15, De Kleine Komedie, € 14,- t/m € 29,-

MAHALIA De Britse Mahalia is een alternative r&b/soul singer-songwriter die Erykah Badu en Lauryn Hill tot haar grootste invloeden rekent. Onder het label Asylum Records bracht ze onder andere 'Diary of Me' en 'Love and Compromise' uit. Dit jaar presenteerde ze haar derde album ‘In Real Life’. wo 01 november 19:30, Paradiso, € 26,-

KIKI SCHIPPERS MET BAND Ze is 'de Koningin van de Parade,' vindt Het Parool. In poëtische zinnen zingstapspringt ze van liefde naar wetenschap en van maatschappijkritiek naar verwondering. Met een kop vol liedjes en een podium vol muzikanten blaast ze de zaal omver.

03 t/m 04 november 20:15, De Kleine Komedie, € 14,- t/m € 26,50

STRAY FROM THE PATH Stray From The Path is een uit New York afkomstige hardcore band. Het viertal brengt al bijna twee decennia hardcore furie en politiek geëngageerde teksten. vr 03 november 18:00, Melkweg, € 25,30

WILD ROMANCE De legendarische band Wild Romance die rockgeschiedenis schreef en nog steeds schrijft, brengt een hommage aan het meest iconische en spraakmakende platina album van Herman Brood & His Wild Romance ‘Shpritsz'. za 04 november 20:00, Q-Factory, € 10,- t/m € 20,-

NAÏSSAM JALAL TRIO - QUEST OF THE INVISIBLE Naïssam Jalal bereikt een bijzonder evenwicht tussen dwarsfluit, Arabische fluit en haar bezwerende stemgeluid. Met Quest of the Invisible kiest ze telkens een heldere melodie als vertrekpunt. Vanuit de stilte zorgt het ritme voor een hypnotiserende vorm, die ontstaat door het geconcentreerde samenspel met pianist Leonardo Montana en contrabassist Claude Tchamitchian. Al improviserend streven zij ernaar om ‘het heilige onzichtbare’ te verklanken. za 04 november 20:30, Bimhuis, € 16,-

SUNDAY SOUNDS PICKNICK Samen met theatermaker Milena Haverkamp (Veenfabriek) wordt een muzikale picknick in

MÉÉR VOORSTELLINGEN, CONCERTEN EN EXPOSITIES? iamsterdam.nl/agenda

de Entreehal georganiseerd met altijd een speciale plek voor het werk van een nieuwe generatie makers. Het programma bestaat uit muziek en performances.

POP

Boston in Marblehead begon Token tracks met scherpe woordspelingen, verbale acrobatiek en onconventionele hooks te produceren in een stijl die doet denken aan Eminem. In 2015 had de Amerikaan zijn doorbraak met het nummer ‘No Sucka MC's’. Vorig jaar verscheen zijn debuutalbum ‘Pink Is Better’.

zo 05 november 12:00, Muziekgebouw aan 't IJ, € 10,-

LO MOON Lo Moon is een Amerikaanse indiepopband uit Californië. Het viertal bracht in 2018 hun zelfgetitelde debuutalbum uit vol gelaagde indiepop met dromerige gitaarlijnen, resonerende synths en melancholische teksten. Op de in 2022 verschenen plaat 'A Modern Life', verkend de band een breder sonisch palet. zo 05 november 20:30, Bitterzoet, € 16,-

DOMI & JD BECK X METROPOLE ORKEST Het duo DOMi & JD Beck brengt samen met het Metropole Orkest en Jules Buckley gloednieuwe arrangementen, adembenemende grooves, stukken vol humor en een overweldigend orkestraal geluid. DOMi geeft de voorkeur aan jazzfusion uit de jaren 70 en kleurrijke Pokémonsoundtracks uit de jaren 2000, terwijl JD Beck zijn snare afstemt en speelt op manieren die elektronisch kunnen klinken en waar hij een vleugje IDM en boom bap aan toevoegt.

LIRIS HEIKKA

POP

OP MAARTEN! DE EEN-NA-LAATSTE Deze zomer is het 10 jaar geleden dat Maarten van Roozendaal overleed. Hoog tijd dus om zijn leven te vieren. Proosten op Maarten! Met de band My Baby, Marcel de Groot, Jan-Paul Buijs, Egon Kracht, Theo Nijland, Wouter Planteijdt, Wilko Sterke, Lucretia van der Vloot, Xander Vrienten en Sanne Wallis de Vries.

nov 2023

KRANT

LINDA FREDRIKSSON - JUNIPER De eigenzinnige Finse saxofonist Linda Fredriksson staat bekend om haar verbluffende spel op alt- en baritonsaxofoon. Met name haar baritonspel wordt de hemel in geprezen, net als haar avontuurlijke uitstapjes op onder meer basklarinet, gitaar, synthesizer en elektronica. Met haar project Juniper verkent ze haar ingetogen kant, in verstilde composities die recht uit het hart komen. Haar melodieën zijn als zanglijnen en werden dan ook geïnspireerd door singer-songwriters als Feist en Neil Young. BIMHUIS, 25 NOVEMBER

ma 06 november 19:30, Melkweg, € 28,75

EDWIN EVERS Edwin speelt zichzelf! Een theatershow met de mooiste liedjes van zijn eerste twee solo albums. di 07 november 20:00, Schouwburg Amstelveen, € 34,50

MARK GUILIANA QUARTET Mark Guiliana heeft een passie voor zowel jazzdrums als elektronische muziek en dat is terug te horen in zijn spel. Van bebop tot hiphop en breakbeats; hij heeft het allemaal in huis. Niet voor niets werd hij gevraagd voor grote projecten als Blackstar, het laatste album van David Bowie, en Mehliana, het electro/jazz-duo met Brad Mehldau. In dit concert laat hij eigen composities horen met zijn Mark Guiliana Quartet. wo 08 november 20:30, Bimhuis, € 26,-

JOOST SPIJKERS SPIJKERPALEIS Een man verdwaalt in het Spijkerpaleis tussen alle spiegels. In het doolhof van spiegels ziet Joost zijn geliefden, ouders, kinderen, vriend en vijand en daarmee: zichzelf. 'Spijkerpaleis' is een caleidoscopische collage van warmbloedige, muzikale monumentjes voor de mensen die hem omringen. do 09 november 20:00, Griffioen, € 14,-

WITCH De avond begint met een intrigerende documentaire die het bijna vergeten verhaal van Zamrock onthult. Het muzikale erfgoed van 1970s Zambia. De

02 UK AGENDA NOV 2023_MB2_RD_MBSF.indd 40

NANNA De IJslandse Nanna Bryndís Hilmarsdóttir, bekend als zangeres van Monsters and Men, bracht in mei 2023 haar debuutplaat ‘How To Start A Garden’ uit. Nanna maakt indiefolk met een typerend IJslands, mysterieus en wijds geluid. za 18 november 20:30, Bitterzoet, € 15,-

SMASH INTO PIECES De Zweedse filmische rockband Smash Into Pieces is een unieke verschijning en speelt een mix van EDM en metal. Onder leiding van leider en superhelddrummer 'APOC' heeft de Zweedse band al een aardige trackrecord opgebouwd bestaande uit onder meer zes albums. ma 20 november 19:30, Melkweg, € 20,70

ma 06 november 20:00, Koninklijk Theater Carré, € 20,50

LLOYD COLE Lloyd Cole startte zijn carrière met Lloyd Cole and the Commotions. Folkrockalbum ‘Rattlesnakes’ was naast hun debuutalbum een groot succes, bekend van hitsingles ‘Perfect Skin’ en ‘Forest Fire’. Solo heeft Cole inmiddels al elf albums op de teller staan. Dit najaar presenteert Lloyd Cole zijn solowerk in twee verschillende sets.

vr 17 november 20:30, Bitterzoet, € 17,-

THE BONES OF J.R. JONES New Yorker Jonathan Linaberry begon zijn muziekcarriere in punk- en hardcore bands. Als eenmansband speelt de singer-songwriter een combinatie van gospel, folk en blues. Onlangs kwam zijn vierde album Slow Lightning uit, waarop Linaberry gebruik maakt van spookachtige synthesizers, oude drummachines en onheilspellende gitaarsolo's, dat hij zelf omschrijft als roots noir en Southern Gothic. PARADISO, 8 NOVEMBER

meeslepende documentaire laat zien hoe de muziek van de legendarische band Witch, met zijn mix van Britse blues, funk, psychedelische en garagerock, nog steeds even krachtig is als toen. Deze documentaire is zowel een zoektocht naar de band als een eerbetoon aan hun muzikale erfenis. Daarna brengt de legendarische band Witch een sensationeel live optreden.

vr 10 november 18:00, Markt Centraal, € 24,50

THE KING’S SINGERS + FRETWORK - TOM & WILL De King’s Singers en Fretwork, een ensemble van vijf viola da gamba’s, brengen 'Tom & Will'. Deze namen verwijzen naar Thomas Weelkes en William Byrd, twee van Engelands grootste componisten. Beide stierven precies 400 jaar geleden. Een belevenis in de allerbeste Engelse koortraditie, met als afsluiting de close harmony waar The King’s Singers vooral om bekend staan. zo 12 november 20:15, Muziekgebouw aan 't IJ, € 12,50 t/m € 42,-

LAIBACH Duister, poëtisch en een bombastische mix van avant-garde, industrial en neo-klassieke muziek. Laibach fascineert keer op keer

BOMBINO De Nigerese gitaarvirtuoos Bombino, oftewel de ‘Hendrix van de Sahel’, imponeert met zijn fluïde sound van classic rock, folk en Tuareg-rock. Voor het album Deran ontving Bombino een Grammy-nominatie. Zijn nieuwe plaat Sahel refereert aan de regio in Noord-WestAfrika waar de Tuareg leven, en werd geproduceerd door de gerenommeerde producer David Wrench van o.a. David Byrne. MELKWEG, 13 NOVEMBER

met hun unieke sound, die bands als Rammstein en Nine Inch Nails inspireerden.

di 14 november 19:30, Melkweg, € 33,35

THE TALLIS SCHOLARS CELEBRATION De wereldvermaarde Tallis Scholars en hun dirigent Peter Phillips vieren hun 50-jarig jubileum. De zangers, die bekend staan om hun transparante klank en beheerste lijnenspel, brengen een bloemlezing van hun geliefde repertoire. Van grote meesters uit de renaissance, maar ook van hedendaagse toonmeesters, zoals John Rutter en Arvo Pärt. wo 15 november 20:15, Muziekgebouw aan 't IJ, € 12,50 t/m € 43,-

BLANKO Blanko is een artiest, liedjesschrijver, producer en multiinstrumentalist die zijn eigen muziek van begin tot eind creeert. Na enkele succesvolle jaren als gitarist en liedjesschrijver was het tijd om zijn eigen visie op muziek vorm te geven en te realiseren met zijn liveband. do 16 november 20:00, Melkweg, € 13,80

TOKEN Opgroeiend ten noorden van

PETER CAT RECORDING CO. Peter Cat Recording Co. bestaande uit oprichter Suryakant Sawhney op gitaar/zang, Karan Singh op drums, Dhruv Bhola op bas/samples, Rohit Gupta op toetsen/trompet en Kartik Sundareshan op gitaar/trompet, heeft zich met elk album muzikaal verder ontwikkeld: van gypsy jazz tot psychedelisch cabaret, van ballroom walsen tot epische space disco en bossa supernova. di 21 november 20:30, Tolhuistuin, € 15,-

LORAINE JAMES - GENTLE CONFRONTATION Met 'Gentle Confrontation', haar derde album op het iconische Britse label Hyperdub, onthult de Londense producer Loraine James, experimenterend met beats en vocalen, een nieuw deel van haar persoonlijke wereld die hecht verbonden is met haar muziek. wo 22 november 20:30, Muziekgebouw aan 't IJ, € 14,- t/m € 17,50

RATBOYS Het nieuwe album van de uit Chicago afkomstige Ratboys 'The Window' verscheen dit jaar en is geproduceerd door Chris Walla (Death Cab for Cutie, Tegan and Sara). De samenwerking met Walla injecteert nieuw leven in de Midwest-indierock van de band, met als resultaat een meer experimentele kant van Ratboys: het viertal beweegt zich van powerpop naar country en van country naar folk. do 23 november 22:00, Paradiso, € 11,-

DOMNIQ - WORLD OF RHYTHM In World of Rhythm vieren de veelzijdige slagwerker Domniq en zijn collega’s een smeltkroes van culturen. Slagwerk, uit alle hoeken en gaten van de wereld, uit alle samenlevingen en culturen. Bespeeld door een even grote verscheidenheid aan musici.

vr 24 november 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 29,-

HOWARD KOMPROE, RONALD SNIJDERS & JAZZ ORCHESTRA OF THE CONCERTGEBOUW ALL-STARS Een tijdreis door de Surinaamse

13-10-2023 11:04

nov 2023 muziekgeschiedenis door Howard Komproe, Ronald Snijders en het Jazz Orchestra of the Concertgebouw. 'Kaseko Time - The Story'. Met comedy van Howard Komproe, kaseko jazz van fluitist Ronald Snijders en een big-bandboost van het Jazz Orchestra of the Concertgebouw.

FEESTJES EN CLUBS

zo 26 november 20:30, Bimhuis, € 18,-

CHATLEIN & ROE - FUTURE’S PAST Het duo Chatlein & Roe staat met het ene been in de geschiedenis en het andere in de toekomst. Vernon Chatlein speelt percussie. Hij verdiept zich in traditionele drums en vergeten instrumenten van zijn voorouders uit Curaçao. Tony Roe speelt piano, toetsen en elektronica. Hij is een muzikale duizendpoot, die klassiek, jazz en alles daartussenin eigen heeft gemaakt. In 'Future's Past' maken ze muziek van de toekomst, geworteld in eeuwenoude tradities.

zo 26 november 14:30, Bimhuis, € 15,-

BOMBAY BICYCLE CLUB De Britse formatie Bombay Bicycle Club maakt messcherpe indiepop met alle middelen die een indiepopband in de 21e eeuw tot zijn beschikking heeft. Prikkelende elektronica, synthesizertjes, grootse postrockgitaren en aanstekelijke refreinen.

27 t/m 28 november 19:00, Melkweg, € 31,05

KIKA SPRANGERS E.A. CLUB PARTOUT LAB Componist en saxofonist Kika Sprangers en 16 jonge muzikanten gaan op een spannende muzikale reis langs experimentele jazz en warmbloedige volksmuziek. Een muzikale speeltuin vol experimentele jazz en folkmuziek di 28 november 20:30, Bimhuis, gratis

MAMAS GUN Mamas Gun is een vijfkoppige band onder leiding van zanger, componist en producer Andy Platts, ook bekend van zijn andere project Young Gun Silver Fox. Het album 'Golden Days' is het meest recente werk van de Londenaren. Een must voor iedereen die artiesten als The Isley Brothers, Curtis Mayfield, Jamie Lidell of Stevie Wonder hoog heeft zitten. wo 29 november 19:30 en 20:30, Tolhuistuin, € 22,-

SHIRMA ROUSE - CELEBRATING ARETHA FRANKLIN De Nederlandse ‘Queen of Soul’ Shirma Rouse en het Orkest Koninklijke Luchtmacht slaan de handen ineen om, 55 jaar na Aretha Franklins historische concert in Het Concertgebouw, een eerbetoon te brengen aan de legendarische Queen of Soul. do 30 november 20:15, Het Concertgebouw Amsterdam, € 29,-

CLUBBING

AVALON EMERSON Avalon Emerson's muzikale iden-

wo 22 november 20:00, Melkweg, € 17,25

RED AXES (LIVE) Het ooit in Amsterdam residerend dj- en producerduo uit Tel Aviv, heeft de afgelopen jaren flink wat bekendheid verworven met hun door postpunk beïnvloedde technogeluid. Red Axes levert de ene na de andere dansvloerhit af in ware new wave-stijl en met hun meeslepende remixes lijken ze al wat ze aanraken in goud te veranderen.

za 25 november 20:15, De Kleine Komedie, € 13,75 t/m € 26,-

ABLAYE CISSOKO & CYRILLE BROTTO In de afgelopen twintig jaar werd Ablaye Cissoko een van de hoogst gewaardeerde bespelers van de kora, de West-Afrikaanse dubbelharp. Daarbij zingt hij, geheel in de traditie van ‘griots’ of verhalenvertellers waarvan hij afstamt. Bijzonder breekbaar, warm en diepgevoeld klinkt zijn recente album 'Instant', dat hij maakte met de Franse accordeonist Cyrille Brotto.

cold wave en dreampop.

FIESTA MACUMBA Tijdens Fiesta Macumba in Amaze Amsterdam kun je losgaan op de beste regeatton van de stad. Fiesta Macumba maakt al jaren het nachtleven onveilig met het inmiddels bekende recept: dansen, flirten en genieten van de lekkerste Música Latina, van toen en nu. Tijdens deze editie is niet alleen de locatie een bezoekje waard. Het is het tijd om je beste kleding tevoorschijn te halen, want de winnaar krijgt een mooie prijs! AMAZE, 3 NOVEMBER

wo 22 november 19:30, Melkweg, € 21,30

SHANTEL & BUCOVINA CLUB SOUNDSYSTEM De Duitser met Roemeense roots Shantel is hoogstpersoonlijk dé pionier en stuwende kracht achter de balkan-rage. Hij heeft de brug weten te slaan tussen de balkan beats en de mainstream met een hossende mix van woeste polka’s, traditionele Slavische muziek, Jiddische klezmer, Ottomaanse Čoček en de nodige elektronische invloeden. do 23 november 19:00, Melkweg, € 24,15

KLASSIEK

DYNASTY Ontdek op 4 november de (her)betoverende wereld van Dynasty in de Chin Chin Club in Amsterdam, waar de elegante fusion van Aziatische smaken en stijlvolle ambiance samenkomen voor een legendarische ervaring. Geniet van heerlijke gerechten, exotische cocktails en een sfeer die je meevoert naar het verre Oosten. Mis deze sensationele reis niet, zeker na hun re-opening!

FLOWER POWER Na een gave zomer op Ibiza keert het maandelijkse Flower Power evenement terug naar de Oliva. De plek waar retro chic en een kleurrijke sfeer samenkomen. Laat je betoveren door de swingende muziek, oneindig veel bloemen en natuurlijk goed gezelschap voor een avond vol nostalgisch plezier. OLIVA, 4 NOVEMBER

CHIN CHIN CLUB, 4 NOVEMBER

titeit werd misschien gesmeed op de dansvloer, maar beperkt zich nooit tot de grenzen van de club. De Amerikaanse, die in 2014 naar Berlijn verhuisde en al snel een vaste gast werd achter de draaitafels van de wereldberoemde Berghain, is nu een van de meest gevierde hedendaagse figuren uit de dancemuziek. wo 01 november 20:00, Melkweg, € 19,-

FEIERTAG (LIVE) Joris Feiertag is een Nederlandse elektronische producer en liveact uit Utrecht. Met een verleden als drummer, combineert hij speelse organische en gesynthetiseerde elementen met gesyncopeerde ritmes. Dit optreden staat in het teken van zijn album release show. vr 03 november 20:00, Melkweg, € 16,10

RAJA KIRIK - THE PHANTASMAGORIA OF JATHILAN Met elektronica, metalen percussie en zelfgemaakte instrumenten geeft het duo Raja Kirik uitdrukking aan het geweld, de onderdrukking en het verzet die het eiland Java gevormd hebben. Zo verwijst het album 'Rampokan' naar de kolonisatie door Nederland. Destijds danste men zich-

02 UK AGENDA NOV 2023_MB2_RD_MBSF.indd 41

zelf in trance uit verlangen naar vrijheid. Raja Kirik toont dat dit ritueel nog niets aan betekenis heeft ingeboet. di 07 november 20:30, Muziekgebouw aan 't IJ, € 12,- t/m € 15,-

HOUSEQUAKE Het Nederlandse dj-duo Housequake, bestaande uit Roog en Erick E, viert dit jaar hun twintigjarige samenwerking met een 'History of House' tour die wordt afgesloten met een clubnacht. za 11 november 23:30, Paradiso, € 17,-

DAVID AUGUST - VĪS Met zijn nieuwe album - en audiovisuele liveshow VIS verbindt dance-dj/producer David August zijn verschillende achtergronden en vermengt hij elektronica met de klanken van onder meer orkesten, koorzang, klokken, elektrische gitaren en jazzdrums. zo 19 november 20:30, Muziekgebouw aan 't IJ, € 28,- t/m € 35,-

NABIHAH IQBAL In de muziek van de Londense artiest, dj, producer en radiomaker Nabihah Iqbal komen indie en clubmuziek samen. Op haar tweede album 'Dreamer', uitgebracht via Ninja Tune, brengt ze een melancholische blend van shoegaze,

SOUNDWAVE COLLECTIVE O.L.V. LIBIA HERNANDEZ EN GEERTEN VAN DE WETERING - POULENC Het orgelconcert van Francis Poulenc wordt aangevuld met muziek voor strijkers en solorepertoire. do 02 november 20:15, Orgelpark, € 12,50 t/m € 20,-

INGO METZMACHER / RADIO FILHARMONISCH ORKEST / MARC-ANDRÉ HAMELIN MAX REGER 150 JAAR De honderdvijftig jaar geleden geboren Max Reger is vooral onder organisten een gevierde naam, maar ook zijn orkestwerken en soloconcerten dragen al het goede van de late romantiek in zich. Marc-André Hamelin is een van de weinige pianisten die zich wagen aan het even prachtige als lastige 'Pianoconcert'. Topdirigent Ingo Metzmacher zet met Torstensson en Reger twee componisten naast elkaar die meer aandacht verdienen. za 04 november 14:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 39,50

HAWIJCH ELDERS De serie Jonge Nederlanders presenteert talent van eigen bodem. Hawijch Elders schittert in solowerken van Bach tot Ysaÿe. Met cellist Aleksey Shadrin en pianist Florian Verweij voert ze Dvořáks geliefde, gloedvolle 'Dumkytrio' uit.

za 04 november 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 20,-

BERTRAND CHAMAYOU VINGT REGARDS De Franse pianist Bertrand Chamayou geldt als een van de briljantste pianisten van zijn generatie, met krachtig virtuoos pianospel, adembenemend mooi en vol verbeelding. Hij brengt Messiaens meesterwerk 'Vingt Regards' vol vreugde.

za 04 november 14:00, Stichting Noorderkerkconcerten, € 20,-

OLIVIA VERMEULEN, JAN PHILIP SCHULZE, HARRIET KRIJGH EN JOSÉPHINE OLECH Een uitdagende combinatie van musici brengt een Frans programma met een oriëntaalse tint. Een van de componisten is Fazil Say, dit seizoen Spotlight-artiest van Het Concertgebouw. di 07 november 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 36,-

KOENRAAD SPIJKER & ANNA TROMBETTA CHANSONS FANTASTIQUES Pianist Koenraad Spijker en mezzo-sopraan Anna Trombetta presenteren een rijk programma binnen de Franse taal met onder vele anderen meesters als Debussy, Caplet, Rameau en Duparc. vr 10 november 19:30, Amstelkerk, € 19,99

AMSTERDAM SINFONIETTA + MAHSA VAHDAT - A THOUSAND BIRDS WILL CHANT YOUR SONG De Iraanse zangeres Mahsa Vahdat is beroemd in Iran en bekend over de hele wereld, maar het is haar niet toegestaan in eigen land op te treden. Zij zingt tijdloze poëzie van Rumi, Hafez en eigentijdse Iraanse dichters. Sereniteit en weemoed in tijdloze Iraanse poëzie za 11 november 20:15, Muziekgebouw aan 't IJ, € 12,50 t/m € 45,-

YANG YANG CAI Jonge top-pianisten spelen op de vleugel van de legendarische pianist Youri Egorov in De Duif. Yang Yang Cai (1998) is één van de grootste pianotalenten van haar generatie, geprezen om haar verfijnde, esthetische vertolking en technische beheersing. zo 12 november 15:00, De Duif, € 10,t/m € 18,50

LIZA FERSCHTMAN BEETHOVENS VIOOLCONCERT Liza Ferschtman staat vijfentwintig jaar op het podium, een mijlpaal, en schittert in het 'Vioolconcert' van Beethoven. Het begeleidende Gürzenich-Orchester Köln, dat ook Beethovens 'Zesde symfonie' speelt, staat onder leiding van Ivor Bolton. wo 15 november 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 19,-

GERBRICH MEIJER Een recital als een ‘one-womanshow’? Klarinettiste Gerbrich Meijer speelt met de conventies van het klassieke recital. Werken van onder meer Widmann, Poulenc en Samuelsen illustreren haar voordracht over muziek en leven en welzijn van de componisten, compleet met beelden en interactie met het publiek. do 16 november 12:30, Muziekgebouw aan 't IJ, € 6,-

SEVERIN VON ECKARDSTEIN Severin von Eckardstein staat

za 04 november 19:30, Muziekgebouw aan 't IJ, € 12,50 t/m € 45,-

TROMBONE FRENZY De kerk wordt bestormd door zestien trombonisten. Reis mee met Sebastiaan Kemner en zijn studenten vanaf de Renaissance, langs Romantiek naar kakelverse muziek van nu. De samenklank van zoveel trombones doet denken aan een immens koor.

Check orwelke von, concerten en e st llinge es er allemaal expositi en met de meedo actie op 1+1 DAM.NL/ IAMSTER S1 1PLU

13-10-2023 11:04

AMSTERDAM ART 42 42

nov 2023

KRANT KRANT bekend om zijn diverse en brede repertoirekeuze. De Duitse pianist brengt een onvoltooide pianosonate van Schubert en een eigen bewerking van Richard Strauss’ orkestrale toongedicht 'Tod und Verklärung'. Ook laat Von Eckardstein de piano zingen in twee kortere Russische werken.

KLASSIEK

za 18 november 20:15, Muziekgebouw aan 't IJ, € 12,50 t/m € 45,-

MELLOW CELLO Meestercelliste Amber Docters van Leeuwen neemt maar liefst drie jonge cellisten mee. Emma Warmelink, Isaac Lottman, Stefano Bruno timmeren al flink aan de weg en vielen alle drie in de prijzen bij het Nationaal Cello Concours 2022.

OPERA WUPPERTAL - ANGEL'S BONE ‘Wanstaltig goed’ noemde The New York Times de opera Angel’s Bone bij de première in 2016. Een jaar later kreeg componist Du Yun de Pulitzerprijs voor haar aangrijpende werk over mensenhandel en misbruik, dat laveert tussen rauw realisme en een glamoureuze fantasiewereld. De recente productie bij Opera Wuppertal van Angel’s Bone in regie van Jorinde Keesmaat is met lof overladen en komt nu eenmalig naar Amsterdam, met Johannes Witt als dirigent. MUZIEKGEBOUW AAN 'T IJ, 9 NOVEMBER

PAUL MARC MITCHELL

FRANK PETER ZIMMERMANN & MARTIN HELMCHEN VAN BRAHMS TOT BARTÓK De sonates van Brahms klinken bij Zimmermann en Helmchen zo overweldigend als ze bedoeld zijn. Een mooi contrast vormt Bartóks 'Eerste vioolsonate', een huwelijk tussen volksmuziek en het moderne expressionisme uit de vroege 20e eeuw.

DANIEL SENZEK

do 16 november 20:15, De Waalse Kerk, € 35,-

za 18 november 14:00, Stichting Noorderkerkconcerten, € 20,-

PHOTONEN VOCAAL ENSEMBLE DENN DAS SCHÖNE... Photonen Vocaal Ensemble o.l.v. Jeroen Spitteler zingt 'Denn das Schöne...'. Weltschmerz en lyriek, schoonheid, verdriet en lichtere gevoelens resoneren in adembenemende harmonieën uit de Duitse Romantiek. Koormuziek van Brahms, Mendelssohn, Schumann, Schubert en Diepenbrock. Daarnaast brengt het ensemble 'Die erste Elegie van Rautavaara', op een tekst van Rilke.

zo 19 november 15:15, Oranjekerk, € 14,50 t/m € 18,50

4. FRAMER FRAMED Performing Colonial Toxicity, Samia Henni in samenwerking met If I Can’t Dance, I Don’t Want To Be Part Of Your Revolution Oranje-Vrijstaatkade 71 t/m 14 januari Het project werpt licht op de verborgen geschiedenis van het Franse nucleaire kolonialisme in de Algerijnse Sahara en de actuele ecologische en sociaal-politieke gevolgen ervan.

OUDE KERK Calling, Meredtih Monk Oudekerksplein 23 t/m 17 maart 2024 De Oude Kerk en de Hartwig Art Foundation presenteren Calling, de eerste overzichtstentoonstelling van hedendaagse muzieklegende Meredith Monk. De presentatie vormt een unieke terugblik op haar invloedrijke performancepraktijk, waarin ze steeds opnieuw zoekt naar harmonie tussen het geestelijke en aardse bestaan.

AKINCI When a name is laid to rest: archives of future present past, Rah Naqvi Lijnbaansgracht 317 t/m 18 november In hun tentoonstelling stelt Rah Naqvi (they/them) de vraag: "Wat gebeurd er met vermoeide lichamen in een constante staat van verandering?" Het werk verwijst naar de geschiedenis van India en probeert zowel een archief te zijn als een hommage aan Naqvi’s thuisland.

SLEWE Déjà Vu, Paul Drissen Kerkstraat 105 - A t/m 11 november In schilderijen van caseïne en pigment, ruimtelijke papiercollages en -knipsels, brengt Drissen bekende vormen uit de historische abstractie naar deze tijd. Drissen gaat ervan uit dat een werk niet ‘gemaakt’ wordt maar zich openbaart gedurende een grotendeels onbewust en irrationeel werkproces.

Samenstelling door: Amsterdam Art – connecting art and the city Amsterdam Art bevordert samenwerking tussen kunstinstellingen en promoot de meest toonaangevende kunstenaars en tentoonstellingen in Amsterdam. Zie het actuele aanbod van de 66 deelnemende organisaties op amsterdamart.com.

02 UK AGENDA NOV 2023_MB2_RD_MBSF.indd 42

GOYA QUARTET AMSTERDAM DEBUSSY, GRIEG EN IMOGEN HOLST Het GoYa kwartet speelt meesterstukken van drie componisten: Debussy, Grieg en Imogen Holst (de dochter van Gustav Holst). Elk van hen gebruikt de natuur als inspiratiebron in hun respectievelijke strijkkwartetten, en zo kan men de vier elementen in hun muziek tastbaar voelen en horen. di 21 november 20:15, Het Concertgebouw Amsterdam, € 25,50

CONCERTGEBOUWORKEST ELGAR EN VAUGHAN WILLIAMS Als het gaat om de noten van zijn landgenoten Edward Elgar en Ralph Vaughan Williams tot leven te wekken is de Britse dirigent Andrew Manze de uitgelezen expert. Alban Gerhardt soleert bij het Concertgebouworkest in Elgars meeslepende 'Celloconcert'. 22 t/m 23 november 20:15, Het Concertgebouw Amsterdam, € 20,-

LORENZO VIOTTI - VERDI'S QUATTRO PEZZI SACRI Chef-dirigent Lorenzo Viotti zet vroege muziek van Schönberg en een laat werk van Verdi op de lessenaars. Van Schönberg klinkt het romantische symfonische gedicht 'Verklärte Nacht', waarna orkest en koor uitpakken met 'Quattro pezzi sacri' van Verdi.

za 25 november 20:15, ma 27 november 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 31,-

MUSICI VAN HET CONCERTGEBOUWORKEST - VROEGE VOGELS Het populaire radioprogramma

DE NEDERLANDSE REISOPERA De Nederlandse Reisopera brengt Das Wunder der Heliane van Erich Wolfgang Korngold. Een zeer symbolisch verhaal met romantische, haast decadente en zwelgende muziek. De Nederlandse sopraan Annemarie Kremer vertolkt de hoofdrol in Korngolds groots opgezette, symbolische opera over liefde die alles overwint. Het nieuwe arrangement is van Fergus McAlpine. CARRÉ, 9 NOVEMBER

CASTALIAN STRING QUARTET Het Castalian String Quartet, bestaande uit Sini Simonen op viool, Ruth Gibson op altviool, Daniel Roberts op viool en Steffan Morris op cello, viert dat Janáček honderd jaar geleden zijn Eerste strijkkwartet schreef, de Kreutzersonate. Daarnaast speelt het Londense viertal Awake van de Britse componist Mark-Anthony Turnage en Mendelssohns Zesde strijkkwartet.

Vroege Vogels is de inspiratiebron voor een vrolijk programma over vogelstemmen in de muziek. Bekend voorbeeld zijn de vrolijk fluitende vogels in Beethovens 'Pastorale symfonie'. De musici van het Concertgebouworkest brengen hun persoonlijke favorieten naar de IJ-Salon.

tot de mooiste muziek uit het pianorepertoire en staan bekend om hun weemoed, lyriek, dramatiek en poëtische verhaallijn.

za 25 november 14:15, Muziekgebouw aan 't IJ, € 12,50 t/m € 34,50

COLLOQUIUM HIEROE - BACH De Japanse organist Rie Hieroe is gespecialiseerd in barokmuziek en neemt momenteel alle orgelwerken van Johann Sebastian Bach op. Eén van de cd’s is gemaakt met het Utopa Barokorgel van het Orgelpark. Rie Hieroe vertelt over haar aanpak, bespeelt het instrument en gaat in gesprek met haar publiek. za 25 november 14:00, Orgelpark, gratis

MISHA FOMIN - BEETHOVEN, SCHUBERT EN CHOPIN Pianist Misha Fomin speelt in dit recital romantische meesterwerken van Beethoven, Schubert en Chopin. De 'Hammerklaviersonate' van Beethoven behoort tot zijn meest intrigerende werken, zowel qua inhoud als omvang. 'Ballades' van Chopin en 'Impromptu’s' van Schubert behoren

HET KONINKLIJK CONCERTGEBOUW, 29 NOVEMBER

zo 26 november 14:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 32,t/m € 49,-

IVES ENSEMBLE - DE MAAN VAN RIJNVOS De maan zingt in het nieuwe strijkkwartet 'Seléne' van Richard Rijnvos. Het is deel twee in zijn negendelige cyclus 'Kosmoscópio', gewijd aan de planetenmuziek van de harmonie der sferen. Het programma omspant bijna een eeuw aan fantasieën voor strijkkwartet en piano. do 30 november 20:15, Muziekgebouw aan 't IJ, € 12,50 t/m € 39,-

TONEEL & THEATER

CHARLIE DURAN / DIEHELEDING - KONING GILGAMESJ (8+) Het populaire hiphoptheatercollectief Dieheleding en puzzel- en gamemaker Charlie Duran gooien beats, puzzels, rap en een eeuwenoud heldenverhaal in de blender voor een interactieve theatergame. ‘Koning Gilgamesj’ is een eigentijdse hervertelling van het oudste geschreven epos

13-10-2023 11:04

nov 2023

18 t/m 19 november en 24 t/m 26 november diverse tijden, Theater De Krakeling, € 10,-

HERMAN VAN VEEN DE VOORSTELLING Herman van Veen presenteert met zijn ensemble bestaande uit Kees Dijkstra, Jannemien Cnossen, Lieke Meijers & Edith Leerkes, 'De Voorstelling'. Herman begrijpt, ondanks dat hij van gisteren is, nog steeds wat hij bedoelt, zingt honderduit, speelt viool en danst wat hij dansen kan. Ook al krijgt de tijd er vat op, het nieuwe gaat er nooit vanaf. 01 t/m 05 november en 22 t/m 26 november diverse tijden, 29 t/m 30 november 20:00, Koninklijk Theater Carré, € 25,-

STEYN DE LEEUWE TOFU COWBOY 'Tofu Cowboy' is een muzikale tragi-komische one man show over mensen die niet meer mee kunnen komen in de vaart van de huidige maatschappij. Over de dunne grens van wanneer je een zorgverlener en wanneer je juist zorgbehoevend bent. Over de stemmen in ieder zijn hoofd en over de eenzaamheid die ons verbindt. 01 t/m 05 november, 08 t/m 12 november, 15 t/m 19 november diverse tijden, Theater Bellevue, € 21,50

ITA–ENSEMBLE - DE UREN 'De uren' speelt zich af op telkens één dag in het leven van drie vrouwen, op drie verschillende momenten in de 20ste eeuw. In Eline Arbo’s bewerking wordt Cunninghams liefdevolle literaire observatie zichtbaar op het toneel: zij creëert een wereld waarin de schrijver de ruimte met zijn personages deelt. De vrouwen worstelen ondertussen met de rollen die hun toegewezen zijn en zoeken elk naar hun eigen manier van vrijheid. 2 t/m 12 november diverse tijden, Internationaal Theater Amsterdam, vanaf € 10,-

HARVEY COBB - PINK BOOTS AND AN ALCOHOLIC SOCK PUPPET Een circuscomedyshow met meltdowns, een fiscaal aftrekbare contrabas en met Harvey's kenmerkende mix van dwaze standup, oprechte oprechtheid en een overvloed aan Pink Boots. vr 03 november 20:30, CC Amstel, € 10,- t/m € 15,-

ACA - THE SKIN OF OUR TEETH Voor het eerst uitgevoerd in 1942. Amerika stond op het punt van oorlog. Thornton Wilder creëerde een absurde en komische realiteit op het toneel. De personages, George Antrobus en zijn vrouw Maggie, hun kinderen Henry en Gladys en hun aantrekkelijke dienstmeisje Lily Sabina Fairweather, verdwalen in hun absurde werkelijkheid. 04 t/m 05 november 19:30, Badhuistheater, € 15,88 t/m € 17,97

RA, RA ER WAS EENS... (3 - 8 JR) Raadselsprookjes voor de allerjongste bezoekers. Een kort en interactief sprookjesprogramma met marionettenspel, prachtige illustraties en een giga grote puzzel. za 04 november 14:30, zo 12 november 14:30, zo 26 november 14:30, Amsterdams Marionetten Theater, € 8,50

OSLO SINFONIETTA + ANDREAS BORREGAARD - PERSONHOOD Leven in de surveillancemaatschappij. Wat betekent het om

een mens te zijn in deze tijd? Dat onderzoekt de Ierse componiste Jennifer Walshe in haar nieuwste filosofische muziektheater 'Personhood'. Proefpersoon van dienst is accordeonist Andreas Borregaard, die door de musici van Oslo Sinfonietta aan allerlei experimenten wordt onderworpen.

THEATER

17 t/m 18 november diverse tijden, Orgelpark, € 12,50 t/m € 20,-

zo 05 november 20:15, Muziekgebouw aan 't IJ, € 12,50 t/m € 41,-

MIME WAVE KIDS - OMA Door de ogen van Misha is oma een oude vrouw die moeilijk loopt. Misha vindt haar wel lief, maar saai, want ze kunnen nooit samen rennen of fietsen. Gebruikmakend van zowel beeldend als fysiek theater ziet Misha oma langzaam transformeren tot wie zij vroeger was. Een acrobate en danseres. Beeldend en fysiek jeugdtheater over oma's en meer. zo 05 november 14:00, Meervaart Theater, € 9,-

ULRIKE QUADE COMPANY DE FOETUSHEMEL Hoe voelt het om terecht te komen in een andere wereld en erachter te komen dat je op aarde eigenlijk niet thuishoort? Dat je als non-binair persoon van kleur erachter komt dat je als foetus geaborteerd had moeten worden? In de voorstelling 'De Foetushemel' twijfelt Freddie aan diens identiteit en wordt geconfronteerd met de binariteit van het menselijk bestaan; man of vrouw, zwart of wit, links of rechts, pro-life of pro-choice. Hoe zou de wereld eruitzien als we ons loskoppelen van deze dualiteiten? vr 10 november 20:30, CC Amstel, € 16,50 t/m € 18,50

RAYMI SAMBO - IK ZEG TOCH SORRY In 'Ik zeg toch sorry' komen zes acteurs bij elkaar om de viering van de afschaffing van de slavernij in 1863 na te spelen. Een voorstelling over onze gezamenlijke slavernijgeschiedenis, hoe schrijnend de rollen ook verdeeld waren. Een spannende samensmelting van geschiedenis en actualiteit. za 11 november 20:00, Griffioen, € 12,50

JAWA MANLA + AMSTERDAMS ANDALUSISCH ORKEST - OPEN JE OREN (8+) Jezelf inleven in een ander is misschien wel de basis van alle kunst. En dat gaat het best in de taal die iedereen spreekt: muziek! De jonge musicus Jawa Manla werd in Syrië geboren en woont nu in Amsterdam. Met haar ud, een soort Arabische luit, vertelt ze verhalen van Syrische vluchtelingen in de vorm van prachtige muziek. zo 12 november 14:30, Muziekgebouw aan 't IJ, € 12,- t/m € 19,-

CAREL KRAAYENHOF QUARTET CAREL VIERT DE TANGO! Carel Kraayenhof is dit jaar veertig jaar samen met de liefde van zijn leven: de bandoneon! Samen met zijn ‘compañeros’ van het Carel Kraayenhof Quartet presenteert hij een theaterconcert met muziek van vier grote tangocomponisten: Pugliese, Piazzolla, Salgán en Troilo. Vier bijzondere, Argentijnse muzikanten die leefden op de hartslag van de tango. Indringend, wrang, lyrisch en melodieus. zo 12 november 14:30, Meervaart Theater, € 16,50

02 UK AGENDA NOV 2023_MB2_RD_MBSF.indd 43

liam Blake en het Hooglied uit de Bijbel. Een emotionele reis, met orgelmuziek, zang, percussie en live gemaakte beeldprojecties over liefde op het eerste, en... op het tweede gezicht. BAS DE BROUWER, NABEW. TOM DE JAGER

ter wereld, gezet op dikke hiphopbeats en gezien door de ogen de jonge Sama.

SAMAN AMINI, CHARLIE-CHAN DAGELET, RICK PAUL VAN MULLIGEN, SELIN AKKULAK, JUNE YANEZ - DISGRACED De moderne klassieker Disgraced is een Pulitzerprijs-winnend toneelstuk van de Amerikaanse schrijver Ayad Akhtar over een succesvolle topadvocaat, wiens carrière en privéleven dreigt te ontsporen na een etentje met bevriende collega’s. Een indringend toneelstuk, in de regie van Eric de Vroedt en Saman Amini, dat de vraag oproept of we ons ooit los kunnen maken van onze afkomst en identiteit. DELAMAR, 1 T/M 5 NOVEMBER

GOGOHEART COMPANY SEMINAR 'Seminar' is een provocerende komedie, geschreven in 2012 door de Amerikaanse schrijfster Theresa Rebeck. 'Seminar' vertelt het verhaal van vier jonge schrijvers, die elk $5000 betalen voor een tien weekse seminar met Leonard, een internationaal literaire grootheid. 17 t/m 18 november 20:00, Badhuistheater, € 16,- t/m € 18,-

THEATERGROEP TOETSSTEEN KLOKKENLUIDER, EEN ODE AAN DE 'LASTIGE MENSEN' Hoe gaat Nederland om met klokkenluiders? Wat is ‘de wet van lastige mensen’ die onherroepelijk in werking treedt als iemand een misstand meldt? En wat moet er gebeuren, willen we dit daadwerkelijk veranderen? Toetssteen gaat de strijd aan met ‘het systeem’ in de voorstelling ‘Klokkenluider’. 17 t/m 19 november diverse tijden, Het Amsterdams Theaterhuis, € 12,t/m € 16,-

HET NATIONALE THEATER LAAGLAND Laagland is de nieuwe vlijmscherpe en komische voorstelling van schrijver Nathan Vecht. Vingervlug en met snijdende humor toont hij de staat van Nederland in een nieuw stuk, met een topcast met onder anderen Mark Rietman, Tamar van den Dop en Soumaya Ahouaoui, over groeiende ongelijkheid. Een samenleving die wankelt langs de kloof tussen de elite en de middenklasse en tussen aan- en afgehaakt Nederland. SCHOUWBURG AM-

GOSIA WDOWIK / CAMPO She was a friend of someone else is een verhaal met te veel begin, te weinig einde, en een uitgeputte verteller. Met een krachtige dramaturgie en een minimalistische regie onderzoekt Wdowik de link tussen burn-out en activisme: de angst dat rechten niet voor altijd gegarandeerd zijn, en dat ze kunnen verdwijnen zodra je er niet meer op let. Via een persoonlijk verhaal beschrijft ze de inzet voor vrouwenrechten in Polen.

STELVEEN, 10 NOVEMBER

FRASCATI, 3 EN 4 NOVEMBER

PRETPAKHUIS PRODUCTIES DE KOMEDIE OVER EEN BANKOVERVAL Een dolkomische theaterbeleving vol behendige acrobatische kronkels, optische trucs en fenomenale sketches. Rechtstreeks uit het Londense West-End: de komedie over een bankoverval. Een unieke komedie bewerkt en geregisseerd door Jon van Eerd. zo 12 november 15:00, Meervaart Theater, € 22,50

ANNA KATIC EN LAURA LOTTI VIER SEIZOENEN (1 TM 5 JR) 'Vier Seizoenen' is een fantastische, poëtische kindervoorstelling over buitengewone en magische dingen die zich in de natuur afspelen, met behulp van dans, beeld en live muziek.

zo 12 november 13:30, Black Cat Theatre, € 11,50

THEATER ARTEMIS - EEN VOORSTELLING DIE SCHIJT HEEFT AAN ZIJN EIGEN VAGE TITEL 'Een voorstelling die schijt heeft aan zijn eigen vage titel', met Carola Bärtschiger, Elias de Bruyne, Willemijn Zevenhuijzen en muziek van Toben Piel en Charlotte Simon, is een ontregelende ode aan de verbeelding. Lekker duidelijk. 15 t/m 16 november 19:30, Theater De Krakeling, € 12,-

DIONNE VERWEY, KRISJAN SCHELLINGERHOUT E.A. DE SMEEKBEDE Een voorstelling naar de gelijknamige roman van historicus Lianne Damen over macht en onmacht, over vooroordelen, racisme en winstbejag, maar ook over veerkracht en mededogen. Van Olivier Diepenhorst, dezelfde regisseur als de voorstellingen 'De tolk van Java', 'Lichter dan ik' en 'Gelukzoekers op Sumatra'. do 16 november 20:00, Schouwburg Amstelveen, € 32,-

BEER KAT VIS - RATRACE THE BATTLE Een hilarische voorstelling vol clichés over twee moeders die alle ballen omhoog proberen te houden en een vader die het leven niet zo serieus neemt. Ontroerende, grappige en herkenbare scenes die iedereen zal herkennen. Het wordt een ware uitputtingslag vol muziek, zang en dans, kortom: Ratrace, The Battle. vr 17 en 18 november 20:30, Het Betty Asfalt Complex, € 17,50

RYAN DJOJOKARSO - HERFST In ‘Herfst' vermengen liederen en afscheidsrituelen uit de Javaans-Surinaamse, Caribische en Indonesische cultuur zich met het requiem uit de westerse muziekgeschiedenis. De performers bezweren hun angst, ontkennen, gaan woedend de confrontatie aan en verlangen naar een beeld voorbij de eindigheid. Langzaam wordt zo het onvermijdelijke omarmd. ‘Herfst’ is een crossover in dans, (opera)zang, theater en beeld. Een visueel indrukwekkende voorstelling over afscheidsrituelen in verschillende culturen. za 18 november 20:15, Meervaart Theater, € 15,-

MINOUX - POW WOW Hoe zorgen wij voor onze ouders en ouderen (met dementie)? Speciaal voor deze voorstelling richtte Minoux de Bende van Alzheimer op: dansende zeventigplussers, die graag hun mening en vragen delen met het publiek. Pow Wow is beslist geen traditionele theatervoorstelling, maar een humoristische ‘stamvergadering’ met dans, verhalen en muziek. za 18 november 17:00, CC Amstel, € 16,50 t/m € 18,50

LOT VEKEMANS / MATZER BLIND In 'Blind' botsen twee wereldbeelden in een van oorsprong sterke familieband. Hoe ga je om met ideologische verschillen? Kun je van iemand houden wiens ideeën je verwerpt? 'Blind' is het regiedebuut van schrijver Lot Vekemans.

MÉÉR VOORSTELLINGEN, CONCERTEN EN EXPOSITIES? iamsterdam.nl/agenda

LICHTBENDE - GARDEN OF DELIGHT De nieuwe voorstelling 'Garden of Delight' is geïnspireerd op het gedicht 'Garden of Love' van Wil-

13-10-2023 11:04

ZACHTJES GAAN DE PAARDENVOETJES (2+) Een zachte muziektheatervoorstelling waarbij iedereen mee mag zingen. Geïnspireerd op het gelijknamige prentenboek met cd, gemaakt door Ageeth de Haan en illustrator Noëlle Smit die voor deze voorstelling ook het decor ontwierp. zo 19 november 11:00, Het Zonnehuis, € 2,50 t/m € 7,50

URVIN MONTE, JEANNINE LA ROSE E.A. - BONI, DE MUSICAL 'Boni, de musical' schetst het mythische levensverhaal van verzetsheld Boni en zijn strijd tegen de slavernij. Een spectaculaire musical, met zang, spoken word, rap en soul, vol moderne composities. 22 t/m 25 november diverse tijden, DeLaMar, € 19,50

ROBERT JAN STIPS – RJSOLO Met ‘RJSolo’ doorkruist Robert Jan Stips aan de vleugel de vele bijzondere periodes uit zijn inmiddels legendarisch muziekverleden én immer verrassend heden: zingend, spelend en... vertellend. Hij speelt naast de hits van of met Golden Earring, Sweet d’- Buster, Transister, Gruppo Sportivo, Freek De Jonge en Nits ook onbekend werk met een verhaal en verrassende klassieke uitstapjes.

vr 24 november 20:30, Het Betty Asfalt Complex, € 22,50

ORKATER / GEERT LAGEVEEN - DE PLANTAGE VAN ONZE VOOROUDERS In het herdenkingsjaar 2023, 150 jaar na de 'beëindiging' van de slavernij, kruipen Manoushka Zeegelaar Breeveld en Malou Gorter in de huid van Maartje Duin en Peggy Bouva, en hun familieleden, om grip te krijgen op de gezamenlijke koloniale geschiedenis en alles wat daaruit is voortgevloeid. 24 t/m 25 november 20:00, Internationaal Theater Amsterdam, vanaf € 18,50

WAT WE DOEN / THEATER ROTTERDAM - SO FAR SO GOOD Een opzwepende mix van theater en dans over framing en polarisatie. Met een ensemble van professionele dansers en jonge bewegers maakt Donna Chittick een continue choreografie achter (en tegen) de winkelruit. In de winkel laat Floris van Delft zijn acteurs op het scherpst van de snede gesprekken voeren over wat daarbuiten gebeurt. 24 t/m 25 november 20:30, Frascati, € 12,- t/m € 17,-

CELLO OCTET AMSTERDAM COMMON FEATURES Cello Octet Amsterdam en Orchestre Partout ontmoeten elkaar in het niemandsland tussen ver verwijderde culturen. Ontmoetingen vol wrijving en

Check orwelke von, concerten en stellinge es er allemaal ti exposi en met de meedo actie op 1+1 DAM.NL/ IAMSTER S1 1PLU

troost, met grote energie en diepe melancholie.

za 25 november 20:30, Meervaart Theater, € 13,50

CÉZANNE TEGELBERG - YUTO EN DE BOOM Dompel je onder in de betoverende wereld van Yuto. Met een koptelefoon op wordt de toeschouwer meegevoerd in het verhaal over de bijzondere vriendschap tussen een jongen en een boom. Een ontdekkingstocht door een steeds veranderend labyrint vol poppen, schaduwen en magische werelden. 25 t/m 27 november diverse tijden, Griffioen, € 8,-

LAURA LOTTI EN ANNE KATIC MEH (8 MND T/M 5 JAAR) 'Meh' is een kindervoorstelling met livemuziek. Zwart en wit. Twee verschillende werelden en twee totaal verschillende mensen. Zwart netjes, heeft alles onder controle. Wit, een beetje gek, die graag experimenteert. Allebei, veilig in hun eigen eigen ruimte. Of zijn ze wel alleen in hun ruimte?

DANS

choreografen.

za 25 november 20:15, Meervaart Theater, € 23,50

CALEIDOSCOOP Het bijzondere dansgezelschap Cardiac Output is al ruim 6 jaar een toonaangevend gezelschap op het gebied van inclusie en dans. De dansers, met en zonder mentale handicap, presenteren een kleurrijke avond vol dans, emotie en plezier. Het programma bestaat uit verschillende korte stukken met diverse thema’s. XCLUSIVE COMPANY - ZAFER Xclusiv Company heeft roots in de hiphop, urban en clubbing/ballroom cultuur. Met dans, muziek, videokunst, spoken word én zang slaat Zafer, een multidisciplinaire voorstelling waarin Afrika, het Westen en het MiddenOosten en het bekende en het onbekende elkaar ontmoeten, een brug tussen verschillende culturele tradities en uitingsvormen. Een transformatie naar meer eenheid in een krachtige voorstelling over culturele uitwisseling. PODIUM MOZAÏEK, 25 NOVEMBER

zo 26 november 13:30, Black Cat Theatre, € 11,50

DOWNSTAGE LEFT - JAIL BIRD Na een avond stappen in Amsterdam ontwaakt een Ierse man in een politiecel met een hoofd vol vragen. Een komisch Engelstalig toneelstuk met Freek Wouters, Phillip Morris and Denis Burke, geregisseerd door Jess Graham. 29 t/m 30 november diverse tijden, Scala | foodbar en theater, € 11,-

DANS

HET NATIONALE BALLET GISELLE In 2009 creëerden Rachel Beaujean en Ricardo Bustamante een nieuwe, eigen versie van misschien wel de meest romantische productie uit het klassieke balletrepertoire. Met succes, want hun Giselle veroverde niet alleen de harten van het Nederlandse publiek, maar ook die van toeschouwers in onder meer Spanje, China en Colombia. do 02 november 20:15, za 04 november 20:15, zo 05 november 14:00, Nationale Opera & Ballet, € 27,- t/m € 110,-

REDO, DENDEN EN HET AMSTERDAMS ANDALUSISCH ORKEST - REMLA Voortgestuwd door muziek van het Amsterdams Andalusisch Orkest gaan dansers Redouan Ait Chitt en Denden Karadeniz, bekend in de wereld van hiphop & breaking, op zoek naar verbinding. Die zoektocht begint met het nemen van een eerste stap, met als uitgangspunt hun roots. za 04 november 20:30, Schouwburg Amstelveen, € 22,-

NEDERLANDS BALLETGALA 2023 Een bijzondere hommage aan de Nederlandse dans, met juweeltjes uit het repertoire van o.a. Het Nederlands Dans Theater, Introdans, Het Nationale Ballet en Scapino Ballet Rotterdam. Hoogtepunten zijn onder andere Crystal Pites juichend ontvangen 'Ten Duets on a Theme of Rescue' (Nederlands Dans Theater 2), een deel uit de recente hitproductie 'Carmen' (Introdans) en twee adembenemende duetten uit David Dawsons 'The Four Seasons' en William Forsythes 'Pas/Parts 2018' (beide Het Nationale Ballet). ma 13 november 19:30, DeLaMar, € 40,-

02 UK AGENDA NOV 2023_MB2_RD_MBSF.indd 44

HELEN MAYBANKS

za 18 november 20:30, zo 19 november 16:00, Theater Bellevue, € 24,50

nov 2023

KRANT

KATE PRINCE - MESSAGE IN A BOTTLE Message In A Bottle is het nieuwste werk van de baanbrekende Britse choreograaf Kate Prince. Aan de hand van haar indrukwekkende hedendaagse choreografieën en de iconische muziek van Sting (Every breath you take, Roxanne, Walking on the moon) vertelt deze dansvoorstelling een hartverscheurend maar ook opbeurend verhaal over menselijkheid en hoop. DELAMAR , 8 T/M 11 NOVEMBER

CONNY JANSSEN DANST DANSLOKAAL 11 Artistiek leider Conny Janssen selecteert elke editie in samenwerking met Dansateliers en Korzo een bijzondere verscheidenheid aan talent. In 'Danslokaal 11' zijn dat Rutkay Özpinar (Korzo), het duo Marta & Kim (Dansateliers) en Patricia van Deutekom (Conny Janssen Danst). 14 t/m 15 november 20:30, Theater Bellevue, € 20,50

ISABELLE BEERNAERT PARTICLES OF GOD De Vlaamse choreografe, regisseur en scenograaf Isabelle Beernaert kan als geen ander het alledaagse, gewone leven vertalen naar een buitengewone choreografie. Zo ook in haar nieuwe voorstelling 'Particles of God'. Hierin neemt ze zowel de lichamen van twaalf dansers als de emoties van het publiek mee op een indringende reis. do 16 november 20:00, DeLaMar, € 19,50

INTRODANS - FALL Een avondvullend programma rond topchoreografen Akram Khan en Sidi Larbi Cherkaoui. Hoe verschillend hun achtergrond ook is, er zijn ook veel overeenkomsten tussen de twee

CONSTANTIN TROMMELITZ

CHRISTIAN GUEREMATCHI / ICK - FUNK Funk van choreograaf Christian Guerematchi toont hoe lichamen samen bewegen, hoe ze zich laten horen en hoe ze zich met elkaar verbinden. De groove van de muziekstroming funk, wordt een metafoor voor fysiek gedrag, een doorgegeven cultuur van klank, dans en de geur van het lichaam in beweging. Een kosmische ervaring die de vibraties van het heden, verleden en de toekomst bij elkaar brengt. FRASCATI, 15 T/M 18 NOVEMBER

danskunstenaars. Beiden zijn meesterlijke verhalenvertellers én hartstochtelijke bruggenbouwers. In 'Fall' leidt dat tot een programma dat dynamiek koppelt aan verstilling, en virtuositeit aan poëzie.

vr 17 november 20:00, Schouwburg Amstelveen, € 28,-

CLUB GUY & RONI / SLAGWERK DEN HAAG - ISLANDS OF EMPATHY (IN A SEA OF CHAOS) In de nieuwste performance van Club Guy & Roni en Slagwerk Den Haag, staat het thema empathie centraal en wordt onderzocht hoe dit de drijvende kracht kan zijn in de manier waarop we samenleven. 24 t/m 25 november 20:30, Internationaal Theater Amsterdam, vanaf € 10,-

IGONE DE JONGH BEAUTY PERSISTS Na drie eigen avondvullende theaterprogramma’s gaat prima ballerina Igone de Jongh terug naar de kern. Terug naar háár ultieme vorm van schoonheid: dans! In ‘Beauty Persists’ komt ze met een 'triple bill’ van drie wereldpremières op één avond. Allemaal speciaal voor haar gemaakt door verschillende nationaal en internationaal bekende

ma 27 november 20:30, Schouwburg Amstelveen, € 15,-

KORZO / JORDY DIK / ZINO AINSLEY SCHAT / MARGRIET JACOBS / ANDREA BEUGGER - DANSCLICK 25 Sinds 2013 krijgen de winnaars van de BNG Bank Dansprijs een DansClick tour. De winnaar van de BNG Bank Dansprijs 2023 is Jordy Dik; choreograaf en community artist uit Rotterdam en huis-choreograaf van Compagnie 21. Daarnaast presenteert Korzo ook haar eigen huismaker Zino Schat, choreograaf en artistiek directeur van Fractal. di 28 november 20:30, Theater Bellevue, € 20,50

NEDERLANDS DANS THEATER 2 ILLUMINATE 'Illuminate' richt de schijnwerpers op drie jonge choreografen: Nadav Zelner, Micaela Taylor en Jermaine Spivey. Zij krijgen de kans om ofwel een nieuw werk te creëren, of een bestaand, recent werk uit hun oeuvre nieuw leven in te blazen. do 30 november 20:00, Schouwburg Amstelveen, € 29,50

CABARET

STAND-UP COMEDY SHOW (NL) De top van de Nederlandse comedians.

elke vr, za 20:30 Comedy Café € 18,50

IMPROV COMEDY SHOWS Boom Chicago zet grappige, slimme comedy shows (EN) neer in haar theater aan de Rozengracht. elke wo t/m vr 20:30, za 20:00, zo 19:00 Boom Chicago, diverse prijzen

COMEDYTRAIN Comedytrain is een verrassingspak ket: Je weet nooit van tevoren wie er precies komen spelen, behalve dan dat het een exquise selectie uit het Comedytrain collectief betreft. elke wo, do, vrij & za 20:30 Toomler € 13,50

GOEDKOOP CABARET Theater CREA brengt professionele cabaretiers, stand-uppers en kleinkunstenaars met gloednieuw materiaal. Een mooie mix van grote namen en aanstormende cabaretiers. 17 t/m 18 november 20:30, Theater CREA, € 9,- t/m € 15,-

FROUKJE BOUMAN DAAR KOMT GEEN BRUID De vriend van Froukje (sinds 15 jaar én de vader van haar kinderen) wil maar níet met haar trouwen. Maar waarom heeft ze in godsnaam dan die jurk aan? Een cabaretshow vol herkenbare situaties en vol zelfspot. 01 t/m 05 november diverse tijden, Scala | foodbar en theater, € 11,-

BEREND KOEN BROUWER WACHTEN TOT HET OVER IS Cabaretier Berend Koen Brouwer wordt overspoeld door alles wat móet en tegelijkertijd wat allemaal kán. Zal het hem verlammen of juist opjagen? Wanneer moet je gaan en wanneer mag je

13-10-2023 11:04

KIM SCHUDDEBOOM ONGESCHREVEN Voor sommige mensen niet herkenbaar, maar dat geeft niet. Uit ervaring weet Kim dat je prima kunt functioneren in een omgeving waar je de mensen niet begrijpt. En dat gunt ze iedereen; waarom zou je proberen anderen te begrijpen als je zelf werkelijk geen idee hebt? ‘Ongeschreven’ is de eerste avondvullende voorstelling van Kim Schuddeboom; een stand-up show pur sang. Live, rauw en ongefilterd. 02 t/m 03 november 20:30, Betty Asfalt Complex, € 19,-

TANJA TER BRAKE - STAND-UP SPIRITUALITY Vraag jij je ook weleens af waar die bijsluiter van het leven ook alweer ligt? Gewapend met gitaar, droge humor en korte gedichten vat Tanja alle zelfhulpboeken samen zodat het publiek lekker kan genieten van het hier en nu. 08 t/m 12 november en 15 t/m 19 november diverse tijden, Scala | foodbar en theater, € 11,-

MEESTER MARK - DE GRAPPIGSTE TAALFOUTJES UIT DE KLAS Zijn eerste theatervoorstelling staat in het teken van de allerleukste uitglijders en instinkers van kinderen. Mark van der Werf, zoals Mark in het echt heet, vertelt met veel vaart en humor hoe al die hartverwarmende missers ontstaan. En uiteraard staat hij uitgebreid stil bij de briljante, creatieve taalingevingen die leerlingen óók hebben. do 09 november 20:30, Schouwburg Amstelveen, € 21,-

ROSA DA SILVA - A VIDA ROSA Rosa Da Silva zoekt in 'A vida rosa' naar haar identiteit. Een persoonlijke en muzikale voorstelling. Met een mix van mooie liedjes. Met love for americana en amor por brazilectro.

12 t/m 13 november 20:15, De Kleine Komedie, € 13,50 t/m € 25,50

JAN BEUVING - RESUMÉ 1 Wordt het lied mooier van de waarheid? Of wordt de waarheid mooier van het lied? Jan Beuving weet het antwoord. Zes programma’s maakte hij. Twee Annie M.G. Schmidtprijzen won hij. En een Willem Wilminkprijs. En een Neerlands Hoop. ‘Meesterschap in elk genre,’ vindt Het Parool. 14 t/m 15 november 20:15, De Kleine Komedie, € 13,75 t/m € 26,-

KIRSTEN VAN TEIJN - JALOEZIE IS EEN BITCH 'Jaloezie is een bitch' is een opzwepende, kleurrijke en muzikale voorstelling over onconventioneel liefhebben en hoe dat vorm te geven. Kirsten voelt zich een rijke bitch met niet één, maar twee relaties. Polyamorie onder de knie! Dan wordt haar vriendin ineens verliefd op een ander. Ze gaat het gevecht aan met haar juicy jealousy; een verboden emotie doordrenkt van liefde, maar mét giftanden.

di 21 november 20:15, De Kleine Komedie, € 10,75 t/m € 20,-

VAN DE MAKERS VAN STEFANO KEIZERS - BOSSEN Stefano Keizers, de vorige artiestennaam van Gover Meit, die inmiddels Donny Ronny heet, is dood. Wat gaat hij doen, nu het publiek hem definitief omarmd heeft? Het antwoord is: Bossen! 'Bossen' is een ensemblevoorstelling die de laatste paar theaterwetten die er nog over zijn zal vernietigen. Er is geen script. Er wordt niet gerepeteerd. Elke avond is anders. Iedereen heeft geheimen voor elkaar. di 21 november 20:00, Schouwburg Amstelveen, € 28,50

MAARTJE EN KINE SNEEUWBEESTEN 'Sneeuwbeesten' is een wervelend midwinterfeest. Het hypermuzikale cabaretduo Maartje & Kine neemt het publiek mee op een hallucinerende vlucht langs alle continenten. Overal en nergens strijken ze neer om te laten horen en te laten zien hoe men daar het feest van het Licht viert. Een rijke avond vol poëzie, kolder, kerstklassiekers én magische sages. Bovendien zijn er gastoptredens van bekende en onbekende Nederlanders en een zangkoor. di 21 november 20:00, Griffioen, € 13,-

JANNEKE DE BIJL - DOET U OOK MENSEN? Optimist is ze. Altijd al geweest. Zo ingewikkeld is het leven ook eigenlijk niet. Als je moe bent, moet je gaan zitten. Als je iets niet leuk vindt, stop er dan mee. Janneke de Bijl kent het vanbuiten. Maar vanbinnen is het anders. Daar is ze dwarser dan dwars. Ze analyseert, ageert, demonstreert, relativeert en playbackt. Dat komt ervan als je filosoof bent. 'Doet u ook mensen?' is haar derde programma. Over de keerzijde van vriendschap. Over de hardheid van dierenliefde. En over redden wat er te redden valt. 22 t/m 23 november 20:15, De Kleine Komedie, € 13,50 t/m € 25,50

RUUD SMULDERS - RUDIVERSUM Ruud Smulders is terug met zijn eerste echte theaterprogramma: ‘Rudiversum'. We vluchten allemaal in onze fantasie. Maar wat als de werkelijkheid absurder wordt dan je had kunnen bedenken? Ontsnap samen met Ruud aan een wrange realiteit. Vergeet alles wat je denkt te weten en reis mee naar het Rudiversum. Een programma waarin het publiek de absurdistische energiebom voor het eerst van zijn meest integere kant ziet. do 23 november 20:00, Griffioen, € 11,-

LUAN BULESHKAJ & ROBBIE WALLIN - GODENZONEN Voor Luan, Robbie en Guillano is hun club veel meer dan een club. Met rood-wit hart en

02 UK AGENDA NOV 2023_MB2_RD_MBSF.indd 45

TOP 10 INTERNATIONAL WHAT’S ON FOR ALL NON-DUTCH SPEAKERS WHO LOVE THEATRE, COMEDY, SPOKEN WORD OR PERFORMING ARTS, AMSTERDAM IS PACKED WITH OPTIONS! THIS IS OUR SELECTION OF THE BEST LANGUAGE-NO-PROBLEM SHOWS IN AMSTERDAM THIS MONTH. 1. ZAFER

Zafer by Xclusive Company is a multidisciplinary performance that unites Africa, the West, and the Middle East. It follows a person (The Traveler) on his quest for harmony in a new land, finding it through diverse cultures’ celebrations and personal moments.

6. SUPER SONIC JAZZ FESTIVAL

With concerts at Paradiso, De Duif, and Rush Hour Records, Super Sonic’s innovative jazz programme blends R&B, hip-hop, soul, folk, funk, and electronic. This unmissable seventh edition welcomes Mammal Hands, Kokoroko, Theo Crocker, and Sungazer alongside a Sunday lineup of local talent.

25 NOVEMBER, PODIUMMOZAIEK. NL

2. LOHENGRIN

Chief conductor Lorenzo Viotti, known for his interpretation of Strauss’ Der Rosenkavalier, now takes on a new challenge: Wagner’s Lohengrin with its distinctive melodies and dramatic motifs – in collaboration with the National Opera Choir.

14-19 NOVEMBER, SUPERSONICJAZZ.NL

7. LICHTBENDE: GARDEN OF DELIGHT

This moving performance, inspired by William Blake’s poem, combines organ music, vocals, percussion, and dynamic live projections. Located in the historic Parkkerk, Orgelpark reimagines the church organ’s role in contemporary music, infusing it with vibrancy and creativity.

11 NOVEMBER-3 DECEMBER, OPERABALLET.NL

3. GOODMESH CONCOURS: FULL MOON

Goodmesh Concours, the world’s pioneering multidisciplinary art competition, merges music, art, and science. In the Live Finale, five performances fuse music and other art forms to compete for the grand prize.

17 NOVEMBER, ORGELPARK.NL

8. IN/WITH/IN IRAYUGAY

01 t/m 02 november 20:00, Theater Bellevue, € 19,50

MARJOLIJN VAN HEEMSTRA - DE AVOND VAN DE STADSDICHTER In 'De Avond van de Stadsdichter' laat Stadsdichter van Amsterdam Marjolijn van Heemstra zien welke mensen, dieren en hemellichamen haar hebben geïnspireerd. Hebben geprikkeld. Hebben ontroerd. Haar favorietste favorieten komen zelfs hoogstpersoonlijk langs, om te komen spelen, om voor te lezen en te vertellen, en om te musiceren en dichten.

27 NOVEMBER, GOODMESH.NL

4. INTERNATIONAL STORYTELLING FESTIVAL

This weekend festival at Podium Mozaïek features thrilling plots, heartwarming tales, and real-life adventures from around the world, brought to life by master storytellers. In addition, enjoy talks, workshops, music, and a lively midnight saloon.

5. THE SKIN OF OUR TEETH

4-5 NOVEMBER, BADHUISTHEATER.NL

9. IDFA

1-4 NOVEMBER, STORYTELLINGFESTIVAL.NL

Make sure to catch the performance of the absurd and comedic play, The Skin of our Teeth, by American playwright Thomas Wright, presented by the Savor Acting Club Amsterdam (ACA). This 1942 play was remarkably ahead of its era and boldly challenged the traditional norms of theater.

This triptych of performances spans dance, visual art, design, and music. NDT 1 debuts 15 by Tao Ye, while choreographers Imre van Opstal and Marne van Opstal team up with Studio Drift for the world premiere of The Point Being. The evening concludes with Marco Goecke’s I Love You, Ghosts. 8-10 NOVEMBER, ITA.NL

RAHI-REZVANI

PIETER JOUKE - SLUIKSTORT Dit is Pieter Jouke zijn zevende voorstelling. En zoals hij altijd zegt: ‘Ik maak eerst zes oefenvoorstellingen.’ Dus eigenlijk kan het niet anders dan dat dit zijn meest bijzondere voorstelling wordt. Maar ja. Hij zal ook wel weer een achtste maken, solo.

14 t/m 15 november 20:00, Theater Bellevue, € 19,50

9. ROGERCREMERS

01 t/m 05 november diverse tijden, Scala | foodbar en theater, € 11,-

10. WIM-VANDEKEYBUS

stil blijven staan?

The highly anticipated International Documentary Film Festival returns with a diverse programme addressing life, love, politics, and society. Alongside talks, performances, and interactive projects, screenings will take place citywide, including at the festival’s new permanent home, the Vondelpark Pavilion. 8-19 NOVEMBER, IDFA.NL

10. INFAMOUS OFFSPRING

This fictional performance blends dance, film, and theatre, drawing inspiration from Greek characters. It revolves around a ‘patchwork family’ with legendary musicians as parents and a troupe of enigmatic yet emotionally attuned dancers as their descendants. 22-23 NOVEMBER, ITA.NL

More language-no-problem shows? Check out iamsterdam.com/whatson

13-10-2023 11:04

Loyce Bettonvil is een vaste waarde en belangrijke speelster in het Nederlandse 3x3 en 5-5 basketbal en zij is al jaren een onderdeel van het TeamNL-programma van Topsport Amsterdam. In september schreef Loyce geschiedenis met het Nederlandse 3x3 team door op het EK goud te pakken. Dit was het eerste goud van een (valide) seniorenteam in het 3x3 en 5-5 basketbal. Op 9 november speelt het Nederlands damesteam 5-5 de eerste kwalificatiewedstrijd op weg naar het EK 2025.

TOPSPORTEVENEMENTEN NOVEMBER ZONDAG 5 NOVEMBER NOVEMBERVIEREN START OM 8:30 UUR AMSTEL

Toegang: gratis

NOVEMBERVIEREN.NL

DONDERDAG 9 NOVEMBER EK KWALIFICATIE WEDSTRIJD BASKETBALL NEDERLAND - OOSTENRIJK 19:30 UUR SPORTHALLEN ZUID

Toegang: tickets tussen de €8,75 en €17,50 STORE.TICKETING.CM.COM/ NEDOOS23

ZATERDAG 18 NOVEMBER NK 50 KM BAANWIELRENNEN 13:00 UUR - 18:00 UUR VELODROME AMSTERDAM

Toegang: gratis

MIJN.KNWU.NL/CALENDAR/ EVENTS/8357

Topsport Amsterdam helpt bij het realiseren van sportieve ambities van talentvolle Amsterdamse sporters. www.topsport.amsterdam

Hoe bepaalt geweld uit het verleden je leven in het heden? Wat geef je door aan volgende generaties? In Refresh Amsterdam #2 zijn werken van twintig kunstenaars uit verschillende disciplines te zien. t/m 25 februari 2024 Amstel 51, tel. 523 18 22 www.amsterdammuseum.nl

vr 24 november 20:15, De Kleine Komedie, € 13,25 t/m € 25,-

JERRY GRANDO’S COMEDY NIGHT Acht talentvolle comedians laten onder leiding van MC Jerry Grando hun nieuwe materiaal horen. Tijdens deze avond vullen de comedians het podium met verhalen die je verbeelding prikkelen, je tranen met tuiten laten lachen en die je aan het denken zetten. vr 24 november 19:00, OBA (Openbare Bibliotheek Amsterdam), € 5,- t/m € 10,-

NAAM: Loyce Bettonvil SPORT: 3x3 en 5-5 basketbal LEEFTIJD: 30

CABARET

VICTOR LUIS VAN ES DE LACHENDE DERDE In zijn derde avondvullende voorstelling neemt Victor Luis van Es de toeschouwer mee in zijn wereld. Met grappige anekdotes uit zijn leven en de moeilijke keuzes die hij moet maken als volwassene. Waarom staat hij soms volledig uit en waarom baart hem dat geen zorgen? Grappig, eerlijk en oprecht.

HESSEL STUUT

"Mijn grootste droom is met 3x3 basketbal naar de Olympische Spelen in 2024"

Amsterdamse ziel praten ze over hun grote liefde. In 'Godenzonen' gaat het over de tragiek van Frank de Boer. En over die goal van Zlatan. Alles passeert de revue. Met branie, muziek, comedy en spoken word.

DIEDERIK VAN VLEUTEN - BOUWJAAR '61 Na vier programma’s over zijn voorouders gaat de koning van het geschiedeniscabaret nu zijn eigen historie te lijf. De kracht en betekenis van herinnering. Diederik was bijna 8 jaar toen de eerste mensen landden op de maan. Zijn wereldbeeld werd mede gevormd door de beelden en geluiden van Vietnam en Cambodja, door Kuifje en Asterix en door Toppop. Hij vraagt zich af wat er, anno nu, over is van de verbazing, verwondering en bewondering van een ventje van bouwjaar ’61. DE KLEINE KOMEDIE, 7 T/M 11 NOVEMBER

DANCING STRINGS FESTIVAL ‘Dancing strings’ staat voor alle verschillende snaarinstrumenten wereldwijd, waarbij het eeuwenoude tokkelinstrument de ‘ud centraal staat naast verwante instrumenten als sentir, mandole en laouto. Er is een bijzondere setting met nieuwe composities van drie Nederlandse componisten van deels Marokkaanse oorsprong: Kamal Hors, Michiel Hollanders en Mohamed Ahaddaf.

vr 24 november 20:30, Podium Mozaïek, € 20,-

DIVERS

ADRIAAN VAN DIS - 10E RUDY KOUSBROEKLEZING In zijn ‘Rudy Kousbroeklezing’ reflecteert Adriaan van Dis op de veelvoudige doorwerking van het kolonialisme in onze tijd. Welke betekenis heeft dit historische, maar geenszins voorbije verschijnsel voor ons wereldbeeld? wo 01 november 20:00, Rode Hoed, € 13,50 t/m € 15,-

HEEL NEDERLAND LEEST - SONNY BOY Een speciale editie van Cinema Literair waarbij de film 'Sonny Boy' vertoond wordt. Dit jaar is het geschenkboek van de campagne Heel Nederland Leest: 'Sonny Boy' (2004) van Annejet van der Zijl.

ma 06 november 19:30, OBA (Openbare Bibliotheek Amsterdam), € 3,75 t/m € 7,50

AI FOR GOOD #5 - MACHINE LEARNING LABOR AI transformeert de manier waarop nieuws en kunst gemaakt en geconsumeerd wordt. 'AI for Good' is een zoektocht naar de waarde(n) van kunstmatige intelligentie. In deze serie presenteren creatieve makers en ondernemers die met AI wer-

02 UK AGENDA NOV 2023_MB2_RD_MBSF.indd 46

BEZOEKERSCENTRUM AMSTERDAMSE BOS

Bezoekerscentrum van het grootste stadsbos van Nederland. Bosbaanweg 5, tel. 545 61 00 www.amsterdamsebos.nl

ANNE FRANK HUIS

De onderduikplaats waar Anne Frank haar dagboek schreef tijdens de Tweede Wereldoorlog. Prinsengracht 267, tel. 556 71 05 www.annefrank.org

ARCAM

FESTIVALS

iedere ma,di,wo,do,vr,za,zo vanaf 01 november, De Filmhallen, € 50,-

Overzicht van de rookcultuur. Prinsengracht 488, tel. 421 17 79 www.pipemuseum.nl

Kunstencentrum Exposities op locatie. tel. 625 56 51, www.deappel.nl

do 30 november 20:30, Meervaart Theater, € 12,50

IMAGINE FILM FESTIVAL Het Imagine Film Festival presenteert 70 speelfilms, 46 korte films, 6 tv-afleveringen en een breed scala aan evenementen en VR-ervaringen.

AMSTERDAM PIPE MUSEUM

DE APPEL ARTS CENTRE

AISHA ZEIJPVELD

TOPSPORT AMSTERDAM

nov 2023

KRANT

VALENTINA TÓTH WILDBLOEI Valentina presenteert haar eerste avondvullende voorstelling: Wildbloei, een ode aan de hysterische vrouw. In deze tragikomische, muzikale en over the top one woman show verkent ze met een mix van opera, theater, musical, kleinkunst, klassieke muziek en comedy, én gewapend met een flinke dosis humor en grote personages, de grenzen en clichés van het vrouwbeeld in onze maatschappij.

VLAMOUSSE - IN DEN BEGINNE Hoe persoonlijk wil je het hebben? De kinderwens knaagt bij Vlamousse. En dat baart zorgen. Want voor het behoud van de planeet kun je daar maar beter niet aan beginnen. En als je tóch het gore lef hebt, zorg er dan op z’n minst voor dat je een perfecte moeder wordt. Toch? Met In den beginne gaan de dames op zoek naar rolmodellen. Naar vormende voorgangers. En dat valt niet mee. DE KLEINE

BELLEVUE, 10 EN 11 NOVEMBER

KOMEDIE, 26 NOVEMBER

ken hun eigen werk en nemen ze de toeschouwer mee in de actualiteit van kunstmatige intelligentie.

vr 17 november 20:00, Felix Meritis, € 13,50 t/m € 15,-

SINTERKLAAS INTOCHT Op de derde zondag van november komt de Sint weer aan in Amsterdam. Een feest voor alle Amsterdammertjes, uit alle stadsdelen en windstreken! zo 19 november 10:00, Sinterklaas Intocht Amsterdam, gratis

DE RAZENDSNELLE WETENSCHAPSSHOW In deze razendsnelle show delen zes wetenschappers hun kennis. Aan de hand van 20 afbeeldingen die ieder 20 seconden in beeld zijn (Pecha Kucha stijl), delen zij op toegankelijke wijze hun inzichten. do 23 november 18:30, LAB111, gratis

MUSEA

ALLARD PIERSON

Museum over 10.000 jaar cultuurgeschiedenis. Oog in oog. De mensen achter mummieportretten Oog in oog. De mensen achter mummieportretten is de eerste tentoonstelling over Oudegyptische

mummieportretten in Nederland. vanaf 6 oktober Oude Turfmarkt 127, tel. 525 25 56 www.allardpierson.nl

AMSTERDAM MUSEUM

De geschiedenis van Amsterdam vanaf de middeleeuwen. Amsterdam Museum in de Hermitage Onder het dak van de Hermitage huist vanaf 5 maart 2022 het Amsterdam Museum. Mét een volledig nieuw aanbod aan tentoonstellingen, publieksprogramma’s en kinderactiviteiten. Panorama Amsterdam In Panorama Amsterdam wordt de stad in al haar facetten getoond. Van de oudste plattegrond van de stad (uit 1538!) tot de straatkunst van Kamp Seedorf en van 17e-eeuwse schuttersstukken tot Natasja Kensmils hedendaagse schilderijen over de regentessen uit die tijd. doorlopend De Kracht van Ontmoeten t/m 5 november Vrouwen van de stad t/m 7 januari 2024 Toko Mokum t/m 7 januari 2024 Operatie Wonen t/m 7 januari 2024 Gay Games 1998 t/m 7 januari 2024 Refresh Amsterdam #2 War & Conflict

Architectuurcentrum Amsterdam is hét centrum voor architectuur, stedenbouw en landschapsontwerp in Amsterdam. Op 3 november opent de nieuwe Arcam-galerie. Grijs, groener, groenst vanaf 4 november Slow How – Ruimtelijk onthaasten vanaf 4 november Tijdlijn Amsterdam 2000-2030 t/m 1 januari 2030 Prins Hendrikkade 600, tel. 620 48 78 www.arcam.nl

ARTIS

De oudste dierentuin van Nederland met olifanten, pinguïns, giraffen, zeeleeuwen, apen, duizenden vlinders in het vlinder- paviljoen en nog veel meer. Het Groote Museum Alles is met elkaar verbonden In het museum ervaart de toeschouwer de verbinding tussen alles wat leeft: mens, dier, plant en microbe. Een persoonlijke expeditie, kriskras door het museum. Met animaties, installaties, kunstwerken, films en verhalen. ARTIS-Micropia Uitgelicht: schimmels Ze helpen planten groeien, maken het lekkerste eten, en ruimen zelfs weer alles netjes op: schimmels. Ze lijken misschien vies, maar zonder ze is er geen leven. Plantage Kerklaan 38, tel. 0900278 47 96, www.artis.nl

APPIE BAANTJER MUSEUM

In de kelder van café Heffer, vlakbij de plek waar Baantjer jarenlang werkte als rechercheur. Oudebrugsteeg 7, tel. 428 44 88 www.heffer.nl

DE BAZEL

Vijzelstraat 32, tel. 723 0560 www.debazelamsterdam.com

BIJZONDERE COLLECTIES UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM Cultureel erfgoed tentoonstellingen in historische panden. De afzonderlijke tentoonstellingsprogramma’s van de Bijzondere Collecties en het Allard Pierson zijn samengevoegd tot een gezamenlijk programma. Oude Turfmarkt 129, tel. 525 73 00 www.bijzonderecollecties.uva.nl

COBRA MUSEUM

De CoBrA-beweging was een van de belangrijkste kunstbewegingen in de

13-10-2023 11:04

nov 2023 20ste eeuw. Het Cobra Museum toont steeds in wisselende tentoonstellingen haar CoBrA-collectie. Cobra 75: De Vrijheidsschreeuw! vanaf 20 oktober Sandbergplein 1, Amstelveen, tel. 547 50 50 www.cobra-museum.nl

EXPO

HOLLANDSCHE SCHOUWBURG

EDDO HARTMANN

DIAMANTMUSEUM

Een reisverhaal. Een reis die 200 km onder de aardkorst begint en eindigt in de ring aan uw vinger. Paulus Potterstraat 8, tel. 30 55 300 www.diamantmuseumamsterdam.nl Museum over de stedenbouwkundige Van Eesteren en de Westelijke Tuinsteden. In, rond en vanuit het paviljoen biedt het museum een vol en gevarieerd programma met tentoonstellingen, wandelingen, fietstochten, bezoeken aan de museumwoning, Van Eesteren gesprekken, presentaties, lezingen, workshops en nog veel meer. Lucht & Spel: Eventstructure Research Group 1968-1983 De tentoonstelling Lucht & Spel: Eventstructure Research Group 1968-1983 is de eerste retrospectieftentoonstelling van het kunstenaarscollectief Eventstructure Research Group (ERG) en geeft een grootschalig overzicht van hun werk. t/m 26 november Noordzijde 31, tel: 447 1857 www.vaneesterenmuseum.nl

EDDO HARTMANN - THE SACRIFICE ZONE Gewapend met statief, middenformaat camera en de noodzakelijke geigerteller bezocht Eddo Hartmann de onherbergzame steppe van Kazachstan in verschillende seizoenen. Zonder rekening te houden met de plaatselijke bevolking werd deze plek decennialang het noodlottige decor van de meest vernietigende nucleaire testen die het oppervlak van de aarde ooit heeft gezien. Door de jaren heen documenteerde hij zowel het getormenteerde landschap als de mensen die er wonen. HUIS MARSEILLE, VANAF 28 OKTOBER

ISAAC ISRAËLS

VAN EESTEREN MUSEUM

EYE FILMMUSEUM

Dagelijks voorstellingen. Informatie- en documentatiecentrum. Janis Rafa – Feed me. Cheat me. Eat me. De evocatieve films en video-installaties van kunstenaar en filmmaker Janis Rafa bevatten zelden gesproken woord; in plaats daarvan richt ze zich op de stille aanwezigheid van tamme of wilde dieren – honden, paarden, vogels etc. – en maakt ze tot drijvende kracht van haar poëtische composities. t/m 7 januari 2024 IJpromenade 1, tel. 589 14 00 www.eyefilm.nl

FABRIQUE DES LUMIERES

Dalí - The Endless Enigma Deze expositie over Salvador Dali toont zijn beroemdste psychedelische kunstwerken en komen tot leven op het ritme van de muziek van de legendarische band Pink Floyd. t/m eind december Gaudí - Architect of the Imaginary Gaudí was een grote inspiratiebron voor Dalí. De werken van Gaudí uit het begin van de twintigste eeuw, die vaak als grillig en provocerend werden omschreven, werden daarom ook sterk door Dalí verdedigd. t/m eind december Recoding Entropia Een meeslepende audiovisuele ervaring, speciaal ontworpen voor Culturespaces. t/m eind december Pazzanistraat 37, tel. 247 9500 www.fabrique-lumieres.com

FASHION FOR GOOD MUSEUM

Een uniek en interactief museum over duurzame mode in innovaties. Rokin 102, tel. 0261 9680 www.fashionforgood.com

FOAM AMSTERDAM

Centrum voor fotografie, ontmoetingsplek voor fotografen en discussieplatform. Ara Güler - A Play of Light and Shadow t/m 8 november Foam 3h: Hira Nabi How to Love a Tree: Wild Encounters t/m 26 november Carlijn Jacobs Sleeping Beauty Sleeping Beauty is een uitnodiging

DE GROTE INDONESIËTENTOONSTELLING De tentoonstelling geeft een beeld van de lange en veelbewogen geschiedenis en de rijke culturen van het land en de bewoners door de eeuwen heen. Van de hoogtijdagen van het legendarische Majapahit-rijk, de koloniale overheersing tegenover de Indonesische onafhankelijkheid en de Tweede Wereldoorlog tot de revolutie en het uitroepen van de republiek door Sukarno, het tijdperk Suharto en het huidige Indonesië. DE NIEUWE KERK , T/M 1 APRIL '24

tot het onderbewuste, waarin alles mogelijk is. De tentoonstelling bestaat uit een combinatie van werk dat Jacobs maakte in opdracht van verschillende modemerken en eigen werk dat bij Foam in première gaat. t/m 21 januari 2024 Keizersgracht 609, tel. 551 65 00 www.foam.org

VAN GOGH MUSEUM

De grootste collectie werken van Vincent van Gogh ter wereld. ‘Van Gogh aan de Seine' In de tentoonstelling is te zien welke rol Asnières en de Seine hebben gespeeld in de artistieke ontwikkeling van Vincent van Gogh, Georges Seurat, Paul Signac, Émile Bernard en Charles Angrand. t/m 14 januari 2024 Paulus Potterstraat 7, tel. 570 52 00 www.vangoghmuseum.nl

HET GRACHTENMUSEUM

17e-eeuws grachtenpand met de geschiedenis van de grachtengordel én de kunst van de Gouden Eeuw. De Amsterdamse grachten De Amsterdamse grachten vormen het hart van de stad en hebben een complexe en interessante geschiedenis. In deze tentoonstelling wordt dit verhaal op een avontuurlijke wijze verteld. Julie Hrudová - Amsterdam is crumbling

02 UK AGENDA NOV 2023_MB2_RD_MBSF.indd 47

Ooit een theater, nu een monument met een tentoonstelling, ter nagedachtenis aan de duizenden joden die in de WOII vanuit dit gebouw werden gedeporteerd naar de concentratiekampen. Gesloten vanwege een verbouwing. Heropening begin 2024 Plantage Middenlaan 24, tel. 531 03 40, hollandscheschouwburg.nl

DE HORTUS

Een van de oudste (1682) botanische tuinen. Plantage Middenlaan 2 A, tel. 625 90 21, www.dehortus.nl

HORTUS BOTANICUS

In 1967 opgezet ten behoeve van onderwijs en onderzoek. Van der Boechorststraat 8, tel. 598 93 90, www.vu.nl

HUIS MARSEILLE

Eigentijdse en historische fotografie in 17e-eeuws pand. Eddo Hartmann - The Sacrifice Zone t/m 25 februari Tarrah Krajnak - Shadowings, a Catalogue of Attitudes for Estranged Daughters t/m 25 februari Keizersgracht 401, tel. 531 89 89 www.huismarseille.nl

INTERNATIONAAL INSTITUUT VOOR SOCIALE GESCHIEDENIS

FRAMING REMBRANDT Rembrandt kent vele gezichten: het genie, de molenaarszoon, de rebel. De bezoeker wordt meegenomen langs vier eeuwen beeldvorming aan de hand van kunstwerken, documenten en verrassende objecten. Ook worden fragmenten uit biopics over Rembrandt getoond; van de vroegste film uit 1920, via een nazi-propagandafilm uit 1942 tot aan de nieuwste verfilming van Rembrandts leven uit 2006. MUSEUM REMBRANDTHUIS, VANAF 4 NOVEMBER

De titel refereert aan een New York Times-artikel uit 2021, dat een groot deel van de beroemde Amsterdamse grachtengordel op het punt van instorten stond. Voor deze tentoonstelling fotografeerde Julie Hrudová (1988) zes plekken waar ze in Amsterdam aan het herstel werken. t/m 29 oktober Herengracht 386, tel. 421 16 56 www.grachten.museum

H'ART MUSEUM

Tijdelijk afwisselende tentoonstellingen in samenwerking met internationale partners. Julius Caesar - Ik kwam, ik zag en ging ten onder Aan de hand van bijna honderdvijftig eeuwenoude objecten wordt een van de spannendste verhalen uit de wereldgeschiedenis verteld: het levensverhaal van Julius Caesar. t/m 20 mei 2024 Amstel 51, tel. 530 87 55, www.hartmuseum.nl

HET HEM

Drie keer per jaar brengt Het HEM een nieuw Chapter dat het verhaal van een gastcurator vertelt, en je meeneemt in de wereld van de creatieve makers en denkers van nu. Het HEM gaat renoveren. Heropening in najaar 2024 Warmperserij 1, 1505 RL Zaandam tel. 075 710 0073, www.hethem.nl

Een van de grootste documentatieen onderzoekscentra ter wereld op het terrein van sociale geschiedenis en geschiedenis van de arbeidersbeweging. Cruquiusweg 31, tel. 668 58 66 www.iisg.nl

JOODS MUSEUM

Objecten en kunstvoorwerpen die een relatie hebben met religie, cultuur en geschiedenis van de joden in Amsterdam. Sol LeWitt Speciaal voor deze tentoonstelling wordt een aantal metershoge wall drawings (muurtekeningen) uitgevoerd. Ook zullen van de Amerikaans-Joodse kunstenaar sculpturen, werken op papier en archiefmateriaal te zien zijn. vanaf 30 oktober Nieuwe Amstelstraat 1, tel. 531 03 10 www.jhm.nl

KATTENKABINET

Expositie van kunstwerken met als onderwerp ‘de kat’. Herengracht 497, tel. 626 53 78 www.kattenkabinet.nl

LUTHER MUSEUM

Het pand uit 1772 is gebouwd als het Evangelisch-Luthers Diaconie Oude Mannen- en Vrouwenhuis. Het speelde een grote rol bij de opvang van armen, ouderen en wezen. Nieuwe Keizersgracht 570, tel. 2142112 www.luthermuseum.nl

MUSEUM WERF ‘T KROMHOUT Het museum toont historie van Nederlands Industrieel Erfgoed. Hoogte Kadijk 147, tel. 627 67 77 www.kromhoutmuseum.nl

bibliotheek. Max Euweplein 30 A-1, tel. 625 70 17www.maxeuwe.nl

MICROPIA

De onzichtbare wereld Ontdek het onzichtbare leven. De microwereld - Het machtigste leven op aarde De microwereld is misschien onzichtbaar en raadselachtig, ze is ook onmisbaar. Microben zijn essentieel op aarde en in ons lichaam. Microalgen in de oceaan produceren de helft van alle zuurstof in onze atmosfeer. doorlopende tentoonstelling Artisplein, Plantage Kerklaan 38-40, tel. 0900-278 47 96, www.micropia.nl

MOCO

Museum voor moderne kunst. Modern Masters Met hun wereldwijde impact hebben Moco Modern Masters hun weg gevonden naar woningen en musea over de hele wereld, waarbij ze ons collectief bewustzijn vormgeven. Hun namen, kunst en ideeën zijn diep verweven in het weefsel van ons dagelijks leven. Andy Warhol, JeanMichel Basquiat, Keith Haring, Yayoi Kusama, allen iconen. Contemporary Masters Hedendaagse kunstenaars die hun stempel drukken voor een blijvend inspirerende erfenis. the New FuTure Een unieke digitale kunsttentoonstelling gebaseerd op blockchaintechnologie. Honthorststraat 20, tel. 370 19 97 www.mocomuseum.com

MOLEN VAN SLOTEN

Herbouwde werkende poldermolen uit 1847. Presentatie ‘Rembrandt op Zolder’ een audiovisuele presentatie over zijn leven. Maquette ‘Amsterdam en het water’, waarop het landschap anno 1630 wordt weergegeven. Akersluis 10, 020-6690412 www.molenvansloten.nl

MULTATULI MUSEUM

Boeken van en over Multatuli. Zijn bureau, bibliotheek en sterfbed. Korsjespoortsteeg 20, tel. 638 19 38 www.multatuli-museum.nl

MUSEUM JAN

Ted Noten & co. - over waarde Ted Noten viert dit jaar zijn dertigjarig jubileum als sieraadontwerper/kunstenaar. Noten bevraagt de functie van het sieraad aan de hand van thema's als waarde, originaliteit en status. Deze thema's zijn eveneens terug te zien in zijn installaties en performances, maar ook bij opkomende en gevestigde collega-kunstenaars die te zien zijn in deze tentoonstelling. t/m 4 februari Dorpsstraat 50, Amstelveen, tel. 641 57 54 www.museumjan.nl

MUSEUMHAVEN

Restauratie, behoud, onderhoud van historische binnenvaartschepen. Oosterdok 12 www.museumhavenamsterdam.nl

MUSEUM VAN LOON

Grachtenhuis uit de 17e eeuw met familieportretten, stijlkamers en Franse tuin. Keizersgracht 672, tel. 624 52 55 www.museumvanloon.nl

MADAME TUSSAUDS

Museum met wassenbeelden. Dam 20, tel. 522 10 10 www.madametussauds.nl

MAX EUWE CENTRUM

Permanente tentoonstelling over de schaakgeschiedenis, mogelijkheid om te schaken (computer) en schaak-

Check orwelke von, concerten en stellinge es er allemaal expositi en met de meedo actie op 1+1 DAM.NL/ IAMSTER S1 1PLU

13-10-2023 11:04

48 MUSEUMTRAMLIJN

Tramdienst met historisch materieel. Rit van ong. 7 km en ong. 30 min. van Haarlemmermeerstation naar Bovenkerk (zie dienstregeling). Amstelveenseweg 264 www.museumtramlijn.org

MUSEUM HET REMBRANDTHUIS

Het huis van Rembrandt met een collectie prenten en schilderijen. Framing Rembrandt Rembrandt kent vele gezichten: het genie, de molenaarszoon, de rebel. Allemaal labels die door de eeuwen heen op de beroemde kunstenaar zijn geplakt. In de tentoonstelling wordt de bezoeker meegenomen langs vier eeuwen beeldvorming aan de hand van kunstwerken, documenten en verrassende objecten. vanaf 4 november Jodenbreestraat 4, tel. 520 04 00 www.rembrandthuis.nl

MUSEUM HET SCHIP

Amsterdamse School Museum Het Schip toont de schoonheid van de Amsterdamse School in volle glorie. Michel de Klerk, inspirator van de Amsterdamse School Honderd jaar na het overlijden van de wereldberoemde architect viert de tentoonstelling zijn talent en zijn enorme, nog altijd voortdurende invloed. De tentoonstelling besteedt aandacht aan zijn rijke oeuvre, inspiratiebronnen en leven in het Amsterdamse bohemien- en kunstenaarsmilieu van de jaren twintig. vanaf 17 november Oostzaanstraat 45, tel. 686 85 95 www.hetschip.nl

LOCATIE DE DAGERAAD

In het volkswoningbouw-complex De Dageraad is het tweede museum van Museum Het Schip gevestigd. Burgemeester Tellegenstraat 128, tel. 686 85 95, www.hetschip.nl

NATIONAAL HOLOCAUST MUSEUM

Plek waar menselijke moed en onbaatzuchtigheid tot uiting kwamen. Gesloten vanwege een verbouwing. Plantage Middenlaan 27, tel. 531 03 10, www.jhm.nl

NEMO SCIENCE MUSEUM

Centrum vol wetenschap en technologie. Humania In de tentoonstelling Humania kom je door middel van spellen, tests en museale objecten alles te weten over je eigen soort: de mens. Middelpunt van de tentoonstelling is het 8,5 meter hoge kunstwerk ‘Een handstand’, gemaakt door kunstenaar Florentijn Hofman. Oosterdok 2, tel. 531 32 33 www.nemosciencemuseum.nl

DE NIEUWE KERK

De op een na oudste kerk van Amsterdam (1414) met 16e- en 17e-eeuws orgel. De Grote Indonesië-tentoonstelling vanaf 21 oktober

Hoofdredacteur Bart van Oosterhout Adjunct-hoofdredacteur Karin Thybaut Vormgeving Het Zomerpaleis: Saskia Franken, Martijn Blokland Ontwerp Loes Koomen Eindredactie SCHERP: Renate Dahlmans en San van de Ven, Annemarie Bleeker (agenda) Aan dit nummer werkten mee Barbara van den Berg, Nathalie van den Berg, Marjolein van Damme, Anne Dirks, Guste Gulevaite/ Amsterdam Art, Cindy Hoetmer,

nov 2023

KRANT Dam 1, tel. 638 69 09 www.nieuwekerk.nl

MUSEUM AMSTERDAM NOORD

Over de geschiedenis van Noord. Zamenhofstraat 28 A www.museumamsterdamnoord.

MUSEUM ONS’ LIEVE HEER OP SOLDER

Amsterdams koopmanshuis met 17e-eeuwse schuilkerk. Bezoekers gaan er op ontdekkingstocht in een zeldzaam goed bewaard grachtenhuis uit de 17e eeuw. Aan deze en gene zijde van de dood Een tijdelijke presentatie over de rituelen rondom de dood. t/m 12 november Ik zie jou, jij ziet mij Een interactieve installatie van Voices of Tolerance. t/m 16 november O.Z. Voorburgwal 38-40, tel. 624 66 04, www.opsolder.nl

NXT MUSEUM

Museum voor nieuwe mediakunst Realtime Een roterende showcase waarin een selectie van kunstenaars wordt gepresenteerd die grensverleggende technologieën gebruiken. t/m 15 november Random International Eeen tentoonstelling met werk van de postdigitale kunstgroep Random International. De tentoonstelling toont nieuw voltooide werken en andere die nog nooit eerder in Europa zijn vertoond – de tentoonstelling volgt een lijn door het creatieve proces van de kunstenaars, van 2006 tot vandaag. De tentoonstelling is samengesteld door Bogomir Doringer. t/m 30 juni 2024 Asterweg 22 www.nxtmuseum.com

OUDE KERK

Hedendaagse kunst en cultuur in het oudste gebouw van de stad. Onder de grafzerken bevindt zich het graf van Saskia van Uylenburgh, de eerste echtgenote van Rembrandt. Meredith Monk - Calling De Oude Kerk en de Hartwig Art Foundation presenteren: Calling, de eerste overzichtstentoonstelling van hedendaagse muzieklegende Meredith Monk. De presentatie vormt een unieke terugblik op haar invloedrijke performancepraktijk, waarin ze steeds opnieuw zoekt naar harmonie tussen het geestelijke en aardse bestaan. vanaf 21 oktober Oudekerksplein 23, tel. 625 82 84 www.oudekerk.nl

KONINKLIJK PALEIS / OPEN

Midden in de hoofdstad staat het Koninklijk Paleis Amsterdam, het officiële ontvangstpaleis van Koning Willem-Alexander. Het Paleis speelt een grote rol tijdens staatsbezoeken en andere koninklijke ontvangsten zoals de jaarlijkse nieuwjaarsreceptie, diners en prijsuitreikingen. Daarnaast

Yara Hooglugt, Olivier Kemme, Eveline Kuyten, Nienke van Rijn/ Topsport Amsterdam, Nina van Rijn, Marijn Ruhaak, Pierre Oitmann, One’sy en Tewa Muller, Margriet Prinssen, Irène Schrader, Bregtje Schudel, Erik Schmitz, Mirte Vreemann, Joke van der Weij Aanleveren agendagegevens winternummer: 30 oktober februarinummer: 21 december amsterdam & partners: informatie@iamsterdam.com Adverteren Afdeling Relaties, T 020-702 61 80 partner@iamsterdam.com Uitgever amsterdam & partners

02 UK AGENDA NOV 2023_MB2_RD_MBSF.indd 48

is het zoveel mogelijk opengesteld voor bezoekers. Dam, tel. 522 61 61 www.paleisamsterdam.nl

PIANOLA MUSEUM

Collectie pianola’s, elektrisch aangedreven reproductievleugels en 20.000 muziekrollen. Westerstraat 106, tel. 627 96 24 www.pianola.nl

RIJKSMUSEUM

Overzicht van de Nederlandse kunst en geschiedenis met dagelijks rond- leidingen, workshops of cursussen. Richard Long In de Rijksmuseumtuinen t/m 29 oktober Een Waakzame Blik 150 jaar Hindostaanse contractarbeiders in Suriname t/m 27 november Perfect Day Mounir Raji fotografeert toerisme t/m 14 januari 2024 Museum Boijmans Van Beuningen at Rijksmuseum Monet, Kusama, Dalí, Picasso, Mondriaan, Rubens. De tentoonstelling is thematisch opgebouwd, waardoor heel uiteenlopende kunstwerken, uit alle tijden, te zien zijn. De toren van Babel van Pieter Bruegel, La petite danseuse de quatorze ans van Edgar Degas en Yayoi Kusama’s Infinity Mirror Room. t/m 14 januari 2024 Museumstraat 1, tel. 0900-07 45 www.rijksmuseum.nl

HET SCHEEPVAARTMUSEUM

Het museum laat zien hoe de zee de Nederlandse cultuur heeft bepaald. Ontdek 500 jaar maritieme geschiedenis. Van Gouden Eeuw, het leven aan boord tot virtuele zeereis en de replica van het VOC-schip ‘Amsterdam’. 1672 - een jaar vol rampen In het kader van het rampjaar, dit jaar 350 jaar geleden, presenteert Het Scheepvaartmuseum een kleine presentatie over de Slag bij Solebay. Twee monumentale wandtapijten en enkele objecten worden getoond die de zeeslag vanuit meerdere perspectieven belichten. doorlopend Reflectie op het museum - Cigdem Yüksel Met 'Reflectie op het museum' geven hedendaagse kunstenaars hun perspectief op de maritieme geschiedenis aan de hand van een object of thema. Cigdem Yüksel maakte deze Reflectie op de tentoonstelling 'Amsterdam Havenstad'. Solo op Zee In 'Solo op Zee' staat de reis om de wereld van solozeiler Herman Jansen centraal. Met een poëtische videoinstallatie van Jansens dia’s, films en audiofragmenten gemaakt door Robert Fox en enkele onderdelen van zijn persoonlijke uitrusting wordt de bezoeker meegenomen op deze reis. t/m medio 2024 Kattenburgerplein 1, tel. 523 22 22 www.hetscheepvaartmuseum.nl

De Ruyterkade 5, 1013 AA Amsterdam, T 020-702 61 00 Drukwerk en distributie Flyerman distributie@iamsterdam.com Abonnementen Abonnementenland Postbus 20, 1910 AA Uitgeest T 0251-257 924 of WhatsApp T 06-4655 8054 www.bladenbox.nl Adreswijzigingen en opzeggingen: www.aboland.nl klantenservice@aboland.nl Jaarabonnement € 31,99 Het abonnement wordt jaarlijks stilzwijgend verlengd. Abonnementen kunnen schriftelijk en per e-mail

STADSARCHIEF AMSTERDAM

‘s Werelds grootste stadsarchief. 175 jaar Stadsarchief Amsterdam t/m 26 november Famiri Familie. Surinaams-Amsterdamse verhalen vanaf 1611 De Surinaams-Amsterdamse geschiedenis is getekend door ongelijke machtsverhoudingen, kolonisatie, gedwongen migratie, slavernij en andere vormen van uitbuiting. De tentoonstelling bestaat uit acht verhalen ondersteund door audiofragmenten. Ook is er een minidocumentaire te zien van Surinaamse en Nederlandse filmmakers over de Koloniale Wereldtentoonstelling in Amsterdam in 1883 en de familiegeschiedenissen die daarmee verbonden zijn. t/m 14 januari 2024 Vijzelstraat 32, tel. 251 15 11 www.amsterdam.nl/stadsarchief

STEDELIJK MUSEUM

Moderne en hedendaagse kunst en vormgeving. Tomorrow is a different day. Collectie 1980 – nu doorlopend Nan Goldin - This will not end well De tentoonstelling toont zes slideshows met duizenden foto's, muziek, voice-overs en archiefmateriaal. t/m 28 januari 2024 Keith Haring - Amsterdam Notes t/m 5 november Martin Wong - Malicious Mischief Omvangrijke Europese tentoonstelling van het werk van de AmerikaansChinese kunstenaar Martin Wong (1946–1999), die bekendheid kreeg met zijn verbeeldingen van sociale, seksuele en politieke situaties in de jaren 1970, 1980 en 1990 in Amerika. vanaf 3 november Museumplein 10, tel. 573 29 11 www.stedelijk.nl

STRAAT MUSEUM

Museum voor graffiti en street art Citaat van de straat Is street art binnen nog wel street art? De openingstentoonstelling toont meer dan 150 kunstwerken van ruim 140 kunstenaars met 32 verschillende nationaliteiten. NDSM-Plein 1, tel. 020 370 9630 www.straatmuseum.com

THEO THIJSSEN MUSEUM

De Amsterdamse schrijver, onderwijzer, vakbondsman en sociaal-democratisch politicus Thijssen (1879-1943) is vooral bekend als schrijver van de roman Jongensdagen. 100 jaar Kees de Jongen tot mei 2024 1e Leliedwarsstraat 16, tel. 420 71 19 www.theothijssenmuseum.nl

WERELDMUSEUM AMSTERDAM

Museum over wereldculturen (voorheen Tropenmuseum). Diva's Diva's: bezieling en beleving in Arabische muziek en cinema. t/m 8 maart 2024 Plastic Crush De tentoonstelling laat de verschillende manieren zien waarop mensen overal ter wereld samenleven met plastic.

worden opgezegd onder vermelding van het klantnummer, met een opzegtermijn van 3 maanden. Een abonnement is pas opgezegd wanneer de abonnee daarvan een schriftelijke bevestiging heeft ontvangen via post of e-mail. Een adreswijziging kan alleen worden verwerkt als het oude adres en het nieuwe adres schriftelijk of per e-mail worden doorgegeven. Prijswijzigingen voorbehouden. Uitkrant is een geregistreerd merk van amsterdam & partners. Verschijnt 10 maal per jaar. Oplage 60.000 exemplaren.

t/m 1 september 2024 Someone is getting rich Hedendaagse kunstenaars maken zichtbaar welke koloniale uitvindingen aan de wieg staan van het mondiale financiële systeem en leggen bloot hoe de nasleep van het kolonialisme ook vandaag nog in de financiële sector is ingebed. Onze koloniale erfenis De tentoonstelling laat zien hoe kolonialisme de wereld van nu mede heeft gevormd, en hoe mensen kolonialisme doorstonden. Linnaeusstraat 2, tel. 088-0042 800 www.tropenmuseum.nl

TROPENMUSEUM JUNIOR

Sabi Suriname: ontdek de Wereld achter de Dingen. Sabi Suriname Een tentoonstelling over Suriname, de band met Nederland en hoe Suriname met de wereld is verbonden. t/m 31 december Linnaeusstraat 2, tel. 088-0042 840 www.tropenmuseumjunior.nl

NEDERLANDS UITVAART MUSEUM TOT ZOVER

Verleden, heden en toekomst van de omgang met de dood. Kruislaan 124, tel. 694 04 82 www.totzover.nl

VERZETSMUSEUM

Nederland voor, tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog. Plantage Kerklaan 61, tel. 620 25 35 www.verzetsmuseum.org

WERELDERFGOED PODIUM

Bezoekerscentrum Amsterdam Werelderfgoed Dé startplek om kennis te maken de Amsterdamse grachtengordel, werelderfgoed sinds 2010. Vijzelstraat 32 www.amsterdam.nl/werelderfgoed

HUIS WILLET-HOLTHUYSEN

Volledig ingericht grachtenpand. Het Amsterdam Museum in huis Willet-Holthuysen. Herengracht 605, tel. 523 18 22 www.willetholthuysen.nl

WOONBOOTMUSEUM

Gevestigd op de Hendrika Maria, een voormalig zeilend bedrijfsvaartuig (1914). Aan boord krijgt men een beeld van deze woonvorm. Prinsengracht 296 K, tel. 427 07 50 www.houseboatmuseum.nl

Check orwelke von, concerten en stellinge es er allemaal expositi en met de meedo actie op 1+1 DAM.NL/ IAMSTER S1 1PLU

Redactie noch uitgever kunnen aansprakelijk worden gesteld voor eventuele foutieve vermeldingen. © 2023 Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden overgenomen zonder voorafgaande toestemming van de auteursrechthebbenden. Het winternummer van de Uitkrant verschijnt op maandag 28 november, de abonnees ontvangen de krant de zaterdag ervoor.

13-10-2023 11:04

krant KRANT

terugblik

Terugblik

BRUINISTENGANG, 1908 tekst Erik Schmitz foto Stadsarchief Amsterdam/Gemeentepolitie

Een eenkamerwoning in de Bruinistengang, vlak bij de Nieuwmarkt, 10 november 1908

p 10 november 1908 bracht Christiaan Batelt, hoofdinspecteur van de Amsterdamse recherche, een bezoek aan een beruchte woonkazerne in de Bruinistengang, een smalle zijsteeg van de Barndesteeg, niet ver van de Nieuwmarkt. Twee dagen daarvoor, in de nacht van 7 op 8 november, was een beschonken zeeman meegelokt door een prostituee en ter plekke beroofd. De drie verdiepingen van het pand waren verdeeld in twintig kleine kamers. Dertien daarvan werden bewoond ‘door mannen en vrouwen van het minste allooi, publieke vrouwen en dieven, zoo mede 10 kinderen (…) ’t meerendeel dezer vrouwen gaat ’s avonds en ’s nachts de straat op om beschonken lieden mee naar hare woning te tronen’. Een fotograaf legde de kamer vast waar de beroving had plaatsgevonden. Daders waren de 33-jarige Frank van den Hoek, alias ‘de

06 UK TOT SLOT NOV_RDMB.indd 49

Witrot’, en zijn vriendin, de 27-jarige Aagje van Raalten. Het vertrek had één raam. Tegen de wanden stonden simpele kasten, er hingen lijsten (vermoedelijk met goedkope prenten) en een spiegel. Rechts stond een fornuis, dat ook als verwarming dienstdeed. De hele ruimte was niet groter dan zo’n drie bij vier meter. Op een tweede foto is de toegangsdeur en een simpele bedstede met lappen te zien, waarover Batelt meedeelt ‘de eenige slaapplaats, waar de bewoonster ontucht pleegde, en diende aldaar een aardappelmand tot slaapplaats van een kind van één jaar’. Frank kwam uit een straatarm gezin. Vader was aan de drank en uit beeld verdwenen. In 1888 woonde de moeder met vijf kinderen in de Bilderdijkstraat. De oudste zoons van 16 en 19 jaar scharrelden met het venten van groenten en turf een wankel gezinsinkomen bij elkaar. Frank ging op 13-jarige leeftijd al van school. Een ander leven wenkte: hij zou

bij de marine gaan. Maar in 1903, vijftien jaar later, bleek hij zich in het criminele milieu te bewegen en had hij al drie jaar gevangenis achter de rug. Aagje was een ziekelijk kind dat opgroeide in een gezin met zes kinderen. Op haar elfde overleed haar vader. De buren in de Heintje Hoeksteeg zagen dat haar oudere zussen met verkeerde vrienden omgingen en vaak laat thuiskwamen. De binnenstad zat vol verleidingen voor wie uitkeek op een leven van eindeloze armoede. Batelt beschrijft hoe dat werkte in de ‘kelder van Moeke’ op de Nieuwmarkt, een verzamelplaats van boeven, souteneurs en prostituees. Na een geslaagde misdaad werd de buit besteed aan uitbundig uitgaan. De dames werden verwend met fluwelen blouses, oorbellen, lakschoenen, doekspelden en ringen, en uitgebreid kappersbezoek. Verleidingen die het leven in grauwe armoede even kleur gaven.

13-10-2023 12:32

krant KRANT

de echte amsterdammer

De echte Amsterdammer

‘ZO’N TREURIGE BIERFIETSTOCHT DOET ME TOCH IETS’

Elke maand deelt een Amsterdammer zijn of haar lievelingsplekken. Deze keer: acteur Jim Deddes, bekend van het absurdistische Joardy-universum en vanaf 9 november te zien in Hardcore never dies. tekst Anne Dirks foto Dim Balsem

Hortus Botanicus

ECHTE AMSTERDAMMER?

Acteur en schrijver Jim Deddes (36) speelde in tv-series en films als Mocro maffia en De Oost, maar werd in 2016 vooral bekend met zijn typetje Harco, beter bekend als de ‘huilon’man met zeshoekige bril, van YouTube-serie Joardy film. Daarna volgden de 3LAB-serie Eierlanders, drie seizoenen Joardy season bij de VPRO, de Joardy sitcom, de satirische podcast AT6 en vanaf 2024: de theatershow Joardy show. In de nieuwste film van regisseur Jim Taihuttu Hardcore never dies (zie ook pag. 23) vertolkt Deddes een Rotterdammer in de hoogtijdagen van de gabberscene.

‘Ik ben geboren tegenover de Hortus. Er waren daar toen nog veel junkies, dus als kind was het erg spannend om met naalden en bloeddoekjes te kunnen spelen. Sinds ruim een jaar woon ik in Noord. Samen met een groep toffe Europese expats ben ik een commune begonnen. We zitten voornamelijk onder bruggen, want daar zit je droog en iedereen draagt een steentje bij. We vinden het gaaf om te merken dat je minder nodig hebt dan je in eerste instantie denkt. Er is altijd wel iemand te vinden die zijn iPhone-hotspot deelt, dus je kunt altijd Buienradar checken.’

TROTS? ‘Ik ben vooral heel blij met de stad. Trots nu wat minder, aangezien er in Ajax 1 meer expats zitten dan in mijn wooncommune. Misschien als ik ze wat beter leer kennen, dat ik weer meer trots voel in mijn lichaam.’

BESTE MUSEUM? ‘Dat is een nek-aan-nek tussen The Amsterdam Dungeon en Madame Tussauds. Heb ik zin

06 UK TOT SLOT NOV_RDMB.indd 50

BARBARA VAN AMELSFORT

Bierfiets

The Amsterdam Dungeon

om te griezelen? Dan ga ik naar de kerkers. Maar als ik een pop wil zien die net niet lijkt op een icoon, dan blaas ik op hoge snelheid naar Madame.’

FAVORIETE EETPLEK? ‘Thuis. Mijn vriendin en ik koken om beurten en dan geven we elkaar – erg strenge – cijfers. Ik heb laatst een negen gescoord met wraps. Alleen de presentatie was niet goed, het zag eruit alsof een 21-jarige iets met de magnetron had geprobeerd.’

LEUKE CONCERTZAAL? ‘Paradiso. Mijn neef werkt daar – shout-out! – en ik heb daar afgelopen jaar een concert gezien van Viagra Boys, een Zweedse post-punkband uit Stockholm. We hebben ons daar heel erg vermaakt toentertijd.’

‘HUILON’ IN DE STAD? ‘Heel soms zie ik nog een Bierfiets rijden. In essentie is het een van de zieligste uitvindingen ooit, maar nu mogen ze alleen nog in de buitenwijken

komen. Het idee van een Bierfietstocht van Sloterdijk naar Westpoort voelt zo eenzaam en treurig dat het me eigenlijk heel erg charmeert. Wellicht leuk om met de commune te doen.’

SNELLE SNACKPLEK? ‘Snackbar De Prins bij het Leidseplein. Altijd goed, lekker snel en relaxte medewerkers. Ik geef zeven sterren op Google.’

VERBORGEN PAREL? ‘Pathé Arena. Daar moet je heen op maandagochtend. Dan is het alsnog best druk, maar dan heb je daarna wel nog iets aan je dag.’

PLEK NA MIDDERNACHT? ‘Als de avondklok ingaat, bedoel je? Als de hekken gesloten zijn, als de middernacht is gevallen en Amsterdam op het slot schiet, zorg ik ervoor dat ik op mijn weg richting de commune genoeg stukken brood heb verzameld. Dat brood wordt gebroken en verdeeld. Daarna luisteren we met z’n allen de podcast AT6, het echte geluid uit Amsterdam!’

13-10-2023 12:32

Check bij GVB in én uit met je contactloze betaalpas, creditcard of mobiel Check in and out with your contactless debit card, credit card or mobile phone

gvb.nl/ovpay 00 UK COVER NOV 2023 x MB.indd 51

12-10-2023 16:16

IEK

UZ LM M

TER A E H T

SEUM

NOV 2023

1+1 GRATIS H NOV EEL EMBE

R A NA UR U T L CU

VOOR ALLE AMSTERDAMMERS! BEKIJK DE RUIM 100 LOCATIES OP IAMSTERDAM.NL/1PLUS1

Ad UK 1plus1 gratis 210x276.indd 1

00 UK COVER NOV 2023 x MB.indd 52

05-10-2023 07:39

12-10-2023 16:16