27 minute read
ETEN & DRINKEN EN ZO
AMSTERDAM LIGHT FESTIVAL
Het leukste lichtkunstfestival van de stad is jarig: negen jaar geleden zag de eerste editie het (sorry) licht. Voor nummer 10 worden de bijzonderste publieksfavorieten uit de mottenballen getrokken om nog één keer te shinen op en rondom de Amsterdamse wateren. Welke werken dat zijn, was bij het ter perse gaan van dit nummer nog niet bekend. De highlights bekijken doe je per rondvaartboot (met audiotour, € 26,50) of semiopen boot (met een schipper die verhalen vertelt en dekentjes om onder weg te kruipen, € 26,50). Liever lopend? Een digitale winterwandeling voert ook langs alle werken (à € 7,50).
Advertisement
10 december t/m 23 januari amsterdamlightfestival.com 43
44
46 47 48
WJOSVZ: WINTERZWEMMERS LIJSTJE: 8X WINTERHAPPEN UIT ETEN: NIEUWE TIPS IN DE STAD GEZIEN: DE GRILL DE NIEUWSTE WINKELS BUURT: RONDJE JOODS CULTUREEL KWARTIER
SHORTLIST AMSTERDAM
‘Elke restaurant op de Shortlist staat ook op de mijne.‘ Chef-kok Yvette van Boven is alvast lyrisch over de nieuwe Shortlist Amsterdam. En dat snappen wij wel, want het blauwe boekwerk is er weer een om van te watertanden. Deze vierde editie is gewijd aan troostvoer – in de meest culinaire zin van het woord. De zussen Floor en Famke van Praag, niet toevallig onze Uitkrant-recensenten, wisten 10 geliefde Amsterdamse restaurants ertoe te verleiden 42 van hun beste comfortfoodrecepten te delen: van de pie met paddenstoelen van Slagerij de Beurs (foto) tot de legendarische hemelse modder van Hotel de Goudfazant.
Shortlist – restaurants & hun beste comfortfoodrecepten, shortlist-amsterdam.nl
COCKTAILBAR MIRACLE
In de VS is het al jaren een razend populair fenomeen en deze winter ontkomen wij er hier ook niet aan; de eerste ‘Miracle’-cocktailbar van de stad is een feit. Denk massa’s kerstballen, twinkelende lichtjes, Mariah Carey uit de speakers en ‘christmapolitans’ in hysterische mokken. Kortom: bij Boom Chicago vier je kerst in al zijn kitscherige glorie.
WINTERZWEMMERS
IJSDUIKEN VOOR DUMMIES
• Neem alvast elke dag een koude douche om aan het gevoel te wennen. Of start in de zomer met regelmatig buiten zwemmen en wen geleidelijk aan het steeds verder afkoelende water. Begin kort en ga steeds langer. • Bereid je goed voor: kies een plek – liefst uit de wind – waar je gemakkelijk het water uitkomt, zorg voor een handdoek en warme kleding en een thermoskan met thee op drinktemperatuur. • Ga niet alleen, het veiligst is als er iemand aan de kant toezicht houdt. • Zorg voor een warming-up en loop rustig het water in, of laat jezelf langzaam zakken, om geleidelijk te wennen. Voel je een schrikreactie? Let dan goed op je ademhaling en blijf kalm. • Ga niet te lang, luister naar je lichaam en beweeg je vingers en tenen regelmatig. • Gebruik in het donker of druk water een boei. Een felgekleurde badmuts is ook goed voor de zichtbaarheid en voorkomt warmteverlies via je hoofd. • Droog je naderhand meteen af en trek iets warms aan. Doe dan weer een warmingup. Als je gaat douchen, bouw de temperatuur dan rustig op.
(42, archeoloog)
Annabel Médard (42, archeoloog) duikt elke dag de Amstel in.
‘Door een blessure kon ik vorig jaar niet hardlopen. Omdat ik wilde blijven bewegen en op een woonboot woon, besloot ik te gaan zwemmen. Sindsdien zwem ik elke dag minstens een kilometer, vaak dag minstens een kilometer, vaak meer. Het is bijna een obsessie. meer. Het is bijna een obsessie. Gewenning doet een hoop; hoe vaker je zwemt, hoe beter je tegen de kou kunt. Ik zwem altijd in bikini, met een zwembril, oordoppen en een badmuts. Voor de veiligheid neem ik een boei mee met daarin mijn telefoon en droge thermokleding. Ik krijg veel reacties van mensen, soms voel ik me een soort circusact. Mijn woonbootburen kennen me inmiddels, die zwaaien als ik langskom.’
WIE DURFT?
Een kilometertje bibberen in de Amstel of een ijsplons in de Sloterplas: winterzwemmen is hot. Maar waaróm? ‘Dat gevoel naderhand is verslavend.’
tekst Floor van Dijck foto Adobe Stock
Ze staan klaar met honderden, nee, wel duizenden tegelijk. Oranje mutsen op, bibberend of springend, om na het startschot met zijn allen tegelijk richting zee te rennen. Vol erin en dan snel, met ingetrokken tepels en een leguanenhuid er weer uit. Brrr! Maar voor een groeiende groep mensen is de nieuwjaarsduik geen jaarlijks ritueel dat al dan niet vanuit de behaaglijke warmte van de woonkamer wordt gadegeslagen. Nee, deze koudwaterhelden doen bijna elke dag wel een nieuwjaarsduik in gracht, Amstel of IJ.
ZWEMMERS EN DIPPERS Winterzwemmen en koudetraining is niets nieuws: de Griekse arts Hippocrates schreef al over de heilzame werking van koud water. En in allerlei culturen vind je varianten van ijszwemmen, van de Russische tsaren tot de Germanen en de Finnen. Doordat door de lockdowns zwembaden en sportscholen lange tijd dicht waren, nodigde dat uit tot creativiteit; we herontdekten het fenomeen ‘buiten’. Tel daarbij de toch al groeiende populariteit van de ijstrainingen van Wim Hof op en je begrijpt waarom sinds vorig jaar steeds meer mensen ’s winters een duik nemen in open water. Die koudwatertrotseerders zijn globaal in te delen in twee groepen: de zwemmers en de dippers. Voor de eerste groep draait het vooral om de beweging. Ze zwemmen als sport en voor ontspanning in natuurwater en doen dat ook in de winter – sommigen in een wetsuit, anderen niet. Je hebt solozwemmers, groepszwemmers (die het doen met vrienden of buren) en verenigingszwemmers. Zoals de Amsterdamse tak van ijszwemvereniging IISA, die op 11 en 12 december het NK IJszwemmen organiseert. Het hoogst haalbare is de ijsmijl: 1609,34 meter in water onder de 5 graden. Want pas dan mag je spreken van ijszwemmen; bij warmer | water heet het ‘winterzwemmen.’
ALS EEN WALRUS Voor de andere groep draait het meer om de ervaring van kou. Die doen aan speciale training gericht op de effecten van de onderdompeling in ijskoud water. Deze laatste
HET ECHT FIJNE GEVOEL KOMT ZODRA JE HET WATER UIT STAPT
‘ZO TRAIN IK MEZELF IN BEWUSTWORDING’
Mare Roorda (25, kunstenaar en coach voor hoogsensitieve personen) ziet buitenzwemmen als een spirituele ervaring.
‘Elke week ga ik vanuit Amsterdam naar het strand om dam naar het strand om de verbinding met de de verbinding met de zee aan te gaan. Het zee aan te gaan. Het is bijzonder te voelen hoe het water me omarmt en draagt. Daarnaast is het voor mij een methode om mezelf methode om mezelf te trainen in bewustte trainen in bewustwording. Het is een oefewording. Het is een oefening in observeren: hier ben ik en daar is de kou, en om de onvrijwillige reacties te onderzoeken, zoals het verlies van je adem. Wat gebeurt er dan, wie heeft de controle? Dat is een houding die ik meeneem in mijn dagelijks leven. Ik zwem het hele jaar door, ook in de regen.’
categorie is vooral bekend door kougoeroe Hof en zijn gelijknamige methode met ijsbaden, maar ook door de oprukkende ‘walrusclubs’; communities van ijszwemmers. Remy Draaijer is personal trainer en de drijvende kracht achter de dichtstbijzijnde Walrusclub: die in Zandvoort. ‘Het concept komt uit Rusland en het is onderdeel van een visie van de werking van de natuur op het lichaam. Daaruit blijkt dat koudetraining goed is voor je gestel. Wij doen eerst een gedegen opwarming van het lichaam en gaan dan kort – twintig seconden tot maximaal twee minuten – het ijskoude water in. Daarna is het belangrijk dat je weer goed opwarmt en bewust je lichaam ‘navoelt’.’ Want ijskoud water doet nogal wat met je lijf: ‘Als je erin stapt, trekken alle vaten samen. Je hart pompt snel bloed naar je organen, je ademhaling versnelt en je lichaam maakt adrenaline en cortisol aan’, vertelt Draaijer. ‘Dat noemen we het koude-effect. Het is gymnastiek voor je bloedvaten en activeert je immuunsysteem. Je metabolisme krijgt een boost, je huid trekt zich strak: dat is een lekker gevoel. Kou werkt ook verzachtend bij pijn en zwellingen.’ Maar het echt fi jne gevoel begint op het moment dat je uit het water stapt en weer opwarmt. Draaijer: ‘Dan voel je je euforisch. Het is een overwinning op jezelf. Ik hou zelf niet echt van kou, maar ijszwemmen is verslavend omdat je je er zo goed door gaat voelen.’
BRAINFREEZE-ALARM Maar naast al die voordelen zijn er ook risico’s. Zoals een koudeshock, waarbij je door de overgang gaat hyperventileren en last kunt krijgen van hartritmestoornissen. Of een brainfreeze, die kan optreden als je hoofd te koud wordt. En als je te lang in het water ligt, kun je bovendien onderkoeld raken. Begin daarom goed voorbereid. Start bijvoorbeeld met één à twee keer per week en
Jelle Huiberts (35, drummer) begon met buitenzwemmen in coronatijd.
‘Elke donderdagochtend duik ik met drie bene‘Elke donderdagochtend duik ik met drie benedenburen bij ons de Kostverlorenvaart in. denburen bij ons de Kostverlorenvaart in.
Dan zwemmen we naar de overkant en weer Dan zwemmen we naar de overkant en weer terug. Maximaal tien minuten, het hele jaar door. Toen het vorig jaar vroor, was het wel afzien; je merkt vooral dat je handen en voeten dan echt koud worden. En als je eruit komt, gloei je helemaal: een grappige tegenreactie van je lichaam. Ik ben oktober tegenreactie van je lichaam. Ik ben oktober vorig jaar begonnen en het is een vast vorig jaar begonnen en het is een vast agendapunt geworden.’ agendapunt geworden.’
5X ZWEMSPOTS
• Een steiger is een goed startpunt voor winterzwemmen. Een fi jne vind je achter Hotel Buiten aan de Sloterplas of op het Marineterrein bij Pension Homeland. Kun je na je duik meteen een kop thee bestellen. • In Noord wordt het hele jaar door gezwommen bij het sluisje aan de Nieuwendammerdijk, vanaf de lage kade tegenover het gelijknamige café. • De Gaasperplas heeft het schoonste zwemwater van de stad. Het is ook de thuisbasis van openwater-zwemvereniging Z0Z. Leden mogen de douches en kleedruimten van
Gaasperplas Windsurfi ng gebruiken. • Bij Jeugdland aan het Nieuwe Diep zijn elke zondagochtend trainingen van IJszwemverenig IIsa onder leiding van een ervaren ijszwemmer. • Voor een idyllische winterduik moet je naar
Overveen; daar vind je Het Wed, een prachtig rustig duinmeer.
bouw ook de tijd in het water langzaam op, anders kun je last krijgen van uitputting en overbelasting. Zwemmen in ijswater is overigens een stuk pittiger dan zitten in een ijsbad, want als je stilzit, vormt er een warm laagje rondom je lichaam. Dat heb je niet als je blijft bewegen. Dan koelen vooral handen en voeten heel snel af. En hoe getraind je ook bent: koud blijft koud. Er is niemand die zonder iets te voelen gewoon het ijskoude water inloopt. Het is dus een kwestie van wennen én steeds weer doorbijten; zo voelen de winterzwemmers zich elke keer weer een overwinnaar op de kou.
8X WINTERHAPPEN
tekst Pauline Arkesteijn Romantisch kaasfonduen, chocomel slurpen of oliebollen stouwen: acht plekken voor warme, winterse kost.
CHOCOLÁTL Dit schattige zaakje in de Jordaan verkoopt een paar van ’s werelds beste chocoladerepen, maar ze bieden ook hemelse warme chocolademelk en genoeg snoepgoed voor de hele winter.
Hazenstraat 25-A
CAFÉ BERN De beste kaasfondue eet je hier op de Nieuwmarkt, waar het authentieke Zwitserse ook nog eens van het interieur afspat. Alsof je op wintersportvakantie bent – maar dan naast de deur.
Nieuwmarkt 9
MOEDERS Ouderwets goeie erwtensoep vind je bij Moeders, in een knus hoekpand op de Rozengracht. Hier eet je – behalve die soep dus, mét spek en worst van slagerij Louman – ook andere Hollandse gerechten, zoals hutspot en appeltaart.
Rozengracht 251
DE BAKKERSZONEN Brood, banket, gebak; de kunst van het bakken is van generatie op generatie doorgegeven bij De Bakkerszonen. Zo ook het recept voor overheerlijke oliebollen. Die kun je zelfs laten thuisbezorgen – weer een zorg minder tijdens de feestdagen.
Mosveld 113
CAFÉ DE WETERING Harde muziek heb je hier niet; dit oergezellige café is echt bedoeld voor goede gesprekken, nieuwe mensen ontmoeten en samen met de kroegkat opwarmen bij de open haard – met bijbehorende borrelhap natuurlijk.
Weteringstraat 37
CAFÉ JAAP Dit is de ideale plek om neer te ploffen na een paar sportieve schaatsrondjes op de naastgelegen Jaap Edenbaan. Trakteer jezelf in zo’n geval vooral op een broodje rookworst met bier, terwijl je langzaam het gevoel in je voeten weer terugkrijgt.
Radioweg 64
DE VERGULDEN EENHOORN Even een paar eeuwen terug in de tijd stappen doe je in deze razend sfeervolle stadsboerderij. Gelukkig komt de bourgondische menukaart wel uit 2021: die varieert van langzaam gegaard varkenshammetje tot vega(n) gerechten.
Ringdijk 58
BRECHT Naast dat je hier natuurlijke van goede, Duitse bieren kunt genieten, is ook om de inrichting een bezoekje waard. Geen houten reet door barstoelen, maar lekker relaxen op de bank of fauteuil, zoals je thuis ook zou doen.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
UIT ETEN
De leukste nieuwe restaurants, eetcafés en traiteurs
tekst Famke en Floor van Praag @shortlist-amsterdam.nl
BAR BACHRACH
Soms, als je iets vaak genoeg hardop wenst, wil het universum nog weleens meewerken en krijg je je zin. Zo gebeurde het ook bij Famke, die al jarenlang naar boven kijkt en roept dat ze Midden-Oosters wil eten in een stijlvolle setting met lekkere wijn. En toen was daar ineens Bar Bachrach in Oost, pal naast restaurant Wilde Zwijnen en van dezelfde eigenaren. Stijlvol was het al toen het nog De Eetbar heette: eigenaresse Julia Bachrach heeft daar een oog voor en richtte de ruimte een paar jaar geleden minimalistisch in met veel hout, een zwart-witte tegelvloer, strakke bar, mooie zwarte hanglampen en knappe kunst aan de muur. Het is nu iets meer aangekleed, met fl essen wijn op de bar, een Ann Demeulemeester-lamp en raffi akussens. Als we komen aanfi etsen zien we een neon aubergine voor het raam: het nieuwe logo (en per ongeluk ook groente-emoji met dubbele betekenis). Maar het past wel bij het nieuwe concept: in Israël, Syrië, Turkije en Libanon doen ze nu eenmaal veel met aubergines.
OP Z’N TEL AVIVS We zitten meteen heel knus, met een fi jn bossanova-achtig muziekje, gedimde lichten, kussens in onze rug en een goed glas Sylvaner in de hand. We beginnen op z’n Tel-Avivs met een Jerusalem bagel en dips als labne harissa, hmutzim, tahini za’atar en een bakje gepekelde groenten. Het lekkere brood met nigellazaad en za’atar wordt hier door de Israëlische chef Yaniv Lenga zelf gebakken. De kaart, met veel groenten en vis en een enkel vleesgerecht, is ontzettend aansprekend, dus we laten de tafel vol zetten om zoveel mogelijk te proeven. Een van de hoogtepunten is de rauwe harder met bloemkooltabouleh, granaatappel, sinaasappelvinaigrette, fl inters rode peper, munt en geroosterde amandelen. Een allesomvattend, fris bordje dat knalt aan alle kanten. De vissoep is ook al zo geweldig: een langoustine, mosselen en een stuk kabeljauw drijven in een dikke, krachtige soep die een lekkere scherpte achter in je keel geeft. Voor het ultieme comfortgevoel bestellen we de gerookte aubergine met tahini, zachtgekookt ei en kruiden: lekker veel romigheid, hoewel wij de rooksmaak wat te penetrant vinden. Liever zetten we onze tanden in de bloemkoolsteak die komt met gebakken feta, gedroogde olijven en schug (of zhoug, een soort pesto van koriander en groene pepers). Dolblij worden we van al die prikkelingen in onze mond in combinatie met dit fi jne sfeertje. Als het ons eindelijk lukt de bar te verlaten, denkt Floor te zien dat Famke dankbaar naar boven kijkt en de ogen samenknijpt, maar het kan ook een opkomend niesje zijn geweest.
BAR BACHRACH
eten service sfeer Prijs driegangenmenu: ca. € 32 (tasting menu: € 52)
ARCA
Arca is het nieuwe restaurant van de Portugese sterrenchef Henrique Sá Pessoa (nr. 38 bij The Best Chefs of the World) in het Amsterdamse Art’Otel. Sá Pessoa staat natuurlijk niet zelf achter de pannen op de Prins Hendrikkade, maar heeft zijn talentvolle Portugese protegés gestuurd. Verwacht cocktails met bordjes om te delen, bijvoorbeeld boterzachte varkenswangetjes uit Alentejo, octopussalade en arroz (rijst) met zeevruchten.
Martelaarsgracht 5/hoek Prins Hendrikkade arcaamsterdam.com
BISTRO SUZETTE
Het kan met de pandemie en de bijbehorende onzekerheid te maken hebben, maar boterig Frans comfortfood is helemaal terug in de stad. Ook het charmante Bistro Suzette op de Lijnbaansgracht maakt troostrijke Franse klassiekers met her en der een eigentijdse twist. Op de kleine kaart vind je gerechten als onglet (longhaas) met rodewijnsaus, harder met een brandadekroketje en kerrie-beurreblanc en natuurlijk crêpes suzette: fl interdunne fl ensjes gefl ambeerd met sinaasappellikeur. De eigenaren van het succesvolle Bistrot des Alpes klimmen nog een niveautje hoger met fi ne diningrestaurant Mont Blanc in De Pijp. Alles is hier geïnspireerd op de Haute Savoie, de geboortestreek van chef-kok Thibault Casasole. In het modernknusse interieur (natuurlijk met houten chaletplanken tegen de muren) eet je een vast menu van minimaal vijf gangen (€ 75). Denk aan verfi jnde Savoie-gerechten als beekridder (zoetwatervis) met beurre blanc en waterkers, ree met rode kool of eekhoorntjesbrood en cantharellen met de bijzondere berg-geitenkaas Bleu des Aravis.
Govert Flinckstraat 308 restaurantmontblanc.nl
RASOI
Bij weelderig ingericht restaurant Rasoi in de Rivierenbuurt staat de authentieke Indiase keuken centraal, zonder concessies aan de Nederlandse (of Britse) smaak. De aromatische gerechten komen uit alle windstreken van het land. Van een langzaam gegaard lamsvleesgerecht uit noordelijk Rajasthan tot viscurry uit Kerala in het uiterste zuiden. Vanzelfsprekend is er ook veel vegetarisch te kiezen, zoals aloo gobhi paneer: Indiase kaas met bloemkooltandoori, aardappelpuree en korianderolie. Ook take-away en bezorging.
EEN TANDJE BIJ
tekst Tamar Terpstratekst Tamar Terpstra
Na de hoogtijdagen in de VS in de jaren tachtig en mid zeroes is-ie weer hartstikke terug: de grill. Ook in het Amsterdamse straatbeeld duikt de tandversiering op.
Ruim tweeduizend jaar geleden werden ze al gedragen: mondsieraden. Door de Etrusken bijvoorbeeld, en ook de Maya’s waren er dol op. Maar de variant die we nu steeds meer zien, de grill (of grillz, zoals de meervoudsvorm tegenwoordig wordt genoemd), kwam pas op in de jaren tachtig in New York. In wijken als The Bronx gebruikten tandartsen goud als goedkope vulling, waarna rappers het blinkende bekkie zagen als een ode aan hun wijk – en als statussymbool, al dan niet steeds zwaarder versierd met extra goud en diamanten. Sinds (pop)sterren als Katy Perry, Beyoncé en Anouk ze dragen, is het imago wel veranderd, zegt Milan Snitker, eigenaar van grilzz020, het grootste grillz-bedrijf in Amsterdam. ‘Mensen dragen een grill niet voor een gangsterlook, maar als een sieraad. En dat is het ook.’ Hoewel nog niet iedereen dat zo ziet, ondervond de Amsterdamse Melissa Pengel (20): ‘Voor mijn twintigste verjaardag mocht ik van mijn moeder een sieraad uitkiezen. Toen ik thuiskwam met een grill in mijn mond, moest ik haar wel een paar keer uitleggen dat dit ook gewoon een sieraad is.’ Ook je gebit voorzien van een likje goud of zilver? Nu is vooral de window-grill populair; alleen een omlijsting van je tand. Snitker: ‘De meesten kiezen voor een window op de hoektand. Maar jongens gaan ook nog soms voor andere tanden of voor een cap, die de hele tand bedekt.’ Goedkope stalen grillz met een laagje goud zijn er al vanaf twee tientjes, maar voor 14-karaats goud zit je al snel boven de zeshonderd euro. Of ga voor iets écht bijzonders (en duurs), zoals een randje diamanten of de drie Andreaskruisen erin gegraveerd.
EN ZO...
De nieuwste & leukste winkels in de stad
tekst San van de Ven
MOTEL A MIIO
Knappe keramiek om verliefd op te worden, dat is waar Motel a Miio voor staat. Jaren geleden begonnen vriendinnen Anna von Hellberg en Laura Castien keramiekwinkel Motel a Miio in München. Het sloeg aan: zaken in heel Duitsland volgden en ook over de grens bleken interieurfans de aardewerken borden, kopjes en schalen groots in te slaan. Elk item wordt gemaakt door pottenbakkers in Portugal en met de hand beschilderd – en is dus uniek. Hele serviessets verkopen ze ook (vanaf € 129); ideaal als je wilt uitpakken tijdens de kerstdis.
HUNQ STORE
Hoe knap je ook bent: als je niet lekker ruikt, is dat een afknapper. Vanuit die gedachte begon ondernemer Hyun Yeu (bekend van de Koreaanse beautywinkel Laboratory K) zijn nieuwe geurenlijn Hunq. De eerste vijf geuren baseerde hij op mannelijke archetypen die menig hoofd op hol brengen: van de automonteur tot de timmerman – zoals je ze ook in pornofi lms ziet. De hele collectie staat online, maar of de geuren (€ 149 voor 100 ml) écht opwindend zijn, kun je het beste zelf testen in de winkel in de Huidenstraat.
huidenstraat 29C hunq.amsterdam
GIMME GLITTER
‘De wereld staat in de fi k en we staan allemaal aan de zijlijn en maken geen verschil – ik wil wél een klein verschil maken.’ Elin Engelhard begon in coronatijd haar Instagramboetiek Gimme Glitter in vintage pareltjes (van een Chanel-zonnebril en een Harley Davidson-shirt tot een merkloze glittertop) en handgemaakte sieraden, en wat bleek: de items vlógen de webshop uit. In haar nieuwe zaak in de Herenstraat is het niet anders. H&M-prijzen vind je er niet, maar dat is dan ook Engelhards punt: fast fashion is een ramp, (duurzame) kwaliteit kost geld. MADAME CHAI
Sevda Ayar begon de opleiding tot theesommelier toen haar zoontje ziek werd – kanker – en ze afl eiding zocht. In 2019 overleed hij op 11-jarige leeftijd. Als eerbetoon aan hem begon Ayar de webshop Madame Chai, waar ze biologische, zelfgemixte theeën verkoopt. Onlangs kwam haar droom uit: een eigen theewinkel in hartje centrum. Met bijzondere theeën (zoals ananas-citroen detox en popcorn-gember-kaneelthee, vanaf € 6,95 per 100 g), thee-accessoires en cadeausets.
Prins Hendrikkade 8B madamechai.nl
A.K.A. TROPIKALIA
Clutches, vazen, oorbellen: de Braziliaanse ontwerper Lua Mugalhaes maakt de mooiste kunstwerkjes van gerecyclede acryl. Voor haar Matisse-collectie, met o.a. oorbellen, kunstprints en een spiegel in bonte kleuren, liet ze zich inspireren door de kunstschilder. Fijn: haar ontwerpen zijn niet schreeuwend duur. Voor een setje oorbellen betaal je € 25.
Weteringschans 69 nl.akatropicalia.com
HET HART VAN MOKUM
De oude Joodse buurt mag de afgelopen eeuw dan bijna weggevaagd zijn, de geschiedenis blijft hier voelbaar. Liesbeth Bijvoet van het Joods Cultureel Kwartier neemt ons mee naar haar lievelingsplekken.
tekst Olivier Kemme illustratie Barbara van den Berg/Salty Stock
De wijk bij het Waterlooplein en De Plantage stond begin vorige eeuw nog bekend als de Jodenbuurt; het stadsdeel waar ooit veel Joodse Amsterdammers woonden. Tegenwoordig wordt het aangeduid als het Joods Cultureel Kwartier: een plek waar je vlak bij elkaar Het Joods Historisch Museum, de Portugese Synagoge, de Hollandsche Schouwburg en het Nationaal Holocaust Museum vindt. De Joodse geschiedenis van Amsterdam, of in het Jiddisch Mokum, is hier nog zichtbaar, hoewel veel uit die tijd niet bewaard is gebleven. ‘Als ik nu naar buiten kijk vanuit het Joods Historisch Museum, besef ik dat er zo veel is veranderd. Ook in mijn leven als Amsterdammer. Vroeger kwam ik nog weleens op het Waterlooplein, maar het enige wat ik er nu nog herken, is de geur van tweedehandskleding’, zegt Liesbeth Bijvoet, zakelijk directeur van het Joods Cultureel Kwartier. Na de Tweede Wereldoorlog keerden maar weinig Joodse inwoners terug, waarna er ongebreideld werd gesloopt en vervangen. ‘Maar doordat er nog steeds veel verandert, vallen me ook steeds meer nieuwe details of gebouwen op. Hierdoor blijf ik de buurt constant herontdekken en herwaarderen.’ Wat je echt moet zien tijdens je bezoek aan het Joods Cultureel Kwartier? Bijvoet geeft tips.
HUIS DE PINTO Huis de Pinto was een voormalig woonhuis van een Portugees-Joodse familie. Van 1975 tot en met 2012 zat hier een vestiging van de Openbare Bibliotheek, tegenwoordig is het een literaire en culturele ontmoetingsplek. Naast een ruilbieb worden hier ook evenementen georganiseerd. ‘Het mooist vind ik dat bewoners hard vechten voor deze plek. Zo hebben ze het gebouw behoed voor de sloop in de jaren zeventig en schreven ze in 2012 een plan over de bestemming van het gebouw. Dat plan is goedgekeurd en Huis de Pinto is het resultaat.’
LIESBETH BIJVOET
Liesbeth Bijvoet is sinds 2012 zakelijk directeur van het Joods Cultureel Kwartier, waaronder het Joods Historisch Museum, de Portugese Synagoge, de Hollandsche Schouwburg en het Nationaal Holocaust Museum vallen. Al negen jaar komt ze daardoor dagelijks in dit deel van de stad. Als geboren en getogen Amsterdamse ziet Bijvoet als geen ander de grote betekenis van de Joodse cultuur voor onze stad.
Sint Antoniesbreestraat 69
PANTHEON BOEKHANDEL Een eindje verderop zit boekhandel Pantheon. Die is breed georiënteerd, maar sinds 2018 vind je op de eerste etage A la Carte, de meest gespecialiseerde reisboekhandel van de stad. ‘Tijdens de coronacrisis zijn we met z’n allen meer gaan lezen. Omdat de boekenwinkels het zwaar hadden, riepen ze op vooral lokaal te kopen. Zo heb ik Pantheon ontdekt, een prachtige boekhandel die zeker een bezoek waard is.’
Sint Antoniesbreestraat 134
UILENBURGERSJOEL ‘De Uilenburgersjoel is een van de weinige overgebleven gebouwen uit de eens zo levendige Joodse volksbuurt. Het is een schitterend gebouw waar niet alleen concerten plaatsvinden, maar ook trouwerijen en andere evenementen.’ Tot en met 1943 fungeerde het gebouw uit 1766 als synagoge, maar na de oorlog raakte het vervallen. Inmiddels is het overgedragen aan stichting Uilenburgersjoel, die het joodse karakter van het gebouw in ere wil herstellen.
Nieuwe Uilenburgerstraat 91
TONY’S NY CITY BAGELS Al dik twintig jaar wordt hier de klassieke bagel verkocht zoals hij in New York wordt gegeten – dat weet de eigenaar doordat hij zelf uit die stad komt. Bijvoet: ‘Voor mij is dit de plek om tussen de middag een lekker broodje te halen. Mijn favoriet is de bagel met cream cheese en gerookte zalm.’
Jodenbreestraat 15
MOZES EN AÄRONKERK De Mozes en Aäronkerk is ontstaan als schuilkerk en werd tussen 1980 en 2014 niet gebruikt als godshuis, maar voor culturele bijeenkomsten. Tegenwoordig is het schitterende gebouw weer in gebruik als roomskatholieke kerk, waar ook veel hulp en bijstand aan armen, eenzamen en daklozen wordt verleend. De kerk is niet te missen op het zo veranderende plein. ‘Het is zo’n herkenbaar gebouw. Ik vind het ook mooi dat de Portugese Synagoge en de rooms-katholieke Mozes en Aäronkerk zo dicht bij elkaar staan.’
Waterlooplein 207
CAFÉ-RESTAURANT DE PLANTAGE In een monumentaal pand midden in de Plantagebuurt zit Café-Restaurant De
DE GROENE WEESPERSTRAAT
Ooit was de Weesperstraat de ader van de Joodse buurt, door de bewoners in het Jiddisch Wazepergas genoemd. Na de oorlog werd de verlaten straat afgebroken en weer volgebouwd. Jarenlang moest de straat alsmaar breder worden; het plan was zelfs om er een driebaansweg van te maken. In de jaren zeventig werd hardop gedroomd over een moderne boulevard van het Amstelstation tot aan het IJ. Tegenwoordig is het omgekeerd: er wordt steeds meer gekeken naar hoe de Weesperstraat groener en minder druk kan. Ter hoogte van het Nationaal Holocaust Namenmonument is de Weesperstraat versmald om meer ruimte te geven aan het monument en de voetgangers. Een mooie plek om een wandeling te maken dus.
Plantage. Vanuit de houten serre kijk je uit op een volière met Noord-Hollandse weidevogels en het Artisplein. ‘De plek is natuurlijk uniek, zo vlak bij Artis. Maar daarnaast is het eten heerlijk! Ik vind het heel fi jn om hier zelf te dineren of gasten mee naartoe te nemen.’
Plantage Kerklaan 36
NATIONAAL HOLOCAUST NAMENMONUMENT Na lang gesteggel werd in september het Nationaal Holocaust Namenmonument onthuld. Het monument bestaat uit 102.000 bakstenen met daarop de namen en de geboorte- en sterfdatum van degenen die tijdens de Tweede Wereldoorlog uit Nederland zijn gedeporteerd en vermoord. ‘Het is zo’n mooi en belangrijk monument. Het laat duidelijk zien hoeveel mensen ons zijn ontnomen tijdens deze oorlog.’
Herdenkingspark
DIRK P.H. SPITS
DIGNITA HOFTUIN Vlak bij het Namenmonument zit Dignita Hoftuin, een onverwacht rustpunt in de drukte van de stad. In het glazen restaurant brunch je (‘all day’, dus haast je niet) met uitzicht op de stadstuin en aan de overkant de Hermitage. ‘Dignita Hoftuin is echt een verborgen parel.’ JOODS CULTUREEL KWARTIER
In de buurt van het Waterlooplein en De Plantage kun je op nog geen vierkante kilometer het Joods Historisch Museum met het Kindermuseum, de Hollandsche Schouwburg, de Portugese Synagoge en het Nationaal Holocaustmuseum vinden. Het zijn de plekken waar je wordt herinnerd aan het verleden van de buurt, maar waar je ook alles leert over de Joodse cultuur. In de Portugese Synagoge zit ook Ets Haim, de oudste nog actieve Joodse bibliotheek ter wereld.
