INTRODUCTION
Бизде«Ахикардынаңгемеси»китебиндеадамдыной жүгүртүүсүнүнжанаакылмандыгынынэңбайыркы булактарынынбирибарАнынтаасиринкөптөгөн адамдардын,аныничиндеКурандын,Эскижана ЖаңыКелишимдердинуламыштарыаркылуу байкоогоболот
ГерманиянынТревесшаарынантабылганмозаикада дүйнөнүнакылмандарынынарасындаАхикардын образытартылганБулжердеанынтүстүүжомок
Булокуянындатасыкызууталкуугаалынды Окумуштуулармунубиринчикылымда,Пилдин урандыларынынарасынанбзч500-жылкыарамей папирусундатабылганбаштапкыокуянын жаңылышыменендалилдешкен
Окуя,албетте,тарыхэмес,ойдончыгарылган Чындыгындаокурман«Арабтүндөрүнүн»кошумча беттеринентаанышаалатАлукмуштуудай жазылганжанаиш-аракет,интригажанатаркачууга толгонбаянакыркыгачейинкөңүлдүбурат. Элестетүүэркиндиги-жазуучунунэңкымбат байлыгы.
Жазуутөртфазагабөлүнөт:(1)Баяндоо;(2) Окутуулар(Накылсөздөрдүнкөрүнүктүүсериясы); (3)Египеткесаякат;(4)Окшоштуктаржемисалдар (Ахикаржаңылганжээнининбилиминаларменен аяктайт).
БӨЛҮМ1
АссириянынУлууВизириАхикардын60аялыбар, бирокуулужокболот.Ошондуктаналжээнинбагып алатАланынанмененсуугакараганда акылмандыккажанабилимгетолтурат.
1ДаанышманХайкар,падышаСанхейриптинвазири жанаДаанышманХайкардынэжесининуулу Надандынокуясы
2АшурмененНинебиянынпадышасыСархадумдун уулуСанхейриппадышанынубагындаХайкардеген акылманбирувазирболгон
3Анынбайлыгы,байлыгыжанакөпмүлкүбарэле, алчебер,акылман,философ,билими,көзкарашы жанабашкаруусубоюнчаалтымышаялалып, алардынарбиринесепилсалган
4Бирокмунунбаарымененанынэчкимденбаласы болгонжоканынмураскоруболушумүмкүнболгон булаялдар
5Булүчүналабданкайгырып,биркүнү астрологдорду,илимдүүлөрдүжанасыйкырчыларды чогултуп,аларгаөзүнүнабалынжанатукумсуздугун түшүндүрдү
6Аларага:«Бар,кудайларгакурмандыкчал,
7Алаларайткандайкылып,буркандаргакурмандык
9Ананкайтыпкелип,ЭңЖогоркуКудайга жалынып,агаишенип,жүрөгүндөжалындуу жалынууменен:«Оо,ЭңЖогоркуКудай,эй, асмандардынжанажердинЖаратуучусу,бардык жаратылганнерселердинЖаратуучусу!
10Сенденсуранам,магауулбер,мениалмени сооротуп,менинжеримдеболушуүчүн,алменин көзүмдүжумуп,көмүпкоюшуүчүн“
11Ошондоагамындайдегенүнугулду:“Сенэң оболуоюпжасалганбуркандаргатаянып,аларга курмандыкчалгансың,ошондуктансенөмүрбою баласызкаласың
12КарындашыңдынуулуНадандыалып,аныөзүңө балакыл,агаөзбилимиңди,жакшытукумуңду үйрөт,өлгөнүңдөалсеникөмөт»
13Ошондоалэжесининбиразэмизгенуулу Надандыалды.Аныэмизип,чоңойтушуүчүн,аны сегизэмчекэмизүүчүгөтапшырды 14Алараныжакшытамак-аш,жумшактарбия, жибеккийим,кызгылткөкжанакочкулкызылтүс менентарбиялашты.Алжибектенжасалган дивандаргаотурду.
15Наданчоңоюп,бийиккедрдарагындайатып басыпбаражатканда,агаадептүүлүккө,жазууга, илимгежанафилософиягаүйрөттү.
16КөпкүндөнкийинСенхейриппадышаХайкарды карап,анынкарыпкалганынкөрүп,агамындайдеди: 17«Оо,менинурматтуудосум,чебер,ишенимдүү, акылман,губернатор,менинкатчысым,менин вазирим,менинканцлеримжанадиректорум; Чындыгында,сенабданкарыпкалгансыңжана жашыңмененсалмактасың;жанасенинбул дүйнөдөнкетишиңжакынболушукерек.
18Айтчымагасенденкийинкиммагакызматкыла алат“,деди.ОшондоХайкарага:«Оо,мырзам, башыңтүбөлүктүүболсун!Наданэжемдинбаласы бар,менаныбалакылдым
19Менанытарбияладым,агаакылмандыгымменен билимимдиүйрөттүм”
20Падышаага:«Эй,Хайкар!анымениналдыма алыпкел,менаныкөрөм,эгерменаныылайыктуу дептапсам,аныөзордуңакой;эсалып,өмүрүңдүн калганбөлүгүнтаттууэсалууүчүнбарасың“
21АнанХайкарбарып,эжесининуулуНаданды
23Хайкарпадышагатаазимкылып:«Башыңаман болсун,улууурматтуупадышам!Сенденменин уулумНадангасабыркылып,анынкаталарын кечирип,сагаылайыктуутүрдөкызматкылышыңды суранам“,деди
24Ошондопадышаагаантберип,аныөзүнүнэң жакшыкөргөндосу,досторунунэңкүчтүүсүкылам жанаанымененбардыкурмат-сыймененбирге болуугаантбердиАнананынколдорунөөп, коштошту
25АлНадандыалдыкарындашынынуулунаны мененкошоотургузуп,анынанмененсууга карагандаакылмандыкмененбилимге толтурмайынча,күнү-түнүүйрөтөбаштады
БӨЛҮМ2
Байыркыкүндөрдүн"БайкушРичарддын альманахы"Акчага,аялдарга,кийимдерге,бизнеске, досторгокаратаадамдынжүрүм-турумунунөлбөс осуяттары.Өзгөчөкызыктуумакалдар12,17,23,37, 45,47-аяттардакездешет
1Ошентип,аланыүйрөтүп:«Оо,уулум!Менин сөзүмдүук,кеңешимдиаткаржанаайтканымдыэсте. 2Оо,уулум!Эгербирсөзуксаң,жүрөгүңдөөлсүн, аныбашкагаайтпа,анткениалтирүүчокболуп, тилиңдикүйгүзүп,денеңдиоорутуп,жаманаттыга учурап,Кудайдыналдындауятболупкалбасын. адам.
3Оо,уулум!эгерсенкабарукканболсоң,аны таратпа;Эгербирнерсекөргөнболсоң,айтпа.
4Оо,уулум!Сөзүңдүугуучугажеңилкыл,жооп кайтаруугашашпа.
5Оо,уулум!бирнерсеукканыңда,аныжашырба.
6Оо,уулум!мөөрбасылгантүйүндүчечпе,аны чечпе,бошогонтүйүнгөмөөрбаспа.
7Оо,уулум!Сырткысулуулуккасуктанбайт, анткениалжокболупкетет,бироксыйлууэстелик түбөлүккөкалат.
8Оо,уулум!Акылсызаялсениөзсөзүменен алдабасын,сенөлүмдүнэңбайкушуболупөлүп каласың,алсениторгобайлап,торунатүшүпкалат
9Оо,уулум!Кийимге,майгамалынган,жандүйнөсү жийиркеничтүү,келесооаялдыкаалабаЭгерсенага өзүңдүнбирнерсеңдиберсең,жеколуңдагыныага тапшырсаң,алсеникүнөөгөазгырса,Кудайсага каардансын!
10Оо,уулум!бадамдарагындайболбогула,анткени албардыкдарактардыналдындажалбырактарды, алардынартынанжегенгежарамдуумөмөлөрдү чыгарат,бирокбардыкдарактардыналдында жегенгемөмөбергентытдарагындайболгула 11Оо,уулум!башыңдыэңкейип,үнүңдү
12Оо,уулум!Кечиримдүүадаммененшарап
13Оо,уулум!Шарабыңдыадиладамдардын
14Оо,уулум!Кудайданкорккондаанышмандарга жабышып,алардайбол,сабатсызгажакындаба,анда сенагаокшошболуп,анынжолдорунүйрөнөсүң 15Оо,уулум!сагажолдошжедосуңболгондо,аны сынапкөр,анананыжолдош,доскыл;жанааны сыноосузмактаба;акылыжокадаммененөзсөзүңдү бузба
16Оо,уулум!буткийимиңбутуңдатурганда,аны менентикенекмененбас,уулуңа,үйүңө,балдарыңга жолсал,деңизге,анынтолкундарынажаначөгүп кетеэлекте,кемеңдибекемкылсакталган 17Оо,уулум!Эгердебайжыланжесе:«Буланын акылмандыгыменен»,алэмикедейжесе,эл: «Ачкадан»дешет
18Оо,уулум!Алсенинкүнүмдүкнаныңажана сенинмүлкүңөыраазыболот,башканыкыгакөз
19Оо,уулум!Акылсызгакошунаболбо,аныменен нанжебе,кошунаңдынкырсыктарынакубанба.Эгер
20Оо,уулум!Кудайданкоркконадамсенандан коркжанааныурматта.
21Оо,уулум!сабатсызжыгылып,мүдүрүлөт, акылманмүдүрүлсөдатитиребейт,жыгылсадатез тураберет,оорусажанынбагыпалат.Алэми сабатсыз,келесооадамдыноорусунадарыжок.
22Оо,уулум!Эгерсагаөзүңдөнтөмөнбиркиши келсе,анытосупалжанатиктургула,эгералсага сыйлыкбереалбаса,Раббисисагаанынакысын берет.
23Оо,уулум!Балаңдыуруп-саба,анткенисенин уулуңдунсуктанышыбакчагакыктай,капчыктын оозунбайлагандай,айбандардынбайланганындай, эшиктинкадалганындай
24Оо,уулум!Уулуңдужамандыктантый,алсага каршычыгып,эларасындасенижеккөрүндү кылгыча,агаадеп-ахлакүйрөт,сенкөчөдө, жыйындардабашыңдыилипал,анынжамаништери үчүнжазагатартыл
25Оо,уулум!Өзүңөсүннөттүүсемизөгүз,туягы чоңэшекалалардыкыйратышат
26Оо,уулум!Ата-энеңсеникаргабасын,Теңир
мененкапталгандарактайбол;Анткениаялыда, балдарыдажокадамбулдүйнөдөшермендеболуп, жалбыраксызжемишсиздарактайжеккөрөт
29Оо,уулум!Жолжээгиндегимөмөлүүдарактай болгула,анынмөмөсүнөткөндөрдүнбаарыжейт, чөлдөгүжырткычтаранынкөлөкөсүнөжатыпалып, жалбырактарынжешет
30Оо,уулум!Анынжолунанадашканарбиркой жанааныншериктерикарышкыргажемболот
31Оо,уулум!"Менинмырзамакылсыз,мен даанышманмын"дебежананаадандыкменен акылсыздыктынсөзүнайтпа,андасенаныналдында жеккөрүндүболосуң
32Оо,уулум!Кожоюндары:«Бизденалысболгула» дегенпенделерденболбогула,алар:«Бизгежакында жанажакынкел»дегендерденбол
33Оо,уулум!шеригиңдиналдындакулуңду эркелебе,анткенисеналардынкайсынысысагаэң кымбатболорунбилбейсиң
34Оо,уулум!СенижаратканРаббиңденкоркпо,ал сагаунчукпайкалат.
35Оо,уулум!сөзүңдүтазакыл,тилиңдитаттуукыл; жанашеригиңсенинбутуңдубасышынажолбербе, антпесеалсенинкөкүрөгүңдүбашкаубакта тебелейт.
36Оо,уулум!эгерсенакылмандыакылмансөз мененсабасаң,буланынкөкүрөгүндөтымызын уялуусезиминдейкатыпкалат;бироксабатсызды таякмененурсаң,алтүшүнбөйт,укпайт.
37Оо,уулум!эгерсенмуктаждыгыңүчүнбир акылмандыжиберсең,агакөпбуйрукбербе,анткени алсенинишинөзүңкаалагандайкылат.агабуйру,ал сенкаалаганыңдыкылбайт.Эгерсенисоодага жиберишсе,анытезарадааткаруугашашыл.
38Оо,уулум!Өзүңдөнкүчтүүкишигедушман кылба,анткениалсенинчараңдыалатжанасенден өчалат.
39Оо,уулум!Мал-мүлкүңдүаларгаөткөрүп берерденмурун,уулуңдужанакулуңдусынапкөр, аларалардытартыпалышпайтанткениколутолгон адамакылсыз,сабатсызболсода,акылмандеп аталат,алэмиколубошболсодаанышмандардын төрөсүболсодакедей,наадандепаталат 40Оо,уулум!Колоцинттижеп,алоэжутуп, жакырчылыктанжанатартыштыктанөткөначууэч нерсетапканжокмун
41Оо,уулум!Уулуңасарамжалдуулуккажана ачкачылыккаүйрөт,алөзүй-бүлөсүндөжакшы иштердикылсын
42Оо,уулум!билбегендергеакылмандардынтилин үйрөтпө,анткенибулагаоорболот
43Оо,уулум!Досуңаөзүңдүнабалыңдыбилдирбе, андаалсенижеккөрөт
44Оо,уулум!жүрөктүнсокурлугукөздүн сокурлугунандаоор,анткеникөздүнсокурдугуазаздантууражолготүшүшүмүмкүн,бирокжүрөктүн сокурдугутууражолготүшпөй,түзжолдончыгып,
45Оо,уулум!адамдынбутумененмүдүрүлгөнү
46Оо,уулум!алыстагымыктыбиртууганданжакын досартык
47Оо,уулум!сулуулукөчөт,алэмибилимузакка созулат,дүйнөжокболуп,теккекетет,алэми жакшыаттеккекетпейт 48Оо,уулум!анынөлүмүанынөмүрүнөнартык; ыйдынүнүырдаганданжакшыраак;Анткеникайгы мененый,эгердеалардаКудайданкоркууболсо,ыр мененкубанганүндөнартык
49Эйбалам!сенинколуңдагыбаканынсаны кошунаңдынказанындагыказданжакшы;Алыстагы өгүзгөкарагандажаныңыздагыкойжакшы Колуңдагытаранчыучканмиңтаранчыданжакшы; Чогулганкедейликкөпырыскычачкандан
кийгенадамгакөркболот
50Оо,уулум!чачылганбайлыктанкичинебайлык артык.
51Оо,уулум!өлгөнкедейдентирүүитартык.
52Оо,уулум!Жакшылыккылганкедейкүнөөгө батыпөлгөнбайданартык.
53Оо,уулум!Бирсөздүжүрөгүңөсакта,ошондоал сагакөпболот,досуңдунсырыначпайсыңбы,сак бол.
54Оо,уулум!Жүрөгүңмененкеңешмейинче, оозуңданбирдасөзчыкпасын.Чыр-чатышкан адамдардынортосундатурба,анткенижамансөздөн урушчыгат,уруштансогушчыгат,согуштануруш чыгатжанасенкүбөболуугааргасызболосуң;бирок ошолжерденкачып,өзүңэсал.
55Оо,уулум!Өзүңдөнкүчтүүкишигетуруштук бербе,тескерисинче,сагасабырдуулук, чыдамкайлыкжанатууражүрүм-турумбер,анткени мынданартыкэчнерсежок
56Оо,уулум!Биринчидосуңдужеккөрбө,анткени экинчидосуңдужеккөрбө
57Оо,уулум!кедей-кембагалгаазапчегиндезыярат кыл,алжөнүндөСултандыналдындасүйлөжана аныарстандыноозунанкуткарууүчүнаракеткыл 58Оо,уулум!Душманыңдынөлгөнүнөсүйүнбө, анткенибиразданкийинсенагакошунаболосуң,ал эмисенишылдыңдагандыурматтап,урматтап,аны мененалдыналасаламдашыптур
мененмайлабасынЖашкезиңдемомунбол, карылыгыңдаурмат-сыйгаээболосуң
62Оо,уулум!Бийликтинкүндөрүндөадамга туруштукбербегиле,ташкындаганкүндөрүдарыяга туруштукбербегиле
63Оо,уулум!Аялыңдынүйлөнүүтоюндашашпа, анткениалжакшыболупкетсе:“Мырзам,магакам көр!”–дейтЭгероорупкалса,агакимсебепкер болгонунабааберет
64Оо,уулум!кимкийимижарашыктууболсо, сүйлөгөнүдаошондой;Кимдинкийимижаман болсо,сүйлөгөнүдаошондой
65Оо,уулум!Эгеруурулуккылганболсоң,аны Султангабилдиржанаанданбирүлүшбер,андан кутуласың,антпесеачуугачыдайсың
66Оо,уулум!колутокжанатокадамдыдоскыл, колужабыкжанаачкаадамдыдоскылба
67Төртнерседепадышада,анынаскерлерида коопсузболоалбайт:увазирдинзулуму,жаман бийлик,эрктибузупсалуужанаээнбаштык;жана төртнерсенижашыруугаболбойт:акылдуу,акылсыз, байжанакедей»
БӨЛҮМ3
Ахикармамлекеттикиштергеактивдуукатышуудан эсалуугачыгат.Мал-мүлкүнчыккынчыжээнине өткөрүпберет.Булжердешүгүркылбаган бузукулуктункантипжалганчыгаайланганынын укмуштууокуясы.Ахикардычырмапалууүчүн жасалганакылдууплананынөлүмжазасына кесилишинеалыпкелет.Кыязы,Ахикардынаягы.
1Хайкарушинтипайтты,карындашынынуулу Надангаосуяттарын,накылсөздөрүнайтып бүткөндөнкийин,анынбаарынсактаймдепойлоду, анынордунаагачарчап,жеккөрүп,шылдыңдап жатканынбилбеди.
2ОшондонкийинХайкарөзүйүндөтынчотуруп, өзүнүнбардыкмал-мүлкүн,кулдарын,күңдөрүн, жылкыларын,бодомалын,ошондойэлеээболгон жанатапканынынбаарынНадангаөткөрүпберди АлэмибуйрукжанатыюусалуукүчүНадандын
колундакалды
3Хайкарүйүндөэсалыпотуруп,анда-сандаХайкар барып,падышагатаазимкылып,үйүнөкайтчу 4Наданбуйруккылууменентыюусалуукүчүөз колундаэкенинтүшүнүп,Хайкардынабалынжек көрүп,анышылдыңдап,алкөрүнгөнсайынаны күнөөлөп:«ХайкарбайкеманынколундаАлазыр эчнерсебилбейт»
5Алкулдармененкүңдөрдүсабап,жылкылары менентөөлөрүнсатып,агасыХайкардынмүлкүн ысырапкылабаштады
6Хайкаранынкулдарынада,үйүндөгүлөрүнөда бооруоорубаганынкөрүп,ордунантуруп,аны үйүнөнкуупчыктыда,анынмал-мүлкүнжана ырыскысынчачыпжибергенинпадышагакабарлоо
7Падышаордунантуруп,Надандычакырыпалып,
8НадандынколуабасыХайкарданжанаанын бардыкмал-мүлкүнөнкөтөрүлүп,алортодокирген да,чыккандажок,саламдашкандажок 9ОшондоХайкаркарындашынынуулуНаданменен кылганмээнетиүчүнөкүнүп,катуукайгыраберди 10НадандынБенузардандегенинисибарэле, ошондуктанХайкараныНадандынордунаөзүнө алып,анычоңойтуп,чоңурмат-сыймененсыйлады Алагаболгонунунбаарынөткөрүпберип,аныөз үйүнөбашкаруучукылыпкойду 11Наданэмнеболгонунбилгендеичитардык,көрө албастыкмененалпурушуп,анысурагандардын баарынанааразыболуп,агасыХайкарды шылдыңдап:«Таякеммениүйүнөнкуупчыкты Менденбиртууганымдыартыккөрдүм,бирокЭң ЖогоркуКудаймагакүч-кубатберсе,андаменага өлтүрүлүүбактысынатушболом”.
12ОшондоНаданалүчүнкандаймүдүрүлтүшү мүмкүнэкенижөнүндөойжүгүрттүБираздан кийинНаданмунуойгосалып,Персияпадышасы ДаанышманШахтынуулуАкишкекатжазып, мындайдейт:
13АшурмененНинебипадышасыСанхейриптен, анынвазиримененкатчысыХайкардантынчтык, денсоолук,күчжанаурмат,улуупадыша!Сен экөөбүздүнортобуздапендеболсун.
14Булкатсагажеткенде,эгертезтуруп,Нисрин түздүгүнө,АшургажанаНинебигебарсаң, падышачылыктысагасогушсуз,согуштуккуралсыз өткөрүпберем“.
15АнанМисирпадышасыфараонгоХайкардын атынандагыкатжазды.«Сенэкөөбүздүнортобузда тынчтыкболсун,күчтүүпадыша!
16Эгербулкатсагажеткендетуруп,Ашурменен НинебигеНисринтүздүгүнөбарсаң,андаменсага падышачылыктысогушсуз,согушсузөткөрүп берем“
17НадандынжазганыагасыХайкардын жазганындайэле
18Ананалэкикаттыбүктөп,агасыХайкардын мөөрүмененмөөрбастыБирокаларпадышанын сарайындаболушкан
19Ананбарып,падышаданагасыХайкаргамындай катжазды:«Взирим,катчым,канцлеримХайкарга тынчтыкжанаденсоолук
коркушсун,анткениаларбиздиндушманыбызжана биздижеккөрүшөт“
22Ананалкаттымөөрбасып,падышанын кызматчыларынынбириаркылууХайкаргажөнөтөт Алөзүжазганбашкакаттыалып,падышанын алдынажайып,агаокупберип,мөөрдүкөрсөттү
23Падышакаттажазылгандардыукканда,абдантаң калып,катуужанакатуукаарымененачууланып: «Ой,менөзүмдүнакылмандыгымдыкөрсөттүм! МенХайкаргаэмнекылдым,албулкаттарды душмандарымажазды?Булменинагаболгон жакшылыгымүчүнбеле?»
24Наданага:«Капаболбо,падыша!ачууланба, бироккелгиле,Нисринтүздүгүнөбарып,жомок чынбыжежокпу,көрөлү”
25Наданбешинчикүнүтуруп,падышаны, аскерлердижанаувазирдиалып,Нисринтүздүгүнө, чөлгөжөнөдүОшондопадышакарап,мына!Хайкар мененкошуункатаргатизилди 26Хайкарпадышаныношолжердеэкенинкөрүп, жакындапкелип,аскерлергесогуштагыдайжылууну жанакаттажазылгандай,падышагакаршытизилип согушуунуишараткылды,алНадандынэмнеүчүн чуңкурказганынбилбейкалды.ага.
27ПадышаХайкардынкылыгынкөргөндө, тынчсызданып,үрөйүучуп,катуукаарданды.
28ОшондоНаданага:«Мырзампадыша,көрдүңбү! булбайкушэмнекылды?Бироксеначууланба, капаланба,кайгырба,үйүңөбарып,тактыңаотур, менХайкардыбайлап,чынжырмененсагаалып келем,душманыңдысенденмээнетсизкуупчыгам”.
29ПадышаХайкаргаачууланып,тактыгакайтып келди,бирокагакаршыэчнерсекылганжок.Надан Хайкаргабарып:«Валлах,байкем!Падышачындап элесениабданкубандыратжанаанынбуйруганын аткарганыңүчүнсагаыраазычылыкбилдирет.
30Эмиалменисагажиберди,сенаскерлердиөз милдеттеринаткаруугабошотуп,колуңменен артыңабайланып,бутуңкишендеп,агакелишүчүн, фараондунэлчилеримунукөрүшүүчүнжана падышааларданжанаалардынпадышасынан коркушат“
31ОшондоХайкар:«Угуу–башийүү»,–депжооп бердиАлдарооордунантуруп,колунартына байлап,бутункишендепкойду
32Надананыээрчитип,анымененпадышага жөнөдүХайкарпадышаныналдынакиргенде,жерге таазимкылып,падышагабийликжанатүбөлүкөмүр тиледи
33Ошондопадыша:«Оо,Хайкар,менинкатчым, иштеримдинбашкаруучусу,канцлерим, мамлекетимдинбашкаруучусу,айтчы,менсага кандайжамандыккылдым,сенмагаушулжаман ишиңмененсыйлыкбердиң»,–деди 34Ананагаөзүнүнжазуусумененмөөрүбасылган каттардыкөрсөтүштүМунукөргөнХайкарколу-
36ОшондоНаданкыйкырып:«Эй,Хайкар,карабет!
37ЖомокчумындайдейтАлэмикылыччынынаты АбуСамикэлеПадышаага:«Оо,кылыччы!Тур, бар,үйүнүнэшигининалдынанХайкардын мойнунанжарып,башынденесиненжүзчыканак ыргыт»
38ОшондоХайкарпадышагачөгөлөп:«Мырзам падышатүбөлүкжашасын!Эгермениөлтүргүң келсе,тилегиңаткарылсынМенкүнөөлүүэмес экенимдибилем,бирокмыйзамсызадамөзүнүн
суранам,кылыччыгаменинденемдикулдарыма беришинеуруксатбер,аларменикөмүшүүчүн, кулуңсагакурмандыкболсун”.
39Падышаордунантуруп,кылыччыгааны каалагандайкылуунубуйруду
40АнаналдароокулдарынаХайкарменен кылыччыныалып,аныөлтүрүшүчүнжылаңач жүрүүнүбуйруду.
41Хайкаранынөлтүрүлөөрүнтакбилгенденкийин, аялынакишижиберип,агамындайдеди:«Чыгып, менитосупал,сенимененмиңжашкызболсун, аларгакызгылткөккөйнөккийгиз.өлөралдында менижоктопыйлашсындепжибек.
42Кылыччымененанынкулдарыүчүндасторкон даярда.Аларичишүчүн,шараптыкөп аралаштыргыла“.
43Алэмненибуйруса,ошонунбаарынаткарды. Жанаалабданакылдуу,акылдуужанакыраакы болгон.Жанаалбардыкмүмкүнболгонсылыктык мененбилимдибириктирди
44Падышанынаскерлеримененкылыччыкелгенде, дасторконду,шараптыжанакымбатбаалуу идиштердикөрүштүда,ичип-жейбашташты 45ОшондоХайкаркылыччыныротаданбөлүпалып, мындайдеди:«Эй,АбуСамик,Сеннахейриптин атасыСархадумпадышасениөлтүргүсүкелгенде, менсениалып,биржергежашырыпкойгонумду билбейсиңби?Падышанынкаарыбасылып,сени сурадыбы?
46МенсениАныналдынаалыпбарганымда,алсага кубанды,эмисагакылганжакшылыгымдыэсте 47Менбилем,падышаменүчүнөкүнүп,мени
48Анткенименкүнөөлүүэмесмин,аныналдына
49Аялымдынбилимимененмениошолжерге жашырАменинтүрмөдөөлтүрүүгөтатыктуукулум бар
50Аныалыпчыгып,менинкийимимдикийгиз, кулдарынамасболгондоөлтүрүүнүбуйруАлар кимдиөлтүрүпжатканынбилишпейт
51Анынбашынденесиненжүзчыканакыргытып, сөөгүнменинкулдарымабер,көмүшүчүнСенмени мененбиргечоңкенччогултасың
52ОшондокылыччыХайкарайткандайкылып, падышагабарып:«Башыңтүбөлүктүүболсун!»
деди
53АнанХайкардынаялыжумасайынжашынуучу жайдаагаэмнежетиштүүболсо,ошонутүшүрүп турду,аныөзүнөнбашкаэчкимбилчүэмес
54АкылманХайкардынөлтүрүлгөнүжанаөлгөнү жөнүндөгүокуяарбиржердеайтылып,кайталанып, артарапкатаралып,ошолшаардынбүтэлианы жоктопыйлады
55Аларыйлап:“Оо,Хайкар!жанасенинбилимиң жанасыпайылыгыңүчүн!Сенжанасенинбилимиң кандайкайгылуу!Сендейбашканыкайдантапса болот?Сенинордуңдутолтургудай,сагаокшоп, мынчалыкакылдуу,илимдүү,башкаруугамынчалык чеберадамкайданболсун?»
56БирокпадышаХайкаргаөкүнүпжатты,анын тобосуагаэчкандайпайдабергенжок.
57АнаналНадандычакырыпалып,ага:«Барып, досторуңдуээрчитип,агаңХайкардыжоктоп,ыйлап, адатынчааныжоктоп,анынэлесинетаазимэт»,–деди.
58Акылсыз,сабатсыз,жүрөгүкатууНадан таякесининүйүнөбарганда,алыйлаганда, кайгыргандажок,боздогондажок,тескерисинче, жүрөгүжок,бузулганадамдардычогултуп,ичипжейбаштады.
59ОшондоНаданХайкардынкүңдөрүменен кулдарынкармапалып,алардыбайлап,кыйнап, сыздаткан.
60Алагасынынаялын,аныөзбаласындай чоңойтконаялынурматтабай,анымененбирге күнөөгөбатышынкаалады
61Хайкарболсожашынуучужайгакесилгенэле,ал кулдарынынжанакошуналарыныныйынугуп,Эң Жогорку,МээримдүүКудайдыдаңктап,шүгүрчүлүк келтирип,АрдайымКудайгасыйынып,жалынган
62КылыччыжашынганжердежүргөндөХайкарга маал-маалымененкелиптурдуАланысооротуп, куткарылышынкаалады
63БашкаөлкөлөргөАкылманХайкардын өлтүрүлгөнүжөнүндөкабартараганда,бардык падышаларкайгырып,Сенхейриппадышаныжек көрүп,табышмакчечүүчүХайкардыжоктоп
2Менасманмененжердинортосунасепилкургум
акылдууадамдыжиберип,менинбардык суроолорумажоопберишиңдикаалаймүчжылбою Ашурдунсалыктарымененбажыалымдары» 3Ананкаттымөөрбасып,Сенхейрипкежөнөттү 4Аланыалып,окупбердида,өзүнүнвазирлерине жанападышачылыгынынаксөөктөрүнөберди,алар таңкалып,уялышты,алкатууачууланып,эмне кылышыкеректигинбилбейтаңкалды
5Ананалкарыяларды,илимпоздорду, акылмандарды,философторду,төлгөчүлөрдү, астрологдордужанаөзжериндежүргөндөрдүн баарынчогултуп,аларгакаттыокупбердида,аларга мындайдеди:“АраңарданкимМисирпадышасы
бересиңби?»деди
6Аларага:«Оо,мырзабызпадыша!Сенин падышачылыгыңдабулсуроолордусенинвазириң
экенинбилесиң.
7Алэмибиздеболсо,анынкарындашынынуулу Наданболбосо,биздинэчкандайжөндөмүбүзжок, анткениалагаөзүнүнбардыкакылмандыгын, билиминжанабилиминүйрөткөн.Аныөзүңөчакыр, балким,албулкатуутүйүндүчечет”.
8ОшондопадышаНадандычакырып,ага:«Бул каттыкарап,андаэмнежазылганынтүшүн»,деди. Надананыокуганда:«Оо,мырзам!Асманменен жердинортосунасепилкуруугакимкудурети жетет?»
9ПадышаНадандынсөзүнукканда,катуукайгырып, тактыдантүшүп,күлгөотурдуда,Хайкардыжоктоп ыйлап,боздойбаштады
10«Оо,менинкайгым!Оо,сырды,табышмакты билбегенХайкар!эй,Хайкар!Оо,өлкөмдүнустаты жанападышачылыгымдынбашкаруучусу,менсага окшоштукайдантабам?Эй,Хайкар,эй,өлкөмдүн мугалими,менсениүчүнкайдакайрылам?сага кайгы!Менсеникантипжоккылдым!аменилими жок,динсиз,эркелигижоккелесоо,сабатсыз баланынсөзүнуктум 11Ах!жанадагыөзүмүчүнАх!Сенимагабиржолу
14Падышакүнү-түнүыйлапжаттыКылыччы падышаныначуусун,Хайкаргаболгонкайгысын көргөндөжүрөгүжумшарып,жанынакелип: 15„Оо,мырзам!кулдарыңабуйру,менинбашымды кесипсал»,дедиОшондопадышаага:«Сага кайгы,АбуСамик,эмнекүнөөңбар?»-деди
16Кылыччыага:«Оо,мырзам!Кожоюнунунсөзүнө каршыишкылганарбиркулөлтүрүлөт,менболсо сенинбуйругуңакаршычыктым”
17Ошондопадышаагамындайдеди:«Оо,Абу Самик,менинбуйругумакаршыэмнеишкылдың?
18Кылыччыагамындайдеди:«Оо,мырзам!сен магаХайкардыөлтүрүүнүбуйрудуң,менсенинал үчүнтообокылатурганыңды,алзулумдуккөргөнүн билдимжанааныбиржергежашырдым,анынбир кулунөлтүрдүм,алазыраман-эсенжердеСуу сактагычка,эгерсенмагабуйрусаң,анысагаалып келем“,деди
19Падышаагамындайдеди:«Сагакайгы,эйАбу Самик!Сенменишылдыңдадың,менсенин мырзаңмын”.
20Кылыччыагамындайдеди:«Жок,сенинбашың мененантболсун,Теңир!Хайкараман-эсен,тирүү»
21Падышабулсөздүукканда,иштинчынэкенине көзүжетип,башысүзүп,кубанганынанэсиооп калдыда,Хайкардыалыпкелүүнүбуйруду.
22Ошондоалкылыччыга:«Оо,ишенимдүүкул! Эгердесенинсөзүңчынболсо,менсени байытмакмынжанасенинкадыр-баркыңдыбардык досторуңданжогорукоётэлем”.
23КылыччыХайкардынүйүнөкелгенче,кубанып жөнөдү.Жашынганжердинэшигиначып,ылдый түшүп,ХайкардынАллагамактооайтып,Агашүгүр кылыпотурганынкөрдү.
24Ананагакыйкырып:«Эй,Хайкар,менэңчоң кубанычты,бакыттыжанаырахаттыалыпкелем!
25Хайкарага:«Эмнекабар,эйАбуСамик?»–деп сурадыАнанагафараонжөнүндөбашынанаягына чейинайтыпберди.Анананыалып,падышага жөнөдү
26Падышааныкарап,анынжакырабалынкөрдү, чачыжырткычтардыкындайузун,тырмактары бүркүттүнтырмактарындайөсүп,денеситопурак мененкирдеп,анынбетининөңүөзгөрүп,өчүп,азыр күлдөйболупкалды
27Падышааныкөргөндөкапаланып,дарооордунан турдуда,аныкучактапөптүда,ыйлап:«Кудайга мактоолорболсун!Сенимагакимкайтарыпкелди”, –деди
28Анананысооротуп,соороттуАнаналкийимин чечип,кылыччыгакийгизип,агаабданырайым кылып,агачоңбайлыкберип,Хайкардыэсалдырды 29ОшондоХайкарпадышага:«Мырзампадыша түбөлүкжашасын!Булдүйнөбалдарыныништери Менмагатаянайындепбирпальмадарагын өстүргөнэлем,алкапталгаийилип,менижерге ыргытыпжиберди 30Бирок,Теңирим!Менсениналдыңакелгеним
32Ошондопадышакымбатбаалуукийиминчечип, аныХайкаргакийгизди,ХайкарКудайгашүгүр кылып,падышагатаазимкылдыда,ЭңЖогорку Кудайдыдаңктап,кубанып,өзүйүнөкетти
33Анынүйүндөгүлөранымененбиргекубанышты, анынтирүүэкенинуккандосторуда,арбирида кубанышты
БӨЛҮМ5
«Табышмактардын»тамгасыАхикаргакөрсөтүлөт Бүркүттүнүстүндөгүбалдар.Биринчи"самолет" жүрүүЕгипеткеАхикар,акылманадамболгондон кийинюмордабар(27-аят)
1Алпадышанынбуйругунаткарып,кырккүнэс алды.
2Ананалэңсонункийиминкийип,падышага аттаныпжөнөдү,анынкулдарыанынартындажана алдында,кубанып,кубанып.
3КарындашынынуулуНаданэмнеболупжатканын билгенде,аныкоркуужанаүрөйучуруп,эмне кыларынбилбейэсиоопкалды.
4МунукөргөнХайкарпадышаныналдынакирип, анымененучурашып,учурашып,аныжанына отургузуп,мындайдеди: «Эй,сүйүктүүХайкар!Мисирпадышасысенин өлтүрүлгөнүңдүукканданкийинбизгежөнөткөн каттардыкара.
5Аларбиздикыжырдантып,биздижеңипалышты, биздинөлкөнүнкөптөгөнэлиМисирпадышасы бизденталапкылгансалыктарданкоркуп,Мисирге качыпкетишти 6АнанХайкаркаттыалыпокуп,анынмазмунун түшүндү
7Ананпадышагамындайдеди:«Каарданба, Теңирим!МенМисиргебарам,жооптордуфараонго
узундугуэкимиңчыканакболчу,алжыгач усталардыалыпкелип,экичоңкутучажасоону буйруду,алармунукылышты 11Ананалэкикичинекейбаланыалып,күнсайын козулардысоюп,бүркүттөрдүжанабалдарды бактырып,балдардыбүркүттөрдүнжонуна миндирип,алардыбекемтүйүнчөкмененбайлап, аркандыбутунабайладыбүркүттөр,аларкөнүп, билималгангачейин,күнсайынакырындапон чыканакаралыккакөтөрүлүшсүн;алараркандын боюкөтөрүлүп,асмангажеткенче;балдар жондорундаАнаналардыөзүнөтартты
12Хайкаранынтилегиаткарылганынкөрүп, балдаргаасмангакөтөрүлгөндөкыйкырып:
13«Бизгеылаймененташалыпкелгиле,фараон падышагасепилкурабыз,анткенибизбекерпиз»
14Хайкаралардыэңжогоркударажагажетмейинче үйрөтүп,машыктырганэмес
15Ананалардыташтап,падышагабарып:«Оо, мырзам!ишсенинкаалооңбоюнчабүттүМени менентур,менсагакереметтикөрсөтөм“.
16Падышаордунантуруп,Хайкармененотурдуда, кеңжергебардыда,бүркүттөрдүжанабалдарды алыпкелүүүчүнжөнөттү.Хайкаралардыбайлап, аркандынбоюначейинасмангакоёберди,алар кыйкырабашташты.алалардыүйрөткөнболчу. Ананалардыөзүнөтартып,ордунакойду.
17Падышамененанынжанындагылараябайтаң калыштыда,падышаХайкардыэкикөзүнөнөөп: «Тынчтыкмененбарабер,сүйүктүүм!Оо,менин падышачылыгымдынсыймыгы!Мисиргебарып, фараондунсуроолорунажоопбергилежанааныЭң ЖогоркуКудайдынкүчүмененжеңгиле“.
18Ананаланымененкоштошуп,аскерлерин, аскерлерин,жигиттеринжанабүркүттөрүналып, Мисиржерлеринкөздөйжөнөдү.Алкелгенден кийинпадышанынжеринебурулду.
19МисирэлиСеннахейрипфараонмененсүйлөшүү жанаанынсуроолорунажоопберүүүчүнөзүнүнбир кишисинжибергенинбилишкенде,фараонпадышага кабардыжеткиришти
20Алкелип,фараондуналдынакирдида, падышаларгаылайыктуутүрдөагатаазимкылды 21Ананага:«Оо,мырзампадыша!Сенхейрип падышасенимолтынчтык,күчжанадаңкменен куттуктайт
22Алмени,анынкулдарынынбири,сенин суроолоруңажоопберишимүчүнжанасенин бардыккаалооңдуаткарууүчүнжиберди,анткени сенменинмырзампадышадансагаэкиөлкөнүн ортосундасепилкуратурганкишинииздөөүчүн
26Фараонбулсөздүукканда,анынтилининэркин жанажагымдуулугунатаңкалып,таңкалды 27Ошондофараонпадышаага:«Эй,адам!сенин атыңким?»Ал:«СенинкулуңАбикам,менболсо Сенхейриппадышанынкумурскасымын»,деди 28Фараонага:«Мырзаңдынсенденжогорутурган эчкимисижокбеле,алмагажоопберишүчүнжана менимененсүйлөшүшүчүнмагакичинекей кумурсканыжибердибеле?»деди
29ОшондоХайкарага:«Оо,мырзампадыша!Сенин ойлогонуңдуишкеашырышымдыЭңЖогорку Кудайданкаалайм,анткениКудайалсыздарменен бирге,алкүчтүүлөрдүуяткылууүчүн“
30ОшондофараонАбикамгатуракжайдаярдап,ага тамак-аш,эт,суусундукжанаагакеректүү нерселердинбардыгынжеткирүүнүбуйруду.
31Албүткөндөнкийин,үчкүндөнкийинфараон кызгылт-кызылтүстөгүкийимдердикийип, тактысынаотурду,анынбардыквазирлерименен падышачылыгынынбашчыларыколдору кайчылаштырылган,буттарынбириктирип, баштарынийиптуруптур.
32ФараонАбикамдыалыпкелүүүчүнкиши жиберди,алагакелгенде,аныналдындатаазим кылып,аныналдындажердиөптү.
33Фараонпадышаага:«Оо,Абыкам,менкимге окшошмун?Менинпадышачылыгымдагыак сөөктөркимгеокшош?»депсурады.
34Хайкарага:«Мырзам,менсенБелбуркандайсың, сенинпадышачылыгыңдагыаксөөктөранын кулдарынаокшош»,–деди.
35Алага:«Барда,эртеңбулжаккакел»,–деди. Ошентип,Хайкарпадышафараонбуйругандай жөнөдү.
36ЭртесиХайкарфараондуналдынабарып,таазим кылдыда,падышаныналдынатурдуФараонкызыл түстө,аксөөктөрболсоаккийимченэле
37Фараонага:«Эй,Абикам,менкимгеокшошмун? Менинпадышачылыгымдагыаксөөктөркимге окшош?»депсурады
38Абикамага:«Оо,мырзам!сенкүнгөокшошсуң, кулдарыңаныннурларындай»Фараонага:«Өз үйүңөбарда,эртеңбулжаккакел»,деди 39Ошондофараонөзүнүнкороосунатазааккийим
баркыткөйнөккийгизип,тактысынаотуруп, АбикамдыалыпкелүүнүбуйрудуАлкирип,анын алдындатаазимкылды
43Ананал:«Эй,Абикам,менкимгеокшошмун?
жанаменинаскерлерим,аларкимгеокшош?
Ошондоал:«Оо,мырзам!Сенапрельайындайсың, сенинаскерлериңанынгүлүндөй»
44Падышамунууккандаабданкубанып:«Эй, Абикам!БиринчижолусенмениБелбурканына, менинасыладамдарымдыанынкулдарына салыштырдың
45Экинчижолусенменикүнгө,асыладамдарымды күндүннурунасалыштырдың
46Үчүнчүжолусенмениайга,менинасыл адамдарымдыпланеталармененжылдыздарга салыштырдың
47Төртүнчүжолусенмениапрельайына,менин асыладамдарымдыанынгүлдөрүнөсалыштырдың Эми,эй,Абикам!Айтчымага,мырзаң,Сенхейрип падыша,алкимгеокшош?жанаанынаксөөктөрү, аларкимгеокшош?
48ОшондоХайкарүнүнчыгарып:«Мырзампадыша жөнүндөсөзкылууданалысбол,сенөзүңдүн тактыңдаотурасың.Абирок,ордуңатур,менсага мырзампадышакимгеокшошэкенин,анынак сөөктөрүкимгеокшошэкенинайтыпберейин“, деди.
49Фараонөзүнүнтилинэркинсүйлөп,кайраттуулук мененжоопберипжатканынатаңкалды.Ошондо фараонтактысынантуруп,Хайкардыналдынатуруп, ага:«Магаайтчы,менсенинмырзаңпадышакимге окшошэкенин,анынаксөөктөрүкимгеокшош экенинбилейин»,–деди.
50ОшондоХайкарага:«Менинмырзам–асмандын Кудайы,анынасылдары–чагылганжанакүн күркүрөөсү,алкааласашамалсогуп,жамгыржаайт.
51Алкүнкүркүрөөгөбуйрукберет,жаркырап, жамгыржаайт,алкүндүкармаптурат,алөз жарыгынбербейт,айдыжанажылдыздарды,алар айланышпайт
52Албороон-чапкынгабуйрукберет,алсогуп, жамгыржаап,апрельайындатебелеп-тепсеп,анын гүлдөрүн,үйлөрүнкыйратат“
53Фараонбулсөздүукканда,абдантаңкалып, катууачууланып,агамындайдеди:«Эй,адам!Мага чындыктыайт,өзүңдүнкимэкениңдибил,деди
54Алагачындыктыайтты«МенХайкаркатчымын, Сеннахейриппадышанынкеңешчилерининэң улуусумун,менанынвазиримин,падышалыгынын губернаторумунжанаканцлеримин»
55Ананага:“Сенбулсөзүңдөчындыктыайттың БирокбизХайкардыСенхейриппадышаөлтүргөнүн уктук,бироксентирүү,сак-саламатокшойсуң“
56ОшондоХайкарага:«Ооба,ошондойболду, бирокжашырууннерсенибилгенКудайгамактоолор болсун,анткенименинмырзампадышамени өлтүрүүнүбуйруду,албузукуадамдардынсөзүнө ишенди,бирокТеңиркуткардыМагажанаАга
АйлаийгиликкежететАхикарфараондунарбир суроосунажоопберетБүркүтүстүндөгүбалдар күндүнтуучокусуБайыркыЖазмадасейрек кездешкенакылмандык3445-аяттардаачылган
1Хайкарөзүйүнөбарып,катжазып,андамындай деген:
2АшурпадышасыСанхейриптенНинебиМисир падышасыфараонго
3«Сагатынчтыкболсун,биртууганым!Бул аркылуусагаайтатурганнерсе,биртууганөзбир тууганынажанабири-биринепадышаларгамуктаж жанасенденүмүтүмбар,сенмагатогузжүзталант
4Ананкаттыбүктөп,эртесифараонгоберди.
5Алмунукөргөндө,таңкалып:«Чындыгында,мен эчкимденмындайтилдиукканэмесмин»,–деди.
6ОшондоХайкарага:«Чындыгында,булсенменин мырзампадышагакарызсың»,–деди.
7Фараонмунукабылалып:«Эй,Хайкар, падышаларгачынчылдыкмененкызматкылган сендей.
8Сениакылмандыкмененжеткилеңкылганжана сенифилософияжанабилиммененкооздогон Кудайгадаңк!
9Эми,Хайкар,бизсенденэмненикаалайбыз:сен асманмененжердинортосунасепилкатары курушуңкерек”.
10АнанХайкар:“Угуу–башийүүМенсагасенин каалооңжанатандооңбоюнчасепилкурам;Бирок, мырзам,менбизгеакиташ,таш,чопожана жумушчулардыдаярдапжатам,мендесенүчүн каалагандайкуратурганчеберкуруучуларымбар“ 11Падышаагабардыгындаярдапкойдуда,аларкең жергежөнөштүАгаХайкаржанаанынбалдары келишти,албүркүттөрдүжанажигиттердиээрчитип
15Хайкармененанынкулдарыжумушчуларды сабап,падышанынаскерлеринчакырып: «Ушуучуларгаэмнекааласа,ошонуалыпкелгиле, алардынишинетоскоолдуккылбагыла»,–деп кыйкырышты
16Падышаага:“СенжиндисиңУшунчааралыкка кимбирнерсеалыпкелеалат?»
17ОшондоХайкарага:«Оо,мырзам!Кантипабада сепилкурабыз?Эгердемырзампадышабулжерде болсо,биркүндөбирнечесепилкурмак»
18Фараонага:«Эй,Хайкар,өзүйүңөбарда,эсал, анткенибизсепилдикуруунутоктоттук,эртеңмага кел»,–деди
19АнанХайкарөзүнүнүйүнөбарып,эртеси фараондуналдынакелдиФараон:“Эй,Хайкар, мырзаңдынжылкысынанэмнекабарбар?”–деди АнткениалАшурмененНинебижериндекошуна болгондо,биздинбээлеранынүнүнугуп,балдарын ыргытыпжиберишет“
20БулсөздүукканХайкарбарып,бирмышыкты алып,аныбайлап,мисирликтеруккангачейин, камчымененсабапбаштадыАларбарып,падышага айтыпберишти
21ФараонХайкардыалыпкелүүүчүнкиши жиберип,ага:«Эй,Хайкар,сенэмнегемынчалык камчылап,дудукжырткычтысабапжатасың?»–деп сурады.
22Хайкарага:«Мырзампадыша!Чынындаэле,ал магажаманишкылды,булушактоогожанакамчыга татыктууболду,анткенименинмырзамСенхейрип падышамагасонункорозберген,анынүнүкүчтүү, күнүменентүндүнсаатынбилчү.
23Мышыкушултүнүтуруп,башынкесип,кетип калды,менаныушулкылыгыүчүнушинтип шылдыңдадым”.
24Фараонага:«Эй,Хайкар,мунунбаарынанкөрүп турам,сенкарыпбаражатасың,анткениМисир мененНинебининортосундаалтымышсегиз парасангбар.Корозуңдунбашыналып,кайра келесиңби?»
25ОшондоХайкарага:«Оо,мырзам!Мисирменен Нинебининортосундаушунчалыкалысболсо, менинмырзампадышанынжылкысыкишендеп, балдарыныргыткандабээлериңкантипугат?аттын үнүМисиргекантипжетет?»
26МунуукканфараонХайкардынсуроолоруна жоопбергенинбилди
27Ошондофараон:«Эй,Хайкар,менсенмагадеңиз кумунанарканжасашыңдыкаалайм»,–деди
28ОшондоХайкарага:«Оо,мырзам,падышам, аларгабуйрукбер,магаказынаданжипалып келгиле,мендаошондойкылыпберейин»,–деди 29АнанХайкарүйдүнартынабарып,деңиздин тескейжээгинтешип,колунабируучкум,деңиз күмүналып,күнчыгып,тешиктергекирипкеткенде
31Фараон:«Эй,Хайкар,булжердебиздин
32АнанХайкараныкарап,дагыбирташтапты
33Ананфараонго:«Оо,мырзам!Менчетэлдикмин: тигүүүчүнкуралымжок
34Бирокменсенинишенимдүүөтүкчүлөрүңөбул таштанкырккесипалуунубуйруганыңдыкаалайм, меналтегирмендинташынтигем“
35Ошондофараонжанаанынбардыкаксөөктөрү күлүштүАнан:«Сагаушундайакылмененбилимди бергенЭңЖогоркуКудайгадаңк!»–деди
36ФараонХайкардынаныжеңгенинкөрүп,ага жоопкайтарды,алошолзаматтолкунданып,үч жылдыксалыктычогултуп,Хайкаргаалыпкелүүнү буйруду
37Ананалкийиминчечип,Хайкарга,анын аскерлеринежанакызматчыларынакийгизип,жол
38Ошондоалагамындайдеди:«Тынчтыкменен
39АнанХайкарордунантуруп,фараонпадышанын колдорунөөп,аныналдынанжердиөптүда,агакүчкубат,туруктуулукту,казынасынамолчулуккаалап: «Оо,мырзам!Менсенденбирдагы мекендешибиздинМисирдекалбасынкаалайм“.
40Фараонтуруп,Мисирдинкөчөлөрүнө жарчылардыжөнөтүп,АшурмененНинебиэлинин эчкимисиМисиржериндекалбасын,аларХайкар мененбарышсын.
41АнанХайкарбарып,фараонпадышадануруксат алып,АшурмененНинебижериниздепжөнөдү. жанаанынкээбирбайлыгыжанакөпбайлыгы болгон
42СенхейриппадышагаХайкардынкележатканы жөнүндөкабаржеткенде,аланытосупчыктыда,ага абданкубанып,аныкучактап,өөп:«Үйгөкошкел, тууганым!биртууганымХайкар, падышачылыгымдынкүчү,падышачылыгымдын сыймыгы
43Сенменинпадышачылыгыммененмүлкүмдүн жарымынкааласаңда,менденэмнегеээболо аларыңдысура“,деди
44ОшондоХайкарага:«Оо,мырзампадыша, түбөлүкжаша!Ырайымкыл,Теңиримпадыша!
салыктардыжанаөзгөрүүлөрдүсурайбаштады кийимдержанабелектер
47ПадышаСанхейрипабданкубанып,Хайкарга: «Булсалыктанэмнекааласаң,ал,анткенианын баарысенинколуңда»,–деди
48Хайкарортодо:«Падышатүбөлүкжашасын!Мен мырзампадышанынамандыгынжанаанын улуулугунунуланышынганакаалайм
49Оо,мырзам!менбайлыкмененэмнекылсам болот?Эгермагаырайымкылсаң,анда карындашымдынуулуНадандымагабер,менага анынмагакылганынынжазасынберейин,анын канынмагаберип,меникүнөөсүздепэсептейм”
50ОшондоСенхейриппадыша:„Аныал,менсага бердим“,дедиХайкарэжесининуулуНаданды алып,колдорунтемирчынжырмененбайлап,үйүнө алыпбарды,бутунаооркишенсалып,аныбекем түйүп,байлаганданкийиныргытыпжиберди караңгыбөлмөгө,эсалуучужайдынжанындагы бөлмөгөкиргизип,Небу-халдыагакүзөтчүкылып дайындады,агакүнүгөбирнанмененбиразсуу бериптурушту
БӨЛҮМ7
АлжээндеринокуусунаяктаганАхикардын мисалдары.Укмушокшоштуктар.Ахикарбаланы
коозысымдармененатайт.Ахикардынокуясы ушунумененбүтөт.
1Хайкаркирип-чыккансайынэжесининуулу Надандыурушуп,акылмандыкменен: 2«Оо,Надан,балам!Менсагабардык жакшылыктардыжанажакшылыктардыжасадым, сенмагажамандык,жамандыкжанаөлтүрүүменен сыйладың.
3„Оо,уулум!накылкептердеайтылат:кулагы мененукпагандыкын-тыкмененугат».
4Надан:«Эмнеүчүнмагаачууланыпжатасың?»–депсурады.
5ОшондоХайкарага:“Менсенитарбиялап, үйрөткөм,сениурматтап,урматтап,улуукылып өстүргөнүмүчүн,сениэңжакшытарбиялап өстүргөнүмүчүнжанаменинмураскорумболушуң үчүнсенименинордумаотургузганымүчүн”,–деди Булдүйнөдөсенмениөлтүрүп,меникыйрооменен кайтардың
6БирокТеңирменинадилетсиздикке кабылганымдыбилип,менисенмагакойгон буюмданкуткарды,анткениТеңиржараланган жүрөктөрдүайыктырат,көрөалбастыкмененбой көтөргөндөрдүтоктотот
7Эйбалам!Сенмагажездичапканда,анытешип өткөнчаяндайболдуң
8Эйбалам!Сенмадайдынтамырынжегенжейренге
сөздөрүмдүуксаң,сенменинмураскорболмоксуң жанаменинээликтеримепадышаболмоксуң 12Оо,уулум!Билесиңби,иттинжечочконун куйругуончыканакболсо,алжибектейболсода аттынбаасынажакындабайт
13Эйбалам!Менөлгөндөсенменинмураскорум болотдепойлогом;Сенкөрөалбастыгыңменен менменсингениңмененмениөлтүргүңкелдиБирок Теңирменисенинкуулугуңданкуткарды 14Оо,уулум!Сенмагакыккаорнотулгантузактай
бар?»–депсурайтТузак:«МенбулжердеКудайга сыйыныпжатам»,-деди
15Жыргакдагыандан:«Сенкармаптурганжыгач эмне?»–депсурадыКапкан:«Булменнамаз учурундатаянганжашэмендарагы»,-деди
16Лок:«Оозуңдаэмнебар?»–деди.Тузак:«Бул магажакындаганбардыкачкажанажакырларга алыпжүргөннанжанатамак-аш»,–деди.
17Лок:«Эмименкелипжесемболобу,анткенимен ачкамын?»–деди.Тузакага:«Алдыгачык»,–деди. Жанатоокжесекерекдепжакындапкелди.
18Бироккапканордунантуруп,торпоктумойнунан кармапалды.
19Ананторпоккапкангамындайдепжоопберди: «Эгерачкаболгоннаныңболсо,Кудайсенин садакаңмененжакшыиштериңдикабылалбайт.
20Эгерсенинорозоңжанатилегиңушундайболсо, андаКудайсенденорозоңдуда,дубаңдыдакабыл албайтжанаКудайсенинжакшылыктытолук кылбайт»
21Эйбалам!сенмагаэшекменендостошконарстан болдуң,эшекарстандыналдындабирканчаубакыт жүрдү;Биркүнүарстанэшеккесекирипжепкетти 22Эйбалам!Сенмагабуудайдагычөптөйболдуң, анткениалэчнерсегежакшылыккылбайт, тескерисинче,буудайдыбузуп,кемирипжатат 23Эйбалам!сенонөлчөмбуудайсепкенкишидей элең,оруумаалыкелгенде,алтуруп,аныоруп, терип,бастырган,анымененбүткүчүнжумшап,он болупчыктыөлчөп,кожоюнуага:«Эй,жалкоо! 24Эйбалам!Сенмагаторгоыргытылган
ваннаданчыккандаыпыластешиктикөрүп,ылдый түшүп,ичинечуркапкетти
28Оо,уулум!Сенмагакурмандыккажолдоштору мененкошулуп,өзүнкуткараалбайкалгантекедей болдуң
29Эйбалам!мергенчиликтентойбогонит чымындаргажемболот
30Оо,уулум!эмгеккылбаган,жерайдабаган,ачкөз жанаамалкөйболгонколийниненүзүлсүн
31Оо,уулум!жарыккөрүнбөгөнкөздүкузгундар терип,жулушат
32Эйбалам!Сенмагабутактарынкыйыпжаткан дарактайболдуңда,алаларга:«Эгерменденбир нерсесенинколуңдаболбосо,андаменикыйа албайсың»,–деди
33Эйбалам!Сеналар:«Сагаалтынданчынжыр жасап,сеникантжанабадаммененбакканча, уурулуктуташта»,-дешкенмышыксыяктуусуң
34Ал:«Атаммененапамдынөнөрүнунуткан жокмун»,–деди
35Оо,уулум!Сендарыянынарасындажүргөндө тикенектүүбадалдынүстүнөмингенжыландай болдуң,алардыкарышкыркөрүп:«Бузулгандыктын үстүнөбузукулук,алардандабузукураакболсо, экөөнөтеңжолкөрсөтсүн»,-деди.
36Ошондожыланкарышкырга:«Өмүрбоюжеп келгенкозуларды,эчкилердижанакойлордуатаэнелеринекайтарыпбересиңбижежокпу?»–деди.
37Карышкыр:«Жок»,–деди.Ошондожыланага: «Мениноюмча,сенбизденэңжаманадамсың».
38Эйбалам!Менсенижакшытамакменен тойгуздум,сенменикургакнанменентойгузбадың.
39Эйбалам!Менсагаканттуусуубердим.ичимдик жанажакшысироп,сенмагакудуктансууберген жоксуң.
40Эйбалам!Менсениүйрөттүм,тарбияладым,сен магажашынуучужайказдың,менижашырдың.
41Эйбалам!Менсениэңжакшытарбияменен тарбияладым,бийиккедрдейөстүрдүм;Сенмени ийирипийдиң
42Эйбалам!Душмандарымданжашырынышүчүн, магачептүүсепилкурупбересиңдепүмүттөнгөн элем,сенмагажердинтүбүнөкөмүлгөндөйболуп калдыңБирокТеңирмениаяп,сенин айлакерлигиңденкуткарды 43Эйбалам!Менсагажакшылыктиледим,сенмени жамандыкжанажеккөрүүмененсыйладың,эмимен сенинкөзүңдүайрып,иттергежемкылып,тилиңди кесип,башыңдыкылычтынмизинеалмакмынжана жийиркеничтүүиштериңдинжазасынбер»,–деди 44НаданагасыХайкардынбулсөзүнукканда:«Оо, байкем!Магаөзбилимиңбоюнчамамилекыл, менинкүнөөлөрүмдүкечир,анткенимендейкүнөө кылганкимбар,жесендейкечиргенкимбар?
45Меникабылал,байкем!Эмименсенинүйүңдө кызматкылам,аттарыңдыкайтарам,малыңдын кыгыншыпырам,койлоруңдубакамын,анткенимен мыйзамсызмын,сенадилсиң,менкүнөөлүүмүн,сен
46Хайкарага:«Эйбалам!Сенсуунунжээгинде
жемишбергенжоксуң,башкажердежүргөнүңдө кантипжемишбересиң?»–деди
48Эйбалам!карганынжашынанбүркүттүн карылыгыартык
49Эйбалам!Аларкарышкырга:«Койлордоналыс бол,алардынчаңысагазыянкелтирбесин»,–дешти Алэмикарышкыр:«Койдунсүтүнүнкалдыктары көзүмөжакшы»,-дейт
50Эйбалам!Окуунуүйрөнсүндепкарышкырды мектепкекиргизиштида,ага:«А,Бдепайт»дешти «Коңгурагымдакозумененэчки»деди
51Эйбалам!Аларэшектидасторконгокоюшту,ал жыгылып,чаңгатоголонупкирди,бирөө:«Өзү тоголонупалсын,анткенианынтабиятыушундай, алөзгөрбөйт
52Эйбалам!«Эгердеэркекбалалууболсоң,аны уулумде,эгеруулдучоңойтсоң,кулуңде»дегенсөз тастыкталды
53Эйбалам!жакшылыккылганадамжакшылыкка жолугат;Алэмикимжамандыккылса,ал жамандыккатушболот,анткениТеңирадамдын кылганишинежарашажазасынберет.
54Эйбалам!Сагабулсөздөрдөнбашкаэмнедейм? АнткениТеңиржашырууннерсенибилет,сырларды жанасырлардыбилет.
55Алсенижазалайт,менинэкөөбүздүнортоңду соттойт,сенинордуңажарашажазасынберет“,
56НаданагасыХайкардынбулсөзүнукканда,ал дароошишип,үйлөнгөнтабарсыктайболупкалды.
57Анынбуту-колушишип,буттары,буттарыжана капталдарытытылып,курсагыжарылып,ичегикарындарычачылып,өлүп,өлдү.
58Анынакырыкыйрооболду,алтозоккокетти Анткенибиртууганыүчүнчуңкурказганадамага түшөтАлэмикимтузаккурса,ошолоргокармалат 59МынаушундайболгонжанабизХайкар жомогунантапканнерсежанаАллахкачексиз мактоолорболсунАминьжанатынчтык 60БулжылнаамаКудайдынжардамымененбүттү, албийикболсун!Оомиин,оомин,оомин