INTRODUCTION
HabemusinHistoriaAhikarunumexantiquissimis fontibuscogitationisetsapientiaehumanaeEius influxusperfabulasmultorumhominum,Alcoranorum, VeterisacNoviTestamentiinvestigaripotest
MosaicuminTreveris,Germania,intersapientesmundi AhikarpictumHicvariafabulaest
Dieshuiusfabulaeargumentumvivaedisputationisfuit Scholasticitandemilluddeprimocenturiadeposuerunt, cuminerroreaboriginalifabulaearamaicaechartae500 BCinterruinasElephantinaeversataesint
Fabulaestplaneficta,nonhistoriaReapselectornotum facerepotestinpaginissupplementariisNoctium ArabicarumSplendidescriptumest,etnarratio,quae plenaestactionis,inritatus,etangustieevasionis, animumadultimumtenetImaginandilibertasest pretiosissimascriptorispossessio.
Scripturainquattuorpartessedividit:(1)Narratio;(2) Doctrina(proverbiorumseriesinsignis);(3)Iterin Aegyptum;(4.)Similitudinesseuparabolas(quibus Achicarusnepotemerrantisperficiteducationem).
Caput1
Ahikar,MagnusVizierAssyrii,60uxoreshabet,sed filiumnullumhaberefatumest.Ergonepotemadoptat. Impleteumsapientiaetscientiaplusquampanisetaqua; 1NarratioHaiqârSapientis,VizierSennacheribregis,et NadanfiliisororisHaiqârSapientis.
2FuitvirVizierindiebusSennacheribregis,filii Sarhadum,regisAssyriorum,etNinive,virsapiens nomineHaiqâr,etipsefuitVizierregisSennacherib.
3Hicmultabona,multafortuna,disertus,prudens, philosophus,scientia,opinioneetimperiohabuit,et sexagintauxoresduxerat,etsingulasearumcastrum construxerat
4Sedinnullaex,gravidasuscipitaliquamearumqui heresesset
5Etcontristatusestvaldepropterhoc,etquadamdie congregavitmagosetvirosdoctosethariolos,et exposuiteisconditionemetmateriamsterilitatissuae
6etdixeruntei:Vade,etsacrificadiis:etobsecraut fortedonenttibipuer
7Etfecit,sicutnunciaveruntei,etidolisimmolaverunt, etobsecraveruntatqueoraverunt,etobsecraverunt
8EtnonresponderunteiverbumAbiitmoestuset abiectus,dolorecordesuodiscedens
9etreversaoravitDeumaltissimum,etcredidit,rogans eumardorecordissui,dicens:'Deusaltissime,Creator caelietterrae,Creatoromniumcreaturarum!
10Rogote,utdesmihipuerum,utabeoconsolerme,ut præseatmyricae,utclaudatoculosmeos,etsepeliatme
11Tuncvoxfactaestadeum,dicens:Cuminprimis fisusesinsculptilibus,etimmolaveriseis,ideosine liberismanebisinvitatua
12sedNadanfiliumsororistuaesuscipeetfaceifilium tuumetdoceeumdoctrinamtuametbonumgenustuum etinmortetuasepeliette
13TulitqueNadanfiliumsororissuæ,lactentempuerum Etdeditillumnutricibusocto,utlactarenteumet nutrirent
14Etduxeruntillumcumbonociboetmansuetudine,et indumentoserico,etpurpuraetpurpuraEtseditsuper stratisserici
15CumautemcrevissetNadan,etambulabat,ducens cedrumutaltam,docebateibonosmores,etscripturam, etscientiam,etphilosophiam
16PostdiesautemmultosrespexitrexSennacheribin Haiqâretviditquodvaldesenexesset,etdixitadeum 17Oamicehonorande,gnavus,fidelis,prudens, gubernator,secretarius,vizier,cancellariusetdirector; valdesenexes,etannispraegravis;etegressumtuumex hocmundopropeest.
18Dicmihi,quisposttehabeatlocuminministeriomeo EtdixiteiHaiqar:“Dominemi,vivatcaputtuumin aeternum!EstNadanfiliussororismeæ,posuieum filiummeum.
19Etegoerudivieum,eterudiviillumsapientiam meametscientiammeam.
20Dixitqueeirex:OHaiqâr.adduceumadconspectum meum,utvideameum,etsiinveneroeumidoneum, poneilluminlocotuo;etvadeadrequiescendumetad vivendumresiduumvitaetuaeindulcirequie.
21AbiitergoHaiqaretobtulitNadanfiliumsororissuae. Etadoravitetvoluiteipotestatemethonorem.
22Etintuenseum,admiratusest:etgratulatusestinillo, etdixitadHaiqar:Numquidhicestfiliustuus,oHaiqâr?
OroutDeusillumconservet.etsicutservivistimihiet Sarhadumpatrimeo,itaserviatmihipuerhictuuset inceptamea,etnecessitatesmeasetnegotiameaimpleat, adglorificandumillumetpotentemfaciamillumpropter te
23EtadoravitHaiqarregidicens:Vivatcaputtuum, dominemirex,inaeternumPetoateutcumpuero Nadanpatientersis,eterroribusignoscas,uttibi,sicut decet,serviat'
24Tuncrexjuraviteiquodmaximasvoluntates hominumfaceret,etpotentissimosdeamicissuis,etut essetcumeoinomnihonoreethonoreEtosculatusest manussuas,etvaledixitei
25EtapprehenditNadanetseditcumeofiliussororis eiusinconclavietdocebateumnocteacdie,donec implesseteumsapientiaetscientiaplusquampaneet aqua
CAPITULUM2
"PaorRichardiAlmanach"antiquitatumImmoralia praeceptahumanaevitaedepecunia,faemina,veste, negotio,amicisProverbiaimprimisiucundainveniuntur
inVers12,17,23,37,45,47ConferVersum63cum aliquibushodieprotervitas
1Etdocebateum,dicens:Ofilimi!audisermonem meumetsequereconsiliummeumetmementoeorum quaedico
2Ofilimi!siaudisverbum,moriaturincordetuoetnon revelesalteri,nefiatcalculus,ettuslinguamtuam,et doloremincorporetuofacias,etopprobriumlucraberis, etconfunderiscoramDeoethominem
3Ofilimi!siaudistifamam,neextendas;etsividisti aliquid,nedixeris
4Ofilimi!facpromptamfacundiamtuamaudienti,et nefestinesadre-spondendum
5Ofilimi!cumaliquidaudisti,neabscondas
6Ofilimi!nodumsignatumnonsolve,etnodumsolve, etnodumsolve
7Ofilimi!nonconcupiscesformamexteriorem,quia deficitetdeficit,sedmemoriahonorificainperpetuum permanet
8Ofilimi!nontedecipiatineptaloquelasua,ne miserrimamortepereas,etinlaqueumteirretiatur, donecillaquearis
9Ofilimi!nolivellemulieremornatamvesteet unguentis,quaeestdespectaetstultainanimasua.Væ tibi,siquidtibitribuisautquodinmanutuaest committasei,etinpeccatumalliciatte,etirascaturtibi Deus.
10Ofilimi!noliessesicutamygdalas,omniaenim fructificatanteomniaarboresetedetfructumante omnes,sedestosicutmorusarbor,quaefacitfructum edentemanteomnesarbores,etpostomnesfolium germinat.
11Ofilimi!deprimecaputtuum,etlenivocemtuam,et estosollicitus,etambulainsemita,etnoliessestultus. Etneextollasvocemtuamcumrisisti:quiasivoce magnaædificareturdomus,asinusmultasædificaret domosquotidie;etsiinsistensviribusaratro compelleretur,nunquamaratrumsubumeriscamelorum tolleretur.
12Ofilimi!Meliusestcumsapientesaxum,quam ebrietascumvinobibens
13Ofilimi!effundesupersepulchrajustorumvinum tuum,etnebibascuminscio,contemptopopulo
14Ofilimi!Intendesapientibus,quitimentDeum,et assimilantureis,etignorantibusneaccedas,nesimilis efficiarisei,etviaseiusdiscas
15Ofilimi!cumhabuerissociumautamicum,tenta illum,etposteafaceicomitemetamicum;neceumsine iudiciolauda;etnecorrumpassermonemtuumcum hominecarentesapientia
16Ofilimi!etcalceamentumdepedemorante,super spinasambula,etfaciterfiliotuo,etdomui,etfiliistuis, etfactensamnavimtuam,antequamvadatmareet fluctusejus,etdeprimatetnonpossitservavit
17Ofilimi!Sidivitemedatserpentem,inquiunt,In sapientiasuaest;etsipaupercomederitillud,dicit:"De fame"
18Ofilimi!panequotidianoetbonistuiscontentusesto, etalienanonconcupisces
19Ofilimi!Noliessevicinusstulto,etnoncomedas panemcumeo,etnelæterisincalamitatibus proximorumtuorumSinocuerittibiinimicus,ostendeei misericordiam
20Ofilimi!Deumtime,ethunchonora
21Ofilimi!ignaruscaditetoffendit,etsapiens,etiam sioffendit,nonconcutitur,etsicitocadit,etsiaegrotat, vitaesuaecuramhabet;Ignarumvero,stultevirum, morbononestpharmacum
22Ofilimi!siquisadteaccedatinferiorte,accedead eum,etsta,etsinonpotestterecompensare,retribuet tibiDominusproeo
23Ofilimi!neparcasverberarefiliumtuum,quia purgatiofiliituisicutstercoraadhortum,etsicutligans oscrumenae,etsicutligamentumbestiarum,etsicut ostiumclaudens
24Ofilimi!cohibefiliumtuumascelere,etdoceeum moresantequamrebellettibi,etintroducattein contemtumpopuli,etsuspendascaputtuuminplateiset conventibus,etpuniarispromalisiniquitatumeius
25Ofilimi!Accipetibibovempinguemcumpraeputio, etasinummagnumcumungulissuis,necaccipias bovemincornibusmagnis,necfaciasamicoscum homineversuto,necaccipiasservumlitigiosus,nec furaxancillainomnibusquaetufacis.illisperibunt.
26Ofilimi!nonmaledicanttibiparentestui,etplaceat tibiDominus.Dictumestenim:Quispernitpatremsuum autmatrem,mortemoriatur(idestmorspeccati),etqui honorificatparentessuos,longotemporevitamsuamet omnebonumvidebit."
27Ofilimi!nonambulesinviasinearmis,quianescis quandooccurrattibiinimicus,utsiseiparatus.
28Ofilimi!noliessesicutnudumetsinefrondosa arborquaenoncrescitsedsicutarborfoliisetramiseius; virenim,quinonhabetuxorem,etfiliosnonhabet, turpisestinmundo,etabillisodiosusest,sicutarbor sinefrondosaetinfructuosa.
29Ofilimi!eritsicutarborfructiferainvia,cujus fructusabomnibustranseuntibuscomeditur,etbestiae desertisubumbraejusrequiescant,etcomeduntdefoliis ejus
30Ofilimi!omnisovisquaeaviavagaturetcumsociis suisfitcibuslupo
31Ofilimi!Nedicas:Stultussumetsapienssum,et sermonemignorantiaeetstultitiaenenarres,ne despiciarisabeo
32Ofilimi!noliessedeservisillis,quibusdicunt dominisui:Recediteanobis;
33Ofilimi!neblandiarisservotuocoramsociosuo, quianescisquisexillisinfineplurissittibi
34Ofilimi!netimeasaDominotuo,quitecreavit,ne taceattibi
35Ofilimi!faceloquiumtuum,etlinguamtuam dulcedo;etsociumtuumnepermittascalcarepedem tuum,nealiasinpectustuumconculcet
36Ofilimi!sisapientemverbosapientiaepercutis,in pectoreejuslatebitsubtilispudor;sedsiimperitos baculoin-struas,nonintelliget,necaudiet
37Ofilimi!sienimsapientipropternecessitatestuas miseris,eimultapraecipis,quianegotiatuasicutvis, ipsefaciet:etsimittisfatuum,noniubeseumsedvade etfacnegotiatua;iube,nonquodvisSitibinegotii mittant,festinacitoutimpleas
38Ofilimi!nefortefortioremteinimicumfacias, quoniaminmodumtuumaccipietetultionemsuamexte
39Ofilimi!tentafiliumtuumetservumtuum, antequamcommittasillisrestuas,neauferascumillis; Namquiplenamhabetmanum,sapiensdicitur,etiamsi stultussitetignarus,etquiinanemmanumhabet,pauper, ignarus,etiamsisapientumprincepssit,dicitur
40Ofilimi!Colocynthiumcomedi,etdeglutivialoen, etnihilinveniamarumquaminopiaetinopia
41Ofilimi!frugalitatemetfamemdocefiliumtuum,ut benefaciatindomosua
42Ofilimi!Linguamsapientumnondoce,quia ingratusestei
43Ofilimi!noliostendereconditionemamicotuo,ne despiciarisabeo
44Ofilimi!excaecatiocordisgraviorestquamcaecitas oculorum,quiacaecitasoculorumpaulatimdirigitur, caecitasautemcordisnondirigitur,etrectumiter relinquit,etpravumingreditur.iter.
45Ofilimi!Meliorestscandalumpediseius,quam ruinalinguæ.
46Meliorestamicusjuxta,quamfraterexcellentior,qui longeest.
47Ofilimi!formarecedit,doctrinadurat,etmundus deficitetabit,sedfamabonanecvanescitnecdeficitque.
48Ofilimi!quinonhabetrequiem,meliorestmors quamvita;etmeliorestsonusfletusquamvoxcantus. melioresenimluctusetflentes,sitimorDeiineissit, quamvoxcanendietlaetitiae.
49Ofilimi!Meliorestfemurranaeinmanutua,quam anserinollaproximitui.Meliorestapudteovisquam boslonge;etmeliorestpasserinmanutuaquammille passeresvolantes;meliorestpaupertas,quamdissipatio multarumrerum.etmeliorestvulpisvivaleonemortuo; Meliorestlibralanaequamlibraopum,aurividelicetet argentiAurumenimetargentumabsconditumestet absconditumterra,etnonvisa;lanaauteminforo moraturetinipsoapparet,etestspecieseiquiinduitur
50Ofilimi!meliorestparvafortunaquamsparsa fortuna
51Ofilimi!meliorestcanisvivuspauperemortuo
52Ofilimi!Meliorestpauperquifacitbonum,quam divesquimortuusestinpeccatis
53Ofilimi!custodiverbumincordetuo,etmultumerit tibi,etcaveamissa,revelasecretumamicitui
54Ofilimi!nonprocedatverbumdeoretuo,donec capiasconsiliumcumcordetuoEtnolitestareinter jurgium,quiademaloverborixa:etdeiurgiovenit bellum,etdebellolitessedindecurreetteipsum requiesce
55Ofilimi!virumfortioremtenonresistis,sedpraesta spiritumpatientem,etpatientiam,etæquitatem conversationis:nihilenimestpraestantiusillo
56Ofilimi!neoderisprimumamicumtuum,neque enimsecundumalterumpermanet
57Ofilimi!visitapauperesintribulationesuaet loqueredeeocoramSoldano,etfacdiligentiamtuamut salveseumdeoreleonis
58Ofilimi!noligauderedemorteinimicitui,quiapost modicumeriseiproximus,etquitederidet,venerariset honoras,etpraeeascumeosalutando
59Ofilimi!siaquastaretincoelo,etcorvusnigerfieret albus,etmyrrhacresceretsicutmeldulce,tuncimperiti etstultiintelligerentetsaperent
60Ofilimi!sivisessesapiens,continelinguamtuama mendacio,etmanumtuamafurando,etoculostuosne videantmalum;tuncsapiensvocaberis
61Ofilimi!sapiensvirgatepercutiat,sednonte imprudensinungatdulcicollyrioHumiliareiniuventute tua,etinsenectutetuaglorificaberis
62Ofilimi!nesteterisindiebusvirtutissuae,etflumen indiebusdiluvii
63Ofilimi!nefestinesinnuptiisuxoris,quiasibene eveniat,dicet,'Dominemi,providemihi';etsimale eveniat,adeumquicausafuit
64Ofilimi!quisquisvesteelegansest,idemestin sermone;etquimediuminvestehabet,isquoqueestin sermone;
65Ofilimi!Sifurtumfeceris,notumfaciassoldano,et eipartemtribue,utabeolibereris,alioquinacerbitatem feres.
66Ofilimi!Dehomine,cuiussaturataestetimpleta manus,nolifacereamicumei,cuiusmanusestclausaet esuriens.
67Quattuorsunt,inquibusnecrexnecexercitus securusessepotest:oppressioscilicet,etmalum imperium,etperversiovoluntatis,ettyrannisin subditum;etquattuorquaecelarinonpossunt:prudens, etfatuus,etdives,etpauper.
CAPUTIII
Ahikarabactuosarerumpublicarumparticipatione receditPossessionesinfidovolutatnepoteMiramhic fabulam,quamingratusperditusetfictorvertitCallida machinationemAhikarimplicatineoquodcapitis damnatussitVideturquodfinisAhikar
1HæclocutusHaiqâr,etcumNadanfiliosororissuæ verbahæcetproverbiacomplesset,omniacustoditurum searbitratusest,necsciebatquodtædiumetcontemtum etludibriumeilocoostenderet
2SeditqueHaiqarindomosuaettradiditNadanomnia bonasuaetservosetancillasetequosetiumentaet omniaquaepossederatetpossidebat;etpotestas imperandietprohibendimansitinmanuNadan
3EtseditHaiqarindomosua,etreversusestHaiqâr semeletreversusadregemetreversusestindomum suam
4VidensautemNadanpotestatemimperandiet prohibendiinmanusua,despexitlocumHaiqaret subsannaviteumetincrepaviteumquandovisusest
dicens:"Haiqaravunculusmeusindelictosuo;etnunc nihilscit'
5Etcoepitpercutereservosetancillas,etvendereequos etcamelosetprodigusperomnia,quaepossidebat Haiqarpatruussuus
6VidensautemHaiqarquodnonmisertusessetservis suisetfamiliissuis,surrexit,etpersecutusesteuma domosua:misitqueadindicandumregiquoddissipasset substantiamsuametapparatum
7Surrexitautemrex,etvocavitNadan,etdixitei:Cum Haiqârincolumisfuerit,nemodominabiturbonissuis, nequedomuisuæ,nequepossessioniejus
8EtelevataestmanusNadanabHaiqaravunculosuo:et omniabonaejus,etnonintroivit,necivit,necsalutavit eum
9EtpaenituiteumHaiqardelaboresuocumNadanfilio sororissuaeetcontristatusestvalde 10HabebatautemNadanfratremminoremnomine Benuzardan:etsuscepiteumHaiqârinlocoNadan,et enutriviteuminhonoresanctoEtomnia,quae possidebant,tradiditei,etprincipemdomussuae constituiteum
11VidensautemNadanquodacciderat,zeloetzelotypia correptusest:coepitqueconqueriomnibus,qui interrogabanteum,etderidebantpatremsuumHaiqar, dicens:Avunculusmeusmefugavitdedomosua,et fecitsedsimihiDeusaltissimusdetpotestatemmihi fratremmeumpraetulero,occidendiillumcasum imponam.'
12CogitavitautemNadandescandalo,utexcogitaret proeo.PostmodumautemNadancogitavit:etscripsit epistolamadAchisfiliumSueSapientisregemPersarum, dicens:
13Pax,etsalus,etvirtus,ethonoraSennacheribrege AssyriorumetNinive,etabHaiqar,regimagno,et secretariosuoadte,rexmagne.Fiantdenariiintermeet te.
14Etcumperveneritadteepistolaista,sisurrexeriset citovadasincampumNisrin,etadAssyrios,etad Ninive,tradamtibiregnumsinebelloetsineacie
15AliamquoqueepistolamscripsitnomineHaiqârad PharaonemregemÆgyptiFiatpaxintermeette,rex potente!
16Siintemporeepistolaehuiusadteascenderis,et ascenderisinAssyriosetNiniveincampumNisrin, tradamtibiregnumsinebelloetsinecertamine
17FuitautemscripturaNadansicutscripturaHaiqâr patruisui
18Etcomplicavitduasepistolas,etmisiteassigillo Haiqârpatruisuieranttameninpalatioregis
19Deindeperrexitetscripsitlitterasquoqueregis Haiqâradavunculumsuum:'PaxetsalusmeoVizier, secretariomeo,cancellariomeo,Haiqâr'
20OHaiqâr,cumepistolaistaadtepervenerit,congrega omnesmilites,quitecumsunt,etsintinvestituet numeroperfecti,etadmeperducasquintadieincampo Nisrîn
21Cumqueviderismeibivenireadte,festina,etfac exercituminmeutinimicumpugnetme:habeoenim
mecumlegatosPharaonisregisÆgypti,utvideant virtutemregninostriexercitusettimeatnos,inimici enimnostrisuntetoderuntnos
22MisitquelitterasetmisitadHaigarperunumde puerisregisEtaccepitalteramepistolamquam scripseratetexpanditcoramregeetlegiteietostenditei sigillum
23Quodcumaudissetrex,haesitansincivitatemagna, iratusestvaldeetiratus,etait:Heu!quidfeciHaiqâr,ut haslitterasadinimicosmeosscripserit?Haeccineest meaabilloretributioprobeneficiismeisilli?
24DixitqueeiNadan:Nolicontristari,rex!nec irascamur,sedeamusadcampumNisrinetvideassi verasitfabulavelnon
25EtsurrexitNadanindiequinta,etcomprehendit regemetmilitesetvizier,etiveruntinsolitudinemin campumNisrinEtintuenseumrexHaiqâretacies ordinatasunt
26VidensautemHaiqarquodibiessetrex,accessitet annuitexercitui,utinbellomoveretur,etinacie pugnaretcontraregem,sicutinlitterisscriptumfuerat, nesciensquidfoderetNadanfoveameum
27QuodcumvidissetrexHaiqar,factumest: sollicitudine,ettimore,etperplexitatecorreptusest,et iratusestiramagna.
28DixitqueeiNadan:Vidisti,dominemirex.quid miserhocfecit?sedneirascarisetnolicontristarinec dolere,sedvadeindomumtuametsedesupersolium tuum,etvinctumetcatenisvinctumadducamadte Haigar,etsinelaboretefugaboinimicumtuum.
29Reversusqueestrexadthronumsuum,etirritatusest Haiqâr,nihilquefecitdeeo.PerrexitqueNadanad Haiqâretdixitei:“Walla,avunculusmeus!Intevero rexlætaturgaudiomagno,etgratiasagensproeoquod præcepittibi.
30etnuncmisitmeadteutdimittasmilitessuoset veniesadeummanibustuisligatispostteetconpedibus pedibusuthocvideantlegatiPharaonisetutrexsit timeriabillisetaregesuo.
31EtresponditHaiqar,etdixit:Audire,obedireEt confestimsurrexit,etpostsemanusligavit,etvinxit pedeseius
32TulitqueeumNadan,etabiitcumeoadregem CumqueHaiqârin-gredereturcoramrege,adoraviteum interra,etoptavitimperiumetvitamperpetuamregi
33Tuncrexait:OHaiqâr,secretariusmeus,gubernator rerummearum,cancellariusmeus,princepscivitatis meæ,indicamihiquidmalifecerimtibiquodreddidisti mihiturpifacinore
34Etostenderunteiepistolasinscribendoetsignaculo suoQuodcumvidissetHaiqâr,tremuitartusetstatim ligatalingua,necpotuitverbumextimoreloqui;sed caputadterramsuspenditetobmutuit
35Quodcumvidissetrex,certissimeintellexitquodres essetabeo:etconfestimsurrexit,etjussiteosoccidere Haiqar:etpercuterecollumejusgladioextracivitatem
36ClamavitautemNadan,etdixit:OHaiqâr,oniger faciequidtibiprodestmeditatiotua,velvirtustuain hocfactoregifaciendo?'
FABULADEAHIKAR
37SicaitfabulatorEratautemnomengladiiAbuSamîk Etaitrexadeum:Ogladio!Surge,vadeetadhesitcollo Haiqarisanteostiumdomussuaeetcentumcubitos proicitedecorporeeius
38Etgenuflexoanteregem,ait:Vivatdominusmeus rexinæternumetsivisoccidereme,impleaturvoluntas tua;Etscioquianonnocenssum,sedimpius,utreddam rationeminiquitatiseius;verumtamen,dominemirex! Petoateacperamicitiamtuam,permittegladiocorpus meumservismeisdare,utmesepeliant,etservustuus sitsacrificiumtuum
39Surrexititaquerex,etpræcepiteiutfacerent secundumvoluntatemsuamgladio
40EtstatimjussitservissuisutapprehenderentHaiqar etgladium,etirentcumeonudum,uteuminterficerent
41SciensautemHaiqarquodeumoccidisset,misitad uxoremsuam,etdixitei:Egredere,etoccurremihi,et sinttecummillevirginesjuvenculas,etcomponeeas togispurpureissericum,utantemortemmeamdefleat me
42etparatemensamgladioetserviseius.etvinumad bibendum,utbiberent
43FecitqueomniaquaeimperaverateiEratautemhaec sapientissima,sollertia,etprudentissima.Quaeomnia comitateacdoctrinaconiunxit.
44Cumautemvenissentexercitusregisetgladii, inveneruntmensamordinatam,etvinumetlibaminum cibos.
45TulitautemHaiqargladiumseorsumaturba,etait:O AbuSamîk,nescisquiavolensteoccidereSarhadumrex Sennacherib,tuliteetabsconditeinquodamloco, donecveniretadte.regisiraconseditetpetivitate?
46Etcumintroduxiteinconspectueius,gavisusestin te;etnuncrecordaberisbenignitatistuae.
47Etcognoviquodcircumdederateumrex,et indignatusestindignationemagnainexecutionemea.
48Nonenimnocenssum,eterit,cumpraesentesme praesenteseiinpalatiosuo,cummagnafelicitate occurreris,etsciasquodNadanfiliussororismee decepitmeetfecithocmalumhocmihi,etmeregem interfecissepoenitet;etnunchabeocellariuminhorto domusmeae,etnemoscit
49abscondemeineascientiauxorismeaeEthabeo servumincarcerequimereturoccidi
50Efferte,etinduiteeumvestimentismeis,etpræcipe servisebriisutinterficianteumNesciuntquissitnecant
51etproicitecaputeiuscentumcubitisacorporeeiuset datecorpusservismeisutsepeliantilludMagnum thesaurumapudmehabebis
52EtfecitgladiussicutpræceperateiHaigar,etvenitad regem,etdixitei:Vivatcaputtuuminæternum
53TuncuxorHaiqardeposuiteipersingulas hebdomadaslatibulumquodeisufficiebat,etnemo cognovitnisiipsa
54Etdivulgatumestverbum,etdivulgatumestinomni loco,quomodooccisusessetHaiqarSapiens,etmortuus esset,etplanxerunteumomnispopuluscivitatisillius
55Etfleverunt,etdixerunt:Vaetibi,Haiqar!et eruditionetuaethumanitatetua!Quamtristisestdeteet
descientiatua!ubiinvenitursimilistui?etubipotest essehomotamintelligens,tamdoctus,tamperitus regendiquamtibisimilis,utlocumtuumimpleat?
56RexautemHaiqârpœnituit,etnihilprofuitei pœnitentia
57EtvocavitNadan,etdixitei:Vade,ettolletecum amicostuos,etfacluctumetflentemavunculitui Haiqâr:etplangesupereum,sicutmorisest,faciens memoriamejus
58CumautemingressusessetNadaninsipiens,et ignarus,etcæcuscordissui,addomumpatruisui:non flevit,nequecontristavit,nequeeiulavit:sedcongregata estpopulusinsipiensetdissolutus,etcœpitcomedereet bibere
59CœpitautemNadanancillasetservosHaiqarrapere etligaviteosetexcruciavitettabe-ravitvalde
60Etnoncognovituxoremavunculisui,quinutrivit eumsicutpuer,sedvoluiteaminpeccatissuis
61sedHaiqarabscissusestinabsconditoetaudivit fletumservorumetproximisuietbenedixitaltissimum Deummisericordemetgratiasegitetsemperoravitet rogavitDeumaltissimum
62EtveniebatinterdumgladiusadHaiqâr,cumessetin mediolatibuli:etveniebatHaiqâr,etdeprecabatureum. Etconsolatusesteum,etvoluiteumliberare.
63Etcuminaliisregionibusfamanuntiareturquod occisoHaiqârSapiens,omnesregescontristatisuntet despexeruntregemSennacherib,etplanxeruntsuper Haiqâraenigmatasolventis.
CAPITULUM4
"AenigmaSphingis."QuodreverafactumestadAhikar. Reditus.
1CumautemfirmassetrexÆgyptiinterfectumHaiqâr, statimsurrexit,etscripsitlitterasadregemSennacherib, monenseumineadepaceetsalute,etvirtute,ethonore, quemtibispecialiteroptamus,dilectumfratremmeum regemSennacherib.
2desideraviaedificarearcemintercaelumetterram,et volotemittereateadmesapientemetcallidum,ut aedificesilludmihi,etrespondeasmihiomnibus quaestionibusmeis,etuthabeamexactioneset custumasAssyriospertresannos
3Etsignavitepistolam,etmisiteaminSennacherib 4Quamcumtulit,etlegit,etdeditvirissuis,et principibusregnisui:conturbatisunt,etconfususest 5etcongregavitsenesetsapientesetmagoset philosophosetdivinosetmagosetomnesquierantin terrasuaetlegiteosepistulametdixitadillosquisin vobisvadeadPharaonemregemAegypti,etinterroga illum;
6Responderuntei:Dominenosterrexetsciasquia nemoestinregnotuoquihasquaestionesnoveritpraeter Haigar,vizieretsecretariumtuum
7Nosautemnonhabemusscientiam,nisisitNadan filiussororissuæ,omnemenimsapientiamsuamet scientiametscientiamdocuiteumHuncadtevocaforte nodumsolvere'
8VocavitquerexNadan,etdixitei:Videtelitterasistas, etcognoscequantaineissuntQuemcumlegisset Nadan,ait:Dominemi,dominequispotestaedificare castrumintercaelumetterram?
9EtcumaudissetrexsermonemNadan,tristatusestin maeroremagnoetdescenditdethronosuo,etseditin cinere,etflereeteiularicoepit
10dicentes:DolormeusOHaiqâr,quiarcanaet aenigmatanosti!Væmihiprote,oHaiqâr!Odoctor patriaeetrectorregnimei,ubisimileminveniamtuum?
OHaiqâr,omagisterpatriae,quomevertamadte?Vae mihi,tibi!quomodoteperdidi?etauscultavisermonem stulti,pueriimperitisinescientia,sinereligione,sine virilitate
11Ah!etiterum:Heumihi!quistemihisemeldare potest,autmevivereHaiqârrenuntiare?etdimidiam partemregnimeidaboilli
12Undehocmihi?Ah,Haiqâr!utsemelteviderem,ut adtespectaremetdelectarem
13Ah!Odolormeusinteomnitempore!OHaiqâr, quomodoteoccidi!etincausatuanontardavi,donec finemreivideram
14RexautemflebatnocteacdieVidensautemgladius iramregisetmaeroreminHaiqâr,mollitumestcoreius ineum,etaccessitadeum,etdixitei:
15Obsecro,midomine!imperaservistuisutabscindas caputmeum.Dixitqueeirex:Vætibi,AbuSamîk,quæ tuaestculpa.
16Cuiillerespondit:Dominemi.omnisservus,quifacit contraverbumdominisui,interficitur,feciquecontra praeceptumtuum.
17DixitqueeirexDavid."Vaetibi,AbuSamîk,inquo contrapraeceptummeumegisti?"
18Cuiillerespondit:Dominemi.Praecepistimihiut interficeresHaigar,etcognoviquodtepaeniteateum,et quodlaesusfuerat,etabscondieuminlocoquodam,et occidiunumdeservissuis,etnuncsalvusest.de cisterne,etsiiusserismihi,adducameumadte
19DixitqueeirexDavid.Vaetibi,AbuSamîk!illusisti me,etegodominustuus
20Cuiillerespondit:Non,sedvitacapitistui,domine miHaiqârestincolumisetvivit
21Quodcumaudissetrex,cognovitsermonemejus,et transnavitcaputejus:etdefecitprægaudio,jussitque eosadduciHaiqâr
22Etaitadeumistum:"Ofidelisserve!siveraest oratiotua,volotelocupletare,etdignitatemtuamsuper omnesamicostuosextollere'
23Etibantgladiigavisi,donecveniretindomumHaiqar Etaperuitostiolatibuli,etdescendit,etinvenitHaiqar sedentemlaudansDeumetgratiasagensei
24Etclamavitadeum,dicens:OHaigar,magnum gaudiumetlaetitiametgaudiumhabeo
25EtdixiteiHaiqar:Quidesthoc,oAbuSamic? NarravitqueeiomniadePharaoneabinitiousquead finemSuscepitergoeumetabiitadregem
26Quodcumrexaspiceret,viditilluminegestate,et comamsuamsicutbestiamlongam,etclavosejussicut unguesaquilæ,etcorpusejuslimoimmundumfuit;
faciesejusmutaveratcolorem,etdefluebat,eteratinstar cineris
27Quemcumvidissetrex,tristatusestsupereum,et salutaviteum:etosculatusesteum,etflevitsupereum: etdixit:LausDeoquiteadmereduxit
28Etconsolatusesteum,etconsolatusesteumEt expoliavitsevestimentosuo,etinduitsegladio,et misertusestei:etdediteiopesmultas,etposuitHaiqâr quietem
29EtdixitHaiqarregi:Vivatdominusmeusrexin aeternumHaecsuntfactafiliorummundiEgopalmam enutrivi,utincumberem,etinobliquumflexit,etme deiecit
30Tuautem,Domine,misereremei;quandoapparuitibi, necurateopprimat!Dixitqueeirex:BenedictusDeus, quifecittibimisericordiam,etcognovitquodlæsuses, etliberavitteetliberavitteabocciso
31sedvadeadbalneumetradecaputetpraecideungues tuosetmutavestimentatuaetoblectateperdies quadragintautfaciastibibonumetemendarehabitum tuumetfaciemtuamrevertaturadte.
32Etexpoliavitserexstolamsuam,etinduitHaiqar 33Etlætatusestpopulusdomusejuscumeo,etamici ejus:etomnesquiaudieruntquodviveret,lætatusest.
CAPITULUM5
LitteraaenigmataAhikarostenditur.Pueriinaquilis. Primum"avis"equitare.ProficisciturinAegyptum. Ahikar,virsapientiae,etiamfacetiarumsensumhabet. (Vers.27).
1Fecitquesicuteirexpræceperat,etquievitquadraginta diebus.
2Deindecumsummavesteindutus,equitansadregem cumservissuispostseetantese,gaudensetgaudens, ibat.
3VidensautemNadanfiliumsororissuae,quodfactum esset,timorapprehenditeumetpavorem,ethaesitabat, nesciensquidfacere.
4QuodcumvidissetHaiqar,introivitinconspecturegis etsalutaviteum
'OmeaamicaHaiqâr!eccehaslitterasquasrexAegypti adnosmisit,cumaudissetteinterfectumesse
5Adiracundiamprovocaveruntnos,etviceruntnos:et multidepopuloterrænostræfugeruntinÆgyptum proptertributa,quæmisitrexÆgyptiadexigenduma nobis
6TuncaccepitHaiqârlitterasetlegitetintellexit contenta
7DixitergorexNeirascaris,domineiboAegyptum,et reddamresponsaPharaoni,etostendamilliepistolam hanc,etrespondeboeidetributis,etomnesquifugerunt remittam;etconfundaminimicostuosadiuvanteDeo excelsoetbeatitudineregnitui
8QuodcumaudissetrexabHaiqâr,gavisusestgaudio magno,etdilatatumestcorejus,etostenditeigratiam 9DixitqueHaiqaradregem:Damihimoram quadragintadierum,utconsideremeaquæstio,etcuro Etpermisitrex
10EtabiitHaiqârindomumsuam,etpræcepit venatoribus,utcaperenteiduospullosaquilæ,et comprehenderunteos,etadduxeruntadeum:etjussit texentiumfuniumtexentessibiduosfuniculos bombacenos,unumquemqueeorumDuomilia cubitorumlongitudinistraduxitfabrosetprecepiteisut faciantduocistasmagnasethocfecerunt
11etsumpsitduospusillosetagnosimmolantesper singulosdies,pascensaquilasetpueros,etimposuit puerossuperdorsoaquilarum,etalligaviteosfirmo nodo,etligavitpedesfunesaquilarumquotidiepaulatim sursumelata,adspatiumdecemcubitorum,donec adsuefactieducentur;Etsurrexeruntomnesfunis longitudinisusqueadcaelum;PuerisupiniTunceosad seattraxit
12VidensautemHaiqardesideriumsuumimpletum esse,praecepitpuerisutportarenturincælum,clamarent, dicentes:
13Affertenobislutumetlapidem,etaedificemusregi Pharaonicastra,quiaotiosisumus
14EtHaiqârnumquameasexercuitetexercuit,donec adsummumperventumest
15Etrelictisillis,abiitadregem,etaitilli:Dominemi consummatumestopussecundumvoluntatemtuam. exsurgemecumutportentumtibifaciam.
16ExsurgensergorexseditcumHaiqâretperrexitin latitudinemetmisitadseportandosaquilasetpueros,et ligaviteosHaiqâretdimisiteosinaëremperomnem funi-cium,etclamarecoeperunt.docuerat.Tunceosad seattraxitetsuislocisposuit.
17Etobstupuitrexetquicumeoerantstuporemagno: etosculatusestrexHaiqarinteroculoseiusetdixitei: Vadeinpace,dilectemi.Odecusregnimei!ad Aegyptumetrespondequaestionibuspharaonisetvince euminfortitudineDeialtissimi.'
18Etvalefaciensei,tulitexercitumetexercitumsuum etpuerosetaquilas,etperrexitadtabernaculaAegypti; quicumvenisset,contulitadregionemregis
19EtcognovitpopulusAegyptiquodmisisset
Sennacheribvirumdeconsiliosuo,utloquereturcum pharaoneetinterrogaretur,etannuntiaveruntregi pharaonem:etmisitpartemconsiliariorumsuorum,qui adducerenteumanteeum
20IngressusqueanteconspectumPharaonis,adoravit eum,sicutdecetfacerereges
21Dixitqueei:DominemirexSalutatteSennacherib rexabundantiapacisetfortitudinisethonoris
22etmisitmeunusdeservissuisutresponderemtibiet compleremomnedesideriumtuumquiamisiad quaerendumadominomeoregehominemqui aedificaturusesttibicastraintercaelumetterram
23EgoauteminadiutorioDeialtissimi,etgratiatua inclyta,etpotentiadominimeiregis,aedificabotibi sicutvis
24Tuautem,dominemirexquaelocutusesineade tributisAegyptipertrienniumestenimiustitiaregni stabilitasetsivicerisetmanusmeanonhabetscientiam respondenditibietdominusmeusrexmittettevectigalia quasnominasti
25Etsiquidadquæstionestuasrespondi,remanebittibi utmittasquodcumquelocutusesdominomeoregi
26Quodcumaudissetpharaosermonemillum,miratus est,ethaesitabatlinguaelibertatietdecorisermoniseius
27Dixitergorexadeum:Ovirquodtibinomenest?At illeait:"Abiqâmservustuusest,etegoformica formicarumSennacheribregis"
28EtaitadeumPharao:"Numquidhabuitdominum tuummaiorisdignitatisquamte,quiamisitmepaululum, utresponderetadme,etloquereturmecum?"
29DixitqueeiHaiqar:DominemirexoptoAltissimo Deo,utquodanimustuusimpleat,quoniamDeuscum infirmisest,utconfundatfortia
30PraecepitquepharaouthabitarentinAbiqâmet subministrarenteipabulumetcibumetpotumetomnia, quaenecessariaerant
31Quofinito,posttriduumpharaovestivitsepurpuraet rubeoetseditinsolioeius,omnesquerobustiet magnatesregnieiusstabantmanibussuistransierunt, pedesconiuncti,etinclinatocapite
32MisitquepharaoutadduceretAbiam.Quicum oblatusessetei,adoraviteumetosculatusestterram corameo
33Dixitqueeirexpharao:"OAbiqam,cuiusegosum? etnobilesregnimei,cuisimilessunt?
34EtdixitadeumHaiqar:Dominemi,cognatusmeus estu,sicutidolumBel,etquasiservieiusnobilesregni tui.
35Quidixitei:Vade,etreverterehuccras.Abiititaque Haiqâr,sicutpraeceperateirexpharaonis.
36CrastinaautemdieintroivitHaiqarcoramPharaone: etadoravit,etstetitcoramrege.EtvestitusestPharao colorerubro,etoptimatesindutisuntalbo.
37Dixitqueeipharao:"OAbiqam,cuiusegosum?et nobilesregnimei,cuisimilessunt?
38Cuiait:Dominemi.tusicutsoles,etservituisicut radiiejus.Quidixitei:Vadeintabernaculumtuum,et venicrashuc
39Praecepitquepharaoinvestibulosuoutvestiretur vestimentisalbis;vestitusqueestPharao,etseditsuper thronumsuumEtintravitetseditcorameo
40Dixitqueeipharao:"OAbiqam,cuiusegosum?et optimatesmei,quibussimilessunt?
41Cuiait:Dominemiessicutluna,etnobilestuisicut planetaeetstellaeDixitqueeiPharao:Vade,etcrasesto hic
42Praecepitquepharaoservissuisutvestirentur vestimentisvariicoloris;etvestitusestpharao holosericatunicaetseditsuperthronumeius;Et ingressusadoraviteum
43Atilledixit:“OAbiqam,cuiussumego?etexercitus mei,cuisimilessunt?Quirespondit:Dominemitu quasimensisAprilises,etexercitustuisicutfloreseius
44Quodcumaudissetrex,gavisusestgaudiomagnoet dixit:“Abiqam!primumcomparastimeidoloBel,et optimatesmeosadservossuos
45Etsecundocomparastimesoli,etoptimatesmeosa solisradiis
46Ettertiocomparastimeadlunam,etadmagnates meoscumstellisetstellis
47EtquartavicecomparastimemenseAprili,etnobiles meoscumfloribussuisNuncautem,OAbiqâm!dic dominemirexSennacherib,cuisimilisest?etoptimates eius,cuisimilessunt?
48EtclamavitHaiqarvocemagna,etdixit:Absitame facerememoriamdominimeiregis,etsedesupersolium tuumsedsurgesuperpedestuosutannuntiemtibicui similissitdominusmeusrexetcuisimilessunt optimateseius
49ConturbatusestautemPharaolibertatemlinguaeet audaciaesuaeSurrexitquepharaodesoliosuoetstetit inconspectuHaiqarisetdixitei:"Dicmihi,ut cognoscamcuiussimilissitdominustuusrexet magnateseius,quibussimilessunt"
50DixitqueeiHaiqâr:DominusmeusDeuscaeli,et magnateseiusfulguraettonitrua,etcumvolueritventus flare,etimber
51Etipseimperattonitruo,etinluminat,etpluit,ettenet solem,etnondatlucemsuam,etlunametstellas,etnon cingunt
52etipsepraecipittempestati,etplagaeetpluviaesunt, etconculcatAprilem,etfloreseiusetdomoseius destruit.
53AudiensautemPharaosermonemhunc,contristatus estvalde,etiratusestiramagna,etdixitei:Ovir.dic mihiverum,etsciamquisestu.
54{Etverumdixitei.'EgoHaigarscriba,maximus consiliariorumregisSennacherib,etsumvizieretregni gubernator,etcancellariuseius.'
55Etaitilli:Tudixistiveritateminverboisto.Sed audiuimusHaiqarregemSennacheribeumoccidisse,tu tamenuiderisuiuereetbene.
56dixitqueeiHaiqarsicfuitlausDeoquiabscondita scitquoniamdominusmeusrexpraecepitmeoccidiet crediditverbohominumperditorumetliberavit Dominusme,etbeatusest,quisperatineo
57DixitquepharaoadHaiqâr:Vade,etcrashicesto,et dicmihiverbumquodnumquamaudiviaprincipibus meis,etapopuloregnimei,etaterramea
CAPUTVI
FraudulentersucceditAhikarrespondetadomnem quaestionemPharaonisPueriinaquilarumculmendiei suntIngeniumtamraroinScripturisantiquisreperitur, inVers34-45
1AbiitautemHaiqarindomumsuam,etscripsit epistolam,dicens:
2aSennacheribregeAssyriorumetNinivead PharaonemregemAegypti
3Paxtibi,fratermi!etquodtibinotumfacimusperhoc, quodfraternecessariusestfratrisuoetregibusinuicem, etspesmeaexteestutcommodaresmihinongenta talentaauri,quiamihiopusestaduictumquibusdam militibus,utsupereosimpendamEtpostaliquantum: Adhucmittamte
4proposuitautemlitterasalteradiecrastinoad Pharaonem
5Etcumvidisset,haesitabatetdixitei:“Amen, numquamaudiviatealiquidsimilehuiclinguae
6DixitqueeiHaiqar:"Hocestdebitum,quoddebes dominomeoregi"
7Accepitquepharaodicens:"Haiqar,sicuttedecetservi regis;
8BenedictusDeus,quiteperfecitinsapientia,etornavit teinphilosophiaetscientia
9Etnunc,oHaiqar,restatquodatedesideramus,ut aedificesquasiarcemintercaelumetterram
10EtdixitHaiqâr:Audire,obedireEdificabotibi castrumsecundumvotumtuumetelectionemtuam;sed, dominemi,calcemetlapidemetlutumetfabros praepararenosetartificesdoctos,quisicutvis aedificabittibi
11Præparavititaquerexomniaquæsibierant:etierunt inlatitudinem;EtvenitadeamHaiqâretpueriejus,et assumpsitaquilasetpuerossuoscumeo;Ivititaquerex etomnesoptimateseiusetuniversacivitascongregata estadvidendumquidfaceretHaiqar
12TuncHaiqâremisitaquilasecissis,etalligavit puerosindorsosuo,etligavitfunesadpedesaquilarum, etdimiserunteosinaere.etvolaveruntsursum,donec permanerentintercaelumetterram.
13Pueriautemcoeperuntclamare,dicentes:Afferte lateres,etfertelutum,utaedificemusarcemregis:nam otiosistamus.
14Etstupebantetturbaemirabanturetmirabantur.Rex autemetoptimateseiusmirabantur.
15EtcœperuntHaiqaretserviejuspercutereoperarios, etclamaveruntadmilitesregis,dicentesadeos:Afferte, quidvelintartifices,etnolitecessareaboperibussuis.
16Dixitquerexadeum:Insanis.quispotestadid spatiumadducere?
17CuidixitHaiqar:“Dominemi!quomodocastrumin aereaedificabimus?etsidominusmeusrexadesset,in unodiepluracastraconstrueret.'
18DixitqueeiPharao:Vade,Haiqâr,intabernaculatua, etrequiesce,quiaædificavimuscastrum,etcrasadme venit
19AbiititaqueHaiqarindomumsuam,etalteradie apparuitcoramPharaoneEtdixitPharao,OHaiqâr, quidnoviequidominitui?Cumenimhinniretinregione AssyriaeetNinive,etequaenostraeaudiuntvocemeius, miseruntpullossuos
20QuodcumaudissetHaiqar,abiitetaccepitfelem,et ligaviteam:etcœpitverberareeamflagellisvehementi, donecaudiantÆgyptii:etieruntetnuntiaveruntregide ea
21MisitquepharaoutvocaretHaiqaretdixitei:“Haiqar, quaresicflagellas,etmutasbestiamillam?
22DixitqueHaiqar:Dominemirexvereturpemfactum mihifecit,ethocprumiceetverberameruit,nam dominusmeusrexSennacheribdeditmihigallum pulchre,ethabebatvocemveramfortemetnoverathoras dieietnoctis
23Surgensautemfeleshacnocte,præciditcaputejus,et abiit,etpropterhocfecieamincæstuisto
24DixitqueeiPharao:OHaiqâr,videoexomnibushis, quaesenescuntetesindelirationetua,quiainter AegyptumetNinevensuntsexagintaoctoparasangae, etquomodoabivithacnocteetabscidit?incaput mentulaetuaeetrevertar?
25CuidixitHaiqar:Dominemi,dominesitantum intervallumfueritinterAegyptumetNinive,quomodo audientequastuaecumhinnitudominimeiregis,et ejiciantpullossuos?etquomodovoxequiadAegyptum pervenit?
26Quodcumaudissetpharao,sciretquodrespondisset Haiqar
27DixitquePharao:OHaiqâr,volotibifuniculum arenæmaris
28DixitqueeiHaiqar:Dominemirex,iubeutafferas mihifunemdegazophylacio,utfaciamsimileei
29EtabiitHaiqaraddorsumdomusetperforata perforataestinlitoremarismarisetaccepitarenam arenamsuaminmanumaris;arenainsoleusqueadillud quasifunibuscontexta
30DixitqueHaiqar:"Mandaservistuisutfuniculosistos capiantetquandocumquevolueris,pertexamtibisimiles illos".
31DixitquePharao:OHaiqâr,molahichabemus,et fractumest:voloteconsuere.
32EtrespexitillumHaiqaretinvenitlapidemalterum; 33Respondit:Dominemi.Peregrinussum:etnonhabeo instrumentumsuendi.
34Sedvolotefidelibussutoribusimperareutdelapide hocsubulasexscindas,utmolaremilluminsueris.
35risititaquePharaoetomnesprincipeseiusEtdixit: BenedictusDeusexcelsus,quidedittibihocingeniumet scientiam.
36VidensautempharaoquodsuperassetHaiqar,et reddidieiresponsissuis,confestimcommotusest,et jussiteosutvectigaliatriumannorumexigeretsibi,et perduceretadHaiqâr.
37Etspoliavitvestimentasua,etinduitHaiqaretmilites suosetservossuos,etdeditilliexpensasitinerissui
38Quidixitei:Vadeinpace,fortitudodominiejus,et superbiadoctorumejushabesnealiquemexSultanis similemtuum?salutadominumregemtuum Sennacherib,etdiceiquomodomisimuseimunera,quia regesparvocontentisunt'
39SurrexitautemHaiqaretosculatusestmanusregis pharaonisetosculatusestterramcorameo;atepeto,ne unusexnostrisremaneatinAegypto
40Etsurrexitpharao,etmisitnuntiosadpraedicandum inplateisAegypti,utnonremaneretunusdefiliis AssyriorumetNiniveinterraAegypti,sedutirentcum Haiqar
41EtabiitHaiqar,etaccepitregemPharaonem:etabiit, quærensterramAssyriorumetNiniveethabebat thesaurosetopesmagnas
42CumautemnuntiatumessetregiSennacheribquod veniretHaiqar,exivitobviameietgavisusestsupereum gaudiomagnovaldeetosculatusesteumetdixitei:
“Gratadomum!fraterHaiqâr,roburregnimei,etgloria regnimei
43Petequodamevis,etiamsidimidiampartemregni meietpossessionummearumvolueris
44DixitqueeiHaigar:Dominemirex,inæternumvive! OstendedominemirexAbuSamîkprome,quiavita meafuitinmanuDeietineius
45EtdixitSennacheribrex:Honortibi,dilecteHaiqâr stationemAbuSamîkconstituamgladiumsuperiorem omnibusconsiliariismeisetfavoribusmeis'
46Cœpitquerexrogareeum,quomodoproficeretcum Pharaoneaprimoadventusuousqueadadventumejus: etquomodorespondissetomnibusquæstionibussuis,et quomodoabeovectigaliaacceperat,etvicesdevestitu acdonis
47LætatusqueestrexSennacheribgaudiomagno,et dixitadHaiquar:Sumequodvoluerisdetributohoc, quiaomniainmanutuasunt
48EtHaiqarmid:Rex,inæternumvive!Nihilnisi salutem,dominimeiregis,etmagni-tudinemeius desidero.
49Domine,dominusmeusestu;quidagamcumdivitiis etsimilibus?siautembenedixeritmihi,damihiNadan filiumsororismeae,utreddameiproeoquodfecitmihi etdamihisanguinemsuumethabebismeinnocens.
50DixitqueeiSennacherib:Tolle,etegotibidedieum. AccepitautemHaiqarNadanfiliumsororissuaeet alligavitcatenisferreismanibusetaccepitin habitaculumsuum;incubiculumobscurum,iuxta recessum,etconstituitsupereumstationem Nabuchodonosor,utdeteipersingulosdiespanemet aquamparum.
CAPITULUM7
ParabolaeAhikarinquibusnepotessuoserudit. Percutienssimiies.Ahikarpuerumvocatornatior nominaExplicithistoriaAhikar
1CumqueintraretHaiqarvelexiret,increpavitNadan filiumsororissuae,dicenseisapienter: ONadan,filimi!Omniabonaetbenignatibifeciet reddidistimihiproeaturpietmaloetnece
3Ofilimi!diciturinprouerbiis:Quinonauditaurem suam,audietpalliocolli
4DixitqueNadan:Quamobcausamiratusesmihi?
5dixitqueeiHaiqarquiaeduxiteetdocuiteetdeditein honoreethonoreetmagnificaviteetenutrivicum optimatibusmeisetcollocaviteinlocomeoutsismihi heresinsæculo,etpercussistime,etnonreddismihi ruinam
6Dominusautemnovitmelæsus,etliberavitmede custodiaquamposuistimihi:quiaDominussanat contritoscorde,etimpeditinvidosetelatos
7Opuer!factusesmihisicutscorpius,quemdum percutitaes,perfodit
8Opuer!tuessicutcapreaequiedebantradicesfurentis, etadduntmehodieetcrasabscondentinradicibusmeis
9Opuer!quinudumgelidotemporebrumae contubernalemfuisti;Etaccepitaquamfrigidam,et effuditsupereum
10Opuer!fuistisicuthomoquituleruntlapidemet projecitincaelum,utlapidaretDominumsuumcumillo Etlapisnonpercussus,necsatisalte,sedfactusest causaculpaeetpeccati
11Opuer!simehonoraverisetobservaverisme,et verbameaaudivisses,heresmeusessesetinmeis ditionibusregnaturusesses
12Ofilimi!scitoquodsicaudacanisvelporcidecem cubitiessentlonga,nonaccederetadpreciumequi, etiamsiessetsericum
13Opuer!Morteputaviteheredemfuissemeum;ettu propterinvidiametinsolentiamtuamvoluistime occidereSedliberavitmeDominusabastutiatua
14Ofilimi!quasilaqueusfactusesmihiinsterquilinio, etvenitpasseretinvenitlaqueumerectumDixitautem passerlaqueum:Quidhicagis?Aitlaqueus,"Deohic precor"
15InterrogavitautemetAlauda:"Quidestlignumquod tenes?"Dixitautemmuscipula,"idestpullusquercus cuiincumbotemporeoracionis"
16Dixitcassita:Etquidestistudinoretuo?Laqueo dixit:«Illeestpanisetcibaria,quamportoomnibus esurientibusetpauperibusadmevenientibus».
17Dixitcassita:"Nunctuncveniametcomedam,quia esurio?"Etaitadeumlaqueum:"Accede".Accedens autemalaudautcomederet.
18Laqueusautemexortusestetapprehenditalauda cervicemsuam.
19Respondensquealaudadixitadmuscipula:si esurientiDeustuusest,nonaccipiteleemosynamtuam etoperatuabenigna.
20Etsihocestjejuniumtuum,etvotatua,Deusnon suscipietatejejuniumtuum,etorationemtuam,etnon perficietDeusquodbonumestinte.
21Opuer!factusesmihileo,quicumasinoamicos fecisti,etasinusambulabatanteleonemadtempus;et quadamdieleoexortusestsuperasinumetcomeditillud
22Opuer!fuistisicutcurculiointritico,quianihil prodestalicui,sedspoliattriticumetroditillud
23Opuer!factusessicuthomo,quiseminavitdecem modiostritici,etcumessethoramessis,surgensmessuit illudetcongregavitettrituravitetlaboravitusquead summum,etfactumestdecemetdominuseiusait:"O piger!noncrevistietnonrefugisti"
24Opuermeus!quasiperdixmissusesmihiinretiaet seipsasalvarenonpoterat,sedclamabatadperdices,ut secummitteretinlaqueum
25Ofilimi!factusesmihisicutcanisfrigidus,et intrabatindomumfiguliutcalefieret
26Cumautemincaluisset,latrarecoepit,etpersecutus esteum,etverberavitnemordereteos
27Ofilimi!factusesmihisicutporcus,quiintroivitin balneumcumqualitatis,etcumexiretebalneiscalidi, viditfoveamspurcam,etdescenditetvolutabaturinillo
28Ofilimi!Fuistimihisicuthircus,quiadsacrificium suumadjunxitsociossuos,etnonpotuitsesalvare
29Opuer!canis,quivenationenonpascitur,fitcibus muscis
30Ofilimi!manus,quaenonlaboratetarat,etavaraet astutiaabhumeroexscindetur
31Ofilimi!oculusinquononlucet,corvicolligentet evellentillud
32Opuer!sicutarbor,cujusramossecant,fuistimihi,et dixitillis,Siquidexmeinmanibusvestrisnonesset, nonpossesmesecare
33Opuer!tuessicutfeliscuidixerunt:"desinefurem donecfaciamustibicatenamaureametcibatesaccharo etamigdalarum"
34Cuidixit:Callidepatrismeietmatrismeænonsum oblitus
35Ofilimi!fuistisicutserpentisequitantissuperrubo cumessetinmediofluvii,etviditilloslupus,etdixit, "Dolomalosupermalum,etquiperniciosiusest,quod dirigatutrumque"
36Dixitautemserpensadlupo:"Agnosethircosetoves quascomedistitotavitatua,reddeseasadpatreseorum etadparenteseorum,etnonibi?"
37Diciteilupus:"Non"EtdixitadeumSerpens: Cogitoquodpostmepessimusesnostrum
38Opuer!egotecibávibonocibóetpanearidonon cibástime.
39Opuer!aquamsugareddeditibi.bibeetsyrupum bonum,etaquamdeputeonondedistimihi;
40Opuer!docuiteetenutriviteetfodistimihi latibulumetinmeabscondisti.
41Opuer!Eduxitecumoptimisdisciplinis,eterudivite sicutcedrusalta;etincurvastime,etincurvatusesme.
42Opuer!spesmeaeratinte,utedificaresmihi castrummunitum,utabscondarabinimicismeisineo, etfactusesmihiquasisepeliensinprofundoterre;sed Dominusmisertusestmeietliberavitmeabastutiatua.
43Opuer!Optabamtibibene,etreddidistimihimaloet odio,etnuncvelimeruasoculostuos,etfaciamtibi cibumcanum,etexscindelinguamtuam,etexuecaput tuuminoregladii;etretribuetibipronefandisfactistuis.
44QuodcumaudissetNadansermonempatrissui Haiqâr,dixit:Oavunculusmeussecundumscientiam tuamfacmecum,etdimittepeccatamea;
45Suscipeme,avuncule!Nuncserviamindomotua,et sponsusequistuis,etverrerestercoraiumentorum tuorum,etpasceovestuas,quiaimpiusegosumettu iustus:egonocensettuignoscens
46DixitqueHaiqaradeum:"Ofilimi!tuessicutarbor, quaesinefructufuitiuxtaaquam,etdominuseiusvoluit eamexcidere,etdixitadeum:"Amovemeinalium locum;etsinonegerofructum,succideme"
47Aitautemdominusejusadeam:"Tucumaquanon erisfructum,quomodopariesfructum,cuminalioloco es?"
48Opuer!meliorestsenectusaquilaequamiuventus corvi
49Opuer!Dicuntlupo,"Abhibeabovibus,netibi noceatpulviseorum"Aitlupus:Faeceslactismeae suntoculismeis
50Opuer!Feceruntautemlupumadscholam,ut disceretlegere,etdixeruntei,DicA,BDixit,"Agnuset hircusincampanamea";
51Opuer!posueruntasinumsupermensamsuamet ceciditetcoepitvolvereseinpulvereetaitunusvolvat seipsumenimnaturaeiusnonmutabitur
52Opuer!Confirmatumestautemillud,Sigeneras puerum,vocaillumfiliumtuum;etsieducaspuerum, vocaillumservumtuum
53Opuer!quibenefacit,occurretbono;etquimalum agit,occurretmalo,quiaDominusreddethomini secundummensuramoperissui
54Opuer!quidpluradicamtibiquamhaec?Novitenim Dominusabscondita,etnovitmysteriaatquemysteria
55Reddette,etjudicabitintermeette,etreddettibi secundummeritumtuum
56QuodcumaudissetNadandeHaiqârpatruosuo, intumescenscontinuofactusestsicutvesicaeictum
57etintumescebatartusetpedesetpedesetlatus,et scissusestetventereiusacdissolutusestvisceraeius,et ipseperiit,etmortuusest.
58Etfuitfinisipsiusperditio,etadinfernumivitQui enimfoditfoveamfratrisuo,incidetineam;etqui scandalizat,deprehensusestineis.
59Hocestquodfactumestetinvenimusdenarratione Haiqâr:etsitlausDeoinsecula.Amen,etpax.
60HoccronicaleDeoiuvantefinitumest,exaltetur! Amen,amen,amen.