PERKENALAN
Kaulâhandi'èdâlemCarètaAhikarsalasèttongsumber pèkkèranbânkabicaksana'anmanossasèpalèngkona Pangaronabisaètelusurilèbâtlegendabânnya'orèng,è antaranaAl-Qur'an,bânPerjanjianLawasbânAnyar
Mosaiksèèpangghi'ièTreves,Jerman,ègambaraghiè antaranaorèng-orèngsèpenterèdhunnyatokohAhikar èdinna'bâdâcaretanasèbânnya'bârna
Tanggalcarètapanèkaampondhâddhibhâbbhâbsè èbhâhasParasarjanaakherranyathetèAbadPertama bâktoèbuktèaghisalasarengcarètaaslisèètemmoèè papirusAramtaon500SMèantaranareruntuhanGajah
Carètapanèkajellasfiksibânbhuntensejarah Saongghunasèmaosbisaaghâbâykenalanèkaca tambahanTheArabianNightsÈtolèskalabâncè' èghâdhui,bânnarasisèpossa'kalabânaksi,intrik,bân pelariansèsemma'aghâdhuiperhatianghâpanèka. Kabebasanimajinasipanèkaartasèpalèngarghâdâri sastrawan
Tolesanpanèkaèbâgidâddhiempa'fase:(1)Narasi;(2) Pangajaran(serangkaianAmsalsèluarbiasa);(3) ParjhâlânankaMesser;(4)Persamaanotabâ Perumpamaan(sèèghunaaghiAhikarkaangghuy mamarependidikanpottranasèsala).
BAB1
Ahikar,WazirAgungAsyur,andi'60binè'tapè ètakdiraghita'andi'ana'lalakè'.Daddi,èponngadopsi pottrana.Orèngrowaèpèyarakalabânhekmatbân pangataowanlebbibânnya'dârirotibânaèng.
1CarètaHaiqârsèBicaksana,WazirRatoSanherib,bân Nadan,pottranaale'naHaiqârsèBijaksana
2Ejamanpamarenta'annaRatoSanheribpottrana Sarhadum,ratoAsyurbanNiniwe,badhaoreng bicaksanaseanyamaHaiqâr
3Orèngrowaandi'artasèbeccè',bânnya'arta,bân penter,bicaksana,filsuf,èdâlempangataowan, pèkkèranbânpamarènta'an,bânorèngrowalaakabin ennempoloorèngbinè',bânlamabângunkaraton ghâbâyrèng-orèngrowa
4Maskekanthajareyakabbi,Yusupta'kaagungan pottrapoledâribhâbinè'anpanèka,sèbisadhâddhiahli warisna
5Bâ'nacè'sossanapolanajârèya,bânèsettongarè èpakompolparaahlinujum,paraahlinujumbânpara penyihir,lajhunerrangngaghikarèng-orèngrowa kabadha'annabânparkaranasèta'andi'ana'
6Ca'nareng-orengjareya,'Kassa'ba'naentarngatorragi kurbankaba-diba,bannyo'onkaba-dibajareyame'olle ba'naeparengeana'lalake''
7Mosaalampa'agiapaseedhabuwagireng-orengjareya, lajungatorragikurbankala-brahalajareya
8Reng-orengjareyata'nyaotpa-apakaIsaDaddioreng jareyapasmangkatkalabankasossa’anbankasossa’an 9SaellanajareyaMosaabali,lajunyo'onkaAllahSe Mahatenggi,lajuparcajasambinyo'onkalabanguongguate,oca'na,'Adhu,AllahSeMahatenggi,Se nyepta'agilangnge'banbume,yaSenyepta'agi sakabbiyannacepta'an!
10Kaulanyo'onasopajaJunandalemaberri'aana'lalake', sopajaabdidalemkengengaleporsarengorengganeka, sopajaabdidalembisahadirebaktoabdidalemsehat, sopajaabdidalembisanotopmataabdidalem,sareng ngoburragiabdidalem'
11Pasbadhasowaraseadhabukanthareya,'Adha'na ba'nangandellagibrahalabanngatorragikurbankalabrahalajareya,daddiba'nata'keraandhi'ana'saomorra' 12TapeNadan,ana'naale'naba'na,kagabayana'na ba'na,ajariana'naba'nabanajagasopajaba'naepate'e' 13SaellanajareyaYakublajungajakNadan,pottrana ale'nasegi'kene'Kana’jareyalajuepassra’agikaoreng seajagaballu’oreng,sopajakana’jareyaesosoweban epeyara.
14Bi'reng-orengjareyaepeyarabi'kana'jareyabi' kakananseman-nyaman,sartangangguykalambisottra bungoterrongbanmera.Saleranaalenggiedipansottra.
15EbaktoNadanatambarajasartaajalance'rajana akanthabungkanacomaraLibanon.
16Saellanapan-bârâmpanarè,RatoSanheribngabaska Haiqâr,bânngajhârijhâ'Haiqârlatowa,bânlebbidâri jârèya,RatoSanheribngoca'kaHaiqâr.
17'Okancasèèhormati,sèpenter,sèèparcajâ,sè bicaksana,gubennor,sekretaris,wazir,Kanselirbân direktur;saongghunabe'nalatowabânlaberra';ban onduranaba’nadharidunnyareyalapara’.
18Ngerengdhabuwagi,paseraseepadaddiya pangladinnaabdidalemsamarenajunandalem.'Bân Haiqâradhabukasalerana,'Adhu,guste,moga-moga cethaggaba'naodhi'salanjangnga!BadhaNadanana’na tangale’,bi’sengko’epadaddiyatangana’
19Bi'sengko'laepeyarabanlaeajhariTanghekmatban pangataowan'
20Dhabunarato,'HeHaiqâr!gibakasengko’,bi’ sengko’etangale’e,banmonsengko’nemmooreng jareyacocok,esaba’ekennengngannaba’na;bânbe'na kodhumangkat,kaangghuyistirahatbânodhi'èbâbâna odi'nakalabânistirahatsèèkasennengi'
21SaterrossaHaiqârmangkatbânngadhepkaNadan pottranaale'naBânèponasojudbânnyo'on kakowadhânbânkahormatan
22Bâ'nangabâskaorèngrowabânngagungngaghibân sennengdâ'orèngrowabânngoca'kaHaiqâr:'Aparèya ana'naba'na,Haiqâr?Sengko’adu’asopajaAllah ajaga’aaba’naAkanthaba’naselaaladinesengko’ban eppa’naSarhadum,bariyakeyaana’naba’nareya aladinesengko’banalampa’agitangkawajiban, kabutowanbantangusaha,sopajasengko’ngagunge aba’nabanmadhatengkakobasa’anpolanaba’na' 23Haiqârasojudkaratosambimator,'Guste,mogamogajunandalemeparengnganaodhi'salanjangnga! kaulâhnyo'ondâribe'nasopajâbe'nasabbardâ'ana'na
CaretanaAhikar
Nadanbânnyaporakasala'annasopajâbisaaladinebe'na akadhisèpantes'
24Saellanajareyaratolajuasompaepadaddiyaratose palengrajaeantaranaca-kancana,banepadaddiyase palengkowateantaranaca-kancana,sartaehormadana banehormadanaSaellanajareyaIsanyeyomastana Yusupsambiamet
25Saellanajareyalajuarebbu'Nadanana'naale'na èbârengngèbânèpabâli'ièḍâlemromabânmolaè ngajhârimalembânseyangkantosèkennènghekmatbân pangataowanlebbibânnya'dârirotibânaèng
BAB2
"AlmanacRichard'sMesken"jamankonaAjaran-ajaran abadidârikalakoanmanossatentangpèssè,bhâbinè'an, bhâdhân,usaha,kancaParbhâsasècè'èkasennengngèna ètemmoèèAyat12,17,23,37,45,47Bândhingaghi Ayat63kalabânpan-bârâmpansinismesamangkèn
1Kanthajareyasengajarikana'jareya,dhabuna,'He,na'! edhingngagitangoca’bantoro’tangbabala’ansarta kaenga’eapaseekoca’agisengko’reya
2Hetangana'!monbe'nangèdingaghisèttongoca', bhâdhihmatèèatèna,bânja'èpamangghikaorènglaèn, sopajâoca'jârèyadhâddhibarasèodhi'bânngobbar jilanabânaghâbâysake'èbadanna,bânbe'naècapo' ècapo',bânètodhusèadha'naGustèAllahbânoreng lake.
3He,tangana'!monba'nangedhingkabar,ja'pabalattra; banmonba’nanangale’ebarang,ja’kabala.”
4He,tangana'!ghâmpangaghioca'naorèngsè ngèdingaghi,bânja'ru-kaburuajawab.
5Hetangana'!monba'nangedhingapa'abai,ja' roseyagi.
6He,tangana'!ja’mokka’simpulseesegel,ja’ mokka’talena,otabanaja’segelsimpulselaebukka’.
7Hetangana'!ja'terrokakaasreyanlowar,sabab kaasreyanjareyakorangbantadha',tapekaenga'anse moljapaggunsalanjangnga.
8Hetangana'!ja'sampe'bhâbinè'sèbudhuèco-koco kalabânoca'na,sopajâba'nata'matèèdhâlempatèsè palèngsangsara,bânècapo'èjalakantosba'naèjebak
9He,tangana'!ja'terrokabhâbinè'sèèkabâsa'aghi kalabânkalambibânsalep,sèèkabâji'ibânbudhuè dâlematènaCalaka'ba'namonba'naaberri'apa'abaika babine'jareya,otabamassra'agiapasebadhae tanangngaba'nakababine'jareya,sampe'babine'jareya nyoroba'naalakodusa,banAllahbakaldukakaba'na 10He,na'!ja'akadhika'-bhungka'analmondsè ngasèllaghidâunèadha'nasakabbhinaka'-bhungka'an, bânbuwânasèbisaèkakanèadha'nasakabbhinaka'bhungka'an,bânakadika'-bhungka'anmurbeisè ngasèllaghibuwâsèbisaèkakanèadha'nasakabbhina ka'-bhungka'anbândâunèbudhinasakabbhina 11He,na'!tondhung,sowaranaalos,sopan,ajalane jalanseloros,ja’budhuBânja'èpaènga'sowaramon be'naagella'polanamonkalabânsowarasèghâncangsè èpadhâddhibengko,keledaibhâkalmabângunbânnya' bengkosabbhânarè;bânmonkalabânkakowadansè
èghâbâybajak,bajakta'keraèpaèlangdâribâbânabahu onta
12He,ana'!ngojukbatobi’orengbicaksanalebbibecce’ etembangngenomanggurbi’orengsesossa
13He,na'!toburragianggurraba’nakakoburannarengorengsebecce’,banja’ngenomabarengbanreng-oreng seta’andhi’taobanseta’andhi’ate
14He,na'!pakowatkareng-orengsebicaksanasetako’ kaAllahbanpadhabanreng-orengjareya,banja’ nyanderkareng-orengseta’tao,sopajaba’nata’padha banreng-orengjareyabanajarjalanna
15He,na'!monbe'nalanemmokancaotabâkanca, coba',bânsaellanajârèyaghâbâykancabânkanca;ban ja’amolja’agiSaleranata’kalabanbadhacoba;banja’ macemmercacanaba’nabanorengseta’andhi’ bicaksana
16He,na'!samentarasapatupagghunèsokona,ajhâlân kalabânsapatujârèyaèattasduri,bânghâbâyjhâlân ghâbâyana'na,bânghâbâybengkonabânna'-kana'na, bânghâbâykapalnabe'natèngghisabellunnaèattastase' bânomba'nabântenggelambânta'bisaèsalamettagi.
17He,na'!monorèngsogingakanolar,orèngngoca',-"Ka'dhintokalabânkabicaksana'anna,"bânmonorèng mèskènngakanolar,orèngngoca',"Dhârikalaparan."
18He,na'!orengjareyasennengkakakananbandhi’andhi’naba’nasabbanare,banta’terroandhi’naoreng laen.
19He,na'!ja’akanca’anbanorengbudhu,ja’ ngakanabarengbanorengjareya,banja’perakmon calaka’tatanggana.Monmosonaba’naalakojahatka ba’na,becce’eorengjareya.
20He,na'!orèngsètako'kaGustèAllahkodhutako' bânhormatkaSalerana.
21He,na'!orengseta’taolabubantatandhung,ban orengbicaksanamasketatandhungta’ekenneng gundhek,maskelabujagaceppet,banmonsake’bisa ajagaodhi’na.Tapemonggukaorengjahil,budhu, monggukapanyake’natadha’tambana
22He,na'!monbâdâorèngsènyanderkabe'nasèlebbi rèndahdâribe'na,majukaangghuyètemmoè,bân pagghunmanjeng,bânmonorèngrowata'bisamales, Pangerannabhâkalmalesghâbâyorèngrowa
23He,na'!ja'dulimokolana'na,sababmokolana'na ba'napadhabankotorankakebbun,akanthanalektegi colo'nadompet,akanthanalektegikeban,banakanthase ngoncilabang
24He,na'!tahanana'nadârikajahadan,bânajhârisopan santunsabellunnaana'naaberonta'kaba'nabânaghâbây ba'naèhinaèantaranaorèngbânnya'bânba'na aghântongcethaggaèlorongbânèmajelis-majelisbân ba'naèhukumpolanakajahadannalalakonnasèjahat
25He,na'!nyaresapesepo-lempobankole'na,ja'nyare sapeseatandhu'raja,ja'akancabanorengsepenter,ban ja'nyaredunorsedujanatokaran,otabadunorsemaleng, kaangguysabarangseelakoneba'nakareng-oreng jareyareng-orengjareyabakalmaancora
26He,na'!ja'sampe'orèngtowanaba'naabastoba'na, bânPANGERANkasokankarèngtowana;polana èsebbhut,"Orèngsèta'pardulikaramanaotabâebuna
CaretanaAhikar
kodhuèpate'èpolanadusa;bânorèngsèngormatèorèng towanabhâkallanjangomorrabânomorrabânbhâkal nangalèsadhâjânasèbeccè'""
27He,na'!jhâ'ajhâlânèjhâlânta'ngangghuysanjata, polanabe'nata'taobilamosobhâkalètemmoèbe'na, sopajâbe'nabisaasadhiya
28He,tangana'!ja’akanthakajuwansetadha’ dhaunnasetadha’dhaunnaseta’tombu,tapeakantha kajuwansetombudhaunnabanranca’na;sababorengse ta’andhi’binebanta’andhi’ana’tantoepamaloe dunnyabanekabaji’ibi’sa-bangsa,akanthakajuwanse ta’andhi’dhaunbanta’buwa
29He,na'!ba’naakanthakajuwanseabuwa’epenggir lorong,sebuwanaekakanorengselebat,banrun-burun alasera-arabeddhiaistirahatebaba’annabanngakan dhaunna
30He,tangana'!saneyapdumbaseondurdharilorong banca-kancanadaddikakannapate’alas
31He,na'!ja'ngoca',"Tanglorareyabudhu,sengko' bicaksana,"banja'nyareta'agica'-oca'seta'taoban budhu,sopajaba'nata'ekala'-gella'bi'orengjareya.
32He,na'!ja'ba'nasalasettongdharidunorsebi'lorana esoroondurdharisengko'banba'na,tapeba'nadaddi salasettongdharidunorseesoronyanderkasengko'ban ba'na.
33He,na'!ja'ghâgghârdunorrabe'naèadha'nakancana, polanabe'nata'taosapadârirèng-orèngrowasèbhâkal lebbiargaghâbâybe'naèakherra.
34He,tangana'!ja'tako'kaPangerannasenyepta'agi ba'na,ja'sampe'Salerananeng-ennengkaba'na.
35He,tangana'!bhâdhihoca'naba'nasèèghâdhui bhâgusbânbhâgusjilana;banja'sampe'kancanaba'na nyek-ngenyeksokonaba'na,ja'sampe'kancanajareya nyek-ngenyekdhadhanaba'napole.
36He,tangana'!monbe'namokolorèngbicaksana kalabânoca'sèbicaksana,oca'jârèyabhâkalèbâdâ'aghi èdâdânaakadhirassamalosèèkabâsa'aghi;tapemon ba’namokolorengseta’taokalabantongket,oreng jareyata’kerangartebanta’kerangedhing.
37He,tangana'!monba'nangotosorengbicaksana kaangguykabutowannaba'na,ja'aberri'parentabannya', sababorengjareyabakalngalakonanalalakonnaba'na menorotpangaterronaba'na:banmonba'nangotos orengbudhu,ja'parenta'agi,tapeentardibi'banlakone lalakonna,sababmonba'naparenta’agi,orengjareyata’ kerangalakonepa-apasedaddipangaterronaba’na Monba’naepakonalako,dulilakonelalakonjareya
38He,tangana'!ja'nyadhiya'agimosonaorengselebbi kowatdhariba'nadibi',sababorengjareyabakalngala'a okorannaba'na,banbakalmalessakaba'na
39He,tangana'!coba’agiana’naba’nabanabdina ba’nasabellunnaba’namassra’agidhi’-andhi’naba’na kareng-orengjareya,ja’sampe’reng-orengjareyata’ bisangala’reng-orengjareya;polanaorèngsèandi' tanangpossa'èsebbhutbicaksana,sanajânorèngjârèya budhubânta'tao,bânorèngsèandi'tanangkosong èsebbhutmèskèn,ta'tao,sanajânorèngrowa pangerannaparaahli
40He,tangana'!Sengko’langakanbungkanacolocynth, bannelengaharu,tapesengko’ta’nemmopa-apase lebbipae’dharikalaparanbankakorangan
41He,na'!ajhâriana'nakaangghuyhematbân kalaparan,sopajâbisaajhâlânaghibengkonakalabân beccè'
42He,tangana'!ja’ajariorengseta’taongangguy cacasebicaksana,sababcacajareyatantomaberra’ monggukaorengjareya
43He,tangana'!ja’paenga’kabadha’annaba’na kakancana,ja’sampe’ba’naeya-seyabi’kancana
44He,tangana'!butaatelebbiberra’dhaributamata, sababbutamatabisaetontonsakone’-sakone’,tapebuta ateta’etonton,banadinggallagijalanseloros,ban ajalanejalansebengkokcara
45He,tangana'!orengtatandhungsokonalebbibecce’ etembangtatandhungjilana
46He,tangana'!kancasesemma’lebbibecce’ etembangtaretansejau
47He,tangana'!kaasreyanèlangnamongpangataowan langgeng,bândunnyaèlangbândhâddhiparcoma, namongnyamanasèbeccè'ta'èlangbânta'èlang
48He,tangana'!orengseta’andhi’istirahat,matena lebbibecce’dhariodhi’na;banmonyenaorengnanges lebbibecce’etembangmonyenaanyanye;polana kasossa'anbânnangès,monrèng-orèngrowatako'ka Allah,lebbibeccè'dârimonyenanyanyianbângumbira.
49He,tangana'!pa’-dapa’nakocengsebadhae tanangngaba’nalebbibecce’etembangangsasebadhae dhalempancinatatangganaba’na;bandumbasesemma’ kaba’nalebbibecce’etembangsapesebadhaejauna; mano’keddi’sebadhaetanangngaba’nalebbibecce’ etembangmano’keddi’saebusengabber;bân kemiskinansèèkompolaghilebbibeccè'dâriètabur bânnya'bekal;banrubahsegi’odhi’lebbibecce’dhari macansemate;bânsèttongpondumbalebbibeccè'dâri sèttongponarta,maksoddhâkaulâhemmasbânsalaka; sababemmasbansalakaeerrepedhalembumebanta’ etangale’e;tapebulunapaggunnengepasarban etangale,bandaddikasennengnganmonggukaorengse ngangguy
50Hetangana'!artasakone’lebbibecce’katembang artaseasalebbudan
51He,tangana'!ajamsegi’odhi’lebbibecce’ etembangorengmeskensemate
52He,tangana'!orengmeskensetengkanabecce’lebbi becce’etembangorengsogisemateedhalemsa-dusana
53He,tangana'!simpenoca'èatèna,bânbhâkal bânnya'ghâbâybe'na,bânawasmonbe'naèpamangghi rahasianakancana
54He,tangana'!ja’sampe’badhacacasekalowar dharicolo’nasabellunnaba’namotossagibi’atenaBân ja'manjengèantaranaorèngsèatokar,polanadârioca' sèjhubâ'bhâkaldâtângtokar,bândâritokardâtâng perrang,bândâriperrangdâtângperrang,bânbe'na bhâkalèpaksaaberri'sakse;tapeburudharijadhiya,pas aistirahat
CaretanaAhikar
55He,tangana'!ja'alabankaorengselebbikowat dhariba'na,tapenyareatesabbar,sabbarbanodhi'se jujur,sababtadha'selebbibecce'dharijareya
56He,tangana'!ja'baji'kakancanasedha'-adha',sabab kancanasenomerdhuwa'ta'abit
57Hetangana'!dhatengkaorèngmèskènèdhâlem kasossa'anna,bânacacaparkararèng-orèngrowaè adha'naSultan,bânalakoberra'kaangghuymasalamet rèng-orèngrowadâricolo'namacan
58He,tangana'!ja'sennengmonmosonaba'namate, sababsakejja'aggi'ba'nabakaldadditatanggana,ban orengsengejekba'nabakalehormadibanehormadiban esalamsabellunna
59Hetangana'!monaengpaggunnengelangnge’,ban gagakpotedaddipote,banmennya’manesakantha maddu,orengbudhubanbudhutantongartebandaddi bicaksana
60Hetangana'!monba’naterrodaddiyabicaksana, jagaja’sampe’lecegan,ja’sampe’co’-ngeco’,banja’ sampe’nangale’ekajahadan;monkanthajareyaba’na esebbutbicaksana.”
61He,tangana'!diggalorengbicaksanaecocowagi ba’nangangguythong-penthong,tapeorengbudhuja’ sampe’ba’naeobbarngangguymennya’ro’om.Mara andhapasorebaktoba’nagi’ngodha,banebaktoba’na latowabakalehormadioreng.
62Hetangana'!ja’bisaalabankamanossaebakto kobasana,otabanasongayebaktobanjir.
63Hetangana'!ja'ru-kaburuedhalempangantanna bine,sababmonlakarbagus,binenabakalngoca'a, 'Guste,nyadhiya'agikaangguyabdidalem;'bânmon terrossake',bhâkalèparèksaorèngsèaghâbây.
64He,tangana'!sapaseeleganedhalemkalambina, orengganekapadhaedhalemoca’na;banorengse akalambita’bagus,cacanapadhakeya.
65Hetangana'!monbe'nalaalakomaleng,kabalaka Sultan,banberri'ibagiyanna,sopajaba'nabisaepabebas dhariorengjareya,sababmonta'kanthajareyaba'na bakalnanggungpae'.
66He,tangana'!kancanaorengsetanangngakennyang bankennyang,banja’kanca’anbanorengsetanangnga totopbanlapar
67Bâdâempa'halsèta'bisaèamanaghisarengratobân tantarana:penindasansarengwazir,bânpamarèntahsè jhubâ',bânpenyimpangankarep,bântiranièattasrakyat; bânempa'halsèta'bisaèsèmpen:orèngsèbicaksana, orèngbudhu,orèngsogi,bânorèngmèskèn'
BAB3
Ahikarpensiundâripartisipasiaktifèdâlemurusan nagharaOrèngrowamassra'aghidhi'-andhi'naka pottranasèkhianatèattaspanèkacarètasèmakasambu' tentangcaraorèngsèta'asokkordâddhiorèngpalsu RencanasèpenterkaangghuynyambungAhikar aghâbâyAhikarèhukummateRopanaahernaAhikar 1Kanthajareyaoca'naHaiqâr,bansaellanamare mareksaparentabanparebasanjareyakaNadan,ana'na ale'na,aba'nanyangkabakalajagakabbi,banaba'nata'
taoja'aba'nanoduwagikaaba'nakacape'anban panghina'anbanejek
2SaellanajârèyaHaiqârpagghunnengèbengkonabân massra'aghikaNadansakabbhinadhi'-andhi'na,bariya keyabudhu'na,bânparaabdina,bânjhâran,bânsapè, bânsadhajasèèkaolle;bankakobasa’anngolokban ngolokpaggunbadhaedhalemkakobasa’annaNadan 3BânHaiqârtoju'èbengkona,bânsabbhânbakto Haiqârmangkatbânngatorragisalamkarato,bânabali kabengkona
4Satèya,èbâktoNadanngaonèngjhâ'kakowadhân kaangghuynyorobânèlarangbâdâètanangngadhibi', èponta'pardulidâ'posisiHaiqârbânècèng-ècèng,bân molaènyalahaghiHaiqârbilaèponngaton,oca'na, 'PamankaulâhHaiqârbâdâèbâbânabânsatèyata'tao apa-apa'
5Bâ'namolaèmokoldunorbândunorbinè',bân ajhuwâljhâranbânontabânabâli'isakabbhinadhi'andhi'napamanHaiqâr
6SaellanaHaiqârnangalèjhâ'aba'nata'neserkapara abdinabânkabengkona,lajujagabânngojukHaiqâr dâribengkona,bânngeremorèngsèaberri'taokarato jhâ'ratonalanyaba'dhi'-andhi'nabânkakananna 7RatongadekpasngolokNadan,pasadhabu,'Saabidda Haiqârgi'baras,tadha'orengsengatorarta,bengkona, bandhi'-andhi'na.'
8SaellanajârèyaNadanèpaèlangdâripamanHaiqâr bânsakabbhinadhi'-andhi'na,bânèbâktojârèyaNadan ta'maso'bânta'kalowar,bânta'nyapa.
9SaellanajareyaHaiqâratobatdharikasossa'annaban Nadanana'naale'na,banterrossossa.
10BânNadanandi'ale'sèanyamaBenuzârdân,dâddhi Haiqârèkala'kaangghuyèghântè'èNadan,bânèpèyara bânèhormatikalabânhormatsèpalèngbhâghus.Dhi’andhi’nalajuepassra’agikabbikaYakub,sartalaju epadaddigubennorkaraton.
11BâktoNadantaokakadhâddhiyânjârèya, èkabâsa'aghiiribâncemburu,bânmolaèngaduka sadhâjânaorèngsèatanya,bânècèng-ècèngpaman Haiqâr,oca'na:'Pamankaulâhlangojukkaulâhdâri bengkona,bânamponlebbisennengkatangale' etembangsengko',tapemonAllahSeMahatenggi aberri'kakobasa'ankasengko',sengko'bakal madhatengngakasossa'ankaorengjareyasampe'mate' 12Nadangi'terrosapekkerapasebisa'aaba'nadaddi sababbaaba'natatandhungTa’saapaabiddadhari jareyaNadanpasaobapole,lajungeremsoratkaAkhis, ratoPersiya,pottranaSahSeAhliPekker
13'Heratoseagung,RatoSanherib,ratoAsyursareng Niniwe,sarengwazirsarengsekettarisHaiqâr,mogamogaJunandalemmoga-mogakaJunandalem!Mogamogabadhapessesalakaeantaranaba’nabansengko’” 14Monsoratreyanapa'kaba'na,monba'nadulientar kaCoraNisrin,kaAsyurbanNiniwe,karaja'anjareya bi'Sengko'epassra'agiyakaba'nata'kalabanperrang banta'kalabanaperrang' 15Saellanajareyapasnolessoratlaenkalabanasmana HaiqârkaratoMesser'Moga-mogajunandalemsareng
abdidalemeparengnganakataremtemman,gusteratose parjuga!
16Monebaktosoratreyaepanapa'kaba'na,ba'naentar kaAsyurbanNiniwekaCoraNisrin,Sengko' massra'agiyakaba'nakaraja'anjareyata'kalabanbadha perrangotabaperrang'
17BântolesannaNadanakadhitolesannapamanna Haiqâr
18Saellanajârèyasoratsèduwâ'jârèyaèlipet,bân èsegelkalabânsegelpamannaHaiqâr;maskebaramma’a reng-orengjareyagi’badhaekaratonnarato
19Saellanajârèyaèponmangkatbânnolèssoratdâri ratokapamannaHaiqâr:'Salametbânsehatghâbây Wazir,Sekretaris,Kanselir,Haiqâr
20OHaiqâr,monsoratrèyanapa'kaba'na, pakompolaghisakabbhinaprajuritsèèbârengngèba'na, bânsorosampornaèdâlemkalambibânjumlahna,bân bhâktakakaulâhèarèsèkapènglema'ètanarataNisrîn
21Monba'nanangale'esengko'dhatengnyerrang,duli sorotantarapadhanyerrangsengko',pakanthamosose aperrangabansengko',sababsengko'andhi'otosanna ratoMesserseabarengngesengko'sopajanangaleyana kakowadannatantaranaratoMessertantarabânbisa tako'kakaulâh,polanarèng-orèngpanèkamosobân baji'kakaulâh.'
22Saellanajârèyasoratjârèyaèsegelbânèkirimka Haiqârkalabânsalasèttongponggabanarato.Saellana jareyasoratjareyalajuepabadhaeadha’narato,pas ebaca’agikaratosartaeduduwagisegella.
23Ebaktomeyarsaapaseesebbuttagiedhalemsorat jareya,ratolajubingongbance'peggella,pasadhabu, 'Ah,sengko'lanoduwagitanghekmat!apasèella elakonekaulâhkaHaiqârkantosèponnolèssorat-sorat panèkaghâbâymosokaulâh?Apareyatangopadhari orengjareyapolanatangkabecce’ankaorengjareya?'
24DhabunaNadan,‘Junandalemja'sossa,guste!bânta' peggèllè,tapèmaraentarkatanarataNisrînbânngabas apacarètajârèyabendherotabâenja''
25Earesekapenglema'Nadanlajungajakratoban tantaranasartawazirjareya,pasmangkatkara-ara beddhikaCoraNisrinRatopasngoladi,lajunangale’e! Haiqârbântantaranaèpadhâddhisèttong
26BânbâktoHaiqârnangalèjhâ'ratobâdâèdhissa', Haiqârnyanderbânaberri'isyaratkatantarakaangghuy abâdâhperrangbânaperrangèbâbânaratoakadhisè ètemmoèèdâlemsorat,èponta'taolobangponapasè èkalèNadankaangghuyorengjheriya 27BânbâktoratonangalèlalakonnaHaiqâr,ratocè' kobâterra,tako'bânbingong,bânce'peggella
28DhabunaNadan,“Guste,ponapajunandalemngoladi! apasèellaelakoneorèngsèjhujhurrèya?namongjhâ' peggèllèbânja'sossaotabâsake',namongentarka bengkonabântoju'ètahtana,bânkaulâhbhâkalngeba Haiqârkapanjhennengnganèikatbânèrantaykalabân rantay,bânkaulâhbhâkalngojukmosona panjhennengngandâripanjhennengnganta'kalabân kerras' 29Ratoabalikatahtana,polanapeggelpolanaHaiqâr, bânta'ngalakonèpa-ponapaBânNadanentarkaHaiqâr
bânngoca'kaHaiqâr,'W’allah,Opaman!Ratoongguonggusennengpolanaba'nakalabanatesetalebat sennengngasartaasokkorkaba'napolanaba'nala alampa'agiapaseepakonnagikaba'na
30Sateyasengko'esoronyabiskaba'nasopajatantarana ba'naesorowagikakawajibanna,banba'nadibi'nyoro tanangetale'eebudhiyannabansokonaetale'e,sopaja paraotosannaratoMessernangale'ekadaddiyanjareya ekatako'ereng-orengjareyabanratona'
31Haiqârajawab,'Ngedhingartenaatoro''Sanatkala jareyakeyaPetrusjaga,astanaetaleyagikabudhisarta rantaysokona
32NadanlajungajakYusupngadhepkaratoBânbâkto Haiqârmaso'kaadha'narato,Haiqârasojudèadha'na ratoètana,bânnyo'onkakobâsa'anbânkaodhi'ansè langgengghâbâyrato
33Saterrossaratoadhabu,'HeHaiqâr,tangSekretaris, Gubernurtangurusan,tangKanselir,pangobasatang Negara,careta'agikasengko'apakajahadanseelakone sengko'kaba'nasampe'ba'namalessengko'kalaban lalakonsejuba'reya.'
34Saellanajareyareng-orengjareyalajunoduwagi sorat-soratjareyakaIsaBânbâktoHaiqârnangalè jârèya,badannangetterbânjilanaèikatsakalèyan,bân ta'bisaacacapolanatako';tapecethaggaegantongka tanabanta’bisaacaca.
35Bâktoratonangalèjârèya,ratoarassayakinjhâ' parkarajârèyadârisalerana,bânratolangsungngadek bânmarenta'aghikaangghuymate'èHaiqâr,bânècoco' le'errakalabânpeddhangèlowarkottah.
36SaellanajareyaNadanacerrengsambingoca','O Haiqâr,Oorengsepetteng!apagunanapekkeranna ba'naotabakakobasa'annaba'naedhalemngalakone lalakonreyakarato?'
37Kanthajareyadhabunatokangcaretajareya.Bân tokangpeddhanganyamaAbuSamîk.Dhabunarato, ‘Hetokangpeddhang!bâ'na,entar,ghâlile'erraHaiqârè labangbengkona,bânbuwangcethaggadâribadanna saratosmeter.'
38SaellanajareyaHaiqârasojudeajunannaratosambi mator,'Moga-mogajunandalemmoga-mogajunandalem odhi'salanjangnga!banmonba’naterromateyana sengko’,maraelampa’agipangaterronaba’na;bân kaulâhonèngjhâ'kaulâhbhuntensala,namongorèng jahatbaskaangghuyaberri'pertanggungjawabandâri kajahadanna;maskesapaneka,gustesemolja!Kaulâh nyo'onkabe'nabânkancana,èdhingngaghiorèngsè aghâdhuipeddhangkaangghuyaberri'badankaulâhka abdinakaulâh,sopajâabdinabisaèkoburraghi,bân èdhingngaghiabdinapanjhennengngandhâddhi kurbannapanjhennengngan'
39Ratongadek,lajumakontokangpeddhangjareya epabaramma'apangaterrona
40Bâ'nalangsungmarenta'aghiparaabdinakaangghuy nangkepHaiqârbânorèngsèaghâdhuipeddhangbân èbârengngèHaiqârkalabânta'akalambikaangghuy èpate'è
41SaellanaHaiqârtaojhâ'aba'nabhâkalèpate'è,laju ngotosbinèna,'Kalowarbântatemmoèkaulâh,bân
CaretanaAhikar
bhâkalbâdâsaèbuparabanngodâ,bânèangghuy kalambiungubânsutrasopajareng-orengjareya nangesesengko’sabellunnasengko’mate
42Sadhiya'agimejadhadha'arannatokangpeddhang banba-ponggabanaBancamporanggursabannya'na, sopajareng-orengjareyabisa'angenom'
43Tamaralampa'agisabarangseedhabuwagiYakub jareyaBanbabine’jareyace’bicaksana,penterban bicaksanaBânèponnyatuaghisadhajasopansantun bânpangataowansèbisa
44Bâktotantaranaratobânorèngsèaghâdhuipeddhang dhâtâng,rèng-orèngrowanemmomejalaèpasra'aghi, anggurbânkakanansèèghâdhuikakanansèèghâdhui
45SaterrossaHaiqârngajhâkorèngsèaghâdhui peddhangghâpanèkaèpèsahaghidârirombonganbân ngoca','HeAbuSamîk,ponapapanjhennengnganta' onèngjhâ'bâktoratoSarhadum,ramanaSanherib,terro mateyanapanjhennengngan,panjhennengnganèkala' bânèsèmpenèsettongkennengngankantosdukanarato elangbanmentatolongkaba’na?
46Ebaktobi'Sengko'ba'naegibakaajunanna, Pangerance'peraggapolanaba'na
47Sengko'taoja'ratojareyabakalarassa'adukapolana sengko'epate'e.
48Sababsengko'ta'sala,banmonba'nangadhepka sengko'ekaratonna,ba'nabakalnemmowaontongse talebatrajana,banba'nabakaltaowaja'Nadan,ana'na tangale'reyaneposengko'banngalakonekajahadan reyakasengko'.ratobhâkalatobatpolanamate'èkaulâh; bansateyasengko’andhi’romaekebbunnatangbengko, bantadha’orengsetao.
49Ngerengabdidalemedhalemka'issa'kalaban pangataowannatangbine.Bankaulagi’badhadunorse badhaepenjarasepatotepate’e.
50Gibakalowar,pangangguyyagiTangkalambi.Rengorengjareyata’kerataosapaseepate’e.
51Buwangcethagga,pajauwagisaratosmeterdhari mayyidda,pasbagikatangnor,me'olleebendhemBan ba’nakodumakompolartasetalebatbannya’nae seddi’naSengko’”
52Saellanajârèyatokangpeddhangghâpanèka ngalakonèapasèèparenta'aghiHaiqâr,lajuentarkarato bânngoca','Moga-mogaba'naodhi'salanjangnga!'
53Saellanajârèya,binènaHaiqâraghâbâyHaiqârè kennengngansèèsèmpensabbhânmingguapasècokop ghâbâyHaiqâr,bântadâ'orèngsètaohkajabanaaba'na dhibi'
54Bâncaretajârèyaèberri'taobânèulang-ulangbân èpabânnya'aghièsakabbhinakennengngantentangcara Haiqârsèbijaksanaèpate'èbânmatè,bânsakabbhina orèngèkottahjârèyanangès
55Reng-orengjareyanangessambingoca','Adhu, Haiqâr!bânpolanapangataowanbânsopansantunna! Ce’sossanaba’nabanpangataowannaba’na!Edhimma senemmowaorenglaensepadhabanba’na?bânè dimmahbâdâorèngsècè'penterra,cè'penterra,cè' ahlinamarentasèakadhibe'nasèbisangèbâ kennengngannabe'na?'
56NamongratoamponatobatparkaraHaiqâr,bân atobatnata'èghâdhuimanfaat
57SaellanajareyaNadanngolokNadan,pasadhabu, 'Kassa'ajakca-kancanaba'na,paslakonesossaban tangessakaangguypamannaba'naHaiqâr,bannanges kaangguypamannaba'naHaiqâr,bannangeskaangguy aba'naakanthabiyasana,kaangguyngenga'e'
58TapeebaktoNadan,orengbudhu,budhuban cengkaljareyaentarkabengkonamajadhi'na,Nadanta' nanges,ta'sossaotabaaserrowan
59Nadanmolaènangkepparaabdibânbudhu'naHaiqâr, pasètalè'è,èsiksa,ècoco'kalabâncarasèpara'
60Yusupta'mardulikabinenamajadhi'na,semaraja aba'naakanthaana'nadibi'
61NamongHaiqâramponèpotongèkennengngansè èsèmpen,bânèponngèdingaghitangèssabudhu'nabân tatanggana,bânèponamolja'aghiAllahSeMahatenggi, SeMahaAgung,bânasokkor,bânèponros-terrosan adu'abânnyo'onkaAllahSeMahatenggi
62Bânorèngsèaghâdhuipeddhangghâpanèkadhâtâng kaHaiqârdâribâktokabâktoèbâktoHaiqârbâdâè tengngakennengngansèèsèmpen,bânHaiqârdhâtâng bânnyo'onBânsaleranaaleporatenabânnyo'on salamet.
63Bânbâktoèberri'taoènaghârâlaènjhâ'Haiqârsè bijaksanalaèpate'è,sakabbhinaratosossabânta' pardulidâ'RatoSanherib,bânrèng-orèngrowanangès polanaHaiqârsèaghâdhuiteka-teki.
BAB4
"Teka-tekiSphinx."Ponapasesaonggunakadaddiyan kaAhikar.abalina.
1SaellanaratoMessermastèaghijhâ'Haiqârlaèpate'è, ratoghâpanèkadulingadekbânnolèssoratkaRato Sanherib,èpèyara'parkarakataremtemman,kasehadan, kakowadhânbânkahormadansèèkaterroèghâbây panjhennengngantaretankaulasekataresnan,Rato Sanherib.
2Kaulaamponabitterromaddekkaratoneantarana langnge'sarengbume,bankaulanyo'onasopaja sampeyanngotosorengsebicaksanatorpenterdhari sampeyankaangguymaddekkaratonkaangguykaula, bansebisa'anyaotsadajanapartanya'ankaula,sopaja kaulaollepajekbanpajekAsyurtellotaonabidda'
3Soratjareyapasepasangesegelsartapasekeremka Sanherib
4Ratojareyangala'soratjareyapasebaca,pas eparengngagikaparawazirrabankaparapamimpinna karaja'anna
5Saellanajareyaratojareyamakompolreng-orengsela towa,reng-orengsepenter,reng-orengsebicaksana, reng-orengseandhi'elmo,paraahliramalban sakabbiyannaorengsebadhaenagaranaentarkarato Messerbannyaotpartanya'anna?'
6Ca'nareng-orengjareya,‘Guste!be'naonèngjhâ'è karaja'annabe'nata'bâdâorèngsètaohparkara-parkara rèyasalaènnaHaiqâr,wazirbânsekretarisbe'na
CaretanaAhikar
7Tapeedhalemparkarajareyasengko'banba'nata' andhi'kaahliyan,kajabanaNadan,pottranaale'na,sabab Nadanjareyasengajarragisakabbinnahekmat, pangataowanbanpangataowannaOlokorengjareyaka ba’na,olledaddiorengjareyabisamokka’simpulse kerrasreya'
8SaellanajareyaratoadikaneNadan,pasadhabukantha reya,“Tenggusoratreya,pateppa'apaessena”Ebakto Nadanmacasoratjareya,lajuadhabu,‘Guste!sapase sanggupmaddekkaratoneantaranalangnge’ban bume?'
9Bânbâktongèdingaghioca'naNadan,ratocè'sossana, bântorondâritahtanabântoju'èabu,bânmolaènangès bânnangèspolanaHaiqâr
10Ca'nareng-orengjareya,'Adhutangkasossa'an!O Haiqâr,sètaorahasiabânteka-teki!calaka'kaulâh ghâbâypanjhennengngan,yaHaiqâr!Gurutangnagara banpangobasatangkaraja’an,edhimmasengko’ nemmowasepadhabanba’na?OHaiqâr,Gurunaghara kaulâh,èdimmahkaulâhbhâkalnyarèta'aghi panjhennengngan?calaka’sengko’polanaba’na! barammasengko’semaancoraba’na!bansengko’ ngedhingngagicacanana’-kana’budhu,ta’andhi’ pangataowan,ta’andhi’agamana,ta’andhi’kajlake’an.
11Ah!bânpolèAhghâbâykaulâhdhibi'!sapasèbisa aberri'be'nakakaulâhcomasakalèyan,otabâaberri' kabarjhâ'Haiqârghi'odhi'?bansaparonatangkaraja’an bi’sengko’ebagiyakaorengjareya.
12DharidhimmaollenaSengko'reya?Ah,Haiqâr! Moga-mogaabdidalemkengenganengaleJunandalem namongsakaleyan,sopajaabdidalemkennyangngabasa JunandalemsarengarassasennengkaJunandalem.
13Ah!Otangkasossa’ankaangguyba’nasalanjangnga! OHaiqâr,kadiponapakaulâhsèmate'èbe'na!bân kaulâhta'abâdâhaghiparkarapanjhennengngankantos kaulâhnengghuahernaparkarapanèka.'
14Seyangmalemratoterrosmolar.Satèyabâktoorèng sèaghâdhuipeddhangnangalèpeggellaratobân kasossa'annaghâbâyHaiqâr,atènaalosdâ'Haiqâr,bân nyanderkaadha'naratobânngoca'kaHaiqâr:
15'Adhu,Guste!parenta’agikaabdieponjunandalem sopajaabdidalemeketthokcethagga'Saterrossarato adhabukasalerana:'Calaka'ba'na,AbuSamîk,apa salanaba'na?'
16Saoddatokangpeddhangjareya,‘Guste!saneyap dunorseta'atoro'kadhabunaloranaepate'e,ban sengko'ta'atoro'kadhabunaba'na'
17Dhabunaratojareya'Calaka'ba'na,AbuSamîk,e dhalemapaba'naalakoseta'cocokbantangparenta?'
18Saoddatokangpeddhangjareya,‘Guste!be'na marenta'aghikaulâhkaangghuymate'èHaiqâr,bân kaulâhtaojhâ'be'nabhâkalatobatpolanaèpon,bânjhâ' èponamponèsalaaghi,bânkaulâhnyempenèponè settongkennengngan,bânkaulâhmate'èsalasèttong abdina,bânèponsamangkènamanètase',bânmon be'namarenta'aghi,kaulâhbhâkalngeba'akabe'na' 19Dhabunaratojareya'Calaka'ba'na,AbuSamîk! be'nangèco'kaulâhbânkaulâhpanèkalorana'
20Saoddatokangpeddhangjareya,'Ella,guste!Haiqâr amanbânodhi''
21Bâktongèdingaghioca'jârèya,ratoarassayakin,bân cethaggaabâli,bânèpèyarapolanasenneng,bân marenta'aghikaangghuyngebaHaiqâr
22Dhabunaratokatokangpeddhangjareya,'He,abdise eparcaja!monoca'naba'nabendher,sengko'terroba'na sogi,banngaongga'agimartabaddaba'naeattascakancanaba'nakabbi'
23Bânorèngsèaghâdhuipeddhangajhâlânkalabân sennengghâlimpo'kantosnapa'kabengkonaHaiqâr Bânèponmokka'labangsèèsèmpen,bântoronbân nemmoHaiqârtoju',amolja'aghiGustèAllah,bân asokkor
24Bâ'naacerrèt,'OHaiqâr,kaulâhaghâbây kasennengngan,kasennengnganbânkasennengngansè palèngbhâghus!'
25DhabunaHaiqârkasalerana,'Kabarponapa,Abu Samîk?'Yosiyanyareta’agisabarangparkararato Messerdharidha’-adha’nasampe’aherraSaellana jareyalajuegibangadhepkarato.
26EbaktoratongoladikaDaud,lajungoladikaDaud ce'kakoranganna,obu'nalalanjangakanthakebanalas, kokonalatombuakanthacakarramano'rajabali, badannakotorpolanaabu.barnanamowanalaaobaban elangbansateyapadhabanabu.
27Ebaktoratonangale'eSimson,ratojareyace'sossana, lajudulingadek,pasagellu'Simson,nyeyomSimson, sambinangessambingoca','Molja'agiAllah!sèmabâli be'nakakaulâh.'
28SaellanajareyaPetrusaleporsartaaleporatena.Bân èponmokka'jubana,èangghuyḍâ'orèngsèaghâdhui peddhang,bâncè'becce'naḍâ'èpon,bânèberri'iartasè bânnya',bânèpaènga'Haiqâr.
29SaellanajareyaHaiqârmatorkarato,'Moga-moga junandalemeparengnganaodhi'salanjangnga!Jareya lalakonnareng-orengdunnya.Sengko’lanamen bungkanakormaseekennengaasandhing,bungkana kormajareyanondhu’kapenggirra,sengko’laju eontallagikababa
30Namong,Guste!sajjeggakaulâhngatonèadha'na panjhennengngan,jhâ'bhâ'naèpèyara!Bânratoadhabu kasalerana,'Molja'aghiGustèAllah,sèamponneserka be'na,bânngagalijhâ'be'naèsalaaghi,bânapareng salametbânmasalametbe'nadârièpate'è
31Tapekassa'ba'naentarkamandhiseanget,nyokor obu'na,ketthokkukuna,gante'kalambina,pasane'madi pa'poloareabiddabisaabalikaba'na'
32Saterrossaratomokka'jubanasèlarang,pas èangghuykaHaiqâr,HaiqârasokkorkaGustèAllahbân asojudkarato,pasmolekabengkonakalabânsenneng bânsenneng,sambiamolja'aghiAllahSeMahatenggi 33Reng-orengebengkonapadhanoro'perak,bariya keyaca-kancanasartasakabbiyannaorengsengedhing ja'Yahyalaodhi',padhaperakkeya
BAB5
Sorat"tebbagan"eduduwagikaAhikarParana'-kana'è attaselangNaik"pesawat"pertamamangkatkaMesser Ahikar,dhaddhiorengpenterjugaandhi’rassapekker (Ayat27)
1Yosiyaalampa'agipapakonnaratojareya,pasambu pa'poloareabidda
2Saellanajareyaratolajungagemkalambisepaleng bagus,pasnetenejarankaratoeerengngaginor-dunorra ebudhiyannabaneadha'na,sambice'peragga 3TapeebaktoNadan,pottranaale'na,ngedhing kadaddiyanjareya,atenaarassatako'banbingongban ta'taoapasekoduelakone
4BânbâktoHaiqârnangalèjârèya,lajumaso'ka adha'naratobânnyapa,bânratoajawabsalam,bân makonratotoju'èseddi'na,sambingoca' 'OHaiqârsèèkasennengi!abassagisorat-soratse ekeremratoMesserkasengko’banba’nasaellana ngedhingja’ba’nalaepate’e
5Reng-orenggapanekanyake'eateabdidalemsadaja sarengmakalaabdidalemsadaja,kantosbannya'orenge nagaraabdidalemsadajaseburukaMesserpolanatako' naremapajekseepentaratoMesserdhariabdidalem sadaja.
6SaellanajârèyaHaiqârngala'soratjârèyabânmaos bânngartèessena.
7Saellanajareyalajuadhabukarato.'Ja'duka,guste! Sengko’entarakaMesser,ngeba’ajawabankarato, soratreyabi’sengko’eduduwagiyakarato,sartanyaot karatoparkarapajek,banreng-orengselaburubi’ sengko’epabaliyakabbi;bânso-mosonaba'nabi' Sengko'epamalowakalabanbantowannaAllahSe Mahatenggi,bankaangguykasennengnganna karaja'annaba'na.'
8Bânbâktongèdingaghioca'dâriHaiqârjârèya,ratocè' sennengnga,bânatènacè'bhâghusnabânèberri'irahmat.
9BânHaiqârngoca'karato:'Bâ'nabhâkalèpabâlipa' poloarèsopajâkaulâhbisaaghâlibânngatorparkara rèya'Banbi’ratojareyaeedine
10Haiqârmolekabengkona,bânmarenta'aghipara buruwankaangghuynangkepmano'elangduwâ'ghâbây aba'na,bânrèng-orèngrowanangkepbânèbâwaka aba'nalanjangngadhuebumeter,banorengjareya nyororeng-orengseagabaykaju,pasepakonagabay dhuwa’kotakseraja,banreng-orengjareyangalakone jareya
11Saellanajareyalajumondhutna'-kana'lake'kadhuwa, sabbanarengatorragikurbanbudhu'nadumba,aberri' kakanankamano'rajabalibanna'-kana'lake'nadâri elang,bânbhâdhihngabberkaattassakone'-sakone' sabbhânarè,kantosjaraksapolometer,kantos èbiasaaghibânèdidik;bânrèng-orèngrowangangkat sakabbhinalanjangngatalekantosnapa'kalangngè';na'kana'lake'sèbâdâèattasbudhinaSaellanajareyarengorengjareyapasetarekkaaba’nadibi’
12BânbâktoHaiqârnangalèjhâ'pangaterronala èkaolle,lajumarenta'aghikana'-kana'sopajâmon
èangka'kalangngè',rèng-orèngrowakodhuaserro, ngoca':
13'Kassa'ngebatanalempongbanbato,me'olle epaddegganakaratonkaangguyratoMesser,sabab sengko'banba'nareyamales'
14BânHaiqârta'pernalastarengajhâribânolahraga kantosrèng-orèngrowanapa'katitik(keterampilan)sè palèngtèngghi
15Saellanajareyalajungadhepkarato,lajumator, ‘Guste!lalakongapanekaamponlastaremenorot pangaterronajunandalemMarajagaabarengsengko', sengko'noduwagiyakaajibanjareyakaba'na'
16Daddiratoalonca'bântoju'èbâbânaHaiqârbân entarkakennengngansèlebarbânnyoroorèngngèbâ mano'elangbânna'-kana'lake',bânHaiqâretale'ebân èpaèla'aghikaattasèsakabbhinatale,bânmolaèaserro akadhièponamponngajhârirèng-orèngka'ḍinto Saellanajareyareng-orengjareyalajuetaja’kaSalerana, esaba’ekennengngannabang-sebang
17Ratobânrèng-orèngsèèserrèngghâpanèkatakerjat, bânratonyeyomHaiqârèantaranamatanasambingoca', 'Kassa'molaèkalabântaremtem,tangkakase!He kasombongantangkaraja’an!kaMesserbannyaot partanya'annaratobanmakalaratojareyakalaban kobasanaAllahSeMahatenggi.'
18Saellanajareyaratolajuamet,sartalajuabakta tantarana,ngangodhadanbanno'-mano'rajabalika Messer.bansaellananapa’kajadhiyalajuabiluknojju kanagaranarato.
19Ebaktora'yatMesserngedhingja'Sanheriblangotos orengdharipangadilannaepakonabu-dhabubannyaot partanya'anna,kabarjareyalajuepanapa'karato Messer..
20SaellanajareyaMosangadhepkarato,pasasojud asojudeajunannaratoakanthasewajibkato-rato.
21Dhabunaratojareya,'Guste!RatoSanheribngalem junandalemkalabankataremtemmansarengkakowadan sartakahormadansetalebatrajana
22Abdidalem,sesalasettongdharidunorra,epakon nyaodipartanya'annajunandalemsarengnyo'ona sadajanaparnyo'onannajunandalem,sababjunandalem makonorengnyare'eorengsemaddeggakaraton junandalemeantaranaratolangnge’banbume
23KalabanpartolongannaAllahSeMahatenggisareng kabecce'anneponjunandalem,abdidalemmaddeggagiya kotthagapanekamenorotpangaterronajunandalem
24Namongjunandalem,Guste!apasèèkabâ'aghibâ'na èdâlemparkarapajekMessertellotaonrèya--satèya stabilitaskarajaanpanèkakaadilansèkerras,bânmon bâ'namennangbântanangkaulâhta'andi'katerrangan kaangghuyajawab,makaratokaulâhbhâkalngotos pajeksèèsebbhutbe'na
25Banmonpartanya'annaba'nabi'sengko'laesaodi, ba'nakodungeremmagipa-apaseedhabuwagiba'naka sengko''
26EbaktomeyarsadhabunaPANGERANjareya,rato heranbanbingongnangale'esaapabebasnaabu-dhabu jareya
CaretanaAhikar
27Dhabunarato,'He,manossa!sapanyamanaba'na?' Saodda,'Abiqâmabdidalem,abdidalemsemutkene' dharisemutRatoSanherib'
28Dhabunarato,'Guste,ta'gadhuwanorengse atenggiyandharijunandalem?
29DhabunaHaiqâr,'Guste!kaulâhnyo'onkaGustè AllahsèMahatenggisopajâkaulâhbisaalampa'aghi ponapasèèkaterroèJunandalem,sababGustèAllah bâdâèbâbânaorèngsèlemma'sopajâbisamabâliorèng sèkowat'
30SaellanajareyaratomakonsopajaAbiqam nyadhiya'agibengkona,sartanyadhiya'agikakanan, teddha'anbannom-enomansartasabarangseekaparlo
31Saellanajareyalamare,telloaresaellanajareyarato ngagemkalambibungoterrongbanmera,lajualenggie tahtana
32Ratomakonorengngone'eAbiqam,banebakto AbiqamngadhepkaAbiqam,Abiqamlajuasojudsambi nyeyomtanaeadha'naAbiqâm
33Dhabunarato,'HeAbiqâm,sapasengko'reya?ban parapangrajaetangkaraja'an,sapasepadhabanrengorengjareya?'
34Haiqâradhabu,'Guste,panjennengnganakadhi brahalaBel,bânparapamimpinkaraja'an panjennengnganakadhiabdina.'
35DhabunaIsa,'Kassa'abalidha'enna'lagguna.'Daddi HaiqârmangkatmenorotdhabunaratoFiraun.
36KalagguwannaHaiqârngadhepkarato,asojudsarta ngadhepkarato.Ratongagemkalambimera,dineng parakaomorengagungngagemkalambipote.
37Dhabunarato,'HeAbiqâm,sengko'padhabansapa? banparapangrajaetangkaraja'an,sapasepadhaban reng-orengjareya?'
38DhabunaAbiqâm,'Guste!Junandalemakadiare, abdinaakadisonarra.'Dhabunarato,"Kassa’moleka bengkona,laggunaabalidha’enna’."
39SaellanajârèyaFiraunmarenta'aghikaratonna kaangghuyngangghuykalambicellengmurni,bân Firaunngangghuykalambiakadhirèng-orèngrowabân alenggiètahtana,bânmarenta'aghikaangghuyngajhâk HaiqârYakubmaso',lajualenggieajunannaIsa 40Dhabunarato,'HeAbiqâm,sapasengko'reya?ban tangparapangraja,padhabansapareng-orengjareya?'
41DhabunaAbiqâm,'Guste!be'naakadhibulan,bân parapangrajanaakadhiplanetbânbintang'Dhabuna rato,"Kassa’ba’naentarkadhinna’lagguna"
42Saellanajârèyaratomarenta'aghiparaabdina kaangghuyngangghuyjubasèacem-macembârna,bân ratongangghuyjubabeludrumèra,bânalenggiètahtana, bânmarenta'aghiparaabdinakaangghuyngajhâk AbiqâmElisamaso’,lajuasojudeajunannaIsa 43Dhabuna,'HeAbiqâm,sapasengko'reya?bânTang tantara,akadhisapa?'Dhabunaratojareya,‘Guste!be'na akadhibulanApril,bântantaranaakadhikembangnga'
44Ebaktomeyarsajareyaratoce'peragga,lajuadhabu, 'HeAbiqâm!dha’-adha’najunandalemabandingagi abdidalemsarengBel-brahala,sarengparapangrajana abdidalemsarengba-ponggabana
45KadhukaleyannaJunandalemabandingagiabdidalem sarengare,banparapangrajaabdidalemabandingagi sarengsonarraare
46KatellokaleyannaJunandalemabandingagi abdidalemsarengbulan,banparapangrajaabdidalem abandingagisarengplanetsarengtang-bintang
47KaempakalenaJunandalemabandingagiabdidalem sarengbulanApril,parapangrajaabdidalemsareng bang-kembangngaTapèsatèya,yaAbiqâm!ngereng dhabuwagi,junandalem,RatoSanherib,akadisapa orenggapaneka?”bânparapangrajana,akadhisapa?'
48BânHaiqâracerrètkalabânsowarasèghâncang, 'Moga-mogakaulâhta'nyebbuttaghiratokaulâhbân panjhennengngansèalenggiètahtanaNamongmara jaga,abdidalemkengenganerrangngagiyajunandalem kadiponapajunandalemsarengparapangrajaepon junandalem'
49Daddiratobingongpolanabangaladhabuwagiaba'na dibi'Saellanajareyaratongadekdharikorse karaja’anna,ngadekeadha’naHaiqâr,pasadhabu, 'Kabalakasengko’sateya,sopajasengko’taowasapase padhabanratonaba’nabanparapamimpinna,sapase padhabanreng-orengjareya'
50BânHaiqâradhabukasalerana:'Gustènakaulâh panèkaAllahsowarga,bânparapangrajanapanèkakilat bângaludhuk,bânmanabisaleranaterroangen èbâdâ'aghibânojantoron.
51Saleranamarenta'agigaludhuk,pastera'banojan, banSalerananeggu'are,banareta'nyonar,banbulan banbintang,banta'alengleng.
52BânSaleranamarenta'aghibadai,bânbadhâi ghâpanèkaghâgghârbânojantoronbânghâpanèka nginjekbulanAprilbânmaancorkembangngabân bengkona.'
53Ebaktomeyarsajareyaratobingong,lajuce' peggella.koca'aghisèsabendherra,bânkaulâhonèng sapabe'nasaongghuna.'
54DaddiPetruslajuadhabusabendherra'Kaulâh Haiqârjurutulis,sèpalèngagungdâriparaDewan PribadiRatoSanherib,bânkaulâhwazirbânGubernur karaja'anna,bânKanselir'
55DhabunaIsa,'Ba'nangoca'sabendherraNamong kaulâhamponngèdingaghiHaiqâr,jhâ'RatoSanherib amponmatè'è,namongpanjhennengnganakatonghi' odhi'bânbaras'
56BânHaiqârnyaot,'Iya,jârèya,tapèmolja'aghiAllah sètaoapasèèsèmpen,polanaratokaulâhmarenta'aghi kaangghuymate'èkaulâh,bânsaleranaparcajâḍâ' oca'naorèng-orèngsèta'andi'kasala'an,namong Pangerannyalamettaghikaulâh,bânpojurorèngsè parcajâkaSalerana'
57DhabunaratokaHaiqâr,'Kassa'ba'naentarka dhinna',laggunaba'nadhatengkadhinna',bankabalaka sengko'parkaraseta'taoekaedhingsengko'dharipara pamimpinbandharira'yatetangkaraja'anbannagara'
BAB6
TipumuslihatjareyaberhasilAhikarnyaodisaneyap partanya’annaratoMesserParana'-kana'èattaselang panèkaklimaksèarèyaWit,sècè'jhârangngaètemmoè èdâlemAlketabkona,èpamangghièAyat34-45 1Haiqârmangkatkabengkona,lajunolessoratseaesse kanthareya:
2DhariSanheribratoAsyurbariyakeyaNiniwekarato Messer
3'Salamkaba'na,taretan!bânsèkaulâhèberri'taoḍâ' bâ'naèngghipanèkajhâ'bâdâtaretansèparloḍâ' taretanna,bânratonasèttongbânlaènna,bânkaulâh ngarepdâribâ'najhâ'bâ'nabhâkalèpinjamikaulâh sangangatostonemmas,polanakaulâhparloghâbây kakanansabagiyandharitantara,sopaja,sengko’bisa ngabdikareng-orengjareyaBânsakejja'aggi'kaulâh bhâkalngerema'aghighâpanèka'
4Saellanajareyasoratjareyaeleppet,pasepassra'agika ratokalagguwanna
5EbaktoPaulusngoladijareya,lajuarassabingong, lajuadhabu,'Sengko'ta'taongedhingdhariorengacaca kanthajareya'
6SaellanajârèyaHaiqârngoca'kasalerana, 'Saongghunarèyaotangsèèkabâsa'aghikarato.'
7Ratonaremadhabunajareya,oca'na,'HeHaiqâr, padhabanba'nasejujuredhalemaladinerato.
8Molja'agiAllahsemarengeba'nasamporna kabicaksana'an,banmarengeba'napangataowansarta pangataowan.
9Bânsatèya,OHaiqâr,ghi'bâdâsèèkaterroèdâri panjhennengngan,sèkodhuèpadhâddhiakadhibenteng èantaranalangngè'bânbumè.'
10SaterrossaHaiqâradhabu,'Ngedhingartenaatoro'.Bi’ Sengko’ba’naepaddegganakaratonmenorotpangaterro banpeleyannaba’na;namong,gustekaulâh nyadhiyaaghikapur,bato,tanaliatbânburuh,bân kaulâhandi'tukangsèahlisèbhâkalmabângunghâbây panjhennengnganakadhisèèkaterroèpanjhennengngan.'
11Ratonyadhiya'agisabarangseekaparlokasalerana, banreng-orengjareyalajupadhaentarkakennengngan selebar;bânHaiqârbânana'nadhâtângka'dhissa',bân èbâktamano'elangbânparangangodhadan;bânrato bânsakabbhinaparapangrajanamangkatbânsadâjâna kottahakompol,kaangghuynengghuapasèbhâkal èlakoniHaiqâr
12SaterrossaHaiqârmakalowarmano'rajabalidâri koceng,bânngangodhadanghâpanèkaètalè'èèbudhina, bântaliètalè'èkasokonamano'rajabali,bânèpaèlangè attasKajuwanjareyangabberkaattassampe’badhae antaranalangnge’banbume
13Na'-kana'jareyapadhaaera','Maragibabata,giba lempong,maddeggakaraton
14Reng-orengsebadhaejadhiyapadhakasambu'ban kasambu'Ratobanja-pangrajapadhaheran
15BânHaiqârbânparaabdinamolaèmokolparaburuh, bânrèng-orèngrowaacerrètkaangghuypasukanrato, 'Bâkta'aghikaparaburuhsèahliapasèèkaterroèbânja' èlang-alèngèalako'
16Dhabunarato,‘Ba'nalagila;sapasebisa'angeba apa'abaisampe'kajaunajareya?'
17DhabunaHaiqâr,'Guste!barammacaranasengko’ banba’nasemaddeggakaratoneattashawa?bânmon ratokaulâhbâdâèdinna',bhâkalmabângunpanbârâmpankaratonèdâlemsaare'
18Dhabunarato,'Kassa'mole,Haiqâr,kabengkona ba'na,pasistirahat
19SaellanajareyaHaiqârabalikabengkonaban kalagguwannangadhepkaratoDhabunarato,'He Haiqâr,badhakabarapaparkarajarannaloranaba'na? sababmonratojareyabadhaeAsyurbanNiniwe,jaran bine’nasengko’banba’nangedhingsowarana,laju ngocolana’na'
20BâktoHaiqârngèdingaghioca'jârèya,lajuentar ngala'koceng,ètalè'èbânmolaèècambukkalabânkerras kantosorèngMesserngèdingaghi,bânrèng-orèng Messerjârèyaentarabalakarato
21RatolajumakonorengngolokHaiqâr,pasngoca', 'Haiqâr,arapaba'name'mokolbanmokolkebanse budhujareya?'
22DhabunaHaiqâr,“Guste!saongghunabhâbinè'rowa amponngalakonèkalakoansèjhubâ'kakaulâh,bân pantesècapo'bânècambuk,polanaRatoSanherib kaulâhamponaberri'kaulâhjagosècè'bhâgussa,bân sowarasèbendhersèkowatbântaobâktosèyangbân malem.
23Bânmalemrèyakocengjârèyajagabânèpotong cethagga,pasmangkat,bânpolanakalakowanjârèya kaulâhaghâbâykocengjârèyaècapo'.'
24Dhabunarato,'Haiqâr,kaulâhngaonèngèjhâ'bâ'nala towabânbâdâèbâbânabâ'na,sababèantaranaMesser bânNiniwebâdânempoloballu'parasang,bâncaraapa rèng-orèngrowabisaentarmalemrèyabânmotos cethaggajagonaba'nabanabali?'
25DhabunaHaiqâr,'Guste!monMesserbanNiniwece' jauna,barammajaranbine'naba'nasengedhingngagi jarannaratoagarudhu'sambingocolbudhu'na?bankadi ponapamonyenajaranganekabisanapa’kaMesser?'
26Saellanangedhingparkarajareya,ratongagalija' Haiqârlanyaotpartanya'anna
27Dhabunarato,'HeHaiqâr,sengko'terroba'na agabayataledharipasertase''
28Haiqâradhabu,"Guste,parenta'aghirèng-orèng ghâpanèkakaangghuymakalowartaledâribhâdhân kaulâhkaangghuyaghâbâytaleakadhijârèya"
29SaterrossaHaiqârentarkabudhinabengko,bân ngobâlobangèpenggirratase'sèghâghâng,bânngala' sèttongghâlimpo'pèssè'ètanangnga,pèssètase',bân pasmataarèmoncar,bânnembuskalobang-lobang,laju nyebbâ'aghipaserearesampe’daddiakanthaseetennon akanthatale
30Haiqâradhabu,'Parenta'aghiabdinakaangghuy ngala'tali-talipanèka,bânbilapanjennenganterro, kaulâhbhâkalanyamanakadhipanèka'
31Dhabunarato,'Haiqâr,kaulâhandi'batogilinganè dinna',sèlarobbhu,bânkaulâhterrojhâit'
32SaellanajareyaHaiqârngabas,lajunemmobatolaen
CaretanaAhikar
33Dhabunaratojareya,‘Guste!Sengko’orengmanca: ta’andhi’pakakaskaangguyajait
34Tapesengko'nyoroba'nanyorotokangsapatuna ba'naseestorowamogerladdhadharibatoreya,sopaja sengko'bisa'aajaitgilinganjareya'
35Ratobanpin-pamimpinnapadhaagella'anDhabuna, 'Molja'agiAllahSeMahatenggiseaparengpangataowan banpangataowankaba'na'
36Ebaktoratonangale'eja'Haiqârlamakalaaba'na, banabalijawabanna,ratojareyapasce'sennengnga,pas marenta'agisopajareng-orengjareyamakompolpajek tellotaonkaangguyaba'na,pasegibakaHaiqâr
37Kalambinaebukka',paseanggepkaHaiqârban tantaranabanba-ponggabana,sartamajarongkosna parjalananna
38Dhabunaratojareya,'Kassa'molekalabantaremtem, hekakobasa'annaloranabankasombongannapara ahlina!bâdâSultansèakadhibe'na?ngerengsalamka JunandalemRatoSanherib,sarengkabalakadiponapa abdidalemsadajaamponngeremmagitor-atorka junandalem,sababto-ratosennengkaponapa’asaosse sakone’'
39SaellanajârèyaHaiqârngadek,pasnyeyom tanangngaratobânnyeyomtanaèadha'narato,sambi nyo'onkakowadhânbânketerrossaan,bânbânnya'è dâlembhâdhânna,bânngoca','Guste!Abdidalem nyo’onasopajasadajanabangsaabdidalemsadajata’ kengengodhi’eMesser.'
40Saellanajareyaratopasngeremoreng-orengseabala karong-lorongMessersopajatadha'settongaoreng AsyurbanNiniwesepaggunnengeMesser,tapekodu noro'Haiqâr.
41SaellanajareyaHaiqârmangkatkaratoMesser,pas mangkatnyaretanaAsyurbanNiniwe;bariyakeyadhi’andhi’nabanartace’bannya’na.
42EbaktoRatoSanheribnaremakabarja'Haiqârpara' dhatengnga,RatoSanheribkalowarngamba'Haiqâr,pas sennengpolanaHaiqârcè'sennengngataretankaulâh Haiqâr,kakowadhânkarajaankaulâh,bânkabangga'an karajaankaulâh
43Nyo'onapaseepenta'aba'nadharisengko',maske ba'naterronarema'asaparonatangkaraja'anbantang dhi'-andhi''
44Haiqârlajuadhabu,'Guste,moga-mogajunandalem moga-mogasalanjangnga!Guste,ngerengsae,guste!ka AbuSamîkmènangkagantènakaulâh,polanaodi'na kaulâhbâdâètanangngaGustèAllahbânètanangnga'
45SaellanajareyaRatoSanheribadhabu,'Molja'agi ba'na,Haiqâr,tangkakase!kaulâhbhâkalaghâbây stasiunAbuSamîkorèngsèaghâdhuipeddhanglebbi tèngghidârisakabbhinaDewanPribadibânfavorit kaulâh'
46Ratolajumareksanebarammakabadha'annarato Mosamolaerabudha'-adha'nasampe'mole,sarta jawabannapartanya'annaratojareya,bariyakeya barammacarananaremapajekdhariratobanopanadâri kalambibânhadiah
47RatoSanheribce'sennengnga,lajuadhabukaHaiqâr, "Taremaapaseekaterroweba'nadhariopetreya,sabab ba'nabisanaremasakabbinna"
48BânHaiqârmid:'Moga-mogaratooḍi'salanjangnga! Abdidalemta’terropa-ponapakajabana kasalameddanneponratoabdidalemsarengterros kaagunganneponjunandalem
49Guste!apasèbisaèlakonikalabânartabânsèakadhi jârèya?tapemonba'nakasokanaberri'kasengko', sengko'passra'agiNadan,ana'natangale',sopaja sengko'bisa'amaleskajahadanjareyakasengko',sarta aberri'sengko'dharana,bansengko'ta'sala'
50DhabunaRatoSanherib,“Pega'kana'jareya,bi' sengko'epassra'agiyakaba'na”BânHaiqârngajhâk Nadan,pottranaale'na,bânètalè'ètanangngakalabân rantaybessè,èbhâktakabengkona,bânèpasangètalesè berra'èsokona,bânètalè'èkalabânsimpulsèèketthok, bânsaellanaèikatkanthajârèyaèbuwangmaso'ka kamarsèpetteng,èseddi'nakennengngansèèpèyara, bânngangkatNebu-halmènangkapanjagakaangghuy aberri'rotibânsakone'aèngsabbhânarè.
BAB7
PerumpamaanAhikarsèèghunaaghikaangghuymamare pendidikanpottrana.Persamaansèmencolok.Ahikar ngolokkana'ghâpanèkakalabânnyamanasèèghâdhui gambaran.Eka’dhintoamponlastarecaretanaAhikar.
1BânbilaHaiqârmaso'otabâkalowar,èghâliNadan, pottranaale'na,èkabâ'aghikalabânbicaksana:
2'HeNadan,tangana'!kaulâhamponngalakonè sadhâjânasèbeccè'bânbeccè'ghâbâypanjhennengngan, bânpanjhennengnganamponmaleskaulâhkalabânhalhalsèjhubâ'bânjhubâ'bânkalabânmate'è.
3'He,tangana'!èkabâ'aghièdâlemparebasan:Orèngsè ta'ngèdingaghikalabânkopeng,bhâkalèpèyara ngèdingaghikalabânghâlimpo'nale'erra.'
4Ca'naNadan,“Arapaba'name'dukakasengko'?”
5BânHaiqâradhabukasalerana,'Polanakaulâhampon ngajhâripanjhennengngan,bânngajhâri panjhennengngan,bânaberri'panjhennengngan kahormadanbânhormatbânaghâbâypanjhennengngan èpaènga',bânamponmabâdâhaghipanjhennengngan kalabânbhâgussèpalèngbeccè',bânèpaènga' panjhennengnganèkennengngankaulâhsopajâ panjhennengnganbisadhâddhiahliwariskaulâhe dunnya,banJunandalemmate’eabdidalemsarengmales abdidalemkalabanmaancorabdidalem
6NamongPANGERANngagalijhâ'kaulâhèsalaaghi, bânSaleranamasalametkaulâhdâribhârangsè èpassra'aghikaangghuykaulâh,polanaPANGERAN mabarasatesèsossabânngalangorèngsèiribân sombong
7Hetangana'!kaabdidalemjunandalemakadi kalajengkingsenyerrangdimbagapasnaddha’agi badanna
8Hetangana'!be'naakadhigazellesèngakanarè'na madder,bânètamba'aghikaulâharèyabânlaggunarèngorèngrowabhâkaltansèèsèmpenèarè'nakaulâh"
CaretanaAhikar
9Hetangana'!be'nalataokaorengsenangalekancana seta'akalambiebaktocellepemosemcellep;pas mondhutaengcellep,paseselenkaorengjareya
10Hetangana'!kaabdidalemba’naakadiorengse ngala’bato,lajueontallagikalangnge’kaangguy agarujukPangerannabi’batoganekaBanbatojareyata’ nyedding,banta’napa’katenggina,tapedaddisababba salabandusa
11He,tangana'!monbe'nahormatbânhormatka kaulâhbânngèdingaghioca'kaulâh,be'nabhâkal dhâddhiahliwariskaulâhbânbhâkalmarentaèattas karaja'ankaulâh
12He,na'!be'nataojhâ'monbunto'naajamotabâbabi lanjangngasapolometer,ta'keraèpadhâddhiarghâna jaransanajânakadhisutra
13He,tangana'!kaulâhnyangkabe'nabhâkaldhâddhi ahliwariskaulâhèbâktokaulâhmatè;banpolanaere bankejjem,ba’naamaksodmateyanasengko’Tape sengko’epasalametbi’PANGERANdharisalenteranna ba’na
14He,na'!kaabdidalemjunandalemakadijebbakse epasangetompo’nabuth,pasbadhano’-mano’keddi’ senemmojebbakseepasangKeddi’jareyangoca’ka jira’na,"Apaba’naedhinna’?"Ca'najebbak,"Bulâ adu'aèdinna'kaGustèAllah."
15Mano'jareyaatanyakeya,"Apakajuseeteggu'ba'na rowa?"Ca'najebbak,"Jârèyaka'-bhungka'aneksèghi' ngodâsèèsandhingaghièbâktoadu'a."
16Larkngoca',"Bânapasèbâdâècolo'na?"Ca'na jebbak:"Jârèyarotibânkakanansèèbâktaghâbây sakabbhinaorèngsèlaparbânmèskènsènyanderka kaulâh."
17Dhabunamanjanganjareya,"Sateyasengko'bisa nyanderkaadha',ngakan,sababsengko'lapar?" Dhabunajebbakjareya,"Maramaju."Bânlarknyander sopajâbisangakan.
18Tapejebbakgella'lajualonca',pasnangkeple'erra mano'gella'
19Saoddamanjanganjareyakajebbakjareya,"Mon jareyakakanannaba'nakaangguyorengselapar,Allah ta'keranarema'aba'nasembecce'banlalakonbecce'na ba'na"
20Banmonba'naapowasabanadu'akanthajareya, Allahta'keranaremadu'anaba'naseapowasaban du'ana
21He,na'!be'naamponakadhimacansèakakandha sarenghemar,bânhemarghâpanèkaterrosajhâlânè adha'namacanghâpanèka;esettongaremacangella’ alonca’kaattassahemarjareya,lajuekakanepatadha’ 22He,tangana'!kaabdidalem,junandalemakadiombut sebadhaedhalemgandum,sababombutganekata’ madhatenggunakaponapa’asaos,namongmarosak gandumsarengngekke’gandumganeka
23He,tangana'!ba’napadhabanorengsenabur gandumsapololiter,banebaktolanapa’kabaktona anye,orengjareyajagapasanye,pasmakompol,pas agebba’,sartaalakoberra’sampe’kakonco’na okoranna,bânloranangoca'kabhâdhânna:"O,bhâ'nasè males!Bâ'naghi'ta'tombubânghi'ta'èkorangè"
24He,tangana'!kasengko’ba’napadhabanmano’se eontallagikadhalemjala,tapeta’bisamasalametaba’na dibi’,tapeaera’kamano’jareya,sopajamano’jareya eontallagikadhalemjalaabarengbanaba’nadibi’ 25He,na'!kaabdidalemba’naakadipate’secellep,pas maso’kadhalembengkonatokangpolo’terromaanga’a 26Saellanaanget,mano'jareyamolaeagaung,bi'rengorengjareyalajueojukbanepokolme'olleta'ngekke'
27He,na'!ba'nalapadhabanbabisemaso'kadhalem mandhipanasabarengorengsebagus,banebakto kalowardharimandhipanas,nangalelobangsekotor pastoronbanagulu'edhalemma
28He,tangana'!kaabdidalemjunandalemakadiembi’ senoro’ca-kancanaedhalemparjalananka kennengngannakurban,tapeta’bisamasalametaba’na dibi’
29He,tangana'!ajamseta’epakandhariburuanna daddikakananlala’
30He,tangana'!tanangsèta'alakobânta'alakobân(sè) tamakbânlicikbhâkalèpotongdâribahunna
31He,na'!matasèta'èkatontera',mano'gagakbhâkal nyala'aghibânnyabbur
32He,tangana'!kasengko’ba’napadhabankajuwan seranca’naepoger,bankajuwanjareyangoca’karengorengjareya,"Monbadhabarangsebadhaetanangnga ba’na,ba’nata’kerabisamogersengko’."
33He,tangana'!be'naakadhikocengsèèkabâ'aghi: "Ambungeco'kantoskaulâhaghâbâyrantayemmas ghâbâybe'nabânaberri'kakanangulabânalmond."
34Ca'nababine'jareya,"Sengko'ta'loppaka kaahliyannaeppa'banebu."
35He,tangana'!be'naakadhiolarsènompa'èattas bungkanadurièbâktobâdâètengngasongay,bân macannangalèrèng-orèngrowabânngoca',"Kajahadan èattaskajahadan,bânsèlebbikajahadandârirèngorèngrowakodhungatorkaduwâ'na."
36Olarjareyapasadhabukapate'alasjareya, "Budhu'nadumba,embi'bandumbaseekakanba'na saomorra,ba'naabaliyakaeppa'nabankaorengtowana otabaenja'?"
37Saoddapate'gella',"Bunten"Dhabunaolarjareya, "Sateyaba’nareyasepalengjahateantaranasengko’"
38He,tangana'!Bi’Sengko’ba’naeberri’ikakananse nyaman,banba’nata’eberri’iSengko’rotikerreng 39He,tangana'!kaulâhaberri'aèngsèèghâdhuigula ngenombansiropsenyaman,banba’nata’aberri’ Sengko’ngenomaengdharisomor
40Hetangana'!Sengko’sengajariba’nabanngajari ba’na,banba’nangalepangeteggannabanngetek Sengko’
41Hetangana'!Bi’Sengko’ba’naeparajakalabancara sepalengbagussartaeajariba’naakanthabungkana comarasetenggi;banabdidalembi’Junandalemelikbalik
42Hetangana'!kaulâhngarepbe'nabhâkalmabângun bentengsèèbenteng,sopajâkaulâhbisaèpèyaradârisomosoèdhissa',bânbe'nabhâkaldhâddhiakadhiorèng sèèkoburètanasèdâlem;namongPANGERANneser
CaretanaAhikar
kaabdidalemsarengmasalametabdidalemdhari akalkalannajunandalem
43He,tangana'!Sengko’ngarepba’nabecce’,tape ba’namalessengko’kalabankajahadanbankabaji’an bânbalessanpolanalalakonnasèjhujhur'
44BânbâktoNadanngèdingaghioca'napamanna Haiqâr,lajungoca':'Opaman!lakoneabdidalem menorotpangataowanneponJunandalem,sareng nyaporaabdidalemsa-dusaabdidalem,sababsapase ampondusaakadiabdidalem,otabasapasenyapora akadiJunandalem?
45Taremaabdidalem,hepaman!Satèyakaulâhbhâkal alakoèbengkonaba'na,nyarèta'aghijaranna,nyapowe tanasapèna,bânngowandumbanaba'na,sababSengko' reyaorengjahatbanba'naseadilSengko'sesalaban ba'nasenyapora'
46DhabunaHaiqâr,'He,na'!ba’napadhabankajuwan seta’abuwaepenggirraaeng,banloranaterromogerra, tapekajuwanjareyangoca’,"Gibasengko’ka kennengnganlaen,monsengko’ta’abuwa,poger sengko’."
47Ca'naloranakamano'jareya,"Ba'nagi'ta'abuwa, monba'nabadhaekennengnganlaen,barammase abuwa'amonba'nabadhaekennengnganlaen?"
48He,tangana'!omorramano’ellangsegi’ngodha lebbibecce’dharingodhanamano’rajabali.
49He,tangana'!ca'nareng-orengjareyakamacan,"Jau dhariba-dumbajareya,ja'sampe'abunaecalaka'ba'na." Dhabunapate’gella’,"Ce’-kelli’nasusunadumbareya nyamankamatanasengko’."
50Otangana'!rèng-orèngrowaaghâbâymacan ghâpanèkaasakolasopajâbisaajhârmacabânrèngorèngrowangoca',"Ca'aghiA,B."Oca’na,“Embi’ban embi’etanglonceng”.
51Hetangana'!rèng-orèngrowanyaba'hemarraèmeja bânhemarjârèyalabu,bânmolaèagulièabubân sèttongorèngngoca',"Maraaguli,polanajârèya tabi'atna,ta'keraaoba"
52Hetangana'!oca'amponèpasteyagisèèsebbhut: "Monbe'nangandhungana'lalakè',sebbutana'na,bân monba'nangandhungana'lake',sebbutdunor"
53Otangana'!orengsebecce’bakalnarema’a kabecce’an;banorengsealakojahatbakalnarema’a kajahadan,sababPANGERANmalesorengmenorot okorannalalakonna
54Hetangana'!apapoleseekoca’agiyaSengko’ka ba’nasalaennaca’-oca’reya?sababPangeranngagalika sabarangseta’etangale’eoreng,sartangagalika sakabbinnaroseyabanroseya
55Saleranabakalmalessakaba'nabanngadilisengko' banba'na
56BânbâktoNadanngèdingaghioca'napamanna Haiqâr,èponlangsungbengkakbândhâddhiakadhi kandungkemihsèèobbar
57Badannabengkong,sokonasartaroso'na,tabu'na ancor,tabu'naancor,sampe'mate
58Dhi-budhinasaleranaancor,banmaso'kadunnyana orengmateSababorengsengalelobangkaangguy
taretanna,tantotabalusokkadhalemmanna;banoreng semasangjebbaktantotajebbak
59Jareyasekadaddiyanban(apa)seetemmosengko' banba'naparkaracaretaHaiqâr,banpojiAllah salanjangngaAmin,sarengkataremtemman
60TawarikhpanekalastarekalabanbantowannaAllah, moga-mogaSaleranaeagungngagiya!Amin,Amin, Amin