मानवीववचारआविशहािपिाचसवाापाचीनस्ाापकी एकअवहकरचाकथाआपलाकाआहताचाप्ाव करािआविजनाआविनवीनकरारासहअनकल्काचा दाकथादारश्धलाजाऊशका्
टेस,जमनीयथसापाललएकम्जक,जगााीलजानी मािसामधअवहकरचपातवचवताकलआहहीताचीरगीा कथा.
याकथचीाारीखवजवाचचचाववषयठरलीआह एवलफटाईनचाअवशषापकी500बीसीचाअरामी पवपरसमधमळकथानाचकीचवसदझालाेाववदानानी शवटीापवहलाशाकाबदलखालीठवल
कथाकालवनकआहआविइवाहासनाहीवकबहनाद अरवबयननाईटसचापरविीपानावरवाचकआपलीओळख करनदऊशकाााहउतकपिवलवहललआहआविकाी, कारसानआविसकीिसटकन्रललीकथाशवटपयालक वधनघा.कलनचसाातहीलखकाचीसवाामौलवान मालमताआह
लखनसालाचारटप्ाावव्ागा:(१)कथा;(२)वशकवि (नीवासतचीएकउलखनीयमावलका);(3)इवजपचापवास; (4)समानाावकवाब्धकथा(जानअवहकरताचाचकीचा पाणाचवशकिपिकरा्)
प्िक१
असीररयाचागावेवजयरअहीकरयाला६०बायकाआहा पितानामलगानसि्ागवानआह.तामळा्आपला
पाणालादतकघा्ा्ताला्ाकरीआविपाणापका अवधकशहािपिानआविजानान्रललाअसा्.
1जानी,सनहरीबराजाचावजीर,हायकारआविऋषीचा बवहिीचामलगानादानयाचीकथा
2सनहरीबराजाचाकाळी,सरहदमचामलगा,अशरआवि वननवचाराजा,हकरनावाचाएकजानीमािसह्ााआविा् सनरीबराजाचावजीरह्ाा.
3ताचाकाचागल,सपतीआवि्रपरमालह्ाा,आविा् कशल,जानी,ातजानी,जानाा,माााआविशासनााह्ाा आवितानसाठवसयाशीलगकलह्ाआविता पतकासाठीएकवकलाबाधलाह्ाा.
4पिएवढकरनहीतालामलनेायावसयापकी,ज कदावचाताचवारसअसाील.
5आवियामळा्खपदखीझालाआविएकवदवशीतान
7आवितानीतालासावगालापमाितानकलआवि
11ाेाताचाकाएकवािीआली,'ामीसवपथम
12पिनादानाझाबवहिीचामलालाघआवितालााझा
16आविबऱयाचवदवसानीसनरीबराजानहकरकापावहल आविा्खपमाााराझालाचपावहलआविा्ताला मिाला
17'हमाझआदरिीयवमत,कशल,ववशास,जानी,राजपाल, माझसवचव,माझवजीर,माझकलपाीआविसचालक;ा खपमाााराझालाआहसआविवषानवषवजनदारझाला आहसआविाझयाजगाानजािजवळआलपावहज 18ाझानारमाझासवाक्िालासानवमळलामला
हकार,हााझामलगाआहका?दवानताचरकिकराव अशीमीपाथनाकरा्.आविजशीामाझीआविमाझा ववालाचीसरहदमचीसवाकलीसाशीाझायामलानमाझी सवाकरावीआविमाझउपकम,माझागरजाआविमाझा ववसायपिकरावा,जिकरनमीताचासनानकर शकनआविाझासाठीतालासामरवानबनवशकन'
23आविहकरराजालानमसारकरनतालामिाला, 'महाराज,ाझमसकसदववजवाराह्!मीाझाकान अपकाकरा्कीामाझामलाचानादानसाठीधीरधरा आविताचाचकामाफकरामिजतानाझीय्गाीसवा करावी.'
24मगराजानतालाशपथवदलीकीा्तालाताचा आवाीवनवाीमधसवााम्ठाआविताचावमतामधसवाा शवकशालीबनवल,आविा्ताचाबर्बरसवसनानआवि आदरानअसलआविताचाहाााचचबनघऊनताचा वनर्पघाला.
25आविताननादानघालताचाबवहिीचामलान ताचाबर्बरतालाएकापालरमधबसवलआविरातवदवस तालावशकवणाचापयरकलाज्पयातानताला्ाकरी आविपाणापकाजासशहािपिआविजानवदलनाही
प्िक२
पाचीनकाळााील"गरीबररचाचपचाग".पसा,वसया, पहराव,ववसाय,वमतयासबधीमानवीआचरिाचअमर वनयम.श्क12,17,23,37,45,47मधववशषा मन्रजकनीवासतआढळाााश्क63चीालनाआजचा
काहीवनदकाशीकरा
1असमिनतानतालावशकवल:'हमाझामला!माझ ्ाषिऐकाआविमाझासलाचपालनकराआविमीकाय मिा्ालकााठवा
2हमाझामला!जरामीएखादशबऐकलाराामचा अाकरिाामरनजा,आविदसऱयालाापकटकरनका, नाहीारा्वजवाक्ळसाह्ईलआविामचीजी्जाळन ामचाशरीराावदनाह्ईल,आविामचीबदनामीह्ईल आविदवासम्रामचीलाजह्ईलमािस
3हमाझामला!जरामीबाामीऐकलीअसलाराी पसरवनकाआविजरामीकाहीपावहलअसलारसाग नका.
4हमाझामला!ामचवकतश्तासाठीस्पकराआवि उतरदणाचीघाईकरनका
5हमाझामला!जेाामीकाहीऐकलअसलाेाा लपवनका.
6हमाझामला!सीलबदगाठस्ानकावकवााीउघा
7हमाझामला!बाहसौदयाचाल््धरनका,कारिा
8हमाझामला!मखसीनवाचाब्लणानालाफसवनय,
11हमाझामला!आपला्कखालीवाकवा,आविआपला
19हमाझामला!मखाचाशजारीराहनक्स,ताचाबर्बर
उ्राहाआविजरा्ामालाबदलादऊशकानसलार ताचापालनकााामालाताचीबदलादईल.
23हमाझामला!ाझामलालामारायलास्ानक्स, कारिाझामलाचवपळिहबागालाखाासारखआह, पसचाा्ाालाबाधलासारखआह,आविजनावरानाबाधन ठवणासारखआहआविदरवाजाचाकाीसारखआह 24हमाझामला!ाझामलालादषतापासनपरावतकर आविा्ाझाववरदबाकरणापवूआविल्कामधाझी वारसारकरणाआधीतालावशकाचारवशकव
25हमाझामला!पढचीकाााीअसललाएकधकपकबल आविखरानीम्ठगाढववमळवा,आविम्ठावशगअसलला बलवमळवनका,एखादाकपटीमािसाशीमतीकरनका, ्ाािकरिारागलामवकवाच्रदासीवमळवनका.ाताचा नाशकराील
26हमाझामला!ाझाआईववालानीालाशापदऊनय आविप्ताचावरपसनह्ईल.कारिअसमटलआहकी, "ज्आपलाववालानावकवाआईलााचमाना्तानताला मरिपतराव(मिजपापाचामत);आविज्आपला आईववालाचाआदरकरा्ा्आपलवदवसआविआयष वाढवलआविजकाहीचागलआहापाहील"
27हमाझामला!रसावरशसावशवायचालनका,कारि शतामालाकधी्टलहामालामाहीानाही,जिकरन ामीताचासाठीायारेाल
28हमाझामला!उगवानाहीअशाउघडा,पाननसलला झााासारखह्ऊनका,ारताचापानानीवफादा झाकललाझााासारखेा.कारिजामािसालाबायक् वकवामलनाहीाा्याजगााअपमावनाआहआविताचा वारसारआह,पानहीनआविवनषळझााापमाि
29हमाझामला!रसाचाकालाअसललाफलदायी झााासारखेा,जाचफळजवळनजािारसवखाााा आविवाळवटााीलपािीताचासावलीाववसावाााआवि ताचीपानखाााा.
30हमाझामला!पतकमढरजीताचामागावरन्टका आविताचसाथीदारलाागाच्कबनााा.
31हमाझामला!"माझासामीमखआहआविमीशहािा आह"असमिनकाआविअजानआविमखपिाचा ब्लणाशीसबधठवनका,अनथाताचाकानामचा वारसारह्ईल
32हमाझामला!तान्करापकीएकह्ऊनका,जाना ताचसामीमिााा,"आमचापासनदरजा,"ार ताचापकीएकेा,जानाामिााा,"आमचाजवळया"
33हमाझामला!आपलागलामालाताचासाथीदारासम्र मानदऊनका,कारिामालामावहानाहीकीताचापकी
41हमाझामला!ाझामलालाकाटकसरआविउपासमार
42हमाझामला!जानीमािसाची्ाषाअजानील्काना
43हमाझामला!ामचावमतालाामचीवसाीदाखवनका,
थ्ासमागदाखवलजाऊशका,पराहदयाचआधळपिा
वाकडामागानजाा्माग
45हमाझामला!मािसालाताचावज्नअाखळणापका ताचापायानअाखळिचागलआह
46हमाझामला!जवळचावमतदरअसललाचागला ्ावापकाचागलाअसा्.
47हमाझामला!सौदयकीिह्ापिवशकिवटका,आवि जगकीिह्ाआविवथह्ा,पराचागलनाववथठरा
आहआविएकपौाल्करएकपौासपतीपकाचागली आह,मिजस्नआविचादी.कारिस्नआविचादी पथीवरलपललआविझाकललआहाआविावदसानाहीा. पिल्करबाजाराावटकनराहाआविाीवदसा,आविज् ा्पररधानकरा्तालााश््ाअसा.
50हमाझामला!ववखरललानवशबापकालहान्ाग चागलआह
51हमाझामला!मललागरीबमािसापकावजवाकताबरा.
52हमाझामला!पापाामललाशीमामािसापकागरीब मािसचागलाआह.
53हमाझामला!ामचाहदयााएकशबठवा,आविा ामचासाठीखपअसल,आविहरवलापासनसावधराहा, ामचावमताचरहसउघाकरा.
54हमाझामला!ज्पयाामनापासनसलाघानाही ा्पयााझाा्ााानएकशबहीवनघदऊनक्सआवि ्ाािकरिाऱयावकीमधउ्राहनका,कारिवाईट शबाान्ाािह्ा,आवि्ाािाानयदह्ाआवि यदाान्ाािह्ाआविामालासाकदायला्ागपााल जाईल;पिाथनपळाआविआरामकर 55हमाझामला!ाझापकासामरवानमािसाचासामना करनक्स,परााझााधीरधरा,सहनशीलााआविसरळ आचरिवमळवा,कारियापकाशरदसरकाहीहीनाही
56हमाझामला!ामचापवहलावमताचादषकरनका, कारिदसरावटकिारनाही.
57हमाझामला!ताचादखाागरीबाची्टघाआवि सलाानचाउपवसाीाताचाबदलब्लाआविवसहाचा ा्ााानतालावाचवणाचापयरकरा
58हमाझामला!ाझाशतचामतवरआनदमाननक्स, कारिथ्डावळानाताचाशजारीह्शील,आविज्ाझी थटाकरा्ताचााआदरआविसनानकरआवि ताचाबर्बरश्चाद
59हमाझामला!जरसगाापािीथाबलआविकाळा कावळापाढराझालाआविगधरसमधासारखाग्ाझालाार अजानीआविमखल्कसमजशकाीलआविशहािह्ऊ शकाील
60हमाझामला!जरालाशहािेायचअसलाराझी
जी्ख्टब्लणापासन,ाझाहााच्रणापासनआवि ाझाा्ळानावाईटपाहणापासनर्खामगाशहािा मिशील.
61हमाझामला!शहाणामािसानालाकाठीनमाराव,पि मखानालाग्ाखाऊघालनयाारणाानमेाआवि मााारपिाााझासनानह्ईल.
62हमाझामला!मािसालाताचासामराचावदवसाा वकवानदीचापराचावदवसाावटकनका
63हमाझामला!बायक्चालगाचीघाईकरनका,कारि
3आविहकारआपलाघरीवनवााबसला,आविहयकर
64हमाझामला!ज्क्िीताचापहरावााश्व्वा
7आविराजाउठलाआविनादानलाब्लावनतालामिाला: 'हाइकराबाीाअसपया,ताचामालावर,ताचा घराणावरवकवाताचामालमतवरक्िीहीराजकर शकिारनाही'
8आविनादानचाहााताचाकाकाहकरआविताचासव मालमतवरनउचललागलाआविा्पयाा्आागलानाही, बाहरगलानाहीवकवातानतालानमसारकलानाही
9तानारहकरनताचाबवहिीचामलाचानादानस्बा कललाककाबदलतालापशातापकलाआविा्खपदखी रावहला.
10आविनादानलाबनझााननावाचाएकधाकटा्ाऊह्ाा, मिनहकरननादानचाजागीतालासाकानलआवि ताचपालनप्षिकलआविताचाअतासनानकला. तानताचाकाजकाहीह्ााताचासाधीनकलआवि तालाआपलाघराचाअवधकारीकल
11आााजघालआहाजेानादानलासमजलाेा तालामतरआविमतरवाटलागला,आवितानताचाका प्ववचारिाऱयापतकाकााकारकरणाससरवााकली आविताचाकाकाहकरयाचीथटाकरायलासरवााकली: 'माझाकाकानीमाझाताचाघराानपाठलागकलाआह माझापकामाझा्ावालापाधानवदल,पराजरसव्व दवानमलासामरवदलारमीताचावरमारलजाणाच ददवआिीन'
12आविनादानताचासाठीपयरकरशकिाऱया अाखळिाचमननकरारावहलआविथ्डावळान नादाननाआपलामनाावफरवलआविपवशयाचाराजा शहािाशहायाचामलगाआखीशयालापतवलवहल:
13'ॲवसररयाआविवननवचाराजासनरीबआविताचा वजीरआविताचासवचवहकरयाचाकानालाशााी, आर्गआविपराकमआविसनान,हमहानराजा!ाझा आविमाझामधपनअसद
14आविहपताझापयाप्ह्चलावर,ाउठनवनसीनचा मदानाा,अशरआविवननवलातरनजाशीलारमीराज ाझाहााीयदाववनावयदावशवायस्पवीन.'
15आवितानइवजपचाराजाफार्यालाहायकारचानावान दसरपतवलवहल'हपराकमीराजा,ाझााआविमाझामध शााीअस्!
16जेाहपताझापयाप्ह्चााेााउठनअशर आविवननवलावनसीनचामदानाागलास,ारमीयदावशवाय आविलढाईवशवायराजाझाहााीदईन.'
17आविनादानचवलखािताचकाकाहयकारयाचा वलखािासारखह्ा.
18मगतानद्नपतदमालीआविकाकाहयकरयाचा वशकामारनतावरवशकामारला;ारीहीाराजाचा महालााह्ा.
19मगा्गलाआविराजाकानताचकाकाहकरयानाएक पतवलवहल:'माझवजीर,माझसवचव,माझकलपाी,हायकार
23जेाराजानतापतााजआहाऐकलाेाा्पचा
24ाेानादानतालामिाला,“राजा,द:खीह्ऊनक्स!
32मगनादानतालाघऊनराजाकागलाआविजेाहकर राजाचाउपवसाीादाखलझालााेातानताला जवमनीवरनमसारकलाआविराजालासामरआविशाशा जीवनाचीइचाकली
33ाेाराजामिाला,'हहकर,माझसवचव,माझा कार्ाराचराजपाल,माझकलपाी,माझाराजाचअवधपाी, मलासागाकीमीाझअसकायवाईटकलआहकीामला याकरपकताचफळवदलआहस.'
34मगतानीतालाताचावलखािााीलआविताचा वशकाअसललीपतदाखववली.आविजेाहकरनहपावहल ाेाताचहाापायथरथरकापलआविताचीजी्एकदम बाधलीगलीआवि्ीाीना्एकशबहीब्लशकलानाही; पितानआपला्कपथीकाटकवलआविा्मकाह्ाा. 35आविजेाराजानहपावहलाेातालाखातीवाटलीकी ाीग्कआपलाकानआह,आविा्लगचउठलाआवि तानतानाहयकारलाठारमारणाचीआविशहराबाहर ालवारीनताचामानवरवारकरणाचीआजावदली 36ाेानादानओरालाआविमिाला,'हहयकर,काळा चहरा!राजालाहकतकराानााझधानवकवााझा सामराचाालाकायउपय्ग?'
37असकथाकारमिााा.आविालवारबाजाचनावअब सावमकह्ाराजातालामिाला,'हालवारधारी!ऊठ,जा, हकारचीमानताचाघराचादारााफाानटाकआविताच ा्कताचाशरीरापासनश्रहाादरफकनद.'
38मगहकरराजासम्रगाघटकनमिाला,'महाराज महाराजसदवजगद!आविजरालामाझावधकरायचा असलाराझीइचापिह्व्आविमलामाहीाआहकी मीद्षीनाही,पिदकमािसालाताचादषताचावहशब दावालागा्.ारीसदा,हमहाराज!मीाझाकाआविाझा मतीचीववनविीकरा्,ालवारधायालामाझशरीरमाझा गलामानादणाचीपरवानगीदा,जिकरनामलादफन कराीलआविाझादासाझाबवलदानह्ऊद.'
39राजाउठलाआवितानालवारधारालाताचाइचपमाि वागणाचीआजाकली.
40आवितानााबाा्बआपलान्करानाहयकारआवि ालवारधारीयानाघऊननगअवसाताचास्बाजाणाची आजाकलीजिकरनातालाठारमाराील.
41आविजेाहकरलाठारमारलजािारआहहवनवशापि कळलाेातानआपलापरीकापाठवलआविवाला सावगाल,'बाहरयआविमला्ट,आविाथएकहजार ारिकमारीाझाबर्बरराहदआवितानाजा्ळारगाच कपाघाल.रशमजिकरनामाझामतपवूमाझासाठी रााील.
42आविालवारधारीआविताचान्करासाठीएकटबल ायारकरा.आवि्रपरदाकारसवमसळा,मिजावपाील.'
47आविमलामाहीाआहकीराजालामाझाबदलपशाताप
48कारिमीद्षीनाही,आविजेाामलाताचा
54आविहाईकारऋषीकसामारलागलाआविमरिपावला
59आविनादाननहकरचादासीवगलामयानापकान तानाबाधनताचाछळकरणाससरवााकलीआविताना मदपानकरनवपळल.
60आवितानआपलाकाकाचापरीचाआदरकलानाही, जानतालाआपलामलापमािवाढवलह्ा,परावान ताचाबर्बरपापकरावअशीताचीइचाह्ाी 61पिहकरलालपणाचाजागाकापणााआलह्ा, आवितानआपलागलामाचआविशजाऱयाचरािऐकल, आवितानपरातरदव,दयाळदवाचीसाीकलीआवि आ्ारमानल,आविताननहमीपाथनाकलीआविपरातर दवाचीववनाीकली..
62आविालवारधारीअधनमधनहकारकाआलाजेाा् लपणाचाजागचामध्ागीह्ाा;आविहकारनयऊन ताचीववनविीकलीआवितानताचसातनकलआवि ताचासटकचीइचाकली
63आविजेाहाईकारऋषीमारलागलाअशीकथाइार दशाासावगालीगली,ाेासवराजदखीझालआविराजा सनरीबचावारसारकलाआवितानीक्ास्ाविाऱया हायकारबदलश्ककला
"व्िचक्ा"अवहकरयाचखरचकायझालताचा पराावा.
1आविजेाइवजपचाराजानहायकारमारलागलाची खातीकलीाेाा्लगचउठलाआवितानसनरीब राजालाएकपतवलवहलआवितााताला'शााी,आर्ग, सामरआविसनानाचीआठविकरनवदली,जाचीआमी खासामचासाठीइचाकरा्.माझावपय्ाऊ,राजा सनरीब
2मलासगआविपथीयाचामधएकवकलाबाधायचा आहआविा्माझासाठीबाधणासाठीआविमलामाझा सवप्ाचीउतरदणासाठीााझाकानएकबवदमान, हशारमािसपाठवावाअशीमाझीइचाआह.ाीनवषासाठी अशरचकरआविकसमडटी'
3मगतानपतावरवशकामारनसनरीबलापाठवल
4तानाघालआविवाचलआविआपलावजीरानाआवि ताचाराजाचाशरीनावदल,आविाग्धळलआविलाजल, आविा्पचाक्धानवचाला,आवितानकसवागाव याबदला्ग्धळनगला.
5मगतानमााार,ववदान,जानी,ातवत,ज्वाषी,ज्वाषी आविआपलादशााअसललापतकालाएकतकलआवि तानाापतवाचनदाखवलआवितानामिाला,'ामापकी क्िअसकरल?इवजपचाराजाफार्काजाआविताचा प्ाचीउतरद?'
6ातालामिाल,'हमहाराज!ालामावहाआहकीाझा
15'हमहाराज!ाझासवकानामाझा्ककापणाचीआजा
आह?'
16आविालवारधारीतालामिाला,'माझासामी!पतक गलामज्आपलामालकाचावचनाववरदवागा्ताला मारलजाईलआविमीाझाआजववरदवागल्'
बह्शझालाआवितानतानाहकारलाआिणाचीआजा कली.
22आविा्ालवारधारालामिाला,'हववशासन्कर!जर ाझब्लिखरअसलारमीालासमदकरीनआविाझा सववमतापकााझीपवाराउचावल.'
23आविहकरचाघरीयईपयाा्ालवारधारीआनदाा वनघनगलाआवितानलपणाचाजागचदारउघालआवि खालीजाऊनहायकरबसललावदसला,दवाचीसाीकरा आहआविताचआ्ारमानाआह
24आविा्तालाओरानमिाला,'हहायकार,मीसवाा म्ठाआनद,आनदआविआनदआिा्!'
25आविहकरतालामिाला,'अरअबसावमक,काय बाामीआह?'आवितानतालाफार्बदलसरवााीपासन शवटपयासवकाहीसावगालमगा्तालाघऊनराजाका गला
26राजानताचाकापावहलाेातालावदसलकीताच कसवहसशापदासारखलाबझालआहाआविताचीनख गरााचापजसारखीवाढलीआहाआविताचशरीरधळीन माखललआहताचाचहऱयाचारगबदललाह्ााआविा् आााराखसारखाझालाह्ाा
27जेाराजानतालापावहलाेाा्ताचासाठीद:खी झालाआविलगचउठलाआवितालावमठीमारलीआवि ताचचबनघालआविताचासाठीरालाआविमिाला: 'दवाचीसाीअस्!ालामाझाकाक्िीपराआिलआह.'
28मगतानताचसातनकलवसातनकलआवितान आपलाझगाकाढना्ालवारधारावरघााला,आवि ताचावरखपकपाकली,आवितालाम्ठीसपतीवदली आविहायकरलाववशााीवदली
29मगहकरराजालामिाला,'महाराजमहाराजसदवजग द!हीजगाचामलाचीकमअसावीामीमाझासाठीएक खजरीचझाापाळलआहजिकरनमीतावरझ्कघऊ शकन,आविाबाजलावाकलआविमलाखालीफकल.
30पि,हमाझाप्!मीाझासम्रआल्आहमिन ाझावरअताचारकरनक्स.आविराजातालामिाला: 'परमशरधनआह,जानाझावरदयाकलीआविाझावर अनायझालाहजािनाझरकिकलआविाला मारलापासनवाचवल.
31पिक्मटआघ्ळीलाजा,आपला्कमानकरा,नख कापनघा,कपाबदलाआविचाळीसवदवसापयामन्रजन करा,जिकरनामीसाचचागलकरालआविामची पकाीआविामचाचहऱयाचारगसधारााझाकापरा यऊशका्.'
32मगराजानआपलामहागााझगाकाढनहायकारला घाालाआविहायकारनदवाचआ्ारमानलआविराजाला
(श्क27)
1राजानसावगालापमाितानकलआविचाळीसवदवस
2मगतानसालाताचासवाासमवलगीप्शाखघााला, आविताचामागआविताचापढगलामासह,आनदान आविआनवदाह्ऊनराजाकासारझाला.
3पिजेानादानताचाबवहिीचामलालाकायघाा आहहसमजल,ाेाताला्ीाीआवि्ीाीवाटली,आवि कायकरावहतालाकळानेा
4जेाहकरनापावहलाेाा्राजाचाउपवसाीागला
8आविजेाराजानहकरचह्ाषिऐकलाेाताला म्ठाआनदानआनदझालाआविताचहदयववसारल आवितानताचावरकपाकली.
9आविहकरराजालामिाला,'मलाचाळीसवदवसाचा ववलबदाजिकरनमीयाप्ावरववचारकरआविताच
आवितानीद्रीचीसवलाबीआकाशापयावाढवलीमल ताचापाठीवरआहा.मगतानतानासाकाखचल.
12आविजेाहकरनपावहलकीताचीइचापिझाली आहाेातानमलानाआजावदलीकीजेाताना आकाशााउचावरआिलजाईलाेातानीओरानमिाव: 13'आमचाकामााीआविदगाआिामिजआमीराजा फार्साठीवाााबाध,कारिआमीवनव्यआह्ा' 14आविहायकरयानीतानापवशवकाकलनाहीआविा शकवााका(कौशलाचा)वबदपयाप्ह्चपयाताचा वायामकलानाही.
15मगतानास्ाना्राजाकागलाआवितालामिाला, 'महाराज!ामचाइचनसारकामपिझालआह माझाबर्बरऊठमिजमीालाआशयदाखवशकन.'
16ाेाराजाउठलाआविहकारबर्बरबसलाआविएका ववसीिवठकािीगलाआविगराानाआविमलाना आिायलापाठवल,आविहायकारनतानाबाधलआविताना सवलाबीचाद्रीवरहवास्ालआविाओरालागल तानतानावशकवलह्ामगतानतानासाकाओढल आविताचाजागीठवल
17राजाआविताचाबर्बरअसललल्कआशयचवका झालआविराजानहकरचताचाा्ळााचबनघालआवि तालामटल,'माझावपय,शाापिजा!अरमाझाराजाचा अव्मान!इवजपलाआविफार्चाप्ाचीउतरदाआवि सव्वदवाचासामरानताचावरमााकरा.'
18मगतानतालावनर्पवदलाआविआपलसन,आपल सन,ारिआविगरायानाघऊनवमसरचावसीका वनघनगलाा्आलावरा्राजाचादशाकावळला 19आविजेाइवजपचाल्कानाकळलकीसनरीबन फार्शीब्लणासाठीआविताचाप्ाचीउतरदणासाठी आपलापीेीकौवनलमधीलएकामािसालापाठवलआह, ाेातानीफार्राजालाहीबाामीवदलीआवितानताला ताचासम्रआिणासाठीआपलापीेीकौवनलचाएक
पकपाठवला
20आविा्आलाआविफार्चासावनधाागलाआवि तानतालानमनकलजसराजानाकरिय्गआह 21ा्तालामिाला,'महाराजमहाराज!सनरीबराजााझ ्रपरशााी,सामरआविसनानानअव्नदनकरा्. 22आवितानमलापाठवलआह,ज्ताचागलामआह, यासाठीकीमीालााझाप्ाचीउतरदईनआविाझासव इचापिकरशकन;कारिामाझासामीराजाकान एकामािसालाश्धायलापाठवलआहसज्ालामध्ागी वकलाबाधील.सगआविपथी. 23आविमीपरातरदवाचामदाीनआविाझामहान
25आविजरमीामालाामचाप्ाचीउतरवदलीअसाी,
29आविहकरतालामिाला,'महाराजमहाराज!मीपरातर
30मगफार्नआजाकलीकीतानीअवबकमसाठी
घाल
33आविफार्राजातालामिाला,'अवबकम,मी क्िासारखाआह?आविमाझाराजाचसरदार,ा
34आविहायकरतालामिाला,'माझासामी,नाावाईक, मीबलचामाूसारखाआह,आविामचाराजाचशर ताचासवकासारखआहा.'
35ा्तालामिाला,'जाआविउदाइकापराय'मिन हकारराजाफार्नसावगालापमािगला
36आविदसऱयावदवशीहकारफार्चासावनधाागला आविनमनकलआविराजासम्रउ्ारावहलाआविफार्न लालरगाचाप्शाखघाालाह्ाा,आविथ्रल्कपाढर
37फार्तालामिाला,अरअवबकाम,मीक्िासारखाआह?
40फार्तालामिाला,'अरअवबकाम,मीक्िासारखा आह?आविमाझासरदारान्,ाक्िासारखआहा?'
41अवबकामतालामिाला,'महाराज!ाचदासारखाआहस आविाझशरगहआविााऱयासारखआहा'ाेाफार् तालामिाला,'जाआविउदााइथय.'
42मगफार्नआपलान्करानावनरवनराळारगाचवस पररधानकरणाचीआजाकलीआविफार्नलालमखमली प्शाखघाालाआविआपलावसहासनावरबसलाआवि तानाअवबकमलाआिणाचीआजावदलीआवितानआा जाऊनतालानमसारकला.
43आविा्मिाला,'अरअवबकाम,मीक्िासारखाआह? आविमाझसन,ाक्िासारखआहा?'आविा्मिाला, 'महाराज!ाएवपलमवहनासारखाआहसआविाझसन ताचाफलासारखआह'
44जेाराजानहऐकलाेाा्म्ठाआनदानआनवदा झालाआविमिाला,'अरअवबकाम!पवहलादाामाझी ालनाबलचामाूशीकलीसआविमाझासवकाचीालना
45आविदसऱयादाामाझीालनासयाशीकलीसआवि
46आविवासऱयादाामाझीालनाचदाशीकलीसआवि
47आविचौरावळीामाझीालनाएवपलमवहनाशीकलीस आविमाझाथ्राचीताचाफलाशीालनाकलीस.पिआाा, हअवबकाम!महाराज,सनरीबराजा,मलासागा,ा् क्िासारखाआह?आविताचसरदार,ाक्िासारख आहा?'
48आविहायकरम्ठाआवाजााओरालाआविमिाला: 'माझासामीराजाचाउलखकरिमाझापासनदरराहा आविामीामचावसहासनावरबसलाापिााझा पायावरउ्ाराहा,मिजमीालासागनकीमहाराज क्िाचआहाआविताचशरक्िआहा.'
49आविफार्ताचावज्चासाातामळआविउतर दणाचाधयानग्धळनगला.ाेाफार्आपला वसहासनावरनउठलाआविहकारासम्रउ्ारावहलाआवि तालामिाला,'आाामलासाग,मिजमलाकळलकीाझा सामीराजाक्िसारखाआहआविताचसरदारक्िाच आहा'
50आविहकरतालामिाला:'माझासामीसगाचादव आह,आविताचशरहववजाआविमघगजनाआहाआवि जेाा्इवचा्ाेावारावाहा्आविपाऊसपाा्
51आविा्मघगजनाकरणासआजादा्,आविा्पकाश
1आविहकरआपलावनवाससानीगलाआविएकपत वलवहल,तााअसवलवहल:
2अशरचाराजासनरीबयाचाकान.आविवननव इवजपचाराजाफार्याला
3'हमाझा्ावा,ालाशााीअस्!आविआमीामाला
अशी्ाषामीक्िाकानऐकलीनाही'
6ाेाहकरतालामिाला,'हखरचमाझसामीराजाच ाझऋिआह'
7आविफार्नहमानकलआविमिाला,'हहयकर, राजाचासवााझासारखाचपामाविकआह.
8धनदवजानालाबदीनपररपिकलआहआविाला ातजानवजानानसजवलआह.
9आविआाा,हहयकर,ाझाकानआमालाजहवआहा
तानगराआविारिानाबर्बरघालआविराजाआवि ताचसवसरदारगलआविसपिशहरजमल,जिकरन तानीहायकारकायकरा्ापाहाव.
12मगहायकरनगराानापटामधनबाहरस्ालआवि ारिानाताचापाठीवरबाधलआविगरााचापायालाद्री बाधलीआवितानाहवाजाऊवदलआविाआकाशआवि पथीयाचामधराहपयावरचढल
13आविमलओरानमिलागली,'ववटाआिा,मााीआिा, मिजराजाचावाााबाध,कारिआमीवनसजउ्आह्ा!'
14आविल्कसमदायआशयचवकाआविग्धळनगला आविाआशयचवकाझाल.आविराजाआविताचा सरदारानाआशयवाटल
15आविहकरआविताचसवककामगारानामारहािकर लागलआवितानीराजाचासनासाठीओरानताना सावगाल,'तानापावहजाकशलकारागीराकाआिाआवि तानाताचाकामााअाथळाआिनका.'
16राजातालामिाला,'ावााआहसइाकाअारापया क्िकाहीहीआिशकल?'
17आविहकरतालामिाला,'महाराज!हवावाााकसा बाध?आविजरमहाराजइथअसाारतानीएकाचवदवसाा अनकवकलबाधलअसा.'
18आविफार्तालामिाला,'हहकर,ाझाघरीजाआवि आरामकर,कारिआमीवकलाबाधणाचस्ानवदलआह आविउदामाझाकाया.'
19मगहकरताचाघरीगलाआविदसऱयावदवशीा् फार्सम्रहजरझाला.आविफार्मिाला,'हहकर,ाझा सामीचाघ्डाचीकायबाामीआह?कारिजेाा् अशरआविवननवयादशााशजारीया्आविआपला घ्ाीनताचाआवाजऐकलााेातानीआपलीवपल टाकली'
20आविजेाहाईकारनह्ाषिऐकलाेातानजाऊन एकमाजरघालीआविवालाबाधलआविइवजवपशयन ल्कानीाऐकपयावालाज्रदारफटकमारणाससरवाा कलीआवितानीजाऊनराजालायाबदलसावगाल.
21आविफार्नहकारलाआिायलापाठवलआविताला ववचारल,'अरहायकार,ाअशापकारफटकमारा्सआवि तामकापाणालाकामारा्स?'
22आविहकरतालामिाला,महाराजमहाराज!खरचवान माझाशीएककरपकतकलआह,आविाीयामदपान आविफटकमारणासपातआह,कारिमाझासामीराजा सनरीबयानमलाएकचागलाक्बाावदलाह्ाा,आवि तालाखराआवाजह्ााआवितालावदवसआविरातीच ाासमावहाह्ा.
23आविमाजरआजचरातीउठलीआविवाचा्ककापन
26आविजेाफार्नहऐकलाेातालामावहाह्ाकी
27आविफार्मिाला,'हहकर,ामलासमदाचावाळच द्रबनवायचआहस'
28आविहकरतालामिाला,"महाराजमहाराज,ताना
29मगहायकरघराचामागचाबाजलागलाआविसमदाचा
31आविफार्मिाला,'अरहकर,आमचाकायथएक
36आविजेाफार्नपावहलकीहकरनआपलावरमाा
37आवितानआपलीवसकाढनटाकलीआविहायकार,
इचाकलीआवितालामिाला,'महाराज!आमचाएकही दशइवजपमधराहनय,अशीमाझीाझाकानइचाआह.'
40आविफार्नउठनइवजपचारसावरघ्षिाकरायला पाठवलकीअशरवकवावननवचाल्कापकीक्िीही इवजपदशााराहनय,ारतानीहकरबर्बरजाव.
41मगहकरगलाआविराजाफार्चीरजाघालीआवि अशरआविवननवचादशश्धापवासकलाताचाका काहीखवजनाआवि्रपरसपतीह्ाी.
42आविजेासनहरीबराजालाबाामीप्ह्चलीकीहकर याआह,ाेाा्ताला्टायलाबाहरगलाआविताचावर खपआनदझालाआवितालावमठीमारलीआविताचचबन घालआवितालामिाला,'घरीसागाआह,हनाावाईक! माझा्ाऊहकार,माझाराजाचीााकदआविमाझा राजाचाअव्मान
43माझाअधाराजाचीआविमाझासपतीचीालाइचा असलीारीमाझाकानालाकायवमळलाववचार.'
44मगहकरतालामिाला,'महाराज,सदवजगा!ह महाराज,कपाकरा!माझाजागीअबसावमकला,कारिमाझ जीवनदवाचाआविताचाहााााह्ा'
45ाेासनरीबराजामिाला,'माझावपयहायकार,ाझा मानराखा!मीअबसावमकचसानकमाझासववपेी कौवनलसआविमाझाआवाताल्कापकाालवारबाज बनवीन'
46मगराजातालाववचारलागलाकीफार्चापवहला आगमनापासना्ताचाउपवसाीपासनदरयईपयातान ताचाशीकसवागल,आवितानताचासवप्ाचीउतर कशीवदलीआविताचाकानकरकसाघालाआविबदल कसझालकपाआवि्टवस
47आविसनरीबराजालाखपआनदझालाआविहायकरला मिाला,'याखािीानालाकायकमीपालाघ,कारिह सवाझाहााााआह'
48आविहकरमध:'राजासदवजगद!मलामाझासामी राजाचासरवकाावशवायआविताचामहानाचा वनरारावशवायकाहीहीहवआह.
49हमहाराज!मीसपतीआवितासारखकायकरशका्? पिजरामाझावरकपाकरशीलारमाझाबवहिीचा मलगानादानमलाद,मिजतानमाझावरजकलताचीमी तालापवाफळदईनआविताचरकमलादाआविमला ताबदलद्षीधर.'
50ाेासनरीबराजामिाला,'यालाघऊनजा,मीा्ाला वदलाआह'आविहकरनआपलाबवहिीचामलाला नादानलानलआविताचहााल्खाीसाखळदाानीबाधल,
आविवाईटआविमारणानवदलआह.
3'हमाझामला!नीवासतामधअसमटलआह:ज्कानान ऐकानाही,ातालामानवळवनऐकवााा'
4ाेानादानमिाला,'ाकशामळमाझावररागावला
5आविहकरतालामिाला,'कारिमीालावाढवल,ाला
7हमाझामला!ामाझासाठीताववचवासारखाआहसज्
8माझामला!ातागझलसारखीआहसजीमारचीमळ
9हमाझामला!वहवाळाचाथाीाताचास्बताला
10माझामला!ामाझासाठीतामािसासारखाआहस जानएकदगाघालाआविताचाप्लादगा
11हमाझामला!जरामाझाआदरकलाअसाासआवि
सापळालामिाली,"ाइथकायकरा्स?"सापळामिाला, "मीइथदवाचीपाथनाकराआह."
15आविलाकानतालाववचारल,"ामीधरललालाकााचा ाकााकायआह?"सापळामिाला,"ाएकारिओकझााआहजावरमीपाथनचावळीझका्."
16लाकमिाला:"आविाझाा्ााााीकायआह?" सापळामिाला:"ाी्ाकरआविजविआहजीमीमाझा जवळयिाऱयासव्कलाआविगरीबासाठीघऊनजाा्."
17लाकमिाला,"मगआाामीपढयऊनखाऊशका्, कारिमला्कलागलीआह?"आविसापळातालामिाला, "पढय."आविलाकजवळआलाकीाखाऊशकल.
18पिसापळाफटलाआवितानलाकलाताचामानन पकाल.
19आविलाकनउतरवदलआविसापळालामिाला,"जर ाी्कलासाठीाझी्ाकरअसलारदवाझीव्काआवि दयाळकतसीकारानाही.
20आविजरा्ामचाउपवासआविामचीपाथनाअसल ारदवामचाकानामचाउपवासवकवापाथनासीकारा
21हमाझामला!ामाझासाठीगाढवाशीमतीकरिारा वसहआहस,आविगाढवकाहीकाळवसहापढचालारावहल; आविएकवदवशीवसहानगाढवावरवारकरनाखाऊन टाकल.
22हमाझामला!ामाझासाठीगेााील्गासारखा झालाआहस,कारिाकाहीहीचागलकरानाही,परागह खराबकराआविाचावाअसा
23अरमाझामला!ातामािसासारखाझालाआहसजान दहामापगहपरलाआविकापिीचीवळआलीाेाा् उठलाआविकापिीकली,आविा्ग्ळाकलाआवि मळिीकलीआविताचावरखपमहनाकलीआविादहा झाल.म्जमापकल,आविताचामालकतालामिाला:"अर आळशी,ावाढलानाहीसआविआकसलानाहीस" 24हमाझामला!ामाझासाठीजाळााफकलला वाारासारखीआहस,आविाीसालावाचवशकलीनाही, परावानवाारानाहाकमारली,कीवानसाचताना जाळााटाकाव.
25हमाझामला!ामाझासाठीताकतासारखाआहसज् थाह्ााआविा्क्ाराचाघरीउबदारह्ा्.
26आविजेाागरमझाल,ाेााताचावर्कायला लागलआवितानीताचापाठलागकलाआवितानाचावनय मिनमारल.
27हमाझामला!ामाझासाठीतााकरासारखाआहसज्
32माझामला!ामीमाझासाठीताझााासारखआहाा
33अरमाझामला!ातामाजरीसारखाआहसवजलाा
34आविाीमिाली,"माझाववालाचीआविआईचीकला
35हमाझामला!नदीचामध्ागीअसाानाकाटरी
39हमाझामला!मीालासाखरचपािीवदल्ाआवि
40माझामला!मीालावशकवल,वाढवलआविा
45काका,माझासीकारकरा!आाामीाझाघरीसवा करीन,ाझघ्ापाळीन,ाझागराचशिझााीन,ाझा मढरानाचारीन,कारिमीदकआहआविानीवामानआहस; मीअपराधीआविाकमाशीलआहस'
46आविहकरतालामिाला,'बाळा!ाताझााासारखा आहसज्पाणाजवळवनषळह्ाा,आविताचामालका् ा्ाणासउदासह्ाा,आविा्तालामिाला,"मला दसऱयावठकािीकाढाआविजरमीफळदानाहीारमला ा्ा"
47आविताचामालकतालामिाला,"ापाणाचाकाला असाानाफळवदलनाहीस,ादसऱयावठकािीअसाानाफळ कसदिार?"
48हमाझामला!गरााचमााारपिकावळाचा ाारणापकाचागलअसा
49हमाझामला!ालाागालामिाल,"मढरापासनदर राहा,नाहीारताचीधळालाइजाकरिारनाही."आवि लाागामिाला,"माझाा्ळासाठीमढीचादधाचाे चागलआहा"
50माझामला!तानीलाागालावाचायलावशकावमिन शाळाजायलालावलआविातालामिाल,"ए,बीमिा" ा्मिाला,"माझाबलमधक्करआविबकरी"
51अरमाझामला!तानीगाढवटबलावरठवलआविा् पाला,आविसा:लाधळीाल्ळलागलाआविएक मिाला,"तालासालाल्ळदा,कारिताचास्ावआह, ा्बदलिारनाही
52अरमाझामला!यामिीचीपकीझालीआहजीचाला: "जरालामलगाझालाारतालााझामलगामिआविजर ामलगावाढवलासारतालााझागलाममि"
53अरमाझामला!ज्चागलकरा्तालाचागल्टल. आविज्दषतकरा्ा्दषतालासाम्राजाा्,कारि प्मािसालाताचाकामाचाम्जमापाचाम्बदलादा् 54माझामला!याग्कीपकामीालाकायसाग?कारिकाय लपललआहाप्लामाहीाआह,आविगढग्कीशीा् पररवचाआह.
55आविा्ालापवाफळदईलआविमाझावाझामध नायकरीलआविाझावाळवटानसारालाम्बदलादईल', 56आविजेानादाननताचकाकाहकरयाचा्ाषि ऐकलाेाा्लगचचसजलाआविउाालला मताशयसारखाझाला.
57आविताचहाापायफगलआविताचपाय,पायआवि ताचीबाज,आविा्फाटलाआविताचप्टफटलआवि ताचाआाडाववखरला,आविा्मलाआविमला.
58आविताचाशवटचाशवटनाशझालाआविा्नरकाा