«Ахикарнергенойлымашыште»айдеме шонымашындауш-акылыникэнтоштоисточникше улоТудынвлиянийжымшукоеҥынлегендыжегоч муашлиеш,нунынкоклаштеКоран,ТоштодаУ Сугынь
ГерманийысеТревесолаштемумомозаикетӱнясе ушан-шотанеҥ-влаккоклаштеАхикарынобразшым ончыктенТеветудынтӱрлӧтӱсанйомакше Тидеисторийынжапшеяндаркаҥашымашын темыжелийынШанчызе-влакадакаттудым икымшекурымнергенвозеныт,кунамнуно йоҥылышулмыштымдоказатленыт,оригинальный историй500ийыштемемнанэрадечончычарамей папирусыштоСлонруинкоклаштелектын
Историй,очыни,художественныйпроизведений,а историйогыл.Чынжымак,лудшотудындене палымелийынкертеш«Арабйӱд-влак»ешартыш лаштыклаштеТудочаплевозымо,дадействий, интригедатарутлымашденетемшеойлымаш пытартышмартевниманийымойыра.Фантазийын эрыкшеписательынэншергаканпоянлыкше.
Возымашшкежымкудэтапланшелалтеш:(1) Повествований;2)Туныктымаш(Притчи-влакын ӧрыктарышесерийышт);(3)Египетышпутешествий; (4)Сравненийалепритче-влак(кудыжоденеАхикар шкейоҥылышплемянникшымтуныктенпытара).
ГЛАВА1
Ахикар,Ассирийынкугувизирже,60ватыжеуло,но тудынэргыжеуке.Санденетудошке племянникшымашнашналешТудотудымкинде денвӱддечутларакуш-акылдашинчымашдене темдалеш
1УшанХайкар,Сеннахиримкугыжанвизирже,да ХайкармудрецыншӱжаржынэргыжеНаданнерген историй
2АссирийденНиневийынкугыжажеСархадумын эргыжеСеннахиримкугыжанжапыштыжевизир лийын,тудоХайкарлӱманушанеҥлийын,тудо Сеннахиримкугыжанвизиржелийын
3Тудынчапле,поянлыкшедашукопоянлыкше лийын,тудоуста,ушан,философ,шинчымаш, шонымашдакугыжанышшотышто,кумло ӱдырамашыммарланналын,кажныжланзамокым чоҥен
4Нотидындечпоснатудыникшывыжелийыногыл нинеӱдырамаш-влаккоклагыч,кӧтудын наследникшелийынкертеш 5Тидланкӧратудопешойганен,иккечынастрологвлакым,тунемше-влакымдаволшебник-влакым погендануныланшкесостоянийжымдайочам
6Нунотудланойленыт:«Кай,юмо-влаклан
7Тудонунынойлымыштымшуктен,юмо-влаклан надырымпуэн,нунымйодындасӧрваленйодын 8НуноТудланикмутыматвашештеногытылТудо ойгандаойганкаен,шӱмжӧойганенкаен 9ПӧртылындаКӱшнысӧЮмымсӧрвален,ӱшанен, шӱмжӧйӱлен,сӧрвален:«КӱшылЮмо,Пылпомыш денмландымПӱрышӧ,чылаыштымемПӱрышӧ! 10МыйТыйымйодам,мыланемрвезепу,тудын денемыйымлыпландарем,тудомыйынтазалыкем годымлийже,шинчампетырен,мыйымтояш манын»
11ТунамТудындекейӱкшоктен:«Тыйэнончычак сӱретлымеюмоҥго-влакланӱшаненатданунылан надырымпуэнатгын,ӱмырмучкоикшыведечпосна кодат
12НошкешӱжаретынэргыжымНаданымнал, тудымшкеэргычланыште,тудымшке шинчымашетландасайашнымашетлантуныкто,а колымеке,тудотыйымтойымо»
13Тудошкешӱжаржынизийочаэргыжым, Наданым,шкеждекеналын.Тудотудымкандаш вӱдыжгӧняняланпуэн,нунотудымйӱкташдаончен кушташманын.
14Нунотудымсайкочкышдене,ласкатуныктымаш дене,шелковыйвургемым,шемдайошкартӱсан вургемымпуэныт.Атудошелковыйдиванлаште шинчен.
15АкунамНаданкугулийындакужукедргай нӧлталтшеошкылын,тудымпорокойышлан,возаш, наукыландафилософийлантуныктен.
16ШукокечегычСеннахиримкугыжаХайкар ӱмбакеончаледаужын:тудопешшоҥгемын,даэше тудланкаласен.
17О,мыйынпагалымейолташем,уста,ӱшанле, ушан,губернатор,мыйынсекретарь,мыйынвизирь, мыйынканцлердадиректор;чынжымак,тыйпеш шоҥголийынатдаийдененелытшелийынат;да тыйынтидетӱнягычкайыметлишыллийшаш 18Тыйдечварамыйынслужитлымаштекӧверым налеш,каласе»Хайкартудланкаласен:«О,озам, тыйынвуйеткурымешланила!ТуштоНадан шӱжарынэргыже,Мыйтудымшкеикшывым ыштенам
19Мыйтудымонченкуштенамдашкеуш-акыллан дашинчымашлантуныктенам»
20Кугыжатудланкаласен:«О,Хайкар!тудыммый декемкондыза,мыйтудымужам,дамыйтудым
тыймыланемдаСархадумачамланслужитленат, тугактидеэргычмыланемслужитлен,мыйын обязательствем,кӱлешлыкемдапашамшуктен шогыжо,тыгемыйтудымпагалемдатыйынверч куатлеыштенкертам»
23Хайкаркугыжаончылнокумыквозындакаласен: «Тыйынвуйеткурымешланилышелийже,кугыжам! Мыйтыйдечетйодам,тыймыйынНаданэргым денечытенкертатдатудынйоҥылышыжым проститлет,тудотыланеткӱлешсемынслужитлен кертеш»
24Варакугыжатудлантоватлен:тудымйӧратыме еҥже-влаккоклагычэнкугулан,йолташыже-влак коклагычэнвиянланышташ,тудынденепырля чылапагалымашдапагалымашденелияшАтудо тудынкидшымӱпшалындатудынденечеверласен 25ТудоНаданымналынтудынденепырля шӱжаржынэргыжелийын,тудымпӧлемыште шинчыктен,йӱдшӧ-кечыжетудымтуныкташ тӱҥалын,кунамтудотудымкиндымдавӱддеч утларакуш-акылдашинчымашымпуэн.
ГЛАВА2
Акретгодсожапысе«ЙорлоРичардынальманахше». Окса,ӱдырамаш,вургем,бизнес,йолташ-влак шотыштоайдемекойыш-шоктышынколыдымо кӱштымашыже-влак.Поснакоҥайкалыкмут-влак12, 17,23,37,45,47почеламутлаштеулыт.63-шо почеламутымтачысеюжоцинизмденетаҥастаре.
1Тыгетудотудымтуныктен:«Эй,эргым! ойлымемымколыштдакаҥашемшуктодаойлымем шарне.
2О,эргым!мутымколатгын,тектудошӱмыштет колен,весыланитпочынпу,веттудоилыше кӱртньӧлиешдайылметымйӱлалтадакапетым йӱлалта,датыймыскылаштӱҥалат,Юмоончылно вожылтаратдаадам
3О,эргым!уверымколындагын,итшаркале;а иктаж-момужынатгын,итойло»
4О,эргым!колыштшо-влакланшкемутланымашым куштылгыныште,вашмутымпуашитвашке
5О,эргым!иктаж-момколмеке,итшылте
6О,эргым!петыралтшейыжыҥымитлук,итлук, эрыктымейыжыҥымитпетыре 7О,эргым!тӱжвалмоторлыкымидайӧрате,вет тудолушкыдемешдаэрта,апагалымешарнымаш курымешланкодеш
8О,эргым!ушдымоӱдырамаштыйымшкемутшо денеынжеондале,энойганколымашденеотколо, датыйымторышпыштен,тыйымлопкаҥдымешке 9О,эргым!вургемдамазьденелеведалтше ӱдырамашымитйӧрате,тудошкечоныштыжо йӧрдымӧдаушдымоОйго,тыйтудланшке арверетымпуэтгын,алекидыштетулшоарверым тудланпуэтгын,атудотыйымязыкыштаратен кертеш,даЮмотыланетшыдешкен
плугымтарвататгын,плугымтеве-влакын ӱмбалныштнигунаматогытлукыле
12Омэргым!ушанеҥденекӱмкораҥдымаш чаманышееҥденеаракамйӱмӧдечсайрак 13О,эргым!аракатымчыныштыше-влакын шӱгарышкыштопто,палыдыме,шотдымоеҥ-влак денепырляитйӱ
14О,эргым!Юмодечлӱдшӧданунынгайулшо ушанеҥ-влакдекепижеш,палыдыме-влакдекеит лишем,тудынгайлиятдатудынкорныжымпален налатманын
15О,эргым!кунамтыйшкейолташетымале йолташетыммуат,тудымтергенончо,варатудым йолташландайолташланыште;датергымашдеч поснатудымитмокто;дауш-акылдечпоснаеҥ денеойлыметымитлоктыл.
16О,эргым!йолӱмбалнейолчиемымкодымогодым, тудынденетернӱмбалнекошт,эргылан,суртланда икшыве-влакланкорнымыште,теҥыздатудын толкынжоӱмбакеволенкайымедечончыч корабльымпеҥгыдемдызадатудооккертарален коден.
17О,эргым!поянеҥчыланкочкешгын,нуно ойлат:--«Тидетудынуш-акылжедене»,айорлоеҥ тудымкочкешгын,калыкманеш:«Тудынйӱшӧ деч».
18О,эргым!тудотыйынкечеедакиндеда поянлыкетденекуанен,авесеҥынможымокйӧрате. 19О,эргым!ушдымоеҥланлишылитлий,тудын денепырлякиндымиткоч,лишылеҥет-влакын ойгыштланиткуанеТушманеттыйымосалымышта гын,тудланпорылыкымончыкто 20О,эргым!Юмодечлӱдшӧеҥымтыйтудындеч лӱддапагале
21О,эргым!палыдымееҥволеншинчешдатӱкна,а ушанеҥ,тӱкнылешгынат,оклӱҥгалт,воленвозеш гынат,вашкекынелшогалеш,черланагын,шке илышыжымэскеренкертешНопалыдыме,ушдымо айдеменергенойлашгын,тудынчержыланэмуке
шогалешдакалыккоклаштетыйыммыскылен луктеш,уремыштедапогынымашлаштевуйым пыштен,тудыносалпашажланнаказанийымналат 25О,эргым!чылаыштыметланкояушкалым, ӱшкыжденекугуосёлымнал,акугурожан ушкалымитнал,ондалышееҥденейолташлий, ӱчашымашантарзым,вортарзеӱдырымитнал,чыла ыштыметланнуныланнунопытарат 26О,эргым!ача-аваттыйымиткаргышт,Господь нуныланкуаненлийже;веткаласыме:«Кӧшке ачажымалеаважымшотышокнал,тудоколымаш денеколен(мыйязыкколымашымойлем);акӧачааважымпагала,тудошкеилышыжымдаӱмыржым шуядачыласайымужеш»"
27О,эргым!оружийдечпоснакорныштоиткошт, веттушмантыйымкунамвашлиеш,тудланямделий манын,отпале 28О,эргым!лышташдыме,лышташдымекушшо пушеҥгегайитлий,алышташдалышташдене леведалтшепушеҥгегайлий;ветватыжеда икшывыжеукееҥтӱняштенамысышпура, лышташдымедасаскадымепушеҥгесемынтудым нуноужмышудымоулыт
29О,эргым!корновоктенысесаскампуышо пушеҥгегайлий,тудынсаскажымэртыше-влак чыланаткочкыт,аирмландысеянлык-влактудын ӱмылжӧйымалнеканалтатдалышташыжымкочкыт.
30О,эргым!шкекорныжгычдатудынйолташыжевлакдечкораҥшекажнешорыкрывыланкочкыш лиеш.
31О,эргым!«Мыйынозамушдымо,амыйушан улам»манынитойлодапалыдымедаушдымоойым итойло,тудынтыйымвурсымодечутлашманын.
32О,эргым!тыгайтарзе-влаккоклагычитлий, кӧланозаже-влак«мемнандечкораҥ»маныт,а кӧлан«мемнандекелишемдалишем»маныт.
33О,эргым!йолташыжеончылношкекулетымит ласкале,веттыйотпале,нунынкоклагычмогайже тыланетмучашыштеэншергаканлиеш.
34О,эргым!тыйымыштышеГосподьетдечитлӱд, Тудотыйынончылношыпоклий
35О,эргым!ойлыметымсылныныштеда йылметымшереыште;дайолташетланйолӱмбакет тапташитпу,тудовесганатыйыншӱйетӱмбакет тапташокпу
40О,эргым!Мыйколоцинткочкынам,алоэ йӱлалтенам,нужналыкденшергедечшеренимомат муыномыл
41О,эргым!эргычланэкономийландайӱшӧлияш туныкто,тудошкесурт-печыжымсайынвиктарен кертеш
42О,эргым!палыдымееҥымушанеҥ-влакын йылмыштымиттуныкто,веттудотудланнелелиеш 43О,эргым!йолташетланшкекойышетымит ончыкто,тудотыйымвурсашоктӱҥал
44О,эргым!шӱмсокырлыкшинчасокырлыкдеч нелырак,ветшинчасокырлыкизиш-изишвиктаралт кертеш,ношӱмсокырлыквиктаралтыногыл,да тудотуракорнымкоден,йыгырмутденекаяжол
45О,эргым!еҥынйолжоденетӱкнымыжейылме денетӱкнымӧдечсайрак
46О,эргым!тораштеулшочаплеизадечлишыл йолташсайрак.
47О,эргым!моторлыкпыта,атунеммашшуйна,а тӱнялушкыдемешдаарамлиеш,нопоролӱмни арамоклий,нилушкыдемеш.
48О,эргым!еҥ,кӧнканышыжеуке,тудын колымыжоилышдечсайраклийын;айӱкйӱкмуро йӱкдечсайрак;ветойгоденйӱк-йӱан,нунын кӧргыштыштЮмодечлӱдмашулогын,мурода куанйӱкдечсайрак.
49О,йочам!тыйынкидыштетлывепӱйлишыл еҥынлончыштыжоулшоказадечсайрак;атыйын воктенысешорыктораштеулшоушкалдечсайрак;а тыйынкидыштетчывечоҥештылшетӱжемӱшкыж дечсайрак;апогенналменужналыкшуко кочкышымшалатенколтымодечсайрак;аилыше рывыжколышолевдечсайрак;аиккилограммӱй иккилограммпоянлыкдечсайрак,мыйшӧртньӧден шийнергенойлем;ветшӧртньӧденшиймланде йымалнетайныштдалеведалтыныт,огыткой;ноӱй пазарлаштекодешдакоеш,датудымчийышееҥлан моторлык
50О,эргым!изипоянлыкшаланенпытышепоянлык дечсайрак
51О,эргым!илышейытынколышойорлодеч сайрак
52О,эргым!чыныштышейорлоеҥязыкыште колышопояндечсайрак
53О,эргым!шӱмыштетикмутымкучо,тудо
36О,эргым!ушанеҥымушанмутденелӱйкалет гын,тудотудыншӱйыштыжӧшылтымевожылмаш семыншыргыжеш;нопалыдымееҥымтоядене лӱйкалетгын,тудониумыло,никол 37О,эргым!ушанеҥымшкекӱлешлыкетланколтет гын,тудланшукокӱштымашымитпу,веттудо тыйынпашатымкузешонет,тугеышта:аушдымо еҥымколтетгын,тудымиткӱштӧ,ашкекаедашке пашатымыште,веттыйтудланкӱшта,тудотыйын шоныметымокыштеТыйымпашаденеколтатгын, вашкешукташвашке 38О,эргым!шкедечетвиянракеҥлантушманымит ыште,веттудотыйынмеретымналешдатыйын ӱмбакетӧкымымналеш 39О,эргым!шкепоянлыкетымнуныланпуымодеч
55О,эргым!шкедечетвиянракеҥланитшогал,а чытышешӱлышым,чытымашымдачынкойышшоктышымнал,веттидындечсайженимоуке 56О,эргым!икымшейолташетымитужмышудымо, веткокымшойолташетшуйненоккерт 57О,эргым!йорло-влакымтудынорланымыж годымончалза,султанончылнотудыннерген ойлыза,тудымлевынумшаждечутараштыршыза 58О,эргым!тушманынколымыжланиткуане,вет икмыняржапгычтыйтудынлишылеҥжелият,а тыйыммыскылышееҥымпагалет,пагалетдатудын денеончылгочсаламлалт 59О,эргым!пылпомыштовӱдшыпшогалешгын,а шемкоракошемешгын,амиррамӱйгайшерелиеш гын,тунампалыдымееҥденушдымо-влакумылен, ушанлийытыле
60О,эргым!ушанлияшшонетгын,йылметымшоя деч,кидетымвурсымодеч,шинчатымосалымужмо дечкучо;тунамтыйушанманалтеш
61О,эргым!текушанеҥтыйымтояденелӱйкала,а ушдымоеҥтыйымшереӱйденеынжеӱпшӧ. Самырыкгодымӱҥышӧлий,шоҥгылыкетгодым тыйымпагалат
62О,эргым!куатлекечылаштеайдемыланида торешлане,эҥервӱдташлымекечылаштеида торешлане.
63О,эргым!ватесӱаныштеитвашке,ветсай лектешгын,тудоойла:«Оза,мыланемкочкышым ыште»;агын,тудочерлелектеш,тудотудымаклаш, кӧтидынамалжелийын.
64О,эргым!кӧшкевургемжеденеэлегантный,тудо шкеойлымыжденеикгай;акӧшкевургемжедене удакойышденекоеш,тудошкеойлымыждене тыгак.
65О,эргым!ворлыкымыштенатгын,султанлан палдаре,тудындечутаралташманын,тудлан ужашыжымпу,ветукегын,тыйшыдешкымым чытет
66О,эргым!кидшетемшедатемшееҥлан йолташымыште,акидшепетыралтшедайӱшӧ еҥланйолташымитыште 67Никугыжа,нитудынармийжелӱдыкшыдымӧ лийынкертдымекударверуло:визирьын шыгыремдымашыже,осалправительствыже, эрыкымлоктылмыжо,подданныйжеӱмбалне тираний;дакудымшылташоклий:ушан,ушдымо, пояндайорло»
ГЛАВА3
Ахикаркугыжанышпашаштечолгаучаствоватлыме дечкораҥешТудошкепоянлыкшымондалыше племянникшыланпуаТевеӧрыктарышеисторий, кузетаумыштыдымееҥподделкылансавырна Ахикарымлоктылмошотышточевершонымаш тудымколымашкесудитлатОчыни,Ахикармучаш 1ТыгеойленХайкар,дакунамтудошкешӱжаржын
2ВараХайкаршкепӧртыштыжӧшыпшинченда Наданланчылапоянлыкшым,кул-влакым,тарзевлакым,имньыжым,вольыкымдамолопогыжым пуэн;даӱжмӧдачарымекучемНаданкидыште кодын
3Хайкаршкепӧртыштыжӧлыпланеншинчен, жапын-жапынХайкаркугыжаланвуйымсавен, мӧҥгӧпӧртылын
4Ынде,кунамНаданшкекидыштыжекӱштымӧда чарымевластьулмымшижын,тудоХайкарын должностьшымшылтендатудыммыскылен,кунам тудолектын,тудымтитаклаштӱҥалын:«Мыйын Хайкаркочамшкекидыштыже,атудоынденимом окпале»
5Тудокулдентарзе-влакымлӱйкалаштӱҥалын, имнедентеве-влакымужален,Хайкаркочажедене чылапогымкучылтын
6Хайкаршкетарзыже-влакландасуртшо-влаклан чаманымыжымужын,кынелшогаледатудымпӧрт гычпоктенколтен,кугыжаланшкепоянлыкшымда кочкышыжымшалатенколтымыжнергенувертараш колтен.
7КугыжакынелшогаледаНаданымӱжындатудлан
вуйлате».
8НаданынкидшеХайкаркочажедечдатудынчыла поянлыкшедечкораҥын,тидежапыштетудони пурен,нилектыногыл,тудымсаламленогыл.
9ТунамХайкаршкешӱжаржынэргыжеНадандене тыршымыжланӧкынендаумбакыжепешойган лийын.
10НаданынБенузарданлӱманизиракшольыжо лийын,санденеХайкартудымНаданолмешшкеж декеналын,энкугупагалымашденеонченкуштен дапагален.Тудымчылапогыжымпуэндатудым шкепӧртшынвуйлатышыжланшогалтен 11Ынде,кунамНадан,молиймымпаленналын, тудоӧпкедаӧпкеденешыҥен,тудошкеждеч йодшокажнееҥланӧпкелаштӱҥалын,шкеачаже Хайкарланмыскылаштӱҥалын:«Ачаммыйымпӧрт гычпоктенлуктын,дамыйдечемизамутларак йӧратен,ноКӱшылЮмомыланемвийымпуагын,
мыйтыланеткугыжанышымсардечпоснада кредалмашдечпоснапуэм»
15ХайкарлӱмденеЕгипетысефараонланэшеик серышымвозенТыйденмыйынкоклаште тыныслыклийже,куатлекугыжа!
16Тидесерышымколтымогодымтыйкынел шогалетдаАссирийышдаНиневийыш,Нисринлап верышкаетгын,мыйтыланеткугыжанышымсар дечпоснадакредалмашдечпоснапуэм»
17АНаданынвозымыжоХайкарачажынвозымыж гайлийын
18Варакоксерышымпӱтырен,Хайкарачажын печатьшеденепетырен;нунотугегынаткугыжан сарайыштыжелийыныт
19ВаратудокаендакугыжадечтыгакХайкар ачажлансерышымвозен:«Тыныслыкдатазалык мыйынвизирлан,мыйынсекретарьлан,мыйын канцлерлан,Хайкарлан»
20О,Хайкар,кунамтидесерыштыйдекетмиен шуэш,тыйденетпырляулшочыласалтак-влакым поген,вургемдачотденетичмашлийышт,давич кечынНисринлапыштемыйдекемкондо
21Кунамтыймыйымтуштошкедекеттолмым ужыда,вашкедамыйденемпырлякредалаш шонышотушмансемынвойскамтарвате,ветмый денемпырляЕгипеткугыжафараонынпосолжовлакулыт,нуномемнанвийнамужынкертытармий дамемнандечлӱдынкертыт,ветнуномемнан тушманнаулытдамемнамужмышудымоулыт».
22Варатудосерышымпечатьденепетыренда кугыжаниктарзыжеденеХайкарышколтен.А возымовессерышыжымналын,кугыжаончылно шаркален,тудланлудындапечатьымончыктен.
23Кунамкугыжасерышыштемомвозымымколын, моткочӧрмалген,кугудашыдешыдедене шыдешкендакаласен:«Ах,мыйшкеушанулмемым ончыктенам!моммыйХайкарланыштенам,тудо мыйынтушман-влаклантыгайсерышымвозен?
Тидемыйынтудланпайдамыштымемлантудындеч суаплыкеммо?»
24Надантудланкаласен:«Итойгыро,кугыжа!ида ӧпкеле,ноайстаНисринлапышкаенадаончалына, тидейомакчыналеуке»
25ВараНаданвизымшекечынкынелшогаледа кугыжам,салтак-влакымдавизирымналын,Нисрин ерышпустыньышкаенытКугыжаончале,теве! Хайкарденармийрадамышшогалтеныт
26КунамХайкаркугыжантуштоулмыжымужын, лишемындаармийлансарыштесемынтарванашда кугыжаваштарешрадамденекучедалашсигналым пуэн,кузесерышыштевозымо,тудопаленогыл, могайоҥамНаданкӱнчентудо
27Хайкарыныштымыжымужын,кугыжа тургыжланен,лӱдын,ӧрмалген,кугушыдедене шыдешкен
28Надантудланкаласен:«Тыйужат,кугыжа!тиде несчастныймомыштен?ноитӧпкеле,итойгыро,ит ойгыро,ашкепӧртышкыжӧкаедашке престолышкыдашинчыза,мыйтыланетХайкарым
каласен:«В’аллах,омыйыначам!Кугыжа чынжымактыйынверчкугукуанденекуанада тыланеткӱштымыжымшуктымылантаумышта нунындечданунынкугыжаштдечлӱдыныт» 31ВараХайкарвашештен:«Колыштмаш колыштмаш»Иисустунамаккынелшогале, кидшымпочешыжепидын,йолжымшинчырдене пидын
32Надантудымналындатудынденепырлякугыжа декекаенАкунамХайкаркугыжанончыкопурен, мландеӱмбалнетудынончылнокумыквозында кугыжаланвластьымдакурымашлыкилышым тыланен
33Варакугыжакаласен:«О,Хайкар,мыйын секретарь,мыйынпашамвуйлатыше,мыйын
тидеосалпашаденесуапымпуэнат».
34Варануношкевозымодапечатьденевозымо серыш-влакымончыктеныт.АкунамХайкартидым ужын,тудынйолжо-влаклӱҥгалтыч,йылмыже вигакпижын,лӱдмыжденеикмутыматойлен кертыногыл;нотудовуйжыммландедекесавырен дайӱкдымӧлийын.
35Кугыжатидымужын,тидешкедечулмыжым шижын,давигаккынелшогаледанунылан Хайкарымпушташдаоладечӧрдыжтӧтудын нержыммечеденелӱйкалашкӱштен.
36ВараНаданкычкыраледакаласен:«О,Хайкар,о шемчуриян!кугыжалантидепашамыштымаште тыйыншонкалымашеталекуатетмопайдамконда?»
37ТыгеойлаойлышоАмечникынлӱмжӧАбу Самиклийын.Акугыжатудланкаласен:«Ой,мече! кынел,кае,пӧртомсаштеХайкарыннержымӱштын, вуйжымкапшедечшӱдӧметрторашкекудалте» 38ВараХайкаркугыжаончылнокумыквозында каласен:«Текмыйыноза,кугыжа,курымешила!а тыймыйымпушташшонетгын,тыйыншонымашет
вургемымчиен,шелше,нуномыйынколымемдеч ончычмыйынверчйӱкшенкертыт
42Мерчыландатудынтарзыже-влакланӱстелым ямдылызаЙӱашманын,шукоаракамлугыза»
43Тудомомкӱштен,чылаыштенАтудопешушан, чаткадаушанлийынАтудочылайӧнденетыматле койышдентунеммашымушен
44Кугыжанвойскажеденмечниктолыншуыныт, нуноӱстелым,аракамдачаплекочкышыммуыныт, кочкаш-йӱаштӱҥалыныт,йӱынпытымешке
45ВараХайкармечникымротдечӧрдыжкӧлуктын дакаласен:«О,АбуСамик,тыйотпалемо,кунам Сархадумкугыжа,Сеннахиримыначаже,тыйым пушташшонен,мыйтыйымналынамдаиктажмогайверыштешылтенам,кунамкугыжаншыдыже лушкыдемындатыйымйодын?
46КунаммыйтыйымТудынончылныжоконденам, Тудотыйынверчкуанен,аындетыйымыштыме поропашамшарналте
47Мыйпалем:кугыжамыйынверчӧпкелада мыйымпуштмоверччотшыдешкен.
48Ветмыйтитаканомыл,дакунамтыймыйым тудынончылнотудынсарайышкыжешогалтеда,тый кугупиалденевашлият,дапалет:мыйыншӱжарем Наданэргыжемыйымондалендамыланемтидеосал пашамыштен,дакугыжамыйымпуштмыжлан ӧкынен;акызытмыйынпӧртемпакчаштенӧрепуло, тудыннергениктатокпале.
49Ватымешинчымашденемыйымтушкошылте.А мыйынтюрьмаштеиккулемуло,тудымпушташ йӧрышӧ.
50Тудымлуктын,мыйынвургемымчиен,тарзевлакланйӱмӧгодымтудымпушташкӱштыза.Нуно огытпале,кӧмпуштедат.
51Тудынвуйжымкапшедечшӱдӧметрторашке кудалтедакапшыммыйынтарзым-влакланпу,нуно тудымтоеныт.Атыймыйденемкугупоянлыкым погенат»
52ВарамечеденекучедалшееҥХайкарын кӱштымыжсемыныштен,кугыжадекемиенда каласен:«Тыйынвуйеткурымешланила!»
53ВараХайкарынватыжетудлантайныштме верыштекажнеарнянмотудлансита,тудымпуэн, датидыннергеншкеждечмолонигӧпаленогыл
54Атидеисторийымчылаверешаркаленыт,кузе Хайкармудрецымпуштынытдаколен,датидеоласе чылакалыктудынверчойгырен
55Нунойӱкшенойленыт:«Ой,тыланет,Хайкар!да тыйынтунемметландатыйынтыматлеулметлан! Тыйдашинчымашетнергенкузеойган!Тыйгайым куштомуашлиеш?акуштотыгайушан,тыгай тунемше,тыгаймастаркугыжалийынкертеш, тыйынверетымтеменкертеш?»
56НокугыжаХайкарнергенӧкынен,датудын ӧкынымыжетудланнимоланполшеногыл
57ВаратудоНаданымӱжындакаласен:«Кай, йолташет-влакымпеленетнаҥгай,Хайкаркочалан ойгырендайӱкшен,йӱлапочештудынверчойгырен, тудыншарнымашыжымпагален»
58НокунамНадан,ушдымо,палыдыме,пеҥгыде
59НаданХайкарынтарзеденкулжо-влакымкучаш тӱҥалын,нунымпидын,азапландарен,нуным шыдынлӱйкален
60Тудоачажынватыжымпагаленогыл,тудотудым шкеэргыжесемынонченкуштен,атудындене пырляязыкышлогалашшонен
61НоХайкаршылтымеверышпӱчкеден,тудошке кулжоденлишылеҥже-влакынйӱкыштымколын, КӱшылЮмым,ПороЮмыммоктен,таумыштен, эреКӱшылЮмымкумалындайодын
62Амечникжапын-жапынХайкардекетолын, кунамтудотайнышеверыштелийын,аХайкар тудындекемиендайодынАтудотудым лыпландарендаутаралтмашымтыланен
63АкунамвесэллаштемудрецХайкарпуштмо нергенуверымшаркаленыт,чылакугыжа-влак ойганенытдаСеннахиримкугыжамвурсеныт,да
«Сфинкснергенйомак-влак».Ахикардене чынжымакмолийын.Тудынпӧртылмыжо. 1ЕгипеткугыжаХайкарымпуштмымрашемдымеке, вигаккынелшогаледаСеннахиримкугыжалан серышымвозен,туштотудлан«тыныслыкым, тазалыкым,вийымдачапым,кудымметыланет поснактыланена,»ушештарен.йӧратымеизам, Сеннахиримкугыжа.
2Мыйкаваденмландекоклаштезамокымчоҥаш шоненам,датыйдечетшкегычушан,ушанеҥым колташйодам,тудомыланемтудымчоҥаш,чыла йодышемланвашмутымпуаш,дамыйналогымда Ассирийынтаможньопошлиныжымкумийлан тӱлен
3Варасерышымпечатьденепетырен, Сеннахиримланколтен
4Тудотудымналын,лудын,шкевизирьжеден кугыжанышыжындворянже-влакланпуэн,нуно ӧрынытдавожылыныт,тудокугушыдедене шыдешкен,кузеыштышашымӧрмалген
5Варатудошоҥго-влакым,тунемше-влакым, мудрец-влакым,философ-влакым,юзо-влакым,
Тудымшкедекетӱж,алатидепеҥгыдеӱпымлуктын кертеш»
8ВаракугыжаНаданланӱжындакаласен:«Тиде серышымончалдатуштомовозымымумыло»А Надантудымлудмеке,каласен:«О,оза!каваден мландекоклаштезамокымкӧчоҥенкертеш?»
9Наданынойлымыжымколмеке,кугыжамоткоч ойганен,шкепрестолжогычволен,ӱшкыжӱмбаке шинчын,Хайкарланйӱкшендайӱкшен
10Нуноойленыт:«Ой,мыйынойго!О,Хайкар,кӧ секретдензагадкымпален!ойгомыйтыйынверч,о Хайкар!О,элнантуныктышодакугыжанышын вуйлатышыже,тыйынгайымкуштомуам?О, Хайкар,элнантуныктышыжо,кушкомыйтыланет савырнем?ойгомыйтыйынверч!куземыйтыйым пытарышым!амыйшинчымашдыме,религийдыме, пӧръеҥлыкдымеушдымо,палыдымервезын ойлымыжымколыштынам 11Ах!даадакАхшкеверч!кӧтыйыммыланемик ганавелепуэнкертеш,алемыланемХайкарилыше улмыжнергенуверымконденкертеш?дамый тудланпелкугыжанышымпуэмыле
12Тидемыланемкушеч?Ах,Хайкар!тыйымик ганавелеужынкертам,тыйымончен,тыйынденет куаненилашманын.
13Ах!О,тыйынверчкурымешланойго!О,Хайкар, куземыйтыйымпуштынам!дамыйтендандене лийыномыл,тидынмучашмартеужынам».
14Кугыжайӱдшӧ-кечыжейӱленкоштын.Ынде, кунаммечниккугыжаншыдыжымдаХайкарлан ойгыжымужын,тудыншӱмжӧтудындекелыпланен, датудындекелишемындатудланкаласен:
15«О,оза!шкетарзе-влакланмыйынвуемруалтен лукташкӱштыза».Варакугыжатудланкаласен: «Ойготыланет,АбуСамик,тыйынтитакетмогай?»
16Амечымкучышотудланкаласен:«О,оза!кажне тарзе,кудошкеозажынмутшоваштарешышта, пуштедат,амыйтыйынкӱштымашетваштареш ыштенам».
17ВаракугыжатудланкаласенОйготыланет, АбуСамик,моденетыймыйынкӱштымашем ваштарешыштенат?
18Мечеденекучедалшееҥтудланкаласен:«О,оза! тыймыланемХайкарымпушташкӱштен,дамый палем,тыйтудынверчӧкынет,датудотитаклыме лийын,дамыйтудымиктаж-могайверыште шылтенам,дамыйтудыниккулжымпуштынам,да тудоынделӱдыкшыдымӧцистерне,атыймыланем кӱштетгын,мыйтудымтыйдекеткондем»
19КугыжатудланкаласенОйтыланет,Абу Самик!тыймыйыммыскыленат,амыйтыйынозат улам»
20Амечымкучышотудланвашештен:«Уке,шке вуетынилышыждене,оза!Хайкарлӱдыкшыдымӧда илыше
21Тидемутымколмеке,кугыжатидымӱшанен, вуйжойӱлен,куаненйӱлен,дануныланХайкарым кондашкӱштен
22Атудомечеденекучедалшееҥланкаласен:”Ой, ӱшанлетарзе!тыйынойлыметчынгын,мыйтыйым
23Амечеденекуаненкаен,Хайкарпӧртышмиен шуынТудотайнышеверыномсажымпочын, йымакеволендаХайкарымужын,тудоЮмым моктендатаумыштен
24Тудотудланкычкырен:«О,Хайкар,мыйэнкугу куаным,пиалымдакуанымкондем!»
25Хайкартудланйодын:«Могайувер,Абу-Самик?» Фараоннергентудотӱҥалтышгычмучашмарте каласкаленпуэнВаратудымналын,кугыжадек каен
26Кугыжатудынӱмбакеончаледаужын:тудо нужна,тудынӱпшӧянлыкынгайкужулийын,
денелавырген,дачурийжынтӱсшӧвашталтын, пытен,ындеӱшкыжгайлийын
27Кугыжатудымужын,ойгырен,вигаккынел шогале,тудымӧндалын,ӱпшалын,тудынверч йӱкшендакаласен:«Юмыланмоктымо!кӧтыйым мыйдекемпӧртылтен»
28ВараИисустудымлыпландарендалыпландарен. Тудошкевургемжымкудашын,мечедене кучедалшееҥланчиен,тудланпешпоролийын, тудланкугупоянлыкымпуэн,Хайкарым лыпландарен.
29ВараХайкаркугыжаланкаласен:«Текмыйыноза, кугыжа,курымешила!Тидетӱнясейоча-влакын пашаштлийже.Мыйпальмепушеҥгымкуштенам, тудынӱмбакеэҥерташманын,тудоӧрдыжкӧ савырнендамыйымйымакекышкен.
30Но,Господьым!ветмыйтыйынончылнет лектынам,тыйымитшыгыремде!Акугыжатудлан каласен:«Юмомоктымолийже,тудотыйым чаманен,тыйымтитаклымымпален,тыйымутарен дапуштмодечутарен»
31Ношокшомончашкае,вуйымӱштыза,парням пӱчкеда,вургемдамвашталте,колокечежапыште шкекойышдамыштеда,шкекойышдамдачурийдам саемдедатыйдекетпӧртылкертеш»
32Варакугыжашкешергаканвургемжымкудашда Хайкарланчиен,даХайкарЮмылантаумыштенда кугыжаланвуйымсавен,куанендакуанен,Кӱшыл Юмыммоктен,шкеилымеверышкыжекаен
33Тудынпӧртыштыжӧилыше-влакаткуаненыт, йолташыже-влакат,Тудынилымыжнергенколшо-
2Варатудоэнсылневургемжымчиен,куаненда куанен,почешыжедаончылнокулжо-влакдене пырлякугыжадекеимнеденемиен
3НокунамшӱжаржынэргыжеНадан,молиймым шижын,тудымлӱдмашдалӱдмаштӱҥалын,мом ышташпаленогыл,ӧрмалген
4Хайкартидымужын,кугыжадекемиендатудым саламлен,саламлен,тудымшкевоктенже шинчыктендакаласен:
О,йӧратымеХайкар!ончалза,нинесерышвлакым,кудымЕгипеткугыжа,тыйымпуштмо нергенколмеке,мыланнаколтен 5Нуномемнамшыдештаренытдасеҥеныт,да Египеткугыжанмемнандечйодынколтымоналог дечлӱдын,мемнанэлыштеилыше-влаккоклагыч шукыштЕгипетышкаеныт
6ВараХайкарсерышымналын,лудынлектында тудынсодержанийжымумылен
7Варатудокугыжаланкаласен«Итшыдешке,оза! МыйЕгипетышкаем,вашмутымфараонлан пӧртылтем,тудлантидесерышымончыктем,налог нергентудланвашештем,куржшо-влакым чылаштыматпӧртылтем;дамыйтыйынтушманетвлакымКӱшылЮмынполшымыжденедатыйын кугыжанышетынпиалжеверчвожылтараш тӱҥалам».
8Хайкардечтыгайойлымашымколмеке,кугыжа кугукуанденекуанен,шӱмжӧкумдаҥындатудлан порокумылымончыктен.
9АХайкаркугыжаланкаласен:«Тидейодышым лончылашдарешатлашмыланемколокечежапым пу».Кугыжатидымышташэрыкымпуэн.
10Хайкаршкеилымеверышкыжепӧртылын, сонарзе-влакланкокрвезеоролымкучашкӱштен, нунонунымкученытдатудындекеконденыт:канат ургышо-влаклантудланкокӱшкыжӱшкыжургымо кӱштен,кажныжекоктӱжемметркужытан,датудо плотник-влакымкондендануныланкоккугуомсам ышташкӱштен,данунобул.
11Варатудококрвезымналындакажнекечын презымнадырланпуэн,оролденрвезе-влакым пукшен,рвезе-влакыморол-влакынӱмбалнышт шинчыктен,нунымпеҥгыдынпижыктен,канатым йолышкыжопижыктенорол-влакым,дануным кажнекечынизиш-изишӱлыкӧнӧлталашпуэн,лу метрторашке,нунотунеммешкедалийыныттудлан туныктымо;дануноканаткужытмучкокавашке шуыныт;рвезе-влакнунынӱмбалнеулытВара нунымшкеждекешупшыльо
12АкунамХайкаршкекумылжошукталтмымужын, рвезе-влакланкӱштен:кунамнунымкавашкенӧлтат, кычкыралза:
13«Мыланнакӱмдакӱмкондыза,мефараон кугыжаланорамчоҥена,ветмеяраулына»
14АХайкарнунымтуныктымодаупражненийым ыштымедечваранигунаматпытеногыл,нуноэн кугукӱкшытышшуыныт(моштымаш)
15Вара,нунымкоден,кугыжадекемиендакаласен:
еҥем!О,мыйынкугыжанышынкугешнымашыже! Египетышкаяшдафараонынйодышыжлан вашешташдаКӱшнысӧЮмынвийжеденетудым сеҥаш»
18Варатудотудынденечеверласен,шке войскажым,войскажым,рвезе-влакымдаоролвлакымналын,Египетысеилымеверлашкекаен; миеншумеке,кугыжанэлжевелышсавырнен 19Египетысекалыкпаленналмеке,Сеннахирим фараонденемутланашдатудынйодышыжлан вашешташшкееҥжымколтен,нунотидыннерген уверымфараонкугыжаланконденыт,атудошке еҥже-влакымтудындекекондашколтен.
20Тудофараондекемиенда,кугыжа-влакланкузе кӱлеш,тугевуйымсавен.
21Тудотудланкаласен:«О,кугыжа!Сеннахирим кугыжатыйымтыныслык,куатдачапденесаламла. 22Тудомыйым,шкекулжо-влаккоклагычиктыже улам,тыйынйодышетланвашмутымпуашдачыла йодметымшукташколтен,веттыймыйынозам кугыжадечеҥымкычалашколтенат,кудотыланет сарзе-влаккоклаштеоролымчоҥакаваденмланде. 23КӱшнысӧЮмынполшымыждене,тыйынпоро порылыкетденедаозакугыжанкуатшеденемый тыланеттудымкузешонет,тугечоҥем.
24Но,озакугыжам!момтетуштокумийжапыште Египетынналогшонергенойлендаынде кугыжанышынпеҥгыдылыкшепеҥгыдечынлык, датесеҥедагын,дамыйынкидемтыланет вашешташоклийгын,тунаммыйынозакугыжам тыланетколтаналог-влак,кудымтыйойленда 25Йодышланвашмутымпуэмгын,тыйын ойлыметымкугыжакугыжаланколташкодеш» 26Тидымколмеке,фараонӧрмалгендайылмыжын эрыканулмыжландаойлымыжыноҥайулмыжлан
27Фараонкугыжатудланкаласен:«Айдеме!тыйын
30ВарафараонАвикамланилымеверымямдылаш, тудланкочкышым,кочкышым,йӱышымдачыла кӱлешымпуашкӱштен
31Кумкечегычфараоншемдаужарвургемымчиен дашкепрестолышкыжошинчын,атудын кугыжанышыжынчылавизирьжедакугуеҥже-влак кидыштымӱштын,йолыштымвашпижыктен, вуйыштымсавыреншогеныт
32ФараонАвикамымкондашколтен,тудотудын ончылношогале,тудынончылнокумыквозында тудынончылныжомландымӱпшалын
33Фараонкугыжатудланкаласен:«Авикам,мыйкӧ гайулам?дамыйынкугыжанышыштемкугуеҥ-влак кӧланнуногайулыт?»
34Хайкартудланкаласен:«О,мыйыноза,родотукым,тыйВелидолгайулат,атыйын кугыжанышетындворянже-влактудынтарзыжевлакгайулыт»
35Тудланкаласен:”Каедаэрлатышкепӧртыл” ТыгеХайкарфараонкугыжанкӱштымыжпочеш каен.
36ЭрлашыжымХайкарфараондекемиен,вуйым савен,кугыжаончылношогалеАфараонужар тӱсанвургемымчиен,акугуеҥ-влакошвургемым чиеныт.
37Фараонтудланкаласен:«О,Авикам,мыйкӧгай улам?дамыйынкугыжанышыштемкугуеҥ-влак кӧланнуногайулыт?»
38Авикамтудланкаласен:«О,озам!тыйкечегай улат,атыйынтарзе-влактудынволгыдогайулыт». Фараонтудланкаласен:«Шкеилымеверышкеткае даэрлатыштепӧртыл».
39Варафараоншкедворецшыланаруошвургемым чияшкӱштен,дафараоннунынсемынакчиендашке престолышкыжошинчын,нуныланХайкарым кондашкӱштен.Тудотушкопурендатудын ончылношинчын.
40Фараонтудланкаласен:«Авикам,мыйкӧгай улам?дамыйындворян-влакем,кӧланнуногай улыт?»
41Авикамтудланкаласен:«О,озам!тыйтылзегай улат,атыйындворян-влакетпланетденшӱдыргай улыт»Фараонтудланкаласен:«Кай,эрлатыште лий»
42Варафараоншкетарзыже-влаклантӱрлӧтӱсан вургемымчияшкӱштен,афараонужарбархат вургемымчиен,шкепрестолышкыжошинчында нуныланАвикамкондашкӱштенТудотушкопурен даТудынончылнокумыквозын
43Тудокаласен:«Авикам,мыйкӧгайулам?да мыйынармий-влак,кӧланнуногайулыт?»Тудо каласен:«О,озам!тыйапрельтылзегайулат,а тыйынармий-влактудынпеледышыжегайулыт»
44Тидымколмеке,кугыжамоткочкуаненда каласен:«О,Авикам!икымшеганатыймыйымВел идолденетаҥастаренат,амыйындворян-влакым тудынтарзыже-влакдене
45Кокымшоганатыймыйымкечеденетаҥастарет, амыйындворян-влакымкечеволгыдодене
46Акумшоганатыймыйымтылзедене,адворянвлакымпланетденшӱдыр-влакденетаҥастарет 47Анылымшеганатыймыйымапрельтылзедене,а дворян-влакымтудынпеледышыжденетаҥастарет Ноынде,Абикам!каласе,тыйыноза,Сеннахирим кугыжа,тудокӧнгай?датудындворянже-влак, кӧланнуногайулыт?»
48АХайкаркугуйӱкденекычкыраледакаласен: «Мыйдечемтораштелийже,кугыжамдатыйын престолыштошинчышенергеншарналташ»Нойол ӱмбакекынел,мыйтыланеткаласем,кӧнмыйын кугыжамдакӧнтудындворянже-влакулыт»
49Фараонйылмыжденеэрыканулмыжландалӱдде
престолжогычкынелшогаледаХайкарончылно шогаледатудланкаласен:«Ындемыланемкаласе, тыйынкугыжаткӧнгайулмыжымдатудын дворянже-влакынкӧнгайулмыштымумылем».
50АХайкартудланкаласен:«Мыйынозам пылпомышсоЮмо,тудындворянже-влак волгенчеденкӱдырчӧ,кунамтудокумылаҥда, мардежпуадайӱрйӱреш».
51Тудокӱдырчӧланкӱшта,датудоволгалтешда йӱрйӱреш,датудокечымкуча,датудошке волгыдыжымокпу,датылзымдашӱдыр-влакым,да нуноогытпӧрд.
52Тудопургыжланкӱшта,тудопуалеш,йӱрйӱреш, апрельымтапта,тудынпеледышыжымдапӧртшым пытара».
53Тидымколмеке,фараонмоткочӧрмалген,моткоч шыдешкендатудланкаласен:«Ой,айдеме!чынжым ойло,датыйчынжымаккӧулат,тидыммыланем каласе».
54Тудотудланчынымойлен.МыйХайкар, писатель,Сеннахиримкугыжанэнкугутайный советникше,мыйтудынвизирже,кугыжанышын губернаторжо,канцлержеулам
55Иисустудланкаласен:«Тыйойлыметдене чынымойленатНомеХайкарнергенколынна, Сеннахиримкугыжатудымпуштын,атыйилышеда тазагайчучеш»
56Хайкартудланкаласен:«Да,тыгелийын,но Юмыланмоктымо,тудомомтайныштпала,вет мыйынозам,кугыжам,мыйымпушташкӱштен,да тудойӧрдымӧеҥ-влакынмутыштланӱшанен,но Господьутаренмыйым,аТудынӱшанышепиалан»
Возымаштетыгешагалвашлиялтшеуш-акыл34-45
почеламутлаштепочылтеш
1Хайкаршкеилымеверышкыжекаендасерышым возен,туштотыгевозымо:
2АссирийынкугыжажеСеннахиримдеча НиневийымЕгипетынкугыжажефараонланпуэн
3«Тыныслыклийжетыланет,изам!даметыланет тидынденепаленналына:иза-шольошкеизаже кӱлеш,икте-весыланкугыжа-влакулыт,датыйын дечетӱшанем:тыймыланемнылшӱдӧталант шӧртньымпуэт,ветмыланемтудокочкышлан кӱлешюжосалтак-влакым,мыйнуныланкучылташ манынИкмыняржапгычмыйтыланетколтем»
4Варасерышымпӱтырен,вескечынжефараонлан пуэн
5Тидымужмеке,Иоаннаптыранендатудлан каласен:«Чынжымак,мыйнигунаматтыгаййылме денеойлымымнигӧдечатколыномыл»
6ВараХайкартудланкаласен:«Чынжымак,тиде тыйынпарымет,кудымтыймыйынозакугыжа ончылнопарыманулат».
7Фараонтидымшотдененалындакаласен:«О, Хайкар,тыйынгайкугыжа-влакланслужитлымаште чынеҥ.
8Тыйымуш-акылденетичмашыштен,философий дашинчымашденетыйымсӧрастарышеЮмылан моктымолийже.
9Аынде,Хайкар,метыйдечетмомйодына,тудо кодеш,тыйкаваденмландекоклаштезамоксемын чоҥет».
10ВараХайкаркаласен:«Колыштмаш колыштмаш».Тыйынкумылдаойыренналмепочеш мыйтыланетзамокымчоҥем;но,оза,мыймыланна известкым,кӱм,кӱмдапашазе-влакымямдылем,да мыйынустачоҥышо-влакулыт,нунотыланеткузе шонет,тугечоҥат».
11Кугыжатудланчылаямдылен,нунокумдаверыш каеныт;датудындекеХайкарденрвезе-влак толыныт,тудошкежденепырляоролденрвезевлакымналын;дакугыжадатудынчыладворянжевлаккаенытдаулоолапогынен,нуноХайкармом ышташтӱҥалешманынончаш
12ВараХайкаророл-влакымомсагычлуктын, рвезе-влакымнунынӱмбакепижыктен,орол-влакын йолышкыштканат-влакымпидын,нунымӱлыкӧ нӧлталынНунокӱшкӧчоҥештеныт,каваден мландекоклаштекодыныт
13Арвезе-влаккычкыраштӱҥалыныт:«Кермычым кондыза,кӱмкондыза,кугыжанорамчоҥена,ветме ярашогена!»
14Калыкӧрындааптыранен,ӧрынАкугыжаден тудындворянже-влакӧрыныт
15Хайкардентудынтарзыже-влакпашазе-влакым лӱйкалаштӱҥалыныт,кугыжанвойскаже-влаклан кычкыреныт:«Устапашазе-влакланмомкӱлеш, тудымкондызадапашаштланидачаре»
16Кугыжатудланкаласен:«Тыйлудмоулат;кӧ тыгайторашкенимоматконденкертеш?»
17Хайкартудланкаласен:«О,озам!куземе южыштозамокымчоҥена?акугыжатыштелиеш гын,иккечыштеикмынярзамокымчоҥаыле» 18Фараонтудланкаласен:«Хайкар,шкеилыме
19ВараХайкаршкеилымеверышкыжекаендавес кечынжефараондекелектынФараонкаласен:«О, Хайкар,тыйынозаимньыжнергенмогайуверуло? веткунамтудоАссирийденНиневиймландыште ила,амемнанӱшкыж-влактудынйӱкшымколыт, шкеикшывыштымлуктыт»
20Хайкартидымколмеке,миен,иккошканалын, тудымпижыктен,египтян-влакколмешке,нуно кугыжаланкаенытдатидыннергенойленыт 21ФараонХайкарымкондашколтендатудлан каласен:«О,Хайкар,молантыйтидейӱкдымӧ янлыкымтыгелӱйкалетдавурсет?»
22Хайкартудланкаласен:«Мыйыноза,кугыжа!» чынжымак,тудомыланемосалпашамыштен,да тиделӱйкалымашымдалӱйкалымашымсулен,вет
ӱшкыжымпуэн,датудынвиянчынйӱкшӧлийында кечеденйӱдшагат-влакымпален.
23Акошкалачтидейӱдымкынелшогаледа вуйжымруалтендакаен,датидепашаланкӧрамый тудымтыгайвурседылмашымыштенам».
24Фараонтудланкаласен:«О,Хайкар,чылатидын дечмыйужнем:тыйшоҥгемдашкекидыштетулат, ветЕгипетденНиневиякоклаштекумлокандаш парасангуло,дакузетудотидейӱдыммиенда пытаренвуйжымшкеӱшкыждапӧртылаш?'
25Хайкартудланкаласен:«О,оза!Египетден Ниневийкоклаштетыгайтораштегын,кузетыйын имньет-влакколынкертытыле,кунаммыйыноза кугыжанимньыжешыргыжалешдашке икшывыжымлуктеш?акузеимнейӱкЕгипетыш шуын?»
26Тидымколмеке,фараонпаленналын:Хайкар тудынйодышыжланвашештен
27Фараонкаласен:«О,Хайкар,мыйтыйымтеҥыз кумдыкгычканат-влакымышташйодам»
28Хайкартудланкаласен:«О,кугыжам,нунылан казнагычканатымкондашкӱштыза,мыйтудын гайымыштенкертам»
29ВараХайкарпӧртшеҥгелнекаен,теҥызсерыште оҥамыштен,кидышкыжеиккидшолым,теҥыз кумдыкым,налын,кечелекмеке,оҥашкепурен, шарленкечейымалнекумдык,тудоканатгай
31Фараонкаласен:«О,Хайкар,мемнантыште
32ВараХайкартудымончаледаэшеиккӱммуын
34Номыйтыйынӱшанлейолчиемымыштышевлаклантидекӱгычӱштымруалтенлукташкӱштем, мыйтидемелнакӱмпидашманын»
35Тунамфараондатудынчылакугуеҥже-влак воштылынытТудокаласен:«КӱшнысӧЮмылантау лийже,Тудотыланеттыгайуш-акылымда шинчымашымпуэн»
36Кунамфараонужын:Хайкартудымсеҥенда тудланвашмутымпуэн,тудовигаккуаненда нуныланкумийланналогымпогашдаХайкарыш кондашкӱштен
37ТудошкевургемжымкудашындаХайкарлан, тудынсалтакшедентарзыже-влакланчиен, корныштолийшероскотымпуэн
38Тудотудланкаласен:«Тыныслыкденекае, озажынвийжедаврачше-влакынкугешнымашышт! Тыйгайсултан-влаккоклагычиктаж-кӧуломо?
шкеозаСеннахиримкугыжалансаламымкаласеда тудланкаласе,куземетудланпӧлекымколтенна,вет кугыжа-влакшагалденегынасерлагат»
39ВараХайкаркынелшогале,фараонкугыжан кидшымӱпшалын,тудынончылныжомландым ӱпшалын,тудланвийым,умбакыжеилышым, поянлыкымтыланендатудланкаласен:«О,оза!Тый дечетйодам:мемнаникеҥнаЕгипетыштеынже код».
40ФараонкынелшогаледаЕгипетынуремлаштыже увертарыше-влакымколтен:АссирийалеНиневий калыккоклагычиктыжатЕгипетмландыштеынже код,нуноХайкарденекаяштӱҥалыт.
41ВараХайкарфараонкугыжаденечеверласен, АссирийденНиневиймландымкычалашкаен;да тудыникмынярпоянлыкшедашукопоянлыкше лийын.
42КунамСеннахиримкугыжадекеХайкартолмо нергенувермиеншуын,тудотудымвашлияш лектындатудынверчмоткочкуанен,тудым ӧндалын,ӱпшалындакаласен:«Мӧҥгӧсаламлена, родо-тукым!мыйынХайкаризам,мыйын кугыжанышынвийже,дамыйынкугыжанышын кугешнымашыже
43Кугыжанышынпелыжымдапоянлыкемымналаш шонетгынат,мыйдечеммомналашшонет»
44ВараХайкартудланкаласен:«О,кугыжам, курымешиле!Оза,кугыжа,порылыкымончыкто! мыйынолмешАбуСамиклан,ветмыйынилышем Юмындатудынкидыштыжелийын»
45ВараСеннахиримкугыжакаласен:«Пагалымаш тыйымлийже,йӧратымеХайкар!МыйАбу Самикынмечникынстанцийжымчылатайный советникемдечдайӧратымееҥемдечкӱшнӧ ыштем»
46Варакугыжатудындечйодаштӱҥалын,кузе тудофараонденеикымшеганатолмыжгычтӱҥалын, тудындечкораҥмешке,кузетудочыла йодышыжланвашештен,кузетудындечналогымда вашталтышымналынвургемдапӧлек-влак
47СеннахиримкугыжакуанендаХайкарлан каласен:«Тидейозакгычмомналашшонет,тудым
49О,озам!поянлыкдатудынгайжеденемом ыштенкертам?нотыймыланемпорылыкым ончыкташшонетгын,шӱжаремынэргыжым Наданымпу,мыйтудланыштымыжланпӧртылтем, тудынвӱржымпудатидланмыйымтитаканлан шотлем»
50Сеннахиримкугыжакаласен:«Тудымнал,мый тудымтыланетпуэм»ХайкарНаданым,шӱжаржын эргыжым,кучен,кидшымкӱртньӧшинчырдене пидын,илымеверышкыженаҥгаен,йолышкыжо нелешинчырденепидын,тыгыдешинчырдене пидын,тыгепидын,тудымкышкенпычкемыш
Ахикарнергенпритче-влак,куштотудошке племянникше-влакыншинчымашыштымпытара. Оҥайтаҥастарымаш-влак.Ахикаррвезымсылне лӱм-влакденелӱмда.ТыштеАхикарнерген ойлымашмучашлалтеш.
1АкунамХайкарпуреналелектын,тудошке шӱжаржынэргыжымНаданланвурсен,тудланушан ойлен:
2«О,Надан,эргым!Мыйтыланетчыласайымда поропашамыштенам,атыйтидланмыйымуродда осалдапуштмашденесуапландаренат.
3«О,эргым!калыкмутлаштеойлалтеш:«Кӧпылыш денеокколышт,тудымнержеденеколышташ таратат»
4Наданкаласен:«Молантыймыланемшыдешкет?» тӱняште,атыймыйымпуштмоденеыштенатда мыйынпытарымемденепӧртылтенат
6НоГосподьпален:мыйымтитакленыт,даТудо мыйымтыйынмыланемойыренналмесатумдеч утарен,ветГосподьпудыргышошӱм-влакым паремда,ӧпкелышедакугешныше-влакланчаракым ышта
7О,эргым!тыймыланемскорпионгайлийынат, тудошӧртньӧӱмбакепернадатудымперкала 8О,эргым!тыйгайулат,кудолудорӱдаҥше
перненогыл,ситышынкӱшкӧшуыногыл,но титакландаязыкланамаллийын 11О,эргым!тыймыйымпагалетдапагалетылегын, мутемколыштешылегын,тыймыйыннаследникем лиятыледамыйынкугыжанышемӱмбалне кугыжаҥетыле
12О,эргым!палет:йытыналесӧснаумшажелу метркужытангын,тудоимнедечшелшегайгынат, тудынсуаплыкшедекелишемыногыл
13О,эргым!Мыйшоненам,тыймыйынколымем годымнаследникемлиятыле;атыйшкеӧпкелыкет даӧпкелымашетденеМыйымпушташшоненат»Но Господьмыйымтыйынондалымашетдечутарен
14О,эргым!тыймыланемӱяҥдышӱмбалне шындымекапкагайлийынат,атуштоӱшкыжтолын дакапкамшындымемуынАшырчыккапканлан каласен:«Тыйтыштемомыштет?»Капканкаласен: «МыйтыштеЮмыланкумалам»
15Аӱшкыжтудындечйодын:«Тыймогайпушеҥге лаштыкымкучет?»Капканкаласен:«Тидесамырык тумопушеҥге,тудынӱмбакемыйкумалмегодым эҥертем»
16Ӱшкыжкаласен:«Атидемомтыйынумшаште?» Капкакаласен:«Тидекиндымдакочкыш,кудым мыйчылайӱшӧдайорло-влаклан,кӧмыйдекем лишемыт,наҥгаем».
17Ӱшкыжкаласен:«Ындемыйончыколектын кочкашкертаммо,ветмыйшужем?»Акапкан тудланкаласен:«Ончыкотол».Аӱшкыжлишеме, тудымкочкынкертешманын.
18Нокапкантарванендаӱшкыжымнержегыч кучен.
19Аӱшкыжкапкаланвашештен:«Тидетыйын йӱшӧ-влакланкиндегын,Юмотыйынпоро пашатымдапоропашатымокнал».
20Тыйпӱтымкучымодакумалметтыгегын,Юмо тыйынпӱтымкучыметымат,кумалметыматокнал, даЮмотыйынпоропашамшуктеноккерт»
21О,эргым!тыймыланемлевсемынлийынат,кудо осёлденейолташлийын,аосёликжаплевончылно коштын;иккечынлевосёлӱмбакетӧрштенда тудымкочкынпытарен
22О,эргым!тыймыламшурнопырдыжгай лийынат,веттудонимоланпайдамокыште,а шурнымлоктылешдакочкеш 23О,эргым!тыйлувисашурнымӱдымӧеҥгай лийынат,акунамуржа-сорлажапшуын,тудокынел шогаледапоген,тудымпоген,ӱден,мучашмарте тыршен,далувисалийынмер,атудынозажетудлан каласен:«Ой,ласка!Тыйкушкынотылдаиземын отыл»
24О,эргым!тыймыланемторышоптымоӱшкыж гайлийынат,тудошкенжымутаренкертыногыл,но ӱшкыж-влакымӱжын,нунымшкежденепырля торышопташманын
25О,эргым!тыймыланемйӱштӧгайлийынат,тудо гончарпӧртышшокшолияшпурен
26Шокшолиймеке,тудонунынӱмбакеӱшкыжташ тӱҥалын,анунотудымпоктенлуктынытда,нуным
27О,эргым!тыймыланемсӧснагайлийынат,кудо сайеҥ-влакденепырляшокшомончашпурен,а шокшомончагычлекмеке,лавыраномсамужын, йымакеволен,тушкойӱлен
28О,эргым!тыймыланемтыгайказагайлийынат, кудошкейолташыже-влакдекенадырланкайыме годымушнен,дашкенжымутаренкертыногыл
29О,эргым!сонардечкочкынпытарыдымейытын мӱкш-влакланкочкышлиеш
30О,эргым!кидым,кудопашамокыштедакурал окыште,да(кудо)шылталендаондален,тудын ӱмбалныжеруалтенлуктыт
31О,эргым!шинча,куштоволгыдооккой,тудым рывыж-влакруалтенлуктыт
32О,эргым!тыймыланемпушеҥгегайлийынат, кудынлышташыжымнуноруэныт,датудонунылан каласен:«Мыйыниктаж-мотенданкидыштеоклий гын,чынжымак,темыйымруэногыдакертыле».
33О,эргым!тыйтыгайкошкагайулат,кудылан ойленыт:«Метыланетшӧртньӧшинчырыштен, сакырденминдальденепукшеншуктымешке, ворлыкымчарне».
34Тудокаласен:«Мыйачамденавамын мастарлыкыштымоммондо».
35О,эргым!тыйэҥеркоклаштелиймегодымтерн пушеҥгеӱмбалнешинчышейытынгайлийынат,а рывыжнунымужындакаласен:«Осалӱмбалнеосал, акӧнунындечосалрак,тудококтынатвиктарен шогыжо».
36Айытынрывыжланкаласен:«Ӱмырмучкокочмо презым,казаденшорыкымачаштлан,ача-аваштлан пӧртылтеталеуке?»
37Рывыжкаласен:«Уке».Айытынтудланкаласен: «Мыйшонем,тыймыйындечвараэносалулат».
38О,эргым!Мыйтыйымсайкочкышдене пукшенам,атыймыйымкургокиндымпукшенотыл. 39О,эргым!Мыйтыланетсакырвӱдымпуэнамйӱ дасайсиропым,атыймыланемпамашгычвӱдым йӱашпуэнотыл
40О,эргым!Мыйтыйымтуныктенам,куштенам,а тыймыланемтайнышеверымкӱнченатдамыйым шылтенат
41О,эргым!Мыйтыйымэнсайвоспитатлымаш денекуштенамдакужукедргайтуныктенам;атый мыйымпӱтырендапӱтыренат
42О,эргым!тыйынверчӱшанениленам:тый
44НаданшкеачажеХайкардечтыгайойымколмеке, каласен:«Ой,ачаже!шкепалымашетпочешмыйым ыште,языкемкудалте,веткӧмыйынсемынязыкым ыштен,тыйынгаяккӧпроститла?
45Мыйымнал,о,ачам!Ындемыйтендан пӧртыштыдаслужитлем,имньыдамӱштылам, вольыкдаӱйымӱштынем,шорыкдамкӱтӱмыштем, ветмыйосалулам,атыйчынулат:мыйтитакан улам,атыйпроститлышеулат»
46Хайкартудланкаласен:«Ой,эргым!тыйвӱд воктенесаскадымепушеҥгегайулат,озажетудым руаштӧчен,атудотудланкаласен:«Мыйымвес верышнаҥгае,саскамомпугын,руалте»
47Аозажетудланкаласен:«Вӱдвоктенетыйсаскам отпу,весвереулатгын,кузесаскампуэнкертат?»
48О,эргым!оролыншоҥгылыкшолучшемолодость вороны
49О,эргым!нунорывыжланойленыт:«Пыльдырий тыланетэҥгекымынжеыштегын,презе-влакдеч ӧрдыжтӧлий»Арывыжкаласен:«Пӧръеҥшӧрӱй шинчамлансай».
50О,эргым!нунолудаштунемашманын,рывыжым школышнаҥгаенытдатудланойленыт:«А,В манеш».Тудоойлен:«Мыйынйыҥгырыштемпрезе денказа».
51О,эргым!осёлымӱстелтӧрышшындыштдатудо волен,пыльдырийыштешкенжымпӱтыркалаш тӱҥаледаиктыжекаласен:«Тектудошкенжым пӱтыркала,веттидетудынпӱртӱсшӧ,тудоок вашталт».
52О,эргым!тыгайойпеҥгыдемдалтын:«Эрвезым шочыктетгын,эргымман,аэргымонченкуштат гын,шкекулетман».
53О,эргым!кӧпорымышта,тудопорымвашлиеш; осалымыштышееҥосалденевашлиеш,ветГосподь айдемыланпашажланкелшышынвашмутымпуа.
54О,эргым!нинешомакдечмолотыланетмом каласынем?ветГосподьпала,мотайнышт,да тайныштдатайныштденепалыме.
55Тудотыланетвашмутымпуадамыйындатыйын коклаштесудитла,тыйыншкеэрыкетланкӧратӱлаш тӱҥалеш»
56АкунамНаданшкекочажеХайкардечтыгай ойымколын,вигакшыргыжаледайӱленпытыше мӱшкыргайлийын
57Тудынкап-кылже,йолжо,йолжодаоҥжо шӱшкылыныт,тудойӱлен,мӱшкыржӧпудырген, кӧргӧӱпшӧшаланен,тудопытендаколен
58Тудынмучашыжепытымашлийын,датудо тамыкышкаенВеткӧиза-шольыжланоҥамкӱнча, тудотушкологалеш;акӧкапкамшында,тудотушко логалеш
59Тиделийында(мом)меХайкарнергенйомак нергенмуынна,даЮмыланкурымешланмоктымо лийжеАминь,датыныслык 60ТиделетописьЮмынполшымыжденепытен, кӱшкӧнӧлталтшелийже!Аминь,Аминь,Аминь