Hezkuntza psikomotrizitatea

❖HEZKUNTZ PSIKOMOTRIZITATE PRAKTIKA ARANTZAZUKO AMA IKASTOLA HASTAPEN BATZUK Bernard Acouturieren lan filosofiarekin lotuta

Hezkuntzan, psikomotrizitate praktikak helburu bezala segurtasun giroa sortzea dauka. Modu honetan, haurrei ekintza ahalbideratzea, bere motrizitate adierazpenetik abiatuta, espazioan , objektuekin bizi duten errealitatearekin eta besteekin .

Garapen osasuntsu batean dauden haurrak, bere ekintza sorta guztiak aurrera eramateko konfiantza eta espazioa behar dute eta bertan beraien aukera sinboliko eta motrizak modu egokian egiteko bermatzen duen heldu bat behar dute.

Gure ekintzen sisteman ez daude errezetak, bai ekintzak aurrera eramateko printzipioak eta batez ere psikomotrizitate praktikarako printzipioak: ➔ Pertsona erdian jarri.Pertsona bere heldutasunaren garapenaren subjektu bezala. Ez objektu bezala. ➔ Zuzendu gabeko pedagogia bat da. Proposamenak egiten ditugu, ez diegu esaten zer egin behar duten. Baina bai arau- segurtasun eremu bat eraikitzen dugu.

Eta pedagogia orientazioa dugu. ➔ Pertsonarekiko errespetua: ez inbaditu ezta ordezkatu; ez axolagabekeria, bai konpromezua. Enpatiadun jarrera (haurrengandik ahalik eta gertuen egon, beraien bizipenak “ikutzeko”; urrun beraien bizipen horiek entzun eta ulertu ahal izateko eta modu egokian erantzun ahal izateko). ➔ Psikomotrizitate praktikaren oinarria , adierazpen motriza da. Hau da, haurrek beraien izateko modua, egoteko modua, hemen eta orain adierazteko dituzten modu ezberdinak…..adierazpen motrizak ( jokuak,jarrerak) eta adierazpen sinbolikoaren bitartez.

ARANTZAZUKO AMA IKASTOLA 1

➔ Hurbilketa egiteko estrategiak: Pertsonaren gaitasun eta konpetentzietatik lanketa egiten hasi, ez zantzuetatik. Pertsonaren segurtasunetik abiatu ( plazer egoerak estualdiak leuntzeko) ➔ EZ PRESTATU, baizik eta prestatzen lagundu.Autonomia.Konstruktibismoa. ➔ Ez dira ikasketak lantzen, segurtasuna eta konfiantza bermatuko duen giroa baizik; honela haurrei aukera emanez baliabide egokiak sortzeko eta beraien heldutasun psikologikoaren garapenean jarraitu ahal izateko. “ Ikasteko bidean ezartzea”. ➔ Mugitzeko gozamenetik, pentsatzearen gozamenera. Psikomotrizitate praktika heldutasunaren ibilbide bat da, alegia, pertsonaren heldutasunerako ibilbidearen oinarria​ .​ Ez du lortu nahi konpetentzien azaleko bereganatzea (gorputzarena, soziala, intelektuala) baizik eta hauek pertsona bezala osatzea.

Bereganatuko den pentsamenduak gorputz eta sustrai afektiboak izan ditzan, norbanakoaren bizipen errealetik eratorria izan dadila eta ez kanpoko ezarpenetatik, gehiegikeria edo eta gabeziengatik. ➔ Gure helburua beste pertsona horrentzat “bestea” izatea da (beste izaera) bere izaera propioa eraikitzeko. ➔ Hezkuntz psikomotrizitatean, haurren “segurizazioa” baliabideak bermatzea interesatzen zaigu : beraien mugimenduetatik , beraien adierazpen sinbolikoetatik, beraien hitzetatik abiatuta….Beraien heldutasunaren garapen ebolutiboan sortzen diren beldur horiek “aseguratzeko” baliabideen sormenean bidelaguna izan.

ARANTZAZUKO AMA IKASTOLA 2

❖ PSIKOMOTRIZITATEA ❏ Definizioa:​ Pertsonaren funtzio motorea eta adimenaren arteko erlazioa.

Haurraren identitatea gorputzaren bitartez eraikitzen da. Haurrak egiten dituen ekintza guztiak bere gorputz eraikuntzaren prozesuak dira;Bere NI aren eraikuntzarako. Hau eraikitzeko bitartekaria gorputza da, beraz gorputza (kontinentea) eduki psikologikoa izatera igarotzen da; eduki psikologiko hau gorputz tonuaren bidez adieraziko da. Edukia beraz, badu alderdi kognitiboa eta afektiboa , alegia, haurrak bere osotasunean eboluzionatzen du.

❏ Zertarako:​ Psikomotrizitateak haurrari lagundu egingo dio garatzen hiru maila ezberdinak kontutan hartuta: gorputza, emozioa eta adimena.

Mugitzeko gozamenetik, pentsatzearen gozamenera. Psikomotrizitate praktika heldutasunaren ibilbide bat da, alegia, pertsonaren heldutasunerako ibilbidearen euskarria.

Ez du lortu nahi azaleko konpetentzien bereganatzea (gorputza, soziala, intelektuala) baizik eta hauek, pertsona osatzea . Bereganatuko den pentsamendu horrek, gorputz eta sustrai afektiboak izan ditzan, norbanakoaren bizipen errealetik eratorria izan dadin eta ez kanpoko ezarpenetatik, gehiegikeri edo eta gabeziengatik.

ARANTZAZUKO AMA IKASTOLA 3

❏ Helburu nagusiak: 1.

2.

3.

4.

Komunikaziora irekitzea Sormenaren garapena Haurraren irudi positiboa indartzea Pentsamendua garatzea

❏ ARETOA ETA MATERIALA Aretoa haurrari begira printzipio eta helburu guztiak garatzeko pentsatuta dago.

Espazioak argiak dira eta giroa goxoa izan behar du.

Aretoak adierazpen motriza ahalbideratu behar du, mugimendurako espazioa egon behar du.

Sensoremotore esperientzia espazioa​ finkoa izango da, segurtasuna bermatzen duena. Bertan harrera bermatzen duten elementuak egongo dira (haurrak jakin behar du ez duela minik hartuko) eta era berean erronkarako alderdi bat egon behar du.

Beraz, SENSORIO-MOTORE ESPAZIOA= EKINTZA ematen den lekua da.

Espazio honetan material biguna ere egongo da, honek gozamen esperientzia bizitzeko aukera emango die. Material gogorrak berriz, errealitatearen erronka bizitzeko aukera emango die ( espalderak, bloke gogorrak eta estruktura: sakontasuneko saltoa ahalbideratzeko).

Beste espazioa ekintza sinbolikoa bermatuko duena da.​ Ez du espazio finkoa izan behar, baina guk nahiko zehaztua daukagu aretoan zein izango den.

Joko sinbolikoa emateko daukagun materiala: ➔ Espaziora proiektatua:​ espumazko blokeak, tamaina eta forma ezberdinetakoak ( kotxeak….etxeak….oheak…..etb..)

➔ Norbanakoari proiektatuak: ​ Tamaina ezberdinetako oihalak, sokak, edukitzea oso ona da. Makila ere tamaina eta sendotasun ezberdinetakoa izatea ona da, ezpata bezala erabili daitezkeelako (espuma eta gogorragoak iturgintzakoak) .

ARANTZAZUKO AMA IKASTOLA 4

Pelutxezko panpinatxoak (xumeak badira egokiagoak, haurrak bere bizipenak eraikitzeko), gainera panpinatxo hauek, trantsiziozko objektuak bihurtu daitezke eta hau emozionalki oso lagungarria da. Txikienak objektu bezala erabiliko dituzte eta 4- 5 urtekoak seme-alaba bezala.

➔ Betetzeko materiala: ​ espumazko zati moztuak ohialetan bilduak, karga deskarga bezala ibiltzeko (2 urtekoentzat batez ere) ➔ Baloi eta pilota txikiak:​ (2 urtekoentzat) bete-hustu. Batez ere binkulo emozionala ezartzeko erabiliko da. Baloiak baloi bezala EZ oso zaila delako espezializatzea eta besteen espazioa inbaditzen dute. Baina batzuetan espazioa ongi mugatzen bada erabili daiteke. ➔ Ispilua:​ Ispilu batekin nahikoa da. Zailtasunak dituzten haurrak ispiluak asko erakartzen die. Autoestimua handiagotzeko erabili daiteke. Bloke bat kolpatzen dutenean beraien irudia ispiluan ikusiz, estrukturatik salto egitean beraien saltoa ispiluan ikusiz, joko sinbolikoan ari direnean beraien ekintza errefortzatuz. ➔ Konoak, ➔ Biberoiak ➔ Koloreetako egur txikiak

➔ ➔ Platerak, makil listoiak

➔ ARANTZAZUKO AMA IKASTOLA 5

➔ Instrumentoak

➔

PSIKOMOTRIZITATE SAIOA ➔ ➔ ➔ ➔

Iraupena​ :​ Ordu eta erdi ( guk bi ordu ditugu) Maiztasuna​ : Astean behin, bi urtekoak bi saio astean.

Haurren adina​ :​ 2 urte - 2 maila( azkeneko 3hilekoan soinketarako hastapenak) Saioaren atalak: 1. Sarrerako errituala 2. Sensomotorea + sinbolikoa 3. Irteerako errituala (hitza+ errepresentazioa+ipuina)​ *

Saioaren oinarrizko printzipioak hasierako eta bukaerako erritualak dira.Zergatik? Erritual hauek espazioa zehazteko balio dute.Segurtasuna emango dien espazioa izango da.

1.Sarrerako errituala: Zapatak kendu eta galtzerdiak kentzeko proposamena egiten diegu. Ez dago saio eredu ofizial bat. Bakoitzak aurrera eramaten ditugun saioak ezberdinak izango dira, heldu bakoitza ezberdinak garelako.

Komunikatzeko momentua da. Haurrei adierazi behar diegu, aretoan aritzeko ( jolasteko) lasai egon behar dugula. Ikasleen segurtasuna bermatzeko. Oso urduri hasten badira… beraien ekintzen kontrola galdu dezakete​ eta horren ondorioz ………………………...…..

Bankuan edo eta lurrean eserita.

HELDUA eta TALDEA ren arteko KOMUNIKAZIOA: Haurrek helduei aretoko arauak zeintzuk diren azaltzen entzun behar gaituzte*.

TALDEA eta HELDUA ren arteko KOMUNIKAZIOA: Haur guztiak agurtuko ditugu, bakoitzaren izenarekin (gelara sartzen diren ienean agurtzea, talde handietan agurtzeko ARANTZAZUKO AMA IKASTOLA 6

modua izan daiteke) . Egun guztian talde bezala funtzionatzen ari dira. Orain helduaren begiradapean daude. Etorri ez direnak izendatu behar dira:”nahiz eta ez egon izaten jarraitzen dute” . Haur bakoitzak nahi izan ezkero zertara jolastu nahi duen kontatuko du.

Hau saioan zehar egingo denaren momentu kognitiboa izango da. Egingo dutenaren eskema mentala sortzen ari dira.

Momentu hau arau eta legearena izango da Arau hauek areto bakoitzaren espazioaren arabera ezarriak egongo dira; orokorrean hauek dira: ❏ Ezin da minik egin, ezta mina jaso. ❏ Haurrei galdetu zertara jolastu nahi duten ❏ Haurrek materiala nahi dutenean: 2 urtekoek materiala bere esku izan behar dute. 3 urtetik aurrera materiala hartu aurretik 5 minutu itxoin eta ondoren galdetu materiala hori zertarako nahi duten, zer izateko.

Berdin du zer erantzuten dute, helburu ideiak proiektatzea da. ❏ Sarrerako erritualena garrantzitsua da, bukaerako erritualean zer egingo dugun azaltzea. Bukaerara eta banaketara aurreratzen gara. ❏ Berrikuntzarik balego, bai material edo helduetan une horretan azalduko dugu. Intsegurtasuna sortu dakieken elementurik ez egoteko. ❏ Horma botatzea aukera bat da, ez da derrigorrezkoa, saioa horma bota gabe hasi daiteke. Horma botatzea proposamen bat da . Ez zaie behartu behar horma botatzea.

2.Sentsomotorea eta joko sinbolikoa: Zer egiten dute? Gorputza mugitu eta plazerra sentitzen dute. Libreki mugituko dira eta erorketak, saltoak, txiribueltak, oreka - desoreka, borrokak, etb… emango dira .

Zer lortuko dute? tentsioak liberatzea ,pultsioaren bitartez emozioak eta gorputz tonoa agerian jartzea.

Ondorioz, haurra irekiagoa egongo da besterekin komunikatzeko.Aretoak haurrari espazio horretan zehar joan etorriak egin ditzakeela transmititu behar dio​ ; Materialaren bidez agresibitatea (pultsioa kanalizatzea). Aretoak haurrari ekitea eta izatea desiratzea nahi dugu eta ondorioz egiteko aukera izatea.

Haurrak egin (jolastu) nahi ez badu ERRESPETATUKO DUGU. Hemen egiteko aukera dago baina ez egitekoa ere. Haur batek egiten ez badu zergatik ezin duen egin aztertu beharko dugu. Aztertu ondoren, haur horrekin ze interbentzio egingo dugun planifikatu

ARANTZAZUKO AMA IKASTOLA 7

beharko da. Kasu batzuetara ezin gara iritsi eta horretarako TERAPIA saioetara bideratu beharko da haurra.

Espazio honetan, material biguna eta gogorra egotea helburu zehatz batzuk ditu; Sinbolikoki gogorra eta bigunak bizitzaren zailtasunak adierazi nahi ditu. Material bigunak amatasuna , afektibitatea adierazten du, espazio bigunetan sartu , koginekin tapatu…. (norbaitentzat banaiz).

Material gogorrak, kontenitzea laguntzen die. Nortasuna ematen die,hau da, beraiek eraikitzea. Aretoan material gogorra eta biguna konpentsatuak eduki behar dira eta bertan, estruktura egonkor batzuk egongo dira eta beste batzuk mugitu daitezkeenak.

Joko sinbolikoan blokeekin eta armairuan daukaten materialarekin ( makilak, oihalak, pilotak, panpinak, ontziak, biberoiak, koginak,....) beraien kontakizuna eraikitzen dute.

Hau da, beraien errealitatea jolasaren bitartez azaldu eta eraldatzeko (reaseguratu) aukera daukate. Sormena garatzen dute ;sormen horretaz baliatuta beraien istorioak bizitzen dituzte eta beldurrak gainditzen joateko bidea aurkitzen doaz.

Aretoan ume bakoitzak bere historia kontatzen digu.

3.Irteerako errituala: Mugimendua geratzen den momentua da eta pentsamendua eta hizkuntza martxan jartzeko unea da. Esertzeko momentua iritsi dela esaten zaienean, askok berriro ere koltxonetetara joango dira , barruko emozioak gainditu egiten dielako. Momentu honetan 2-3 urteko haurrei ez diegu esaten materiala jasotzeko, esertzeko baizik. 4-5 urtetik aurrera , armairuko materiala jasotzen laguntzeko eskatuko diegu, eta ondoren esertzeko.

Hau amaitzean, helduak haurrak jasoko ditu bankuan eserita ,saioan ikusitakoa partekatuz. Heldua eta haurren arteko elkarrizketa eman daiteke beti heldua izanik hau bideratzen duena eta danak begiratuz.

Ekintza hau eginez, emozioetatik aldentzen dira eta pentsamendurekin biraseguratzen dira. Egin dutena ahoz adierazteko gai izango da. Emozio aldenketa hau, lorpen bat da haurrentzat.

Hitza+ MARRAZKIA,PLASTILINA,EGURRAK+ Ipuina.

Ipuna​ : Ipuinekin bere buruan dituzten arazoei irudiak jartzen saiatzen gara. Arazo hauek bizi behar dituzte hazten joateko.Batzuetan ipuinetan arazoren baten irtenbidea aurkitu dezakegu. Haurrek ipuinetako protagonistarekin identifikatzen dira eta beste pertsonaiak ez dituzte kontutan hartzen.

ARANTZAZUKO AMA IKASTOLA 8

Hezkuntz psikomotrizitaetan bi ipuin mota erabiltzen dira: 1-Erasotzailea agertu aurretik (-3urte). Ipuin hauetan norbanakoaren trebetasunak indartzen dira, NIa .

2-Erasotzailea dagoenean (+3urte), bere mamuari aurre egiten dio eta gainditzen du.

Ipuin hauetan gaiztoa ,oso gaiztoa bada , hobe eta ipuin hauek kontatzerakoan​ drama ? puntutxo bat jartzen badiegu sinesgarritasuna handiagoa da.

Ipuina kontatzerakoan, atentzioa mantentzen ez duten haurrak, beraien emozioak eta irudiak errepresentatzeko zailtasunak izango dituzte.

Saio bakoitzean, motrizitate adierazpenetik hasten gara, sinbolizaziora igarotzen gara eta errepresentazioan bukatzen dugu.

“MUGITZEKO PLAZERRETIK, PENTSATZEKO PLAZERRERA” HELDUTASUNAREN IBILBIDEA.

HELDUAREN PAPERA PSIOMOTRIZITATE GELAN Heldua segurtasun eta lege irudia da, berak hartzen ditu erabakiak. Lege eta segurtasun kontzeptuak ez ditugu banatu. Heldua ez dago saioan disziplina bat ezartzeko, beraiek estrukturatuko dituen legea ezartzeko baizik. Helduak legea ezarriko du ,haurrak benetan behar dutenean, hauek behar badituzte intseguritatean daukatela adieraziko digute, beraz legeak segurtasuna emango die.

Oso argi izan behar dugu, ezarrita ditugun legeak mantendu behar ditugula, taldeak behar dituenak izango dira eta.

Psikomotrizistak ez du sintoma lantzen​ , (preokupatzen gaituen ekintza,aldatu nahi duguna eta etenik gabe errepikatzen duena,aldaketarik sortzen ez duena; beldurra edo “angustia” ez da beti beldurraren aurpegiarekin adierazten) ​ sustraia baizik.

Helduak ikusten duen ekintza horretatik abiatuz,haurra seguritatean sentitu, garatu eta beldur horretatik ateratzeko behar dituen proposamenak bilatu behar ditu.

Ez du balio dana guztientzat. Psikomotrizistak proposamenetatik abiatuz lan egiten du. Haurrak proposamen horiei baiezkoa ala ezezkoa eman diezaieke. Baina helduak arau eta estrukturekin lan egiten duenez, proposamen horiei haurrak ezin diezaioke ezekorik eman.

Helduak entzuteko gaitasuna izan behar du. Joko sinbolikoaren laguntzailea : ez dugu haurrekin jolasten. Gertu gaude, laguntzen diegu, baina ez dugu jolasten. Beraien nahia gu haiekin jolastekoa izango da.

ARANTZAZUKO AMA IKASTOLA 9

Heldua joko horretatik distantzia batera egotea hobeagoa da , beraien jokoa inbaditzea baino. Modu honetan ez da begirada periferikoa galtzen. Haurra den bezala onartu behar dugu, bakoitzaren “originaltasuna” eta izaera kontutan hartuz.

Aretoan lehenengo inpultsoarekin lan egitea ez da ona ( zeren inpultso hori helduarena da, bere barruan ekintzak sortu dion emozioa);ez dugu helduaren emozio hori haurrarengan proiektatu behar.

Haurrak haserretzen direnean, mina hartzen dutenean, lehenengo pausoa, sinbolikoki jantzita dutena kentzea da, eta beraien artean hitz egiteko aukera ematea. Helduak entzun egiten du eta beraien arteko komunikazio errezten saiatzen da eta aretoko araua zein den gogorarazten du berriro. Helduak muga gogoraraztean segurtasuna ematen die eta momentuko agresibitatea jaisten da. Honek ez du esan nahi arazoa konpontzen denik gehienetan.

Minaren ideia nahiko abstraktua da eta helduak ere abstraktoki hitz egin behar du.

Haurrek minaren aurrean zehaztapenak egiten dituzte, ezin koska egin, ileetatik tira… baina helduak ez du inoiz zehaztapen horiek egiten abstraktoki hitz egiten du.

Heldua aretoan dago haurrari segurtasuna emateko,bere nortasunaren eraikuntzan laguntzeko. Nortasun horren eraikuntzak heldu baten laguntza behar du.

Psikomotrizistak, nortasun argia duen “beste heldu” hori da, eta honek haurrei bere eraikuntza prozesuan beharrezkoa dute. Nortasun horretan ez badago argitasunik, haurraren nortasuna lausotu egiten da eta ez daki nor den.

Psikomotrizistak haurrari ispilu lana egiten dio. Haurrari ikusi duena ematen dio (ongi ikusi zaitut, honek beldurra ematen dizu….) Gure hitzekin ispilua itzultzen diogu. Helduak haurrak egiten duena baloratzen du ez du epaitzen.Honek eraiki egiten du , haurra begiratua eta aintzat hartua dela sentitzen delako.

Haurra egiten duen ienean DA. Egiten duen haurra , bera DA.

ARANTZAZUKO AMA IKASTOLA 10