Marketing research of wine tourism sector in Georgia (Georgian Version)

საქართველოს ღვინის ტურიზმის სექტორის მარკეტინგული კვლევა საქართველოს ღვინის ტურიზმის სექტორის გამოწვევები და ძირითადი მიმართულები

კვლევა ჩატარებულია პროექტის ფარგლებში „შავი ზღვის ქსელი მდგრადი ტურიზმის-სტრატეგიები ერთობლივი ტურისტული მარკეტინგისა და განვითარებისთვის შავი ზღვის რეგიონში (BS NST)”

2015 ასოციაცია ქართული ღვინო ტატიანა ჯაიანი

Common borders. Common solutions.

Table of Contents შემოკლებები .............................................................................................................................................................. 4 1

2

3

ძირითადი ინფორმაცია .................................................................................................................................... 4 1.1

გეოგრაფიული ადგილმდებარეობა ...................................................................................................... 4

1.2

პოლიტიკური სისტემა ............................................................................................................................... 4

1.3

სოციალურ ეკონომიური მდგომარეობა ................................................................................................ 5

1.4

შემოსავალი, სიღარიბე და დასაქმება ................................................................................................... 6

პროექტის წინაპირობა და არსებული პრობლემები .................................................................................... 8 2.1

შესავალი ..................................................................................................................................................... 8

2.2

პროექტის შესახებ ...................................................................................................................................... 9

2.3

ძირითადი პრობლემა ............................................................................................................................... 9

2.4

მიზნები და ხედვები .................................................................................................................................. 11

2.5

კვლევის მეთოდოლოგია ...................................................................................................................... 11

ღვინის ტურიზმის განვითარება საქართველოში ........................................................................................ 12 3.1

შესავალი ................................................................................................................................................... 12

3.2

საქართველოს ღვინის ინდუსტრია ....................................................................................................... 12

3.2.1

ქართული ღვინის ინდუსტრიის განვითარების ისტორია. .......................................................... 12

3.2.2

საქართველოს ღვინის რეგიონები ................................................................................................ 13

3.2.3

ქართული ღვინის ჯიშები ................................................................................................................ 15

3.2.4

ღვინის წარმოების ტექნოლოგიები .............................................................................................. 16

3.2.5

საქართველოს ღვინის ინდუსტრიის ბიზნეს გარემო .................................................................. 17

3.2.6

ქართული ღვინის ინდუსტრიის SWOT ანალიზი .......................................................................... 19

3.2.7

ღვინის ტურიზმის განვითარება საქართველოში ........................................................................ 20

3.2.8

ღვინის ტურიზმი კონტექსტში ......................................................................................................... 21

3.2.9

ბაზრის სეგმენტაცია ......................................................................................................................... 22

3.2.10

საქართველო, განსაკუთრებული ბაზარი საერთაშორისო ვიზიტორებისთვის ...................... 23

3.2.11

ღვინის ტურიზმის სისტემა ............................................................................................................... 24

3.2.12

ტურისტების პორტრეტი და მოტივაცია ........................................................................................ 24 Common borders. Common solutions.

4

5

3.2.13

დაბინავების საშუალებები .............................................................................................................. 30

3.2.14

კეტერინგი (ღვინო და საჭმელი) ................................................................................................... 32

3.2.15

ღვინო და გართობა ........................................................................................................................ 32

3.2.16

რამდენად კმაყოფილები არიან ტურისტები ............................................................................... 34

3.2.17

ღვინის ტურიზმის დადებითი და უარყოფით მხარეები მარნებისთვის .................................... 35

3.2.18

ღვინის ტურიზმის გამოწვევები და ძირითადი მიმართულებები ............................................... 35

3.2.19

ღვინის ტურიზმის პროდუქტების დახასიათება და ბენეფიტები ................................................ 38

3.2.20

ტურ ოპერატორების მომსახურება ............................................................................................... 40

ღვინის ტურიზმის მარკეტინგი ........................................................................................................................ 41 4.1

შესავალი ................................................................................................................................................... 41

4.2

მარკეტინგის პროცესი ............................................................................................................................. 41

4.3

მარკეტინგული პროცესი ........................................................................................................................ 42

4.4

მარკეტინგი და ხელშეწყობა ღვინის ტურიზმის ინდუსტრიაში .......................................................... 43

4.4.1

ღვინის გაყიდვები და გაყიდვების ხელშეწყობა .......................................................................... 43

4.4.2

რეკლამა და პიარი .......................................................................................................................... 46

4.4.3

ღვინის გაყიდვა ................................................................................................................................ 48

4.4.4

საზოგადოებასთან ურთიერთობა ................................................................................................. 48

4.4.5

პირდაპირი მარკეტინგი .................................................................................................................. 48

დასკვნები და რეკომენდაციები ..................................................................................................................... 49 5.1

რეკომენდაციები ღვინის მარნებისადმი და ტურ კომპანიებისთვის ................................................. 51

5.2

კვლევის სამომავლო არეალი .............................................................................................................. 53

6

ბიბლიოგრაფია ............................................................................................................................................... 54

7

გრაფების სარჩევი ........................................................................................................................................... 55

8

დანართი ........................................................................................................................................................... 56 8.1

პროექტის პრეზენტაცია .......................................................................................................................... 56

8.2

კითხვარები ............................................................................................................................................... 59

8.2.1

კითხვარი ტურ ოპერატორებისთვის ............................................................................................ 59

8.2.2

კითხვარი მარნებისთვის ................................................................................................................. 61

8.2.3

კითხვარი ტურისტებისთვის ............................................................................................................ 64

Common borders. Common solutions.

შემოკლ ებები მშპ - მთლიანი შიდა პროდუქტი GIZ-­‐ Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit GWA-­‐ ასოციაცია „ქართული ღვინო“ PR-საზოგადოებასთან ურთიერთობა, პიარი 1 1.1

ძირითადი ინფორმაცია გეოგრაფიულ ი ადგილ მდებარეობა

საქართველო მდებარეობს აღმოსავლეთ ევროპასა და აზიას შორის. ის კავკასიის რეგიონის ნაწილს წარმოადგენს და მისი მოსაზღვრე ქვეყნებია თურქეთი, სასომხეთი, აჟერბაიჯანი, და რუსეთი. საქართველოს მთლიანი ფართობი 69.700 კვადრატული მეტრია, ხოლო მისი მოსახლეობა 4.5 მილიონ კაცს წარმოადგენს გრაფა 1 საქართველოს რუკა

1.2

პოლ იტიკური სისტემა

1991წლის 9 აპრილიდან საქართველო დამოუკიდებელი ქვეყანაა.

Common borders. Common solutions.

ქვეყნის მთავარი პირი პრეზიდენტია. ის არის მთავარი წარმომადგენელი საგარეო პოლიტიკისა და საერთაშორისო ურთიერთობების დროს, პრემიერ მინისტრი კი განსაზღვრავს და მართავს ქვეყნის შიდა პოლიტიკას. სქართველოს პარლამენტი 150 დეპუტატისგან შედგება და არის უმაღლესი წარმომადგენლობითი ორგანო, რომელიც ახორციელებს საკანონმდებლო ხელისუფლებას, განსაზღვრავს ქვეყნის საშინაო და საგარეო პოლიტიკის ძირითად მიმართულებებს და აკონტროლებს მთავრობის საქმიანობას. საქართველო შედგება 9 რეგიონისგან და ორი ავტონომიური რესპუბლიკისგან (აჭარა და აფხაზეთი).

1.3

სოციალ ურ ეკონომიური მდგომარეობა

საქართველოს ეკონომიკამ საკმაოდ რთული გზა განვლო 90 ათიანი წლების შემდეგ. საბჭოთა კავშირის დაშლის

შემდეგ

ეკონომიკურ

მდგომარეობას

ქვეყნის

შიგნით

არსებული

კონფლიქტები

და

სამოქალაქო ომები კიდევ უფრო ამძიმებდა. მასიური უმუშევრობა,

ინფლაცია, ინფრასტრუქტურის მოშლა, კრიზისი ენერგეტიკის სექტორში

საქართველოს მოსახლობის ცხოვრებას ძალიან ამძიმებდა. საერთაშორისო ორგანიზაციებისა და რიგი რეფორმების ჩატარების წყალობით, მოხერხდა სიტუაციის უკეთესობისკენ შეცვლა და ეკონომიკური მაჩვენებლების გაუმჯობესება.

2003 წლიდან იწყება ეკონომიკური მაჩვენებლების ზრდა. მსოფლიო ბანკის მონაცემების მიხედვით ეკონომიკური ზრდის მონაცემები 2013 წელთან შედარებით (2,3%) გასამმაგებულია და 6,3 პროცენტს აღწევს. სავარაუდოდ ეს მონაცემები მომავალი ორი წლის განმავლობაში უცვლელი დარჩება. სოფლის

მეურნეობის

დარგი

საქართველოს

ეკონომიკის

ერთ-ერთ

მთავარ

მიმართულებას

წარმოადგეს და მშპ მნიშვნელოვანი ნაწილი უკავია. ბოლო წლების განმავლობაში შეინიშნება არა მხოლოდ წარმოების ზრდა(მინერალური წყალი, ალკოჰოლური სასმელები, საჭმლის წარმოება), არამედ მომსახურების სფეროს გაუმჯობესებაც (სასტუმროები, კაფე/ბარები, ტრანსპორტი და სხვა). სხვა ქვეყნიდან ტრანზიტით შემოსულ მგზავრებს ამ სფეროს განვითარებაში მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია. გარდა ამისა, გასულ პერიოდში, სახელმწიფოს მხრიდანაც მოხდა, ტურიზმის სფეროს განსაკუთრებული ხელშეწყობა და განვითარება, რამაც მხოლოდ 2012 წელს წლიური შემოსავლები 56 პროცენტით გაზარდა.

1998 წლიდან დადებითი მაჩვენებლები აქვს მშპს. ეკონომიკის ზრდისა და დადებითი მაჩვენებლების მიუხედავად, უნდა აღინიშნოს, რომ საქართველოს მოსახლეობის დიდი ნაწილი კვლავ სიღარიბეში ცხოვრობს. საარსებო მინიმუმი 2014 წლის ბოლოსკენ 160 ლარს შეადგენს და შემოსავლების თითქმის ნახევარი 50 ლარს შეადგენს. 2004-2008 წლებში 6,8 Common borders. Common solutions.

პროცენტიანი ზრდა შეინიშნებოდა ეკონომიკაში, რუსეთთან კონფლიქტის დროს კი ეს მაჩვენებლები განახევრდა. საქართველოში ბოლო წლების გამოწვევად, სიღარიბე, ცუდი საცხოვრებელი პირობები და უმუშევრობა შეიძლება დასახელდეს. სიღარიბის მაჩვენებელი განსხვავდება რეგიონებისა და სოფლების მიხედვით. სხვადასხვა კვლევებმა ისიც ცხადყო, რომ მოსახლეობის ნაწილს დღემდე წვდომა არ აქვს ძირითად მომსახურების სფეროებთან, ჯანდაცვასთან და ნაკლებად აქვთ შანსი ჩაერთონ

სოციალურ თუ

პოლიტიკურ ცხოვრებაში.

1.4

შემოსავალ ი, სიღარიბე და დასაქმება

2013 წლის მონაცემების მიხედვით საქართველოს მოსახლეობის დაახლოებით ნახევარი საარსებო მინიმუმის (160 ლარი) ზღვარს ქვემოთ ცხოვრობს. სიღარიბის მაჩვენებლები გაცილებით მაღალია ქალაქებში, ვიდრე სოფლებში. წლების მიხედვით კი სიღარიბის % მაჩვენებელი შემდეგნაირად გადანაწილდება: გრაფა 2 მოსახლეობის სიღარიბის მაჩვენებელი

7 5 3 1 1995

2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2000

2005

6.4

8.4

9.2 9.7 9.9

2010 Series1

2015

9.7 9.7

2020

2025

Series2

სიღარიბე და უმუშევრობა ერთმანეთთან მჭიდროდ არის დაკავშირებული. შემდეგი ცხრილი ნათლად ასახავს უმუშევრობის მაჩვენებლებს გასული წლების განმავლობაში: გრაფა 3 უმუშევრობის მაჩვენებლები საქართველოში

!"!#$%&'()* "+,%$-$(.$() YEARS 9 7 5 3 1

2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006

Unemployment rate 14.6 15 15.1 16.3 16.9 16.5 13.3 13.6 13.8 Common borders. Common solutions.

უმუშევრობა

არის

საქართველოს

ეკონომიკის

ერთ

ერთი

მთავარი

გამოწვევა.

ეკონომიკის

ტრანსფორმაციის დროს მოხდა რიგი პროფესიების დაკარგვა და ახალი მიმართულებების აღმოცენება. საქართველოში მოსახლეობის 55% სოფლის მეურნეობის დარგშია დასაქმებული, და მშპ 8,2 პროცენტს შეადგენს. მათი თვიური შემოსავალი კი 773,1 ლარს წარმოადგენს. მომდენო გრაფა ასახავს მშპ გადანაწილებას წლებისა და ფასების მიხედვით:

Axis Title

გრაფა 4: მშპ წლების, ფასისა და შემოსავლების მიხედვით

30000 25000 20000 15000 10000 5000 0

Gross DomesMc Product

GDP at current prices mil.GEL

GDP per capita (at current prices),GEL 4675.7

GDP per capita (at current prices), USD 2623

Series1

2010

20743.4

Series2

2011

Series3

2012

GDP at current prices mil.USD 11636.5

24344

5447.1

3230.7

14438.5

26167.3

5818.1

3523.4

15846.5

ამასთან ტურიზმის სფეროს მშპ 6% უკავია გრაფა 5 ტურიზმის წილი მშპ ში

/!&)0")* 1).) "#2 -­‐#) Share of tourism in GDP 6.35% 6.30%

6.30%

6.25% 6.20%

6.19%

6.15% 6.10%

6.08%

6.05% 6.00% 5.95% 2011

2012

total

დეტალურად კი ეს მაჩვენებლები ასე ნაწილდება

Common borders. Common solutions.

გრაფა 6: ტუზმის წილი მშპ-ში სფეროების მიხედვით

Total real GDP total Total tourism value added Travel companies

2012

Transport 2011

0.00

Food objects 0.00

0.00

0.00

0.01

0.10

AccommodaMon

").)'-)

2013 წლის ნოემბერში საქართველოს მთავრობამ ვილნიუსის სამიტზე ევროკავშირთან ხელი მოაწერა თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულებას (DCFTA) რაც კიდევ უფრო ხელს შეუწყობს საქართველოში ეკონომიკის განვითარებასა და ქვეყნის ცნობადობის ამაღლებას. ასევე მსოფლიო ბანკის მიერ მზადდება ქვეყნებს შორის საპარტნიორო სტრატეგია 2014-2017 წლებისთვის, რომელიც ასევე ხელს შეუწყობს ქვეყნის განვითარებას და აღმავლობას.

2 2.1

პროექტის წინაპირობა და არსებულ ი პრობლ ემები შესავალ ი

შესანიშნავი კლიმატური პირობებით განპირობებული საქართველოს ადგილმდებარეობა განაპირობებს იმას, რომ აქ 500 მეტი ენდემური ვაზის ჯიშია გაშენებული. საქართველო თავის თავს „ ღვინის ერად“ აღიქვამს და მეცნიერები იმაზეც ლაპარაკობენ, რომ „Wine” სიტყვა ღვინოდან. არქეოლოგიური გათხრების შედეგად აღმოჩენილი წიპწები ქრისტეშობამდე 6000 წლით თარიღდება. ნაპოვნია ღვინისთვის განკუთვნილნი არაერთი უძველესი თიხის ჭურჭელი და სამკაული, რომელიც ამჟამად ეროვნულ მუზეუმში ინახება. ღვინო საქართველოს ცხოვრების, კულტურისა და ისტორიის ნაწილია. არსებობს არაერთი ლექსი და სიმღერა ღვინოზე, ღვინით ყველანაირ წვეულებას აღნიშნავენ, იქნება ეს ბავშვის დაბადება, მიცვალებულის გაცილება თუ უბრალო ღონისძიება. ღვინო საქართველოს ეკონომიკის ერთ- ერთ მთავარ მამოძრავებელ ძალას წარმოადგენს საუკუნეების განმავლობაში.

Common borders. Common solutions.

მაგრამ საჭიროა ქართული ღვინის უფრო მასშტაბიანი ცნობადობის ამაღლება; ის არ უნდა შემოიფარგლოს მხოლოდ ღვინის მოხმარებითა და გაყიდვით საზღვარგარეთ. ხელი უნდა შეეწყოს საქართველოს ღვინის ტურიზმის განვითარებას და მან კი თავის მხრივ წვლილი უნდა შეიტანოს ამ პროდუქტის ცნობადობის ამაღლებასა და პიარში. საერთაშორისო

გამოცდილებამ

ცხადყო,

რამდენად

მნიშვნელოვანია

ღვინისა

და

ტურიზმის

ერთმანეთთან დაკავშირება და რამდენად მომგებიანია ამ ორი სექტორის ურთიერთთანამშრომლობა არა მხოლოდ მარნისთვის, არამედ, ზოგადად, ქვეყნის ეკონომიკისთვის. კვლევის ძირითადი ამოცანა სწორედ იმაში მდგომარეობს, რომ აღვწეროთ ღვინის ტურიზმის სექტორში არსებული პრობლემები, გამოწვევები, ტენდენციები და ინოვაციები.

2.2

პ როექტის შესახებ

პროექტი

ხორციელდება

,,შავი

ზღ ვის

ქსელ ი

მდგრადი

ტურიზმისთვის-სტრატეგიები

ერთობლ ივი ტურისტულ ი მარკეტინგისა და განვითარებისთვის შავი ზღ ვის რეგიო ნში (BS NST)“ ფარგლებში. საქართველოს გარდა ამ პროექტში ჩართულია მოლდოვა, უკრაინა, თურქეთი და ბულგარეთი. პროექტის მთავარი ამოცანაა ხელი შეუწყოს აგრო, ეკო და ღვინის ტურიზმის განვითარებას

და

ერთობლივი სტრატეგიის დაწერას შავი ზღვის რეგიონის ქვეყნებისთვის. პროექტის დეტალური პრეზენტაცია თან ერთვის კვლევას.

2.3

ძირითადი პრობლ ემა

საქართველოს ღვინის ინდუსტრია მრავალი გამოწვევისა და დაბრკოლების წინაშე დგას. მიუხედავად იმისა, რომ საქართველო ღვინის აკვანია, ქართულ ღვინო, მსოფლიო მასშტაბით ცნობადობა აკლია. ცნობადობის გაზრდისთვის კი პროდუქტის ხარისხი და ფასი 21 საუკუნეში უკვე საკმარისი არ არის.1 ახალი მიმართულებისა და ინოვაციების მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ, ქართული ღვინის ინდუსტრია დიდხანს ვერ იარსებებს, თუ მხოლოდ წარმოებაზე გაამახვილებს ყურადღებას. საჭიროა მთლიანი ღირებულებათა ჯაჭვის დანერგვა ამ სექტორში, რომ მოხდეს დარგის სათანადო განვითარება. ღირებულებათა ჯაჭვი პორტერის განმარტებით წარმოადგენს პროცესს, რომლის დროსაც ხდება ძირითადი

პროდუქტების

ტრანსფორმირება

საბოლოო

პროდუქტად

ღირებულებების

მქონე

პროცესების დამატების საშუალებით. შემდგომში კი ხდება პროდუქტის დისტრიბუცია სხვადასხვა

1

Van Rooyen in Media Vision Consultants, 2008 Common borders. Common solutions.

სადისტრიბუციო არხებით, მარკეტინგისა და გაყიდვების სტრატეგიის გამოყენებით

2

.

არხების

ვიზუალიზაცია შემდეგ გრაფაშია მოცემული გრაფა 7 ღირებულება ჯაჭვი პორტერის მიხედვით

#)3+ .'4)*/)5+

4+&$ .'4)*/)5+

"+&6%+

"+&5$/)-4)& 4+7)3%$()

"'"*+8!&$(+

ღვინის სექტორში ამ მოდელის დანერგვა შემდეგნაირად შეიძლება დახასიათდეს: ღვინის მთავარი პროდუქტი ყურძენი ვენახებში იზრდება. მარნის მართვა კი მოიცავს ისეთ პროცესებს, როგორიცაა რთველი, ყურძნის დამუშავება და ფერმენტაცია, ღვინო მასალის დაძველება(ძირითადი პროდუქტი). საბოლოო პროდუქტი (ღვინო) სხვადასხვა სადისტრიბუციო ქსელების მეშვეობით აღწევს თავის მომხმარებელთან. ღვინის გაყიდვის პროცესის ხელშეწყობა მრავალი მარკეტინგული და მომსახურების ხელშემწყობი სტრატეგიების მეშვეობით ხდება. მაგ: ღვინისა და საჭმლის შეხამების ღონისძიებები და ფესტივალები, ღვინისა და კულტურის საღამოები და ღონისძიებები და ა.შ. ღვინის ტურიზმს კი განსაკუთრებული წვლილის შეტანა შეუძლია მარნისა და ღვინის ცნობადობის ამაღლებაში. აქტივობები, როგორიცაა ფესტივალები, ტურები, ღონისძიებები, სიმპოზიუმები და სხვა ხელს უწყობს ქვეყნის და ღვინის კულტურის ცნობადობის ამაღლებას. შესაბამისად შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ შიდა ღირებულებათა ჯაჭვში მოცემული ლოგისტიკა, მარკეტინგი და გაყიდვები, ასევე მომსახურება ღვინის დარგის გარშემო მნიშვნელოვანალია და

ლიგისტიკა, მარკეტინგი დამატებით

ღირებულებას მატებს ღვინის დარგს.

90 ათიან წლებში მკვლევარებმა დაადგინეს, რომ ღვინისა და ტურიზმის თანამშრომლობა მნიშვნელოვანია, ვინაიდან ხდება: ღვინის გაყიდვების გაზრდა; დამატებითი შემოსავლის მიღება; ლოიალურობის ხელშეწყობა კონკრეტული ბრენდის მიმართ

ფინანსური შემოსავლები ღვინის ტურიზმის კუთხით საკმაოდ მაღალია ყველა ქვეყანაში, სადაც ეს დარგი სათანადოდ არის განვითარებული: ავსტრალია, ამერიკა, ესპანეთი, გერმანია თუ სხვა. 3

2

in Barnes 2001

3

Everything about wine tourism development Common borders. Common solutions.

საქართველოში ღვინის ტურიზმის პოტენციალი ბოლომდე არ არის შესწავლილი. კვლევის მიზანია, სწორედ ხელი შეუწყოს ამ პოტენციალის გამოვლენასა და უკეთეს დახასიათებას. კვლევა მოიცავს შემდეგ პუნქტებს: •

ღვინის ტურიზმის დარგის სტატუს ქვო ანალიზი ღვინის რეგიონებში;

•

საერთაშორის გამოცდილებების გაზიარება და მოთხოვნა ქართული ღვინის პიარის კუთხით;

•

ღვინის ტურიზმის პროდუქტების მარკეტინგული და ცნობადობის ამაღლების საშუალებები;

მიუხედავად იმისა, რომ ღვინის ტურიზმი ახალი დარგი არ არის საქართველოსთვის, კვლევები ამ მიმართულებით ძალიან მწირეა ან მოძველებული; შესაბამისად წინამდებარე კვლევა მნიშვნელოვნად შეუწყობს ხელს ახალი მიმართულებების დადგენას და მდგრადი ტურიზმის განვითარების პოტენციალის აღწერას.

2.4

მიზნები და ხედვები

კვლევის მთავარი ამოცანაა •

საქართველოს ღვინის ტურიზმის სტატუს ქვოს (არსებული სიტუაციის) აღწერა

მეორადი ამოცანა არის: •

საქართველოს ღვინის ტურიზმის ძირითადი გამოწვევებისა და მიმართულებების განსაზღვრა;

•

ვიზიტორების პროფილის შექმნა;

•

საქართველოსთვის ღვინის ტურიზმის დადებითი და უარყოფითი მხარეების აღწერა;

•

ამ დარგში არსებული ძირითადი მომსახურებების, პროდუქტებისა აღწერა;

•

განსაზღვრა იმისა, თუ რამდენად უწყობს ტურიზმის ეკონომიკის განვითარებას ქვეყანაში;

•

ღვინის მარნების დამოკიდებულების გაგება ღვინის ტურიზმისადმი;

•

ღვინის ტურიზმის ძირითადი აქტივობებისა და საშუალებების დადგენა;

2.5

კვლ ევის მეთოდოლ ოგია

კვლევა

ორი

ძირითადი

ნაწილისგან

შედგება:

ლიტერატურული

მასალის

შესწავლისგან

და

ინტერვიუების ანალიზისგან, რომელიც ძირითადად კახეთის ღვინის რეგიონების მარნების უმრავლეს ნაწილს დაეგზავნა.

Common borders. Common solutions.

3

ღვინის ტურიზმის განვითარება საქართველ ოში

3.1

შესავალ ი

საქართველოს ღვინის ტურიზმის განვითარების განსაზღვრა ამ კვლევის ძირითად ამოცანას წარმოადგენს. სანამ უშუალოდ ღვინის ტურიზმზე გადავიდოდეთ, განვსაზღვროთ, თუ რას ნიშნავს ამ დარგის ორი ძირითადი შემადგენელი ნაწილი: ღვინო და ტურიზმი. ამ თავში მოთხრობილია საქართველოში ღვინის კულტურისა და ისტორიის განვითარების რამდენიმე ასპექტი, ასევე მისი კავშირი ტურიზმის დარგთან.

3.2 3.2.1

საქართველ ოს ღვინის ინდუსტრია ქართულ ი ღვინის ინდუსტრიის განვითარების ისტორია.

ქართული ღვინის კუტურის განვითარება 8000 წლის წინ დაიწყო. ამ პერიოდიდან მოყოლებული ღვინო ქართული კულტურისა და ისტორიის განუყოფელ ნაწილს წარმოადგენს. მრავალი დაბრკოლებებისა და გამოწვევების მიუხედავად ღვინის წარმოება საქართველოში არასდროს არ შეჩერებულა და დღეს ამაყად შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ქართული ღვინო 8000 რთველს ითვლის. ქართული ღვინის დარგი საკმაოდ დიდ გავლენას განიცდიდა რუსეთის მხრიდან. მე- 19 საუკუნეში, რუსეთის იმპერიის დროს და შემდეგ უკვე საბჭოთა კავშირის პერიოდში ქართული ღვინო ამ ბაზრის მთავარი პროდუქტი გახდა. ქართული ღვინო მოსწონდათ რუსეთში და ძირითადი ნაწილი სწორედ იქ იყიდებოდა. მე 20 საუკუნეში შეიცვალა პოლიტიკური მდგომარეობა, რამაც გავლენა ღვინოზეც იქონია. 2000 წლის შემდეგ ქართული ღვინოს გატანა სხვა ქვეყნებშიც დაიწყეს და მან საკმაოდ კარგი სახელი მოიხვეჭა საერთაშორისო ბაზრებზე. 2006 წელს კი რუსეთის მხრივ გამოცხადებული ემბარგოს შემდეგ ქართველმა მეღვინეებმა სხვა გასაყიდი ბაზრების ძებნა დაიწყეს. ამჟამად, ქართული ღვინო მსოფლიოს თითქმის ყველა ქვეყანაში იყიდება და საკმაოდ დიდი პოპულარობითა და მოწონებით სარგებლობს. მეღვინეობა ქართული ეკონომიკის ძირითადი მამოძრავებელი ძალა იყი საუკუნეების მანძილზე, შესაბამისად ბუნებრივიც არის, რომ ის აღმავლობის, ჯანმრთელობისა და სიუხვის ერთგვარი სიმბოლოა. მისი ასეთი მნიშვნელობა კიდევ ერთხელ ჩანს იმ მრავალ ხელოვნების ნიმუშზე, რომელიც არქეოლოგიური გათხრების შემდეგ ნაპოვნია იმერეთსა და ქართლში. ყველა ეს ნივთი, ამჟამად, საქართველოს ეროვნულ მუზეუმში არის გამოფენილი (ღვინის თიხის თასები, სხვადასხვა სასმისები და ფიალები).

Common borders. Common solutions.

ვაზის სიმბოლო საქართველოში კიდევ უფრო მნიშვნელოვანი ხდება წმ. ნინოს საქართველოში შემოსვლითა და საქართველოს გაქრისტიანების შემდეგ. ლეგენდის მიხედვით, წმ. ნინომ საქართველო სწორედ ვაზისგან გაკეთებული ჯვრით გააქრისტიანა. ქართველ მეომრებს კი ვაზი მუდამ ჰქონდათ აბჯარში. სიკვდილის შემთხვევაში მათ საფლავებზე ვაზი ამოიზრდებოდა და ყველას ეცოდინებოდა, რომ იქ ქართველი მეომარი დაეცა.

12-ე საუკუნეში იყალთოს მონასტერში სხვა საგნებთან ერთად მეღვინეობა&მევენახეობაც ისწავლებოდა. საქართველოთი და ქართული ღვინით დაინტერესება მსოფლიო მასშტაბით სულ უფრო მასშტაბური ხდება, შესაბამისად ღვინის მარნებმა, ტურ ოპერატორებმა და სხვა ამ დარგში მომუშავე სტრუქტურებმა უნდა ისარგებლონ ამ დაინტერესებით და ტურისტების ყურადღება შემდეგ ასპექტებზე გაამახვილონ: •

საქართველო ღვინის სამშობლოა და ამით უძველესი ღვინის მწარმოებელი ქვეყანაა;

•

ქართული ღვინო მჭიდროდ არის დაკავშირებული ქვეყნის ისტორიასა და კულტურასთან;

•

საქართველოში 500 ზე მეტი აბორიგენული (ადგილობრივი) ჯიში იზრდება;

•

საქართველოში კვლავ იყენებენ ღვინის დაყენების უძველეს ტექნოლოგიებს, კერძოდ ღვინის დაყენება ქვევრში;

3.2.2

საქართ ველ ო ს ღ ვინის რეგიო ნები

საქართველოში არსებობს მევენახეობის შემდეგი რეგიონები: კახეთი, ქართლი, იმერეთი, რაჭალეჩხუმი და სუბტროპიკული ზონა. კახეთი: საქართველოს ყურძნის 70 % სწორედ ამ რეგიონში იზრდება. ეს რეგიონი წარმოადგენს მეღვინეობა-მევენახეობის მთავარ კერას. 18 მიკროზონიდან, 12 კახეთშია განლაგებული (წინანდალი, ყვარელი, ქინძმარაული, მანავი, ნაფარეული, ახაშენი და სხვა). ძირითადი ჯიშებია კახური მწვანე, რქაწითელი, ქისი, ხიხვი, საფერავი. რეგიონში ხდება, როგორც თანამედროვე (ე.წ. ევროპული სტილით დაყენებული) ღვინის წარმოება, ასევე უძველესი მეთოდით ქვევრში ღვინის დაძველება. ქართლ ი: ქართლი საქართველოს შუაგულში მდებარეობს. ამ რეგიონში წარმოებული ღვინოები ძირითადად სტილით ევროპულ ღვინოებს ჰგავს. ამ რეგიონის ძირითადი ჯიშებია: ჩინური, გორული მწვანე, თავკვერი. გვხვდება ასევე საერთაშორისო ჯიშებიც, შარდონე, პინო ნუარი. ამავე რეგიონში მდებარეობს უძველესი ცქრიალა ღვინისა და ბრენდის მწარმოებელი საწარმოები- სარაჯიშვილი და ბაგრატიონი 1882.

Common borders. Common solutions.

იმერეთი: ხუმრობით იმერეთს საქართველოს „კუჭს“ უწოდებენ. ეს რეგიონი განსაკუთრებით განთქმულია თავისი სტუმართმოყვარეობითა და სამზარეულოთი. მე 19 საუკუნეში იმერეთის დედაქალაქი ქუთაისი მეღვინეობის ცენტრად იყო ცნობილი. მთავარი ყურძნის ჯიშებია: ციცქა, ცოლიკოური, კრახუნა, ალადასტური, ძელშავი, ოცხანური საფერავი. მთავარი მეღვინეობა მევენახეობის მიდამოებია ზესტაფონი, თერჯოლა, ვანი და ბაღდათი. ქვევრში ღვინის დაყენება აქაც ხდება, ოღონდ აქ ქვევრს ჭურს ეძახიან და კახეთისგან განსხვავებით დადუღების ხანგრძლიობა ჭაჭაზე 6- 8 კვირამდე ხდება. რაჭა-ლ ეჩხუმი: ეს საქართველოს მევენახეობის რეგიონებს შორის ყველაზე პატარა მხარეა, მაგრამ ძალიან

მნიშვნელოვანი,

ვინაიდან

სწორედ

აქ

ხდება

ისეთი

ჯიშების

მოყვანა,

როგორიცაა

ალექსანდროული, მუჯურეთული, უსახელოური, ორბელური ოძალეში. ამავე რეგიონში მდებარეობს ყველასათვის ცნობილი ხვანჭკარის მიკროზონა, სადაც ნახევრად ტკბილი ღვინის დაყენება ხდება. სუბპრტოპიკული მიკროზონებია: აფხაზეთი, აჭარა, გურია და სამეგრელ ო . დღევანდელი მონაცემებით საქართველოს ვენახები 45 ათას ჰექტარზეა გაშენებული, მაშინ როდესაც 84 წლის წინ ვენახები 120 ათას ჰექტარს მოიცავდნენ 4. ღვინის

ეროვნული

სააგენტოს

მიერ

მიმდინარე

ახალი

საკადასტრო

სისტემის

დანერგვა

მნიშვნელოვნად შეუწყობს ხელს ვენახების ზუსტ აღნუსხვასა და მონიტორინგს. სისტემის გაშვება 2015 წლისთვის არის დაგეგმილი.

*+9+&6%$.'* %$-+8$()* :+&6'()(1000 ;$9/+&)) 112.3

120

98

100 93.3

80 51.862 47.125

40

48.142

45

52.149

2004

1990

1985

1980

1975

1970

1965

1955

1953

1947

1940

1937

1926

1917

29.5

1914

0

55.503

41.405 37.472

20

73.5

54.743

1921

60

103.3

111.5

4

According to 2004 census, the total area of vineyards in Georgia has summed up to 37.5 thousand hectares. Though, the census did not include the vineyards in the possession of the residents of the following cities: Tbilisi, Rustavi, Kutaisi, Poti and Batumi, which sum up to approximately 7-10 thousand hectares altogether.

Common borders. Common solutions.

ღვინის ტურიზმის მხრივ ყველაზე განვითარებული კახეთის რეგიონის. რაჭა-ლეჩხუმი და იმერეთი, მხოლოდ ახლა იწყებენ ამ დარგის განვითარებას.

3.2.3

ქართულ ი ღვინის ჯიშები

შესანიშნავი ადგილმდებარეობისა და კლიმატური პირობებიდან გამომდინარე საქართველოში 500 ზე მეტი ყურძნის ადგილობრივი ჯიში იზრდება, მაგრამ ამათგან მეღვინეობაში 38 ჯიშამდე იყენებენ. ესენია: რქაწითელი, ჩინური, კახური მწვანე, გორული მწვანე, ციცქა, ცოლიკოური, ოძალეში, ალადასტური, ძელშავი, უსახელოური, მუჯურეთული, საფერავი, ოცხანური საფერავი, თავკვერი და სხვა. ვინაიდან ეს ჯიშები სავსებით განსხვავდებიან თავიანთი არომატითა და გემოთ საერთაშორისო ღვინის ჯიშებისგან, მათი გაპიარება საკმაოდ რთულია, ვინაიდან მომხმარებელი არ იცნობს მის არომატებსა და გემოს და, უფრო მეტი, ძალისხმევაა საჭირო მსოფლიოსთვის ამ არომატებისა და გემოს გასაცნობად. მომდევნო გრაფა აღწერს, თუ რომელი ქართული ჯიში არის ყველაზე მეტად გავრცელებული კახეთში: გრაფა 8 კახეთის ღვინის რეგიონების ძირითადი ჯიშები

3%

Grape varieAes

5%

1%

1%

1%

Saperavi

7% 1%

Rkatsiteli

32%

Mtsvane

7% 7%

Kisi 9%

26%

khikhvi Sauvignon Blanc

კარგი მოსავლიანობისა და რეზისტენტულების წყალობით, საფერავი და რქაწითელი ყველაზე უხვად არის გაშენებული კახეთის რეგიონში. გრაფა 9 ყურძნის მოსავლიანობა

Common borders. Common solutions.

Sauvignon blanc, 8.5

Saperavi, 7.29 Rkatsiteli, 6.77 Khikhvi, 3.72

chardonnay, 29

Kisi, 6.5 Mtsvane, 5.5

Merlo, 8

Cabernet sauvignon , 11

*საერთაშორისო ჯიშების მოყვანა ძირითადად ერთი კომპანიის მიერ ხდება, ამიტომ იმის თქმა რომ ეს

ჯიში საფერავზე და რქაწითელზე მეტად არის გავრცელებული, მცდარი იქნებოდა. გრაფებიდან გამომდინარე ნათელია, რომ წითელი ღვინის წარმოება ერთმნიშვნელოვნად უფრო მაღალია თეთრ ღვინოსთან შედარებით, შესაბამისად უფრო მაღალია მისი გაყიდვებიც: გრაფა 10 ღვინის გაყიდვები

Other 2% White wine 33%

Sales

0%

Red Wine 65%

3.2.4

ღვინის წარმოების ტექნოლ ოგიები

საქართველოში ოდითგანვე არსებობდა ღვინის დაყენების ტრადიციები და მეთოდები. მე 19 საუკუნეში ალექსანდრე ჭავჭავაძემ პირველად დაიწყო ე.წ. ღვინის დაყენება ევროპული მეთოდით; სწორედ მის დროს მოხდა ასევე ქართული ღვინის გაყიდვა რუსეთში და ქართული და უცხოური ჯიშების გავრცელება.

პირველად აქ კაბერნე სოვინიონი გაშენდა ანტონი მოსამოს მიერ, შემდეგ მოხდა

მუსკატის შემოტანაც. დაიწყო ახალი ჯიშებისა და ახალი ტექნოლოგიების ერა. ამჟამად კომპანიების უმრავლესობა წარმოებაში ე.წ. არატრადიციულ ღვინოს ასხამს, თუმცა ბოლო პერიოდში გახშირდა ასევე ქვევრის ღვინის წარმოება დიდი მარნების მიერ. თანამედროვე ქვევრი 800 -3500 ლიტრს შორის შეიძლება იყოს . მიწა, რომელშიც ქვევრია ჩაფლული, არეგულირებს და აბალანსებს ტემპერატურას და Common borders. Common solutions.

ის მუდმივად 14-15 გრადუსსია. ამ გზით წარმოებული ღვინოები გაცილებით სტრუქტურირებულია და მაღალი ტანინით გამოირჩევა. განსხვავებულია ასევე ქვევრში ღვინის დაძველება რეგიონების მიხედვითაც. ქვევრის დამზადება (შენება) და მასში ღვინის დაყენება თაობიდან თაობას გადაეცემოდა.

2013 წლიდან ქვევრში ღვინის დაყენება იუნესკოს არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის სიაშია შესული, როგორც ხელშეუხებელი კულტურული მემკვიდრეობა.

3.2.5

საქართველ ოს ღვინის ინდუსტრიის ბიზნეს გარემო

ყველა ინდუსტრია, მათ შორის ღვინის დარგიც, ფუნქციონირებს მარკეტინგულ გარემოში5. მარნის მარკეტინგული გარემო შედგება ყველა იმ გარე და შიდა ფაქტორისაგან, რომელიც გავლენას ახდენს პირდაპირ თუ ირიბად მარნის მარკეტინგულ აქტივობებზე.6 ღვინის ინდუსტრიის ბაზარი შედგება მიკრო და მაკრო გარემოსგან 7 . არსებობს მარანზე ზემოქმედების რამდენიმე მარკეტინგული კომპონენტი: •

კონკურენტები;

•

შუამავლები;

•

პოლიტიკური და სოციალური გარემო;

გრაფა 11 მარნის მარკეტინგული გარემო

5

Bennett&Strydom, 2001:24

6

Bennett&Strydom, 2001:24

7

Kottler&Amstron, 2006:65 Common borders. Common solutions.

"+5&' 4+&$"'

სოციუმი

პოლიტიკა

")5&' 4+&$"' მიმწოდებელი

ტექნოლოგიები

მომხმარებე

"+&+-)

ეკონომიკა

კონკურენტები

შუამავლები

ყველა მარანმა, რომელსაც წარმატება სურს, ყურადღება უნდა მიაქციოს ამ ფაქტორებს.

3.2.5.1

მაკრო გარემო (საქართველ ოს ღვინის ტურიზმის ინდუსტრია )

მაკრო გარემო შედგება ყველა ფაქტორებისგან , რომელიც გავლენას ახდენას ინდუსტრიაზე და ორგანიზაციებზე8. ზოგადად ორგანიზაციებს არ შეუძლიათ გარე (მაკრო) ფაქტორებისა და გარემოს დარეგულირება, მაგრამ ამ ფაქტორებს გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს ორგანიზაციისთვის 9 . ეს ელემენტებია: •

პოლიტიკა;

•

ეკონომიკა;

•

სოციალური გარემო;

•

ტექნოლოგიები;

•

საცხოვრებელი გარემო;

ინგლისურად შემოკლებით PESTE. თითოეული მათგანი ზეგავლენას განიცდის •

ადგილობრივი

8

Ehlers&Lazenby, 2007:103

9

Nieuwenhuizen&Rossouw, 2008:21 Common borders. Common solutions.

•

რეგიონალური

•

ეროვნული (ნაციონალური)

•

და გლობალური ფაქტორებისგან

3.2.5.2

მიკრო გარემო (საქართველ ოს ღვინის ტურიზმის ინდუსტრია )

ღვინის დარგის მიკრო გარემო ასახავს ყველა იმ ფაქტორსა და ელემენტს, რომელიც გავლენას ახდენს მის პერფორმანსზე და გადაწყვეტილების მიღების პროცესზე და კონტროლირებადია ბიზნესის მიერ10. ყველაზე უფრო გავლენის მქონე ფაქტორებია: •

კონკურენტები

•

მომწოდებლები

•

მომხმარებლები

•

შუამავლები

3.2.6

ქართულ ი ღვინის ინდუსტრიის SWOT ანალ იზი

SWOT ანალიზი წარმოადგენს ერთის მხრივ შიდა და გარე ფაქტორების მონიტორინგს, მეორეს მხრივ კი აჯამებს იმ გამოწვევებს, მიმართულებებს, პრობლემებსა და საშუალებებს, რომელიც საქართველოს ღვინის ინდუსტრიას აქვს. გრაფა 12 ქართული ღვინის ინდუსტრიის

SWOT ანალ იზი

ძლიერი მხარეები •

•

ქართული

სუსტი მხარეები

ყურძნის

ჯიშებისა

და •

ადგილობრივი მოსახლეობის მიერ ერთ

რეგიონების მრავალფეროვნება;

სულზე

უნიკალური

მაჩვენებელი (18-­‐20 ლიტრი);

ნიადაგი,

მიკროზონები და კლიმატი;

სხვადასხვა •

ღვინის

საერთაშორისო

მოხმარების

მასშტაბით

დაბალი

დაბალი

•

525 ენდემური ვაზის ჯიში ;

ცნობადობა;

•

ქვევრის ღვინო და დაინტერესება ქვევრის •

ხარისხის კონტროლი ;

ღვინის ტექნოლოგიებით ;

ღვინის ექსპორტის სიძნელეები (მაღალი

•

ფასი

და

სადისტრიბუციო

გაუმართაობა ) ;

10

(Kotler&Armstrong, 2006) : 65 Common borders. Common solutions.

ქსელის

შესაძლებლობები

გამოწვევები

•

ღვინის ტურიზმი ;

•

ქვევრის

ღვინო

• (ქვევრის

აშენება

და •

ქვევრში ღვინის დაწურვა); •

•

კონკურენცია ბაზარზე; ზედმეტი რაოდენობით ღვინის წარმეობა

კარგი ურთიერთობები ყოფილ საბჭოთა

მსოფლიო მასშტაბით ;

კავშირის

მაღალი გადასახადები;

ქვეყნებთან,

ბალტიის •

ქვეყნებთან, ევროპასთან და აზიასთან; •

ღვინის ემბარგო (რუსეთი);

•

ტრენდი, ახალი ქვეყნები ძელი ღვინის • ისტორიით;

•

სოციალური მედია მარკეტინგი ;

•

აზიასა

და

ამერიკაში

გლობალური დათბობა ; სტიქიური კატასტროფები;

ექსპორტის

ხელშეწყობა;

3.2.7

ღვინის ტურიზმის განვითარება საქართველ ოში

პირველი ტურები ვენახებში ჯერ კიდევ ანტიკურ ხანაში დაიწყო11, თუმცა ღვინო და მასთან დაკავშირებული აქტივობები განსაკუთრებით პოპულარული ამ საუკუნის ოთხმოციან წლებში ხდება12. მიზეზი შემდეგია: •

ტრანსპორტისა და ინფრასტრუქტურის ევოლუცია;

•

სოციალური ევოლუცია;

•

ღვინის ტურიზმთან დაკავშირებული პროდუქტების და აქტივობების განვითარება;

•

ახალი ღვინის ქვეყნების აღმოჩენის სურვილი;

საქართველოში ღვინის ტურიზმის განვითარება 2000 იანი წლების ბოლოს დაიწყო. მიუხედავად იმისა, რომ ამ დროიდან ბევრი რამ გაკეთდა ღვინისა და ტურიზმის დარგში, კვლავაც ბევრი დაბრკოლება და გამოწვევა არსებობს ამ ინდუსტრიაში. ეროვნული სტრატეგიის არქონა მნიშვნელოვნად აზიანებს ერთიანი ხედვისა და სტრატეგიის არქონას სხვადასხვა ღვინის რეგიონებსა თუ ადგილებში. მსოფლიო ბანკის ხელშეწყობით ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაცია სწორედ ამ პრობლემის მოგვარებას, ეროვნული სტრატეგიის დაწერად ახორციელებს.

11

(Hall, C.M& Mitchell, M, 2006, 2000),

12

(Hall C. , 2000) Common borders. Common solutions.

ეს სტრატეგია მნიშვნელოვნად შეუწყობს ხელს ღვინის ტურიზმის აქტივობების განვითარებას და სხვადასხვა სახის ღონისძიებების დანერგვას საქართველოში, ასევე ხელს შეუწყობს ღვინის ტურიზმში ინოვაციებისა და ახალი მიმართულებების დანერგვას.

3.2.8

ღვინის ტურიზმი კონტექსტში

მსოფლიო ტურიზმის ორგანიზაციის მიხედვით მოგზაურობა და ტურიზმი მსოფლიოს წამყვანი და ყველაზე მრავალფეროვანი დარგებია13. სხვა აქტივობებთან ერთად (სპორტის სხვადასხვა სახეობები) ტურიზმი- რეკრეაციის ერთ ერთი ფორმაა. რეკრეაცია კი განისაზღვრება, როგორც ადამიანების თავისუფალი დროის დისკრეციული გამოყენება.14. ტურიზმისადმი სამი მიდგომა არსებობს: •

ინდუსტრია;

•

აქტივობა;

•

სისტემა;

თუ ტურიზმს ინდუსტრიის კუთხით ვუდგებით, მაშინ ის განისაზღვრება, როგორც ტურიზმის მომარაგება15. აქტივობები დაკავშირებულია მოთხოვნასთან16. სისტემა კი მოთხოვნისა და მომარაგების კომბინაციას წარმოადგენს17. ამჟამად ღვინის ტურიზმის ერთი კონკრეტული დეფინიციის პოვნა საკმაოდ რთულია. სხვადასხვა მეცნიერი მას სხვადასხვანაირად განმარტავს. ჰოლის ღვინის ტურიზმს შემდეგნაირად განმარტავს: „ ვენახების, მარნების, ღვინის ფესტივალებისა და ღვინის შოუების მონახულება, სადაც და რომლის დროსაც ღვინოს დაგემოვნება და ამ დარგის გამოცდილების გაზიარება შენი მოგზაურობის მთავარ მიზანს წარმოადგენს“ სხვა ავტორები ღვინის ტურიზმთან მარკეტინგსა და დაგეგმარების სტრატეგიასაც მოიხსენებენ18. შესაბამისად ღვინის ტურიზმი არ უნდა იყოს გაგებული როგორც აქტივობა, რომელიც მხოლოდ ვენახების მონახულებასთან არის დაკავშირებული.

13

(WTO, 2007b, p. 1)

14

(Hall&Page, 2006)

15

(World Travel and tourism Council's)

16

(Lubbe, 2003)

17

(Hall&Page, 2006, p. 114)

18

(Getz D. D., 1999) Common borders. Common solutions.

+4&' /!&)0" ) 5!.)-+ &)!.) /!&)0" )

$5' /!&)0" )

<%)-)* /!&)0")

"34+&+3) /!&)0")

გრაფა 13 ღვინის ტურიზმის დაკავშირება სხვა აქტივობებთან

3.2.9

ბაზრის სეგმენტაცია

საქართველოში ღვინის ტურიზმით დაინტერესებულები შეიძლება დავახასიათოთ: ღვინის მოყვარულები

ღვინით დაინტერესებულები

ახალბედები

განსაკუთრებით

ღვინით

არაფერი

დაინტერესებულები ისტორიითა

ღვინის

საკმაოდ

დაინტერესებულები

იციან

ღვინის

შესახებ, მაგრამ ეს დარგი

და

აინტერესებთ

ტექნოლოგიებით მარნების

მონახულება

შეიძლება მათი ჩამოსვლის

საშუალო

და

შემოსავლის

კარგი

მარნების

მქონე

გართობის

Common borders. Common solutions.

მონახულება ერთგვარ

ძირითად

მიზანს

წარმოადგენს

მოგზაურები.

ჩამოსვლის

საშუალებას წარმოადგენს

მიზეზი მხოლოდ ღვინო არ არის

უმოგზაურიათ

სხვა

ღვინის

რეგიონებსა და ქვეყნებში

სავარაუდოდ

უმოგზაურიათ

შესაძლებელია უმოგზაურიათ

სხვა ღვინის რეგიონებსა და

სხვა ღვინის რეგიონებსა და

ქვეყნებში

ქვეყნებში

სავარაუდოდ ღვინოს ხშირად

დროდადრო

ყიდულობენ

ღვინოს

და

ყიდულობენ კულინარიულ

იშვიათად

ყიდულობენ

ღვინოს

ჟურნალებს შესაძლებელია

მუშაობენ

ღვინის დარგში და საკვების

იცნობენ

ღვინის

დაყენების

ძირითად მეთოდებს

ეცნობიან ღვინოსა და ღვინის

სფეროში

პროდუქტებს

სავარაუდოდ მარნებში მეილინგ

ღვინოს

ყიდულობენ ლისტში

სავარაუდოდ

და

მარნებში

ამატებენ

მეილინგ

ღვინოს

ყიდულობენ ლისტში

თავიანთ სახელს

თავიანთ სახელს

ხელმეორედ

შესაძლებელია

შეიძენს

ცნობისმოყვარეობით

აუცილებლად

იგივე

მარნის

პროდუქტს

და

ამატებენ

დაბრუნდეს

საშუალება

გაერთონ

მეგობრებთან

და

ოჯახის

წევრებთან

სავარაუდოდ იყიდის, მაგრამ

იგივე პროდუქტის შესაძენად

მეილინგ

ლისტში

არ

მარანში

დაამატებს თავის სახელს

წყარო: Hall&Macionis19 3.2.10 საქართველ ო, განსაკუთრებულ ი ბაზარი საერთაშორისო ვიზიტორებისთვის Getz-

ის

20

მიხედვით

მიმართულებით.

ღვინის

საქართველო

ტურიზმი სწორედ

ერთგვარი ამგვარ

მოგზაურობაა ქვეყანას

ვიზიტორებისთვის. ის მათ სთავაზობს: •

ღვინის ხანგრძლივ ისტორიას - 8000 რთველი;

•

525 ენდემურ ყურძნის ჯიშს;

•

ქვევრის ღვინოს;

19

(Hall&Macionis, 1998, p. 217)

20

(Getz D. , 2000) Common borders. Common solutions.

განსაკუთრებული

წარმოადგენს

ბაზრის

საერთაშორისო

•

არაჩვეულებრივ ლანდშაფტს ;

•

განსაკუთრებულ ადათებსა და ტრადიციებს;

•

ქართულ უნიკალურ სამზარეულოს ;

•

განსაკუთრებული ღვინისა და საჭმლის შეხამებას ;

3.2.11 ღვინის ტურიზმის სისტემა ღვინის

ტურიზმის

სისტემა

კომპლექსური

სტრუქტურაა,

რომელიც

შედგება

მომხმარებლის

მოთხოვნისგან და ამ მოთხოვნის დაკმაყოფილებისგან ღვინის ტურიზმის გამოცდილების

შექმნის

გზით21 . ამ მოდელის მთავარი კომპონენტია ღვინის ტურიზმის გამოცდილება ან სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, რა რჩება ტურისტს მოგზაურობის შემდეგ.

3.2.12 ტურისტების პორტრეტი და მოტივაცია ღვინის ტურიზმის მსგავსად არ არსებობს ღვინის ტურისტის მხოლოდ ერთი დეფინიცია. ყველა ქვეყანას თავისი დეფინიცია აქვს და ის განსხვავდება ქვეყნების, რეგიონებისა და კონტინენტების მიხედვით. საქართველოში განასხვავებენ ტურისტების სამ ძირითად კატეგორიას: •

შემთხვევითი ტურისტი;

•

დარგით დაინტერესებული ტურისტი;

•

დარგში აქტიურად ჩართული ტურისტი;

შემთხვევითი ტურისტი საქართველოში ამ კატეგორიის ტურისტების სხვა მიზნით ჩამოდიან, თუმცა შესაძლებელია მარანიც მოინახულონ. ასეთ შემთხვევაში, ისინი ხშირად მცირე ზომის მარნებში მიდიან ღვინის გასინჯვისა და განსხვავებული

გამოცდილებების

მიღების

მიზნით.

მათვის

მარნის

მონახულება

უფრო

ურთიერთობასთან არის დაკავშირებული. ღვინოზე ბევრი არაფერი იციან, აქვთ საშუალო /მცირე შემოსავალი და ძირითადად საშუალო ფასიან ღვინოს ყიდულობენ. დაინტერესებულ ი ტურისტი •

მარნის მონახულება მათი პროგრამის ნაწილია, მაგრამ არა ძირითადი ჩამოსვლის მიზანი.

•

აქვთ მაღალი ან საშუალო შემოსავალი და კარგი განათლება

•

სავარაუდოდ ადრე სხვა ღვინის რეგიონებშიც ყოფილან და კვლავ ესტუმრებიან საქართველოს

•

სავარაუდოდ იყიდიან ძვირიან ღვინოს და მეგობრებსაც ურჩევენ მის ყიდვას

21

(Hall C. , 2000) Common borders. Common solutions.

ღვინის დარგში აქტიურად ჩართულ ი ტურისტი •

ღვინის მოყვარულები, რომლებიც ხშირად სტუმრობენ ღვინის რეგიონებს ღვინის გასინჯვის მიზნით;

•

ბევრი რამ იციან ღვინის შესახებ;

•

ძალიან აინტერესებთ ღვინის ისტორია და დაყენების ტექნოლოგიები;

•

კარგი და საშუალო შემოსავალი, მაღალი განათლების მქონე ხალხი;

•

სავარაუდოდ იყიდიან სხვადასხვა სახის ღვინოს და კვლავ დაბრუნდებიან ამ რეგიონში / მარანში;

გრაფა 14 ტურიზმი საქართველოში

22%

5,392,303

5,059,832

2013

2014

4,428,221 57% 39% 35%

2,822,363

2,031,717

1,500,049

2009

2010

2011

2012

#)-+4+- *+9"$6+ *+")-)*/&'

სხვა ქვეყნებისგან განსხვავებით, საფრანგეთი, გერმანია, ესპანეთი, სადაც ღვინის ტურისტების რაოდენობა თითქმის ერთნაირია - ადგილობრივი (50.5 %) და საერთაშორისო (49.5%) , საქართველოში ღვინის ტურიზმით უფრო საერთაშორისო მოგზაურები არიან დაინტერესებულები. წინამდებარე გრაფა წარმოგვიდგენს იმ ძირითად ქვეყნებს, საიდანაც ჩამოდიან ტურისტები: გრაფა 15 ტურისტების წარმოშობის ქვეყნები

Common borders. Common solutions.

9%$7-$() 51389

Visitors 33537 7410

2290

1589

878

552

321

289

186

182

საკმაოდ უმნიშვნელოა გენდერული გადანაწილება. ტურისტებს შორის 53% მამაკაცია და 46% ქალი. ეს ინფორმაცია კი იმაზე მიგვითითებს, რომ ღვინო ორივე სქესის წარმომადგენლისთვის საკმაოდ საინტერესო პროდუქტია. გრაფა 16 ტურისტების სქესი

/!&)*/$()* *9$*) Female

45%

Male

55%

განსხვავდებიან ტურისტები თავიანთი ასაკითაც. მოგზაურთა ჯგუფი ძირითადათ 25-44 წლის არის:

+*+5) 25% 20% 15% 10% 5% 0% 15-­‐17

18-­‐24

25-­‐34

35-­‐44

45-­‐54

55-­‐64

65 and over

საშუალოდ მოგზაურობის ხანგრძლიობა დაახლოებით 3 დღეა. მოგზაურთა ძირითადი ნაწილი მარტო მოგზაურობს ან ოჯახის წევრებთან ერთად: Common borders. Common solutions.

გრაფა 17 ვისთან ერთად მოგზაურობენ ტურისტები

50.00% 40.00% 30.00% 20.00% 10.00% 0.00%

ტურისტებმა მოგზაურობის შემდეგი სამოტივაციო ფაქტორები დაასახელეს: •

ღვინის მარნის გარემოების ნახვა და გამოცდილების მიღება;

•

ღვინის ძველი კულტურისა და ისტორიის გაცნობა;

•

სხვადასხვა სტილის ღვინის დაგემოვნება (ქვევრი, იმერული სტილი);

•

განსხვავებული ყურძნის ჯიშებისა დაგემოვნება;

•

სხვადასხვა ღვინის რეგიონების მონახულება;

•

ქვევრის ღვინის ტექნოლოგიების შესახებ უფრო მეტის გაგება;

•

ქინძმარაულის, საფერავის, ხვანჭკარისა და მუკუზანის დაგემოვნება;

•

განსხვავებული ღვინის შეძენა;

•

ჯანსაღი და განსხვავებული გარემოს გაცნობა; Common borders. Common solutions.

თითო ვიზიტორის საშუალო დანახარჯი 300 აშშ დოლარს შეადგენს. აქედან 150 აშშ. ღვინოსა და ღვინის დარგს ხმარდება. დანახარჯები განსხვავდება რეგიონებისა და ფულის ხარჯების საშუალებების მიხედვით. საქართველოში რეგიონები საკმაოდ განუვითარებელია, შესაბამისად არ ხდება არც სათანადო მომსახურებებისა შეთავაზება. დაბინავების კარგი საშუალებები, საშოპინგო საშუალებები თითქმის არ არსებობს რეგიონებში, შესაბამისად ამ მიმართულებების განვითარება მნიშვნელოვნად შეუწყობდა ხელს ამ რეგიონების ეკონომიკური სიტუაციის გაუმჯობესებას. ტურისტების გადაადგილება ძირითადად მცირე ზომის ავტობუსებითა ან მანქანებით ხდება. გრაფა 18 ტრანსპორტის საშუალებები

4+3++34).$()* *+#!+.$($() 3% 6%

Train Bus/minibus

38% 53%

Private vehicle Rented vehicle

ტურისტების ძირითადი ნაწილი სახლებსა ან კერძო ბინებში ჩერდება, ბევრი მეგობართან ან ნათესავთან. მხოლო მცირე ნაწილი მიდის სასტუმროსა და ჰოსტელში გრაფა 19 დაბინავების საშუალებები

Common borders. Common solutions.

3+()-+%$()* *+#!+.$($() 47% 31%

10% 1%

1%

0%

1%

0%

1%

2%

6% 0%

0%

ტურისტების უმრავლესობა თბილისში ჩამოდის, ნაწილი რეგიონებში გადის. ყველაზე პოპულარული ქალაქებია: გურჯანი, თელავი, სიღნაღი, ქუთაისი და სხვა. გრაფა 20 საქართველოს პოპულარული ადგილები

Popular Places

Gurjaani Zugdidi (Dadiani’s Palace) Tbilisi Telavi (King Erekle’s museum and palace, Sighnaghi (Bodbe Monastery) Rustavi Mtskheta (SveMtskhoveli Cathedral, Jvari Marneuli Kutaisi (GelaM monastery, Bagrat’s Cathedral, Gori (Stalin’s museum, Gori fortress) Borjomi (Likani, Mineral waters, Green monastery, Batumi (KvariaM, Botanical garden, Gonio fortress)

1.20% 3.10% 25.90% 4.10% 1.40% 3.30% 2.40% 3.40% 11.40% 3.80% 1.20% 4.90%

0.00% 5.00% 10.00% 15.00% 20.00% 25.00% 30.00%

მარკეტინგი და პიარი მნიშვნელოვან როლს თამაშობს საქართველოს ღვინის ტურიზმის განვითარებაში, ინფორმაციის ადრესატამდე მიტანის ძირითად საშუალებად ტურისტების მიერ ტელევიზორი, რადიო და წინა ვიზიტები იყო დასახელებული: გრაფა 21 ინფორმაციის წყარო

Common borders. Common solutions.

I don't know Book From school Doctor Magazines/Newspapers Internet Travel fairs Travel agency / Tour operator Travel guidebook Television / Radio Previous visit OrganizaMon/business partner Friends & relaMves I don’t remember

1% 0% 0% 0% 0% 3% 0% 0% 0%

)-:'&"+=))* 17+&'

12% 58% 2% 36% 8%

საქართველოში ჩამოსვლის საუკეთესო დროდ გაზაფხული და შემოდგომა სახელდება. სწორედ შემოდგომაზე იმართება ღვინოსთან დაკავშირებული სხვადასხვა სახის ფესტივალები, აქტივობები და ღონისძიებები.

3.2.13 დაბინავების საშუალ ებები ტურიზმის განვითარებასთან ერთად დაიწყო სასტუმროებისა და გესტჰაუზების მასიური მშენებლობა. ამჟამად 1000 ზე მეტი კერძო სასტუმრო, გესტჰაუსი და მოტელი მუშაობს საქართველოში. მაგრამ მათი რიცხვი თანაბრად არ არის განაწილებული რეგიონებში. ყველაზე მეტი დასაბინავებელი საშუალება აჭარაში მდებარეობს - 250 გესტჰაუსი და სასტუმრო. კახეთში კი 144 დასაბინავებელი საშუალებაა რეგისტრირებული. სასტუმროების, გესტჰაუსების, მოტელების, კერძო დასაბინავებელი საშუალებების ფასი 20 -300 დოლარამდე მერყეობს. გრაფა 22 დაბინავების საშუალებები და რაოდენობა საქართველოში

Common borders. Common solutions.

3+()-+%$()* *+#!+.$($() Mtzkheta MManeM Shida Kartli Kvemo Kartli KakheM ImereM Samtzkhe JavakheM Racha Lechkhumi/Kvemo SvaneM Guria Samegrelo/Zemo SvaneM Adjara 1

2

4

8

16

32

64 128 256

ტურისტები ყველაზე მეტად კერძო სახლებსა და აპარტამენტებში ჩერდებიან (31%). მხოლოდ მცირე ნაწილი ჩერდება ძვირადღირებულ სასტუმროებში.

გრაფა 23 სად ჩერდებიან ტურისტები

Common borders. Common solutions.

4+*+,$&$($.) +34).$()

47%

31%

10% 1%

1%

0%

1%

0%

1%

2%

6% 0%

0%

3.2.14 კეტერინგი (ღვინო და საჭმელ ი) საქართველოში არაერთი რესტორანი მოქმედებს. ქართული სამზარეულო ტურისტებს

გემრიელი

ქართულ სამზარეულოს სთავაზობს. მაგრამ იშვიათია ისეთი ადგილის ნახვა სადაც პროფესიონალურ დონეზე მოხდება ღვინისა და კერძების შეხამება. მცირეა ასევე ღვინის ბარების რაოდენობა. სტატისტიკური მონაცემების უქონლობის გამო სამწუხაროდ ვერ ხერხდება უფრო დეტალურად სიტუაციის აღწერა.

3.2.15 ღვინო და გართობა ტურისტების ძირითადი ნაკადის საქმიანობა საქართველოში ვიზიტის დროს: გრაფა 24 ტურისტების აქტივობები

Common borders. Common solutions.

35%

33% 28%

30% 24%

25% 20% 15% 10%

8%

11% 6%

6%

5%

5%

3%

1%

1%

7% 1%

0%

ტურისტების ძირითადი ნაწილი მეგობრებისა და ნათესავების მოსანახულებლად ჩამოდის. მხოლოდ 2 % ბიზნეს საქმიანობისთვის. გრაფა 25 საქართველოში ჩამოსვლის მიზანი

Common borders. Common solutions.

*+9+&6%$.'#) ,+"'*%.)* ")0+-) 37.80%

15.90% 9.80% 5.40%

1.70%

9.60% 0.90%

3.90%

1.60% 3.00% 1.70% 2.40% 2.50% 2.30% 1.40%

3.2.16 რამდენად კმაყო ფილ ები არიან ტურისტები ზოგადად საქართველოში ვიზიტით თითქმის ყველა ტურისტი კმაყოფილია. ღვინის ტურისტები კი განსაკუთრებულ კმაყოფილებას გამოხატავენ ამ ქვეყანაში ჩამოსვლით. სამწუხაროდ სტატისტიკის უქონლობის გამო ვერ ხერხდება მონაცემების შედარება. შესაჯამებლად კი შეიძლება ითქვას რომ ღვინის ტურისტი •

25-45 წელს შორის არის;

•

ძირითადად მარტო ან ოჯახის წევრებთან ერთად მოგზაურობს;

•

საშუალოდ 150-120 დოლარს ხარჯავს ღვინის აქტივობებზე;

•

საშუალოდ 3 დღე ჩერდება საქართველოში და აქედან 2 დღე ღვინის რეგიონში;

•

ტურისტების უმრავლესობა ყოფილი საბჭოთა კავშირისა და მეზობელი ქვეყნებიდან ჩამოდიან;

•

ღვინის

ტურისტები

ძირითადად

საერთაშორისო

ტურისტები

რაოდენობა ძალიან მცირეა;

Common borders. Common solutions.

არიან,

ადგილობრივების

3.2.17 ღვინის ტურიზმის დადებითი და უარყოფით მხარეები მარნებისთვის მარნებში ტურისტების რაოდენობა განსხვავდება მარნის ადგილმდებარეობისა და სიდიდის მიხედვით. კახეთში დაახლოებით 80 ღვინის კომპანიაა, აქედან უმრავლესობა ღვინის ტურიზმში არის ჩართული ან მომავალში გეგმავს მის დანერგვას. მევენახეებიც კი ღვინის ტურიზმის დანერგვაზე ფიქრობენ უკვე. ღვინის ტურიზმის საშუალებით ხდება ქვეყნის ცნობიერების ამაღლება, მარნის ეკონომიკური მდგომარეობის გაუმჯობესება და ცნობადობის ამაღლება, ურთიერთობებისა და ე.წ. ნეთვორქინგის გაუმჯობესება სხვა ქვეყნებთან და მრავალი სხვა. ყველაზე მომგებიანი კი ღვინის ტურიზმი იმით არის, რომ აუმჯობესებს ქვეყნისა და მარნის იმიჯს (68.9%) და მატებს ქვეყანას შემოსავლებს (61.9%). გრაფა 26 ღვინის ტურიზმის დადები მხარეები

<%)-)* /!&)0")* 3+3$() "8+&$$() Winery/brand posiMoning

53.80%

Increase tourism affluence

52.80%

Improve image

68.90% 61.90%

Increase revenues 0.00%

10.00%

20.00%

30.00%

40.00%

50.00%

60.00%

70.00%

80.00%

ღვინის ტურიზმის უარყოფითი მხარეები: •

გაუმჭვირვალობა;

•

ერთიანი სტრატეგიის არქონა;

•

თანამშრომლობისა და ერთიანი სტრატეგიის დანერგვის სურვილის უქონლობა;

•

მომსახურებისა და პროდუქტის ხარისხის გაკონტროლების მექანიზმის არქონა.

3.2.18 ღვინის ტურიზმის გამოწვევები და ძირითადი მიმართულ ებები საქართველოში ღვინის ტურიზმი კულტურასთან და ისტორიასთან არის მჭიდროდ დაკავშირებული. ქართულ ღვინოს ასევე მემკვიდრეობასთან და ხარისხთან აიგივებენ.

Common borders. Common solutions.

ერთმანეთისგან საკმაოდ განსხვავდებიან „ღვინის ახალი მწარმოებელი ქვეყნები“ და „ევროპული ქალაქები“, სადაც მარნები ღვინის ტურიზმის მიმართულებით უკვე მრავალი წელი აქტიურად მუშაობენ. ბორდოში, მაინცში, პორტოსა, ბილბაოში თუ ფლორენციაში ღვინის წარმოება მე-XVII საუკუნეში დაიწყო განსხვავებით ავსტრალიისგან, ახალი ზელანდიისა თუ ჩილესგან, სადაც ღვინო მხოლოდ რამოდენიმე წლის წინ გახდა ტურისტების მოზიდვის მთავარი პროდუქტი. მართალია, საქართველოს ღვინის დარგი 8000 რთველს ითვლის, მაგრამ ღვინის ტურიზმის აქტივობები აქაც საკმაოდ გვიან დაიწყო. ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში კი შეინიშნება მნიშვნელოვანი ძვრები ახალი ტენდენციებისა და ინოვაციების დანერგვის კუთხით ამ ინდუსტრიაში. განსაკუთრებით კი ღვინის ტურიზმის განვითარება კახეთს დაეტყო. ამჟამინდელი მიმართულებებია: •

ღვინის გზის არსებობა;

•

ღვინის ტურიზმის გზამკვლევის შემუშავება;

•

ქართული ღვინის ტურიზმის პორტალის ამუშავება georgainwine.travel;

•

ღვინის რუქის შექმნა;

•

ქართული ვაზის ჯიშების გზამკვლევის შექმნა;

მართალია, სხვა ქვეყნებთან შედარებით ჯერ კიდევ მრავალი გამოწვევისა და პრობლემის წინაშე დგას საქართველო, მაგრამ კარგი (ფინანსური და ტექნიკური) მხარდაჭერის მეშვეობით შესაძლებელია ამ დაბრკოლებების მალე დაძლევა. საქართველოს ღვინის ტურიზმის ძირითადი გამოწვევები: •

მაღალი კონკურენცია ბაზარზე;

•

„მწვანე“ ეკოლოგიურად სუფთა მიდგომის ნაკლებობა;

•

დაბალი ცნობადობა საერთაშორისო ბაზრებზე;

•

ცუდი ინფრასტრუქტურა;

•

ხარისხისა და ფასის შეფარდება;

•

ინფორმაციის ნაკლებობა;

•

ადამიანური რესურსის ნაკლებობა;

•

გამჭირვალობისა და ნეთვორქინგის ნაკლებობა;

•

ბუნების კატაკლიზმები;

•

კონფლიქტები;

•

გლობალური და ადგილობრივი ეკონომიკის კრიზისი;

•

ღვინის ბარების, რესტორნების, სადეგუსტაციო დარბაზების ნაკლებობა; Common borders. Common solutions.

•

ნიშნულებისა და წარწერების ნაკლებობა;

•

ცუდად განვითარებული ღვინის გზა ;

•

ღვინის დისტრიბუციის სირთულეები;

ცნობადობის ამაღლების, ერთიანი სტრატეგიის შექმნით, კარგი კომუნიკაციის დამყარებით, ბიზნესის ხელშეწყობითა და ინოვაციების დანერგვის გზით შესაძლებელია ამ სირთულეების დაძლევა. საერთაშორისო ექსპერტების, ღვინის ჟურნალისტების, მაგისტრებისა და კრიტიკოსების ჩამოყვანა, საკვალიფიკაციო ტურების ორგანიზება ასევე ერთ ერთი კარგი იარაღია ქვეყნის პიარისა და მარკეტინგის კუთხით. ქართულ ღვინის სექტორს გაცილებით მეტი წარმატების მიღწევა შეუძლია, თუ მოხდება შემდეგი მარკეტინგისა და პიარის საშუალებების შემუშავება და დანერგვა: #1 – ღვინის გზა – კარგი ინფრასტრუქტურის, წარწერებისა და ინფორმაციის მქონე მარშრუტების შემუშავება. რუკაზე რესტორნების, ბარებისა და სხვა საჭირო ინფორმაციის დატანა. #2 – თემთა პარტნიორობა ღვინის გარშემო – ერთობლივად პროდუქტების შექმნა და გაპიარება. ერთიანი სტრატეგიისა და ხედვის შემუშავება სხვადასხვა ღვინის რეგიონისთვისა და კუთხისთვის. #3 – ღვინის ღონისძიებები და ფესტივალ ები – განსაკუთრებული ღონისძიებების ორგანიძება, სადა მოხდება ღვინისა და რომელიმე სხვა სფეროს ერთმანეთთან დაკავშირება. მაგალითად ღვინო და კულტურა, ღვინო და ყველი, ღვინო და თაფლი და ა.შ. #4 – ექსპერიმენტალ ური პროგრამების მოწყობა ღვინის გარშემო – მონაწილეობის მიღება სხვადასხვა სახის პროგრამებსა და სემინარებში, სადაც ტურისტები თვითონ ქმნიან უჩვეულო პროდუქტსა თუ ღვინოს. მაგალითად ბრმა დეგუსტაციებში მონაწილეობის მიღება, ღვინის კუპაჟით სასურველი ღვინის დამზადება საკუთარი ეტიკეტით და სხვა. #5 – რეგიო ნალ ური ტურიზმისა და ღვინის დაკავშირება - რეგიონისთვის დამახასიათებელი ღირსშესანიშნაობებისა და ღვინის დაკავშირება, მაგალითად პეკინში დიდი კედლის მონახულება და ღვინის დეგუსტაციაში მონაწილეობის მიღება. #6 – ს ახვადასხვა სახის პარტნიორობა - ღვინო და გოლფი, ღვინო და რაფტინგი ღვინო და სპა და სხვა. #7 – ღვინის სოფლ ები –ღვინის სოფლების სიმბოლოების შექმნა, სადაც იქნება სხვადასხვა სახის დიდი სადეგუსტაციო დარბაზები, რესტორნები, ბარები და ადგილობრივი სამზარეულოსა და ღვინის შეხამების საშუალება. საქართველოში მსგავსი „სოფლების“ განვითარება შეიძლება რაჭასა და კახეთში (თელავი, ყვარელი და სხვა).

Common borders. Common solutions.

#8 – ხელ ოვნების, არქიტექტურისა და ღვინის დაკავშირება - ფერწერული ნამუშევრების, სკულპტურების გამოფენის მოწყობა მარნებში და მათ მიმდებარე ტერიტორიებზე, ისტორიულ შენობა ნაგებობებში სადეგუსტაციო დარბაზის ორგანიზება და სხვა #9 – ღვინისა და საჭმლ ის შეხამება #10 – ეკოტურიზმისა და „მწვანე“ მარნის ხელ შეწყობა – ბუნების დაცვა და ეკო ასპექტებზე ყურადღების გადატანა 21- ე საუკუნის მთავარი მიმართულებაა. შესაბამისად ბევრი მარანი სწორედ ამ მიმართულებით

ვითარდება

და

სტუმრებსაც

საგანგებოდ

ორგანიზებულ

ტურებსა

და

საგანმანათლებლო პროგრამებს სთავაზობს. #11 – უნიკალ ური ღვინის ტურები– ღვინისა და სხვა მიმართულების ტურების შეხამება. მაგალითად ღვინის დაგემოვნება და კაიაკიზე გასეირნება, ღვინო და რაფტინგი, ღვინო და საფარი ტური და სხვა. #12 – ღვინის ტურიზმი და სოციალ ური მედია– თანამედროვე მარკეტინგული და პიარის საშუალებების დანერგვა ღვინის ტურიზმში. ვებ გვერდები, მობილური აპლიკაციები, სოციალურ ქსელებსა და სხვა მნიშვნელოვან ვებ გვერდებზე აქტიურობა 21- ე საუკუნის ძირითად სარეკლამო საშუალებას წარმოადგენს.

3.2.19 ღვინის ტურიზმის პროდუქტების დახასიათება და ბენეფიტები საქართველოში ღვინის ტურიზმის დარგში მომსახურებებისა და პროდუქტების ჩამონათვალი: •

ღვინის დაგემოვნების შესაძლებლობები;

•

მარნის სადეგუსტაციო დარბაზები;

•

ღვინის ტურები გიდის თანხმლებით;

•

ბიო პროდუქტები და ბიო ღვინო;

•

ქვევრის ღვინო;

•

ღვინის ფესტივალები და ღონისძიებები;

•

ღვინის რესტორნები და ბარები;

•

სხვადასხვა ტიპის სასტუმროები, გესტჰაუსები, კერძო ბინები და სხვა;

•

სხვა გასართობი საშუალებები, როგორიც არის ღვინის სპა, ველოტურები, რაფტინგი და სხვა)

გრაფა 27 სხვადასხვა ობიექტები ტურისტებისთვის

ღვინის დეგუსტაცია

ლანჩები

მარნებსა

და

ვენახებში გასეირნება

რესტორნებში მარანში ღვინის გაყიდვა

ახალი

პროდუქტების

Common borders. Common solutions.

გაყიდვა (ფერმერების მიერ) საგანმანათლებლო

ტურები

სუვენირებისა

და

ცხოველებისა

და

მარნებში

ხელნაკეთების მაღაზია

ფრინველების ჭმევა

მეღვინეებთან შეხვედრა

სოციალური ფუნქციის მქონე

ობიექტები ტურისტული საინფორმაციო

საკონფერენციო დარბაზები

ცენტრები ისტორიული

ფეხით

მოსიარულეთა

და

ველოტურისტების გზები შენობები

და

ღამისთევის საშუალებები

პიკნიკის ადგილები

ტრაქტორებითა

მუზეუმები ღვინის ფესტივალები

და

მატარებლით გასეირნება

სამწვადე ადგილები

ცხენით და პონით გასეირნება

გაზგასამართი სადგურები

წყარო: (Getz D. , 2000, p. 7), (O'Neill&Charter, 2000, p. 113) (Treloar, 2004, p. 6) ამ ობიექტების არსებობით მარნები შემდეგ ბენეფიტებს ღებულობენ

ღვინის

ინდუსტრიის

ღვინის რეგიონის ბენეფიტები

ბენეფიტები

თემის

ბენეფიტები

გაზრდილი გაყიდვები

ბრენდ

ადგილობრივი

ლოიალურობის

ცნობადობის

ამაღლება

და

ახალი

ტურისტების რიცხვის მატება

მოზიდვა

შემოსავლების

ახალი

გაზრდა

ინვესტიციების

ობიექტების

რეგიონისთვის

დაარსება/აშენება

ახალი ვიზიტორების მოზიდვა

ინფრასტრუქტურის

და ძველის შენარჩუნება

განვითარება

შემოსავლების გაზრდა

პოზიტიური იმიჯის შექმნა

დასაქმების შესაძლებლობა

ნეთვორქინგის გაუმჯობესება

უცხოური ვალუტის მოძრაობა მეორადი

შექმნა

და

ცნობადობის

ამაღლება ახალი ბაზრების მოზიდვა

Common borders. Common solutions.

ეკონომიკური

აქტივობების

წახალისება

(გაორმაგებული ეფექტი) ახალი

თანამშრომლობების

დანერგვა ახალი

და

ინოვაციური

იდეები, ხედვები და მიზნები

მონაცემების არარსებობის გამო ამჟამად ვერ ხერხდება არსებული სიტუაციის შედარება წინა წლების მიღწევებთან. რეკომენდირებულია მსგავსი კვლევის ჩატარება ორ წელიწადში, როდესაც მოხდება არსებული მონაცემების შედარება ახალ მონაცემებთან.

3.2.20 ტურ ოპერატორების მომსახურება ტურ ოპერატორების ძირითადი ფუნქცია ტურიზმის ხელშეწყობა და ქვეყნის ცნობადობის ამაღლებაა, ასევე ნეთვორქინგის ხელშეწყობა და სხვადასხვა სერვისების განვითარება და გაუმჯობესება არსებულ ბაზარზე. საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ, ტურიზმის დარგის განვითარებასთან ერთად განვითარდა ტურ ოპერატორების მომსახურებაც. ამჟამად საქართველოში 100-ზე მეტი ტურისტული სააგენტო მუშაობს, სამწუხაროდ ზუსტი სტატისტიკური მონაცემები არ არსებობს, ამიტომ რთულია ვთქვათ თუ რამდენი ტურისტული სააგენტო მუშაობს სხვადასხვა რეგიონში.

ტურისტული სააგენტოების ძირითადი

მომსახურება შემდეგით შემოიფარგლება: •

სხვადასხვა ტურების დაგეგმვა და ორგანიზება საქართველოს მასშტაბით;

§

ტურები შვებულებასა და არდადეგების დროს;

§

ბიზნეს ტურები;

§

სათავგადასავლო ტურები;

§

ღვინის ტურები;

§

ღვინისა და საჭმლის შეხამება;

§

მომლოცველი ტურები;

§

თევზაობის, ჩიტების დათვალიერება და სხვა;

•

ტრასპორტირება;

•

ვიზა; Common borders. Common solutions.

დაბინავება და სხვა;

•

4

ღვინის ტურიზმის მარკეტინგი

4.1

შესავალ ი

მარკეტინგი 21-ე საუკუნეში ნებისმიერი დარგისა და მიმართულების განვითარების ერთ ერთი უმნიშვნელოვანესი იარაღია. ღვინის ტურიზმი გამონაკლის არ წამოადგენს.

4.2

მარკეტინგის პროცესი

ბიზნესის წარმატების რამდენიმე ელემენტი არსებობს, მათგან უმთავრესია: •

სწორი გზის შერჩევა;

•

ბიზნესის რენტაბელურობა;

•

სტაბილური ზრდა;

იმისთვის რომ მოხდეს ამ მიზნების შესრულება (მარნები და ტურ ოპერატორები ) უნდა დამყარდეს მოგებაზე ორიენტირებული და ორივე მხარისთვის სასარგებლო ურთიერთობა მიმწოდებელსა და მომხმარებელს შორის. ამ ურთიერთობის შექმნას კი კარგი მარკეტინგული მენეჯმენტი სჭირდება, რომელიც განისაზღვრება, როგორც დაგეგმარების პროცესი, კონცეპტების, კომუნიკაციების, ფასების, დისტრიბუციის და სხვა მომსახურების სფეროში არსებული ელემენტების შესასრულებლად22. ასოციაცია ქართული

ღვინო

მარკეტინგს

შემდეგნაირად

განმარტავს:

“ მართვის

პროცესი,

რომელიც

პასუხისმგებელია გამოავლინოს, გაითვალისწინოს და დააკმაყოფილოს მომხმარებლის მოთხოვნები და შეასრულოს ორგანიზაციის მიზნები23. შესაბამისად მარკეტინგი არის მუდმივი პროცესი რომელიც რამდენიმე მონაწილეს მოიცავს. მარკეტინგის პროცესის ილუსტრირება შემდეგნაირად შეიძლება : ნაბიჯი 1: გაყიდვის ადგილის შერჩევა და მომხმარებლის საჭიროებებისა და სურვილების დადგენა; ნაბიჯი 2: მომხმარებელზე ორიენტირებული მარკეტინგული სტრატეგიის შექმნა; ნაბიჯი 3: მარკეტინგული პროგრამის შექმნა, რომელიც შესანიშნავ ფასს სთავაზობს; ნაბიჯი 4: მომხმარებელთან კარგი და მომგებიანი ურთიერთობის დამყარება; ნაბიჯი 5: მომხმარებლისგან სარგებლობის მიღება მოგებისა და ხარისხის შექმნისთვის24.

22

(Cant, 2007, p. 3)

23

(George, 2007, p. 4)

24

(Kotler&Armstrong, 2006, p. 5) Common borders. Common solutions.

4.3 მარკეტინგული პროცესი მარკეტინგული პროცესის დანერგვა ყველა სახის ორგანიზაციაში შეიძლება. მთავარია მოხდეს იმის იდენტიფიცირება, თუ რა სჭირდება მომხმარებელს, ხოლო შემდეგ მოხდეს იმის დადგენა თუ i.

რომელი მომხმარებლის მომსახურება უნდა მოხდეს და რა კრიტერიუმებით (სამიზნე ჯგუფისა და ბაზრის სეგმენტაცია);

ii.

როგორ უნდა მოხდეს მომხმარებლის მომსახურება (დიფერენცირება და პოზიციონირება) ;

ასევე მნიშვნელოვანია იმის გათვალისწინება, რომ უნდა მოხდეს მიმწოდებელსა და მომხმარებელს შორის ურთიერთ სასარგებლო ურთიერთობის ჩამოყალიბება. ე.წ. ოთხი P ის პრინციპი (პროდუქტი, ფასი,

ადგილი

და

რეკლამა)

ხშირად

უგულებელყოფილია

საქართველოში,

თუმცა

მათი

გათვალისწინებით შესაძლებელია მარკეტინგული სტრატეგია რეალური ფულის შემომტანი საბუთი გახდეს.

25

.

როგორც წესი, თავდაპირველად იწყება პროდუქტის შემუშავება, შემდეგ ფასების დადგენა და პროდუქტის სადისტრიბუციო ქსელის აწყობა, ხოლო ბოლოს კი ამ პროდუქტის რეკლამა და მომხმარებლის მოზიდვა.26 . მარკეტინგული მიქსი შედგება მაკონტროლებადი, ტაქტიკური საშუალებებისგან, რომელსაც კომპანია ქმნის იმ სახელის მოსახვეჭად, რასაც ის იმსახურებს27. მარკეტინგი ყველა კომპანიას სჭირდება და საჭიროა ბიზნესის სწორი წარმართვისთვის და ზრდისთვის28. ოთხო P’ს ელემენტების ილუსტრაცია შემდეგ გრაფაშია მოცემული: გრაფა 28 მარკეტინგული მიქსი

2525

(Kotler&Armstrong, 2006:8.12)

26

(Kotler, 2010, p. 358), (Kotler&Armstrong, 2006, p. 13)

27

(Kotler&Keller, 2009, p. 63)

28

(Kotler, 2010, p. 358), (Kotler&Keller, 2009) Common borders. Common solutions.

Product

Price

2&'3!9/)

:+*) :+*)

*+8$'(+ 8+&)*8)

:+*3+5.$(+ -$(+&6%+

3)0+)-) (&$-3)* 3+*+8$.$(+

4+3+83)* 2$&)'3) 5&$3)/)* 2)&'($()

#$:!6%+ "'"*+8!&$(+

*+")0-$ >4!:)* 2'0)=)'-)&$(+ +34).) +&8$()

8$.#$17'(+ &$5.+"+

3+:+&%)* &+3)!*)

4+7)3%$() 4+7)3%$()* 8$.#$17'(+

/&+-*2'&/)&$(+

+*'&/)"$-/) )-%$-/+&) .'4)*/)5+

!&6)$&6'(+ 8+.86+-

მარკეტინგი და ხელ შეწყობა ღვინის ტურიზმის ინდუსტრიაში

4.4

მარკეტინგი კლიენტებთან ურთიერთობის ერთ ერთი საუკეთესო საშუალებაა. მარკეტინგის გარეშე ღვინის გაყიდვა წარმოუდგენელია.

ყველა წარმატებული მარანი ე.წ. საპრომოციო მიქს იყენებს პროდუქტის გაყიდვისას და პიარისას. სამწუხაროდ საქართველოში არც ღვინის მარნები და არც ტურ სააგენტოები ყურადღებას არ აქცევენ ხელშემწყობი საშუალებების მიქს (პირდაპირი მარკეტინგი, გაყიდვების წახალისება და ხელშეწყობა, რეკლამა, PR და სხვა), ვინაიდან მათ დამატებითი ინვესტიციები და კადრების მობილიზება სჭირდება.

4.4.1

ღვინის გაყიდვები და გაყიდვების ხელ შეწყობა

ღვინის გაყიდვები პირდაპირ დამოკიდებულია მარკეტინგული პროცესის მეორე ელემენტთან - ფასთან. ფასის განსაზღვრა კი გარე და შიდა ფაქტორების გათვალისწინებით ხდება29. შიდა ფაქტორიები: •

პროდუქტის დიზაინი, დისტრიბუცია და სარეკლამო არხები

გარე ფაქტორებია: კონკურენცია, ბაზრის მოთხოვნა და სხვა გარემო პირობები;

•

29

(Kotler&Armstrong, 2006, p. 309) Common borders. Common solutions.

ფასის დადგენა სწორედ ამ ფაქტორების გათვალისწინებით ხდება. გაყიდვების ხელშეწყობის რამდენიმე საშუალება არსებობს, საქართველოში ყველაზე ხშირად ამ სამს მიმართავენ: •

ფასდაკლებები;

•

ფასდაკლების კუპონები;

•

სხვადასხვა სახის შეთავაზებები (იყიდე ერთი და მეორე 50% ფასდაკლებით);

მარნის შიგნით გაყიდვა ძირითადად მარნების 75 % არის დამახასიათებელი, განსაკუთრებით კი მცირე და პატარა ზომის მარნებში30. ამჟამად კომპანიების შემოსავლის დაახლოებით 20 % ტურისტული აქტივობებისგან შემოდის, მაშინ როდესაც დანარჩენი 80 ღვინის გაყიდვებისგან.

გრაფა 29 შემოსავლის წყარო მარნებში

#$"'*+%.)* 17+&' Series1 Tourism acMvity

19.45

Wine Sales

77.9 0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

ღვინის გაყიდვები მარნის შემოსავლების ძირითად ნაწილს წარმოადგენს. მარნის გარდა ღვინო იყიდება რესტორნებში, ბარებში, სუპერმარკეტებსა და ვებ გვერდებზე. გრაფა 30 სადისტრიბუციო არხები

30

(Hall C. , 2000) Common borders. Common solutions.

35.00%

სადისტრიბუციო არხები

30.00%

29% 25%

25.00% 20.00%

18.10% 14%

15.00%

8%

10.00% 5.00%

4%

2%

0.00%

ფასის მხრივ დიდი სხვაობა არ არის საშუალო და დიდ მარნებს შორის. განსხვავდება მხოლოდ მცირე ზომის მარნების ღვინის ფასი, რომელიც ძირითად შემთხვევაში ქვევრის ღვინოს წარმოადგენს.

•

დიდი კომპანიების ღვინის ფასი 5-­‐10 ლარამდე მერყეობს 54 %;

•

საშუალო კომპანიების 5 ლარზე ნაკლები 79 %;

•

პატარა კომპანიები კი ღვინოს 20 ლარი და მეტი ყიდიან (58%);

100% Big 50%

Medium Small

0% <5

5-­‐10 10-­‐15 15-­‐20 20-­‐25 25-­‐30 30+

ღვინის გაყიდვის გარდა მარნების შემოსავლის ნაწილს მარნის ტურები, გესტჰაუსები და სხვა შეთავაზებული სერვისები წარმოადგენენ. 2 საათიანი ღვინის ტურის საშუალო ფასი 50 ლარს შეადნებს, ხოლო გესტჰაუსის საშუალო ფაში 30 დოლარია საუზმის ჩათვლით. ღვინის ტურიზმით ტურისტების დაინტერესება და მისი პოტენციური ზრდა ნათელია თითქმის ყველა მეღვინისთვის.

შესაბამისად

კახეთში

მარნების

უმრავლესობა

უკვე

სთავაზობს

სტუმრებს

ამ

მომსახურებას, ნაწილი კი მომავალში გეგმავს. ბოლო დროს განხორციელებული და ჯერ კიდევ განსახორციელებელი აქტოვებები ამ დარგში შემდეგნაირად გამოიყურება: Common borders. Common solutions.

•

ახალი დანადგარები და მანქანები კახეთში 30 ღვინის კომპანიამ შეიძინა;

•

ობიექტი გააფართოვა და განავითარა -25 მა კომპანიამ;

•

ახალი ვენახები გააშენა -18 მა კომპანიამ;

•

თანამშრომლების კვალიფიკაცია განავითარა -10 მა კომპანიამ;

4.4.2

რეკლ ამა და პიარი

რეკლამა ალბათ პიარის ყველაზე უფრო ძლიერი კომპონენტია. ის წარმოადგენს იდეების, პროდუქტებისა და მომსახურების არა პირად ფასიანი პრეზენტაცია,

დადგენილი სპონსორის მიერ.

სარეკლამო მესიჯის გადაცემა სხვადასხვა მედიის საშუალებით შეიძლება (ტელევიზორი, ჟურნალი, რადიო, ინტერნეტი და სხვა). ქართული კომპანიების უმრავლესობა იყენებს რეკლამას სოციალური ქსელების საშუალებით. იშვიათია ასევე პორტალებისა და მეილინგ ლისტების გამოყენება სარეკლამო მესიჯების გაგზავნისათვის. სხვა ქვეყნების მსგავსად, განსაკუთრებული ყურადღება ექცევა ტრადიციულ პიარს. პირისპირ კომუნიკაციას, ღვინის დეგუსტაციების, ღვინის ფესტივალები და გამოფენები ქართული ღვინის რეკლამის ყველაზე გავრცელებული საშუალებაა. თუმცა არ უნდა დავივიწყოთ გაყიდვები და რეკლამა ვებ გვერდებისა და პორტალების საშუალებებით. ასოციაცია ‘ქართული ღვინო’ სისტემატურად აწყობს კვალიფიკაციის

ამაღლების

/

გასაცნობ

ტურებს

ბლოგერებისთვის,

ღვინის

მაგისტრებისთვის,

კრიტიკოსებისთვის და ღვინის ჟურნალისტებისთვის. მსგავსი ტურების ძირითადი მიზანია გააცნოს მსოფლიოს ქართული ღვინო და ღვინის კულტურა. თუმცა უკეთესი შედეგების მისაღებად, სასურველია ერთიანი ეროვნული სარეკლამო სტრატეგიის ქონა მიზნობრივ ბაზრებზე. მსგავსი სტრატეგიის არქონა მნიშვნელოვნად აფერხებს დარგის განვითარებას. გრაფა 31 საშუალებები, რომელსაც ქართული კომპანიები იყენებენ პროდუქტის გასაპიარებლად

Common borders. Common solutions.

*+&$5.+"' *+#!+.$($() 20% 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0%

გარდა ამისა, სხვადასხვა კომპანიები ასევე მიმართავენ შემდეგ სარეკლამო საშუალებებს: •

ტურიზმის საინფორმაციო ცენტრები

•

ადგილობრივი ღვინის მაღაზიები და ბარები

•

სხვადასხვა სახის ღვინის ღონისძიებები

•

ტურ ოპერატორების მომსახურება

•

ღვინის ტურიზმის პორტალი georgianwine.travel

წინამდებარე ჩარტში მოცემულია ის სარეკლამო საშუალებები, რომელსაც ქართული კომპანიები ეხლა იყენებენ და სურვილი აქვთ, რომ შემდგომშიც გამოიყენონ

გრაფა 32 სარეკლამო საშუალებები დღეს და მომავალში

*+&$5.+"' *+#!+.$($() "+&-$(#)

Doing

Wanted 13

Gourmet dinners

Awareness raising though websites 3 Online adds/ digital markeMng 17 Study tours for Bloggers, Wine masters , 13

30 33 19 32

17 10

AdverMsements in wine Magazines Wine tasMngs

18 28

32

Wine Fairs/ fesMvals

32

Common borders. Common solutions.

4.4.3

ღვინის გაყიდვა

ღვინის გაყიდვა პირდაპირი/პირისპირი გზით პიარის ყველაზე კარგი საშუალებაა, რაც მომხმარებელს აძლევს იმის საშუალებას, რომ პროდუქტის ხარისხში და უნიკალურობაში დარწმუნდეს. საქართველოში მსგავსი სახის გაყიდვები ყველაზე უფრო გავრცელებული და პოპულარულია. მიუხედავად რომ თითქმის ყველა მარანში მუშაობს გაყიდვების გუნდი მათ ხშირად კომპეტენცია და პროფესიონალიზმი აკლიათ.

სასურველია რომ ამ პერსონალის კვალიფიკაციის ამაღლებისთვის

რეგულარულად ტარდებოდეს ტრეინინგები და სემინარები 4.4.4

საზოგადოებასთან ურთიერთობა

ხალხთან ურთიერთობა გაყიდვების ხელშეწყობის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ელემენტია. ის განისაზღვრება, როგორც კარგი ურთიერთობის დამყარება კომპანიის სხვადასხვა თანამშრომლებთან, გამოჩენილ პირებთან, კომპანიისთვის კარგი იმიჯისა და სახელის შექმნა, ჭორების გაქარწყლება ან პირიქით მათი გამოყენება პოპულარობისთვის და სხვა31 . სხვადასხვა სახის ღონისძიებების დასპონსორება, საინტერესო ისტორიებისა და ლეგენდების მოყოლა და ა.შ.

საზოგადოებასთან

ურთიერთობის ფორმაა. ქართული ღვინის კომპანიები ხშირად მიმართავენ სხვადასხვა ღონისძიებების დასპონსორებისა და საქველმოქმედო აქციებს.

4.4.5

პირდაპირი მარკეტინგი

პირდაპირი მარკეტინგი წარმოადგენს უშუალო კონტაქტს ინდივიდუალურ მომხმარებელსა და კომპანიას შორის დაუყოვნებლივი პასუხის, ინფორმაციის მიღების, ხელშეკრულებების დადებისა და ა.შ. მიზნით.32. ქართულ კომპანიებს თავის სასარგებლოდ შეუძლიათ პირდაპირი მარკეტინგის გამოყენება. ამჟამად პირდაპირი მარკეტინგის ყველაზე უფრო გავრცელებული სახეობებია •

კატალოგები და ღვინის გზამკვლევები;

•

ღვინის პორტალები;

•

მომხმარებელთან პირდაპირი კომუნიკაცია;

31

(Kotler, 2010, p. 376)

32

(Kotler, 2010, p. 376) Common borders. Common solutions.

5

დასკვნები და რეკომენდაციები

ქართული ღვინის ტურიზმის ინდუსტრია საკმაოდ მძიმე ბიზნეს გარემოში ვითარდება. მას აქვს ბევრი ადგილობრივი და საერთაშორისო გამოწვევა და დაბრკოლება განვითარების გზაზე. კარგი შედეგების მისაღებად სასურველია მოხდეს ერთიანი სტრატეგიის შემუშავება. მიუხედავად იმისა, რომ ღვინის ტურიზმის მნიშვნელობა ყველას კარგად ესმის, ჯერ კიდევ ბევრი რამ არის გასაკეთებელი ამ სფეროში მისი სრულყოფისა და დახვეწისთვის. კვლევისას

გამოვლინდა

ბევრი

სირთულე

და

გამოწვევა.

განსაკუთრებით

ეკონომიკური

და

სტატისტიკური მონაცემების არქონა, რაც მნიშვნელოვნად ხელს უშლის სტრატეგიების, შედარებითი კვლევების შემუშავებას. ღვინის კომპანიების, ტურიზმის ადმინისტრაციის, სტატისტიკის დეპარტამენტის მიერ მოწოდებული მონაცემების საფუძველზე კვლევისას შემდეგი სურათი გამოვლინდა: -­‐

საქართველოში არსებობს გარკვეული რაოდენობის ღვინის ტურიზმის პროდუქტები და მომსახურება;

-­‐

არსებობს კონკრეტული ღვინის ტურისტის პორტრეტი;

-­‐

ვლინდება მარნებისთვის ღვინის ტურიზმის დადებით და უარყოფით მხარეები;

-­‐

ღვინის ტურიზმის ხელშემწყობი სტრატეგიის მნიშვნელობა;

-­‐

ღვინის ტურიზმის გამოყენება მარნის იმიჯისა და ტურისტის მიერ ბრენდისადმი ლოალურობის შენარჩუნების მიზნით;

უნდა აღინიშნოს, რომ კვლევებისადმი დამოკიდებულება ქართული მარნებისა და ტურ ოპერატორების მიერ, ძალიან დაბალია, შესაბამისად საკმაოდ ძნელდება მონაცემების მოგროვება და დამუშავება. სხვა სირთულეს ბაზრის კონკურენცია და მონაცემების დამალვა წარმოადგენს. ბევრი მონაცემების გაცემას ერიდება კონფიდენციალურობის შენარჩუნების გამო. მიუხედავად ამ რიგი დაბრკოლებებისა, GWA -მ

შეძლო საჭირო ინფორმაციის მოგროვება და

საინტერესო მონაცემებისა და შედეგების გამოქვეყნება. შეჯამებისას შემდეგი ტრენდები გამოიკვეთა: −

ღვინისა და ტურიზმის სექტორის ზრდასთან ერთად, იზრდება ქართული ღვინითა და ღვინის ტურიზმით დაინტერესება. იზრდება ასევე ქართული ღვინის მოხმარება მსოფლიო მასშტაბით;

−

შესამჩნევია კომპანიების მიერ ახალი ვენახების გაშენების ტენდენციაც რაც ღვინის ტურიზმის განვითარებას მხოლოდ ხელს უწყობს; Common borders. Common solutions.

−

ღვინის ტურიზმის ტრენდები და აქტივობები გვაძლევს იმის საშუალებას დავასკვნათ, რომ ღვინის ტურიზმის აქტივობები არა მხოლოდ მდგრადია, არამედ პრაქტიკულიცაა;

−

ქართული

ღვინით

დაინტერესება

იწვევს

ღვინის

კომპანიების

მიერ

ღვინის

ტურიზმის

განვითარების ხელშეწყობასა და წახალისებას; იმისთვის რომ მოხდეს ამ მიმართულების კიდევ უფრო კარგად და სარფიანად განვითარება, საჭიროა პროდუქტის ხარისხზე და მის გარშემო გაწეულ მომსახურებაზე ზრუნვა. მარკეტინგისა და მარნის განვითარების კუთხით შემდეგი ოთხი ფაქტორი გამოვლინდა, რომელიც ძალიან მნიშვნელოვანია მარნისა და დარგის სწორი განვითარებისთვის: −

ღვინის პროფესიონალების დაქირავება;

−

სტუმრების განათლება ქართული ღვინის გარშემო;

−

კარგი ნიშნულები და აბრები;

−

მეგობრული, კეთილგანწყობილი თანამშრომლების დაქირავება მომსახურების სფეროში;

სტუმრებს უყვართ მოგზაურობისას სხვადასხვა ტიპი აქტიურობებში ჩართვა და შემდეგ თავიანთ გამოცდილების გაზიარება მეგობრებისთვის, ოჯახის წევრებისთვის და კოლეგებისთვის. ეგრეთ წოდებული word of mouth რეკლამის და იმიჯის შექმნის საუკეთესო საშუალებაა დღეს დღეისობით. კვლევამ აჩვენა რომ კომპანიების 20% შემოსავალი ზუსტად ღვინის ტურიზმის აქტივობებიდან მომდინარეობს. გარდა ამისა ღვინის ტურიზმის ეკონომიკისა და ქვეყნის ერთ ერთი უმნიშვნელოვანესი კომპონენტია მთელი მსოფლიოს მასშტაბით. კვლევისას შემდეგი საჭიროებები გამოიკვეთა ღვინისა და ტურიზმის სფეროში: −

პროფესიონალების ნაკლებობა და მომსახურების სფეროს არასათანადო განვითარება;

−

ადგილობრივი ეკონომიკური მონაცემებისა და სტატისტიკის ნაკლებობა;

−

უნარებისა და გამოცდილების ნაკლებობა;

−

ყურძნის მაღალი ფასი და ხარისხის კონტროლი მექანიზმის ნაკლებობა;

−

სტანდარტიზაციისა და სერტიფიცირების საშუალებების ნაკლებობა;

−

მარკეტინგისა და PR ის ნაკლებობა;

−

ინოვაციური პროდუქტების განვითარების ნაკლებობა;

−

ახალი ინფორმაციის მიღება ბაზრისა და ტენდენციების შესახებ;

−

ლოგისტიკისა და ტრანსპორტის სირთულეები;

−

ფინანსური რესურსების ნაკლებობა;

−

დაბალპროცენტიან ბანკის კრედიტზე წვდომა; Common borders. Common solutions.

მუხედავად იმისა, რომ ღვინის ტურიზმი მნიშვნელობა კარგად ესმით ღვინის მარნებს, კითხვა, აღიქვამენ თუ არა ღვინის მარნები ღვინის ტურიზმს მარკეტინგული საშუალების იარაღად, კვლავ ღიად რჩება 5.1

რეკო მენდაციები ღვინის მარნებისადმი და ტურ კომპანიებისთვის

ყველა კომპანიას სხვადასხვა ბიზნეს მიზნები და მარკეტინგული მოთხოვნები აქვს. მაგრამ რადგანაც ღვინის ტურიზმი მარკეტინგული საშუალების განუყოფელ ნაწილად არ აღიქმება სასურველია, რომ კომპანიებმა

თავიანთი

ბიზნესის

განვითარების

საკეთილდღეოდ

შემდეგი

რეკომენდაციები

გაითვალისწინონ: მარკეტინგულ ი საინფორმაციო სისტემის/მონაცემთა ბაზის შემუშავება (MIS database) სტატისტიკური

ინფორმაციის

ნაკლებობის

გამო

საკმაოდ

რთულია

რიგი

სფეროებისა

და

ინფორმაციების შედარება/მოპოვება. მონაცემთა ბაზის არსებობა მნიშვნელოვნად შეუწყობს ხელს ტურისტების სურვილებისა და მოთხოვნების გაზიარებასა და მოთხოვნებზე მორგებას. მონაცემთა ბაზის გამოყენება

შეიძლება

მარკეტინგული

გამოყენებულ

სტრატეგიის

იქნას

სხვადასხვა

შესამუშავებლად

და

სახის

პროდუქტების

ინდივიდუალური

შესაქმნელად, სურვილების

გაზიარება/მორგებისთვის. ღვინის ტურიზმის გამოყენება, რო გო რც მარკეტინგულ ი კვლ ევის, პროდუქტის გასინჯვის, ლ ოიალ ურობის შემუშავების საშუალ ება ღვინის ტურიზმის საშუალებით მარნებს საშუალება აქვს გამოიყენონ ეს საშუალება და შეაგროვონ სხვადასხვა სახის მონაცემები, კვლევები, შეამოწმონ და დანერგონ ახალი პროდუქტები და გააუმჯობესონ თავიანთ ბრენდი.

იმ კომპანიებს, რომლებიც ღვინის ტურიზმს სერიოზულად არ

აღიქვამენ და მის დანერგვაზე ფიქრობენ, მალე კონკურენტ უუნაროები გახდებიან, თუმცა არ უნდა ვიფიქროთ, რომ ღვინის ტურიზმი ბრენდის ლოალურობის შექმნის ერთადერთი გზაა. დეგუსტაციებზე მინიმალ ური ფასის დაწესება დადგენილია, რომ ის მარნები, რომლებიც დეგუსტაციაზე გარკვეულ ფასებს აწესებენ გაცილებით უკეთესი შიდა გაყიდვები აქვთ, ვიდრე უფასო დეგუსტაციის მქონე კომპანიებს. მიზეზი მარტივად აიხსნება, რომ მომხმარებელი თავს ვალდებულად არ თვლის იყიდოს ღვინო, მაგრამ ამას სიხარულით აკეთებს. ბაზრისა და პროდუქტის სეგმენტაცია უკეთესი შედეგის მისაღებად სასურველია, რომ ყველა ორგანიზაციას და დაწესებულებას ჰქონდეს საკუთარი ან იხელმძღვანელოს ქვეყნისთვის მისაღები სეგმენტაციით, ბაზრისა და პროდუქტის Common borders. Common solutions.

სეგმენტაცია საშუალებას გვაძლევს უკეთ მოვერგოთ ტურისტებისა და ბაზრის მოთხოვნებს და შესაბამისად შევარჩიოთ, შევამუშავოთ ტურ პაკეტები და პროდუქტები. სერტიფიკატები და ვარსკვლ ავების მინიჭების სისტემა მარნებს საშუალება აქვთ ვარსკვლავების სისტემის მინიჭებით გაიუმჯობესონ ცნობადობა მსოფლიო მასშტაბით და ასევე ხელი შეუწყობ რეპუტაციისა და ბრენდის ლოიალურობის ზრდას. ცნობადობა ქართული ღვინის შესახებ საკმაოდ დაბალია, მაგრამ შესაძლებელია, რომ ცნობადობის ამაღლება მოხდეს სხვადასხვა ინოვაციებისა დანერგვის გზით. ასევე შესაძლებელია კულტურისა და ინოვაციის ერთმანეთთან დაკავშირება და ამ გზით ახალი ღირებულებების შექმნა. მაგ. ქვევრის ღვინო და 8000 რთველი მნიშვნელოვანი ასპექტია ქართული ღვინის განვითარების გზაზე, შესაბამისად ქვევრის ღვინის სერტიფიცირება ქვეყნის ცნობადობის ამაღლებას შეუწყობს ხელს. თანამშრომლ ების გადამზადება და კომპეტენციის ამაღლ ება სხვადასხვა სახისა და მრავალ ფეროვანი ტურ პაკეტების შექმნა და განვითარება რაც უფრო მრავალფეროვანი გახდება ღვინის ტურიზმის შეთავაზებები და მოხდება სხვა აქტივობების ჩართვა მით უფრო საინტერესო და მრავალფეროვანი გახდება ტურისტებისთვის საქართველოში ჩამოსვლა. სასურველია, რომ მომავალში მოხდეს კერძო, სახელმწიფო და დონორ ორგანიზაციების რესურსების მობილიზაცია და ერთობლივად არსებული დაბრკოლებებისა და გამოწვევების გადალახვა. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია თანამშრომლობა და ხელშეწყობა ამ მიმართულებით: −

ბიზნეს სტრატეგიების დაგეგმარება;

−

მარკეტინგი & PR;

−

სერტიფიცირებისა და სტანდარტიზაციის დანერგვა სხვადასხვა მიმართულებით;

−

განათლებისა და პროფესიული განათლების კვალიფიკაციის ამაღლება;

−

ცნობადობის ამაღლება და მასთან დაკავშირებული სხვადასხვა აქტივობები;

კვლევამ ხელი შეუწყო არა მხოლოდ ძირითადი მიმართულებებისა და გამოწვევების განსაზღვრას ღვინის ტურიზმის მიმართულებით, არამედ გამოავლინა ასევე სხვა მნიშვნელოვანია ასპექტები, რომელიც მნიშვნელოვანია დარგის ზოგადი განვითარებისთვის: −

ინოვაციების ხელშეწყობა (ახალი პროდუქტების, აღჭურვილობის დანერგვა);

−

კლიმატის ცვალებადობა და მოსალოდნელი შედეგების წინასწარ განსაზღვრა;

−

ახალი სტატისტიკის შემუშავება და მონაცემთა მართვის ახალი მოდელების დანერგვა;

−

IT გადაწყვეტილებებისა და კომპიუტერული პროგრამირების ხელშეწყობა და დანერგვა; Common borders. Common solutions.

5.2

კვლ ევის სამომავლ ო არეალ ი

კვლევის შედეგებიდან გამომდინარე, სასურველია მომავალში გაკეთდეს კვლევები, რომელიც მიმართული იქნება: •

განსაკუთრებული ტურისტული პროდუქტები საქართველოს ღვინის მარნებში;

•

გენდერული თანასწორობა და სხვადასხვა სქესისთვის დამახასიათებელი აქტივობები ღვინისა და ტურიზმის სფეროში;

•

სოციალური პასუხისმგებლობა ღვინისა და ტურიზმის სფეროში;

•

სოციალური მედიის ზეგავლენა ღვინისა და ტურიზმის სფეროში;

•

ზუსტი სტატისტიკური მონაცემები ვიზიტორების უფრო დეტალური პროფილის შესადგენად;

•

MIS მონაცემთა ბაზის შექმნა

Common borders. Common solutions.

6

ბიბლ იოგრაფია

Dodd, T. (2000). Influence on cellar door sales and determinants of wine tourism sucess: results from Texas wineries, in Wine toruism around the world: Development, managment and markets. Oxford, UK: Elsevier science.

George, R. (2007). Marketing in tourism, 2 nd edition. Oxford University Press.

Getz, D. (2000). Expore Wine tourism: management, development and destinations. New York: Cpgnizant Communication.

Getz, D. D. (1999). Critical success factors for wine tourism. International Hournal of Wine Marketing , 11-­‐20.

Hall&Macionis. (1998). Wine Tourism and recreation in rural areas. Oxford : Wiley.

Hall&Page. (2006). The geography of tourism and recreation: environment, place and space 3rd edition. Oxford: Routledge.

Hall, C. (2000). Wine Tourism: an introductio, in Wine tourism arround the world: Development, management and markets. Oxford: Butterworth-­‐Heinemann.

Hall, C. a. (1998). Wine Tourism in Australia and New Zealand, in Tourism and recreation in rural areas. Oxfor, England.

Hall, C.M& Mitchell, M. (2006, 2000). Wine Tourism in the Mediterranean: A tool for restructing and development.

International Business review, 42, 445-­‐465.

Kolyesnikova, N., & Dodd, T. (2009). There is n such thing as a free wine tasting. Travel and Tourism Marketing, 806-­‐819.

Kotler&Armstrong. (2006). Principles of marketing, 11 th edition. Upper Saddle River, NJ: Prentice-­‐Hall.

Kotler&Keller. (2009). Marketing management, 13th edition . Upper Saddle river, NJ: Prentice-­‐Hall.

Kotler, e. a. (2010). Marketing for hospitality and tourism. 5th edition. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.

Lubbe. (2003). Tourism Management in Southern Africa. Cape Town: Pearson edition .

O'Neill&Charter. (2000). Service quality in the cellar door:implications for western Australia's developing wine tourism industry,. Managing service Quality, 112-­‐122.

Treloar, P. H. (2004). Wine tourism and the generation Y market: any Possibilities? Online Source.

Common borders. Common solutions.

(n.d.). World Travel and tourism Council's.

WTO. (2007b). World Touris Barometer.

Association Georgian Wine (2014) Assessment Needs of Wine and Grape sector National Tourism Administration -­‐ http://gnta.ge/ National Statistics office of Georgia -­‐ http://www.geostat.ge/ World Bank -­‐ HYPERLINK "http://www.worldbank.org/en/country/georgia/overview" http://www.worldbank.org/en/country/georgia/overview

7

გრაფების სარჩევი

გრაფა 1 საქართველოს რუკა .................................................................................................................. 4 გრაფა 2 მოსახლეობის სიღარიბის მაჩვენებელი ................................................................................ 6 გრაფა 3 უმუშევრობის მაჩვენებლები საქართველოში ....................................................................... 6 გრაფა 4: მშპ წლების, ფასისა და შემოსავლების მიხედვით .............................................................. 7 გრაფა 5 ტურიზმის წილი მშპ ში ............................................................................................................... 7 გრაფა 6: ტუზმის წილი მშპ-ში სფეროების მიხედვით .......................................................................... 8 გრაფა 7 ღირებულება ჯაჭვი პორტერის მიხედვით ........................................................................... 10 გრაფა 8 კახეთის ღვინის რეგიონების ძირითადი ჯიშები .................................................................. 15 გრაფა 9 ყურძნის მოსავლიანობა ......................................................................................................... 15 გრაფა 10 ღვინის გაყიდვები .................................................................................................................. 16 გრაფა 11 მარნის მარკეტინგული გარემო ........................................................................................... 17 გრაფა 12 ქართული ღვინის ინდუსტრიის SWOT ანალიზი ................................................................ 19 გრაფა 13 ღვინის ტურიზმის დაკავშირება სხვა აქტივობებთან ......................................................... 22 გრაფა 14 ტურიზმი საქართველოში ..................................................................................................... 25 გრაფა 15 ტურისტების წარმოშობის ქვეყნები ..................................................................................... 25 გრაფა 16 ტურისტების სქესი .................................................................................................................. 26 გრაფა 17 ვისთან ერთად მოგზაურობენ ტურისტები ......................................................................... 27 გრაფა 18 ტრანსპორტის საშუალებები ................................................................................................ 28 გრაფა 19 დაბინავების საშუალებები .................................................................................................... 28 გრაფა 20 საქართველოს პოპულარული ადგილები ........................................................................ 29 გრაფა 21 ინფორმაციის წყარო ............................................................................................................. 29 გრაფა 22 დაბინავების საშუალებები და რაოდენობა საქართველოში .......................................... 30 გრაფა 23 სად ჩერდებიან ტურისტები .................................................................................................. 31 გრაფა 24 ტურისტების აქტივობები ....................................................................................................... 32 Common borders. Common solutions.

გრაფა 25 საქართველოში ჩამოსვლის მიზანი .................................................................................... 33 გრაფა 26 ღვინის ტურიზმის დადები მხარეები .................................................................................... 35 გრაფა 27 სხვადასხვა ობიექტები ტურისტებისთვის ......................................................................... 38 გრაფა 28 მარკეტინგული მიქსი ............................................................................................................. 42 გრაფა 29 შემოსავლის წყარო მარნებში .............................................................................................. 44 გრაფა 30 სადისტრიბუციო არხები ........................................................................................................ 44 გრაფა 31 საშუალებები, რომელსაც ქართული კომპანიები იყენებენ პროდუქტის გასაპიარებლად .................................................................................................................................................................... 46 გრაფა 32 სარეკლამო საშუალებები დღეს და მომავალში .............................................................. 47 8 8.1

დანართ ი პროექტის პრეზენტაცია

PROJECT NAME -­‐ “Black Sea Network for Sustainable Tourism -­‐ Strategies for joint tourism marketing and development in the Black Sea region” (BS NST) PROJECT DURATION -­‐ 18 months PROJECT PARTNERS : ü Business Consulting Institute (BCI), Moldova, Chisinau – PROJECT LEADING PARTNER ü International Business Development and Investment Promotion Center (IBDIPC), Georgia, Adjara AR ü Department of Tourism and Resorts of Adjara AR, Georgia ü Burgas municipality, Bulgaria, NUTS II regions Yugoiztochen ü Agency of Regional Development (ARD), Ukraine, Odessa region ü Eastern Black Sea Development Agency (DOKA), Turkey, TR90 – Eastern Black Sea Region Project Major Goals and Objectives of the joint Action v Improvement of the regional capacities for planning, coordination and implementation of joint strategy v Building of an effective network infrastructure for promotion and implementation of market orientated tourist products v Improvement of the knowledge/skills and developing the tourism products in partner regions to current needs of international markets v Creation of a cooperative environment for building up a common agenda for sustainable tourism development in the Black Sea Basin respecting regional specificities v Intensifying cross-­‐border economic cooperation through tourism v Specific objective(s) Common borders. Common solutions.

v Achieving stronger regional partnership and cooperation among regions in Black Sea Basin for sustainable tourism management and joint marketing strategy focused on PPP Target groups & Final Beneficiaries

Target group(s)

v Public sector – tourism departments, regional authorities, municipalities etc. v NGOs – working in the tourism filed – tourist associations, tourism development organizations etc. v Private sector – tour operators and travel agencies, guesthouse owners, hotels etc.

Final beneficiaries

v The tourism sector in general – the project will contribute to tourism development in each partner regions. That will benefit to all businesses involved in the tourism industry; v Communities/population in the target regions – through increased tourist numbers more local income and social-­‐economic conditions will be available; v Tourists (both domestic and international) – benefit from improved tourist products, new tourist products and improved level of service; Project’s Main Activities

GA2 Development of joint marketing strategies

v Jointly develop tourism marketing strategy and action steps for each of the partner countries in order to effectively promote common tourist products of the representative destination. v Marketing researches -­‐ in each region resulting in useful analytical information gathered via marketing researches. This will be used for -­‐ Joint marketing strategy development as well as gathered data will be useful for final catalogue and online web-­‐portal (to put necessary tourism info) v Feasibility studies for new products and cross-­‐border tour projects -­‐ It will include identifying the possibilities of cross-­‐border tour-­‐products – ex: Moldova/Ukraine/Bulgaria, Georgia/Turkey -­‐ joint tour package offered to tourists of both countries and International tourists. v Creating network of cross-­‐border tour operators / tourism stakeholders among participant countries -­‐ the intensified regional cooperation of tourism countries and stakeholders related to the development of other tourism areas facilitates a mutual learning from different approaches and problems and has the potential to lead to a increased development of cross-­‐border concepts and cooperation

GA 3 Tourism project development and skills capacity improvement

Trainings for skills improvement -­‐ 4 training packages will be developed and trainigns organized. These include the following:

v I package – Trainings in Destination & Internet/social media marketing (3 days) Common borders. Common solutions.

v II package – wine/eco tourism specifics, service skills, marketing etc. v III package – Trainings/workshops in Sustainable tourism development strategy through PPP partnership (3 days) v IV package – Workshop for joint promotion of tourism products – public/praivate cooperatoin, joint funding schemes etc.

GA 3 Tourism project development and skills capacity improvement

v Site visits for exchange of experience in BS countries -­‐ One site visit in each country during the project implementation (3 days duration) for exchanging the experience, to meet the local stakeholders and get necessary consultations etc. v Workshops on PPP tourism development -­‐ 2 workshop during project period will be held in each country to discuss the tourism product development / marketing strategy issues with all major tourism stakeholders (for ex: tourism associations, private tour companies, local experts, government etc.).

GA 4 Creating an effective online platform for joint promotion of tourism products

v Creation of BS InfoTourism Database -­‐ Each of the partners will put on IT platform major tourism data’s e.g. mapping of destinations, identification of local authority’s, tourism products, news, festivals etc. v IT portal/web-­‐site creation and continuous content development -­‐ portal will have information about all relevant data generated during project implementation: marketing strategies, tourist destinations, trends, news, festivals etc. The portal will also act as a communication platform for the project partners and the local stakeholders, joint online promotion of tour products, jcross-­‐border tour packages etc v Developing a Social Media Platform for tourism projects -­‐ social media marketing is gradually increasing in the world. Under the Project will be developed package of social media tolos (Blog, Facebook, Twitter, Youtube, Flickr etc.) whcih will be intergrated with web-­‐site/IT platfrom

GA 5 Visibility of the Action

v Press conference and newspapers inserts -­‐ a) Press conferences in each country for launching the project, highlighting project’s major activities, presenting Web-­‐portal etc. b) newspaper inserts on tourism related issues that will be helpful for highlighting the tourism importance, present the ongoing tendencies, problems, Project partner’s tour product promotion etc., c) Press releases and Media coverage v The presence of Project in Regional tourism fairs and dissemination of BS Tourism Catalogue and Info materials v Black Sea Tourism Final Conference -­‐ The final conference will be a physical platform for all partners to promote traditional and newly developed tourist products. Participants from the three regions will be invited with different background (business, NGO’s etc.) and will have the opportunity to promote their activities in the field of tourism, establish networking contacts etc.

Common borders. Common solutions.

8.2

კითხვარები

8.2.1

კითხვარი ტურ ოპერატორებისთვის

1. შედის თუ არა თქვენს მომსახურებაში ღვინის ტურების ორგანიზება?

•

კი

•

არა

2. რომელ მარნებში მიგყავთ ჩვეულ ებრივ ტურისტები?(დაასახელ ეთ მარნები) _________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________ ____________________________ 3. რა კრიტერიუმებს ანიჭებთ უპირატესობას მარნის შერჩევისას? (შეგიძლ იათ შემოხაზოთ რამდენიმე) •

კეთილმოწყობილი გარემო

• • • • • • •

ფასი კარგი მომსახურება გზასთან სიახლოვე/ადვილად მისასვლელი ადგილი უნიკალურობა (ძველი მარანი, მუზეუმი, ) კულტურული ღირსშესანიშნაობებისა და ღვინის დეგუსტაციის შერწყმის საშუალება ღვინის ხარისხი სხვა

4. რა • • • • • • • • • • • • •

სახის მომსახურება შედის ტურ პაკეტებში (შეგიძლ იათ შემოხაზოთ რამდენიმე) ავტობუსით გადაადგილება გიდი ლანჩი დაბინავებას ღვინის დეგუსტაცია სადეგუსტაციო დარბაზში მარნის დათვალიერება მთლიანი საწარმოს ტერიტორიის დათვალიერება ვენახების დათვალიერება რთველში მონაწილეობის მიღება ღონისძიებების მოწყობა კომპანიის ტერიტორიაზე ველო ტურები + ღვინის დეგუსტაცია ტური ცხენებით + ღვინის დეგუსტაცია სხვა

5. ღვინის ტურის საშუალ ო ღირებულ ება კაცზე •

50 -100 ლარი

•

150- 250 ლარი

•

100-150 ლარი

•

300 ლარზე მეტი

Common borders. Common solutions.

6. თითო მარანში რამდენი ხანი ჩერდებიან სტუმრები საშუალ ოდ •

1 საათი

• 1-3 საათამდე

•

3 საათზე მეტი

7. რამდენი დღე გრძელ დება საშუალ ოდ თქვენს მიერ შემოთავაზებულ ი ტური •

1დღე

•

2 დღე

•

3 დღე და მეტი

8.

• • •

წელ იწადში რამდენ ტურისტს ემსახურებით ღვინის ტურიზმის კუთხით?

100 -200 • 400 -700 200 – 300 • 700 -1000 300 -400 • 1000 ზე მეტს

9.

• • • •

იცით თუ არა მათ შორის % რამდენია ქართველ ი 5% 10% 15% 20%

10.

• • •

უცხო ქვეყნის მოქალ აქე 5-10% 15% 20%

11.

• • •

საიდან არიან ძირითადად ტურისტები? ევროპის ქვეყნებიდან აზიის ქვეყნებიდან აშშ

• •

ბალტიის ქვეყნები ყოფილი საბჭოთა კავშირის ქვეყნები

12.

• • •

მათი ასაკი?

18 -25 25 -35 35 -45

• •

45 -55 55 ზე ზევით

13.

• • • • • •

თქვენი ტურისტების ინტერესთა სფერო (შეგიძლ იათ შემოხაზოთ რამდენიმე) ქართული ღვინის კულტურისა და ისტორიის გაცნობა ქართული ღვინის დაგემოვნება რთველში მონაწილეობის მიღება განსხვავებული შთაბეჭდილებების მიღება ქვეყნის სხვა კუთხით გაცნობა სხვა

• •

(საქართველ ოში მცხოვრები პირი) • 25% • 30% • 50% მეტი

25% 30%

•

14. გაქვთ თუ არა თქვენ ინფორმაცია ღვინის გზის პროექტის შესახებ?

•

კი

•

15. რა არის თქვენთვის ღვინის ტურიზმი?

• დამატებითი შემოსავლის წყარო

•

არა

კომპანიის რეკლამა

Common borders. Common solutions.

50% მეტი

• •

ქვეყნის იმიჯი ტენდენციის მიდევნება

•

სხვა ________________________________

16. რა სახის რეკლ ამას იყენებთ ღვინის ტურის გასაპიარებლ ად •

ემეილი

•

სმს რეკლამა

•

სოციალური ქსელები

•

გამოფენები

•

სპეც. შეთავაზებების შემუშავება

•

ბეჭდვითი მედია

•

სხვადასხვა სახის ღონისძიებებში მონაწილეობის მიღება o

•

o

რთველ ი

ზაოდობა

o

სხვა

სხვა სარეკლამო საშუალებები (გთხოვთ დაასახელოთ) - _____________________________________

8.2.2 კითხვარი მარნებისთვის

1. როგორი ტიპის საწარმოს წარმოადგენთ?

• •

პატარა ღვინის მარანი ღვინის მარანი+სასტუმრო

• •

კერძო ოჯახის მარანი დიდი ღვინის კომპანია

2. სად მდებარეობს თქვენი საწარმო •

მიუთითეთ (სოფელი, რაიონი) ________________________________________________________

3. რამდენად ადვილ ად მისაგნებია თქვენი საწარმო? იოლ ად

საშუალ ოდ

რთულ ად

მანქანით საზოგადოებრივი ტრანსპორტით ფეხით 4. ხართ თუ არა თქვენ ღვინის გზის პროექტის მონაწილ ე?

•

კი

•

არა

5. რა სახის რეკლ ამას იყენებთ თქვენი კომპანიის/საწარმოს გასაპიარებლ ად (შემოხაზეთ რამდენიმე რასაც იყენებთ) • • •

ემეილი სმს რეკლამა სოციალური ქსელები Common borders. Common solutions.

გამოფენები სპეც. შეთავაზებების შემუშავება ბეჭდვითი მედია სხვადასხვა სახის ღონისძიებებში მონაწილეობის მიღება რთველი ზაოდობა სხვა ______________________________________ სხვა სარეკლამო საშუალებები (გთხოვთ დაასახელოთ) ________________________________ __________________________________________________________________________________

• • • • o o o •

6. რითი გამოირჩევა თქვენი საწარმო სხვა საწარმოსგან? (შეგიძლ იათ შემოხაზოთ რამდენიმე) ადგილმდებარეობით ისტორიით ტრადიციებისა და ინოვაციების შერწყმით ღვინის სპეც. შეთავაზებით ახალი პროდუქტების შემუშავებით სამიზნე ჯგუფების სეგმენტაციით სხვა

• • • • • • •

7. რა სახის მომსახურებას სთავაზობთ ტურისტებს? (შემოხაზეთ რამდენიმე მომსახურება რასაც სთავაზობთ): დაბინავებას ღვინის დეგუსტაცია სადეგუსტაციო დარბაზში მარნის დათვალიერება საწარმოს ტერიტორიის დათვალიერება ლანჩი+ღვინის დეგუსტაცია

• • • • •

• • • • •

ვენახების დათვალიერება რთველში მონაწილეობის მიღება ღონისძიებების მოწყობას თქვენს ტერიტორიაზე ველო ტურებს ტური ცხენებით

8. თქვენი აზრით, რა არის საჭირო ღვინის ტურიზმის სათანადო განვითარებისთვის საქართველ ოში? (5 ქულ ა - ყველ აზე მნიშვნელ ოვანი, 1 - ნაკლ ებად მნიშნველ ოვანი) •

•

1

2

3

4

5

•

ქვეყნის პიარი

•

•

•

•

•

•

სათანადო მომსახურების შეთავაზება

•

•

•

•

•

•

ღვინისა და სხვა რესურსების ერთობლივი გამოყენება•

•

•

•

•

•

ფასების დაწევა

•

•

•

•

•

•

პროდუქტების მრავალფეროვნება

•

•

•

•

•

•

სამიზნე ჯგუფის სეგმენტაცია

•

•

•

•

•

•

სადისტრიბუციო ქსელის აწყობა

•

•

•

•

•

9. თქვენი აზრით, რა აფერხებს ღვინის ტურიზმის არასათანადო განვითარებას საქართველ ოში (შეგიძლ იათ შემოხაზოთ რამდენიმე): •

•

1

•

2

3 •

4

5

•

ქვეყნის დაბალი ცნობადობა

•

•

•

•

•

•

პროდუქტის ხარისხი

•

•

•

•

•

Common borders. Common solutions.

•

არასათანადო ტურ პაკეტების არსებობა

•

•

•

•

•

•

ინფრასტრუქტურა

•

•

•

•

•

•

ადამიანური რესურსი (კადრები)

•

•

•

•

•

•

ერთიანი სტრატეგიის არარსებობა

•

•

•

•

•

10. რა არის თქვენთვის ღვინის ტურიზმი?

•

დამატებითი შემოსავლის წყარო

•

ქვეყნის იმიჯი

•

კომპანიის რეკლამა

•

ტენდენციის მიდევნება

•

პროდუქტის რეკლამა

•

სხვა

11. აპირებთ თუ არა სამომავლ ოდ ღვინის ტურიზმის განხორცილ ებას ბიზნესის განვითარების მიზნით?

•

კი

•

მიმართულ ებით

ინვესტიციის

არა

12. წელ იწადში რამდენ ტურისტს ემსახურებით •

100 -200

•

400 -700

•

200 – 300

•

700 -1000

•

300 -400

•

1000 ზე მეტს

13. იცით თუ არა მათ შორის % რამდენია საქართველ ოს მოქალ აქე •

5-10%

•

20%

•

30%

•

15%

•

25%

•

30% მეტი

14. უცხო ქვეყნის მოქალ აქე •

5-10 %

•

20%

•

30%

•

15%

•

25%

•

30% მეტი

15. საიდან არიან ძირითადად თქვენი სტუმრები ევროპის ქვეყნებიდან

•

o

გერმანია

o

ესპანეთი

o

იტალია

o

პოლონეთი

•

აზიის ქვეყნებიდან

•

აშშ

•

ბალტიის ქვეყნები

•

ყოფილი საბჭოთა კავშირის ქვეყნები

16. თქვენი სტუმრების ასაკი?

•

18 -25

•

45 -55

•

25 -35

•

55 ზე ზევით

•

35 -45

Common borders. Common solutions.

17. რა საშუალ ებებით გაზრდას?

• • • • •

გეგმავთ

მომავალ ში

ღვინის

ტურიზმის

ვიზიტორების

•

სპეც. პაკეტების შემუშავებით

o

საოჯახო პაკეტი

o

მარტოდ მოგზაურთა პაკეთი

o

Backpackerebის პაკეტი

o

პენსიონერთა პაკეტი

o

სხვა

•

მარნის გაფართოებით

•

სპეც. პროდუქტების შემუშავებით

•

ინფრასტრუქტურის მოწესრიგებით

•

ფასთა პოლიტიკის შეცვლით

•

სემინარებისა და ვორქშოპების ორგანიზებით (ქართული ღვინო&კულტურა)

•

ფოლკლორისა და კულტურული ელემენტების დამატებით

•

სხვა

რიცხვის

18. რა რაოდენობის ღვინო (% მაჩვენებელ ი) იყიდება მარნის ტერიტორიაზე? წარმოების 5% -10% წარმოების 15-25% წარმოების 25 -35% წარმოების 35 -45% წარმოების 50% ზე მეტი

8.2.3 კითხვარი ტურისტებისთვის 17. ასაკი 18-25

26-35

36-45

46-60

61-75

More than 75

18. წარმოშობა (რომელი ქვეყნიდან ჩამოვიდა ტურისტი) -

საქართველო

-

დასავლეთ ევროპა (გთხოვთ მიუთითოთ) ________________________________

-

აღმოსავლთ ევროპა (გთხოვთ მიუთითოთ) _______________________________

-

პოსტ-საბჭოთა სივრცე (გთხოვთ მიუთითოთ) _____________________________

-

სხვა (გთხოვთ მიუთითოთ) ______________________________________________

19. შემოსავლების დონე (ევრო) 0-10,000

10,001 20,000

–

20,00135,000

35,00150,000

20. ოჯახური მდგომარეობა • •

დასაოჯახებელი დაოჯახებული

• •

გაშორებული დაქვრივებული

Common borders. Common solutions.

50,00170,000

75,000 და მეტი

21. ვისთან ერთად მოგზაურობთ? მარტო ოჯახთან მეგობრებთან

• • •

• •

პარტნიორთან ტურისტულ ჯგუფთან

• • •

ღვინის და გასტრონომიული ტური ქვეყნის გაცნობა სხვა______________________

22. რა არის თქვენი მოგზაურობის მთავარი მიზანი? დასვენება ბიზნესი ტურისტული ადგილების მონახულება

• • •

23. საშუალოდ რამდენს ხარჯავთ (ან დახარჯავდით) საქართველოში პაკეტზე (ღვინის დეგუსტაცია, ლანჩი, ღამისთევა)?

0-30 EUR

31-60 EUR

ღვინის ტურიზმის ერთდღიან

61-100 EUR

100+

24. რამდენი დღე გრძელდება თქვენი „ღვინის ტური“ 1დღე

•

•

2 დღე

•

3 დღე და მეტი

25. ძირთადად საიდან იღებთ ინფორმაციას თქვენი მოგზაურობის დაგეგმვისთვის (შეგიძლიათ შემოხაზოთ რამდენიმე)?

• • • • • • • • • • •

ინტერნეტი სოციალური მედია (Facebook etc.) ტურკომპანიის კატალოგი პრესა ინფორმაცია წინა ვიზიტიდან მეგობრის/ნაცნობის რჩევა ტურისტული გიდები ((e.g. Time Out, Lonely Planet, Rough Guide etc.) ტურისტული საინფორმაციო ცენტრები ტურისტული გამოფენები სხვა (მიუთითეთ) _________________________________________________

26. დაასახელეთ 3 ძირითადი ფაქტორი, რატომაც გაინტერესებთ ღვინის ტურიზმი: • • • • • • • • • •

კულტურისა და ისტორიის გაცნობა ღვინის დაგემოვნება რთველში მონაწილეობის მიღება მეღვინესთან შეხვედრა ადგილობრივი საჭმლისა და ღვინის შეხამება და დაგემოვნება დასვენება განსაკუთრებული/განსხვავებული შთაბეჭდილებების მიღება განსაკუთრებული&საინტერესო ღვინოების აღმოჩენა მეგობრებთან&კოლეგებთან სასიამოვნო დროის გატარება სხვა ____________________________

27. რა ტიპის განთავსების ობიექტს ირჩევთ მოგზაურობის დროს?

•

მაღალი კლასის სასტუმრო

•

საშუალო კლასის სასტუმრო

Common borders. Common solutions.

• •

გესტჰაუსი ჰოსტელი

სხვა___________________________

•

28. „ღვინის ტურის“ პაკეტში გარდა ღვინის დეგუსტაციისა, ჩადება იქნებოდა თქვენთვის საინტერესო ?

• • • • • •

რა დამატებითი კომოპნენტების

ქართული სამზარეულოს გაცნობა ფოლკლორული შოუ ღვინის დაწურვაში/არყის გამოხდაში მონაწილეობა კულტურულ-ისტორიული ძეგლების მონახულება ეკოტურისტული ადგილების ნახვა სხვა __________________________________

29. როგორ შეაფასებდით საქართველოში „ღვინის ტურის“ დრო მიღებულ გამოცდილებას სხვა ქვეყნებში მსგავსი ტურის დროს მიღებულ გამოცდილებასთან 5 ქულიანი შკალით (1 ქულა - საქართველოში იყო ყველაზე ცუდი გამოცდილება, 5 - საქართველოში გვქონდა საუკეთესო გამოცდილება)?

1

2

3

4

5

30. რა კომპონენტების გაუმჯობესებას ისურვებდით, რაც თქვენ შეამჩნიეთ „ღვინის ტურის“ დროს (ან ზოგადად საქართველოში მოგზაურობისას) ?

• • • •

სასტუმრო ტურ სააგენტოს მომსახურება გიდი საკვები/მენიუ

• • • •

მისასვლელი გზების მდგომარეობა ღვინო ღვინის დეგუსტაციის ფორმატი სხვა ___________________________

31. როგორ შეაფასებდით საქართველ ოში „ღვინის ტურის“ დროს მიღებულ გამოცდილ ებას სხვა ქვეყნებში მსგავსი ტურის დროს მიღებულ გამოცდილ ებასთან მიმართებაში 5 ქულ იანი შკალ ით (1 ქულ ა - საქართველ ოში მქონდა ყველ აზე ცუდი გამოცდილ ება, 5 ქულ ა საქართველ ოში მქონდა „ღვინის ტურის“ საუკეთესო გამოცდილ ება) 1

32. როგორ მოგეწონათ კი

2

3

4

5

საქართველოში მოგზაურობა მთლიანობაში? არა

საშუალოდ

33. გაუწევთ თუ არა რეკომენდაციას საქართველოში მოგზაურობას, ღვინის ტურიზმის მოყვარულებისთვის? კი

არა

არ ვიცი

Common borders. Common solutions.

34. თქვენი აზრით, რა არის საჭირო ღვინის ტურიზმის სათანადო განვითარებისთვის საქართველ ოში?

(5 ქულ ა - ყველ აზე მნიშვნელ ოვანი, 1 - ნაკლ ებად მნიშნველ ოვანი) •

•

1

2

3

4

5

•

ქვეყნის პიარი

•

•

•

•

•

•

სათანადო მომსახურების შეთავაზება

•

•

•

•

•

•

ღვინისა და სხვა რესურსების ერთობლივი გამოყენება•

•

•

•

•

•

ფასების დაწევა

•

•

•

•

•

•

პროდუქტების მრავალფეროვნება

•

•

•

•

•

•

სამიზნე ჯგუფის სეგმენტაცია

•

•

•

•

•

•

სადისტრიბუციო ქსელის აწყობა

•

•

•

•

•

35. თქვენი აზრით, რა აფერხებს ღვინის ტურიზმის არასათანადო განვითარებას საქართველ ოში (შეგიძლ იათ შემოხაზოთ რამდენიმე): •

•

1

•

2

3 •

4

5

•

ქვეყნის დაბალი ცნობადობა

•

•

•

•

•

•

პროდუქტის ხარისხი

•

•

•

•

•

•

არასათანადო ტურ პაკეტების არსებობა

•

•

•

•

•

•

ინფრასტრუქტურა

•

•

•

•

•

•

ადამიანური რესურსი (კადრები)

•

•

•

•

•

•

ერთიანი სტრატეგიის არარსებობა

•

•

•

•

•