INHOUDSTAFEL INLEIDING
2 wat is gender? 3 later word ik brandweervrouw 4 les 1: beroepenspel 6 win een dagje technopolis 8 les 2: stellingenspel 10 les 3: hilarische sketches 11 clichĂŠs op de gang
* Wat is gender ? Gender is een Engels woord en heeft geen exacte Nederlandse vertaling. Het verwijst naar de complexe afspraken tussen mannen en vrouwen. Waar sekse over biologische verschillen gaat, staat gender voor de socioculturele aspecten van het man- of vrouwzijn. Dat kan onschuldig zijn (blauw voor jongens, roze voor meisjes) maar kan ook echt discrimineren (vrouwen verdienen minder, mannen hebben minder ouderschapsverlof).
2
LEERLINGEN DIE EEN MIDDELBARE SCHOOL MOETEN KIEZEN, KRIJGEN VAAK DE VRAAG WAT ZE LATER WILLEN WORDEN. ANTWOORDEN ALS ‘BRANDWEERVROUW’ OF ‘VROEDMAN’ HOOR JE ZELDEN. DAT KAN JIJ ALS LERAAR VERANDEREN. Meisjes en jongens van het vijfde en zesde leerjaar staan voor een belangrijke keuze. Toch kiezen ze hun school en studierichting vaak met gender-oogkleppen op. Genderpatronen* zitten immers diep in onze samenleving ingebakken. Zeker in de school. Bij jongens denken we aan technische richtingen, meisjes zouden het beter doen in ASO. Gasten gaan voor wetenschap, grietjes voor talen. ‘Pilote’ klinkt even raar als ‘onthaalvader’. Dat kan jij als leraar aanpakken met behulp van de campagne Gender bij de melk**. In dit boekje vind je drie uitgewerkte lessen waarmee je het thema gender zo de klas binnenhaalt. Enthousiaste klassen winnen er zelfs een uitstap naar Technopolis mee.
** Waarom gender bij de melk ? Omdat je het thema gender best met de paplepel meegeeft. Genderbewustzijn mag een vanzelfsprekendheid worden in de klas, zoals de ‘melkjes’ van vroeger.
3
LES 1 : IK WORD WAT IK WIL BEROEPENSPEL DOEL: Leerlingen leren de verschillende studiemogelijkheden kennen. Ze ontdekken dat er geen specifieke jongens- en meisjesrichtingen (noch -beroepen) bestaan. MATERIAAL: Beroepenkaarten LESVERLOOP 50 MIN.: 5’ Inleiding 25’ Beroepenspel 20’ Klasfoto
Tip: druk zelf je beroepenkaarten af Je kan zelf beroepen schrijven op kaartjes, en er de bijhorende studierichting(en) aan toevoegen. Of je kan de beroepenkaarten afdrukken op www.genderbijdemelk.be. Handig!
4
BEROEPENSPEL Zet je leerlingen in een stoelenkring. Geef iedereen een beroepenkaart. Laat één leerling het beroep op de kaart voorlezen of laat hem of haar het beroep uitbeelden. VRAAG: Is dit volgens jullie eerder een beroep voor jongens of voor meisjes? Wie denkt dat het een jongensberoep is mag rechtstaan, de anderen blijven zitten. Op basis van de resultaten open je het debat. VRAAG: Waarom denken jullie dat dit een beroep is voor meisjes/ voor jongens? Het is belangrijk om aan te geven dat er geen jongens- of meisjesberoepen bestaan. En samen met de leerlingen op zoek te gaan waarom dat toch vaak gedacht wordt. Je kan het debat afsluiten met de info over de studierichtingen die je op het beroep voorbereiden. Laat je leerlingen op het einde van het spel zelf nog beroepen aandragen die niet aan bod zijn gekomen, maar waarin ze wel geïnteresseerd zijn.
De winnende klasfoto Maak een bijzondere klasfoto op het einde van je les en win een uitstapje naar Technopolis. De leerlingen kunnen zich verkleden in wat ze later willen worden. Of de meisjes kunnen typische mannenberoepen uitbeelden, en omgekeerd. Probeer creatief te zijn! Vul samen de slogan ‘gender is…’ aan en post de slogan samen met de bijzondere klasfoto op www.genderbijdemelk.be (zie pagina 6). Succes!
5
STUUR JE GENDER-KL ASFOTO IN EN WIN EEN DAGJE TECHNOPOLIS
HOE KAN JE WINNEN? Ga jij met je vijfde of zesde leerjaar werken rond gender in de klas? Maak daar dan een bijzondere klasfoto van. De leerlingen kunnen zich verkleden, een gekke klasopstelling bedenken, de kunstwerken tonen waar ze aan gewerkt hebben, of een scene uit een film nabootsen, … als het maar met gender te maken heeft. Winnen kan pas als je naast de foto ook het vervolg op de slogan ‘Gender is …’ bedenkt. De jury oordeelt over de originaliteit van foto én bijhorende slogan. Twee Vlaamse klassen vallen sowieso in de prijzen.
Post je foto en slogan op WWW.GENDERBIJDEMELK.BE
WAT WINT JE KLAS? De hele klas mag een dagje gratis naar Technopolis, het Vlaamse doecentrum voor wetenschap en technologie. Jongens en meisjes kunnen er midden in een zeepbel staan, een spijkerbed uitproberen of zelf een vliegtuig aan de grond zetten. Het succes van Technopolis bewijst dat jongens én meisjes wetenschap geweldig vinden.
VOORWAARDEN? • De leerlingen zitten in een vijfde of zesde leerjaar van een lagere school. • Het is een groepsfoto. • De kwaliteit van je foto is goed genoeg (resolutie van minstens 3000dpi, of een grootte van 1500 x 1061px. De kwaliteit van de meeste digitale camera’s is voldoende. Gsm-camera’s zijn niet altijd goed genoeg). • Je foto gaat vergezeld van een slogan ‘gender is …’ die je zelf door de leerlingen laat aanvullen. • Je mag zoveel inzendingen doen als je wil. • Het vervoer naar Technopolis (Mechelen) is inbegrepen. • De actie loopt tot 28/03/2014
7
LES 2 : JONGENS EN WETENSCHAP(PEN) STELLINGENSPEL
DOEL: Leerlingen leren de verschillende studiemogelijkheden kennen. Ze ontdekken dat er geen specifieke jongens- en meisjesrichtingen (of beroepen) bestaan. MATERIAAL: Stellingen LESVERLOOP 50 MIN.: 5’ Inleiding 25’ Stellingen 20’ Uitbreiding voor de foto
Stellingenspel Schuif de banken aan de kant. Zet de leerlingen in het midden van de klas. Links van hen is de mee-eens-kant. Rechts van hen is de nietmee-eens-kant. Lees een stelling voor en vraag hen om positie in te nemen. Wie in het midden blijft staan weet het niet. Vraag de leerlingen om hun mening te verdedigen. Waarom zijn ze het eens met de stelling? Waarom niet? Tijdens het debat wordt er komaf gemaakt met genderstereotypen. Jongens en meisjes kunnen alle soorten richtingen kiezen.
8
PIKANTE STELLINGEN • • • • • • • •
Jongens zijn beter in techniek dan meisjes. Meisjes kiezen beter voor talen dan wetenschappen. Jongens werken beter met hun handen, meisjes met hun hoofd. Meisjes kunnen beter studeren dan jongens. Jongens zijn beter in rekenen dan meisjes. Alleen jongens kunnen (auto)mechanieker worden. Een opleiding in de mode of als kapper is enkel voor meisjes. Studierichtingen met biologie, chemie, fysica of informatica zijn vooral voor jongens bedoeld. • Jongens zijn handiger. • Sommige beroepen zouden verboden moeten worden voor jongens/meisjes. • Meisjes letten beter op in de klas. • Jongens en meisjes kunnen alle studierichtingen doen die ze willen. • …
De winnende klasfoto Maak een bijzondere klasfoto op het einde van je les en win een uitstapje naar Technopolis. Laat de leerlingen samen een letterwoord vormen voor een luchtfoto. Of bedenk iets beters met de hele klas! Vul samen de slogan ‘gender is…’ aan en post de slogan samen met de bijzondere klasfoto op www.genderbijdemelk.be (zie pagina 6). Succes!
9
LES 3 : JONGEN, MEISJE EN MEESTERJUF HIL ARISCHE SKETCHES DOEL: Leerlingen leren de verschillende studiemogelijkheden kennen. Ze ontdekken dat er geen specifieke jongens- en meisjesrichtingen (of beroepen) bestaan. MATERIAAL: Filmpjes ‘jongen, meisje en meesterjuf’ op dvd of op www.genderbijdemelk.be LESVERLOOP 50 MIN.: 5’ Inleiding 25’ Sketches 20’ Uitbreiding voor de foto
Filmpje kijken Bekijk de tien hilarische sketches rond gender in de lagere school. Elke sketch eindigt op een vraag. Prikkel het debat met voorbeelden die gendervooroordelen onderuithalen. En laat je leerlingen zelf het belang inzien van gendergelijkheid.
De winnende klasfoto
Maak een bijzondere klasfoto op het einde van je les en win een uitstapje naar Technopolis. Laat je leerlingen een groot stripverhaal tekenen met mannen en vrouwen in niet-stereotype beroepen. Of maak een gigantische collage met atypische jongens- en meisjesberoepen. Wees creatief! Vul samen de slogan ‘gender is…’ aan en post de slogan samen met de bijzondere klasfoto op www.genderbijdemelk.be (zie pagina 6). Succes! 10
GENDERNEUTRAAL LESGVEN 10 TIPS VOOR LERAREN (M/V) 1. Zorg voor een gelijke verdeling van taken tussen jongens en meisjes - onafhankelijk van de aard van de taak. Jongens kunnen ook opruimen en meisjes kunnen ook zware dingen tillen. 2. Let op je lichaamstaal wanneer je communiceert naar jongens en meisjes. Is die dezelfde? 3. Zorg voor voldoende gevariëerde voorbeelden in je lessen. 4. Geef zowel jongens als meisjes om dezelfde redenen complimentjes. Het is niet zo dat bepaald positief gedrag eigen is aan jongens/meisjes. 5. Houd rekening met de verschillen (in gedragingen) tussen meisjes en jongens zonder ze als goed of slecht te bestempelen. 6. Denk na bij de klasindeling, klasdecoratie en plaatsing van je leerlingen. 7. Pas je lesstijl af en toe aan zodat ook de actievere (of rustigere) leerlingen zich goed voelen in de klas. 8. Zorg voor gemixte groepen bij groepswerkjes. 9. Betrek je jongens en meisjes evenveel bij dezelfde onderwerpen? 10. Corrigeer je leerlingen wanneer zij genderstereotiepe uitspraken doen.
bron: Gender in de klas
Clichés op de gang
Jongens en meisjes verschillen, maar hebben recht op gelijke kansen. Is dit gesneden koek voor jou? Wijs de andere leerkrachten hier dan op door de bijgevoegde poster in de leraarskamer op te hangen. Nodig hen uit om het thema gender in de klas toe te laten. En zet als school man-vrouwclichés op de gang.
11
MV United
Gender bij de Melk is een campagne van het Europees Sociaal Fonds – Agentschap Vlaanderen (ESF). ESF daagt organisaties uit acties op te zetten die het functioneren van de arbeidsmarkt duurzaam verbeteren. Dat doet het met zowel Europese als Vlaamse middelen. Gelijke kansen op de werkvloer, voor mannen en vrouwen, is een van de centrale thema’s in de door ESF gefinancierde projecten. ESF bundelt deze inspanningen rond gender onder de noemer MV United.
Meer info?
ESF-Agentschap Vlaanderen Gasthuisstraat 31 1000 Brussel 02/546 22 11 gender@esf.vlaanderen.be www.esf-agentschap.be www.mv-united.be
Een uitgave van ESF-Agentschap Vlaanderen. Concept: Ideeweb