Groene Gevel Gids

“Meer groen in district Antwerpen� een idee van de Burgerbegroting Gratis tips

In deze gids Zet uw straat in de bloemetjes

3

1. VERGROEN UW GEVEL Zet de bloemetjes buiten Leg een tegeltuintje aan Van tegeltuin tot verticale tuin

4 5 6 8

2. VERGROEN UW STRAAT Zorgen voor een boomspiegel Hang de straat vol groenslingers

9 10 11

3. VERGROEN UW BUURT Van groen idee tot buurtcontract Samentuinen in uw buurt

12 13 13

4. WORD ZELF IN DE BLOEMETJES GEZET Wat moet ik doen om te winnen?

Links en adressen om uw buurt mee te vergroenen

14 15 15

Een uitgave van district Antwerpen V.U. Herald Claeys, Lange Gasthuisstraat 21, 2000 Antwerpen fotografie p7 en p12: Š Johan Wyckmans Idee en realisatie: Ideeweb

2

Zet uw straat in de bloemetjes In een straat vol bloemen en planten vliegen vlinders en vogels. Buren slaan er een praatje terwijl ze hun tegeltuintje water geven. Groenslingers verbinden huizen met appartementen.

Een groene buurt doet leven.

U kan hier aan meewerken. Met de handige tips en adressen in deze Groene Gevel Gids zet u zélf uw straat in de bloemetjes. Lees hoe u een tegeltuin aanlegt. Ontdek welke bloemen voor een geurige boomspiegel zorgen. En leer hoe u een samentuin opzet met andere buren.

Ook uw buurt verdient een bloemetje. Handen uit de mouwen en vingers in de potgrond!

Een zaadje van de Burgerbegroting De campagne ‘Dag van de Potgrond’ is één van de zaadjes van de Burgerbegroting 2014-2015. In het district Antwerpen beslissen burgers sinds 2014 mee over de verdeling van tien procent van de volledige begroting, goed voor 1,1 miljoen euro.

Een primeur in Vlaanderen.

Na een participatietraject beslisten de inwoners om in 2015 geld vrij te maken voor de thema’s ‘groen in de straten’ en ‘gemeenschapstuinen’. Een deel van dit budget ging naar een campagne die burgers inspireert om zelf hun buurt te vergroenen.

De Dag van de Potgrond en de Groene Gevel Gids zijn zaadjes van die beslissing.

Voor de oogst zorgen de buurtbewoners zelf.

Lees meer en doe mee via www.burgerbegroting.be.

3

1

VERGROEN UW GEVEL

Wie aan de straatkant woont, kan zijn gevel opfleuren met een bloembak, hangmand, plantzak of omgekeerde bloempot. Het begin van een vrolijke, groene straat waar het fijn wonen is.

Zet de bloemetjes buiten Zo maakt u een groene vensterbank De ideale bloembak • is minstens 30 cm diep, 20 cm breed en 40 cm lang; • heeft gaatjes onderin zodat uw planten niet verdrinken; • heeft een laag potscherven en een laag kiezelsteentjes of kleikorrels (3 cm). Zo loopt het water niet te snel weg; • hangt vast aan uw dorpel of gevel. In tuincentra vindt u een grote keuze aan bloembakbeugels; • heeft een onderschaal die het overtollige water opvangt; • kan ook een hangmand zijn, als u geen plaats hebt om een bloembak te zetten.

TIP: Planten in zakken Een plantzak is een leuk en gemakkelijk alternatief voor een pot. Ze zijn licht en dus gemakkelijk te verplaatsen. Ze kunnen hangen of staan en de zak kan meegroeien met de plant (rol hem steeds een beetje meer af).

Onderhoud is eenvoudig • Compost is niet nodig voor vaste kruiden of vetplantjes. Voor andere planten mag u wel wat compost in de potgrond mengen.

• Laat bovenaan een gietrand vrij van vijf cm.

• Verpotten: laat de plant eerst goed doorweken en maak dan de wortels wat los.

• Druk na de aanplanting de grond goed aan. Geef ruim water.

• Plant uw bloemen niet te dicht bij elkaar.

• Overdrijf niet met water. Voelt de aarde vochtig aan, dan hoeft u niet te gieten.

• Door af en toe te bemesten met een laagje compost of organische meststof geeft u voedingsstoffen aan de aarde.

• Uitgedroogde bloemen, bladeren en stengels slorpen energie op van uw plant. Pluk ze, dat oogt ook mooier.

5

TIP: Omgekeerde bloempot Weinig plaats op uw balkon? Maak een omgekeerde, hangende bloempot. Onderin een emmer maakt u een gat. Daar legt u een worteldoek over. Knip er een kruisje in om uw tomaten- of paprikaplantje door te steken.

Deze doek houdt het vocht tegen bij het gieten. Vul de emmer bovenaan met potgrond, hang hem op en giet langs boven. Boven in uw omgekeerde bloempot past nog een ander plantje.

Welke planten kies ik?

Vul uw bloembak met vaste planten gecombineerd met éénjarigen. Van vaste planten kan u langer genieten. Ook bijen doet u er een plezier mee. Een vaste plant bloeit nooit de hele zomer door. Combineer ze daarom met éénjarigen of bloembollen.

Kijk bij het kiezen van planten en bloemen of uw bloembak veel (meer dan 5 uur per dag) of weinig zonlicht (minder dan vijf uur) krijgt.

Meer info Voorbeelden van planten en bloemen die het uitstekend doen in uw bloembak vindt u op www.antwerpen.be/stadstuinieren. Klik door naar ‘bakken en potten’ en ‘bloembakken’.

Leg een tegeltuintje aan Groen rustpunt in uw straat Wat is een tegeltuin?

Een tegeltuin is een smalle groenstrook tegen een gevel aan de straatkant. Het is ook gekend onder de naam geveltuin, gevelgroen of gevelbegroening. Het principe is eenvoudig: haal één of meerdere stenen uit de stoep tegen uw gevel en plant hierin enkele planten. Zo tovert u gevel én buurt om tot een fleurige en gezondere plek om te wonen.

6

Mag ik zomaar een tegeltuin aanleggen?

In straten zonder voortuinen moedigen we iedereen aan om tegeltuinen aan te leggen. U hebt niet langer een vergunning nodig, zolang u zich aan een aantal regels houdt: • Uw stoep moet breed genoeg zijn: minstens 1,50 m obstakelvrije ruimte (of 1,30 m als je geveltuin niet langer is dan 1,20 m).

• De tegeltuin ligt in een strook van maximaal 30 cm breed.

• De planten zijn zo gesnoeid dat ze de vrije doorgang niet belemmeren.

• De plantstrook is omrand met verticaal geplaatste tegels, klinkers of sierstenen (zonder scherpe randen en maximaal 10 cm hoog).

Welke planten kies ik?

Met een tegeltuintje kan u alle kanten uit. U kan kiezen voor (een combinatie van) lage planten, hoge planten, klimplanten, kleurrijke bloemen en grassen. Net als bij bloembakken, is het ook voor uw tegeltuintje belangrijk om eerst uit te zoeken of uw gevel veel of weinig zonlicht krijgt.

Meer info Voorbeelden van planten en bloemen die het goed doen in uw tegeltuin vindt u via www.natuurpuntantwerpenstad.be/act/geveltuinen.html of www.antwerpen.be/stadstuinieren. Klik door naar ‘groene gevels’ en ‘planten kiezen’.

De hele straat vol tegeltuinen Maak van het aanleggen van tegeltuinen een straatactiviteit. Als u inschrijft met minstens acht buren, steunt Opsinjoren met de aankoop van de beplanting, klimhulp en potgrond. In samenwerking met het Ecohuis geeft Opsinjoren ook advies over de plantenkeuze.

Meer info U wil samen met uw buren tegeltuintjes aanleggen?

Stuur uw plannen naar opsinjoren@stad.antwerpen.be.

7

Van tegeltuin tot verticale tuin Groen van top tot teen De ideale klimplant Uw tegeltuintje hoeft zich niet tot de stoep te beperken. Met de nodige klimhulp groeit uw klimplant via uw gevel tot aan de dakrand. De ideale klimplant voor uw geveltuin is insectenvriendelijk en niet-zelfhechtend. Zo blijven er geen sporen op de muur achter en kan u de plant zelf leiden. Gebruik geschikte klimhulp zoals spandraad, een draadzuil of een ruitvormig klimrek. Plant de klimplant er schuin tegenaan. Snoeien doet u bij voorkeur tussen oktober en maart (rustperiode) of eventueel in de zomer.

Meer info Kies de ideale klimplant op www.natuurpuntantwerpenstad.be/act/klimplantenfiche.html of www.antwerpen.be/stadstuinieren. Klik door naar ‘groene gevels’, ‘planten kiezen’ en ‘klimplanten’.

Zelf hangbloempotten uitvinden Oude regenpijpen, halve flessen, versleten regenlaarsjes, zelfgemaakte plantzakjes,…

Zolang er potgrond en plantjes in passen, kan u eender wat aan uw gevel hangen om uw verticale tuin uit te breiden. Vergeet de aarde niet af en toe aan te vullen of te verversen.

Flatbewoners maken hun eigen pallettuintje.

Wie weinig ruimte heeft, maar wel een balkon met voldoende zon, kan zelf een verticaal pallettuintje maken. Vul het pallet horizontaal met aarde en plantjes. Laat het pallet enkele weken liggen, tot de wortels de aarde vasthouden. Zet het pallet daarna steeds een beetje verticaler, zo krijgen de planten de tijd om naar het licht toe te groeien. Opgelet: als het regent, worden de aarde en het pallet veel zwaarder.

Zorg daarom voor een stevige verankering.

Welke planten kies ik?

Bloemen en planten die weinig plaats nodig hebben, doen het goed in uw verticale tuin.

Ook groene grassen, vetplanten, aardbeiplantjes en verse kruiden voelen zich er prima.

TIP: Vraag hulp aan een kenner Bij een verticale tuin is het belangrijk dat de muur niet altijd nat staat. De constructie voor een grote verticale tuin moet ook erg stevig zijn. Voor een ambitieus project vraagt u best een tuinaannemer om raad.

8

2

VERGROEN UW STRAAT

Bomen, bloemen en planten brengen leven in uw straat. Help de bomen in uw straat te verzorgen. Of plant groenslingers aan in boomloze straten en breng de buren een beetje dichter bij elkaar.

Zorgen voor een boomspiegel Buurtbomen met groen onderaan de stam Wat is een boomspiegel?

De boomspiegel is het stuk grond aan de stam van een boom. Vaak is dat kaal, maar u kan er evengoed bloemen en planten laten groeien. De begroeiing is een soort spiegel van de kruin.

‘Adopteer’ een buurtboom Als buurtbewoner mag u de boomspiegel voorzien van mooie bloemen en planten. Haal een lintje in het districtshuis, het ecohuis of bij Opsinjoren om de boom te herkennen.

De hele straat vol buurtbomen Wat u samen doet, doet u beter. Maak de andere buren warm om alle boomspiegels in de straat te verzorgen. Breng ten minste acht buren samen om de buurtbomen te onderhouden en Opsinjoren zorgt voor een duwtje in de rug. Per buurtboom ontvangt u eenmalig 15 euro budget om planten aan te kopen.

Meer info U wil samen met uw buren buurtbomen van boomspiegels voorzien? Stuur uw plannen naar opsinjoren@stad.antwerpen.be.

Welke planten kies ik?

Meer info Opsinjoren stelt een aantal plantencombinaties voor, afhankelijk van de bodem in uw straat.

Lees ook de tips voor het aanplanten en onderhouden van boomspiegels op www.opsinjoren.be. Zoek op ‘buurtbomen’ in het zoekveld.

10

Hang de straat vol groenslingers Een alternatief voor boomloze straten Wat zijn groenslingers?

Groenslingers zijn gevelplanten die langs een kabel, van gevel naar gevel, dwars over de straat groeien. Een groenslinger is, net als een tegeltuin, een prima oplossing voor smalle straten zonder bomen. Groenslingers verbinden u letterlijk met de buren in uw straat.

Mag ik zomaar een groenslinger planten?

• Voor een groenslinger gelden dezelfde voorwaarden als een tegeltuin omdat hij van daaruit vertrekt. (zie p 6-7).

• Je overbuur moet akkoord gaan. De groenslinger gaat in een rechte lijn naar de overkant van de straat en wordt verankerd in beide gevels.

• De minimale hoogte in een gewone woonstraat is 4 meter. Tussen twee groenslingers moet minimaal 40 meter zijn.

• De toelating voor de groenslinger kan u aanvragen bij het district Antwerpen.

• U vindt dit aanvraagformulier terug op https://www.antwerpen.be/nl/kanalen/zelforganiseren-1/evenementen-buiten. Daar kan u een account aanmaken. U vult uw e-mailadres in en klikt op “nog niet geregistreerd”. De stad stuurt u uw paswoord via e-mail op.

Steun van het district Antwerpen Groenslingers zijn complexer dan tegeltuintjes. Daarom ondersteunt het district Antwerpen u bij het aanvragen van vergunningen en de logistiek. Het bijsnoeien aan uw gevel doet u zelf, voor het deel boven de rijweg kan u op het district rekenen. Het districtsfonds kan ook financiële steun geven. Hoe meer buren meedoen, des te indrukwekkender het effect.

Meer info U wil samen met uw buren groenslingers aanleggen? Stuur uw plannen naar district.antwerpen@stad.antwerpen.be

11

3

N E O R G R E V T R U U B W U

Van buurtcontract tot volkstuin. Een braakliggend stuk grond, kale kabels en lege gevels. Ziet u de mogelijkheden? Sla met uw buren de handen in elkaar en kleur het grijs in uw buurt groen.

Van groen idee tot buurtcontract District Antwerpen wil buren met groene ideeën ondersteunen. Ligt er een stuk grond braak in uw straat en gaat de eigenaar akkoord met een groene bestemming? U wil een plantenstrook met de buurt onderhouden? Of twee straten verbinden met groenslingers?

Werk een haalbaar voorstel uit met de buren. Het districtsfonds kan je ondersteunen bij de realisatie. Voor kleinere projecten kan ook Opsinjoren helpen bij de aankoop van materiaal of planten.

Meer info Stuur uw groene buurtideeën naar district.antwerpen@stad.antwerpen.be of opsinjoren@stad.antwerpen.be

Samentuinen in uw buurt Verse groenten uit uw eigen tuin? Dat kan door mee te helpen in een samentuin. Dat is een stuk braakliggende grond waarop bewoners samen een moestuin onderhouden. U bewerkt de tuin in groep, of krijgt een eigen stukje tuin ter beschikking. Collectief tuinieren heeft heel wat voordelen: u leert andere mensen kennen en u deelt de kosten, het tuinmateriaal en de verantwoordelijkheid over de tuin.

Hulp bij opstart Waar begint u als u wil samentuinen? Stad Antwerpen helpt geïnteresseerden en opstartende samentuinen op weg met contacten en logistieke, educatieve of financiële ondersteuning.

U kan laten nagaan wie de eigenaar is van een stuk grond. Of advies vragen rond het opstellen van een overeenkomst met de eigenaar. Opstartende samentuinen kunnen ook subsidies krijgen.

Meer info Wil u helpen in een bestaande samentuin, of er zelf een opstarten? Het district telt al heel wat samentuinen en ziet er graag nog meer verschijnen. U vindt de adressen en alle opstartinformatie op www.antwerpen.be/samentuinen.

Stel uw vragen via samentuinen@stad.antwerpen.be of op het telefoonnummer 03 217 08 11.

Zelf aan de slag in een volkstuin Een samentuin is niet hetzelfde als een volkstuin. Een volkstuin is een privé perceel akkergrond, waarvoor u huur betaalt om erop te tuinieren. Het district Antwerpen heeft vier tuingebieden met 318 percelen. Er is wel een wachtlijst.

Meer info Schrijf u in via wachtlijst@deantwerpsetuiniers.be.

13

4

F L E Z D R O W IN DE S E J T E M E O BL GEZET U vindt een groene buurt belangrijk? Als u de moeite nam om uw gevel of straat in de bloemetjes te zetten, alleen of met een aantal buren, mag u dat iedereen laten weten. Deel de foto’s van uw groen en misschien wordt u wel zelf in de bloemetjes gezet door het district Antwerpen.

Wat moet ik doen om te winnen?

• • • •

Vergroen uw gevel, straat of buurt.

Hang de affiche ‘Ik zet mijn straat in de bloemetjes’ op.

Prik het plantensteekkaartje naast uw groen.

U kan er ook een foto van maken en delen op sociale media met de hashtag #dagvandepotgrond.

• De jury struint de sociale media en de straten van het district elke maand af.

Buurtvergroeners maken tot en met september 2015 kans om zelf in de bloemetjes gezet te worden.

Meer info Geen plantensteekkaartje of affiche? U kan de affiche downloaden en printen via www.dagvandepotgrond.be.

Links en adressen om uw buurt mee te vergroenen DISTRICTHUIS ANTWERPEN Lange Gasthuisstraat 21 2000 Antwerpen tel. 03 338 3411 district.antwerpen@stad.antwerpen.be ECOHUIS ANTWERPEN Turnhoutsebaan 139 2140 Borgerhout tel. 03 217 08 11 ecohuis@stad.antwerpen.be www.antwerpen.be/ecohuis www.plantwerpen.be OPSINJOREN tel. 0800 25 8 25 (gratis nummer) opsinjoren@stad.antwerpen.be www.antwerpen.be/opsinjoren

NATUURPUNT tel. 03 541 58 25 info@natuurpuntantwerpenstad.be www.natuurpuntantwerpenstad.be VELT Uitbreidingstraat 392c 2600 Berchem tel. 03 281 74 75 info@velt.be www.velt.be Tover uw groenloze of groenarme stadstuintje, -terras of –balkon om tot een wonderlijk ecologisch paradijsje via de tips op www.wonderlijkwild.be.

15