IDFA Dagkrant #4 2017 by IDFA International Documentary Film Festival Amsterdam

rant woens- & donderdagk inclusief programma! 22/23 nov 2017

‘Chinezen laten niet snel hun ware gezicht zien’

Sean Wang, regisseur Lady of the Harbour

Glansloze helden

Zowel de Chinese regisseur Zhiqi Pan (24th Street) als zijn Wit-Russische collega Ruslan Fedotow (Songs for Kit) richtte de camera op een personage dat normaal onzichtbaar blijft: ‘Het zijn mensen die keihard werken, maar door niemand worden gezien.’ Pagina 6/7

Chinese hulp

Chinese immigranten in Griekenland ontfermen zich over vluchtelingen in Lady of the Harbour. Maker Sean Wang werpt Harbour licht op de vluchtelingensituatie én op de Chinese identiteit. Pagina 9

Niet te filmen!

Poppen, animatie, re-enactment, maskers en leegte – ziedaar de creatieve hulpmiddelen waarvan IDFA-makers zich bedienen om te verbeelden wat ze niet konden, durfden of mochten filmen. Pagina 12/13

volg ons via #idfa2017

WIN MEER, BELEEF MEER

De BankGiro Loterij is de loterij van winnen en beleven. En een documentaire bekijken is pas echt een belevenis! Daarom maakt u als deelnemer kans op vele prijzen en ontvangt u gratis een BankGiro Loterij VIP-KAART zolang u meespeelt. En daarmee kunt u nu gratis naar documentaires van het IDFA en andere filmfestivals. Ook meespelen? Ga naar www.bankgiroloterij.nl

23-10-17 13:31

Niet te filmen! Naast de officiële focusprogramma’s van IDFA (zoals dit jaar Camera in Focus, Shifting Perspectives: The Arab World en het DocLabprogramma Uncharted Rituals) komen uit het enorme aanbod met honderden titels elk jaar ook weer uit zichzelf thema’s bovendrijven. Eén thema dat de redactie dit jaar trof, is te vatten met de vraag: wat doe je als je een onderwerp in je documentaire niet in beeld kunt, mag of wil brengen? De oorzaken kunnen velerlei zijn. Het onderwerp kan zo gevaarlijk of geheim zijn, dat het noodzakelijk is de geïnterviewden – slachtoffers of daders – anonimiteit te bieden. Maar, zoals het thema-artikel op pagina 12 opmerkt: zulke ingrepen zijn niet altijd alleen maar noodgrepen, maar voegen vaak iets toe: een extra betekenislaag of een vorm van reflectie. Want wie het Zweedse arbeidsbureau eenmaal verbeeld heeft gezien met bordkartonnen poppetjes, heeft iets bijgeleerd. Natuurlijk filmt elke film oneindig veel meer dingen niet dan wel. Dat is op zich een open deur. Maar vooral bij documentaires blijft het zinvol je af te vragen wat je allemaal niet ziet. Dat kan ook betekenen: welke onderwerpen

zou je wel kunnen filmen, maar worden over het hoofd gezien? De Wit-Rus Ruslan Fedotow en de Chinees Zhiqi Pan richten allebei hun camera op gemarginaliseerde stadsgenoten – het soort mensen dat je normaal gesproken voorbij loopt. Over zijn onderwerp zegt Fedotow: “Als zij hier in dit café zou zitten, zou ze proberen onze aandacht te trekken door te gaan zwaaien of zoiets. De gebruikelijke reactie is dat mensen zich afsluiten voor dat soort vreemd gedrag. Met deze film wilde ik laten zien welke verhalen je kunt ontdekken als je die uitnodiging aanneemt.” 6 En hoe mooi is het als de ene over-het-hoofdgeziene de andere helpt? En dat dat dan weer wordt opgemerkt? 9 Of als de ongeziene opeens als trotse dichter het podium betreedt – en dat wordt gefilmd? 16 Zo kun je bijna elke film op IDFA langs deze meetlat liggen. En de wet lijkt te zijn: hoe onfilmbaarder de documentaire was, hoe mooier hij wordt. Zoals regisseur Agustina Comedi tegen ons zei: “Op een of andere manier komen uit het oplossen van onmogelijkheden documentaires voort.” 9

Inhoudsopgave 6/7 de ontmoeting

15 feestmeester

Zhiqi Pan (24th Street) spreekt Ruslan Fedotow (Songs for Kit) over glansloze helden

9 makers

Sean Wang over Lady of the Harbour Uit het archief: Bert Haanstra met Peter Entell Hoe filmen IDFA-gasten het onfilmbare?

Nishtha Jain over The Mind of Clay Melissa Brouwer verstript Amal

6/7

11 films

Feargal Ward filmt strijd van boer tegen multinational Zussen steken de oceaan over voor IDFA-bezoek Leuk: drie Iraanse vrienden doorkruisen Frankrijk

12/13 thema

16/17 films

Mercedes Dominioni filmde haar filmende oma en broertje Gesprek met dappere dichteres Hissas Hilal Talal Derki ging undercover voor Of Fathers and Sons Alexander Kuprin zet hoog in met Incense-Navigator

19 films

Brett Morgen portretteert Jane Silvana wil rappend de wereld verbeteren

12/13

Niet te filmen: oplossingen voor het onfilmbare

coverfoto: Bram Belloni

CAFE DE JAREN THE BEATING HEART OF IDFA OPEN ALL HOURS CAFÉ DE JAREN Nieuwe Doelenstraat 20

BELEEF

Rokin

IDFA VOLKS KRANT MET DE

PATHÉ DE MUNT Muntplein

Vijzelst raat

TUSCHINSKI

ein Rembrandtpl

CAFEDEJAREN.NL

is honored to participate in IDFA: 30th Edition

Who sits in your audience? What are they feeling? Is your story creating an impact? C

Find out with Harvis, an engagement app that invites, captures and visualizes real-time responses during a screening.

CMY

Let’s transform a passive audience into a community of active participants, and unleash the full potential of stories for change. MORE INFO:

afourthact.com/harvis

| @a4thact

volkskrant.nl/idfa

Making Making a Murderer Making a Murderer was een uitzonderlijk succesvolle Netflix-serie, waarvan inmiddels een tweede seizoen is aangekondigd. De twee onafhankelijke Making-makers, Laura Ricciardi en Moira Demos, bespreken woensdag in een uitgebreide Filmmaker Talk met moderator Ryan Harrington hun werkwijze en artistieke keuzes. Wo 22 17:00 Brakke Grond Expozaal.

Donderdag portrettendag

foto: Bram Belloni

Het portret is een van de bekendste en populairste documentairevormen. Donderdag worden in de mooiste bioscoopzaal van Nederland vier sterke portretten van sterke persoonlijkheden achter elkaar vertoond. Met toptenniscoach Nick Bollettieri in Love Means Zero (10:00, ingeleid door Martin Šimek); toparchitect Bjarke Ingels in Big Time (12:30, ingeleid door filmmaker-architect Jord den Hollander); topregisseur Spielberg in Spielberg (15:15, ingeleid door zijn Nederlandse collega Martin Koolhoven); en topzangeres Betty Davis in Betty – They Say I’m Different (21:45, ingeleid door John Leerdam). Do 23 Tuschinski 1.

Lachman Masterclass

Voor een geboeid publiek van professionals gaf gelauwerd en veelzijdig cinematograaf Ed Lachman (onder meer bekend van het op dit IDFA vertoonde Tokyo-Ga, 1985) in de Rode Zaal van de Brakke Grond dinsdag een Masterclass. Onder leiding van moderator Henning Rädlein (links) gaf hij uitleg over zijn methodes en materiaal, geïllustreerd met de nieuwste Arri-apparatuur. Hij vertelde ook hoe zijn start als documentair cameraman een leerschool was voor zijn latere fictiewerk, waaronder de Oscar-genomineerde films Carol (2016) en Far from Heaven (2002). Hij leerde onder andere goed kijken naar en gebruiken van aanwezig licht en ontwikkelde zelf een systeem voor belichting.

Mystiek in Melkweg Samen chanten, thee zetten van een jungleplant of ronddansen tot je in trance raakt: Brazilië kent een waaier aan rituelen in spirituele sferen. De Franse filmmakers en geluidskunstenaars Vincent Moon en Priscilla Telmon trokken drie jaar lang door het enorme land om het verband tussen trance, extase, muziek, geestverschijningen en spirituele rituelen te onderzoeken. Het resultaat, hun film Hibridos, the Spirits of Brazil, toont de mystieke ervaringen van binnenuit. Door de camera soms tussen de deelnemers in te plaatsen wordt de toeschouwer onderdeel van het ritueel. In de Melkweg voeren de makers een performance op en bij de filmvertoning worden bezoekers uitgenodigd zich zonder schroom te laten meevoeren met de extatische klanken en zelf in trance te geraken. Híbridos, the Spirits of Brazil Live – Vincent Moon en Priscilla Telmon. Do 23 19:30 Melkweg Rabozaal.

Winnaars op woensdag IDFA is begonnen aan de eindsprint naar het hoogtepunt van het festival: de bekendmaking van de winnaars. Woensdagavond worden in de Rabozaal van de Stadsschouwburg Amsterdam alle winnaars bekendgemaakt tijdens de IDFA Awards Ceremony. Aanvang 20:45 uur; de presentatie is in handen van Hadassah de Boer.

Producenten prijzen films Tijdens een lunch met zo’n veertig internationale documentaireprogrammeurs is op maandag een tussentijdse peiling gedaan naar de beste fi lms die gezien zijn op IDFA. Het leverde een gedeelde eerste plaats op voor het indrukwekkende overleversverhaal Primas en de interculturele Chinees-Amerikaanse ontdekkingstocht I Am Another You.

Kort dag De kortefilmcompetitie is terug op IDFA en alle vijftien korte documentaires die strijden om de IDFA Award for Best Short Documentary zijn woensdag te zien op de speciale Shorts Dag. Inclusief een Zweeds arbeidsbureau waarin de werknemers worden verbeeld met poppetjes (As We’re Told); een man met lichtallergie (How to Make a Pearl) en een honingjager in de Nepalese jungle (The Last Honey Hunter). Wo 22 14:00 Tuschinski 3.

Groen zien Twee groene documentaires op donderdagavond, met de bioindustrieaanklacht Eating Animals (18:30), naar het boek van Jonathan Safran Foer en ingesproken door Natalie Portman, en Let There Be Light (21:15), over de hoop op kernfusie als onuitputtelijke en schone energiebron. Do 23 18:30/21:15 Brakke Grond Rode Zaal.

Dubbele dubbele billen Twee documentaires weten meer dan één, schreven we eerder al. En vier weten meer dan twee! In De Balie creëren documentaires over normaal doen en groepsgedrag in gesloten gemeenschappen een duet (voor wie één dag bezoekt) of kwartet (voor wie beide dagen aanschuift) van wederzijds versterkende betekenissen. Wo 22 ‘Act. Normal’ met Plot 35 (18:30) en Ouaga Girls (21:15); do 23 ‘Out of Bounds’ met The Work (18:30) en One of Us (21:15) De Balie.

Hulp en hout weg

foto: Nichon Glerum

Als metaprogrammeur heeft Oxfam Novib drie films uit het IDFA-aanbod geselecteerd met thema’s die passen bij hun GROW-campagne. Met woensdag Silas, waarin de onvermoeibare Libanese titelheld zijn corrupte regering blijft hekelen over verdwenen hulpgelden en illegale houtkap. Met nagesprek onder leiding van Chris Kijne, presentator van VPRO’s Bureau Buitenland. Wo 22 19:30 Tuschinski 1.

Onze Arabische wereld eindelijk dichterbij

Warme klanken op natte dag Natgeregende IDFA-bezoekers konden zich maandag in de Melkweg warmen aan de zielvolle en hypnotiserende klanken van de hoogbejaarde maar allesbehalve uitgemusiceerde Ethiopische legende Girma Bèyènè en de Franse Ethio-grooveband Akalé Wubé. Ze traden op na de vertoning van Ethiopiques - Revolt of the Soul, over de Franse muziekjournalist Francis Falceto (van de Ethiojazz-platenreeks) en zijn samenwerking met Amha Eshete.

Woensdag en donderdag worden documentaires uit het programma Shifting Perspectives: The Arab World, dat westerse mediaclichés over Arabieren ontkracht met een empathische blik van binnenuit, vertoond in Podium Mozaïek en de Tolhuistuin. Met onder meer de indrukwekkende documentaires A World Not Ours (wo 22 21:30 Tolhuistuin) en China Is Still Far Away (do 23 14:00 Podium Mozaïek).

Zhiqi Pan (links) en Ruslan Fedotow

Ruslan Fedotow spreekt met Zh iqi Pan over hun glansloze helden

‘ Voor deze mensen is steeds minder plek’ In je eigen stad vind je nog eens wat: twee jonge documentairemakers portretteerden gemarginaliseerde inwoners van hun eigen woonplaats. De Wit-Rus Ruslan Fedotow (Songs for Kit) en de Chinees Zhiqi Pan (24th Street) spreken elkaar over hun glansloze helden. “Ze maken deel uit van een grote groep mensen die door niemand worden gezien.”

24th Street

Songs for Kit

Door: Sasja Koetsier / fotografie: Bram Belloni

In 24th Street volgt Zhiqi Pan scharrelaar Su die in het snel uitdijende Hangzhou telkens op een nieuwe plek een illegaal eettentje inricht, dat hij uitbaat totdat de bulldozers komen. Nog veel verder in de marge weggedrukt leeft de dakloze vrouw die Ruslan Fedotow tot hoofdpersoon maakte van Songs for Kit. “Ik kwam haar tegen op een speciale plek in Moskou, een blini-restaurant dat nog de sfeer van de sovjettijd ademt en waar mensen uit alle sociale lagen van de stad komen”, vertelt Fedotow. “Je vindt er daklozen, hipsters en politieagenten. Ze zat daar haar knuffelbeest te voeren en ik werd meteen verliefd op haar. Ze was niet gewoon met een knuffel aan het spelen; ik kreeg het gevoel alsof ze haar kind in haar armen hield. Dus ik stapte op haar af en vroeg: ‘Wat doe je?’ Ze antwoordde: ‘We eten nu en straks gaan we slapen, in de stoptrein’ – en de vreugde waarmee ze dat zei, was magnetisch. Dus ik vroeg: ‘Kan ik met je mee?’, en dat vond ze OK.” Na een paar dagen stelde hij voor haar te gaan filmen. “In het begin vond ze het een beetje gek, maar op het moment dat ze erin meeging kwam meteen de actrice in haar naar boven; ze begon haar karakter uit te vergroten. Ik was daar niet zo blij mee, want het voelde nep. Maar ook als ik de camera wegdeed, ging ze ermee door. Ze was een actrice die eindelijk haar publiek had gevonden.” Zhiqi Pan liep zijn hoofdpersoon Su tegen het lijf op een bouwplaats in zijn woonplaats Hangzhou, waar in het kielzog van de bouwactiviteiten een klein centrum van ongeregelde commercie was ontstaan. “Op een bepaald moment ging ik me richten op types die ik interessant vond en ik eindigde bij Su. Hij staat voor een specifieke identiteit in China. Het land heeft de afgelopen dertig jaar een snelle ontwikkeling doorgemaakt, de maatschappij en economie zijn erg veranderd, maar hij probeert nog steeds een leven op te bouwen volgens de regels van een vorig tijdperk. Je ziet dat voor mensen als hij in het moderne China steeds minder plek is.”

Ontluisd “Naar daklozen kijkt in Rusland niemand om”, zegt Fedotow. “Ze worden gezien als gestoorde figuren, aan wie je maar

het beste zo snel mogelijk voorbij kunt gaan. Maar ik wilde uitzoeken hoe het komt dat zij als dakloze gelukkiger is dan veel andere Russen. Mensen die op straat leven hebben de innerlijke kracht om zich aan de regels van de maatschappij te onttrekken en vrij te zijn als een kind. Op een bepaalde manier probeer ik dat zelf ook, daarom vind ik haar interessant.” De eindscène van Fedotows Songs for Kit, waarin het naamloze hoofdpersonage ontluisd wordt, roept bij Zhiqi Pan vragen op: “Tijdens de hele film had ik het gevoel dat ik naar een sterk en eigenzinnig personage keek, maar in de laatste scène is ze juist heel zwak.” “Dat was het idee van de film”, antwoordt Fedotow. “Je ziet een sterke vrouw, maar op een bepaald moment zie je haar kwetsbaarheid. Ze heeft een zwaar leven, maar ze weet hoe ze zich staande kan houden. Ze zingt. Het systeem kan haar niet breken.” Pan: “Is er psychisch iets met haar aan de hand?” Fedotow: “Het ene moment is ze gekker dan het andere. Ik zou niet precies kunnen zeggen wat haar geestelijke gesteldheid is. Ook dat fascineert me.” “Ik zie overeenkomsten tussen onze films”, analyseert Pan, “maar ik zie ook dat onze hoofdpersonen hun bestaan op een heel andere manier beleven. Dat heeft denk ik te maken met culturele en ideologische verschillen. In Su’s leven is bijvoorbeeld geen plaats voor muziek, omdat hij helemaal gericht is op het vinden van praktische manieren om te overleven.” Su keert aan het einde van 24th Street terug naar een situatie waarvan we dan al weten dat die hem weinig kansen biedt. Toch zien we hem monter op een braakliggend terrein het skelet van een nieuwe tijdelijke woning neerzetten. Zien we daar niet toch een parallel? Pan houdt zich op de vlakte: “Ik wilde vooral laten zien hoe moeilijk het in China is om te overleven voor mensen als Su en zijn vriendin Qin. Zij staan voor een grote groep mensen die keihard werken voor hun bestaan, maar door niemand worden gezien.” Iemand in beeld brengen die doorgaans over het hoofd wordt gezien, was ook deel van Fedotows motivatie. “Als zij hier in dit café zou zitten, zou ze proberen onze aandacht te trekken door te gaan zwaaien of zoiets. De gebruikelijke reactie is dat mensen zich afsluiten voor

dat soort vreemd gedrag. Met deze film wilde ik laten zien welke verhalen je kunt ontdekken als je die uitnodiging aanneemt.”

Ruzie Net zoals Fedotows camera een speciale rol ging spelen in het leven van de vrouw die hij portretteerde, merkte ook Pan dat zijn camera soms een instrument werd voor zijn personages. “Er waren twee situaties waarin één partij wilde dat we de camera stopzetten en de andere erop aandrong dat we bleven filmen. Toen de politie een inval deed in het huttenkamp waar Su en Qin woonden, vroeg Su ons om de camera te laten draaien terwijl de politie de opnamen wilde stoppen. Maar toen Su in een familieruzie terechtkwam wilde hij juist dat we ophielden, maar zeiden mensen om hem heen dat we door moesten gaan.” Beide scènes zijn in de film beland. “Ik vond dat ik die situaties moest laten zien, omdat ze deel uitmaken van de realiteit die ik aan het vastleggen was.” Fedotow twijfelde wel eens of hij de camera niet stop moest zetten. “Voor mij was het: óf ik film, óf ik help. Wanneer ze er doorheen zat, vroeg ik haar in het begin steeds of ze wilde dat ik bleef filmen. Op een gegeven moment was ze zo gewend geraakt aan de camera dat ze zei: film alles maar.” Dat hun hoofdpersonen zo’n ongeregeld bestaan leiden, betekende voor de regisseurs dat ze vaak moesten improviseren. Pan: “Ik had op een bepaald moment bedacht dat we één derde van de film op 24th Street zelf zouden filmen, één derde in de stad en één derde in Su’s geboortedorp. Uiteindelijk is het heel anders gelopen.” “Ik had er wel over nagedacht hoe ik haar wilde filmen,” reageert Fedotow, “maar dat was vrij zinloos, want ik had geen andere keus dan haar te volgen en ik wist van tevoren nooit wat ze ging doen. Als zij rende, rende ik; als zij zat, zat ik. Eigenlijk had zij de regie in handen.” 24th Street – Zhiqi Pan. Wo 22 16:00 Munt 13;

za 25 19:45 Tuschinski 2; zo 26 15:00 Munt 12.

Songs for Kit – Ruslan Fedotow. Do 23 19:30 EYE Cinema 2.

The Dutch Collective Management Organisation (CMO) for film and television directors.

is proud sponsor of

IDFAcademy.

The talent development program for emerging documentary ﬁlmmakers www.vevam.org

IDFA laat de hele wereld zien

Het documentairefestival IDFA bouwt bruggen tussen werelden. Tussen actualiteiten en achtergronden. Tussen kunstenaars en kijkers. Tussen ideeën en kansen. IDFA brengt de wereld samen. Daarom steunt VSBfonds dit festival. Ook mooie plannen voor kunst en cultuur? Kijk op vsbfonds.nl

vsbfonds.nl

de bezoekers van het Over het IJ Festival, de ouderen van Zona’s Kiosk, de studenten van de beurs, de vrijwilligers van de Voorleesexpress, de acteurs van Toneelvereniging NieuwLeven, de dansers van Venlo Danst, de vrouwen van het Tienermoederproject, de bezoekers van de Kunsthalkade, de leerlingen van PrinsHeerlijk, Het publiek van Holland Opera, de reizigers van Zeereis in het Scheepvaartmuseum, de zangers van Popkoor The Happening, de buurtgenoten de Vonk, de kinderen Hoedje van Papier, de gebruikers van Dorpshuis Schingen-Slapterp, de jonge talenten van het Grachtenfestival, de deelnemers aan de Lang Eettafel, de bewonderaars van de Hermitage, jongeren van het Young Art Festival, de kanshebbers op de Nationale Zorgvernieuwingsprijs, de bezoekers van Festival 5D , de muzikanten van de Koninklijke Harmonie Lottum, de scouts van

‘Bij Idomeni stonden minstens 2000 camera’s’ De beelden van aanspoelende vluchtelingen op Griekse eilanden laat ook de Chinese gemeenschap in Athene niet onberoerd. In de verrassende, tragikomische film Lady of the Harbour besluit de kordate Chinese ondernemer Susanne een handje te helpen. “Dit is geen vluchtelingenfilm”, benadrukt regisseur Sean Wang. Hij richtte zijn lens juist op de vrijwillige hulpverleners, in dit geval een groep Chinezen in Griekenland, om zo een inkijkje te geven in hun bestaan. Toch biedt de film een verassend perspectief op de vluchtelingenproblematiek, soms op tragikomische wijze. “Het is ook een absurde situatie. Bij het filmen in Idomeni (een doorgangskamp op de Grieks-Macedonische grens, red.) stonden minstens 2000 camera’s, ik vermoed dat er tweehonderd documentaires worden gemaakt. Soms waren er meer hulpverleners en vrijwilligers dan vluchtelingen”, aldus Wang.

Klunzigheid

foto: Bram Belloni

Een van die vrijwilligersgroepen wordt aangevoerd door de Chinese ondernemer Susanne. Ze wil iets terugdoen voor haar ‘tweede vaderland’ Griekenland en begint geld en hulpgoederen in te zamelen voor de Syrische vluchtelingen die in de haven van Piraeus en op de stranden van Lesbos arriveren. De ontreddering van de tienduizenden vluchtelingen brengen bij Susannes vrijwilligerslegertje herinneringen naar boven aan hun eigen migratieverhalen. De fi lm toont de herkenbare klunzigheid die goede bedoelingen zo vaak met zich mee lijken te brengen. Ook tergend is de bureaucratische refl ex van hulpverleners die de chaos in de kampen proberen te beteugelen. Daardoor besluit Susanne op eigen gelegenheid spullen uit te delen, wat beelden oplevert van kluwens vechtende mensen die zich als wilde dieren storten op voorverpakte croissantjes en stekkerdozen.

Islamitisch én Chinees Wang stuitte op dit pakkende verhaal dankzij zijn vader, die voor werk tijdelijk in Athene woonde en daarna fungeerde als coregisseur. Het paste in Wangs zoektocht naar ‘identiteit’, dat een belangrijk thema is in zijn werk: “Ik ben opgegroeid in Beijing en spreek het lokale, cockney-achtige accent, maar toch hoor ik er ook weer niet helemaal bij: mijn ouders kwamen van het platteland. Bovendien ben ik een Hui-Chinees, wat betekent dat ik moslim ben. Ik ben zelf niet gelovig, maar mijn grootouders bijvoorbeeld wel.” De Hui stammen af van Perzische en Turkse rondreizende handelaren uit de dertiende eeuw, en die islamitische én Chinese culturele inborst ziet Wang tot zijn tevredenheid samenkomen in deze fi lm. “De geschiedenis van de Chinese gemeenschappen in Europa wordt zelden belicht”, zegt Wang, “terwijl het een enorme, veelzijdige bevolkingsgroep is.” De grootste gemene deler is wel business: ‘stil zitten en geld verdienen’ is een gevleugeld Chinees gezegde, zegt Wang – onder meer reden dat de Chinese gemeenschap niet zo graag op de voorgrond treedt. “Ze laten niet zo snel hun ware gezicht zien tegen niet-Chinezen”, verklaart Wang. “In de Aziatische cultuur zijn mensen zich sterker bewust van de mening van anderen. Maar Susanne heeft voor Chinese begrippen een vrij unieke, open persoonlijkheid. Die heeft ze na haar komst in Griekenland ontwikkeld: ze verstaat de kunst van omgaan met mensen ondanks haar wat dwingende hang naar leiderschap.” (OvD) Lady of the Harbour – Sean Wang.

Do 23 12:45 Munt 9, za 25 18:45 Tuschinski 4.

30 JAAR IDFA

Hé gast!

Op IDFA draaien meerdere documentaires over gevoelige onderwerpen die lastig in beeld gebracht konden worden. Wij vroegen filmmakers: wat kon je niet filmen, en hoe heb je dat probleem opgelost? Agustina Comedi – Silence is a Falling Body

Victor Vroegindeweij – The Last Fight

“Mijn hele onderwerp was iets dat ik niet kon filmen, een onmogelijke conversatie met mijn dode vader. Op een of andere manier komen uit het oplossen van onmogelijkheden documentaires voort.”

“We mochten niet backstage bij een MMM-gevecht, maar we gingen gewoon met veel bravoure naar binnen: we filmden onze protagonist terwijl ze naar binnen liep. Met microfoonhengel, een draaiende camera, alles. Niemand hield ons tegen, het zag er te vanzelfsprekend uit.”

João Queiroga – Our Skin “Our Skin is een telefoongesprek en ik kon maar van één van de personages geluid en beeld opnemen. Voor de beller aan de andere kant van de lijn moest ik een hele wereld recreëren om het te kunnen visualiseren.” De verreweg best bezochte Nederlandse bioscoopdocumentaire aller tijden staat op zijn naam: 1,7 miljoen mensen bezochten in 1963 zijn Alleman. Hier draagt Haanstra (1916-1997) op het eerste IDFA in 1988 zijn inzichten over aan de Amerikaan Peter Entell (links). Met succes: Entell werd een graag geziene gast en zijn documentaire Like Dew in the Sun draaide vorig jaar op IDFA in competitie. Jan de Vaal (op de rug gezien), voormalig directeur van het Filmmuseum, luistert met genoegen toe.

Jason Hanasik – How to Make a Pearl “Gelukkig heb ik tot nu alles kunnen filmen wat ik wilde.”

Mikala Krogh – A Year of Hope Rina Castelnuovo-Hollander – Muhi Generally Temporary “Onze hoofdrolspeler gaat vanwege een noodgeval de grens over, Gaza in, en omdat ik Israëlisch ben, kon ik dat niet. Een Palestijnse filmcrew in Gaza steeg boven het politieke conflict uit en filmde voor ons.”

“Sommige deelnemers waren kinderen die seksueel misbruikt waren. Cameraman Morgan Knibbe maakte ’s nachts abstracte beelden van de metro in Manila en de natuur en we gebruikten de stemmen van de kinderen om hun verschrikkelijke getuigenissen te vertellen.”

U heeft uw dromen gerealiseerd. Maar hoe kunt u deze delen? De juiste begeleiding geeft uw levenswerk door. Zo groeit ook een volgende generatie met uw vermogen mee. Laag op laag. Een leven lang.

THE NETHERLANDS AUDIOVISUAL ARCHIVE Beeld en Geluid IDFA Award for Dutch Documentary 2017

‘Juist de rechtbank is surrealistisch’ Als chipbedrijf Intel aankondigt uit te gaan breiden, is dat voor de vele werkloze Ieren fantastisch nieuws. Behalve voor de teruggetrokken boer Thomas Reid: zijn terrein is uitgekozen voor de nieuwbouw.

foto: Nichon Glerum

Sinds Ierland in 2008 hard werd getroffen door de financiële crisis, is het land geobsedeerd door economische groei. Om ruim baan te geven aan werkgelegenheid, in de vorm van een nieuwe chipfabriek, moet de eeuwenoude familieboerderij van Thomas Reid eraan geloven. De vijftiger is er geboren en getogen en leidt zonder elektriciteit of stromend water een wat archaïsch boerenbestaan. Gezeten tussen zijn bijzondere collectie stoffi ge langspeelplaten, die hij bij gebrek aan stroom niet kan beluisteren, onderhoudt Reid via een verzoekplatenprogramma zijn liefde voor muziek. Diezelfde radio verduidelijkt de ontwikkelingen in het conflict voor de kijker. “Voor de film was het onhandig dat hij alleen is”, vertelt de Ierse filmmaker Feargal Ward. “Ik kon hem niet de zaak aan iemand laten uitleggen. Dat heb ik opgelost door het verhaal via diverse media te vertellen, als schakel naar de buitenwereld.”

Weiland Ward besloot de gortdroge juridische teksten uit hun context te plaatsen, en liet de rechtszittingen naspelen in het weiland van Reid. “Dat kun je surrealistisch noemen, maar voor mij is juist de rechtbank zelf een

De bezoeker

surrealistische omgeving. De taal van de staat is voor normale mensen niet te begrijpen.” Je kunt nauwelijks onderscheiden of de pratende toga aan de kant van Intel of Reid staat, aldus Ward. De camera tolt net zo rond de spelers in de rechtbankscènes als de gedachten over de zaak door Reid’s hoofd spoken, verklaart de regisseur: “Ik wilde op die manier de psychologische impact van zo’n zaak tonen.”

Kanaal Het mediagenieke conflict kreeg niet de massale volkssteun die je zou verwachten. “De Ieren vinden het creëren van werkgelegenheid nu topprioriteit, ze vinden dat er offers gebracht moeten worden”, verklaart Ward. Als kijker vraag je je af waarom Intel niet gewoon een andere plek zoekt om uit te breiden. “Nou ja, kijk”, begint Ward, “hun terrein ligt aan de ene kant aan een kanaal en aan de andere kant is een spoorlijn – of stop, waar heb ik het over”, onderbreekt hij zichzelf. “Het is onzin wat ik zeg, Intel kan een vestiging op de maan bouwen als ze willen. Het onteigenen van Reids land was gewoon de makkelijkste weg. Daar draait het om, die achterliggende gedachte dat je de rechten van een enkele burger met één pennenstreek kan vermorzelen.” (OvD) The Lonely Battle of Thomas Reid – Feargal Ward.

Wo 22 13:30 Tuschinski 2; za 25 19:30 EYE Cinema 2; zo 26 13:30 Munt 10.

Draait er nog wat leuks? zondag 19 november 18:43 uur Munt 9

A Murder in Mansfield Tweelingzussen Colleen (63, eigenaar fietsverhuurbedrijf) en Cathleen McGuire (63, handlezeres) komen altijd speciaal voor IDFA vanuit respectievelijk Griekenland en New York naar Amsterdam. Dit jaar is hun zesde keer. Elk van de dertig films die ze dit jaar bekijken, wordt uitvoerig door de Amerikaanse zussen besproken. Zo ook deze film van Barbara Kopple, waarin de nu volwassen Collier zijn vader confronteert met de moord op zijn moeder. De vader is, nadat Collier als kind tegen hem had getuigd, daarvoor veroordeeld. Colleen: “Als ex-advocaat had ik gelijk veel vragen. Waarom kreeg die vader geen gelijk-

agen r v l e ve

waardig podium in de film?” Cathleen vult aan: “Het lijkt alsof deze documentaire voortborduurt op het strafproces van de openbaar aanklager. Op de archiefbeelden zie je hoe het niet anders kan of Collier is als getuige destijds gecoacht. Hij was nog maar een kind – en getraumatiseerd bovendien. Hij verwijt zijn vader nu vast te zitten in zijn eigen waarheid, maar ik denk dat het voor hemzelf inmiddels misschien nog wel méér geldt.” Colleen: “We hebben tijdens de Q&A gelijk onze vingers opgestoken – dat doen we altijd.” Maar de antwoorden konden de McGuires niet overtuigen. Colleen: “Prima dat je maar één kant van het verhaal wilt vertellen, maar wees er dan open over dat je niet álle stenen gelicht hebt.” Cathleen: “Weet je wat? We gaan die man schrijven in de gevangenis. Vertellen dat we deze film hebben gezien en we ook zijn kant willen weten.” (MN)

Bloemen, bier en bijna voorbij

A Murder in Mansfield – Barbara Kopple.

Vr 24 19:45 Munt 12; za 25 20:45 Tuschinski 6.

wil andere kant weten Stel je voor: drie Iraanse mannen staan met bier in de hand in een Frans gehucht naar een bloemencorso te kijken. Op de wagens vrouwen die lusteloos staan te zwaaien naar ongeïnteresseerde dorpsgenoten met houten koppen. Jeroen Bosch, denk je dan. Of dat echt door de hoofden gaat van Arash, Hossein en Ashkan doet er niet toe. Vast niet. En de film zegt het ook niet. Maar je voelt de afstand tot de cultuur van het land waar ze al vijf jaar wonen en werken of, in het geval van Arash, studeren. Hun roadtrip door Frankrijk deze zomer is een soort afscheid, want Arash wil terug naar Iran – heimwee. Hossein en Ashkan

willen liever niet dat hij vertrekt. Maar hoe laat je iemand van gedachten veranderen? Before Summer Ends doet een beetje denken aan al die andere lieve, liederlijke filmreizen door Frankrijk en zelfs een beetje aan Agnès Varda’s meanderende zoektochten, maar dan met een ongebruikelijk trio personages. Er is drank. Er wordt geslapen in de zon. Vrouwen stappen in en weer uit. Tuurlijk lopen dingen anders dan gehoopt. Drie Iraanse vrienden in Frankrijk. Ze missen elkaar nu al. (RR) Before Summer Ends – Maryam Goormaghtigh.

Do 23 15:30 Tuschinski 5; vr 24 19:00 Munt 13.

brengen zijn? te ld ee b in t ie n ie d met onderwerpen nbaar in beeld ke er h t ie n Wat doen filmmakers n se en m at n bestaan of omd va en ld ee b en ge er at tieve oplossingen. ea Omd cr le ve t n o to FA ID bleem. willen? Dat is een pro s Door: Veerle Corsten

Je hebt een onderwerp waar je dolgraag een documentaire over wilt maken. Maar het is niet te filmen. Omdat het in het verleden speelt en er geen opnamen van bestaan. Omdat hoofdpersonen niet kunnen of willen praten – omdat het gevaarlijk is, geheim of te emotioneel. Dat is lastig, want een documentaire vraagt om beelden. Dit kun je oplossen door archiefbeelden te gebruiken en betrokkenen in voice-over te laten vertellen. Maar er zijn documentairemakers die originelere manieren verzinnen om het onfilmbare in beeld te brengen. Een bekend voorbeeld is Waltz with Bashir (Ari Folman, 2008), waarin dankzij animatie de herinneringen van een Israëlisch soldaat aan de oorlog in Libanon tot leven komen. Of de door de Nederlander Hisko Hulsing geanimeerde biografische scènes van Nirvana-voorman Kurt Cobain in Cobain: Montage of Heck (2015) van regisseur Brett Morgen (die op dit festival Jane presenteert). Maar ook voor IDFA 2017 hebben filmmakers mooie manieren gevonden om beelden te maken van niet-verfilmbare verhalen. Niet alleen als manier om een probleem te omzeilen, maar ook om iets toe te voegen: een extra betekenislaag, afstand of juist nabijheid tot het onderwerp, en onmiddellijke reflectie. Ze bieden zes antwoorden op de vraag: hoe verbeeld je het onfilmbare?

Met poppen Hoe onwaarschijnlijk het ook klinkt – met kartonnen poppen de werksituatie van een Zweeds arbeidsbureau naspelen – in As We’re Told van Erik Holmström en Fredrik Wenzel zijn kopjes koffie die door dozen met gezichten uit de automaat worden gehaald volkomen logisch. Er is zelfs een complete sportschool van karton. Gek genoeg hebben de bordkartonnen personages gezichtsuitdrukkingen en komen ze tot leven, ondanks dat je de in grijs geklede poppenspelers ook in beeld ziet. De werknemers van de meest impopulaire instantie van het land kunnen zo vrijelijk vertellen hoe het Zweedse arbeidssysteem faalt: negen van de tien arbeidszoekenden vinden via het arbeidsbureau geen baan. De kartonnen werknemers ontberen elke hoop of ambitie en doen alleen wat ze verteld wordt. Het creëert het beeld van het arbeidsbureau als een marionettentheater.

Met animatie Vliegtuigen die naar beneden storten worden in Leo Gabriadze’s Rezo bijna schattig, doordat ze met geanimeerde tekeningen worden verbeeld. De vereenvoudiging tot Quentin Blake-achtige tekeningen zorgt ervoor dat je als kijker zowel afstand ervaart tot het onderwerp – een jongen die opgroeit in Georgië met diverse militaire invasies

– als juist tot de essentie komt. Waardoor het moment waarop een kudde Duitse krijgsgevangenen blootsvoets en hongerig over een brug wordt geleid, een onverwachts beklemmend gevoel geeft. Net als een goed schilderij verbeeldt het geanimeerde beeld op dat moment niet alleen deze, maar álle gevangenen.

Met poppen én animatie In Trine Laiers game Cosmic Top Secret, onderdeel van DocLab, ontdek je spelenderwijs het verhaal van de vader van T., een voormalige spion. Collega’s die je spelend tegenkomt, haar vader en T.; ze worden allemaal verbeeld door bordkartonnen poppetjes. Als je T. laat wandelen, wordt ze zelfs een papieren propje. Je denkt in een spannende whodunnit terecht te zijn gekomen, maar ondertussen kom je ongemerkt ook steeds meer te weten over de relatie van T. en haar vader, en hoe onbeholpen hun contact eigenlijk is. Zoals dat zo vaak gaat tussen ouders en kinderen – het gaat erom of ze nu een spannend beroep hebben of niet.

hebben gehad te overwinnen met nieuwe herinneringen. Met een trotse glimlach kijkt een van de hoofdpersonen toe wanneer een andere ex-gevangene, die door bewakers wordt gedwongen zijn plas schoon te vegen met zijn eigen lichaam, daar ditmaal alleen maar om moet lachen. Drib laat zien hoe zo’n re-enactment helemaal in de soep kan lopen en dan alsnog een geweldige film oplevert. Een reclamebureau huurt een YouTuber in om met virale vechtpartijen nieuws te maken in de categorie there’s no such thing as bad publicity. In de documentaire die Kristoffer Bogli hierover maakte, speelt de YouTuber zijn eigen rol na. Maar net als hij in werkelijkheid deed, ontregelt hij ook tijdens deze documentaireproductie de boel. Een Drosteeffect in optima forma.

Met maskers

Met re-enactment Een probaat middel voor een verhaal dat in het verleden speelt en waarvan geen archiefbeelden beschikbaar zijn is een re-enactment – het naspelen. Met The Act of Killing liet Joshua Oppenheimer in 2012 zien hoe dat nog onthullender kan zijn dan het filmen van de werkelijkheid. In deze moderne klassieker (dit jaar teruggekeerd op IDFA in het programma The Visual Voice) zijn twee Indonesische communistenjagers trots op hun moorddadige verleden. Ze vertellen hoe ze zich lieten inspireren door filmhelden als Marlon Brando, Al Pacino en John Wayne, “maar dan sadistischer”, en speelden op verzoek van Oppenheimer hun oorlogsmisdaden met plezier na in verschillende filmstijlen. Voor Ghost Hunting liet regisseur Raed Antoni Palestijnen die hebben vastgezeten in een Israëlische gevangenis hun cellencomplex nabouwen om daarin hun eigen ervaringen na te spelen. De film volgt het bouwen oefenproces, waardoor je precies leert hoe de Moscobiya-gevangenis eruitzag: “Nee, in mijn cel was het plafond iets hoger.” Het doel is om het sadisme waarmee de gevangenen te maken

De makers van Devil’s Freedom hebben zowel daders als slachtoffers van Mexicaans drugsgeweld kunnen vinden om mee te praten. Maar daders horen bij gangs of criminele organisaties en kunnen hun identiteit niet zomaar prijsgeven. Tegelijkertijd kunnen slachtoffers niet zomaar naar voren komen, omdat zij vaak geheimhouding hebben moeten zweren nadat zij of familieleden het slachtoffer zijn geweest van een moord, kidnapping of verkrachting. Dit heeft regisseur Everardo González opgelost door alle hoofdpersonen een masker op te doen. Deze maskers van stof zijn dezelfde die gebruikt worden bij Mexicaans worstelen, gevechtstheater waarbij het publiek de emotie van de worstelaar moet kunnen zien. Met gaten voor ogen, neus en mond laten deze maskers genoeg ruimte over voor expressie. Omdat in de film zowel daders als slachtoffers een masker dragen, wordt er visueel geen kant gekozen. Het interessante gevolg is dat daardoor ook de criminelen overkomen als mensen met gevoelens, en gevangenen van hetzelfde criminele systeem als hun slachtoffers.

Met leegte Het verhaal van Mexicanen die de grens naar de Verenigde Staten willen oversteken wordt in El mar la mar verteld via geluidsfragmenten van overstekers en lokale bewoners in en bij de Sonorawoestijn. Daarbij zien we beelden van wolkenvelden, in de wind wiegende planten en een volle maan. Naast ruisende planten hoor je soms een radio van een politieauto. Dit verraadt dat deze poëtische natuurfilm in feite verslag doet van doden die met toevallig aanwezig plastic bedekt worden, watertanks die door barmhartige bewoners worden achtergelaten voor vluchtelingen en verlaten schoenen die een weinig positieve afloop beloven.

As We’re Told – Erik Ho lmström en Fredrik We nzel. Di 21 13:45 Tuschi wo 22 22:30 Tuschinsk nski 3; wo 22 13:15 Tuschi i 3; do 23 17:00 EYE Cin nski 5; ema 2. Cosmic Top Secret – Trin e Laier. T/m za 25 9:00-2 3:0 0; zo 26 9:00-18:00 Brakke Devil’s Freedom – Everar Grond Exhibition. do González. Di 21 21:1 5 De Balie Grote Zaal; Drib – Kristoffer Borgli. wo 22 19:45 EYE Cinem Vr 24 13:45 Munt 9. a 1; vr 24 10:45 Munt 11. El mar la mar – Joshua Bonnetta en J.P. Sniade cki . Wo 22 20:45 Tuschinsk Ghost Hunting – Raed i 5; za 25 11:30 EYE Cin Andoni. Do 23 16:45 Mu ema 2. nt 11; zo 26 10:30 Munt Rezo – Leo Gabriadze. Wo 12. 22 13:15 Tuschinski 5; do 23 17:00 EYE Cinema 2.

Reber Dosky

Reber Dosky ontvangt dit jaar het Documentaire Stipendium van het Prins Bernhard Cultuurfonds. ‘Hij laat in zijn films kleine verhalen van menselijke verhoudingen zien en plaatst die in een brede, maatschappelijke context’. Het Documentaire Stipendium wordt uitgereikt tijdens het IDFA. www.cultuurfonds.nl

PBC05 adv reberdosky IDFA 245x172,5 def v1.indd 1

Foto: © Bram Belloni - 31pictures - Dutch Imagery

wint

Documentaire Stipendium Prins Bernhard Cultuurfonds

20-10-17 12:05

‘Waar je ook graaft, je vindt een verhaal’

In IDFA’s jubileumprogramma The Visual Voice selecteerde Nishtha Jain de Indiase filmklassieker The Mind of Clay (1985) van Mani Kaul als visuele inspiratiebron. “De eerste keer dat ik een film van hem zag, was ik kwaad omdat er niks in gebeurde.” gaat tergend traag in die film, een guave die van de boom valt, lijkt daar uren over te doen. Het is een ijzersterke film, maar voor een meisje van elf was het een beetje te veel van het goede. Ik weet nog hoe kwaad ik was, haha!”

“Ik had honderden andere inspiratiebronnen kunnen kiezen: mijn favoriete Europese of Amerikaanse films. Maar al gauw wist ik dat het een film van Mani Kaul moest worden, een van de beste regisseurs van India.” De in 2011 overleden Kaul was overigens getrouwd met een Nederlandse, met wie hij twee kinderen heeft. “Die kwamen als verrassing op de vertoning afgelopen week. Dat was zo ontroerend, ze hadden de film nog nooit gezien.” foto: Bram Belloni

Grapjes

Klei

Kaul laat de ambachtslieden vertellen, soms verbeeld door acteurs, over hun vaardigheden en de tradities. “Dat maakt het voor mij een symbool van India: waar in het land je ook graaft, je vindt een verhaal.”

Wachtende vrouw Jain zegt dat de film niet per se een inspiratiebron is voor haar eigen werk, maar wel een diepe indruk heeft achtergelaten. “In India is verhalen vertellen heel traditioneel. In bijna alle toneelstukken en films treedt een verhalenverteller op: een sutradhar, die je aan de hand neemt door het verhaal. In deze film

is dat niet zo. Hij probeerde de filmtaal in te vullen met muziek, die het verhaal samen met de beelden in harmonie moest brengen.” De eerste keer dat Jain een film zag van Mani Kaul, herinnert ze zich nog goed: “Ik was een jaar of elf toen er elke zondag op televisie een film werd vertoond. Daar keek ik altijd enorm naar uit; er was nog maar één tv-zender dus iedereen keek ernaar. Toen werd Kauls eerste film uitgezonden, Uski Roti: een anderhalf uur durende film over een wachtende vrouw. Dat is alles. Een vrouw die wacht bij de bushalte tot haar man, die als chauffeur werkt, haar komt ophalen. Alles

The Mind of Clay – Mani Kaul.

Do 23 10:00 EYE Cinema 2.

melissabrouwer.artstation.com; a The Graphic Story production, thegraphicstory.com.

De film The Mind of Clay is een poëtische rondgang langs Indiase pottenbakkerijen. “De film is zo anders dan films die nu gemaakt worden. Het verhaal wordt overgelaten aan het geluid en beeld; het is eigenlijk een non-narratieve film.” De productie was enorm: de regisseur reisde 14 duizend kilometer met een 30-koppige crew door India. Soms wist Kaul pas op het moment van aankomst wat hij wilde doen en schreef hij ter plekke een script. “Op elke plek belichtte hij de manier van werken, maar ook de plaatselijke legendes achter de kleisculpturen. Klei is de oudste kunstvorm ter wereld.” De film ontwikkelt zich zoals de reis zelf.

Kaul maakte zelf ook wel grapjes over het artistieke gehalte van zijn films, zegt Jain: “Zijn film Man Rising from the Surface was zo langzaam en ingewikkeld dat mensen vaak voortijdig de zaal verlieten. Die film gaf hij de bijnaam Audience Rising from the Chairs.” Jain heeft zich voorgenomen haar volgende film meer op Kauls associatieve stijl te baseren. “Ik heb in mijn eerdere films echt mijn eigen keuzes gemaakt, maar ergens heb ik het idee dat ik toegegeven heb aan een subliminale druk van westerse structuren voor documentaire maken.” Voor haar nieuwe documentaire is de filmmaker in de wereld van de jute-industrie gedoken. “Weet je hoe gigantisch dat is?! De hele stad Calcutta draait daar op. Zodra er ergens een oorlog uitbreekt, bloeit de jute-industrie op.” (OvD)

Amal – Mohamed Siam. Do 23 11:45 Munt 11; vr 24 12:45 Munt 11.

‘De fanatici vallen me aan’ I have seen evil from the eyes / of the subversive fatwas, / In a time when what is permitted / is confused with what is forbidden. (uit: De chaos van fatwa’s) In de hoofdrol Voordat ze door 70 miljoen kijkers werd gezien in Millions Poet, een soort Arabische Idols voor traditionele poëzie, was ze al bekend onder het pseudoniem Remia. “Maar niemand zag me ooit”, vertelt Hissa Hillal vanuit Saoedi-Arabië. “Misschien dachten mensen wel dat Remia stiekem een man was. Door mee te doen kon ik twijfelaars overtuigen. Maar belangrijker was dat ik wilde laten zien dat vrouwen goede dichters kunnen zijn. Sinds de Saoedische samenleving vanaf de jaren zeventig traditioneler is geworden, heerste het idee dat vrouwen niet origineel en inventief kunnen zijn.” In de derde uitzending, onherkenbaar door de niqaab die Saoedische vrouwen verplicht zijn te dragen, las de dichter en journalist ten overstaan van de hele Arabische wereld haar gedicht De chaos van fatwa’s voor, waarin ze de “barbaarse” geestelijken veroordeelde die het land besturen, in reactie op een recente fatwa waarin een sjeik had opgeroepen voorstanders van seksegelijkheid te vermoorden. “Sinds 2010 is de samenleving iets vrijer geworden. Veel mensen denken zoals ik en vinden het verschrikkelijk dat fanatici de

Islam misbruiken om geweld te prediken. Dat was een belangrijke reden om aan de film mee te werken: dat men in het Westen hoort dat verreweg de meeste mensen hier het extremisme verafschuwen.” Hillal belandde in de finale en het gaat niet te ver om te stellen dat ze sindsdien een inspiratie is gebleven voor talloze Saoedische vrouwen. “Inmiddels is het iets makkelijker geworden voor vrouwen om zich uit te spreken. Al gebruikt niemand hier het woord ‘gelijkheid’. Mensen hebben het over ‘vrouwenrechten’, niet over gelijkheid. Maar er is iets aan het veranderen. Er is een discussie ontstaan over de invloed van het extremisme op onze cultuur. Niet lang geleden werd je als crimineel beschouwd als je zoiets hardop zei. Niet dat ik minder doodsbedreigingen ontvang. De fanatici blijven me aanvallen. Die veranderen niet.” (RR)

The Poetess – Stefanie Brockhaus, Andy

Wolff. Wo 22 21:30 Tuschinski 6; zo 26 13:45 Brakke Grond Expozaal.

‘Zijn behoefte te filmen komt uit het diepst van zijn ziel’ Haar film The Creator of Universes is volgens regisseur Mercedes Dominioni een anderhalve maand lang durende foto van haar broer en oma. Hij is 16 en zij 96; samen maken en spelen ze hun eigen, gewelddadige soapserie.

foto: Nichon Glerum

De films van haar jongere broer Juan, die lijdt aan het syndroom van Asperger, gaan over kidnapping, moord en slavernij en in allemaal – het zijn er nu drie - gaat oma (bijna) dood. Toen Dominioni aan de filmacademie van Barcelona studeerde, kreeg ze zijn eerste film Forced to Death opgestuurd. Ze was erg onder de indruk en zo ontstond het idee om een film over haar broer te maken. “Ik had al plannen mijn broer te filmen, maar niet alleen over zijn ziekte. Ik realiseerde me dat hij door te filmen zijn moeilijkheden weet te kanaliseren. Daar moest het over gaan.” Dominioni wilde zo snel mogelijk naar Uruguay om het tweetal te filmen. “Onze oma was toen 96, ik was bang dat hun laatste gezamenlijke film nabij was.” Maar oma Rosa is inmiddels 98 en heeft nog steeds energie genoeg; zij is het die improviseert, verhaaltjes verzint en ook Juan als regisseur bijzonder serieus neemt.

Niets interpreteren Voor Juan zijn de films een manier om zijn leven te controleren, maar het gezamenlijke proces houdt ook oma in leven: ze vindt het fijn haar kleinzoon te helpen en ze voelt zich nuttig. Ze zijn allebei alleen – hij vanwege zijn ziekte en zij omdat ze weduwe is. Van de diepe behoefte met iemand samen te zijn, maken ze iets heel moois.

Dominioni wil ook nog een keer iets maken met alleen maar de beelden die haar broer heeft gefilmd, maar dit keer keek haar camera toe hoe hij met zijn handycam aan het filmen was. “Ik wilde de relatie en samenwerking van hem en mijn oma laten zien. Zonder voice-over, want ik wil niets interpreteren.”

Angst van de familie Juan heeft zijn oudere zus filmmaker zien worden maar nooit met haar gepraat over zijn eigen ambities. “Ik wilde mijn camera aan hem uitlenen maar hij wil het liefst zijn eigen gang gaan. Ik vind het mooi hoe de behoefte om te filmen bij hem uit het diepste van zijn ziel komt. Hij heeft het echt nodig zichzelf te uiten. Dat maakt hem een ontzettend goede filmmaker.” In de films die Juan met zijn oma maakt, speelt de dood een grote rol. “Natuurlijk is dat zijn manier om om te gaan met het onvermijdelijke einde van hun bijzondere relatie. Mijn film geeft de angst van de hele familie weer; wat gebeurt er met Juan als onze oma overlijdt?”(VC)

The Creator of Universes – Mercedes Dominioni.

Do 23 19:45 Munt 12; vr 24 13:30 EYE Cinema 2.

‘Dit is mijn gebed voor vrede’ Een stap zetten naar vrede in Oost-Oekraïne – regisseur Alexander Kuprin zet hoog in met Incense-Navigator. Met zijn roadmovie hoopt hij het beeld te veranderen dat media en overheid van de oorlog geven. “Ik maak altijd films over en met vrienden. Samen proberen we dan uit te vinden hoe deze gekke wereld in elkaar zit”, vertelt Alexander Kuprin. “Mijn eerste film ging over een vriend met kanker. Die zei tegen mij: ‘Je wil toch films maken over interessante dingen? Ik heb kanker en ga over een jaar dood.’ Ik heb mijn artistieke best gedaan om een film te maken waardoor hij niet dood ging.” Inmiddels heeft Kuprin zichzelf een nog veel moeilijker doel gesteld: het beëindigen van de oorlog in Oost-Oekraïne.

Moskou naar Donbass

foto: Nichon Glerum

In de film zien we twee mannen – Kuprin en zijn vriend, de monnik Zacchaeus – als hippies uit Moskou vertrekken en tijdens de reis naar Oekraïne de realiteit van oorlog aanschouwen en daardoor onvermijdelijk veranderen. Als hij met Zacchaeus wierook gaat brengen naar Donbass, leert hij waardoor ons beeld van die oorlog zo vertekend is: “We denken dat de oorlog gaat tussen een groep mensen met bepaalde idealen en een andere groep mensen met andere idealen. De waarheid is dat twee groepen met dezelfde opvoeding, dezelfde

ideeën en dezelfde doelen alleen een overheid hebben met gestoorde leiders.”

Oorlog en Vrede Net als in het boek van Tolstoj bestaat zijn film uit een deel genaamd Vrede en een volgend deel Oorlog. “Volgens de traditie van Russische cinema focus ik niet op een politiek statement, maar op personen die zich in de oorlog begeven en wat dat met mensen doet. Ik kan op het scherm geen duidelijk statement maken of iemand veroordelen, ik kan alleen maar het probleem zichtbaar maken en het publiek eigen conclusies laten trekken. Ik hoop dat kijkers leren om hun stereotypen, ingegeven door media en overheid, te relativeren.” Met deze film zet Kuprin de eerste stap richting vrede in Oost-Oekraïne. “Dit is mijn persoonlijke gebed voor vrede. Net als wierook die omhoog kringelt richting God, zo moet deze film een gedachte laten opstijgen bij mensen en bij God. Twee adressen dus, dit keer.” (VC) Incense-Navigator – Alexander Kuprin.

Wo 22 11:30 Munt 9; vr 24 11:00 Tuschinski 2; za 25 10:00 Brakke Grond Expozaal.

‘deze kinderen kennen geen normale wereld’ Of Father and Sons is de tweede film uit Talal Derki’s geplande trilogie over de oorlog in Syrië. Hij verschanste zich met zijn camera in het huis van een Al Nusra-strijder en diens zonen in een dorpje in Noord-Syrië. Derki heeft geen contact meer met Al Nusra-strijder Abu Osama en de anderen die hij zo’n twee jaar filmde. “Ik moest echt door met mijn eigen leven.” Want in tegenstelling tot wat hij zijn gastheer had doen geloven, leefde de inmiddels in Berlijn wonende filmmaker niet naar streng-islamitische regels. “Ik heb hem verteld dat ons contact bij de veiligheidsdiensten in de gaten liep en ik hem daarom moest blokkeren. Dat begreep hij.” Inmiddels vermoedt Derki dat zijn protagonist ontdekt heeft dat hij voorgelogen is. “De trailer van de film staat inmiddels overal op internet.”

foto: Joke Schut

Vertrouwen Het kostte veel veldwerk en geduld om het vertrouwen te winnen van Al Nusra-strijders in Syrië. Want dat was Derki’s doel na zijn gevierde film Return to Homs (2013). Hij wilde nog dieper ingaan op de voortslepende oorlog in zijn geboorteland. “Wat betekent het om zo lang in een oorlogssituatie te leven? Waarom kreeg de radicale islam er voet aan de grond? Ik wilde het allemaal begrijpen. Eerst zette ik verkeerde stappen, want de man die ik aanvankelijk op het oog had wist dat ik een seculiere filmmaker was.” Het gevolg was dat deze zich weigerde te laten filmen. Zodoende koos hij voor een andere strategie. Bij het benaderen van Abu Osama deed Derki zich voor als sympathisant. “Zo kwam ik makkelijker binnen en was de kans dat

ik ontvoerd of vermoord zou worden aanzienlijk kleiner.” Op voorhand verwijderde hij Facebookfoto’s met alcohol erop en die van zijn niet-gesluierde vrouw. Ook zorgde Derki ervoor dat hij online te vinden was als geïnterviewde van twee Arabischtalige media, waarin hij sympathie voor Al-Nusra fingeerde. Eenmaal binnen werden hij en zijn cameraman schijnbaar soepel onderdeel van de gesloten gemeenschap, alwaar hij zich vooral op de zonen richtte.

Nachtmerries “De zonen adoreerden Abu Osama en ik vroeg me steeds af: wat leer je van je vader? Ik kreeg mee dat God liefde is en dat je je nachtmerries pas kan overwinnen als je die vastlegt. Daar leerde ik uit dat ik de vijand in de ogen moest kijken. Ik ben in zekere zin hún vijand, want ik vertegenwoordig de andere kant.” Toch was het niet zijn bedoeling kritiek te leveren. “Ik wilde vooral laten zien hoe een generatie opgroeit in oorlogstijd. Het zijn kinderen die geen ‘normale’ wereld kennen.” Door de nadruk te leggen op vaders en zonen hoopt Derki dat kijkers enigszins de mens achter de extremisten kunnen ontdekken. “Ondanks die vader, die als een Don Quichot met een tunnelvisie in het leven staat en bereid is zijn zonen op te offeren aan de strijd.” (MN) Of Fathers and Sons – Talal Derki. Za 25 21:45 Munt 12.

‘Jane was haar tijd ver vooruit: een vrouw alleen in de jungle’

Brett Morgen (links) met moderator Humberto Tan / foto: Corinne de Korver

Net als voor Cobain: Montage of Heck verwerkte regisseur Brett Morgen voor zijn nieuwe documentaire over Jane Goodall een enorme hoeveelheid biografisch materiaal. Het resultaat scoort hoog in de ranglijst voor de IDFA Audience Award. “Het begon in 2014 met een telefoontje van National Geographic. Ze hadden 140 uur ruw materiaal gevonden van Jane Goodall in Tanzania, het land waar zij in 1960 als eerste het leven van chimpansees in het wild bestudeerde. Toen ze maanden later haar eerste observaties bekendmaakte, stuurde National Geographic een cameraman, Hugo van Lawick, om haar studie vast te leggen. “Wat me wegblies was dat je hier twee mensen had die volledig gedreven werden door hun passie en zich door niets lieten tegenhouden. Jane had geen wetenschappelijke achtergrond – wat juist de reden was dat ze voor de klus gekozen werd – en voor Hugo was het pas zijn tweede opdracht. Twee mensen die hun vakgebieden zelf creëerden. De natuurdocumentaire bestond niet en niemand had ooit chimpansees in het wild bestudeerd. “Het is frappant dat het materiaal zich in 2014 liet vinden – want zo zie ik het een beetje – zodat het in 2017 de wereld kon betreden. Net op het moment dat we zoveel discussie voeren over gelijkheid tussen mannen en vrouwen. Jane was haar tijd ver vooruit: een vrouw alleen in de jungle. Voor haar was het echt een droom die werkelijkheid werd.

“Als ik had ingegrepen in het materiaal zoals ik met Kurt Cobains archief heb gedaan voor Montage of Heck, dan hadden ze me in de gevangenis moeten gooien. Wat Hugo heeft gedaan in deze 140 uur ruw materiaal behoort tot het grootste documentairewerk van de twintigste eeuw. Zowel wetenschappelijk als cinematografisch. Iedereen die ooit met een 16mm-camera heeft gewerkt, ziet meteen dat dit een Hercules-taak is. Alleen al het fysieke sjouwen over de Serengeti was zwaar, en dan moest hij ook nog voor zijn veiligheid zorgen. “Voor mij is er een connectie tussen Jane Goodall en Kurt Cobain. Het ene verhaal gaat over een gelukkig leven, het andere over een ongelukkig leven. Twee mensen die het ritme van hun leven nooit door anderen hebben laten bepalen. Daarom is de stijl van de twee films een reflectie van hun persoonlijkheden. Dat is eigenlijk waar ik in mijn films altijd naar zoek: naar het ritme en de muziek van iemands leven.” (RR)

Jane – Brett Morgen. Vr 24 20:00 Munt 10;

za 25 17:15 Brakke Grond Expozaal; zo 26 10:15 Tuschinski 2.

‘Ik weet dat ik impact heb’ Feministische hiphopartiest Silvana treedt in Zweden al op voor 10 duizend mensen, maar is toch nog overweldigd door het feit dat er een documentaire over haar gemaakt is.

foto: Nichon Glerum

“Het is raar, cool en overweldigend dat mensen naar de bioscoop gaan voor een film over mij. Ik vind het gaaf bekend te zijn vanwege mijn muziek, maar beroemdheid om de beroemdheid is niks voor mij. Deze film is gelukkig een echt verhaal over een echt persoon. Aan de andere kant ben ik niet verbaasd; door de reacties die ik krijg weet ik dat ik impact heb. Veel fans herkennen bij mij het gevoel van er niet bij horen. Soms omdat ze net als ik lesbisch zijn of immigrant, soms omdat ze gepest worden of geen vrienden hebben.” Haar Litouwse moeder en Syrische vader leerden elkaar kennen in de metro van Moskou. Zodoende werd Silvana geboren in Litouwen en woonde ze vervolgens in Syrië, Tsjechië en Zweden. In 2014 begonnen regisseurs Mika Gustafson, Olivia Kastebring en Christina Tsiobanelis Silvana te filmen. Ze volgden haar aanvankelijk een paar dagen, wat uitliep op maanden en zelfs jaren. “Het groeide organisch”, aldus Silvana. “Niemand wist hoe groot dit zou worden.” In de film zien we hoe haar populariteit explodeert vanwege haar muziek, haar activisme en haar relatie met het Zweedse popidool Beatrice Eli. Zij is het die

in de film begint over het rauwe personage dat Silvana op het podium heeft opgebouwd; een beeld dat door hun lieve geknuffel nu aan gort wordt geholpen. Met teksten als Go kiss your fucking swastika! schudt Silvana het racistische patriarchaat wakker en ook de emoties die zij en Beatrice oproepen op het podium geven het gezapige Zweden kleur op de wangen. Silvana denkt vooral aan haar missie: zorgen voor een betere wereld voor meer mensen. Zij leent daar haar gevoelens en muziek graag voor uit. “Natuurlijk speel ik op het podium een personage. Dat is niet fake, maar een uitbreiding van mij. Beyoncé is ook niet altijd zoals ze op het podium is - dat is ook een rol. In de documentaire zie je verschillende kanten van mij. Daarmee wordt het een echt verhaal, maar het voelt ook wel heel naakt.” (VC)

Silvana - Mika Gustafson, Olivia Kastebring,

Christina Tsiobanelis. Wo 22 19:15 Tuschinski 4; vr 24 21:30 Tolhuistuin; za 25 16:30 Brakke Grond Rode Zaal.

Partners of IDFA

2Doc IDFA Primeur: The Pilot’s Mask

th Premium Premium Partner Partner of of the the 30 30th International International Documentary Documentary Film Film Festival Festival Amsterdam Amsterdam

Main Main Partners Partners

Partners Partners

IDFA IDFA is is subsidized subsidized and and funded funded by by

IDFAcademy IDFAcademy is is supported supported by by

IDFA IDFA Forum Forum is is supported supported by by

IDFAcademy IDFAcademy & & NPO NPO fund fund Workshop Workshop / / Kids & & Docs Docs Workshop Workshop is Kids is supported supported by by

IDFA IDFA DocLab DocLab is is supported by supported by Diversion, Diversion, Flemish Flemish Arts Arts Centre Centre De De Brakke Brakke Grond, Grond, ARTE, ARTE, National National Film Film Board Board of of Canada, Canada, Flanders Flanders Audiovisual Audiovisual Fund, Fund, Sound Sound and and Vision, Vision, Sonos Sonos

Club Club IDFA IDFA

ABN ABN AMRO AMRO Bank Bank NV, NV, Being Being There, There, Brand Brand New New Telly Telly Industries, De Industries, De Breij Breij Evers Evers Boon, Boon, Houthoff Houthoff Buruma, Buruma, JBR, JBR, Jean Mineur Mineur Mediavision, Mediavision, Le Le Poole Poole Bekema, Bekema, M.N. M.N. Léons Léons Jean BV, Rabobank Amsterdam, Uitgeverij Nieuw Amsterdam, BV, Rabobank Amsterdam, Uitgeverij Nieuw Amsterdam, Rotaform, Rotaform, Van Van Tunen Tunen + + Partners, Partners, Vrij Vrij Nederland Nederland

Donations Donations to to IDFA IDFA

AVROTROS, AVROTROS, BNNVARA, BNNVARA, Embassy Embassy of of Canada, Canada, Embassy Embassy of of Sweden, Embassy Embassy of Sweden, of the the United United States States of of America, America, EO, EO, EYE EYE International, Goethe-Institut, Goethe-Institut, HUMAN, HUMAN, Institut Institut Français Français International, des des Pays-Bas, Pays-Bas, KRO-NCRV, KRO-NCRV, LaScam, LaScam, NPO NPO Sales, Sales, OUTtv OUTtv In In cooperation cooperation with with NPO NPO (Dutch (Dutch Public Public Broadcasting) Broadcasting) IDFA will IDFA will broadcast broadcast 4 4 new new Dutch Dutch documentaries documentaries on on TV TV during the the festival. festival. during

Suppliers Suppliers

Abel, Abel, Alvero, Alvero, Arti Arti and and Amicitiae, Amicitiae, Art Art Support Support BV BV TheaterTheaterproductiebureau, productiebureau, Bijlmer Bijlmer Parktheater, Parktheater, Booking.com, Booking.com,

HOOFD-/ Program HOOFD-/ Program Guide Guide EINDREDACTIE NL EINDREDACTIE NL Nicole Nicole Santé Santé KEES driessen driessen KEES INTERNATIONAL INTERNATIONAL EDITION EDITION Nick Cunningham Cunningham Nick Mark Mark Baker Baker Melanie Goodfellow Goodfellow Melanie Geoff Geoffrey rey Macnab Macnab REDACTIE REDACTIE NL NL Veerle Corstens Corstens Veerle Olga Olga van van Ditzhuijzen Ditzhuijzen Sasja Koetsier Koetsier Sasja Maricke Maricke Nieuwdorp Nieuwdorp Ronald Rovers Rovers Ronald

FOTOGRAFIE FOTOGRAFIE Felix Kalkman Kalkman Felix Bram Bram Belloni Belloni Nichon Glerum Glerum Nichon Ruud Ruud Jonkers Jonkers Corinne de de Korver Korver Corinne Joke Joke Schut Schut INTERNET INTERNET Sietse Meijer Meijer Sietse (eindredactie (eindredactie NL) NL) Laurel Avery Avery Laurel (eindredactie (eindredactie ENG) ENG) IDFA IDFA REPORTS REPORTS Resi Lankester Lankester Resi Anke Anke Teunissen Teunissen Ruben Hamelink Hamelink Ruben Michiel Michiel Landeweerd Landeweerd Ard van van der der Veldt Veldt Ard Erik Erik Vermunt Vermunt

IDFA IDFA Bertha Bertha Fund Fund is is supported supported by by

Amsterdam Amsterdam Human Human Rights Rights Award Award is is supported supported by by Café Café de de Jaren, Jaren, Compagnietheater, Compagnietheater, De De Balie, Balie, De De Kleine Kleine Komedie, DeLaMar Komedie, DeLaMar Theater, Theater, Event Event Engineers, Engineers, EYE EYE Film Film Instituut, FestivalTickets, FestivalTickets, Fiona Fiona Online, Online, Haghefilm Haghefilm Digitaal, Digitaal, Instituut, Hampshire Hotel Hotel Prinsengracht, Prinsengracht, Hapeco, Hapeco, Het Het Ketelhuis, Ketelhuis, Hampshire IndyVideo, IndyVideo, Koninklijk Koninklijk Theater Theater Carré, Carré, Le Le Club Club Accor Accor Hotels, Hotels, Lichtwerk, Lichtwerk, MacBike, MacBike, Mausolos, Mausolos, Mazda, Mazda, Melkweg, Melkweg, Momkai, Momkai, NH Hotel Group, Oberon, Podium Mozaïek, Rex InternaNH Hotel Group, Oberon, Podium Mozaïek, Rex International, Stadsschouwburg Stadsschouwburg Amsterdam, Amsterdam, The The Albus Albus -- Design Design tional, Hotel Amsterdam Amsterdam Center, Center, The The Screening Screening Factory, Factory, TolhuisTolhuisHotel tuin, tuin, VBVB VBVB Cultuurautomatisering, Cultuurautomatisering, Volkshotel, Volkshotel, Zuiderkerk Zuiderkerk

Festival Festival Campain Campain KesselsKramer KesselsKramer

Distribution Distribution Festival Festival Trailer Trailer Jean Jean Mineur Mineur Mediavision Mediavision

IDFA IDFA would would like like to to thank thank all all (Special) Friends (Special) Friends of of the the festival. festival.

VORMGEVING VORMGEVING Sjoukje van van Gool Gool Sjoukje Gerald Gerald Zevenboom Zevenboom

PRODUCTIE PRODUCTIE Cathalijne de de Wilde Cathalijne Wilde Silvie Silvie van van Oost Oost

ILLUSTRATIE ILLUSTRATIE BAFA (Bas (Bas van van der BAFA der Schot Schot en en Farhad Farhad Foroutanian) Foroutanian)

IDFA IDFA Frederiksplein Frederiksplein 52 52 1017 1017 XN XN Amsterdam Amsterdam info@idfa.nl info@idfa.nl www.idfa.nl www.idfa.nl

Stijn Stijn Schenk Schenk Jordi Jordi Peters Peters Anne Stalinski Stalinski Anne Emma Emma Ringelding Ringelding Melissa Brouwer Brouwer Melissa Jan Jan Klinkhamer Klinkhamer

3 3

Ook de beste IDFA-documentaires kijk jij waar en wanneer jij wilt.

ACQUISITIE ACQUISITIE Daily Productions Productions Daily DRUK DRUK Rodi Rodi Media Media

2Doc IDFA Primeur: Alicia

2Doc IDFA Primeur: Piet is Gone

2Doc IDFA Primeur: Independent Boy

Start. Op npo.nl 18

Festival V Cinemas/Theatres

Festival Venues Cinemas/Theatres

Pathé Tuschinski – Reguliersb

Pathé de Munt – Vijzelstraat 1

EYE – IJpromenade 1

Vlaams Cultuurhuis Brakke Gro

Melkweg – Lijnbaansgracht 2

Pathé Tuschinski – Reguliersbreestraat 26 6 15Kleine Komedie – Amstel 562 Pathé de Munt – Vijzelstraat 7 Koninklijk Theater Carré – Am 3 EYE – IJpromenade 1 1

Waar is het?

3 4

11 13

Take Buiksloterweg ferry 11

Take Buiksloterweg ferry

24 24

20 4 23

20 5 4

23 15

17 18

19 14

6 26 16

141

29 5

26 16

7 21

14 13

910

Tolhuistuin – IJpromenade 2

Bijlmer Parktheater – Anton de Komplein 240

DeLaMar Theater – Marnixstraat 402 14 Café de Jaren –

Anton d Marnixstr

Industry Venues

Hotels

29 9

Podium Mozaïek – Bos en Lommerweg 191Theater – 13 DeLaMar

20deVlaams Cultuurhuis Brakke Grond Nes 45 Brakke Grond 20 Vlaams Cultuurhuis Brakke G Nes 45 DocLab/IDFA Talks/Screenings IDFA IDFA DocLab, Filmvertoningen IDFA DocLab/IDFA Talks/Scre Koninklijk Theater Carré – Amstel 115-125 621 Melkweg Lijnbaansgracht 234a 21 Koninklijk Theater Carré – Am Opening Night/Screenings Filmvertoningen, Concerten Stadsschouwburg Amsterdam –Opening Leidseplein 26 22 Night/Screenings 7 De Kleine Komedie Amstel 56-58 Documentary Ball 22 Stadsschouwburg Amsterdam Filmvertoningen Het Groene Paleis – Rokin 23Shifting Perspectives: The Arab World65 Documentary Ball 8 Koninklijk Theater Carré Forum kick-off drinks Amstel 115-125 23 Het Groene Paleis – Rokin 65 24Speciale De Rode Hoed – Keizersgracht 10 Filmvertoningen 9 Het Ketelhuis Forum Global Impact Assembly/Industry Talkkick-off drinks Pazzanistraat 4 2452De Rode Hoed – Keizersgrach IDFA Office – Frederiksplein 25Filmvertoningen 10 De Balie Global Impact Assembly/Ind Kleine-Gartmanplantsoen 10 Filmvertoningen, The Visual Voice IDFA Office – Frederiksplein 5 25 11 Podium Mozaïek Hotels Bos en Lommerweg 191 26Filmvertoningen Hotel NH Carlton Vijzelstraat 4 12 Bijlmer Parktheater Volkshotel – Wibautstraat 150 27Anton de Komplein 240 28Filmvertoningen Mercure Amsterdam Centre Canal District – 13 Tolhuistuin Noorderstraat 46 26 Hotel NH Carlton Vijzelstraat IJpromenade 2 29Filmvertoningen The Albus Hotel – Vijzelstraat Volkshotel – Wibautstraat 150 27 49 14 DeLaMar Theater 30Marnixstraat Hampshire Hotel Rembrandt Square – 402 28 Mercure Amsterdam Centre C The Best of IDFA 17 Amstelstraat

10 11

12 Bijlmer10Parktheater – De Balie – Kleine-Gartmanplantsoen

waar is het? 9

Nieuwe Doel Festival Cafe & Restaurant/ Industry Venues 14 Café de Jaren – Nieuwe Doelenstraat Guests20 Meet Guests Festival Cafe & Restaurant/ 15 Zuiderkerk – Zuiderkerkhof 7 Guests Meet Guests Guest Meet Guests/IDFA For Zuiderkerk – Zuiderkerkhof 72 15 Festivallocaties Filmmakers dinner Guest Meet Guests/IDFA Forum Lunches, 1 Café de Jaren 16 Hotel NH Carlton Vijzelstraat Filmmakers dinner Nieuwe Doelenstraat 20 Hotel NH Carlton Vijzelstraat 4Industry Office/Guest Servic 16Festivalcafé & Restaurant, IDFA Dance Nights Industry Office/Guest Services/ Guest Box Office/Industry Se 2 Pathé Tuschinksi Guest Box Office/Industry Sessions Reguliersbreestraat 26-34 17 Compagnie Kloveniersburgwa Filmvertoningen, festivalkassa 17 Compagnie Kloveniersburgwal 50 3 Pathé de Munt IDFA Forum/IDFAcademy Vijzelstraat 15 IDFA Forum/IDFAcademy Filmvertoningen, Centrale 18 Arti et Amicitiae – Rokin 112 18 Arti et Amicitiae – Rokin 112 festivalkassa, IDFA Shop Docs for Sale 4 EYE Docs for Sale IJpromenade 1 NetherlandsCamera Film Academy – Markenplein 19Filmvertoningen, 19 Netherlands Film Academy – in Focus, IDFA Junior IDFA Film Academy Day/Industry Talk IDFA Film Academy Day/Indu 5 Vlaams Cultuurhuis

Pazzanistraat

Melkweg – Lijnbaansgracht 234a 9 De Balie – Kleine-Gartmanpl 6 Kleine Komedie – Amstel 56-58 10 Podium Mozaïek – Bos en Lom 7 Koninklijk Theater Carré – Amstel 115-125 11 Tolhuistuin – IJpromenade 2 8 Het Ketelhuis – Pazzanistraat 4

Vlaams Cultuurhuis Brakke Grond Nes 45 Ketelhuis – 8 Het

Getting around

7 8 21

Noorderstraat 46 The Albus Hotel – Vijzelstraat

The closest public transport stop to the Industry 30 Hampshire Hotel Rembrandt Office is Muntplein. From there allAmstelstraat primary 17 screening locations, industry venues and most hotels are within walking distance.

Getting around

7 212

The transport sto Trams (denoted by yellow lines on closest the map) public and is Muntplein. From there a metros (with stops noted withOffice M) operate until approximately 12:30 a.m. Thescreening Buiksloterweg ferlocations, industry ven ries between Central Station and EYE/Tolhuishotels are within walking distanc tuin go all night long. Both taxis and cars through various transportation apps are easily available.

Trams (denoted by yellow lines o

Festivalcafé De Jaren

NAAR IDFA? €10 KORTING OP JE EERSTE RIT DOWNLOAD DE APP & GEBRUIK PROMOCODE:

Tijdens IDFA staan in het festivalcafé elke avond DJ’s achter de draaitafels, met alleen authentiek vinyl. Tijdloze warme muziek door echte kenners van echte platen om naar te luisteren, als achtergrond om bij te praten maar zeker ook om op te dansen. Tijdens de weekenden zijn de DJ’s van collectief Funky Vinyl de gastheren die de tofste platen draaien. Café open van 8:30 – 01:00, vrijdag en zaterdag 02:00. Restaurant open van 17:30 tot 22:30.

Programmamagazine

Festivalvoordeel

Snel eten tussen de films door? Dat kan met één van de dagschotels (€ 13,50 incl. saladebuffet). • Op vertoon van een IDFA filmkaartje krijg je in het restaurant op de 1e verdieping een glas wijn gratis bij elk hoofdgerecht. • Van zondag 19 november t/m donderdag 23 november is het Happy Hour, van 21:00 – 22:00: 2 drankjes voor de prijs van 1, geldig voor huiswijn, Grolsch en fris. • Early Birds Breakfast, met koffie-croissant-krant voor € 4,50, dagelijks van 8:30 en 9:30. •

metros (with stops noted with M) An OV-Chip Card is necessary to use all public transport in the Netherlands.approximately You can purchase 12:30 a.m. The Bu an anonymous card at all train stations, subway ries between Central Station and stations, as well as many tobacco shops and tuin go all night long. Both taxis a supermarkets. variouson transportation See our website for more information

apps are

transport to and in Amsterdam.

An OV-Chip Card is necessary to transport in the Netherlands. Yo an anonymous card at all train st stations, as well as many tobacco supermarkets.

See5our website for more informa transport to and in Amsterdam.

WOENSDAG 22 15 NOVEMBER NOVEMBER

PROGRAM WEDNESDAY 22 NOVEMBER DE MUNT

DE TUSCHINSKI MUNT 131 2

10:00

n, 83’

man

10:00

TUSCHINSKI

3 2

TUSCHINSKI

4 3

Risk

TUSCHINSKI

5 4

KLEINE KOMEDIE

TUSCHINSKI 6 5 DE BALIE

MELKWEG TUSCHINSKI DE MUNT 96

RABOZAAL

GROTE ZAAL

Laura Poitras

DEKETELHUIS MUNT 9 10

DE MUNT

11 10

DE MUNT 12 CARRÉ11

BRAKKE DE MUNTGROND 13 12 EXHIBITIONS

DE MUNT

10:00

Masters, 92’

11:00

Ali Aqa

11:30

12:00

12:15

Taste of Cement Ziad Kalthoum

Best of Fests, Camera in Focus, 85’

Feature-Length Competition, 81’

The Interior City

The Work 12:15

Iso Luengo, Jorge Moneo Quintana, Andrea Ballesteros i Beato

Bernadett Tuza-Ritter

12:30 Last Days in Shibati

12:00

A Woman Captured Best of Fests, 87’

Freedom for the Wolf Hendrick Dusollier Mid-Length Competition, 60’ Rupert Russell

13:00

Best of Fests, 89’

Hairat

13:00

In the Intense Now João Moreira Salles

15:00

Masters, 127’

Feargal Ward Masters , 52’

Feature-Length Competition, 85’

14:30

Untitled 14:45 Michael Glawogger, Fatum (Room 216) Monika Willi

Ramon Gieling Masters, The Visual Voice, 108’ Dutch Competition, 74’

15:15

This Is Everything: Gigi Gorgeous

14:00

Shorts: A Sense of Place

Compilation program of four inescapable shorts. With: Lon, One Day in 15:00 Aleppo, The Same and How to Skin Make aso Pearl, 112’ A Soft Denis Côté Masters, 94’

Barbara Kopple Masters 16:00, 91’

16:00

Victor Vroegindeweij

16:30

Followed by an in-depth conversation between Lex Bohlmeijer (Dutch journalistic platform de Correspondent), director Victor Vroegindeweij 17:45 and Coenen herself.

Two colorful shorts about spirituality and tradition. With: Kumbh and The Last Honey Hunter, 99’

Dutch Competition, 75’

17:00

Antonio Lopez 1970: 17:15 Sex, Fashion & W. Disco The Venerable James Crump Barbet Schroeder Panorama, 90’ Masters, 100’

18:00

True Love in Pueblo Textil

Theresa Traore Dahlberg

Hairat

Masters 18:30, 80’

Best of Fests, 83’

19:30

20:00

Nokia Mobile – We Were Connecting People Arto Koskinen Panorama, 92’

Oxfam Novib Selection: 20:00 Silas 69 Minutes Anjali Nayar, Hawa Essuman of 86 Days

Best Fests, 80’ Larsen Egilof Håskjold

21:00

22:00

Best of Fests,followed 71’ Screening by an in-depth conversation with director Anjali Nayar moderated by Chris Kijne, presenter of VPRO’s Bureau Buitenland.

Masters, 52’

Compilation program of three very personal shorts. With: Five Years After the War, Personal Truth en Love Letters, 91’

Distant Constellation Shevaun Mizrahi

20:30 Best of Fests, 82’

Raymond Depardon Masters, 88’

Best of Fests, 83’

13:00

Drib

Shorts: Alone

Loneliness portrayed through striking photography. With: Juan Perros and Zhalanash Empty Shore, 92’

Kristoffer Borgli Best of Fests, 94’

13:15

Short Competition, 28’

Kids & Docs 1

Compilation program of youth documentaries. With: My Happy Complicated Family, Outside Inside, Kendis, Lenno and the Angelfish, L I S T E N, 81’. The films in this screening are 15:30 Dutch spoken or have Dutch subtitles. The Family Rok Bicek

16:45

Apollo Javakheti Bakar Cherkezishvili Student Competition, Kids & Docs, 16’

Call Me Tony

Dead Donkeys Fear No Hyenas Joakim Demmer Best of Fests, 80’

19:15

Silvana

Mika Gustafson, Olivia Kastebring, Christina Tsiobanelis Music Documentary, 95’

20:30

Erik Holmström, Fredrik Wenzel

22:15

A Year of Hope

Radu Jude

12:30

Best of Fests, 147’ Jon Shenk, Bonni Cohen

Beuys

Best of Fests, 100’

Andres Veiel

Rezo

Leo Gabriadze

Masters, 107’

Maryam Goormaghtigh

Bennett Miller

Best of Fests, 80’

The Cruise

Jonathan Harris’ Top 10, 76’

Alejandro Pérez

Jean Libon, Yves Hinant

The Sight

14:30

Werner Herzog

Filmworker Mid-Length Competition, 67’

Jonathan Harris’ Top 10, 85’

Tony Zierra

Best of Fests, 94’

Insha’Allah Democracy

Mohammed Ali Naqvi Best of Fests, 85’

In Praise of Nothing

15:00

Rina CastelnuovoHollander, Tamir Elterman

Whose Streets?

Best of Fests, 87’

15:30

Faces Places

Agnès Varda, JR Masters, 100’

15:15

Intent to Destroy: Death, Denial & Depiction

Feature-Length Competition, 83’

16:45

The Crow Is Beautiful 17:15

Masters, 60’

A Skin So Soft

Ruth Kaaserer

Laura Poitras

Gwendolyn Masters, 92’ Panorama, 85’

Cocaine Prison 18:30 Violeta Ayala The Prince and Best of Fests, 76’ the Dybbuk Elwira Niewiera, Piotr Rosolowski Best of Fests, 82’

Tony Zierra Stefanie Brockhaus, Andy Best of Wolff Fests, 94’ Best of Fests, 90’

19:45

13 12

Strike Team

16:45

Short Competition, 25’

12:00

12:15 Orione

Toia Bonino Taste of Cement Mid-Length Competition, 67’ Ziad Kalthoum

EYE TUSCHINSKI CINEMA

True Love in Pueblo Textil Horatio Baltz

Kids & Docs, IDFA Junior, 5’

Ouaga 19:00 Girls

Theresa Traore Dahlberg

Dark Waves Best of Fests , 83’

Ismaël Joffroy Chandoutis

Best of Fests, 90’

20:30

20:45

El mar la mar

21:00

Paradocs, 95’

Jonathan Olshefski

Joshua Bonnetta, J.P. Sniadecki

Trophy The Dead Nation ShaulJude Radu Schwarz

Quest 21:30

21:45

Devil’s The Poetess Freedom

Véréna Paravel, Lucien Castaing-Taylor

Best of Fests, 90’

Stefanie Brockhaus, Everardo González Andy Wolff Masters , 74’

Best of Fests Masters , 83’ , 108’

Best of Fests, 105’

The White World According to 21:00 Daliborek Muhi – Generally Vít Klusák Masters, 107’ Temporary

Rina CastelnuovoHollander, Tamir Elterman

21:45

Best of Fests, 87’

Soldier

Manuel Abramovich

20:30

Nokia Mobile – We Were Connecting People Arto Koskinen Panorama, 92’

21:30

Heiress of the Wind

EYE TUSCHINSKI CINEMA

4 2

Panorama, 88’

WOENSDAG WOENSDAG22 15 NOVEMBER

Braguino

Jarius McLeary

Nothing Hairat Like Before

Albert 12:30Lamorisse

Vaishali Sinha

The Lovers’ Wind

Ask the Sexpert

The Visual Voice, 71’

Best of Fests, 83’

Rupert Russell Best of Fests, 89’

Thomas Vroege

Dutch Competition, 71’

14:00

Building Bridges

18:00

Horatio Baltz

Theresa Traore Dahlberg

Dark Waves Best of Fests , 83’

Ismaël Joffroy Chandoutis