Manda Carallo 2010

Angel D. Pe帽a Otero

FRIMAN

Fax: 986 376 257 M贸vil: 659 787 805 info@frimanvigo.com VIGO

MANDA CARALLO

8

Foliada é un festival que se celebra anualmente entre unha vila galega e o barrio barcelonés de Nou Barris (onde naceu a idea do festival), rotando estas dúas localizacións cada ano. Este ano pasado (2009) fíxose en Redondela, cunha duración de 3 días (unha fin de semana), entre os días 11, 12 e 13 de setembro, e que trouxo a máis de 200 personas procedentes de Cataluña.

Este festival represéntase como un espazo para o intercambio, a reflexión e a acción. Os organizadores pretenden combinar a festa co intercambio e a reflexión sobre dúas temáticas que afectan aos cidadáns na súa vida cotiá: os hábitos de consumo e a mobilidade.

Contouse con postos e diversas actividades ligadas á temática do festival e para tódalas idades. A filosofía da Foliada é de colaboración desinteresada por todos os que nela participan tal e como nos explicou Salomé Cabaleiro, membro da organización deste festival, na seguinte entrevista que vos reproducimos:

TODO CONSOLAS

En canto a xogos A XBOX 360 ten xogos superiores tenicamente e máis variedade de carteleira, desde xogos futuristas (halo3 odest), xogos bélicos (call of duty modern warfare 2) e para nenos (el viva piñata) e moitos outros xéneros.

A EXPERIENCIA LIVE XBOX 360 Este é un dos puntos fortes da consola de Microsoft, é dicir, da XBOX, o live permite unha experiencia de xogo en liña moi bo e neste modo o mellor é call of duty modern warfare 2 , no que hai un montón de xogadores e cabe dicir que e o xogo da historia co que se recadou máis diñeiro, máis que en calquera película, libro ou disco.

Eu aconsello o live para sacar máis partido aos xogo. Eu son usuario de XBOX live e teño o xogo antes mencionado e a experincia dos xogos agrándase con xbox live, o live da xbox é superior ao da ps3 pero na xbox hai que pagalo, pero ten máis calidade e é moi pouca a diferenza de prezo e hai tarxetas prepago.

Webs de interese Se tedes alguha dúbida, o mellor foro é elotrolado.net, xbox.com e, como non, game.es para informarse dos xogos e o que valen.

Pirateo de consolas, non recomendado Por exemplo, no caso da XBOX, se a pirateas non podes conectarte a XBOX xa que te expulsarían decontado co rexistro que fai Microsft, ademais non tes dereito ao SAT que é polo medio do que, en caso dunha avaría da xbox, che darían unha nova nova consola ou amañaríancha, pero se ven que a tes pirateada, non cha amañan.

Outras consolas A wi e as consolas portátiles son de calidade moi inferior, pero se hai algunha boa portátil é a psp que está ben para cando sae de viaxe ou algo así. En canto á wi, os gráficos son coma volver atrás no tempo.

Isto é todo, amigos.

ANDREA ALONSO LORENZO (2ยบ ESO A)

Michel Mayor

APAGAN INCENDIO DESPOIS DE 180 ANOS Setembro 2007.- Un incendio que se iniciou hai 180 anos nunha mina de carbón ao noroeste de China puido ser apagado este ano por un equipo de bombeiros que levaba traballando na extinción desde 1997. O lume foi provocado, segundo parece, no século XIX (dinastía Qing) por uns mineiros descontentos co seu capataz, na mina Rujigou. Aínda que os habitantes da zona intentaran apagalo de cando en vez, os primeiros intentos serios de extinguilo empezaron hai 10 anos. O incendio devorou en case dous séculos 30 millóns de toneladas, a décima parte da reserva do depósito, e puxo en perigo a poboación local, coa frecuente aparición de fumegantes fendas no chan. Debido á alta toxicidade dos fumes, cada bombeiro podía traballar preto do incendio só 10 minutos, o que eternizou as tarefas. Os incendios de longa duración en minas, moi difíciles de apagar debido ás dificultades de acceso, son frecuentes en países como China ou a India.

NENO DE 8 ANOS APROBA EXAME DE INGRESO Á FACULTADE DE DEREITO Brasilia, marzo de 2008.- João Victor Portelinha de Oliveira, presentou o exame a semana pasada: un test de opción múltiple e unha proba de redacción, e resultou aprobado. Inmediatamente, os seus pais pagaron a matrícula para que o neno comece os seus estudos. A Universidade Paulista (UNIP) recoñeceu que João Victor pasou o exame, pero non aceptará o seu ingreso por non cumprir o requisito de cursar a escola secundaria. O ministro de Educación, pola súa banda, determinou a apertura dunha investigación sobre o baixo nivel de esixencias dese centro de estudos.

HOME DE 84 ANOS MANEXA O MESMO AUTO DESDE HAI 69 ANOS Agosto 2007.- Clarence Cleveland Curtiss de Shelton, estado de Washington, comprou en 1938, aos 15 anos, o seu primeiro e único auto, un Ford modelo A, o cal o transportou durante 69 anos.

XOIARÍA PROTEXIDA POR ESCORPIÓNS Agosto 2007.- Un xoieiro estadounidense introduciu unha ducia de escorpións na súa vitrina que se converteron non só nun poderoso "espanta-ladróns" senón tamén nunha atracción para clientes e curiosos.

ANOXADO PORQUE NINGUÉN FOI AO SEU FUNERAL Marzo 2007.- En Bosnia, Amir Vehabovic, de 45 anos organizou o seu propio funeral para ver cantas persoas asistían ao seu deceso, levando unha gran sorpresa: só o foi despedir a súa nai. Decepcionado, escribiu unha carta aos 45 convidados a seu velorio afirmando: "Paguei moito diñeiro para obter un certificado de defunción falso e subornei a varios empresarios fúnebres; espero que algúns de vostedes, os meus supostos amigos, me axuden a pagar os gastos".

CURIOSOS ROUBOS BANCARIOS Outubro 2005.- Tras unha serie de roubos perpetrados por un hipnotizador, os empregados bancarios de Moldova recibiron instrucións de atender os clientes sen ollalos directamente aos ollos. Segundo informaron as autoridades, o misterioso ladrón logra pór en transo aos empregados antes de pedirlles que lle entreguen todo o diñeiro da caixa.

UN BALDE DE AUGA VÉNDESE A 425 DÓLARES 2003.- Justin Kelly de Bristol, Inglaterra, colocou ao mellor licitador un balde de auga no sitio de remates eBay. A súa intención era ver se a xente compraba calquera cousa. A medida que as ofertas empezaron a subir decidiu que o diñeiro recolectado se destinaría a obras de caridade en Sudán. Máis de 20.000 persoas visitaron a páxina durante o remate e 33 fixeron a súa oferta polo Fabuloso "balde de auga de Bristol".

INTENTOU CAMBIAR BILLETE DUN MILLÓN DE DÓLARES Outubro 2007. Un home foi detido nun supermercado de Pittsburgh, despois de pedir cambio dun billete dun millón de dólares. Non existien billetes desa denominación, polo que era obvio que se trataba dun billete falso.

GAÑOU A MARATÓN E SAÍU CORRENDO Logo de cruzar a meta no primeiro lugar, unha moza atleta continuou correndo e desapareceu ante a sorpresa dos organizadores do maratón de Viena. Parece que para poder participar a moza chamara ao traballo dicindo que estaba doente. Temendo que a visen por TV, acelerou o paso unha vez finalizado a carreira, afastándose das cámaras.

A ESQUERDA E A DEREITA Na Asemblea francesa de 1789, os conservadores sentaron á dereita do presidente desta e os radicais fixérono á esquerda.

MULLER BRITÁNICA CONTRAE MATRIMONIO CUN GOLFIÑO Xaneiro 2006.- A cerimonia levouse a cabo en Eliat, Israel, onde Sharon Tendler, unha muller londinense de 41 anos, contraeu matrimonio con "Cindy", un golfiño de 35. A historia de amor remóntase a principios dos 90, cando ambos os dous se coñeceron durante unha visita de Sharon ao acuario.

Desde entón, a muller viaxou ano tras ano para compartir tempo co seu adorado golfiño. O "amor" foi medrando e ela propúxolle matrimonio, ao que o golfiño respondeu afirmativamente (ou polo menos iso supón).

UN GATO, O ÚNICO PASAXEIRO DO VOO Novembro 2005.- Todo comezou cando un gato logrou saír da súa gaiola na sección de carga do avión.

Pedíuselles aos pasaxeiros baixaren para buscar o gato. Os técnicos revisaron a aeronave, sen encontrar a mascota e consideraron perigoso deixar abordar os pasaxeiros, polo que o voo de Frankfurt a Praga de Czech Airlines partiu soamente co persoal do avión e o gato fuxitivo. Tras arribar, unha nova inspección logrou dar co felino.

750 MIL TELÉFONOS DE HERDANZA Ao falecer Robert Prosser en 2003, os seus familiares recibiron unha herdanza moi particular: máis de 750.000 teléfonos. No seu mellor momento, a colección de Prosser acadara máis dun millón de aparellos, a colección privada máis grande do mundo.

"O segundo lugar é para un tipo que ten 10.000 teléfonos que me comprou a min", alardeaba Prosser. Os teléfonos estaban uns sobre outros ocupando miles de metros cúbicos en 6 edificios de Turtle Lake, unha vila de Wisconsin, EUA.

RAIOS X NA CINTA ADHESIVA Outubro 2008.Cando se desenrola nunha cámara ao baleiro, a cinta emite raios X, segundo os investigadores, que lograron incluso plasmar a imaxe ósea dun dos seus dedos. O proceso podería ser utilizado para fabricar máquinas de raios X baratas que sexan usadas polos paramédicos ou en lugares onde a electricidade é cara ou difícil de obter. En fin de conta, pódese desenrolar a cinta ou algo similar nas devanditas máquinas mediante a forza humana, como xirar unha manivela.

Os usuarios de cinta adhesiva en casas e oficinas non corren perigo ningún porque os raios X non aparecen en contacto co aire, senón soamente nunha cámara ao baleiro.

50 TRABALLOS EN 50 SEMANAS Dan Seddiqui, californiano de 27 anos, deixou a súa oficina en Skokie, Illinois, para relizar 50 traballos diferentes en 50 estados dos Estados Unidos en só 50 semanas. Desde mariñeiro de lagostas a organizador de vodas pasando por meteorólogo de televisión e condutor de orquestra de jazz, fixo de todo. Finalmente púxose a escribir un libro sobre a súa sorprendente travesía e os editores según o Estáfela- estanse disputando os dereitos. Dan intentou realizar a actividade máis típica de cada estado.

EMPIRE STATE Sabías que o edificio Empire State en Nova York ten 102 pisos e construíuse en só un ano e un mes (marzo 1930 - abril 1931), un tempo menor ao proxectado. De feito a estrutura construíuse en só 5 meses, o cal significa 4,5 pisos por semana. Foi o edificio máis alto do mundo durante 40 anos, ata 1970 en que se terminou a primeira torre do WTC, que pola súa parte foi destronada pola Torre Sears en 1974, e esta pola súa parte en 1998 polas Torres Petronas en Malaisia que só tiveron título por 6 anos pois neste ano 2004 foron desprazadas pola torre Taipei, 101.

TITANIC En 1898, catorce anos antes de que o Titanic zarpara, o mariño estadounidense Morgan Robertson escribiu unha novela chamada Futilidade, sobre un luxoso barco que se afunde na súa viaxe inaugural ao chocar contra un iceberg no Atlántico. A nave era a máis grande do mundo, cun casco triplo e imposible de afundir. Os seus pasaxeiros eran a crema e nata da aristocracia e ademais, non había suficientes botes salvavidas. O nome da embarcación era, créao, O Titán.

IRANGATE, PEMEXGATE, etc.

Sabes por que a varios escándalos políticos se lles chama coa terminación -GATE? É polo caso WATERGATE que lle custou a presidencia de EUA ao republicano Richard Nixon. O que é pouco coñecido é o por que do nome Watergate. En 1972 durante a campaña electoral en EUA, os republicanos mandaron espiar ao comité nacional demócrata que se reunira no hotel Watergate de Washington, o que ao descubrirse iniciou o escándalo que levou á renuncia de Nixon en 1974.

PROHIBEN CRAVARLLE AGULLAS A SARKOZY Novembro 2008.- Unha corte de apelacións francesa fallou o venres que os bonecos vudú do presidente Nicolas Sarkozy poden seguir á venda, en nome da liberdade de expresión, pero cunha advertencia de que cravarlles agullas lesiona a dignidade presidencial. O boneco costa 12,95€ e inclúe un manual e 12 agullas.

CHICXULUB Sabías que o meteorito que se cre provocou a extinción dos dinosauros estrelouse, hai 65 millóns de anos, no que actualmente é a vila de Chicxulub na costa da península de Yucatán? O impacto formou un cráter de 180 quilómetros de diámetro que actualmente está sepultado a 600 metros de profundidade. Foi descuberto en 1981 cando traballadores do Pemex facían perforacións en busca de depósitos petroleiros, detectando un cambio brusco da densidade a esa profundidade..

DÍA DO TRABALLO Celébrase en moitos países o primeiro de maio, a raíz da folga que comezou en Chicago ese día de 1886 e que cobrou varias vidas. Pardoxalmente en Estados Unidos o día do traballo celébrase en setembro, por desición do presidente Grover quen temía que se repetisen os disturbios se se conservaba a mesma data.

OS PAÍSES MÁIS GRANDES 1. RUSIA 2. CANADÁ 3. ESTADOS UNIDOS 4. CHINA 5. BRASIL 6. AUSTRALIA 7. INDIA 8. ARXENTINA 9. KAZAKSTÁN 10. SUDÁN PAÍSES CON MÁIS HABITANTES 1. CHINA 2. INDIA 3. ESTADOS UNIDOS 4. INDONESIA 5. BRASIL 6. PAKISTÁN 7. RUSIA 8. XAPÓN 9. BANGLADESH 10. NIXERIA MAIOR PRODUTO INTERNO 1. ESTADOS UNIDOS 2. XAPÓN 3. ALEMAÑA 4. INGLATERRA 5. FRANCIA 6. CHINA 7. ITALIA 8. ESPAÑA 9. CANADÁ 10. RUSIA MAIOR PRODUCIÓN DE PETRÓLEO 1. ARABIA SAUDITA 2. RUSIA 3. ESTADOS UNIDOS 4. IRÁN 5. MÉXICO 6. CHINA 7. NORUEGA 8. CANADÁ 9. VENEZUELA 10. EMIRATOS ÁRABES

MAIOR PRODUCIÓN DE OURO 1. SUDÁFRICA 2. ESTADOS UNIDOS 3. AUSTRALIA 4. CANADÁ 5. CHINA 6. INDONESIA 7. RUSIA 8. PERÚ 9. UZBEKISTÁN 10. GHANA PRODUCIÓN DE PRATA 1. MÉXICO 2. ESTADOS UNIDOS 3. PERÚ 4. AUSTRALIA 5. CHINA 6. CHILE 7. CANADÁ 8. POLONIA 9. KAZAKSTÁN 10. BOLIVIA PRODUCIÓN DE DIAMANTES 1. BOTSUANA 2. RUSIA 3. SUDÁFRICA 4. CONGO 5. ANGOLA 6. AUSTRALIA 7. CANADÁ 8. NAMIBIA 9. GUINEA 10. SIERRA LEONA MAIOR NÚMERO DE TURISTAS 1. FRANCIA 2. ESPAÑA 3. ESTADOS UNIDOS 4. ITALIA 5. CHINA 6. INGLATERRA 7. CANADÁ 8. MÉXICO 9. AUSTRIA 10. ALEMAÑA

CIDADES MÁIS POBOADAS (2000) 1. TOQUIO, XAPÓN 26.4 millóns 2. MUMBAI, INDIA 18.6 3. MÉXICO 18.3 4. SÃO PAULO, BRASIL 18.0 5. NOVA YORK, EUA 16.7 6. LAGOS, NIXERIA 14.4 7. CALCUTA, INDIA 13.2 8. LOS ANGELES, EUA 13.2 9. SHANGAI, CHINA 13.0 10. BUENOS AIRES, ARXENTINA 12.7 POBOACIÓN ESTIMADA ANO 2020 1. MUMBAI, INDIA 28.5 millóns 2. TOQUIO, XAPÓN 27.3 3. LAGOS, NIXERIA 26.5 4. DACCA, BANGLADESH 24.0 5. KARACHI, PAKISTÁN 21.7 6. SÃO PAULO, BRASIL 21.3 7. MÉXICO 19.6 8. IAKARTA, INDONESIA 19.4 9. CALCUTA, INDIA 18.8 10. NOVA DELHI, INDIA 18.5

MARABILLAS DO HOME 1. GRAN MURALLA CHINA 2. PIRÁMIDES DE EXIPTO 3. ANGKOR (Camboxa) 4. CANLE DE PANAMÁ 5. ÓPERA DE SYDNEY 6. TAJ MAHAL 7. ESCULTURAS MONTE RUSHMORE 8. FERROCARRIL TRANSIBERIANO 9. MACHU PICHU 10. GOLDEN GATE MEDALLAS OLÍMPICAS BEIJING 2008 MEDALLAS OURO PRATA BRONCE TOTAL 1. CHINA 51 21 28 100 2. ESTADOS UNIDOS 36 38 36 110 3. RUSIA 23 21 28 72 4. GRAN BRETAÑA 19 13 15 47 5. ALEMAÑA 16 10 15 41 6. AUSTRALIA 14 15 17 46 7. COREA DO SUR 13 10 8 31 8. XAPÓN 9 6 10 25 9. ITALIA 8 10 10 28 10. FRANCIA 7 16 17 40

ELEMENTOS NA CORTIZA TERRESTRE 1. OSÍXENO 47.4% MARABILLAS NATURAIS 2. SILICIO 27.7% 1. AURORAS BOREAIS 3. ALUMINIO 8.2% 2. MONTE EVEREST 4. FERRO 4.1% 3. GRAN CANÓN 5. CALCIO 4.1% COLORADO 6. MAGNESIO 2.3% 4. SELVA AMAZÓNICA 7. SODIO 2.3% 5. GRAN BARREIRA DE 8. POTASIO 2.1% CORAL 9. TITANIO 0.56% 6. PARQUE YELLOWSTONE 10. HIDRÓXENO 0.15% 7. PARQUE SEQUOIA 8. CATARATAS VICTORIA 9. PANTANOS EVERGLADES PRODUCIÓN AUTOMÓBILES 10. VOLCÁN KILAWEA 1. GENERAL MOTORS 2. FORD 3. TOYOTA 4. VOLKSWAGEN 5. DAIMLER-CHRYSLER 6. PEUGEOT 7. HONDA 8. NISSAN 9. HYUNDAI 10. FIAT 11. RENAULT 12. MITSUBISHI

SABÍAS QUE...

V A R I O S

MANDA CARALLO

25

QUE FOI ANTES: O OVO OU A GALIÑA?

CARLOTA FREIRÍA CORDERO (4º ESO) Haumea, designado provisionalmente coma “(136108) Haumea”, é un planeta anano do cinto de Kuiper. A súa masa estimada é dun terzo da masa de Plutón. Foi descuberto no ano 2004 polo equipo liderado por Mike Brown do Instituto Tecnolóxico de California (Caltech) no Observatorio de Palomar nos Estados Unidos e, en 2005, por un equipo encabezado por José Luis Ortiz Moreno no Observatorio de Sierra Nevada en España, aínda que este reclamo foi posto en dúbida por Brown. O 17 de setembro de 2008, foi aceptado coma planeta anano pola Unión Astronómica Internacional (UAI) e designou o obxecto co nome de Haumea, a deusa hawaiana da fertilidade.

Parece ser moi alargado, o que o fai único entre os obxectos transneptunianos (TNOs). Aínda que a súa forma non puido ser directamente observada, cálculos da súa curva de luz indican que é elipsoidal, co eixo maior dúas veces máis grande có seu eixo menor. Porén, a súa gravidade é o suficientemente grande para deixalo en equilibrio hidrostático, o que o fai entrar na definición de planeta anano. A súa forma elipsoidal, coa súa inusualmente rápida rotación, alta densidade e gran albedo (proveniente dunha superficie cristalina de xeo), dan a teoría resultante de que Haumea é o resultado dunha gran colisión.

IRIA CARIDE ARAUJO 2º ESO A

TERESA GARCÍA GONZÁLEZ (4º B)

NOTICIEIRO

Na viaxe acompañounos Almudena. O autobús aparcou no Areal. Alí ao lado estaba o edificio. Subimos ata a 6ª planta, como no ascensor non podiamos subir todos, pois polas escaleiras, a facer ximnasia.

Ao chegar alí, entramos nunha sala, a da Cadena Ser, ao seu arredor estaban as de Los 40 Principales, M 80 Radio, Máxima fm, etc. Alí fixemos dúas gravacións, unha para promocionar Los 40 Principales e outra para promocionar o instituto Carlos Casares, pero a do instituto, dixo que os iamos asustar, polo que non a van poñer.

Despois, fixemos unha especie de informativo, a princesa Leticia e o príncipe Felipe na Avenida do Aeroporto. Un reporteiro ía facerlles preguntas e todo iso. E no outro había un accidente de coche e había unha persoa dentro a que, por certo, dáballe a risa. A iso das doce ensináronnos a sala onde facían as reunións e outras máis, tamén nos ensinaron onde se facía Localia e que todo aquilo non era como outras cadeas (a Galega, Antena 3, etc.) senón que estaba todo automatizado e que, por exemplo, as fins de semana alí non había ninguén, todo aquilo estaba organizado por un ordenador. Leváronnos á sala onde se gravaban os informativos e algúns outros programas. No fondo tiña croma, polo que non se podía levar cousas dun ton verde chamativo, e que algunha das prendas verdes na pantalla aparecían dunha color marrón. Ao mover a foto do fondo parecía que estabamos voando. As esquinas non eran rectas, estaban curvas para que non se vise a sombra que facía que quedasen raras; os problemas do croma...

Ao final de todo déronos dentro dunha bolsa: un caderno de notas, un boli, un estoxo, a revista que emiten cada mes, Zona Urbana, un CD con música, unhas pinturas de cores, e caramelos. Que xenerosos!

Gustoume moito, non parabamos de rir e aprendemos moitas cousas.

Vai xa, pouquiño e pouco, creando tradición no noso centro esa mestura da nosa tradicional festa galega do SAMAÍN coa non menos tradicional e larpeira festa do magosto. A verdade é que algúns de vós, xa o sabiamos, tedes imaxinación e, polo que se ve, tempo abondo para montardes eses terroríficos disfraces, sanguinolentos e thrilleanos. E que dicirmos das cabazas artísticas?! En número, se cadra, non medraron moito pero en estilo, imaxinación e mestura do tradicional co moderno a calidade artística das cabazas gozou dunha estimable medra.

O salón de actos cheo ata a bandeira, a participación tan numerosa coma anos anteriores e, vós xulgaredes, pero sangue, sangue había un chisquiño máis este ano, non?

E a crecente calidade dos nosos musicais... excelente!, tanto o musical das Bruxas como o gañador de Thriller.

Seguimos degustando eses saborosos doces e tortas que fan as vosas nais e pais (ninguén cre que as fagades vós, xúrovolo), vendidos en xenerosas porcións.

Velaquí a lista de ganadores desta edición do Samagostín: 1º PREMIO DE CABAZAS: JOSÉ BERNÁRDEZ COSTAS (2º ESO A): Cabaza-robot 1º PREMIO DISFRACES: O MUSICAL THRILLER: 1º D BACH 2º PREMIO DISRACES: VIÚVA DE BRANCO: ÁNGEL SOTO ROMÁN (1º E BACH) 3º PREMIO DISFRACES: TOMÁS, de "EL ORFANATO": ANABEL ABALDE CAMPOS (1º F BACH) NORABOA A TODOS OS PREMIADOS!

O xoves 19 de novembro o alumnado de 1º da ESO asistiu a unha charla sobre o mar ofrecida polo CSIC (Consello Superior de Investigacións Científicas) no auditorio do noso instituto.

Unha rapaza que traballa no CSIC contounos que se dedica a estudar as especies mariñas e, en especial, un peixe chamado “lanterna”. Péscaos en Terranova (preto de Estados Unidos), para estudalos. Ensinounos os diferentes escalóns da cadea alimentaria mariña (sales minerais - plancto - zooplancto - peixes planctrófagos - peixes ictiófagos), e fixemos un divertido xogo onde cada persoa era unha especie e tiña que comer o seu alimento para manterse forte.

Cando rematou de explicar o que ela facía proxectou un vídeo sobre o labor do CSIC en distintos eidos da ciencia, como a nanotecnoloxía, a bioloxía ou a tecnoloxía dos alimentos. Ao final, a rapaza entregoulle a Lola a nosa profesora de lingua castelá, unha enquisa sobre a charla e un regalo para nós, un bonito pin.

Os rapaces e rapazas de 1º da ESO, acompañados de Lola, realizamos unha saída ao cine Salesianos, para ver a película City of Ember. En busca de la luz, primeiro filme das tres proxeccións do ciclo “Cinensino”. Este programa ten como finalidade evitar a drogodependencia dos mozos e mozas adolescentes antes de que estes cheguen a probalas, e utiliza o cine como base.

Unha vez sentados nas butacas, o coordinador do programa dirixiunos unha breve explicación dos principias aspectos da saída. Os alumnos e alumnas deberiamos prestar moita atención á película, xa que despois teriamos que traballar nun caderno de exercicios con preguntas sobre o citado filme. Tras isto, e sen máis preámbulos, comezou a proxección.

A película non estaba mal. Narraba as aventuras de dous rapaces nunca cidade subterránea coñecida como Ember. A idea era boa, o ritmo trepidante e a ambientación estaba moi ben conseguida, facía que te sentises dentro da propia urbe. Os efectos visuais eran bastante bos, e os actores non o facían mal. Non obstante, decepcionaba un pouco, xa que despois dun comezo prometedor, a trama non estaba totalmente pulida, e daba a impresión de que algunhas cousas estaban feitas á carreira. Resumindo, é un filme entretido, que gustará aos seguidores das aventuras estilo “Las crónicas de Narnia” ou similares, pero que prometía máis do que en realidade podía dar.

Unha vez rematada a peli, só quedaba volver. Foi unha mágoa que aquela divertida excursión non durara máis, pero o pasámolo… de cine.

O mércores 11 de novembro os alumnos e alumnas de 1º da ESO, xunto cos profesores de plástica Almudena e Ángel, visitamos o Museo de Arte Contemporánea de Vigo (MARCO), un antigo cárcere remodelado para poder exhibir as obras máis impresionantes da arte moderna galega. Nesta ocasión o artista que ocupou o noso tempo foi un fotógrafo, Jorge Barbi, que coa súa cámara nos trasladou á costa da Guarda. Este home pasea todos os días por alí, e fotografa os descubrimentos interesantes que atopa (unha das súas obras baséase en fotos de excrementos de gaivota que ao caer nas rochas adquiren formas que parecen humanas!). Unha simpática guía levounos por todo o percorrido, e tamén fixemos unha divertida actividade chamada “Palabras quebradas”.

Jorge Barbi, ademais de captar co obxectivo da súa cámara as belezas máis agochadas da costa da Guarda, fotografa un mesmo lugar dúas veces, separadas por un lapso de tempo de varios anos.

Así mostra como cambia a paisaxe ao longo do tempo, e a forma en que o ser humano modela constantemente e ao seu antollo o mundo que nos rodea. Ademais, vimos obras de arte feitas con frechas e moitas outras cousas sorprendentes, que encantan a algúns, pero outros non chegan a entender.

Ao final, foi unha saída entretida, onde todos disfrutamos. Foi unha clase de plástica diferente.

NOTICIEIRO

O martes 17 de novembro, os alumnos e alumnas de 3º A e 3º B fomos visitar o Casco Vello e Centro Histórico de Vigo, dentro do programa Vigo por Dentro da Concellería de Educación do Concello de Vigo, dedicado a estudantes dende os 3 anos.

O autobús deixounos fronte ao porto, ao lado do centro comercial A Laxe. Cruzamos e o primeiro que vimos foi o anaco da antiga muralla de Vigo semisoterrada baixo terra, e protexido por un cristal. Si, si, no que botan moedas. Unha monitora ía explicándonos cousas do que iamos vendo. Explicounos que alí estaba a Porta da Laxe, que durou uns 200 anos en total, e que era chamada así porque unha pedra semisoterrada na terra (o que se chama “laxe”) serviu como unha pedra máis das da muralla.

Subimos a costa (que cansanzo, se acabamos de comezar a excursión!) e quedamos na Baixada á Fonte. O nome debíase a que era unha baixada, e no final dela, había unha fonte, na que os habitantes de Vigo de antano ían a por auga para o consumo doméstico, pois non había auga corrente. Daquelas existía o oficio de augador que consistía ir repartindo auga polas casas, traballo que era remunerado, obviamente, un oficio máis.

Subimos a baixada, que paradoxal!, para ir á rúa Olivo, que está ao final da Baixada, baixando non, subindo. Recibe ese nome porque no final dela, preto da igrexa de Vigo, a cocatedral, había un olivo. Nun lado da baixada, hai unha casa con moita vexetación pola fachada, que pertencía a un importante señor. No outro lado da rúa, unha coas ventás vermellas; alí é onde comezou a publicación do Faro de Vigo, no soto desa casa, onde estaban as imprentas. Ao principio o periódico era publicado dúas veces por semana, e era máis de “opinión personal”, non de noticias “serias”.

Baixamos dende esa rúa por outra máis estreita, a Rúa do Cárcere Vello, un cárcere civil onde os presos pedían limosna polas ventás. Dobrando, ao final da rúa, hai unha especie de “exposición”, que ten un anaco dunha vella calzada. Entramos grazas a que estaba a señora da limpeza fregando (non fregara todo, menos mal). A calzada consistía nunhas pedras grandes dispostas nos lados da calzada, e a propia calzada, estaba constituída por unhas pedriñas moito máis pequenas (grava miúda).

Continuamos camiñando e chegamos á Porta do Mar. Ao redor desa porta estaban os mariñeiros, pescadeiros e feirantes vendendo o peixe. Era tamén onde se preparaba e salinizaba o peixe, e claro, quitábanselle as escamas, que quedaban polo chan, e debía de deixar un cheiriño... e máis aínda en verán. As casas dos mariñeiros tiñan dúas plantas: a baixa, que era para gardar os utensilios, e a alta, onde vivían.

Subimos de novo ata a Praza da Pedra. Antes era onde se reunía o Concello Aberto, é dicir, non se reunían nun edificio.

Tamén era onde se facían feiras, e vendíase peixe, entre outros produtos (tamén venderían verduras, alimentos...).

Unhas rúas máis, andando, andando... vimos a casa onde se imprimiu a primeira edición de Cantares gallegos de Rosalía de Castro. A imprenta era de Juan Compañel (todo isto o pon nunha placa).

Continuamos pola praza Balmeira, que tamén se coñece pola praza das Cebolas. Están alí os dous edificios civís máis antigos de Vigo. A propiedade da familia indicábase cun escudo de pedra sobre a fachada das casas.

Seguimos pola Igrexa da Colexiata e a praza da Constitución, cos seus soportais, que servían para poder facer feira ata cando chovía. Era unha praza onde se reunía toda a xente (en fin, toda toda tampouco, pero era unha “referencia”). Tamén estivemos parados diante do antigo edificio do Concello. Deseguido baixamos un pouco e estivemos observando o edificio da actual Biblioteca Central, que antes diso foi un banco, un casino, un local comercial...

Subimos todo, pasamos un túnel (que actualmente, e por desgraza, serve para ouriñar) e fomos dar á praza da Princesa.

Finalmente, pasamos pola Porta da Gamboa (rúa Gamboa), por onde se supón que comezou a reconquista da cidade aos franceses, e chegamos de novo ata onde nos deixara o bus.

Foi entretido, aprendimos cousas novas e refrescamos o sabido.

NOTICIEIRO

Excursión a “Las 5 jotas”

NOTICIEIRO

Ás nove da mañá do día 23 de marzo saímos do instituto para chegar a Coímbra á unha da tarde.

O Jardím Botánico foi o primeiro que visitamos. Está precedido do acueducto romano e formado por terrazas que dan a un patio circular cunha fonte no medio. No xardín destaca unha árbore de cuxas ramas colgan as raíces.

Acto seguido baixamos a rúa Quebracostas, observando os edificios antigos e a Praça do comércio.

Terminamos o día en Conímbriga e en “A Cidade dos Pequeninos”. Conímbriga, a cidade romana, estaba situada estratexicamente e, ademais, estaba amurallada; iso favoreceu a conservación das ruínas. Separadamente das ruínas visitamos o museo adxacente, que mostra unicamente pezas de Conímbriga. “A Cidade dos Pequeninos” ou “Portugal dos Pequeninos” ensínanos unha mostra de edificacións significativas de distintos países e culturas a escala pequena.

O 24 de marzo pola mañá visitamos a Biblioteca Joanina e a Universidade. Na Universidade vimos a sala

dos capelos e o balcón dos cate-dráticos, que creo que agora non se chama así. A sala dos capelos consta dun palco e varias filas de butacas. Alí os estudantes exami-nábanse ante o resto da xente. O balcón dos catedráticos é moi estreito e ofrece unha boa vista de Coímbra. A biblioteca é enor-me. No teito hai pinturas e os estantes chegan aos 3 metros.

Para rematar, visitamos dous museos: o Museu da Ciência e o Museu Mineralógico e Geológico.

O museo da ciencia foi, anteriormente, un laboratorio e parte da Universidade.

Nunha sala hai un anfiteatro de madeira, onde os alumnos sentaban para atender as explicacións do profesor. Unha parte do museo trata sobre Charles Darwin e a evolución das especies e a outra consta dunha serie de experimentos, cos que se pode interactuar. O museo mineralóxico e xeolóxico ten, unicamente, minerales e fósiles.

De camiño a Vigo visitamos as bodegas Cálem en Oporto. O máis rechamante é o tamaño dos barrís. Tamén visitamos Viana do Castelo.

SERGIO FARALDO GRAÑA (1º ESO)

Neste ano 2010 os alumnos de 1º de Bacharelato fomos a Barcelona. Foi unha viaxe moi entretida.

O primeiro día estabamos todos nerviosos polo feito de coller o avión. Unha vez en Barcelona, collimos o autobús que nos levou para o hotel, que resultou non ser gran cousa. Despois de ver o hotel e dispoñer os cuartos, fomos dar unha volta polas Ramblas. Alí vimos os mimos e todos os quioscos nos que podías encontrar animais, plantas, roupa… Ó chegar o final moitos foron ó restaurante Hard Rock a comprar cousas e a ver o local. Xa despois disto voltamos ó hotel a cear, e despois ós nosos cuartos. Como é normal, a primeira noite todos iamos de cuarto en cuarto.

A mañá seguinte foi cando a un par de rapaces lles tocou apandar coas broncas, ata tal punto de que querían chamar os mossos d'esquadra.

Logo fomos ver a Sagrada Familia onde nos contaron o tipo de arquitectura que facía Gaudi, e así descubrimos que era un xenio: pensaba en todas as cousas tanto estéticas como prácticas.

Despois de ver a Sagrada Familia, separámonos en dous grupos: uns dirixíronse ó Camp Nou e outros foron andando a comer e logo ata a Pedrera, onde nos volvimos xuntar.

Logo da visita, seguimos camiñando por Barcelona, podiamos ir a onde quixeramos mentres fósemos puntuais á hora da cea. Algúns fomos ver o musical Hoy no me puedo levantar, aínda que chegamos xustos de tempo; pasámolo moi ben e encantounos. Esa noite foi moito máis tranquila nos cuartos e non pasou nada.

O terceiro día fomos fóra de Barcelona, a Figueres, para ver o museo Dalí, outro xenio máis; os seus cadros todos escondían algo e o propio museo era unha obra de arte, pero a cadro máis impresionante foi un que estaba pixelado no que se vía a Gala, e se usabas a cámara, víase un presidente norteamericano. Ó terminar a visita, fomos ó museo da Ciencia no que nos deixaron ir por libre e podías probar todas as cousas que alí había. Ó terminar a visita, podías elixir se ir a Parc Güell ou voltar ó hotel ou ir dar unha volta, e así volvimos separarnos. Os que fomos o Parc Güell descubrimos a gran cantidade de escaleiras que alí había, menos mal que eran mecánicas. Ó chegar ó parque fomos ata o mirador, e logo a sacarnos fotos co lagarto e voltamos cara ó hotel.

Esa noite deixábannos saír. Algúns saíron e outros ficaron no hotel. Os que saíron camiñaron moito xa que non sabiamos onde era a zona de marcha ata que a descubrimos.

E o último día, o que todos esperabamos era o de Port Aventura. Ó chegar, as colas eran inmensas. Había moitos colexios alí e as colas avanzaban moi lentas. Estivemos sobre unha hora esperando e mentres Almudena recibía información das nosas notas, o que facía que todos estivésemos máis nerviosos. Cando nos deron as entradas, corrimos xa que non tiñamos moito tempo. As atraccións non funcionaban totalmente, o que provocou que fixeramos colas inmensas chegando nunha atracción a ter unha hora de espera e logo dixeron que a atracción se poñería fóra de servizo, e por estes motivos non foi tan ben como pensabamos que ía ser, pero aínda así, pasámolo ben. Ó voltar ó hotel, ceamos e saímos todos pola noite. Era a nosa última noite de excursión e queriamos ir de festa. Bailamos e pasámolo moi ben.

E o último día, todos con cara de pena, fixemos as nosas maletas e preparámonos para a volta.

Esta viaxe quedará na lembraza de todos.

SARA ALLEGUE MAGAZ (1º BACH. E)

NOTICIEIRO

Como resultado da visita dos 4os. da ESO á base militar de Figueirido, visita que podedes documentar no noso apartado do NOTICIEIRO, o noso centro, coa profesora enriba citada, decidiu participar no Concurso Rexional do Exército de Terra. Pois ben, nesta primeira fase o noso centro conseguiu o 1º PREMIO, cun proxecto e cun conto que aquí inserimos, realizado por TERESA GARCÍA, de 4º B. Dentro duns días levarase a cabo a fase estatal do citado concurso. Velaquí o conto:

TERESA GARCÍA GLEZ. (4º ESO B)

O noso instituto acaba de clasificar a cinco dos seus alumnos, todos de 1º ESO A, no concurso “Que é un rei para ti?: DIEGO MOJÓN RUTH TILVE CARMEN GARCÍA PABLO LÓPEZ IGNACIO PEREIRA Resultaron seleccionados de entre un total de 2.500 participantes neste concurso en Galicia, xunto con outros 35 doutros centros educativos. O vindeiro 31 de maio terá lugar a final a nivel de Galicia para escoller o representante da nosa comunidade na Audiencia que o rei ofrece en Madrid a todos os finalistas deste concurso.

Programa de promoci贸n da

vida S e n tab aco

europeo para manterse sen fumar, dirixido aos escolares do primeiro ciclo da ESO

NOTICIEIRO

E despois da Universidade… que?

O futuro profesional dos alumnos de Administración e Dirección de Empresas.

A experiencia da Escuela de Negocios Caixanova

Este ano, como todos sabemos, tivemos unha nova incorporación no noso instituto: a nosa querida Susan, unha auténtica anglo-falante para as clases de conversación en inglés. Nós, como non podía ser menos, quixemos entrevistar a esta irlandesa qeito casue de xe máxico conseguiu o noso respecto, cariño e simpatía. E, a pesar das dificultades lingüísticas, velaquí tendes o resultado.

2007-08

2007-08

2007-08

2007-08

2007-08

Vilari単o

ENTREVISTAS

DAVID LORENZO RODRÍGUEZ (1º BACH E)

O vento pegáballe na cara, facíalle cóxegas, e ela deixou entrever na súa face un sorriso case esquizofrénico, cos ollos pechados. Os seus rizados cabelos dourados deixábanse levar polo vento; todos na mesma dirección. Estendeu os seus brazos do mesmo xeito que a muller de Titanic, sempre cos ollos pechados; coma esperando que o seu Leonardo Di Caprio se lle achegase por detrás, pero sabía de sobra que iso non ía pasar. Sabía de sobra que o seu Leonardo non se atopaba alí. Sabía de sobra que o seu Leonardo non se atopaba en ningures, porque non existía. Ela non tiña un Leonardo na súa vida; desexábao, mais non o tiña. Só lle quedaba conformarse con senti-lo vento de fronte e estira-los brazos do mesmo xeito que aquela muller rica dunha película que vira había tempo. Só lle quedaba iso; máis nada. O vento cesou e o orgásmico sorriso despareceu do seu rostro. Non existía vento realmente; só a lixeira brisa de aire cargado que proviña dun ventilador xiratorio situado á altura da cabeza, ancorado á parede. Dirixiuse á barra entón; había clientes. O señor Reixa entrara pola porta e estaba a chamar por ela. Prefería escoitar falar aquel vello home antes de ter que forzar pracer con algún home infeliz e con cartos. Reixa faloulle de moitas cousas; da súa defunta esposa, dos seus netiños xa criados, dos seus amigos da infancia... O ancián relato volveu provoca-lo seu sorriso; facía que se transportase a outra época, noutra situación, e noutro lugar... talvez. Pechou os ollos e sentiu a necesidade de estira-los brazos.

Moncho.

MARCIAL R. RODRÍGUEZ QUINTANA (4º ESO B)

ESCRIBINDO

…ESTIVEN ALÍ Por fin remataran as clases. Un longo ano de estudos cheos de traballos, probas e exames, un tanto descargado polas excursións que tivemos durante o curso, unha pequena pausa didáctica e, pola miña parte, interesante, que nos permitía desconectar e pasar unha mañá entre compañeiros, como cando vas tomar algo cos teus amigos, cousa que practicamente era imposible polo trato entre todos, e poder coincidir todos unha tarde en concreto. Pero desta vez puido ser, alomenos en maioría, pois compartimos a idea de pasar unha fin de semana todos xuntos coma despedida de ano e festexo por aprobar o ano en cuestión, portal á universidade. Desgrazadamente, non todos puidemos quedar, xa que algún dos compañeiros tiveran que ir incluso antes de rematar a última semana de instituto a unha mudanza familiar, ou acudir a certos temas propios; pero ó final quedamos case todos, e iso era bo. Quedamos dez en total, a pasar unha fin de semana na casa de madeira dos pais dunha das compañeiras: Miriam, inseparable do trío de amigas, xunto con Monse e Lucía. Ademais vira Carlos, primo de Monse, Fran e Xosé, que eran xogadores do mesmo equipo de futbol sala da cidade; Manu, Pablo e Fátima tamén viñeron, amigos feitos durante o curso e, por suposto, eu.

Quedaramos ás dez na entrada do instituto para que nos guiase Miriam ata a casa dos seus pais. Non houbo moito atraso na quenda, polo que marchamos pouco despois da hora acordada. Miriam trouxo o coche e Manu tamén; Carlos veu en moto, e levou con el a Monse. Non quedei na hora, pero creo que foran unha hora e media de viaxe, e non sei moi ben cara a onde, pero creo que saímos da provincia, xa que collimos a autoestrada e logo demos algunhas voltas por estradas comarcais e algúns camiños. Entre a charla que mantivemos sobre as cousas que faremos durante as vacacións ou o que estudiariamos no próximo curso entre outros, apreciei unha paisaxe preciosa, bastante curiosa, entre viñedos e pastos con gando. Os montes baixos, cheos de piñeiros, ríos de auga clara e azulada, casas de pedra moi vellas, igrexas pequechas, cruceiros de pedra, algún pazo si que vin, cruzamos unha ponte romana, pasamos xunto un campo aberto formidable, de verde intenso, con distintas pingas de cores, e os arrecendos do camiño… todo moi tipico da nosa terra, a verdade.

A casa era de madeira, prefabricada, aínda que ben acolledora, e cun aspecto nada industrial, xa que semellaba unha casa antiga dona da terra que a rodeaba, coma unha cabana rústica de montaña. Tiña un pequeno xardín florecido e unha fonte de pedra cara á dereita, que daba auga de manancial, a cal chegaba ata o regato que se podía ver dende a posición privilexiada da casa, case no alto do monte, cunha suave pendente. Miriam comentounos que se podería pescar por esa zona, e que preto hai unha vila cun pequeno mercado de produtos caseiros que estaría encantada de ensinarnos.

Pero sería no seguinte día, xa que agora tocaba meter as cousas dentro e preparalo todo. Por suposto cada quen trouxo unha manta, roupa para cambiarse e algo de comida e bebida

para os dous días.

A corrente da casa dáballa un xerador a gasolina. Aínda que con cheminea, a casa contaba con dous radiadores para a calefacción. A cociña era completa, non faltaba detalle ningún, o baño igual, sen problemas de servizo.

Ademais de dous cuartos, tamén contaba cun faiado amplo e iluminado. No salón había dous sofás de tres e dúas prazas, ambos convertibles en cama. Era sabido que problema de espazo non habería.

E despois de pasar o día gozando do pouco sol que había, o espazo natural e unha tarde ben animada, chegou a noite, que pasamos dentro da casa xa que comezara a chover a iso das nove. Carlos trouxera un estoxo con pelis para ver, e despois das votacións, eliximos unha de terror. Fora entretida, xa que algún que outro levou un bo susto, que nos contaxiou ós demais, e rachamos a rir por iso. Xa acabada a peli e todos co puntiño de non ver pola ventá, Miriam comezou a contar que preto había as ruínas dunha capela, na que se di que houbo un asasinato, e que dende entón soen pasar cousas estrañas por alí. Mirámonos entre todos, esperando que contase máis cousas, o típico nunha noite de historias de terror. Foi un tanto escalofriante, xa que a persoa fora asasinada nunha especie de ritual, e que podíase ver entre as árbores do bosque pasar unha figura alta cuberta por unha especie de capa negra que rapidamente desaparecía entre as sombras. Pablo tivo a idea de ir ver aquel sitio nese momento, cos apoios e con opositoras, sobre todo.

E fomos ver a capela. En casa quedaran Fátima, Monse, Lucía, Xosé e Fran. Os demais fomos en coche ata o lugar fantasmal. Subiumos no coche; a noite non acompañaba moito, xa que estaba completamente escuro e o camiño quedara lamacento, pero con precaución conseguimos chegar ata a altura do camiño onde deberiamos seguir un pouco a pé para chegar ata as ruínas. Mentres, na casa, quedaran un tanto preocupados, e tomándonos por tolos ó ir ver unha capela en ruínas a esas horas con ese tempo. Fran fora á cociña a por algo de beber, cando viu algo pola ventá. Non sabía o que fora, xa que pasou rápido e borroso. Monse apareceu por detrás por que lle apetecía un iogur, e Fran comentoulle o que vira.

Monse pensou que lle estaba tomando o pelo, e arrimouse á ventá para seguirlle a corrente cando de súpeto apareceu un home de cara arrugada, barba canosa, ollos ben abertos, ataviado cun chuvasqueiro, que lle deu tal susto a Monse que tirou co iogur polo aire e berrou asustando a Fran e ós demais na casa. Aquel home apartouse e petou na porta pedindo

ESCRIBINDO entrar. Xosé abriu sen máis, ante o xesto de d e s confianza de Lucía e Fran, que foran ó salón xunto ós demais. Aquel home, semellaba vir de pescar, pois consigo traía a cana e cesta típica, e enganchada polas costas, unha pequena rede para atrapa-los peixes. Era un home maior, recoñecible paisano do lugar que daba as grazas por que lle deixaran entrar a resgardarse da choiva que comezara a caer ben forte nese momento, facendo imposible unha vista nítida a poucos metros. Pediu quedar ata que amainase un pouco; era veciño da vila que fora a pescar un pouco tarde, xa que antes estivera coas ovellas de pastoreo. Foi recibido amablemente, pois non semellaba perigoso. Só era un vello.

Os demais, aínda que pola choiva, seguían camiñando ata a capela, as árbores facían coma de paraugas, e protexidos só por dous paraugas que estaban xa na casa, ían aproximándose pouco a pouco, dificultados pola escuridade, alumeados polos móbiles, un deles coa capacidade de actuar coma linterna. De súpeto, non moi lonxe, entrevíase o edificio; e xa de preto podíase ver a capela. Non era moi grande, a verdade. Un pequeno edificio de pedra, no que aínda se podían ver os restos do cemento areoso pintado de branco, o marco da porta feito con tres taboleiros de madeira, catro vigas podres que sostiñan o teito, que xa estaba derrubado, unha das paredes estaba medio derrubada e a torre que mantiña a campá aínda se sotiña, algo desfeita no alto. Non tiña aparencia de ser construída con decorados na fachada, senón que era una capela moi sobria. As plantas e herbas baixas ían pouco a pouco cubrindo o pé das paredes e crecendo entre as pedras do chan do interior. E xa aquí adentro puidemos comprobar como alguén pintara símbolos estraños, en pintura vermella, emulando o sangue. E no outro extremo do edificio había un altar de pedra cuberto cun pano ou unha saba branca manchada en vermello, esta vez si semellante ó sangue. Por sospeitoso que fora iso, máis o era que houbera certos utensilios sobre a mesma.

Monse e os demais estaban no salón xunto aquel vello, falando abertamente; foi cando comezou a desatarse unha tormenta, e os tronos retumbaron no aire. Tentaron chamar por teléfono ós demais, para saber onde estaban e pedirlles que volvesen para casa, pero non foi posible. Quizais pola tormenta, a cobertura de todos era nula, polo que só podían esperar que regresasen, aínda que mantiñan unha pequena preocupación no corpo. O campesiño pediu que lle dixesen onde estaba o baño se non lles importaba, e sinaláronllo.

Cando pechou a porta, a luz da casa pestanexou, e ó pouco apagouse, sobresaltando a xente de dentro. Por sorte había algunhas candeas que puideron acender para ter un pouco de luz, e pensar que facer, con mais calma. Xosé saíu fóra, xunto o xerador para ver se funcionaba, se lle faltaba combustible ou se pasara algo cos cables ou… a saber... A tormenta non perdoaba, seguía sendo igual de intensa.

Lucía e Fátima asomáronse ao porche da entrada para preguntarlle a Xosé se sabía o que pasara, pero non escoitaron nada. Cando Lucía se puxera unha toalla por riba para tentar cubrirse da choiva e ir ver que estaba facendo Xosé, decatouse

de que a cesta daquel vello, que deixara alí fora xunto a cana e demais obxectos, vertía un pequeno regueiro do que semellaba sangue. Pensaron que podería ser de peixe.

Manu pediu que nos foramos de alí, que era todo moi estraño. Carlos dixo en alto que quizais as deixaran alí tempo atrás, ou que foran da escena do crime… pero aínda así Miriam non quería seguir nese lugar. No sei como, tiven o valor de asomarme un pouco máis ó altar, e coa luz do meu móbil puiden distinguir un corpo. Fixeime máis e vin que eran dúas pernas, as pernas de alguén. Avisei en alto de que había alguén alí tombado. Carlos viu a ver, e cando avanzamos os dous, démonos de conta de que lle faltara a cabeza. Saímos correndo de alí.

Lucía acercouse ata o xerador sen ver a Xosé polo lugar, e comezou a berrar o seu nome. Apareceu por detrás asustando a Lucía, dicindo que o xerador non funcionaría xa que alguén deixou a boca aberta e enchérase de auga, mesturándose coa gasolina. Volveron todos dentro da casa. Xosé estaba completamente empapado, e foi cambiarse de roupa. O vello saíra do baño agradecendo a hospitalidade, e preguntando se podería facer algo por eles. Monse preguntou se tiña teléfono na súa casa para poder chamar ó seu primo e preguntar onde estaban. O vello dixo que si tiña, e que ademais se querían, poderíalles axudar a reparar o xerador cunha bomba para succionar a auga e encher despois cun pouco de gasolina. A todos lles pareceu un bo plan, así que Monse colleu o coche de Manu, que casualmente deixara as chaves na casa, e xunto con Fran e o vello foron ata a vila.

Rapidamente subimos todos ao coche, para largarnos de alí e chegar á casa para avisar ós demais. Deus santo!, nunca sentira tanto medo, estabamos todos nerviosos, moi nerviosos. Arrancou o coche, pero debido á lama formada e á présa que tiña Miriam, estivemos patinando un tempo. Foi entón cando perdimos o control do coche tentando salvar a caída dunha árbore alcanzada por un raio, e viramos cara a un lado do camiño. Ó tentar parar, cruzámonos cunha persoa cuberta cun abrigo negro, e golpeámolo facéndoo voar uns metros. No sabiamos que facer, e todos quedamos mirando o corpo inerte daquela persoa, tendida no chan alumeada polos faros do coche. Un de nós tiña que saír a ver como estaba, pero a desconfianza, o medo que gardamos todos no corpo impedíanos saír. Finalmente, foi Carlos quen abriu a porta e saíu moi lentamente, acercándose con moito tento ó corpo tirado. Sen sobresalto ningún, chegou ata o seu lado, e preguntoulle en alto se estaba ben, se podía oirlle. Non obtivo resposta ningunha. Semellaba estar tombado boca abaixo, e armándose de valor, inclinouse ante el para voltealo.

Monse chegara á vila, e entraron na casa do vello. Era unha casa de pedra, de dous pisos, bastante ampla, case rodeada por unha horta. O vello invitounos a pasar e mostroulle o teléfono a Monse, e a Fran díxolle que o acompañase á parte de atrás, a pola bomba. Monse tecleou o teléfono sen máis resposta que o silencio. Non soaba, non funcionaba. A liña semellaba cortada. A preocupación era notable nela, cando escoitou un pequeño golpe seco. Foi cara a el, pensando que quizais se debera á bomba, e á parte de dicirlle ó vello que o teléfono non funcionaba, poder axudarlles a metelo aparato no coche. Atravesando o salón, camiñando polo corredor, e baixando as escaleiras ata o soto que daba a unha rúa, non escoitou nada, e preguntou en alto onde estaban. Ó ver que non atopaba a Fran, virou por onde viña, indo ao coche a esperalos alí, cando ó saír pola porta sentiu un forte golpe.

Carlos non podía crer o que estaba vendo. Era Luís, un dos seus compañeiros de clase. Non podía estar equivocado, e

ESCRIBINDO chamou polos demais no coche para que o axudasen. Saímos todos para ver o que pasaba, desconcertados, cando rodeando o corpo tirado de Luís, a Pablo atravesoulle unha frecha dende a espalda a altura do esternón. Quedamos todos en shock, vendo como Pablo miraba a ferida sangrante e cuspía logo sobre Miriam, manchándoa de vermello. Comezamos a gritar e correr cara ó coche; de súpeto, apareceron varias persoas cubertas con togas negras, armados con espadas, lanzas e aquel que disparou a Pablo polas costas. Entre todos impedíannos subir ó coche e poder escapar. Pero non sen loitar. Carlos defendeuse ben, e derrubou a dous deles roubándolles as armas. Eu conseguín desfacerme dun deles. A Manu ferírono nunha perna, facéndoo coxear. Pero aínda que pelexamos, leváronos a todos. Cubríronnos a cabeza con saco de tea, e atáronnos as mans ás costas. No sabiamos a onde nos levaban, que nos farían. Pero creo que a todos nos pasou pola cabeza que nos levarían á capela para facernos a mesmo que a aquel corpo tendido tras o altar. Os choros, gritos, xemidos… era escalofriante.

Os tres que quedaran na casa estaban inquedos xa que os que se foran tardaban en volver. Lucía fora para ver se vira a alguén vir. A choiva escampara xa un pouco, aín que de vez en cando escoitábase un trono ao lonxe. O vento enfriaba aínda máis a noite. Xosé saíu xunto Lucía, para facerlle compañía, cando nun despiste, tropezou coa cesta do vello. Ó voltearse, saíu algo dela, movéndose uns centímetros polo porche.

Lucía gritou do susto, ó ver una cabeza cortada, coa mirada fixa nela, expresando un medo terrible ó saber que íana cortar do corpo. Xosé entrou na casa e pechou a porta tentando tranquilizar a Lucía, e Fátima non sabía nada, pero igualmente escandalizouse cando comezou a escoitar que había unha cabeza no porche. De novo tentaron provar a chamar por teléfono, esta vez con resultado. Chamaron a Miriam, para que voltase dunha vez á casa. Pero non contestaba o teléfono.

Chamaron logo a Fran para contarlle o sucedido, pero esta vez non había conexión. Decidido, Xosé saíu para ir a buscalos na moto de Carlos. Tivo que tapar a cabeza cunha manta. As dúas rapazas non querían que saíse da casa e as deixara soas. Pero foise de igual maneira, dicíndolles que pechasen a porta e as ventás, e que tentasen chamar a policía. Foille difícil conducir a moto polo camiño de terra, pero con sorte chegou a toparse co coche de Miriam, que resultou estar acendido e coas portas abertas, pero alí non había ninguén. Comezou a gritar por eles, esperando unha resposta, pero non a houbo.

Ocorréuselle deixar a moto alí e ir mellor en coche a buscalos, pois en moto non poderían ir todos, e en caso de non atopalos, ir á casa e largar de alí con Fátima e Lucía. De súpeto, sentiu a presenza de alguén, e virouse para controlar as súas costas.

Pareceulle ver una sombra. Logo un ruído pola esquerda, outra sombra por detrás. O pánico comezou a apoderarse del, e subiu ó coche. Arrancouno, e marchou de alí correndo, patinando no lamazal. Cando viu polo retrovisor, puido comprobar como alguén quedara de pé tras el, mentres se afastaba do lugar. Chegou á casa bocinando o coche para chamarlles a atención ás rapazas, pero non saían da casa.

Xosé foi chamalas á porta, pois pensou que non se atrevían a abrir a porta. Cando comezou a petar con forza, deuse conta de que unha das ventás estaba rota. Só puido pensar en salvarse el mesmo; tantas ideas lle viñeran á cabeza, tantas escenas de pelis de terror. Xa arriscara suficiente con volver levalas con el e comprobar que non contestaban e que a ventá estaba rota. Cando volveu ó coche e arrincou, tan só puido oír o frío corte metálico do aire.

Despois de camiñar o que semellaba unha eternidade, cheos de desesperanza, medo, agobio… Paramos. ata un

Quitáronnos os sacos da ca-beza, e vimos o que semel-laba unha igrexa, alumeada por decenas de candeas, nas paredes víanse figuras de-moníacas, cadeas que saían do teito ata o chan, lámpa-das circulares de madeira con candeas acesas, telas vermellas e verdes colgando ondulantes na parte do que semellaba o altar, coroado por un pentáculo de ferro forxado, no que había un trono e nel, sentado, a figura dun ser encapuchado cunha man alzada mostrando a palma, e a outra agarrando unha gadaña. As paredes, amplas, esta-ban decoradas con inscritos dourados e o que eu cría que eran cartas astrais, pois recoñecía alguna costelación debu-xada.

Rapidamente separáronnos. Levá-ronnos uns homes ataviados de vermello cun símbolo descoñecido en negro pintado nas cos-tas, mentres entoaban nun baixo gutural unhas pregarias sagradas súas. A Miriam dirixírona ó altar, cuberto por un manto branco, e os mesmos utensilios que atopamos na capela derruída. Gritara sen parar, chea de medo. Manu tentou liberarse, para correr, para salvarse, pero foi fortemente golpeado. Xunto con Manu, fomos levados ata un cuarto á parte, escoltados por seis persoas. Aquel cuarto era máis sobrio. Totalmente pintado de branco, cun trono de madeira altamente elavorado case no centro da estancia, con decorados sinxelos, pinturas de escenas de rituais en cadros da altura dunha persoa, alumeada con grandes candeeiros dourados nas catro esquinas. Pero a min leváronme a outra estancia contigua. Non souben que fora de Miriam, nin de Carlos, que quedaran na primeira sala, ni que farían logo con Manu no cuarto branco. Só sei, que antes de entrar, os berros de Miriam afogáronse debilmente, coma se tivese a gorxa encharcada en sangue. Mirei a Manu antes de desaparecer entre os tres homes que me levaban. A Manu colocáronlle unha túnica branca cun bordado negro no pescozo que ía debuxando un mapa astrolóxico tanto nas costas como de fronte. A porta, detrás do trono, abriuse e saíu un home cunha toga vermella decorada con fíos dourados e bordados simbólicos, coma a fusión da lúa e do sol, cun casco vermello que lle tapaba os ollos e o nariz, portando outro báculo semellante a unha gadaña rematada nun orbe con dúas ás abertas, cuxas plumas eran facilmente apreciadas. Este sentou no trono e pronunciou unhas frases no que semellaba latín clásico, fixo uns xestos coa man, e logo pronunciou o nome de Manuel. De súpeto, alguén entrara na sala, ataviado cunha sotana negra atada cun cinto dourado, portando nunha man un báculo de case dous metros de alto, onde estaba tallada una serpe enroscada coa cabeza apoiada nun orbe perfecto dentro dun disco que gardaba seis grandes aros.

Manu comezou a insultalos, a dicir que estaban tolos, que non quedara así a cousa, que se enterarán de todo. Foi entón cando aquel home quitou a capucha. Manu quedou atónito e só puido pronunciar un nome: Carlos.

Foi unha noite tremenda, moi intensa e inqueda. E sei o que pasou por que eu…

FIBRIZO. EX-MEMBRO ILUSTRE DO CONSELLO DE REDACCIÓN

I Asomado encóntrome á fiestra do salón da miña casa, que no case alto da ladeira do monte mira a fachada a paisaxe ampla, que alberga dende a brizna de herba do campo adosado ata a suave figura difuminada das illas que son bañadas polo Atlántico. E coma nun cadro quedo perenne observando canta beleza asoma polo marco. Próximo a min o camiño que serpentea empinado dende a rúa principal ata o meu portal, que baixo e subo moi a miúdo, bordeado polas casas dos meus veciños, e as súas fincas pechadas, salvo á miña dereita, una baixada de terra cuberta por fina herba e altos tallos, protexidos por unha mazaira vella e inclinada polo vento no seu descuberto fronte a costa. E no seu fondo final o rumor case imperceptible do río pequecho que baixa veloz ata a praia, cuberto enteiro pola arboreda de piñeiros e eucaliptos, que dan sombra ós poucos patos que tivera tempo atrás, a sorte de observar mentres durmían preto ó atardecer. Niño de paxaros e resgardo de gaivotas, lugar dos gatos e insectos típicos coma a vacaloura.

Fermosura natural de frondosa follaxe e ronroneo cando sopra o vento.

Máis alá, a pequena cidade que crece ó longo, coas pontes das vías do tren, a rúa principal concorrida e as baixadas varias ó paseo da costa onde gardan os pequenos portos as barcas dos veciños que agora en verán saen a navegar pola tranquila e cintilante ría azulada. Unha ría tan grande que en ambos lados as bateas se contan por decenas, rodeados case tódolos días por los barcos de carga que pasan a recollelos tesouros do noso mar. Unha auga tan pura que está enchida de vida, natureza fermosa a da nosa ría. De fronte semella unha nova terra que se ergue en montaña de pedra escarpada, de frondoso bosque de piñeiral, salferido por teitos vermellos e fachadas brancas ou de cor pedra que se centran na praia longa gardada por unha costa abrupta rochosa, que en forma de acantilado denota a súa natureza tallada dende hai anos. Un porto pesqueiro con barcos amarrados a un lado, un estaleiro noutro, e no alto coroado pola tecnoloxía do home que mancha tanta beleza. Ó lonxe vese un monte por unha ermida coroado, de frondoso bosque e tamén salferido con casas de dúas plantas; e na costa unha praza na que esta dominando un almacén que garda as piraguas dos deportistas amantes do mar. Circundado todo iso por farolas brancas en forma de áncora, que tamén alumean o paseo da praia rochosa nese lado da costa. E por riba del, case oculto entre as follas das poucas árbores altas, a figura dun pequeno faro branco, que alumea polas noites o camiño dos barcos. Ao fondo, no pequeno oco que hai entre costas, termina a vista da auga o horizonte, sendo as illas as donas dese fin, tan fermosas. O aroma do mar e das árbores enchen os meus pulmóns mentres ollo a paisaxe de canto abarcan os meus ollos. Xa na tarde, cando o sol comeza a baixar, para desaparecer roxizo trala ondulante silueta dos montes lonxanos, o mar susurra, e as gaivotas voan polo lugar, preto da miña casa. Son os pais das xoves nacidas este verán, que os acompañan no seu voar, aprendizaxe natural co aire soprando cara á terra dende o mar, acariñando as ás dos aprendices. E tanta multitude que se enlaza entre si, subindo e baixando, indo cara ó mar, indo cara ó monte; pequenos golpes de cola para volver retomar o equilibrio mentres planean durante segundos no mesmo sitio, os sons das chamadas entre eles. Un cadro mariñeiro e natural.

II Noite morta, asasinada polas luces das cidades, tan só viva por unas cantas estrelas, e o resplandor da lúa chea. Tombado sobre a fina e humida area dunha pequena praia cortada por un muro de pedras entrante no mar, e un paseo de cemento sobre as pedras da costa, quedo prendado da paisaxe, que me fai ver o extenso universo que en liña recta existe ante min. As ondas acompasadas que rompen forte e logo van morrendo suavemente, inundan os meus oídos coma unha música única que relaxa o meu corpo, que elimina pensamentos da miña cabeza e tan só me fai ver o que teño diante. A brisa case nula que transporta o arrrecendo do mar, refresca a miña pel despois dun día de verán, de sol dominante e castigador. A escuridade relaxa os meus ollos, invitados a pecharse e durmir.

Sobre o mar ondean os longos reflexos dos luceiros da alta terra erguida fronte a min, convertida agora nunha basta sombra debilmente perfilada contra o infinito cosmos; dende lonxe chegan ata case os meus pés, cruzando o ancho da ría sen dificultade ningunha. Sen ruído ningún, clamo por falarlle á lúa espida e completa, coas súas sombras grisáceas e o seu brillo de prata; ela tan fermosa, tan perfecta. E unha estrela fugaz cruza os ceos, chamando a miña atención, que morre entre os luceiros das constelacións que tento adiviñar debuxando entre elas as figuras que lles dan nome. E decátome da figuración triangular que existe entre elas, e que se adiviña case en liña curva perfecta como se forma un cinto que quixera rodear a circunferencia dunha cúpula inexistente. E por riba de min as árbores do xardín, que susurran coma as ondas do mar, e acompañan maxicamente o meu soñar.

FIBRIZO. EX-MEMBRO ILUSTRE DO CONSELLO DE REDACCIÓN

Estirou o brazo e, con tolleitos movementos, deu prendido a luz do cuarto. Era cedo, moi cedo, pero non demasiado.

Incorporouse na súa noxenta cama botando as dúas pernas fóra e quedando sentado. Arramplou a camiseta do chan e púxoa, con cara de enfado. Case instintivamente, sen mirar, botou a man á mesa de noite e acendeu a radio. Nese momento estaban botando unha canción... fermosa, sen dúbida, pero “pouco axeitada”, pensou el. Esa canción xa tiña algún tempo. Abriu o primeiro caixón e quitou para fóra a caixa de Ducados co chisqueiro dentro. Colocou un enriba do beizo inferior e prendeuno, paseniñamente... sen présa ningunha, escoitando a letra da canción...

I see trees of green, red roses too.

I see them bloom for me and you.

And I think to myself... “ What a wonderful world...”, rosmou co cigarro na boca.

Axitouno sobre o cinceiro e deixou caer as cinzas, paseniñamente; “do mesmo xeito que se bica unha moza”, pensou. Seu pai sempre dicía iso. Xa había moitos anos que non llo escoitaba dicir... tamén moitos anos que non o vía, en xeral. Foi cara ó baño aínda co cigarro a medias e púxose diante do espello. Deu unha fonda e lenta calada e botou o lume no espello. Observou entón o seu rostro, mol, arrodeado de fume e cheiro a tabaco negro. Levaba xa uns días sen barbearse. Apoiou o cigarro de novo enriba do seu beizo inferior e coa man dereita agarrou a cara, á altura do pescozo, e coa man esquerda colleu a navalla do peto do pantalón. Sempre durmía coa navalla enriba, por se fora facer falla. Durante un momento vacilou nos seus pensamentos coa posibilidade do suicidio, coma tódalas mañás, pero pensou que lle saía máis á conta non facelo, pero non demasiado máis á conta. Comezou a barbearse mentres que o son da radio ó lonxe facía de banda sonora, e

o cigarrillo de riba do seu beizo remataba de consumirse.

Tirou a cabicha á auga do váter e proseguiu. Fíxose un lixeiro e superficial corte baixo do beizo inferior que tapou cun pequerrechiño anaco de papel hixiénico. A canción de Amstrong xa rematara, pero el aínda seguía coa melodía metida na cachola, incesante, coma o bater das gotas de chuvia na fiestra do baño. Comezou entón a cantar, tratando así en parte de esquece-la forte resaca que tiña aquela mañá.

I see skyes of blue, and clouds of white.

The bright blessed light and day sacred night.

And I think to myself...

Aínda eran as catro da mañá. Calzou os seus zapatos medio roídos e vestiu a súa vella cazadora vaqueira; nunca se separaba dela. Puxo os lentes de sol (evidentemente non porque fosen necesarias) e gardou a pistola no peto interior da chaqueta. Saíu da pensión do mesmo xeito que tódalas mañás e botou a camiñar polas molladas rúas. A canción da radio aínda seguía na súa cabeza. Asubiando a melodía, sorriu mentres notaba como as mornas gotas de chuvia mollaban a súa testa rapada ó dous. Botou man ó peto traseiro do pantalón e decatouse de que deixara algo importante atrás. Camiñou un pouco máis e meteuse no primeiro bar aberto que viu, dirixiuse á máquina de tabaco e quitou un paquete de tabaco. Gardouno no peto traseiro do pantalón vaqueiro e dirixiuse á barra, onde pediu o que lle axudaría a combater mellor a resaca daquela mañá.

Estreou o paquete mentres que bebía e tentou de manter unha especie de conversa co mozo de trala barra, mais este mostrouse arisco de máis. Non debía estar afeito a tratar con estranxeiros, por moi ben que dominasen o idioma. Ó remata-lo cigarro e maila consumición mirou o reloxo; aínda eran as cinco e media da mañá, e non tiña que fichar ata as sete. Saíu á rúa, xa non chovía, e dirixiuse á casa dunha antiga coñecida. Ó chegar, petou na porta coa mesma delicadeza coa que se deixan caer unha morea de libros ó chan. De alí a uns dez minutos abriu a porta unha rapariga de non demasiada estatura, pelirroxa natural, con cara de acabar de erguerse e un cigarro na man.

-Oh, es ti; pasa, anda.

-Xa estás no vicio, tan de mañá cedo?

-Vas pasar ou que?

-Xa vou, muller.

Dirixiuse ó cuarto da rapaza, lugar de onde esta proviña, e quitou do novo paquete o terceiro cigarro da mañá. Volveu a rapariga de alí a un ou dous minutos e sentou ó seu carón, aínda co cigarro na

contorno do corpo e meteran nunha bolsiña de plástico a arma homicida: unha navalla, normal e corrente. “Que rapaces tan traballadores”, pensou. Quitou outro cigarro e ofreceulle un a Mike, que llo aceptou; coma tódolos días.

Aínda non realizaran o levantamento do cadáver, polo que puido verlle a cara ó asasinado, que estaba boca abaixo; non era un mal home, era un home respectable, con muller e dous fillos. Fora durante un tempo amigo seu; chamábase James e non merecía morrer, non dese xeito. Atraparía ó mal home que matara aquel bo home; sabíao. A canción da radio aínda seguía latente, na súa cabeza...

I hear babyes cry; I watch them grow.

They'll learn much more than I'll ever know, And I think to myself...

Tódalas mañás se vía nesa situación. Se non así, similar.

Así tódalas mañás. Unha tras outra; tratando de arranxar os pequenos grandes destragos que malos homes causaban na estrutura da cidade, máis concretamente que causaban a bos homes coma aquel. Eles arranxaban eses pequenos desperfectos, poñían a punto a cidade, do mesmo xeito que un agricultor rega, coida e ve florecer as flores e os froitos da súa pequena horta cada día. Así tódolos días; un tras outro. seu carón, aínda co cigarro na boca. En canto remataron ámbolos dous de fumar, comezaron a bicarse coma irracionais. Non é necesario dicir o que seguiu.

The colours of the rainbow so pretty on the sky.

Are also on the faces of people going by.

I see friends shaking hands saying how do you do; They're really sayin' I love you...

-Xa son as sete. Non tes pensado marchar?

-Si, por que non. Abur, miña raíña.

-Adeus...

Saíu da casa xa con outro cigarro na boca. Camiñou un pouco e pediu un taxi, que o levou catro rúas máis para diante. Baixou do coche paseniñamente, coma se non houbese présas nin angurias no mundo; coma se este realmente fose un mundo fermoso. Ó entrar na oficina foi directo ó seu superior; -Chegas tarde; outra vez.

-Seino.

-Ti e Mike tedes que ir á rúa 4, a que fai esquina co Banco Central, xa sabes.

-Que aconteceu?

-Un atracador que lle deu catro puñaladas a un home inocente.

-Catro puñaladas na rúa catro...

-Déixate de parvadas e marchade para alá.

-Imos, xefe.

Foi onda Mike; atopábase na sala de interrogatorios, observando tralo vidro.

-Temos que marchar, meu.

-Que pasou?

-Cóntocho polo camiño.

Montaron no coche patrulla e liscaron á rúa 4. Conducía Mike. Ó chegar, xa atoparon un puñado máis de compañeiros seus. Xa pecharan a zona, debuxaran a liña do

...What a wonderful world...

Tódalas mañás antes de erguerse, antes de encende-la radio, incluso antes de prende-lo primeiro cigarro do día, el se fai a mesma pregunta: ...Yes, I think to myself...

Por que os seres humanos, se Deus os creou á súa imaxe e semellanza, son malos por natureza? Por que non poden vivir en paz, sen facer dano ós demais? Por iso mesmo tódalas mañás, tras facerse esa pregunta e tras mirar pola fiestra da súa casa o mencer do día, el pensa... ... What a wonderful world. ... FERMOSO MUNDO ESTE. MONCHO Q. MARCIAL R. RODRÍGUEZ QUINTANA (4º ESO B)

S.l.l.

Todo comezou durante unha fin de semana, cando o tempo semellaba volverse tolo. Unha tormenta quedou sobre a cidade anegando as rúas, cubrindo de escuridade os días e facendo que os lóstregos fosen case comúns. Algúns canais de televisión xa non se podían ver, e a Tdt pois como que era imposible sintonizala. Ademais, as radios non tiñan tanta cobertura coma antes, notábanse mais interferencias, e os móbiles case eran inútiles. Pero chegado o domingo á noite, todo se normalizou en gran medida, coma se non sucedera nada, só que a tormenta aínda seguía sobre nós, menos activa que antes, e a choiva cesara de moito a case nada. Ó espertar dérame conta de que quedara durmido, e xa era imposible chegar a tempo para colle-lo autobús, polo que tiven que ir en taxi... Cando cheguei ó instituto, semellaba que no monte estaba maís escuro que na cidade, e que non funcionaban as luces, xa que non había ningunha acesa no interior. Pensara que ó mellor fora festivo e non me dera de conta... ou que se suspenderan as clases pola tormenta ou algo. A porta de entrada estaba aberta... así que entrei. Dirixinme á conserxería para preguntar se se fora toda a xente, pero non había ninguén; nin se escoitaba nada. Estaba tan escuro alí dentro que ata tiven que colle-lo teléfono para que me fixese de lanterna. Cando alumeei a entrada non vin nada fóra de lugar, estaba todo normal... e ocorréuseme que ó mellor estarían todos no auditorio, pero cando tirei da porta estaba pechada. No patio de enriba quizais... e nada... Era moi estraño.

Pero cando baixei outra vez, vin pestanexar as luces de dentro; ó mellor é que chegara demasiado cedo? Saudei en alto por se alguén me oíra e poder preguntarlle. Escoitei pechar de portas, coma se comezasen as clases... e non sei por que, dirixinme á miña, á dereita do vestíbulo.

Entrei dentro pero non había ninguén, e a porta pechouse de súpeto. Acelerouseme o corazón do susto que levei, e comezei a sentirme moi nervioso alí dentro. As luces apagáronse ó pouco.

Xireime para ver se podía acendela, sentía coma se houbera alguén dentro, tentei abrir a porta á forza, comezei a desesperarme, cando a luz pestanexou rapidamente e puiden ver como as mochilas dos meus compañeiros estaban colocadas ó lado das mesas, incluso os libros sobre elas, exercicios no encerado e a mesa do profesor coma se estivera alí; coma se se foran da clase e deixaran as ousas alí. Mirei ó meu redor incrédulo ante tanta loucura cando escureceu de súpeto e case no mesmo intre volveu a luz e as paredes estaban manchadas de sangue, toda a aula esta desfeita, con mesas e cadeiras ciscadas desordenadamente, follas, libros e libretas tirados, a mesma pizarra descolgada, e os cristais das ventás rotas, coas persianas baixas. Fun cara atrás pola impresión, tropezando coa porta do armario, abríndose esta, e caendo un corpo inerte do interior, envolto no que parecía unha saba branca tinxida case toda de sangue vermello. Tirei case coa porta abaixo da clase e ó chegar ó vestíbulo mirei aterrado coma corpos desmembrados colgaban do teito, agarrados por grosos arames oxidados; o chan estaba encharcado de sangue, tanta que con cada paso formábanse ondas como cando tiras unha pedra nun lago de auga calma.

Tiña tanto pavor no meu interior que me sentía desorientado, e busquei coma con sorte a entrada, que non se abría. Empurrei, tirei, lanceime contra o cristal e tirei coa cadeira de conxerxería, pero non conseguín facerlle unha rascadeira tan sequera.

Maldita a miña sorte!! por que a min? Foi cando comecei a escoitar unha melodía moi coñecida. Era unha sonata para piano que a min me gustaba moito: Claro de lúa.

Proviña do auditorio, por suposto, e a porta abrírase cun vento temperado suave.

Negueime a cruzar entre aqueles corpos mutilados, no medio daquela escuridade case reinante e quedei alí sentado no chan, sen saber que pensar, sen saber que facer.

Entón decateime de que cada vez había mais claridade, e ó ver cara á porta do auditorio, tódolos corpos e rastros de sangue íanse esvaecendo coma se fosen fume.

Non me quedou outra que baixar. Ó entrar sentinme cálido; tódolos asentos estaban ocupados e no centro do escenario estaba o piano e alguén o estaba tocando. Non souben quen era, xa que estaba escuro, as únicas luces que había eran os puntos vermellos e as luces de saída. Situeime no corredor central, baixando pouco a pouco, tentando non mirar para ninguén, para non levar sorpresa ningunha.

Cando cheguei abaixo de todo, puiden distinguir a César diante do piano, pero coas mans cortadas, o piano tocaba só, ou a música

proviña doutro lugar. Sobresalteime cando escoitei un berro.

Semellaba que viña de arriba, do segundo andar e entendín dous nomes: Sara e Miriam. Saín de alí apurado, e subían as escaleiras da dereita ata chegar ás portas dos laboratorios. Algúns sons facíanme sospeitar que había alguén no laboratorio de química e dirixinme ata alí. A porta estaba entreaberta, agarrei o pomo e asomeime dentro.

Estaba todo cambiado, coma se fose unha sala médica. Os estantes, as villas, as mesas... e no centro unha en concreto. Vin que había alguén tombado nela, e non quixen saber máis. Cando me xirei para irme, un golpe seco paralizoume, e ó xirarme comprobei como aquela persoa movera o brazo. Estaba deslizándose sobre a superficie, tentando porse en pé; a tenue luz que estaba sobre ela reveloume quen era: Miriam, unha compañeira de clase; estaba fronte a min, aberta en canal, coa falta dalgúns órganos, e sanguinolenta viña cara a min pronunciando o meu nome. Sen máis, saín de alí correndo pasando por diante da sala de profesores e baixando polas escaleiras secundarias. Volvín de novo ó vestíbulo, que seguía normal. A porta non abría. Incluso tentara saltar por unha das ventás da miña clase, pero ningunha cedía.

Cando saín ó corredor, volvín escoitar aquel grito de antes, esta vez máis preto. Volvín subir por onde baixara y topeime cun dos alumnos que se dirixira cara á sala de vídeo onde dabamos inglés.

Griteille para que me esperase, chegando a tempo para que me deixase entrar con el. Ningún dos dous pensara toparse con alguén máis, foi unha sorpresa que o rapaz tomara con bastante alegría en-tre choros e angustia.

Contoume que vira con todos a clase, e que de súpeto, apareceron un seres vestidos con amplas capas, armados con todo tipo de instrumentos e comezaron a matar a toda a xente que había dentro. El salvárase grazas a que se ocultara na parte alta do armario da clase e puxera unhas carpetas diante del. Puido escoitar os gritos da xente, como o sangue salfería as paredes...

Pasouno moi mal. E agora tentara saír fóra porque me escoitara antes, pero no seu intento cruzouse con tres daqueles seres e volveu correndo á clase. Eu conteille o que me pasara, e que en ningún momento vira eu a ningún ser, nin ninguén que parecera estar vivo.

Despois dun momento de calma, puxémonos de acordo en tentar saír de alí os dous. Chegaramos ata as portas do interior, e por algunha razón, aquelas si que se abriran. Fomos paseniño, sen facer ruído, e con tento mirei ó interior da cafetería por se había alguén. Todo despexado.

Cando avanzamos un pouco máis, sentín un forte golpe na cabeza, e caín sen mais. Ó espertar, un suave mareo e o bombeo de cando che doe a cabeza veume de golpe; aclarei as ideas e logo vin deitado sobre un charco de sangue, o rapaz que ía comigo antes. Sen explicacións, subín ata o ximnasio e dentro escoitei xente. Chamei por eles, e un asomara a cabeza pola ventá do vestiario de rapazas e gritou cara a dentro que habia alguén alí fora. Abríronme a porta apurándome o paso e acto seguido pecharon e barricaron a entrada, para evitar que se puidera entrar. Comprobei que alí dentro estaban Xurxo, profesor de música, Eneko e Alexandro, profesores de ximnasia, dúas rapazas de bacharelato e alumn@s de terceiro e cuarto; en total nove persoas, e comigo dez. Preguntáronme de todo, e case á vez, semellaban moi sorprendidos de que estivera alí con vida. Mentres lles explicaba todo, observei coma tiñan as colchonetas postas no chan no centro do pavillón, a un lado tiñan lanzas e pedras e, gardado na porta do profesor, dispoñían de comida, un montón dela, posiblemente collida da cafetería. Cando terminei de explicarlles o que vivira, eles non podían crelo, pois me aseguraron que levaban encerrados no pavillón uns sete días. Quedei asombrado ante iso, e non comprendía como puidera ser certo. Despois de horas falando sobre o tema e cavilando ideas e tentando dar respostas, quedara a durmir alí ese día. Fóra quedaron dúas persoas de vixilantes, xa que case sempre aqueles seres movíanse aproximadamente ás mesmas horas. E esa noite levantáronnos a todos. Saímos fóra para ver o que acontecía. Primeiro

ESCRIBINDO sentíase un murmullo intenso resoar dentro do edificio; logo comezamos a sentir un tremor e as nubes do ceo xiraron entre elas meesturándose sobre o instituto. Logo caeron as tellas dos tellados e unha luz azulada, moi tenue, apareceu en tódalas ventas; seguidamente os cristais das ventás racharon cara a fóra ordenadamente de arriba a abaixo e vimos coma un grupo numeroso de sombras rondaba polas aulas e baixaban polas escaleiras.

Dirixíanse cara a nós. Armámonos coas pedras e as lanzas para defendernos.

Non souben por que, cando chegaban ás escaleiras relantizaban o seu paso, coma se algo os fose freando a cada paso. Nese intre atacamos todos os que estabamos alí, lanzando pedras, tellas e demais contra eles, para derribalos, impedindo que chegasen ata Arriba.

De súpeto, un vendaval sorprendeunos desprevidos tirando a algún ó chan, e os seres que aínda continuaban nas escaleiras esvaecéronse coma fume. A terra quebrárase, parte do pavillón cedera e as aulas de laboratorio derribáronse.

Corrimos cara ó patio cando unha escuridade inmensa, incluso palpable, envolveu o aire que respiramos. Sentiámonos coma aprisionados, sen aire suficiente, e a angustía de pensar que iamos morrer alí comezou a consumirnos. Nese intre sentinme máis liberado, coma se esa sensación fora desaparecendo, e vin ante min coma unha luz ía gañando á escuridade transportándome a un lugar branco, infinito, onde me sentía lixeiro. Non sabía o que me estaba pasando e quedei alí quedo en silencio. Ó pronto sentín uns murmullos, que xa eran voces, e entendín entre aquelas palabras coma vinganza.

Pedíanme que os liberase, que os salvase, pronunciaban o meu nome, e arredor de min vin coma ían aparecendo unhas sombras acercándose a min. Estaba rodeado por elas, formas humanas que resplandecían case tanto coma o lugar onde estaba. E unha delas aproximouse máis, e puiden ver o seu rostro. Era Sara, a miña compañeira e amiga do instituto, que mirándome ós ollos e tendendo a súa man sobre o meu peito díxome: “Sálvanos”. Así coma pronunciou iso, cegueime por unha luz aínda máis forte e volvín ó mundo de escuridade onde estaba antes daquel soño. Pero agora notaba unha calor no peito, e vin un brillo saír da miña roupa, e pensei entón no colgante que me dera xustamente Sara había tres días. A escuridade comezou a separarse de nós envolvéndonos una tenue luz. As nubes escuras apartábanse, e unha voz cavernosa e terrible apareceu da nada maldecindo. Coma se se moldease da nada, aquela escuridade concentrouse nun corpo diante nosa. Un ser alto, vestindo armadura escura e armado cunha espada de prata deixouse ver e comezou a rir. Ergueu a man e sentín coma se a tivese sobre min, tentando arrincarme a vida. Pero entón sucedeu que a luz que nos liberara resplandeceu aínda máis e a man daquel ser prendeuse en lapas azuis. Despois de recuperarse da dor, miroume ameazadoramente e dixo en alto: conseguirei ese colgante por moito que se resista, entrégamo. Non sabía por que tiña tanto interese nel, e pregunteille. Insultoume e menosprezoume coma ser humano débil e ignorante, e logo comentou que ese colgante daríalle o poder para gobernar sobre as terras do Inferno e levar o seu imperio ata o noso mundo, arrasando con toda vida nel e facerse máis forte con cada alma.

Despois diso, ergueu as mans cara arriba e gritou cara ós ceos; unha ola lume vermello e azulado apareceu por detras súa e comezou a xirar sobre o patio enteiro devorando as nubes negras coma se fose o corpo dun dragón. Logo aquel ser dirixiu as mans cara a nós e o lume obedeceu os seus movementos; cando estivo a piques de engulirnos, o colgante brillou e una forza vendaval protexeunos a todos. Nese intre escoitei outra vez á miña amiga decirme que loitase, pero non sabía como. Dentre as chamas apareceu brandindo a espada aquel ser e por acto reflexo coloquei o brazo entre

el e eu, notando o seu golpe forte e directo cun son metálico e un empurro cara adiante. Cando mirei, levaba posta una armadura prateada con deseños dourados e azuis, e no peito, no centro, o colgante. Aquel ser quedara derribado no chan non sei como, pero cando se levantou volveu rir dicíndome que non era ninguén, e que me ía matar. Cando volveu contra min, sentín coma se algo se apoderase de min, e desenvaiñei unha espada que semellaba estar feita de cristal e contraataquei a súa envestida. Loitamos con armas e poderes durante un bo tempo, ata que vin a posibilidade de rematalo. Alzei a espada cara o ceo e as nubes arremuiñáronse sobre min.

Coma se a espada fose unha parte delas, movín os ceos en xiros e lancei toda a miña furia contra o meu inimigo, esforzándose este en defenderse, tentando parar o meu golpe. Todo canto nos rodeara, salvo os meus compañeiros, comezou a voar en direccion onde apuntaba; rochas, árbores, partes do instituto, incluso as porterías, coma se fosen absorvidas por un temible tornado. E no meu último esforzo lancei o que sentín dentro de min, e unha luz fulgurante saíu da espada, envolvéndose coas nubes, arrasando con todo o que tiña diante. Aquel ser non puido soster aquela embestida e comezou a desfacerse pouco a pouco coma se se derretise. Pero antes de morrer advertiume de que el non sería o único que viría por min, e que tampouco era o máis poderoso dos demos que existían.

Un silencio sepulcral fíxose dono de todo cando rematara aquela loucura, e eu sentíame tan canso que non me sostiña de pé. Cando pechei os ollos para poder descansar, volvín estar rodeado daquelas sombras no mundo branco, murmurando o meu nome e dándome as grazas. Vin coma Sara se achegaba a min e me daba as grazas cun bico na meixela, logo todos se aproximaban a min anubrándoseme a vista.

Foi un intre, pero sentíame coma se durmise durante días, e logo escoitei as voces dos meus compañeiros que me chamaban, e espertei.

Levanteime, entre preguntas, entre asombros, entre medos... Todo aquilo era moi raro, tardamos en repornos.

Entón as nubes comezaron a esvaecerse, volvendo aparecer a luz do sol sobre nós... unha luz cegante despois de tanta escuridade, pero cálida, tan fermosa que me alegraba a alma e facíanos sentir ben.

Partes do instituto caeron estruendosamente e dende as escaleiras vimos coma na sala de profesores una escuridade absorvía todos os seres que aínda camiñaban por alí engulindo pedras, coches... coma se fose un burato negro, e logo enguliuse a si mesma, morrendo nunha explosión que terminou de derribar o que quedaba en pe do edificio.

Cúbrimonos detrás do muro para que non nos dese ningunha pedra ou calquera cousa.

Despois, levantámonos e saímos fóra do recinto, cando me acordei e toqueime o peito... non tiña o amuleto!! Perdérao, e comecei a buscalo incluso entre os cascallos. Axudáronme todos, durante unhas horas estivemos buscando incluso nos arredores, sen resultados. Especulamos que quizais se desintegrara cando derrotara aquel ser. E entón Eneko chamounos a atención.

Fomos acara a el e preguntounos se escoitabamos algo. Ninguén escoitaba nada. Nin un ruído. Algo pasaba, mirámonos entre nós. Preocupados, seguimos baixando ata chegar á autoestrada. Ninguén conducía, estaba baleira, salvo por algún vehículo aparcado alí mesmo, coas portas abertas. Avanzamos cara á parte alta para ver cara á cidade, cando ó lonxe, incluso máis lonxe do normal, puidemos ver un manto de nubes negras, das que saían lóstregos, e os raios camiñaban entre elas. Quedamos asombrados. Non sabiamos que dicir... ben, Alexandro si: a nai que me pariu...!

Non nos quedaba outra que seguir adiante. Agora a escuridade estaba na cidade.

FIBRIZO. EX-MEMBRO ILUSTRE DO CONSELLO DE REDACCIÓN

Florentina, unha moza de Esposende, irmá da Xuliana, quedou embarazada de solteira, como a súa irmá, como moitas outras naqueles tempos de antes.

Seus pais coidaron do neno,ao que chamaron Angelito, que morreu cando tiña 8 anos. O seu avó, o tío Javier, andaba coas vacas no monte e berraba. Chamaba por el enchendo o aire de suspiros que o eco levaba lonxe, moi lonxe, por entre a tupida neboa do inverno frío, meténdolle os espíritos no corpo a calquera pastor que oíra os laios que parecían vir da ultratumba, a onde el pretendía que chegasen.

“Si, son o tío Javieriño, son, teño que pensar para saber que son eu, estou cheo de pena, de rancor contra naide e contra todo.

“Angelitoo, Angelitoo...

Despois do desgusto que levei cando a miña Florentina, a túa mai, quedou preñada... agora o desgusto de perderte. Angelitoo, Angelitoo...”.

Levo o corazón nun puño e o siso nun peto.

“Angelitoo, Angelitoo...”

Túa nai quedou tola, e non fala, unha muller tan rexa só traballa, traballa e traballa; cava na terra con forza como para vingarse por terte nas súas entrañas.

“Angelitoo, Angelitoo...” .

Cos teus oito anos deixáchenos orfos. Orfos do teu sorriso, dos teus beizos, da túa presencia. “Angelitoo, Angelitoo...” . ¿Por que te me adiantaches, por que non me fun eu antes? Ti tiñas máis camiño por andar. “Angelitoo, Angelitoo...”

Non vexo as vacas, non vexo o burro... ¿Onde estás?

“Angelitoo, Angelitoo...” Non vexo, non me vexo, non te vexo e en todo te vexo, en todo te oio, sempre te oio falar dende o recuncho máis lonxano e profundo da miña magoada cabeza.

O aire dos meus pulmóns lévame ó chan, a miña gorxa chora en silencio... este sofoco, este asma, esta silicose, esta tuberculose... esta ... non sei que... non me matan, nada me mata e todo me fai sufrir, pero nada me fai sufrir tanto como a túa falta. ¿Por que nada me mata? Pois eu non me podo matar porque así perdo o teu recordo, e é o único que me queda de ti.

Non podo saber... non sei que me puideches dar para tanto te querer. Cando naciches quixen pensar que te recollesen na neve, abandonado, como a María da Portela que atopou o José do Domínguez onda Pedra do Concello, nunha cestiña. Non podía pensar... non quería crer que á miña filla lle pasase algo así. E ti ... ti non eras o culpable oh ... pero eras quen me facías mal, o que chorabas pola noite polos torzós de barriga que che daban, non sei se coa fame ou co leite de túa mai que non era bo, porque cho daba con vergonza. ¿Morríches porque ela se avergonzaba de ti?

Non sei por que morriches ¿foi porque pensaches que non te queriamos de pe-queno?

Non sei por que morriches.

Tamén fuches malo, eh, morrer cando eu máis te quería.

A xente veme e di que estou embotado e a bota non a toco, din que estou embotellado e, botella non temos ningunha na casa, din que estou enfrascado, non sei en que frasco vou caber eu, din que estou enmimesmado desde que ti morriches ... naide o sabe, non saben nada. Eu non estou enmimesmado ... estou entuado, estou sempre en ti, cada cousa que fago penso como a farías ti ... cada cousa que penso fágoo co teu pensamento ... cando me falan oio polos teus oídos.

De pequeno non me deixabas durmir cos teus berros.

Cando deixaches de berrar eu empecei a durmir, cando empezaches a sorrir, eu empecei a vivir, e ... agora... que eu xa durmía e xa vivía e xa te quería tanto, e xa me facías tan bo avío, tan bo compañeiro eras ... vas e déixasme. ¿Que che fixen eu? ¿Por que me tratas así, rancoroso? ¿É porque non te queriamos de pequeno?... Iso xa pasou home, ahora queriámoste todos e vas e déixasnos ... merecías ... merecías. Merecías volver nacer de novo e xa verías como te queriamos e verías como non tiñas ganas de marchar.

Non me podo enfadar contigo, pero está moi mal o que fixeches, marchar así... marchar agora ... tiñas que chegar a mozo e teriamos máis vacas e podiamos meter un fato de res e podías casar ben e cando tiveras fillos como manda Deus e non como fixo teu pai, eu atenderíachos para que ti puideras traballar e darlle ós teus fillos máis do que os meus pais me deron a min, máis do que eu lle dei a túa mai e máis do que a túa mai che deu a ti. Ves, se non te foras así, todo o que podía pasar e así ... así nada ... deixáchesme só no mundo, só coa túa mai, só coa túa tía, ... só ... soíño e medio tolo porque non podo retirar a túa cara de bebé, a túa cara de neno da miña cabeza. E choro, e arrepíntome de non te ter querido cando eras bebé, e síntome culpable de tódolos pensamentos que tiven para desfacerme de ti ... tiñan que mo ter feito a min... a túa cara de neno sorrinte como agradecéndome o pouco que fixen por ti.

FIBRIZO. EX-MEMBRO ILUSTRE DO CONSELLO DE REDACCIร N

TUTI PAULA LAGO GLEZ. (2ยบ BACH)

Aí está, de novo, xunto á ventá.

Pernas cruzadas, apoiadas na cristaleira; pelo mollado, lombo espido. Contemplando a ría de Vigo.

“Demasiados sentimentos pensa demasiadas emocións en pouco tempo”.

Desde que ela morreu, séntese soa, incomprendida, e terriblemente perdida.

“Por que te fuches?” Pregúntase, emocionándose.

“Por que non estás aquí, cando máis te necesito?” Rosma, mentres pingas de saraiba esvaran polas súas fazulas. Ela sabe que por veces é mellor non buscar respostas.

“Xa tres anos”, pensa, ollando a través do cristal embazado dos seus ollos, a ría de Vigo detrás dun veo de lembranzas.

Ela soña, descalza, con vela espertar.

Ela soña, arrepentida, con dicirlle todo o que non lle dixo.

Ela soña, ilusionada, con vela regresar da súa viaxe.

Ela soña, ela soña.

Ela pregunta, ela pregúntase.

Ela busca, ela non atopa.

Por que tiñas que marchar? Por que neste momento? Por que a enfermidade puido contigo, a que cría tan forte? Onde estás?!

Contéstame, por favor, contéstame.

Volve, por favor, volve.

Non podes imaxinar o que é estar aquí lembrándote, pensando por que non entras pola porta da casa cargada con bolsas, coma sempre.

Non sabes o que é ter a certeza de que non vas volver, de que te fuches, para sempre.

Non é posible crer, asimilar que unha persoa coma ti, tan chea de vida, coma sempre, se converte en cinza, para sempre...

Tanto che custa comprender que este é o teu sitio? Tan estraño é que me faltes desta maneira desesperada, desta maneira que me roe, que me corroe o corazón? Tan estúpido e ridículo é o necesitarte? Porque si, avoa, necesítote, NECESÍTOTE. Porque ti eras a que sempre sorría, ti eras a que sempre abrazaba, ti e só ti eras a das “Boas noites” con chocolate. E fúcheste. E non quero sabelo, porque non quero lembralo.

Porque cada vez que penso naquela tarde, naquela maldita tarde, creo que quero morrer.

Don, don, don… Eran as cinco. Tes que ser forte, quizais sexa a última vez... Ía a Torre-cedeira, número cinco, cuarto be, última porta á esquerda, o seu cuarto. Alí dispúxenme a ver, dalgunha maneira, despedíndome da miña avoa. Dime ti como te despides da morte, dimo.

Traguei cuspe, pechei os ollos esperando que só fose un soño, unha ilusión. Sabes que non o é. Espera aquí, vouna maquillar un pouco.

Esperei, non sabería dicir se dez segundos ou cinco anos, e isto non é por usar o tópico dos grandes libros. Camiñei, corredor que mide dous metros desexei que fose interminable. Non quixen enfrontarme a ela,

tiña a certeza de que sería o peor, o máis doloroso e o máis pensado recordo da miña vida. Abrín a porta, sabendo que estaba en cama pero aínda así, dalgunha maneira, tiña a esperanza de que iso non fose unha realidade.

O verte foi un neno orfo, un morto na cuneta, un bebé chorando desconsolado, unha nai enterrando o seu fillo... foron as bágoas nos ollos e o salouco atravesado na gorxa.

Intentaches falarme, avoa, sei que o intentaches. Da túa boca saíu un balbucido, eu quixen escoitar un “Ola, neniña”. Había que manter o sorriso. Creo que dixeches que sería algo pasaxeiro, que dentro de dous días estarías ben. Mentira!

Todos sabiamos que dentro de dous días estarías ben, pero non connosco!... E aí faleiche das banalidades da miña vida; do oito en matemáticas, do exame da semana seguinte, da audición. E aí seguíchesme o xogo, dicindo que ao próximo concerto irías, aínda recordo as túas caras no anterior. E aí fun unha estúpida e aí son unha estúpida.

Porque malia que era a nosa última vez xuntas, malia que eu non quería crelo, non fun capaz.

Xúroche avoa, que non fun capaz. Non fun capaz de dicirche o moito que te quero e que te quixen, non como neta a avoa, non coma persoa a persoa, senón como un sentimento a outro sentimento. Porque sabes que sigo chorando noite si e noite tamén por ti, pola desesperación e a necesidade das túas apertas. Porque ultimamente contestábache mal, aínda que ti só intentabas axudarme cos teus sermóns nesa cousa que creo que chaman adolescencia. Porque ti, na túa fermosa gordura ou na túa enfermiza palidez sempre fuches perfecta, porque es e eras como un raio de sol, como a bondade e a amabilidade, como a pesada cos seus temas, como unha avoa coas súas batalliñas. Porque na fin de conta esa es ti. Esa que saudaba a todos, que me chamaba “neniña”, que discutía con miña nai e que só nos daba biscoito. Esa que algún día intentou ensinarme a coser, que algunha vez se preocupou por comprarme vestidiños, que cada capricho me consentía. Por certo, a colección de minerais segue no caixón...

Pero todo isto non foi o devandito, o “quérote” morreu no seu silencio e as palabras convertéronse en bágoas. A túa fermosa gordura transformouse en cinzas, o raio de luz foi tapado por unha nube e o biscoito segue no forno...

Sei que estás ben, só che pido que de cando en vez apertes ben forte aos outros avós, que seguro que non parades de xogar ás cartas e de intentar sentirvos mozos. Que lle fagas un pouquiño de caso á mamá, que lle farías e lle fas moita falta aquí.

Que, cando ese señor chamado Deus volo permita, pasedes pola miña camiña e me regaledes un bico. E, por suposto, que deixes un pouquiño de chocolate na almofada, non me obrigues a facerte crer que caín da cama para que me aloumiñes.

Quérote avoa, qúerote moitísmo.

Ela soña, ela non esperta.

Ela soña, ela non escoita.

Ela soña, ela non regresa.

Ela soña, ela soña.

Ela pregunta, ela pregúntase.

Ela busca, ela non encontra.

Anhelo, Desexo.

Ganas de ti.

Necesidade, Inspiración.

Ganas de ti.

Coñecémonos nun pub, unha noite en que a morte me esperaba á volta da esquina. Ti, vestida de branco. Eu, vestido con máis dunha cervexa e a vergoña pingándome na fronte.

Esta é a miña historia.

ÁLVARO LAMAS. CLARA COPENA AMIGO (4º B)

Historia en que amor, adicción e morte mestúranse na mesma copa.

Queríate, e sábelo.

Quizais o noso encontro non foi unha simple coincidencia, quizais estaba destinado a encontrarte, a amarte.

Ti, cativadora, tentadora, provocativa.

Eu, corazón roto, vida desfeita, alma bébeda de soidade.

Entregueime aos teus beizos malditos, aos teus bicos de Xudas. Respondiches con viaxes ao paraíso, soños cumpridos, realidades diferentes.

Historia en que amor, adicción e morte comparten o mesmo leito.

Necesitábate, e sábelo.

Os nosos xogos enchíanme, pero sen ti sentíame só, como can de ninguén, como pintura sen cor. Como o meu sangue sen ti.

Ganas de paraíso, ganas de soños, ganas de realidades; ganas de inxectarte nas miñas veas, ganas de ti.

Custábame conseguirte, encontrarte, pero todo esforzo era compensado por ti, meu amor.

Quedábanme poucas cervexas que beber, poucas excursións ás esquinas, poucos alentos que exhalar. Pero ti dábasme a vida, a túa esencia na miña carne, o teu ser no meu sangue.

Historia en que amor, adicción e morte van collidas da mesma man.

Morría por ti, e sábelo.

Os nosos encontros reducíanse, e iso me asfixiaba, afogábame nas miñas propias bágoas.

Tiven que compartirte con outros namorados; calquera cousa faría por terte, por ti.

Amencía en escuras rúas cegas, abrazado á túa ausencia, desesperado perseguíndote.

Acompañáchesme nos meus coqueteos coas batas brancas, cos azulexos fríos, coas inxeccións obrigadas. Acompañáchesme nun peto, e na soidade do meu corpo...

Evaporácheste, deixáchesme por outros. Fuxín daquel lugar, na túa busca, na busca desesperada dun namorado desconsolado.

Non te encontrei. Perdóame, amor meu, por fallarche, por fallarnos.

Ti, que me deras luz.

Eu, que morrín na miña escuridade, na escuridade da necesidade.

Historia en que amor, adicción e morte teñen o mesmo papel.

Anhelo, Desexo.

Ganas de ti.

Necesidade, Inspiración.

Ganas de ti.

Chamábaste Droga, fuches a miña vida e viviches noutros brazos.

Chámome Amor, fun adicto e morrín séndoo.

ÁLVARO LAMAS. CLARA COPENA AMIGO (4º B)

Onde a suciedade se coou baixo as unllas, e as ratas chámanse animais de compañía. Onde o cascallo é sinónimo de montaña, e o lixo forma vales. Onde os cristais rabuñan os pés, e a calor seca mancilla a pel.

Onde a auga é marrón, e as billas non existen...

Mulleres.

Fortes e febles a un mesmo tempo. Fermosas na súa fortaleza, febles na súa malnutrición. Nais de familias, mulleres dos seus maridos; putas correntes.

Desgreñadas cabeleiras, coa mugre do último vómito aínda quente. Picadas, doridas e sangrantes; as feridas dos seus brazos. Parecen pallasos, maquillaxes corridas sobre fondos claros. Morado, os golpes da última noite. “Ven pacá” significa “Quérote”.

Homes.

Malhumorados e cabróns. Ricos na súa pobreza; machos dominantes. Que se tiran baixo lixo en busca dun gramo, ou en busca da morte. Que poden ser devorados polas moscas, odiosos insectos, baixo a ollada máis que acostumada dos seus fillos. Que por cada insulto, cinco malleiras. Poderosos, adúlteros, vaqueiro sucio. Cada noite tres avemarías e tres bebés.

Nenos.

Non imaxinan algo mellor. Camiñan en grupos de seis, quizais mañá sexan cinco. Feos, vomitivos, repugnantes, errantes e maleducados son os nosos nenos. Que insultan a súa nai, que son pegados polo seu pai; que se matan entre eles. Comen po, e dormen cinco nunha lata. Abrázanse a si mesmos, queren quererse. Rascan as súas bostelas.

E aí é onde os nenos xogan a médicos con xiringas de verdade. Aí onde a sociedade non quixo meter os seus narices, están os nosos nenos.

Ti queres volver atrás, pechar os ollos e cruzarte co teu pasado.

Seguramente o saudarás, vai vestido de gris. Coincidiredes nas vosas olladas, insensible e roubada a súa, triste a túa.

Volver atrás, pechar os ollos e espertarte na túa cidade. Rúas que te viron medrar, colchóns que te viron gozar, coches que ían a todas partes, e todas é ningures.

Retroceder no tempo, sentidos alerta.

Que rico o arrencendo do pan acabado de facer, o seu aroma no aire, o frescor matutino.

Que bo o saber vivir, a certeza de erguerse ao seu lado, o quererte.

Que exquisito o son do vendedor ambulante, das bicicletas, dos paxaros.

Auga, alimento, verde, música, sentir, vida Retroceder no tempo, avanzar na nosa viaxe.

Hoxe irás por última vez ao parque, e sábelo. O parque, rodeado de bidueiros, grande, inmenso, retiro de paz. Montículos verdes, variedade de floreciñas, caminiños de pedras, o lago. Parrulos e pombas, formigas. O sol brilla, e as nubes son brancas. Unha suave brisa, que de cando en vez leva os do frenetismo.

Sentaraste, como desde hai unha vintena de anos, entre o quiosco e os bambáns; entre a vellez e a infancia; brillando ao fondo o lago.

Gústache sentir os oídos vibraren coas infantís risas, cos prantos caprichosos; con esa vitalidade que che falta. Encántache observar, contendo o teu sorriso, as olladas que che dirixen as corentonas; véndote vello e xubilado. Adoras romper a monotonía da vida na cidade, contrastando os papaventos, de cores, inocentes e rebuldeiros. De cores brillantes, vermellos e azuis, amarelos e verdes. O teu propio gris. Din que vivir é cambiar de cor.

Quizais te reunirás con ela, recoñece que a botas moitísimo de menos. E con ela e cos teus amigos, cantas novatadas, enfados e risas. Algúns dirán que fuches ao ceo. Outros, que te vas converter nun chícharo, por exemplo. Espero que plasme con estas palabras esa ironía túa sobre a reencarnación. A cuestión é que dentro de horas, minutos ou segundos hasnos deixar, e algún que outro hipócrita só te lembrará por esas cinzas e ese nome que deixarás no cemiterio, polos poucos euros do cutre ramo de flores e polo pésame que dará a ninguén.

Aínda que aí estaremos os demais, os que si que te queremos, ou os que soubemos quererte...

ÁLVARO LAMAS. CLARA COPENA AMIGO (4º B)

Hoxe irás por última vez ao parque, e sábelo. Contrastarás os papaventos, vermellos e azuis, amarelos e verdes. O teu propio gris. Din que vivir é cambiar de cor. ÁLVARO LAMAS. / CLARA COPENA AMIGO (4º B)

Longo, para a perda.

Adagio, para a tristura.

Presto, para o frechazo.

Allegro, para a ledicia.

Nocturno, para o amor...

Réquiem, para a morte. .................................................................................. ...............

Hoxe o violista tocará o Adagio, o seu adagio.

Sairá vestido coa súa música e co seu instrumento, cargado co seu baúl de lembranzas.

Tocará baixo as lámpadas espidas, arroupado polo descascado das paredes. Tocará entre os madeiros descolocados, sobre a tarima rota. Sentirá para as ratas e os ratos, sentados sobre restos de veludo cor viño. Sentirá para a súa familia, o seu antano exquisito público, a súa cidade... pero, sobre todo, tocará e sentirá por e para el.

O violista ilustrará a súa melodía, no seu maxín a anterior vida. .................................................................................. ...............

Non sempre foi todo así no Teatro Maior de Saraxevo. Hai dous meses, talvez máis, talvez menos, este lucía a súa máis resplandecente e exitosa cara...

Son primeira viola da Orquestra Sinfónica de Saraxevo. A agrupación máis selecta de Europa, a máis cotizada, a mellor pagada, reclamada... a máis escoitada e a máis aplaudida. Os nosos corazóns latexaban ao unísono cando tocabamos unha peza, os nosos dedos erguíanse á par cos cambios de nota, as nosas bágoas esvaraban simultaneamente despois do éxito máis que merecido...

Eramos un só ser, a nosa vida significaba música...

Iso era antes, antes da guerra. Antes de enfrontarnos a outro ser, moito máis forte ca nós; acompañado tamén pola súa melodía. Música composta polo son da destrución, do odio e do rancor: o ruído dos disparos, dos edificios ao desmoronarse, das bombas, dos tanques... dos saloucos, dos berros, das despedidas, dos silencios.

Atmosfera de angustia, de dor.

Todo tiña a mesma música. Nós, eles, eu. Porque a verdadeira música é a interpretación que lle damos a uns sons, o sentimentos que nos transmiten. Esa é a verdadeira música, e só ti a coñeces.

Porén, os sons da guerra dicíannos a todos o mesmo, bisbábannos a palabra “morte”... .................................................................................. ...............

Hoxe o violista tocará o réquiem, o seu réquiem.

Morrerá vestido coa súa música e co seu instrumento, cargado co seu baúl de lembranzas.

Morrerá baixo as lámpadas espidas, arroupado polo descascado das paredes. Morrerá entre os madeiros descolocados, sobre a rota tarima. Morrerá coas ratas e os ratos, sentados sobre restos de veludo cor viño.

Morrerá como a súa familia, o seu antano exquisito público, a súa cidade... como a súa alma, o seu espírito, a súa música.

O violista ilustrará a súa melodía pola súa anterior vida.

Se estás lendo isto quere dicir que xa morrín. Non pretendo impresionarte coas miñas palabras. Non quero que tremas por min. Non merezo a túa compaixón e moito menos as túas bágoas; a miña historia decidina unicamente eu.

Todo empezou hai tres anos, coas palabras “si, quero”...

Ese día chovía, lémbroo perfectamente. A miña nai esperábame ansiosa á saída da perruquería. “Que guapa estás!”, foron as súas palabras ao verme, “Hoxe todo será perfecto”, dixo cun sorriso que non conseguiu enganarme. Á miña nai non lle gustaba o meu futuro marido, despois das nosas discusións sempre comentaba o mesmo; que era demasiado impulsivo e violento para min.

Naqueles momentos nunca quixen escoitala: arrepentiríame meses despois.

O primeiro ano foi un soño. Tiña todo o que unha muller pode desexar. O meu marido tratábame como a unha raíña: costume era amencer co aroma das torradas recén feitas, comer en exquisitos restaurantes e adormecer despois dunha longa serie de caricias e bicos. As nosas disputas eran frecuentes, pero arranxábanse con máis horas de cama. Así, entre bicos e restaurantes pasou o primeiro ano.

Despois comezou o que agora chamo “a miña tortura”.

El volvía tarde, ebrio, despois das súas noites con amigos. O día que saín, encontreino tirado no salón. Pregunteille se estaba ben, se necesitaba de algo.

Respondeume cunha bofetada. Doída, estupefacta, humillada, chorosa e sangrante encerreime no noso cuarto.

Non sería a última vez que me espertaría con rosas vermellas. Momentos como aquel repetiríanse nos seguintes meses: estando bébedo pegábame; sen estalo, insultábame. Os seus saúdos mudaron desde un “Ola, cariño” ata un “E a comida?”. Afíxenme ás súas palabras, ás súas frases, a chorar ás agachadas.

Preguntaraste, querido lector, por qué non fuxín del, por que lle consentín, por que lle seguín o xogo. Que ridícula resulta a resposta: por amor, polas rosas vermellas.

Lembro as frases das miñas amigas, cando lles contaba só os pequenos incidentes: “É normal, é un home, moitos homes son violentos. Ademais...”.

No principio do terceiro ano crin ver mellorías na nosa relación: volvía antes das súas saídas, os insultos cesaban aos poucos, o cheiro a alcohol era menor... De novo, estaba equivocada.

Recordo a miña ilusión o día que coloquei candeas na mesa da cea.

Levaba posto o meu mellor vestido, e a miña lencería máis fina. Erro que pagaría moi caro.

Cando chegou, espiume coa ollada. Pensei que iso era bo sinal. Non apreciei o brillo animal, irracional, dos seus ollos. Faltoulle tempo para desvestirme, arrincándome a roupa e o pelo, mallándome contra as portas, aprisionando as miñas curvas coas súas mans; mans de alcohólico e de comprador compulsivo de rosas vermellas.

Faltoulle tempo para atarme á cama, para aprisionarme entre as súas pernas, para morderme...

Recuperei a conciencia dous días despois. Espertei nun charco reseco, vermello, tan vermello como as rosas que me esperaban na cociña.

O final, o meu final, podes imaxinalo. Non é estraño almorzar lendo desenlaces fatais, nin as sobremesas con porcentaxes inhumanas.

Cantas mulleres, coma min, están vivindo a miña existencia neste instante.

Cantas mulleres, coma min, encontran o pracer de vivir nos momentos pasados.

Cantas mulleres, coma min, se aferran a unha idea maldita da súa valía.

Cantas mulleres, coma min, se afán a ser as inferiores, as dominadas.

Cantas persoas, coma ti e coma min, permitimos isto.

Cantas mulleres viven e morren por amor.

Cantas mulleres, cantas.

KAKO CARLOTA FREIRÍA CORDERO (4º A) ÁLVARO LAMAS / CLARA COPENA AMIGO (4º B)

Ai, a tedeté. Se vos contara eu. A TDT. A ver…si, ponllo aí, a ver si o Lavis o quere. Ah, que eso non é a tedeté… ¿Que…?

Mimadriña, non me digas que iso é un televisor… bueno, vale, xa quito o vello Lavis. Nooon, que na solaina xa botou ben anos, poñámolo agora no comedor. Teno quieto, oh, que valeume no seu día máis de mil pesetas, se fose hoxe xa non… A ver rapaces, vós que entendedes, poñede o novo… Ai, bueno, pois si, vese ben… Ai, Señor, cantas canles.

Estabamos todos os da casa diante do novo receptor.

Non sei que tanta ilusión vos fai… ai, filliños, se vírades a xente da vila cando a chegada do primeiro televisor, alá polos meus anos mozos… nada que ver este trebello plano con aquel moio de madeira e cristal monocromo do bar do Papuxa.

Recórdoo coma se fose hoxe…

Chegara pola mañanciña á do Papuxa, cando estabamos todos co café. Viñera máis xente da rúa. Un Pegaso con placas de Madrid manobraba na porta, e o Papuxa saíra fóra a recibir o transporte. Do camión baixou un home e levantou un toldo da parte de atrás que puña: Fercú España-Aparatos electrónicos Calle de El Rey,32-Madrid - Teléfono 748 Baixaron unha caixa grande que dicía “Frágil”, e do seu interior sacaron un pequeño moble de madeira cun vidro curvo por diante que colocaron na repisa donde estivera a radio. O silencio encheu o local.

De repente, todos diante do aparato, a ver, que cousa máis rara, para que é isto señor Papuja? Es un televisor para ver imágenes que vienen de lejos -dixo o do Magisterio-,etc.

Estivo o televisor no local unha semana inactivo, e a moitos fervíalle o sangue por velo funcionar.

-O Papuxa puxo no café un aparello de oír e ver coma os dos cafés de Ourense, e chámanlle televisor -oíaselle a unha señora falar coa veciña.

Non podiamos crer que na caixa se vise á xente, amais movéndose e as paisaxes, era algo irracional. Ai, meus filliños, que normal o vedes vós agora, pero daquela incluso daba medo, medo ó descoñecido… Á semana seguinte, un home explicaba inutilmente á xente na barra como funcionaba o aparato, parecía que o que se vería proviña de Madrid. Ai, de Madrid, que ilusión… Bueno, que vos fale así a vós…

Daquela, o que ía a Madrid xa contaba algo na aldea.

E nesas estabamos cando chegou o Avelino chamando polo Papuxa,que ían poñer una cousa coa que finalmente veriamos a televisión. Algúns saímos fóra e vimos aquilo. Subido a una escaleira, o Avelino puña no tellado uns ferros relucintes a modo de grella, cunha barra longa cortada por outros ferriños.

-É unha antena -díxonos o Avelino ó vernos mirar con tanto aquel os ferriños.

Ofrecinme a axudar e mandáronme meter polas tellas unha goma que ía dende esa antena ata o interior do local, onde o Avelino enredou con ela detrás do televisor. Os veciños da vila ollaban dende as fiestras, e un remuíño de xente acudira á taberna. Entramos dentro e o Papuxa, ante a expectación de todos, conectou o cable do aparello á rede eléctrica. Na fronte da caixa, pulsou un botón,e fíxose amo o silencio no medio do balbordo.

Varios cafés pousaron ó unísono na barra. O vidro da caixa iluminouse e no recadro empezáronse a ver centos de puntiños negros e brancos coma bichiños que se movían rapidamente cun ruído coma o da radio fóra de sintonía, ante a excitación do público.

-Move a antena unha miseria cara á Costeira -berroulle o Papuxa ó Avelino, que o esquecimos no tellado.

Despois diso, os puntos do cristal xuntáronse como formando algo. O Papuxa moveu unha rodiña do trebello e entre os puntos apareceu algo. Ai, meus netiños, a primeira imaxe!... No centro do cristal, fíxose nítida a imaxe dun círculo negro sobre fondo branco con raias. Debaixo do círculo, tres vistosas letras: TVE. Nas esquinas, catro círculos con varias tonalidades de grises e outras raias.

-TVE, Televisión Española, a empresa que nos envía as imaxes aclarou o Avelino, que acabara de entrar pola porta- e iso é a carta de axuste para enfocar a imaxe, e está así ata dentro dunha hora, cando comezen as emisións.

A xente impacientábase e o Papuxa berrou que lle fixeran caso ó Avelino, que non era hora, que agardasen, e que se querían café.

A xente deixou de atender á carta durante un tempo.

De repente, do aparello saíu unha melodía, e a xente volveu atender. Media vila estaba pendente disto naquela mañá de verán… e na pantalla viuse unha señora que nos falaba a nós, ¡a nós!, que comenzaban a emitir. Foise a señora e viuse un anuncio animado dunha botella de Tío Pepe. Logo, outro anuncio que dicía: -Ciudadano,¿cómo quieres morir?

-Quiero morir cocinado en una cocina Superser.

Logo, un noticiario do NODO coma os do cine e despois unha corrida de touros. Parecíanos que o touro viña cara a nós e recuabamos.

Tardamos en comprender que o de dentro da caixa xamais sairía.

Pasou a tarde e volveuse a ver no televisor a carta inicial. A xente comezou a marchar.

Pasaron os anos e cada vez máis xente adquiriu un televisor. Ai, que de horas perderiamos diante del… caracho. Perdón.

E agora poñen isto, que aínda non entendo para que serve. Si, xa sei que mo explicastes varias veces. A TDT. Non home non, non é que non vos expliquedes, e que son eu que xa quedo obsoleto.

E foron pasando os anos e cada vez máis antenas penduraban dos tellados. Tenche gracia, parece que lles saíra o pelo… Pelos nos tellados.

-Papá, non me aburras ós rapaces cos teus contos. Vente para dentro, que empeza o parte das nove.

E entrei dentro a ver de novo o aparato cos rapaces e coa miña filla.

Hoxe cortaron as emisiónss alox… anelox… analog… bueno, as de sempre, na repetidora da Costeira, aquela que naquel día trouxera á vila de Ribadavia o que chamaban daquela maneira progreso. No comedor puxérona por última vez para ver o tan falado “Apagón”, e dende a solaina vin como a última imaxe desapareceu para sempre entre as interferencias do espectro, entre os bichiños, entre os centos de puntiños negros e brancos que anos atrás vira por primeira vez.

O Papuxa xa morreu hai ben anos. O televisor do seu local botou alí poco tempo, regalouno. Aínda recordo as súas sabias palabras: -Desta caixa nunca sairá nada bo, rapaz. Non mires moito pra ela, que atonta, cambia a xente. Que si, que é así. Tolo chámasme agora. Si, veralo cos anos.

Esmorecíase xa o sol e a min parecíame que se estaba mellor na solaina…

Esta é a carta que se viu na do Papuxa A toda esa xente das aldeíñas que quedaron sen televisión dende o corte.

FORCADELA / DAVID LORENZO RGUEZ. (1º BACH E)

ร LVARO LAMAS. CLARA COPENA AMIGO (4ยบ B)

MONCHO/ MARCIAL R. RGUEZ. QUINTANA (4ยบ B)

-Neve! Xurxo, esperta, hai neve!

Así foi como me espertou meu irmán aquela mañá. Eu non quixen crerlle.

-Pero home, Xurxo, esperta que hai neve!

Nin caso, que el é moi afeccionado ás bromas dese tipo.

-Bo, pois ti o perdes, que eu vou polo abrigo. Pero en serio que non queres nin ir a ver como neva? Aburrido...

Eu nin lle contestaba, sinxelamente me revolvía na cama, estando como estaba boca abaixo e feito un aturullo coas sabas. Inda tardei un anaco en saír das profundidades do meu berce (así o chamaba eu). Meu irmán Breixo espertárame e non sería capaz de volver durmir, ademais, xa faltaba pouco para entrar no mediodía. Aquela noite durmira non sabes ti como de mal; tivera un soño (ou pesadelo) que se me repetira durante toda a noite. Só lembro del que eu me atopaba camiñando moribundo por unha especie de túnel cunha grande dor no peito, de súpeto unha luz... e nada máis. Cando por fin me decidín a poñelos pés no chan poderíase dicir que non tiña os ollos nin abertos; máis ben pechados, deixando unha entradiña para a luz entre os meus párpados.

Camiñei vacilante cara á porta do meu cuarto, que se atopaba totalmente aberta por culpa do Breixo. Eu sempre deixo as portas pechadas cando chego a algún sitio; non me gusta telas abertas, dáme sensación de frío e incomodidade, e máis aínda no meu cuarto, onde tela porta pechada me dá privacidade. Cando por fin cheguei á cociña collín un cartón de leite, vertín unha pouca nunha cunca coa asa no lado esquerdo (pois son manicho) e metina no microondas trinta segundos, os suficientes. Mentres vía con ollos entreabertos como a miña cunca daba voltas, a mirada desvióuseme cara á fiestra que tiña ó lado. O Breixo non mentía; estaba nevando (algo bastante raro, a esas alturas do ano). Cando acabei o leite vestinme, collín o anorak e as luvas e saín da casa (non sen antes pegarlle un berro á miña nai avisándoa de que marchaba). Tiven que camiñar pouco para atoparme coa primeira xauría de rapaces coséndose mutuamente a bolazos de neve (Breixo estaba entre eles). Camiñei un pouco máis cara ó final da rúa, virei cara á esquerda e decontado cheguei a Central Park. Tal como esperaba, non tardei en atopar a Xián e mais a Iago, que estaban falando ó carón dunha das moitas pucharcas daquel sitio (que se atopaba conxelada superficialmente). Achegueime a eles e vin que o Xián xa estaba co cigarro na boca, coma de costume (mira que fuma ese rapaz!).

-Tira iso ó chan -díxenlle retranqueiro.

-Queres un? -díxome a modo de contestación, ofrecéndome o seu paquete aberto.

-Iso nin se pregunta. Tes lume?

-Si, toma este chisqueiro; ten pouco gas, pero malo será que non deas feito.

-Deberiades deixar de fumar, tanto un coma outro -dixo Iago, con ton de nai preocupada polo seu fillo. Estou seguro de que se houbera xeito de comprobalo, Iago resultaría ser a persoa máis sa da cidade, xa que nin fuma, nin bebe (nin sequera quere probalo), fai algo de deporte tódolos días, nunca come comida basura... en resumo, que se coida de carallo (a diferenza de Xián e de min mesmo...). Fai ben. Así son as cousas.

-Xa falaches co outro?

-Con quen?

-Foder, con quen vai ser?

-Con quen, ho?

-Co Raúl, Xurxo. Esperta que estás a durmir -razón non lle faltaba.

-Si, non hai fallo, díxome que hoxe ás oito xa tería todo listo.

Quedei de que iriamos ti e mais eu á súa casa.

-Entón, ídelo facer? En serio? -dixo Iago, cortándonos a conversa-.

Estades colgaos, o Raúl máis aínda. Acabariades antes deixándoo.

-Tranquilo, Iago, non hai fallo, total, que podería saír mal?

-Contestoulle o Xián, tan confiado coma sempre.

-Mellor non che contesto...

-Tranquilo, que malo será, Iago -díxenlle eu.

-Eu só vos trato de persuadir de que non botedes a perder as vosas

vidas, que só tedes dezanove anos. O Raúl tanto me ten, que total xa é un delincuente, pero vó-los dous...

De alí a un pouco marchei para casa, que xa era hora de comer. Desandei o percorrido anterior, e ó chegar ata onde antes estaba a xauría de rapaces vin que estes inda seguían a brincar (Breixo incluído), polo que chamei ó meu irmán e este veu. Polo camiño pregunteille que tal o pasara, pero o percorrido era tan curto que non lle deu tempo de contestar.

Abriunos a miña nai a porta, deixamos máis da metade da roupa que levabamos enriba no recibidor e fomos ata a cociña, onde un prato de sopa quente xa nos estaba agardando. Comín rápido e marchei ó meu cuarto. Senteime no lateral da miña cama desfeita e busquei ansioso entre os caixóns da miña mesa de noite.

Cando atopei a bolsiña que buscaba metina no peto do pantalón e fun cara ó balcón. Tratábase dun balcón con vidreira con único acceso desde o meu cuarto. Nel había un balancín cun feixe de anos (ó carón da fiestra) e mais unha mesa de escritorio, na cal tiña apoiadas cousas de todo tipo. Abrín o primeiro caixón da mesa e quitei para fóra un bote de cristal que tiña ben gardado; no seu interior, unha boa cantidade de cannabis que ía racionando por semanas. Collín do mesmo caixón un papelillo e un cigarro e liei un porro. Logo fumeino sentado no balancín, coa fiestra do carón aberta, con realmente moita parsimonia e tranquilidade, coma se non houbese penas nin présas no mundo.

Púxenme moi triste. Cando fago iso sempre me poño triste. Lembro a papá e a mamá cando estabamos todos xuntos e felices, antes de que meu pai morrese e nos afundísemos todos na miseria. Daquela eu tiña unha boa casa, cun bo cuarto, non como agora, que á parte dun cortello de casa teño un cuarto feito unha merda. Eu tiña pensado estudar, e agora teño pensado sobrevivir. Á miña nai non lle quedou máis remedio que prostituírse para sacarnos a min e ó meu irmán adiante, xa que ela nunca tivo estudos. Dáme mágoa por Breixo, máis que nada.

Por min... non sinto mágoa nin de min mesmo, ultimamente. Cando o porro acabou de consumirse tirei a cabicha pola ventá e estiven unha media hora de brazos cruzados, pensando... Non tardei en quedar durmido. Volvín ter o mesmo soño que aquela noite, máis que soño, visión; só lembro que nel camiñaba moribundo por un túnel, cunha grande dor no peito, e de socato unha luz... máis nada. Espertei de alí a unha hora. Collín a chaqueta, metín o chisqueiro no peto desta e asegureime de que levaba a bolsiña de antes. Lisquei da casa sen avisar; non era necesario. Mamá estaba traballando. Escoitábase un orgasmo dela procedente do seu cuarto, pechado con chave. Dirixinme de novo a Central Park, alí quedara co Xián, e nada máis saír pola porta volvín ver de novo ó Breixo xogando na neve con outros rapaces. Fai ben, mellor que estar dentro... Ó chegar onda Xián nin o saudei, fun directo ó asunto.

-Sabes chegar ata a casa do Raúl?

-Non, ti?

-Si. Imos ó coche, dígoche eu como se vai.

O coche de Xián é unha caixa de sardiñas, con raiazos por todas partes. E é tan pequeno que non podería nin facelo cunha ghicha no asento de atrás, pero polo menos ten coche. Seica llo comprou a un chicano por non máis de 200 pavos. Eu tamén teño carné, pero non teño cartos para comprar un coche, e menos aínda a miña nai. Como para pedirllos... Por iso tiña que facer cousas como o daquela noite para pagarme os meus vicios. A casa do Raúl (se se lle pode chamar así) era un cortello que quedaba meténdose por unha ruela estreita, pasando o Bronx. Baixamos do coche e petei na porta (mira ti, non había nin

timbre). Non tardaron en abrir. Abriu un tipo alto, con perilla e guedellas ata os ombros. Levaba un cigarro na man, e así como o rematou, marchou. Seica era o irmán maior do Raúl, Dombo, creo que lle chamaban. Na casa só vivían el e Raúl, e para chegar ó cuarto deste había que subir unhas escaleiras, un pouco empinadas de máis, na miña opinión. Realmente, digamos que vivía nun soto o Raúl. Nada máis entrar no cuarto notamos un profundo cheiro a tabaco mesturado con fume e os trazos dun cuarto mal ventilado. Había nel unha cama ó fondo, unha mesa de noite e un escritorio cun ordenador enriba ó seu carón e unha “mesa de té” un pouco máis longa situada enriba dunha alfombra no medio e medio do cuarto (inda que realmente, malamente se podía apreciar isto último, xa que a mesa atopábase completamente cuberta de papeis e de cinceiros sen baleirar, cheos ata riba de cabichas). O Raúl atopábase sentado diante do ordenador, facendo non sei o que. Xirouse na súa cadeira con rodas e díxonos: -Xa o teño todo preparado para esta noite.

-Ó final conseguiches a pipa ou temos que nos conformar coa recortada? -dixo o Xián.

-Tranquilo, conseguín un par delas, un ten que levar a recortada.

-Deixa, lévoa eu -dixen.

-Ben, e ti tes os pasamontañas? -preguntou Raúl.

-Si, téñoos aquí, tres. Toma -dixo Xián mentres os tiraba enriba dun oco que parecía limpo dentro daquela mesa emporcallada.

-Ás doce actuamos entón. Tes planificada a fuxida? -preguntei eu.

-Si, eu esperareivos fóra, no coche -contestoume Xián.

Iamos pasar metidos naquel cortello ata as doce da noite, polo que para amenizar aquelas próximas catro horas fun ó baño (o cal era aínda máis noxento que aquel cuarto). Fixen coa man un oco enriba do lavamáns, quitei a bolsiña coa coca do peto e vin que só tiña para un par de raias. “O suficiente”, pensei eu. Saín do baño inda co colocón enriba e tiven unha especie de conversa entretida co Xián e mais co Raúl.

Cando falaba, a mandíbula desviábaseme cara á esquerda. De alí a un

pouco Raúl quitou a maría que tiña gardada nun bote e convidounos ós dous a un par de porros (un detallazo pola súa parte). Así pasamos o tempo ata que foron as once e media da noite. Entón foi cando comezamos a preparalo todo. O obxectivo era un bar que quedaba non moi lonxe de alí. Segundo o Raúl, o dono do bar tiña cartos arreo, polo que eran garantizados un mínimo de 500 pavos a cada un. “Non hai fallo” pensei unha vez máis. Xa no coche do Xián, de camiño ó bar, pasóuseme pola cabeza o soño daquela noite, pero non fixen caso a aquela rara sensación. Fómonos poñendo os pasamontañas e collendo as pistolas (xa cargadas de antemán) e ó chegar ó bar baixamos apresuradamente. No bar só había un home, sentado no fondo da barra, tomando unha cervexa. Rompimos Raúl e máis eu o silencio sepulcral daquel lugar subitamente; entramos a encher, apuntándolle coas pistolas, eu ó home da barra e o Raúl, ó camareiro (que tamén era o dono do local), un home tirando para os cincuenta. Era o Raúl o que falaba, eu só apuntaba ó home da barra, nada podía saír mal. Cando aquel home lle deu os cartos a Raúl saímos escopeteaos. Nada podía saír mal, pero foi aí cando todo saíu mal. De súpeto un estrondo tras de min e unha dor insoportable nas miñas costas. O peor que podería ter pasado pasou; o home da barra era un policía de paisano que saíra de traballar da quenda de noite e fora ó bar máis próximo á oficina, e nese momento atopábase detrás miña e cunha pistola na man. Incorporeime como puiden e botei a correr. O Raúl xa entrara no coche e estaba apuntándolle ó Xián coa pistola na cabeza ameazándoo de que como non arrancase o coche disparaba, e o Xián arrancou deixándome atrás.

Eu corría sen folgos detrás deles berrando “Esperade!”, pero xa era tarde. Gastei as miñas últimas enerxías en escapar, e coleime polo acceso ó metro que había alí ó lado. O home da barra seguíame. Xa sen folgos, moribundo e con aquela forte dor no peito, deixeime caer de xeonllos sobre as vías do túnel do metro. De súpeto unha luz... e máis nada.

MONCHO/ MARCIAL R. RGUEZ. QUINTANA (4º B)

Non podo evitalo, Inda que é un tormento, Só fago máis que pensalo, Como será o momento?

O momento ansiado No que a liberdade E o tan agardado Alcancen a verdade.

A verdade calada Durante tantos anos, Que por min é esperada Igual que outros humanos.

Humanos como irmáns Que pensan coma min, Estenden as súas mans Pra tinguir de carmín.

Da cor carmín do sangue Daquela alma riza.

Farei todo o que abrangue Para salvar Galiza.

TESPLASH PAULA LAGO GLEZ. (2º BACH)

DIEGO MOJÓN ÁLVAREZ (1º ESO A)

ISABEL ALLENDE. Eva Luna Editorial: Plaza & Janés Ano publicación: 1987 Temas: Literatura : Narrativa Comeza o relato coa historia de mamá Consuelo, criada por sacerdotes na selva tropical e logo levada a un convento na cidade, dende onde, anos despois, envíanna a servir a casa dun sabio que descubrira un método para momificar cadáveres. Eva é produto da unión da súa nai cun xardineiro indio que, mordido por unha vívora, estaba por morrer. Pero non morreu, en cambio sembrou a semente, que daría lugar a unha nova vida: Eva, quen chegou ao mundo nesa casa, onde se criou coa súa nai e a súa madriña, a cociñeira, mulata. Cando tiña uns seis anos morreu Consuelo e Eva quedou ao coidado da súa madriña, recibindo como única herdanza as historias maternas, que abonaban a súa fértil imaxinación, que as transformaba en contos. Uns oito anos antes que Eva nacera Rolf Carlé, un dos tres fillos dun sádico mestre de escola e unha resignada muller, nunha aldea de Austria. Non eran felices pola crueldade paterna, e a súa dubidosa morte, deu lugar a que a nai embarcara a Rolf Carlé rumbo a América do Sur, para liberalo da súa depresión. O seu destino era a casa dos seus tíos Rupert e Burgel, que tiñan unha pousada nunha aldea enclavada en medio da luxuriosa espesura e que, a pesar do entorno, era como unha pequena suíza onde os comensais gozaban da atención da beleza das súas fillas ataviadas con traxes típicos e do guiso afrodisíaco preparado por Burguel. Ambas cousas probou Rolf, quen se namorou das súas primas á primeira vista.

Eva foi posta a traballar noutra casa pola súa madriña e coñeceu a Elvira, quen a adoptou de neta, comezou o deterioro da súa madriña, foi separada de Elvira e, na rúa coñeceu a Huberto Naramjo, quen despois de varios episodios terminou levándoa á casa da Señora, que era amiga de Melecio, “unha muller con corpo de home”, como gustaba definirse. Desgraciadas circunstancias levaron a Eva á rúa novamente, onde a recolleu Riad Halabí, un turco, excelente persoa que vivía nunha aldea chamada Aguas Blancas, onde tiña o seu almacén. Compadeceuse dela e levouna á súa casa, para axuda e compañía da súa esposa Zulema. Alí viviu ata o suicido de Zulema, a noite antes de irse, coñeceu o amor en brazos de Riad e logo viaxou á cidade, onde reencontrou a Melecio, transformado en Mimí, e viviron xuntos. A raíz dunha inundación volveu ver a Elvira e levouna a vivir con elas. Deixou o seu traballo nunha fábrica e dedicouse a escribir.

Mimí, que estaba facendo telenovelas, levou os contos de Eva á televisión, e contratáronna. Tamén se reencontrou con Huberto, comandante da guerrilla e coñeceu a Rolf, periodista e fotógrafo, o cal estaba relacionado con Huberto. Entre os tres e coa axuda de Mimí, que estivera detida nese penal, traman a liberación de guerrilleros presos. A operación é exitosa e Eva e Rolf refúxianse na aldea dos tíos, ben recibidos polas primas, xa casadas e nais, onde comeza o amor para a nena conta contos e o cronista... pero iso é outra historia. ÁNGEL SOTO ROMÁN (1º BACH)

LA CASA DE LOS ESPÍRITUS Editorial: Plaza & Janés Año publicación: 1982 Temas: Literatura : Narrativa Narra a vida da familia Trueba, a excéntrica vida familiar, especialmente centrada en Clara unha muller especialmente distraída con dotes de clarividente.

A novela comeza cunha presentación da familia del Valle e Esteban Trueba, quen marcha ás minas do norte para facerse rapidamente con riquezas e así poder casar con Rosa, a filla maior dos Valle. Non obstante, ao tempo, Esteban recibe unha carta na que lle informan da morte de Rosa causada por inxerir augardente, presuntamente envelenada, e orixinalmente destinada a seu pai, un político liberal. Ao recibir a noticia, Esteban decide ir ao fundo que seu pai lle deixara en herdanza.

Ao chegar atópase con familias nunha pobreza extrema. Con puño de ferro e arduo traballo, Esteban logra poñer en pé o fundo, compra fundos veciños e chega a amasar una gran riqueza. Pero ao cabo duns anos, Esteban ten que viaxar á cidade pois súa nai puxérase moi grave, así que decide casar coa filla menor dos Valle, Clara.

Clara era unha moza clarividente con poderes para, ademais de ver o futuro, ver e falar cos espíritos e manexar a telequinesia.

Conforme a historia continúa, Clara e Esteban teñen unha filla, Blanca, e dous fillos, Jaime e Nicolás, que son enviados a un colexio inglés.

Blanca, dende a primeira viaxe ás Tres Marías (o fundo do seu pai), namórase dun neno do lugar. Pasan os anos e o neno vólvese un pro comunista, predicando ideas do comunismo que se daba en Europa, para así mostrarlle á xente que traballaba no campo que é posible organizarse para lograr un cambio. Esteban bótao do fundo, ameazando con matalo se volve velo, pero Blanca, durante a súa estancia nas Tres Marías, ségueo vendo todas as noites a escondidas do seu pai.

Blanca termina tendo un fillo con el e seu pai obrígaa a casar cun conde francés, Jean de Satigny, para que non teña un fillo bastardo. Pero un tempo despois de casar, Blanca decátase de que o seu esposo ten unha inclinación sexual "rara", xa que na súa oficina tiña fotos pornográficas dos seus servintes. Ao coñecer isto, ela foxe á casa dos seus pais e nunca máis volveu saber algo de Jean de Satigny ata que chaman a Blanca para recoñecer o seu cadáver. Cando fuxira da casa do conde, Blanca estaba a punto de parir. Dá a luz a súa filla na casa dos seus pais, coa axuda do seu irmán Jaime (que era médico). A filla chámase Alba. Despois dunha serie de sucesos, o partido comunista gaña pero aos poucos días, os militares, financiados por políticos conservadores, como Esteban Trueba, fan un golpe de Estado e derrocan ao candidato que se deduce que é Salvador Allende (ex- presidente de Chile). No transcurso dos primeiros 20 anos da vida de Alba, noméase sempre a un home a quen chamaban "el Poeta", que también sería outro famoso poeta coñecido en Chile. ÁNGEL SOTO ROMÁN (1º BACH)

CANCIÓN DE HIELO Y FUEGO 1: Juego de tronos George R. R. Martin Ed. Gigamesh, 1997 Nun mundo onde as estacións duran décadas e unha maxia esquecida está a regresar, lord Eddard Stark, rei de Invernalia, tomará o posto de Man do Rei do monarca Robert Baratheon, o Usurpador, e tentará densentramar unha maraña de intrigas que porán en perigo o reino, a súa vida e a de todos os seus.

Canción de hielo y fuego é unha saga que ningún seguidor das obras de fantasía debe perder.

George R. R. Martin é capaz de trasladarnos a un mundo incrible, rebosante de maxia, somerxéndonos na historia como moi poucos saben facer. Entretido, vibrante, profundo... é dicir, diversión asegurada. Imprescindible.

DIEGO MOJÓN (1º ESO A)

CAZADORES DE SOMBRAS 1: Ciudad de hueso Cassandra Clare Ed. Destino, 2008 Número de páxinas: 512 Clary Fray é unha rapaza normal ata que un día, na discoteca de moda da cidade, presencia a morte dun demo a mans dos misteriosos “Cazadores de sombras”, comandados por un arrogante mozo chamado Jace. A partir dese momento, Clary e o seu amigo Simon veranse arrastrados a un mundo de fantasía, demos e maxia, onde nada é o que parece e cada paso agocha novos perigos. Xunto aos cazadores de sombras, Clary e Simon, deberán tratar de evitar que un malvado e antigo cazador consiga un obxecto de gran poder.

Cassandra Clare ofrécenos unha aventura diferente e orixinal, mesturando as aventuras co romance e un toque de misterio, nunha interesante trama que engancha ata o final, aínda que certos aspectos dela poderían estar moito máis pulidos, como algúns diálogos que non aportan nada á trama. Pero pese aos seus fallos, esta é unha novela moi disfrutable, divertida e que aporta aire novo ao xénero, algo saturado de ambientacións medievais, dragóns e espadas.

DIEGO MOJÓN (1º ESO A)

O VIXÍA DO LIBRO TÍTULO DO LIBRO: “O vixía no centeo” (Título orixinal; “The Catcher in the Rye” ) NOME DO AUTOR: J. D. Salinger TRADUCIÓN DO INGLÉS Ó GALEGO: Xosé Ramón Fernández Rodríguez RESUMO DO ARGUMENTO: Esta é a historia de Holden Cauldfield, un adolescente rebelde de dezasete anos que pensa que o mundo no que vive é hipócrita e egoísta. Holden cóntanos en primeira persoa un fragmento da súa vida, aproximadamente dunha semana, situado un ano atrás na súa memoria e no cal nos mostra a súa forma de ser, o antipática que pode chegar a ser a xente e a forma da sociedade na que vive, que en numerosas ocasións pode chegar a ser tal e como el a define (hipócrita e egoísta). Salinger ambienta esta novela no centro e nas aforas de Nova York sobre os anos corenta ou cincuenta (a época na que foi escrita) e este chega a crear nela un perfil psicolóxico do protagonista perfectamente verosímil. Trátase da única novela que este autor publicou na súa vida, non obstante, está moi ben escrita. Persoalmente, disfrutei bastante lendo este libro (xa que en parte me fixo sentirme relacionado co protagonista nalgunhas ocasións).

Aínda que se trata dun libro un pouco especial, xa que normalmente ás persoas que o len acáballes ou encantando ou non gustándolle nada; así son as cousas.

MARCIAL R. Rguez. Quintana (Moncho) - 4º B

SOÑOS ELÉCTRICOS TÍTULO DO LIBRO: “Soños eléctricos” NOME DO AUTOR: Ramón Caride Ogando EDITORIAL: Edicións Xerais de Galicia RESUMO DO ARGUMENTO: O libro é unha novela divida en cinco capítulos longos, cada un situado nun espazo temporal e narrado por un personaxe diferente, pero no que todo xira entorno a un mesmo tema principal; Stevo Dàdik, un rapaz completamente atonal á época na que lle tocou vivir. A historia deste personaxe está situada nun mundo alternativo totalmente diferente ó noso (ata cunha organización social e estrutural propia) e, supostamente, situado no planeta Terra dentro de varios séculos. Non obstante, a novela non ten nada que ver coa ficción científica, xa que é máis ben realista (dentro do lugar na que está situada), e ademais o gran número de personaxes e lugares que van aparecendo no libro son de todo cribles. É un libro bastante duro e áspero nalgunhas ocasións pero o argumento resulta realmente interesante. Persoalmente, foi un libro que me gustou bastante e considero que o título non ten NADA que ver co contido deste.

DIEGO MOJÓN (1º ESO A)

LOS JUEGOS DEL HAMBRE Autora: Suzanne Collins. Título orixinal: The Hunger Games.

Nº de páxinas: 379. Editorial: Molino Katniss Everdeen non leva unha vida fácil. Vive no Distrito 12 de Panem a área minera dun país que xurdiu das cinzas de Norteamérica, e no que os cidadáns están totalmente oprimidos. O Capitolio, que domina todo Panem, non pode permitir que os descontentos habitantes dos distritos se rebelen, e para recordar quen manda organiza todos os anos os Xogos da Fame, unha competición á que cada distrito ten que mandar un mozo e unha moza, elixidos por sorteo e chamados tributos. Unha vez no Capitoio, déixanos en calquera lugar illado para que se maten entre eles ata que só quede un. Os xogos son tratados coma un evento deportivo, televisados por completo e de visión obrigatoria para todo o país, xa que así lles queda claro que non poden facer nada por evitar que o Capitolio mate os seus fillos e que eles son os débiles e os sometidos.

Ata agora, Katniss só tivera que facer fronte á fame e protexer a súa irmá Prim dos perigos da pobreza, sempre apoiada polo seu inseparable amigo, Gale, e contando co seu inestimable talento para a caza furtiva e o tiro con arco. Todo cambia cando Prim sae elixida como tributo e Katniss a substitúe, desesperada. Entón vese arrastrada aos Xogos, acompañada do outro tributo do distrito, Peeta Mellark, ao que podería ter que matar se quere regresar viva á súa casa.

Só teño unha palabra para describilo: impresionante. Un libro sen fisuras na trama, incriblemente ben redactado e cunha historia inquietante e divertida ata a última letra, ambientada nun opresor mundo futuro no que a xustiza non existe e só hai unha regra: sobrevive.

DIEGO MOJÓN (1º ESO A)

DIEGO MOJÓN (1º ESO A)

DIEGO MOJÓN (1º ESO A)

DIEGO MOJÓN (1º ESO A)

DIEGO MOJÓN (1º ESO A)

v

Œ

p

f

Ž

DAVID LORENZO RGUEZ., 1ยบ BACH

TERESA GARCÍA 4ºB CARLOTA FREIRÍA 4ºA

ANDREA ALONSO LORENZO 2ยบA

DAVID LORENZO RGUEZ., 1ยบ BACH

IRIA CARIDE ARAUJO 2ยบ ESO A

IRIA CARIDE ARAUJO 2ยบ ESO A

1 3

2

4 6

5

8

7 10

9

12

11 13 14

16

15

18

17

20

19 22

21 23

24 25

27

26

28

29

6

5 7

3

3 8 8

7

30

5

1

1 9

2

2

1

6

4

2

1

7 4

8

6

4

8

9

7

3 5

7

9

Soluci贸ns

7

3

12

=

+

-

* +

8 +

-

3

9 +

* *

5 =

=

3 4

= 25

=

=

=

=

27

UNS DÍAS CON MIÑA NAI