TIPULA “ALLIUM CEPA” 1-JATORRIA: Tipularen jatorria ez da zehazki ezagutzen. Batzuk esaten dute Asia erdialdetik etortzen dela, beste batzuk Asia mendebaldetik eta beste batzuk Afrika iparraldetik. Erromatarrak izan ziren lehenengoak Mediterraneoko herrialdeetan sarrarazten. Garai horretan, tipulak erraboila handikoak ziren. Gero, lortu ziren tipula modernoak. Orain, tipulak lantzen dira munduko edozein zona epeleetan.
Zona epelak berdeak dira.
2-EZAUGARRI OROKORRAK: ITXURA: Globo-itxurakoa, esferikoa edo elipsoidala. TAMAINA: Bere diametroa 3-10cm ingurukoa da. Pisua 100-250 gramokoa. KOLOREA: Txuria, horia, gorria, more edo zainakin edo gabe. ZAPOREA: Orokorrean pikanteak, baina batzuk gozoak dira.
3-EZAUGARRI NUTRITIBOAK: Tipulak, elikagai bat dira, kaloriko gutxiarekin, bere uraren edukiera %90 delako gutxi gora behera. Mineral eta bitamina asko ditu eta orduan, oso ongi doa organismoaren-erregulatzailearentzat. Potasioa, kaltzioa, bitaminak, magnesioa eta fosforoa ditu. Potasioa, mineral bat da beharrezkoa transmisioarentzat eta nerbio-bultzadarentzat. “B” taldearen bitaminak dituzte. Guk tipularen erraboilak jaten ditugu.
4-GARAIRIK ONENA JATEKO ETA NOLA JAN DAITEKE: Tipula, urte osoan jan daiteke. Baina, garairik onena, udaberriko hilabeteetan da. Tipula, 7 talde desberdinetan bana daiteke: Barearen itxurakoa; Urrezko alearen itxurakoa; Lika itxurakoa; Sukaldatzeko; Entsaladarentzako; Ozpinez ondutzeko; Tipula-odolkia egiteko.
HILABETEA TIPULA
U
BARAZKIA-ORTUARIA O M A M E U
A
I
U
A
A
5-JAKINGARRIAK ETA BITXIKERIAK: -Zergatik egiten da negar tipula moztean? Tipularen zelulak, sufre handia daukate. Orduan, moztean, zelulak apurtzen dira eta begietaraino iristen dira. Bere zelulak negar egiten dizute. Beraz, ebakia garbia bada, ez duzu negar egiten. Esaera asko daude tipularekin. Adibidez: -Tipula bat baino geruza gehiago dauzkazu.
6-BLIBIOGRAFIA: -http://verduras.consumer.es/documentos/hortalizas/cebolla/intro.php -http://www.muchohogar.com/por-que-se-llora-al-partir-una-cebolla/
Tipula mota desberdinak.
Tipulak baratzean.
Nahia Bergasa