Izen zientifikoa: Columba libia
Aurkibidea: 1.-Ezaugarri orokorrak 2.- Bizi funtzioak 2.1 Nutrizioa - Digestioa - Arnasketa - Garraioa - Iraizketa 2.2. Harremana 2.3. Ugalketa
1.- Ezaugarri orokorrak: . Hegazti basatia da. . Ornoduna da. . Bere pisua 260 g-koa da. . Bere luzeera 33 cm-koa da . Gorputz sendoa, hanka motzak eta buru txikia dauka. . Gorputz-enbor guztia estaltzen duen lumajea gris-urdinska da eta hegaletan orban ilunak agertzen ditu. . Usoaren bularra purpura-kolorekoa da eta sabelaldea urdinxka. . Lumaje guztia leuna eta diztiratsua da.
2. Bizi-funtzioak: 2.1 Nutrizioa: - Digestioa: usoak bere digestioa , digestio-hodian egiten dute, ahoan hasi eta uzkian amaitzen da eta janaria ez dute mastikatzen. Intsektuak, barraskiloak, , haziak , hosto berdeak, fruituak, ezkurrak, , sustraiak, zizareak eta moluskuak elikatzen dira. -Arnasketa: biriketan arnasten dute. Arnas aparatua sudur- hodietakoa, laringea, trakea eta bronkioak eta birikak osatuta daude. - Garraioa: garraiorako likidoa dauka, barnealdetik zirkulatzen du eta urez , proteinaz eta zenbait zelulaz osatuta dago. Garraiorako likidoa odola da. -
-
Hiru odol – hodi mota dauzka: o –Zainak . o –Arteriak. o –Kapilarrak . ir o
- Zirkulazio aparatu itxia dauka, odolak hodien barnealdean zehar zirkulatzen du. - Iraizketa: zenbait organo aritzen dira iraizketa – prozesuan . Organo nagusi giltzurrunak dira , gernua lortzen dute.
2.2 Harremana eta koordinazioa . - Estimulo – errezeptoreak. Bi begi ditu . Ikusmen ona eta bere usaimena ere oso ona da. - Nerbio – sistema. Nerbio –zentroa du informazio jaso eta erantzunak lantzen ditu . Bi organo ditu: garuna eta bizkarrezur-muina. Zentzumen – nerbioak: nerbio – zentroetara eramaten du. Nerbio motorrak: gorputzeko organo elektoreetara helarazten dute informazioa: giharretara eta guruinetara. - Sistema endokrinoa. Feromona izeneko sustantzia kimikoak dituzte: guruin bereziek sortuak, organismotik kanpora jariatzen dira, eta komunikazioko seinale kimiko gisa jarduten dute. - Lokomozio –aparatua. Usoa ornoduna da beraz, barne-eskeletoa du. Hezurrez osatuta dago eta hezurrak elkarren artean lotzeko artikulazioak dituzte. Eskeletoa gorputzari forma emateko eta hari eusteko balio du. Giharrak uzkurtu eta erlaxatu egiten dira eta giharrak tendoien bidez lotzen zaizkie hezurrei.
2.3. UGALKETA -Ugalketa eta bizi-zikloa. Usoak ugalketa sexu bidezkoa du, bi banako edo guraso aritzen dira: ar bat eta eme bat. Horiek bi-bien karaktereak dituzten beste banako batzuk sortzen dituzte. Hegazti baten bizi-zikloa: Lehenengo arrak emea estaltzen du. Gero emean ernaltzea gertatzen da. Arrautzak erruten dira habian. Arrautza garatuz doa, enbrioaia eratzen den arte. Eta azkenik enbrioa ateratzen da.
-Ugalketa sexu bidezkoa animalietan. Uxoak sexu bidezko ugalketa du, sexu desberdineko bi banako behar dira: banako arra eta banako emea. Eta horietako bakoitzak zelula sexual edo gametoa bate do batzuk jartzen ditu. -Ernalketa. Uxoak barne-ernalketa du, ugaltze aparatu femeninoen barnean gertatzen da. Gehienetan beharrezkoa izaten da kopulazio; arrak, kopulazio organo baten bidez emearen ugaltze-aparatuan espermatozoideak sortzen ditu. -Enbrioi – garapena. Hiru motatako enbrioi daude;obiparoa,bibiparoa eta obobibiparoa.Uxoak obiparoa dauka enbrioia, amaren gorputzetik kanpo garatzen da, arrautza hain zuzen ere.