trong tình hình mới hiện nay

diện hệ thống chính trị và toàn xã hội. Nhà nước giữ vai trò là người quản lý, điều hành xã hội theo Hiến pháp và pháp luật.

1.1.3. Một số đặc điểm cơ bản về Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trong tình hình mới hiện nay

Sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời (3/2/1930), Đảng đã thấy rõ tầm quan trọng của việc xây dựng tổ chức Đoàn. Tại hội nghị Ban Chấp hành lần thứ hai họp từ ngày 20 đến 26/3/1931, Trung ương Đảng đã giành 01 ngày trong thời gian hội nghị để bàn và quyết định những vấn đề quan trọng về công tác vận động thanh niên của Đảng. Xuất phát từ ý nghĩa đặc biệt ấy, được sự đồng ý của Bộ Chính trị và Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ III (họp từ ngày 22 đến 25/3/1961 tại Hà Nội) đã quyết định lấy ngày 26/3/1931 là ngày thành lập Đoàn. Đoàn bao gồm những thanh niên tiên tiến, phấn đấu vì mục tiêu, lý tưởng của Đảng là độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh.

Điều lệ Đoàn khẳng định: Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là tổ chức chính trị xã hội của thanh niên Việt Nam, do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện” [23, tr.9]. Điều này phản ánh đầy đủ Đoàn là một tổ chức thanh niên Cộng sản mang tính tiên tiến của giai cấp công nhân và tính quần chúng rộng rãi của thanh niên Việt Nam thông qua việc tổ chức các phong trào, hoạt động có tính chất xã hội, mỗi đoàn viên và cơ sở Đoàn đều được thể hiện tinh thần xung kích cách mạng, thực hiện mục tiêu, lý tưởng của Đảng.

Chủ tịch Hồ Chí Minh, khi đánh giá về vai trò của thanh niên, đã nhấn mạnh: “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy, nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên” [32, tr.185]. Chính vì lý do đó, việc bồi dưỡng, chăm lo giáo dục cho tầng lớp này có tầm quan trọng đặc biệt. Trong Di chúc, Hồ Chí Minh đã từng căn dặn: “Đảng phải có kế hoạch đào tạo bồi dưỡng họ thành những người kế tục sự nghiệp cách mạng vừa hồng vừa chuyên. Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là

một việc làm rất quan trọng và rất cần thiết” [34, tr.510]. Kế thừa và vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh, trong Nghị quyết Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ VII, khóa X về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Đảng ta khẳng định: “Thanh niên là rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước, là lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế và xây dựng chủ nghĩa xã hội” [16, tr.7].

Đoàn có 3 đặc điểm cơ bản: là Đội dự bị tin cậy của Đảng, thường xuyên bổ sung lực lượng trẻ cho Đảng, Nhànước và các ngành. Đoàn luôn luôn xác định nhiệm vụ của mình là đội quân xung kích cách mạng tích cực tham gia xây dựng Đảng và là người kế tục trung thành sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng và của Bác Hồ; là Trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên, tạo môi trường đưa thanh niên vào các hoạt động giúp học tập rèn luyện và phát triển nhân cách, năng lực của người lao động mới phù hợp với yêu cầu của xã hội hiện nay; là Người đại diện, chăm lo và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của tuổi trẻ. Đặc điểm này khẳng định rõ tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh là tổ chức của thanh niên, vì thanh niên.Đoàn là thành viên trong hệ thống chính trị, hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam [23, 29 tr.12]. Trong hệ thống này, Đảng là người lãnh đạo, Đoàn là một trong các tổ chức thành viên và có mối quan hệ chặt chẽ giữa tổ chức Đoàn với Đảng, Nhà nước và các tổ chức đoàn thể và các tổ chức xã hội khác của thanh niên.

Từ những chỉ dẫn sâu sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh đến quan điểm nhất quán của Đảng Cộng sản Việt Nam đều khẳng định chân lý “Đoàn kết là sức mạnh vô địch”. Vấn đề có ý nghĩa chiến lược quyết định thắng lợi của cách mạng Việt Nam chính là sự tham gia của đại đa số nhân dân với vai trò tiên phong của hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Đối với thanh niên, Kết luận số 80/KL-TW, ngày 25-12-2013, của Bộ Chính trị khóa XI đã chỉ rõ: “Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh tăng cường công tác giáo dục lý tưởng, đạo đức cách mạng, tư tưởng chính trị cho thanh niên, đấu tranh với các âm mưu lôi kéo, kích động thanh niên tham gia các hoạt động sai trái. Tiếp tục đổi mới phương thức tập hợp, mở rộng mặt trận đoàn kết thanh niên. Chú trọng xây dựng mô hình tổ chức và phương thức tập hợp thanh niên thông qua các mạng viễn thông, in-tơ-nét, thanh niên ở địa bàn dân cư và các doanh nghiệp mọi thành phần kinh tế”. Quán triệt và thực hiện nghiêm túc quan điểm trên, những năm qua, Đoàn và Hội đã tập trung nhiều giải pháp nhằm tiếp tục mở rộng mặt trận đoàn kết, tập hợp thanh niên, phát huy vai trò xung kích, sáng tạo xây dựng Tổ quốc Việt Nam giàu đẹp và văn minh.

Trước sự vận động nhanh chóng, đa dạng của thực tiễn đất nước và thế giới, trong tập hợp, đoàn kết thanh niên, Đoàn và Hội xác định lợi ích của thanh niên thống nhất với lợi ích của quốc gia - dân tộc. Nhu cầu phát triển của mỗi thanh niên không tách rời, không đối lập mà luôn thống nhất với khát vọng vươn lên của đất nước. Trong thời kỳ cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, khát vọng giải phóng dân tộc, giành độc lập, tự do, thống nhất và hòa bình là ngọn cờ quy tụ sự đoàn kết toàn dân tộc, trong đó có thanh niên. Trong thời kỳ đổi mới, khát khao dân giàu, nước mạnh, phát triển phồn vinh, hạnh phúc, văn minh là mẫu số chung mà mỗi thanh niên Việt Nam hướng đến. Nhất quán quan điểm về sự thống nhất đó, Đại hội đại biểu toàn quốc Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh lần thứ XI xác định mục tiêu: “Xây dựng lớp thanh niên thời kỳ mới có lý tưởng cách mạng, bản lĩnh chính trị vững vàng, giàu lòng yêu nước; có đạo đức, lối sống văn hóa, trách nhiệm, tuân thủ pháp luật, yêu chuộng hòa bình; có tri thức, sức khỏe, hoài bão và khát vọng vươn lên... Phát huy tinh thần xung kích, tình nguyện, sáng tạo của thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa”. Đoàn xác định, thực hiện mục tiêu này chính là biểu hiện rõ nhất sự gắn kết, thống nhất

mỗi bước tiến bộ của thanh niên với phát triển đất nước.Đây là mục tiêu có tính chất nguyên tắc phương pháp luận chỉ đạo toàn bộ quá trình mở rộng mặt trận tập hợp, đoàn kết thanh niên của Đoàn và Hội hiện nay.

Phần lớn thanh niên có trách nhiệm với bản thân, gia đình, xã hội, luôn tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và con đường phát triển của đất nước, phát huy truyền thống cách mạng, thể hiện rõ lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc, có hành động thiết thực, cụ thể vì cộng đồng. Đảng, Nhà nước và nhân dân luôn đặt niềm tin sâu sắc vào thế hệ trẻ và đã có nhiều chủ trương, chính sách quan trọng, tạo điều kiện thuận lợi để chăm lo, giáo dục, bồi dưỡng, phát huy vai trò, trách nhiệm của TTN. Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tiếp tục có bước phát triển mới, thể hiện rõ vai trò, trách nhiệm với TTN và có đóng góp xứng đáng vào nhữngthành tựu chung của đất nước.

Hiện nay, thanh niên Việt Nam trong độ tuổi từ 16 đến 30 có khoảng 22.600.000 người, chiếm 23,5% dân số cả nước. Thanh niên là rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước, là lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, được đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lược bồi dưỡng, phát huy nhân tố và nguồn lực con người. Thanh niên ngày càng có điều kiện, cơ hội học tập, tiếp cận với khoa học - công nghệ. Trình độ học vấn, tỷ lệ thanh niên được đào tạo chuyên môn, kỹ thuật có xu hướng ngày càng tăng; số lượng thanh niên Việt Nam học tập, lao động ở nước ngoài tăng nhanh. Cơ cấu lao động trẻ chuyển dịch mạnh theo hướng tăng số lao động trong khu vực công nghiệp và dịch vụ, trong các doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và giảm số lao động trong khu vực nông nghiệp. Đại bộ phận thanh niên hiện nay tiếp tục phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, có chí tiến thủ, khát vọng vươn lên lập thân, lập nghiệp. Lòng nhân ái, tính tích cực chính trị - xã hội và tinh thần xung kích, tình nguyện của thanh niên ngày càng được khơi dậy mạnh mẽ; đã và đang xuất hiện lớp thanh niên tiên tiến, đi đầu và thành công trong học tập, lao động, sản xuất và kinh doanh. Số lượng thanh niên Việt Nam có xu hướng giảm dần qua

từng năm, cùng với tốc độ già hóa của dân số Việt Nam tạo nên thách thức lớn cho việc tận dụng nguồn nhân lực trẻ trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Bám sát Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng, với sự nỗ lực cố gắng của đông đảo ĐVTN và các cấp bộ đoàn, công tác đoàn và phong trào TTN đã đạt được những kết quả quan trọng. Nhiều nhân tố mới, điển hình tiên tiến trong thanh niên được phát triển, tôn vinh, góp phần tạo dựng hình ảnh đẹp về lớp thanh niên Việt Nam thời kỳ mới; thông qua triển khai các phong trào hành động cách mạng của Đoàn đã đạt được những kết quả nhất định. Các cấp bộ đoàn đã có nhiều giải pháp để mở rộng mặt trận đoàn kết, tập hợp thanh niên thông qua các phong trào hành động cách mạng, chăm lo công tác xây dựng Đoàn và các tổ chức của thanh niên Việt Nam ngày càng vững mạnh.

Có thể khẳng định rằng, các tổ chức của thanh niên do Đoàn làm nòng cốt chính trị tiếp tục có bước phát triển mới, mở rộng tầm ảnh hưởng, triển khai hiệu quả nhiều phong trào, cuộc vận động, qua đó thu hút, tập hợp rộng rãi thanh niên tham gia. Hiện nay, Hội LHTN Việt Nam có trên 9,9 triệu hội viên; Hội Sinh viên Việt Nam có hơn 1,3 triệu hội viên; Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam có gần 9.000 hội viên; Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam có trên 80.000 hội viên và thành lập Câu lạc bộ Thanh niên khuyết tật Việt Nam, Câu lạc bộ Nghệ sĩ trẻ trực thuộc Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam; tỷ lệ đoàn kết, tập hợp TN hiện nay đạt 62,6%.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, vẫn còn những thành phần và khu vực thanh niên mà tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Hội LHTN Việt Nam chưa tập hợp được. Đó là học sinh, sinh viên học tập tại một số trường tư thục, các trường có vốn đầu tư nước ngoài; ĐVTN trong các doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài; thanh niên lao động tự do trên địa bàn dân cư; thanh niên là người dân tộc thiểu số, thanh niên là tín đồ tôn giáo