Ecodesign Made in Euskadi Produktuaren ingurumen-berrikuntzaren 15 urte by Ihobe Sociedad de Gestión Ambiental Gob.Vasco

ecodesign made in euskadi Produktuaren ingurumen-berrikuntzaren 15 urte

ARGITARATZAILEA: Ihobe, Ingurumen Jarduketarako Sozietate Publikoa Ingurumen eta Lurralde Politika Saila Eusko Jaurlaritza

info@ihobe.net I www.ihobe.net www.ingurumena.net EDIZIOA: 2014ko azaroa Kreatibitate eta Diseinua: Canaldirecto | www.canal-directo.com

ARGAZKIAK: Dokumentu honetan ageri diren irudiak Gamesa Corporación Tecnológica, EcothinkGrupo Intermedio, Soraluce S.Coop., BSH Electrodomésticos España, Ofita Interiores, Vicinay Cadenas eta A&B Laboratorios de Biotecnología enpresek laga dituzte. EDUKIA: Dokumentu hau Eusko Jaurlaritzako Ingurumen eta Lurralde Politika Saileko taldeak egin du, Ihobe Ingurumen Jarduketarako Sozietate Publikoaren bitartez. LG: BI-1726-2014 Txosten hau egiteko, birziklatutako papera, klororik gabea, erabili da, %100. Erabilitako paperak ziurtagiri hauek ditu: Aingeru Urdina, Europako Iparraldeko Beltxarga eta Europako Etiketa Ekologikoa.

aurkibid

aurkezpena 1. sarrera 2. helburua 3. ekodiseinua: ingurumenaren babesa eta lehiakortasuna 4. lankidetza publiko-pribatua: euskadiko lehengaiak

4.1. Ingurumen berrikuntza 4.2. Merkatuak zabaltzea 4.3. Diseinatzeko gaitasuna

5. ekodiseinuak euskadin izandako eboluzioa

5.1. Ezagutza sortzea eta laguntza tresnak eskaintzea 5.2. Merkatu tresnak sustatzea 5.3. Laguntza programa publikoak 5.4. Nazioartean presentzia 5.5. Basque ecodesign center

6. ekodiseinua zenbakitan

6.1. Euskadi puntako eskualdea ekodiseinuan 6.2. Ekodiseinuaren aplikazioa euskal enpresetan inkesta 6.3. Euskal enpresek, oro har, lortutako arrakastak

7. ondorioak 8. eranskina: ekodiseinuan erreferentzia diren euskal enpresak

aurkezpena ÂŤGarrantzitsua da jendaurrean aitortzea ekodiseinua Euskadiko enpresen artean finkatzea ahalbidetu duten erakunde guztien lana, eta bereziki urte hauetan produktu-garapenaren alorrean ekintzak gauzatu dituzten 156 enpresen lanaÂť.

ecodesign made in euskadi

Orain dela 15 urte, Eusko Jaurlaritzako Ingurumen eta Lurralde Politika Sailak jaso zituen, Ihobe sozietate publikoaren bidez, ekodiseinuaren kontzeptua ezagutzeko eta sakontzeko xedez zenbait enpresak egindako lehen eskariak.

Javier Agirre Orcajo Zuzendari Nagusia Ihobe, Ingurumen Jarduketarako Sozietate Publikoa

Garai horretan, industriak kontsideratzen zuen ingurumenalderdia bere jardueran sartzeko modua ÂŤhodi amaierakoÂť politika tradizionalak zirela, edo, geroago, hondakinak ekoizpen-prozesuan minimizatzeko eta prebenitzeko politikak.

Eusko Jaurlaritza

Hala eta guztiz ere, merkatuaren bilakaerak eta ingurumen-legedi berri baten garapenak bultzatuta, azkeneko bezeroaren eskari gero eta zorrotzagoekin batera,

ingurumen-faktorea enpresafaktore gisa integratu behar izan da produktu industrialen diseinuan. Euskal enpresa-sareari lotutako hornidura-kate osoak erantzuna eman die ingurumenaren integrazioak izandako bilakaera eta heldutasunari, bai lehiakortasun tresna gisa eta bai negozio-faktore kritiko gisa. Horregatik guztiagatik, garrantzitsua da jendaurrean aitortzea ekodiseinua Euskadiko enpresen artean finkatzea ahalbidetu duten erakunde guztien lana, eta bereziki urte hauetan produktu-garapenaren alorrean ekintzak gauzatu dituzten 156 enpresen lana, agiri hauetan jasotzen den bezala.

sarrera «Nahiz eta EBko herritarrak munduko biztanleen % 10 baino gutxiago izan, munduko haragi-ekoizpenaren % 50, paper-ekoizpenaren % 25 eta energia-ekoizpenaren % 15 kontsumitzen dute». Iturria: «Más inteligente y más limpio. Consumo y producción sostenible». Europako Batzordea.

ecodesign made in euskadi

Azken mende honetan nabarmen hazi garatutako herrialdeen ekonomia eta biztanleen gizarte-ongizatea. Bizi-kalitatearen baldintzak gero eta zorrotzagoak direnez, kontsumoak eta produktu-eskariak gorakada ohargarria izan dute eta, ondorioz, gero eta handiagoa da baliabide- eta energia-eskaria ere. Horri globalizazio ekonomikoa ez ezik, produktuen konplexutasun teknologiko gero eta handiagoa batu behar dizkiogu. Datu horiek guztiak aintzat hartuta, agerikoak dira egungo kontsumo-ereduak berezko dituen arazoak. Eredu horrek dakartzan ondorioez jabetuta, Europako erakundeak garapen jasangarriaren printzipioetan oinarrituko den eredu ekonomiko berri bat lantzen ari dira. Europar Batasunak Europa 2020 izena jarri dio ereduari, eta haren oinarrian, jakintza, berrikuntza, baliabideen arrazionalizazioa eta gizarte- eta lurraldekohesioa daude. Helburua zera da: 2020 urterako % 20 gutxitzea berotegi efektuko gas-isuriak eta % 20 gehitzea bai energia-aurrezpena eta -eraginkortasuna, bai eta energia-iturri berriztagarrien erabilera ere. Esan bezala, ingurumenaren ikuspegitik biziki larriagotu da problematika, eta begi-bistan geratu da tarteko eragile guztiek heldu behar diotela arazoari. Horretarako tresna nagusia ekodiseinuaren metodologia da: hau da, produktuak eta/edo

zerbitzuak beren bizi-zikloaren ikuspegitik garatzea, produktu/zerbitzu baten bizitzaren fase guztiak bananbanan aztertzea eta faseon arteko elkarrekintzak ikertzea. Hala ere, ingurumen-babesa produktuaren ikuspuntutik garatzeak enpresen negozioaren muinari berari eragiten dio. Hortaz, gogoan izan behar da ekodiseinua ez dela ingurumena babesteko eskura dugun tresna funtsezkoenetako bat soilik. Aitzitik, berrikuntzarako, lehiakortasunerako eta merkatu berriak zabaltzeko ezinbesteko tresna gisa ere har daiteke, eta hala hartu behar da, gainera; izan ere, gizarteak ingurumena gero eta gehiago errespetatzen dituzten produktuak eskatzen ditu. Horregatik, lehiakortasuna eta jasangarritasuna uztartzen dituenez, legebetekizun soila izatetik enpresentzako negozioelementu izatera igaro da ingurumena. Beste ingurumen-politika batzuekin gertatu bezala, lehenago edo geroago enpresek guztiz bereganatuko eta barneratuko dituzte produktu-ikuspegian oinarritutako jarduera-mota horiek. Egun hori iritsi bitartean, produktu-ikuspegia ezinbesteko faktore giltzarria da negoziorako, berrikuntzarako eta lehiakortasunerako, batez ere kontuan hartzen baldin badugu egungo egoera ekonomikoan enpresaren biziraupenerako erabakigarria dela merkatuan desberdintzeko aukera emango dion tresna oro.

helburua Argitalpenaren helburu nagusia ekodiseinuaren alorrean Euskal Autonomia Erkidegoan azken hamabost urteotan egin den ibilbidea islatzea da.

ecodesign made in euskadi

Txostenean EAEn ekodiseinuaren alorrean egin diren jarduera ugariak aurkituko ditugu jasota; bai industriasareak eginikoak, bai herri administrazioek eginikoak. Ekodiseinuak berak Euskadin izandako bilakabide progresiboaz gain, eragile ezberdinek garatutako jarduera hauek ere zehaztu nahi dira: — Euskal industriaren lana eta bilakaera. — Gaiari buruzko jakintzaren garapena. — Lankidetza publiko-pribatua. Jarduera horiek eta nagusiki euskal industriak egindako lan onaren ebidentzia jasotzearekin batera, agerian utzi nahi da, halaber, zein garrantzitsua den produktuaren ingurumen-berrikuntza zenbait merkatutan posizionatzeko eta euskal industriaren lehiakortasuna hobetzeko tresna gisa. Azkenik, enpresa ugarik egindako ahaleginak aitortzearekin batera, euskal industria-ehunari indarra eta kemena ematen segitu nahi dugu, ibilbide beretik jarrai dezan, kalitatezko produktuak garatzen dituen eta ingurumenarekiko begirune handiena duen herrialde gisa finkatze aldera Euskadiren nazioarteko proiekzioa.

Dokumentu hau egiteko ezin baliotsuagoa izan da inoiz produktu-berrikuntzaren alorrean jarduerak gauzatu dituzten enpresen laguntza. Hiru mailatakoa izan da lankidetza: — Ekodiseinuaren alorreko jarduerak gauzatu dituzten enpresak. Informazio hori ezinbestekoa da ikertutako denbora-tartean arlo horretan gauzatutako jardueraren ikuspegi osoa lortzeko. — Ekodiseinuaren arloko jarduera jakin bati ere garrantzia eman nahi izan dioten enpresak. Informazio hori banakako fitxetan jaso da; ekodiseinuaren errealitatea ikusarazten eta irudikatzen laguntzen dute. — «Ekodiseinuaren onura ekonomikoak Europan» inkestan parte hartu duten enpresak. Dokumentuan agertzen diren Euskadi mailako datu kuantitatiboak «Ekodiseinuaren onura ekonomikoak Europan» inkestatik atera ziren, Ihobek egindakoa; argitalpen honen eranskinean agertzen diren 121 enpresetatik 29ko lagin batek erantzun zuen. Europa mailan, Ekodiseinuko Zentroen Europako Sareak (ENEC) inkesta bera egin zien 132 enpresari.

ekodisei ingurum eta lehia

ecodesign made in euskadi

einua: menaren babesa akortasuna Azken urteotan, Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Antolakundeko (ELGA) herrialde gehienei ingurumenari buruzko pertzepzioa aldatu zaie; gaur egun, lehiakortasuna hobetzeko abagunetzat jotzen dute. Ingurumen- eta berrikuntza-politikek elkar indartzea ezinbestekoa da ingurumen-emaitza eta emaitza ekonomiko hobeak izateko. Azken hamarkadan Europar Batasunak hainbat tresna garatu ditu, arautzeko eta planifikatzeko ez ezik, jarduera ekonomikoak sustatzeko ere balio dutenak, eta egite instituzionalari esker hazi eta indartu dira jarduerok. Besteak beste, azken urteotan neurri hauek ezarri dira: Ekodiseinuaren Zuzentaraua (2009/125/EE), Lehiakortasun eta Berrikuntza Programa, 7. I+G Esparru Programa (FP7), Berotegi efektuko gasen emisio-eskubideen salerosketarako Zuzentaraua (2009/29/EE), Ingurumen Teknologien Ekintza Plana (ETAP), Iturri berriztagarrietatik eratorritako energiaren erabilera sustatzeko Zuzentaraua, Eraikinen energia-errendimenduari buruzko Zuzentaraua, eta abar.

Ekodiseinua diseinu ekologiko eta ingurumenerako diseinu gisa ere ezagutzen da. UNE-EN ISO 14006 arauan definitzen da ÂŤIngurumen-kudeaketarako Sistemak. Ekodiseinua txertatzeko arauakÂť atalean eta zera esan nahi du: ÂŤProduktuaren diseinu eta garapenean ingurumen-alderdiak txertatzea, produktuaren bizi-zikloan zehar eragindako ingurumen-inpaktu kaltegarriak gutxitzekoÂť. Beraz, ekodiseinua ez da saiatzen produktuen eta/edo zerbitzuen industria-diseinuaren prozesua aldatzen, baizik eta berau osatzen; produktuen garapen-prozesuan erabakiak hartzeko garaian, ingurumena txertatzen du kontuan hartu beharreko aldagai gehigarri gisa.

ecodesign made in euskadi Produktuaren ingurumen-berrikuntzaren 15 urte

Aintzat hartu behar den oinarrizko faktore garrantzitsu bat aipatutako bizi-zikloaren ikuspuntua da. Alegia, produktuaren bizi-zikloaren fase guztien elkarrekintza guztiak kontuan hartzea: lehengaien erauzketatik hasi eta produktuaren fabrikazioa, banaketa, erabilera eta bizitza-amaierara arte. Produktu on bat diseinatu ahal izateko ezinbestekoa da diseinuaren hasiera-hasieratik produktuaren bizitza-fase guztietako elkarrekintzak kontuan edukitzea. Izan ere, horrek aukera emango du produktua hobeto ezagutzeko, haren ingurumen-inpaktu nagusiak zeintzuk diren jakiteko, fase batetik bestera igaro litezkeen ingurumen-zamak irudikatzeko eta ingurumen-inpaktu globala murriztuko duen hautabidea aukeratzeko. Ikuspegi honen bidez, produktuaren bizitzan sartzen diren eragile guztiak identifikatu daitezke (hornitzaileak, bezeroak, hondakin-kudeatzaileak); ondorioz, jarduera nagusian eta hari lotutako jarduera guztietan ingurumena hobetzeko aukera handiagoa ematen duen lankidetza-mota plantea daiteke.

Oinarri-oinarrizkoa da ingurumen-aldagaia diseinatzen hasten den unetik beretik txertatzea; izan ere, produktuak bere bizi-ziklo osoan izango duen ingurumen-inpaktuaren % 80 diseinu-fasean erabakitzen dela kalkulatzen da (ikusi 1. irudia). Gogoan hartzen baditugu gaur egungo ingurumenpolitikak eta kontuan hartzen badugu gero eta handiagoa dela ingurumena errespetatzen duten produktuen eskaria, begi-bistakoa da produktuek aukera handiagoak dituztela merkatuan bizirauteko beren diseinuan eta garapenean ingurumen-faktorea txertatzen badute. Industrian ezinbestekoa da bai negozioarentzat, bai enpresen lehiakortasunarentzat, produktuen/zerbitzuen diseinua eta garapena ona izatea. Hortaz, ekodiseinua ingurumen-kalitateko estandar gisa txertatzeak lehiakortasunarekin loturiko abantaila handiak

1. irudia

Produkturen bizi-zikloaren faseak

Lehengaien erauzketa

Manufaktura

Hondakinen kudeaketa Birziklatzea

Garraioa

Erabilera Berrerabilera

ekodiseinua: ingurumenaren babesa eta lehiakortasuna ecodesign made in euskadi

ekar diezazkieke erakundeei. Arestian aipatu bezala, ekodiseinuak, produktuaren diseinuan ingurumenfaktorea aintzat hartzeari esker ekar ditzakeen ingurumen-hobekuntzez gain, industriaren berrikuntzaboterea ere handitzen du; izan ere, produktuaren bizizikloaren fase guztiak eta faseon arteko elkarrekintzak aztertzeak produktuari buruzko ezagutza areagotzen du. Ekodiseinuak, definizioz, enpresaren eguneroko jardutean ingurumen-berrikuntza sartzea dakar berekin; ondorioz, gora egiten dute produktuaren balio erantsiak eta erakundearen irudi globalak. Alde horretatik, enpresaren diseinu- eta garapenprozesuetan ingurumena aldagai gisa sartzen denean, hainbat bitartekoren bidez lor daitezke etekinak: bizi-zikloaren kostuak optimizatzen direlako (bezeroari energia aurrezarazten zaio), erakundearen irudia hobetzen delako (korporazioaren erantzukizun-politika sendotzen da), produktu gardenagoa fabrikatzen delako (bizi-zikloaren ingurumen-informazioa azalduz), kalitate handiagoko produktu seguruagoak egiten direlako eta baita merkatuan posizionamendu hobea lortzen delako (erosketa publiko berderako). Bada beste garrantzizko aldagai bat ere: eroslehornitzaile harremanari balioa eransten zaiola, alegia. Produktuaren ÂŤbizi-zikloaÂť kontzeptuak produktuaren bizitzako etapa guzti-guztietan parte hartzen duten eragileen arteko harremanen eta ingurumenarekiko inplikazioen azterketa dakar berekin; izan ere, eragile baten ekintzek ondorio positiboak edo negatiboak izan ditzakete gainerakoengan. Gaur egun, hazten ari da ingurumena kezkabide duten erakundeen kopurua eta gora egiten du, halaber, hornitzaileei ingurumen-arloko informazioa eskatzen dieten erakundeen kopuruak ere. Ekodiseinu-prozesuren bat ezarri duten euskal enpresen artean, ia % 20k adierazi du bezeroekin harremana hobetu dela. Bestalde, Europako Batzordeak ingurumenaren babesa txertatzen du sortutako lege eta politika guztietan eta gero eta zabalagoa da haren aplikazio-eremua. Adibide gisa, ÂŤekoizlearen erantzukizun zabalduaÂť; hau da, ekoizleak bere produktuen gain duena balio-bizitzaren amaierara heldu direnean. Hori dela eta, gero eta ugariagoak dira produktuen ingurumen-hobekuntza era integralean eta horniketa-kate osoan zehar ezartzeko eskaerak eta konpromisoak, hala industria-bezeroen

Industria-enpresen % 79,8ri iruditzen zaio produktuen azken hartzaileak ingurumen-gaiei buruz kezkatzen direla. Iturria: Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailaren Industria Ekobarometroa, 2011.

Industria-enpresen % 49ren ustez, datozen hiru urteetan asko edo nahiko areagotuko dira haien bezeroek galdatutako ingurumeneskakizunak. Iturria: Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailaren Industria Ekobarometroa, 2011.

esparruan eta azken bezeroenean, nola hornitzaileen beren esparruan ere. Alde horretatik, ekodiseinua indarrean dagoen araudia betetzeko bide bat izateaz gain, produktu berrientzako araudi posible bati aurrea hartu eta berau betetzen dela ziurtatzeko tresna ere izan daiteke. Merkaturako produktuak/zerbitzuak etorkizuneko ingurumen-inpaktuak aintzat hartuz diseinatzea eta garatzea, orobat, beste lehiakideei aurrea hartzeko eta haien aldean norberaren produktua hobetzeko modu bat izan daiteke. Bestalde, agerikoa da herri administrazioek ingurumen-eskakizun handiagoak dituztela beren erosketetan eta kontratazioetan. Hori dela-eta, ekodiseinua ezartzeak hobetu egin dezake posizionamendua produktuentzat eta zerbitzuentzat ingurumen-eskakizun zorrotzagoak dituzten lizitazio publikoetan. Argi dago enpresek ingurumena gehiago errespetatzen duten produktuak edo zerbitzuak garatzeko egiten dituzten esfortzuek nabarmen hobetzen dutela irudia, bai enpresarena berarena, bai produktuarena edo zerbitzuarena, ahaleginok enpresak ingurumenarekiko duen ardura azpimarratzen baitute eta, aldi berean, erantzun positiboa ematen baitiote herritarrek ingurumena babesteko duten kezka gero eta handiagoari.

ecodesign made in euskadi Produktuaren ingurumen-berrikuntzaren 15 urte

Eusko eta Europar erakundeetan ekodiseinuak izan dituen eraginak parekoak dira. Enpresen % 40,7k dio ekodiseinuak enpresaren irudia eta ospea hobetu duela eta % 11,1ek produktu edo zerbitzu berriak garatzeko gaitasun handiagoa ekarri diela.

Gaur egungo egoera ekonomikoan, enpresen nazioartekotzea faktore erabakigarria da lehiakortasun maila handiagoak lortzeko garaian. Merkatu berrietan sartzea kontu konplexua da eta merkatuon ezagutza handiaz gain, haietara moldatzeko prozesu zabalak ezartzea eskatzen du. Dena dela, produktu berritzaileak ingurumenaren ikuspegitik garatzea, askotan, abantaila izan daiteke ingurumen-betekizun zorrotzak dituzten merkatuetan sartzeko. Testuinguru horretan, ekodiseinuak lagundu egiten die enpresei abantailazko posizio bat izaten, aukera ematen baitie merkatu zorrotzenetara ere sartzeko eskakizunak betetzeko. Hala, euskal-enpresen % 48,1ek adierazi duenez, ekodiseinuak merkatu-kuota handitzea ahalbidetu die eta merkatu berrietara sartzeko aukera eman die. Europan, ekodiseinuaren alorrean eskakizun zorrotzenak ezarri dituzten herrialdeen artean, Alemania, Suitza, Austria, Herbehereak, Belgika, Finlandia, Suedia, Danimarka eta Italia aipa daitezke esparru horretan ezagutza gehien sortu eta ekodiseinua gehien aplikatu duten herrialde gisa. Gainontzeko herrialdeen artean, Estatu Batuak, Kanada, Australia, Korea eta Japon dira nabarmengarriak. Azken urteetan, interesa piztu da Ekialde Ertaineko herrialdeetan eta Brasilen ere.

50 langiletik gora dituzten euskal enpresek diotenez, lehiakortasuna hobetzeko lau helburu garrantzitsuenen artean daude, bai merkatu berrietara irekitzea eta/edo nazioartekotzea eta baita teknologia eta berrikuntza txertatzea ere (Industria Ekobarometroa, 2011, Ingurumen Saila, Eusko Jaurlaritza) (ikusi 1. taula).

Europar Batasuna aitzindari izan da ekodiseinuari buruzko legeak onartzen. Izan ere, ekodiseinuari buruzko legedia eta Europar Batasuneko Isurien Salerosketa Sistema (ETS) dira berotegi efektuko gas-isurketak gutxitzeko bi tresna garrantzitsuenak. Arlo horietako zuzentarauek EBko lehen mailako energia-kontsumoaren % 50i eragiten diote gutxi gorabehera, haien aplikazio-eremua desberdina izan arren: ETSak industria-energiaren kontsumoari eragiten dio; ekodiseinua, ordea, ekonomia-jarduera guztietan erabilitako produktuen energia-kontsumoan zentratzen da. Europar Batasuneko Isurien Salerosketa Sistemaren (ETS) helburua isurien murrizketaren eta Europako industria-lehiakortasunaren arteko orekari eustea da. Bestetik, 2009ko Ekodiseinuaren zuzentaraua (2009/125/EE) industria osoari dagokio, Europakoa zein Europaz kanpokoa, eta legediak ezarritako estandarrak betetzera behartzen du. Hala, ekodiseinu-neurriak Europar Batasunera produktuak inportatzen dituen ekoizle orori aplikatzen zaizkio, eta horrek Europako mugez harago doan merkatu askoz ere zabalago bateko produktuen eraginkortasunean eragin positiboa du. Ekodiseinuaren zuzentarauaren aplikazio-eremuko produktuak, gutxi gorabehera, EB-27ko elektrizitate guztiaren % 80 kontsumitzen dute eta lehen mailako energia-kontsumoaren % 50 dira. Ekodiseinuaren 2009ko Zuzentarauaren (2009/125/ EE) helburua da produktuek beren bizi-ziklo osoan izango duten ingurumen-inpaktua murriztea. Produktumultzoen ingurumen-inpaktuari buruzko arauak garatzeko aukera ematen duen oinarrizko esparrua da. Ekoizleei aukera ematen dienez beren irtenbide teknikoa hautatzeko, zuzentarauak produktuen berrikuntza sustatzen du. Izan ere, jardun instituzionalak ez luke ez industriaren funtzionaltasunean, segurtasunean, eskuragarritasunean eta lehiakortasunean negatiboki eragin behar, ez teknologiarik inposatu behar, ez eta ekoizleei gehiegizkoa zaien zama administratiboa ekarri behar ere. Gainera, ekodiseinuaren parametroek barne hartu behar dituzte, alde batetik, produktuaren bizi-zikloaren fase guztiak (lehengaiak, ekoizpena, garraioa, erabilera, desagerraraztea), eta, bestetik, fase bakoitzean giltzarri diren ingurumen-alderdi guztiak (kontsumoa, materiala, isurketak, hondakinak, eta abar). Ekodiseinua aplikatuz, produktuaren bizi-zikloari eta azken kontsumitzaileari kostu txikiena ekarriko dien eraginkortasun-maila zehazten da.

ekodiseinua: ingurumenaren babesa eta lehiakortasuna ecodesign made in euskadi

Euskal industriaren bereizkuntza lortzeko, besteak beste, teknologia konplexu eta lehiakorrak txertatu behar dira. Beraz, horniketa-kateetan teknologion txertaketa sustatu behar da. Zeregin hori bereziki zaila da berrikuntzasistema ahula duten hornitzaileen kasuan. Horixe da produktuen ekodiseinuaren erronka nagusietako bat. Europako Batasunaren desafioa, oro har, politika arrazionalak aplikatzea izango da. Besteak

beste, oztopo hauek gainditu beharko dituzte: ingurumenarekin erlazionatutako kanpo-efektu negatiboak (kostuak handitzea, azpiegituren premia, errutinak aldatzea, eta abar), ekoeraginkortasunari eta sektore-teknologiari buruzko ezagutza adituaren eskasia, diseinu eta teknologia nagusien oztopo espezifikoak, ardaztu gabeko sustagarri publikoak, kontsumitzailearen ingurumen-kontzientzia, eta abar.

1. taula

Zeintzuk dira zure enpresaren lehiakortasunarentzat garrantzi handiena duten bi helburuak? (Bi erantzunen batura) % Enpresaren langile kopurua 50-249 artean

Kostuak murriztea

Produktibitatea areagotzea

Merkatu berrietara irekitzea eta nazioartekotzea

Teknologia eta berrikuntza txertatzea

Finantzazioa eskuratzea

Giza-kapitala hobetzea

Beste enpresekin kooperatzea eta kidetzea

Ez daki/Ez du erantzun

Bestelakoak

1 1 - 1 Iturria: Industria Ekobarometroa, 2011, Ingurumen Saila, Eusko Jaurlaritza.

250 edo gehiago

Guztira

50 baino gutxiago

lankidetz publiko-p euskadik

ecodesign made in euskadi

za pribatua: ko lehengaiak Ekoberrikuntza ingurumen-talka murrizten duen eta baliabideen erabilpena optimizatzen duen zeinahi berrikuntza mota da. Indar guztiarekin hedatuko bada, premiazkoa da lankidetza sendoa egotea Administrazioaren eta sektore pribatuaren artean. Lehenaren zeregina ingurumen-eskaria sortuko eta dinamizatuko duen esparrua zehaztea izango da; bigarrenaren, ordea, eskari horiek merkaturatzea, aberastasuna eta lanpostuak sortuz eta ezagutzaren sektoreko eragileak sartuz. Euskadi eskualde txikia bada ere, bertako industriak pisu handia du barne-produktu gordinean (BPG). Horri erantsi behar zaio ikuspegi esportatzaile nabariko enpresa-kultura aurreratua duela, gaitasun zientifiko teknologiko aipagarriak dituela eta nagusi dela ekipamendu elektrikoaren, makineriaren eta garraio-materialen fabrikazio-sektorean. Aintzat hartzen badugu, alde batetik, zein sare zabala taxutzen duten teknologia zentroek, unibertsitateek, zientzia, teknologia eta berrikuntzarako euskal sarearen gainerako erakundeek eta enpresarteko lankidetza errazten duten enpresa-elkarteen eta

klusterren sare sendoek eta, bestetik, zein lan handia egin duen herri-administrazioak berrikuntzaren alde, orduan, ekoberrikuntzarako aukera paregabea irudikatu dezakegu. Azken finean, Euskadik baldintza aproposak ditu, lankidetza publiko-pribatuaren bitartez, ekoberrikuntza arrakastaz ezartzeko eta hari esker euskal industria lehiakor izateko, hala Eusko Jaurlaritzak berak ezarritako helburuetako bat ere beteta; alegia, Euskadi eskualde erreferentea izatea Europan produktuen eta zerbitzuen ingurumenberrikuntzaren arloan.

ecodesign made in euskadi Produktuaren ingurumen-berrikuntzaren 15 urte

Euskadi zenbakitan 7.234,8 km2-ko azalera. 251 udalerri. 2,1 milioi biztanle. BPG: 64.700 milioi euro, 29 puntu EB-27aren batezbestekoaren gainetik. Euskadiko BPGaren % 21,3 industriala da, EB-27aren batezbesteko % 17,1en aldean. Balio Erantsiari dagokionez, sektore hauek dira pisudunenak Euskadin: metalgintza eta metal-produktuak, energia elektrikoa, gasa eta lurruna, kautxua eta plastikoak eta makineria eta garraio-materialak. Industriaren % 84,8k eduki teknologikoa du eta % 29,4k maila teknologiko ertain-altua edo altua. Berrikuntza-jardueren gastu osoaren % 38 industriagintzak hartu zuen beregain; hau da, 980 milioi euro guztira. Industriagintzak teknologia berrikuntzako jardueretarako beregain hartutako gastuaren % 48,4 barneko I+ Gri esleitu zion, % 24,1 makineria erosteari eta % 20,8 kanpoko I+Gri. EAEn I+Gri esleitutako gastu pribatuaren portzentajea BNPren % 1,34 da; EB-27an, berriz % 1,17. Berrikuntzaren Europako Indizearen arabera, EAE 15. postuan dago EB-27an. 11.000 ikertzaile daude Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzarako Euskal Sarean. 26 euskal erakundek Europako EFQM Saria dute: herrialde aurrendariek soilik â&#x20AC;&#x201D;Alemaniak eta Erresuma Batuakâ&#x20AC;&#x201D; gainditzen dute kopuru hori. Iturria: Eustat, Orkestra, Ihobe, Euskalit.

lankidetza publiko-pribatua: euskadiko lehengaiak ecodesign made in euskadi

4.1. Ingurumen berrikuntza Euskadin berrikuntza indartzeko programa eta tresna nagusiak Eusko Jaurlaritzak antolatu ditu. Garrantzi handia eman zaie ikerketa eta garapen teknologikoari eta zerbait txikiagoa frogaketari eta merkatuarekin zerikusi handiagoa duten beste zenbait jarduerari. Bereziki babestu dira industria eta manufaktura arloko I+G+b jarduerak.

ditu berrikuntza ez-teknologikoak (hau da, merkatu-eta antolaketa-berrikuntzak). Euskadiko enpresek beren negozio-zifraren % 0,64 berrikuntza ez-teknologikoari esleitzen diote; hau da, Europako batezbestekoa baino 0,07 puntu gutxiago. Esparru horretan material eta ekipamendu elektrikoaren sektoreak dira aipagarrienak (ikusi 1. grafikoa).

Industriak EAEko I+G arloko gastu osoaren % 38,1 ordezkatzen du: gastu horren erdia barneko I+Gari esleitu dio, jarraian, makineria erosteari eta, ondoren, kanpoko I+Gari. Sektorearen arabera, garraio-materialaren sektorea, metalgintza eta produktu elektronikoen eta material elektrikoen sektoreak izan dira aktiboenak.

Euskal berrikuntzaren hiru funtsezko dimentsioak Giza baliabideak, Ikerketa-sistema eta Enpresa-inbertsioak dira. EB-27ko batezbestekoa gainditzen da hiru esparruotan (ikusi 2. taula).

Euskal enpresen teknologia-berrikuntzaren profilari dagokionez, produktu- eta prozesu-berrikuntza dira nagusi eta gehienetan ikuspuntu inkremental batetik planteatzen dira. Horiek horrela, 9 langile baino gehiagoko euskal industrien % 47k berrikuntza teknologikoren bat gauzatu du; horietarik, % 32k prozesu-berrikuntzak egin dituzte, produktu-berrikuntzak egin dituzten enpresen % 27,6a gaindituz. Etorkizuneko erronkei heltzeko, ezinbestekoa da egindako lana komunikazioarekin uztartzea eta bestelako berrikuntzak hobeto ustiatzea; izan ere, industria-enpresen % 28,2k soilik gauzatzen

Euskadiko berrikuntzarekin loturiko funtsezko datu gisa, giza baliabideek goi-mailako prestakuntza duten pertsonak bilatzen dituzte. Ikerketa-sistemaren irekidura-, bikaintasun- eta erakargarritasun-mailak zientzia-ehunaren nazioarteko lehiakortasuna zehazten du. Enpresa-inbertsioen dimentsioan, enpresek I+Gn eta berrikuntzan egindako gastuak neurtzen dira. Nabarmengarria da ÂŤGastu pribatua I+Gn, BPGaren portzentaje gisaÂť datua: % 1,60 Euskadin, % 1,23 Europako batezbestekoaren aldean. Beste zenbait adierazletan ere nabarmentzen da Euskadi; Europako Batasunaren antzeko emaitzak

1. grafikoa

Batasuneko Berrikuntza Panela IUS 2013. EAE eta EB-27 0.80

0.70

0.60

0,54 0,48

0.50 0,41

0.40

0.00

Iturria: Eustat eta Europar batzordea. (Gris koloredun zutabeak aurreko urteko balioei dagozkie, IUS 2013ren arabera).

Suedia

Alemania

Danimarka

Finlandia

Herbeherak

Luxenburgo

Belgika

Erresuma Batua

Austria

Irlanda

Frantzia

27-EB

Eslovenia

Zipre

Estonia

EAE

Italia

Espainia

Portugal

Grezia

Eslovakia

Hungaria

Malta

Lituania

Polonia

Letonia

Errumania

0.10

Bulgaria

0.20

Txekiar errepublika

0.30

ecodesign made in euskadi Produktuaren ingurumen-berrikuntzaren 15 urte

lortzen ditu, esaterako, produktuan edo prozesuan berritzaileak diren ETEen dimentsioan. Horiek horrela, jabetzen bagara halaber badirela arlo honetan aurrera egiten jarraitzeko oraindik hobetu beharreko dimentsioak, esan daiteke Euskadik baduela oinarri on bat, orain sustatu egin beharko dena. Izan ere, ekodiseinua ezarri duten enpresen % 44,8k adierazi duenez, azken hiru urteetan I+G gastua areagotu du, dela neurritsuki, dela esanguratsuki.

digitalizazioa, kasu— ez da espero bezala hedatu ohiko programak ordezkatzeko eta motel samar ari da gauzatzen.

Ekoberrikuntza sustatzeko politikak eraginkorrak izan daitezen, inbertsiorako laguntzak (eskaintza) eta produktu eta zerbitzu berritzaileentzako merkatuak sortzeko sustagarriak (eskaria) uztartu daitezke. Herrialde gehienek eskaintza-politikak lehenetsi dituzte; esaterako, I+G, sareak eta elkarteak eta frogaketa eta merkaturatzea sustatzea. Eskariaren arloko neurriei erreparatuz gero, informazio-zerbitzuak dira ohikoenak.

Esparru publikotik gauzatutako sustatze-lanak indar katalizatzaile handia du ekoberrikuntzarako. Elkarteak, balio-kateak, klusterrak eta antzekoak egotea berrikuntza bultzatzeko abiapuntutzat jotzen da, Eusko Jaurlaritzak, SPRIk, Ihobek eta EEEk, eta Innobasquek batera eginiko «Euskadi, ekoberrikuntzaren gune» txostenean jasotzen den moduan. Ingurumenberrikuntzaren arloko jarduerak areagotzeko eta jardueron emaitzek eragina izateko, funtsezkoa da ingurumen-teknologia eta -zerbitzuen arloko trebakuntza; hala ere, ezinbestekoa da industrien eta I+Gren ahalmenak eta esparru espezializatuak intentsiboki ezagutzen dituzten enpresen arteko harremanak areagotzea.

Zehazki Euskadiko ekoberrikuntza aztertuta, zenbait gabezia identifikatzen dira industrializaziotik gertu dauden etapetan, fase horiek sustatzeko eragile espezializatuen eta frogaketa-azpiegituren eskasia dela-eta. Orobat, antolaketa-berrikuntza —zerbitzuen

Dirudienez, ingurumen-berrikuntzak garrantzi aipagarria du berrikuntza-jardueren guztizkoan, hala ere, beharrezkoa da berrikuntza horren neurketa integralean sakontzea; izan ere, zuzenean eragiten dio ebaluazio eta jarraipen sistematiko baten gabeziak.

2. taula

Batasuneko Berrikuntza Panela IUS 2013. Bloke eta dimentsioak. Indize konposatuak 27-EB

EAE

Espainia

Berrikuntzako Adierazleen Panela (IUS 2013)

0,54

0,48

0,41

Bideratzaileak Giza Baliabideen Adierazleak Ikerketa Sistema Finantziazioa eta Laguntza

0,53 0,50 0,46 0,56 0,62 0,43 0,48 0,47 0,49 0,59 0,36 0,44

Enpresa Jarduerak Enpresako Inbertsioak Loturak eta Enpresa-Ekimena Aktibo intelektualaka

0,51 0,41 0,53 0,56

Outputs Berritzaileak Eraginak

0,59 0,50 0,45 0,57 0,42 0,32 0,60 0,53 0,51 Iturria: Eustat eta Europar batzordea.

0,45 0,44 0,50 0,43

0,33 0,22 0,30 0,40

lankidetza publiko-pribatua: euskadiko lehengaiak ecodesign made in euskadi

4.2. Merkatuak zabaltzea Eusko Jaurlaritzaren mendeko sozietate publiko den SPRIk emandako 2011 urteko datuek euskal enpresek nazioartekotzearen alde egindako apustua laburbiltzen dute: — BPGan esportazioak 5 puntu hazi ziren, % 32 izatera igarotzeraino. — Gainera, enpresa esportatzaileen kopuruak % 4 egin zuen gora eta esportazio-zifrak % 18. — Euskadiko 446 enpresak inplementazio komertzial bat du gutxienez gure mugez harago eta 180k produkzio-inplementazio bat gutxienez. — Euskadiko enpresek nazioarteko merkatuetan presentzia dute 1.184 inplementazio komertzialen eta 361 produkzio-inplementazioen bitartez. — Euskadik atzerrian egindako inbertsioa % 144 hazi da BPGarekiko 2010 urteko datuen aldean.

Gaur egungo egoera ekonomikoaz jabeturik, Euskadiko industriagintzak positiboki erantzun dio atzerriko merkatu berrietan sartzeari eta horrek merkatu berrion ezaugarrietara moldatu beharra ekarri du. Ekodiseinuari dagokionez, enpresen % 12,6k merkatu berrietara sartzeko asmoz erabaki zuen esparru hori lantzea. Hala ere, datu horiei begira, aintzat hartzen bada gure herrialdeko profil industriala, pentsa liteke halaber esperotako emaitzek hobeagoak behar luketela. Beraz, gaur egungo ustiaketa-estrategiak hazteko aukera handia duten merkatuetan sartzeko estrategiekin uztartu beharko dira. Horretarako, lankidetza publiko-pribatu sendoan oinarritzea izango da erronka, enpresen masa kritiko pisudun baten sorrera sustatzeko, baita sektorearteko mailan ere.

Jardunbide egokia

Gitma-Asua BG 96, S.L.

Gitmak, produktuaren bizi-zikloa aztertu ondoren, modelo berri bat sortu zuen, EU-25 GLOBAL adierazle erantsiaren arabera % 75 murriztu duena ingurumen-inpaktua. Honela lortu zen hobekuntza: • Piezen materialak polietilenoarekin (PE) ordezkatu ziren eta piezok birdiseinatu ziren. • PE materialeko piezak markatu ziren, materiala zein den adierazteko. Hala, errazago identifikatu ahal dira produktuaren bizitzaren amaieran. • Material-mota desberdinak erabili ziren, balio-bizitzaren amaieran banandu eta sailka daitezkeenak. • Joko bakoitzarekin batera dokumentazioa entregatzen da. Dokumentazio horretan, mantentze-lanerako gomendioak azaltzen dira. • Produktuak diseinatzean, ahalik eta ekoizpen-etapa gutxienak behar ditzaten saiatzen da: ahaleginak egiten dira pieza desberdinen kopurua txikiagotzeko eta lehentasuna ematen zaio diseinu modularrari. www.gitma.es

ecodesign made in euskadi Produktuaren ingurumen-berrikuntzaren 15 urte

4.3. Diseinatzeko gaitasuna Batuz gero, alde batetik, enpresek beren produktuen diseinuaren gain eragiteko duten ahalmena eta, bestetik, Euskadin dugun posizionamendu berritzaile oneko enpresa-kultura aurreratua, orduan, ekoberrikuntza sustatzeko aukera bideragarrienetakotzat har daiteke ekodiseinua; hortaz, enpresei merkatuak irekitzeko sustagarri bideragarriena ere bada. Izan ere, Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailaren 2011ko Industria Ekobarometroaren arabera, azken urteotan nabarmen handitu da produktuak eta zerbitzuak berdetzearen garrantzia eta euskal industriaren portzentaje adierazgarri bat ari da dagoeneko abagune hori aprobetxatzen. Aurreko azterlanetan euskal enpresen % 12k gauzatu zituzten azken hiru urteetan ingurumen-hobekuntzak; gaur egun, ordea, % 40 baino gehiago da eta % 31k beren produktuak berdetu dituzte. Arestian adierazitako ekodiseinu-inkestaren arabera, ekodiseinua lantzea erabaki zuten euskal enpresen % 27,7k goi-zuzendaritzaren uste sendo pertsonalarengatik hartu zuen erabakia, % 21,1ek etorkizuneko legediari aurrea hartzeko eta % 14,5ek lehiakideen presioarengatik. Hala ere, ekodiseinupolitikak txertatzeari emanagoak dira zenbait industria-sektore. Hainbat aldagaik erabakitzen dute

«EAEko industria-enpresen % 37k adierazi du azken hiru urteotan oso edo nahiko garrantzitsutzat jotzen duela ingurumen-inpaktua gutxitzeko eta baliabideak optimizatzeko aukera ematen duten produktu eta zerbitzuen ekoberrikuntza. ErP Zuzentarauaren eraginpean dauden enpresen kasuan, % 52 izan da proportzio hori; I+G+b saila duten enpresen kasuan, ordea, % 60ra arte hazi da portzentajea». Iturri: Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailaren Industria Ekobarometroa, 2011.

ekodiseinuaren aldeko jarrera hori: nork bere produktua diseinatzeko duen gaitasunak, barneko zein kanpoko motibazio-faktoreek, baita delako produktuaren ingurumen-eraginak ere. Jarraian ageri den taulan, industria-sektoreek ekodiseinu-arloko jardueren arloan duten garrantzia azalduko da (Ikusi 3. taula).

Jardunbide egokia

NX4 sartze-bidezko makina

NX 4 sartze-bidezko makinari ekodiseinu-metodologiak aplikatu ondoren, karenajearen ordez ageriko bankada-diseinu berria sartu eta ingurumenhobekuntza hauek lortu zituzten: • Xafla zuriaren kontsumoa % 9 murriztea. • Galdaketa % 22,4 gutxitzea. • M aterial plastikoen kontsumoa gutxitzea: poliesterra % 30,7 eta PETa % 30,7. • Ingurumen-inpaktu osoa % 28,6 murriztea. www.onaedm.com

lankidetza publiko-pribatua: euskadiko lehengaiak ecodesign made in euskadi

3. taula

Ekodiseinuaren arloko euskal industria-sektore nagusien zerrenda

Produktua diseinatzeko gaitasuna

Elikadura

Sektorearen kontribuzioa ingurumeneragina gutxitzeko

Ertain-handia

Batez bestekoa

Handia

Batez bestekoa

Diseinu ingeniaritzak / arkitektoestudioak

Handia

Makinakerremintak

Handia

Ertain-txikia

Batez bestekoa

Bate bestekoa

Handia

Ertaintxikia

Material elektrikoak eta energiarekin erlazionatutakoak (ErP) Ontziratzeapaketatzea

Etxegintzarako materialak

Altzarigintza

Industria kimikoa

Garraiomaterialak

Ertain-handia

Ertain-txikia

Kanpoko indar motrizak

Barneko indar motrizak

• Kontsumitzaile-merkatua • Erosketa Publiko Berdea

Berrikuntza

• Aeeh araudia • Erp araudia • Konpetentzia

Berrikuntza Kostuak

• Bilgarrien araudia • Konpetentzia

Kostuak

• Enpresa pribatuen merkatua • Erosketa Publiko Berdea

Bereizkuntza Kostuak (epe luzekoak)

• Teknologia Garbien • Lehiakortasuna

Berrikuntza Laneko segurtasuna

• Normalizazioa • Erosketa publiko

Zerrenda

berdea

• Altzari-merkatuaren berregituraketa • Era iraunkorrean kudeatutako

basoetako ziurtagiria Publiko Berdea

• Erosketa

• Reach araudia • Erantzukizun Zibileko

Batez bestekoa

Araudia

• Bezeroen eskakizunak • Erabiltzen ez diren ibilgailuentzako

araudia

• Konpetentzia

Berrikuntza Kostuak

Berrikuntza Diseinua Irudia Kostuak

Gizarte- irudia

Berrikuntza (diseinugaitasunik gabe) Kostuak Berrikuntza

ecodesign made in euskadi Produktuaren ingurumen-berrikuntzaren 15 urte

Jardunbide egokia

ORONA 3G 1063 / ORONA 3G 1015 igogailua

Oronak, ekodiseinua aztertu ondoren, bere produktuetako bati aplikatu zion; hain zuzen, ORONA 3G 1063 igogailu-modeloari. Atariko aplikazio sinplifikatu horren emaitza igogailu-modelo berri bat izan zen, ORONA 3G 1015 deiturikoa. Modelo berri horrekin % 19 hobetu da produktuaren ingurumenportaera orokorra, eta erabilera-fasean energia-kontsumoa % 22 murriztea lortu da. ORONAk lanean jarraitzen du bere igogailuetan eraginkortasunik handiena lortu ahal izateko soluzioak diseinatzen, adibidez kontsumo txikiko eragintzak, kabinaren argiztapen eraginkor eta automatikoko sistemak eta energia birsortzeko sistemak, sarera motorrek kontsumitutako energiaren % 45 ere itzultzeko gai direnak. Gaur egun Oronak fabrikatutako gailuen % 61,29 ekodiseinatuak dira. http://www.orona.es

Jardunbide egokia

Prodex® Panelak

ProdEX® Panelak, fatxaden kanpoaldea estaltzeko panel egokiak eta ziurtatuak, produktuaren bizi-zikloa aztertzearen ondorioz sortu ziren. Abantaila eta hobekuntza hauek lortu dira: • Iraunkorragoak dira: panelak babesteko film-mota berri bat garatu da (ingurumen-inpaktua % 87 hobetu da). •% 100 birziklatutako filma erabiltzen da: gure produktuen kontrako aurpegian erabiltzen genuen filma, guztiz birziklatutako plastikozko filmarekin ordezkatu dugu. Neurri horrek eragindako hobekuntza % 0,27koa da. •O ntzi-hondakinen pisua murriztea: pisua murrizteko, zumitz metalikoaren ordez plastikozkoa erabiltzen da. •A ldi baterako film finagoa erabiltzea: Lehengoaren ordez meheagoa den beste film bat erabiltzen da, prestazio berberak dituena (marratzeak, kolpeak eta urradurak). •K olatze-makinen garbiketako urak lehengai gisa berrerabiltzen dira. Materialak erauzteko fasean, ingurumen-hobekuntza % 4,2koa da. •N ukleoko kraft paperaren ordez paper birziklatua erabiltzen da. Horrela, ekoizpen-fasean ingurumen-eragina % 22,9 hobetzen da. www.prodema.com

lankidetza publiko-pribatua: euskadiko lehengaiak ecodesign made in euskadi

Jardunbide egokia

Nupilac Hidro Azm Green

DTS OABEk aktiboki eta etengabe bilatzen ditu bere produktuen eraginkortasuna mantendu eta areagotuz haien sailkapena beheratzen lagunduko dieten lehengai eta konposatu berriak. Horren erakusgarririk onena NUPILAC HIDRO laka da, orain NUPILAC HIDRO AZM GREEN izena duena. Disolbatzailerik gabe formulatutako laka intsektizida da, eta intsektu arrastariak aplikazio lokalizatuaren bidez hiltzeko erabiltzen da. Onura hauek dauzka ohiko intsektiziden aldean: Laka NUPILAC arruntak HIDRO AZM Arnastuz geroko toxikotasuna

Handia

Batere ez

Toxikotasun dermikoa

Handia

Batere ez

Sukoitasuna

Handia

Batere ez

24 - 48 ordu artean

Ez dago

Handia

Batere ez

Birsartzeko epea Konposatu Organiko Hegazkorren isurketa

www.dts-oabe.com

ekodisei euskadin eboluzio Euskadin 1999an hasi zitzaion ekodiseinuari bultzada ematen; urte hartan, hainbat industria-enpresa metodologia honekiko interesa agertzen hasi zen.

ecodesign made in euskadi

inuak n izandako oa Euskadin 1999an hasi zitzaion ekodiseinuari bultzada ematen; urte hartan, hainbat industria-enpresa metodologia honekiko interesa agertzen hasi zen. Eusko Jaurlaritzaren Sozietate Publikoak, eskaera horren jakitun, hainbat proiektu pilotu abiarazi zituen enpresa horiekin, eta ondorioz, ekodiseinumetodologia bat garatu zuen, geroago sozietate publikoak berak argitaraturiko Ekodiseinurako eskuliburu praktikoa - 7 urratsetan ezartzeko eragiketa liburuan jasoko zuena. Eskuliburuak harrera paregabea izan du industria-arloan; horren erakusgarri da argitalpenak www.ihobe.net webgunean duen deskarga kopurua. 1999tik gaur egunera arte, Euskadik etenik gabe jarraitu du ekodiseinua bultzatzen. Hamabost urte hauetan ezagutza multzo handia sortu du gaiaren inguruan, eta industriari laguntzeko tresnak sortu dira, euskal industria besteekiko abantaila egoeran kokatzeko asmoz.

Hala ere, egindako ibilbide osoan lortutako arrakasta nagusia enpresa ugarik ekodiseinuaren esparruan garatutako aplikazio praktiko eta erreala izan da. Aldi berean, euskal bilbean ekodiseinua sendotzen joan ahala, administrazio publikoak ere ekodiseinua sustatzeko politikak eta ekimenak garatu ditu, uneanuneko egoerari moldatuak, eta, ingurumena gehiago errespetatzen duten produktuen/zerbitzuen merkatuko eskaria sustatzeko politika osagarrien bitartez, ekodiseinuaren aldeko apustua osatu du. Euskadin hainbat ikuspuntutatik landu da ekodiseinuaren garapena: — Ezagutza eta laguntza-tresnak sortuz. — Merkatu-tresnak sustatuz. — Laguntza-programa publikoen bidez. — Nazioarteko presentziaren bitartez. — Basque Ecodesign Center sortuz.

ecodesign made in euskadi Produktuaren ingurumen-berrikuntzaren 15 urte

5.1. Ezagutza sortzea eta laguntza tresnak eskaintzea Azken urteotan, ezagutza sortzen eta laguntzazerbitzu eta -jarduerak enpresen eskura jartzen joan gara, Euskadiko industriari eguneroko jardueran produktuen ingurumen-berrikuntzarako metodoak txertatzen laguntzeko asmoz. Tresna, zerbitzu eta jarduera horiek eboluzionatzen joan dira, uneoro enpresen eskakizunei erantzun diezaieten. Oro har, AIDAR ikusmoldea erabili da (arreta, interesa, desioa, ekintza eta aintzatespena adierazten duten gaztelerazko siglak) erakundeek beren egoeraren araberako laguntza-tresnak eskuragarri eduki eta progresiboki aurrera egin ahal izateko.

2. irudia

Ekodiseinuaren alorreko tresna, zerbitzu eta jardueren eboluzioa

Eskaria sortzeko Espezializazia Sektorekako gidak

Oinarrizko metodología Egitasmo pilotuak

T A re zte b e r ku k n et t a za -

Zerbitzuei bultzada masiboa

Jakintza sortzeko 1999an, euskal industrien ekodiseinu-alorreko premiak asetzeko asmoz, Ihobe azterlan bat prestatzen hasi zen Europan esparru horretan zeuden metodologiak euskal industriaren berezko errealitateari moldatzeko. Holandan dauden Delfteko Unibertsitate Teknikoarekin (TUDelft) eta Syntensekin, Alemaniako Wuppertal Institutuarekin eta Bartzelonako Unibertsitate Autonomoan dagoen Elisava Diseinuko Goi Eskolarekin batera, Ihobek ekodiseinu-metodologia ezartzeko oinarrizko tresna bat prestatu zuen; hain zuzen, Ekodiseinurako eskuliburu praktikoa - 7 urratsetan ezartzeko eragiketa. Eskuliburu horren ondoren, honako sektore hauei zuzendutako ekodiseinuko sektoreko gida espezifikoak egin zituzten: elektrikoa-elektronikoa, ontziratzea eta paketatzea, altzarigintza, etxegintzarako materialak, automobil-industriaren osagaiak, hiri-altzariak, makinaerremintak eta ehungintza. Argitalpen horietaz gain, enpresentzako oso erabilgarriak diren lan-materialak prestatzen jarraitu zen. Besteak beste: — « Produktuen ingurumen-etiketak. Produktuak hobetzeko ingurumen irizpideei buruzko gida». — « EuP/ErP Direktibari buruz jakin behar dena gida praktikoa». — « Info ErP Buletina - ErP Zuzentarauaren garapenari buruzko aldian behingo aldizkaria». — « Karbono arrastoa eta bizi-zikloaren azterketa. Produktu jakin baten ingurumen-eragina neurtzeko bi modu». — « Ekodiseinuaren gakoak. Industria sektoreen erronkak eta aukerak izeneko dokumentuan daude».

Enpresek ekodiseinuaren alorrean gauzatutako lanen % 23,8a Ihobek landutako eta argitaratutako Ekodiseinurako Sektoreko Gidaliburuak erabiliz gauzatu da. Iturria: «Ekodiseinuaren onura ekonomikoak Europan-Euskadin» inkesta, Ihobek egindakoa.

ekodiseinuak euskadin izandako eboluzioa ecodesign made in euskadi

Trebakuntza eta zabalkuntza Euskadin ekodiseinuaren hedapena hasi zenetik, 1999 urtean, jardunaldi teknikoak eta prestakuntzakoak egin dira aldizka metodologia horri eta harekin loturiko beste batzuei buruz. Jarduera horien helburua langile teknikoen gaikuntza profesionala hobetzea eta haiei diziplina horretako azken joerei buruzko jakintzak helaraztea izan da. Jardunaldi tekniko horien artean, nabarmentzeko modukoak dira Bilbao Ecodesign Meetingak. Ekodiseinuari buruzko nazioarteko ekitaldiak dira, zeinetan ekodiseinua aplikatzen ibilbide luzea duten enpresa liderrak, administrazio publikoa —metodologia horren sustatzaile gisa—, unibertsitatea eta ekodiseinu-kongresuetako hainbat espezialista biltzen baitiren. Egundaino honako ikastaro hauek egin dira: — Bilbao Ecodesign Meeting 2011: 2011ko azaroak 9 (Euskalduna Jauregia – Bilbo). — Environmental product & building Innovation 2010: 2010eko apirilak 22 (Euskalduna Jauregia– Bilbo). — Environmental Product & Building Innovation 2008: 2008ko azaroak 26 (BEC – Bilbao Exhibition Centre – Barakaldo). — Produktua Ingurumenaren Aldetik Berritzeko II.Foroa: Ekodiseinuko eskaera berriei aurrea hartzea: 2006ko maiatzak 31 (BEC - Bilbao Exhibition Centre – Barakaldo). — Produktua Ingurumenaren Aldetik Berritzeko I. Foroa: 2004.eko ekainak 4 (Arabako Teknologia Parkea - Gasteiz). Era berean, unibertsitateko gazteek trebakuntza arloko jarduera-esparru berezkoa eratzen dute. Haiekin gauzatutako jardueren artean, aipagarria da Euskadiko Ekodiseinu Ikasgela. Enpresetan ekodiseinua sustatzeko garaian, ekodiseinua ondo ezagutzen zuten profesionalen trebakuntza-falta izan zen topatutako lehen arazoetako bat. Errealitate horren ondorioz Euskadiko Ekodiseinu Ikasgela jarri zen abian 2002an, haren egoitza EHUren Bilboko Ingeniaritza Goi Eskola Teknikoa izanik. Ikasgela hori sortzea posible izan

bada, adierazitako Eskola Teknikoaren, Eusko Jaurlaritzaren —Ihobe sozietate publikoaren bitartez—, eta orduko DZ Diseinu Zentroaren (gaur egungo BEAZ Bizkaia - Bizkaiko Foru Aldundiko Ekonomia Sustatzeko Sailaren Sozietate Publikoa) arteko elkarlanari esker da. Ondoren, 2007an, eta hiru urteko iraupenarekin, bigarren Ekodiseinu Ikasgela bat jarri zen abian Mondragon Unibertsitatearen Goi Eskola Politeknikoan. Orduan, unibertsitatearen lankidetza izateaz gain, Gipuzkoako Foru Aldundiaren Garapen Jasangarrirako Sailaren laguntza izan zen. Ekodiseinu Ikasgela horiek sortzeko ekimena hainbat eragile publikoren elkarlanari esker sortu zen, eta helburua zen unibertsitatearen eta industriasektorearen arteko lankidetzarako bideak ezartzea Euskadiko enpresen ingurumen-portaera eta lehiakortasuna hobetzeko. Etorkizuneko ingeniari produktu-garatzaileak ekodiseinu alorrean trebatzeaz gain, egitasmoak beste xede hauek ere baditu: — Informazio tresna eguneratuak sortzea, produktuak ingurumenaren ikuspegitik hobetzeko. — ikerketa-proiektuak garatzea, industria-produktuen ingurumen-hobekuntzan trebatzeko eta berau jendarteratzeko oinarri gisa. — Industria-sektorearekin eta Europako beste unibertsitateekin elkarlanean aritzea ekimenaren arrakasta areagotzeko. Ekodiseinu Ikasgelan emandako 12 ikastaroetan, 73 enpresekin egin da lan eta 112 ikasle trebatu dira.

ecodesign made in euskadi Produktuaren ingurumen-berrikuntzaren 15 urte

Ekodiseinu-zerbitzuak

Enpresei lana aitortzeko

Ekodiseinuari buruzko jakintza Euskadiko enpresei helarazi ahal izateko, Eusko Jaurlaritzaren Ingurumen Sailak, bere mendeko Ihobe sozietate publikoaren bitartez, katalogo bat diseinatu zuen 2004an, Euskal Autonomia Erkidegoko industria-sareari irizpide estrategikoak eta laguntza teknikoa emateko, erakunde bakoitzaren premietan oinarrituta. Katalogo horretan ondoko zerbitzuak eskainiko dira:

Ekodiseinuaren aldeko apustua egin duten erakundeen ahaleginak balioesteko, urte hauetan enpresei beren lana publikoki aitortzeko hainbat lerro garatu dira, gauzatutako ekintzak ahalik eta gehien hedatu ahal izateko.

Ekintza bultzatzeko: — Ekodiseinu gela. — Ingurumena gehiago zaintzen duen produktua. — UNE-EN ISO 14006, ekodiseinua kudeatzeko sistema ezartzea. — Produktuen Ingurumen Adierazpenen (EPDs) garapena. — Erabakiak hartzeko laguntza. — Trebakuntza aurreratuko ikastaroak. Informazioa, orientazioa eta tresnak: — Lan-tailerrak. — www.productosostenible.net Interneteko ataria. — Tresna teknikoak: gidaliburuak eta eskuliburuak. Ingurumen bikaintasuna aitortzeko: — Ingurumen Bikaintasuneko Adibideak. — Enpresentzako Europako Ingurumen-sariak.

Ikusi dugunez, 2004tik nazioarteko partaidetza izan dute hainbat jardunaldi tekniko antolatu dira enpresek eginiko lana eta aurrerapenak, eta ekodiseinuaren alorreko azken joerak jendaurrean aurkezteko. Garatutako jardueren artean, orobat, enpresen Europako Ingurumen Sarietarako hautagaitza bultzatzea eta ingurumen-bikaintasunaren kasu praktiko nagusiak dokumentuetan argitaratzea daude.

ekodiseinuak euskadin izandako eboluzioa ecodesign made in euskadi

5.2. Merkatu tresnak sustatzea Ekodiseinuaren aurrerabidea eta arrakasta bermatzeko, ezinbestekoa da merkatuak ingurumenaren aldetik hobeak diren eta produktuaren arloko ingurumen-legediak ezarritako legezko eskakizunetatik harago doazen produktuak eskatzea. Horretarako, nahitaezkoa da emandako informazioari zorroztasuna eta objektibotasuna emango dioten, eta sektore bereko produktuen artean erkaketak egitea ahalbidetuko duten arauzko merkatu-tresnak izatea.

3. irudia

Ingurumenaren aldetik hobeak diren produktuen eskaera bermatzeko arauzko merkatu tresna

ISO 14006

Merkaturako/ Lehiakortasunerako Produktuaren Ingurumen adierazpena

Honako arauzko tresna hauek ahalbidetu dute hori:

Life Cycle Thinking

Europako Etiketa Ekologikoa

tresnak

— UNE-EN ISO 14006 araua. — Produktuaren Ingurumen Adierazpenak. — Europar Batasuneko Etiketa Ekologikoa. — Aztarna Ekologikoa, Karbono-aztarna eta Aztarna Hidrikoa.

Aztarna ekologikoa / karbono aztarna / Aztarna Hidrikoa

Jardunbide egokia

Ollarretxe kaleko estolderia-sarea berritzeko eta hobetzeko eta kalea bera urbanizatzeko eraikuntza-proiektua Proiektuetan ekodiseinuaren metodologia aplikatzeak, eraikinaren/ urbanizazioaren ingurumen-portaera hobetzeaz gain, aukera ematen du bezeroek eta, oro har, gizarteak garapen-mota jasangarriagoen alde egindako eskakizunei erantzuteko. Gaiaren inguruan hartu duen konpromisoaren ondorioz, Saitec-ek UNE-EN ISO 14006 arauaren araberako Ekodiseinu Ziurtagiria eskuratu du, erakundean lan-eredu hori behin-betiko finkatze aldera. Ollarretxe kaleko estolderia-sarea berritzeko eta hobetzeko eta kalea bera urbanizatzeko eraikuntza-proiektua idaztea. Hauek dira lortutako ingurumen-hobekuntzak: — Instalazioaren urteko energia-kontsumoa % 25,87 murriztea. — Argi-kutsadura % 75 baino gehiago murriztea. — Lehengaien kontsumoa % 9 murriztea. www.saitec.es

ecodesign made in euskadi Produktuaren ingurumen-berrikuntzaren 15 urte

UNE-EN ISO 14006:2011

4. irudia

ISO 14001, ISO 9001, ISO/RU 14062, IEC 62430 eta UNE-EN ISO 14006 arauen eta ezagutza funtzionalaren esparruen arteko harremana

ISO 14006

Diseinua ISO 9001 Iturria: UNE-EN ISO 14006:2011 Araua

1 00 14

2008an, Normalizaziorako Nazioarteko Erakundeak (ISO) ekodiseinurako nazioarteko arau berri bat sortzeari ekin zion, Espainiako UNE 150301 arauan oinarritua zegoena. Horrela, ISO/TC 207/ SC1/WG4 batzordea eratu zen, Ihobe partaide duena. Batzordearen lanaren behin betiko emaitza nazioarteko bihurtzen zen bigarren arau espainiarra (UNE) izan zen; hain zuzen, UNE-EN ISO 14006:2011 araua. Gaur egun, Euskadiko 100 enpresa ziurtatu dira nazioarteko arau honekin (ikusi 4. irudia).

O IS

2000ko hamarkadaren hasieran, enpresek interes handia erakutsi zuten ekodiseinuaren kudeaketasistema deskribatuko zuen arau bat sor zedin; hartara, bai produktuen diseinuan ingurumenaldagaia txertatzea erraztuko baitzen, baita kanpoaitorpena lortzeko, kudeaketa-sistema hirugarrengo alderdi independente batek ikuskatu ahal izatea ere. Ondorioz, bide eman zitzaion UNE 150301 - «Diseinu- eta garapen-prozesuaren ingurumenkudeaketa. Ekodiseinua»ri buruzko arauari. Ekodiseinua deskribatzen du eta enpresek erabilitako ISO 9001 eta ISO 14001 sistemekin bateragarria da.

Ingurumena

IS IEC O/ 6 TR 24 14 30 06 2

UN-EN ISO 14006 Araua - «Produktu eta zerbitzuen diseinu- eta garapen-prozesuaren ingurumenkudeaketarako sistema (Ekodiseinua)» tresna bat da, beren jardunbideetan printzipio horiek jarraitzen dituzten enpresak identifikatzeko balio duena.

Kudeaketa Sistemak

ekodiseinuak euskadin izandako eboluzioa ecodesign made in euskadi

Produktuaren Ingurumen Adierazpena

Europar Batasuneko Etiketa Ekologikoa

Produktuaren Ingurumen Adierazpenek (PIA) produktuaren ingurumen-informazioa emateko sistema garden bat osatzen dute, zeinak aukera ematen baituen kategoria bereko produktu guztiei eragiten dieten arau zehatz batzuetan oinarrituta produktuak elkarrekin alderatzeko. Sistema mota horiek, azken kontsumitzaile estandarrarentzat baino gehiago, enpresek beren bezeroekin informa¬zioa trukatzeko dira aproposak, izatez oso teknikoa eta xehea baita PIAek jasotako informazioa.

Europako Batzordeak garatua, Europar Batasunaren etiketa ekologikoaren helburua da kategoria bereko beste produktuen aldean ingurumen-eragin kaltegarriak gutxiagotzeko ahalmena duten produktuak indartzea. Izatez, aitorpen bat da; hain zuzen, legediak ezarritako betekizunez haragoko bikaintasun-irizpideak betetzen dituzten produktuen aitormenez.

Ekoetiketatze-sistema horiek ISO 14025 arauak erregulatutako III. Motako Etiketatze Ekologikoa Produktuen Ingurumen Adi¬erazpenak («Environmental Product Declaration» edo EPD) sistemaren barne daude. ISO 14020 arau-sailak erregulatzen dituen beste bi sistemen desberdina da, III. motakoak ez dituelako bete beharreko ingurumen-betekizunak eta gutxieneko balioak zehazten. Aldiz, identifikatzen du zein ingurumen-parametro eta -alderdi jakinarazi behar diren ingurumen-jokabidearen berri emateko. Programa horiek ISO 14025 arauan ezarritako betekizunei jarraiki eratzen dira eta «Product Category Rules» (PCR) deituriko dokumentu batzuetan jasotzen diren arauak eta prozedurak garatzen dituzte. Mundu osoan hainbat erakunde daude, EPDak ziurtatzeko PCRak garatzea helburu dutenak. Erakundeon xedea da merkatuan dauden EPDak «arau» komun batzuen arabera egotea eginak eta idatziak. Hala, planetaren eskualde ezberdinetan baliagarritasun egiaztatua duten EPDak garatzea lortzen da. Sistema horien guztien artean, Environdec erakunde suediarrak bultzatutako EPD («Environmental Product Declaration») eskema da ezagunena. Jarraian ageriko den bezala, euskal industriagintza 4. postuan dago «International EPD®» sistema suediarrak emandako EPD kopuruari dagokionez; izan ere, emandako adierazpenen guztizkoaren % 6 eskuratu dute hemengo industriek.

Etiketa hori eguneroko kontsumoko produktu sinpleei zuzentzen zaie bereziki eta herritarrak ditu azken bezero edo kontsumitzaile. Dena dela, elikagai- eta edari-produktuak Etiketa Ekologikoaren aplikazioeremutik kanpo geratzen dira. 2008ko abendutik, Eusko Jaurlaritzak du Europako Ekoetiketa Euskal Autonomia Erkidegoan kudeatzeko eskumena. Europako Ekoetiketa Europar Batasun osoan onartzen da, baita Norvegian, Liechtesteinen eta Islandian ere. Produktua organismo independente batek azter dezan eskatzen du eta produktuak bere bizi-zikloan zehar ingurumenaren gain eragindako efektu guztiak zehazten ditu; hau da, lehengaiak erauzten direnetik produktuaren bizi-amaierara arte. Gaur egun, 16 euskal enpresen 117 produktuk dute ingurumen-kalitateko etiketa hori. Hauek dira Europar Batasuneko Etiketa Ekologikoaren produktu-/zerbitzu-kategoriak: 1. Xaboiak, xanpuak eta ile-egokitzaileak. 2. Erabilera orokorreko garbigarriak eta sukalde eta komunetarako produktuak. 3. Ontzi-garbigailuetarako detergenteak. 4. Industrian eta erakundeetan erabiltzeko ontzi-garbigailuetarako detergenteak. 5. Harrikoa egiteko detergenteak. 6. Arroparako detergenteak. 7. Industrian erabilitako arroparako detergenteak. 8. Ehungintzako produktuak. 9. Oinetakoak.

ecodesign made in euskadi Produktuaren ingurumen-berrikuntzaren 15 urte

Aztarna Ekologikoa / Karbono-aztarna / Aztarna Hidrikoa 10. Pinturak eta bernizak. 11. Irudiak inprimatzeko ekipamenduak. 12. Ordenagailu pertsonalak. 13. Eskuko ordenagailuak. 14. Telebistak. 15. Lurzoruetarako egur-estaldurak. 16. Estaldura zurrunak. 17. Lurzoruetarako ehun-estaldurak. 18. Egurrezko altzariak. 19. Lurzoruak medeatzekoak. 20. Argi-iturriak. 21. Bero-ponpak. 22. Ur bidezko berogailuak. 23. Lubrifikatzaileak. 24. Koltxoiak. 25. Bainugelako txorrotak. 26. Husteko komunak eta pixatokiak. 27. Paperkiak. 28. Prentsa-papera. 29. Paper inprimatua. 30. Kopietarako papera eta paper grafikoa. 31. Tisu-papera. 32. Kanping zerbitzua. 33. Ostatu turistikoetarako zerbitzuak.

Aztarna ekologikoa, karbono-aztarna eta aztarna hidrikoa ingurunea ebaluatzeko tresnak dira, dimentsio bakarreko bektore izaera dutenak eta zeinen bidez ingurumen-inpaktua zenbatzen baita adierazle bakar bat oinarri hartuta, dela hori berotegi efektuko gasisurketa (karbono-aztarna), dela baliabide hidrikoen guztizko kontsumoa (aztarna hidrikoa), dela guztizko planeta-azalera baliokidea (aztarna ekologikoa). Ulertzeko tresna errazak dira eta eragin nagusien ikuspegi bat eskaintzen dute; elikagai- eta edarisektorean kontsumitzaile hiritarrentzako ebaluazio- eta alderagarritasun-tresna gisa garatzen ari dira. Azken aldian, seguru aski, produktu eta zerbitzuen karbono-aztarna kalkulatzen duten ziurtapensistemak dira ezagunenak, berotegi-efektuari eta planetaren tenperaturaren igoerari lotutako ingurumen-problematika dela kausa. Karbono-aztarna erakundeek, ekitaldiek, jarduerek edo produktuaren bizi-zikloek klima-aldaketari zein mailatan eragiten dioten zehazteko erabiltzen da; hain zuzen, haiei lotutako berotegi-efektuko gas (BEG) isurien zenbatespenaren berri emateko. Hala ere, ÂŤarriskutsuaÂť da produktu/zerbitzu baten ingurumen-problematika ingurumen-inpaktuaren kategoria bakar batera mugatuz kalkulatzea (kasu honetan, berotze globalerako potentziala). Izan ere, sistema baten ingurumen-inpaktua neurtzean ingurumen-inpaktuen kategoria bakarrari erreparatzeak ingurumenari eragiten zaizkion inpaktu batzuk alde batera uztea ekar lezake. Hau da, baliteke aztertutako sistemak ingurumen-arazorik ez sortzea CO2 isuriei dagokionez, baina ingurumen-inpaktuen beste kategoria batean arazoren bat sortzea. Horrexegatik sortu da Ingurumen Aztarna, zeina inpaktu-kategoria guztiak aintzat hartuta eragin osoaren ikuspegia ematen saiatzen baita.

ekodiseinuak euskadin izandako eboluzioa ecodesign made in euskadi

5.3. Laguntza programa publikoak Ekodiseinua garrantzitsua da Europako eta Estatuko ekoberrikuntzaren esparruko politiken helburuak lortzeko, hortaz, administrazioa lanean ari da ekodiseinua sustatzen dela bermatzeko planak eta estrategiak garatzen. Azken urteotan, Euskadin hainbat programa abiarazi dira, enpresetan produktuaren ingurumenhobekuntzarako jarduerak garatzeko eta ezartzeko giltzarri izan direnak. Besteak beste:

Euskal autonomia erkidegoan ekodiseinua sustatzeko programa, 2004-2006 EAEk Ekodiseinua Sustatzeko 2004-2006 Programa 2004ko maiatzean jendarteratu zuen, ingurumenaren esparruko Europako zenbait politikari erantzuteko (Garapen Jasangarrirako Euskal Ingurumen Estrategia 2002-2020, Produktuen Politika Integratua eta Europako Batasunaren Ingurumen Arloko VI. Ekintza Programa). Programaren helburu nagusia zen enpresei aukera ematea Produktuaren Ingurumen Berrikuntzaren esparruan jarduerak garatzeko; horretarako, enpresei beren profil ezberdinen araberako ekintza-zerbitzuen sorta jarri zitzaien eskuragarri. Programa egiteko, ezagutza-oinarri sendoa eskaini zuen Ihoberen aurrelanak:

— Ekodisenu-metodologia garatzea, Ekodiseinurako eskuliburu praktikoaren eta 4 enpresatan gauzatutako proba pilotu arrakastatsuen bidez. — Bilboko Ingeniaritzako Goi Eskolako (EHU) Ekodiseinu ikasgela DZ Diseinu Zentroaren, Euskal Herriko Unibertsitatearen (UPV-EHU) eta Eusko Jaurlaritzaren sozietate publiko Ihoberen baterako ekimena. — Produktuen eta zerbitzuen diseinuan ingurumenirizpideak sartzeari buruzko UNE 150301 (gaur egun UNE-EN ISO 14006) arau egiaztagarria onartzea. — Orientazio-, trebakuntza- eta informazio-jarduerak.

Euskal enpresarako ekoeraginkortasun programa, 2010-2014 Eusko Jaurlaritza, gaur egungo errealitate ekonomikoaz oharturik, Euskal Enpresaren Ekoeraginkortasunerako 2010-2014 Programa bultzatzen aritu da azken urteotan, testuinguru honetan kostuak aurrezteak, baliabideen ustiapen eraginkorrak, teknologia-berrikuntzak eta produktu eta zerbitzuen diseinu berdeagoek markatuko baitute datozen urteetan ekonomiak jarraitu beharreko bidea. Programak euskal ekoizpen-ehuna eraldatzen laguntzen du, ekoeraginkorragoa, berritzaileagoa eta jasangarriagoa izan dadin, horretarako ingurumena lehiakortasun-faktore gisa sustatzeko lankidetzaegitasmoak eta ekoberrikuntza-proiektuak indartuz, eta, bereziki ekodiseinua eta erosketa publiko berdea bultzatzeko jardunak gauzatuz. Programari esker, Euskal Autonomia Erkidegoko enpresek beren lehiakortasuna areagotuko dute eta posizio abantailatsuan kokatuko dira Europan ageri berri diren erronkei heltzeko.

ecodesign made in euskadi Produktuaren ingurumen-berrikuntzaren 15 urte

Eusko jaurlaritzaren erosketa eta kontratazio publiko berderako programa, 2011-2014 Aldez aurretik aipatu bezala, eta Europak markatutako ildoei jarraiki, ikuspegi global batetik ingurumena errespetatzen duten produktuen eskaintza sustatzeko, ezinbestekoa da berau osatuko duen halako produktuen eskari orekatua egotea. Ihobe Sozietate Publikoa erosketa eta kontratazio publiko berdea bultzatzen aritu da 2005 urteaz geroztik, profil ezberdineko administrazio publikoetako lantaldeekin elkarlanean; besteak beste, tokikoak, eskualdekoak eta erkidegokoak. Lan horren emaitza 2008an prestatutako Erosketa eta kontratazio publiko berdearen eskuliburua izan zen. Produktu/zerbitzu berdeagoen eskaria bultzatzeko ahalegin etengabeko hori Eusko Jaurlaritzaren beraren konpromisoan hezurmamitu da, Eusko Jaurlaritzaren Erosketa eta Kontratazio Publiko Berdearen 2011-2014 Aldirako Programaren bitartez. Programaren helburua da 2014 urterako programan bertan zehaztutako erosketa eta kontratazio publiko berdeen irizpideak txertatzea Eusko Jaurlaritzaren eta lotutako erakundeen erosketa eta kontratazio publikoaren % 100ean.

Diru laguntzen zerrenda â&#x20AC;&#x201C; finantzazio ildoak Finantzazio-ildoak tresna erabakigarria dira ekodiseinua bultzatzeko, are gehiago gaur egungo jokaleku ekonomikoan. Nahiz eta Europan zein Estatuan hainbat finantzaziolerro dauden eskuragarri, Eusko Jaurlaritzak ekodiseinuaren eta erlazionatutako lanen aldeko apustua sendotu du eta jarduerak finantzatzeko beste programa batzuk sustatu ditu: adibide gisa, gaur egungo Eusko Jaurlaritzaren Ingurumen eta Lurralde Politika Sailaren agindua, ingurumena babestera bideratutako inbertsioak egin ditzaten enpresei dirulaguntzak emateko.

Azken hiru deialdietan ekodiseinurako, ekoetiketentzako, karbono-aztarnarentzako eta baso-ziurtapenerako finantzazio-lerro espezifiko bat txertatu da. Ekodiseinuari, ekoetiketei eta karbono-aztarnari eskainitako diru-laguntzen proportzioari dagokionez, 2010ean diruz lagundutako proiektu guztien % 4 izatetik, 2012an ia % 12 izatera igaro da, eta beraz, proiektu mota horrek jasotako laguntza ekonomiko publikoak nabarmen egin du gora.

Lanbide - Enplegu Berdea Programa Lanbide-Euskal Enplegu Zerbitzuak Euskadiko Enplegu Berdea 2012-2013 Programa abiarazi zuen enplegu berdearekin zerikusia zuten jarduerak eta prestakuntza maila handiko gazte langabetuen enplegagarritasuna hobetzeari zuzendutako jarduerak finantzatzeko. Programak diru-laguntzak ematen ditu bai trebatzejardueretarako, bai enpresetan, instituzioetan eta erakundeetan trebatze-praktikak gauzatzeko. Programa pilotu horren bidez, gazteek, trebatzealdi baten ostean, ikasitakoa aplikatzeko aukera izango dute enpresetan praktikak eginez, betiere adituen tutoretzapean. Helburua enpresek proiektu ekoberritzaileak azkarrago ezartzea da, gazteek ondoren merkatuan sartzeko ezinbestekoa izango zaien lan-esperientzia lortzearekin batera. Programari esker, gazte langabetuen % 37 berehala laneratu zen eta 17 pertsona ekintzaile bihurtu ziren. Merkatu berdeetan suspertzen ari diren esparruetan trebatzeaz gain, 500 pertsonak baino gehiagok egitasmo ekoberritzaileak garatu dituzte. Egitasmo horien % 19 ekodiseinuaren alorrean garatu ziren.

ekodiseinuak euskadin izandako eboluzioa ecodesign made in euskadi

5.4. Nazioartean presentzia Produktuaren ingurumen-hobekuntzak lotura estua duenez enpresen lehiakortasunarekin, Euskadin gauzatutako ekodiseinu-arloko jarduerek nazioartean ere presentzia izan behar zuten merkatu globalean zertzen diren beste ekimenetara lerratu ahal izateko. Presentzia horrek aukera eman du, alde batetik, sare-lana garatzeko eta, bestetik, produktuen normalizazioaren eta legediaren alorreko joerak aldez aurretik ezagutzeko. Bide batez, mundu-mailan metodologia horiek bultzatu ditu ere. Gauzatutako jardueren artean, hauek dira nabarmengarri.

erakundeen ingurumen-aztarnari— jarraipena egiteko lantaldeko kide ere bada. Produktu Berdeentzako Merkatu Bakarraren Ekimenaren baitako egitasmo honen helburua da Europan merkaturatutako produktuen ingurumen-alderdiak hobeto jakinaraztea eta produktuen eta erakundeen arteko konparazioa egiteko tresna martxan jartzea.

Ekodiseinu Zentroen Europako Sarea

Ekoizpen eta kontsumo jasangarriari buruzko Europako foroa

2004an, Europako Batzordeak seihileroko jarraipenbilerak abiarazi zituen estatu kideekin eta Europako eragile funtsezkoekin Europan ekodiseinu-printzipioen gauzatze praktikoa errazteko eta sustatzeko. Foro hori hasiera batean Produktuen Politika Integratuari lotuta zegoen, eta 2008tik Ekoizpen eta Kontsumo Jasangarriari buruzko Europako Estrategiari ere lotzen zaio; Europako Batzordeak arlo horretako politikak garatzeko, koordinatzeko eta ezartzeko esparru gisa erabiltzen du, eta gainera, estatu-kide bakoitzak bere jarduerak eta ikuspegiak azaltzeko elkargunea ere bada. Euskadik foroa sortu zenetik izan du bilerotan presentzia, Ihobe - Ingurumen Jarduketarako Sozietate Publikoaren bitartez, Espainiako Gobernuaren Nekazaritza, Elikadura eta Ingurumen Ministerioari babesa eta laguntza eskainiz. 2013az geroztik, Europako Batzordeak garapen bidean duen tresna berri bati —hain zuzen, produktuen eta

2012ko azaroan ekodiseinuan adituak diren bost erakunde publikok Ekodiseinu Zentroen Europako Sarea (ENEC) sortu zuten, helburu nagusi gisa Europako industriaren jasangarritasuna, eraginkortasuna eta lehiakortasuna sustatzea izanda. Ihobek berak bultzatu zuen sare horren eraketa. Europako hainbat herrialdetako bost zentrok osatzen dute ENEC: Ecodesign Centre Wales (Erresuma Batua), Rhône Alpeseko Pôle Éco-conception (Frantzia), Ipar Renaniako Effizienz Agentur (Alemania), Flandriako OVAM hondakinen agentzia publikoa (Belgika) eta Ihobe Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Jarduketarako Sozietatea. Erakunde horiek guztiak publikoak dira eta 6-15 urte arteko eskarmentua dute produktuen eta zerbitzuen ingurumen-diseinua indartzen. ENEC sarearen eginkizuna Europako enpresetan diseinu ekologikoaren eskaria sustatzea eta Europa ekodiseinuaren abangoardian mantentzen dela bermatzea da. Kideentzako ekodiseinuaren alderdi guztiei buruzko informazio-iturri bat da, halaber; ezagutzak eta esperientziak era irekian elkartrukatzeko bilgunea.

ecodesign made in euskadi Produktuaren ingurumen-berrikuntzaren 15 urte

Latinoamerikan ekodiseinua sustatzeko neurriak

Ziurtapen Batzordeetan Presentzia

Latinoamerikan ekodiseinua indartzeko eta bultzatzeko asmoz, 2004an Eusko Jaurlaritzak Nazio Batuen Ingurumen Programarekin (NBIP) hitzarmen bat sinatu zuen, zeinaren bitartez hainbat ekimen garatu baitira Erdialdeko eta Hegoaldeko Amerikako hainbat herrialdetako gobernuak, enpresak eta, oro har, akademia-eremua teknikoki sustatzeko eta gaitzeko.

Produktuaren normalizazioan gero eta garrantzitsuagoak direnez ingurumen-alderdiak, Ihobe Ingurumen Kudeaketari buruzko AENORen 150 Normalizazio Batzorde Teknikoaren kide ere bada.

Mugarri aipagarrienen artean hauek nabarmendu daitezke, besteak beste: Latinoamerikako eta Karibeko Ingurumen adituen foroa trebatzea, ekodiseinuaren arloko unibertsitate latinoamerikarren sarearen hasikina eratzea (Panama, Brasil, Kolonbia, Kuba, Mexiko, Argentina eta Txileko unibertsitateekin), hainbat foro tekniko eratzea eta enpresekin, herritarren mugimenduekin eta teknologia-zentroekin bilerak egitea.

Talde horren jarduera-esparruan ingurumenkudeaketarako sistemen eta tresnen normalizazioa aztertzen da. Lau talde bereizten dira batzordean: SC1 Ingurumen-kudeaketarako sistemak, SC2 Ingurumenauditoria eta ingurumen-jokabidearen ebaluazioa, SC3 Etiketatze ekologikoa eta Bizi-zikloaren Azterketa (BZA) eta SC4 Terminologia. Lantalde horrek Ingurumen-kudeaketarako ISO/TC 207 eta produktu mekanikoen ekodiseinu-metodologiarako CEN/PC 406 nazioarteko batzordeen funtzioak betetzen ditu Espainian. Normalizazio Batzorde Teknikoan parte hartzeaz gain, 2001-2011 urteen artean Ihobek UNE 150301 araua garatzen ere parte hartu zuen; hain zuzen, ÂŤDiseinu eta garapen-prozesuaren ingurumen-kudeaketa. EkodiseinuaÂťri buruzkoa. Ondorengo UNE-EN ISO 14006 araua garatzeko, produktuen eta zerbitzuen diseinu- eta garapen-prozesuaren ingurumenkudeaketarako sistemari buruzkoa, Ihobe aukeratu zuten estatuko aditu gisa.

ekodiseinuak euskadin izandako eboluzioa ecodesign made in euskadi

5.5. Basque ecodesign center

Azken urteetan Ingurumen eta Lurralde Politika Sailak —bere mendeko sozietate publiko Ihoberen bitartez— ekodiseinua bultzatu eta Euskadi arlo horretako erreferente bilakatzeko eginiko lanak beste gertakari garrantzitsu batera garamatza: Basque Ecodesign Center delakoaren sorrera, 2011ko azaroaren 9an. Ekimen hori abian jartzea Europa hegoaldean ekodiseinuaren arloan egin den lankidetza publiko-pribatuko akordiorik garrantzitsuenetako baten erakusle da. Dituen helburuen artean, hauek dira nabarmentzekoak: — Euskal Autonomia Erkidegoa ekodiseinuaren alorreko herrialde aurreratua izatea, erreferentea Europar Batasunean. — Parte hartzen duten enpresen lehiakortasuna indartzea, ekodiseinuari buruzko punta-puntako ezagutza eskuratuz eta erabiliz. — Produktuen ekoberrikuntza bultzatzea, enpresen, Euskal Herriko Unibertsitatearen eta nazioartean lider diren ezagutza-zentroen lankidetzari esker. — Ekodiseinua enpresen hornidura-katean txertatzea, beste ingurumen-faktore gisa.

Gaur egun, zortzi kide hauek osatzen dute Basque Ecodesign Center: CIE Automotive, Eroski, Euskaltel, Fagor, Gamesa, Iberdrola, Ihobe, Ormazabal eta Vicinay Cadenas. Zehaztutako helburuak lortzeko, arlo hauetan gauzatzen da zentroaren jarduera: — Proiektu teknikoen garapena. — Negozio-aukera berriak. — Hornitzaileen trakzioa eta ETEentzako zerbitzuak. — Barne- zein kanpo-komunikazioa/zabalkundea. Kontuan harturik haren jardueraren azken hartzaile direla, bai industria-kontsumorako bezeroa, bai eta azken kontsumitzailea ere, Basque Ecodesign Center-ak etorkizunerako estrategia bat ezarri du bere jarduera Europako legeriak zehaztutako lehentasunezko jarduera-sektoreetara zabaltzeko: alegia, ekipamenduondasunetara, mugikortasunera eta smart-cityetara. Estrategia horren garapenaren oinarria merkatuak ingurumenaren aldetik hobeak diren eta produktuaren arloko ingurumen-legediak ezarritako legezko eskakizunetatik harago doazen produktuak eskatuko dituela bermatzea da. Horretarako, nahitaezkoa da emandako informazioari zorroztasuna eta objektibotasuna emango dioten, eta sektore bereko produktuen artean erkaketak egitea ahalbidetuko duten arauzko tresnak izatea. Hori dela-eta, Basque Ecodesign Center-aren eginkizun garrantzitsu bat Euskadin arau-tresna horiek sustatzea eta ezartzea izango da: ISO 14006, Produktuaren Ingurumen Adierazpenak, Europar Batasuneko Etiketa Ekologikoa eta Aztarna Ekologikoa, Karbono Aztarna eta Aztarna Hidrikoa.

ekodiseinua zenbakitan

ecodesign made in euskadi

Euskal enpresek batez beste 4,9 urte daramatzate beren lan-ereduan ekodiseinua txertatzen; Europako batezbestekotik hurbil (5,7 urte) eta Frantziako batezbestekoa gaindituz (4,5 urte). Produktuen ziurtapenari dagokionez, % 51,8k produktuaren ingurumen-ziurtapenen bat du, Europako batezbestekoaren (% 47,8) gainetik. Iturria: ÂŤEkodiseinuaren onura ekonomikoak Europan-EuskadinÂť inkesta, Ihobek egindakoa.

6.1. Euskadi puntako eskualdea ekodiseinuan Industriagintzak ez ezik, administrazioak eta ezagutzaren esparruko beste eragileek ere ekodiseinuaren alorrean bide luzea ibili dute. Ibilbide horri esker, bai eta haien guztien arteko elkarlanari eta elkar eraginari esker ere, Euskadi alor honetan puntako eskualde gisa kokatzen ari da dagoeneko. Lidergo hori eskuratzeko funtsezko faktorea euskal industriak merkatu-tresnen aurrean emandako erantzun positiboa izan da, ekodiseinuari buruzko inkestan jaso den moduan.

ecodesign made in euskadi Produktuaren ingurumen-berrikuntzaren 15 urte

Produktuaren Ingurumen Adierazpenak - EPD

UNE-EN ISO 14006 Aipagarria da ekodiseinua kudeatzeko araua ezartzeko egindako lana; hain zuzen, inplikatutako alderdi guztiek konpromiso handia erakutsi dutelako araua sortzeko eta berau erakundeetan txertatzeko. Konpromiso horri esker, Euskal Autonomia Erkidegoak du Ekodiseinuaren Kudeaketarako UNE-EN ISO 14006 araupean ziurtatutako enpresa portzentaje handiena: 2. grafikoan ikus daitekeenez, Espainiako guztizkoaren % 47 dagokio Euskadiri.

2. grafikoa

Bestalde, euskal industriak jasangarritasunarekiko duen konpromisoa erakusteko —ingurumenkomunikazioetan duen gardentasunaz gain—, Euskadi produktuaren ingurumen-adierazpen (EPD) gehien egiten dituen autonomia-erkidegoa da. Guztira 22 adierazpen eman zaizkie euskal enpresei; Espainian dauden guztizkoen % 65 eta Europakoen % 6. Adierazle horien arabera Euskadi liderra da Environdec erakundearen nazioarteko EPD® sistemaren —mundu osoan zabalduen eta onartuen dagoenetako bat— adierazpenak lortzen.

3. grafikoa

UNE-EN ISO 14006 arauarekin ziurtatutako enpresen kokaleku geografikoa. Ekodiseinua kudeatzeko araua (2013ko datuak)

Produktuen Ingurumen Adierazpenen portzentajeak herrialdeka (2013ko datuak) Alemania % 2

Madrilgo Erkidegoa % 9

Norvegia % 1

Txekiar errepublika % 2

Valentziako Erkidegoa % 2

Danimarka % 3

Andaluzia % 2

Estatuko gainerako erkidegoak % 3

Besteak % 3

Erresuma Batua % 4

% 47 Euskadi

AEB % 1 Grezia % 1 Beste herrialde batzuetan % 5

EAE

Errioxa % 3 Nafarroako Foru Erkidegoa % 11 Gaztela eta Leon % 4

Suitza % 6

Katalunia % 17

Suedia % 23

Asturiasko Printzerria % 2

Italia % 43

Iturria: Guk geuk egindakoa, ziurtatutako enpresek emandako datuetatik abiatuta.

Iturria: EPD® sistematik ateratako datuak.

ekodiseinua zenbakitan ecodesign made in euskadi

Europar batasuneko etiketa ekologikoa 4. taula

EPDÂŽ nazioarteko sistemak emandako Produktuaren Ingurumen Adierazpenen kopurua, herrialdeka Guztizkoarekiko EPD kopurua

portzentajea

Rankinga

Italia Suedia Suitza

161 43 1 88 23 2 23 6 3 Euskal Autonomia Erkidegoa 22 6 4 Erresuma Batua 14 4 5 Estatuko gainerako erkidegoak 12 3 6 Danimarka 10 3 7 Txekiar Errepublika 9 2 8 Alemania 9 2 9 Norvegia 5 1 10 AEB 4 1 11 Grezia 2 1 12 Beste herrialde batzuetan 18 5 Guztizkoa 377 100

Produktuen ingurumen-sustapenari dagokionez, Euskadi Europako batezbestekoaren gainetik kokatzen da berriz ere: % 92,6, Europako % 92,3en aldean. Produktu eta/edo zerbitzu ekodiseinatuak dagoeneko euskal enpresen fakturazioaren % 28,5 dira. Aintzat hartzen badugu inkestatutako enpresen fakturazio globala 3.400 milioi eurokoa dela, euskal produktu/ zerbitzu ekodiseinatuen zifra ekonomikoa gaur egun dagoeneko 952 milioi eurokoa da. Iturria: ÂŤEkodiseinuaren onura ekonomikoak Europan-EuskadinÂť inkesta, Ihobek egindakoa.

Europako Etiketa Ekologikoa errekonozimendusisteman, Espainia barruan Euskadi hirugarren postuan dago, bai baimen kopuruari dagokionez (19), bai produktu kopuruari dagokionez (117); % 11 eta % 10 hurrenez hurren. Europako Batzordeak berak kudeatutako aitorpensistema honetan, Euskal Autonomia Erkidegoan gehienbat barnealderako margoek, tisuzko paper produktuek eta erabilera anitzeko garbigarriek jaso dute etiketa.

5. taula

Europar Batasuneko Etiketa Ekologikoa duten produktu kopurua, kategoriaka sailkatuta Produktu-kategoria

EEBE produktu kopurua Euskadi

Tisu papera 53 Barnealderako margoak 27 Harrikoa egiteko detergenteak 3 Erabilera anitzeko garbitzailea 31 Ostatu turistikoak 1 Xaboiak eta txanpuak 2 Guztizkoa 117

ecodesign made in euskadi Produktuaren ingurumen-berrikuntzaren 15 urte

6.2. Ekodiseinuaren aplikazioa euskal enpresetan inkesta Enpresa kolaboratzaileen sektoreak Jarraian ageri da industria-sektore bakoitzak zer portzentajetan parte hartu duen ekodiseinu-inkestan. Energia erabiltzen duten gailuak garatzen dituen sektore elektriko eta elektronikoari da, seguruenik, ingurumen-eragin handienetakoa duenetako bat, bai eta, ziur aski, ingurumen-hobekuntzarako aukera handienetakoa ere. Jarraian, ekodiseinu-metodologiak ezartzen tradizio luzea duen altzari eta hiri-altzarien sektorea dago. 4. grafikoa

Inkestan parte-hartu duten industria sektoreak Ingenieritzak 6,9 Garraioa eta mugikortasuna 10,3

Besteak 6,8 Energia darabilten aparatuak 41,4

Motibazio faktoreak eta aurkitutako zailtasunak Enpresek garatutako jarduerak aztertzen ari garela, beharrezkoa da ere enpresak ekodiseinu-egitasmo horiek abiaraztera eraman dituen motibazioari erreparatzea. Garrantzizkoa da ekodiseinuegitasmo baten atzean dauden zergatiak eta alderdi interesdunen itxaropenak aztertzea, bai bezeroenak eta baita ekoizleenak ere; izan ere, faktore horiek definitzen baitituzte, alde batetik, negozioaren helburuak eta, bestetik, ekodiseinu-prozesuak enpresan izango duen anbizio- eta berrikuntzamaila. Motibazio-faktore bat baino gehiago egon ohi dira, oro har, eta enpresatik bertatik (barne-faktoreak) zein enpresaren ingurunetik (kanpo-faktoreak) etor daitezke. Euskal enpresa-ehunak ingurumenarekiko hartutako konpromisoaren erakusgarri, aztertutako kasu gehienetan (% 27,7) motibazioa enpresatik beratik dator; hain zuzen, goi-zuzendaritzatik (ikusi 5. grafikoa). Beste motibazio-faktoreen artean, aipatzekoak dira, orobat, etorkizuneko legediari aurrea hartzea (% 21,1), lehiakideek ezarritako presioa (% 14,5) eta merkatu berrietara sartzea (% 12,6).

Makinaria eta ekipamenduondasunak 10,3 Etxegintzarako materialak 10,3 Altzarigintza eta hiri-altzariak 13,8

Ekodiseinu-egitasmo bat abiarazteko erabakian, enpresari nabarmenki eragingo diote bai bere ekodiseinu-jarduera ezartzeagatik lortu ahal ditzakeen emaitzak, baita prozesuak sor dakizkiokeen zailtasunak ere. Enpresari ekodiseinu-egitasmoa martxan jartzeak sortutako zailtasunei dagokionez, lan hori garatu zuen pertsonen % 59,3k ez zuen topatu zailtasun gehigarririk (eskainitako denbora, aldaketari aurre egitea, kostu gehigarriak eta abar).

ekodiseinua zenbakitan ecodesign made in euskadi

Eragin ekonomikoa Txosten honen hasieran esan dugun bezala, negozioaren muinari berari eragiten dio diseinu-prozesuan produktuhobekuntza era integralean ezartzeak. Beraz, jarduera horiek ekarriko dituen ondorio ekonomikoak erabakigarriak dira erakundeentzat.

Lan hori garatzeko zailtasunak aurkitu zituen gainerako % 40,7arentzat hauek izan ziren traba nagusiak: kostu ekonomikoak (% 33,3), ezagutza teknikoa falta zutela (% 26,7), merkatuarekin erlazionatutako faktoreak (% 13,3) eta bestelako faktoreak (% 26,7), esaterako, eskainitako denbora, datu-biltzea, datuon konfidentzialtasuna e.a.

Produktu tradizional bat garatu beharrean produktu edo zerbitzu ekodiseinatu bat garatzeak ekarritako mozkinaren batezbesteko portzentajea % 4,6 da eta ez da inongo kasutan murrizketarik egon enpresaren

5. grafikoa

6. grafikoa

Enpresan ekodiseinua txertatzeko arrazoi nagusiak

Ekodiseinu-egitasmoek enpresaren etekinetan izandako efektua. Euskal Autonomia Erkidegoa Etekinak murriztu dira % 4

30 27,7 25 21,1

14,5

12,6 10 7,8

7,2 4,2

2,4 0

1,8

0,8

Ingurumen-sari bat lortzea

Gaur egungo legeak

Finantza-laguntza eskuratzea

Bezeroen Eskakizunak

Ziurtapen prozesuak

Aurrezte ekonomikoa

Merkatu berrietara sartzea

Lehiakideen presioa

Etorkizuneko legeak

Motibazio faktoreak Goiz-zuzendaritzaren uste sendoa

Erantzunen %

% 72 Ez du eraginik izan etekinetan

Etekin handiago lortu da % 24

ecodesign made in euskadi Produktuaren ingurumen-berrikuntzaren 15 urte

etekinean. Aitzitik, produktu ekodiseinatuen % 46,2k enpresa-jarduerei etekinak ekarri dizkie eta produktu ekodiseinatuen % 91ek ohikoaren antzekoa edo handiagoa den etekin-marjina suposatu du. Oro har, datu horiek eta ENEC Ekodiseinu Zentroen Europako Sarearen inkestaren datuak konparatzen ditugunean, ikus daiteke oso antzekoak direla euskal enpresek eta Europako enpresek, produktuaren ingurumen-hobekuntzarako jarduerei dagokionez, hautemandako ondorio ekonomikoa.

7. grafikoa

Eta, gainera: â&#x20AC;&#x201D; Produktuen ekodiseinatuen % 30,8 merkeagoa da erabilera-fasean eta % 21,1 produktuaren bizi-kalitatea hobetzen laguntzen du (isurketa gutxiago, isilagoa...). â&#x20AC;&#x201D; Produktu ekodiseinatuen % 76,9k, ohiko produktuaren salneurri bera du. Ekodiseinu-prozesuen % 65,4k diseinu tradizionalaren kostu finko bera du; produktu ekodiseinatuei lotutako kostu aldakorraren kasuan (lehengaiak edo energia, adibidez), % 100ek kostu bera edo txikiagoa du.

8. grafikoa

Produktu ekodiseinatuen eragina merkatu-kuotan

Produktu ekodiseinatuei lotutako kostu aldakorrak (lehengaiak, elektrizitatea...)

Kostu bera % 58 % 26 Merkatu-kuota handitu du

% 22 Merkatu berrietara sartzeko aukera eman du

% 52 Merkatu-kuota egonkor mantendu da

Kostu txikiagoa % 42

ekodiseinua zenbakitan ecodesign made in euskadi

Ingurumen hobekuntzak eta bestelako onurak Produktuaren fabrikazio-prozesuan ekodiseinua sartzeak ingurumen-alderdia produktuaren fase guztietan sartzea dakar berekin; hau da, diseinutik hasi eta produktuaren bizi-amaierara arte. Prozesuak ingurumen-hobekuntza ekarriko dio produktuari; izan ere, haren ingurumeninpaktu globala murriztuko da aldez aurretik aipatutako eragin hauei esker: kontsumoa gutxitzea, birziklatutako gaiak erabiltzea, errazago birziklatu daitezkeen materialak erabiltzea, eta abar. Aztertutako jarduerek aditzera ematen dutenez, enpresa gehienek beren ingurumen-inpaktua gutxitzea lortu dute ekodiseinua ezartzeari esker. Batik bat, lehengaien erabilera murrizten (% 15,6) eta erabilera-fasean kontsumitutako energia kopurua murrizten (% 13,9ko hobekuntza).

Aurreko datu horiei esker, kalkulatu ahal daiteke, energia-aurrezteari dagokionez, zenbateko onura ekar lezakeen ekodiseinu-jarduerak Euskadiko industriasektore osoan ezartzeak. Enpresaren kudeaketan ekodiseinua txertatzeak ez ditu soilik ingurumenaren aldetik eta maila ekonomikoan onurak ekartzen; orobat, erakundeari eta gizarteari ere ekar diezazkioke onurak. Jarraian, enpresek identifikatutako ingurumenaz eta ekonomiaz kanpoko onura nagusiak adieraziko dira (ikusi 10. grafikoa). Produktuaren hobekuntzak lortutako ingurumen-abantailez gain, enpresek bestelako zenbait abantaila ere identifikatu dituzte. Ondorengo grafikoan islatzen dira: (ikusi 11. grafikoa).

9. grafikoa

10. grafikoa

Ekodiseinuaren bitartez lortutako ingurumen-hobekuntzak

Ekodiseinua aplikatuz lortutako hobekuntzak, ingurumen-arlokoak ez direnak 45 42,7 40 35

30 42,6

15,6

13,9

11,5 8,2

8,2

15 11,1 10

7,4

3,7

Iturria: EUSTAT

Enpresaren sailen arteko harremana hobetzea

Langileen motibazioa hobetzea

Erakundeekin harremanak hobetzea

Produktu berriak garatzeko gaitasuna handitzea

Bezeroekin harremana hobetzea

Bestelakoak

Lehengaiak ordezkatzea

Ingurumenekoak ez diren hobekuntzak Bilgarrien pisua eta/edo bolumena murriztea

EnergiaKontsumoa murriztea

Erabilera-fasean energĂa-kontsumoa murriztea

Ingurumen hobekuntzak Enpresaren irudia eta ospea hobetzea

18,5

Hornitzaileekin harremana hobetzea

Enplegua sortzea

Erantzunen %

Lehengai gutxiago erabiltzea

Erantzunen %

ecodesign made in euskadi Produktuaren ingurumen-berrikuntzaren 15 urte

11. grafikoa

Ekodiseinu-jarduerek ekarritako bestelako produktu-abantailak 35 30,8 30

21,1 20 15

11,5

9,6

9,7 5,8

5 0

Bestelakoak

Erabiltzeko errazagoa

Iraunkorragoa da

Mantentzeko eta konpontzeko errazagoa da

Merkeagoa da

Bizi-kalitatea hobetzen du

Bestelako abantailak Erabilera fasean merkeagoa da

Erantzunen %

Ekodiseinu-estrategiak aplikatu ostean, enpresek produktuunitate bakoitzeko % 11,5 murriztu dute energia-kontsumoa. Aintzat harturik industriasektoreak 27.034.880 MWh kontsumitu zituela 2011n, sektoreko enpresa guztiek ekodiseinu-estrategiak ezarriz gero, 3.757.848 MWh eta 1.730.000 tona CO2 inguru aurreztu ahal lirateke gaur egungo Euskadiko kontsumoen aldean. Iturria: ÂŤEkodiseinuaren onura ekonomikoak Europan-EuskadinÂť inkesta, Ihobek egindakoa.

ekodiseinua zenbakitan ecodesign made in euskadi

6.3. Euskal enpresek, oro har, lortutako arrakastak

5. irudia

Enpresen kokaleku geografikoa

Euskal Autonomia Erkidegoan, 1999. urteaz geroztik euskal enpresei eguneroko jardueretan ekodiseinumetodologia txertatzen laguntzen zaie. Atal honetan, ekodiseinu-esperientzia arrakastatsuak gauzatu dituzten enpresei buruzko datuak eta esperientziok enpresari ekarritako onurak jasoko dira. Azterketa hau egiteko, haien kudeaketan ekodiseinua nolabait txertatu duten 156 enpresaren datuak jaso dira. Enpresa horien % 46 Bizkaian dago, % 35 Gipuzkoan eta % 19 Araban.

72 enpresa

55 enpresa

Bizkaia Gipuzkoa

Araba-Ă lava

156 enpresa horiek ekodiseinuaren arloko jarduera hauetan parte hartu edo jarduera hauek gauzatu dituzte. 29 enpresa

Jarduera

Jardueraren deskribapena

Enpresa kopurua

Ekodiseinuan diharduten euskal enpresak

UNE-EN ISO 14006

Ekodiseinurako une-en iso 14006 arauari jarraiki ingurumena kudeatzeko sistemak dituzten euskadiko enpresak

156

100*

EPD kopurua euskadin

Europar batasuneko etiketa ekologikoa duten euskal produktu kopurua

117

Europako ingurumen saria (saritutakoak eta akzesita lortutakoak)

* 2013ko abenduak 31ko datua. Etxegintza- eta arkitektura-esparruko enpresak ere zenbatu dira.

ondorioak Txosten honetan ekarritako informazioak agerian utzi du zein luzea eta egokia izan den Euskadin ekodiseinuaren esparruan egindako ibilbidea, ez ezagutza garatzeari dagokionez soilik, baita euskal industriagintzaren errealitatean ekodiseinu-jarduerak praktikoki gauzatzeari dagokionez ere.

ecodesign made in euskadi

Euskal enpresen emaitzek erakusten dute zenbateraino ezarri eta finkatu den ekodiseinua Euskadin azken urteetan, ekintza eta neurri zehatzen bidez. Azken urteotan ekodiseinua Euskadin arrakastaz hedatu bada, tarteko eragile guztien lanari eta ahaleginari zor zaio hori: industria-ehunarena, sare zientifikoteknologikoarena eta administrazio publikoarena. Horiek horrela, baiezta eta froga dezakegu Euskadi esparru honetan buru dela maila politikoan, teknikoan eta baita enpresa-mailan ere. Bestalde, ikusirik gaur egungo egoera ekonomikoaren nolakotasuna, argi dago ingurumen-berrikuntza oso aldagai garrantzitsua dela gure enpresen lehiakortasuna hobetzeko, merkatu berriak irekitzeko eta negozioaukerak areagotzeko. Gainera, oraingo jokaleku ekonomikora moldatu ahal izateko, enpresetan eta haien produktuetan eta zerbitzuetan ingurumen-hobekuntzak sartu behar dira era integralean. Gaur egun, ekodiseinua horixe bera sustatzeko behar dugun metodologietako bat da. Euskadin oso errotuta dago industria, eta ezaugarri bereziak ditu, beraz, arlo horretan duen gaitasuna handia da, eta horri tartean diren eragile guztien ezagutzak eta asmo onak batzen badizkiogu, beldurrik gabe baiezta dezakegu ekodiseinua bultzatzen eta lantzen jarraitu behar dugula erakunde industrial guztien artean. Izan ere, hala jokatzeak gaur egungo industrien egoera ekonomikoa hobetuko du eta, bide batez, Euskadi gure mugez harago ezagutaraziko du, era integralean ingurumenarekiko begirunetsuak diren produktu berritzaileak garatzen dituen puntako eskualde gisa. Izan daitekeen egoerarik onenean gaude euskal

Inkestan parte hartu zuten 29 enpresen produktu eta/edo zerbitzu ekodiseinatuak enpreson fakturazioaren % 28,5 biltzen dute. Hau da, ingurumen-berrikuntza duten produktuak, gaur egun, era zuzenean edo zeharka 952 milioi euroko bolumen ekonomiko erreala suposatzen dute. Euskadiko enpresa guztiek inkestan parte hartu duten 29 enpresen energia-kopuru bera aurreztuko balute, 3.757.848 MWh aurreztuko lirateke; hau da, 1.730.000 bat tona CO2 aurreratuko lirateke gaur egungo Euskadiko energia-kontsumoen aldean.

produktuaren ingurumen-berrikuntzaren bidean aurrera egiten jarraitzeko. Itxaropena ematen duten datu gisa, hauek azpimarratu daitezke. Beraz, ildo beretik lanean jarraitu behar dugu, lan horrek Euskadiko ekonomiari ekar diezazkiokeen ondorio ekonomiko eta industrial positiboei etekin maximoa aprobetxatu ahal izateko. Urte hauetan eragile guztien lanak, esfortzuak eta ilusioak fruituak eman ditu; ondorioz, Euskadi posizio abantailatsuan dago Europako eta nazioarteko beste eskualdeen aldean. Hala ere, lanean jarraitu behar da, kokagune hori are gehiago hobetzeko eta erabat baieztatu ahal izateko, Produktuaren Ingurumen Berrikuntzaren esparruan, Euskadi nazioartean liderra dela.

eranskina: eko erreferentzia d euskal enpresa Arestian aipatu bezala, dokumentu honen helburuetako bat da euskal enpresek ekodiseinuaren esparruan gauzatutako jarduerak irudikatu eta aintzat hartu ahal izatea.

ecodesign made in euskadi

odiseinuan diren ak Beraz, euskal enpresa nagusiek alor horretan gauzatutako jarduera desberdinak azalduko dira jarraian. Ihoberen webgunean (www.ihobe.net), erakunde bakoitzaren oinarrizko informazioa emateaz gain, ekodiseinu-arloan gauzatutako jarduera nabarmendua eta jardueraren bidez lortutako emaitzak zehazten dira banakako fitxetan.

Enpresa hauek honako sektore industrialetan sailkatuta daude:

Energia eta energia darabilten aparatuak. Makinaria eta ekipamendu ondasunak. Ontziratzea eta paketatzea. Elikadura. Garraioa eta mugikortasuna. Altzarigintza eta hiri ekipamendua. Eraikuntza materialak. Produktu kimikoak. Ingeniaritzak. Beste zenbait sektore.

ecodesign made in euskadi Produktuaren ingurumen-berrikuntzaren 15 urte

Energia eta energia darabilten aparatuak Energia eta energia darabilten aparatuak

Enpresa

Produktu nabarmendua

ABB, S.A. LOW VOLTAGE PRODUCTS. FÁBRICA NIESSEN

· Niessen-en zenit seriea

ABB POWER TECHNOLOGY

· Kondentsadore-bateriak

AIRLAN, S.A.

·A irea tratatzeko fma serieko airlan zentrala

AZARO FUNDAZIOA

·A rgiztapen naturaleko sistema hibridoa

B.LUX

· Hiriko zenete argiteria

BSH ELECTRODOMÉSTICOS ESPAÑA

·E kodiseinatutako lisaburdinak eta lisatzeko zentralak

UNE-EN ISO 14006

CONSULTORÍA LUMÍNICA

·E nergia eta ingurumen ikuskapeneko eskuliburua argiztapen publikoan

UNE-EN ISO 14006

DAISALUX, S.A.

·L ens eta orto larrialdi luminariak eta alzir balizatze-seriea

Garatutako ekintzak

UNE-EN ISO 14006

eranskina: ekodiseinuan erreferentzia diren euskal enpresak ecodesign made in euskadi

Energia eta energia darabilten aparatuak

Enpresa

Produktu nabarmendua

DOMUSA, S. COOP

· Gasolio-galdara, sirena cal 25 e modeloa

ELECTROTÉCNICA ARTECHE HERMANOS

· Tentsio- eta intentsitatetransformadoreak birdiseinatzea

EUSKALTEL

· OSOA

FAGOR ELECTRODOMÉSTICOS, S.COOP.

· 8 kg-kp Karga-ahalmeneko garbigailu ekodiseinatua

FAGOR Industrial, S.COOP.

· Goitik kargatzeko ontzi-garbigailu industriala, fi-100 modeloa

GAMESA CORPORACIÓN TECNOLÓGICA

· Haize-sorgailu eolikoak

GEYSER GASTECH, S.A

· Fagor fep-plus 11 db berogailua

IBERDROLA

· Transformazioko azpìestazio elektriko baten ekodiseinua

LANCOR 2000, S.L.

· Misp-160.35-16 igogailu-motor elektrikoa

Garatutako ekintzak

UNE-EN ISO 14006

ecodesign made in euskadi Produktuaren ingurumen-berrikuntzaren 15 urte

Energia eta energia darabilten aparatuak

Enpresa

Produktu nabarmendua

ORMAZABAL VELATIA

· ORGANIC transformadorea

ORONA CORPORACIÓN, S.COOP.

· Orona 3g X15 Igogailua

PRONUTEC, S.A.

· Behe-tentsioko CBTO ECOLAN koadroa

PROTÓN ELECTRÓNICA

· Hiri-argiztapenerako carindini DQR-500rt modeloko «bola» moduko luminariak ekoeraginkor birgaitzeko prozesua

SCHNEIDER ELECTRIC (TELVENT-ARCE SISTEMAS)

· Ordainketa elektronikoaren bidezko salmenta automatikoko makina

SOLAC (CEGASA INTERNACIONAL)

· CVG 9600 lisatze-zentral trinkoa

WATTIO

· Energia aurrezteko kita

WATTIO

· Azpiestazio elektrikoaren elementuak birdiseinatzea

Garatutako ekintzak

UNE-EN ISO 14006

eranskina: ekodiseinuan erreferentzia diren euskal enpresak ecodesign made in euskadi

Makinaria eta ekipamendu ondasunak Makinaria eta ekipamendu ondasunak Enpresa

Produktu nabarmendua

FAGOR ARRASATE

· Serboprentsa mekanikoa, SDM2400-2400-1200 modeloa

FAGOR AUTOMATION

· Fagor automation s. Coop.-ren produktu-bilketa eta garraioa aztertzea eta birdiseinatzea

GORATU MÁQUINAS HERRAMIENTA, S.A.

· Portale mugikorreko fresatzeko makina, GMM modeloa

IBARMIA

· Mekanizazio-zentroen ZV seriea

IK4-IDEKO

· Fabrikazioaren ekoeraginkortasuna

KIDE, S.COOP.

· Cold Panel

LORAMENDI

· Moldekatze bertikaleko makina

MONDRAGON ASSEMBLY

· Tabber&stringer

Garatutako ekintzak

ecodesign made in euskadi Produktuaren ingurumen-berrikuntzaren 15 urte

Makinaria eta ekipamendu ondasunak Enpresa

NICOLÁS CORREACORREA ANAYAK, S.A.

· Bankada finkodun fresatzeko makinen gama

ONA ELECTROEROSIÓN, S.A.

· NX4 sartze-bidezko makina

ONA - PRES, S.COOP

· EBT-225-4,6-AS prentsa hidraulikoa

SORALUCE

· Ekodiseinatutako 6 modelo

TESA

· Spy Mifare Cil Vec Inox

TORNOS GURUTZPE, S.A.

· GL16 modeloko bankada horizontaleko tornua

VICINAY CADENAS, S.A.

· Aingurarako kateak

ZAYER

· Memphis 5000 Fresatzeko makina eta XIOS mekanizazio-zentroa

Produktu nabarmendua

Garatutako ekintzak

UNE-EN ISO 14006

eranskina: ekodiseinuan erreferentzia diren euskal enpresak ecodesign made in euskadi

Ontziratzea eta paketatzea Ontziratzea eta paketatzea

Enpresa

Produktu nabarmendua

ARBELA 2M5

· Ardoa banatzeko kutxa birdiseinatzea

CEMOSA

· SOUL®

GRUPO CT-TH PACKAGING

· Positop 50 polipropilenozko bisagra-tapoia

ULMA PACKAGING

· Taurus 570 produktu-sorta

VIDRALA

· Beira birziklatuaren erabilera eta BH ekoloogika

Garatutako ekintzak

ecodesign made in euskadi Produktuaren ingurumen-berrikuntzaren 15 urte

Elikadura Elikadura

Enpresa

Produktu nabarmendua

AVÍCOLA GORROTXATEGI

· Arrautzetarako zelulosazko kutxatila berriak

BALENZATEGUI (AGUAS ALZOLA)

· Kartoi birziklatuzko bilgarria vs. Polietileno erretraktilezko bilgarria

BODEGA BERROJA

· Txakolinaren karbono-aztarna

BODEGAS OSTATU

· Ardo guztien karbono-aztarna

EROSKI, S.COOP.

· Berezko marka ontzien ekodisenua

Garatutako ekintzak

UNE-EN ISO 14006

eranskina: ekodiseinuan erreferentzia diren euskal enpresak ecodesign made in euskadi

Garraioa eta mugikortasuna Garraioa eta mugikortasuna Enpresa

AERNNOVA

· «Large Aircraft» Aireontzia

CAF

· Produktuen ingurumenadierazpenak tranbietarako eta trenetarako

CIE AUTOMOTIVE

· Forjarako errementa-azaleko erdiautomatikoa

IRIZAR

· Irizar i6 utobusa

ITP

·R olls Royce Trent 900 motorraren presio baxuko turbina

LIGHT SYSTEMS TECHNICAL CENTER, S.L. (CORPORACIÓN RINDER)

·7 35.21 erreferentziazenbakidun kamioi-argia

MAIER, S.COOP.

· Aurreko sareta (T84)

Produktu nabarmendua

Garatutako ekintzak

ecodesign made in euskadi Produktuaren ingurumen-berrikuntzaren 15 urte

Altzarigintza eta hiri ekipamendua Altzarigintza eta hiri ekipamendua

Enpresa

Produktu nabarmendua

Garatutako ekintzak

AGV ESTUDIO

· Senda Sorta

AKABA, S.A.

· MUGA 2, ADOS eta ARIN aulkiak

UNE-EN ISO 14006

ALGON

· MAC eta OLE aulkiak

UNE-EN ISO 14006

Burdinola

· Become Sorta

ECOTHINKGRUPO INTERMEDIO

· Stand jasangarriak

ELECTRO TALLERES ZARAUZ, S.A. (JOLAS)

· 3 dorrek, sartzeko eskailerak, sokazko zubiak, 2 txirristak eta teilatuek osatutako jolasa

EREDU

· Eredun UNE 150301 araua ezartzeko garapena

UNE-EN ISO 14006

GEROMOBEL, S.L. (SMOL)

· Iruki Lineako idazmahaia

UNE-EN ISO 14006

eranskina: ekodiseinuan erreferentzia diren euskal enpresak ecodesign made in euskadi

Altzarigintza eta hiri ekipamendua Enpresa

Produktu nabarmendua

GITMA-ASUA BG 96, S.L.

· Hormigoizko zuhaitzeko etxea

LURKOI

· Ekoberrikuntzako ekintzak «Eusko Jaurlaritza» modeloko informazio-panelari aplikatzeko

LUYANDO SYSTEM, S.L.

· Eterna seriea

NOVA EXPOSYSTEMS, S.L

· Azoka eta erakusketetarako eraikuntza-sistema modularra

OFITA INTERIORES, S.A.

· Fresh sistema operatiboa

UNE-EN ISO 14006

ONDARRETA

· BOB aulkia

UNE-EN ISO 14006

ONN OUTSIDE MOBILIARIO URBANO, S.L.

· Sloper aulkia, bizkar altuarekin

PREFABRICADOS URKIA, S.A.

· Hormigoizko aulkia

Garatutako ekintzak

UNE-EN ISO 14006

ecodesign made in euskadi Produktuaren ingurumen-berrikuntzaren 15 urte

Altzarigintza eta hiri ekipamendua

Enpresa

Produktu nabarmendua

SELLEX

· Fold mahaia

SITTA SILLERÍA DE OFICINA

· Ergotango Plus Biplax

YOR, S.A

· GREEN jolas-ekosistemak

Garatutako ekintzak

UNE-EN ISO 14006

eranskina: ekodiseinuan erreferentzia diren euskal enpresak ecodesign made in euskadi

Eraikuntza materialak

Enpresa

Produktu nabarmendua

ADHORNA PREFABRICACIÓN, S.A.

· Azpiestazio elektrikoaren eraikin aurrefabrikatua birdiseinatzea

ASFALTOS NATURALES DE CAMPEZO, S.A.

· Errepideetan eta zirkulaziorako beste eremu batzuetan erabiltzen den hormigoi bituminosoa (AC 16 SURF 50/70 S OFITA)

BEFESA ZINC ASER

· Waelz Oxidoa

CALCINOR S.A.

· Lurzoru kutsatuak berreskuratzea

CEMENTOS LEMONA

· Ingurumen-hobekuntzak fabrikazio prozesua

CONSTRUCCIONES Y PROMOCIONES BALZOLA, S.A

· Ingurumen-Jardunbide Egokien katalogoa edo eskuliburua

DERIVADOS DEL FLUOR

· Bizi zikloaren analisia eta produktuaren ingurumen aitorpena ziurtatzea anhidritari dagokionez

EGOIN

· EGO_CLT

Garatutako ekintzak

ecodesign made in euskadi Produktuaren ingurumen-berrikuntzaren 15 urte

Eraikuntza materialak

Enpresa

Produktu nabarmendua

EZARRI

· % 100 birziklatutako mosaikoa

FYM ITALCEMENTY GROUP (CEMENTOS REZOLA)

· CEM II/A-M (V-L) 42.5 R Portland Zementu Konposatua

GERDAU ACEROS ESPECIALES EUROPA, S.L.

· Fabrikatutako produktuen ingurumen-eragina ebaluatzeko metodologia

GRUPO GAMIZ

· Haritzezko profil lamintua

MADERAS DE LLODIO

· «LAUDIO FORM/CAR» eta «LAUDIO PLY» ohol kontratxapatuak

PIZARRERÍAS MENDIZABAL, S.A.

· Baldosa esfoliatua

pRODEMA

· Prodex® Panelak

PROTEC

· Kanpoalderako zur tratatuzko zilindroak

TERMOGENIK-TORREBASO

· Termikoki aldatutako zura

Garatutako ekintzak

UNE-EN ISO 14006

eranskina: ekodiseinuan erreferentzia diren euskal enpresak ecodesign made in euskadi

Produktu kimikoak

Produktu kimikoak Enpresa

Produktu nabarmendua

A&B LABORATORIOS, S.A.

· Biodetergenteen sorta berria

DTS OABE, S.L.

· Nupilac Hidro AZM green

GUSERBIOT, S.L.U.

· Biorremediaziorako bakterioak eta ardogintzako legamiak

INDUSTRIAS JUNO, S.A.

· B-7 pintura ekologikoa

INDUSTRIAS QUÍMICAS EUROCOLOR, S.A.

· Ecoviva Pintura

INDUSTRIAS QUÍMICAS IRURENA, S.A.

· Elite Stone

INTEMAN, S.A.

· Kenbi produktu sorta

KLINER PROFESIONAL, S.A.

· GK-707 ECO-L

Garatutako ekintzak

UNE-EN ISO 14006

ecodesign made in euskadi Produktuaren ingurumen-berrikuntzaren 15 urte

Produktu kimikoak

Enpresa

Produktu nabarmendua

LABORATORIOS BILPER, S.A.

· Degrasan ecológico no corrosivo

PINTURAS Y RECUBRIMIENTOS · Barruko pintura plastiko matea URSAN, S.L.

QUÍMICA INDUSTRIAL DISOL

· DISOLIM E-119

ZORELOR

· ZORKIL-M26, garbigarri kontzentratua

Garatutako ekintzak

eranskina: ekodiseinuan erreferentzia diren euskal enpresak ecodesign made in euskadi

Ingeniaritzak

Ingeniaritzak Enpresa

Produktu nabarmendua

ALTAIR INGENIERÍA

· Biofarmazia laborategia Gasteizen, eta erabilera anitzeko eraikinaren proiektua Zubietan

UNE-EN ISO 14006

DHEMEN DESIGN

· Prentsa hidraulikoa

UNE-EN ISO 14006

IDOM

· Eraikuntzako prozesu batek ingurumenean eragiten dituen ondorioak aztertzeko tresna bat garatzea

INGENOR INGENIERÍA Y ARQUITECTURA

· Lakua BHI ikastetxe berriaren exekuzio proiektu

INGETEAM

· Azpiestazio elektrikoaren erreleak birdiseinatzea

LKS INGENIERÍA

· Fernando Buesa Arena pabiloia zaharberritzeko proiektuan ekodiseinua aplikatzea

TRES D

· Amena taldeko retevision enpresarentzat telefono-kabina diseinatzea

sAITEC

· Ollarretxe kaleko estolderiasarea berritzeko eta hobetzeko eta kalea bera urbanizatzeko eraikuntza-proiektua

Garatutako ekintzak

UNE-EN ISO 14006

ecodesign made in euskadi Produktuaren ingurumen-berrikuntzaren 15 urte

Beste zenbait sektore

Enpresa

Produktu nabarmendua

ALBERGUE JUVENIL ULIA

·U lia udal aterpetxea

CEL TECHNOLOGIES & SYSTEMS TISSUE, S.L.U

·T isu-paperezko produktuak

Dermo Products Development, S.L.U.

·X aboi likidoak eta xaboi-aparrak

ECOFIBRAS ARANGUREN, S.L.

·T isu paperezko bobina amak

EMAUS

·E kocenter / Sindesperdicio

IKANKRONITEK

·U raren kontsumoa murriztea, kromo-estaldurako upelen hoztezirkuituen sistema itxiz

URBIL CENTRO COMERCIAL

·H ondakinen prebentzioa Urbil merkatalgunean

Garatutako ekintzak