imec InterConnect 31 (november 2009)

InterConnect Link naar de toekomst

Visie: In 2025 plukken we

onze e-mails uit de lucht

Urbain Vandeurzen:

Na de crisis zal de wereld er anders uitzien

Nanocyl: KMO van

wereldformaat

n째3 1 | v i e r m a a n d e l i j k s | n o v e m b e r 2 0 09

Een magische dag in 2025 9/9/9, een magische dag. Dag van de duurzaamheid, dag dat veel koppels trouwen, ... Ik heb vandaag een interview met Francis Bruynseels (pagina 24). Hij geeft zijn visie over het leven in 2025. Het doet me even wegdromen: hoe magisch zou deze dag zijn in 2025?

9/9/25 – Om 6u45min30sec glijden de gordijnen geruisloos open en begint mijn lievelingsmuziek te spelen. Het weksysteem koos het ideale moment om me wakker te maken, rekening houdend met de diepte van mijn slaap en de afspraken in mijn agenda.

In de badkamer hangt een videoboodschap van mijn man: ‘Kan jij vandaag de kinderen naar school brengen?’. Zelfs hier had het weksysteem al rekening mee gehouden.

Aan het ontbijt raadt mijn Weight Watch (pagina 19) – een horloge dat mijn eetpatroon nauwkeurig in de gaten houdt – aan om vers geperst fruitsap te drinken. De extra portie vitamine C is mooi meegenomen.

Mijn Weight Watch heeft immers van de centrale databank van volksgezondheid vernomen dat de griepepidemie nu ook Leuven bereikt heeft.

Op kantoor aangekomen bekijk ik snel de berichtjes van collega’s. Ze worden geprojecteerd op mijn bureaublad dat ik als een touchscreen handig bedien. Er zit ook een videoboodschap bij waarin een collega een pas ontwikkelde melkverpakking toont met geïntegreerd beeldscherm, RFID en sensoren (pagina 28 ).

Het is ondertussen 8u55. De ring aan mijn vinger begint te flikkeren, tijd om naar mijn afspraak met Francis Bruynseels te vertrekken. Francis toont inspirerende filmpjes en foto’s die zijn visie voor 2050 onderbouwen.

De filmpjes van internet en de persoonlijke foto’s zijn vlot beschikbaar en worden geprojecteerd op de vergadertafel. Mijn collega die in het buitenland is, kon toch een uurtje vrijmaken om virtueel bij ons te zijn en enkele kritische commentaren te geven over de haalbaarheid van sommige toekomstideeën.

Gelukkig wordt het interview automatisch opgenomen door microfoontjes en camera’s die verwerkt zijn in de muur. Bij elke afspraak die gemaakt wordt, moeten beide partijen aangeven of het gesprek mag opgenomen worden. Bovendien worden de kernideeën overzichtelijk verwerkt tot een mindmap – het systeem weet dat ik graag met mindmaps werk bij het schrijven van een artikel.

Als ik terug op mijn bureau kom, zijn de opname en de mindmap al beschikbaar. Ze zijn bovendien gekoppeld aan elkaar: door op een zin of kernwoord te klikken in de mindmap, verschijnt het opgenomen 3D-beeld van Francis terwijl hij over dit onderwerp praat. Ik kan nu beginnen schrijven aan mijn artikel. Waar is de tijd dat ik bij elk interview een dictafoon moest meenemen en nadien alles nog moest samenvatten in een mindmap vooraleer ik kon beginnen schrijven?

Vandaag dus, 9/9/9 ...

Els Parton, Hoofdredacteur InterConnect

2 I n t e r C o nn e c t

11-2009

Els Parton

Inhoud Nanocyl: “Nanostructuren

Staalhemel: Luisteren

Urbain Vandeurzen: “Na

Jan Willem Brands: “Wij

van wereldformaat”

naar je hersenactiviteit

deze crisis zal de wereld er anders uitzien”

zijn integratoren, maar wel heel slimme” Kort IMEC-nieuws Voeding en elektronica: een

goed huwelijk?

4

....................................................

6

.................................................

10

..................................................

12

..................................................

14

16

..................................................

Trendwatching in de voedingsindustrie

...............................................

De glazen bol van ... Francis Bruynseels

................................................

25

................................................

27

De glazen bol van ... onze abonnees en IMECers Agenda IMEC online

....................................................

Doorgelicht

...............................................

20

30

..................................................

31

Bekijk extra foto’s, filmpjes en info bij de artikels op www.imec.be/interconnect.

Colofon Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.

Verantwoordelijke uitgever: Luc Van den hove, algemeen directeur en CEO IMEC | Disclaimer: www.imec.be/disclaimer | Redactie: Hanne Degans, Els Parton, Jan Provoost en Mieke Van Bavel Concept en vormgeving: Kunstmaan.be | Voor meer informatie: Katrien Marent, Corporate Communications, 016/28 18 80, Katrien.Marent@imec.be Eratum InterConnect 30, p31, beeld voertuig: © Achilles Associates.

Voor gratis abonnement: registreer op www.imec.be/interconnect

3 InterConnect

11-2009

Nanostructuren van wereldformaat Hoe kan je als KMO opboksen tegen ‘de grote jongens’, met een product dat ook nog eens maatschappelijk ter discussie staat? Frederic Luizi, Executive Director van Nanocyl, bracht het indrukwekkende verhaal van ‘zijn’ koolstofnanobuisjes tijdens de Capita Selecta, een reeks lezingen rond nanowetenschap en nanotechnologie.

K

oolstofnanobuisjes zijn een mooi voorbeeld van commercialiseerbare nanotechnologie. Een koolstofnanobuisje verkrijg je door een grafietlaag op te rollen tot een kokertje met een diameter van slechts enkele nanometer – het heeft iets van een minuscuul opgerold stukje kippengaas. In lengte kunnen ze variëren van enkele micrometers tot zelfs centimeters. Frederic Luizi: “Hun structuur bezorgt hen een reeks superieure mechanische, elektrische en thermische eigenschappen: een nanobuisje is 100 maal sterker dan staal en toch nog flexibel, is thermisch stabiel tot 2800°C en kan een 1000 maal grotere stroom transporteren dan ko­per­draad. Misschien wel hét materiaal van het derde millennium…”

4 I n t e r C o nn e c t

11-2009

Te land, ter zee en in de lucht Nanocyl heeft in een heel vroeg stadium het enorme marktpotentieel van dit materiaal weten te exploiteren. Frederic Luizi: “Onze koolstofnanobuisjes worden vandaag gebruikt in verschillende domeinen. We vinden ze terug als elektrisch geleidende additieven in plastics voor motoronderdelen of in de (micro-)elektronicaindustrie: door hun antistatische eigenschappen en hoge thermische geleidbaarheid doen ze het

beter dan welk ander materiaal ook. Ze worden ook gebruikt in composietmaterialen voor de transportsector: ze zijn sterk en betrouwbaar, gaan lang mee en wegen een pak minder dan de huidige composietmaterialen (voertuigen zijn globaal 3 tot 5% minder zwaar). Of in coatings van scheepsrompen: hun anti-adhesieve eigenschappen voorkomen dat micro-organismen

© Nanocyl

zich aan de romp vasthechten. Je vindt ze ook in nieuwe-generatie flatscreens, in elektrische kabels of in brandvertragers.”

Zorgenkind Maar de introductie van koolstofnanobuisjes in dagdagelijkse toepassingen is niet helemaal onbesproken. Onlangs verscheen in het gerenommeerde tijdschrift Nature Nanotechnology een ophefmakend artikel van de Brit Ken Donaldson waaruit zou blijken dat koolstofnanobuisjes van een bepaalde lengte dezelfde uitwerking op de gezondheid hebben als asbestvezels. Frederic Luizi: “We hebben deze problematiek niet naast ons willen neerleggen. Integendeel, we doen, zij het met beperkte middelen, heel wat inspanningen om de mogelijke risico’s die de productie en het gebruik van koolstofnanobuisjes met zich meebrengen in kaart te brengen en in te dijken. We gaan uit van twee vaststellingen: van korte nanobuisjes zijn de negatieve effecten niet aangetoond; en er zijn veel te weinig meetgegevens. Samen met een aantal partners, waaronder IMEC, hebben we gezocht naar de juiste meetmethode om nanobuisjes in de lucht te meten. Vervolgens hebben we scenario’s voor blootstelling aan koolstofnanobuisjes opgesteld, unieke databanken aangelegd en aanbevelingen geformuleerd. Wat blijkt? Zelfs in de productieafdeling is de veiligheid binnen de normen, enkel voor extreem hoge blootstelling gelden voorzorgsmaatregelen. We hebben bij Nanocyl ook ons productieproces geoptimaliseerd zodat

onze producten het milieu zo weinig mogelijk belasten. En,” vindt Frederic Luizi, “je moet de vele voordelen van koolstofnanobuisjes in de discussie meenemen, zoals de gewichtsafname in de transportindustrie, en de recycleerbaarheid van de materialen.” Dit is zeker niet het einde van de discussie, maar Nanocyl heeft aangetoond dat hij als KMO kan bijdragen tot een sterk onderbouwde informatieverspreiding.

Groots in kleine dingen Het groeiparcours dat deze Waalse onderneming in amper 7 jaar tijd aflegde, is indrukwekkend. Wat in 2002 – 11 jaar na de ontdekking van de nanobuisjes – begon als een spinoff van de universiteiten van Namen en Luik, is uitgegroeid tot een wereldspeler in de productie van koolstofnanobuisjes en afgeleide verbindingen.

Ze evolueerden van een KMO met activiteiten op laboschaal naar een kleine industriële multinational. Frederic Luizi: “De reactor voor de aanmaak van een van onze producten, een poeder van meerwandige koolstofnanobuisjes (zie foto), heeft vandaag een capaciteit van 40 ton op jaarbasis. Bij de start bedroeg dit amper 3kg. In dezelfde tijdsspanne daalde de prijs van onze koolstofnanobuisjes met maar liefst een factor 4000.” Ze hebben 4 patenten in hun portfolio, en vragen gemiddeld om de 2 maanden een nieuw patent aan. Nanocyl heeft innovatie hoog in het vaandel: 40% van hun werknemers doet aan onderzoek en ontwikkeling, het bedrijf neemt deel aan verscheidene projecten, zowel

nationale als Europese, en werkt samen met grote spelers op het terrein. Hun expertise, sterke IP-portfolio, korte marktintroductietijd en aandacht voor het milieu hebben van deze KMO een creatieve gigant gemaakt in de wereld van het onnoemelijk kleine. p

IMEC organiseert Onder de noemer ‘Capita Selecta of Nano­ science & Nanotechnology’ organiseert IMEC voor het vierde jaar een reeks lezingen waarin heel wat aspecten van nanotechnologie aan bod komen. Binnen- en buitenlandse experten praten over de laatste ontwikkelingen, maar evengoed over ethische en juridische kwesties. De lezingen zijn een onderdeel van het Europese Erasmus Mundus Masters programma over nanowetenschap en nanotechnologie. Bedrijven kunnen gratis deelnemen.

Mail naar training@imec.be indien u de uitnodigingen van deze lezingen wenst te ont­vangen.

IMEC werkt samen Nanocyl heeft met IMEC samengewerkt om het gebruik van bestaande meetinstrumenten voor nanodeeltjes te evalueren voor het meten van koolstofnanobuisjes.

Luisteren naar je hersenactiviteit Begin oktober, tijdens haar openingsfestival, presenteerde het Leuvense kunstencentrum STUK de première van STAALHEMEL. Een interactieve installatie die je meeneemt op een ontdekkingsreis naar je eigen bewustzijn.

6 I n t e r C o nn e c t

11-2009

S

TAALHEMEL is het resultaat van een unieke samenwerking tussen kunstenaar Christoph De Boeck en IMEC. Het is een indrukwekkend kunstwerk dat bestaat uit een hemel van 80 stalen platen die aan het plafond zijn bevestigd. Kleine stalen pinnen kunnen op elk van de platen inslaan en zo de platen doen galmen. Met een draagbare EEG-scanner op je hoofd loop je onder de ‘stalen hemel’ door.

Christoph De Boeck: “De EEG-scanner registreert de elektrische signalen van je hersenen en die signalen bepalen het ritme en de kracht waarmee de pinnen op de platen inslaan.

Naargelang iemand zenuwachtig of rustig is, krijgt die een ander geluidspatroon te horen.

STAALHEMEL geeft je als het ware een akoestische voorstelling van de elektrische activiteit van je hersenen.”

Wolfgang Eberle, senior onderzoeker en projectmanager Bio-elektronische Systemen bij IMEC: “De zenuwen sturen vanuit het hele lichaam elektrische prikkels naar de hersenen. Die prikkels worden daar verwerkt en vertaald in reacties. Dat kunnen concrete handelingen zijn die zich dan in lichaamsbewegingen vertalen, maar het kunnen ook gedachten blijven. Voor elk gebied in de hersenen kennen we wel een aantal functies maar er is nog veel fundamenteel onderzoek nodig om het samenspel van de verschillende gebieden goed in kaart te brengen. Bij IMEC werken we zowel aan technologie die neurobiologen en neurologen bij het ontraadselen ondersteunt als ook aan de praktische toepassing voor vandaag: de EEG-monitor.”

Lindsay Brown, onderzoeker bij IMEC: “Een EEG-monitor registreert elektrische signalen van de hersenen op welbepaalde plaatsen in de hersenschors. Verhoogde of verlaagde elektrische activiteit van een bepaald gebied, of onregelmatigheden in het patroon van de signalen, kunnen een indicatie zijn van een probleem. Een EEG-scanner is nu al een algemeen gebruikt toestel voor het opsporen van hersenaandoeningen. Maar wie vandaag de dag een EEG-scan moet ondergaan, wordt met een wirwar aan kabels verbonden met een grote machine. Hij moet daarvoor naar het ziekenhuis, en dat is duur voor de patiënt en voor onze ziekteverzekering.

Een ander belangrijk nadeel van de huidige

EEG-toestellen is dat de bedrading en de grote machine het onmogelijk maken om patiënten op een comfortabele manier en op continue basis dagdagelijks te monitoren.”

Lindsay Brown: “IMEC’s draadloze EEGmoni­tor registreert net zoals de huidige standaardtoestellen, 8 verschillende hersensignalen. De verwerking van die signalen gebeurt in onze scanner echter niet meer met een enorme machine, maar binnenin een doosje van 2 bij 4 cm dat ingebouwd zit in het systeem. In dat doosje zitten onder andere een chip die de elektrische ruis wegfiltert en daarmee de kwaliteit van de EEG garandeert, een chip die de hersensignalen interpreteert, en een chip die de verwerkte signalen draadloos naar een computer of gsm stuurt. De chips die we inbouwen zijn ook speciaal ontwikkeld zodat onze draadloze EEG-scanner zo weinig mogelijk energie verbruikt. Dat is extreem belangrijk wanneer we ons systeem echt willen gaan gebruiken in concrete geneeskundige toepassingen.

Een EEG-scanner die continu de hersensignalen van een patiënt moet monitoren, is pas comfortabel in gebruik als de batterij lang genoeg meegaat. De scanner die we nu in STAALHEMEL gebruiken, kan bijvoorbeeld al 3 dagen autonoom werken.“ Wolfgang Eberle: “Op dit ogenblik zijn we nog niet zover dat de volledige verwerking van de hersensignalen binnenin het doosje gebeurt. In ons huidige prototype worden de geregistreerde signalen eerst draadloos naar een computer gestuurd die de EEG-resultaten omzet in bruikbare informatie. Die omzetting gebeurt met behulp van slimme algoritmes die we ook bij IMEC ontwikkeld hebben. De algoritmes leiden uit de elektrische signalen bijvoorbeeld de graad van concentratie af, of de graad van relaxatie van een persoon. Het draadloos doorsturen van grote hoeveelheden basisgegevens van de chip naar de computer vraagt echter zeer veel energie. Dus willen we die slimme algoritmes ook inbouwen in de chip in het doosje en zo de hoeveelheid gegevens die draadloos verzonden moet worden zoveel mogelijk beperken. Daar werken we nu volop aan, om op die manier de levensduur van de batterij nog verder te ver­lengen.” p

IMEC werkt samen Toen Christoph De Boeck het concept voor STAALHEMEL aan het uitwerken was, ongeveer een jaar geleden, las hij toevallig in de krant over IMEC’s draagbare draadloze sensoren. Via het STUK werd de samenwer­ king tussen de kunstenaar en IMEC geconcretiseerd. Lindsay Brown: “Toen STUK ons contacteerde om mee te werken aan STAALHEMEL zijn we daar graag op ingegaan. Chiptechnologie is eigenlijk niet meer weg te denken uit onze maatschappij en met een project als STAALHEMEL kunnen we aan de buitenwereld tonen wat er allemaal mogelijk is door chiptechnologie.

Dit project is een unieke kans om naar buiten te komen met ons onderzoek en om te tonen waar we bij IMEC mee bezig zijn. De interactie met een kunstenaar als Christoph De Boeck stimuleert ook onze eigen creativiteit, we moesten op zoek gaan naar praktische oplossingen voor concrete problemen en we kwamen op nieuwe ideeën voor andere toepassingen voor onze technologie. Wij ontwikkelden onze draagbare EEG-scanner in eerste instantie voor geneeskundige toepassingen, maar voor STAALHEMEL wordt hij nu gebruikt om de gemoedstoestand van iemand te interpreteren en in muziek om te zetten, en je zou de EEG-scanner bijvoorbeeld ook kunnen gebruiken bij e-learning, om de computer te laten reageren wanneer de scanner een dip in de concentratie van de student registreert.

Bezoek staalhemel Je kan STAALHEMEL zelf beleven in Brugge in het concertgebouw op 12, 13, 16, 17 en 18 februari 2010 (voor en na het concert) en op zondag 21 februari 2010. Daarna verhuist STAALHEMEL naar Kortrijk waar het ter gelegenheid van het Festival van Vlaanderen wordt tentoongesteld van 24 april tot en met 19 mei 2010.

Meer info: www.staalhemel.com

EXTRA: Bekijk hier een filmpje van staalhemel

7 InterConnect

11-2009

Weg ermee!

Heb je je ooit afgevraagd welke reis je chipszakje maakt nadat je het in de vuilbak gooit? Voor de vrijwilligers die meewerken aan het Trash Track project zal dit niet langer een raadsel zijn. Onderzoekers ontwikkelden namelijk zenders die werden vastgemaakt aan 3.000 voorwerpen die de vrijwilligers in hun vuilnisbak lieten verdwijnen.

De weg die de voorwerpen afleggen kan online gevolgd worden (www. trashtrack.info). De resultaten van de deelnemende steden (Seattle, New York en Londen) worden tentoongesteld voor het publiek en hebben tot doel de burgers te sensibiliseren voor de impact dat afval heeft op de omgeving. Denk dus twee keer na vooraleer je 10 kleine chipszakjes koopt in plaats van een grote familieverpakking.

Of eet gewoon minder chips ...

EXTRA: Bekijk hier extra info over het Trash track project.

Moderne broodkruimels Binnenkort kunnen verdwaalde Alzheimerpatiënten gemakkelijk door hun familie worden teruggevonden. Schoenenfabrikant Aetrex Worldwide en technologiebedrijf GTX Corp.

(VS) bedachten een schoen met ingebouwde gps-chip. Een kleine microprocessor in de schoenzool stuurt de route en de locatie van de patiënt door via een cellulair netwerk.

De familie heeft via het internet toegang tot deze informatie. Patiënten kunnen ook een geografisch gebied toegewezen krijgen. Als ze dat gebied verlaten, dan krijgen familieleden een alarmmelding. De schoen vormt de ideale behuizing voor het gps-systeem omdat de patiënt het toestelletje zo altijd bij zich heeft.

Zowat 60% van de Alzheimerpatiënten zou minstens 1 keer op de dool raken. Terwijl wetenschappers koortsachtig verder zoeken naar oorzaak en behandeling van deze ziekte, kan dit technologisch snufje alvast heel wat leed voorkomen. De schoen komt volgend jaar op de markt.

EXTRA: Bekijk hier het origineel persbericht over de gps-schoen. © GTX Corp.

Het Britse bedrijf ‘Polymertronics’ ontwikkelt pleisters met OLEDelementen voor fotodynamische the­rapie bij huidziektes zoals huidkanker, psoriasis etc. Een lichtgevoelige zalf wordt op de huid aangebracht en de OLEDs produceren licht met gewenste golflengte waardoor de zalf wordt geactiveerd.

Op termijn moet de OLED-pleister dure lasers en lampen overbodig maken. Het comfort van de patiënt wordt verhoogd en hij kan tijdens de behandeling gewoon doorgaan met zijn dagelijks leven. Daarenboven wordt de eventueel schadelijke straling beter gelokaliseerd dan voordien bij de meer traditionele behandelingen.

EXTRA: Lees hier meer over de OLED-pleister.

8 I n t e r C o nn e c t

Mag ik een pleister?

11-2009

Nieuwtjes

Het staat in de lucht geschreven Studenten van de Duke University (VS) zijn erin geslaagd om een nieuwe toepassing te vinden voor de ingebouwde versnellingsmeters in mobiele telefoons. Het idee past in de algemene trend naar meer natuurlijke user interfaces. Ze hebben software ontwikkeld die het mogelijk maakt boodschappen in de lucht te schrijven met een mobiele telefoon in plaats van de (te kleine) toetsen te gebruiken om een bericht te schrijven. De bewegingen kunnen gedecodeerd, opgeslagen en doorgestuurd worden naar bv. een e-mailadres. Handig om bv. je boodschappenlijstje aan te vullen.

Er waren al een aantal toepassingen van de ingebouwde versnellingsmeter op de markt: mobiele telefoons met stappentellers; laptops die merken wanneer ze vallen en hun harde schijf dan in veiligheid brengen; mp3’s waarmee je kan schudden om naar het volgende liedje te gaan, etc.

EXTRA: Bekijk hier een artikel en video over de PhonePoint pen.

Maak het wat gezelliger met ...

Neen, geen kaarsjes voor wat meer gezelligheid in huis, wel quantum dots. Een Amerikaanse LED-producent en een spinoff van Massachusetts Institute of Technology (MIT) hebben hun expertises samengebracht om een LED-lamp te maken die een mooie gele gloed produceert. Om dit resultaat te bereiken werd de LED-lamp gecoat met minuscuul kleine quantum dots. Bij bepaalde ‘magische’ afmetingen krijgen de quantum dots de eigenschap om breedspectrum wit licht te produceren bij belichting. Het is een typisch nano-verschijnsel (materialen krijgen andere eigenschappen bij nanoafmetingen) dat toevallig ontdekt werd door een doctoraatsstudent.

Scrabbel in de 21ste eeuw Tijdens lange winteravonden is het ‘Scrabble’ spel uit 1948 nog steeds erg populair. In het Massachusetts Institute of Techno­ logy ontwierpen ze een nieuwe generatie ‘blokken’. Het zijn kleine computertjes van enkele vierkante centimeter groot. Ze reageren op en communice­ren met elkaar. Door deze minicomputers fysisch te ver­schui­ven, wisselen ze digitale informatie uit. Een soort van ‘Scrabble’ wordt bijvoorbeeld met acht blokjes gespeeld waarmee men een zo lang mogelijk woord probeert te maken. Het bestaan van dit woord wordt dan onmiddellijk gecheckt in het digitale woordenboek. Na 30 seconden verschijnen er nieuwe letters om nieuwe woorden mee te vormen.

Elke ‘Siftable’, want zo heten deze nieuwe blokjes, heeft een OLED-scherm, een versnellingsmeter, Bluetooth, flash memory en poorten om andere apparatuur te kunnen aansluiten. Hierdoor kunnen ze niet alleen communiceren met andere Siftables maar ook met andere computers of met Bluetooth-toestellen.

Er zullen ongetwijfeld nog nieuwe toepassingen volgen.

EXTRA: Bekijk hier een lezing over siftables tijdens de beroemde TEDconferentie.

Dankzij deze ontdekking lijkt het veel besproken nadeel van LEDs – te koel wit licht – nu van de baan.

EXTRA: Bekijk hier het origineel persbericht over de quantum dot LEDs.

Op www.imec.be/interconnect vind je extra info en/of beeldmateriaal bij deze nieuwtjes.

9 InterConnect

11-2009

Urbain Vandeurzen, CEO van LMS en voormalig voorzitter van VOKA, geeft ons zijn recept voor innoveren in crisis­tijd: innoveren op basis van langetermijntrends en doorbraak­ strategieën, samenwerken en internationaliseren, en een strak financieel beheer op korte termijn.

Urbain Vandeurzen

“ Na deze crisis zal de wereld er anders uitzien” L

MS kun je het best omschrijven als een innovatiemakelaar. Het helpt zijn klanten bij het innoveren van hun producten en processen. Met de diensten en software van LMS kunnen klanten hun toekomstige producten virtueel ontwerpen en testen. Zo kunnen bijvoorbeeld vliegtuigconstructeurs zuinigere, lichtere en meer ecologisch verantwoorde vliegtuigen bouwen, maar ze kunnen dat ook sneller doen, met meer zekerheid over het resultaat.

LMS heruitvinden: versie 3.0 Hoe gaat LMS om met een wereld die heel snel verandert, en met de economische crisis?

Urbain Vandeurzen: “We doen dat zoals we het altijd hebben gedaan: ons flexibel aanpassen en pragmatisch door de crisis navigeren, maar tegelijk vasthouden aan onze langetermijnvisie. We blijven vooruit kijken. Naar 2020 en zelfs verder. Dat doen we onder andere door deel te nemen aan executive meetings met onze grootste klanten en toprelaties. Daar leren we hoe topindustriëlen en trendwatchers verwachten dat de wereld er binnen 5 of 10 jaar zal uitzien. En daar kunnen we zelf ook onze visie geven. Dat gaat dan niet alleen over de producten en processen van de toekomst, maar bijvoorbeeld ook over hoe

10 I n t e r C o nn e c t

1 1 - 2 0 0 98

een bedrijf zal functioneren, en wat de betekenis van partnerships zal zijn.

Wat we daaruit recent geleerd hebben, is hoe de volgende remake van LMS er moet uitzien.

Het is een oefening die we al een keer eerder hebben gedaan: onszelf heruitvinden voor een volgende fase. Kijken bijvoorbeeld welke producten we moeten ontwikkelen, maar ook of we wel de juiste mensen hebben, en dat zowel technisch als commercieel. Een drietal jaar geleden zijn we opnieuw met een dergelijke oefening gestart. We hebben een nieuwe strategische visie voor LMS ontwikkeld, en die ondertussen ook al omgezet in een meer­jarenimplementatieplan. We zijn ervan overtuigd dat we hiermee de groei voor de volgende 10 tot 15 jaar richting geven.”

In zijn eerste 15 jaren – van 1980 tot midden jaren 90 – was LMS vooral bezig met het testen en verbeteren van prototypes in labo’s, met fysiek testen en ontwerpen. Midden de jaren 90 kwam de eerste transformatie: LMS legde zich vanaf dan toe op virtueel ontwerpen en testen. Door bijvoorbeeld auto’s volledig op de computer te ontwerpen en te testen, moeten autoconstructeurs niet langer verschillende generaties van prototypes

maken voor ze een goed product hebben.

Enkel op het einde van de cyclus wordt er nog een prototype gemaakt om het ontwerp te verifiëren. Daardoor is de ontwerpfase van een nieuwe auto terugedrongen van 4 à 5 jaar naar 2 à 3 jaar. Maar in de 15 jaar sinds die eerste omschakeling is ook het aanbod en de omzet voor de fysieke testen, de eerste activiteit van LMS, nog blijven groeien, zelfs met een factor 5.

Urbain Vandeurzen: “En nu staan we dus voor een volgende transformatie. We zullen onze klanten helpen om slimmere en duurzame producten te ontwerpen. Door het samen ontwerpen en testen van mechanica, elektronica en software. Mechatronica voor intelligente en meer ecologisch verantwoorde voertuigen of andere complexe hightechsystemen.”

Succesvol innoveren in crisistijd Urbain Vandeurzen: “Innoveren doe je voortdurend, onafhankelijk van de economische toestand van de dag. Je moet je productportfolio blijven verbeteren; waarde blijven toevoegen voor je klanten. Maar als innovatief bedrijf moet je ook de langetermijntrends in het oog houden, en daar met echte door-

braakvernieuwingen op inspelen. Alleen zo blijf je relevant voor je klanten. En op bepaalde tijdstippen moet je jezelf als bedrijf ook radicaal in vraag durven stellen. Jezelf herbronnen om mee te spelen in een veranderende wereld.

Ten tweede moet je internationaal innoveren en samenwerken. Innoverende producten en diensten moeten hun plaats afdwingen in de gehele wereld. Daarbij ligt het accent in toenemende mate op Azië en vooral China.

Het zwaartepunt van de wereldeconomie blijft immers verschuiven naar Azië. En China neemt meer en meer de rol van de wereldwijde locomotief op. Met LMS zijn we al bijna 30 jaar actief in Azië, en we zien dat China in alle hightechsectoren wereldklasse is of wordt. En om als innovatief bedrijf deze crisistijd goed door te komen, is ook een streng financieel beheer nodig. Iedereen moet op dit moment meer doen met minder middelen.

Het is belangrijk ook op dat vlak innovatief te zijn. Kosten strak beheren, schulden afbouwen en een goed beheer van het werkkapitaal zijn nu zeer belangrijk. Bedrijven met weinig of geen schulden zullen het minder moeilijk hebben om door de crisis te komen. Ze zullen eventueel zelfs de middelen hebben om nu de kennis in te kopen die ze nodig hebben voor hun verder succes.”

De wereld ná de crisis – de trends Urbain Vandeurzen is ervan overtuigd dat we – eenmaal deze crisis voorbij is – in een andere omgeving zullen terechtkomen. De wereld zal slimmer en groener, maar ook witter worden.

Dat zijn de langetermijntrends waarmee iedereen die succesvol wil innoveren, moet rekening houden.

Urbain Vandeurzen: “We zullen veel meer intelligentie toevoegen aan allerlei toepassingen. In auto’s bijvoorbeeld krijgen we actieve veiligheid, systemen die anticiperen op het gedrag van de bestuurder en op de omgeving. Dat alles met het idee dat we eigenlijk geen ongevallen mogen hebben. Technisch zal dat ingevuld worden door slimmere communicatie – ik denk aan car-to-car-communicatie – en door slimmere mechatronica – de combinatie van mechanica, elektronica en software.

De wereld wordt zeker ook groener.

Duurzaamheid wordt voor veel fabrikanten een extra brand value, een kerneigenschap van hun producten. Dat zie je nu al bij de Toyota’s en Honda’s van deze wereld. Ook hier zullen slimmere systemen een rol spelen. Ik zie bijvoorbeeld nog veel ruimte voor het verbeteren van het energieverbruik bij voertuigen.

Intelligente controlesystemen die instaan voor het stoppen en starten van de motor, voor het beheer van airconditioning, of voor het recupereren van de warmte van de motor die nu nog verloren gaat. Ook in andere sectoren zoals in hernieuwbare energie – denk maar aan windenergie – zijn er enorme groeikansen.

Ten slotte ook een wittere toekomst: een betere geneeskunde. Een geneeskunde waarbij we medicijnen en toestellen zullen zien die veel adequater zijn dan vandaag; die een behandeling en preventie mogelijk maken op maat van individuele mensen, niet op maat van gemiddelden. In Vlaanderen hebben veel innovatieve bedrijven zich gespecialiseerd in medische toepassingen. Daarom ook is Medisch Centrum Vlaanderen terecht een van de peilers van het toekomstplan Vlaanderen in Actie.” p

en IMEC/Bits&Chips organiser Op 18 november 2009 organiseert Bits&Chips samen met IMEC de conferentie Hightech Systemen. Urbain Vandeurzen (LMS) komt er spreken over innoveren in crisistijd.

11 InterConnect

11-2009

“ Wij zijn integratoren, maar wel heel slimme”

R&D niet teruggeschroefd Jan Willem Brands: “We hebben onze R&D niet teruggeschroefd; we besteden eenzelfde percentage van onze omzet aan R&D als voor de crisis. Maar de eerste prioriteit in een crisis is natuurlijk om te overleven. Je bespaart op een aantal zaken, zonder daarbij kritische investeringen te treffen. Je probeert je knowhow te houden. Je gaat minder reizen, en dat kan voor een R&D-groep al gevaarlijk zijn, want je verliest vlug contacten. Je probeert te leven met wat je hebt, bijvoorbeeld op het vlak van IT. Op een ander niveau is het management bezig geweest met het afbouwen van schulden.

Daardoor koop je vrijheid van handelen. En als we weer winst maken hebben we de mogelijkheid om eventueel acquisities te doen, om tech-

12 I n t e r C o nn e c t

11-2009

nologie en knowhow goedkoop binnen te halen die voor ons belangrijk zal worden.”

Barco heeft 7 divisies, elk met hun eigen R&Dafdeling. Daarnaast is er een centrale R&D, die door Brands wordt gemanaged. Deze doet vooral onderzoek naar basistechnologie, en heel veel evangelisatie: praten met de divisies, richting geven en zien waar mensen elkaar kunnen helpen.

Elk jaar, net voor de zomer, houdt Barco een planningsoefening. Elke divisie kijkt 3 jaar vooruit en maakt zo’n plan. En dan is er nog het plan van de centrale R&D. Dat heeft een iets langere tijdshorizon, en is meer bezig met technologie en prototypes, minder met producten.

Jan Willem Brands: “80% van onze omzet halen we uit producten die 3 jaar geleden niet bestonden. Dan kun je toch zeggen dat je het goed doet. Maar een van de dingen die we nog beter kunnen, is meer volume creëren: onze productie schaalbaar maken, en de absolute niche loslaten. Zoeken naar markten en producten die kunnen groeien.”

Het DNA van Barco Jan Willem Brands: “Wat we al een tijd zien, is dat klanten niet zomaar topproducten kopen omdat onze naam erop staat. Nee, ze specificeren precies wat ze nodig hebben, en kopen dat dan aan de beste prijs. En dat doen ze in deze crisistijd nog meer. Voor die klanten zijn onze producten soms overgekwalificeerd.

Ook Jan Willem Brands, CTO van Barco geeft zijn visie op innoveren in crisistijd. Barco blijft nieuwe topproducten maken, die meer schaalbaar zullen zijn, en ook groener.

Jan Willem Brands Het zit sterk in de genen van Barco om alleen maar het beste van het beste te willen maken.

Om op zoek te gaan naar de laatste contrastverbetering en de meest heldere pixel. Dat is ongetwijfeld een sterkte, maar het maakt ons ook automatisch een speler die enkel producten levert voor specifieke niches. Zeer hoge kwaliteit, maar wel lage volumes.”

meer kijken of een product duurzaam gemaakt is, en of het niet te veel energie verbruikt.

Volgens Brands werkt Barco al geruime tijd aan plannen om producten aan hogere volumes te produceren. De crisis heeft dat proces enkel versneld. De nieuwe projectoren voor digitale cinema zijn een voorbeeld van wat Barco voor ogen heeft.

Een voorbeeld van groene displaytechnologie is outdoor advertising, een gigantische markt.

Nu worden de meeste affiches nog gewoon op papier gedrukt. De markt vraagt grote displays, maar die verbruiken nu nog te veel energie.

Er is een grote kans weggelegd voor wie een vervanger voor de papieren affiches kan maken die weinig energie nodig heeft. Veel bedrijven zijn in de race om een oplossing te vinden, maar er is nog geen winnende technologie.”

Jan Willem Brands: “Zo zullen we op zoek gaan naar meer producten waarbij we onze technologie in een product gieten dat schaalbaar is. Met specificaties die een groter volume toelaten. Pas op, dat zal nog altijd om topproducten gaan.

Professionele monitoren bijvoorbeeld voor controlekamers of medische apparaten.

Daarnaast blijven er natuurlijk de speciale toepassingen. Voor de recente U2-tour bijvoorbeeld hebben we een gigantisch beweegbaar LED-scherm gebouwd. Dat is erg duur, maar ook uniek en daardoor heel goede reclame.”

Groen en Chinees Jan Willem Brands: “We zijn nu echt vertrokken voor de Asian century – de eeuw waarin Azië overheersend wordt in de wereldeconomie.

Er is veel groei en geld in het oosten, maar ook veel optimisme. Barco heeft R&D-centra in India én in China. Daar moeten we fors blijven groeien, en we moeten er wellicht ook een deel van ons productmanagement neerzetten.”

Een tweede grote verandering die er aankomt, is de groene revolutie. Consumenten gaan veel

Jan Willem Brands: “Daar kan Barco als highend-leverancier nog meer aan doen; tot nu toe kwam de performantie van een product altijd op de eerste plaats. Dus daar zullen we aan werken – meer nog, we worden er ook top in.

Wat de technologieën van de toekomst betreft, ziet Brands twee grote trends waar Barco kan op inspelen. Ten eerste is er solid state lighting – de LEDs en lasers. Die technologie zal een grote impact hebben, ook op visualisatie, de kernactiviteit van Barco. En ten tweede is er netwerking, waarbij het genereren en visualiseren van visuele inhoud volledig van elkaar losgekoppeld zijn, en waarbij er enorme stromen gegevens zullen worden verstuurd. Ook daarin kan Barco een grotere rol spelen.

Jan Willem Brands: “Barco is een bedrijf met een heel solide basis, en een hele diepe knowhow. We hebben geen revolutie nodig om te innoveren. Langs de andere kant, als je de Barco-geschiedenis vanop afstand bekijkt, dan zie je toch wel dat die revoluties er geweest zijn.

Barco is begonnen als een radiobedrijf. Daarna kwamen de televisies, tot daar niets meer aan te

verdienen was. Vervolgens hadden we de monitoren. En sommige mensen zouden zeggen dat we nu weer op een dergelijk punt zitten – een keerpunt aangedreven door mobiele technologie en meer intuïtieve user interfaces.”

Het slagveld van beeldschermtechnologie Is Barco geïnteresseerd in partnerships voor het ontwikkelen van toekomstige basistechnologieën, bijvoorbeeld op het vlak van displays?

Jan Willem Brands: “We staan daar open voor.

Maar innovatie in displaytechnologie is een echt slagveld, waarbij al veel bedrijven en initiatieven gesneuveld zijn. Je moet weten dat er tot nu toe slechts twee technologieën echt relevant zijn geweest: CRT en LCD. Maar er zijn misschien wel 40 mogelijke nieuwe displaytechnologieën die op dit moment ergens onderzocht worden, en die allemaal interessant lijken. Het zou niet slim zijn om daartussen nu al een keuze te maken. Laat de technologiewereld dat maar uitvechten en uitzoeken; en wij springen op de kar als er meer duidelijkheid is.

Trouwens, de display-industrie is een procesindustrie. Dat is niet echt onze wereld. Wij zijn ‘integratoren’ Maar natuurlijk wel heel slimme integratoren.” p

en IMEC/Bits&Chips organiser Op 18 november 2009 organiseert Bits&Chips samen met IMEC de conferentie Hightech Systemen. Jan Willem Brands (Barco) komt er spreken over innoveren in crisistijd.

13 InterConnect

11-2009

IMEC Nieuwtjes

Op www.imec.be/interconnect vind je extra info en/of beeldmateriaal bij deze nieuwtjes.

Slaap lekker!

IMEC en Holst Centre ontwikkelden een draadloos sensorsysteem waar­ mee slaaptesten kunnen uitgevoerd worden, bijvoorbeeld bij mensen met slaapproblemen. In het universitair ziekenhuis van Charleroi werd het draadloos systeem uitgetest en vergeleken met een commercieel niet-draadloos systeem. Na deze validatie is het systeem nu klaar om door geïnteresseerde bedrijven verder uitgewerkt te worden tot een commercieel product.

Het sensorsysteem bestaat uit een hoofdband met geïntegreerde sensoren voor het meten van hersenactiviteit, oogbewegingen en activiteit van de kinspier. Deze signalen zijn voldoende om slaaptesten af te nemen volgens de Rechtschaffen en Kales standaard. De data worden draadloos verstuurd naar een computer in de nabijheid, waar ze kunnen geïnterpreteerd worden door een arts. Omdat het systeem draadloos is, kunnen slaaptesten nu veel comfortabeler gebeuren voor de patiënt. Slaaptesten kunnen op deze manier ook thuis uitgevoerd worden, waarbij de data verstuurd worden naar de arts in het ziekenhuis.

EXTRA: Bekijk het persbericht.

14 I n t e r C o nn e c t

11-2009

© Holst

Centre

Japans zonnecellabo op IMEC IMEC en Kaneka Corporation, de belangrijkste fabrikant van zonnecellen in Japan, gaan samenwerken. Kaneka zal zijn Europees zonnecellaboratorium vestigen op de IMEC-campus. Door gebruik te maken van IMEC’s onderzoeksfaciliteiten en door samen te werken met IMEC’s zonnecelexperten wil Kaneka zijn huidige dunnefilmzonnecellen verder verbeteren en nieuwe generaties zonnecellen ontwikkelen. De oprichting van een Europees zonnecellaboratorium vloeide voort uit de noodzaak om aanwezig te zijn in de nabijheid van de snel groeiende Europese PV-markt, en om in de toekomst ook Europese productiefaciliteiten te kunnen uitbouwen.

EXTRA: Bekijk het persbericht.

© Jan D

e Kinde

r

Nieuwe CEO voor IMEC

Oortjes gespitst en oogjes open Eerder al verscheen het prentenboek ‘Mie Piraat’, nu wordt het aangevuld met een educatief pakket: ‘Oogjes open’. Het educatief pakket is bestemd voor het kleuteronderwijs en behandelt de fascinerende wereld van het ‘zien’. Zo laat het kinderen experimenteren met beelden, lenzen, spiegels, gekleurde mica’s, enz.

Het eerste boek in de reeks, ‘Wardje’, en het bijhorende educatieve pakket ‘Oortjes gespitst’, had als thema ‘horen’.

De prentenboeken en educatieve pakketten zijn een initiatief van IMEC en RVO-Society om jonge kinderen (3 tot 8 jaar) op een leuke manier in contact te brengen met technologie.

EXTRA: Bekijk het persbericht.

Luc Van den hove volgt Gilbert Declerck op als algemeen directeur en CEO van IMEC. Luc Van den hove heeft zijn volledige loopbaan bij IMEC gewerkt waabij zijn verantwoordelijkheden in het onderzoek naar nieuwe chiptechnologieën over de jaren werden uitgebreid. Gilbert Declerck zal bij IMEC actief blijven als executive officer. Hij zal in deze functie de strategische relaties met de overheid en de industrie onderhouden en strategisch advies verlenen.

EXTRA: Bekijk het persbericht.

Een juweeltje Een recente ontwikkeling van IMEC en Holst Centre is in veel opzichten een juweeltje.

Letterlijk: het is een ‘halssnoer’ dat de hartactiviteit meet, bijvoorbeeld voor mensen die langdurig hartslagmetingen moeten laten uitvoeren (sporters, hartpatiënten). Figuurlijk: het ECG-halssnoer heeft een heel laag verbruik waardoor het tot zeven dagen autonoom kan werken. Ook scoort het sensorsysteem zeer goed op het vlak van signaalzuiverheid en ruiskarakteristieken.

EXTRA: Bekijk het persbericht.

15 InterConnect

11-2009

Voeding en elektronica:

16 InterConnect

11-2009

een goed huwelijk?

Vandaag al worden RFIDs en draadloze communicatie gebruikt in de voedingssector. Maar kan elektronica in de toekomst nog meer gaan betekenen voor deze sector? Johan DurÊ, wetenschappelijk adviseur Flanders’ FOOD, denkt van wel.

17 InterConnect

11-2009

M

et de ronkende titel ‘De maaltijd van de toekomst, een cyberlunch?’ organiseerde Johan Duré in september een seminarie rond voeding en technologie.

Zelf gaf hij een overzicht van de verschillende domeinen waarin elektronica een meerwaarde kan zijn voor de voedingsindustrie.

Snelle detectives Biosensoren combineren een organische laag met herkenningsmoleculen en een elektronische laag die de herkenning kan omzetten in een meetbaar elektrisch signaal. Johan Duré: “Op deze manier kunnen bv. bacteriën, antibiotica of allergenen uiterst snel en nauwkeurig worden opgespoord in voedingsmiddelen. Op dit moment komen daar nog uitgebreide, tijdrovende labotesten aan te pas.”

Van satellieten naar sorteermachines Hyperspectral imaging wordt door NASA gebruikt voor aardobservatie. Hiervoor worden satellieten uitgerust met speciale camera’s die de lichtintensiteit van objecten voor verschillende golflengtes bekijken. Zo kan nagegaan worden waar water, olie of gas aanwezig is in de grond, en of er ziektes aan­wezig zijn in een gewas. Johan Duré: “Nu zijn deze camera’s nog zeer groot en moeten grote hoeveelheden data verzameld en verwerkt worden. Toch wordt hyperspectral

18 I n t e r C o nn e c t

11-2009

imaging al gebruikt in de voedingsindustrie, bv. voor kwaliteitscontrole: de malsheid van rundvlees bepalen, kneusdetectie bij appels enz. Als in de toekomst de rekenkracht van processoren toeneemt en de camera’s kleiner worden, kan hyperspectral imaging een doorbraak betekenen voor realtimeprocescontrole en optische sortering.”

Is mijn varken blij?

Vandaag al worden draadloze sensorsystemen gebruikt in de voedingsindustrie.

Zo ontwikkelde de Vlaamse KMO ICsense een systeem dat temperatuur en beweging meet bij varkens. Johan Duré: “De temperatuur is bv. een aanduiding voor stress bij het varken. De gegevens worden draadloos doorgestuurd naar de computer van de landbouwer die in real time de toestand van zijn varkens en dus ook de kwaliteit van hun vlees kan opvolgen.” Het sensorsysteem heeft de grootte van een lucifer en wordt geïnjecteerd in de nek van het dier. De batterij kan het systeem gedurende zo’n 14 maanden van energie voorzien. Johan Duré: “In de toekomst zullen autonome sensorsystemen mogelijk worden die hun energie uit de omgeving halen, bv. uit trillingen, warmte enz. Op deze manier krijg je sensorsystemen die geen onderhoud nodig hebben waardoor veel meer toepassingen denkbaar worden.

Bijvoorbeeld: het automatisch en langdurig opvolgen van temperatuur en vochtigheid voor gewassen en vee, of in rijpings­zalen voor kaas enz.”

Plooien of printen?

Er wordt onderzoek gedaan naar plooibare en uitrekbare elektronica (zie InterConnect 28).

Dergelijke elektronica zou kunnen geïntegreerd worden in verpakkingen, bijvoorbeeld LEDs om de aandacht van de consument te trekken of om de houdbaarheid weer te geven.

Johan Duré: “Nog een stap verder dan plooibare elektronica is elektronica die je via een roll-to-roll-systeem kan printen op grote oppervlakken. Zo zou je RFIDs, elektronische chips en zonnecellen op een zeer goedkope manier kunnen produceren. Opnieuw zou dit zijn toepassing kunnen vinden in verpakkingen van voedingswaren.”

Chips eten voor je gezondheid Eetbare (elektronische) chips. Het bestaat vandaag al. Nederlandse onderzoekers ont­wikkelden een pil voor sporters die waarschuwt als de lichaamstemperatuur gevaarlijk hoog oploopt. De pil bevat een temperatuursensor en een RFID-chip. Na het inslikken registreert de pil de temperatuur

van de sporter en zendt deze info elke tien seconden uit naar een RFID- ontvanger die ze vervolgens via Bluetooth doorzendt naar een GPS-telefoon.

Johan Duré: “Een ander mooi voorbeeld is de pil die Proteus Biomedical ontwikkelde. Het is een inslikbare en verteerbare chip waarmee de effectiviteit van geneesmiddelen kan bepaald worden. De ultrakleine chip wordt met bio­compatibele lijm vastgehecht aan de medicijnen. De geïntegreerde sensoren worden geacti­veerd door maagsappen en de opgemeten data worden naar een ontvanger gestuurd die onder de huid is ingeplant of ingebed is in een dunne pleister. De ontvanger registreert zowel info over het geneesmiddel zoals tijdstip van inname, type en dosis als fysiologische metingen zoals hartslag, temperatuur, lichaamshouding en ademhalingsritme.

Via Bluetooth kunnen de data verder doorgestuurd worden naar mobiele apparaten of het internet. Het grote voordeel van deze technologie is dat behandelende artsen de patiënt in real time kunnen opvolgen alsook de reactie op de toediening van geneesmiddelen. Op deze manier kan een behandeling veel beter afgestemd worden op maat van het individu en kan er bij mogelijke complicaties veel sneller ingegrepen worden.” p

IMEC werkt samen

Toekomstvisie: de Weight Watch In de verre toekomst zou het samengaan van elektronica en voeding wel eens voor mooie toepassingen kunnen zorgen, aldus Johan Duré.

Een mogelijke toepassing is een persoonlijke dieetcoach die we als een horloge rond onze pols dragen. Nemen we bijvoorbeeld een doos melk uit de koelkast, scant onze Weight Watch het product en vraagt in een databank de nutritionele info op van deze melk. Geven wij even snel aan hoeveel we hiervan drinken, en de Weight Watch berekent onze opname van vitaminen, mineralen, proteïnen enz.

In het TIS-project ‘Intelligence for food’ werken Flanders’ FOOD en IMEC samen om de toepassingsmogelijkheden van microelek­t ro­n ica in de voedingsketen te verkennen en beter bekend te maken. In het kader hiervan werd op 10 september het seminarie ‘De maaltijd van de toekomst, een cyberlunch?’ georganiseerd. Een van de sprekers was Johan Duré, wetenschappelijk adviseur van Flanders’ FOOD, de competentiepool voor de Vlaamse voedingsindustrie.

Meer info: www.intelligenceforfood.com

Door deze voedingsgegevens de hele dag te monitoren, krijgt de Weight Watch een duidelijk overzicht van ons voedingspatroon en kan het horloge bovendien tips geven. Bijvoorbeeld: ‘Vanavond eet je beter geen chips want je maximale vetinname is al behaald voor vandaag’. Tijd om de Weight Watch even mooi op te bergen voor de avond?

19 InterConnect

11-2009

Trendwatching in de voedingsindustrie

20 I n t e r C o nn e c t

11-2009

IMEC zoekt naar nieuwe toepassingen voor micro-elektronica in de voedings­indus­ trie. Het blijven echter twee vreemde werelden voor elkaar. Laten we daarom eens gaan kijken wat er leeft in de wereld van lekker koken en eten. Bernard Lahousse, directeur van Sense for Taste, zet de belangrijkste trends op een rijtje.

Kaviaar en witte chocolade Het concept Foodpairing ontstond toen topchef Heston Blumenthal ontdekte dat kaviaar en witte chocolade een heerlijke combinatie zijn. Een aroma-analyse wees uit waarom: voedingsmiddelen met dezelfde aroma-bestanddelen gaan goed samen.

Foodpairing was geboren.

Bernard Lahousse verzamelde aroma-analyses van experts wereldwijd en stelde op basis hiervan de website www.foodpairing.be samen. Op de website staat alle info over het combineren van voedingsmiddelen gratis ter beschikking. Toprestaurants (zoals L’air du temps) gebruiken de website om unieke gerechten te maken door een combinatie van lokale producten of om na te gaan hoe je de smaak van een exotisch product kan benaderen op basis van lokale producten.

Eten met een iPod Wetenschappelijk onderzoek wees uit dat oesters beter smaken als je het geluid van de zee hoort terwijl je eet. Vanuit dit inzicht serveert Heston Blumenthal zijn zeevruchtengerecht ‘The sound of Sea’ met een iPod. Gasten kunnen genieten van een heerlijk zeedeuntje en -geurtje.

My Farm – San Francisco Het concept van My Farm is even eenvoudig als doeltreffend: specialisten ter zake komen een groentetuin aanleggen bij je thuis, en komen de tuin wekelijks verzorgen. Als kers

op de taart zetten ze elke week een mand vol ‘zelf’ gekweekte groenten klaar aan je achterdeur. Op deze manier wordt alles lokaal geproduceerd, en hoef je er zelf geen extra tijd in te stoppen.

Meer info: www.myfarmsf.com Een biosfeer in de zitkamer In het kader van zijn Design Probes programma ontwikkelde Philips het toekomstidee van de Home Farm. Het is een biosfeer die je in huis kan plaatsen en waarin je groenten, vis en schaaldieren kan kweken. Het is een gesloten systeem: zo wordt bijvoorbeeld zuurstof die de planten produceren gebruikt om het water van de vissen zuurstofrijker te maken.

Meer info: www.designprobes.ning.com My muesli Ook voedingsproducten worden persoonlijk en volgens onze wensen samengesteld.

Een Duits bedrijf lanceerde met succes het concept MyMuesli waarbij je via de website zelf je muesli samenstelt, en je eigen verpakking ontwerpt.

Meer info: www.ukmymuesli.com Vers uit de oven Interactie met klanten wordt heel belangrijk in de voedingsindustrie. Kijk bijvoorbeeld naar de Londense Albion bakkerij. Zij waren de eerste om het BakerTweet-toestel te installeren. Als er vers brood uit de oven komt, duwen ze op een knop en wordt automatisch een (Twitter)bericht gestuurd naar hun ‘fans’

om te laten weten dat het nu het moment is om een warm broodje te komen halen. De ‘warme bakker’ krijgt zo een nieuwe dimensie.

Meer info: www.bakkertweet.com p

IMEC organiseerde Op 10 september organiseerden Flanders’ Food en IMEC het seminarie ‘De maaltijd van de toekomst, een cyberlunch?’. Bernard Lahousse van Sense for Taste was een van de sprekers.

Sense for Taste Sense for Taste is een bedrijf dat voedingsbedrijven ondersteunt om creatiever en efficiënter voedingsproducten te ontwikkelen. Een van de instrumenten hiervoor is het concept van foodpairing dat door het bedrijf verder werd uitgewerkt.

Flemish Primitives 8 februari 2010, Brugge Bernard Lahousse is ook projectleider van The Flemish Primitives. Dit jaarlijkse event wil een ontmoetingsplaats zijn tussen topchefs, wetenschappers en creatieve geesten.

Meer info: www.theflemishprimitives.com

21 InterConnect

11-2009

Nieuwtjes

Vliegen als vogels Amerikaanse doctoraatsstudenten aerodynamica bedachten een leuk concept voor de groene ontwerpwedstrijd ‘Fly your ideas’ van Airbus. Ze berekenden dat vliegtuigen minder gaan verbruiken als ze in formatie vliegen, zoals trekvogels.

Een praktisch voorbeeld van dit concept: vliegtuigen uit San Francisco, Los Angeles en Las Vegas met bestemming Londen passen hun vertrektijden zodanig aan dat ze op hetzelfde tijdstip kunnen verzamelen boven Utah en dan verder in formatie vliegen naar Londen.

Kijk daar, een zwerm vliegtuigen!

EXTRA: Bekijk hier de videos van de 'Fly your ideas' wedstrijd.

De hotelkamer van de toekomst

Tot rust komen met een videospel?

Nintendo toonde op een persconferentie de Wii Vitality Sensor.

Deze sensor wordt gedragen rond de vinger en zou op basis van de hartslag en de geleiding van de huid de emoties kunnen meten. Zo kan je bv. achterhalen of iemand gestresseerd is en met een speciaal ontworpen spel, de speler tot rust laten komen.

Benieuwd hoe zo’n spel eruit zal zien en of je van gamen echt rustig kan worden ...

EXTRA: Bekijk de persconferentie over de Wii Vitality Sensor.

22 I n t e r C o nn e c t

1 1 - 2 0 09

Duitse onderzoekers van het Fraunhofer Institute ontwikkelden de hotelkamer van de toekomst. Er zijn geen hoeken in de kamer, alles is afgerond.

Ronde vormen zouden immers meer rustgevend zijn. Via een computer aan de wand die je met je stem bedient, kan je het bed lichtjes laten wiegen terwijl je de kleur van het plafond verandert van wit naar roos naar blauw. Alles volgens jouw wensen. Het grote raam kan je omtoveren tot een beeldscherm waarop je een film bekijkt, al wiegend in je bed. Heerlijk toch?

EXTRA: Bekijk een BBC-reportage over de hotelkamer van de toekomst.

Op www.imec.be/interconnect vind je extra info en/of beeldmateriaal bij deze nieuwtjes.

Extra-legaal voordeel van de toekomst

© koschipics.de Th

omas Koschoreck

Met zijn Vision EfficientDynamics conceptauto toont BMW op de Frankfurt Motor Show dat een hybride wagen er ook sportief en hip kan uitzien.

En hoe gaan we deze hippe wagens opladen in de toekomst? Dat vertelde een professor uit Vermont op de 38ste Solar Conference in New York. Hij ziet een ongelooflijke kans voor de zonnecelindustrie om samen met autofabrikanten concepten te ontwikkelen voor een groene toekomst. Naast het inbouwen van zonnepanelen in de wagens, denkt hij bv. aan het opzetten van zonnecelinstallaties op de parking van bedrijven.

Werknemers kunnen hun wagen inpluggen op deze installatie en hun wagen opladen terwijl ze aan het werk zijn.

EXTRA: Bekijk een video over de Vision EfficientDynamics conceptauto

EXTRA: Bekijk een interview met de Vermontse professor Steven Letendre.

De tv kijkt mee Tv-kijken krijgt een nieuwe betekenis als je Apple mag geloven. Apple lanceerde het idee – en kreeg er een octrooi over toegewezen – van een kijkend beeldscherm. De beeldelementen (pixels) van de schermen zouden hiervoor voorzien worden van miniatuurcameraatjes. Mogelijke toepassingen zijn een tv die gebaren en gezichtsuitdrukkingen herkent en zo kan bediend worden; een digitale spiegel; een mobiele telefoon waarvan het scherm eveneens dienst doet als camera; beeldschermen voor meer natuurlijke videoconferencing (je kijkt elkaar in de ogen).

En als we zelf wat verder denken: wat dacht je van een tv die reclame toont met een gezonder alternatief voor de chips die je aan het eten bent, of een baas die meekijkt ‘in’ je computerscherm ...

Luister, een 3D-beeld Onderzoekers hebben samen met een blindeninstituut een helm met geïntegreerde camera’s ontwikkeld. Dankzij deze helm kunnen blinden zich zelfs in een drukke straat zonder problemen verplaatsen. De beelden van de camera’s worden door beeldverwerkingalgoritmes geanalyseerd om na te gaan waar zich obstakels bevinden en of en hoe die zich bewegen. Deze informatie wordt vervolgens omgezet in geluiden die de blinde persoon intuïtief kan gebruiken om zich in de juiste richting te begeven. Zo worden de geluiden luider als je het object nadert, stiller als je ervan weggaat, een geluid in je rechteroor verwijst naar een object langs je rechterkant enz.

De camerahelm houdt er ook rekening mee in welke richting je je hoofd beweegt om de geluidsinformatie aan te passen. Wordt dit misschien de blindenstok van de toekomst?

EXTRA: Lees meer over het kijkend beeldscherm van Apple.

23 InterConnect

11-2009

Dit jaar viert IMEC zijn 25ste verjaardag. Een ideaal moment om naar de toekomst te kijken. Daarom brengen we in de InterConnect-nummers van 2009 de toekomstvisie van experts over gezondheidszorg (IC29), alternatieve energie (IC30) en elektronica (IC31).

Bekijk de artikels uit voorgaande InterConnects op www.imec.be/interconnect

24 I n t e r C o nn e c t

11-2009

De glazen bol van ...

Francis Bruynseels

“ In 2025 plukken we onze e-mails uit de lucht” Hoe zullen we communiceren in 2025? We vroegen het aan Francis Bruynseels, directeur bij de Smart Systems and Energy Technology groep van IMEC. “We zullen geen mobiele telefoons of zakagenda’s meer met ons meedragen, dat is zeker”, stelt hij.

M

aar hoe zullen we dan wel communiceren? We overlopen met Francis Bruynseels een standaardwerkdag en komen voor verrassende toekomstbeelden te staan.

Het ontbijt met snuffelende sticky notes Francis Bruynseels: “Ik begin mijn dag altijd met het lezen van de krant. Dat zal in 2025 niet anders zijn. De krant zal er niet meer uitzien zoals vandaag. De papieren versie bestaat misschien nog wel, maar in zeer kleine oplage voor een beperkte groep van mensen (die om nostalgische redenen er geen afscheid van kunnen nemen.

Ik misschien?). Een krant op oprolbaar e-paper zal volledig ingeburgerd zijn. Ik verwacht dat we in 2025 al een stap verder zullen staan en dat het nieuws zal getoond worden als een soort projectie in de lucht, of op de ontbijttafel of de muur die dienst doen als beeldscherm. Deze ‘krant’ zal multimediaal zijn en het nieuws illustreren met foto’s, audio en video.”

Niet alleen de krant vliegt in de lucht in 2025.

Zo kan je onderweg naar het ontbijt ook een

zwevende sticky note tegenkomen. Francis Bruynseels: “Berichtjes die je nu voor je huisgenoten achterlaat op de ontbijttafel, zullen in de toekomst zelf op zoek gaan naar de geadresseerde. Ik denk bijvoorbeeld aan een sticky note met een boodschap voor mijn dochter – ‘Kan je brood gaan halen?’ – of een videoboodschap voor mijn zoon waarin ik hem succes wens voor zijn examen.”

mens is een kuddedier, een sociaal wezen, we zullen dus altijd elkaar fysisch willen ontmoeten.

We zullen wel thuiswerken, en zeker meer dan vandaag, maar het zal zeker niet de standaard worden. Thuiswerken zal gebeuren als we daar een goede reden voor hebben, bv. om de file te vermijden, om familiale redenen of omdat een bepaalde opdracht thuis sneller kan afgewerkt worden (en er dus meer vrije tijd overblijft).”

Francis Bruynseels hamert erop dat deze alomtegenwoordigheid van informatie en berichtjes zeker niet beangstigend zal zijn. De informatiedragers zoals de krant en de sticky notes weten op voorhand wat onze wensen zijn en leren onze wensen kennen door ons gedrag. Bijvoorbeeld: ‘toon voor 9u ‘s morgens nooit een bericht van mijn schoonmoeder of een werkgerelateerd bericht’ of de krant die ‘leert’ dat ik sportberichten niet interessant vind en deze informatie dan ook automatisch achterwege laat.

Thuiswerken wordt gemakkelijker dan ooit met bijvoorbeeld levensechte teleconferenties met collega’s of buitenlandse zakenpartners. Francis Bruynseels: “Deze persoon kan virtueel tegenover jou aan tafel zitten. De bewegingen en het gesprek gebeuren in real time. Ook kan je elkaar in de eigen taal aanspreken.” Een ander aspect dat het thuiswerken zal vergemakkelijken, is de naadloze en supersnelle toegang tot de informatie op het bedrijfsnetwerk of internet.

Thuiswerken met je collega’s Op de vraag of we zullen thuiswerken in de toekomst, is Francis Bruynseels duidelijk: “De

Een auto die alles gezien heeft Maar we zullen dus nog wel met de auto naar het werk gaan, en wat voor een auto! Francis

25 InterConnect

1 1 - 2 0 0099

Francis Bruynseels

Bruynseels: “Onze auto zal communiceren met de auto’s in de buurt en met de weginfrastructuur (bv. verkeerslichten, verkeersborden). Op basis van al deze informatie zal onze auto zijn rijstijl aanpassen, bv. remmen indien de auto voor ons remt, vertragen indien op een afstand van enkele auto’s vóór ons een fietser wordt opgemerkt.

Snelheidscontroles zoals we die vandaag kennen, worden overbodig omdat onze slimme auto er zelf voor zorgt dat hij veilig en volgens de regels rijdt.”

“Het autonavigatiesysteem zal de wensen van zijn bestuurder ‘leren’ kennen en bv. niet door een stadskern rijden omdat het systeem gemerkt heeft dat de bestuurder dit liever niet doet. Het wegennet zal nog altijd vol zitten, maar toch zullen we sneller ter plaatse zijn omdat alles bijna automatisch gebeurt. Met de wagen rijden zal het rustige gevoel van met de trein rijden benaderen.”

Naar het raam staren op kantoor Eens op kantoor aangekomen, zullen we eerst verwittigd worden van de meest dringende zaken, bv. ‘Er is een persoonlijk bericht van de CEO’ of ‘U heeft een vergadering met x, zal ik hem laten weten dat u bent aangekomen?’. Francis Bruynseels: “Je kan deze berichten (tekstberichten, audio- of videoboodschappen) bekijken waar je wil. Allerhande voorwerpen kunnen als beeldscherm fungeren: de muur, het raam, het whiteboard, de tafel waaraan ik ga zitten. Ook het verlichtings- en verwarmingssysteem passen zich automatisch aan volgens mijn voorkeuren (bv. minimum aan verlichting als ik alleen ben, maximum verlichting als er een vergadering is met meerdere collega’s)”.

26 I n t e r C o nn e c t

11-2009

Vandaag staat de technologie voor dergelijk scenario al redelijk ver. Zo bestaan er bijvoorbeeld verlichtingssystemen die aan- of uitgaan afhankelijk van de hoeveelheid daglicht en de aanwezigheid van personen in de ruimte. Francis Bruynseels: “In de toekomst zal het systeem ook weten wie er in de kamer is en wat die persoon zijn voorkeuren zijn wat betreft verlichting. De identificatie van de persoon kan gebeuren door een vingerafdruk bij het openen van de deur, door gezichtsherkenning met camera’s, stemherkenning, RFIDs in kleding enz.”

TV kijken zonder irriterende reclame?

Als je ‘s avonds thuiskomt en tv wil kijken, zal ook die ervaring op maat gesneden zijn. Francis Bruynseels: “Ik zou het zelfs geen ‘tv’-kijken meer noemen. We zullen niet meer op een vaste plaats naar een centraal scherm/systeem zitten kijken. Wel zullen we ergens in huis naar een informatiedrager kijken, bv. de muur voor onze gemakkelijkste zetel.”

“Het uitzenden van programma’s op vaste tijdstippen zal ook niet meer gebeuren. We kijken naar programma’s die we opvragen (video-ondemand) of die de ‘tv’ ons zelf voorstelt op basis van eerdere films die we zagen en al dan niet positief beoordeelden. De tv zal immers weten wie er kijkt. De reclameblokken zal je kunnen weglaten, mogelijk tegen betaling. Of je laat reclame toe en krijgt aanbiedingen te zien die op jou van toepassing zijn: bv. reclame over auto’s (binnen jouw budget!) omdat men weet dat je bijna aan een nieuwe toe bent.” Opnieuw benadrukt Francis Bruynseels dat dit zeker geen Big-Brother scenario is: je hebt zelf de controle

over welke informatie je vrijgeeft en waarvoor die mag gebruikt worden.”

Francis Bruynseels: “Tv-kijken zal veel socialer worden. Je kan samen met vrienden naar een programma kijken. Die vrienden zitten dan virtueel naast jou in de zetel. Let op: als die vrienden in de buurt wonen, zal je ‘in levenden lijve’ afspreken. Kan je echter door omstandigheden niet samen zijn, wordt gekozen voor de virtuele aanwezigheid. Tv-kijken zal ook interactief worden. Je kan bijvoorbeeld deelnemen aan een programma en dan ook virtueel in beeld verschijnen. We worden allemaal acteurs.”

Een ding is duidelijk: Francis Bruynseels is positief over de toekomst. Een toekomst waarin we een rijker sociaal leven zullen hebben, o.a. omdat de technologie onze communicatie zal verrijken en vergemakkelijken. Bovendien zullen we technologie gebruiken zonder dat we beseffen welke technologie nodig is. Francis Bruynseels: “In tegenstelling tot wat veel mensen vandaag denken, zal de volgende generatie niet verschrompelen tot een stel individualisten die puur virtueel in hun huiskamer leven.”

Toch geeft Francis Bruynseels toe dat de uitdagingen op het gebied van wetgeving en privacy enorm zullen zijn. “Dit aspect zal de evolutie naar de hier beschreven toekomst zeker vertragen, maar niet stoppen. De voordelen voor de gebruikers zullen immers zo groot zijn, dat de veranderingen er zeker zullen komen.”

We kijken er alvast naar uit! p

De glazen bol van ... onze abonnees en IMECers Dit jaar viert IMEC zijn 25ste verjaardag.

Een ideaal moment om naar de toekomst te kijken: hoe zouden de nieuwtjespagina’s van InterConnect eruit zien in 2025? We vroegen het aan onze lezers en IMECers.

Pratende auto’s

Snuffelen voor een betere gezondheid

25 augustus 2025 - De Europese Commissie keurde vandaag een wetsvoorstel goed dat autofabrikanten verplicht om alle nieuwe modellen te voorzien van het CARE-systeem. CARE - Collision Avoidance Radio Exchange - is een systeem dat auto’s laat communiceren met andere auto’s in de nabijheid. Zowel positie- als snelheidsinformatie kan op die manier worden uitgewisseld. Indien er een aanrijding dreigt te gebeuren, neemt het CARE-systeem de controle over de remmen en het stuur over om zo het ongeval te vermijden. Uit een studie van het European Transport Safety Council (ETSC) blijkt dat het dodental op de weg kan afnemen met 78% wanneer meer dan 90% van de wagens wordt uitgerust met het CARE-systeem.

23 november 2025 - Zowel het Wereld Natuur Fonds als de Wereldgezondheidsorganisatie feliciteerden vandaag de duizenden ontwikkelaars van MobiSniff voor het belangeloos ter beschikking stellen van hun geavanceerde biosensortechnologie. Inmiddels gekoppeld aan miljoenen voertuigen, communicatiebadges en smartphones seinen hun biosensoren permanent een schat aan informatie de wereld rond. Dankzij de Galileo-koppeling hebben zowel burgers als overheden toegang tot extreem nauwkeurige realtimeoverzichtskaarten van water- en luchtkwaliteit. De nieuwe generatie sniffers zal volgens de ontwikkelaars eveneens gebruikt kunnen worden om de kwaliteit van voedingswaren eigenhandig te controleren. Ondanks het lof van het WWF en WHO klinkt er ook protest vanwege de landbouw- en voedingslobby die de druk op de sector voelt toenemen.

Denis Shamiryan, senior onderzoeker Procestechnologie IMEC

Nik Baerten, CEO Pantopicon

27 InterConnect

11-2009

Weekendje boeken via de melkverpakking?

2 april 2025 – De samenwerking tussen een melkproducent, een verpakkingsproducent en een Leuvense onderzoeksgroep leverde een unieke melkverpakking op, vanaf vandaag te vinden in de betere supermarkt. Het brik bevat geïntegreerde plastic sensoren, een beeldscherm en een RFID-tag. De sensoren meten continu de kwaliteit van de melk en de bewaartemperatuur. Afhankelijk van deze gegevens wordt de houdbaarheidsdatum berekend en eventueel aangepast. Het beeldscherm geeft deze houdbaarheidsdatum weer, maar zodra de melk uit het rek wordt gehaald, verschijnt ook informatie over de boerderijen van herkomst (melk wordt gemengd bij ophaling), en een onlinecursus ‘hoe melk je een koe’ (ideaal om je kinderen te animeren in het winkelkarretje). Ook thuis kan je verder genieten van de hightechfeatures van dit melkbrik. Als je namelijk je mobiele telefoon – anno 2025 – in de buurt van het melkbrik brengt, krijg je via de RFID-tag toegang tot de websites van de boerderijen om snel een weekendje hoevetoerisme te boeken.

Kris Van de Voorde, business program manager, IMEC

RF-detective 4 november 2025 – Door gebruik te maken van (ultra)-breedband radiofrequente (RF) signalen is het vandaag mogelijk om informatie te verkrijgen en zelfs beelden te maken van voorwerpen die tot nog toe ‘onzichtbaar’ waren.

Zo kunnen biologische signalen (zoals hartbewegingen) met behulp van een draadloos systeem opgevolgd worden in reële tijd, en dit zonder het aanbrengen van sensoren op de patiënt. Telemonitoring van bejaarden thuis, het detecteren van leven na een instorting of overstroming, ... de toepassingen zijn legio.

Ook kan onzichtbare vervuiling op stranden opgespoord worden, waar onzuiverheden zoals oliedeeltjes verdoken kunnen zijn in met zoutwater gedrenkt zand.

Archeologische en zelfs criminele onderzoeken kunnen plannen maken van ondergrondse monumenten en resten van misdaden aan het licht brengen zonder alles (vooral nutteloos) te moeten opgraven. Ook het draadloos opsporen van personen in gebouwen wordt mogelijk. Misschien vinden we dan eindelijk een manier om de vele ronddwalende spoken in Schotse kastelen zichtbaar te maken ...

Emmanuel Van Lil en Dominique Schreurs, professoren K.U.Leuven (ESAT)

28 I n t e r C o nn e c t

11-2009

Spoorwegbrug vraagt zelf om onderhoud 27 oktober 2025 - De spoorwegbrug in de Antwerpse haven werd bij de bouw in 2009 voorzien van een integraal monitoringsysteem.

De signalen worden in real time verstuurd naar een dispatching waar ook andere recente bouwwerken in publiek beheer en een groot aantal privé-constructies ‘bewaakt’ worden.

Eerder dit jaar gaven de ingebouwde spanningsensoren al aan dat de krachtwerking op de pijlers van de brug enigszins gewijzigd was. Het monitoringsysteem bracht de informatie over naar de dispatching in de vorm van een alarm, gevisualeerd op het 3D-elektronisch plan van het bewuste bouwwerk. De bevoegde ingenieur kon op basis van realtimesignalen van geplaatste zettingsmeters, verplaatsingopnemers en temperatuursensoren beoordelen dat er geen onmiddellijke ingrepen nodig waren.

Nu echter geven de ingebouwde pHsenso­ren aan dat het carbonatiefront in de horizontale balken tot op enkele millimeter van de wapening genaderd is en dat ingrijpen noodzakelijk is om betonrot te voorkomen. Het onderhoud zal, met dank aan het automatische onderhoudsalarm, beperkt en goedkoop zijn omdat tijdig geïntervenieerd wordt.

Filip Van Rickstal, projectleider WTCB

Alle machines spreken dezelfde taal 17 december 2025 – Vandaag wordt in Brussel een datacenter geopend dat onderdeel is van een groots opgezet project om machine-to-machine communicatie te vereenvoudigen. Er zal zowel informatie van medische implantaten als van grote installaties terechtkomen. Zo zullen geïmplanteerde pacemakers het hartritme en hun batterijniveau regelmatig doorseinen. Dit gebeurt van de persoon met pacemaker, via satellieten, naar het datacenter. Vanuit het datacenter gaat de informatie naar de ziekenhuizen die de patiënten tijdig binnenroepen voor ‘onderhoud’. Met dezelfde communicatie­ module communiceren ook sensoren die slijtageparameters monitoren bij windmolens. Deze gegevens worden via het datacenter gecommuniceerd naar de service engineers die verantwoordelijk zijn voor het onderhoud van deze windmolens.

Mark Van Hamme, CEO Brain2

Een iCog aan je zijde 19 april 2025 – In het verleden werd een toekomst voorspeld waarin mensen zouden worden vergezeld van een Droid. Dat idee lijkt nu verouderd. Vandaag worden immers de eerste iCog v1.2’s ingeplant bij 100 vrijwilligers, dankzij het baanbrekende werk op het vlak van cognitieve wetenschappen en neurologie. De iCog doet dienst als iemands tweede ‘processor’ (de eigen hersenen zijn de eerste processor). Deze ingebedde artificiële intelligentie voorziet de gebruiker van een schat aan informatie, en laat toe om bv. vloeiend 20 talen te spreken. It’s all in the mind – embedded!

Thangaraju Sarasvathi, procesintegratie-ingenieur, IMEC

C2C2 Solar Car op het autosalon 8 september 2025 - Vandaag wordt de ‘C2C2 Solar Car’, kort voor Cradle-To-Cradle Solar Car met Car-to-Car-communicatie, gelanceerd op het autosalon.

Mede dankzij de historische overwinning van het Umicore Solar Team op de World Solar Challenge in 2009 zijn de germaniumzonnecellen gemeengoed geworden en onderdeel van de basisuitrusting van de elektrische gezinswagen van het jaar 2025. Wagens die jaarlijks minder dan 30.000 km afleggen, produceren hierdoor netto meer energie dan ze verbruiken en sturen via hun lokaal oplaadnetwerk nu ook hun energie stroomopwaarts.

Een eyecatcher in de wagen is het in de voorruit geïntegreerde 3-dimensionele gps-systeem, welk eveneens alle weggebruikers in een straal van enkele honderden meters visualiseert en de bestuurder proactief waarschuwt voor mogelijke aanrijdingen wanneer andere weggebruikers zijn route zouden kunnen kruisen. De car-to-car (C2C)-communicatie werd het afgelopen decennium sterk uitgebreid naar alle weggebruikers, ook voetgangers en fietsers.

Onopvallend aanwezig in de wagen zijn de talloze intelligente verbindingsmaterialen ter bevordering van het recyclageproces. De wagen is immers niet alleen ontworpen voor een eenvoudige assemblage maar eveneens voor een makkelijke recyclage. De economische waarde van een cradle-to-cradle (C2C) ontworpen wagen is een sterk verkoopsargument. De elektrische gezinswagen van het jaar 2025 is opwaarts compatibel, modulair, regenereerbaar en bovenal tot in zijn details gepersonaliseerd en gefinetuned voor de gebruiker in kwestie. Toon me je wagen en ik weet wie je bent.

Bert Celis, innovatieadviseur, Innovatiecentrum Limburg

29 InterConnect

11-2009

Bits&Chips hightech systemen 18 november 2009, Faculty Club, Leuven

Standaardisatie voor draadloze communicatie (Derde werkvergadering van de Wireless Community, enkel toegankelijk voor leden)

Meer info: www.imec.be/evenementen 9 december 2009, IMEC, Leuven 2nd International workshop on flexible and stretchable electronics 16-18 november 2009, Universiteit Gent, Gent

Meer info: www.wireless-community.be/events.asp

Meer info: www.flexstretch.eu

Brainstorming over flexibele elektronica in voedingsverpakking 9 december 2009, CMST, Gent

Basics of biology for engineers 23-24 november 2009, IMEC, Leuven

Meer info: Kris.Vandevoorde@imec.be

Meer info: www.imec.be/mtc

Staalhemel 12-20 februari 2010, Concertgebouw, Brugge

PCB-specificatie in het loodvrij soldeertijdperk 27 november 2009, IMEC, Leuven Meer info: www.rohsservice.be of Geert.Willems@imec.be

Meer info: www.staalhemel.com

Analog design essential topics (Lessenreeks door Willy Sansen, ook afzonderlijk te volgen) november 2009 - maart 2010, IMEC, Leuven Meer info: www.imec.be/mtc

Kan je er niet bij zijn?

IMEC biedt sinds kort de mogelijkheid om cursussen en seminaries van op afstand te volgen, hetzij via live streaming, hetzij via video-casting on demand. Een demo is te bekijken op http://is.gd/1loPj Interesse? Contacteer training@imec.be

30 I n t e r C o nn e c t

11-2009

In elk nummer van InterConnect laten we iemand van IMEC aan het woord die op een of andere manier samenwerkt met de Vlaamse industrie. In dit nummer: Franciska Vanheusden.

Franciska Vanheusden is management assistent bij de groep Industrialisatie en Innovatie van IMEC. Zij is het gezicht achter vlaamseindustrie@imec.be en zorgt ervoor dat uw vraag bij de juiste mensen terechtkomt.

Wat is volgens jou ‘het gat in de markt’?

Mijn zoontje had vorige winter een ijzertekort. We moeten dat deze winter opvolgen, maar bloedtesten zijn niet echt leuk voor kinderen. Het zou geweldig zijn, mocht een bloedtest mogelijk zijn zonder die vervelende prik. Op IMEC’s demo-avond ‘Biomedical Electronics’ die ik mee organiseerde, ontdekte ik dat er hier een project loopt rond een ‘muggenprik-naaldje’. Met een nanonaaldje zo groot als de holle buis van de muggenmond zal het prikje niet meer voelbaar zijn.

Welke interessante cursus volgde je onlangs?

De cursus mindmapping die ik op IMEC volgde, gebruik ik dagelijks. Het is een techniek om visueel informatie of ideeën te ordenen. In het theoretisch gedeelte van de cursus leerde ik bijvoorbeeld dat je eigenlijk maar 7 zaken tegelijk kan onthouden.

Het is dan ook zeer belangrijk om zoveel mogelijk vast te leggen in een mindmap. In de praktijkoefening noteerden we bijvoorbeeld een volledig verhaal in mindmapping waarna we het hele verhaal tot in de puntjes konden reconstrueren. We leerden ook dat af en toe iets compleet anders doen, super bevrijdend werkt. Zo bleek jongleren een perfecte manier om je beide hersenhelften wakker te schudden. Ik heb thuis nog balletjes liggen, maar heb ze wel nog niet mee naar IMEC gebracht.

Meer info: www.nl.wikipedia.org/wiki/Mindmap Welk nieuw project startte je onlangs op waar je sterk in gelooft?

We zijn gestart met een elektronische nieuwsbrief, de ‘InterConnect nieuwsbrief’.

Deze nieuwsbrief wordt verstuurd naar Vlaamse bedrijven en bevat concrete informatie over samenwerkingsmogelijkheden. We willen ook duidelijk aangeven dat IMEC’s werkterrein breder is dan micro- of nanoelektronica.

Franciska.Vanheusden@imec.be

Goede cd die je onlangs kocht?

De cd’s van Het Geluidshuis vind ik super.

Het zijn luisterverhalen voor kinderen maar met zo veel dubbele bodems dat het voor volwassenen even leuk wordt. Dit zijn onze favoriete cd’s op weg naar onze vakantiebestemming.

Je lievelingswijn?

Iona is een Zuid-Afrikaanse wijn die we ooit bij vrienden geproefd hebben. Je kan hem niet in de Belgische supermarkten vinden maar wij hebben via die vrienden een kistje kunnen kopen en dat koesteren we voor de speciale momenten.

31 InterConnect

11-2009

Bent u een KMO met een idee?

Loopt u als KMO al een tijdje op een idee te broeden? Heeft u een innovatieplan waarvan u denkt dat het een grote impact zal hebben? Vraagt u zich af of uw innovatie uitvoerbaar is? Wil u uw dromen graag omzetten in daden?

De KMO-Innovatiecel van Imec werd speciaal opgericht om KMO’s verder te helpen met hun innovatieplannen. Onze medewerkers beantwoorden uw vragen, buigen zich over uw idee en gaan samen met u op zoek naar de juiste aanpak.

Voor meer informatie hierover kan u terecht bij: vlaamseindustrie@imec.be

IMEC vzw RPR Leuven BTW BE 0425.260.668 Kapeldreef 75 B-3001 Leuven BelgiĂŤ www.imec.be