ΑΓΚΥΡΑ ΕΛΠΙΔΟΣ 81 by imis

ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΙΕΡΑΠΥΤΝΗΣ ΚΑΙ ΣΗΤΕΙΑΣ

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

ΠΕΡΙΟΔΟΣ Β΄ ΤΕΥΧΟΣ 81

ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2014

Περιεχόμενα σελ. Ποιμαντορική Ἐγκύκλιος ἐπί τῇ ῾Εορτῇ τῆς Κοιμήσεως τῆς Θετόκου......... 3-4 Μήνυμα τῆς Α.Θ.Π. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ ἐπί τῇ Εορτῇ τῆς Ἰνδίκτου καί τῇ Ἡμέρᾳ Προσευχῆς ὑπέρ τοῦ Φυσικοῦ Περιβάλλοντος ..................................................................... 5-7 Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης ὡς Ὑπέρτιμος καί Ἔξαρχος Εὐρώπης, Ἀρχιμ. Δοσιθέου Κανέλλου .................................................................................. 8-10 Ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ καί ὁ Σταυρός τοῦ Χριστιανοῦ, Ἀποστόλου Ν. Μπουρνέλη .................................................................................. 11-16 Προσωνύμια καί Ἱερές Εἰκόνες τῆς Θεοτόκου, Μαρίας Ζωγραφάκη-Σπυριδάκη ......................................................................... 17-32 Προσκυνηματική ἐκδρομή στούς Ἁγίους Τόπους, Σπυρίδωνος Ζαχαράκη ......................................................................................... 33-43 Δεκαπενταυγούστου ἀποχαιρετισμός..., Ἱερέως Κων/νου Ν. Καλλιανοῦ ........................................................................... 44-45 Ἀπό τή ζωή τῆς Μητέρας Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως, ........................ 46-49 Ἀπό τή ζωή τῆς Τοπικῆς Ἐκκλησίας, .................................................................. 50-63

Ἄγκυρα Ἐλπίδος Διμηνιαῖο Ὀρθόδοξο Περιοδικό τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἱεραπύτνης καί Σητείας. Περιόδος Β΄, Τεῦχος 81, Ἰούλιος-Αὔγουστος 2014. Ἰδιοκτήτης: Ἱερά Μητρόπολις Ἱεραπύτνης καί Σητείας. Ἐκδότης-Διευθυντής, Ὑπεύθυνος κατά νόμο: Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ. Εὐγένιος. Ἠλεκτρονική στοιχειοθεσία: Σταῦρος Κακοδειπνάκης, Γραμματεύς Ἱ. Μητροπόλεως. Ἐπιμέλεια ὕλης, ἠλεκτρονική σελιδοποίηση, προετοιμασία ἐκτύπωσης: Ἀρχιμ. Κύριλλος Διαμαντάκης, Πρωτοσύγκελλος Ἱ. Μητροπόλεως Ἱεραπύτνης καί Σητείας. Διεύθυνση: Φιλοθέου Α΄ 8, 722 00 Ἱεράπετρα. Τηλέφωνο: 28420 22400/22786, FAX: 28420 89653 / Web Site: www.imis.gr / E-mail: imis@imis.gr Κωδικός Ταχυδρομείου: 6155. Ἐκτύπωση: Γραφικές Τέχνες «ΤΥΠΟΚΡΕΤΑ», Ἡράκλειο, τηλ. 2810380886. Τό περιοδικό ἀποστέλλεται δωρεάν. Προαιρετικές εἰσφορές καί ἐμβάσματα. Ἐξώφυλλο: Παναγία Ρόδον τό Αμάραντον, 1771, Φορητή εἰκόνα διαστάσεων 52 Χ 39 ἑκ., χείρ Σταματίου τοῦ Κρητός, ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό Μουσεῖο τῆς Ἱερᾶς Σταυροπηγιακῆς Μονῆς Παναγίας Ἀκρωτηριανῆς Τοπλοῦ Σητείας. Ὀπισθόφυλλο: Λεπτομέρεια ἀπό τήν παραπάνω εἰκόνα, πού δείχνει τή σχηματική ἀναπαράσταση τῆς Μονῆς Τοπλοῦ καί προσφέρει τή μοναδική μαρτυρία τῆς ἀρχιτεκτονικῆς μορφῆς της κατά τό δεύτερο ἥμισυ τοῦ 18ου αἰώνα, ἐξαίροντας καί τόν φρουριακό χαρακτήρα τοῦ μοναδικοῦ συγκροτήματος, πού διατηρεῖται ἀκόμη ἀκέραιο. Σέ μικρογράμματη γραφή καί μέ ἀρίθμηση ὑπομνηματίζονται οἱ χῶροι τῆς Μονῆς καθώς καί ἡ χρήση τους. Τό περιοδικό ἐκδίδεται μέ τή χορηγία τοῦ Κοινωφελοῦς Ἐκκλησιαστικοῦ Ἱδρύματος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἱεραπύτνης καί Σητείας «ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΑΚΡΩΤΗΡΙΑΝΗ».

Ποιμαντορική Ἐγκύκλιος ἐπί τῇ ῾Εορτῇ τῆς Κοιμήσεως τῆς Θετόκου

ΕΥΓΕΝΙΟΣ Ἐλέῳ Θεοῦ Μητροπολίτης Ἱεραπύτνης καί Σητείας Πρός τόν Ἱερό Κλῆρο, τίς Μοναχικές Ἀδελφότητες καί τόν εὐσεβῆ λαό τῆς Θεοσώστου Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἱεραπύτνης καί Σητείας. ••• «Ἡ τόν χοῦν οὐρανώσασα, τόν χοῦν ἀποδύεται καί τό ἀπό γενέσεως ἀποτίθεται κάλυμμα, καί τῇ γῇ τό συγγενές ἀποδίδωσιν» (Ἅγ. Ἀνδρέας Κρήτης). Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί, ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, πού ἑορτάζει σήμερα ὅλος ὁ χριστιανικός κόσμος εἶναι ἡ μεγαλύτερη ἀπό τίς θεομητορικές ἑορτές πού καθιέρωσε ἡ Ἐκκλησία πρός τιμήν τῆς Μητρός τοῦ Κυρίου, τῆς Παναγίας μας. Ἴσως εἶναι καί ἡ παλαιοτέρα ἀπό ὅλες. Τίς πρῶτες μαρτυρίες ἔχομε γι᾽ αὐτήν κατά τόν Ε΄ αἰώνα μετά τήν σύγκληση τῆς Γ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου τῆς Ἐφέσου (431 μ.Χ.), πού καθόρισε ὁριστικά τό δόγμα γιά τό ἱερό Θεομητορικό πρόσωπο. Αὐτό ἔδωσε τήν ἀρχή καί τήν ὤθηση νά στραφοῦν ὅλοι οἱ ἅγιοι Πατέρες μέ ψαλμούς καί ὕμνους καί ἐγκωμιαστικούς πανηγυρικούς λόγους πρός τήν ἱερά Της Κοίμηση. Καί εἶναι παράδοξο ἀλλά καί συγχρόνως θαυμαστό, τό ὀρθόδοξο κριτήριο καί ἡ λαϊκή εὐσέβεια νά στραφοῦν στήν Κοίμηση καί τόν θάνατο, γεγονός ὄχι τόσο εὐχάριστο γιά κάθε ἐποχή καί κάθε ἄνθρωπο. Ἡ σύνδεση αὐτή τῆς Παναγίας μέ τήν Κοίμησή Της ἔγινε πολύ νωρίς στό χωρίο Γεθσημανή τῶν Ἱεροσολύμων, πού βρίσκεται καί ὁ Τάφος Της. Μέσα στόν Ε΄ αἰώνα ἐμφανίζονται πολλές ἑορτολογικές ἐξελίξεις, πού ἀναγνώρισε ὁ αὐτοκράτορας Κων/πόλεως Μαρκιανός, ὁ ὁποῖος καί ἔκτισε στό χῶρο αὐτό τοῦ Θεομητορικοῦ Μνήματος μεγαλοπρεπή Σταυροειδή Βασιλική, ὅπως σώζεται μέχρι τίς μέρες μας. Ἡ ἐξέλιξη καί ἡ εὐλάβεια στό ἱερό πρόσωπο τῆς Παναγίας μας μέ πλούσια Ἱεροσολυμική λατρευτική παράδοση κορυφώνεται στήν ἑορτή τῆς σεβάσμιας Κοίμησής Της στίς 15 Αὐγούστου. Ἔτσι καθιερώθηκε πλέον ὡς ἑορτή ἡ Κοίμηση τῆς Θεοτόκου, γνωστή ἀπό τούς πρώτους αἰῶνες, μέ χιλιάδες προσκυνητῶν νά καταφεύγουν ἀπό τότε στόν Θεομητορικό Τάφο. Μέ τόν ἐπίσημο αὐτό ἑορτασμό, καί μάλιστα στήν ἱερά Της Κοίμηση, ἐπισημοποιήθηκε ἡ ἑορτή καί παράλληλα διαδόθηκε καί ἐπεκράτησε σέ Ἀνατολή καί Δύση ἡ καθολική εὐλάβεια καί ἀγάπη στό πρόσωπο τῆς Παναγίας καί ἡ προσκύνηση στό ἱερό Θεομητορικό μνῆμα Της. Ἀπαλλαγμένη ἀπό τή βαρύτητα τῆς γήϊνης σάρκας, πού καί ἡ Παναγία μας ἔφερε ὡς ἄνθρωπος, τώρα φεύγει πρός τά οὐράνια, ἀφήνοντας στή γῆ τό ἀπό γενέσεως ἀνθρώπινο κάλυμμα. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὑπακούει στούς ὅρους τῆς φύσεως, καίτοι Μητέρα τοῦ Χριστοῦ, καί ὑπόκειται καί Αὐτή στόν ἀδόκητο θάνατο. Παρά ταῦτα, «ἀνατρέχει πρός παλίζωον μετάστασιν» στήν ἀγκαλιά τοῦ Χριστοῦ καί ἀποκτᾶ πλέον «ζωαρχική ἀνάλωτη», δηλ. ἀνεξάντλητη, αἰώνια, θεϊκή πλέον κατάσταση, κατά τόν Ἅγιο Ἀνδρέα Κρήτης. Νικήθηκαν οἱ ὅροι τῆς φύσεως στήν

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

ἔνδοξη Κοίμηση τῆς Παναγίας μας, γιατί «Τάφος καί νέκρωσις οὐκ ἐκράτησεν» καί ὡς Μητέρα τῆς Ζωῆς μετατέθηκε πάλι στήν αἰώνια Ζωή, ξεπερνώντας τόν θάνατο. Πραγματικά παράδοξο! «Πῶς νά ὀνομάσομε αὐτό τό μυστήριο», ρωτᾶ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός. «Θάνατο; Πῶς; ὅταν κατά φυσική ἀνάγκη ἡ μακαρία ψυχή τῆς Παναγίας χωρίζεται ἀπ᾽ τό πάναγνο σῶμα Της καί αὐτό ἐνταφιάζεται· ὅμως δέν παραμένει στόν θάνατο καί ἡ φθορά δέν τό διαλύει». Καί τοῦτο ἐξηγεῖται γιατί ὡς Μητέρα γέννησε τόν Χριστό, ἀλλά ἡ παρθενία της ἔμεινε ἄθικτη καί ἀπείρακτη. Ὅπως, λοιπόν, τό σῶμα τῆς Παναγίας μας ἔμεινε ἄθικτο, ἔτσι καί στό θάνατο καί στή μετάστασή Της φυλάσσεται ἀδιάλυτο. Μετατίθεται στούς οὐρανούς γιά νά ζήσει ζωή «ζωαρχική ἀνάλωτη», αἰώνια, ἀναλοίωτη. Ἡ Κοίμηση τῆς Παναγίας εἶναι μετάβαση ἀπό τά πρόσκαιρα, γήϊνα καί καθημερινά, στά αἰώνια καί θεϊκά σκηνώματα, ἀφοῦ ἔζησε σ᾽ ὅλα τά χρόνια τῆς ἐπίγειας ζωῆς Της μαζί μέ τόν Υἱό Της καί Κύριο καί Θεό Της Ἰησοῦ Χριστό. Πῶς τώρα μέ τόν θάνατο θά ἀποχωριζόταν, ἀφοῦ ὁ ἴδιος ὁ Χριστός τήν εἶχε καταστήσει δικό Του ἐνδιαίτημα, δική Του ἐπίγεια κατοίκηση; Οὔτε ὁ θάνατος δέν μπορεῖ νά διαλύσει τόν σύνδεσμο καί τήν ἀφοσίωση τῆς Παναγίας καί τοῦ κάθε πιστοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Ἰ. Χριστό, τόν αἰώνιο νικητή τοῦ θανάτου καί παροχέα τῆς ἀθανάτου ζωῆς. Εὐκαιρία φέτος στή γιορτή Της νά τό ἐννοήσουμε, νά τό ποθήσομε, νά τό ζητήσουμε, νά τό πανηγυρίσομε ὡς δυνατότητα πραγματικῆς θεαρχικῆς ζωῆς πού ξεκινᾶ ἀπ᾽ αὐτή τή ζωή, νικᾶ τόν θάνατο καί φτάνει στήν ἀπέναντι ὄχθη, τήν αἰώνια ζωή, «ἔνθα ἦχος καθαρός ἑορταζόντων» «τῶν καθορώντων τοῦ Θεϊκοῦ προσώπου τό ἄρρητον καί θεϊκόν κάλλος». Ὅλα τά γεγονότα τῆς ζωῆς τῆς Παναγίας μας εἶναι παράδοξα, θεοπρεπῆ καί ἔνδοξα, γι᾽ αὐτό καί ἐπιθυμητά καί ἀξιοζήλευτα ἀπ᾽ ὅλους μας. Γιά τό λόγο αὐτό καί ἐμεῖς ὡς παιδιά Της τά ποθοῦμε καί τά πιστεύομε. Καί αὐτό τόν ἱερό πόθο καί τήν προσδοκία, ἀναμένομε ὡς ἀνταμοιβή τῆς συμμετοχῆς καί τῆς ἀγάπης μας στή μεγάλη Ἑορτή Της, ὅπως σημειώνουν οἱ Ἅγιοι Πατέρες. Ἀγαπητοί μου Ἀδελφοί, Τά γεγονότα τῆς ἐπίγειας ζωῆς τῆς Παναγίας, συνδεδεμένα ἄρρηκτα μέ τό μυστήριο τοῦ Λόγου τῆς ζωῆς, τῆς θείας δηλ. ἐνσαρκώσεως τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ, τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἐγγυῶνται μία αἴσθηση ἐλπίδας καί παρηγοριᾶς στήν ἀνθρώπινη φύση μας, ὅτι ὅλα τά γεγονότα τῆς ἐπίγειας ζωῆς μποροῦν νά λάβουν θεϊκή δύναμη καί Χάρη κατ᾽ ἀναλογία μέ τή ζωή τῆς Παναγίας μας. Αὐτός εἶναι καί ὁ λόγος πού ἐπιτελοῦμε τά «συναπαντήματα» καί μνημονεύομε τούς κεκοιμημένους γιά νά τιμήσομε τή μνήμη τοῦ θανάτου τους. Οἱ θλίψεις τῆς ζωῆς αὐτῆς καί οἱ δοκιμασίες, ἀκόμα καί αὐτός ὁ βέβαιος θάνατος καί ὁ ἀνθρώπινος ἀποχωρισμός, μποροῦν νά γίνουν ἀφορμή καί αἰτία πνευματικοῦ καί ὑπαρξιακοῦ προβληματισμοῦ, ἀνάνηψης καί ἀναβάπτισης στά αἰώνια νάματα τῆς ἀμωμήτου πίστεως. Μποροῦν νά μεταμορφωθοῦν στήν ἀναπόφευκτη πορεία πρός τά ἔσχατα μέ σκοπό τό πλήρωμα τῆς θεϊκῆς ἀγάπης, τῆς πατρικῆς φροντίδας καί τῆς Θεομητορικῆς προστασίας καί μεσιτίας. Ἀρκετοί πιστοί καί ἀφοσιωμένοι στήν Παναγία μας κοιμήθηκαν τόν αἰώνιο ὕπνο τῶν δικαίων ψελλίζοντας τήν ἱερά παράκληση ἤ τούς οἴκους τῶν Χαιρετισμῶν πρός τή Μεγάλη Μάνα. Αὐτό ἐπιβεβαιώνει τούς λόγους καί τήν προτροπή τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ συγγραφέα Ἰωάννου Ἐπισκόπου Εὐβοίας (8ος αἰώνας) πού ἀναφέρει: «τά τῆς Θεοτόκου τῆς ἐλπίδος ἡμῶν πανηγυρίζειν», δηλ. κάθε φορά πού πανηγυρίζομε τήν Παναγία μας πανηγυρίζομε τήν ἐλπίδα τῆς σωτηρίας μας. Αὐτό πατρικά εὔχομαι καί προσεύχομαι, νά πανηγυρίζομε πάντοτε Θεομητορικά, γιά νά ἐπιτύχομε σέ ὅλη μας τή ζωή τόν ἀμετάπτωτο σεβασμό καί τή διαρκή προστασία τῆς Παναγίας μας. Ἀμήν. Ἱεράπετρα, Ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου 2014 Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ † Ὁ Ἱεραπύτνης καί Σητείας ΕΥΓΕΝΙΟΣ τῆς Ὑπεράγνου Μητρός ὑπέρ πάντων ὑμῶν δεόμενος 4

Μήνυμα τῆσ Α.Θ.Π. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ ἐπί τῇ Ἑορτῇ τῆς Ἰνδικτου καί τῇ Ημέρᾳ Προσευχῆς Ὑπέρ τοῦ Φυσικοῦ Περιβάλλοντοσ

†ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ ΕΛΕῼ ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΧΑΡΙΝ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗΝ ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥ, ΣΥΝΤΗΡΗΤΟΥ ΚΑΙ ΚΥΒΕΡΝΗΤΟΥ ΠΑΣΗΣ ΤΗΣ ΚΤΙΣΕΩΣ ΚΥΡΙΟΥ ΚΑΙ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΣΩΤΗΡΟΣ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ Ἀδελφοί καί τέκνα ἐν Κυρίῳ εὐλογημένα, κοινή Μήτηρ πάντων τῶν Ὀρθοδόξων, ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, τό Σῶμα τοῦ αἰωνίου Κυρίου, τοῦ Θεανθρώπου Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἱερουργεῖ φιλοστόργως διά πασῶν τῶν ἐνεργειῶν αὐτῆς, μάλιστα δέ διά τῆς Θείας Εὐχαριστίας καί τῆς προσφορᾶς τῶν δώρων Αὐτοῦ πρός τόν Δημιουργόν αὐτῶν, τό μυστήριον τῆς σωτηρίας τῶν τέκνων αὐτῆς. Καί πράττει τοῦτο, ἔχουσα καί ἀποδεικνύουσα τήν ἀπέραντον καί ἀδιάκριτον ἀγάπην πρός πᾶν μέλος αὐτῆς, εἰς τόν βαθμόν κατά τόν ὁποῖον τήν ἐπιδεικνύει καί ὁ ἐπουράνιος Πατήρ ἡμῶν. Τήν παρουσίαν πάντων τῶν τέκνων της ἔχουσα πάντοτε ἐν τῇ προσευχητικῇ μνήμῃ αὐτῆς ἡ Ἐκκλησία, διατηρεῖ ζωηρόν ἐνδιαφέρον καί μέριμναν διά πᾶν ὅ,τι ἔχει σχέσιν καί ἐπηρεάζει τήν ζωήν αὐτῶν. Διό καί δέν μένει ἀσυγκίνητος καί ἀδιάφορος ἐκ τῆς συνεχιζομένης καταστροφῆς τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος, ἡ ὁποία καθ᾿ ἡμέραν συντελουμένη, ἕνεκα τῆς ἀπληστίας τοῦ ἀνθρώπου καί τῆς ματαίας φιλαργύρου σπουδῆς καί κερδοφορίας, συνιστᾷ ἐν τῇ οὐσίᾳ ἀποστροφήν τοῦ προσώπου τοῦ Κυρίου καί ὡς ἐκ ταύτης ταραχήν τῆς κτίσεως καί διάσπασιν τῆς κορωνίδος τῆς δημιουργίας, τῆς ἀνθρωπίνης ὑπάρξεως καί ἀπειλήν αὐτῆς ταύτης τῆς συνεχίσεως τῆς ζωῆς. Τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον καί ἡ ἡμετέρα Μετριότης ἤδη ἀπό πολλῶν ἐτῶν ἀξιολογοῦντες τά σημεῖα τῶν καιρῶν, ἀλλά καί ἐν πιστότητι εἰς τό εὐχαριστιακόν χρέος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἀνεκηρύξαμεν καί ἀφιερώσαμεν τήν 1ην Σεπτεμβρίου ἑκάστου ἔτους, ἀρχήν τοῦ νέου ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους, εἰς ἱκετηρίους καί ἱλαστηρίους δεήσεις ὑπέρ τῆς διαφυλάξεως τῆς κληροδοτηθείσης ἡμῖν δημιουργίας τοῦ Θεοῦ, τοῦ περιβάλλοντος. Κατά τήν ἡμέραν ταύτην, κλίνομεν γόνυ ψυχῆς καί καρδίας καί ἐξαιτούμεθα παρά τοῦ Θεοῦ Λόγου νά ἐπιβλέψῃ φιλανθρώπως ἐπί τήν δημιουργίαν Αὐτοῦ καί, πα-

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

ραβλέπων τάς ἁμαρτίας καί τήν ἀπληστίαν ἡμῶν τῶν ἀνθρώπων, νά «ἀνοίξῃ τήν χεῖρα Αὐτοῦ καί νά πληρώσῃ χρηστότητος τά σύμπαντα» καί νά ἀνασχέσῃ τήν καταστροφικήν πορείαν τοῦ κόσμου. Εἶναι βεβαίως ἀληθές, ὅτι κατά τάς τελευταίας δεκαετίας ἐπετεύχθη σημαντική πρόοδος, οὐχί βεβαίως ἐπαρκής, εἰς τόν τομέα τῆς προστασίας τοῦ περιβάλλοντος, μέ τήν διαρκῆ εὐαισθητοποίησιν τῆς κοινῆς γνώμης, τήν λῆψιν προληπτικῶν καί ἀνασταλτικῶν μέτρων, τήν λειτουργίαν προγραμμάτων ἀειφορίας, τήν στροφήν πρός ἠπίας μορφῆς πηγάς ἐνεργείας καί πολλά εἰσέτι καρποφόρα καί ἀξιόλογα μέτρα καί δράσεις, εἰς ἅς συνέβαλον καί αἱ προσπάθειαι καί ἡ μέριμνα τῆς Μητρός Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἐν συνεργασίᾳ καί μετά διεθνῶν οἰκολογικῶν ἱδρυμάτων καί ὀργανισμῶν. Ἑορτάζοντες καί ἐφέτος τήν ἑορτήν τῆς Βυζαντινῆς Ἰνδικτιῶνος καί εἰσερχόμενοι εἰς ἕνα νέον ἐνιαυτόν τῆς χάριτος τοῦ Κυρίου, ἀπευθυνόμεθα πρός τό εὐλογημένον Ὀρθόδοξον πλήρωμα καί πρός τόν κόσμον ὅλον καί καλοῦμεν πάντας εἰς συνεχῆ ἐπαγρύπνησιν, εὐαισθητοποίησιν καί συστράτευσιν τῶν δυνάμεων πρός ἐπιστροφήν εἰς μίαν κατάστασιν, ἄν ὄχι εἰς τήν πρωτόπλαστον ἀπολύτως εὐχαριστιακήν καί δοξολογικήν, ἀλλά τοὐλάχιστον εἰς ἀποπνέουσαν τήν χάριν καί τό ἔλεος τοῦ Κυρίου. Ἡ ἄνευ φραγμῶν ληστρική ἐκμετάλλευσις τῶν φυσικῶν πόρων τῆς δημιουργίας, ἀποτελοῦσα τήν κυρίαν αἰτίαν καταστροφῆς τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος, εἶναι κατά τήν μαρτυρίαν τῆς θεολογίας, τῆς τέχνης καί τῆς λογοτεχνίας ἀποτέλεσμα πτώσεως τοῦ ἀνθρώπου, παρακοῆς πρός τήν ἐντολήν τοῦ Κυρίου καί μή συμμορφώσεως πρός τό Θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ἡ Ἐκκλησία παρέχει τό ἀντίδοτον διά τήν θεραπείαν τῶν οἰκολογικῶν προβλημάτων, καλοῦσα τούς πάντας εἰς ἀποκατάστασιν τῆς εἰκόνος τοῦ Θεοῦ εἰς τό ἀρχαῖον, τό πρωτότυπον κάλλος. Ἡ ἀνόρθωσις τῆς πεπτωκυΐας φύσεως τοῦ ἀνθρώπου, τῇ ἐπιπνοίᾳ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί τῇ μετοχῇ εἰς τάς δωρεάς αὐτοῦ, ἀποκαθιστᾷ καί τήν ἁρμονικήν σχέσιν τοῦ ἀνθρώπου μέ τήν κτίσιν καί τήν δημιουργίαν, τήν ὁποίαν ἐποίησεν ὁ Θεός πρός χαράν, τέρψιν καί ἀπόλαυσιν αὐτοῦ, ἀλλά καί ἀναγωγήν αὐτοῦ εἰς τόν Ἴδιον, τόν Πλάστην. Ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία καλεῖ ἡμᾶς «ἐπεξεργάσασθαι ἐν Λόγῳ Θεοῦ καί Πνεύματι ζωοποιῷ τόν ξύμπαντα κόσμον», ὡς ὁ σήμερον ἑορταζόμενος Ἅγιος Συμεών ἐν τῷ στύλῳ, καί ἀπό τῶν αἰσθητῶν καί φυσικῶν νά ἀναβαίνωμεν εἰς τά «μετά τά φυσικά» καί νά κύπτωμεν εἰς «τά τῆς θεολογίας ἁπλᾶ καί ἀπόλυτα μυστικά θεάματα», ὥστε ἀπό τῆς κτίσεως νά ἀναγώμεθα εἰς τόν Κτίστην. Ἡ ἐνοικοῦσα ἐπίπνοια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι αὐτή ἡ ὁποία θεοῖ τόν μέτοχον αὐτῆς καί ἑνοποιεῖ συγχρόνως τόν ἄνθρωπον μέ τό περιβάλλον αὐτοῦ, ὥστε νά αἰσθάνεται αὐτό ὡς μέρος τοῦ ἑαυτοῦ του καί νά σέβεται αὐτό ὡς κάτι τό ἱερόν, χωρίς νά παρασύρεται εἰς καταχρήσεις καί ὑπερβολάς. Ὁ σεβασμός καί ἡ τροφή τοῦ ἀνθρώπου ἐκ τοῦ φυσικοῦ κόσμου ἀσφαλῶς καί δέν ἐπιτυγχάνεται διά τῆς ἀπλήστου χρήσεως αὐτοῦ, ἀλλά διά τοῦ σεβασμοῦ αὐτοῦ, δηλαδή τοῦ ἀλληλοσεβασμοῦ τοῦ ἀνθρώπου πρός τόν συνάνθρωπον, τοῦ ἀνθρώπου πρός τά ἔμβια ὄντα, ἀλλά καί τά ἔχοντα ἰκμάδα καί προσφοράν ζωῆς «καλά λίαν» καί ἐν σοφίᾳ καί ἁρμονίᾳ πλασθέντα μόνῳ τῷ λόγῳ τοῦ Κυρίου ὁρατά τε καί ἀόρατα στοιχεῖα τῆς φύσεως. Τοιουτοτρόπως θά δυνηθῶμεν νά πίωμεν ὕδωρ ἐκ τῆς ζωοποιοῦ πέτρας, νά βλέπωμεν τόν αἰσθητόν ἥλιον καί ἀναγώμεθα εἰς τόν νοητόν ἥλιον τῆς δικαιοσύνης, νά ἀτενίζωμεν τόν ὑλικόν στῦλον τοῦ Ὁσίου Συμεών καί νά βλέπωμεν τόν ἀληθινόν στῦλον τοῦ φωτός, νά βλέπωμεν τάς νεφέλας τῶν ὑδάτων μέ στόχον νά εἰσέλθωμεν εἰς τήν νεφέλην τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, εἰς τήν κατάπαυσιν, ὅπου πρόδρομος ὑπέρ ἡμῶν εἰσῆλθε 6

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

Χριστός, νά σπουδάσωμεν ἀπογραφῆναι μετά τῶν πρωτοτόκων εἰς τήν ἐν οὐρανοῖς Ἐκκλησίαν. Μόνον ὑπό τοιοῦτον φρόνημα κινούμενοι, ἐν σεβασμῷ τῆς προσφορᾶς ἑκάστου ἐμβίου ὄντος καί φυτοῦ εἰς τήν παγκόσμιον λειτουργίαν τῆς ζωῆς, θά ἐπιλύσωμεν αὐτομάτως διά τῆς Θείας Χάριτος καί ὄχι διά τῆς ἀνθρωπίνης ἀδυνάμου βίας πάντα τά περιβαλλοντικά μας προβλήματα. Τό μήνυμα τοῦτο ζωῆς, εἶναι μήνυμα ὑποχρεώσεως νά συνεχίσωμεν τόν πνευματικόν ἀγῶνα καί τήν προσπάθειαν, προσευχόμενοι, προτρεπόμενοι, παρακαλοῦντες, ἱκετεύοντες, ἐφιστῶντες τήν προσοχήν πάντων εἰς τήν ἀναγκαιότητα προστασίας ἡμῶν αὐτῶν ἀπό τῆς ἐπερχομένης ὀργῆς ἐπί τήν κτίσιν λόγῳ τῆς ἀλλοιώσεως αὐτῆς. Ἡ συνεχής προσήλωσις τοῦ ἀνθρώπου εἰς τά γήϊνα καί φθαρτά εἶναι ἡ προκαλοῦσα καί τά προβλήματα εἰς τήν δημιουργίαν, καθότι, ὅσον περισσότερον στρεφόμεθα εἰς τήν γῆν, τόσον περισσότερον ἀπομακρυνόμεθα τοῦ οὐρανοῦ καί τοῦ Θεοῦ. Τήν ὀφειλετικήν καί σωτηριώδη δέσμευσιν αὐτῆς ὑπέρ τῆς προστασίας τοῦ περιβάλλοντος καί τῆς συνεχίσεως ἐν πνευματικῇ καί ὑλικῇ ἀκμῇ τῆς ἐπί τοῦ πλανήτου ἡμῶν ζωῆς, τοῦ κόσμου τοῦ Θεοῦ, ἀναλαβοῦσα ἐν φόβῳ Θεοῦ ἡ Μήτηρ Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία καί καλλιεργοῦσα ἀδιαλείπτως, μελετᾷ τήν πραγματοποίησιν Οἰκολογικοῦ Συνεδρίου κατά τόν προσεχῆ Ἰούνιον ἐν τῇ ἕδρᾳ αὐτῆς ἐπί τοῦ θέματος «Θεολογία, Οἰκολογία καί Λόγος: διάλογος διά τό περιβάλλον, τήν λογοτεχνίαν καί τάς τέχνας». Στόχος αὐτοῦ ἡ ἀφύπνησις τῆς παγκοσμίου συνειδήσεως ἐπί τῆς εἰδικῆς καί ἰδιαιτέρας σημασίας πτυχῆς τῆς ἠθικῆς καί πνευματικῆς διαστάσεως τῆς οἰκολογικῆς κρίσεως καί τῆς ἐπαναφορᾶς τοῦ περιβάλλοντος εἰς τό «ἀρχαῖον κάλλος», τό φυσικόν, τό ἱερόν, τό ἅγιον, τό τέλειον, ὡς ἐξῆλθεν ἐκ τῶν χειρῶν τοῦ τεχνουργήσαντος αὐτό Θεοῦ Λόγου, εἰς ἀπόλαυσιν καί τροφήν ἡμετέραν, μετά ἰδιαιτέρων ἀναφορῶν εἰς τήν σχέσιν αὐτοῦ πρός τήν τέχνην καί τήν λογοτεχνίαν. Ἔχοντες «ἐν ἑαυτοῖς ἀπαράθραυστον τήν μνήμην τῶν κριμάτων» τοῦ Κυρίου, μαρτυροῦμεν ἀπό τοῦ Ἱεροῦ τούτου Κέντρου τῶν πανορθοδόξων τοῦ λόγου τό ἀληθές καί ἐφιστῶμεν τήν προσοχήν πάντων ἐπί τῶν ἐπαπειλουμένων δεινῶν, τά ὁποῖα ἡ Χάρις τοῦ Κυρίου ἐκ φιλανθρώπου προνοίας ἀσφαλῶς δέν θά ἐπιτρέψῃ, καλοῦντες τούς πάντας εἰς ἐπιστράτευσιν πρός καί διά τῆς προστασίας τοῦ περιβάλλοντος ἡμᾶς κόσμου ἐπιστροφήν εἰς τήν Πηγήν τῆς Ζωῆς, ταῖς πρεσβείαις τῆς Ὑπεραγίας ἡμῶν Θεοτόκου τῆς Παμμακαρίστου, τοῦ Ὁσίου Συμεών τοῦ Στυλίτου καί πάντων τῶν Ἁγίων. Ἀμήν. ͵βιδ΄ (2014) Σεπτεμβρίου α΄ † Ὁ Κωνσταντινουπόλεως ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ Διάπυρος πρός Θεόν εὐχέτης

Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης ὡς ὑπέρτιμος καὶ ἔξαρχος Εὐρώπης» Ἀρχιμ. Δοσιθέου Κανέλλου, Ἡγουμένου Ἱ. Μονῆς Παναγίας Τατάρνης Εὐρυτανίας

υλλομετρῶν τὸ ὀγκῶδες Ἡμερολόγιον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ τὰ Δίπτυχα τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἀναγινώσκω τὰ περὶ ὑπερτίμων καὶ ἐξάρχων, ἅτινα «στολίζουν» πάντα μητροπολίτην ἀνήκοντα εἰς τὸ κλίμα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Ὡς δ᾽ ἐπ᾽ ἐσχάτων ἐπεξετάθησαν καὶ εἰς τὸ κλίμα τοῦ Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας, ἔνθα πᾶσα ἡ Ἀφρικὴ διεμοιράσθη μεταξὺ ὑπερτίμων καὶ ἐξάρχων. Τοῦτο οὐκ ἀφῆκεν ἀνεπηρέαστον καὶ τὴν ἡμιαυτόνομον Ἐκκλησίαν τῆς Κρήτης. Ἡ ἵδρυσις νέας μητροπόλεως συνεπάγεται καί τινα ὑπέρτιμον καὶ ἔξαρχον ξηρᾶς καὶ θαλασσῶν, θαλασσῶν δὲ καὶ πελαγῶν γιὰ τὸ μὴ ἐξαρκῆσθαι τὴν ξηράν. Καὶ ταῦτα ὡς συνεπακόλουθα τῆς ἀναδείξεως ἢ προαγωγῆς, τῶν ἀρχαίων ἐπισκοπῶν εἰς μητροπόλεις ἐπὶ Πατριάρχου Ἀθηναγόρα (1962). Ἀδιανόητον γὰρ τοῖς ἐν τοῖς Πατριαρχείοις ἡ ὕπαρξις μητροπολίτου ἄνευ τῆς ἀποδόσεως τῆς τιμῆς τοῦ ὑπερτίμου καὶ ἐξάρχου. Τὰ ἔχοντά ποτε λόγον ὑπάρξεως γεγόνασι τίτλοι καὶ ὀφφίκια ἄνευ οὐσιαστικῆς τινος σημασίας. Τὸ πάλαι (καὶ ὅρα κανόνας Θ΄ καὶ IZ΄ τῆς Δ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου) ἔξαρχοι ἦσαν οἱ μητροπολῖται τῆς ἕδρας μιᾶς πολιτικῆς διοικήσεως. Εἶχον δὲ ἐξουσίαν διοικητικὴν καὶ εἰς αὐτοὺς ἀπετείνοντο διὰ σοβαρὰς ὑποθέσεις οἱ λοιποὶ τῆς διοικήσεως μητροπολῖται ἢ ἐπίσκοποι. Ἐκ τῶν ἐξαρχιῶν τούτων ἐδημιουργήθησαν καὶ τὰ πρεσβυγενῆ Πατριαρχεῖα. Τὸ ποίαν ἰσχὺν εἶχον οἱ ἔξαρχοι φαίνεται ἐκ τῆς ἐπιῤῥοῆς τοῦ Μεγάλου Βασιλείου ἐν τοῖς ἐκκλησιαστικοῖς πράγμασιν, ὄντος ἐξάρχου τῆς ἐξαρχίας Καππαδοκίας. Τὸ δὲ «ὑπέρτιμος» οὐκ ἔστιν ἕτερόν τι εἰμὴ ἀναγνώρισις τιμῆς ὡς πρόσωπα ἄξια τιμῆς. Ἀλλ᾽ ἐὰν πάντες εἰσιν ὑπέρτιμοι, τότε τίς ὁ ἐξέχων ἐν τιμῇ; Ὡς συμβαίνει τανῦν εἰς συλ8

λείτουργον πρωτοπρεσβυτέρων. Τίς ἐστιν ὁ πρῶτος ἐφ᾽ ὅσον πάντες εἰσι πρῶτοι; Ὑπάρχουσιν ὅμως ὑπέρτιμοι καὶ ἔξαρχοι, ὧν οἱ τίτλοι ἀνάγονται εἰς τὴν πολιὰν ἐκκλησιαστικὴν ἀρχαιότητα. Εἷς τούτων ἦν καὶ ἔστι τὸ τοῦ Μητροπολίτου (τανῦν Ἀρχιεπισκόπου) Κρήτης. «Ὑπέρτιμος καὶ ἔξαρχος Εὐρώπης». Ἀλλ᾽ εἶναι δυνατὸν ἵνα ᾖ ἔξαρχος μιᾶς ὁλοκλήρου ἠπείρου; Τοῦτο ἀπησχόλησε τὸν σύροντα τὰς γραμμὰς ταύτας ἐπ᾽ ἀρκετόν. Κατέληξε δὲ εἴς τινα συμπεράσματα, πλὴν οὐκ οἶδε εἴ εἰσι καὶ ἐπιστημονικῶς ἀποδεκτά. Δέδια δὲ μήπως τὸ θέμα ἔχει ἐρευνηθῆ ὑπὸ ἄλλων πρὸ ἐμοῦ, ὁπότε ἐπιχειρῶ παραβίασιν θυρῶν ἀθύρων. Πλὴν τολμῶ· καὶ ὁ τολμῶν ἢ νικᾷ ἢ κατακρημνίζεται ὡς ὁ μυθικὸς Ἤφαιστος ἀπὸ τοῦ Ὀλύμπου, χωλαίνων εἶτα ἐπ᾽ ἀμφοτέραις ταῖς ἰγνύαις. Γεννᾶται ὅμως τὸ ἐρώτημα: Ποίαν σχέσιν δύναται ἵν᾽ ἔχῃ μὴ Κρητικὸς καὶ δὴ Μωραΐτης ἐκ πατρός, πρὸς ζητήματα ἀφορῶντα εἰς τὴν μεγαλόνησον Κρήτην; Οὐσιαστικῶς οὐδεμίαν. Ὅμως ἀσχολοῦμαι συνειρμικῶς. Θέλων, ἵν᾽ ἐξηγήσω διατὶ ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, ὁ εἶτα Ἀρχιεπίσκοπος Κων/πόλεως εἰς τὸν ἐπιτάφιον εἰς τὸν ἑαυτοῦ ἀδελφὸν Καισάριον τῷ 368-69 ὀνομάζει τὴν Κων/πολιν «προκαθεζομένην τῆς Εὐρώπης», αὐτομάτως ἐσκέφθην καὶ διερωτήθην, διατί ὁ Μητροπολίτης (Ἀρχιεπίσκοπος νῦν) Κρήτης ἀποκαλεῖται ὑπέρτιμος ἢ ἔξαρχος Εὐρώπης; Καὶ διὰ μὲν τὸ πρῶτον εὗρον τὴν λύσιν ἀναδιφῶν καὶ ἀρχαίους συγγραφεῖς καὶ εὑρὼν ὅτι ἡ Θρᾴκη ὠνομάζετο καὶ Εὐρώπη καὶ ὅτι ἐπὶ τῆς ἐποχῆς τοῦ ἁγίου Γρηγορίου ἡ Κων/πολις ἀνῆκε, ἤδη ἀπὸ τοῦ Διοκλητιανοῦ, εἰς τὴν διοίκησιν ἐπαρχίας Εὐρώπης, ἥτις κατὰ τοὺς χρόνους ἐκείνους ἀπετέλει τμῆμα τῆς ὅλης Θρᾴκης, διαιρεθείσης εἰς ἓξ ἐπαρχίας, ὧν μία ἡ κύκλῳ τῆς Κων/πόλεως.

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

Ἀλλ᾽ ὑπάρχει σχέσις μεταξὺ τῆς τοῦ Βοσπόρου Εὐρώπης καὶ τῆς Εὐρώπης τοῦ τίτλου τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης; Ἡ ἀπόστασις εἶναι ἀπαγορευτική, ἀλλ᾽ εἶναι; Καὶ διὰ μὲν τὴν Θρᾳκικὴν Εὐρώπην γινώσκομεν ὅτι γλωσσολογικῶς εἶναι ἐξελληνισμένος τύπος τῆς φοινικικῆς wrab ἢ ereb, σκοτεινός, δυτικὸς κόσμος. Εἶναι ἡ δύσις τοῦ ἡλίου ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὴν asua, τὴν φωτεινήν, τὴν ἀνατολήν. Ἐμνήσθην Φοινίκων. Ἀλλ᾽ ἡ Κρήτη εὑρίσκεται ἐγγύτερον τῆς Φοινίκης ἀπ᾽ ὅτι ἡ Θρᾴκη. Ἐκεῖ ἔφθασεν ἡ ὀνομασία. Ὁ Βόσπορος διαχωρίζει Ἀνατολὴν ἀπὸ Δύσεως. Εἰς τὴν Κρήτην ἔφθασεν ὁ μῦθος. Ἐξηγοῦμαι: Αἱ σχέσεις Κρήτης καὶ Φοινίκης ἦσαν στεναί. Μυθολογεῖται ὅτι ὁ Ζεὺς ἐγεννήθη εἰς Κρήτην, εἰς τὸ Ἰδαῖον ἄντρον. Ἄρα ἐθεωρεῖτο θεότης γηγενὴς καίτοι ἡ ἐτυμολογία τοῦ ὀνόματος παραπέμπει εἰς Ἰνδοευρωπαϊκὴν ὁμογλωσσίαν (Ζεύς = Δεύς = Dyaus = deus = δίος = dieu = θεός) ἄρα νεώτερος τῆς πρωΐμου Μινωϊκῆς ἐποχῆς. Μὴ λησμονῶμεν ὅτι ἐγέννησε τὸν Μίνωα, ἄρα κατερχόμεθα εἰς χρόνους νεωτέρους. Ἡ Εὐρώπη ἦν θεὰ τῆς Φοινίκης. Ὁ ταῦρος εἰς ὅν, κατὰ τὸν μῦθον πάντοτε, μετεμορφώθη ὁ Ζεὺς ἐθεωρεῖτο ἱερὸν ζῶον παρὰ ἐτεοκρήταις καὶ ἐλατρεύετο διὰ τὴν δύναμιν αὐτοῦ (κέρας = δύναμις, «ὕψωσον κέρας Χριστιανῶν ὀρθοδόξων» δέεται ὁ ἱερεύς, «Τοῦ σταυροῦ τὰ κέρατα» ψάλλομεν διὰ τοὺς πρωτοκορυφαίους Ἀποστόλους Πέτρον καὶ Παῦλον). Τώρα πῶς ἔφθασεν ἡ φοινικικὴ θεότης εἰς Κρήτην; Βεβαίως οὐχὶ ἐπιβαίνουσα τοῦ ταύρου καὶ ἀεροποροῦσα. Ἄλλως πως συνέβησαν τὰ πράγματα. Οἱ Φοίνικες ἦσαν λαὸς ναυτικὸς καὶ ἐμπορικὸς ἐν ταὐτῷ. Ἡ Μεσόγειος ἦτο ὁ χῶρος τῆς δραστηριότητος αὐτῶν. Παντοῦ, εἰς νήσους καὶ εἰς ἀσφαλῆ ἀγκυροβόλια ἵδρυαν «ἐμπόρια» (ἢ ἐμπορεῖα), σταθμοὺς δηλαδὴ συγκεντρώσεως ἐμπορευμάτων, ἅτινα διεκίνουν ἀνὰ τὴν Μεσόγειον πολλὰ κερδαίνοντες. Καὶ αὐτὴ αὕτη ἡ Καρχηδὼν «ἐμπόριον» ἦτο κατ᾽ ἀρχὰς φοινικικόν. Ἡ δὲ

Γόρτυς ἔχουσα ὡς ἐπίνεια τὸν Λεβῆνα καὶ τὸν Μάταλον διόλου ἀπίθανον ὅτι εἶχε καὶ «ἐμπόριον». Κατὰ λογικὴν ἀκολουθίαν οἱ Φοίνικες μετέφερον εἰς τὰ ἐμπόριά των τὴν ἑαυτῶν πίστιν εἰς διαφόρους θεότητας (ὅρα προχείρως Vaal Atana = Παλλὰς Ἀθηνᾶ). Γράφει ὁ Ὠριγένης (Στρωματεῖς Α΄, 21) «ἥ τε τῆς Εὐρώπης εἰς Κρήτην ἐκ Φοινίκης ἀνακομιδή». Αὕτη ἡ «ἀνακομιδή» οὐκ ἔστιν ἕτερόν τι εἰ μὴ μεταφορὰ θεότητος. Σύνδεσμος ὁ ἱερὸς ταῦρος· «Ζεύς... ταῦρον δι᾽᾽Εὐρώπην ἐτίμησεν» (Κλήμεντος Ῥώμης, Κλημέντια, ὁμιλία Ε΄, 17). Μυθολογοῦσι δὲ οἱ τῶν μύθων ἐρασταὶ ἀρχαῖοι, ὅτι ὁ Ζεὺς ἐμίγη τῇ Εὐρώπῃ (σύζευξις ἄρα θεοτήτων) εἰς τὸ κέντρον τῆς Κρήτης, (διάδοσις ξένης θεότητος εἰς τὰ ἐνδότερα τῆς νήσου). Ἦν δὲ κέντρον (ὡς καί ἐστι) ἡ Γόρτυν ἢ Γόρτυς. «Ἐν Κρήτῃ δὲ λέγεται πλάτανόν τινα εἶναι ἐν τῇ Γορτυνίᾳ, πρὸς πηγῇ τινι, ἣ οὐ φυλλοβολεῖ· μυθολογοῦσι δέ, ὡς ἐπὶ ταύτῃ ἐμίγη τῇ Εὐρώπῃ ὁ Ζεύς, τὰς δὲ πλησίας πάσας φυλλοβολεῖν» (Θεοφράστου, Ἱστορία τῶν φυτῶν, Ι΄, 15). Ἐκεῖ λοιπὸν ἀνεπτύχθη ἡ λατρεία τῆς Εὐρώπης (θηλεία γὰρ καὶ καλλονή). Ἤγοντο δὲ καὶ ἑορταὶ πρὸς τιμὴν αὐτῆς, καθ᾽ ἃς περιῆγον καὶ τά... ὀστᾶ αὐτῆς (ἀρχαῖον τὸ δεινὸν ἄχρι τοῦ νῦν διῆκον), τὰ λεγόμενα Ἑλλώτια. Ἦν δὲ τὸ πρῶτον ὄνομα αὐτῆς Ἑλλωτίς· «Γόρτυν· πρότερον γὰρ ἐκαλεῖτο 9

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

Ἑλλωτίς (οὕτω γὰρ παρὰ Κρησὶν ἡ Εὐρώπη), εἶτα Λάρισσα, εἶτα Κρημνία καὶ ὕστερον Γόρτυς», (Στέφανος Βυζάντιος εἰς λέξιν Γόρτυν). Οὐ πολὺ τὸ μέσον καὶ ἡ πόλις ὠνομάσθη Εὐρώπη. «Οὕτω παρὰ Κρησὶν ἡ Εὐρώπη, ἀφ᾽ ἧς πρότερον ἐκαλεῖτο Γόρτυν πόλις Ἑλλωτίς» (Αἴλιος Ἡρῳδιανός, Καθολικὴ προσῳδία, 3, 1). Γόρτυν ἦτο τὸ τελευταῖον αὐτῆς ὄνομα προελθὸν πάλιν κατὰ τὸν μύθον ὑπὸ Γόρτυνος υἱοῦ Τεγεάτου τοῦ Ἀρκάδος, δεικνῦον κάθοδον Ἀρκάδων ἐν τῇ νήσῳ, καίτοι κατὰ τοὺς τότε Κρήτας ὁ Γόρτυν ἦτο υἱὸς τοῦ Ῥαδαμάνθυος, ὄντος καὶ τούτου υἱοῦ τῆς Εὐρώπης ἐκ τῆς συνευρέσεως μετὰ τοῦ Διὸς καίτοι οὐκ ἦν ἡ μόνη, τὰ δὲ προϊόντα δυσκόλως ἀριθμοῦνται διὰ τῶν δακτύλων μιᾶς μόνον χειρός. Ἑλλωτίς, λοιπόν, Εὐρώπη, Γόρτυς. Πρόσχες δ' ὅτι ἅπαντα τὰ μετὰ τὸν Ε΄ π.Χ. αἰώνα κοπέντα νομίσματα τῆς πόλεως ἔφερον τὴν μορφὴν τῆς Εὐρώπης καθημένης ἐπὶ ταύρου καὶ δὴ φερούσης σκῆπτρον, δεῖγμα ἀψευδὲς ὅτι ἐτιμᾶτο ὡς μεγάλη θεά. Τὸ ὅτι ἡ πόλις ἔφερε καὶ τὸ ὄνομα Εὐρώπη τὸ ὄνομα ἤγουν θεᾶς οὐκ ἦν τι τὸ καινοφανὲς ἢ μοναδικόν. Πλεῖσται ὅσαι πόλεις ἔφερον κατὰ τὴν ἀρχαιότητα ὀνόματα ἐφεστίων θεῶν: Ἀθῆναι, Δίον Πιερίας, Διόσπολις (Βιθυνίας, Παλαιστίνης, Συρίας, Αἰγύπτου) Ἀπολλωνία, Ποσειδωνία, Διοσκουριάς, κ.λπ. Ἐν δὲ τοῖς χρόνοις τῆς σωτηρίας Θεούπολις ἡ Ἀντιόχεια, Χριστούπολις, Μαριούπολις κ.λπ. Ἐκτὸς τῶν ἁγίων ὧν ὁ ἀριθμὸς δυσεξαρίθμητος. Συνεπορεύοντο γοῦν ἀμφότερα τὰ ὀνόματα Γόρτυς - Εὐρώπη καθ᾽ ὅλην τὴν ἱστορικὴν τῆς πόλεως πορείαν. Καὶ ἀφίχθησαν, οὐχὶ ὡς φίλοι βεβαίως, οἱ Ῥωμαῖοι. Ὁ Κόϊντος Μέτελος ὁ καὶ λόγῳ τῆς κατακτήσεως τῆς νήσου τὸ 68 π.Χ. ὀνομασθεὶς Κρητικός, κατέστησε τὴν Γόρτυνα πρωτεύουσαν τῆς Κρήτης. Ἡ πόλις αὕτη ἐδέχθη πρῶτη τὴν Χριστιανικὴν πίστιν, ὥς ποτε καὶ τὴν τῆς Εὐρώπης. Πρῶτος ἐπίσκοπος ταύτης ἐγένετο ὁ ἀπόστολος Τίτος κατὰ τὸ 65ον πιθανῶς σωτήριον ἔτος. Κατεστάθη ὑπ᾽ αὐτοῦ τούτου τοῦ Ἀποστόλου Παύλου σὺν τῇ ἐντολῇ ὅπως καταστήσῃ ἐν τῇ νήσῳ «κατὰ πόλιν πρεσβυτέρους», ἐπισκόπους ἤγουν. 10

Φυσικῷ τῷ λόγῳ ἡ Γόρτυς-Εὐρώπη ἐγένετο ἡ μόνιμος καθέδρα τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης, καθ᾽ ὅσον τὰ «ἐκκλησιαστικὰ τοῖς πολιτικοῖς εἴωθε συμμεταβάλεσθαι». Ταῦτα ἕως τῆς κατακτήσεως τῆς νήσου ὑπὸ τῶν Ἀράβων (824 περίπου). Ἡ πόλις κατεστράφη, κατεσκάφη καὶ ἠφανίσθη διὰ παντός. Μετὰ τὴν ὑπὸ τοῦ Νικηφόρου Φωκᾶ ἐν ἔτει 961 ἀνακατάληψιν τῆς νήσου, ἡ ἕδρα τοῦ Ἀρχιεπισκόπου μετετέθη εἰς τὴν ἐπὶ τῶν ἐρειπίων τῆς ἀρχαίας πόλεως τοῦ Ἡρακλείου ἀνοικοδομηθεῖσαν πόλιν τοῦ Χάνδακος ὑπὸ τῶν κατακτητῶν Ἀράβων. Ὅμως οὐδέποτε ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ὠνομάσθη Χάνδακος ἢ Ἡρακλείου. Παρέμεινεν ἡ ἀρχαία: Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης, ὀνομασία σπανία διὰ τὴν ἐποχὴν τουλάχιστον ἐκείνην καθ᾽ ὅτι ὁ ἐπίσκοπος ἐλάμβανε τὴν ὀνομασίαν τῆς πόλεως ἐν ᾗ ἡ ἕδρα αὐτοῦ καὶ οὐχὶ ἐξ εὐρυτέρας περιοχῆς. Τοῦτο εἰσήχθη ἐπὶ Βαυαροκρατίας εἰς τὴν Ἑλλάδα (ὁ Κορινθίας, ὁ Ἀργολίδος, ὁ Ἀχαϊοήλιδος καὶ τὰ λοιπὰ ὀθνεῖα) παρὰ τὰς διαμαρτυρίας Κων/νου Οἰκονόμου τοῦ ἐξ Οἰκονόμων. Ἴσως ἡ ὀνομασία ἐδόθη ἢ εἰς ἐποχήν πρώϊμον ἐλλείψεως λοιπῶν ἐπισκόπων ἐν τῇ νήσῳ ἢ πρὸς δήλωσιν τῆς ἐπικυριαρχίας αὐτοῦ ἐπὶ τῶν ἄλλων. Ἀλλ᾽ ἐφ᾽ ὅσον ὠνομάζετο Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης, τίνος τόπου θὰ ἦτο ὑπέρτιμος καὶ ἔξαρχος; Τῆς Κρήτης; Ἔλαβε λοιπὸν τὸν τίτλον τῆς παλαιᾶς αὐτοῦ καθέδρας. Προέκρινε δὲ τὸ πομποδέστερον ὄνομα: Ἔξαρχος Εὐρώπης. Ἡ ἱστορικὴ μνήμη εἶναι πάντοτε ἰσχυρά. Ἐπ᾽ ὀλίγον ὁ ἀρχιεπίσκοπος Κύπρου παρέμεινεν μετὰ τοῦ ποιμνίου αὐτοῦ εἰς νέαν Ἰουστινιανὴν τῆς Βιθυνίας καὶ ἔκτοτε φέρει τὸν τίτλον οὐχὶ Κύπρου, ἀλλὰ νέας Ἰουστινιανῆς καὶ πάσης Κύπρου. Καὶ ταῦτα πότε; Κατὰ τὸ 691 περίπου. Βεβαίως ἔχει πρὸ πολλοῦ λησμονηθῆ ὅτι ἡ Γόρτυς ὠνομάζετο καὶ Εὐρώπη. Ὅπως ἐλησμονήθη καὶ τὸ ὅτι ἡ Κωνσταντινούπολις ἦν «προκαθεζομένη τῆς Εὐρώπης». Πάντως ὁ γράφων καταλήγει εἰς τὸ συμπέρασμα ὅτι ὁ Κρήτης ἀποκλείεται ἵνα ᾖ ὑπέρτιμος καὶ ἔξαρχος μιᾶς ὁλοκλήρου ἠπείρου.

Ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ καί ὁ Σταυρός τοῦ Χριστιανοῦ* * Ἀποστόλου Ν. Μπουρνέλη, Δρ. Θεολογίας-Καθηγητῆ Α.Ε.Α.Η. Κρήτης Προλεγόμενα ἶναι ἀλήθεια* ὅτι, τόσο κατά τήν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τῆς ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, τήν 14η Σεπτεμβρίου ἑκάστου ἔτους, ὅσο καί τήν Κυριακή Σταυροπροσκυνήσεως ὁ ἀνθρώπινος νοῦς ἀνατρέχει ὄχι μόνο στα γεγονότα τοῦ πάθους ἀλλά καί στά θέματα τῆς εὑρέσεως τοῦ Τιμίου Ξύλου. Μέ ἀφορμή τήν εὐαγγελική περικοπή πού ἀναγινώσκεται τήν Κυριακή τῆς Σταυροπροσκυνήσεως καταγράφομε τίς παρακάτω σκέψεις ἔχοντας χειραγωγούς τούς θεοφόρους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, τούς μύστες τοῦ πνεύματος, τούς μελιρρύτους ποταμούς τῆς σοφίας. Αὐτούς οἱ ὁποῖοι ἐμόχθησαν δι’ἔργων καί λόγων γιά νά ἀποκαλύψουν τά κεκρυμμένα μηνύματα τῶν Γραφῶν. Ἡ εὐαγγελική φράση «ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθείτω μοι»1, ἀρκεῖ γιά νά ὁμιλεῖ κανείς ὥρες ἤ νά συντάξει καί κάποια μελέτη. Ἐμεῖς ἐπιγραμματικά θά ἀναλύσομε αὐτή τή φράση προκειμένου νά ἀρυσθοῦμε σωτήρια μηνύματα πού δύνανται νά γίνουν δείκτες πορείας κατά τήν κατανυκτική περίοδο τήν ὁποία διανύομε.

Ἡ εὐαγγελική ῥήση στούς εὐαγγελιστές Ἡ προαναφερθείσα φράση τοῦ εὐαγγελιστοῦ Μάρκου παρουσιάζεται λίγο παραλαγμένη στόν εὐαγγελιστή Λουκᾶ. «εἴ τις θέλει ὀπίσω μου ἔρχεσθαι, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ καθ’ ἡμέραν καί ἀκολουθείτω μοι»2. Τό ἴδιο χωρίο στόν εὐαγγελιστή Ματθαῖο καταχωρεῖται ὡς ἑξῆς: «εἴ τις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκο-

λουθείτω μοι»3. Στόν εὐαγγελιστή Ἰωάννη ἡ φράση αὐτή δέν ἀπαντᾶ. Συγκρίνοντας τά χωρία τῶν τριῶν εὐαγγελιστῶν διαπιστώνομε ὅτι χωρίζονται σέ δύο μέρη. Τό πρῶτο ἀφορᾶ τή μεγάλη ἀπόφαση πού καλεῖται νά λάβει ὁ πιστός καί τό δεύτερο τόν τρόπο ὑλοποιήσεώς της. Οἱ εὐαγγελιστές χρησιμοποιοῦν καί οἱ τρεῖς τό ῥῆμα «θέλω», ἐνῶ παράλληλα κάνουν χρήση τῶν ῥημάτων ἔρχομαι ἤ ἀκολουθῶ πού ἔχουν τήν ἴδια σημασία. Καί οἱ τρεῖς ὁ μέν πρῶτος μέ τήν ἀναφορική ἀντωνυμία «ὅστις», οἱ δέ ἄλλοι δύο μέ τόν ἀντιθετικό σύνδεσμο «εἰ» εἰσάγουν τήν πρόταση καί σέ συνδυασμό μέ τά ῥήματα πού ἀναφέραμε δίδουν βαρύτητα στό περιεχόμενό της. Ἐντύπωση προξενεῖ πού ὁ εὐαγγελιστής Λουκᾶς προσθέτει στή φράση πού ἀφορᾶ τήν ἄρση τοῦ σταυροῦ δύο λέξεις: «καθ’ ἡμέραν», γεγονός πού δείχνει ὅτι ἡ σταύρωση τοῦ χριστιανοῦ εἶναι συνεχής. Πῶς ὅμως θά ἐπιτευχθεῖ αὐτό, ἀφοῦ ὁ ἄνθρωπος εἶναι τόσο ἀδύναμος, εἶναι χοϊκός, μέ πάθη καί ἐλαττώματα καί σήμερα διέρχεται πολλές μορφές κρίσεως, ὅπως πνευματική, κοινωνική, οἰκονομική. Σύσσωμη ἡ Πατερική Γραμματεία ἀπαντᾶ ὅτι αὐτό ἐπιτυγχάνεται μέ τή σύνδεση τοῦ χριστιανοῦ μέ τό σταυροφόρο Χριστό, ἐκεῖνον πού ἄν καί ἔζησε τό μεγαλεῖο τοῦ πόνου4, εἶχε τή μεγαλοψυχία νά συγχωρήσει τούς σταυρωτές του. Ἡ σταύρωση τοῦ Χριστοῦ καί οἱ εὐεργεσίες τοῦ σταυροῦ Μέ πολύ χαρακτηριστικές εἰκόνες ὁ ὑμνογράφος τῶν ἁγίων παθῶν μᾶς εἰσάγει στό θεῖο δράμα. «Σήμερον κρεμᾶται ἐπί ξύλου, ὁ ἐν ὕδασι τήν γῆν κρεμάσας. Στέφανον ἐξ ἀκανθῶν περιτίθεται, ὁ τῶν ἀγγέλων Βασιλεύς. Ψευδῆ πορ-

*Ὁμιλία τοῦ κ. Ἀπ. Μπουρνέλη κατά τόν Ἀρχιερατικό Κατανυκτικό Ἑσπερινό τῆς Γ΄ Κυριακῆς τῶν Νηστειῶν, 23 Μαρτίου 2014, στόν Ἱερό Ναό Τιμίου Σταυροῦ Ἱεράπετρας. 11

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

φύραν περιβάλλεται, ὁ περιβάλλ ω ν τ ό ν οὐρανόν ἐν νεφέλαις. Ράπισ μ α κατεδέξατο, ὁ ἐν Ἰοδράν η ἐλευθερώσ α ς τ ό ν Ἀδάμ. Ἥλ ο ις προσηλώθη, ὁ Νυμφίος τῆς Ἐκκλησίας. Λόγχῃ ἐκεντήθη ὁ Υἱός τῆς Παρθένου. Προσκυνοῦμεν σου τά Πάθη, Χριστέ. Δεῖξον ἡμῖν, καί τήν ἔνδοξόν σου Ἀνάστασιν»5. Ἡ ἐπιλογή τοῦ ἐνανθρωπήσαντος νά ὑποστεῖ χάριν τοῦ ἀνθρώπου τά ἀνείπωτα πάθη μᾶς ἀφήνει ἄναυδους, διότι εἶχε τή δυνατότητα ὡς Θεός νά ἄρει τήν ἁμαρτία. Κι ὅμως «ὁ ἀναμάρτητος Χριστός πόνεσε πιό πολύ ἀπ’ ὅλους μας στόν σταυρό. Ἡ σταύρωση ἦταν ἕνα φρικτό μαρτύριο. Μποροῦσε ν’ἀποφύγει τή σταύρωση ὁ Χριστός. Μποροῦσε μέ τή θεϊκή του δύναμη νά μήν αἰσθανθεῖ τό βάρος τοῦ σταυροῦ καί τήν ὀδύνη τῆς σταυρώσεως. Ὅμως δέν τό ἔκαμε. Ἔπαθε πλήρως ὡς τέλειος ἄνθρωπος»6. Ὁ Γρηγόριος Θεολόγος ἀναφερόμενος στά γεγονότα τοῦ πάθους, θεωρεῖ ὅτι «τίποτε δέν εἶναι ἰσάξιο τῆς δικῆς μου σωτηρίας. Λίγες σταγόνες αἵματος ἀναδημιουργοῦν ὁλόκληρο τόν κόσμο καί γίνονται ὡς χυμός γάλακτος γιά ὅλους τούς ἀνθρώπους καί μᾶς συνδέουν καί μᾶς συγκεντρώνουν σέ ἕνα σύνολο».7 Ὁ Ἰωάννης Δαμασκηνός πιστεύει ὅτι «σβήστηκαν ὅλα 12

ἀπό ἕνα ἅγιο αἷμα καί γκρεμίστηκαν, καί μένει ὁ σταυρός πολυδύναμη δύναμη, ἀόρατο βέλος, ἄυλο φάρμακο, παυσίπονο πλῆγμα, δόξα γεμάτη ὄνειδος. ὥστε, κι ἄν μύρια ἄλλα διηγηθῶ γιά τό Χριστό, κι ἄν καταπλήξω τόν ἀκροατή μου διηγούμενος μύρια θαύματα, δέν καυχιέμαι τόσο γιά ἐκεῖνα, ὅσο γιά τό σταυρό… Ἀναστήθηκε ὁ νεκρός στή Γαλιλαία, ἀλλά πέθανε πάλι. ἐγώ ὅμως, πού ἀναστήθηκα μέσω τοῦ σταυροῦ, δέν εἶναι δυνατό πιά νά πέσω σέ θάνατο. Διέπλευσε ὁ Ἰησοῦς τή θάλασσα, ὁ Θεός μέσα σέ πλοῖο καί τό ξύλο πρόσφερε μιά ἐφήμερη ὠφέλεια. ἐγώ ὅμως ἀπόχτησα ξύλο αἰώνιο, εὐεργετικό, πού χρησιμοποιώντας το ἀντί πηδάλιο, ἀντιμετωπίζω τά πνευματικά κύματα τῆς πονηρίας»8. Πλήν τούτων ὁ Ἰωάννης Χρυσόστομος ὄχι ἁπλῶς ἔγραψε ὁμιλίες εἰς τό σταυρό, ἀλλά σέ διάφορους λόγους του ἀποφαίνεται γιά τόν πλοῦτο τῶν εὐεργεσιῶν του. Ἀπό τό χειμαρρώδη λόγο του παραθέτομε ἕνα ἀπόσπασμα: «Ὁ σταυρός εἶναι ἡ βάση τῆς σωτηρίας μας, ὁ σταυρός εἶναι ἡ προϋπόθεση τῶν ἄπειρων ἀγαθῶν. Χάρη σ’αὐτόν ἐμεῖς πού προηγουμένως εἴμαστε ἀτιμασμένοι καί ἔκπτωτοι ἀπό τόν παράδεισο, τώρα ἀναδειχθήκαμε παιδιά τοῦ Θεοῦ. Χάρη σ’αὐτόν δέν βρισκόμαστε πιά σέ πλάνη, ἀλλά γνωρίσαμε τήν ἀλήθεια. Χάρη σ’αὐτόν ἐμεῖς οἱ δοῦλοι τῆς ἁμαρτίας ὁδηγηθήκαμε στήν ἐλευθερία τῆς ἐνάρετης ζωῆς, χάρη σ’αὐτόν ἡ γῆ ἔγινε πιά οὐρανός. Αὐτός μᾶς ἐλευθέρωσε ἀπό τήν πλάνη, αὐτός μᾶς ὁδήγησε στήν ἀλήθεια κρατώντας μας ἀπό τό χέρι, αὐτός συμφιλίωσε τό Θεό μέ τούς ἀνθρώπους, αὐτός μᾶς ἅρπαξε ἀπό τό βυθό τῆς κακίας καί μᾶς ἀνέβασε στήν κορυφή τῆς ἀρετῆς»9. Ὁ ἴδιος θεοφόρος Πατήρ ἑρμηνεύοντας τό κατά Ματθαῖον Εὐαγγέλιον σέ ὁμιλία του τονίζει. «Αὐτός ὁ σταυρός ἤνοιξε τάς κεκλεισμένας θύρας καί διά τούς προγόνους μας καί δι’ἡμᾶς τώρα, αὐτός κατήργησε τήν ἰσχύν τῶν δηλητηριωδῶν φαρμάκων, αὐτός κατέπαυσε τήν δύναμιν τοῦ κωνείου, αὐτός ἐθεράπευσε τάς πληγάς πού ἐπροξενήθησαν ἀπό τά φαρμακερά θηρία. Διότι, ἐάν ἤνοιξε τάς πύλας τοῦ ἅδου καί ἥπλωσε τάς ἁψῖδας τῶν οὐρανῶν καί ἤνοιξε τήν εἴσοδον εἰς τόν παράδεισον καί κατέστρεψε τό κράτος τοῦ διαβόλου, τί τό πα-

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

ράξενον ἐάν ἀπεδείχθη ἰσχυρότερος καί ἀπό τά δηλητηριώδη φάρμακα καί τά θηρία καί τά ἄλλα παρόμοια;»10. Ἀπό τά παραπάνω κατανοοῦμε ὅτι κάθε πιστός χριστιανός ἀτενίζοντας τό σταυρό τοῦ Κυρίου ὄχι ἁπλῶς βιώνει τό σταυρικό πάθος, ἀλλά συνειδητοποιεῖ ταυτοχρόνως τό μέγεθος καί τόν πλοῦτο τῆς θείας ἀγάπης. «Ὁ σταυρός τοῦ Κυρίου εἶναι διά τόν πιστόν χριστιανόν σύμβολον αὐτοθυσίας καί πόνου. Οὗτος ἐνθυμεῖται ὅτι ἐκ τοῦ σταυροῦ προῆλθεν ἡ συγχώρησις καί ἡ συγγνώμη διά τά σφάλματα τῶν ἀνθρώπων, δι’ αὐτό καί συγχωρεῖ ἀκόμη καί τούς ἐχθρούς αὐτοῦ»11. Μεταγενέστερα ὁ Θεόδωρος Στουδίτης μέ ἀφορμή τήν ἑορτή τῆς προσκυνήσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ θά γράψει: «Ὁ σταυρός εἶναι πρᾶγμα πολυτιμότερο ἀπό ὅλα τά πράγματα. Ὁ σταυρός εἶναι τό πιό ἀσφαλές καταφύγιο τῶν Χριστιανῶν. Ὁ σταυρός εἶναι τό πιό ἐλαφρό βάρος στόν ὦμο τῶν μαθητῶν τοῦ Χριστοῦ. Ὁ σταυρός εἶναι ἡ πιό καλή παρηγοριά τῶν ψυχῶν πού βασανίζονται. Ὁ σταυρός εἶναι ὁ πιό ἀνεμπόδιστος δρόμος τῆς πορείας πρός τόν οὐρανό»12. Ἑρμηνευτική προσέγγιση τοῦ χωρίου «Ὅστις θέλει…» Καί μόνον αὐτή ἡ φράση ἀρκεῖ κατά τούς Πατέρες γιά νά ἀναδείξει τό θέμα τῆς ἐλεύθερης ἐπιλογῆς τοῦ ἀνθρώπου, γεγονός πού τόν διαχωρίζει ἀπό τά ἄλογα ζῶα πού ὑπάρχουν διεσπαρμένα στή γῆ. Ὁ Ἰωάννης Χρυσόστομος σχολιάζοντας τή φράση ἐπισημαίνει: «Διότι λέγει, εἶναι μεγάλα τά ἀγαθά πού σᾶς δίδω καί τέτοια, ὥστε καί νά προσέρχεσθε μέ τήν θέλησίν σας. Πράγματι δέν θά ἦτο δυνατόν νά προσελκύσει κανείς μέ τήν βίαν οὔτε καί ἄν ἀκόμη προσέφερε χρυσόν καί ἔθετε θησαυρόν ἔμπροσθέν μας. Ἐάν δέ πρός ἐκεῖνα δέν προσελκύει κανείς μέ τήν βίαν, πολύ περισσότερον δέν συμβαίνει αὐτό εἰς τά οὐράνια ἀγαθά. Διότι, ἐάν δέν σέ πείθει νά προσέλθεις ἡ φύσις τοῦ πράγματος, δέν εἶσαι ἄξιος οὔτε νά λάβεις ἀλλ’οὔτε καί ἄν λάβεις θά γνωρίσεις καλῶς αὐτό πού ἔλαβες. Διά τοῦτο ὁ Χριστός ἐπειδή σέβεται τήν ἐλευθερίαν μας, δέν ἀναγκάζει, ἀλλά προτρέπει»13. Ὁ Θεοφύλακτος Βουλγαρίας ἑρμηνεύοντας τό «εἰ τις θέ-

λει…», λέγει « ὅ τ ι αὐτεξούσιον καί οὐκ ἀναγκαστόν ἡ ἀρετή»14. Σύγχρονος ἐρευν ητής προσεγγίζοντας τ ή ν πτ υχή αὐτή τοῦ θέματο ς π ο ύ ἀναλύομε, σημειώνει: «Κανένα δέν σώζει ὁ Θεός χωρίς τήν ἐνεργό συγκατάθεση τῆς ἐλεύθερης βούλησής του. Ὅλοι θέλουν ἀλλά οἱ λίγοι μόνο τολμοῦν νά ἔλθουν σέ ρήξη μέ τόν κόσμο. Κάποιοι φοβοῦνται μήπως κατηγορηθοῦν γιά ἀναχρονισμό ἤ θρησκοληψία. Οἱ περισσότεροι ἀναβάλομε διαρκῶς τήν ἔναρξη μιᾶς νέας πορείας ἀντάξιας τοῦ ἑαυτοῦ μας ἐνῶ ρισκάρομε τήν ψυχή μας προκειμένου νά πετύχομε ἀνταλλάγματα πρόσκαιρης και ἀμφίβολης ἀξίας. Αὐτή τή ‘‘δουλεία’’ ζητᾶ ὁ Χριστός νά τερματίσομε προσφέροντάς την σ’ Αὐτόν γιά νά μᾶς λυτρώσει ἀπό τόν εὐτελισμό καί τό φάσμα τοῦ αἰώνιου θανάτου»15. «Ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν…» Ἡ φράση αὐτή δέν σημαίνει μιά τυπική ἀκολουθία, ἤ σχέση χωρίς κόπους καί κινδύνους. Ἀπαιτεῖται μία εὐσυνείδητη συμπεριφορά μεταξύ χριστιανοῦ καί Ἰησοῦ Χριστοῦ. Κατά τόν Ἱερόν Χρυσόστομον ὁ θεάνθρωπος ἀπευθυνόμενος στούς μαθητές του ἔλεγε. «Ἀλλ’ ὅμως μήν ἔχετε τήν γνώμην ὅτι αὐτό εἶναι, τό νά μέ ἀκολουθεῖτε, αὐτό πού κάνετε τώρα ἀκολουθοῦντες με. Χρειάζεται νά ὑπομείνετε 13

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

πολλούς κόπους, πολλούς κινδύνους, ἐάν ἔχετε σκοπόν νά μέ ἀκολουθήσετε. Δέν πρέπει λοιπόν Πέτρε, ἐπειδή ὁμολόγησες ὅτι εἶμαι ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, νά ἀναμένεις διά τοῦτο καί μόνον στεφάνους καί νά νομίζεις ὅτι αὐτό εἶναι ἀρκετόν διά τήν σωτηρίαν σου καί νά ἀπολαμβάνεις εἰς τό ἑξῆς τήν ἀνάπαυσίν σου μέ τήν σκέψιν ὅτι ἔπραξες τό πᾶν… Καθ’ ὅσον οὔτε καί ἄν κανείς εἶναι ἀγωνοθέτης καί ἔχει ἀθλητήν φίλον, θά θελήσει νά τόν στεφανώσει καί μόνον ἀπό χάριν, ἀλλά θά τό κάνει διά τούς κόπους του καί προπάντων θά τό κάνει δι’αὐτό, ἐπειδή τόν ἀγαπᾶ. Ἔτσι καί ὁ Χριστός αὐτούς πού τούς ἀγαπᾷ περισσότερον, αὐτούς πρό πάντων θέλει νά προκόπτουν καί μέ τήν ἰδικήν των προαίρεσιν, καί ὄχι μόνον ἀπό τήν βοήθειάν του»16. Καί ἕτερος ἑρμηνευτής ἐπεξηγεῖ τή φράση ὡς ἑξῆς: «Ὁπίσω δέ ἀκολουθεῖ τοῦ Ἰησοῦ, οὐχ ὁ ὁμολογῶν αὐτόν μόνον Υἱόν Θεοῦ, ἀλλ’ ὁ καί διά πάντων τῶν δεινῶν ἐρχόμενος, καί τά αὐτά ὑφιστάμενος»17. Σύγχρονος ἱερωμένος πιστεύει ὅτι χρειάζεται ἀποφασιστικότητα, θάρρος κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Ἰησοῦ. Ὅταν λέγει ὁ «Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ἄρχισε τήν ἐπανάσταση, πῆρε δυό ξύλα, δυό κλαριά δέντρου, καί τά ἔκαμε σταυρό. Τόν ὕψωσε καί φώναξε σέ 14

ὅλους: ‘‘Τά πρωτεῖα στόν Σταυρό καί δόξα στούς σταυρωμένους ὅλων τῶν αἰώνων’’. Κι εἶχε δίκαιο. Ἀκολούθησε ἐκεῖνος καί τό γένος μας τήν πορεία τοῦ Σταυροῦ, καί εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα τή νίκη, τήν ἀνάσταση καί τήν παλιγγενεσία τοῦ ἔθνους μας»18. «Ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν…» Ὁρισμένοι ἄνθρωποι προσεγγίζουν τή φράση αὐτή ἐντελῶς ἐσφαλμένα. Θεωροῦν τήν ἀπάρνηση ὡς ἀλλαγή τῶν πάντων, τοῦ ἐπαγγέλματος, τοῦ ὀνόματος, τῆς οἰκογένειας, τῆς κατοικίας καί ἄλλων ἀγαθῶν. Ὁ χρυσορρήμων ἀνήρ, ἀφοῦ σχολιάσει ὅτι ὁ Κύριος «δέν εἶπεν, ἄς ἀρνηθεῖ, ἀλλ’ ἄς ἀπαρνηθεῖ, ἐξηγεῖ ὅτι μέ τήν μικράν πάλιν αὐτήν προσθήκην δείχνει τόν ὑπερβολικόν βαθμόν τῆς ἀρνήσεως. Δηλαδή νά μήν ἔχει τίποτα κοινόν πρός τόν ἑαυτόν του, ἀλλά νά τόν παραδίδει εἰς τούς κινδύνους, εἰς τούς ἀγῶνας, καί τέτοια νά εἶναι ἡ ὅλη στάσις του ὡσάν κάποιος ἄλλος νά ἔπασχεν αὐτά»19. Σύμφωνα μέ ἄλλο σχολιαστή ἡ φράση «ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν» δείχνει ὅτι ὁ Χριστός μᾶς διδάσκει «τοῦ ἡμετέρου σώματος ἀφειδεῖν, ἵνα κἄν μαστίζωσι, κἄν ὁτιοῦν ποιῶσι, μή φειδώμεθα»20. Κατά τόν Χρίστο Κρικώνη, ὁμότιμο καθηγητή τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Α.Π.Θ., ἀπάρνηση τοῦ ἑαυτοῦ μας «σημαίνει κατά τούς πατέρες τῆς Ἐκκλησίας (Χρυσόστομο), νά παύσει νά ἐνδιαφέρεται μόνο γιά τόν ἑαυτό του -τόν ‘‘ἑαυτούλη του’’ ὅπως λέγει ὁ κόσμος- , νά παύσει νά ἀνήκει στόν ἑαυτό του καί μόνον. Σημαίνει, νά ἀρκεῖται τίς προσωπικές ἐπιθυμίες τῆς καθημερινῆς ζωῆς του, νά ἀπονεκρώνει τίς ἐγωπαθεῖς ἐπιθυμίες, πού ἐνστικτωδῶς ἐπιζητοῦν τήν ἱκανοποίησή τους. Σημαίνει ἀκόμη σέ κάποιες περιπτώσεις, νά παραιτεῖται ἀπό τίς νόμιμες καί δίκαιες ἀπαιτήσεις γιά νά ἀκολουθήσει τόν Ἰησοῦ στό δρόμο τοῦ σταυροῦ καί τοῦ πάθους Του»21. «Καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ…» Ἄραγε γιά ποιόν σταυρόν ὁμιλεῖ, γιά ποιές δοκιμασίες. Ὁ θεῖος μυσταγωγός Ἰωάννης τονίζει τά ἑξῆς: «Μή νομίσεις, ὅτι πρέπει ν’ ἀπαρνηθεῖς τόν ἑαυτόν σου μόνον σχετικά μέ τά λόγια, τάς ὕβρεις καί τούς ὀνειδισμούς ἐναντίον σου, λέγει καί μέχρι πόσον πρέπει νά ἀπαρνηθεῖς τόν ἑαυτόν σου. δηλαδή μέχρι θανάτου,

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

καί θανάτου ἀτιμωτικοῦ. Διά τοῦτο δέν εἶπεν ‘‘ἄς ἀπαρνηθεῖ τόν ἑαυτόν του μέχρι θανάτου’’, ἀλλά ‘‘ἄς σηκώσει τόν σταυρόν του’’, δηλώνων τόν ἀτιμωτικόν θάνατον, καί ὅτι ὄχι μίαν φοράν, οὔτε δύο, ἀλλά καθ’ὅλην τήν ζωήν του πρέπει νά τό κάνει αὐτό. Συνεχῶς δηλαδή, λέγει, νά φέρεις εἰς τήν σκέψιν σου τόν θάνατον αὐτόν, καί κάθε ἡμέραν νά εἶσαι ἕτοιμος πρός σφαγήν. Διότι, ἐπειδή πολλοί τά μέν χρήματα, τήν ἀπόλαυσιν καί τήν δόξαν τά περιεφρόνησαν, τόν θάνατον ὅμως δέν τόν περιεφρόνησαν, ἀλλ’ἐφοβήθησαν τούς κινδύνους, ἐγώ λέγει, θέλω τόν ἀγωνιστήν μου νά παλεύει μέχρις αἵματος, καί οἱ ἀγῶνες νά γίνονται μέχρι σφαγῆς. Ὥστε καί ἄν χρειασθεῖ νά ὑπομείνωμεν καί θάνατον, εἴτε θάνατον ἀτιμωτικόν, εἴτε θάνατον ἐπικατάρατον, εἴτε νά διασύρεται ἡ ὑπόληψίς μας, πρέπει ὅλα νά τά ὑποφέρωμεν μέ γενναιότητα, καί δι’ὅλα αὐτά προπάντων νά χαιρώμεθα»22. Τωρινός ἑρμηνευτής τοῦ χωρίου σχολιάζοντάς το τονίζει: «Τό ‘‘ἀράτω τόν Σταυρόν αὐτοῦ’’ ἐκφράζει τίς συνέπειες πού θά ἔχει ἡ αὐταπάρνηση. Αὐτός πού ἀπαρνεῖται τόν ἑαυτόν του, τίς προσωπικές του δηλαδή ἐπιθυμίες τῆς καθημερινῆς του ζωῆς, θά πρέπει νά περιμένει ὅτι συχνά θά εἶναι θῦμα στόν κόσμο αὐτό καί ἡ ζωή του θά εἶναι ἕνα συνεχές μαρτύριο. Ἀκολουθώντας ὅμως κανείς τόν Χριστό καί ἀπαρνούμενος τόν ἑαυτό του, ὀφείλει νά γνωρίζει ὅτι θά πορευθεῖ μαζί του, ὅπως Ἐκεῖνος στό μαρτυρικό θάνατο ἐπί τοῦ σταυροῦ στό Γολγοθᾶ, ἔτσι καί αὐτός στό καθημερινό μαρτύριο τῆς ζωῆς του αὐτῆς. Αὐτή εἶναι ἡ πορεία τοῦ πιστοῦ. Ἀλλά ὅπως ὁ Ἰησοῦς μετά τή σταυρική θυσία του καί τό μαρτύριό του ἀνεστήθη καί ἀνελήφθη στούς οὐρανούς δοξασμένος, ἔτσι καί ὁ κάθε πιστός θά βρεθεῖ μαζί του στήν ἀνάσταση καί στή δόξα του»23. «Καί ἀκολουθείτω μοι…» Μέ τίς λέξεις αὐτές, ὁ θεάνθρωπος ζητᾶ τήν ἀπόκτηση ὅλων τῶν ἀρετῶν. «Τοὐτέστιν πᾶσαν ἀρετήν μετερχέσθω…»24. Ὁ μελιστάλακτος ῥήτωρ ναί μέν συμφωνεῖ μέ τήν προαναφερθεῖσα ἄποψη, ἀλλά ταυτοχρόνως ἐπεκτείνει τή σκέψη του λέγοντας «Ἐπειδή δηλαδή εἶναι δυνατόν καί νά πάσχει κάποιος,

ἀλλά νά μή ἀκολουθεῖ τόν Χριστόν, ὅταν δέν ὑφίσταται τά παθήματα πρός χάριν του… Διότι αὐτό σημαίνει νά ἀκολουθεῖ κανείς τόν Χριστόν ὅπως πρέπει, νά φροντίζει δηλαδή καί διά τά ἄλλα εἴδη τῆς ἀρετῆς καί τά πάντα νά ὑφίσταται δι’ αὐτόν. Καθ’ ὅσον ὑπάρχουν καί ἐκεῖνοι, πού ἀκολουθοῦν τόν διάβολον καί πάσχουν αὐτά, καί παραδίδουν τάς ψυχάς των πρός χάριν του. ἡμεῖς ὅμως πρέπει νά τά πάσχωμεν χάριν τοῦ Χριστοῦ, μᾶλλον δέ χάριν τοῦ ἑαυτοῦ μας. Ἐκεῖνοι μέν διά νά βλάψουν τούς ἑαυτούς των καί εἰς τήν ἐδῶ ζωήν καί εἰς τήν ἐκεῖ, ἡμεῖς ὅμως διά νά κερδίσωμεν καί τήν ἐδῶ καί τήν ἐκεῖ ζωήν»25. Τά προηγούμενα συσχετίζονται ἄμεσα καί μέ τό εὐαγγελικό χωρίο, «ὅς οὐ λαμβάνει τόν σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθεῖ ὀπίσω μου, οὐκ ἔστι μου ἄξιος»26. Εἶναι ἀλήθεια, εἶναι πραγματικότητα ἀναμφισβήτητη ὅτι ὁ κόσμος μέ τή χαρά καί τή γλυκύτητά του μᾶς καλεῖ νά ζήσομε τή δική του ζωή. Τή ζωή τῶν ἀνέσεων, τῆς καλοπέρασης, τῆς ἀποκτήσεως ὑλικῶν ἀγαθῶν μέ ὅποιο τίμημα, ἀκόμη κι ἄν πουλήσομε τήν ψυχή μας στόν διάβολο, πατώντας ἐπί πτωμάτων, ἐξαγοράζοντας συνειδήσεις, δημιουργώντας γύρω μας ἐρείπια. Ὁ δρόμος τοῦ σταυροῦ μᾶς καλεῖ νά πενθήσομε. Νά σταυρώσομε αὐτές τίς ἐπιφανειακές καί παροδικές χαρές καί νά ἀνακαλύψομε μέσα ἀπό τή χαρμολύπη τοῦ σταυροῦ τήν αἰώνια χαρά, πού εἶναι ἡ συνάντησή μας μέ τόν σταυρωμένο καί ἀναστημένο Χριστό. «Ὁ Σταυρός γιά μᾶς τούς πιστούς ἔχει μια ὁλοκάθαρη διαφάνεια, μέσα ἀπό τήν ὁποία βλέπομε τή βαθύτερη ὀμορφιά τῶν πραγμάτων καί γευόμαστε τή νέα δροσερή ζωή τοῦ αἰώνιου κάλλους καί τῆς αἰώνιας χαρᾶς»27. 15

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

Ἐπιλεγόμενα Ἐάν θά ἤθελε κανείς νά συνοψίσει τά προαναφερθέντα Πατερικά μηνύματα θά κατέθετε δύο βασικά συμπεράσματα. Πρῶτον ἀπό τό σταυρό τοῦ Κυρίου προέρχονται ὅλα τά ἀγαθά «γιατί ὁ σταυρός συνέτριψε τήν ἁμαρτία, ἔγινε καθάρσιο τῆς οἰκουμένης, ἔγινε αἰτία συμφιλιώσεως καί ἐξαλείψεως τῆς πολυχρόνιας ἔχθρας, ἄνοιξε τίς πύλες τοῦ οὐρανοῦ, ἔκανε τούς ἐχθρούς φίλους, ἐπανέφερε στόν οὐρανό, τοποθέτησε στά δεξιά τοῦ θρόνου τοῦ Θεοῦ τήν ἀνθρώπινη φύση καί μᾶς πρόσφερε ἀμέτρητα ἄλλα πνευματικά ἀγαθά»28. Δεύτερον καλούμεθα ὅλοι νά στρατευθοῦμε αἴροντας ὁ καθένας τόν προσωπικό του σταυρό, μιμούμενοι τά φιλάγια πρότυπα, τά ὁποῖα εὐκαίρως, ἀκαίρως προβάλλει ἡ μήτηρ τροφός Ἐκκλησία. «Ἀκολουθοῦντες λοιπόν και ἡμεῖς τό παράδειγμά των, ἄς καταστήσωμεν τά μέλη μας ἀδρανῆ πρός τήν τυραννίαν τῆς διαβολικῆς ἐνεργείας, πού ἐπαναστατεῖ ἐναντίον μας, ὥστε καί εἰς τήν παροῦσαν ζωήν νά διαπλεύσωμεν μέ ἀσφάλειαν τό τρικυμιῶδες καί ἐπικίνδυνον πέλαγος καί, ἀφοῦ φθάσωμεν εἰς τά γαλήνια λιμάνια τῆς φιλανθρωπίας τοῦ Θεοῦ, νά ἀξιωθοῦμεν νά ἐπιτύχωμεν τά ἀγαθά, πού ἔχει ὑποσχεθεῖ ὁ Θεός εἰς αὐτούς πού τόν ἀγαποῦν»29. ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Μάρκ. Η΄, 34. 2 Λουκ. Θ΄, 23. 3 Ματθ. ΙΖ΄, 24. 4 Βλ. περισσότερα Μπουρνέλη Ἀ., Ὁ ἀνθρώπινος πόνος, ἔκδ. Ν. Παναγόπουλος, Ἀθήνα 2010. 5 Τριώδιον, Ἀκολουθία Ὡρῶν Μεγάλης Παρασκευῆς, ἔκδ. ΑΔΕΕ, Ἀθήνα 2003, σσ. 940941. Βλ. καί Ζήση Θ., Ἠθικά Κεφάλαια, ἔκδ. Βρυέννιος, Θεσ/νίκη 2002, σ. 235. 6 Μωϋσέως Ἁγιορείτου, Ὁ ἅγιος πόνος (Μαθητεία στήν ἐπίσκεψη τοῦ πόνου στή ζωή μας), ἔκδ. Κέντρο Βιοϊατρικῆς ἠθικῆς καί δεοντολογίας, Ἀθήνα 2005, σ. 21. 7 Γρηγορίου θεολόγου, Εἰς τό Ἅγιον Πάσχα, Ε.Π.Ε. 5, 215. 8 Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ, Εἰς τήν ἁγίαν Παρασκευήν καί εἰς τόν Σταυρόν Λόγος Γ΄, Ε.Π.Ε. 9,79. 9 Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Εἰς τόν σταυρόν, Ὁμιλ. Β΄, Ε.Π.Ε. 36, 37. Βλ. καί τοῦ αὐτοῦ, Εἰς τό «Πάτερ εἰ δυνατόν ἐστί, παρελθέτω 1

ἀπ’ἐμοῦ τό ποτήριον τοῦτο», Ε.Π.Ε. 26, 99. 10 Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Εἰς Ματθαῖον, Ὁμιλ. ΝΔ΄, Ε.Π.Ε. 11, 195. 11 Παπατζανάκη Γ., Ἡ περί θλίψεων διδασκαλία κατά τήν Καινήν Διαθήκην, Ἀθῆναι 1988, σ. 161. Πρβλ. καί Κουρούμαλη Ἠ., «Ὁ πόνος τοῦ ἀνθρώπου καί ὁ πόνος τοῦ Σταυροῦ», Ἄγκυρα Ἐλπίδος 30 (2006) 14. 12 Θεοδώρου Στουδίτου, Λόγος εἰς τήν προσκύνησιν τοῦ Τιμίου καί Ζωοποιοῦ Σταυροῦ ἐν τῇ μεσονηστίμῳ, Ε.Π.Ε. 18, 33 13 Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Εἰς Ματθαῖον Ὁμιλ. ΝΕ΄, Ε.Π.Ε. 11, 209. 14 Θεοφυλάκτου Βουλγαρίας, Ὑπόμνημα εἰς τό κατά Ματθαῖον Εὐαγγέλιον, PG 123, 321D. 15 Μαρκαντώνη Ν., Ξεναγήσεις, ἔκδ. Πέννα, Ρέθυμνο Κρήτης 1999, σσ. 40-41. 16 Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Εἰς Ματθαῖον…, ἔνθ. ἀνωτ., σ. 211. 17 Θεοφυλάκτου Βουλγαρίας, Ὑπόμνημα…, ἔνθ. ἀνωτ., σ. 321D. 18 Κουστένη Ἀ., Τό κήρυγμα τῆς Κυριακῆς Α΄, ἔκδ. Ἁρμός, Ἀθήνα 2004, σ. 35. 19 Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Εἰς Ματθαῖον…, ἔνθ. ἀνωτ., σ. 213. 20 Θεοφυλάκτου Βουλγαρίας, Ὑπόμνημα εἰς τό κατά Μᾶρκον Εὐαγγέλιον, PG 123, 576D. 21 Κρικώνη Χ., Πατερικά Μελετήματα, Τόμ. Γ΄, ἔκδ. University Studio Press, Θεσ/νίκη 2004, σ. 222. 22 Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Εἰς Ματθαῖον…, ἔνθ. ἀνωτ., σσ. 213, 215. 23 Κρικώνη Χ., Πατερικά…, ἔνθ. ἀνωτ. σ. 223. 24 Θεοφυλάκτου Βουλγαρίας, Ὑπόμνημα εἰς τό κατά Λουκᾶν Εὐαγγέλιον, PG 123, 820. 25 Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Εἰς Ματθαῖον…, ἔνθ. ἀνωτ., σ. 215. 26 Ματθ. Ι, 38. 27 Παχυγιαννάκη Ἐ., Ἡ ἐλπίδα τῶν χαμένων, ἔκδ. Ἐνορία Ἁγ. Τριάδος, Ἅγ. Νικόλαος Κρήτης 2002, σ. 34. Βλ. καί τοῦ αὐτοῦ, Κυριακάτικες σκέψεις, ἔκδ. Ἐνορία Ἁγ. Τριάδος, Ἅγ. Νικόλαος Κρήτης 1998, σ. 42. 28 Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Κατά Ἰουδαίων Λόγ. Γ΄, Ε.Π.Ε. 34, 179. 29 Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Εἰς Γένεσιν Ὁμιλ. ΙΣΤ΄, Ε.Π.Ε. 2, 441. Πρβλ. καί Σμέμαν Ἀ., Ἑορτολόγιο, ἔκδ. Ἀκρίτας, Ἀθήνα 1997, σσ. 133– 137.

Προσωνύμια καί Ἱερές Εἰκόνες τῆς Θεοτόκου Μαρίας Ζωγραφάκη-Σπυριδάκη, ἐκπαιδευτικοῦ

ό πρόσωπο τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου εἶναι τό πλέον προσφιλές καί ἀξιοσέβαστο στή ζωή τῶν εὐσεβῶν ὀρθόδοξων χριστιανῶν. Εἶναι ἡ πάντων, ἡ πάνω ἀπό ὅλους τους ἁγίους Ἁγία, ἡ ὑπέρἉγία καί Δέσποινα (=Κυρία). Εἶναι ἡ Θεοτόκος, πού ἀξιώθηκε θεία βουλήσει κι ἔτεκεν τόν Θεάνθρωπο. Στό πρόσωπό Της κατ’ ἐξοχήν ἀποτυπώνεται ἡ ἔκφραση τῆς ἁγνότητας καί τῆς ἁγιότητας, τῆς γλυκιᾶς Ἀγάπης καί τῆς ἐλπίδας. Ὅπως λέγει ὁ Φώτης Κόντογλου, «ὅλοι οἱ ἅγιοι λέγονται ἅγιοι» καί ὡς πρός τήν ὀνομασία κανένας δέν ξεχωρίζει, δέν ὑπερτερεῖ, οὔτε ἀκόμα καί οἱ Δώδεκα Ἀπόστολοι, οὔτε καί ὁ «ἐν γεννητοῖς γυναικῶν μείζων» Τίμιος Πρόδρομος. Ἀλλά ἡ Θεοτόκος ἀξιώθηκε νά δανείσει σάρκα ἀπό τή σάρκα Της στόν Υἱό τοῦ Θεοῦ, καί γι’ αὐτό ἑξαιρέτως ὀνομάζεται Παναγία καί Ὑπεραγία¹. Ἡ ἁγνή Κόρη τῆς Ναζαρέτ, ἡ ὁποία γεννήθηκε ἐξ ἐπαγγελίας, ἔλαβε «κατά πρόγνωσιν καί βουλή τοῦ Θεοῦ»² τό ὄνομα Μαρία (Μαριάμ), τό ὁποῖο ἑρμηνεύεται κατά τόν Ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ Κυρία. Ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης δίνει τήν τριπλή ἑρμηνεία παντοδυναμία, Σοφία, Ἀγαθότης, τά ὁποῖα δηλώνουν ἀντίστοιχα τή δύναμη πού ἔλαβε ἡ Θεοτόκος ἀπό τόν Πατέρα, τή σοφία πού ἔλαβε ἀπό τόν Υἱό Της γιά νά μπορεῖ νά συμφιλιώνει τόν Θεό μέ τόν ἄνθρωπο, καί τήν ἀγαθότητα πού ἔλαβε ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα, γιά νά μεταδίδει τά πνευματικά χαρίσματα σέ ὅλα τα κτίσματα³. Ἡ ζωή τῆς Θεοτόκου ἦταν ἁγία καί πλήρης τῆς θείας χάριτος·στά τρία Της ἔτη ὁδηγήθηκε «ὡς δάμαλις τριετίζουσα» στό Ναό τοῦ Σολομώντα, στά Ἅγια των Ἁγίων. Ἐκεῖ παρέμεινε γιά δώδεκα ἔτη τρεφόμενη μέ οὐράνια τροφή4. Ὅταν ἦρθε τό πλήρωμα τοῦ χρόνου, «ἀπεστάλη ὁ ἄγγελος Γαβριήλ ὑπό τοῦ Θεοῦ»5 πρός τήν Παρθένο Μαριάμ καί τῆς μετέφε-

ρε τό καλό ἄγγελμα τῆς ὑπερφυσικῆς σύλληψης καί γέννησης τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Καί ἡ Κεχαριτωμένη, μέ ἄκρα ταπείνωση καί ὑπακοή, δέχεται τήν ὕψιστη τιμή νά γεννήσει τόν νέο Ἀδάμ, συγκατατίθεται δηλαδή στή σωτηρία ὁλόκληρου τοῦ ἀνθρώπινου γένους. Ἀξιώθηκε κι ἔγινε θεογεννήτρια, κατέστη θεῖο κατοικητήριο παραμένοντας ἀειπάρθενος6. Ἔκτοτε, ἡ ἁγία καί πανάμωμος ζωή τῆς Θεοτόκου πάνω στή γῆ περιβάλλεται ἀπό σιωπή καί ἀφάνεια, ἐνῶ ταυτίζεται μέ τήν πλήρη ἀφοσίωση στόν Θεό καί στό θέλημά Του. Ἡ ἄσκησή Της ἦταν ἀδιάκοπη καί πάνω ἀπό τά ἀνθρώπινα μέτρα, ἀφοῦ μαρτυρεῖται ὅτι στή διάρκεια τῆς ἐπίγειας ζωῆς Της ἡ Θεοτόκος ἀνέβαινε γιά προσευχή στό Ὄρος τῶν Ἐλαιῶν, ὅπου σήμερα ἔχει οἰκοδομηθεῖ στό σημεῖο αὐτό ναΐδριο πρός τιμή Της. «Σάν ἀπόδειξη τῆς συνεχοῦς, πολυειδοῦς ἄσκησης τῆς Θεοτόκου» ὁ Ἀνδρέας Κρήτης ὁ Ἱεροσολυμίτης ἀναφέρει ὅτι «τόσες πολλές καί συνεχεῖς γονυκλισίες ἔκανε, προσευχόμενη στήν Ἁγία Σιών, ὥστε οἱ πλάκες τοῦ ἐδάφους βαθούλωσαν καί ἕως καί τόν καιρό τοῦ Ἁγίου (7ος αἰώνας) καί ἀκόμα πιό μετά, φαίνονταν τά βαθουλώματα αὐτά». Στήν ἐποχή μας, τά σημεῖα πού θυμίζουν τίς γονυκλισίες τῆς Θεοτόκου βρίσκονται στόν παραπάνω ναό, στό ἔδαφος κάτω ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα7. Γιά τό τέλος τῆς ἐπίγειας ζωῆς Της ἡ Παναγία ἔλαβε τήν πληροφόρηση ἀπό τόν Υἱό καί Θεό της, μέσῳ τοῦ Ἀρχαγγέλου Γαβριήλ. Θαυματουργικῶς τότε μετέβησαν μέ νεφέλη οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι στήν πόλη τῆς Ἱερουσαλήμ, καί τή συνόδευσαν μέ ἐξόδιους θρήνους, ἐνῶ οὐράνιες ἀγγελικές ψαλμωδίες ἀκούγονταν γιά τρεῖς ὁλόκληρες μέρες στόν τάφο τῆς Γεθσημανῆ. Κατά θεία οἰκονομία ὁ Ἀπόστολος Θωμᾶς ἦταν ἀπών καί, τήν τρίτη ἡμέρα πού κατέφθασε, ἀνοίχτηκε ὁ τάφος γιά νά ἀσπαστεῖ τό ἅγιο σῶμα Της καί βρέθηκε κε17

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

νός. Ἔτσι ἀποκαλύφθηκε τό θαυμαστό γεγονός τῆς θείας μετάστασης τῆς Θεοτόκου, ἡ ὁποία «ἐκδημοῦσα ἐκ τοῦ σώματος, ἐνδημεῖ πρός τόν οὐρανό», γιά νά παρίσταται στόν Κύριο ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστό σάν «ὑπερτέρα τῶν Ἀγγελικῶν τάξεων», κατά τόν ἅγ. Ἰωάννη Δαμασκηνό8. Ὅμως καί μετά τή θεία μετάστασή Της ἡ μεγάλη Μάνα δέν ἐγκατέλειψε τόν κόσμο, τά ἀνθρώπινα πλάσματα, ὅπως ἀναφέρει τό ἀπολυτίκιο τῆς ἑορτῆς τῆς Κοιμήσεως: «Ἐν τῇ Γεννήσει τήν παρθενίαν ἐφύλαξας, ἐν τῇ Κοιμήσει τόν κόσμον οὐ κατέλιπες Θεοτόκε». Ἡ Παναγία παραστέκει καί προστρέχει ἀκούραστα σέ ὅλα τα αἰτήματα καί τίς παρακλήσεις τῶν χριστιανῶν, ἀποτελώντας γιά τούς πιστούς ὅλων τῶν αἰώνων καταφυγή, Σκέπη καί βοήθεια. Ἀπό τά πρῶτα κιόλας χριστιανικά χρόνια κάνει αἰσθητή τήν παρουσία καί τήν προστασία Της στή χριστιανοσύνη. Κατά τή βυζαντινή ἐποχή σώζει τήν Πόλη ἀπό τίς ἐπιδρομές τῶν βαρβάρων καί ὀνομάζεται Ὑπέρμαχος Στρατηγός. Στά χρόνια τῆς ἑλληνικῆς ἐπανάστασης, οἱ ἥρωες πού ἀγωνίστηκαν γιά τήν ἀπελευθέρωση τῆς πατρίδας μας ἐπικαλοῦνταν τό ὄνομά Της καί τήν προστασία της. Στό ἔπος τοῦ 1940 ἡ Παναγία σάν Ἁγία Σκέπη ὁδηγεῖ καί σώζει τά ἑλληνικά στρατεύματα. Σέ ὅλη τή μακραίωνη πορεία του ὁ Ἕλληνας συνήθιζε, στήν κάθε στιγμή τῆς ζωῆς του, νά προσφεύγει στήν Παναγία στήν κάθε περίσταση, εὐχάριστη ἤ δυσάρεστη, στόν γάμο ἤ στή γέννηση, σέ κίνδυνο ἤ στόν πόνο, τό σεβάσμιο ὄνομα τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου ἔρχεται αὐθόρμητα στά χείλη του. Ἡ πλούσια ποιητική δημιουργία τοῦ τόπου μας προσφέρει τή μαρτυρία Της γιά τά παραπάνω: -«Ὁ ἄθρωπος μές στή ζωή, σέ κάθε δυσκολία, δυό λέξεις λέει πάντοτε, μάνα καί Παναγία». -«Κοιμήσου μές στήν κούνια σου καί τά παχιά πανιά σου κι ἡ Παναγιά ἡ Δέσποινα νά εἶναι συντροφιά σου». -«Ὤ! Παναγία Δέσποινα, κι ἐσύ Καλυβιανή μου, κι ἐσύ Κερά-Σπηλιώτισσα, γιάτρεψε τό παιδί μου». 18

-«Κερά μου Καταπολιανή μέ τά ἑκατό καντήλια γιάτρεψε τό παιδάκι μου νά σοῦ τά κάμω χίλια». -«Μά νά σέ πάρω θέλει᾿γώ, μόνο ὁ Θεός νά θέλει κι ἡ Παναγιά ἡ Μερτιανή ἀπού ’ναι στό Παντέλι!». -«Εὐαγγελίστρα Παναγιά, μιά χάρη θέλω μόνο, κάμε το νά ᾿μαστε μαζί καί τουτονέ τόν χρόνο». -«Τάσσω σου Παναγία μου Γαβαλοχωριανή μου λαμπάδα σάν τό μπόι μου, νά βλέπεις τό πουλί μου». -«Ὤ! Παναγιά μου Λαστριανή, Καλογερώτισσά μου κάμε μου ὅ,τι σοῦ ζητῶ ὀγλήγορα καί ξά μου!»9. Ἀναμφίβολα ἡ λαϊκή δημιουργία ἀποτελεῖ μιά μορφή ἔκφρασης τῆς εὐσέβειας τοῦ λαοῦ μας πρός τήν Ὑπεραγία Μητέρα τοῦ Θεοῦ. Ὅμως οἱ ἐκδηλώσεις τῆς ἀγάπης καί τῆς πίστης τῶν χριστιανῶν πρός τήν Παναγία εἶναι πολλές καί ποικίλες καί ἐκτείνονται σέ ὁλόκληρό το ἔτος. Ἰδιαιτέρως καί ἐξαιρετικῶς, τό διάστημα ἐκεῖνο τοῦ ἔτους πού συμπυκνώνει καί ἀποκορυφώνει τήν τιμητική καί δοξολογική μας ἀναφορά πρός τό πρόσωπο τῆς Θεοτόκου εἶναι ὁ εὐλογημένος Δεκαπενταύγουστος. Ἡ μεγάλη θεομητορική ἑορτή τῆς Κοιμήσεως κυριαρχεῖ καί καθαγιάζει ὄχι μόνο τόν μήνα αὐτόν, μά καί ὁλόκληρο τό θέρος, καθώς ἐπωνομάζεται καί «μικρό Πάσχα», ἤ «Πάσχα τοῦ καλοκαιριοῦ». Κατά τό διάστημα αὐτό σέ κάθε γωνιά τῆς Ἑλλάδας, σέ ξωκκλησάκια μοναχικά καί ταπεινά, σέ ξακουστά μοναστήρια καί σέ περικαλλεῖς ναούς ἀφιερωμένους στή Χάρη τῆς Παναγίας, συρρέουν πλήθη πιστῶν μέ τάματα, λαμπάδες καί ἀφιερώματα, κάνοντας πεζοί ἤ καί γονυπετεῖς ἀκόμα τή διαδρομή, γιά νά ψάλλουν ἀπό καρδιᾶς τίς δοξολογίες καί τίς παρακλήσεις τους πρός τή Θεοτόκο καί νά προσλάβουν ψυχική ἀνάταση καί πνευματική ἀγαλλίαση. Οἱ ἐκδηλώσεις καί τά ἔθιμα πού συνδέονται μέ τόν ἑορτασμό τῆς Κοίμησης τῆς Θεοτόκου εἶναι πολλά, καί ἀρκετά ἀπό αὐτά πα-

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

νελλήνιας ἐμβέλειας. Χαρακτηριστικό εἶναι τό παλαιότατο ἔθιμο τοῦ δεκαπενταρίσματος. Οἱ πιστοί συνηθίζουν νά συγκεντρώνονται σέ ξακουστά προσκυνήματα-μοναστήρια ἀφιερωμένα στή χάρη τῆς Παναγίας, ὅπου καί δεκαπενταρίζουν: διαμένουν δηλαδή τίς 15 μέρες τοῦ Αὐγούστου ὥς τήν ἑορτή τῆς Κοιμήσεως στούς ξενῶνες τῆς μονῆς, ἤ στήν ὕπαιθρο, σέ πρόχειρα καταλύματα, συμμετέχοντας στίς ἱερές ἀκολουθίες, ἀκολουθώντας τή νηστεία καί γενικά βιώνοντας τή μοναστική ζωή καί τήν κατάνυξη αὐτῶν τῶν ἡμερῶν. Τά πιό γνωστά μοναστήρια τῆς Παναγίας στήν Κρήτη, τά ὁποῖα συγκέντρωναν πλήθη χριστιανῶν τόν Δεκαπεντάρη, εἶναι ἡ Μονή Φανερωμένης Τράχηλα Σητείας, ἡ Μονή Φανερωμένης Γουρνιῶν Ἱεράπετρας, ἡ Μονή Κουδουμᾶ στά Ἀστερούσια Ἡρακλείου, ἡ Μονή Παληανῆς Μαλεβιζίου, ἡ Μονή Παναγίας Γουβερνιώτισσας Ἡρακλείου, ἡ Μονή Κυρίας Γωνιᾶς Χανίων, ἡ Μονή Καλυβιανῆς Μεσαρᾶς. Τό ὄμορφο αὐτό ἔθιμο ἔχει ἀποτυπωθεῖ πολύ ἐκφραστικά στίς παρακάτω μαντινάδες: -«Ἀπό μικιός συνήθισα τά στάχυα νά θερίζω καί στή μονή τοῦ Κουδουμᾶ νά δεκαπενταρίζω». -«Στήν Παναγιά τσῆ Παληανῆς κάνω Δεκαπεντάρη κι ἄ’ θένε μέ κρατίζουνε μόνιμο περβολάρη»10. Ἄλλα ἔθιμα τοῦ Δεκαπενταύγουστου σχετίζονται μέ τό στόλισμα τοῦ Ἐπιταφίου καί τά ἐγκώμια πού ψάλλονται πρός τή Θεοτόκο, μέ τή μεταφορά τῆς εἰκόνας της, συνοδείᾳ τῶν πιστῶν, πρός τά ἱερά προσκυνήματά Της πού ἑορτάζουν, κι ἀκόμα σέ κάποιες περιοχές συνηθίζουν νά τηροῦν τά ἐννιάμερα τῆς Παναγίας, δηλαδή γιά ἐννιά μέρες (ἀπό 6 ὡς 15 Αὐγούστου) παραμένουν στή Μονή γιά νά εὐχαριστήσουν καί νά ὑπηρετήσουν τήν Παναγία. Ὅλες οἱ ἐκδηλώσεις τιμῆς καί εὐσέβειας πρός τήν ὑπερένδοξο Μητέρα τοῦ Χριστοῦ ἀποτελοῦν μέγιστη ἀπόδειξη ὅτι κανένας ἀπό ἐκείνους πού προσφεύγουν στή Χάρη Της δέν «ἐκπορεύεται κατησχυμένος», δέν μένει χωρίς ἀπάντηση καί παρηγορία στό αἴτημα ἤ

σ τ ήν ἱκεσία τ ο υ πρ ό ς τήν Παναγία, «ἀλλά αἰτεῖται τήν χάριν καί λαμβάνει τό δώρημα»11. Ἐκτός ὅμως ἀπό τόν θεοφιλή λαό, καί ἡ Ὀρθόδ ο ξη Ἐκκλησία μας ἐξαιρετικά καί ἰδιαίτερα εὐλαβεῖται καί τιμᾶ τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, καί «τήν ὑμνεῖ ὡς τό μεγαλύτερο καύχημα τοῦ οὐρανοῦ καί τοῦ ἀνθρώπινου γένους»12. Ἡ ἐκκλησιαστική ὑμνογραφία, στό πέρασμα τῶν αἰώνων ἔχει συνθέσει καί ἀφιερώσει στήν ὑπερύμνητο κόρη, σ᾿ ἐκείνην πού εἶναι ὁ «γλυκασμός τῶν ἀγγέλων»13, μιά πληθώρα ἀπό τροπάρια, ὕμνους καί ἀκολουθίες. Στήν ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας μας ξεχωρίζουν οἱ Χαιρετισμοί τῆς Θεοτόκου ἤ Ἀκολουθία τοῦ Ἀκάθιστου Ὕμνου, πού γράφτηκε ὡς εὐχαριστήριος ὕμνος στήν Παναγία τήν Ὑπέρμαχο Στρατηγό. Εἶναι ἀπό τά πιό σημαντικά ὑμνογραφικά κείμενα τῆς βυζαντινῆς περιόδου καί ἔχει σχεδόν 14 αἰῶνες ζωῆς (626 μ.Χ.). Θέμα τῶν Χαιρετισμῶν εἶναι τό μοναδικό καί σωτήριο γεγονός τῆς ἐνανθρώπησης τοῦ Κυρίου, καί ὁ κυρίαρχος καί καθοριστικός ρόλος τῆς Θεοτόκου σέ αὐτό. Ἀποτελεῖ δέ ὁ ὕμνος αὐτός, ἔκφραση χαρᾶς, εὐχαριστίας, δοξολογίας καί εὐγνωμοσύνης πρός τό πρόσωπο τῆς Κυρίας Θεοτόκου, τό ὁποῖο ἐξαίρεται καί ἐγκωμιάζεται μέσα ἀπό τόν θριαμβικό τόνο του. Μέσα ἀπό τήν ἀκολουθία αὐτή ἀντιλαμβάνεται κανείς καί τήν προστατευτική δύναμη καί τή βοήθεια πού ἡ 19

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

Μητέρα τοῦ Θεοῦ μᾶς παρέχει διά μέσου των αἰώνων στούς πιστούς πού τήν ἐπικαλοῦνται. Ἐντυπωσιακά ὄμορφοι καί γλυκύτατοι ὕμνοι εἶναι οἱ Παρακλητικοί Κανόνες (ὁ Μεγάλος καί ὁ Μικρός), οἱ ὁποῖοι ψάλλονται πρός τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο καθημερινά (ἐκτός Σαββάτων καί παραμονῆς τῆς ἑορτῆς τῆς Μεταμόρφωσης τοῦ Κυρίου) τήν περίοδο ἀπό 1 ὥς 14 Αὐγούστου, λόγῳ τῆς μεγάλης ἑορτῆς τῆς Κοίμησης καί τῆς θείας μεταστάσεώς Της. Μέ τήν Παράκληση, ὅπως φανερώνει καί ἡ λέξη, οἱ πιστοί παρακαλοῦν τήν Παναγιά νά ἀκούσει τά αἰτήματά τους, καταθέτουν τά πάθη, τήν ὀδύνη καί τούς καημούς τῆς ψυχῆς τους μπροστά σ᾿ Ἐκείνη πού γνωρίζει καλύτερα ἀπό τόν καθένα τόν ἀνθρώπινο καημό, πού ἡ ρομφαία τοῦ πόνου διαπέρασε τήν καρδιά της. Μέ τό ἱκετευτικό περιεχόμενο τῶν γλυκόλαλων ὕμνων αὐτῶν πού ψάλλονται, ἐκτός ἀπό τόν Δεκαπενταύγουστο, καί σέ κάθε ἄλλη περίσταση καί θλίψη ψυχῆς, εἴτε στούς ἱερούς ναούς, εἴτε κατ᾿ οἶκον, ζητοῦμε ἐλπίδα καί παραμυθία ἀπό τή Δέσποινα τοῦ κόσμου, παρακαλοῦμε γιά τή μεσιτεία καί τή βοήθεια στίς ἀνάγκες μας. Μέσα ἀπό τά κοντάκια, τούς ὕμνους καί τά μεγαλυνάρια τῆς Ἐκκλησίας μας, τό σεπτό πρόσωπο τῆς Θεοτόκου κοσμήθηκε μέ πλῆθος τιμητικῶν ἐπιθέτων καί προσαγορεύσεων. Ἡ ὑμνολογία τήν ὀνόμασε Θεομήτορα, Θεογεννήτρια, Θεόνυμφο καί Θεονύμφευτο, Μήτηρ τοῦ Θεοῦ καί Λόγου, Θρόνον πυρίμορφο Κυρίου, γιά νά δείξει τό ὑπερφυ20

σικό, ὑπερλόγο μυστήριο τῆς διά ἐκείνης ἐνανθρωπήσεως τοῦ Θεοῦ. Τήν ὀνόμασε Ἁγνή καί Παναγνή, Ἄχραντο, Παναμώμητο καί Πανάχραντο, Παρθένο Κόρη, καθώς καί Νύμφη Ἀνύμφευτη, γιά νά ἐξάρει τό θαυμαστόν γεγονός τῆς ἀειπαρθενίας της. Ἀκόμα τήν ὕμνησε ὡς Σκέπη θεία καί κραταιά, Τεῖχος καταφυγῆς ἄρρηκτον καί ἀπροσμάχητον, θερμή προστασία καί ἀντίληψη, τοῦ κόσμου καταφύγιον, γιά νά δείξει τίς δωρεές πού χορηγεῖ στούς πιστούς, τήν ἐλπίδα, τήν ἀναψυχή καί τίς εὐλογίες πού πηγάζουν ἀπό Κείνη. Τήν προσαγόρευσε, ἐπιπλέον, Δέσποινα τοῦ κόσμου, Κυρία πάντων ἡμῶν καί Ὑψηλοτέρα τῶν Οὐρανῶν, Πρεσβεία θερμή καί Μεσίτρια, γιά νά δείξει τήν παρρησία πού ἔχει ἡ Θεοτόκος μπροστά στόν Δεσπότη καί Κύριο μας Ἰησοῦ Χριστό, καθώς βρίσκεται ἐκ δεξιῶν Του καί μεσιτεύει πρός Αὐτόν γιά τή σωτηρία ὅλων ἐκείνων πού τήν ἐπικαλοῦνται μέ πίστη. Σχετικά μέ αὐτό ὁ Ἅγ. Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς τονίζει πώς: «ἡ Παμβασιλίς... ὄχι μόνο εἶναι κοντά στόν Χριστό, ἀλλά στά δεξιά τοῦ Παμβασιλέως παραστέκεται, μέ ὁλόχρυσον ἱματισμό καί τό θεαυγές σῶμα Της καταστολισμένο μέ παντοδαπές ἀρετές»14. Ἑπομένως, ἡ Παναγία μας ὀνομάζεται μεσίτρια, ἀποτελεῖ «μεσιτεία πρός τόν ποιητήν ἀμετάθετο» καί «πρεσβεία θερμή», γιατί ἔχει παρρησία ξεχωριστή καί ὑπέρτερη ἀπό ὅλες τίς οὐράνιες δυνάμεις. Εἶναι «τιμιωτέρα τῶν Χερουβίμ καί ἐνδοξοτέρα ἀσυγκρίτως τῶν Σεραφείμ», ἀναφέρει καί ὁ Φώτης Κόντογλου, στόν λόγο του γιά τήν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου, καί ἀπευθυνόμενος πρός ἐκείνη, λέει ὅτι «θαρρευόμαστε κι ἐρχόμαστε κοντά Σου, γιατί εἶσαι ἄνθρωπος, ὡσάν κι ἐμᾶς, καί σ᾿ ἔχομεν μεσίτριαν, ἀνάμεσα στόν Θεό καί σ᾿ ἐμᾶς… Ἐπειδή… σ᾿ ἐσένα ἔδωσε κάθε ἐξουσία (ὁ Υἱός Σου) νά εὐεργετεῖς τό γένος τῶν ἀνθρώπων»15. Στή Θεοτόκο καί «Μητέρα τοῦ Βασιλιᾶ, Αὐτήν πού εὐεργέτησε ὅλη τήν πλάση», σάν τί δῶρο εὐγνωμοσύνης μποροῦν νά προσφέρουν τά ἀνθρώπινα πλάσματα; ἀναρωτιέται ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός: «Τί ἄλλο μποροῦμε νά χαρίσουμε στή μάνα τοῦ Λόγου ἀπό λόγο;». Πράγματι, ἡ ἐκκλησιαστική εὐσέβεια καί ὁ εὐλαβής λαός, μέ τή βαθιά κι

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

εὐγνώμονα πίστη του στόλισαν τό πανύμνητο καί σεπτό πρόσωπο τῆς Θεοτόκου μέ πλῆθος ὀνομάτων, κοσμητικῶν ἐπιθέτων καί τιμητικῶν προσαγορεύσεων, τά ὁποῖα ὑπολογίζονται σέ χιλιάδες. Ταυτόχρονα ἀφιερώθηκαν στή χάρη Της ἱερές εἰκόνες καί ναοί, πού φέρουν ἐγκωμιαστικά θεοτοκωνύμια καί ἀκτινοβολοῦν τά θαύματα καί τήν εὐλογία Της. Ποιός χριστιανός δέν ἔχει ἀπευθύνει προσευχές καί ἱκεσίες πρός τήν Παναγιά τή Μεγαλόχαρη, τήν Ὁδηγήτρια ἤ τήν Γοργοϋπήκοο; Ποιός δέν ἔχει ἀτενίσει μέ δέος, μέ πίστη καί προσμονή τήν εἰκόνα τῆς Γλυκοφιλούσας, τῆς Παναγίας Ἄξιόν Ἐστι, ἤ τῆς Πλατυτέρας; Ποιός δέν ἔχει λάβει παρηγοριά, ἐλπίδα καί ποικίλες δωρεές ἀπό τή Βασίλισσα τῶν Οὐρανῶν, τήν Παντάνασσα, τήν Κυρία τῶν Ἀγγέλων; Καί «πολυώνυμος Κόρη», ὀνομάζεται ἡ Παναγία, λόγῳ τῶν πολυποίκιλων ὀνομάτων της, τά ὁποῖα σχετίζονται μέ τά περιστατικά, τά θαύματα καί τίς ἐμφανίσεις Της καί μαρτυροῦν, τόσο τήν ἰδιαίτερη τιμή πρός τό πρόσωπό της, ὅσο καί τίς πάμπολλες εὐλογίες πού δωρίζει, καθώς ἡ χάρη Της θαυμαστῶς ἐπενεργεῖ μέ παντοίους τρόπους στή ζωή τῶν πιστῶν. Τά προσωνύμια τῆς Παναγίας ἔχουν δοθεῖ: Α. Ἀνάλογα μέ τήν παράσταση τῆς εἰκόνας της. Ἡ Πλατυτέρα τῶν οὐρανῶν εἶναι ἡ παράσταση τῆς Θεοτόκου πού φέρει στήν ἀγκάλη της τόν Ἰησοῦ παιδίον, μέ τά χέρια της ἁπλωμένα σάν νά ἀγκαλιάζει ὅλους τους πιστούς, καί ἁγιογραφεῖται σέ ὅλους τους ναούς ἐπάνω ἀπό τό ἱερό (στήν κόγχη τοῦ Ἁγίου Βήματος). Ἡ Γλυκοφιλούσα εἰκονίζει τήν Παναγία μέ τόν Χριστό βρέφος νά πλησιάζουν καί νά ἀκουμποῦν τά μάγουλά τους τρυφερά, ἐνῶ ἡ Καρδιώτισσα βαστάζει τόν Ἰησοῦ στήν ἀγκαλιά τῆς πάνω στήν καρδιά. Ἡ Παναγιά ἡ Ὁδηγήτρια μέ τό ἕνα χέρι δείχνει τόν Χριστό, δηλαδή μᾶς δεικνύει τόν δρόμο τῆς σωτηρίας καί μέ τό ἄλλο δέεται πρός Αὐτόν γιά ἐμᾶς, ἐνῶ ἡ στάση τοῦ Υἱοῦ δείχνει πώς ἀποδέχεται τό αἴτημα τῆς Μητέρας. Ἡ εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Ὁδηγήτριας, σύμφωνα μέ τήν παράδοση ἦταν εἰκόνα ἀχειροποίητη, ἐπειδή τήν εἶχε ζωγραφίσει ὁ Εὐαγγελιστής Λουκᾶς, ἐνῶ καί ἡ ἴδια ἡ Θεοτόκος

τήν εἶχε εὐλογήσει. Ἡ εἰκόνα τόν 5ο αἰώνα ἐγκαταστάθηκε στή Μονή Ὁδηγῶν στήν Κωνσταντινούπολη κι ἔγινε ἀμέσως ἀντικείμενο λατρείας καί σύμβολο ἐξουσίας, καθώς εἶχε ἰδιότητες ὁδηγοῦ ὄχι μόνο στή θρησκεία ἀλλά καί στήν πολιτική. Τά χιλιάδες ἀντίγραφα πού ἔγιναν σέ ὅλα τα χριστιανικά μέρη δείχνουν πόσο σημαντική ἦταν γιά τούς Βυζαντινούς. Ἀκόμα καί σήμερα ὁ εἰκονογραφικός τύπος τῆς Ὁδηγήτριας εἶναι ὁ πιό συνήθης στούς ναούς. Μονή ἀφιερωμένη στήν Παναγία τήν Ὁδηγήτρια βρίσκεται στά Ἀστερούσια (Μεσαρά) Ἡρακλείου, καί ναός μέ τή θαυματουργό εἰκόνα τῆς Ὁδηγήτριας, ἀφιερωμένος στό Γενέσιο τῆς Θεοτόκου, στίς Λιθίνες Σητείας. Ἡ Βρεφοκρατούσα κρατάει μέ στοργή τό Θεῖο βρέφος στήν ἀγκαλιά της, ἐνῶ τή συναντοῦμε καί μέ τήν σπάνια ὀνομασία Βρεφοτρόφος, στό ὁμώνυμο βυζαντινό ἐκκλησάκι τῆς πόλης τοῦ Ἁγίου Νικολάου. Ἡ Παναγία ἡ Δεομένη εἰκονίζει τή Θεοτόκο μέ τά χέρια ἐλαφρά ὑψωμένα σέ στάση δέησης. Ἰδιαίτερα γνωστή καί διαδεδομένη εἶναι καί ἡ εἰκόνα τῆς Δέησης: ἀποτελεῖ εἰκονογραφικό τύπο τῆς κρητικῆς σχολῆς, πού παρουσιάζει στό κέντρο τόν ἔνθρονο Χριστό Παντοκράτορα, πρός τόν ὁποῖο δέονται οἱ ὄρθιες μορφές τῆς Παναγίας ἀριστερά καί τοῦ ἁγ. Ἰωάννη τοῦ Προδρόμου δεξιά, μέ τά χέρια τούς ὑψωμένα σέ θέση δέησης. Ἡ Κυρία τῶν Ἀγγέλων, ἤ Βασίλισσα τῶν Ἀγγέλων, εἶναι εἰκόνα πού ἁγιογραφεῖ τή Θεοτόκο μέ Ἀγγέλους ἐκ δεξιῶν καί ἀριστερῶν της. Ναός μέ αὐτό τό προσωνύμιο ὑπάρχει στήν πόλη τοῦ Ρεθύμνου, στή Μονή Κυρίας Γωνιᾶς Χανίων, καθώς καί στήν Κέρκυρα (ἡ ἐκκλησιά τῆς Κυρᾶς τῶν Ἀγγέλων). Ἡ Παναγία ἡ Ἀριστεροκρατούσα βαστάζει τόν Ἰησοῦ μέ τό ἀριστερό χέρι, ὑψώνοντας τό δεξί σέ δέηση, ἐνῶ ἀντιθέτως ἡ Δεξιοκρατούσα ἤ Δεξιά (στή Θεσσαλονίκη) εἰκονίζεται νά τόν κρατεῖ μέ τό δεξί χέρι. Ἡ Παναγία ἡ Γαλακτοτροφούσα εἶναι ἡ ἀπεικόνιση τῆς Θεοτόκου πού θηλάζει τόν Χριστό. Ἡ εἰκόνα αὐτή σπάνια ἁγιογραφεῖται σήμερα, ἀλλά ἦταν ἐξαιρετικά διαδεδομένη στό παρελθόν. Βρίσκεται στήν Ἱ. Μονή Χιλανδαρίου Ἁγίου Ὄρους16. Ἡ Παναγία τοῦ Πάθους εἰκονίζεται μέ τά 21

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

σύμβολα τοῦ Πάθους τοῦ Ἰησοῦ: τόν Σταυρό, τή λόγχη, τόν σπόγγο, ἐνῶ σέ μιά σπάνια ἁγιογράφηση ἡ Παναγία τοῦ Χάρου (ἐξωμονάστηρο στούς Λειψούς Δωδεκανήσου) ἐμφανίζεται νά κρατεῖ τόν Χριστό ὄχι ὡς βρέφος, ἀλλά ὡς Ἐσταυρωμένο. Ἀντίστοιχα ἡ Παναγιά ἡ Θρηνωδούσα (θαυματουργός εἰκόνα ἁγιογραφημένη ἀπό τόν Πατέρα Ἰωάσαφ ἀπό τό Ἅγιο Ὄρος, εὑρισκόμενη στή Νέα Ὄλυνθο τῆς Χαλκιδικῆς), εἰκονίζεται μέ τό κεφάλι κεκλιμένο σέ στάση θρηνητική καί τά χέρια σταυρωμένα στό στῆθος. Ἡ Παναγία ἡ Νικοποιός, ἐκείνη δηλαδή πού φέρνει τή νίκη, ἦταν εἰκόνα τοῦ 9ου-10ου αἰ. ἀπό τήν Κωνσταντινούπολη, τήν ὁποία ἔπαιρναν μαζί τους οἱ αὐτοκράτορες στούς πολέμους καί λεγόταν ὅτι ὅποιος τήν εἶχε στήν κατοχή του θεωρούταν ἀήττητος. Τό ὄνομά Της δόθηκε στήν ἐκκλησία Παναγία τοῦ Νίκους στήν Κύθνο, ὅπου εἶχε κάποτε μεταφερθεῖ. Ἡ Θεοτόκος ἡ Ἀρχαγγελιώτισσα ὀνομάστηκε ἔτσι ἀπό τή μικρή θαυματουργή εἰκόνα (16ου αἰ.) πού παριστάνει τή Θεοτόκο νά παραστέκεται ἀπό τούς ἀρχαγγέλους Γαβριήλ καί Μιχαήλ καί ἡ ὁποία ἔχει τήν ἐπιγραφή Ἀρχαγγελιώτισσα. Ἴσως ὅμως ὁ ζωγράφος νά ἐμπνεύσθηκε τήν εἰκόνα καί ἀπό τήν ὀνομασία τοῦ μοναστηριοῦ, τή Μονή Θεοτόκου Ἀρχαγγελιώτισσας, πού βρίσκεται στήν Ξάνθη. Ἡ Παναγία ἡ Πορφύρα (Βασίλισσα), ὀφείλει τό ἀσυνήθιστο προσωνύμιό Της στήν ἐφέστια εἰκόνα τῆς Καστοριᾶς (16ου αἰ.), πού βρίσκεται στόν Μητροπολιτικό ναό. Στή σεπτή εἰκόνα ἡ εἰκονιζόμενη Θεοτόκος εἶναι ἐνδεδυμένη μέ πορφυρό μαφόριο, δηλαδή ἐσθήτα μέ βασιλικό χρωματισμο πού δηλώνει τό πνευματικό ἀξίωμά της. Ἡ παρουσίασή Της εἶναι ἱεροπρεπής καί ἡγεμονική, ἐνῶ στό ὕψος τοῦ δεξιοῦ Της ὤμου σημειώνεται τό θεοτοκωνύμιο «Η ΠΟΡΦΥΡΑ». Ἡ Παναγιά ἡ Θαλασσινή εἶναι ναός τῆς Ἀνδρου, ὅπου ἡ Θεοτόκος ἁγιογραφεῖται ἐνδεδυμένη μέ μπλέ ἐξωτερικό χιτώνα, ἀντί κόκκινο17 καί θεωρεῖται -μαζί μέ τόν Ἅγιο Νικόλαο- προστάτις ὅσων ταξιδεύουν στή θάλασσα. Ἀντίστοιχα, ἡ Παναγιά ἡ Θαλασσίτρα τῆς Μήλου, στό Κάστρο, θεωρεῖται ἐπίσης προστάτις τῶν θαλασσινῶν. 22

Ἡ Παναγία ἡ Καβουράδαινα εἶναι μιά μοναδική ἀπεικόνιση σέ ξωκκλήσι στή Λέρο τῆς Δωδεκανήσου, ὅπου ἡ Παναγία ἁγιογραφεῖται μέσα σέ ἕναν μεγάλο κάβουρα. Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι ἡ εἰκόνα βρέθηκε μέσα στίς δαγκάνες ἑνός κάβουρα, ἤ κατ’ ἄλλη ἐκδοχή, ὅτι βρέθηκε ἀπό ἕναν ψαρά πού ψάρευε καβούρια. Ἡ Παναγιά ἡ Γοργόνα (στή Λέσβο) εἶναι μιά σπάνια προσαγόρευση τῆς Θεοτόκου, ὅπου σε εἰκόνα ἄγνωστου λαϊκοῦ ζωγράφου ἡ Παναγιά εἰκονογραφεῖται μέ οὐρά γοργόνας. Β. Ἀπό τά θαύματα πού ἔχει ἐπενεργήσει ἡ Θεοτόκος καί ἀπό διάφορα θαυμαστά γεγονότα. Ἀπό τίς γνωστότερες εἰκόνες τῆς Θεοτόκου εἶναι τό Ἄξιόν Ἐστι ὁ γνωστός ὕμνος «Ἄξιόν ἐστιν ὡς ἀληθῶς μακαρίζειν σέ τήν Θεοτόκον, τήν ἀειμακάριστον καί παναμώμητον καί μητέρα τοῦ Θεοῦ ἡμῶν», διδάχθηκε ἀπό κάποιον ἄγνωστο μοναχό 18 στό μοναστήρι τῶν Καρυῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ὁ ὁποῖος ἔψαλε τόν πρωτάκουστο ὡς τότε ὕμνο, τόν ἔγραψε σέ πέτρινη πλάκα μέ τό δάχτυλό του καί χάθηκε. Ἀπό τότε τό μεγαλυνάριο ψάλλεται πρός τιμήν τῆς Θεοτόκου, ἐνῶ ἡ θαυματουργός εἰκόνα τῆς Παναγίας τό «Ἄξιόν Ἐστι» θεωρεῖται ὡς «κοινή ἐφέστιος προστάτις» ὅλων τῶν Ἁγιορείτικων Μονῶν, φέροντας στό πλαίσιό της τίς σφραγίδες καί τῶν 20 Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Ἡ Παναγία ἡ Γοργοϋπήκοος ἤ Γρηγορούσα εἶναι θαυματουργός εἰκόνα τοῦ 11ου αἰ., πού βρίσκεται στήν Ἱερά Μονή Δοχειαρίου Ἁγίου Ὄρους, στό δεξί μέρος τῆς Τραπέζης. Ἱστορεῖται ὅτι κάποιος μοναχός, ὀνόματι Νεῖλος, τραπεζάριος τῆς Μονῆς, περνοῦσε μπροστά ἀπό αὐτήν τήν εἰκόνα συνεχῶς, βαστάζοντας στά χέρια του ἀναμμένα δαδιά. Μιά βραδιά του ἔτους 1664, περνώντας ξανά ἀπό ἐκεῖ, ἀκούει φωνή νά τοῦ λέει νά μή μαυρίζει τήν εἰκόνα τῆς Θεοτόκου μέ τόν καπνό ἀπό τά δαδιά. Ὁ μοναχός δέν ἔδωσε σημασία, ἀλλά μετά ἀπό μέρες ξανάκουσε φωνή, λέγουσα: «Ὤ Μοναχέ ἀμόναχε, ἕως πότε ἀνευλαβῶς καί ἀτίμως θά καπνίζεις τή μορφή μου;». Καί ἀμέσως ἔχασε τήν ὅρασή του κι ἔμεινε τυφλός. Γεμάτος μετάνοια, ὁ μοναχός παρέμεινε ἔκτοτε στό σημεῖο αὐτό προσευχόμενος ἀκατάπαυστα στήν Παναγία νά τοῦ

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

συγχωρέσει τό ἁμάρτημα καί νά τοῦ χαρίσει τό φῶς του. Ἡ Θεοτόκος εἰσάκουσε τό αἴτημά του, τοῦ δώρισε τήν ὅρασή του καί φανέρωσε τή θέλησή Της λέγοντας: «ἐγώ εἶμαι ἡ Μητέρα τοῦ Θεοῦ Λόγου καί μετά Θεόν τῆς ἱερῆς αὐτῆς Μονῆς σκέπη καί βοήθεια. Ἄς καταφεύγουν σέ μένα οἱ μοναχοί γιά κάθε τούς ἀνάγκη, διότι καλοῦμαι Γοργοϋπήκοος». Ἀπό τότε ἡ Ἁγία εἰκόνα τῆς Θεομήτορος καλεῖται Γοργοϋπήκοος, γιατί μέ τά θαυμαστά ἔργα της συνεχῶς ἀποδεικνύει ὅτι γοργά ὑπακούει καί βοηθάει ἐκείνους πού προστρέχουν σέ κείνη μέ πίστη. Ἡ Παναγία ἡ Πορταΐτισσα ὀνομάστηκε ἔτσι λόγῳ τῆς ἀκόλουθης θαυμαστῆς ἱστορίας: ἡ εἰκόνα Της βρέθηκε στή θάλασσα, σέ φωτεινή στήλη καί οἱ μοναχοί στή Μονή Ἰβήρων τοῦ Ἁγίου Ὄρους τήν τοποθέτησαν στήν ἐκκλησία. Ὅμως ἀπό κεῖ ἔφευγε καί τήν ἔβρισκαν κάθε πρωί πάνω ἀπό τήν πύλη τῆς Μονῆς. Μετά ἀπό ὅραμα τῆς Παναγίας, πού φανέρωσε τό θέλημά Της στόν γέροντα τῆς Μονῆς, ἡ εἰκόνα παρέμεινε ἐκεῖ, πάνω ἀπό τήν πόρτα, ἀπ’ ὅπου προστατεύει τό μοναστήρι19. Ναός τῆς Παναγιᾶς τῆς Πορταΐτισσας εὑρίσκεται στήν Ἀστυπάλαια τῆς Δωδεκανήσου. Γιά τήν Παναγιά τή Θαλασσομαχούσα ἱστορεῖται ὅτι ἡ θαυματουργός εἰκόνα Της ρίχτηκε στή θάλασσα τῆς Κωνσταντινούπολης τόν καιρό τῆς εἰκονομαχίας, γιά νά σωθεῖ ἀπό τούς διῶκτες της. Πάλεψε μέ τά κύματα χωρίς νά καταστραφεῖ κι ἀφοῦ στάθηκε ὄρθια ἔφτασε στή Ζάκυνθο, στήν Ἱ. Μονή Στροφάδων, ὅπου καί βρίσκεται. Ἡ Παναγία ἡ Παραμυθία συνδέεται μέ τό θαῦμα στή Μονή Βατοπεδίου Ἁγίου Ὄρους, ὅπου ἡ Θεοτόκος γλίτωσε τούς μοναχούς ἀπό πειρατική ἐπιδρομή, παρουσιαζόμενη στόν ἡγούμενο. Οἱ μοναχοί εὐχαρίστησαν τήν Παναγία μπροστά στήν εἰκόνα Της καί τήν ὀνόμασαν Παραμυθία (=παρηγοριά, ἐνθάρρυνση). Παναγία Μυροβλύτισσα ὀνομάστηκε ἡ ἱερή εἰκόνα τῆς Θεοτόκου πού ἀναβλύζει θαυματουργικά ἅγιο μύρο, τό ὁποῖο ἀποτελεῖ πηγή ἰάσεων, χαρίτων καί θαυμάτων γιά τούς πιστούς πού προσπίπτουν σέ αὐτήν μέ εὐλάβεια καί ἐπικαλοῦνται τή βοήθειά της. Πανελλήνια γνωστό προσκύνημα εἶναι ἡ Παναγία ἡ

Μα λεβή ἡ Μυροβλύτισσα σ τ ό ν Ἅγιο Πέτρο Κυν ουρίας (Ἀρκαδίας), μέ τή θαυματουργή θεομητορική εἰκόνα τῆς Κοιμήσεως πού ἀναβλύζει ἅγιο μύρο ἀπό τό 1964. Ἐπίσης στή Νῆσο Ἄν δ ρ ο , στήν Ἱερά Πατριαρχική Μονή τοῦ Ἁγίου Νικολάου βρίσκεται ἡ θαυματουργός εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Μυροβλύτισσας. Ὀνομάζεται καί Κυρά Ἀνδριώτισσα καί «Ρίζα Ἰεσσαί»,20 ἐπειδή γύρω Της εἰκονίζονται οἱ Προφῆτες πού μίλησαν γιά τήν καταγωγή τῆς Παναγίας ἀπό τόν Ἰεσσαί καί τόν Δαυίδ. Ἡ εἰκόνα, πού προέρχεται ἀπό τόν ναό τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου τῶν Βλαχερνῶν τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἐκχέει ὥς τίς μέρες μας ἅγιο μύρο, διενεργώντας πλῆθος θαυμάτων. Ἀκόμα, στό Ἅγιον Ὄρος, στήν Ἱ. Μ. Ἁγίου Παύλου, βρίσκεται θαυματουργός εἰκόνα τῆς Θεοτόκου, προερχόμενη ἀπό φημισμένη Μονή τῆς Κωνσταντινούπολης πού ὀνομαζόταν «τοῦ Μυρελαίου», καί ἡ ὁποία ἄρχισε κάποτε νά ἀναβλύζει ἅγιο μύρο. Ἀπό τότε ὀνομάζεται Μυροβλύτισσα καί ἐπενεργεῖ πολλά θαύματα σέ ὅσους προστρέχουν σέ αὐτήν μέ εὐλάβεια. Μυροβλύτισσα ἐπίσης προσφωνεῖται καί ἄλλη μία ἱερή εἰκόνα τοῦ Ἁγίου Ὄρους, τῆς Παναγίας τῶν Χαιρετισμῶν (βρίσκεται στήν Ἱερά Μονή Διονυσίου), χάρη στό θαῦμα πού ἐπενέργησε σέ πειρατές πού τήν ἔκλεψαν, ἀναβλύζοντας ἅγιο μύρο καί συντρίβοντας τό κιβώτιο ὅπου τήν εἶχαν κρύψει. Ἐκεῖνοι, συγκλονι23

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

σμένοι, τήν ἐπέστρεψαν στό μοναστήρι, ἐνῶ μερικοί ἀ π ό α ὐτο ύ ς βαπτίστηκαν καί ἔγιναν μοναχοί 21 . Ἡ εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Τρ ι χ ε ρούσας συνδέεται μέ τό θαῦμα πού ἐπενέργησε ἡ χάρη τῆς Θεομήτορος στόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Δαμασκηνό, ὁ ὁποῖος ὑπῆρξε διδάσκαλος τῆς ἐκκλησίας καί Μαΐστωρ τῆς μουσικῆς καί κυρίως ἔνθερμος ὑπερασπιστής τῶν ἁγίων εἰκόνων τήν ἐποχή τῆς εἰκονομαχίας (7ος - 8ος αἰ.). Στήν εἰκόνα τῆς Παναγίας προσευχήθηκε ὁ ἅγιος νά τόν θεραπεύσει, γιατί, λόγῳ ἐπιβουλῆς τῶν εἰκονομάχων τοῦ ἀπέκοψαν τό δεξί του χέρι, κι ἐκείνη θαυματούργησε συγκολλώντας τό νεκρό του μέλος. Ὁ Ἅγιος, θέλοντας νά εὐχαριστήσει τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο γιά τή θεραπεία του, τῆς ἀφιέρωσε ἀσημένιο ἀνάθημα σέ σχῆμα χεριοῦ, τό ὁποῖο ἔμεινε στήν εἰκόνα καί φαίνεται σάν ἕνα τρίτο χέρι τῆς Παναγίας, δίνοντάς Της καί τό προσωνύμιο «Τριχερούσα». Ἡ σεπτή εἰκόνα φυλάσσεται στή Μονή τοῦ Χιλανδαρίου στό Ἅγιον Ὄρος. Ἡ Ζωοδόχος Πηγή, ναός τῆς Κωνσταντινούπολης κατά τή βυζαντινή ἐποχή, συνδέεται μέ πλῆθος θαυματουργικῶν ἰάσεων. Ἡ Θεοτόκος μέ τή φωνή Της ὁδήγησε τόν βασιλιά τοῦ Βυζαντίου Λέοντα νά βρεῖ κρυμμένη πηγή νεροῦ στό δάσος, ὅπου μετά καί ἀπό τό θαῦμα θεραπείας ἑνός τυφλοῦ, ἔχτισε στό μέρος ἐκεῖνο τόν ὁμώνυμο ναό (γύρω στα 450 24

μ.Χ.). Ἡ χάρη τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς ἀναβλύζει ἀδιάκοπα γιά τούς χριστιανούς ἰάματα κι εὐλογίες καί συμβολίζει ὅτι ἡ Παναγία Μητέρα τοῦ Χριστοῦ εἶναι καί ἡ πηγή τῆς Ζωῆς. Ἡ Παναγία ἡ Φιδιώτισσα (ἤ Φιδούσα), μοναστήρι στό χωριό Μαρκόπουλο τῆς Κεφαλονιᾶς, ὀφείλει τήν ὀνομασία Της στά φιδάκια πού ἐμφανίζονται κάθε Δεκαπενταύγουστο στόν ναό καί κυκλοφοροῦν ἐλεύθερα ἀνάμεσα στούς πιστούς, χωρίς νά φοβοῦνται κανένα. Εἶναι τά «φιδάκια τῆς Παναγίας» καί σχετίζονται μέ τήν ἀκόλουθη ἱστορία: Κάποτε πού στήν περιοχή ἐπιτέθηκαν πειρατές, οἱ μοναχές ζήτησαν τήν προστασία τῆς Θεοτόκου. Αὐτή ἔκανε τό θαῦμα Της καί ἐμφανίστηκαν φίδια πού κύκλωσαν τό μοναστήρι (ἤ, κατ᾿ ἄλλη παράδοση οἱ μοναχές μεταμορφώθηκαν σέ φίδια), οἱ πειρατές ἔφυγαν κι ἀπό τότε κάθε χρόνο ἐμφανίζονται τά φιδάκια, τά ὁποῖα χάνονται μετά τή 15η Αὐγούστου. Στήν Παναγιά μέ τά κρινάκια, εἰκόνα τῆς Θεοτόκου στήν Ἄνδρο (Κυκλάδες), καθώς καί στήν Παναγία τήν Κρινούσα στήν Κεφαλονιά (στό χωριό Πάστρα), παρατηρεῖται ἕνα ἐξαιρετικό γεγονός κάθε Δεκαπενταύγουστο: τά ἄσπρα κρινάκια πού ἔχουν ἀφιερωθεῖ στήν εἰκόνα τῆς Θεοτόκου στή γιορτή τοῦ Εὐαγγελισμοῦ καί παρέμεναν ἀπό τότε ἐκεῖ ξεραμένα, νά ζωντανεύουν καί νά ἀνθίζουν ξανά! Μοιράζονται στήν ἑορτή τῆς Κοίμησης σάν εὐλογία στούς προσκυνητές, καί τά ὑπόλοιπα παραμένουν στήν εἰκόνα, σάν τεκμήριο τοῦ θαύματος. (Ὅμοιο θαυμαστό φαινόμενο μέ τήν ἄνθηση τῶν ξεραμένων κρίνων, μαρτυρεῖται καί στήν Παναγιά τοῦ Χάρου στούς Λειψούς). Ἡ Παναγιά ἡ Εἰκοσιφοίνισσα, ξακουστή Μονή στό Παγγαῖο Ὄρος Μακεδονίας, ὀφείλει τή σπάνια ὀνομασία Της στό θαῦμα τῆς ἀχειροποίητου εἰκόνας τῆς Θεοτόκου, ἡ ὁποία ἔλαμπε καί σκορποῦσε φῶς «φοινικοῦν», δηλαδή κόκκινο ὅπως ἡ πορφύρα τῶν Φοινίκων. Ἔτσι προῆλθε ἡ ὀνομασία: Εἰκών φοινίσσουσα, Εἰκών - φοίνισσα, Εἰκοσιφοίνισσα. Ἡ Παναγιά ἡ Ἁρμάτα ἤ Ἁρμάδα βρίσκεται στίς Σπέτσες κι ὀνομάστηκε ἔτσι γιατί μέ τή θαυματουργό βοήθειά Της κατατροπώθηκε ἡ Ὀθωμανική ἁρμάδα22 καί διασώθηκε τό νησί τό 1822, στίς 8 Σεπτεμβρίου, ἡμέρα τῆς

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

γιορτῆς τῆς Θεοτόκου. Ἡ Μεγάλη Παναγία, ναός τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου στή Νεάπολη Λασιθίου, πῆρε τό προσωνύμιο αὐτό ἐπειδή χτίστηκε δίπλα στό παλαιότερο, μικρό ἐκκλησάκι πού ὑπῆρχε, ἀλλά κυρίως ἐπειδή εἶναι μεγάλη ὡς πρός τά θαύματα καί τήν προστασία πού παρέχει στούς πιστούς. Ἡ ἴδια ὀνομασία -Μεγάλη Παναγία- εἶχε δοθεῖ καί στόν ναό τῆς Θεοτόκου στήν Ἐπάνω Ἐπισκοπῆς Σητείας, σύμφωνα μέ ἔγγραφο τοῦ 1861, στό ὁποῖο ἀναφέρεται ὁ ἐγκαινιασμός τῆς «Μεγάλης Παναγίας» Πάνω Πισκοπῆς ἀπό τόν Ἐπίσκοπο Ἱεροσητείας Ἱλαρίωνα23. Γ. Ἀνάλογα μέ τήν ἰδιότητα πού ἀποδίδεται στήν Θεοτόκο. Ἴσως τό προσφιλέστερο ὅλων τῶν θεοτοκωνυμίων εἶναι τό ἐπίθετο Μεγαλόχαρη, τό ὁποῖο ἀποδίδεται στή Θεοτόκο γιά τίς πλουσιοπάροχες θαυμαστές δωρεές τῆς χάριτός Της πρός τούς πιστούς. Ἡ Παναγία ἡ Μεγαλόχαρη, πανελλήνιο προσκύνημα ἀφιερωμένο στόν Εὐαγγελισμό τῆς Θεοτόκου, σκορπάει τίς εὐλογίες Της ἀπό τό ἱερό νησί τῆς Τήνου. Ὁ ναός χτίστηκε στό σημεῖο τῆς εὕρεσης τῆς θαυματουργοῦ εἰκόνας τῆς Παναγίας, μετά ἀπό ὅραμα τῆς μοναχῆς Πελαγίας, καί μάλιστα τό ἰσόγειο κτίσμα ὀνομάζεται ναός τῆς Εὑρέσεως ἤ τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς. Χιλιάδες λαοῦ πλημμυρίζουν τόν ναό κατά τήν 25η Μαρτίου, κατά τά ἐννιάμερα τῆς Παναγίας, ἀλλά κυρίως τόν Δεκαπενταύγουστο, μέ κορύφωση τῶν θρησκευτικῶν καί τῶν στρατιωτικῶν ἑορταστικῶν ἐκδηλώσεων τήν ἡμέρα τῆς 15ης Αὐγούστου. Ἡ Παναγία ἡ Γιάτρισσα εἶναι προσωνύμιο πού ἔλαβε ἡ Θεοτόκος λόγῳ τῆς ἰδιότητάς Της νά ἐπιτελεῖ ἄπειρα θαύματα θεραπείας στούς προσερχόμενους μέ εὐλάβεια στή χάρη της. Ναός τῆς Παναγίας τῆς Γιάτρισσας βρίσκεται στό Λουτράκι Κορινθίας, μέ τήν ὁμώνυμη ἱερή Εἰκόνα πού προέρχεται ἀπό τά Ἱεροσόλυμα, ἐνῶ καί στόν Ταΰγετο ὑπάρχει ἡ Ἱ. Μονή τῆς Παναγίας Γιάτρισσας, μέ τήν εἰκόνα τῆς Γέννησης τῆς Θεοτόκου καί μέ θαυματουργό ἁγίασμα. Πρόκειται γιά σεπτά προσκυνήματα, πού ἀναβλύζουν πλῆθος εὐεργεσιῶν καί ἰάσεων στούς ἀσθενεῖς ἤ τούς συγγενεῖς τους πού τά ἐπισκέπτονται ἀπό ὁλόκληρη τή χώρα.

Ἡ Παναγία ἡ Ἑξακουστή, περιώνυμη Μονή τῆς Παναγίας στήν Ἱεράπετρα, ὀνομάστηκε ἔτσι ἀπό τά πολλά θαύματα τῆς Θεοτόκου, ἤ (κατά μία ἄλλη ἐκδοχή), ἐπειδή ὁ μάστορας πού τήν ἔχτιζε, βλέποντας τή θαυμαστή σωτηρία ἑνός παιδιοῦ πού ἔπεσε ἀπό ψηλά κατά τήν κατασκευή τοῦ καμπαναριοῦ, φώναξε: «Μέγα καί ξακουστό τ᾿ ὄνομά σου, Παναγία μου». Ἡ Παναγία ἡ Ἐλεούσα, ἡ Ἐλεημονήτρια (Πάτμος) ἤ Λεμονήτρα, ἡ Κερά-Λεούσα (Ἀμοργός), ἡ Παναγία τοῦ ἐλέους, εἶναι τά προσωνύμια τῆς Παναγίας μας πού σημαίνουν αὐτήν πού τούς πάντες ἐλεεῖ, πού εὐεργετεῖ. Ἡ Παναγία ἡ Ἐλεούσα τιμᾶται στήν Ἱερά Μονή τῆς Παναγίας Ἐλεούσας Ξυνιάδος Δομοκοῦ, μέ τό σεπτό, παλαιότατο εἰκόνισμά Της πού βρέθηκε θαυματουργικά το 1962 καί φέρει τήν ἐπιγραφή «Μήτηρ Θεοῦ Ἐλεοῦσα», ἐνῶ ἐπίσης καί στό χωριό Παπαγιαννάδες Σητείας ὁ κοιμητηριακός ναός (στό ἕνα του κλίτος) τιμᾶται στό ὄνομα τῆς Παναγίας τῆς Ἐλεούσας. Ἐπίσης ἡ Παναγία Ἐλεούσα (ἡ Ρεϊσδεριανή) εἶναι ναός στήν Ἱεράπετρα ὅπου βρίσκεται ἡ θαυματουργή εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Ρεϊσδεριανῆς, πού ἦρθε δηλαδή ἀπό τήν περιοχή Ρεϊσδερέ τῆς Μικρᾶς Ἀσίας μαζί μέ τούς πρόσφυγες κατοίκους κατά τή Μικρασιατική καταστροφή (τό 1922), περνώντας χίλιες δυό θαυμαστές περιπέτειες. Συνδέεται μέ πολλά θαύματα ὡς καί σήμερα. Ἕνα ἀκόμα ἀπό τά ἄπειρα ὀνόματα, δηλωτικό των ἰδιοτήτων πού ἀποδίδονται στή Θεομήτορα, εἶναι ἡ Παναγία Ἀλεξιώτισσα: σημαίνει Ἀποδιώκτρια ἐπερχομένων κακῶν καί κινδύνων (ἀπό τό ἀρχαῖο ρῆμα «ἀλέξω», πού σημαίνει ἀποτρέπω, ἀπομακρύνω, βοηθῶ). Στήν περιοχή Πατρέων, ὅπου βρίσκεται τό προσκύνημα, ὁ λαός ἐπικαλεῖται τήν Παναγία γιά νά ἀποτρέψει ἐνδεχόμενα κακά καί συμφορές. Ἡ Παναγιά ἡ Κεραλιμενιώτισσα, ἤ Κερά τῶν λιμανιῶν, βρίσκεται στή Βιάννο (οἰκισμός Ψαρῆς Φοράδας). Οἱ πιστοί τήν ὀνόμασαν Κεραλιμενιώτισσα, γιατί τήν Παναγιά τή βλέπουν σάν λιμάνι παρηγοριᾶς καί προστασία σέ ὧρες ἀνάγκης καί θλίψης στίς τρικυμίες τῆς ζωῆς. Ἡ Μονή τῆς Παναγίας τῆς Θεογεννήτορος, στόν Μοχό Ἡρακλείου, εἶναι ἀφιερωμένη στή 25

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

χάρη τῆς Μάνας Παναγιᾶς, τῆς παρθένου κόρης πού, θείᾳ χάριτι, ἀξιώθηκε νά γίνει Μητέρα τοῦ Θεανθρώπου καί πού θεωρεῖται ἡ μάνα ὅλων των χριστιανῶν. Τό νεοσύστατο μοναστήρι ἑορτάζει τή Θεοτόκο στίς 26 Δεκεμβρίου καί 23 Αὐγούστου. Ἡ Παναγιά ἡ Παρηγορήτρα (ναός στήν Ἄρτα), τῆς Παυσολύπης, ἡ Ἐλπίς τῶν ἀπελπισμένων (εἰκόνα τοῦ 17ου αἰ. στήν ἱστορική Μονή Ἀρκαδίου), ἡ Βεβαῖα Ἐλπίς, εἶναι μερικά ἀπό τά προσαγορήματα τῆς Θεομήτορος πού δεικνύουν τήν ἰδιότητα πού ἔχει ἐκείνη ἀνά τούς αἰῶνες νά παύει τή λύπη, νά παρηγορεῖ καί νά δίδει ἐλπίδα καί ἐνθάρρυνση στούς πιστούς. Ἰδιαιτέρως τό θεοτοκωνύμιο Βεβαία Ἐλπίς, ἀφορᾶ σέ εἰκόνα τῆς Παναγίας στόν ἱερό ναό Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου στήν πόλη τῆς Σητείας. Σέ αὐτήν εἰκονίζει τή Θεοτόκο πού τῆς ἀφιερώνεται ὁ ἱερός ναός, ὁ ὁποῖος χτίστηκε μέ τή βοήθεια καί προσφορά ὅλων των κατοίκων τοῦ τόπου καί μέ τή βοήθεια τῆς Κυρίας Θεοτόκου24. Ἡ Παναγία ἡ Βεβαία Ἐλπίς συμβολίζει τήν ἐλπίδα πού ἔχουμε ὅταν καταφεύγουμε πρός τή Θεοτόκο, ἡ ὁποία γίνεται βεβαιότητα γιά τόν πιστό. Ἡ Φοβερά Προστασία, ἡ Καταφυγή, ἡ Παναγία τῆς Διαρκοῦς βοήθειας, ἡ Παναγία ἡ Ὑπάρχουσα (σέ εἰκόνα τῶν Ἱεροσολύμων), ἡ Παναγιά ἡ Ἀληθινή (μοναδική εἰκόνα τῆς Θεοτόκου μέ τήν ἐπιγραφή “ΜΗΤΗΡ ΘΕΟΥ Η ΑΛΗΘΙΝΗ”, εὑρισκόμενη στήν Πάτρα, στόν ἱερό ναό τῆς Παναγίας τῆς Γηροκομίτισσας), ἡ Παναγία ἡ Πάντων Χαρά (ἐφέστιος εἰκόνα στήν ἱερά Μονή Στροφάδων Ζακύνθου), ἡ Παντοχαρά (ξωκκλήσι τοῦ Ἐλύτη στή Σίκινο), εἶναι Θεοτοκωνύμια πού βεβαιώνουν τόν χριστιανό πώς δέν εἶναι μόνος καί χωρίς βοήθεια στά πελάγη τῶν θλίψεων, ἀλλά ἔχει σκέπη κραταιά, καταφύγιο στέρεο κι ἀληθινή πηγή χαρᾶς στή ζωή του τήν Παναγία. Ἀκόμα ἡ Παναγιά ἡ Ψυχοσῶστρα, ἡ Κοσμοσώτειρα (Φερές Ἕβρου), ἡ Σκέπη τῶν ἁμαρτωλῶν, ἡ Ἐγγυήτρια τῶν Ἁμαρτωλῶν εἶναι τά προσωνύμια πού δείχνουν κατ᾿ ἐξοχήν τήν ἰδιότητα τῆς Θεοτόκου νά μεσιτεύει γιά τίς ἁμαρτίες καί νά σώζει τίς ψυχές. Ἡ Παμμακάριστος (Κωνσταντινούπολη), ἡ Παντάνασσα (στόν Μυστρᾶ καί στά Ἑλλη26

νοπεράματα Ἡρακλείου), ἡ Θεομάνα (στό Ἄργος Μυκηνῶν), ἡ Ἀμίαντος (εἰκόνα τοῦ 15ου αἰ. στή Μονή Τοπλοῦ Σητείας), ἡ Κεχαριτωμένη, ἡ Ἀμόλυντος, τό Ρόδον τό Ἀμάραντον25, εἶναι οἱ προσαγορεύσεις τῆς Θεοτόκου πού προέρχονται ἀπό τήν ἐκκλησιαστική ὑμνολογία καί δηλωτικές τῆς ἱερότητας καί ἁγιότητας τοῦ θείου προσώπου τῆς Παναγίας. Ἐξίσου χαρακτηριστικά εἶναι καί τά ὑποκοριστικά θεοτοκωνύμια Παναγίτσα καί Παναγούδα, πού φανερώνουν πολύ ἐκφραστικά τήν οἰκειότητα καί τό θάρρος τῶν πιστῶν πρός τό πρόσωπο τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου· γνωστοί ὁμώνυμοι ναοί εἶναι τῆς Παναγίτσας στόν Μασταμπᾶ Ἡρακλείου, τῆς Παναγούδας στή Θεσσαλονίκη (ὁδός Ἐγνατίας). Δ. Ἀπό τή θέση πού χτίστηκε ὁ ναός ἤ ἀπό τό ὄνομα τῆς περιοχῆς. Ἱερό προσκύνημα πανελλήνιας φήμης ἡ Παναγία ἡ Σουμελᾶ, στό ὄρος Βέρμιο τῆς Μακεδονίας, πῆρε τήν ὀνομασία του ἀπό τήν περιοχή τοῦ Πόντου ὅπου το 386 μ.Χ., μετά ἀπό θαυμαστή ἀποκάλυψη τῆς Θεοτόκου, εἶχε χτιστεῖ πάνω στούς βράχους τοῦ ὄρους Μελᾶ τῆς Τραπεζούντας τό μοναστήρι της: «εἰς τοῦ Μελᾶ» - Σου Μελᾶ26. Ἡ Παναγία ἡ Γκρεμιώτισσα βρίσκεται στήν Ἴο, στό ψηλότερο σημεῖο τῆς Χώρας, χτισμένη πάνω στά ἀπόκρημνα βράχια, σέ σημεῖο πού ἡ ἴδια ἡ Θεοτόκος φανέρωσε. Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι ἡ εἰκόνα ἔφτασε τόν καιρό τῆς Τουρκοκρατίας μέσα ἀπό τά κύματα, προερχόμενη ἀπό τήν Κρήτη, γι᾿ αὐτό ἡ Μεγαλόχαρη θέλησε ὁ ναός Της νά χτιστεῖ ψηλά καί νά κοιτάζει πρός τήν Κρήτη. Ὑπάρχει ἀκόμα ἡ Παναγιά ἡ Κυρα-Ψηλή, (παλιό καστρομονάστηρο στήν Κάλυμνο), πού ἀσφαλῶς λόγῳ θέσης πῆρε τήν προσωνυμία: χτισμένο πάνω στά ἀπόκρημνα βουνά, σάν ἀετοφωλιά, ἔδωσε τό ἴδιο ὄνομα καί στή βουνοκορφή πού τό φιλοξενεῖ. Ἡ Παναγία Χοζοβιώτισσα Ἀμοργοῦ, τό ἀρχαιότερο μοναστήρι τῶν Κυκλάδων (10ος αἰ.), πῆρε τήν ὀνομασία του ἀπό τήν ἱερή εἰκόνα τῆς Παναγίας πού προῆλθε ἀπό τή Μονή Χοζεβᾶ τῆς Παλαιστίνης (Ἁγίους Τόπους). Ἡ Παναγία Καλυβιανή, γυναικεία μονή μέ πλούσιο κοινωνικό καί φιλανθρωπικό ἔργο

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

στίς Μοῖρες τῆς Μεσαρᾶς, πῆρε τό ὄνομά Της ἀπό τό γειτονικό χωριό Καλύβια. Πρόκειται γιά παλαιότατο μοναστήρι, βυζαντινῆς ἐποχῆς, πού εἶχε καταστραφεῖ, ἐνῶ ἡ θαυματουργός εἰκόνα τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου βρέθηκε τό 1873. Ἡ Παναγία Κουφῆς Πέτρας, στίς Βρύσες Λασιθίου, εἶναι μοναστήρι πού ἱδρύθηκε ἀρχές τοῦ 17ου αἰώνα, ἀφιερωμένο στόν Εὐαγγελισμό τῆς Θεοτόκου. Πολύ κοντά στή Μονή σώζονται ἐρείπια παλαιοῦ ναοῦ σέ κοιλότητα βράχου, πού πιθανόν δικαιολογεῖ καί τήν ὀνομασία Κουφή Πέτρα. Ἡ Παναγία Ἀκρωτηριανή, ἡ Μονή Τοπλοῦ Σητείας, χτισμένη ἀπό τήν ἑνετική ἐποχή στή βάση τοῦ ἀκρωτηρίου Κάβο-Σίδερο, πῆρε τό προσωνύμιο αὐτό λόγῳ τῆς θέσης Της. Ἡ Κυρία Ἀκρωτηριανή, ὅπως λέγεται ἀλλιῶς, φρουριακοῦ τύπου μονή, μέ μακραίωνη πολυκύμαντη ἱστορία, εἶναι ἀφιερωμένη στό Γενέσιον τῆς Θεοτόκου καί στόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Θεολόγο. Σημαντικές θεομητορικές εἰκόνες στή Μονή εἶναι ἡ Παναγία ἡ Ἀμίαντος, ἡ Παναγία ἡ Ἀμόλυντος καί ἡ Κοίμησις τῆς Θεοτόκου (ὅλες του 15ου αἰ.), ἡ Παναγία τοῦ πάθους (τοῦ 1642), τό Ρόδον τό Ἀμάραντον, καθώς ἐπίσης καί ἡ Κυρία Ἀκρωτηριανη, μοναδική εἰκόνα στήν Κρήτη ζωγραφισμένη πάνω σε μάρμαρο (1723). Ἡ Παναγία στήν Τραπεζούντα (Πισκοκέφαλο Σητείας), ἀφιερωμένη στό Γενέσιον τῆς Θεοτόκου, εἶναι χτισμένη πάνω σέ λόφο ὀνόματι Τραπεζούντα, ὁ ὁποῖος, πράγματι εἶναι ἐπίπεδος σάν τραπέζι. Λέγεται ἐπίσης ὅτι μπορεῖ στόν οἰκισμό πού ὑπῆρχε ἐκεῖ ἐπί ἑνετικῆς ἐποχῆς, νά εἶχαν ἐγκατασταθεῖ ἄποικοι ἀπό τήν Τραπεζούντα τοῦ Πόντου, ἐξ οὗ καί ἡ ὀνομασία. Καί ἄλλες ἀκόμα, ἄπειρες ὀνομασίες ὑπάρχουν, πού ὀφείλονται στήν τοποθεσία πού χτίστηκε ὁ ναός τῆς Παναγίας: Τό προσωνύμιο τῆς Θεοτόκου Παναγία ἡ Λιμνιά, ὀφείλεται στό ὅτι ὁ ναός αὐτός βρίσκεται στό χωριό Λίμνη τῆς Εὔβοιας, ὅπως ἐπίσης καί ἡ Παναγιά ἡ Φοδελιανή ἤ Φοδελιώτισσα (ναός τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου πιθανόν τοῦ 11ου αἰ.) πού βρίσκεται στό Φόδελε Ἡρακλείου, ἡ Παναγιά ἡ Ἀνωγειανή στά Ἀνώγεια τοῦ Ρεθύμνου, ἡ Παναγιά ἡ Μαρτσαλιανή, παλαιότατο σπηλαιοκκλήσι εὑρισκόμενο στό φα-

ράγγι τοῦ Μάρτσαλου (περιοχή Ἀστερουσίων Ἡρακλείου-Μονή Ὁδηγήτριας), ἡ Παναγία ἡ Σκεπαστή, πού ὀφείλει τήν ὀνομασία Της στό χωριό Σκεπαστή τοῦ Μυλοπόταμου Ρεθύμνης ὅπου βρίσκεται. Πολύ χαρακτηριστικές, ἐξάλλου, εἶναι οἱ προσωνυμίες πού προέρχονται ἀπό τόν φυτικό πλοῦτο τῆς περιοχῆς ὅπου χτίστηκαν οἱ περιώνυμοι ναοί τῆς Θεοτόκου: ἡ Παναγία ἡ Καρυδιανή (ἤ Καρυδιώτισσα) στήν Ἱεράπετρα, σέ περιοχή γεμάτη μέ καρυδιές, ἡ Μονή τῆς Θεοτόκου Παντάνασσας Βαϊωνέας Ἱεράπετρας, ὅπου ἀκόμα διασώζονται συστάδες μέ βάγια (φοίνικες), καί ἡ Παναγία ἡ Κουδουμιανή στίς νότιες ὑπώρειες τῶν Ἀστερούσιων ὀρέων Ἡρακλείου, ὅπου φύεται τό δέντρο κουδουμαλιά καί ἔδωσε, κατά τήν παράδοση, τό ὄνομά του στή μονή. Ε. Ἀπό τόν τρόπο εὕρεσης τῆς εἰκόνας τῆς Θεοτόκου. Ἀπό τά πιό ξακουστά προσωνύμια τῆς Παναγίας εἶναι ἡ Μυρτιδιώτισσα, μέ τήν σεβάσμια Μονή Της στά Κύθηρα, ἡ ὁποία πῆρε τήν ὀνομασία αὐτή χάρη στή θαυματουργή εἰκόνα Της πού βρέθηκε ἀνάμεσά σε κλαδιά μυρτιᾶς. Στή Χίο ἡ Μονή τῆς Παναγίας τῆς Μυρτιδιώτισσας ὀνομάζεται ἀπό τούς Χιῶτες Μερσινίδι, ἀπό τήν τοπική ὀνομασία μυρσίνη (=μυρτιά). Ἐπίσης στό Παντέλι Σητείας ὑπάρχει ναός τῆς Παναγίας μέ τήν ὀνομασία Μυρτιανή, ἤ Μερτιανή. Ἡ Παναγία ἡ Σπηλιανή στή Νίσυρο (στό Κάστρο τοῦ Μανδρακίου), εἶναι ξακουστό μοναστήρι, χτισμένο σέ ψηλό βράχο μέ πολλά 27

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

σκαλοπάτια, ἀκριβῶς στή σπηλιά ὅπου εἶχε ἀνακαλυφθεῖ ἡ εἰκόνα τῆς Παναγίας. Ἐπίσης, στό χωριό Χουδέτσι Ἡρακλείου σέ μία πανέμορφη ρεματιά ὑπάρχει Γυναικεία Μονή, παλαιό Μετόχι τῆς Μονῆς Σινᾶ, ἡ Παναγία ἡ Σπηλιώτισσα, μέ σπηλαιώδη Ναό ἀφιερωμένο στήν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου. Ἱερό προσκύνημα στόν Μυλοπόταμο Ρέθυμνου ἀποτελεῖ ἡ Παναγία ἡ Χαρακιανή, χάρη στή θαυματουργή εἰκόνα τῆς Θεοτόκου, πού βρέθηκε σέ ἕνα σπηλιαριδάκι ἀνάμεσα στά χαράκια τῆς περιοχῆς. Ἀνήκει στήν Ἱ. Μονή Τιμίου Προδρόμου Ἀτάλης-Μπαλί καί ἑορτάζει πανηγυρικά στήν Κοίμηση, συγκεντρώνοντας στή χάρη τῆς χιλιάδες προσκυνητῶν ἀπό ὁλόκληρο τό νησί. Παναγία Ἀντιφωνήτρα ὀνομάστηκε ἡ μονή τῆς Παναγίας στά Μυριοκέφαλα Ρεθύμνου ἀπό τόν Μοναχό καί λόγιο Ἅγιο Ἰωάννη τόν Ξένο, τό 1000 μ.Χ., ὁ ὁποῖος τήν ἵδρυσε ἐκεῖ λόγῳ τῆς ἀκόλουθης φανέρωσης τῆς εἰκόνας τῆς Θεοτόκου: περνώντας ὁ Ἅγ. Ἰωάννης ἀπό τήν περιοχή καί βλέποντας ἕναν τεράστιο βάτο νά τοῦ φράζει τόν δρόμο, ἔβαλε φωτιά γιά νά τόν κάψει· ὅμως, μέσα ἀπό τίς φλόγες ἄκουσε μιά φωνή: «Ἐδῶ εἶμαι!». Ἔσβησε τή φωτιά καί βρῆκε στόν βάτο τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας, πού εἶχαν κρύψει ἐκεῖ οἱ Κρητικοί γιά νά τή διασώσουν. Σήμερα ὁ ναός εἶναι ὁ ἐνοριακός τοῦ χωριοῦ, τιμᾶται στό Γενέσιον τῆς Θεοτόκου καί ἀποτελεῖ παγκρήτιο προσκύνημα. Ἡ Παναγία ἡ Ἀγκαραθίτισσα, σεπτή μονή τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου στήν Πεδιάδα Ἡρακλείου, πῆρε τό ὄνομά Της ἀπό τό φυτό ἀγκα28

ραθιά, γιατί πιστεύεται ὅτι ἡ πανάρχαια εἰκόνα τῆς Παναγίας βρέθηκε κάτω ἀπό ἕναν τέτοιο θάμνο. Στό σημεῖο τῆς εὕρεσης χτίστηκε ἀργότερα ὁ ναός. Μετά τήν κατάληψη τῆς Κρήτης ἀπό τούς Τούρκους, ἡ εἰκόνα τῆς Παναγίας κι ἄλλα ἱερά ἀντικείμενα στάλθηκαν στά Κύθηρα γιά προστασία. Γιά ὅσο διάστημα τό εἰκόνισμα ἦταν μακριά, ἔλαβε τήν προσωνυμία Παναγία ἡ Ὀρφανή27. Ἀργότερα ἡ εἰκόνα ἐπέστρεψε στή Μονή τῆς Ἀγκαράθου. Παναγία ἡ Φανερωμένη: ἡ προσωνυμία Φανερωμένη συνήθως ἀποδίδεται σέ εἰκόνες πού φανέρωσαν μέ θαῦμα τήν ὕπαρξή τους, εὑρισκόμενες σέ κάποιον τόπο πού στήν συνέχεια χτίστηκε ναός. Στήν Κρήτη, φημισμένα καί χαριτόβρυτα προσκυνήματα τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου μέ τό ἐπίθετο αὐτό εἶναι ἡ Παναγία ἡ Φανερωμένη στά Γουρνιά Λασιθίου (ἤ Γουρνιώτισσα) καί ἡ Παναγία ἡ Φανερωμένη Τράχηλα Σητείας. Ἡ πρώτη, ἱστορική, φρουριακοῦ χαρακτήρα μονή, φωλιασμένη στίς ἀπόκρημνες πλαγιές τοῦ ὄρους Δίκτη, πῆρε τήν ὀνομασία της ἐξαιτίας τῆς φανέρωσης τῆς εἰκόνας τῆς Θεοτόκου μέσα σέ σπηλιά, τήν ὁποία ἀνακάλυψε κάποιος βοσκός. Γιά τόν λόγο αὐτό τό καθολικό τῆς μονῆς χτίσθηκε μέσα στό κοίλωμα τοῦ ἴδιου αὐτοῦ βράχου, καί εἶναι ἀφιερωμένο στήν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου καί στή Ζωοδόχο Πηγή. Ἀντίστοιχα, ἡ παλαιότατη28 καί ἱστορική μονή τῆς Κυρίας Φανερωμένης Τράχηλα, μέ τόν δίκλιτο ἱερό ναό Της πού εἶναι ἀφιερωμένος στήν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου καί στόν Ἅγιο Γεώργιο, οἰκοδομήθηκε πάνω ἀπό τό μικρό σπήλαιο, ὅπου σύμφωνα μέ τήν παράδοση βρέθηκε ἡ εἰκόνα τῆς Θεοτόκου. ΣΤ. Ἀπό τήν τεχνοτροπία τοῦ ναοῦ. Ἡ Παναγιά ἡ Ἑκατονταπυλιανή (ἤ Καταπολιανή) στήν Πάρο, πῆρε τήν ὀνομασία της, σύμφωνα μέ μιά παλιά (τοῦ 15ου αἰ.) παράδοση, ἀπό τό ἐπίθετο «ἑκατοντάπυλος», καθώς ἀναφερόταν ὅτι ὁ ναός εἶχε 99 πόρτες φανερές, ἀλλά ἡ ἑκατοστή ἦταν -καί παραμένει ἀκόμα- ἀφανής. Κατά μιά ἄλλη ἐκδοχή, τό προσωνύμιο ὀφείλεται στή θέση τοῦ ναοῦ, πού ἦταν χτισμένος πρός τό μέρος τῆς ἀρχαίας πόλης (κατά-τήν-πόλην).

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

Ἡ Παναγία ἡ Μολυβδοσκέπαστος, στήν Κόνιτσα τῆς Ἠπείρου, εἶναι παλαιότατο μοναστήρι (τοῦ 670 μ.Χ.), πού ὀφείλει τό προσωνύμιό Της στό τρόπο χτισίματος, καθώς ὁλόκληρη ἡ στέγη τοῦ ναοῦ ἦταν σκεπασμένη μέ μολύβδινες πλάκες. Ἀργότερα οἱ Τοῦρκοι ἀφαίρεσαν τό μολύβι γιά νά τό κάνουν βόλια. Πρόσφατα ἐπανατοποθετήθηκαν στήν ὀροφή τοῦ καθολικοῦ μολύβδινες πλάκες, κι ἔτσι δικαίως διατηρεῖται ἡ ὀνομασία «Μολυβδοσκέπαστη» στό θαυματουργό προσκύνημα τῆς Θεοτόκου. Ἡ Παναγία ἡ Γαλακτοκτισμένη στή Ρίζα Σητείας, ναός ἀφιερωμένος στήν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου, οἰκοδομήθηκε μέ τό γάλα τῶν ζώων πού οἱ κτηνοτρόφοι ἔδιναν στούς κτίστες, καθώς οἱ Ὀθωμανοί πού διέμεναν τότε στήν περιοχή δέν ἐπέτρεπαν τή χρήση νεροῦ γιά τήν κατασκευή ναοῦ. Μέ τόν ἴδιο τρόπο οἰκοδομήθηκε, σύμφωνα μέ τήν παράδοση καί ἡ ἐκκλησία τῆς Παναγίας τῆς Γαλατιανῆς στά Μάλια τῆς Κρήτης, ἐνῶ ἐπίσης καί στό χωριό Γάλλος τοῦ Ρεθύμνου ὑπάρχει παλιός βυζαντινός ναός, ἡ Παναγία ἡ Γαλοῦ, πού ὀνομάστηκε ἔτσι γιατί στό χτίσιμό της χρησιμοποιήθηκε γάλα ἀντί γιά νερό. Ἐντυπωσιακό εἶναι καί τό προσωνύμιο τῆς Παναγίας τῆς Γαλακτοκτισμένης καί Νηστικοκτισμένης στην Κάτω Σύμη τῆς Βιάννου, ὅπου, σύμφωνα μέ τήν παράδοση, μιά ἑνετή ἀρχόντισσα, θέλοντας νά ἐξιλεωθεῖ γιά κάποιο ἁμάρτημα στήν οἰκογένειά της, παρήγγειλε στούς τεχνίτες νά χτίσουν τήν ἐκκλησιά τῆς Παναγίας νηστικοί καί βάζοντας στή λάσπη τό γάλα ἀπό τά πρόβατά της. Ἡ Παναγιά ἡ Ἀγγελόκτιστος (στό Κίτι τῆς Κύπρου), καθώς καί ἡ Παναγιά ἡ Ἀγγελοκτισμένη, στά Βασιλικά Ἀνώγεια Ἡρακλείου, εἶναι ἀπό τούς ναούς πού, σύμφωνα μέ τίς παραδόσεις τῶν ντόπιων, χτίστηκαν ἀπό τούς Ἀγγέλους. Μάλιστα, στή δεύτερη ἐκκλησία, ἱστορεῖται πώς οἱ μάστορες ἔβλεπαν τό κτήριο νά ὑψώνεται καί νά προοδεύει γρήγορα, καί πίστεψαν ὅτι κάποιος ξενοχωριανός μάστορας τό ἔχτιζε τή νύχτα. Ὥσπου οἱ Τοῦρκοι τῆς περιοχῆς παραφύλαξαν καί εἶδαν τό θαυμαστό γεγονός: μέσα στή νύχτα ἀσπροφορεμένοι νέοι ἔχτιζαν τόν ναό πετώντας καί ψάλλοντας ὕμνους29. Ἡ Παναγία ἡ Χρυσοσκαλίτισσα στά Χανιά

πῆρε τήν ὀνομασία Της ἐπειδή εἶχε ἀρχικά 98 σκαλοπάτια ὥς τήν κορυφή της, ἀπό τά ὁποῖα τό τελευταῖο ἦταν χρυσό. Κατά μία παράδοση, τό χρυσό σκαλί τό βλέπουν μόνο ὅποιοι εἶναι εὐσεβεῖς. Σύμφωνα μέ ἄλλη ἐκδοχή, ὁ Πατριάρχης ἐπί τουρκοκρατίας ἀναγκάστηκε νά πουλήσει τό ὁλόχρυσο σκαλοπάτι γιά νά πληρωθοῦν οἱ βαρύτατοι φόροι. Ἡ Παναγία ἡ Παλιανή στό Βενεράτο τοῦ Ἡρακλείου θεωρεῖται τό παλαιότερο μοναστήρι τῆς Κρήτης. Τό ὄνομά Της συνδέεται μέ τήν ὀνομασία «Παλιά Μονή», πού μέ τόν καιρό ἔγινε Παλιανή. Ἡ Θεοτόκος ἑορτάζεται τήν ἡμέρα τῆς Κοίμησης, ἐνῶ ἱερή εἰκόνα τῆς Μονῆς εἶναι ἡ Παναγία ἡ Μυρτιδιώτισσα. Πιστεύεται, μάλιστα, ὅτι τό παλαιό εἰκόνισμα τῆς Θεοτόκου βρίσκεται κρυμμένο -περιπλεγμένο- μέσα στόν κορμό τῆς αἰωνόβιας ἁγίας μυρτιᾶς πού ὑπάρχει στήν αὐλή τοῦ μοναστηριοῦ, γι᾿ αὐτό τό δέντρο θεωρεῖται θαυματουργό. Ἡ Παναγία ἡ Κουμπελίνα στό Χουμεριάκο Λασιθίου, εἶναι βυζαντινός σταυροειδής ἐγγεγραμμένος μέ τροῦλο ναός, ἀφιερωμένος στήν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου. Ὀφείλει τήν ὀνομασία του προφανῶς στήν τούρκικη λέξη κουμπές, πού σημαίνει θολωτή (ἡμισφαιρική) στέγη, τροῦλος, ἑπομένως, κουμπελίδικος = αὐτός πού εἶναι χτισμένος ἡμισφαιρικά. Ἡ Παναγιά ἡ Κεραγραμμένη στόν οἰκισμό Καπίστρι Ἱεράπετρας, ὀφείλει σαφῶς τή γλαφυρή προσωνυμία Της στό γεγονός ὅτι ὁ ναός εἶναι καταγραφος ἕως σήμερα ἀπό ἐξαίρετες τοιχογραφίες, οἱ ὁποῖες μάλιστα ἀνάγονται στόν 14ο αἰώνα. Ζ. Ὡς ἐγκωμιαστικά τοῦ κάλλους καί τῆς ἱερότητας τοῦ προσώπου τῆς Θεοτόκου. Ἡ Παναγία θεωρεῖται ὅτι ἔχει ἐξαιρετικό κάλλος καί ξεχωριστή πνευματική ὡραιότητα. Στή λαϊκή γλώσσα εἶναι γνωστές οἱ ἐκφράσεις ὄμορφη σάν Παναγιά, λάμπει ὅπως τήν Παναγιά, ἤ σέ δίστιχα: «Ὀντέ σέ δῶ στήν ἐκκλησά, εἰς τό στασίδι ἀπάνω, τάξε πώς εἶσ’ ἡ Παναγιά καί τόν σταυρό μου κάνω». Ὁ Φ. Κόντογλου ἀναλύει ἐκφραστικά το ὑπερκόσμιο κάλλος τῆς μορφῆς τῆς Θεοτόκου, λέγοντας πώς «τό κάλλος Της δέν εἶναι σαρκικό, ἀλλά κάλλος πνευματικό, πού φέρνει κατάνυξη, σεβασμό καί ἀγάπη… Τό βλέμμα 29

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

τῆς μελαγχολικό… ἁγιώτατο, πνευματικό, ἄμωμο… μυστικό καθρέπτισμα τοῦ Παραδείσου»30. Μά καί οἱ ἅγιοι πατέρες ὕμνησαν κι ἐγκωμίασαν τήν Παρθένο· ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός τήν παρομοιάζει «ἅγιο ναό πού δέν στολίζεται μέ χρυσό, καί ἄψυχες πέτρες, ἀλλά λαμποκοπᾶ, ἀντί χρυσάφι Ἅγιο Πνεῦμα· κι ἀντίς γιά ἄλλα ἀκριβά πετράδια ἔχει τό πολύτιμο μαργαριτάρι, τόν Χριστό»31. Ἡ ἐγκωμιαστική ἔκφραση τοῦ κάλλους καί τῆς ἱερότητας τῆς Παναγίας καί τῶν εἰκόνων Της, ἀποτυπώνεται ἐξαιρετικά στά γλαφυρά θεοτοκωνύμια πού ἔχουν ὡς προθετικό τή λέξη Χρυσός: ἔχουμε τήν Παναγιά τήν Χρυσοπηγή (Σίφνος, Χανιά, Ἡράκλειο), τή Χρυσοσπηλαιώτισσα (Ἀθήνα, ὁδός Αἰόλου καί Καλάβρυτα), τή Χρυσαφίτισσα (Μονεμβασιά), τή Χρυσοδαφνιώτισσα, τή Χρυσοκαμαριώτισσα, τή Χρυσογαλοῦσα, τή Χρυσομαλλοῦσα (Λέσβος), τή Χρυσοπαντάνασσα, τή Χρυσολεόντισσα (Αἴγινα) καί τή Χρυσοσκαλίτισσα (Χανιά). Στήν Κύπρο, πού εἶναι ἰδιαίτερα δημοφιλῆ τά ἐπίθετα αὐτά, ἔχουμε: τήν Παναγιά τή Χρυσαλινιώτισσα, τή Χρυσοκουρδαλιώτισσα, τή Χρυσορρογιάτισσα (στήν Πάφο), τή Χρυσοπολίτισσα, τή Χρυσελεούσα. Η. Ἀπό τό ὄνομα τῶν κτητόρων τοῦ ναοῦ. Ἡ Παναγία ἡ Κουκουζέλισσα εἶναι τό προσωνύμιο τῆς ἱερῆς εἰκόνας πού κτήτοράς της ἀναφέρεται ὁ Ἰωάννης ὁ Κουκουζέλης καί συνδέεται μέ τό θαῦμα τῆς ἐμφάνισης τῆς Θεοτόκου στόν ἅγιο. Ὁ βυζαντινός Ναός τῆς Παναγίας Καπνικαρέας (Ἀθήνα, ὁδός Ἑρμοῦ), πῆρε τό ὄνομά του ἀπό αὐτόν πού τήν ἔκτισε, ὁ ὁποῖος εἰσέπραττε ἕνα φόρο οἰκοδομῶν στά χρόνια τοῦ Βυζαντίου, τόν καπνικό φόρο. Εἶναι ἀφιερωμένος στά Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου καί ἡ ἁγιογράφηση τῆς Πλατυτέρας τοῦ ναοῦ ἔχει γίνει ἀπό τόν Φώτη Κόντογλου. Ὁ Ἱερός Ναός τῆς Παναγίας Σταυροφόρων στό Ἡράκλειο ἀποτυπώνει στήν ὀνoµασία του τήν ἱστορία του, καθώς ἀναφέρεται ὅτι ἔχει χτιστεῖ ἀπό τούς Σταυροφόρους, τό 1205 µ.Χ. Σύμφωνα µἐ τήν παράδοση, σέ αὐτόν τόν ναό ἐκκλησιάζονταν οἱ στρατιῶτες τοῦ Νικηφόρου Φωκᾶ, ὅταν ἦλθαν ἀπό τό Βυζάντιο καί ἀπελευθέρωσαν τήν Κρήτη ἀπό τούς Ἄραβες. Ἡ Ἱερά Μονή Παναγίας Χαλεβῆ Ρεθύμνου, 30

μοναστήρι τῆς Κοίμησης τῆς Θεοτόκου 16ου-17ου αἰ., ὀφείλει τήν ὀνομασία Χαλεβῆ πιθανόν στόν ἱδρυτή της, μοναχό πού λεγόταν Χαλεβῆς. Θ. Ἀπό τή χρονική περίοδο πού ἑορτάζει ἡ Θεοτόκος. Συχνά, ναοί καί εἰκόνες τῆς Θεοτόκου παίρνουν τήν προσωνυμία τους ἀπό τίς θεομητορικές ἑορτές καί τά ἔθιμα πού σχετίζονται μέ αὐτές. Ἔτσι, ἡ Παναγία ὀνομάζεται: Παναγία Πρωτοσεπτεμβριανή, ὅταν ἑορτάζει τήν 1 Σεπτεμβρίου (στή Σωτήρα Σητείας, στό Καβούσι Ἱεράπετρας καί στό φαράγγι τῆς Τρυπητῆς στή Βασιλική Ἡρακλείου), Μεσοσπορίτισσα στίς 21 Νοεμβρίου, τότε πού οἱ γεωργοί βρίσκονται στό μέσον τῆς σπορᾶς, Μεσοπαντήτισσα στίς 13 Ἰανουαρίου, δηλαδή στό μέσον τῆς Ὑπαπαντῆς32, Παναγία ἡ Φλεβαριανή ἤ Μυλιαργούσα (ἐπειδή τηροῦνταν ἡ ἀργία γιά τό ἄλεσμα τῶν σιτηρῶν στούς μύλους), ὅταν γιορτάζεται στίς 2 Φεβρουαρίου - τῆς Ὑπαπαντῆς, Παναγία ἡ Ἁλμυρή στή Μεγάλη Βρύση Ἡρακλείου, πού γιορτάζεται τῆς Ἀναλήψεως. Ἀκόμα, Παναγία ἡ Ἀκαθή, ὅταν ἑορτάζεται τοῦ Ἀκαθίστου ὕμνου, Τριτιανή, ὅταν γιορτάζει τήν Τρίτη τῆς Διακαινησίμου (στή Σαντορίνη), Δεκαπεντούσα στίς 15 Αὐγούστου (στή Σίφνο), Ἐννιαμερίτισσα (Σίφνο, Νάουσα), ὅταν γιορτάζει στά ἐννιάμερα, δηλαδή 23 Αὐγούστου -στήν Ἀπόδοση τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου-, Παναγιά ἡ Ἀμπελιώτισσα ἤ Σταφυλοπαναγιά, ὅταν ξεκινάει ὁ τρύγος (στίς 31 Αὐγούστου στά Ἄβδηρα τῆς Ξάνθης καί στίς 8 Σεπτεμβρίου στό Γέρμα Καστοριᾶς). Ἀξιοσημείωτα εἶναι τά προσωνύμια πού δίδει ὁ λαός τῆς Κρήτης στήν Παναγία. Παναγία ἡ Μονημερήτισσα στήν Καλαμαύκα Ἱεράπετρας, πού κτίσθηκε σέ μία μέρα ὑπό τήν πίεση τῶν Τούρκων. Παναγία ἡ Καβαλαρᾶ, στίς Κορφές Ἡρακλείου, ἀπό τήν γνωστή παράσταση «Ἡ φυγή στήν Αἴγυπτο», πού εἰκονίζεται ἡ Παναγία καθήμενη (νά καβαλάει=ἱππέυει τό ζῶο) πάνω στό γαϊδουράκι κρατώντας στήν ἀγκαλιά της τόν Χριστό. Παναγία ἡ Κερά (κυρία) σέ πολλά χωριά τῆς Κρήτης (ἑορτάζει στίς 8 Σεπτεμβρίου), ἀλλά καί στήν ἱστορική Μονή τῆς Παναγίας τῆς Καρδιώτισσας ἤ Κερᾶς στήν Πεδιάδα Ἡρακλείου. Παναγία ἡ Κοτσυφιανή στή Γρα-Λυ-

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

γιά Ἱεράπετρας (παλιά Μονή κτισμένη σέ τόπο μέ πολλά κοτσύφια), Παναγία ἡ Παπλινοῦ στή Βαϊνιά Ἱεράπετρας, ἡ Βρυωμένη στούς Μεσελέρους Ἱεράπετρας καί ἡ Λυγιά στό Σταυροχώρι Ἱεράπετρας. Παράλειψη θά ἦταν ὅμως, ἄν στό παρόν ἄρθρο δέν γίνει ἰδιαίτερη ἀναφορά στά θεοτοκωνύμια πού σχετίζονται μέ τίς ἱερές εἰκόνες καί τίς μονές τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Κι αὐτό ἐπειδή ἡ ἁγιασμένη χερσόνησος τοῦ Ἄθωνα εἶναι ὁ ἐξαιρετικά ἀφιερωμένος στήν Παναγία χῶρος, ὅπου νυχθημερόν καί ἀδιάκοπα δοξάζεται τό σεπτό ὄνομά της, ἐπικαλοῦνται τή χάρη Της καί τήν προστασία της. Σύμφωνα μέ τήν παράδοση, ὁ ἴδιος ὁ Κύριος ἀφιέρωσε τό Ἁγιώνυμο Ὄρος στήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, γι᾿ αὐτό καί θεωρεῖται ὡς ὁ τόπος ὅπου ἀναπαύεται ἡ Μητέρα τοῦ Θεοῦ, εἶναι «κλῆρος καί περιβόλι τῆς Παναγίας». Χαρακτηριστικές εἶναι οἱ θαυματουργίες τῆς Κυρίας Θεοτόκου καί οἱ εὐλογίες πού ρέουν ἀπό τίς χαριτόβρυτες εἰκόνες Της καί τά ἱερά προσκυνήματά Της στήν Ἀθωνική Πολιτεία, πολυποίκιλα δέ καί ξεχωριστά εἶναι τά προσωνύμια πού τῆς ἀποδίδονται. Ἔτσι, ἔχουμε τήν Παναγία τήν Ἀθωνίτισσα καί Ἔφορο τοῦ Ἁγίου Ὄρους, τήν Οἰκονόμισσα, τήν Ἐλαιοβρύτισσα ἤ Δοχειάρισσα, τή Γερόντισσα, τήν Ἐσφαγμένη, τήν Πυροβοληθεῖσα, τή Κτητόρισσα, τή Βηματάρισσα…33. Ἀληθινά, πλῆθος τιμητικῶν ὀνομάτων καί ἐγκωμιαστικῶν προσαγορεύσεων ἔχουν κοσμήσει σάν πολύτιμο διάδημα τή Μυριοχαριτωμένη Κόρη, μέσω τῶν ὁποίων ἐκφράζονται οἱ πλουσιοπάροχες εὐεργεσίες Της πρός τόν πιστό καί θεοσεβή λαό καί μαρτυρεῖται ἡ ὁλοζώντανη παρουσία Της στή ζωή τῶν χριστιανῶν. Συγχρόνως, ἐπιβεβαιώνουν εἰς τό διηνεκές τήν εὐσέβεια καί τήν πίστη τοῦ φιλόθεου ὀρθόδοξου ἔθνους μας, καθώς καί τήν ἀπόδοση τῆς ὀφειλόμενης τιμῆς πρός τό σεπτό πρόσωπο τῆς Πανάχραντου Μητέρας τοῦ Θεοῦ. Ἄς προσπίπτουμε πάντοτε κι ἐμεῖς στή Φωτοδόχο καί Φωτοφόρο Κόρη, ἄς κλίνουμε εὐλαβῶς γόνυ καί καρδία μπροστά της, γνωρίζοντας ὅτι «ἄλλην οὐκ ἔχομεν ἁμαρτωλοί πρός Θεόν ἐν κινδύνοις καί θλίψεσιν ἀεί μεσιτείαν». Ἄς καταφεύγουμε σ᾿ ἐκείνη πού εἶναι ἡ σκέπη τῶν χριστιανῶν κι ἄς ζητοῦμε τήν

εὐλογία Της στή ζωή μας, προσπίπτοντας στίς πάνσεπτες εἰκόνες Της μέ κατάνυξη καί ὑμνώντας τήν εὐγνωμόνως καί θεοσεβῶς: «Ἐλέησέ μας, Δέσποινα, τούς πόθους ἀφουγκράσου, τῆς εὐσπλαχνίας ἄνοιξε τήν Πύλη στά παιδιά σου»34. «Δέσποινα τοῦ κόσμου, Ἐλπίς καί Προστασία τῶν πιστῶν, Χαριτωμένη, ἐπάκουσον τῶν παρακαλούντων σε». ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ: 1. Φώτη Κόντογλου, στό βιβλίο: Σαράντα εἰκόνες τῆς Παναγίας, Ἀρχιμ. Νεκτ. Ζιόμπολα, Ἀθήνα 2004. 2. http://www.agioritikovima.gr. 3. Στό βιβλίο: Ἐμφανίσεις καί θαύματα τῆς Παναγίας, ἔκδ. Ἱερά Μονή Παρακλήτου, Ὠρωπός 2009. 4.http://www.pigizois.net/I.M.paraklytoy/emf_pa nagias/H_Panagia.htm. 5. Λουκᾶ 1,26. 6. Σχετικά μέ τό ἀειπάρθενον τῆς Θεοτόκου, ὁ ἅγ. Ἰωάννης Δαμασκηνός λέει τόσο ὡραῖα στόν λόγο του «Εἰς τόν Εὐαγγελισμόν τῆς ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου»: «Χαίροις, μόνη ἐν παρθένοις Παρθένος, ἡ καί πρό τοῦ τόκου, καί ἐν τόκῳ, καί μετά τόκον, παρθένος διαμείνασα». (http://orthodoxfathers.com). 7. Στό βιβλίο: Σαράντα εἰκόνες, σελ. 269 καί ἑξῆς. 8.Ὅ.π., σελ. 285. 9. Πηγές τῶν μαντινάδων: τό βιβλίο Ὁ γλυκασμός τῶν Ἀγγέλων, Ἅγ. Νικόλαος 2000, τό βιβλίο Μαντινάδες τῆς Μαρίας Λιουδάκι, κ.ἄ. 10. Ἀπό ἄρθρο τοῦ Εὐαγγ. Καραμανέ στό Μετροπόλιταν, μέ τίτλο «Τό πανηγύρι τῆς Παναγίας τό Δεκαπενταύγουστο». 11.Ἀπό τόν μικρό Παρακλητικό Κανόνα πρός τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο. 12 Βιβλίο Σαράντα εἰκόνες, σελ. 300. 13 Ἀπό τόν μικρό Παρακλητικό Κανόνα πρός τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο. 14. Στό βιβλίο: Σαράντα εἰκόνες, σελ. 289. 15. Ὅ.π., σελ. 187. 16. Ἐπάνω της εἶναι γραμμένο τό ὁμοθεματικό τῆς τροπάριο: «Χρυσοπλοκώτατε πύργε καί δωδεκάτειχε πόλις, ἡλιοστάλακτε θρόνε καθέδρα τοῦ βασιλέως, ἀκατανόητον θαῦμα πῶς γαλουχεῖς τόν Δεσπότη;». 17. Στούς κανόνες τίς ἁγιογραφίας ἀναφέρεται ὅτι ἡ μητέρα τοῦ Χριστοῦ φοράει πάντα κόκκινο

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

χιτώνα ἐξωτερικά, πού δηλώνει τήν ἀνθρώπινη φύση Της καί μπλέ ἤ σκοῦρο πράσινο ἀπό μέσα, πού μαρτυρεῖ τήν ἄμεση συσχέτισή Της μέ τήν γέννηση τοῦ Θεανθρώπου. 18. Κατά τήν παράδοση ὁ ἄγνωστος μοναχός ἦταν ὁ ἀρχάγγελος Γαβριήλ. 19. Κατά τήν παράδοση ἡ Παναγία εἶπε στόν γέροντα: «Δέν ἦρθα ἐδῶ γιά νά φυλάγομαι ἀπό σᾶς, ἀλλά νά σᾶς φυλάω. Ὅσοι ζεῖτε στό Ὄρος τοῦτο ἐνάρετα, νά ἐλπίζετε στήν εὐσπλαχνία τοῦ Υἱοῦ μου. Γιατί, ὅσο ὑπάρχει ἡ εἰκόνα μου μέσα στή μονή σας, ἡ χάρη καί τό ἔλεός Του θά σᾶς ἐπισκιάζουν πάντοτε». 20. Ἡ Ρίζα τοῦ Ἰεσσαί εἶναι συμβολική ἁγιογραφική παράσταση στήν ὁποία εἰκονογραφεῖται τό γενεαλογικό δένδρο τῆς ἐνσάρκωσης τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, στή κορυφή τοῦ ὁποίου σάν ἄνθος παρίσταται ἡ βρεφοκρατούσα Θεοτόκος. Στούς κλάδους τοῦ δένδρου ἀπεικονίζονται οἱ προπάτορες τοῦ θεομνήστορα Ἰωσήφ καί ἄλλα βιβλικά πρόσωπα, κυρίως Προφῆτες. Ἡ εἰκόνα ἁγιογρAφεῖται σύμφωνα καί μέ τόν ἐκκλησιαστικό ὕμνο: «Ράβδος ἐκ τῆς ρίζης Ἰεσσαί καί ἄνθος ἐξ αὐτῆς Χριστέ ἐκ τῆς Παρθένου ἀνεβλάστησας...». 21. Ἡ ὀνομασία Παναγία τῶν Χαιρετισμῶν, σύμφωνα μέ ἐπιγραφή στό πίσω μέρος τῆς εἰκόνας, δόθηκε ἐπειδή πρόκειται γιά τήν ἴδια εἰκόνα πού τό 626 μ.χ. περιέφερε ὁ Πατριάρχης Σέργιος πάνω στά τείχη τῆς Κωνσταντινουπόλεως κατά τήν πολιορκία της ἀπό τούς Σκύθες, καί μπροστά στήν ὁποία ψάλθηκε γιά πρώτη φορά ὁ Ἀκάθιστος Ὕμνος μετά ἀπό τή γνωστή θαυματουργική νίκη τῶν Βυζαντινῶν. 22. Ἁρμάδα: ὁ πολεμικός στόλος τῶν Ὀθωμανῶν. 23. Βλέπε Ν.Ἰ.Παπαδάκι, Ἡ Ἐκκλησία Κρήτης, Χανιά 1936, σελ. 59. 24. Ἡ εἰκόνα ἡ Παναγία ἡ Βεβαία Ἐλπίς τοῦ ἱεροῦ ναοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου Σητείας ἱστορήθηκε τό 2008 ἀπό τόν γνωστό Ἁγιογράφο Λουκᾶ Ξενοφωντινό, μέ βάση εἰκόνα πού ὑπῆρχε παλαιότερα σέ μονή τῆς Κωνσταντινούπολης. 25. Ἡ παράσταση τῆς εἰκόνας βασίζεται στόν ὕμνο τῶν Χαιρετισμῶν: «Ρόδον τό ἀμάραντον, χαῖρε, ἡ μόνη βλαστήσασα» καί ἐνέχει τόν συμβολισμό ὅτι ἡ Θεοτόκος εἶναι ἡ τριανταφυλλιά ἀπ’ ὅπου βλάστησε τό Τριαντάφυλλο πού λέγεται Χριστός, ὁ ὁποῖος καί εἶναι «τό ρόδον τό ἀμάραντον», τό ρόδον τῆς σωτηρίας. 26. Μέ τόν ξεριζωμό τοῦ ποντιακοῦ ἑλληνισμοῦ τό 1922, τό μοναστήρι ἐγκαταλείφθηκε κι ἐρειπώθηκε καί τά κειμήλιά του, μαζί μέ τήν ἱερή εἰκόνα τῆς Παναγίας θάφτηκαν, ἐνῶ ἀργότερα, μέ με-

σολάβηση τῶν Ἐλευθερίου Βενιζέλου καί Ἰσμέτ Ἰνονοῦ αὐτά ἀποδόθηκαν στούς Ἕλληνες καί μεταφέρθηκαν στή Βέροια, στήν Ἱ. Μονή τῆς Παναγίας Σουμελᾶ. 27. Ἡ Παναγία ἡ Ὀρφανή βρίσκεται στό Κάστρο τῆς Χώρας, δίπλα στόν ναό τῆς Παναγίας τῆς Μυρτιδιώτισσας στά Κύθηρα ἐκεῖ φυλάσσονταν ἐπί 300 χρόνια ἡ εἰκόνα καί τά κειμήλια τῆς Μονῆς Ἀγκαράθου τοῦ Ἡρακλείου τῆς Κρήτης. 28. Χρονολογίες πού ἀναγράφονται στούς τοίχους τῆς μονῆς, ξεκινοῦν ἀπό τό 1455, 1487, κ.λπ., ἀνάγοντας τήν ἵδρυσή της ἴσως στά ἑνετικά ἔτη, πάντως πρίν τό 1624, ἔτος ἀνακαίνισης τῆς μονῆς, σύμφωνα μέ τήν ἐξωτερική ἐντοιχισμένη ἐπιγραφή. 29. ὙπέρΧ, τεῦχος 59, Ἄνοιξη 2011. 30. Στό βιβλίο: Σαράντα εἰκόνες, σελ. 304. 31 Ἁγίου Ἰω. Δαμασκηνοῦ «Εἰς τό Γενέσιον τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου». 32. Ἀντίγραφο τῆς ἱερῆς εἰκόνας τῆς Θεοτόκου Μεσοπαντήτισσας, ἑνετικῆς ἐποχῆς, βρίσκεται στόν ναό τοῦ Ἁγίου Τίτου Ἡρακλείου καί στό ὁμώνυμο ἐκκλησάκι στήν ἴδια πόλη, ὁδός Κόσμων. 33. http://www.ec-patr.gr/mones/athos. 34. Ποίημα ἀπό τήν Ἱερά Μονή Μαλεβῆ Ἀρκαδίας μέ τίτλο «Ὕμνος τῆς Παναγίας». ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Ἐμφανίσεις καί θαύματα τῆς Παναγίας, ἔκδ. Ἱερά Μονή Παρακλήτου, Ὠρωπός 2009. Σαράντα εἰκόνες τῆς Παναγίας, ἀρχιμ. Νεκτ. Ζιόμπολα, Ἀθήνα 2004. Παναγίες τοῦ Δεκαπενταύγουστου, Δημ. Ν. Μανιάτη, ἔκδ. ΤΑ ΝΕΑ. Ἱερά Μητρόπολις Ρεθύμνης καί Αὐλοποτάμου, Μιχ. Τρούλη, ἔκδ. Ἱ.Μ.Ρ.& Α. 2000. Παρακλητικός Κανών εἰς τήν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον Γοργοϋπήκοον, ἔκδ. «Τό περιβόλι τῆς Παναγίας». Παναγία Φανερωμένη (Τράχηλα), Εἰρήνης Παπαδάκη, Ἅγ. Νικόλαος 1980. Τά ἐγκόλπια ἡμερολόγια τῆς Ἱερᾶς Μητρόπολης Ἱεραπύτνης καί Σητείας ἐτῶν 1994-2014, ἐκδ. τῆς Ἱ.Μ.Ἱ.&Σ. (ὅπως, Προσκυνητάριον Ἱερᾶς Μονῆς Παναγίας Φανερωμένης Ἱεράπετρας, κ.ἄ.) Ἡμερολόγιο 2004 Ἱεροῦ Ναοῦ Εὐαγγελισμοῦ Θεοτόκου Σητείας, ἔκδ. Σαΐτης. Ἱστοσελίδες τοῦ διαδικτύου: www.amen.gr/, http://www.mountathos.gr/, http://www.diakonima.gr/, http://www.monastiriaka.gr/, http://www.saint.gr/, users.sch.gr/aiasgr/Theotokos_Maria, http://www.sigmalive.com/, http://www.dogma.gr/, κ.ἄ.

Προσκυνηματική Ἐκδρομή στούς Ἁγίους Τόπους Σπυρίδωνος Ζαχαράκη, Συνταξιούχου Ἐκπαιδευτικοῦ

πό τήν εὐγενή καλοσύνη καί τήν πεφωτισμένη καθοδήγηση τοῦ Σεβ. Μητροπολίτη μας, Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ.κ. Εὐγενίου, πραγματοποιήθηκε ἀπό 1ης ἕως καί 8ης Ἰουλίου προσκυματική ἐκδρομή στούς Ἁγίους Τόπους 117 προσκυνητῶν τῆς Ἱ. Μητροπόλεώς μας. Τό ταξιδιωτικό γραφεῖο τοῦ κ. Θεόδουλου Ζεάκη ἀνέλαβε τήν τεχνική ὀργάνωση τῆς ἐκδρομῆς καί φθάσαμε μέ τά φτερά τῆς ΕΡΜΗΣ Α.Ε., μέ ἀσφαλή μεταφορά μας στή Γῆ πού ὁ Θεός ἐνανθρώπησε, δίδαξε καί μαρτύρησε... Τήν Τρίτη 1η Ἰουλίου δύο λεωφορεῖα ἔμφορτα μέ προσκυνητές, ἕνα ἀπό τή Σητεία καί ἕνα ἀπό τήν Ἱεράπετρα, ξεκίνησαν γύρω στίς πέντε τό πρωί γιά τό Ἡράκλειο. Γύρω στίς ἐννέα ἡ ὥρα, μετά τήν ἐπίδειξη τῶν διαβατηρίων καί τόν ἔλεγχο τῶν ἀποσκευῶν ἡ πτήση τῆς ΕΡΜΗΣ Α.Ε. μέ ἀναμμένες τίς μηχανές γιά τό Τέλ Ἀβίβ ἦταν ἕτοιμη. Μέ τό παράγγελμα «προσδεθεῖτε» καί τό σχετικό ἔλεγχο, τό ἀεροπλάνο αὔξησε ταχύτητα καί ἡ ἀπογείωση ἐντός ὀλίγου ἦταν γεγονός. Μιά θαυμάσια ἀπογείωση πού ὁ Κυβερνήτης καί ὁ βοηθός του δέχθηκαν πολλά χειροκροτήματα. Εἶναι ἑλληνόπουλα ὅλο τό βοηθητικό προσωπικό τοῦ ἀεροπλάνου καί τό «μπράβο» τούς ἀξίζει χωρίς δεύτερη συζήτηση. Τό ταξίδι στά τριάντα χιλιάδες πόδια ἦταν θαυμάσιο, τά ἀναψυκτικά μέσα στήν καμπίνα ἄφθονα καί ἡ εὐγένεια ἀπό τό προσωπικό τοῦ ἀεροσκάφους περίσσευε... Μιάμιση ὥρα κράτησε ἡ πτήση ἩράκλειοΤέλ Ἀβίβ καί οἱ ἀκτές τῆς Παλαιστίνης πρόβαλαν στίς ἄκρες τῆς καταπράσινης ἐνδοχώρας, ἐνῶ κάτω ἀπό τά πόδια μας σέ πέντε μέ δέκα λεπτά ἄρχισε νά διαγράφεται τό θαυμάσιο ἀεροδρόμιο Μπέν Γκουριόν. Πῆρε τό ἄνομα τοῦ πρώτου προέδρου τοῦ Ἰσραήλ καί ἡ ἐνδότερη ξενάγησή του ἀποκαλύπτει ἕναν ἐξαίρετο δημιούργημα. Τόσο ἀπό κτι-

ριακές ἐγκαταστάσεις, ὅσο καί σέ σχέση μέ τό πλάτος καί τό μῆκος τῶν διαδρόμων. Καί ἀρχίζει ἡ περιπέτεια τοῦ ἐλέγχου ἐπιβατῶν καί ἀποσκευῶν... Ἀσφαλῶς εἶναι πιό εὔκολο νά εἰσέλθει κάμηλος ἀπό τή θυρίδα μιᾶς βελόνας παρά ἄτομο μή διαθέτον τά ἀπαραίτητα «χαρτιά». Γιά τούς πολίτες τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης ἀρκεῖ ἡ καινούργια ταυτότητα γιά νά ταξιδέψουν σχεδόν παντοῦ στήν Εὐρώπη, ὅμως στό Ἰσραήλ χρειάζεται διαβατήριο χωρίς καμιά ἀμφισβήτηση. Μπαίνει λοιπόν ὅλο τό γκρούπ ἐν σώματι στή σειρά καί ὁ καθένας μας ἐπιδεικνύει τό διαβατήριό του, ἐνῶ συνάμα περνοῦν ἀπό τούς προβλεπόμενους αἰσθητῆρες καί οἱ ἀποσκευές του. Στή συνέχεια μαζί μέ τό χαρτάκι, πού εἶναι φωτογραφία ταυτότητας, σοῦ δίνουν περνᾶς ἀπό ἄλλα πόστα, τέσσερα, πέντε καί ἔχει ὁ Θεός... Εὐτυχῶς ὁ ἔλεγχος ἀπό τό προσωπικό ἦταν κουραστικός μέν ἀλλά πάντοτε μέ εὐγένεια καί λεπτό μειδίασμα. Τελειώνοντας, χωρίς ἀπορόοπτα, ἐπιβιβαζόμαστε στά λεωφορεῖα γιά τά Ἱεροσόλυμα. Μόλις πατήσαμε τήν Ἁγία Γῆ αἰσθανθήκαμε δέος, χαρά καί ἀπέραντη γαλήνη. Τά λόγια τοῦ Ψαλμοῦ «προσκυνήσωμεν εἰς τόν τόπον οὗ ἔστησαν οἱ πόδες αὐτοῦ» (Ψαλ. 131,7) κυριολεκτικά μᾶς συνέπαιρναν. Μετά ἀπό διαδρομή μιᾶς περίπου ὥρας μέ στάση ἑνός τετάρτου γιά προσκύνημα στόν Τάφο τοῦ Ἁγίου Γεωργίου στή Λύδα, φθάσαμε στήν Ἱερουσαλήμ. Ὁ Ἅγιος Γεώργιος ὁ Τροπαιοφόρος ἐδῶ ἔχει ταφεῖ καί ἐδῶ τιμᾶται ἀπό χριστιανούς καί μουσουλμάνους. Εἶναι ὁ μόνος ἅγιος πού οἱ Μωαμεθανοί τιμοῦν καί φοβοῦνται. Πολύ ὡραία ἡ βασιλική τοῦ καθολικοῦ τῆς Μονῆς καί κτήτορες θεωροῦνται οἱ συνοδοί τῆς Ἁγίας Ἑλένης. Ἡ πρώτη γονυκλισία στόν τάφο τοῦ Ἁγίου καί συνεχίζομε τό ταξίδι μας... Φθάσαμε στήν Ἱερουσαλήμ λίγο μετά τό με33

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

σημέρι. Τό ξενοδοχεῖο «GOLDEN WALLS» βρίσκεται στήν περιοχή τῶν Παλαιστινίων. Ἐξωτερικά δίνει τήν ὄψη ἑνός πεπαλαιωμένου κτιρίου, ἀλλά μόλις ἀνέβεις μερικά σκαλιά οἱ κοινόχρηστοι χῶροι του εἶναι ἀρκετά εὐρύχωροι, ἀνακαινισμένοι, πεντακάθαροι καί σχετικά πολυτελεῖς. Τήν ἴδια διαπίστωση κάναμε καί κατά τήν τακτοποίηση μας στά δωμάτια. Σχετικῶς εὐρύχωρα καί μέ τήν ἀπαραίτητη ἐπίπλωση. Ἐπακολούθησε ἡ προσφορά τοῦ πρώτου γεύματος. Σελφ-σέρβις ἡ ὅλη διαδικασία μέ ποικιλία ἐδεσμάτων. Τό ἀπόγευμα ἔγινε προσκύνημα-ξενάγηση στόν Πανίερο Ναό τῆς Ἀναστάσεως, καθώς καί στά ἐντός αὐτοῦ Πάνσεπτα Προσκυνήματα: Πανάγιο Τάφο, Ἀποκαθήλωση, Γολγοθᾶ, Σπήλαιο Εὑρέσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ κ.ἄ. Ἐξήλθαμε τοῦ ξενοδοχείου καί ὁ κύριος Ζεάκης, προσωπικός συνοδός μας, μᾶς ὁδήγησε ἐν σώματι στό Ναό τῆς Ἀναστάσεως. Ἀπέναντι ἀπό τό ξενοδοχεῖο μας ὑψώνονται τά τείχη τῆς παλαιᾶς Ἱερουσαλήμ καί μέσα μας κυριάρχησε ὁ 5ος Ψαλμός τοῦ Δαυΐδ «καί οἰκοδομηθείτω τά τεῖχη Ἱερουσαλήμ». Βέβαια αὐτά πού στέκονται σήμερα δέν εἶναι τῆς ἐποχῆς τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά νεώτερα. Κτίστηκαν ἐπί ἐποχῆς τοῦ Σουλτάν Σουλεϊμάν τοῦ Κανουνῆ τό 1452 καί ἔχουν ἑπτά πύλες. Ἐμεῖς περάσαμε τήν πύλη Δαυίδ καί ἀρχίσαμε τό ἀνέβασμα τῆς «ὁδοῦ τοῦ μαρτυρίου». Στενό πλακόστρωτο κατηφόρας-ἀνηφόρας, μέ ἑκατοντάδες μαγαζάκια ἔνθεν καί ἔνθεν. Μαγαζάκια τρύπες σέ παμπάλαια κτίρια, γεμάτα μέ τουριστικά εἴδη, πού τά περισσότερα ὑπενθυμίζουν γεγονότα τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης. Μᾶλλον οἱ περισσότεροι μαγαζάτορες εἶναι Μουσουλμάνοι γι᾿ αὐτό ὅ,τι ἐμπορεύονται δέν ἔχει τιμή καί τό παζάρι ἀρχίζει ἀπό τά 50 Εὐρώ καί καταλήγει στά 5 €!!! Δέν καθυστερήσαμε στά μαγαζιά γιατί ὁ προορισμός μας ἦταν ὁ πανίερος Ναός τῆς Ἀναστάσεως. Μετά τήν ἀνάβασή μας, σχεδόν ἐπί ἕνα ἡμίωρο, ἐν μέσῳ Ἀράβων, Ἑβραίων, Αἰθιόπων, Ρώσων καί Ἀμερικανῶν μπήκαμε στήν Ἁγία Αὐλή, σχετικά εὔχωρη. Μιά ἀνοικτή ξύλινη πόρτα, 5-6 μέτρων ὕψους, εἶναι ἡ εἴσοδος τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ. Συγκεντρωθήκαμε πρός τά ἀριστερά, ἐνῶ ἀπό τά δεξιά μας γκρούπ καθολικῶν ἔμπαινε στό Ναό μέ ἀπό34

λυτη τάξη. Ἐκεῖ πληροφορηθήκαμε ἀπό τόν Σεβ. Μητροπολίτη μας κ.κ. Εὐγένιο ὅτι τοῦ λοιποῦ ὁ κύριος ξεναγός μας σέ ὅλη τή διάρκεια τῆς προσκυνηματικῆς ἐκδρομῆς μας θά εἶναι ὁ Σεβασμιώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Γεράσων κ.κ. Θεοφάνης τοῦ Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων. Τύχῃ ἀγαθῇ γιατί στήν πολυήμερη ξενάγησή μας γνωρίσαμε ἕναν ἐξαίρετο Ἱεράρχη, γνώστη τῶν πάντων πού σχετίζονται μέ τήν Ἁγία Γῆ, πολύ λεπτός καί κατανοητός στό λόγο του, διαθέτοντας καί τήν αἴσθηση τοῦ χιούμορ. Ἡ ἀναμονή μας νά περάσει τό γκρούπ τῶν Ἰταλῶν ἦταν σιωπηρή ἀλλά ἄκρως ἐκνευριστική. Μπαίνοντας μέσα ἡ συγκίνησή μας δέν περιγράφεται. Δέν εἶναι καί λίγο νά περιμένεις νά γονατίσεις στόν τάφο τοῦ Χριστοῦ μας. Νά ζήσεις μέ τήν φαντασία τήν ἔνδοξή Του Ἀνάσταση. «Στῶμεν καλῶς, στῶμεν μετά φόβου» ψιθυρίζουμε ὅλοι μας ἀναμένοντες. Ἐπιτέλους ἡ ὁμάδα τῶν καθολικῶν τελείωσε τό προσκύνημα καί ἦλθε ἡ σειρά μας. Πάντοτε μέ ἀπόλυτη τάξη καί αἰδήμονα σιωπή ἕνας-ἕνας γονυπετής προσκυνοῦσε, ἐνῶ ὁ Σεβ. κ.κ. Θεοφάνης ἄρχιζε τήν ξενάγηση... Εἰσερχόμεθα στό Ναό καί σέ ἀπόσταση 56 μέτρων βλέπουμε πλάκα δύο περίπου μέτρων καί πλάτους 70-80 ἑκατοστῶν. Πάνω της κρέμονται δεκάδες καντήλια. Εἶναι ἡ πλάκαὁ χῶρος τῆς Ἀποκαθήλωσης. Σ’ αὐτή ἐναπέθεσαν τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ, μόλις τό κατέβασαν ἀπό τό Σταυρό. Βούρκωσαν τά μάτια μας καί σκύψαμε νά προσκυνήσουμε. Δεξιά τῆς Ἀποκαθήλωσης ἀνεβήκαμε τά σκαλιά τοῦ φρικτοῦ Γολγοθᾶ. Εἶναι ὁ ναός μέ τόν Τίμιο Σταυρό καί κάτω ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα βρίσκεται ἡ ὀπή πού ἔμπηξαν τόν Σταυρό τοῦ Κυρίου. Πάλι γονυκλισίες καί πάλι δυνατό σφίξιμο τῆς καρδιάς. Ἀναρίθμητα κανδήλια κρέμονται πάνω ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα... Περιμέναμε λίγο μήπως ἀκούσομε τό «Τετέλεσται», πού εἶπε ὁ Ἰ. Χριστός πρίν ἀπό 1981 χρόνια. Τοῦ κάκου.... Ἐπιστρέψαμε στήν πραγματικότητα καί συνεχίσαμε τό προσκύνημα. Ἀκριβῶς κάτω ἀπό τόν Γολγοθᾶ ὑπάρχει παρεκκλήσι μέσα στό ὁποῖο κατά τήν Ἑβραϊκή παράδοση ὁ Νῶε τοποθέτησε τό κρανίο τοῦ Ἀδάμ καί γι’ αὐτό ἡ τοποθεσία αὐτή ἑβραϊστί

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

λέγεται καί «Κρανίου Τόπος». Μετά ὁδηγούμεθα στό Ἱερό Κουβούκλιο τοῦ Παναγίου Τάφου, 8-9 μέτρα ὕψους καί 5-6 μέτρα πλάτους. Μπαίνοντας μέσα στό Ἅγιο Κουβούκλιο στόν προθάλαμο συναντᾶμε μιά ἐπίμηκη πέτρα σάν δισκοπότηρο, καλυμμένη μέ τζάμι. Εἶναι μέρος τοῦ λίθου πού ἀπεκύλισε ὁ Ἄγγελος. Πίσω ἀπό τόν Ἅγιο Λίθο εἶναι ἡ εἴσοδος τοῦ Παναγίου Τάφου. Γονατίζουν ὅσοι μποροῦν καί ἀφήνουν νά ξεχυθεῖ ἀπό μέσα τους ἡ ἐπίγνωση τῆς ἀναξιότητάς τους πρός τόν Ἀναστάντα Κύριο. Ἀνατολικά ἀπό τήν εἴσοδο τοῦ Παναγίου Τάφου βρίσκεται ὁ μεγαλοπρεπής κυρίως ναός τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου, ὁ Ναός τῶν Ὀρθοδόξων. Ἐπίσης παρέκει καί τά παρεκκλήσια τῶν Παπικῶν, τῶν Ἀρμενίων καί τῶν Κοπτῶν. Ἐννοεῖται βέβαια ὅτι τό ἱερό Κουβούκλιο ἀνήκει στό Ἑλληνορθόδοξο Πατριαρχεῖο Ἱεροσολύμων μέ φύλακες τούς Ἁγιοταφίτες Μοναχούς. Ὁ Ἱερός Ναός τῆς Ἀναστάσεως κτίσθηκε τό 335 μ.Χ. ἀπό τήν Ἁγία Ἑλένη. Κατεστράφη ἀπό τούς Πέρσες τό 614 μ.Χ., καθώς καί τό 1009. Τό 1026 μέ 1044 Βυζαντινοί Αὐτοκράτορες τόν ξανάκτισαν. Προχωρώντας στήν εἴσοδο τοῦ Ναοῦ τῶν Ὀρθοδόξων βλέπουμε μία καμπυλωτή πέτρα, τμῆμα τῆς κολώνας πού εἶχαν δέσει τόν Κύριο καί τόν μαστίγωσε ὁ Πιλάτος. Πίσω ἀπό τό ἅγιο Κουβούκλιο καί ἀπέναντι ἀπό τό Ναό τῶν Κοπτῶν βρίσκονται οἱ τάφοι τῶν Ἁγίων Ἰωσήφ καί Νικοδήμου, πού ἐνταφίασαν τόν Κύριο. Ἔξω ἀπό τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, πρός τό μέρος τοῦ Ἱεροῦ συναντοῦμε τό παρεκκλήσι πρός τιμή τοῦ ἑκατοντάρχου Λογγίνου, ὁ ὁποῖος κατά τήν ὥρα τῆς Ἀνάστασης τοῦ Κυρίου βλέποντας τά γινόμενα ὁμολόγησε «Ἀληθῶς Υἱός Θεοῦ ἦν Οὗτος». Προχωρώντας λίγο μπρός καί ἀριστερά κατεβαίνουμε μιά φαρδειά σκάλα καί συναντοῦμε τό ἐκκλησάκι τῶν Ἁγίων Κωνσταντίνου καί Ἑλένης. Λίγο πιό ᾿κεῖ εἶναι τό μέρος στό ὁποῖο βρέθηκε ὁ Τίμιος Σταυρός, ἀπό τήν Ἁγία Ἑλένη. Βγαίνοντες ἀπό τό Ναό τῆς Ἀναστάσεως καί περνώντας ἀπό τή μεσαία ἀριστερή κολώνα τῆς εἰσόδου βλέπομε σέ ὕψος 1,50 μέτρο μιά σχισμή 1,50 μέτρα στό σῶμα τῆς κολώνας καί κατά τήν παράδοση ἀπό τή σχισμή αὐτή

βρῆκε τό Ἅγιο Φῶς ὅταν τό 1584 οἱ Ἀρμένιοι ἔκλεισαν τήν εἴσοδο τοῦ Παναγίου Τάφου, γιά νά μήν πάρει ὁ Ὀρθόδοξος Πατριάρχης τό Ἅγιον Φῶς. Τότε ὁ Πατριάρχης ἔμεινε κοντά στήν κολώνα περίλυπος, ἔκανε τήν προσευχή καί ἡ φλόγα τοῦ Ἁγίου Φωτός ξεπετάχθηκε ἀπό τόν κορμό τῆς κολώνας. Ἅγιο Φῶς οἱ Ἀρμένιοι πού ἔμειναν ἐντός τοῦ Ἱεροῦ Κουβουκλίου δέν πῆραν γιατί ἁπλῶς δέν τό εἶδαν οὔτε καί τούς ἄγγιξε. Ἡ ξενάγηση στό Ναό τῆς Ἀναστάσεως τελείωσε ἀργά. Δέ νιώθαμε τήν κούραση, ἀλλά ὁ ξεναγός μας θά εἶχε πρωινή ἔγερση καί ἔπρεπε νά τοῦ σεβαστοῦμε τήν κόπωση. Ἐπιστρέφοντες λοιπόν γιά τό ξενοδοχεῖο μας περάσαμε πάλι ἀπό τήν ὁδό τοῦ Μαρτυρίου ἤ Ντολαρόζας, ὅπως τήν ὀνομάζουν οἱ Καθολικοί. Τά μαγαζάκια ἀκόμη ἀνοικτά, ἀλλά οἱ πελάτες σπάνιοι. Φτάσαμε ἀργά στό ξενοδοχεῖο μας. Πέσαμε στό κρεβάτι μέ ἀνάμεικτα συναισθήματα. Θλίψη γιά τά πάθη τοῦ Ἀναμάρτητου καί ντροπή γιά μᾶς πού τόν σταυρώσαμε. Γιατί δυστυχῶς παρά τή θεόπνευστη διδασκαλία Του ἐμεῖς καί τότε καί τώρα καθημερινά τόν σταυρώνουμε μέ τά λόγια καί μέ τίς πράξεις μας! Δυστυχῶς! 35

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

Τή δεύτερη μέρα (2/7), ἀφιερώσαμε στήν τιμητική συνάντηση μέ τόν Μακαριώτατο Ἕλληνα Πατριάρχη Ἱεροσολύμων κ.κ. Θεόφιλο τόν Γ΄. Παρά τό βαρύ πρόγραμμά του μετά ἀπό συνεννόηση μᾶς ὑποδέχθηκε στή μεγάλη αἴθουσα ὑποδοχῆς τῶν προσκυνητῶν καί προσωπικοτήτων. Τόν Μακαριώτατο προσφώνησε κατάλληλα ὁ Σεβ. Ποιμενάρχης μας κ. Εὐγένιος καί παρουσίασε τούς συνοδούς Ἱερεῖς καί τούς συνεργάτες καί εὐλαβεῖς προσκυνητές τῶν δύο ἐπαρχιῶν Ἱεράπετρας καί Σητείας, συνολικά 117 ἄτομα. Ἐντυπωσιάστηκε ὁ Μακ. Πατριάρχης ἀπό τή μεγάλη συμμετοχή καί τήν ὑποδειγματική εὐλάβεια. Γι’ αὐτό μᾶς κράτησε μία (1) ὥρα κοντά του, μᾶς ἐνημέρωσε γιά τούς ἀγῶνες καί τούς κινδύνους πού περνοῦν, ἀλλά καί γιά τήν ἀπόλυτη πρόνοια καί προστασία τοῦ Θεοῦ. «Τά Ἱεροσόλυμα τά φυλάει ὁ Θεός κι ὄχι οἱ ἄνθρωποι» εἶχε ὑποστηρίξει ὁ Ἀμπντάλλα Ἴμπν Χουσεΐν, Βασιλιάς τῆς Ἰορδανίας, πού εὐλαβεῖτο τό Ἑλληνικό Πατριαρχεῖο καί τούς Ἕλληνες ἁγιοταφίτες Πατέρες σέ μιά συνάντηση Ἀρχηγῶν τῶν Ἀραβικῶν Κρατῶν. Πήραμε τήν εὐλογία Του καί ἀναμνηστικά ὡς εὐλογία γιά τό ταξίδι τῆς ἐπιστροφῆς. Τήν ἑπομένη, τρίτη μέρα (3/7), πραγματοποιήσαμε ὁλοήμερη ἐκδρομή στήν περιοχή τῆς Γαλιλαίας, ὅπου ὁ Χριστός συνάντησε γιά πρώτη φορά τούς Μαθητές Του, μετά τήν Ἀνάστασή Του. Ὡς γνωστόν τά ἅγια προσκυνήματα δέν βρίσκονται μόνο στήν Ἱερουσαλήμ, ἀλλά καί σέ ὁλόκληρη τήν Παλαιστίνη. Πηγαίνοντας πρός τή Ναζαρέτ βλέπομε τό 36

χωριό, ὅπου ὁ Χριστός θεράπευσε τούς δέκα λεπρούς. Προχωρώντας συναντᾶμε στα δεξιά μας τή Ναΐν, στήν ὁποία ὁ Χριστός ἀνέστησε τόν μονογενή υἱό τῆς χήρας. Ἀπέναντί μας βρίσκεται τό ὄρος Θαβώρ, ὅπου ἔγινε ἡ Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἐκεῖ ὅπου ὁ Χριστός, παρουσίᾳ τῶν Ἀποστόλων Πέτρου, Ἰακώβου καί Ἰωάννου πῆρε τή θεϊκή Του μορφή. Ἀπολαύσαμε τό παλιό Μοναστήρι πάνω στό ὄρος μέ τήν ἀπέραντη καταπράσινη πεδιάδα. Κατεβήκαμε ἀπό τά λεωφορεῖα, μπήκαμε σέ μικρά ἁμάξια καί ἀνεβήκαμε στό Ὄρος. Ὁ συνοδόςξεναγός μᾶς εἶπε μερικά λόγια σχετικά μέ τόν τόπο πού πατούσαμε. Προσκυνήσαμε μέσα στό Καθολικό καί ἀμέσως μετά ἐπιστρέψαμε στό λεωφορεῖο. Τό Θαβώρ βρίσκεται σέ ὕψος 582 μέτρα καί κάτω του ἁπλώνεται ἡ πεδιάδα Ἀρμαγεδώνας. Λίγο πιό κάτω ἀπό τό Θαβώρ κυλᾶ ὁ Ἰορδάνης ποταμός. Ξεκινᾶ ἀπό τή λίμνη τῆς Γεννησαρέτ καί χύνεται στή Νεκρά Θάλασσα. Ἡ Λίμνη Γεννησαρέτ ἔχει μῆκος 21 χλμ. πλάτος 9,5 καί μέγιστο βάθος 250 μέτρα. Βρίσκεται κάτω ἀπό τήν ἐπιφάνεια τῆς θάλασσας περίπου 200 μέτρα. Λέγεται καί λίμνη τῆς Γαλιλαίας, καθώς καί Τιβεριάδος. Ἀπέχει 171 χλμ. ἀπό τά Ἱεροσόλυμα. Πρόκειται γιά τήν ἀγαπημένη «θάλασσα» τοῦ Χριστοῦ καί ἐδῶ κάλεσε νά τόν ἀκολουθήσουν οἱ ψαράδες μαθητές του γιά νά τούς κάνει «ἁλιεῖς» ἀνθρώπων. Σ’ αὐτή τή λίμνη περπάτησε ὁ Χριστός πάνω στά ὕδατα. Ἡ πόλη τῆς Τιβεριάδος ἀνήκει στούς Ἑβραίους. Πρόκειται γιά λουτρόπολη πού φιλοξενεῖ καί τή Μονή τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων. Δυτικά τῆς πόλης Τιβεριάδος βρίσκονται τά Μάνδαλα, ἡ γενέτειρα τῆς Μαρίας τῆς Μαγδαληνῆς. Ἡ λίμνη τροφοδοτεῖται μέ τά νερά πού ἔρχονται ἀπό τά ὑψώματα τοῦ Γκολάν, πού χωρίζουν τή Συρία ἀπό τήν Παλαιστίνη. Προχωρώντας περνᾶμε ἀπό τά ἐρείπια τῆς παλιᾶς Καπερναούμ, ὅπου ὁ Χριστός θεράπευσε τόν παραλυτικό, πού ἄνθρωποι τόν κατέβασαν μπροστά του ἀπό τή στέγη. Σήμερα ἐκεῖ βρίσκεται ὀρθόδοξος ναός. Τήν Καπερναούμ ὁ Χριστός ἀγαποῦσε ἰδιαίτερα. Κοντά της βρίσκεται ὁ λόφος τῶν Μακαρισμῶν. Ἐκεῖ ὁ Χριστός μίλησε σε πέντε χιλιάδες ἄνδρες, ἐκτός ἀπό τίς γυναῖκες καί παιδιά, τούς ὁποίους ἐχόρτασε μέ πέντε ἄρτους

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

καί δύο ἰχθεῖς. Πηγαίνοντας ὅλο δυτικά τῆς λίμνης φθάνουμε στήν Κανά τῆς Γαλιλαίας, ὅπου ὁ Χριστός ἔκαμε τό πρῶτο Του θαῦμα. Ἔκαμε τό νερό κρασί στό γάμο τῆς Κανᾶς, ὑπακούοντας στήν παράκληση τῆς Μητέρας Του. Κατεβήκαμε ἀπό τά λεωφορεῖα μπροστά σέ μιά θαυμάσια Ὀρθόδοξη ἐκκλησία, κτισμένη ἐκεῖ πού ἔγινε τό θαῦμα. Μείναμε ἔκθαμβοι βλέποντες δύο ἀπό τίς παλιές λίθινες ὑδρίες. Ἔξω ἀπό τόν ναό προσφέρεται μέ μικρό τίμημα μπουκάλι μέ κρασί -νάμα- τῆς Κανᾶς. Μετά ἀπό 8-10 χλμ. φθάνουμε στή Ναζαρέτ. Τό ταπεινό χωριουδάκι τῆς Παρθένου Μαρίας καί τοῦ μνήστορα Ἰωσήφ. Ἐδῶ ὁ Χριστός ἔζησε 30 χρόνια μέχρι πού ἄρχισε ἡ δημόσια δράση Του ὡς Μεσσίας, γι’ αὐτό ὀνομάστηκε καί «Ναζωραῖος». Τότε ἦταν μικρό χωριουδάκι, σήμερα εἶναι μεγάλη πόλη μέ ἑκατοντάδες χιλιάδες κατοίκους, Ὀρθόδοξους Ἄραβες κατά τό πλεῖστον. Σταματοῦμε, περπατᾶμε λίγο καί συναντοῦμε τόν ὑπάρχοντα ναό, ὁ ὁποῖος ἦταν παλιά συναγωγή. Ἐκεῖ βρίσκεται ὁ τόπος τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου, τό πηγάδι μέ ἁγίασμα ἀπ’ ὅπου ἔπαιρνε νερό ἡ Παναγία. Ἐδῶ ὁ ἀρχάγγελος Γαβριήλ ἔδωσε τό μήνυμα στήν Παναγία ὅτι θά γεννήσει τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ. Τό σπίτι ὅπου ἔμεινε ἡ Ἁγία Οἰκογένεια τό ἔχουν οἱ Λατίνοι. Ἔχουν δέ ἐκεῖ μιά μεγάλη Ἐκκλησία. Τήν ἑπομένη πραγματοποιήσαμε πάλι ὁλοήμερη ἐκδρομή στήν περιοχή τῆς Βηθλεέμ. Μετά ἀπό λίγα χιλιόμετρα φθάνουμε στή Μονή τοῦ Προφήτη Ἠλία. Πιό κάτω κατεβαίνουμε στή Μονή τοῦ Ἁγίου Θεοδοσίου μέ Ἡγούμενο τόν Ἀρχιμανδρίτη π. Ἱερόθεο, κρητικό στήν καταγωγή. Ἐκεῖ σέ ἕνα ὑπόγειο σπήλαιο κατέλυσαν οἱ Μάγοι ἐπιστρέφοντας ἀπό τή Βηθλεέμ. Ἀφήνουμε τά λεωφορεῖα, μπαίνουμε σέ μικρότερα καί ἀρχίζουμε τό κατέβασμα γιά τή Μονή τοῦ Ὁσίου Σάββα τοῦ Ἡγιασμένου. Βρίσκεται στά κράσπεδα μιᾶς τεράστιας κατάξερης κοιλάδας. Τό μοναστήρι εἶναι ἄβατο γιά τίς γυναῖκες καί τό φρουροῦν πανύψηλα τείχη. Ὁ Ἅγιος Σάββας ἔζησε ἐκεῖ τό 502 μ.Χ. Λειτουργεῖ ἀνελλιπῶς ἀπό τότε μέχρι σήμερα ἔστω κι ἄν ἔχει λίγους Μοναχούς. Ἔχουν ἀκόμα τό παλαιό αὐστηρό Σαββαΐτικο Βυζαντνό Τυπικό. Σήμερα ἡ Μονή ἔχει πε-

ρίπου 15 Μοναχούς. Ἀνατολικά καί δίπλα στή Μονή εἶναι ὁ «Χείμμαρος τῶν Κέδρων ἤ Πύρινος ποταμός» μέ ἄπειρα σπήλαια, ὅπου, λένε ὅτι τήν περίοδο ἄνθισης τοῦ ἀσκητισμοῦ ζοῦσαν ἐκεῖ 5.000 μοναχοί. Πάλι μέ τά μικρά πουλμάκια ἐπιστρέφουμε στά δύο μεγάλα λεωφορεῖα, ἀφοῦ πρῶτα προσκυνοῦμε στήν ὄμορφη ἐκκλησία τῶν Ποιμένων. Ἐπιστρέφουμε ἀπό τή Μονή τοῦ Ἁγίου Σάββα καί φτάνουμε στή Βηθλεέμ. Σταματήσαμε στή μεγάλη πλατεία τῆς πόλεως καί πήγαμε στήν ἐκκλησία τῆς Γέννησης. Μεγάλος Ναός μέ πέντε κλίτη καί ὑπέροχα ψηφιδωτά. Ἀνέπαφος από τήν ἐποχή τῆς Ἁγίας Ἑλένης πού τόν ἔκτισε. Κάτω ἀπό τό Ἱερό τοῦ μεγαλοπρεποῦς ναοῦ βρίσκεται ἡ φάτνη τῆς Γεννήσεως. Κάτω ἀπό τήν ἁγία Τράπεζα ὑπάρχει ἔνα ἀσημένιο ἄστρο. Εἶναι ἀκριβῶς τό σημεῖο τῆς Γέννησης τοῦ Χριστοῦ. Λίγα μέτρα πιό ’κεῖ εἶναι τό μέρος πού ἡ Παναγία Μητέρα Του τόν ἐσπαργάνωσε καί παραπλεύρως τό μέρος πού οἱ Μάγοι Τοῦ προσέφεραν τά δῶρα. Γονυπετεῖς προσκυνήσαμε καί καταφιλήσαμε τόν Ἅγιο Τόπο. Ἡ Ἁγία Ἑλένη ἔκτισε τόν πρῶτο Ναό καί ἀργότερα ὁ Ἰουστινιανός τόν μεγάλωσε καί τόν διακόσμησε. Δεξιά τοῦ Ναοῦ ὑπάρχουν σπήλαια-δωμάτια μέ πολλά ὀστᾶ, τά ὁποῖα εἶναι τά λείψανα τῶν δεκατεσσάρων χιλιάδων νηπίων, πού κατόπιν διαταγῆς τοῦ Ἡρώδου ἐσφάγησαν, ἴσως καί ἀνάμεσά τους νά βρισκόταν καί ὁ Ἰ. Χριστός. Ἄγγελος Κυρίου ὅμως πρόλαβε καί τόν φυγάδεψε στήν Αἴγυπτο. Ἐπιστρέψαμε στά Ἱεροσόλυμα ἔμπλεοι ποικίλων συναισθημάτων ἐπιβεβαίωσης τῆς μακραίωνης 37

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

ἐκκλησιαστικῆς μας Παράδοσης. Τήν ἑπομένη σειρά εἶχε ἡ Μονή Χοτζεβᾶ στήν περιοχή τῆς Ἱεριχοῦς, τῆς ὁποίας κατά τήν Παλαιά Διαθήκη ὁ Ἰησοῦς τοῦ Ναυῆ γκρέμισε τά τείχη της μέ τίς σάλπιγγες. Προχωρώντας περνοῦμε μιά ἀπόλυτη ἔρημο. Σταματοῦν τά λεωφορεῖα καί ἀρχίζουμε τό κατέβασμα σέ μιά ἀπότομη χαράδρα. Φτάνουμε στό μοναστήρι ἀνάμεσα σέ ἀπότομους βράχους. Ἡ Μονή εἶναι ἀφιερωμένη στούς Ἁγίους Ἰωάννη καί Γεώργιο, Χοτζεβίτες Πατέρες πού ἦσαν αὐτάδελφοι καί ἔζησαν καί ἔκτισαν τό Μοναστήρι ἐδῶ. Λένε ὅτι ὑπῆρξε περίοδος πού οἱ Μοναχοί στή Μονή Χοτζεβᾶ θά ξεπερνοῦσαν τούς 6.000. Γύρω ἡ χαράδρα εἶναι κατάσπαρτη ἀπό ἀσκηταριά. Ἐκεῖ βρίσκεται τό σπήλαιο τοῦ ἐξώριστου Προφήτου Ἠλία τοῦ Θεσβίτη καί τοῦ ἁγίου Ἰωακείμ, ὅπου προσευχόταν καί Ἄγγελος Κυρίου παρουσιάστηκε καί τοῦ εἶπε ὅτι θά γεννήσει παιδί ἡ στείρα Ἄννα. Φεύγουμε ἀπό τή Μονή Χοτζεβᾶ, περνοῦμε ἀπό πλῆθος καρποφόρων δένδρων. Πρίν μποῦμε στήν πόλη τῆς Ἱεριχοῦς εἶναι πηγή τοῦ Προφήτη Ἐλισσαίου, πού ἦταν πικρά τά νερά της καί ὁ Προφήτης τά ἔκαμε γλυκά-πόσιμα. Ἀριστερά συναντᾶμε μιά ἀπότομη πλαγιά. Εἶναι τό Σαραντάριο ὄρος. Ἐκεῖ ἔμεινε ὁ Χριστός 40 ἡμέρες ἀσκητεύοντας μετά τή Βάπτισή Του καί ἐκεῖ κατατρόπωσε τό Σατανᾶ. Ἀριστερά μας βρίσκεται ἡ Νεκρά θάλασσα. Ἐπιστρέφοντας στήν Ἱεριχώ, 38 χλμ. ἀπό τήν Ἱερουσαλήμ, συναντᾶμε τό μοναστήρι τοῦ Προφήτη Ἐλισσαίου. Μπαίνοντας βλέπουμε ἕνα κορμό δένδρου περιφραγμένο καί σπεπασμένο. Ὁ ξεναγός μᾶς εἶπε ὅτι εἶναι ἡ συκομορέα τοῦ Ζακχαίου. Γνωστή τοῖς πᾶσι ἡ προέλευση τῆς ὀνομασίας (ἀπό τούς καρπούς μεῖγμα σύκου καί μούρου). Στήν Ἱεριχώ θεράπευσε καί τόν ἐκ γενετῆς τυφλό. Συνεχίζοντας τή διαδρομή μας βλέπουμε μέσα στήν ἔρημο τή Νεκρά Θάλασσα. Ἔχει μῆκος 77 χλμ., πλάτος 16 καί 399 μ. βάθος. Ἡ ἐπιφάνειά της εἶναι 392 μέτρα κάτω ἀπό τήν ἐπιφάνεια τῆς θάλασσας. Εἶναι ἐντελῶς νεκρά. Οὔτε ψάρι στά νερά της, οὔτε πουλί... στίς ὄχθες της. Σ’ αὐτή τή Νεκρά Θάλασσα ὑπῆρξαν πόλεις τά Γόμορα καί τά Σόδομα, τίς ὁποῖες ὁ Θεός κατέκαυσε. Σήμερα ἀρχαι38

ολόγοι ἀναζητοῦν στόν πυθμένα τῆς λίμνης τά τυχόν ἐρείπιά τους. Τίς κατέκαυσε ὁ Θεός κατά τήν Παλαιά Διαθήκη γιά τήν ἁμαρτωλή ζωή τῶν κατοίκων τους. Μόνον ὁ Λώτ μέ τήν οἰκογένειά του ἐπέζησαν. Πλησιάσαμε στίς ἐκβολές, πρός τή Νεκρά Θάλασσα τοῦ Ἰορδάνη καί ὁ καθένας μας ντυμένος μέ εὐπρέπεια πλησίασε τά θολά νερά καί ἔκαμε τό συμβολικό βάπτισμα, μιά σύντομη τελετή Ἁγιασμοῦ. Ἁγιαστήκαμε ψάλλοντας ὅλοι μας τό «Ἐν Ἰορδάνῃ βαπτιζομένου σου Κύριε...». Στή συνέχεια ἐπισκεφθήκαμε τή μέσα σ’ ἕνα ἀμμῶδες περιβάλλον Ἱερά Μονή τοῦ Ἁγίου Γερασίμου τοῦ Ἰορδανίτου καί ἀκολούθως ἀπό τήν ταράτσα τῆς Μονῆς εἴδαμε τή Μονή τοῦ Ἁγίου Προδρόμου σχεδόν ἐγκαταλελειμένη. Ἐπιστρέφοντας στά Ἱεροσύλυμα ἐπισκεφτήκαμε τήν Ἱερά Μονή Μάρθας καί Μαρίας, ἀδελφῶν τοῦ Λαζάρου. Προσκυνήσαμε, ψάλλαμε τό Ἀπολυτίκιον «Τήν κοινήν Ἀνάστασιν...». Διάβασε ὁ Ἀρχιερεύς τήν εὐαγγελική περικοπή καί ἔγινε ἡ δέηση ὑπέρ ὑγείας ὅλων τῶν προσκυνητῶν καί ὑπέρ τῆς μοναστικῆς γυναικείας ἀδελφότητας. Τήν ἑπομένη ἐπισκεφθήκαμε τό Ἑλληνορθόδοξο Πατριαρχεῖο Ἱεροσολύμων καί συναντήσαμε τόν Μακαριώτατο Πατριάρχη κ.κ. Θεόφιλο. Ἀκούσαμε θαυμάσια ὁμιλία, δεχθήκαμε τή φιλοξενία του καί πήραμε σάν εὐλογία τήν εἰκόνα τοῦ Παναγίου Τάφου καί σέ μπρελόκ τήν θαυματουργό εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Ἱεροσολυμίτισσας. Στή συνέχεια διά τῆς ὁδοῦ τοῦ Μαρτυρίου ἔγινε ξενάγηση στό Πραιτώριο, στή φυλακή τοῦ Πέτρου, τήν Προβατική Κολυμβήθρα καί τόν οἶκο τῶν Ἁγίων Θεοπατόρων Ἰωακείμ καί Ἄννας. Ἀπό ἕνα αἴθριο μᾶς ἔξειξαν τά ἐρείπια τῶν ἀνακτόρων τοῦ Δαυίδ, καθώς καί τό Τεῖχος τῶν Δακρύων, καί τά τεμένη Ὀμάρ καί Ἔλ-Ἄκσα. Ἐπειδή ἔπρεπε νά ἐξοικονομηθεῖ χρόνος καί γιά τή Μονή τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης στό Σινᾶ συντομεύσαμε κάπως τό χρόνο ἐπίσκεψης τῶν λοιπῶν προσκυνημάτων, ἀφιερώσαμε λίγο σχετικά χρόνο γιά τό ὄρος τῶν Ἐλαιῶν καί γενικά γιά τή μικρή Γαλιλαία. Ὡστόσο δέν τά ξεχάσαμε. Προσευχηθήκαμε στόν Ἱερό Ναό τῆς Παναγίας στή Γεθσημανῆ, ὅπου βρίσκεται ὁ τάφος τῆς Παναγίας μας. Σταυροειδής τρουλαία Βασιλική ἀπό τόν Ε΄

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

μ.Χ. αἰώνα, κτίσμα τοῦ Αὐτοκράτορος Κων/πόλεως Μαρκιανοῦ. Μέσα στό ἅγιο Βῆμα προσκυνήσαμε τή θαυματουργό ἐφέστια εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Ἱεροσολυμίτισσας. Μπήκαμε στόν κῆπο τῆς προδοσίας καί νιώσαμε τήν ἀηδία πού μᾶς προξένησε τό φιλί τοῦ Ἰούδα. Κάθε μέτρο τῆς περιοχῆς φέρνει στή φαντασία μας μνῆμες ἄσχημες καί ἀπωθητικές πού τίς ἀποκτήσαμε παιδιόθεν. Ἀρχικά ἡ γιαγιά καί ὁ παππούς κάθε Μεγαλοβδομάδα καί ἀργότερα στό Δημοτικό καί τό Γυμνάσιο... Ἡ προσευχή μας στόν Ἱερό Ναό τῆς Παναγίας στή Γεθσημανῆ, ὅπου καί ὁ Τάφος τῆς Μητέρας τοῦ Θεοῦ μας, ἔπαιρνε μέσα μας ἄλλη διάσταση, Σ’ ὅλη τή διάρκεια τῆς γονυκλισίας συνεχῶς ἀνάδευσε στή μνήμη μας, στή φαντασία καί στό ἐνδόψυχο ὅτι τό θέλημα τῆς θείας Δύναμης εἶναι ἰσχυρό καί διαχρονικό. Ἐπέλεξε ὁ Θεός τήν Παρθένο Μαρία γιά τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ Του, νά βιώσει τό πικρό ποτήρι τῆς Σταύρωσής Του, νά χαρεῖ γιά τήν ἔνδοξη Του Ἀνάσταση. Ὅμως καί γιά μᾶς τούς πιστούς ἡ ἴδια ἡ Μάνα νά μείνει ἀνά τούς αἰῶνες ζωντανή στήν καρδιά μας. Σέ κάθε δυσκολία τῆς σύντομης ζωῆς σ’ Αὐτή καταφεύγουμε γιά ἔλεος καί προστασία. Ἀπέναντι στό ἄλλο μέρος τοῦ κεντρικοῦ δρόμου ὑπάρχει ὁ Ναός τοῦ Ἁγίου Πρωτομάρτυρος Στεφάνου. Θυμηθήκαμε τό λιθοβολισμό τοῦ Ἀρχιδιακόνου καί Πρωτομάρτυρα ἁγίου καί ννιώσαμε τούς πόνους ἀπό τό λιθοβολισμό, ἐνῶ συγχρόνως προβληματιστήκαμε ὅτι γιά νά προκόψει καί νά θριαμβεύσει ἡ Ἀληθινή Μονοθεϊστική θρησκεία τοῦ Χριστοῦ μας θά χρειαστοῦν καί αἷμα καί δάκρυα ἀκόμα!!! Ἐκεῖ, στή Μικρή Γαλιλαία ξεναγηθήκαμε στό ὕψωμα τοῦ λόφου Ἁγία Σιών καί στή μνήμη μας ἦρθε ἡ δική μας Ἀκρόπολη πού συμβολίζει τή «Σιών» τοῦ ἀρχαιοελληνικοῦ πνεύματος. Ἡ Ἁγία Σιών τῆς Ἱερουσαλήμ μέ τήν ἀποκάλυψη τοῦ Ἀληθινοῦ Θεοῦ καί ἡ Ἀκρόπολη τῶν Ἀθηνῶν μέ τήν ἀπόλυτη καλλιέργεια τοῦ πνεύματος ἀποτελοῦν ἀστείρευτες πηγές ἄντλησης καί χρήσης πνευματικῶν καί ψυχικῶν ἐφοδίων γιά τήν ἀσφαλή καί τήν κατά Θεόν πορεία τῆς ἀνθρωπίνης ζωῆς. Ἡ ἀνθρώπινη σοφία πού μπορεῖ νά ἁγιοπνευ-

ματοποιηθεῖ εὐτυχῶς μέχρι καί σήμερα. Παρακάτω στό Ὄρος τῶν Ἐλαιῶν πήραμε σωτήριο μάθημα γιά τή δύναμη τῆς «κατά μόνας» προσευχῆς, κάτι πού τό συνήθιζε ὁ Χριστός καθ’ ὅλην τή διάρκεια τοῦ Μεσσιακοῦ του βίου. Γνώριζε τά δεινά πού τόν περίμεναν μετά τή θριαμβευτική εἴσοδο στήν Ἱερουσαλήμ ἀπό τή Χρυσή Πύλη, ἡ ὁποία μένει κλειστή μέχρι σήμερα. Ἡ ἀνθρώπινη φύση Του δέν ἤθελε νά πιεῖ τό πικρό ποτήρι «Θεέ μου, Θεέ μου, ἀπελθέτω ἀπ’ ἐμοῦ τό ποτήριον τοῦτο...» (Ματθ. 26,39). Ὅμως τό τέλος τοῦ Θεανθρώπου ἦταν προδιαγεγραμμένο. Ὑπάκουσε στόν οὐράνιο Πατέρα. Ἔπρεπε νά σταυρωθεῖ, νά Ἀναστηθεῖ γιά νά ἔχει ἡ ὀρθόδοξη χριστιανική πίστη ὕπαρξη καί διάρκεια ζωῆς ἀνά τούς αἰώνες. Ἐπισκεφθήκαμε τόν Τάφο τοῦ Δαυίδ, τοῦ κατευθείαν προγόνου τοῦ Χριστοῦ μας, τόν Οἶκο τοῦ Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου καί θυμηθήκαμε τά Λόγια τοῦ Χριστοῦ πάνω στό Σταυρό: «Γύναι, ἴδε ὁ υἱός σου, ...(Ἰωάννη), ἰδού ἡ μήτηρ σου» (Ἰω. 19,26), γιά στήριξη καί προστασία. Πλησιάσαμε τό Ὑπερῶον τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου, γιά τό φόβο τῶν Ἰουδαίων καί ἐκεῖ ὁ Ἴδιος ὁ Κύριος τέλεσε τή Θεία Εὐχαριστία καί τούς παρέδωσε «εἰς τήν ἐμήν ἀνάμνησιν» (Λουκ. 22,19), ὅπως εἶπε. Τέλος μᾶς ὑπέδειξαν τόν τόπο στόν ὁποῖο ὁ Χριστός σαράντα μέρες μετά τήν Ἀνάστασή Του ἀνελήφθη στούς Οὐρανούς. Δέν πλησιάσαμε, γιατί μέ ἀγωνία παρακολουθούσαμε τίς συμπλοκές μεταξύ Παλαιστινίων καί Ἑβραίων. Πολύ ἐνδιαφέρουσα ἡ περιήγηση στή Μικρή Γαλιλάια, στό Ὄρος τῶν ’Ελαιῶν, στή Γεθ39

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

σημανῆ κ.λ.π. Θά θέλαμε τά διαθέταμε περισσότερο χρόνο προσευχῆς καί περισυλλογῆς, ἀλλά ἡ κλεψύθρα μᾶς ὑπενθύμιζε ὅτι ὁ χρόνος πού εἴχαμε στή διάθεσή μας ὅλο καί λιγόστευε. Ἡ Ἱερά Μονή τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης στό Σινᾶ μᾶς περίμενε καί μόλις μᾶς ἔμενε ἕνα διήμερο διαθέσιμο. Ὡστόσο ζώντας γιά ἕνα ἑξαήμερο ἀπό πολύ κοντά τούς τόπους τῆς Παλαιστίνης, στούς ὁποίους ὁ Χριστός γεννήθηκε, ἀνδρώθηκε, δίδαξε, σταυρώθηκε καί ἀνέστη ἡ πίστη μας στόν Ἕνα καί Ἀληθινό Θεό θέλω νά πιστεύω ὅτι στερεώθηκε ἔτι περαιτέρω. Ὀφείλουμε ὅλοι μας οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί χάριτες πρός τόν ἱερό κλῆρο καί ἰδιαίτερα τῆς Ἑλληνικῆς Ὀρθοδοξίας πού διαφύλαξε τά ὅσια καί τά ἱερά τῆς θρησκείας καί τοῦ Γένους μας ἀνά τούς αἰῶνες. Πολύ περισσσότερο στόν ἑκάστοτε Προκαθήμενο τοῦ Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων πού ἔχει τήν τιμή καί τή χάρη νά λαμβάνει κάθε Μεγάλο Σάββατο τό Ἅγιο Φῶς καί νά εἶναι, πολλές φορές, ἐν μέσῳ πολέμων, κατακτήσεων καί διωγμῶν πιστός θεματοφύλακας τῶν Ἁγίων Τόπων. Ἐπίσης ὀφείλουμε χάριτες καί πολλές εὐχαριστίες στόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη μας κ.κ. Εὐγένιο γιατί μέ τή δική Του καθοδήγηση καί φροντίδα ζήσαμε ἐπί ἕνα ὀκταήμερο μιά θαυμάσια περιήγηση, μιά ζωντανή ἱστορία. Ἀφιερώσαμε δύο μέρες, ἀπό τό πρωί τοῦ Σαββάτου 5 ἕως καί τό βράδυ τῆς Κυριακῆς 6/7, γιά νά περπατήσουμε στό Θεοβάδιστο Ὄρος Σινᾶ. Ἐκεῖ πού ὁ Μωϋσῆς ἔλαβε τίς δέκα ἐντολές καί ἐκεῖ πού γιά πρώτη φορά ἄκουσε τή φωνή τοῦ Ὑψίστου. Οἱ προσκυνητές γιά 40

τό Μοναστήρι τῆς Μεγαλομάρτυρος Ἁγίας Αἰκατερίνης ἦταν ἕτοιμοι ἀπό πολύ νωρίς τό πρωί τῆς Κυριακῆς. Τά λεωφορεῖα τοῦ κ. Ζεάκη μᾶς περίμεναν στήν εἴσοδο τοῦ ξενοδοχείου. Ξεκινήσαμε στίς ὀκτώ τό πρωί. Ξέραμε ὅτι εἴχαμε μπροστά μας ἑπτακόσια χιλιόμετρια ταξιδεύοντας σχεδόν στό πουθενά. Ὡστόσο ἐπιμέναμε. Εἴχαμε ἀκούσει τόσα γιά τή διάβαση τῆς Ἐρυθρᾶς Θαλάσσης γιά τίς Δέκα Ἐντολές, γιά τό Χρυσό Μοσχάρι, γιά τή γῆ Μαδιάμ γιά τή μή καιόμενη Βάτο, καθώς καί γιά τή Μεγαλομάρτυρα Νύμφη τοῦ Χριστοῦ Αἰκατερίνα καί ἔμπλεοι πίστης καί ἐπιθυμίας ἀναμέναμε νά γνωρίσουμε τούς τόπους πού συνέβησαν ὅλα τά παραπάνω· ὁπλισθήκαμε μέ ἐπιμονή καί καρτερία μπαίνοντας σ’ αὐτό τό μεγάλο ταξίδι, γιά τήν ἔρημο καί τή Χερσόνησο τοῦ Σινᾶ. Προσπερνοῦμε τήν Ἱεριχώ καί τό Κουμράν καί ἔχοντες ἀριστερά μας τή Νεκρά Θάλασσα καί στό βάθος τήν Ἰορδανία διανύομε τήν ἀπέραντη ἔρημο. Ὅσο ψηλώνει ὁ ἥλιος ἡ θερμοκρασία κτυπάει κόκκινο. Τό μεσημέρι ἴσως ξεπερνᾶ καί τούς πενήντα βαθμούς. Τό ἀντίθετο συμβαίνει τή νύκτα, ὅπως μᾶς λέει ὁ ξεναγός. Περνώντας τή Δυτική ἀκτή τῆς Νεκρᾶς Θαλάσσης, στά σύνορα ἸορδανίαςἸσραήλ συναντοῦμε τήν τοποθεσία Κουμράν. Ἐκεῖ τό 1947 κάποιος βεδουΐνος βοσκός ἀνακάλυψε ἐντελῶς τυχαία μέσα σέ πολλά σπήλαια τά περίφημα χειρόγραφα (παπύρους) τῆς Νεκρᾶς Θαλάσσης, πρωτότυπα κείμενα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Συνεχίζοντες πάντα ἀριστερά μας ἡ Νέκρα Θάλασσα καί δεξιά μας ἡ ἔρημος νιώθουμε στήν πραγματικότητα ὅτι βρισκόμαστε στό πουθενά! Οὔτε ψάρι στό γυαλό, οὔτε πουλί στήν ἄμμο. Ἀκύμαντη ἡ Νεκρά Θάλασσα, σέ πολλά σημεῖα της ἄφηνε νά διαγράφεται πάνω στήν ἐπιφάνεια μιά λευκή πάχνη. Εἶναι τό ἁλάτι πού στεγνώνει ἐδῶ κι ἐκεῖ, δεδομένου ὅτι λόγῳ τῆς ἐξάτμισης ἡ ἁλμύρα της εἶναι μεγάλη, ἐξ αἰτίας τῆς ὁποίας καί ἡ ἔλλειψη ζωῆς στά νερά της. Ὅμως τό Ἰσραήλ δέν τήν ἄφησε ἀνεκμετάλλευτη. Στό τέλος τῆς διαδρομῆς της ἕνα τεράστιο ἐργοστάσιο μαγνησίου καί ἄλλων ὑλικῶν λειτουργεῖ, χρησιμοποιώντας ὡς πρώτη ὕλη τό ἁλάτι. Γι’ αὐτό καί στό περίγυρο τοῦ ἐργοστασίου ὑψώνονται τεράστιοι σωροί ἁλατιοῦ, παραγωγή τῆς νεκρᾶς λίμνης. Δί-

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

πλα στό ἐργοστάσιο παρασκευάζονται καί καλυντικά καί κρέμες γιά τό δέρμα μέ πολύ μεγάλη κυκλοφορία στή διεθνή ἀγορά. Ἔτσι διαπιστώνουμε ὅτι σχεδόν ἀπό τό τίποτα μπορεῖ νά προέλθει πλοῦτος καί μάλιστα μεγάλος. Μετά τή λίμνη συνεχίστηκε ἡ ἀπόλυτος ἔρημος. Κάπου-κάπου συναντοῦσες μεγάλη καί περιποιημένη συστάδα φοινίκων, ὅλοι συνήθως ἰσοϋψεῖς καί μέ καρπούς, ἔνδειξη ὅτι πρόκειται γιά ὀργανωμένη καλλιέργεια. Κάπου, κάπου συναντοῦσες μικρά κοπάδια μέ προβάτα ἤ κατσίκια, ἐνῶ μικρά παιδάκια μέ κελεμπίες, τάχατες τά ἔβοσκαν καί ’γώ δέν ξέρω ποῦ, ἀφοῦ κάτι τό πράσινο πάνω στήν ἄμμο δέν ἔβλεπα. Μικρά κακόμοιρα σπιτάκια στεγάζουν τούς ἔρημους καί ρακένδυτους κατοίκους καί διερωτᾶσαι πῶς ἐπιβιώνουν μέ τόση ζέστη τήν ἡμέρα καί τόσο κρύο, πού ὅταν τούς πλησιάσαμε ἔτειναν τό χέρι ζητώντας λίγα ψιχούλα ἀπό τήν ἀγάπη μας. Ἡ ἔρημος συνεχιζόταν καί πρόβαλαν μπροστά μας κάποια ἐπίσημα κτίρια, τά λεωφορεῖα σταμάτησαν καί ἄρχισε ὁ ἔλεγχος τῶν διαβατηρίων. Περνούσαμε ἀπό τά σύνορα τοῦ Ἰσραήλ στήν Αἴγυπτο. Μπαίναμε κοντολογίς στή Χερσόνησο τοῦ Σινᾶ. Τώρα ἀριστερά μας διαγραφόταν ὁ κόλπος τῆς Ἄκαμπας καί σιγά, σιγά προχωρώντας δεξιά μας ἡ Ἐρυθρά Θάλασσα. Ἀτελείωτη ἡ ἔρημος στό Σινᾶ καί πάλι διερωτᾶσαι πῶς ἐπέζησαν οἱ Ἰσραηλίτες μετά τό πέρασμά τους ἀπό τήν Ἐρυθρά Θάλασσα, πού ὅλοι γνωρίζουμε ἀπό τά μικράτα μας, μέ αὐτό τό μόνο θαυμαστό τρόπο! Ὁ Μωυσῆς τούς ὑποσχέθηκε ὅτι θά τούς ὁδηγήσει στή γῆ τῆς ἐπαγγελίας καί ἐκεῖνοι ἄδικα περίμεναν. Πολλοί βαρβαρικοί λαοί τούς πολεμοῦσαν χωρίς ἔλεος… Ὕστερα ἀπό δεκάωρο καί πλέον, καί ὁπωσδήποτε πολύ κουραστικό ταξίδι ἐξ αἰτίας τοῦ μονότονου στή θέα τοπίου καί τῆς ἀφόρητης ζέστης, τά πρῶτα σημάδια ὅτι φτάνουμε ἐπιτέλους στή Μονή Σινᾶ ἦταν ὅταν καθ’ ὁδόν συναντήσαμε μικρό ἐκκλησάκι πάνω σέ λοφίσκο. Ὁ ξεναγός μᾶς εἶπε ὅτι εἶναι ἀφιερωμένο στόν Ἀαρών, ἀδελφό τοῦ Μωυσῆ. Λίγες ἑκατοντάδες μέτρα ἀπό τό ἐκκλησάκι τοῦ Ἀαρών βλέπουμε συστάδα δένδρων. Πρόκειται ἀναμφισβήτητα γιά μικρή ὄαση, μέσα στό ὁποῖο προβάλλει τό μοναστήρι τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης. Τό περιβάλλουν πανύ-

ψηλα τείχη τῆς ἐποχῆς τοῦ 6ου μ.Χ. αἰώνα. Ἡ εἴσοδος τῶν τειχῶν εἶναι στενή καί σχετικά μικρή… Ὡστόσο ἀπό ἐκεῖ γίνεται ἡ διάβαση πρός τά ἐνδότερά της Μονῆς. Ὁ μοναχικός βίος, ὅπως μᾶς εἶπε ὁ ξεναγός, εἶχε ἀκμάσει ἀπό τούς πρώτους χριστιανικούς αἰῶνες. Βέβαια οἱ μοναχοί ἀντιμετώπιζαν μεγάλες δυσκολίες ἀπό τούς ἰθαγενεῖς καί ἀπό ἄλλους βαρβαρικούς λαούς καί ὅταν πληροφορήθηκαν τήν ἔλευση στούς Ἁγίους Τόπους τῆς Ἁγίας Ἑλένης ἔσπευσαν καί ζήτησα τήν προστασία της. Ἔκτισε λοιπόν ἕνα μικρό ναό στό σημεῖο πού ὁ Μωυσῆς εἶδε τήν φλεγόμενη καί μή καιόμενη βάτο καί ἀργότερα ὁ Ἰουστινιανός διέταξε τήν ἀνοικοδόμηση νέου μεγαλοπρεποῦς ναοῦ, πού ἀφιέρωσε στή Μεταμόρφωση τοῦ Σωτῆρος καί ὅρισε μόνιμη φρουρά γιά νά προστατεύει τή Μονή. Στό τέλος τοῦ 6ου αἰώνα βρέθηκαν τά λείψανα τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης καί ἔτσι ἡ Μονή εἶναι γνωστή ὡς Μονή τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης καί πολιοῦχος τοῦ Σινᾶ. Κατεβήκαμε ἀπό τά λεωφορεῖα καί ὁδηγηθήκαμε στά δωμάτια διανυκτέρευσης. Τακτοποιηθήκαμε ὅπως, ὅπως καί ἀρχίσαμε τήν ξενάγηση τῶν ἀξιοθεάτων τῆς Μονῆς. Ἡ Μονή περιβάλλεται ἀπό ἕνα ἰσχυρό τεῖχος σέ σχῆμα ὀρθογωνίου πού ἔκτισε ὁ ἀρχιτέκτονας τοῦ Αὐτοκράτορα Ἰουστινιανοῦ Στέφανος. Περικλείει τό καθολικό τῆς Μονῆς, τό πηγάδι τοῦ Ἰοθώρ, τήν Ἁγία Βάτο, τά κελλιά τῶν μοναχῶν, τήν τράπεζα καί τή βιβλιοθήκη τῆς Μονῆς. Τό 1951 κτίσθηκε τό νότιο μέρος τοῦ τείχους, πού στεγάζει τή νέα τράπεζα τῆς Μονῆς, τήν πινακοθήκη καί τό δια41

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

μέρισμα τοῦ ἑκάστοτε Ἀρχιεπισκόπου-Ἡγουμένου. Σήμερα ἡ Μονή εἶναι Κοινοβιακή Πατριαρχική Μονή, πού διοικεῖται ἀπό Ἀρχιεπίσκοπο-Ἡγούμενο. Ἐκλέγεται ἀπό τήν Ἀδελφότητα τῆς Μονῆς. Χειροτονεῖται βέβαια ὁ Ἀρχιεπίσκοπος-Ἡγούμενος ἀπό τόν Πατριάρχη Ἱεροσολύμων, ἀλλά διατηρεῖ τό ἀνεξάρτητο καί αὐτοδιοίκητο τῆς Μονῆς, ὡς Ἀρχιεπίσκοπος Σινᾶ, Φαράν καί Ραϊθώ. Τό καθολικό τῆς Μονῆς εἶναι κτίσμα τοῦ Ἰουστινιανοῦ, Βασιλική τρίκλιτη, μέ ἀρχιτέκτονα πάλι τόν Στέφανο Ἀϊλίσιο. Ὁ ἴδιος ἔκτισε καί τό Ναό τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ στή Βηθλεέμ. Κάτω ἀπό τό Ἅγιο Βῆμα τοῦ καθολικοῦ καί μέ προέκταση πρός τά ἀνατολικά εἶναι τό παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Βάτου, πού ὅπως προαναφέραμε ἔκτισε ἡ Ἁγία Ἑλένη τό 380 μ.Χ. Ἐδῶ ὁ Μωυσῆς εἶδε τή φλεγόμενη καί μή καιόμενη Βάτο καί ἄκουσε τή φωνή τοῦ Θεοῦ νά τοῦ λέει: «Λῦσαι τό ὑπόδημα ἐκ τῶν ποδῶν σου, ὁ γάρ τόπος ἐν ᾧ σύ ἕστηκας γῆ ἁγία ἐστίν» (Ἔξοδος 3,5). Ἡ Ἁγία Τράπεζα τοῦ παρεκκλησίου εἶναι θεμελιωμένη πάνω στήν Ἁγία Βάτο. Ἡ ρίζα τῆς φαίνεται κάτω ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα. Μιά παραφυάδα ἔχει μεταφυτευθεῖ ἔξω ἀπό τό παρεκκλήσι καί ἐκεῖ θάλλει μέχρι σήμερα. Παρόμοιο εἶδος φυτοῦ δέν ἀπαντᾶται σέ κανένα μέρος τῆς χερσονήσου τοῦ Σινᾶ. Συνεχίζοντες τήν περιήγηση τῆς Μονῆς, παρουσίᾳ πάντα τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου καί Ἡγουμένου κ. Δαμιανοῦ καί δύο-τριῶν Μοναχῶν ὁδηγούμαστε στή Βιβλιοθήκη τῆς Μονῆς μέ πλῆθος χειρόγραφα καί ἐκκλη42

σιαστικῶν βιβλίων. Ἀκολούθως στήν Πινακοθήκη μέ πλῆθος εἰκόνων βυζαντινῆς τεχνοτροπίας. Ἐκεῖ ὁ Ἡγούμενος παρεμβαίνει λέγοντας ὅτι στά τέλη τοῦ 6ου αἰώνα βρέθηκαν στήν κορυφή τοῦ ὄρους Σινᾶ τά λείψανα τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης καί φυλάσσονται ἐκεῖ, στή Μονή καί γι’ αὐτό εἶναι γνωστή ὡς Μονή τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης, ἡ ὁποία εἶναι καί πολιοῦχος Σινᾶ. Ὅμως ἡ νύκτα εἶχε προχωρήσει καί τό δεῖπνο στή νέα Τραπεζαρία τῆς Μονῆς περίμενε καί ἦταν θαυμάσιο, κατά πολύ ἀνώτερο καί πλούσιο ἀπό τά γεύματα πού ἀπολαύσαμε στό ξενοδοχεῖο. Μάθαμε ὅτι τό προσωπικό τῆς κουζίνας ἦταν Αἰγύπτιοι καί ἡ συμπεριφορά τους ἔναντί μας ἦταν πολύ φιλική. Μετά τό δεῖπνο βγήκαμε στόν ἐλεύθερο χῶρο μέ δύο μικρά καφενεδάκια. Τό ὑψόμετρο τῆς Μονῆς, 1.600 μέτρα παρακαλῶ, καθώς καί ἡ ἔλευση τῆς νύκτας δρόσιζαν τή Μονή καί διάθεση γιά κατάκλιση καί ὕπνο δέν εἴχαμε. Ὅμως θά εἴχαμε πολύ πρωϊνό ἐγερτήριο γιατί θά παρακολουθούσαμε Θεία Λειτουργία πολύ πρωί καί, θέλοντες καί μή, ξαπλώσαμε σχετικά νωρίς. Δέν ξέρω ἄν τινές τό πρωί ἀνέβηκαν στήν κορυφή τοῦ Ὄρους, ἐκεῖ πού ὁ Μωυσῆς ἔβαλε τίς 10 ἐντολές. Πρέπει νά διανύσεις ἀπό τή Μονή γιά νά ἀνέβεις στήν Ἁγία Κορυφή καί νά προσκυνήσεις στό ἐκκλησάκι τῆς Ἁγίας Τριάδος κακοτράχαλο δρόμο, πάνω ἀπό δυόμιση ὧρες! Προσωπικά δέν τό τόλμησα. Προτίμησα νά παρακολουθήσω τή Θεία Λειτουργία στό Καθολικό τῆς Μονῆς, ἡ ὁποία πράγματι ἦταν πολύ ὑποβλητική. Μετά τή Θεία Λειτουργία μᾶς περίμενε τό πρωϊνό, τό ὁποῖο ἦταν καί αὐτό ἐξαίρετο. Ἑτοιμάσαμε ὅπως-ὅπως τίς ἔτσι κι ἀλλιῶς πρόχειρες ἀποσκευές μας καί ὁδηγηθήκαμε στά λεωφορεῖα. Ἤδη οἱ ὁδηγοί τους ζέσταιναν τίς μηχανές. Δέν εἴχαμε κανένα ἀπόντα καί πήραμε τόν δρόμο τῆς ἐπιστροφῆς. Μέ πόνο ψυχῆς ἀφήναμε πίσω μας τό Θεοβάδιστο Ὄρος καί τήν Ἁγία Αἰκατερίνη, πολιοῦχο Σινᾶ. Μέσα σέ σύντομο χρόνο ἄρχισε νά χάνεται ἡ πράσινη ὄαση τῆς Μονῆς καί ν’ ἀνοίγεται μπροστά μας ἡ ἀτελείωτη ἔρημος. Βλέπομε δεξιά μας τώρα νά διαγράφεται ὁ κόλπος τῆς Ἄκαμπα καί ἡ Ἰορδανία, ἀριστερά ἡ Ἐρυθρά Θάλασσα καί πίσω μας μόλις ἀχνοφαίνονται τά βουνά τῆς Σαουδικῆς Ἀραβίας.

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

Καί τό ταξίδι τῆς ἐπιστροφῆς συνεχῶς συνεχίζεται κουραστικό, μονότονο, ἐνῶ ἔξω ἀπό τό λεωφορεῖο ἡ ζέστη κτυπᾶ κόκκινο. Μετά ἀπό ὧρες φθάνουμε στά σύνορα ΑἰγύπτουἸσραήλ. Πάλι ἡ συνηθισμένη διαδικασία ἐλέγχου διαβατηρίων καί ἡ ἔρημος συνεχίζεται... Μετά ἀπό 1,5 μέ 2 ὧρες, στίς ἄκρες τῆς Νεκρᾶς Θάλασσας συναντοῦμε πάλι τούς τεράστιους σωρούς μέ πεντακάθαρο ἁλάτι καί τό ἀτελείωτο ἐργοστάσιο μαγνησίου. Λίγο μακρύτερα τό ἐργοστάσιο γιά τίς κρέμες καί ἄλλων καλυντικῶν. Ἐδῶ εἴχαμε ὑποχρεωτικό διάλειμμα. Οἱ ἄνδρες ἔτρεξαν στόν καφέ καί οἱ γυναῖκες στίς κρέμες. Ὅμως ἡ ζέστη τῶν 45 μέ 50 βαθμῶν δέν ὑποφέρεται καί ἀναζητήσαμε γρήγορα τή δροσιά τοῦ λεωφορείου. Τό ταξίδι ἐπιστροφῆς συνεχίζεται, ἐνῶ ὁ ἥλιος ὅλο καί χαμηλώνει. Περνοῦμε πάλι στά ἀριστερά μας τά ὄρη Κουμράν, ἐνῶ σέ λίγο δεξιά μας φαίνεται ὁ τόπος τῆς Βάπτισης τοῦ Κυρίου, στίς ἐκβολές τοῦ Ἰορδάνη ποταμοῦ πρός τή Νεκρά Θάλασσα. Γύρω στίς ὀκτώ μπαίνουμε κατάκοποι στήν Ἱερουσαλήμ. Τό δεῖπνο μας περίμενε στήν τραπεζαρία τοῦ ξενοδοχείου καί ἐμεῖς μετά ἀπό σύντομο φρεσκάρισμα καθίσαμε στά τραπέζια μας. Ἀνόρεκτα λόγῳ τῆς κόπωσης πήραμε τό δεῖπνο μας καί περάσαμε στά δωμάτιά μας γιά ἕνα μακρόσυρτο ὕπνο. Ὅμως τό μεγάλο κανόνι τοῦ Ραμαζανιοῦ μᾶς εἶχε γίνει ἐφιάλτης... Τήν ἑπόμενη, Τρίτη 8 Ἰουλίου τό πρωί, τό πρωινό ἦταν ἕτοιμο ἀπό ἐνωρίς γιατί τό ταξίδι ἐπιστροφῆς ἦταν ἐν ὄψει. Ἑτοιμάσαμε τά πράγματά μας, πήραμε τό πρωϊνό, χαιρετήσαμε τούς ἀνθρώπους τοῦ ξενοδοχείου, μπήκαμε στά λεωφορεῖα καί ἀρχίσαμε τό ταξίδι τῆς ἐπιστροφῆς στό Τελ Ἀβίβ. Ἀφήσαμε ἕνα κομμάτι ἀπ’τήν καρδιά μας, στήν πόλη τῆς Σταύρωσης καί τῆς Ἔνδοξης Του Ἀνάστασης τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ζηλέψαμε τούς ἁγίους πατέρες καί τούς λοιπούς ὑπηρέτες τῶν ἱερῶν τόπων τῆς λατρείας μας, γιατί γιά εἴκοσι καί πλέον αἰώνες, παρά τίς τόσες διώξεις, παραμένουν στύλοι δωρικοί στίς ἐπάλξεις τῆς μόνης καί ἀληθινῆς πίστεως. Εὐχηθήκαμε φεύγοντας στόν Προκαθήμενο Μακ. Πατριάρχη Ἱεροσολύμων κ.κ. Θεόφιλο πολυχρόνιο διακονία στά ἱερά καί τά ὅσια τῆς Ὀρθόδοξης πίστης μας μαζί μέ τούς Σεβ. Ἀρχιερεῖς καί τό ἐπιτελεῖο τῶν Κλη-

ρικῶν καί Μοναχῶν, ἀνάμεσα στούς ὁποίους εὐτυχῶς ὑπάρχουν καί Κρητικοί. Ἄς ἔχουμε τήν εὐλογία τους μέ τήν ἱερά ἀνάμνηση τῶν ἁγίων Προσκυνημάτων. Μέ αὐτές τίς σκέψεις καί τίς εὐχές συνεχίσαμε τό ταξίδι ἐπιστροφῆς, περνώντας, γιά μιά καί κάτι ὥρα, μέσα ἀπό ὡραίους, ἄνετους δρόμους καί πολλές νέες καλλιέργειες. Φθάσαμε στό Τέλ Ἀβίβ καί στό ἀεροδρόμιο «Μπέν Γκουριόν». Περάσαμε μέ τήν ἴδια διαδικασία, ὅπως καί στόν ἔρχομό μας, ἀπό τόν ἔλεγχο τῶν διαβατηρίων καί τά φτερά τῆς ΕΡΜΗΣ Α.Ε. ἦταν ἕτοιμα γιά ἀπογείωση. Ὕστερα ἀπό μιάμιση ὥρας θαυμάσιο ταξίδι προσγειωθήκαμε στό ἀεροδρόμιο «Ν. Καζαντζάκης» τοῦ Ἡρακλείου, εὐχαριστώντας θερμά τόν Σεβ. Μητροπολίτη μας κ.κ. Εὐγένιο καί τόν κ. Ζεάκη, ἰδιοκτήτη τοῦ Γραφείου Προσκυνηματικοῦ Τουρισμοῦ MIRANDA TRAVEL γιά τήν ἐξαίρετη διοργάνωση τῆς προσκυνηματικῆς ἐκδρομῆς, χωρίς καθυστέρηση καί ταλαιπωρία. Ἐπιβιβασθήκαμε στά λεωφορεῖα γιά Ἱεράπετρα καί Σητεία καί ἀλληλοευχηθήκαμε νά μᾶς ἀξιώσει πάλι ὁ Θεός νά ξαναπᾶμε στούς Ἁγίους Τόπους καί καλή ἀντάμωση καί σέ μιά ἄλλη προσκυνηματική καί διδακτική ἐκδρομή. 43

Δεκαπενταυγούστου Ἀποχαιρετισμός... (Ποιμαντικά βιώματα) Ἱερέως Κων/νου Ν. Καλλιανοῦ

ὰ βιβλία ἔκλεισαν, μετὰ τὴν Παράκληση τὴ στερνὴ ποὺ ψάλλαμε στὴ Χάρη Της, τὰ κεριὰ ἕνα-ἕνα σβήνουν, χαμηλώνει τὸ φῶς μὲ τὴν τοῦ ἡλίου δύσιν καὶ σιωπηλὰ ὁ ναὸς ἐνδύεται τὸ νυχτωμένο του χιτώνα, μὲ περισσὴ ἀκρίβεια καὶ ὑπομονή. Ἀδειανὸς πιὰ ὁ χῶρος ἀχνοφωτίζεται ἀπὸ τὸ κατανυκτικὸ φῶς τῶν κανδηλῶν, ποὺ ἐπιμένουν νὰ συνεχίζουν τὰ δικά τους τὰ τροπάρια ἐμπρὸς ἀπὸ τὶς ἅγιες εἰκόνες. Οἱ λίγοι φιλακόλουθοι ἐνορίτες ξεκίνησαν τὸ δρόμο τῆς ἐπιστροφῆς στὰ σπίτια τους, κομίζοντας, μαζὶ μὲ τὴν εὐωδία τοῦ θυμιάματος, καὶ τὴν εὐλογία Της, ποὺ μετουσιώνεται σὲ αἰσιοδοξία, ζυμωμένη μὲ κείνη τὴ χαρμολύπη τῶν ἡμερῶν, ἀλλὰ καὶ ἀναμονή. Τὶ ἄλλο ἀπὸ τὴ Γιορτή. Αὐτὴ ποὺ προετοιμάζεται δεκαπέντε μέρες τώρα, μὲ νηστεία, σιωπὴ καὶ προσευχή. «Ὦ, Δέσποινα τοῦ Κόσμου γενοῦ μεσίτρια». Κι Ἐκείνη ἀφουγκράζεται, κάθε βράδυ, μαζὶ μὲ τὰ ὀνόματα ποὺ διαβάζει ὁ παπᾶς στὶς Παρακλήσεις καὶ τὶς ἄλλες παρακλήσεις, αὐτὲς ποὺ ψυθιρίζει ἡ καρδιά κι ἀνεβαί-

νουν ὕστερα ἴσαμε τὰ μάτια, ὡς ἄλλο θάμπωμα...Ὡς ροὴ δακρύων, ποὺ Τὴν ἱκετεύουμε «μὴ ἀποποιήσει»... Ὅμως ἀπόψε μὲ τὴ στερνὴ Παράκληση καὶ τὰ προεόρτια τροπάρια ποὺ εἴπαμε, μιὰ ρωγμὴ βαθειὰ ἀνοίγεται στὴν ψυχὴ τοῦ ἱερέα, ποὺ ἐπίτηδες καθυστερεῖ τὴν ἀναχώρησή του γιὰ τὸ σπίτι... Μιὰ ρωγμὴ ἀπ᾿ ὅπου ἀνεβαίνουν μέσα του κάποια ἐρωτήματα καὶ στοχασμοί, ποὺ θέλει, μέσα στὴν ἀπόβραδη κι εὐκατάνυκτα σιωπηλὴ ἀτμόσφαιρα τοῦ ναοῦ, νὰ σκεφτεῖ νηφάλια καὶ νὰ προσέξει. Γιατὶ ἕνα ἀπὸ τὰ προνόμια ποὺ ἔχει ἕνας παπᾶς, εἶναι καὶ τούτη ἡ παρένθεση στὴν ἐφημερία του: Τὸ νὰ μπορεῖ ἐνώπιος ἐνωπίῳ νὰ σκέφτεται, νὰ διαλέγεται μὲ τὸν ἑαυτό του καὶ τὸ Θεό, νὰ ἐπιτηρεῖ τὴν ψυχή του, νὰ τὴ συγυρίζει. Γι᾿ αὐτὸ κι εἶναι τούτη ἡ παρένθεση γόνιμη καὶ σωτήρια. Συλλογίζεται λοιπόν, πὼς ἄλλο ἕνα ἱερὸ δεκαπενθήμερο ἔφτασε στὸ τέλος του. Κοιτάζει τ᾿ ἀδειανὰ τὰ στασίδια καὶ ἀναλογίζεται πόσες καὶ καὶ πόσες ψυχὲς δὲν κάθησαν σ᾿ αὐτὰ στὰ τριανταπέντε αὐτὰ χρόνια τῆς ἱερατικῆς του διακονίας... Μέχρι ποὺ ἀναχώρησαν γιὰ πάντα ἀφήνοντας τὸ στασίδι γιὰ τὸν ἑπόμενο. Μόνο ποὺ κάποια ἀπ᾿ αὐτὰ ἀπόμειναν ἀκόμα ἄδεια, ἀφοῦ λίγοστεψε ὁ ἐνοριακὸς πληθυσμός, καὶ περιμένουν ἄδεια, ὅπως τὰ σπίτια νὰ τὰ ἐγκατοικήσει πάλι κάποιος. Ἀπό τὴν Ὡραία Πύλη ἕνα λιγοστό, μελιχρὸ φῶς προσπαθεῖ ν᾿ ἁπλωθεῖ στὸ ναό. Εἶναι ἀπό τὴν ἀκοίμητη κανδήλα τοῦ ἱεροῦ, ποὺ ἐπί

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

αἰῶνες παραμένει ἔτσι, ὅπως ἡ πίστη τῶν προκατόχων του ἱερέων, ἀλλὰ καὶ τῶν ἐνοριτῶν, τῶν ἱεροψαλτῶν, τῶν ἐπιτρόπων, ποὺ κράτησαν ζωντανὴ αὐτὴ τὴ μικρὴ κοινότητα. Στ᾿ ἀλήθεια, σκέφτεται, πόσοι ἐκ τῶν ἐφημερίων ἐκείνων δὲν εἶπαν τὸ στερνὸ «Δι’ εὐχῶν...» στὶς Παρακλήσεις, ἔσβησαν τὸ τελευταῖο κερὶ στὴν Ἁγία Τράπεζα, εὐχήθηκαν «Τῆς Παναγίας μὲ ὑγεία» κι ὕστερα ἀποκοιμήθηκαν γιὰ πάντα καὶ δὲν ξανανοιξαν, μήτε τὴν Ὡραία Πύλη, μήτε τὰ βιβλία, μήτε τὸ στόμα τους νὰ εὐχηθοῦν. Πόσοι ἦταν οἱ προκάτοχοι; Ἄγνωστος ὁ ἀριθμός... Στὸν ὁποῖο σὲ λίγο νὰ ἑτοιμάζεται νὰ προστεθεῖ κι ὁ ἴδιος. Γιατὶ πέρασαν τὰ χρόνια. Τὸ νοιώθει πιὰ ὅτι πέρασαν. Ἀπὸ τὴν κούραση ποὺ ἀνεβαίνει μέσα του, ὅπως ἡ ὑγρασία τὴ νύχτα. Κι ἴσως αὐτή ἡ Παράκληση νὰ εἶναι ἡ σερνή του. Ποιὸς ξέρει... Μονάχα Ἐκεῖνος. Ἡ νύχτα ἀνέβηκε καὶ κάλυψε τὸ ναό, τὰ ἔξω δέντρα, τὴν πολίχνη. Κι ὁ παπᾶς ἐπιμένει νὰ στοχάζεται. Στοχάζεται καὶ νομίζει ὅτι τὰ πρόσωπα καὶ τὰ γεγονότα ποὺ θυμᾶται εἶναι μαζί του καὶ τὸν συντροφεύουν, μὲ τὴ σιωπηλή τους ὄψη νὰ εἶναι στραμένη πάνω του. Δεκάδες πρόσωπα, φίλων, γνωστῶν, συγγενῶν. Τὸ καθένα τους κι ἔνας σταυρός, μιὰ δέηση, ὅπως αὐτὴ ποὺ λέγαμε δεκαπέντε μέρες τώρα στὴ Χάρη Της: «Ποῦ προσφύγω, ποῦ δὲ καὶ σωθήσομαι... ποίαν δὲ ἐφεύρω καταφυγήν...». Θυμᾶται χαρακτῆρες, συμπεριφορές, ἐντάσεις, ἀλλὰ καὶ εὐεργεσίες. Παρατηρεῖ

ὅλη αὐτὴ τὴν πινακοθήκη ἀπὸ τὰ πρόσωπα αὐτὰ καὶ βλέπει στὸν καθένα τὸ στοιχεῖο τῆς ἀνθρώπινης ἀτέλειας, μὲ πρῶτο τὸν ἑαυτό του. Γιατί, σκέφτεται, πόσους δὲν πίκρανε, παρεξήγησε, ἐπετίμησε... Κι ὕστερα μετανοιωμένος πάσχιζε νὰ ξεκολλήσει ἀπὸ μέσα του τὴ στάχτη καὶ τὴ φαρμακωμένη αἴσθηση τῆς ὅποιας λέξης, τῆς ὅποιας λανθασμένης ἐπιλογῆς. Γι’ αὐτὸ κι αὐτὴ τὴ σωτήρια ὥρα ποὺ τὰ σκέφτεται, προσπαθεῖ νὰ ἑνώσει τὸ νῆμα ποὺ τὸν δένει μὲ ὅλους αὐτούς τοὺς ἀνθρώπους, μὲ τοὺς ὁποίους ἔζησε μιὰ ζωή. Γιατὶ δὲν εἶναι λίγα τὰ τριαντατέσσερα χρόνια, μήτε καὶ οἱ ἑξήμιση δεκαετίες ποὺ φέρει... Καιρὸς ἀπολογισμοῦ ὁ ἀποψινός, δηλαδὴ μιὰ προσπάθεια ἀκόμα γιὰ νὰ θεραπευθοῦν κάποιες ἀπό τὶς πληγὲς τοῦ χθὲς τῇ δικῇ Της συναντιλήψει καὶ βοηθείᾳ. «Ἀπορήσας ἐκ πάντων, ὀδυνηρῶς κράζω σοι·πρόφθασον θερμὴ προστασία, καὶ σὴν βοήθεια δὸς μοι τῷ δούλῳ σου, τῷ ταπεινῷ καὶ ἀθλίῳ, τῷ τὴν σὴν ἀντίληψιν ἐπιζητοῦντι θερμῶς». Μὲ ἀργὰ βήματα προσκυνᾶ καὶ ἀναχωρεῖ εἰς τὰ ἴδια. Ἔξω τὸ σκοτάδι προχώρησε γιὰ τὰ καλά.

ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ • Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαῖος τήν Δευτέρα 11 Ἰουλίου παρέστη συμπροσευχόμενος ἀπό τοῦ ἱεροῦ βήματος στήν Θ. Λειτουργία πού τέλεσε ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Καλλιουπόλεως καί Μαδύτου Στέφανος, Πρωτοσυγκελλεύων, ἐπί τῇ μνήμῃ τῆς Ἁγίας Μεγαλομάρτυρος Εὐφημίας, τῆς ὁποίας τό ἱερό λείψανο ἔχει ἀποθησαυριστεῖ στόν Πατριαρχικό Ναό. Στό τέλος τῆς Θ. Λειτουργίας ὁ Πατριάρχης προσκύνησε τό λείψανο τῆς Ἁγίας, μίλησε στούς πολυπληθεῖς προσκυνητές ἀπό τήν Ἑλλάδα πού εἶχαν κατακλύσει τόν Πατριαρχικό Ναό καί διένειμε τό ἀντίδωρο. •Τό Σάββατο 12 Ἰουλίου στήν κατασκήνωση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου στήν Παιδοπόλη τῆς Πρώτης στά Πριγκηπόννησα, ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαῖος χοροστάτησε στή Θεία Λειτουργία, ἔκανε τρισάγιο στή μνήμη τῶν εὐεργετῶν καί τέλεσε ἁγιασμό γιά τήν ἔναρξη τῆς κατασκηνωτικῆς περιόδου. Στή συνέχεια στόν προαύλιο χῶρο ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης μέ τούς Σεβ. Μητροπολί-

τες Πριγκηποννήσων κ. Ἰάκωβο καί Μυριοφύτου καί Περιστάσεως κ. Εἰρηναῖο, τόν Ἄρχοντα Μ. Χαρτοφύλακα τῆς Μ.τ.Χ.Ε. Λάκη Βίγκα, τόν Πρόεδρο τῆς Κοινότητας Σταυροδρομίου Γεώργιο Παπαλιάρη, τόν Δήμαρχο Πριγκηποννήσων Atilla Aytac καί πλῆθος κόσμου παρακολούθησαν μιά πολύ ὄμορφη καί χαρούμενη γιορτή, τήν ὁποία ἑτοίμασαν μέ πολύ μεράκι οἱ μικροί κατασκηνωτές μέ τίς ὁμαδάρχισσές τους. Ἡ γιορτή περιελάμβανε τρα-

γούδια, παρουσιάσεις παραδοσιακῶν χορῶν κι ἕνα σκέτς. Οἱ μικροί κατασκηνωτές εἶχαν τήν τιμή νά παραλάβουν τά βραβεῖα καί τά δῶρα γιά τούς διαγωνισμούς στούς ὁποίους διακρίθηκαν καί οἱ ὁποῖοι διεξήχθησαν κατά τή διάρκεια τῆς κατασκήνωσης, ἀπό τά χέρια τοῦ Πατριάρχου. Στόν καταληκτήριο λόγο του ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ.κ.Βαρθολομαῖος εὐχαρίστησε τόν Σεβ. Μητροπολίτη Νεαπόλεως καί Σταυρουπόλεως κ. Βαρνάβα, γιατί ἀνταποκρίθηκε στήν πρόσκληση τῆς Μητρός Ἐκκλησίας καί ἔδωσε τήν εὐχή του σέ ἕντεκα κατηχήτριες τῆς Μητροπόλεώς του νά διακονήσουν τό φετινό καλοκαίρι στήν κατασκήνωση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου στήν Πρώτη τῶν Πριγκηποννήσων. Ἐπίσης εὐχήθηκε ἡ ἀρχόμενη συνεργασία νά ἔχει συνέχεια ἐπί πολλά ἔτη. Στό μεσημεριανό τραπέζι πού ἀκολούθησε τό κλίμα τοῦ ἐνθουσιασμοῦ καί τῆς ζωντάνιας συνεχίσθηκε μέ τούς κατασκηνωτές νά τραγουδοῦν καί νά χορεύουν καί τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη νά τούς ἐπευλογεῖ. Κατά τήν ἀποχώρησή του ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης ὑποσχέθηκε ὅτι θά ἐπαναλάβει τήν εὐλογητική ἐπίσκεψή του στήν κατασκήνωση. •Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαῖος μέ ἐπιστολή του πρός τόν Βασιλιά τῆς Ὀλλανδίας Willem-Alexander ἐκφράζει τή βαθύτατη λύπη του καί τή συμπαράστασή του στίς οἰκογένειες τῶν θυμάτων - Ὁλλανδῶν πολιτῶν τῆς ἀεροπορικῆς τραγωδίας τῶν Μαλαισιανῶν ἀερογραμμῶν στήν Οὐκρανία

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

Ἐκκλησίας Ἀνδρέα. Τό πρωί τοῦ Σαββάτου 26 Ἰουλίου 2014, ἑορτή τῆς Ἁγίας Ὁσιοπαρθενομάρτυρος Παρασκευῆς, στόν Πάνσεπτο Πατριαρχικό Ναό τοῦ Ἁγίου Γεωργίου στό Φανάρι τελέστηκε ἡ εἰς Πρεσβύτερον χειροτονία τοῦ Θεοφιλεστάτου Ἐψηφισμένου Μητροπολίτη Σηλυβρίας Μαξίμου ἀπό τόν Σεβ. Μητροπολίτη Καλλιουπόλεως καί Μαδύτου Στέφανο, Πρωτοσυγκελλεύοντα τῶν Πατριαρχείων. Ἡ εἰς Ἐπίσκοπον χειροτονία τοῦ ἐψηφισμένου Μητροπολίτη Σηλυβρίας τελέσθηκε τήν Κυριακή 27 Ἰουλίου στόν Πατριαρχικό Ναό ἀπό τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαῖο, ὁ ὁποῖος προέστη τῆς Πατριαρχικῆς Θ. Λειτουρ•Μέ μεγάλη ἐπιτυχία ὁλοκληρώθηκαν οἱ ἐργασίες της 1ης Ἡμερίδας Συντήρησης καί Μελέτης Ἐκκλησιαστικῶν Κειμηλίων πού πραγματοποιήθηκε γιά πρώτη φορά στήν Ἱστορική Θεολογική Σχολῆς τῆς Χάλκης, στήν Κωνσταντινούπολη, τό Σάββατο 12 Ἰουλίου. Τήν Κυριακή 13 Ἰουλίου οι σύνεδροι ἐκκλησιάστηκαν στόν Πατριαρχικό Ναό τοῦ Ἁγίου Γεωργίου στό Φανάρι, ὅπου ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαῖος μετά το πέρας τῆς Θ. Λειτουργίας μίλησε στό ἐκκλησίασμα γιά τήν διοργάνωση τῆς ἡμερίδας καί τόνισε τήν σπουδαιότητα τέτοιων ἐκδηλώσεων στή Θεολογική Σχολή τῆς Χάλκης. Μετά τό πέρας τῆς Θ. Λειτουργίας ο Οἰκουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαῖος δέχθηκε μέ ἐγκαρδιότητα τούς ὁμιλητές τῆς ἡμερίδας στήν αἴθουσα τοῦ Θρόνου. Ὁ Πατριάρχης ἀναφέρθηκε ἐκτενῶς στήν ἡμερίδα καί στή θετική συνεργασία τοῦ Τεχνολογικοῦ Ἐκπαιδευτικοῦ Ἱδρύματος μέ τήν Σχολή τῆς Χάλκης. Ὁ Ἀντιπρόεδρος Β΄ τοῦ Τ.Ε.Ι. Ἰονίων Νήσων Καθηγητής Ἰωάννης Δραγώνας ἀπηύθυνε χαιρετισμό καί παρέδωσε στόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαῖο ἐκ μέρους τοῦ Φοιτητικοῦ Συλλόγου τῆς Κατεύθυνσης Συντήρησης Πολιτισμικῆς Κληρονομιᾶς, ἀντίγραφο ψηφιδωτό διακοσμητικοῦ μοτίβου ἀπό τήν Ἁγιά Σοφία, κατασκευασμένο ἀπό τή φοιτήτρια τοῦ Ἱδρύματος Σταυρούλα Ρελάκη, κόρη τοῦ Ἱερέως τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἱεραπύτνης καί Σητείας π. Σπυρίδωνος Ρελάκη. • Μητροπολίτης Σηλυβρίας ἐξελέγη παμψηφεί ἀπό τήν Ἁγία καί Ἱερά Σύνοδο ὁ Μέγας Ἀρχιδιάκονος τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας Μάξιμος, κατά τή συνεδρία τῆς 15ης Ἰουλίου 2014, ἐνῶ ἡ Αὐτοῦ Θειοτάτη Παναγιότης ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαῖος ἐξονόμασε Μέγα Ἀρχιδιάκονο τόν μέχρι πρότινος Δευτερεύοντα τῶν Διακόνων τῆς Μεγάλης

γίας, συλλειτουργούντων πολλῶν Ἀρχιερέων καί μέ τή συμετοχή πλήθους πιστῶν ἀπό τήν Πόλη καί τό Ἐξωτερικό. •Τό ἀπόγευμα τοῦ Σαββάτου 28/7 στόν Πάνσεπτο Πατριαρχικό Ναό τοῦ Ἁγίου Γεωργίου ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαῖος χειροθέτησε μετά τό τέλος τοῦ Ἑσπερινοῦ σέ

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

Μέγα Ἀρχιδιάκονο τόν μέχρι πρότινος Δευτερεύοντα τῶν Πατριαρχικῶν Διακόνων Ἀνδρέα. Ἀπευθυνόμενος στόν νέο Μεγάλο Ἀρχιδιάκονο ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης ἐπεσήμανε ὅτι μέχρι σήμερα διακόνησε μέ ἀφοσίωση τή Μητέρα Ἐκκλησία καί εὐχήθηκε νά συνεχίζει μέ τόν ἴδιο ζῆλο. •Τήν Τετάρτη 6 Αὐγούστου ὁ Πατριάρχης χοροστάτησε κατά τή Θεία Λειτουργία πού τελέσθηκε ἐπί τῇ Ἑορτή τῆς Θείας Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου στήν ὁμώνυμη πανηγυρίζουσα Ἱερά Πατριαρχική καί Σταυροπηγιακή Μονή τῆς Πριγκίπου. Στό τέλος τῆς Θείας Λειτουργίας ὁ Πατριάρχης μίλησε πρός τό ἐκκλησίασμα, εὐλόγησε καί διένειμε κατά τό ἔθος τήν σταφυλήν καί ἀνέγνωσε Τρισάγιο ὑπέρ ἀναπαύσεως τῆς ψυχῆς τοῦ προκατόχου του ἀοιδίμου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Χρυσάνθου (1824 - 1826), ὁ ὁποῖος ἀναπαύεται στόν αὐλόγυρο τῆς Μονῆς. Παρέστησαν συμπροσευχόμενοι ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Πριγκηποννήσων κ. Ἰάκωβος, πού ὑποδέχθηκε τόν Πατριάρχη κατά τήν ἄφιξή του στήν ἀποβάθρα τοῦ νησιοῦ μέ τόν Δήμαρχο τῆς Πριγκήπου Ἐντιμ. κ. Atilla Aytac καί ἄλλοι ἐπίσημοι. • Κοιμήθηκε τίς πρῶτες πρωινές ὧρες τῆς Κυριακῆς 3 Αὐγούστου στήν Πόλη ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Λύστρων κ. Καλλίνικος σέ ἡλικία 88 ἐτῶν. Κατά τήν τελεσθεῖσα Θεία Λειτουργία τῆς ἴδιας ἡμέρας στόν Πατριαρχικό Ναό ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης τέλεσε τρισάγιο ὑπέρ ἀναπαύσεως τῆς ψυχῆς τοῦ μακαριστοῦ Ἱεράρχη. Ἡ ἐξόδιος ἀκολουθία τελέσθηκε μέ τή δέουσα ἐκκλησιαστική τάξη στόν Πάνσεπτο Πατριαρχικό Ναό τήν Πέμπτη 7 Αὐγούστου, προεξάρχοντος τῆς Α. Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου, συμπαραστατουμένου ὑπό Σεβ. Μητροπολιτῶν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου. Τό πένθος τῆς Μητρός Ἐκκλησίας ἔφεραν οἱ Σεβ. Μητροπολίτες Φιλαδελφείας κ. Μελίτων καί Μυριοφύτου καί Περιστάσεως κ. Εἰρηναῖος, ἐνῶ τόν ἐπικήδειο λόγο ἐκφώνησε ὁ Ὑπογραμματεύς τῆς Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου, Πανοσιολ. Διάκονος κ. Ἰωακείμ. • Τό ἑσπέρας τῆς 8ης Αὐγούστου ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαῖος χοροστάτησε κατά τήν Ἀκολουθία τοῦ Παρακλητικοῦ Κανόνος πρός τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο στόν Ἱερό Ναό τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων στό Γηροκομεῖο Βαλουκλῆ. Μετά τήν Ἀκολουθία ὁ Πατριάρχης μίλησε κατάλληλα στούς τροφίμους καί παρουσίασε στό ἐκκλησίασμα τόν Θεοφ. Ἐπίσκοπο Δέρβης κ. Ἰεζεκιήλ, βοηθό τοῦ Ἀρχιεπι-

σκόπου Αὐστραλίας, ὁ ὁποῖος μίλησε, ἐπίσης, πρός τό ἐκκλησίασμα. • Τήν Παρασκευή 15 Αὐγούστου ὁ Πατριάρχης τοῦ Γένους πραγματοποίησε γιά πέμπτη συνεχή φορά τό ἐτήσιο προσκύνημά Του στήν ἱστορική Ἱερά Πατριαρχική καί Σταυροπηγιακή Μονή Σουμελᾶ, ὅπου τέλεσε τήν πανηγυρική Θεία Λειτουργία ἐπί τῇ ἑορτῇ τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου σέ συλλειτουργία μέ τούς Θεοφιλ. Ἐπισκόπους Δέρβης κ. Ἰεζεκιήλ (Αὐστραλία) καί Σιεμιατίτσε κ. Γεώργιο (Πολωνία). Μετά τήν ἀνάγνωση τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελίου ἑλληνιστί καί ρωσσιστί ὁ Παναγιώτατος μίλησε πρός τούς ἑκατοντάδες προσκυνητές πού παρακολούθησαν μέ ἱερή κατάνυξη καί συγκίνηση τή Θεία Λειτουργία, ἀναφερόμενος στίς ἀντίξοες συνθῆκες πού ἀντιμετώπισαν κλῆρος καί λαός προκειμένου νά γίνει σέ αὐτό τόν ἱστορικό χῶρο ἡ Θ. Λειτουργία τῆς μεγάλης ἑορτῆς

τῆς Θεομητορικῆς Κοιμήσεως. «Δέν ἔπαυσε νά εἶναι ποτέ γιά τούς χριστιανούς οἶκος Θεοῦ καί πύλη τοῦ οὐρανοῦ. Γι᾿ αὐτό καί ἑλκύει διά μέσου τῶν αἰώνων, πιστούς ἐκ θαλάσσης καί λίβα καί ἀπό ἀνατολάς. Γι᾽ αὐτό εἴμαστε καί ἐμεῖς σήμερα στίς Ἁγιασμένες αὐλές της. Καί ἄς μήν

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

ἔχει ἡγούμενο καί καλογήρους νά μᾶς ὑποδεχτοῦν ἄς μήν ἔχει καμπάνα νά χτυπᾶ καί νά ἀντιλαλεῖ στά γύρω βουνά», εἶπε συγκινημένος ὁ Παναγιώτατος κ.κ. Βαρθολομαῖος. Παρέστησαν συμπροσευχόμενοι ὁ Ἐντιμ. κ. Βίκτωρ Μαλιγκούδης, Πρόξενος τῆς Ἑλλάδος στήν Πόλη, πολυάριθμοι προσκυνητές ἀπό τήν Ἑλλάδα, τή Γεωργία, τή Ρωσσία καί ἄλλες χῶρες, καθώς καί ὁ Ἐντιμ. κ. Koray Korchan, νέος Δήμαρχος Ματσούκας (Macka), τόν ὁποῖο, μετά τό γεῦμα, μέ τή συνοδεία Του ἐπισκέφθηκε ἐθιμοτυπικῶς. •Τό μεσημέρι τῆς Πέμπτης, 28 Αὐγούστου, ἡ

Α. Θ. Παναγιότης ὁ Πατριάρχης, συνοδευόμενος ἀπό τόν Σεβ. Ἀρχιεπίσκοπο Ἀμερικῆς κ. Δημήτριο, μετέβη, κατόπιν ἐπισήμου προσκλήσεως τοῦ Ἐξοχ. κ. Abdullah Gül, ὁ ὁποῖος τέλεσε Πρόεδρος τῆς Τουρκικῆς Δημοκρατίας γιά μία ἑπταετία, στήν Ἄγκυρα καί ἀφοῦ ἀνῆλθε στό Προεδρικό Μέγαρο Çankaya παρέστη στήν τελετή παραδόσεως ἀπό αὐτόν τοῦ ὕπατος ἀξιώματος τῆς Χώρας στόν νεοεκλεγέντα ἀπό τό λαό Ἐξοχ. κ. Recep Tayyip Erdoğan, 12ο Πρόεδρο τῆς Δημοκρατίας, ἀνάμεσα σέ πλῆθος προσκεκλημένων ἀπό τήν Τουρκία καί τό ἐξωτερικό, μεταξύ τῶν ὁποίων καί πάρα πολλοί ἀρχηγοί Κρατῶν καί Κυβερνήσεων. Ἐπακολούθησε δεξίωση στούς κήπους τοῦ Προεδρικοῦ Μεγάρου, μετά τήν ὁποία ὁ Πατριάρχης καί ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἐπέστρεψαν στήν Πόλη. • Μέ ἱεροπρέπεια καί σύμφωνα μέ τήν τάξη καί τήν παράδοση τῆς Ἁγίας Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ τῆς Ἐκκλησίας ἑορτάσθηκαν στά Πατριαρχεῖα ἡ ἑορτή τῆς νέας Ἰνδικτιῶνος καθώς καί ἡ Σύναξη πρός τιμήν τῆς Παναγίας τῆς Παμμακαρίστου, τῆς ὁποίας ἡ Ἱερά εἰκόνα εἶναι ἀποτεθησαυρισμένη στόν Πάνσεπτο Πατριαρχικό

Ναό τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, καθώς καί ἡ ἡμέρα προστασίας τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος. Τήν Δευτέρα 1 Σεπτεμβρίου 2014, τελέσθηκε στόν Πατριαρχικό Ναό τοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἡ Θεία Λειτουργία, χοροστατοῦντος τῆς Α.Θ.Π. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου καί συγχοροστατούντων πολλῶν Ἀρχιερέων τοῦ Θρόνου. Κατά τή διάρκεια τῆς Θείας Λειτουργίας ἀνεγνώσθη ἀπό τόν Ἀρχιγραμματέα τῆς Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου, Πανοσιολογιώτατο Ἀρχιμανδρίτη κ. Βαρθολομαῖο Σαμαρᾶ, τό Σεπτό Πατριαρχικό Μήνυμα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου ἐπί τῇ ἡμέρα προσευχῆς γιά τήν προστασία τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος καί ὁλοκλήρου τῆς κτίσεως.

Μετά τό πέρας τῆς Θείας Λειτουργίας, πραγματοποιήθηκε ἡ Τελετή τῆς Ἰνδίκτου κατά τή διάρκεια τῆς ὁποίας ἡ Α.Θ.Π. ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαῖος ἀνέγνωσε τήν καθιερωμένη εὐχή καί Πράξη τῆς νέας Η΄ Ἰνδικτιῶνος, τήν ὁποία καί στή συνέχεια ὑπέγραψε μαζί μέ τούς ὑπόλοιπους Σεβ. Ἀρχιερεῖς πού παρέστησαν κατά τή διάρκεια τῆς Θείας Λειτουργίας.

ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΜΑΣ Ο Σεβ. Μητροπολιτης ιεραπυτνησ και σητειασ κ. Ευγενιος: •Tήν Παρασκευή 18/7 προέστη στήν ἐξόδιο ἀκολουθία τοῦ μακαριστοῦ Ἀριστοτέλους Kων/νου Γραμματικάκη στόν Ἱερό Μητρ. Ναό Ἁγίου Μηνᾶ Ἡρακλείου. •Τό Σάββατο 19/7 χοροστάτησε, εὐλόγησε τούς προσφερόμενους ἄρτους καί κήρυξε ἐπίκαιρα κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Μεγ. πανηγυρικοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς ἑορτῆς τοῦ Προφήτου Ἠλιού, στόν φερώνυμο ἐξωκκλήσιο τῆς Ἐνορίας Σφάκας Σητείας. •Τήν Κυριακή 20/7 χοροστάτησε κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου καί στή συνέχεια ἱερούργησε καί κήρυξε τόν θεῖο λόγο στόν πανηγυρίζοντα Ἱερό Ναό Προφήτου Ἠλιού πού βρίσκεται στό 3ο Κέντρο Ἐλέγχου Περιοχῆς (Κ.Ε.Π.) Ζήρου Σητείας, παρουσίᾳ τοῦ Διοικητῆ Σμηνάρχου κ. Γ. Δημητρόπουλου, ἀξιωματικῶν καί σμηνιτῶν τῆς Μονάδος, τοῦ Ἀντιδημάρχου Σητείας κ. Ἰω. Δρακάκη, τοῦ Δ/κτῆ τῆς Ν.Π.Β. Κυριαμαδίου Ἀντιπλοιάρχου κ. Γ. Καθεκλάκη, ἐκπροσώπων τῶν Σωμάτων Ἀσφαλείας καί πολλῶν πιστῶν τῆς περιοχῆς. •Τό ἑσπέρας τῆς ἴδιας ἡμέρας τέλεσε τό Μυστήριο τοῦ Γάμου τῶν Ἰωάννου Πολίτη καί Μαρίας Παιδάκη στόν Ἱερό Ναό Ἁγίου Ραφαήλ σέ γνωστό κέντρο τῶν Ἐλληνοπεραμάτων Ἡρακλείου. •Τή Δευτέρα 21/7 παρέστη στήν τελετή ἐνθρονίσεως τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Ἐλασσῶνος κ. Χαρίτωνος στόν Ἱερό Μητροπολιτικό Ναό Ἁγίου Δημητρίου Ἐλασσῶνος, παρουσίᾳ τοῦ Μακ. Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερωνύμου, τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Νεαπόλεως καί Σταυρουπόλεως κ. Βαρνάβα, ἐκπροσώπου τῆς Α.Θ.Π. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Ἀξώμης κ. Πέτρου, ἐκπροσώπου τοῦ Μακ. Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας κ.κ. Θεοδώρου, πολλῶν Ἀρχιερέων, τοῦ Περιφερειάρχου Θεσσαλίας κ. Κων/νου Ἀγοραστοῦ, ἐκπροσώπων τῆς Τοπικῆς Αὐτοδιοίκησης, τῶν Σωμάτων Ἀσφαλείας, τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων, κληρικῶν καί λαϊκῶν ἀπό ὅλη τή μητροπολιτική περιφέρεια. Προηγήθηκε ἡ ἐπίσημη ὑποδοχή τοῦ νέου Ἱεράρχου ἀπό τόν Τοποτηρητή τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Σεβ. Μητροπολίτη Σταγῶν καί Μετεώρων κ. Σεραφείμ στήν κεντρική πλατεία τῆς κωμοπόλεως ἔναντι τοῦ μητροπολιτικοῦ μεγάρου. •Tό ἑσπέρας τῆς Πέμπτης 24/7, περιστοιχούμενος ἀπό Ἐφημερίους τῆς περιοχῆς χοροστάτησε, εὐλόγησε τούς ἄρτους καί κήρυξε κατάλληλα τόν θεῖο λόγο κατά τήν ἀκολουθία τοῦ πανηγυ-

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

ρικοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς ἑορτῆς τῆς Κοιμήσεως τῆς Ἁγίας Ἄννης στόν φερώνυμο πανηγυρίζοντα βυζαντινό καί κατάγραφο Ναό τῆς Ἐνορίας Ἐπάνω Χωριοῦ στή Θρυπτή Ἱεράπετρας. •Τό ἀπόγευμα τῆς Παρασκευῆς 25/7, περιστοιχούμενος ἀπό Ἐφημερίους τῆς εὐρύτερης περιοχῆς, χοροστάτησε, εὐλόγησε τούς προσφερόμενους ἄρτους καί κήρυξε τόν θεῖο λόγο κατά τήν ἀκολουθία τοῦ πανηγυρικοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς ἑορτῆς τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς στόν φερώνυμο Ἱερό Ναό τῆς Ἐνορίας Ἁγίου Γεωργίου (Τουρτούλων) Σητείας, ἐπί τῆς ἐπαρχιακῆς ὁδοῦ ΣητείαςΜακρύ Γιαλοῦ. Παρόντες ἦταν ὁ Δήμαρχος Σητείας κ. Θεόδωρος Πατεράκης ὁ Περιφ. Σύμβουλος κ. Νεκτ. Παπαβασιλείου καί πολύς κόσμος ἀπό τόν ἐπαρχία Σητείας. •Τό Σάββατο 26/7, περιστοιχούμενος ἀπό Ἐφημερίους τῆς περιοχῆς, χοροστάτησε κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου, εὐλόγησε τούς προσφερόμενους ἄρτους καί στή συνέχεια τέλεσε τή Θεία Λειτουργία καί κήρυξε κατάλληλα τόν θεῖο στόν πανηγυρίζοντα Ἱερό Ναό Ἁγίας Παρασκευῆς Ἐνορίας Χριστοῦ. Παρέστησαν ὁ Δήμαρχος Ἱεράπετρας κ. Ἰωσήφ Ἀναστασάκης, ὁ πρόεδρος τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου καί πρώην Δήμαρχος κ. Ν. Χριστοφακάκης, ὁ Πρόεδρος κ. Αἰμ. Πετσαγγουράκης καί τά μέλη τοῦ Τοπικοῦ Συμβουλίου Χριστοῦ καί πλῆθος πιστῶν τῆς περιοχῆς. •Τό ἑσπέρας τῆς ἴδιας ἡμέρας χοροστάτησε, εὐλόγησε τούς προσφερόμενους ἄρτους καί κήρυξε τόν θεῖο λόγο στό πολυάριθμο ἐκκλησίασμα κατά τόν πανηγυρικό Ἑσπερινό στόν πανηγυρίζοντα Ἱερό Ἐνοριακό Ναό Ἁγίου Παντελεήμονος Μαύρου Κολύμπου. •Τήν Κυριακή 27/7, ἑορτή τῆς μνήμης τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Παντελεήμονος τοῦ Ἰαματικού, χοροστάτησε κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου, εὐλόγησε τούς προσφερόμενους ἄρτους καί στή συνέχεια ἱερούργησε καί κήρυξε κατάλληλα τόν θεῖο στόν πανηγυρίζοντα φερώνυμο Ἱερό Ἐνοριακό Ναό Χαμαιζίου, παρουσίᾳ τοῦ Δημάρχου Σητείας κ. Θ. Πατεράκη καί πλήθους πιστῶν. •Τήν ἑσπέρα τῆς Κυριακῆς 27/7, ἑορτή τῆς Ὁσίας Εἰρήνης τῆς Χρυσοβαλάντου, χοροστάτησε κατά τήν ἀκολουθία τοῦ πανηγυρικοῦ ἑσπερινοῦ, εὐλόγησε τούς προσφερόμενους ἄρτους καί κήρυξε κατάλληλα, στόν ὁμώνυμο Ἱερό Ναό τῆς Ὁσίας στή Δάφνη Σητείας. •Τήν Τρίτη 29/7, περιστοιχούμενος ἀπό τόν Πανοσιολ. Πρωτοσύγκελλο Ἀρχιμ. Κύριλλο Διαμαντάκη καί ἄλλους κληρικούς, χοροστάτησε, εὐλόγησε τούς προσφερόμενους ἄρτους καί κήρυξε τόν θεῖο λόγο στό πλουάριθμο ἐκκλησίασμα κατά τόν Ἑσπερινό τῆς ἑορτῆς τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Σίλα στόν φερώνυμο Ναό τῆς Ἐνορίας Καλοῦ Χωριοῦ Μερ/λου, ἐπί τῆς ἐθνικῆς ὁδοῦ Ἁγ. Νικολάου-Σητείας. Ἐπίσης παρακάθησε στό κρητικό γλέντι πού ἀκολούθησε στόν κατάλληλα διαμορφωμέ-

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

νο αὔλειο χῶρο τοῦ πανηγυρίζοντος ναοῦ μέ νέους καλλιτέχνες τοῦ Καλοῦ Χωριοῦ, πού ἀφιλοκερδῶς συμμετεῖχαν μαζί μέ τούς μαθητές τοῦ Κατηχητικοῦ Σχολείου τῆς Ἐνορίας, οἱ ὁποῖοι χόρεψαν παραδοσιακούς κρητικούς χορούς, καί τήν τετραφωνική Εὐρωπαϊκή Χορωδία Ἁγίας Κυριακῆς Ἀλεξανδρουπόλεως, πού ἑρμήνευσε ἑλληνικά λαϊκά καί δημοτικά τραγουδια, παρουσίᾳ τοῦ Δημάρχου Ἁγ. Νικολάου κ. Δημ. Κουνενάκη καί ἄλλων ἐκπροσώπων τῶν τοπικῶν Ἀρχῶν καί πλῆθος πιστῶν. •Tήν Τετάρτη 30/7 προέστη στήν ἐξόδιο ἀκολουθία τοῦ μακαριστοῦ Ἰωάννου Μεταξάκη στόν Ἱερό Καθεδρικό Ναό Ἁγίας Φωτεινῆς Ἱεράπετρας

Εγκαινια στο αναστηλωμενο κτηριο του Δημοτικου Σχολειου Αγ. Ιωαννου Ιεραπετρας Σέ μιά λιτή καί ἀπέριττη ἐκδήλωση τό ἀπόγευμα τοῦ Σαββάτου 2 Αὐγούστου τελέσθηκαν τά Ἐγκαίνια τοῦ συντηρηθέντος κτηρίου τοῦ παλαιοῦ Δημοτικοῦ Σχολείου στό χωριό Ἅγιος Ἰωάννης Ἱεράπετρας, τό ὁποῖο ἀνήκει στήν στήν ὁμώνυμη Ἐνορία. Ὁ Ἁγιασμός τῶν Ἐγκαινίων τελέσθηκε ἀπό τόν Σεβ. Μητροπολίτη Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ. Εὐγένιο στόν αὔλειο χῶρο τοῦ κτηρίου, ἐνῶ τήν κορδέλα τῶν ἐγκαινίων ἔκοψαν ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ. Εὐγένιος καί ὁ δωρητής τῶν ἐργασιῶν ἀναστήλωσης κ. Ἀθανάσιος Μαρτίνης, ἐφοπλιστής. Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ. Εὐγένιος συνεχάρη τούς συντελεστές τοῦ ἔργου καί ἐξῆρε τήν πρωτοβουλία τοῦ Ἐφημερίου τῆς Ἐνορίας πρωτοπρεσβυτέρου π. Ἰωάννου Βουγιουκλῆ γιά τήν ἐκ βάθρων συντήρηση καί ἀνακαίνηση τοῦ κτηρίου, προκειμένου νά χρησιμοποιηθεῖ γιά τήν κάλυψη ἀναγκῶν τῆς Ἐνορίας Ἁγίου Ἰωάννου, ἀλλά καί ἄλλων ἐκδηλώσεων τοῦ παραδοσιακοῦ χωριοῦ. Ὁ π. Ἰωάννης Βουγιουκλῆς προσφώνησε κατάλληλα τόν Σεβ. Μητροπολίτη, τόν ὁποῖο εὐχαρίστησε ἀπό καρδίας γιά τήν πνευματική καθοδήγησή του και τήν παρουσία του στίς πανήγυρεις καί τίς ἐκδηλώσεις τῆς Ἐνορίας, καθώς καί τόν εὐσεβή δωρητή κ. Ἀθ. Μαρτίνο, ἐκφράζοντας τήν εὐαρέσκεια τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Συμβουλίου καί τῶν ἐνοριτῶν γιά τήν ὁλοκλήρωση τῶν ἐργασιῶν συστήρησης τοῦ ἱστορικοῦ αὐτοῦ κτηρίου γιά τήν ἐξυπηρέτηση ἀναγκῶν τῶν κατοίκων τοῦ χωριοῦ. Στή συνέχεια μίλησαν ὁ Πρόεδρος τῆς Ἐπιτροπῆς Ἀναστήλωσης κ. Νικόλαος Βουγιουκλῆς καί ὁ χορηγός τῶν ἐργασιῶν ἀνακαίνισης κ. Ἀθανάσιος Μαρτίνος, στόν ὁποῖο ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ. Εὐγένιος ἐπέδωσε τιμητική πλακέτα ἐκ μέρους τῆς Ἐπιτροπῆς Ἀναστήλωσης. Στήν τελετή τῶν Ἐγκαινίων παρέστησαν ὁ Δήμαρχος Ἱεράπετρας κ. Σήφης Ἀναστασάκης, ὁ Βουλευτής Λασιθίου κ. Κων. Δερμιτζάκης, ὁ Πρόεδρος καί τά Μέλη τοῦ Τοπικοῦ Συμβουλίου καί τοῦ Συλλόγου Ἀνάπτυξης Ἁγίου Ἰωάννου, ἡ σύζυγος τοῦ δωρητῆ κ. Μαρίνα Μαρτίνου καί πολλοί κάτοικοι τῆς περιοχῆς. 52

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

η εορτη τησ μεταμορφωσεωσ του κυριου Μέ τή δέουσα ἐκκλησιαστική λαμπρότητα καί μέ πάνδημη συμμετοχή πανηγύρισε τήν Τετάρτη 6 Αὐγούστου, ἑορτή τῆς θείας Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου, ὁ φερώνυμος Ἐνοριακός Ναός στήν Κάτω Μερά (παλαιά πόλη) τῆς Ἱεράπετρας. Τήν παραμονή τῆς πανηγύρεως, Τρίτη 5 Αὐγούστου, ὁ Σέβ. Μητροπολίτης Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ. Εὐγένιος, περιστοιχούμενος ἀπό Ἐφημερίους, χοροστάτησε στήν ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ της ἑορτῆς τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου, εὐλόγησε τούς προσφερόμενους ἄρτους καί κήρυξε ἐπίκαιρα τόν θεῖο λόγο. Στήν ἐμπνευσμένη ὁμιλία του πρός τό πλῆθος τῶν πιστῶν πού κατέκλυσε τόν πανηγυρίζοντα Ναό, ὁ Σέβ. ἀναφέρθηκε στή θεϊκή Χάρη καί δύναμη τῆς θείας Μεταμορφώσεως, ἡ ὁποία ἀναγέννησε πνευματικά τους τρεῖς προκρίτους Μαθητές. Ὅπως ὑπογράμμισε διηνοίγησαν αὐτῶν οἱ προσωπικοί τους πνευματικοί ὀφθαλμοί καί μπόρεσαν νά γίνουν ἀποδέκτες τοῦ θεϊκοῦ Φωτός τῆς Μεταμορφώσεως καί μέρος τῆς θείας δόξης τοῦ Κυρίου μᾶς Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἀκούγοντας τή φωνή ἄνωθεν νά μαρτυρεῖ: «Οὗτός ἐστιν ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ὁ ἐλθών εἰς τόν κόσμον σῶσαι τόν ἄνθρωπον», κατά τό Δοξαστικό τῶν ἀποστίχων τοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς ἑορτῆς. Μέ θεολογικό ἀλλά ἁπλό λόγο ὁ Σεβασμιώτατος ὑπογράμμισε τήν ἀνάγκη διαρκοῦς πνευματικοῦ ἀγώνα τοῦ εὐσυνειδήτου μέλους τῆς Ἐκκλησίας γιά τήν προσωπική μεταμόρφωση καί «τήν καλήν ἀλλοίωσιν ἀλλοιωθέντες τῇ Χριστοῦ Μεταμορφώσει» καί ἀναφέρθηκε στήν ἡσυχαστική παράδοση, εὐχόμενος νά ἀξιοποιήσουμε τίς δυσκολίες τῆς παρούσης ζωῆς ἐπιζητώντας τήν ὀμορφιά τῆς ἀναλλοίωτης δόξας καί τοῦ θεϊκοῦ Φωτός τῆς Μεταμορφώσεως. Ἀνήμερα τῆς ἑορτῆς, Τετάρτη 6 Αὐγούστου, ὁ Σεβ. κ. Εὐγένιος μετέβη στόν πανηγυρίσαντα Ἱερό Ναό Μεταμορφώσεως Σωτῆρος Μαλλῶν Ἱεράπετρας. Χοροστάτησε στήν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου, εὐλόγησε τούς προσφερόμενους ἄρτους καί στή συνέχεια ἱερούργησε, κήρυξε τόν θεῖο λόγο καί μετά τήν ὀπισθάμβωνον εὐχή, κατά τό ἐκκλησιαστικό ἔθος, εὐλόγησε τά πρῶτα σταφύλια. Ὁ Σεβασμιώτατος μίλησε ἐπίκαιρα γιά τό νόημα τῆς Θείας Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου καί Σωτῆρος καί Θεοῦ ἡμῶν Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, λίγο πρίν ἀπό τό ἑκούσιο θεῖο πάθος Του. Ὅπως τόνισε ὁ ἄνθρωπος καλεῖται μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ νά «ἀλλοιωθεῖ τήν κρείτονα ἀλλοίωσιν» καί νά μεταμορφωθεῖ μέ βάση τό τρίπτυχο τῆς κάθαρης, τοῦ φωτισμοῦ καί τῆς θέωσης, εὐχόμενος, τέλος, τήν προσωπική μεταμόρφωση πάντων, ὥστε νά ἐπιτευχθεῖ καί ἡ συνολική μεταμόρφωση τῆς κοινωνίας μας. Στήν πανήγυρη τοῦ Ἐνοριακοῦ Ναοῦ συμμετεῖχε πλῆθος πιστῶν ἀπό τίς Μάλλες καί τά γύρω χωριά, ἀνάμεσα στό ὁποῖο ἦταν ὁ Δήμαρχος Ἱεράπετρας κ. Σήφης Ἀναστασάκης, ὁ πρώην Δήμαρχος καί Πρόεδρος τοῦ Δημ. Συμβουλίου κ. Ν. Χριστοφακάκης, ὁ Ἀντιδήμαρχος κ. Γ. Κουγιουμτζάκης, ὁ Πρόεδρος καί τά μέλη τῆς Τοπικῆς Κοινότητας Μαλλῶν. 53

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

Ο Σεβ. Μητροπολιτης ιεραπυτνησ και σητειασ κ. Ευγενιος κατα την περιοδο του Δεκαπενταυγουστου: •Tό ἑσπέρας τῆς 1 Αυγούστου χοροστάτησε κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ καί τοῦ πρώτου Παρακλητικοῦ Κανόνος στήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, εὐλόγησε τούς προσφερόμενους ἄρτους καί μίλησε κατάλληλα στό ἐκκλησίασμα στήν Ἱερά Μονή Παναγίας Φανερωμένης Ἱεράπετρας. •Τήν Κυριακή 3/8 χοροστάτησε κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου καί στή συνέχεια ἱερούργησε, κήρυξε τόν θείο λόγο και τέλεσε τό μνημόσυνο τῶν μακαριστῶν Παπαδιῶς Τσιγκρῆ καί Γεωργίου Χαλέπη στόν Ἱ. Μητροπολιτικό Ναό Ἁγίου Γεωργίου Ἱεράπετρας. •Τό ἀπόγευμα τῆς ἴδιας ἡμέρας παρέστη συμπροσευχόμενος κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ καί τοῦ Μεγάλου Παρακλητικοῦ Κανόνος στήν Ὑπεραγία Θεοτόκο στήν Ἱερά Μονή Παναγίας Φανερωμένης Ἱεράπετρας, ὅπου χοροστάτησε ὁ Σεβ. Ἀρχιεπίσκοπος Κατάρων κ. Μακάριος καί ἔλαβαν μέρος ὁ Πανοσιολ. Πρωτοσύγκελλος Ἀρχιμ. Κύριλλος Διαμαντάκης καί ἄλλοι κληρικοί τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἱεραπύτνης καί Σητείας. Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης κ. Εὐγένιος καλωσόρισε τόν κρητικῆς καταγωγῆς Ἀρχιερέα καί τόν προσφώνησε κατάλληλα, τονίζοντας ὅτι ἀπό παιδί διακονεῖ τήν Ἁγιοταφική Ἀδελφότητα καί τά Ἱερά Προσκυνήματα τῆς Ἁγίας Γῆς μέ ἔνθεο ζῆλο καί ἀγάπη στήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, θεώρησε δέ τήν παρουσία του στή Μονή ἰδιαίτερη εὐλογία γιά τούς πιστούς καί τοῦ ζήτησε νά μεταφέρει τίς εὐλογίες τοῦ Παναγίου Τάφου καί τοῦ Θεομητορικοῦ Μνήματος στούς πολυάριθμους προσκυνητές τῆς Ἱ. Μονῆς. •Τό βράδυ τῆς Τετάρτης 6/8 χοροστάτησε, εὐλόγησε τούς προσφερόμενους ἄρτους καί κήρυξε ἐπίκαιρα κατά τήν ἀκολουθία τοῦ πανηγυρικοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς ἑορτῆς τῆς μνήμης τοῦ Ὁσίου Ἰωσήφ τοῦ Γεροντογιάννη τοῦ θαυματουργοῦ στό Καθολικό τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Τιμίου Προδρόμου Καψᾶ Σητείας, συμπαραστατούμενος ἀπό τούς Ἡγουμένους τῶν Ἱ. Μονῶν Τοπλοῦ Ἀρχιμ. Φιλοθέου Σπανουδάκη, Καψᾶ Ἀρχιμ. Μεθοδίου Περάκη, Κουδουμᾶ Ἀρχιμ. Μακαρίου Σπυριδάκη καί πολλῶν Ἐφημερίων τῆς εὐρύτερης περιοχῆς. Ἀκολούθησε ἱερά Ἀγρυπνία. •Τό ἀπόγευμα τῆς Πέμπτης 7/8 χοροστάτησε κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ καί τοῦ Μεγάλου 54

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

Παρακλητικοῦ Κανόνος στήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, εὐλόγησε τούς προσφερόμενους ἄρτους καί κήρυξε ἐπίκαιρα στήν Ἱερά Μονή Παναγίας Παπλινοῦ Ἱεράπετρας. •Τό βράδυ τῆς ἴδιας ἡμέρας ἀνέγνωσε Τρισάγιο ὑπέρ ἀναπαύσεως τῆς ψυχῆς τῆς μακαριστῆς Μαρίας Γ. Ἀγγελάκη στήν οἰκία τῆς κεκοιμημένης στούς Καλογέρους Ἱεράπετρας. •Τό ἑσπέρας τῆς Παρασκευῆς 8/8 χοροστάτησε κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ καί τοῦ Μικροῦ Παρακλητικοῦ Κανόνος στήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, εὐλόγησε τούς προσφερόμενους ἄρτους καί κήρυξε ἐπίκαιρα στόν Ἱερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου στή θέση «Μπεράτι» τῆς Ἐνορίας Πισκοκεφάλου Σητείας. •Τό πρωί τῆς Κυριακῆς 10/8 χοροστάτησε κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου καί στή συνέχεια τέλεσε τή Θεία Λειτουργία καί κήρυξε τό θεῖο λόγο στόν Ἱερό Ναό Εὐαγγελισμοῦ Θεοτόκου πόλεως Σητείας. •Τό ἑσπέρας τῆς ἰδίας ἡμέρας χοροστάτησε κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ καί τοῦ Μεγάλου Παρακλητικοῦ Κανόνος στήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, εὐλόγησε τούς προσφερόμενους ἄρτους καί κήρυξε ἐπίκαιρα στόν Ἱερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου στήν πάλαι ποτέ διαλάμψασα Ἱερά Μονή Παναγίας Φανερωμένης «Τράχηλα» Σητείας. •Τή Δευτέρα 11/8 χοροστάτησε κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ καί τοῦ Μικροῦ Παρακλητικοῦ Κανόνος στήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, εὐλόγησε τούς προσφερόμενους ἄρτους καί κήρυξε ἐπίκαιρα στήν Ἱερά Μονή Παναγίας Βρυωμένης Μεσελέρων Ἱεράπετρας. •Τήν Τρίτη 12/8 χοροστάτησε κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ καί τοῦ Μεγάλου Παρακλητικοῦ Κανόνος στήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, εὐλόγησε τούς προσφερόμενους ἄρτους καί κήρυξε κατάλληλα στόν Ἱερό Ναό Παναγίας Κοτσυφιανῆς Γρᾶ Λυγιᾶς Ἱεράπετρας. •Τήν Τετάρτη 13/8 χοροστάτησε κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ καί τοῦ Μικροῦ Παρακλητικοῦ Κανόνος στήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, εὐλόγησε τούς προσφερόμενους ἄρτους καί κήρυξε ἐπίκαιρα στόν Ἱερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Ρίζης (Παναγίας Γαλοκτοκτισμένης) Ἐνορίας Σκορδύλλου Σητείας. 55

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

Η πανηγυρη της ιστορικησ Ιερασ Μονης Παναγιας Φανερωμενης Ιεραπετρας Μέ ἐκκλησιαστική λαμπρότητα, πάνδημη συμμετοχή καί ἱερή κατάνυξη ἑορτάσθηκε στήν Ἱερά Μητρόπολη Ἱεραπύτνης καί Σητείας ἡ μεγάλη ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου μέ ἐπίκεντρο τήν πανηγυρίζουσα Ἱερά καί ἱστορική Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Φανερωμένης Ἱεράπετρας. Ἑκατοντάδες πιστοί τῆς Ἀνατολικῆς Κρήτης συνέρρευσαν στό ἱστορικό μοναστήρι τῆς Παναγίας Φανερωμένης γιά νά συμμετάσχουν στήν κορυφαία Θεομητορική ἑορτή τοῦ ἔτους, ἀποδεικνύοντας τήν ἰδιαίτερη ἀγάπη καί τήν εὐλάβειά τους πρός τό ἱερό πρόσωπο τῆς Θεομήτορος. Πολυάριθμοι ἦταν οἱ προσκυνητές πού καί φέτος περπάτησαν ἀπό τόν Ἅγιο Νικόλαο, ἀπό τήν Ἱεράπετρα, καί ἀπό τή διακλάδωση τῆς ἐθνικῆς ὁδοῦ μέχρι καί τό Μοναστήρι, ἐκδηλώνοντας μέ αὐτό τόν τρόπο τήν σταθερή πίστη τους στήν ἀμετάθετη «ἐλπίδα πάντων τῶν χριστιανῶν» ἤ ἐκπληρώνοντας κάποιο τάμα τους πρός τή Κυρά Φανερωμένη. Ἀλλά καί τίς προηγούμενες ἡμέρες πλῆθος προσκυνητῶν συμμετεῖχε στίς Ἱερές Παρακλήσεις καί τίς πρωινές Θεῖες Λειτουργίες μαζί μέ τούς ἑκατό περίπου «δεκαπενταριστές» πού διέμεναν στούς ξενῶνες καί στά κελλιά ὅλη τήν περίοδο τοῦ Δεκαπενταυγούστου, ἀκολουθώντας πιστά τό μοναστηριακό πρόγραμμα μέ συμμετοχή σέ ὅλες τίς ἱερές ἀκολουθίες τοῦ νυχθημέρου. Ἰδιαίτερα ἐντυπωσιακή ἦταν ἡ πολυπληθής παρουσία τῶν νέων ἀνθρώπων, πολλοί ἀπό τούς ὁποίους προσῆλθαν στό μυστήριο τῆς Ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως καί κοινώνησαν τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων. Τό ἀπόγευμα τῆς Πέμπτης 14 Αὐγούστου μέ πάνδημη συμμετοχή ἀπό ὅλο τό Νομό Λασιθίου τελέσθηκε ὁ Μέγας πανηγυρικός Ἑσπερινός, στόν ὁποῖο χοροστάτησε ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ. Εὐγένιος, ὁ ὁποῖος καί εὐλόγησε τούς ἄρτους στό προαύλιο τοῦ πανηγυρίζοντος σπηλαιώδους ναοῦ. Τήν ποιμαντορική ἐγκύκλιο τοῦ Σεβασιμιωτάτου Μητροπολίτου κ. Εὐγενίου ἐπί τῇ ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου ἀνέγνωσε ὁ Πανοσιολογιώτατος Πρωτοσύγκελλος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἱεραπύτνης καί Σητείας Ἀρχιμ. π. Κύριλλος Διαμαντάκης, ἐνῶ ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης κ. Εὐγένιος εὐχήθηκε χρόνια πολλά σέ ὅλους τους εὐλαβεῖς προσκυνητές καί εὐχαρίστησε τούς παρευρισκομένους ἐκπροσώπους τῶν τοπικῶν Ἀρχῶν καί ἰδιαιτέρως τόν Διοικητή καί τούς ἄνδρες τοῦ Τμήματος Τροχαίας Ἱεράπετρας γιά τή ἄψογη ρύθμιση τῆς κυκλοφορίας καί κατά τή φετεινή πανήγυρη. Ἀνάμεσα στούς πιστούς, πού κατέκλυσαν τό μοναστήρι γιά νά συμμετάσχουν στόν πανηγυρικό Ἑσπερινό της ἑορτῆς καί νά προσκυνήσουν τή θαυματουργή εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Φανερωμένης στό χαριτόβρυτο σπηλαιώδη ναό τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου ἐκζητώντας τίς πρεσβεῖες καί τή σκέπη τῆς Κυρᾶς Φανερωμένης, ἦταν ὁ Δήμαρχος Ἱεράπετρας κ. Σήφης Ἀναστασάκης, ὁ Περιφερ. Σύμβουλος 56

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

κ. Νεκτ. Παπαβασιλείου, ὁ Διοικητής τοῦ Τμήματος Τροχαίας Ἱεράπετρας κ. Νεκτάριος Φρονιμάκης, ὁ Λιμενάρχης Ἱεράπετρας κ. Ἰω. Παπαδάκης, οἱ πρώην πολιτευτές καί πολύς κόσμος ἀπό τίς ἐπαρχίες Μεραμβέλλου καί Ἱεράπετρας. Ἀνήμερα τῆς πανηγύρεως τελέσθηκε ἡ ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου, χοροστατοῦντος τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ. Εὐγενίου, ὁ ὁποῖος εὐλόγησε καί τό πλῆθος τῶν προσφερομένων ἄρτων, καί ἀκολούθησε ἡ Ἀρχιερατική Θεία Λειτουργία, κατά τήν ὁποία ἔλαβαν μέρος ὁ Πρωτοσύγκελλος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως καί ὁ ὑπεύθυνος τῆς Μονῆς Πανοσιολογιώτατος Ἀρχιμ. π. Παϊσιος Δερμιτζάκης. Ἀξιοσημείωτο εἶναι τό γεγονός ὅτι προσῆλθε «μετά φόβου Θεοῦ, πίστεως καί ἀγάπης» καί μετάλαβε τῶν ἀχράντων Μυστηρίων μεγάλος ἀριθμός πιστῶν ὅλων τῶν ἡλικιῶν καί ἰδιαίτερα πολλοί νέοι ἄνθρωποι πού συμμετεῖχαν μέ κατάνυξη στήν πανήγυρη τῆς Μονῆς. Ἀντί κηρύγματος ἀναγνώσθηκε ἡ ποιμαντορική ἐγκύκλιος τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου κ. Εὐγενίου πρός τόν Ἱερό Κλῆρο, τίς Μοναστικές Ἀδελφότητες καί τόν εὐσεβῆ λαό τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἱεραπύτνης καί Σητείας. Ἀκολούθησε καφές καί δεξίωση στήν Τράπεζα τῆς Μονῆς. Η ορκωμοσια των νεων δημοτικων αρχων στουσ δημους σητειασ και Ιεραπετρας •Μέσα σέ ἐγκάρδια ἀτμόσφαιρα πραγματοποιήθηκε τό μεσημέρι τῆς Κυριακῆς 24 Αὐγούστου στό δημοτικό κατάστημα Σητείας ἡ τελετή ὁρκωμοσίας τῆς νέας δημοτικῆς ἀρχῆς τοῦ Δήμου Σητείας. Τήν ὁρκωμοσία τοῦ ἐπανεκλεγέντος Δημάρχου κ. Θεοδώρου Πατεράκη καί τῶν ὑπόλοιπων μελῶν τῆς νέας δημοτικῆς ἀρχῆς τέλεσε ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ. Εὐγένιος, περιστοιχούμενος ἀπό τόν Ἡγούμενο τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Τοπλοῦ Ἀρχιμ. Φιλόθεο Σπανουδάκη. Ὁ Σεβ. κ. Εὐγένιος εὐχήθηκε στόν Δήμαρχο κ. Θεοδ. Πατεράκη, τά μέλη τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου, καί τά Μέλη καί τούς Ἐκπροσώπους τῶν Τοπικῶν Κοινοτήτων καλή ἐπιτυχία στό ἔργο πού ἀναλαμβάνουν ἀπό 1 Σεπτεμβρίου. Παρόντες ἦταν ὁ Γενικός Γραμματέας τῆς Ἀποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης κ. Γρηγόριος Ροκαδάκης καί ἡ Ἀντιπεριφερειάρχης Λασιθίου κ. Πελαγία Πετράκη. •Παρουσίᾳ πλήθους δημοτῶν πραγματοποιήθηκε τό βράδυ τῆς Δευτέρας 25 Αὐγούστου στή δημοτική αἴθουσα «Μελίνα Μερκούρη» ἡ τελετή ὁρκωμοσίας τῆς νέας δημοτικῆς ἀρχῆς τοῦ Δήμου Ἱεράπετρας. Τήν ὁρκωμοσία τοῦ νεοεκλεγέντος Δημάρχου κ. Θεοδοσίου Καλατζάκη καί τῶν ὑπόλοιπων μελῶν τῆς νέας δημοτικῆς ἀρχῆς τέλεσε ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ. Εὐγένιος, περιστοιχούμενος ἀπό τόν Πανοσιολογιώτατο Πρωτοσύγκελλο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἀρχιμ. Κύριλλο Διαμαντάκη καί ἀπό πλειάδα Ἐφημερίων τῆς περιοχῆς. 57

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

Ὁ ὁρκισθείς Δήμαρχος κ. Θεοδ. Καλατζάκης στή σύντομη ὁμιλία του σημείωσε ὅτι ὑπάρχει ἐπίγνωση τῶν σημαντικῶν ἐλλείψεων καί προβλημάτων τοῦ Δήμου ἀλλά καί ἡ ἑτοιμότητα τοῦ ἴδιου καί τῶν συνεργατῶν του γιά νά ξεκινήσει μιά νέα πορεία γιά τόν Δῆμο Ἱεράπετρας. Ἐπίσης, χαιρετισμό ἀπηύθυναν ὁ παριστάμενος Βουλευτής Ν. Λασιθίου κ. Κ. Δερμιτζάκης, o ἀπερχόμενος Δήμαρχος Ἱεράπετρας κ. Ἰωσήφ Ἀναστασάκης, ἡ Ἀντιπεριφερειάρχης Λασιθίου κ. Πελαγία Πετράκη, οἱ ἐπικεφαλῆς τῶν δημοτικῶν παρατάξεων κ. Γ. Προεστάκης, Μιχ. Μαχαιρᾶς, Ἐμμ. Γερακιανάκης, Ἑλ. Βλάσση καί Μ. Κοτσυφάκη. Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης κ. Εὐγένιος εὐχήθηκε στόν νέο Δήμαρχο κ. Θεοδόσιο Καλατζάκη στά μέλη τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου, τῆς Δημοτικῆς Κοινότητας καί στά Μέλη καί τούς Ἐκπροσώπους τῶν Τοπικῶν Κοινοτήτων τοῦ Δήμου Ἱεράπετρας καλή δύναμη στό ἔργο τῆς διοίκησης τοῦ Δήμου καί καλή συνεργασία πρός ὄφελος τῆς τοπικῆς κοινωνίας. Η πανηγυρη της Ιερας Μονης Τιμιου Προδρομου καψα Μέ τή δέουσα ἐκκλησιαστική λαμπρότητα καί μεγάλη συμμετοχή πιστῶν ἀπό ὅλη τή Μητροπολιτική περιφέρεια πανηγύρισε τήν Παρασκευή 29/9, ἑορτή τῆς ἀποτομῆς τῆς κεφαλῆς τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου Προδρόμου καί Βαπτιστοῦ, ἡ Ἱερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Καψᾶ. Τήν παραμονή ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ. Εὐγένιος χοροστάτησε στήν ἀκολουθία τοῦ Μεγάλου Ἑσπερινοῦ τῆς ἑορτῆς, εὐλόγησε τούς προσφερόμενους ἄρτους καί κήρυξε ἐπίκαιρα γιά τό προφητικό καί προδρομικό ἔργο τοῦ «σεβασμιώτερου τῶν Προφητῶν» καί τοῦ «μείζονος ἐν γεννητοῖς γυναικῶν». Στήν ἀκολουθία ἔλαβαν μέρος ὁ Πανοσιολ. Πρωτοσύγκελλος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἀρχιμ. Κύριλλος Διαμαντάκης, ὁ Ἡγούμενος τῆς Μονῆς Ἀρχιμ. Μεθόδιος Περάκης καί Ἐφημέριοι τῆς περιοχῆς καί ἔψαλε καλλικέλαδος χορός ἱεροψαλτῶν καί συμμετεῖχε πλῆθος πιστῶν, ἀνάμεσα στούς ὁποίους ἦταν ὁ ἀπερχόμενος Δήμαρχος Ἱεράπετρας κ. Σήφης Ἀναστασάκης, ὁ πρώην Δήμαρχος Ἱεράπετρας κ. Ν. Χριστοφακάκης, ὁ Διοικητής τῆς Ναυτικῆς Βάσης Κυριαμαδίου Ἀντιπλοίαρχος κ. Γεώργιος Καθεκλάκης καί ὁ Διοικητής τοῦ Λιμεναρχείου Ἱεράπετρας κ. Ἰω. Παπαδάκης καί ἐκπρόσωποι τοῦ 3ου Κ.Ε.Π. Ζήρου. Ο Σεβ. Μητροπολιτης ιεραπυτνησ και σητειασ κ. Ευγενιος: •Τό Σάββατο 16/8 χοροστάτησε κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου, εὐλόγησε τούς προσφερόμενους ἄρτους καί στή συνέχεια ἱερούργησε καί κήρυξε τόν θεῖο λόγο στόν Ἱερό Ναό Ἁγίας Καλλιόπης Μόχλου τῆς Ἐνορίας Μυρσίνης Σητείας, ἐπί τῇ ἐπετείῳ τῶν ἱερῶν Ἐγκαινίων τοῦ ναοῦ. •Τό ἑσπέρας τῆς ἴδιας ἡμέρας τέλεσε τό Μυστήριο τοῦ γάμου τῶν Κωνσταντίνου Γ. Σκαρβέλη καί Ἐμμανουέλας Ν. Βιτσεντζάκη στόν Ἱερό Ναό Ἁγίων Θεοπατόρων Ἰωακείμ καί Ἄννης στήν περιοχή «Κυμουργιώτης» Σητείας. •Τήν Κυριακή 17/8 χοροστάτησε κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου καί στή συνέχεια ἱερούργησε, κήρυξε τόν θεῖο λόγο καί τέλεσε τό τεσσαρακονθήμερο μνημόσυνο τοῦ μακαριστοῦ Ἀναστασίου Καραγιαννάκη στόν Ἱερό Καθεδρικό Ναό Ἁγίας Αἰκατερίνης πόλεως Σητείας.

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

•Τήν Τετάρτη 20/8 προέστη στήν ἐξόδιο ἀκολουθία τοῦ μακαριστοῦ Ἀργυρίου Κουβάκη τοῦ Χαραλάμπους στόν Ἱερό Ναό Τιμίου Σταυροῦ Χανδρᾶ Σητείας. •Τήν Κυριακή 24/8 χοροστάτησε στήν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου καί στή συνέχεια ἱερούργησε, κήρυξε ἐπίκαιρα τόν θεῖο λόγο καί τέλεσε τό ἐτήσιο μνημόσυνο τοῦ μακαριστοῦ Γεωργίου Ροδουσάκη στόν βυζαντινό Ἱερό Ναό Παναγίας Λιθινῶν Σητείας. •Τό ἑσπέρας τῆς Κυριακῆς 24/8 χοροστάτησε κατά την ἀκολουθία τοῦ πανηγυρικοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς ἑορτῆς τῆς μνήμης ἑορτῆς τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Τίτου, πρώτου Ἐπισκόπου καί πάτρωνα τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, εὐλόγησε τούς προσφερόμενους ἄρτους καί κήρυξε τόν θεῖο λόγο στόν νεόδμητο φερώνυμο Ναό τῆς Ἐνορίας Κουτσουρᾶ. •Τή Δευτέρα 25/8, μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Τίτου, πρώτου Ἐπισκόπου καί ἱδρυτοῦ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης, ἀνταποκρινόμενος σέ πρόσκληση τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Γορτύνης καί Ἀρκαδίας κ.κ. Μακαρίου, χοροστάτησε κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου καί ἀκολούθως συνιερούργησε μετά τοῦ οἰκείου Ἱεράρχου στόν πανηγυρίζοντα Ἱερό Καθεδρικό Ναό Ἁγίου Τίτου Τυμπακίου, πέριξ τοῦ ὁποίου ἔγινε ἡ λιτάνευση τῆς ἱερᾶς εἰκόνος τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Τίτου καί ἡ εὐλόγηση τῶν ἄρτων. •Τό μεσημέρι προέστη στήν ἐξόδιο ἀκόλουθία τοῦ μακαριστοῦ Εὐαγγέλου Δερμιτζάκη, κατά σάρκα πατρός τοῦ Πανοσιολ. Ἀρχιμ. π. Παϊσίου Δερμιτζάκη, στόν Ἱ. Ναό Ἁγίου Εὐγενίου Μεσαμπελιῶν Ἡρακλείου. •Τό ἑσπέρας τῆς Τρίτης 26/8 χοροστάτησε χοροστάτησε κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ, εὐλόγησε τούς προσφερόμενους ἄρτους καί κήρυξε ἐπίκαιρα στό πλῆθος τῶν πιστῶν πού κατέκλυσαν τόν πανηγυρίζοντα Ἱερό Ναό Ἁγίου Φανουρίου Ἐνορίας Παπαγιαννάδων Σητείας. •Τήν Τετάρτη 27/8, μνήμη τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Φανουρίου τοῦ Θαυματουργοῦ, παρέστη συμπροσευχόμενος κατά τήν τελεσθεῖσα θεία Λειτουργία στόν Ἱερό Ναό Ναό Μιχαήλ Ἀρχαγγέλου πόλεως Ἱεράπετρας, ὅπου τέλεσε τό μνημόσυνο τοῦ μακαριστοῦ Δημητρίου Γ. Σφακιανάκη. •Τήν Παρασκευή 29/9 παρέστη στήν ὁρκωμοσία τῆς νέας Περιφερειακῆς ἀρχῆς Κρήτης πού τελέσθηκε στή Βασιλική τοῦ Ἁγίου Μάρκου Ἡρακλείου ἀπό τόν Σεβ. Μητροπολίτη Λάμπης, Συβρίτου καί Σφακίων κ. Εἰρηναῖο καί εὐχήθηκε τά δέοντα στόν ἐπανεκλεγέντα Περιφερειάρχη κ. Σταῦρο Ἀρναουτάκη. •Τό ἀπόγευμα τῆς ἴδιας ἡμέρας, κατόπιν προσκλήσεως τοῦ ἐπανεκλεγέντος Δημάρχου Μαλεβιζίου κ. Κων. Μαμουλάκη καί σχετικῆς ἀδείας του Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ. Εἰρηναίου, τέλεσε τήν ὁρκωμοσία τῆς νέας

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

Δημοτικῆς Ἀρχῆς τοῦ Δήμου Μαλεβιζίου στό Δημαρχεῖο τοῦ Δήμου στό Γάζι Ἡρακλείου καί εὐχήθηκε καλή ἐπιτυχία στό ἔργο τῆς δημοτικῆς ἀρχῆς. •Τό Σάββατο 30/8 τέλεσε τήν ὁρκωμοσία τῆς νέας Δημοτικῆς Ἀρχῆς τοῦ Δήμου Ἡρακλείου στή Βασιλική του Ἁγίου Μάρκου Ἡρακλείου, ὡς ἐκπρόσωπος τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ. Εἰρηναίου καί εὐχήθηκε καλή δημοτική περίοδο στόν νεοεκλεγέντα Δήμαρχο Ἡρακλείου κ. Βασ. Λαμπρινό καί στά μέλη τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου, τῶν Δημοτικῶν Ἑνοτήτων καί τῶν Τοπικῶν Συμβουλίων. •Τήν Κυριακή 31/8, κατόπιν ἀδείας τοῦ Σεβ. Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κ. Εἰρηναίου καί προσκλήσεως τοῦ Ἐφημερίου τῆς Ἐνορίας Δαφνῶν Πρωτοπρ. π. Γεωργίου Λαμπράκη, χοροστάτησε κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου καί στή συνέχεια περιστοιχούμενος ἀπό Ἐφημερίους τῆς περιοχῆς, τέλεσε τή Θεία Λειτουργία, κήρυξε κατάλληλα τό θεῖο λόγο καί προέστη τῆς λιτανεύσεως τῆς ἱερᾶς εἰκόνας καί τεμαχίου τῆς Ἁγίας Ζώνης στόν πανηγυρίζοντα Ἱερό Ἐνοριακό Ναό Ἁγ. Ζώνης Δαφνῶν Ἡρακλείου. •Τή Δευτέρα 1 Σεπτεμβρίου τέλεσε τόν Ἁγιασμό στό Δημαρχεῖο Ἱεράπετρας καί εὐχήθηκε καλή δημοτική περίοδο στόν νέο Δήμαρχο κ. Θεοδ. Καλατζάκη καί τά παριστάμενα μέλη τοῦ νέου Δημοτικοῦ Συμβουλίου, παρουσίᾳ τῶν ἐπικεφαλῆς τῶν δημοτικῶν παρατάξεων, τοῦ ἀπελθόντος Δημάρχου κ. Σ. Ἀναστασάκη καί ὑπαλλήλων τοῦ Δήμου. •Τήν Κυριακή πρό τῆς Ὑψώσεως 7/9 χοροστάτησε κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου καί στή συνέχεια ἱερούργησε, κήρυξε ἐπίκαιρα τόν θεῖο λόγο καί τέλεσε τό τεσσαρακονθήμερο μνημόσυνο τοῦ μακαριστοῦ Ἰωάννου Λιναρδάκη στόν Ἱερό Ἐνοριακό Ναό Ἁγίας Τριάδος Μαρωνιᾶς Σητείας. •Τό ἑσπέρας τῆς Δευτέρας 8/9 χοροστάτησε κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ, εὐλόγησε τούς προσφερόμενους ἄρτους καί κήρυξε ἐπίκαιρα στό πλῆθος τῶν πιστῶν πού κατέκλυσαν τό πανηγυρίζοντα Ἱερό Ναό τῶν Ἁγίων Θεοπατόρων Ἰωακείμ καί Ἄννης τῆς Ἐνορίας Εὐαγγελισμοῦ Θεοτόκου πόλεως Σητείας πού βρίσκεται στήν περιοχή «Κυμουργιώτης» Ἀχλαδίων Σητείας. •Tήν Τετάρτη 10/9 μετεῖχε στίς ἐργασίες τῆς συνεδρίας τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης. •Τήν ἴδια ἡμέρα προέστη στήν ἐξόδιο ἀκολουθία τῆς μακαριστῆς Μαρίας συζ. Ἰωάννου Φανουράκη καί ἐκφώνησε ἐπικήδειο λόγο γιά τήν ἐκλιποῦσα στόν Ἱερό Ναό Μιχαήλ Ἀρχαγγέλου πόλεως Ἱεράπετρας. •Τό ἑσπέρας τῆς ἴδιας ἡμέρας, περιστοιχούμενος ἀπό Κληρικούς τῆς περιοχῆς χοροστάτησε, εὐλόγησε τούς ἄρτους καί κήρυξε κατάλληλα κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ στή πανηγυρίζουσα πάλαι ποτέ διαλάμψασα Ἱερά Μονή Ἁγίας Σοφίας Ἀρμένων Σητείας.

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

Με λαμπροτητα και μεγαλη συμμετοχη πιστων πανηγυρισε η Παναγια των Λιθινων Τή Δευτέρα 8 Σεπτεμβρίου, ἑορτή τοῦ Γενεσίου τῆς Θεοτόκου, πανηγύρισε μέ ἐκκλησιαστική λαμπρότητα καί μεγάλη συμμετοχή Κλήρου καί λαοῦ ὁ ἱστορικός Βυζαντινός Ναός τῆς Παναγίας στίς Λιθίνες Σητείας. Τό ἀπόγευμα τῆς Κυριακῆς 7 Σεπτεμβρίου, ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ. Εὐγένιος, περιστοιχούμενος ἀπό τόν Πρωτοσύγκελλο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἀρχιμ. Κύριλλο Διαμντάκη, τόν Ἡγούμενο τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Καψᾶ Ἀρχιμ. Μεθόδιο Περράκη καί πλειάδα Ἐφημερίων της εὐρύτερης περιοχῆς, χοροστάτησε κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Μεγάλου πανηγυρικοῦ Ἑσπερινοῦ της ἑορτῆς, εὐλόγησε τό πλῆθος τῶν προσφερομένων ἄρτων, κήρυξε τόν θεῖο λόγο καί προέστη στή λιτάνευση τῆς θαυματουργῆς εἰκόνας τῆς Θεοτόκου μέ τή συμμετοχή τῶν ἐκπροσώπων τῆς Δημοτικῆς Ἀρχῆς τῶν λοιπῶν τοπικῶν Ἀρχῶν, τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων καί τῶν Σωμάτων Ἀσφαλείας τῆς περιοχῆς καί ἑκατοντάδων πιστῶν ἀπό ὁλόκληρη τή Μητροπολιτική περιφέρεια. Στήν ἐμπνευσμένη ὁμιλία του ὁ Σεβασμιώτατος ἀναφέρθηκε, μεταξύ ἄλλων, στή χαρά πού ἔφερε ἡ Γέννηση τῆς Θεοτόκου σ’ ὅλο τόν κόσμο, «γιατί ὅπως ὁ αὐγερινός προμηνύει τόν ἐρχομό τοῦ ἡλίου ἔτσι καί ἡ Γέννηση της προεμήνυσε τή Γέννηση τοῦ Χριστοῦ, πού ἦταν ὁ ἥλιος τῆς Δικαιοσύνης, καί σήμανε τή βέβαιη ἐλπίδα τῆς ἀπελευθέρωσης τῶν ἀνθρώπων ἀπό τά δεσμά τῆς ἁμαρτίας καί τήν αἰώνια καταδίκη-κόλαση». Τό βράδυ τελέσθηκε ἡ Ἱερά Παράκληση στήν Ὑπεραγία Θεοτόκο καί ἡ καθιερωμένη ἀγρυπνία μέ τήν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου καί τή νυκτερινή Θεία Λειτουργία στόν παλαιό, ἱστορικό καί κατάγραφο Ναό τῆς Παναγίας. Ἀνήμερα τῆς πανηγύρεως, Δευτέρα 8/9, τελέσθηκε ἡ ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου, στήν ὁποία χοροστάτησε ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ. Εὐγένιος, ὁ ὁποῖος εὐλόγησε τούς ἄρτους καί στή συνέχεια, περιστοιχούμενος ἀπό τόν Πανοσιολ. Πρωτοσύγκελλο καί Κληρικούς τῆς περιοχῆς, ἱερούργησε καί κήρυξε κατάλληλα τόν θεῖο λόγο. Ἀναφέρθηκε στά θεολογικά μηνύματα τῆς θαυμαστῆς γεννήσεως τῆς Θεοτόκου Μαρίας ἀπό τήν πρώην στείρα Ἄννα, καί ὑπογράμμισε, ὅτι ὅποιος δέν ἔχει τόν Θεό Πατέρα στή ζωή του καί τήν Παναγία Μητέρα δική του καί ὅποιος δέν ἀναγνωρίζει τήν Παναγία ὡς Θεοτόκο τή γεννήσασα τόν Σωτήρα Χριστό, βρίσκεται ἐκτός τῆς σωτηρίας, ὅπως λένε οἱ ἅγιοι Πατέρες. Παρόντες ἦταν κατά τόν πανηγυρικό Ἑσπερινό τῆς παραμονῆς καί τή λιτάνευση τῆς ἱερᾶς εἰκόνος τῆς Παναγίας ὁ Δήμαρχος Σητείας κ. Θεόδωρος Πατεράκης, οἱ Ἀντιδήμαρχοι τοῦ Δήμου Σητείας κ. Ν. Λαντζανάκης καί κ. Χ. Λεβεντέρης, ὁ Πρόεδρος καί τά Μέλη τῆς Τοπικῆς Κοινότητας Λιθινῶν, ὁ Διοικητής Σμήναρχος κ. Γεώργιος Δημητρόπουλος καί Ἀξιωματικοί του 3ου Κ.Ε.Π. Ζήρου καί πλῆθος πιστῶν ἀπό τίς ἐπαρχίες Σητείας καί Ἱεράπετρας. 61

Ἄγκυρα Ἐλπίδος

Ο Αγιασμος για την εναρξη του σχολικου ετους 2014-2015 στα Λυκεια και τα Γυμνασια της Σητείας Μέ τόν καθιερωμένο Ἁγιασμό ξεκίνησε καί ἐπίσημα τήν Πέμπτη 11 Σεπτεμβρίου τό νέο σχολικό ἔτος 2014-2015. Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ. Εὐγένιος, περιστοιχούμενος ἀπό Ἐφημερίους της Σητείας, τέλεσε τήν ἀκολουθία τοῦ Ἁγιασμοῦ γιά τήν ἔναρξη τῆς νέας σχολικῆς χρονιᾶς στό Γενικό Λύκειο, στό ΕΠΑ.Λ. καί στά δύο Γυμνάσια (1ο καί 2ο) τῆς πόλεως τῆς Σητείας. Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης κ. Εὐγένιος μετά τό χύπημα τοῦ πρώτου κουδουνιοῦ τῆς νέας περιόδου καί τήν ἀκολουθία τοῦ Ἁγιασμοῦ εὐχήθηκε ἐγκάρδια στούς μαθητές, στούς Καθηγητές καί στούς γονεῖς ἡ νέα σχολική χρονιά νά εἶναι ἐποικοδομητική, πλούσια σέ γνώσεις, σέ ἐκπαιδευτικές δραστηριότητες καί ἐμπειρίες, κυρίως ὅμως γεμάτη ἀπό τό φωτισμό καί τή Χάρη τοῦ Θεοῦ. Στό Ἑνιαῖο Λύκειο καί στό ΕΠΑ.Λ. Σητείας, ἐκτός ἀπό τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη κ. Εὐγένιο, εὐχές γιά τό νέο διδακτικό ἔτος ἀπηύθυναν ὁ Δήμαρχος κ. Θ. Πατεράκης, ἡ Ἀντιπεριφερειάρχης Λασιθίου κ. Πελ. Πετράκη καί οἱ Διευθυντές τῶν δύο Σχολείων κ. Γ. Ταμπουρατζῆς καί Γρ. Προϊστάκης ἀντίστοιχα. Στή συνέχεια ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ.κ. Εὐγένιος, μετέβη στά δύο Γυμνάσια (1ο καί 2ο) τῆς πόλεως, ὅπου περιστοιχούμενος ἀπό Ἐφημερίους τῆς πόλεως, τέλεσε τόν Ἁγιασμό μέ τήν παρουσία τῶν ἐκπροσώπων τῶν τοπικῶν Ἀρχῶν, τῶν δύο Διευθυντῶν κ. Γεωργίου Ρουσομουστακάκη καί κ. Νικολ. Τσαντάκη, τοῦ συλλόγου τῶν καθηγητῶν καί σύσσωμης τῆς μαθητικῆς κοινότητας τῶν δύο σχολικῶν μονάδων. Τό βαρυσήμαντο μήνυμα τοῦ Σεβ. Ποιμενάρχου κ. Εὐγενίου πρός τούς καθηγητές καί τούς μαθητές ἀνέγνωσε ὁ Αἰδεσιμολ. Πρωτοπρ. π. Φιλοκτήμων Αὐγουστινάκης, ἐνῶ σύντομο χαιρετισμό ἀπηύθυναν ὁ Δήμαρχος κ. Θεόδ. Πατεράκης, ἡ Ἀντιπεριφερειάρχης τῆς Π. Ε. Λασιθίου κ. Πελαγία Πετράκη καί ὁ Διευθυντής τοῦ 2ου Γυμνασίου κ. Ν. Τσαντάκης. Στήν τελετή τοῦ Ἁγιασμοῦ παρέστησαν ὁ Δήμαρχος Σητείας κ. Θεόδωρος Πατεράκης, ἡ Ἀντιπεριφερειάρχης τῆς Περιφ. Ἑνότητας Λασιθίου κ. Πελαγία Πετράκη, ὁ Σχολικός Σύμβουλος τῶν Φιλολόγων Ν. Λασιθίου κ. Δημ. Βλαχοδῆμος, οἱ ἐκπρόσωποι τῶν Συλλόγων Γονέων καί Κηδεμόνων, μέλη τῆς Σχολικῆς Ἐπιτροπῆς καί ἀρκετοί γονεῖς. Ἐπίσης, στό Ἑνιαῖο Λύκειο παρέστη ὁμάδα μαθητῶν ἀπό τή Γερμανία στό πλαίσιο προγράμματος πολιτιστικῶν-ἐκπαιδευτικῶν ἀνταλλαγῶν. Η πανηγυρη του Ιερου Ναου Τιμιου Σταυρου Ιεραπετρας Σύμφωνα μέ τήν ἐκκλησιαστική τάξη καί μέ ἱερή κατάνυξη ἑορτάσθηκε τήν Κυριακή 14 Σεπτεμβρίου ἡ παγκόσμια Ὕψωση τοῦ Τιμίου καί Ζωοποιοῦ Σταυροῦ στόν φερώνυμο πανηγυρίζοντα Ἐνοριακό Ναό τῆς Ἱεράπετρας. Τό ἀπόγευμα τοῦ Σαββάτου 13/9 ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ. Εὐγένιος, περιστοιχούμενος ἀπό Ἐφημερίους τῆς πόλεως, χοροστάτησε στόν πανηγυρικό Ἑσπερινό τῆς ἑορτῆς, εὐλόγησε τούς προσφερόμενους ἄρτους καί μίλησε κατάλληλα στό πλῆθος τῶν πιστῶν πού κατέκλυσε τόν πανηγυρίζοντα ναό. Στή συγκινητική καί ἀπό καρδίας ὁμιλία τοῦ ὁ Σεβασμιώτατος ἀναφέρθηκε στή γεγονός τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, ἀλλά καί στή σημασία τῆς ἄρσης τοῦ προσωπικοῦ σταυροῦ στή ζωή τοῦ χριστιανοῦ, τόν ὁποῖο χαρακτηρίζει τό πολίτευμα τοῦ Σταυροῦ, πού ἦταν καί τό πολίτευμα τῆς χριστιανικῆς Βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας. Γι᾽ αὐτό καί ὡς ἐθνικός ὕμνος τοῦ Βυζαντίου εἶχε καθιερωθεῖ ἀπό τόν αὐτοκράτορα Ἡρά62

Περισσοτερες ειδήσεις καί φωτογραφίες στόν καθημερινά ενημερωμένο ιστοχωρο της ιερας Μητροπολεως: www.imis.gr κλειο το Ἀπολυτίκιο τῆς ἑορτῆς τοῦ Τιμίου Σταυροῦ «Σῶσον Κύριε τόν λαόν Σου». Μετά τό πέρας τοῦ Ἀρχιερατικοῦ Ἑσπερινοῦ ἀκολούθησαν οἱ Χαιρετισμοί τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Ἀνήμερα τῆς ἑορτῆς, Κυριακή 14/9, ὁ Σεβ. Μητροπολίτης κ. Εὐγένιος χοροστάτησε στήν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου, προέστη στήν τελετή τῆς Ὑψώσεως καί στή συνέχεια ἱερούργησε καί κήρυξε τόν θεῖο λόγο στούς πολυάριθμους πιστούς στόν ἴδιο πανηγυρίζοντα ναό, κάνοντας ἰδιαίτερη ἀναφορά στό Τίμιο καί Ζωοποιό Σταυρό τοῦ Κυρίου μας, ὡς τό κατ᾿ ἐξοχήν χριστιανικό σύμβολο θυσίας καί προσφορᾶς, σημειώνοντας ὅτι ἀποτελεῖ «ὅπλον κατά τοῦ διαβόλου», διά τοῦ ὁποίου τελειοῦνται τά ἱερά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία «ἐν τοῖς Μυστηρίοις σημαίνεται», καί ἡ ἀνθρώπινη ἀδυναμία, οἱ δοκιμασίες, οἱ θλίψεις τῆς ζωῆς μετατρέπονται σέ εὐλογία καί ὑπερβολή τῆς δυνάμεως τοῦ Θεοῦ. Ἐπίσης, ὁ Σεβ. κ. Εὐγένιος χειροθέτησε σέ Ἀναγνώστη τόν ἱεροψάλτη κ. Μιχαήλ Παπαγρηγορίου, ὁ ὁποῖος ἀμισθί διακονεῖ στό ἀριστερό ἀναλόγιο τοῦ πανηγυρίζοντος Ναοῦ. Τήν πανήγυρη τίμησαν μέ τήν παρουσία τους ὁ Δήμαρχος Ἱεράπετρας κ. Θεοδόσιος Καλατζάκης, οἱ Ἀντιδήμαρχοι κ.κ. Χ. Κορνάρος, Ἀ. Πανταζῆς, Γ. Παπαδοπετράκης καί ὁ Διοικητής τοῦ Τμήματος Τροχαίας Ἱεράπετρας κ. Ν. Φρονιμάκης. Αρχιερατικο μνημοσυνο για τα θυματα του ολοκαυτωματος τον Σεπτεμβρη του 1943 στα δυτικα χωρια του Δημου Ιεραπετρας Τό καθιερωμένο Ἀρχιερατικό μνημόσυνο ὑπέρ ἀναπαύσεως τῶν ψυχῶν τῶν θυμάτων τῆς ναζιστικῆς θηριωδίας τόν Σεπτέμβριο τοῦ 1943 στά δυτικά χωριά τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἱεραπύτνης καί Σητείας τελέσθηκε μέσα σέ κλίμα συγκίνησης καί παρουσία πλήθους κόσμου στή Ρίζα Ἱεράπετρας τήν Κυριακή 14 Σεπτεμβρίου, ἑορτή τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου καί Ζωοποιοῦ Σταυροῦ. Ἡ ἐπιμνημόσυνη δέηση ὑπέρ ἀναπαύσεως καί αἰωνίου μνήμης τῶν 131 Ἐθνομαρτύρων τελέσθηκε ἀπό τόν Σεβ. Μητροπολίτη Ἱεραπύτνης καί Σητείας κ. Εὐγένιο ἐνώπιόν του Ἡρώου τῶν πεσόντων, πού βρίσκεται στόν αὔλειο χῶρο τοῦ πανηγυρίζοντος Ναοῦ τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Ἀκολούθησε ἡ ἔπαρση τῆς σημαίας, προσκλητήριο τῶν πεσόντων καί κατάθεση στεφάνων ἀπό τούς ἐκπροσώπους τῶν πολιτικῶν καί στρατιωτικῶν Ἀρχῶν, τοπικῶν φορέων, ἀντιστασιακῶν ὀργανώσεων καί ἄλλων φορέων, ἀπό τόν ἐκπρόσωπο τοῦ Πανελληνίου Δικτύου Νεολαίας Μαρτυρικῶν Δήμων καί Χωριῶν καί ἀπό τούς Προέδρους τῶν Τοπικῶν Κοινοτήτων τῶν μαρτυρικῶν χωριῶν τῆς Ἱεράπετρας Μύρτου, Γδοχίων, Μύρτου, Ρίζας, Μουρνιῶν, Μύθων, Μεταξοχωρίου, Χριστοῦ καί Μαλλῶν Ἱεράπετρας, καθώς καί ἀπό τούς συγγενεῖς των θυμάτων. Τέλος, τηρήθηκε ἑνός λεπτοῦ σιγή στή μνήμη τῶν θυμάτων καί ἀκολούθησε ἡ ἀνάκρουση τοῦ Ἐθνικοῦ Ὕμνου ἀπό τή Φιλαρμονική τοῦ Δήμου Ἱεράπετρας. Στίς ἐκδηλώσεις τιμῆς καί μνήμης γιά τήν 71η Ἐπέτειο τοῦ Ὁλοκαυτώματος καί τῆς καταστροφῆς τῶν χωριῶν τῆς Ἱεράπετρας, ἀπό τά Γερμανικά Στρατεύματα Κατοχῆς παρέστησαν ὁ Δήμαρχος Ἱεράπετρας κ. Θεοδόσιος Καλατζάκης, ὁ ἐκπρόσωπος τῆς Περιφέρειας Κρήτης κ. Νικ. Δασκαλάκης, Περιφερειακός Σύμβουλος τῆς Περιφερειακῆς Ἑνότητας Λασιθίου, ὁ ἐκπρόσωπος τῆς Ἀποκεντρωμένης Διοίκησης Κρήτης κ. Ἀντ. Σακκαδάκης, ὁ Διοικητής τοῦ 3ου Κ.Ε.Π. Ζήρου κ. Γεώργιος Δημητρόπουλος, ὁ Διοικητής τοῦ Τμήματος Τροχαίας Ἱεράπετρας κ. Νεκτάριος Φρονιμάκης, Ἀντιδήμαρχοι καί μέλη τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου Ἱεράπετρας, οἱ Πρόεδροι καί Μέλη τῶν Τοπικῶν Κοινοτήτων τῶν Μαρτυρικῶν Χωριῶν, συγγενεῖς καί ἀπόγονοι τῶν θυμάτων καί κάτοικοι τῆς περιοχῆς.

ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ

Ταχ. Γραφεῖο ΙΕΡΑΠΕΤΡΑΣ Ἀριθμός Ἄδειας: 5

ISSN 1109-3617