Nεανικά Nεανικά Ἀγκυροβολήματα AγκυροβολήΔ I M H N I A I O Φ Y Λ Λ A Δ I O T H Σ I E PA Σ M H T P O Π O Λ E Ω Σ I E PA Π Y T N H Σ K A I Σ H T E I A Σ Γ I A T O Y Σ N E O Y Σ TEYXOΣ 78 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014
ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΑ Κ ΕΦΑ ΛΑΙΑ
Ὀρθόδοξη παράδοση καὶ λαϊκὸς πολιτισμός Ἡ θερ απευτι κὴ τῶν ἀσθενει ῶν στ ὴ λα ϊ κὴ παράδο ση
Προλογικό Ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ εἶναι περίοδος κατὰ τὴν ὁποία ἐκδηλώνεται, περισσότερο ἀπὸ κάθε ἄλλη, ὁ θεραπευτικὸς χαρακτήρας τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Εἶναι ἡ περίοδος ποὺ ἄσκησε καὶ ἀσκεῖ τὴ μεγαλύτερη ἐπίδραση στὴ λαϊκὴ παράδοση μὲ τὴ νηστεία, τὴν ἐξομολόγηση, τὴν τέλεση τοῦ Εὐχελαίου καὶ τὴ Θεία Κοινωνία. Ὅλα αὐτὰ εἶναι τὰ θεραπευτικὰ μέσα τῆς Ἐκκλησίας ἡ ὁποία ἀντιμετωπίζει τὸν ἄνθρωπο ὡς ψυχοσωματικὴ ὕπαρξη καὶ στοχεύει στὴ θεραπεία τοῦ ὅλου ἀνθρώπου, τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος. Γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ ἡ Ἐκκλησία μας ἁγιάζει ὑλικὰ στοιχεῖα, ὅπως
τὸ λάδι, τὸ νερό, τὸ ψωμὶ καὶ τὸ κρασὶ προκειμένου νὰ ἁγιαστεῖ καὶ νὰ θεραπευτεῖ ὁ ἄνθρωπος. Ἡ θεραπεία ὅμως δὲν ὀφείλεται σὲ κάποια ἰδιαίτερη δύναμη-ἐνέργεια ποὺ κρύβεται στὰ ὑλικὰ αὐτὰ ἀλλὰ στὴν ἄκτιστη ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ ποὺ ἐνεργεῖ μέσα ἀπὸ αὐτά. Ἡ θεραπευτικὴ αὐτὴ τῆς ἐκκλησιαστικῆς παράδοσης, ποὺ βλέπει τὴν ἀσθένεια ὄχι μόνο στὴν ὑλικὴ ἀλλὰ καὶ στὴν πνευματική της διάσταση, μᾶς δίνει τὴν ἀφορμὴ νὰ ποῦμε λίγα πράγματα γιὰ τὴν ἐναλλακτικὴ ἰατρικὴ καὶ τὶς μεθόδους της. Οἱ ἀσχολούμενοι μὲ αὐτὴν κάνουν λόγο (ὅπως καὶ ἐμεῖς) γιὰ τὴν πνευματικὴ φύση τῆς ἀσθένειας καὶ γιὰ τὴ
θεραπεία της μὲ φάρμακα καὶ μεθόδους ποὺ μεταδίδουν τὴ θεραπευτικὴ πνευματικὴ ἐνέργεια ποὺ ὑπάρχει στὸ σύμπαν, στοὺς ἀσθενεῖς. Τὰ φάρμακα τῆς ἐναλλακτικῆς ἰατρικῆς παρασκευάζονται, λένε, ἀπὸ φυσικὰ ὑλικὰ καὶ εἶναι, κατὰ κάποιο τρόπο, ἐπιστροφὴ σὲ θεραπευτικὲς πρακτικὲς γνωστὲς ἀπὸ τὰ πανάρχαια χρόνια. Ἐκεῖνο ποὺ πρέπει νὰ κάνουμε σαφὲς εἶναι αὐτὸ ποὺ ἀφορᾶ τὴ φύση τῆς πνευματικῆς ἐνέργειας ἡ ὁποία χρησιμοποιεῖται γιὰ θεραπεία. Ξέρομε ὅτι ἡ διάκριση μεταξὺ κτιστοῦ καὶ ἀκτίστου κόσμου εἶναι θεμελιώδης στὴ χριστιανικὴ σκέψη καὶ ξέρομε ἀκόμα ὅτι στὸν κτιστὸ κόσμο μας ἐνεργοῦν διάφορες πνευματικὲς δυνάμεις. Δυνάμεις καθαρὰ ἀνθρώπινες, οἱ ὁποῖες δημιουργοῦν στὸ πλαίσιο τῆς ἀνθρώπινης πνευματικότητας τὶς ἐπιστῆμες, τὶς τέχνες, τὶς διάφορες φιλοσοφίες κλπ., δυνάμεις καὶ ἐνέργειες ποὺ πηγάζουν ἀπὸ τὶς νοερὲς ἀγγελικὲς δυνάμεις καθὼς ἐπίσης καὶ ἀπὸ τὶς δαιμονικὲς δυνάμεις, καὶ κυρίως ἡ ἄκτιστη ἐνέργεια τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ. Ὑπάρχει λοιπὸν ἕνα σοβαρὸ θέμα κριτηρίων ποὺ θὰ μᾶς βοηθήσει νὰ διακρίνουμε τὸ εἶδος τῆς πνευματικῆς ἐνέργειας. Στὴν ἀρχαιοελληνικὴ παράδοση, ἀλλὰ καὶ στὶς ἀνατολικὲς θρησκευτικὲς παραδόσεις, ὅπου δὲν ὑφίσταται διάκριση μεταξὺ κτιστοῦ καὶ ἀκτίστου κόσμου, τὰ πάντα ἀπορρέουν ἀπὸ τὴ θεϊκὴ φύση τοῦ κόσμου. Ἡ ἴδια ἡ φύση δηλαδὴ εἶναι αὐτὸ ποὺ ἐμεῖς ὀνομάζομε Θεό. Μέσα στὸ πλαίσιο αὐτὸ κινοῦνται οἱ ἐναλλακτικὲς θεραπεῖες καὶ γι᾿ αὐτὸ δὲν εἶναι σὲ θέση νὰ διακρίνουν τὴν ἀληθινὴ φύση τῶν πνευματικῶν ἐνεργειῶν, ἀφοῦ ὅλες, κατ᾿ αὐτούς, ἔχουν τὴν ἴδια πηγή. Ἡ «ἐπιστροφὴ» στὴ φύση καὶ στὶς κρυμμένες μέσα σ᾿ αὐτὴν θεραπευτικὲς ἐνέργειες δὲν εἶναι ἡ φύση ποὺ γνω-
ρίζει ὁ ἁπλὸς ἄνθρωπος τοῦ λαοῦ μας καὶ μὲ τὴν ὁποία ἔρχεται σὲ ἐπαφή. Ὁ λαϊκὸς ἄνθρωπος γνωρίζει τὴ φύση ὡς κτίση, ὡς δημιούργημα τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς ἀπονέμει τὴν ἀνάλογη τιμὴ καὶ τὸν σεβασμὸ ἀλλὰ ὄχι λατρεία. Δὲν τὴ θεοποιεῖ οὔτε περιμένει ἀπ’ αὐτὴ κάτι ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ τοῦ δώσει. Τὰ θεραπευτικὰ βοτάνια ποὺ παίρνει ἀπ’ αὐτὴν γιὰ νὰ ἀντιμετωπίσει τὶς ἀρρώστιες ποὺ τὸν βασανίζουν ξέρει πὼς ὁ Θεὸς τά ᾽δωσε, ὅπως ἔδωσε καὶ τὴ γνώση τῆς ἰατρικῆς γιὰ νὰ ἀπαλύνει τὸν πόνο τῶν ἀνθρώπων. Ἡ χρήση τέτοιων φυσικῶν φαρμάκων καὶ ἡ θεραπευτικὴ ποὺ ἀναπτύχθηκε στὸν λαϊκὸ πολιτισμὸ δὲν ἔχει καμιὰ σχέση μὲ τὴ χρήση βοτάνων ἤ ἄλλων «φυσικῶν» σκευασμάτων, ὅπως αὐτὰ ποὺ χρησιμοποιοῦν οἱ ἐναλλακτικὲς θεραπεῖες. Ποιά εἶναι ἡ φύση λοιπὸν τῆς πνευματικῆς ἐνέργειας, ἡ ὁποία παρεμβαίνει θεραπευτικὰ μέσα ἀπὸ τὰ φάρμακα καὶ τὶς πρακτικὲς τῆς ἐναλλακτικῆς ἰατρικῆς; Θέλοντας νὰ βοηθήσουμε τοὺς ἀνθρώπους ποὺ βρίσκονται σὲ ἀπορία γύρω ἀπὸ τὰ θέματα αὐτὰ ζητήσαμε ἀπὸ δύο γιατροὺς νὰ μᾶς γράψουν ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς ἰατρικῆς ἐπιστήμης πῶς ἔχουν τὰ πράγματα. Θὰ ἀκολουθήσουν λοιπὸν δύο κείμενα σχετικὰ μὲ τὸ θέμα αὐτό. Στὸ πρῶτο ἐξετάζεται ἐνδεικτικὰ καὶ ἀντιπροσωπευτικὰ ἡ Ὁμοιοπαθητικὴ ἐνῶ στὸ δεύτερο γίνεται λόγος γιὰ τὰ βότανα· πῶς χρησιμοποιοῦνται στὴν ἰατρικὴ γιὰ τὴν παραγωγὴ φαρμάκων, ἀλλὰ καὶ γενικὰ πῶς χρησιμοποιοῦνται ἀπὸ τὸ λαό μας γιὰ τὴ θεραπεία διαφόρων νοσημάτων. Περισσότερα γιὰ τὶς θεραπευτικὲς αὐτὲς μεθόδους θὰ ποῦμε σὺν Θεῷ στὸ ἑπόμενο τεῦχος. παπα-Νικόλας Ἀλεξάκης
Ἐπιστημονική Ἰατρική Τέχνη καί Παρα-Ιατρική Ὁμοιοπαθητική Σήμερα σέ βιβλιοθῆκες καί στό διαδίκτυο μπορεῖ νά βρεῖ κανείς ἄπειρα βιβλία καί ἱστοσελίδες μέ πάρα πολλές ἐγγραφές σέ πολλές γλῶσσες γιά ποικίλες ἐπιστημονικές καί μή θεραπευτικές. Σέ αὐτή τή σύντομη καταγραφή δέν ἔχει νόημα νά δώσω λεπτομέρειες γιά τήν κάθε θεραπευτική ἀλλά νά ἀπαντήσω στό κυρίαρχο ἐρώτημα: γιατί οἱ ἀσθενεῖς πρέπει νά ἀπευθύνονται σέ ἰατρούς τῆς σύγχρονης ἐπιστημονικά τεκμηριωμένης Ἰατρικῆς Τέχνης καί ὄχι σέ θεραπευτές παρα-επιστημῶν, ὅπως ἡ παραΙατρική ὁμοιοπαθητική. Ὁ ἐλεύθερης βούλησης ἄνθρωπος φύσει ἀμφισβητίας, ἰδιαίτερα μετά ἀπό ἀνεπιτυχεῖς θεραπεῖες του, εὔλογα τίς ἀμφισβητεῖ καθώς καί τούς ἀσκοῦντες θεραπευτές του. Αὐτό ἔχει ὡς συνέπεια τήν ἀναζήτηση ἀποτελεσματικότερων θεραπειῶν καί θεραπευτῶν. O ἄνθρωπος ἀπό τά προϊστορικά χρόνια, μέχρι ἀκόμα καί σήμερα σέ ὁρισμένους λαούς, λαμβάνει «θεραπευτικές» ὑπηρεσίες ἀπό τόν παγανιστή μάγο τῆς φυλῆς του. Ἐντούτοις ἀπό πολύ παλιά κάποιοι χαρισματικοί πρωτοπόροι, ἀντιλήφθηκαν μία ἄλλη θεραπευτική προσέγγιση πού προερχόταν ἀπό παρατηρήσεις, ἀναζήτηση καί θεραπευτικές δοκιμές. Ἔτσι διαχωρίστηκε ἀπό τήν παγανιστική θεραπευτική ἡ κλασσική ἐπιστημονικά τεκμηριωμένη Ἰατρική Τέχνη (Ἱπποκράτης, Περί ἀρχαίας ἰητρικῆς) ὅπως διαχωρίστηκαν καί θεμελιώθηκαν ἀπό ὅλες τίς παρα-επιστῆμες οἱ ἀρχαῖες ἐπιστῆμες ὅπως π.χ. ἀπό τήν ἀστρολογία ἡ ἐπιστημονική ἀστρονομία. Ἔτσι θεμελιώθηκε ἡ ἐπιστημονικά τεκμηριω-
μένη Ἀρχαία Ἰατρική Τέχνη, τήν ὁποία καταγράφει πρωτοποριακά ὁ Ἱπποκράτης, τῆς ὁποίας ἀναφέρει τό δύσκολο ἔργο: «Ὁ μὲν βίος βραχύς, ἡ δὲ τέχνη μακρή, ὁ δὲ καιρὸς ὀξύς, ἡ δὲ πεῖρα σφαλερή, ἡ δὲ κρίσις χαλεπή» (Ἱπποκράτης, Ἀφορισμοί Α,1) καί τή μεγάλη σημασία τῶν χωροβιονομικῶν συνθηκῶν γιά ὑγιῆ διαβίωση, διατροφή κτλ. (Ἱπποκράτης, Περὶ ἀέρων, ὑδάτων, τόπων, Περὶ τροφῆς καί ἄλλα). Ἐπίσης ὁ Ἱπποκράτης ἀντιλαμβάνεται κράσεις τῶν ἀνθρώπων (ἰδιοσυγκρασίες) καί ψυχοσωματική ἀνέλιξη ἐνῶ προσεγγίζει διαγνωστικά καί θεραπευτικά πολλές ἀσθένειες τῆς ἐποχῆς του πού ἀντιμετωπίζονται μέ φάρμακα ὅπως βότανα (βοτανοθεραπεία), χειρουργικά ἤ ἄλλα μέσα διακρίνοντας καί νοσήματα ἀνίατα: «Ὁκόσα φάρμακα οὐκ ἰῆται, σίδηρος ἰῆται ὅσα σίδηρος οὐκ ἰῆται, πῦρ ἰῆται ὅσα δὲ πῦρ οὐκ ἰῆται, ταῦτα χρὴ νομίζειν ἀνίατα» (Ἱπποκράτης, Ἀφορισμοί Ζ,87). Μέ πρότυπο τήν Ἱπποκρατική Ἀρχαία Ἰατρική Τέχνη καί τήν ἐρευνητική ἀναζήτηση στούς αἰῶνες μέ κανόνες τήν ἀνάλυση καί μέ τό σωστό καί τό λάθος ἐξελίχθηκε, συμπληρώθηκε, ἐμπλουτίσθηκε καί ἀναβαθμίστηκε ἡ σύγχρονη ἐπιστημονικά τεκμηριωμένη Ἰατρική Τέχνη. Ἡ ἐπιστημονική πρόοδος καί ἡ τεχνολογική δραστηριότητα τῶν ἀνθρώπων ἐπηρέασαν σημαντικά τίς χωροβιονομικές συνθῆκες μέ ἀποτέλεσμα ἀφενός νά προσεγγισθοῦν, δηλαδή νά διαγνωσθοῦν, νά προληφθοῦν καί νά θεραπευτοῦν ἀποτελεσματικότερα ἤ ἐνδεχομένως νά ἐξαφανιστοῦν παλαιές ἀσθέ-
νειες ἀλλά καί νά ἐμφανιστοῦν καί ἀντιμετωπισθοῦν καί ἄγνωστες νέες ἀσθένειες. Μέ πρότυπα τά βότανα πού μελετήθηκαν πληρέστερα ἀλλά καί νέες ἀνακαλυφθεῖσες μορφές μικροοργανισμῶν, μέ τήν ἀνάπτυξη τῆς ἐπιστήμης καί πρόοδο τῆς τεχνολογίας συντέθηκαν φάρμακα μέ λιγότερες παρενέργειες, μεγαλύτερης διάρκειας δράση καί ἄλλα προτερήματα πού ἀναβάθμισαν τήν σύγχρονη ἐπιστημονική Ἰατρική θεραπευτική. Ἡ μεγάλη ἐπιστημονική καί τεχνολογική ἐξέλιξη, ἰδίως τά τελευταῖα χρόνια, δύσκολα μπορεῖ νά παρακολουθηθεῖ στό σύνολό της ἀπό τούς γιατρούς, γεγονός πού ὁδήγησε στή δημιουργία τῶν ἰατρικῶν εἰδικοτήτων. Ἔτσι ἡ ὅποια ἀνεπαρκής, ἐλλιπής ἤ κακή ἄσκηση τῆς ἐπιστημονικῆς Ἰατρικῆς ὁδηγεῖ πολλές φορές κάποιους ἀσθενεῖς σέ παραεπιστημονικές θεραπευτικές, καί εἰδικότερα στήν ὁμοιοπαθητική. Μέ δεδομένο ὅτι σέ πολλές περιπτώσεις μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου συμβαίνει αὐτόματη ἴαση ἤ ὕφεση τῶν συμπτωμάτων καί τῶν σημείων, ὅπως πόνου, πυρετοῦ, δύσπνοιας κτλ, πού ὀφείλεται σύμφωνα μέ τήν κλασσική ἰατρική σέ γνωστούς ἤ ἄγνωστους μηχανισμούς, ὁ τελευταῖος θεραπευτής, στόν ὁποῖο ἔχει ἀπευθυνθεῖ ὁ ἀσθενής, ὅταν τυχαίνει νά εἶναι ὁμοιοπαθητικός, θεωρεῖται «αὐθεντία» καί διαφημίζεται. Κατά τή διάρκεια τῶν δύο αἰώνων ἀπό τήν ἐμφάνιση τῆς ὁμοιοπαθητικῆς, ἀπό τήν ἵδρυσή της καί τήν ἐφαρμογή της μέχρι σήμερα παρουσιάζονται ἀμφισβητήσεις ἀπό ἐπιστήμονες Ἰατρούς, ἀφοῦ ἡ θεραπευτική της ἀξία δέν τεκμηριώνεται ἀπό σχετικές μελέτες τῆς ἐπιστημονικῆς Ἰατρικῆς. Συγκεκριμένα σέ πρόσφατη ἐμπεριστατωμένη μελέτη, τοῦ 2005, ἀπό τόν Prof. Matthias Egger MD καί τούς συνεργάτες του, ἀπό τό Πανεπιστήμιο τῆς Βέρνης Ἑλβετίας, δόθηκε τό συμπέρασμα ὅτι τά ὁμοι-
οπαθητικά φάρμακα συμπεριφέρονται ὡς εἰκονικά-placebo. Στή Σουηδία, ὅπου παλαιότερα (1996) βραβεύτηκε ὁ «πατέρας» τῆς ὁμοιοπαθητικῆς στήν Ἑλλάδα, ἀργότερα (2011) ἡ διαχείριση τῶν συμπληρωματικῶν καί ἐναλλακτικῶν θεραπειῶν τέθηκε ἐκτός συστήματος ὑγειονομικῆς περίθαλψης ἀπό τήν ἰσχύουσα καί σήμερα Νομοθεσία τῆς Σουηδίας. Παρόλα τά ἀρνητικά συμπεράσματα τῶν κλασσικῶν ἰατρῶν, κάποιοι ἀσθενεῖς ἀναφέρουν ὅτι θεραπεύτηκαν «θαυμαστά» ἀπό ὁμοιοπαθητικούς. Ὅταν ρωτήσετε τόν ὁμοιοπαθητικό θά σᾶς πεῖ ὅτι οἱ ἀσθενεῖς αὐτοί θεραπεύτηκαν μέ τή σωστή ὁμοιοπαθητική διάγνωση καί τήν ὁμοιοπαθητική παρέμβαση μέ ὁμοιοπαθητικά «δυναμοποιημένα» φάρμακα. Τά «δυναμοποιημένα» φάρμακα «ἐνεργοποιημένης» ἀδρανοῦς ὕλης παρασκευάζονται μέ πρῶτες ὕλες φυσικές οὐσίες καί ἀδρανῆ ὑλικά πού εἰσάγονται ἀπό τό ἐξωτερικό ἀπό ὁμοιοπαθητικά «φαρμακευτικά ἐργαστήρια» μέ «κατάλληλη» ἐπεξεργασία (λειοτριβήσεις, ἀλλεπάλληλες ἀραιώσεις, δονήσεις κτλ). Ἔτσι «ἐνεργοποιοῦνται» οἱ φυσικές οὐσίες πού στό τέλος τῆς ἐπεξεργασίας στίς μεγαλύτερες «δυναμοποιήσεις» φθάνει νά μήν ὑπάρχουν, στό «δυναμοποιημένο» ὑλικό ὑπόστρωμα ἀδρανοῦς ὕλης οὔτε σέ ἐπίπεδο ἑνός μορίου. Τό παραπάνω θυμίζει τό γνωστό παραμύθι τοῦ Χάνς Κρίστιαν Ἄντερσεν «Τά καινούρια ροῦχα τοῦ αὐτοκράτορα» πού ὁ ἐξαπατημένος ἀπό τούς πονηρούς ραφτάδες ὑπερόπτης βασιλιάς παρελαύνει γυμνός καί γελοιοποιεῖται μπροστά στούς ὑπηκόους του. Οἱ παγανιστικοί παρα-επιστημονικοί «πυρῆνες» τῶν ποικίλων ὁμάδων, πολλές φορές ἀντιμαχόμενων, ὁμοιοπαθητικῶν θεωροῦν ὅτι ἡ ἐνέργεια τῆς «δυναμοποίησης» προέρχεται ἀπό «κρυφές ὀντότητες» πού τίς ἀναφέρουν μέ ποικιλία
ὀνομάτων ὅπως «Ζωτική ἐνέργεια» ἤ «Ζωική δύναμη» ἤ «vital force» κτλ, ὀνομασίες ὡς γνωστόν πολύ διαδεδομένες στίς «ἀνατολικές» θρησκεῖες καί «φιλοσοφικές» θεωρίες («κουνταλίνι», «τσάκρας» κ.ἄ.). Ἀντίθετα πολλοί ἰατροί μέ προπαίδεια στήν κλασική ἰατρική πού ἀσκοῦν ὁμοιοπαθητική, ἐπίσημα ἀρνοῦνται αὐτή τήν προέλευση τῆς ἐνέργειας καί ἀναφέρουν ὅτι δέν γνωρίζουν ἀκόμα τήν προέλευση καί ἐπιστημονική ἑρμηνεία τῆς «ἐνέργειας» πού «δυναμοποιεῖ» τά ὁμοιοπαθητικά φάρμακα ἀλλά ὅτι ὁσονούπω μέ τή μεγάλη συνεχή πρόοδο τῶν ἐπιστημῶν θά ἀνακαλυφθεῖ. Οἱ ὁμοιοπαθητικοί μέ ἰσχυρούς ἀν τίπα λου ς τούς ἰατρούς πού ἀκολουθοῦν τή σύγχρονη ἐπιστημονική Ἰατρική προσπαθοῦν νά πείσουν ὅτι εἶναι συνεχιστές τῆς Ἱπποκράτειας Ἀρχαίας Ἰατρικῆς Τέχνης καί ἔτσι νά ἀποκτήσουν τόν ἀπαραίτητο ἐπιστημονικό χιτώνα γιά νά μποροῦν νά προσελκύουν ἐπιστήμονες ἰατρούς τῆς κλασσικῆς ἰατρικῆς. Πράγματι μερικοί Ἰατροί τῆς κλασσικῆς Ἰατρικῆς θέλησαν νά ἀσκήσουν τήν ὁμοιοπαθητική μέ ἀποτέλεσμα ἡ ὁμοιοπαθητική νά διεισδύσει ἀπό τήν πίσω πόρτα στήν ἐπιστημονική Ἰατρική κοινότητα. Ἡ σύγκρουση στούς κόλπους τῆς ὁμοιοπαθητικῆς εἶναι ἀναπόφευκτος ὅταν οἱ ἐπιστήμονες ἰατροί δέν ἀποδέχονται τά παρα-επιστημονικά «μιάσματα» καί τίς «κρυφές ὀντότητες» τῆς «ἐνέργειας δυναμοποίησης» τῶν ὁμοιοπαθητικῶν φαρμάκων. Ἔτσι κάποιοι ἰατροί πού συμμετεῖχαν σέ μαθήματα-σεμινάρια ὁμοιοπαθητικῆς καί ἀντιλήφθηκαν τίς
ἀντιεπιστημονικές ὁμοιοπαθητικές θέσεις καί παραμορφώσεις ἔγκαιρα ἀπεχώρησαν. Ἄλλοι ὅμως ἰατροί, γιά διάφορους λόγους, συνέχισαν καί ἀνέλαβαν νά ἀσκοῦν τήν ὁμοιοπαθητική καί νά ἐξακολουθοῦν νά συνυπάρχουν καί ὡς ἐπιστήμονες ἰατροί, ἄν καί κάτι τέτοιο φαίνεται θεμελιακά παράδοξο. Συγκεκριμένα οἱ ἰατροί πού ἀσκοῦν τήν ὁμοιοπαθητική πιθανολογοῦν ποιά ἀπό τά διαγνωσμένα νοσήματα δέν ἔχουν πιθανότητα αὐτόματης ἴασης ἤ ὕφεσης ἤ πού ἐπιβάλλεται χειρουργική ἀντιμετώπιση καί προτείνουν παράλληλα μέ τή σύγχρονη ἐπιστημονική Ἰατρική τήν ὁμοιοπαθητική. Ἔτσι οἱ ἰατροί πού ἀσκοῦν ὁμοιοπαθητική ἀναλαμβάνουν μόνο τά εὔκολα, δηλαδή τήν πολύ ωρη ὁμοιοπαθητική «ἐξομολόγηση» ἀντί τῆς λήψης τοῦ ἐπιστημονικά παραδεκτοῦ ἰατρικοῦ ἱστορικοῦ, καί τή θεραπευτική μέ ὁμοιοπαθητικά φάρμακα γιά τήν ψυχοσωματική «ἐνδυνάμωση» τοῦ ὀργανισμοῦ τοῦ ἀσθενοῦς. Τέλος, οἱ ἰατροί πού ἀσκοῦν ὁμοιοπαθητική ἀντιλαμβανόμενοι ὅτι δέν μποροῦν νά σταθοῦν χωρίς τήν ἐπιστημονική ἰατρική ὑποστήριξη ἐπιχειροῦν, καί σέ ὁρισμένα κράτη τό ἔχουν ἐπιτύχει, νά ἐνταχθοῦν ὡς ἐπιμέρους εἰδικότητα τῆς σύγχρονης ἐπιστημονικῆς Ἰατρικῆς. Τά αἴτια διείσδυσης τῆς ὁμοιοπαθητικῆς στήν ἐπιστημονική Ἰατρική θεραπευτική πρέπει νά ἀναζητηθοῦν σέ πολλούς παράγοντες. Παράγοντες πού προάγουν τή διαφθορά, τήν ὑπερκαταναλωτική διαβίωση καί τήν ἐπιδίωξη γιά εὔκολη χωρίς προσφορά καί ἐργασία ζωή ὅπως: τή «δια-
σκέδαση» τοῦ λόγου ὕπαρξης καί προσωρινῆς διάβασης τῶν ἀνθρώπων στόν κόσμο καί τήν κρίση τῶν θεμελιωδῶν ἀξιῶν τῆς ζωῆς, συνέπεια τῆς ἐλλιποῦς παιδείας τῶν ἀνθρώπων καί φυσικά καί τῶν ἰατρῶν. Ἀπό ὅλα τά παραπάνω εἶναι βέβαιο ὅτι ἐνῶ ἡ ὁμοιοπαθητική χρειάζεται στηρίγματα γιά νά ἐπιβιώνει, ἡ σύγχρονη ἐπιστημονικά τεκμηριωμένη ἐξελισσόμενη Ἰατρική Τέχνη ἀπό μόνη της παρέχει ὅλα τά ἐχέγγυα γιά νά ἀναπτύσσεται καί νά θεραπεύει ὅλο καί καλύτερα τούς ἀσθενεῖς. Τά ὅποια προβλήματα στήν ἐπιστημονική ἰατρική πρέπει νά ἀναζητηθοῦν μόνο στούς ἀσκοῦντες κακῶς τήν Ἰατρική καθώς καί στούς μή ἀκολουθοῦντες τίς ἰατρικές ὁδηγίες
ἀσθενεῖς. Ἐν κατακλείδι οἱ ἀσκοῦντες τήν ὁμοιοπαθητική καί τίς ἄλλες «ἐναλλακτικές» παρα-επιστημονικές θεραπεῖες ἀξιοποιοῦν τήν ἄγνοια καί τήν ἐλλιπή παιδεία τῶν ἀσθενῶν σέ συνδυασμό μέ τήν ταλαιπωρία των ἀπό ἰατρούς τῆς κλασσικῆς ἰατρικῆς πού ἀσκοῦν κακή ἤ μή ἱκανοποιητική καί ἄρα ἀποτυχημένη ἐπιστημονική Ἰατρική Τέχνη, κερδίζουν δέ ἔδαφος καί μέ τόν τρόπο τους νά δείχνουν τό μεγάλο ἐνδιαφέρον τους γιά τόν ἀσθενή, μέ τήν πολύωρη «ἐξομολόγησή» του καί ἀκόμη νά φαίνονται ὅτι «συμπάσχουν» μέ αὐτόν μέ τήν ἀνάλογη ἔκφραση τοῦ προσώπου τους. Σ. Γκούντρας, συνταξιοῦχος Ἰατρός
Βότανα καί ὁμοιοπαθητική Τά βότανα εἶναι αὐτοφυῆ φυτά, πού ἀναπτύσσονται σέ διάφορες ἄγονες ἤ καί καλλιεργημένες περιοχές καί τά ὁποία σέ συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα οἱ γεωργοί τά μαζεύουν ἤ ὅπως συνήθως λένε, τά «βοτανίζουν». Στήν ἀρχαιότητα, βότανα ἀποκαλοῦσαν ὅλα τά φαρμακευτικά φυτά πού κατά τή μάσηση παρουσίαζαν πικράδα, γλυκάδα ἤ καί ἀρωματική γεύση. Σέ μερικές περιπτώσεις ὁ λαός μεταχειρίζεται γιά τά βότανα εἰδικές λέξεις, ὅπως «δέν βρίσκω βοτάνι γιά νά γιάνω τίς πληγές μου», πού δείχνει τή σπουδαιότητα πού ἀπέδιδε σέ αὐτά. Τά φυτά ἀποτέλεσαν, μαζί μέ ἄλλες ὀργανικές καί ἀνόργανες οὐσίες, τή βάση τῆς θεραπευτικῆς, ἡ ὁποία στηριζόμενη στή μακρόχρονη ἐμπειρία, δροῦσε μέ ἀντικειμενική ἐπίδραση στή νόσο. Ἔτσι λοιπόν, καταλαβαίνουμε ὅτι ἡ θεραπεία μέ τά βότανα, εἶναι ἀποδεκτή ἀπό τήν ἰατρική κοινότητα. Ἄς κάνουμε ὅμως μία μικρή ἱστορική ἀναδρομή τῆς χρήσης τῶν βοτάνων. Ξεκινώντας μέ τόν Ἀριστοτέλη, ἔχου-
με στήν «Ἱστορία τῶν Φυτῶν» 500 περίπου φάρμακα. Ὁ πατέρας τῆς Ἰατρικῆς ὁ Ἱπποκράτης ὁ Κῶος (460-337 π.Χ.) στά συγγράμματά του, ἀναφέρει 400 δείγματα φαρμακευτικῶν οὐσιῶν ἀπό φυτά, καί μάλιστα τά ταξινόμησε σέ κατηγορίες ἀνάλογα μέ τή θεμελιώδη τους ἰδιότητα -θερμό, ψυχρό, ξηρό ἤ ὑγρό- καί θεωροῦσε ὅτι ἡ καλή ὑγεία διατηρεῖται ὅταν οἱ ἰδιότητες αὐτές εἶναι σέ ἰσορροπία, μέ τή φυσική ἄσκηση καί τόν ἄφθονο καθαρό ἀέρα. Ἀκολουθεῖ ὁ Ἐρέσιος Τύρταμος, ὁ πασίγνωστος Θεόφραστος (372-287 π.Χ.). Στό βιβλίο του «Περί Φυτῶν Ἱστορίαι», πού σώζεται, θεμελιώνονται οἱ βάσεις τῆς βοτανικῆς. Μάζευε ἀπό παντοῦ πληροφορίες καί στά 450 φυτά πού περιγράφει, ἀναφέρει καί τίς φαρμακευτικές του ἐφαρμογές. Ὁ Διοσκουρίδης (Κιλικία 1ος μ.Χ. αἰ.) θεωρεῖται ὁ «θεμελιωτής τῆς φαρμακολογίας». Οἱ γνώσεις του γιά τή θεραπευτική δράση τῶν φυτῶν, δέν ξεπεράστηκαν γιά αἰῶνες. Ὁ ἄλλος μεγάλος γιατρός τῆς ἀρχαιότητας, ὁ Γαληνός (129-199 μ.Χ.), παρασκεύασε τά φυσι-
κά θεραπευτικά σχήματα, πού ὀνομάστηκαν «Γαληνικά σκευάσματα» καί ἴσχυαν ἕως τόν 18ο αἰ. Συνέγραψε 300 περίπου βιβλία, σέ ἕνα ἀπό τά ὁποῖα ἀπαρίθμησε τά φυτά μέ ἀλφαβητική σειρά. Ὁ Πεδάνιος Διοσκορίδης ἔγραψε τό κλασσικό κείμενο De Materia Medica γύρω στό 60 μ.Χ. καί τό βιβλίο αὐτό παρέμεινε πρότυπο γιά 1500 χρόνια. Λέγεται ὅτι ὁ Διοσκορίδης ἦταν εἴτε ὁ γιατρός τοῦ Καίσαρα καί τῆς Κλεοπάτρας εἴτε, πιό πεζά, στρατιωτικός γιατρός κατά τή βασιλεία τοῦ Νέρωνα. Πολλές ἀπό τίς δράσεις τῶν βοτάνων πού περιγράφει ὁ Διοσκορίδης μᾶς εἶναι οἰκεῖες σήμερα: ὁ μαϊντανός ὡς διουρητικό, τό μάραθο ὡς γαλακταγωγό, τό μαρρούβιο ἀναμιγμένο μέ μέλι ὡς ἀποχρεμπτικό. Συμπερασματικά λοιπόν, καταλαβαίνουμε ὅτι ἡ φυτοθεραπεία ἀποτελεῖ βάση γιά τή φαρμακευτική ἐπιστήμη, ἄλλο ὅμως φυτοθεραπεία καί ἄλλο ὁμοιοπαθητική. Ὑπάρχει μία σύγχυση ἀνάμεσα στή φυτοθεραπεία, στήν ὁμοιοπαθητική καί σέ ἄλλες ἐναλλακτικές θεραπεῖες, ὅπως ἡ ἀγιουρβέδα. Στήν ἰατρική τῆς ἀγιουρβέδα ἡ ἀσθένεια θεωρεῖται ἔλλειψη ἰσορροπίας καί τά βότανα καί ὁ ἔλεγχος τῆς δίαιτας χρησιμοποιοῦνται γιά νά φέρουν τήν ἰσορροπία . Ἡ ἀγιουρβέδα τονίζει τήν ἀνάγκη νά δυναμώσουν τά τσάκρα ἤ ἐνεργειακά κέντρα τοῦ σώματος. Αὐτά μπορεῖ νά διεγερθοῦν μέ τήν ἐφαρμογή ὁρισμένων βοτάνων στά ἐνεργειακά σημεῖα, ἤ νά δυναμώσουν μέ τήν ἐσωτερική λήψη ἄλλων βοτάνων. Οἱ σύγχρονοι θεωρητικοί συνδέουν σήμερα τά τσάκρα μέ διάφορα ὄργανα καί ἀδένες.
Τά φάρμακα πού χρησιμοποιοῦνται στήν ὁμοιοπαθητική, σύμφωνα μέ τόν καθηγητή κ. Ράλλη, προέρχονται ἀπό φυτικούς, ζωικούς ὀργανισμούς, καθώς καί ἀπό ὀρυκτά. Ἰδιαίτερη ἐντύπωση προκαλοῦν τά ὀνομαζόμενα ἰσοθεραπευτικά, ὅπως τό «πῦον ἤ τό αἷμα ἤ τά οὖρα ἤ οἱ ρινικές βλέννες κ.ἄ.» ἀπό τόν ἴδιο τόν ἀσθενή, ἤ τά βιοθεραπευτικά, μεταξύ τῶν ὁποίων ἀναφέρεται ἔκκριμα ἀσθενοῦς μέ ἱλαρά (Morbillinum), ἤ ἑτεροισοθ ερ απ ε υτικά ἀπό ἀλλεργιογόνα, τρίχες, φτερά, γύρη κ.ἄ. Ἐπίσης, χρησιμοποιοῦνται ζῶα ὁλόκληρα νωπά, ὅπως ἡ μέλισσα, ἤ ἡ κόνις. Ἡ ὁμοιοπαθητική ἀναπτύσσει τίς ἐσωτερικές π ν ε υ μ ατο ε ι δ ε ῖ ς φαρμακευτικές δυνάμεις τῶν πρώτων αὐτῶν ὑλῶν, μέ μηχανική ἐπίδραση στά σωματίδιά τους, μέ τριβή καί δόνηση. Ἔτσι ἀναπτύσσονται οἱ κοιμισμένες, κρυμμένες πρίν μέσα τους δραστικές δυνάμεις, οἱ ὁποῖες ἐπηρεάζουν τή ζωτική δύναμη. Ἡ ἐπεξεργασία αὐτή ὀνομάστηκε δυναμοποίηση, δηλαδή αὔξηση τῆς δύναμης. Σέ συνδυασμό μέ τήν ἀραίωση, λαμβάνεται ἀληθινή ἀποκάλυψη τῶν εἰδικῶν φαρμακευτικῶν δυνάμεων. Γιά παράδειγμα, ἕνας κόκκος ἁλατιοῦ ἀραιωμένος σέ πολύ νερό, χάνεται. Αὐτή ἡ ἀραίωση φτάνει σέ ἀξιοθαύμαστη δύναμη μέ τόν καλά πραγματοποιούμενο τρόπο δυναμοποιήσεως. Αὐτή ἡ λογική ἔρχεται σέ ἀντίθεση μέ τόν νόμο τῶν διαλυμάτων, πού ἡ ἐπιστήμη δέχεται. Ἡ ἐλάχιστη δόση τῶν πολύ καλά δυναμοποιημένων αὐτῶν φαρμάκων, σύμ-
φωνα μέ τόν ἱδρυτή τῆς ὁμοιοπαθητικῆς, Hahnemann, ἀπελευθερώνει πολύ μεγαλύτερη θεραπευτική δύναμη σέ σχέση μέ τό ἴδιο φάρμακο σέ μεγάλη δόση. Μόνο ἡ ἐλάχιστη δόση μπορεῖ νά περιέχει τήν καθαρή, φανερή, πνευματοειδή φαρμακευτική δύναμη. Μιά φαρμακευτική πρώτη ὕλη εἶναι τόσο πιό δραστική ὅσο πιό ἐλεύθερη καί ἄυλη γίνεται μέ τή δυναμοποίηση. Οἱ λανθάνουσες δυνάμεις τῶν οὐσιῶν στή φυσική κατάσταση εἶναι κοιμώμενες καί ἀπελευθερώνονται ὅταν ἀραιώνονται πολύ, ἐνῶ γίνονται δραστικότερες μέ τό κατάλληλο τρίψιμο καί τούς κραδασμούς. Ὁ Hahnemann, μάλιστα, προτείνει ἀκόμη καί γιά τίς θεωρούμενες ὡς ἀδύνατες φαρμακολογικά οὐσίες, τήν 30ή δυναμοποίηση αὐτῆς τῆς οὐσίας. Ἔτσι ἡ θεραπεία τῶν ὁμοιοπαθητικῶν φαρμάκων στηρίζεται στό φαινόμενο εἰκονικό φάρμακο καί στήν ἐνισχυμένη αὐθυποβολή τοῦ ἀσθενοῦς. Ὑπάρχει κάτι ἀκόμα ἐπικίνδυνο στή χρήση τῶν φαρμάκων αὐτῶν, ἡ ὕπαρξη ἀσυμβάτων τροφῶν, φαρμάκων ἤ συνηθειῶν, ἰδίως στίς χρόνιες θεραπεῖες. Ὁρισμένα παραδείγματα εἶναι: ὁ καφές, τό κινέζικο τσάι, ἡ σοκολάτα, τά μπαχαρικά, τά σκευάσματα γιά τήν ὑγιεινή τῶν δοντιῶν, ἡ βανίλια, τά ὠμά βότανα στίς σοῦπες, οἱ ρίζες καί τά φύτρα τῶν κοτσανιῶν, τά φύτρα τοῦ λυκίσκου, τό σέλινο, ὁ μαϊντανός, τά ἄγρια ξινά χόρτα, ὅλοι οἱ βολβοί καί ἀρκετά ἄλλα. Μέ τά ἀνωτέρω ἀναφερθέντα, οἱ ἀκολουθοῦντες ὁμοιοπαθητική «θεραπεία» δέν εἶναι εὔκολο νά βροῦν ὀδοντόκρεμα,
γιατί περιέχουν μέντα, νά χρησιμοποιήσουν ἀφρό ξυρίσματος μέ ἄρωμα μέντας ἤ νά βάλουν ἀλοιφές καί κρέμες οἱ ὁποῖες περιέχουν κάμφορα. Ἐπίσης, νά ἀναφερθεῖ ὅτι πολλές ἀπό τίς οὐσίες, ἐκχυλίσματα, φυτά, σύμφωνα μέ ἐπιστημονικές μελέτες τῆς ἐπιστημονικῆς ἰατρικῆς, ἔχουν θεραπευτική γιά τόν ὀργανισμό σημασία, ὅπως ἡ σοκολάτα, τό κινέζικο τσάι, ἡ βανίλια, τό σέλινο, ὁ καφές σέ μικρή δόση. Τό τσάι καί ἡ μαύρη σοκολάτα ἔχουν σημαντική προληπτική δράση γιά τόν καρκίνο καί τίς ἀγγειοπάθειες. Μιά ἄλλη ἀνησυχία εἶναι οἱ ἐλεύθερα διαθέσιμες βοτανικές θεραπεῖες πού προωθοῦνται ὡς προληπτικές “φυσικές θεραπεῖες”. Ἕνα πρόσφατο ἄρθρο ἐφημερίδας στίς ἀρχές τοῦ τρέχοντος ἔτους δηλώνει ὅτι ἡ ἀντιπροσωπεία ὑγείας τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν προειδοποιεῖ ὅτι τά παραδοσιακά βοτανικά φάρμακα, οἱ συμπληρωματικές ἐπεξεργασίες καί οἱ φυσικές θεραπεῖες μποροῦν νά προκαλέσουν τήν ἀσθένεια καί ἀκόμη καί τό θάνατο ἐάν καταχρῶνται, χρησιμοποιοῦνται κατ’ ἄσχημο τρόπο ἤ συνδυάζονται ἀνακριβῶς μέ τά συμβατικά φάρμακα. Τελειώνοντας ἐπισημαίνουμε ὅτι τά βότανα εἶναι τό φαρμακεῖο τοῦ Θεοῦ καί ἡ χρήση τούς εἶναι ἀποδεκτή ὅταν γίνεται σωστά. Ἡ ἐπιστήμη ἀποδέχεται τίς θεραπευτικές τους ἰδιότητες καί στίς περισσότερες περιπτώσεις λειτουργοῦν σέ συνέργεια μέ τά συμβατικά φάρμακα. Ἡ ἐπιστήμη (ἰατρική, φαρμακευτική) στηρίζεται στήν ὑπόθεση, στή παρατήρηση καί στό πείραμα, καί αὐτό τήν καθιστᾶ ἀληθινή καί ξεκάθαρη, οἱ ὑπόλοιποι τρόποι «θεραπείας» τοῦ ἀνθρώπου κρύβουν σκοταδισμό, καί ἀνακρίβειες. Εἴμαστε ἐλεύθεροι, ὅμως, νά διαλέξουμε τί θ’ ἀκολουθήσουμε χωρίς νά τά μπερδεύουμε, καί νά θολώνουμε τούς ὁρίζοντές μας. Κεφαλογιάννη Εὐάννα, ὀδοντίατρος