Verbinding aug 2014

Page 1

Nieuwsblad van de Vrije Evangelische Gemeenten (VEG)

• • • • • •

Gezonde huwelijken p4 Je leven: beperking of zegen? p6 Kamelen in Genesis p8 Pastoraat bij schuld p10 Ontwikkelingen in Europa: Oostenrijk p11 Het veranderende gezicht van zending in België p12 Driemaandelijks magazine, 34ste jaargang nr.2 V.U. VEG-Peter Bordon, Nederzwijnaarde 23, 9052 Gent-Zwijnaarde


20 jaar schoenendoosactie! Een goede reden om ons dit jaar extra hard in te zetten om nog meer schoenendozen te vullen! Want zelfs na 20 jaar, zijn deze ‘in dozen verpakte cadeaus’ nog steeds hard nodig. Wereldwijd leeft 1 op de 2 kinderen in armoedige omstandigheden en heeft wellicht nog nooit in zijn leven een cadeau gekregen. Wat een vreugde is het dan om plots zo’n mooi versierde schoenendoos met allerlei leuk en nuttig materiaal te mogen ontvangen! In een bijgevoegd boekje kunnen de kinderen ook lezen over de Here God, die ieder kind liefheeft en ons het grootste geschenk gaf: Zijn eigen Zoon! In januari werden de Belgische schoenendozen voor het eerst in eigen land gecontroleerd, aangevuld en verzendklaar gemaakt door vrijwilligers in het sorteercentrum. Dit is een mooie manier

om zelf de handen uit de mouwen te steken en de actie in België meer bekendheid te geven. Om een volle container naar Togo te kunnen verzenden, werd hij aangevuld met schoenendozen uit Nederland. Dit jaar willen we het aantal binnengebrachte dozen graag vermeerderen tot 8000, zodat de container volledig gevuld kan worden met Belgische schoenendozen! Als wij leren delen van onze overvloed, kunnen we zoveel anderen gelukkig maken. Een mooie les die we ook onze kinderen kunnen meegeven: thuis, op school of in de zondagsklas. Met een gevulde schoenendoos, een financiële gift, hulp bij het controleren van de dozen of bijvulmateriaal voor ons sorteercentrum, zijn wij en vele arme kinderen u erg dankbaar.

De IBAN-code is: BE91001432639476 t.n.v. De Samaritaan o.v.v. Actie4Kids Hopelijk helpt u ook dit jaar mee om een kind voor even zijn zorgen te doen vergeten en plant u zo een zaadje van Gods liefde in een kinderhart. Foto’s van de uitdeling in Togo en info over het Belgische sorteercentrum vindt u op onze facebookpagina: https://nl-nl. facebook.com/SorteercentrumSchoenendozenactieBelgie


Inleiding door Peter Bordon coördinator VEG

De redactie behoudt zich het recht artikelen in te korten of aan te passen. Colofon De V.E.G. is een vereniging die evangelische gemeenten samenbindt met de bedoeling elkaar met raad en daad bij te staan. Het bestuur, dat leiding geeft en coördinerend werkt naar verschillende activiteiten, bestaat uit: Wout van Wijngaarden, voorzitter Peter Bordon, algemeen coördinator Martin Gevaert, penningmeester Martin Lelie, secretaris Erwin Braet, boekhouder Leden zijn: Adri v.d. Berk, Ko de Nood, David Buntinx VEG-Dienstencentrum Dit dienstencentrum omvat verschillende departementen van waaruit de gemeenten gediend en geholpen kunnen worden. Zo zijn er ‘diensten’ voor de Jeugdwerking, Gemeenteopbouw, Communicatie, e.a. Ook de Vlaamse Evangelische Familiedag valt hieronder. Via het kantoor is materiaal voor evangelisatie en gemeente-opbouw verkrijgbaar, evenals een adressenlijst van evangelische gemeenten Voor alle informatie: V.E.G.-kantoor Nederzwijnaarde 23 9052 Gent-Zwijnaarde tel. 056-42.40.19 e-mail: peter.bordon@veg.be website www.veg.be Legaten Ik legateer vrij van rechten aan de VZW Vereniging van Vrije Evangelische Gemeenten een bedrag van € ………….. om te worden afgegeven zonder kosten, drie maanden na mijn overlijden. Giften U kunt giften voor het VEG-werk overmaken op rekeningnummer IBAN nr: BE74 0013 5462 5107 BIC: GEBABEBB Het ENB verschijnt 4 keer per jaar Uitgave: Toezendingen voor: Maart 10 januari Juni 10 april September 10 juli December 10 oktober

Op de volgende 2 bladzijden vind je het vierde artikel in onze reeks over het huwelijk. Hier worden opnieuw 3 basisprincipes van het huwelijk uit de doeken gedaan. Ik moedig je aan om Gods principes over het huwelijk te bestuderen en zo meer en meer te ontdekken hoe God het huwelijk bedoeld heeft. We mogen Gods genade en kracht vragen om verandering te zien in onze relatie als man en vrouw. Op die manier zal je huwelijk meer en meer worden zoals het artikel besluit: ‘een geschenk van God dat men ervaart in verbinding met God’. Je vindt ook het laatste artikel in de reeks over opvoeding ‘Hoe doorgeven wat ik zelf niet ontvangen heb?’ (pag. 6 en 7). Hierin worden je opnieuw handvaten aangereikt hoe je vanuit je relatie met de Heer in je gezin kan staan. Deze reeks wordt op het einde van het artikel afgesloten met een geweldige bemoediging voor elke ouder. Worstel jij ook wel eens met schuld en schuldgevoelens? Het artikel ‘Pastoraat bij schuld’ op pag.10 zal je ongetwijfeld helpen om vanuit Gods Woord antwoorden te vinden op deze vraag. Lees zeker ook het artikel ‘Het veranderde gezicht van België’ op pag. 12. In juli bezocht ik een bijzondere conferentie over zending in Europa. God is op een geweldige manier aan het werk in ons werelddeel. Door de grote toestroom van mensen uit allerlei landen naar België worden we opgeroepen om te investeren in crossculturele zending in ons eigen land. Laat ons bidden dat we als kerk in Vlaanderen een grote bewogenheid krijgen voor hen. Wil jij ook niet betrokken zijn bij dit geweldige werk in Gods koninkrijk? Veel leesgenot en veel zegen met deze nieuwe VErbindinG. Ik wil elke lezer van harte uitnodigen om met zijn of haar gezin naar onze jaarlijkse Familiedag op 1 november te komen. Henk stoorvogel is de spreker, bekend van de 4e Musketier, die o.a. karakterweekenden organiseert. Zie www.de4emusketier.nl Opgepast: het programma voor jongeren vindt in de voormiddag plaats op een aparte locatie (school OLV presentatie in St. Niklaas) op loopafstand van de hoofdlocatie. Gelieve uw jongeren ’s morgens af te zetten aan de ingang langs de Spoorweglaan. Ook de volwassen verstandelijk gehandicapten hebben daar hun programma. In de namiddag zitten we allemaal samen in ’t Bauhuis voor een prachtige gezinsdienst met veel interactie. Kom je ook?

•3•


Gezonde huwelijken door Wout van Wijngaarden

deel 4

In het eerste artikel van deze reeks hebben we gezien dat het eren van je ouders de sleutel vormt voor een goede en sterke maatschappij. Nu alle fundamenten ondergraaft worden, is het goed om diep na te denken over het gezin. Daar wordt de eerbied voor ouders geleerd en doorgegeven. Het begint allemaal in het huwelijk dat de kern is van een gezin. Er zijn 10 basisprincipes in een huwelijk die we de revue zullen laten passeren. In het vorige artikel hebben we de eerste drie behandeld en aangegeven hoe we die kunnen onderhouden. Alleen weten dat het zo hoort, is niet voldoende. Elke dag moeten we deze principes praktiseren. In dit artikel bekijken we de volgende drie basisprincipes en later zullen we aangeven hoe we deze drie aspecten door de dagelijkse praktijk krachtig kunnen planten in onze relatie.

Het wezen van een huwelijk is: • Een goddelijke instelling • Een maatschappelijke instelling • Een persoonlijke betrekking Een monogame betrekking Een betrekking tussen man en vrouw Een permanente betrekking Een aardse betrekking Unieke personen, unieke relatie Gelijkwaardigheid in de betrekking Totale betrekking

Een monogame betrekking Gen.2:24; Ef.5:31

Een betrekking tussen man en vrouw

Het huwelijk zoals God het in de schepping heeft gelegd, is ook een monogame relatie. Het betekent dat het een verbond is tussen twee mensen van het verschillende geslacht. God heeft het op deze manier “kant en klaar” geschapen. Er is dus geen ontwikkeling geweest van promiscuïteit, polygamie of polyandrie naar het monogame huwelijk zoals men wel beweert. Alle verlangens in de mens die het monogame principe van het huwelijk ontkrachten, komen voort uit de zondeval. Na de zondeval is de seksualiteit een onafhankelijke drang geworden die bevredigd wil worden los van een permanente liefdesrelatie. Toegeven aan die drang buiten de unieke relatie tussen man en vrouw, brengt de mens en de samenleving in gevaar. Salomo verwoordt het zo: “Moeten uw bronnen op straat overstromen” (Spr.5:16)? Het huwelijk is een verbinding vanuit de diepste existentie van de mens. Het is een bron in de mens die niet mag vervuilen noch in het riool mag komen. Zowel het lichamelijke, het psychische als het geestelijk aspect worden in een huwelijksverbond tot een eenheid verbonden. Het monogame karakter is daarom aanwezig in zowel de daden als in de gedachten en de gevoelens van de betrokkenen. Twee mensen worden één of alle drie vlakken van het menszijn. Ze gaan samenwonen en zijn trouw in tijden van voor- en tegenspoed. Ook in de beleving van de geslachtsdaad geldt dat in de fantasieën nooit meerdere partners een rol mogen spelen. In geen enkel geval en op geen enkel vlak heeft God bedoeld dat men drie of vier partners mag hebben. Alle voorvallen in het O.T. van meerdere partners zijn door God toegelaten omdat de mens zwak was geworden door de zonde. Dat toelaten van God mag niet worden uitgelegd als een mogelijke rechtvaardiging van polygamie of polyandrie. Ook in de gedachtewereld heeft God het monogame als standaard gegeven. Daarom is elke geslachtsdaad op video of film een afwijking van Gods orde.

Gen1:27, Gen.2:18, Gen.2:22, Gen.2:24

Het huwelijk is door God zelf ingesteld en Hij heeft aan de man een vrouw gegeven. Het is dus een verbinding tussen één man en één vrouw. God heeft de mens geschapen naar Zijn beeld. We lezen daarover dat God “man en vrouw” schiep (Gen.1:27). Wanneer we in onze tijd horen dat homoseksualiteit een variatie is op de evolutie van de mens, wijzen we dit af. God heeft de mens als man en vrouw geschapen. In de jaren 60 hebben zich fundamentele veranderingen in het denken over deze zaken voorgedaan. Seksualiteit is toen losgekoppeld van voortplanting en is steeds meer iets geworden waar elk mens recht op heeft. Voortplanting en seksualiteit zijn sinds dan alleen verbonden als men dit nadrukkelijk wenst. De medische vooruitgang heeft geholpen om dit denken te realiseren. Tevens is seksualiteit helemaal los komen staan van het besef van goed en kwaad. De kerk heeft door de eeuwen heen grote fouten gemaakt door seksualiteit als een noodzakelijk kwaad te beschouwen. Priesters mogen niet trouwen en Maria “moest” maagd blijven. In onze welvaartsstaat hebben mensen grote verwachtingen in het “hier en nu”. Het genot van de seksuele relatie staat daarom bovenaan het verlanglijstje. De kerk is op dit punt monddood gemaakt. De seksualiteit is een koopwaar geworden die de mensen begeren en hen “ophitsen” om meer te genieten. Het is big business geworden. Elk seksueel contact met anderen is in dit denken geoorloofd als het maar geen schade brengt aan een van de deelnemers. Onze maatschappij treedt daarom zeer scherp op tegen alle grensoverschrijdende activiteiten op dit gebied en daar zijn we best wel blij mee. Maar alles is wel geoorloofd als men toestemt. Van een diepere bezinning op de impact op de geestelijke gezondheid is geen sprake. In dit denken hebben God en Zijn schepping geen enkele plaats meer. De mens met zijn verlangens staat centraal. Geslachtsverkeer is een recht waar God zich niet mee moet moeien. Dit denken is algemeen geaccepteerd en hierin is homoseksualiteit een van de variaties die de evolutie ons heeft geschonken. De discussie lijkt daarom onmogelijk geworden. Het is immers heel logisch dat de mens zonder God dit verlangt.

•4•


Toch is dit fundamenteel verkeerd omdat God de Schepper is en Hij de mens als man en vrouw heeft geschapen. Elke andere samenlevingsvorm hetzij man met man of vrouw met vrouw is niet wat God wil. Het heeft daarom ook gevolgen voor de mens en de samenleving. De hulp die God voor de man ziet, is een vrouw. De man zal zijn vrouw aanhangen. Het huwelijk is zelfs een voorafschaduwing van de relatie tussen de Bruidegom Christus en Zijn Bruid (Ef.5:32).

dat je samen creëert, maar het is een geschenk van God dat men ervaart in verbinding met God. Hiermee tonen we een wonder aan de wereld. In het huwelijk werken we op een unieke manier mee aan het heilsplan van God voor deze wereld.

Een permanente betrekking

Gen.2:24; Mal.2:14-16; Matth.19:10-11 Trouw is niet een juk wat mensen wordt opgelegd. Het is een uitnodiging om gevormd te worden naar Gods beeld en te leren het beste van je zelf aan de ander te geven. Juist in het ‘trouwzijn’ aan onze partner weerspiegelen we het beeld van God. God die trouw blijft aan zijn schepping en in het bijzonder aan de mens. Een trouw die zijn hoogtepunt vindt in de kruisdood en opstanding van Jezus Christus. Schuld en dood kunnen de trouw van God niet vernietigen. In het ‘trouw zijn’ aan elkaar bevestigen we telkens weer opnieuw onze keuze. Dit doet ons groeien in karakter en persoonlijkheid die ook op ander terreinen vrucht zullen dragen. Mensen die zich nooit in het trouw zijn geoefend hebben, zullen geen integriteit aan de dag leggen en ook op andere levensterreinen (zoals omgaan met geld, beloften en werk) zwak overkomen. Trouw is ook een sterke behoefte in ieder mens. De behoefte dat iemand ons nooit zal laten vallen wat hij of zij ook over mij te weten zal komen. De behoefte dat iemand mij zal opvangen als ik zwak ben. Deze zekerheid maakt dat ik helemaal mezelf kan zijn bij de ander, maar nog meer dat ik mag groeien en fouten maken omdat de relatie daar de waarborg voor is. Bovendien geeft dit een innerlijke rust omdat ik mij niet hoef te bewijzen en ik de ander niet dagelijks hoef te “kopen”. Innerlijke rust is de basis om te kunnen groeien in volwassenheid. Wanneer die ontbreekt wordt het leven een toneelspel waardoor het karakter misvormt. In onze tijd ligt de nadruk op de romantiek in het huwelijk. De ander moet ons in dit denken meehelpen onszelf te ontplooien. Indien die ander een obstakel wordt, past die niet bij mij en kan ik scheiden. Bij God gaat het niet om een project van de mens maar om Zijn project. God wil dat we veranderen naar zijn beeld. Het doel van een huwelijk is niet alleen het individu in dat huwelijk maar ook de beide partners die samen moeten groeien naar dat doel van God. Het betekent dus dat men verandert en naar elkaar toegroeit. Wat moeten we doen als de ander onze trouw niet aanneemt en er alleen maar misbruik van maakt? Jezus zegt dat dit de enige aanleiding tot echtscheiding kan zijn (Matt.19:9). Toch zijn vele ‘trouwe’ partners er in geslaagd om vanuit Gods trouw te vechten voor hun relatie en hun partner te overtuigen om zich weer in te zetten om die geschonden relatie te herstellen. Dit is de hogere weg, de weg van de liefde. Het huwelijk is niet alleen maar iets

•5•

Voor het andere boek naar...

vzw uw boek- en muziekwinkel

Brugge: Hét adres voor alles wat met de Bijbel te maken heeft.

Gent: Grotesteenweg-Noord 15 9052 Zwijnaarde 09 220 17 02 gent@hetgoedeboek.be

(Dirk De Baere + team) di-vr: 10-12 / 13.30-17.30 zt: 13.30-17 maandag gesloten

Moerkerksesteenweg 56 8310 Sint-Kruis 050 37 54 57 brugge@hetgoedeboek.be (Luc & Anke Hoedt) di-vr: 9-12 / 14-18 maandag gesloten zt: wint. 14-18 - zom. 10-14 doorl.

Genk: Vennestraat 345 3600 Genk 089 30 58 86 genk@hetgoedeboek.be

(Bouke & Karin Middelbos) di-zt: 10-18 maandag gesloten

Kortrijk: Breng eens een bezoekje aan één van onze vijf winkels.

Leuven: Tervuursesteenweg 192 3001 Heverlee 016 25 93 83 leuven@hetgoedeboek.be (Linda Smit + team) di - vr: 10-12 / 13.30-17.30 zt: 10-17 maandag gesl.

Meensestraat 79 8500 Kortrijk

056 35 78 99 kortrijk@hetgoedeboek.be

di-vr: 9.30-12/14-18

(Jona & Sara Govaert) zt: 9.30-12/14-17 maandag gesloten

www.hetgoedeboek.be Verzending door heel België


Hoe kan ik doorgeven, wat ik niet ontvangen heb? door Fokkeline Mayens

slot

Je leven: beperking of zegen? Door te sterven aan het kruis, bracht Jezus herstel. Herstel in de relatie tussen jou en de Vader. En vanuit deze intieme relatie mag je je leven op gaan bouwen. Niet langer alleen, maar samen met Hem! In deze fase van ons leven - met tieners in huis - wordt ons regelmatig gevraagd: ‘En, hoe is het om tieners in huis te hebben?’ Als ik antwoord met: ‘Ik wist niet dat het zo fijn was’, zie ik mensen hun ogen open trekken. Onlangs antwoordde iemand hierop: ‘Je bent de eerste die tegen me zegt dat het fijn is. Het doembeeld van tienergedrag hangt zo boven mijn hoofd, dat ik er nu al tegenop zie’. Natuurlijk zijn er momenten dat we als ouders het ook allemaal even niet meer weten, vooral als tienerlief op goedbedoelde aandacht heel afwijzend reageert en onbereikbaar wordt, in de zoektocht naar zijn eigen identiteit… Maar de boventoon in het geheel is: genieten. Toch was de reactie van die vrouw ook het idee dat ik had van tieners in huis. Hoe komt het dat wij leven met dit idee? Ik moest terugdenken aan een levensles die ik van mijn lieve man leerde: God vraagt niet dat wij perfecte ouders zijn, Hij wil dat we vertrouwende ouders zijn. Heel voorzichtig getuigde ik dat wij als ouders misschien perfect willen zijn, ook perfecte kinderen willen hebben, in plaats van dat we God vertrouwen, dat Hij ons leert en onderwijst in de weg die we moeten gaan. Terwijl ik mijn uitleg deed, dacht ik: ‘Waar is hier de opnamemicro? Denk hier zelf ook maar eens goed over na Fokkeline!’ In de auto op de terugweg kwam een kinderliedje boven: Dus bouw je levenshuis op Christus de Heer. Waar is ons levenshuis en ons gezin op gebouwd? Wat is ons fundament? Wanneer we even weer in de kelder duiken van ons hart en de dozen bekijken van ervaringen waar we ons leven op gebouwd hebben, kunnen we de vraag stellen: hield je in je reactie rekening met het perspectief van de Heer? Op welk fundament heb je gebouwd? Op schuldgevoelens? Gevoelens van afwijzing? Op angst voor lijden? Op controle willen behouden over jouw leven en die van je kinderen? Op perfectie? Met welke bril ben je het leven aangegaan? Het is een belangrijke stap om de dozen naar het kruis te brengen. Om de troost te ervaren van Jezus die hetzelfde lot heeft ondergaan, en om het herstel van de Vader aan te nemen die Hij ons aanbiedt door Jezus sterven en opstanding. Nu is het tijd om je leven te bouwen op Christus de Heer. Maar hoe doe je dat?

Bouw je leven op de waarheid van Gods Woord

Wees je bewust dat je kijkt door de bril van ervaring. Je gevoelens leiden naar je gedachten, en de keuze voor een bepaalde gedachte is de bril waardoor je alles filtert. In bovenstaande verhaal

gaat het over perfectie. Als de maatstaf Gods maatstaf is, dan is er geen probleem. Maar in vele gevallen hanteer je maatstaven die anders zijn dan die van God. Wees je hier bewust van. Analyseer je gedachten. Vraag jezelf af of deze gedachten ook Gods gedachten zijn. Vraag God of Hij je de waarheid van Zijn Woord wil openbaren. En zet dan doelbewust deze bril op. Aan de hand van Romeinen 8 leer ik op heel wat vlakken een andere bril op te zetten. Laten we dit samen eens bekijken vanuit vers 31-39: Het gevoel dat ik dikwijls over het leven heb is: ik ben een verliezer. De Bijbel zegt: “Maar in dit alles zijn wij meer dan overwinnaars door Hem Die ons heeft liefgehad”. Vaak heb ik het gevoel dat mensen (ook God) tegen mij zijn. In vers 31 staat: “Als God voor ons is, wie zal tegen ons zijn?” Ik leef met de angst dat ik het leven niet aankan, ik mis voor mijn gevoel op belangrijke momenten datgene wat ik nodig heb om te kunnen (over)leven. In vers 32 staat: “Hoe zal Hij, Die zelfs Zijn eigen Zoon niet gespaard maar voor ons allen overgegeven heeft, ons ook met Hem niet alle dingen schenken?” Ik veroordeel mezelf en wijs mezelf af, het liefst ook anderen om mezelf en beetje beter te voelen… Vers 33: ”Wie zal beschuldigingen inbrengen tegen de uitverkorenen van God? God is het Die rechtvaardigt. Wie is het die verdoemt?” Ik heb het gevoel dat iedereen tegen me is en niemand voor mij opkomt: Vers 34: “Christus is het Die gestorven is, ja wat meer is, Die ook opgewekt is, Die ook aan de rechterhand van God is, Die ook voor ons pleit.” Zal ik standvastig blijven geloven als het lijden op me afkomt, kan ik het aan? Vers 35: “Wie zal ons scheiden van de liefde van Christus? Verdrukking, of benauwdheid, of vervolging, of honger, of naaktheid, of gevaar, of zwaard?” Waarom moet ik het lijden eigenlijk ondergaan? Hoort lijden eigenlijk wel bij een kind van God? Vers 36: “Zoals geschreven staat: Want omwille van U worden wij de hele dag gedood, wij worden beschouwd als slachtschapen.” Is er hoop voor de toekomst? Voor mij? Voor mijn kinderen? Vers 38-39: “Want ik ben ervan overtuigd dat noch dood, noch leven, noch engelen, noch overheden, noch krachten, noch tegenwoordige, noch toekomstige dingen, noch hoogte, noch diepte, noch enig ander schepsel ons zal kunnen scheiden van de liefde van God in Christus Jezus, onze Heere.” Deze manier van omgang met Gods Woord is hoe Jezus de verzoeking in de woestijn doorstond (Mat. 4:1-11). Hij bestreed de verzoeking met: “Er staat geschreven…” en benoemde wat er geschreven stond. Leer van Jezus en probeer heel bewust de brug te slaan van Gods Woord naar de dagelijkse praktijk. Wees creatief, en verzamel je eigen tekstenboekje aan de hand van de dozen (je vroegere fundament) die je bij het kruis gebracht hebt.

•6•


Breng veel tijd door in de troonzaal

Jezus nodigt je uit en zegt in Mat. 11:28-30: “Kom naar Mij toe, allen die vermoeid en belast bent, en Ik zal u rust geven. Neem Mijn juk op u, en leer van Mij dat Ik zachtmoedig ben en nederig van hart; en u zult rust vinden voor uw ziel; want Mijn juk is zacht en Mijn last is licht”. In de troonzaal, de plaats waar Jezus Heer is, mag je je slavenjuk afleggen en het juk dat Jezus jou geeft, aandoen. Een juk, dat perfect bij je past, dat precies op maat gemaakt is, staat beschreven in Micha 6:8: “Hij heeft u, mens, bekendgemaakt wat goed is en wat de HEERE van u vraagt: niets anders dan recht te doen, goedertierenheid lief te hebben en ootmoedig te wandelen met uw God.” Jezus vat het samen in het grote gebod: “U zult de Heere, uw God, liefhebben met heel uw hart, met heel uw ziel en met heel uw verstand. Dit is het eerste en het grote gebod. En het tweede, hieraan gelijk, is: U zult uw naaste liefhebben als uzelf.” Mat. 22:37-39 Dit is een juk dat je samen draagt met Jezus, zodat je moet leren om in gelijke tred met Hem te lopen. Elke morgen opnieuw mag je bidden dat je het juk van Jezus wilt dragen, zodat je niet langer overtollige last met je mee hoeft te dragen. En voor zover je nog ervaart dat de doorn in je vlees nog niet weg is, leer dan de les die Paulus moest leren in 2 Kor. 12:9: “Maar Hij heeft tegen mij gezegd: Mijn genade is voor u genoeg, want Mijn kracht wordt in zwakheid volbracht. Daarom zal ik veel liever roemen in mijn zwakheden, opdat de kracht van Christus in mij komt wonen. Daarom heb ik een behagen in zwakheden: in smadelijke behandelingen, in noden, in vervolgingen, in benauwdheden, om Christus’ wil. Want wanneer ik zwak ben, dan ben ik machtig.”

dat ik Jezus nodig heb, en dat Hij door me heen kan werken. Ik hoef geen perfecte ouder te zijn, ik mag een vertrouwende en liefhebbende ouder zijn, die Gods kracht en werk in en door mij heen verwacht, zodat niet ik, maar Hij alle eer zal ontvangen! Alle artikelen van deze reeks verschijnen eind dit jaar in boekvorm. De titel is ‘Van God ontvangen’. Het kan als werkboek dienen, omdat er onderaan aan elk hoofdstuk vragen zullen staan om te bespreken of persoonlijk te overdenken. Je zal dit werkboek kunnen verkrijgen in de winkels van ‘Het Goede Boek’.

Door het herstel van Jezus aan het kruis, ontvang ik de genade om een kind van God te zijn. Mijn Vader zorgt nu voor mij. En Zijn zorg is altijd genoeg, ook al denk ik meer nodig te hebben. De Vader bewerkt het willen en het werken in mij, en als ik zwak ben is Hij sterk. Laat mij maar zwak zijn, want dat zijn de momenten

fonds voor jonge werkers Er is een dringende nood aan financiën voor meer werkers in onze 31 gemeenten! De VEG heeft een Fonds voor jonge werkers opgericht, om de werking van de VEG-gemeenten te ondersteunen. Dit Solidariteitsfonds stelt beurzen beschikbaar voor startende Vlaamse werkers. We willen een warme oproep doen om dit Fonds te steunen. Elke gift, hoe klein ook, is welkom. Volgende werkers worden deeltijds vanuit het Fonds betaald: Jasper Meganck, vrijgestelde werker in Aarschot. Rekeningnr. om Jasper te steunen IBAN: BE74 0013 5462 5107 - op naam van VEG met vermelding :“steun Jasper Meganck” David Buntinx, jeugdwerker in Antwerpen,West- en Oost-Vlaanderen. Rekeningnr. om David te steunen IBAN: BE80 0355 2070 9377 - op naam van VEG David Delameillieure, vrijgestelde werker in Kortrijk. Rekeningnr. om David te steunen IBAN: BE74 0013 5462 5107 op naam van VEG met vermelding van “steun David Delameillieure”. Indien u een legaat wil schenken of meer informatie over dit fonds wil ontvangen, kan u contact opnemen met Peter Bordon, algemeen coördinator VEG. Moorselestraat, 65 - B-8560 Wevelgem - 056-42.40.19 - peter.bordon@veg.be

•7•


Kamelen in Genesis

Een kemel in de Bijbel? Of een kemel in De Standaard? door Dr. Hendrik Koorevaar en Dr. Pieter Gert van der Veen

Dr. Hendrik Koorevaar (foto Joods Actueel)

Dr. Pieter Gert van der Veen

Pieter Van Dooren schreef een artikel met de titel “Een Kemel in de Bijbel” (De Standaard, 7 februari 2014, D2 cultuur&media, Desalniettemin). Hierin stelt hij: ‘Wat de Bijbel ook moge beweren, de aartsvaders hadden géén kamelen.’ Hij beroept zich op de kranten Haaretz en de Times of Israel, die het hebben van Erez BenYosef en Lidar Sapir-Hen, archeologen van de Universiteit van Tel Aviv. Wat in Genesis 32 staat, namelijk dat Jacob melkkamelen aan zijn broer Esau stuurt, is daarom niet mogelijk. De oudste tamme kamelen in Israël dateren van 930 v. Chr. Daarom is het verslag in Genesis honderden jaren na de feiten opgetekend.

nium, dus ongeveer uit de tijd van de aartsvaders, blijkt. Gedomesticeerde kamelen bereikten tevens het dal van de Nijl tussen 2500 en 1400 v. Chr., wat o.a. ook aan de hand van dierfiguurtjes en zalfpotjes in de vorm van kamelen (zoals bijv. een stenen zalfdoos uit het Egyptisch Museum in Berlijn in de vorm van een korf dragend kameel uit Abusir el-Meleq) blijkt. Dit zelfde geldt ook o.a. voor Syrie, bijv. in Tel Mardich/Ebla, waar een hoofdje van een kameelfiguurtje uit de periode omstreeks 2000 v. Chr. is gevonden. Deze bevindt zich in de verzameling van de Arbeitsgruppe für Biblische Archäologie in Duitsland. Desalniettemin speelden deze dieren economisch in deze vroegere tijd nog een duidelijk ondergeschikte rol, wat ook uit het verhaal van Abraham in Genesis 12:16 blijkt, waar kamelen als laatste in een rij van zeven soorten geschenken worden genoemd.

Nu is dit idee van latere terugprojectie (retrojectie) al heel oud. Zo reeds bij Albright, de vader van de Bijbelse archeologie in 1942. Hij noemde dit een anachronisme, een aanpassing (in eigenlijke zin dus een vervalsing) van oudere teksten om die in overeenstemming te brengen met de veranderde maatschappelijke omstandigheden. Sedert de tijd van Albright zijn er archeologisch echter tamelijk wat aanwijzingen gevonden, zodat dit beeld bijgesteld moet worden. Dit is onlangs nog op een rij gezet door Uwe Zerbst in hoofdstuk 6 van het boek Volk ohne Ahnen? Auf den Spuren der Erzväter und des frühen Israels (Studium Integrale Archäologie, Holzgerlingen: SCM Hänssler, 2013). Daarin verwijst hij tevens op de veel uitgebreidere bespreking bij Martin Heide, die 2010 in het archeologisch vaktijdschrift Ugarit-Forschungen van de Universiteit van Münster op het gebruik van de kameel in Mesopotamië rond 2000 v. Chr. (dus ongeveer de tijd van Abraham) diepgaand is ingegaan. Daaruit enige dingen. Het is nodig onderscheid te maken tussen twee soorten kamelen: de dromedaris met één bult en de tweebultige Bactrische kameel. Welke kamelen ontving Abraham van de farao in Egypte in Genesis 12:16, zo’n twee eeuwen vóór Jacob? Meestal opteert men voor de dromedaris, maar dat is vanuit het Hebreeuwse begrip niet duidelijk. Enige Bactrische kamelen kwamen vermoedelijk reeds aan het eind van het derde millennium v. Chr. in het Nabije Oosten voor, wat ook in spijkerschriftteksten uit de eerste helft van het tweede millen-

Het bezit van kamelen speelde in de (latere) geschiedenis van Israël in het Oude Testament, in tegenstelling tot het Arabische schiereiland en de Negev-woestijn, nauwelijks een rol. Wie zich met dit thema diepgaander bezighoudt, zal ontdekken dat de veronderstelde terugprojectie uit latere tijd naar de vroege tijd van de aartsvader onnodig is. Dat betekent ook dat de datering van het boek Genesis honderden jaren eerder gebeurd moet zijn, dan vaak wordt aangenomen. Zie uitgebreid: Martin Heide, The Domestication of the Camel: Biological, Archaeological and Inscriptional Evidence from Mesopotamia, Egypt, Israel and Arabia, and Literary Evidence from the Hebrew Bible, Ugarit-Forschungen 42, 2010, p. 331-384. Dr. Hendrik Koorevaar, professor Oude Testament aan de Evangelische Theologische Faculteit, Leuven. Dr. Pieter Gert van der Veen, wetenschappelijk medewerker binnen de vakgroep Oude Testament en Bijbelse Archeologie aan de Johannes Gutenberg Universität, Mainz.

•8•


Op zondag 9 november (s)preken over ‘Christenzijn op je werk’ Werk of studeer je? Ben je huisvrouw of gepensioneerd? Denk je dat God iets met je tijdbesteding te maken heeft? Ooit een preek over ‘werk’ gehoord? Vraag dan om een preek over ‘Christen-zijn op je werk’ op zondag 9 november. Het is de bedoeling dat dan zoveel mogelijk kerken aandacht besteden aan dit belangrijke thema. Of op een andere zondag, dat kan natuurlijk ook. Ook in vorige jaren was deze themazondag er. Veel kerken en gemeenten hebben inmiddels een keer meegedaan en de meeste gemeenteleden reageren enthousiast omdat er ook aandacht is voor werklozen, studenten, huisvrouwen, vrijwilligerswerk en gepensioneerden. Het draagvlak voor dit initiatief groeit nog steeds.

kerk’ en die van ‘het werk’. Zij hebben daarbij allerlei vragen m.b.t. de relatie tussen geloof en werk. Spreekt de Bijbel hierover en hoe dan? Is werk een zegen of een vloek? Is er iets te zeggen over de inhoud van het werk, de manier waarop het werk verricht wordt, de houding t.o.v. anderen, de (on)mogelijkheden om je geloof te belijden en/of te verkondigen, enz. En hoe kan je christenzijn op je werk? Moet je daar evangeliseren of juist niet? Kun je samen met collega’s bidden? Allemaal vragen die bewust of onbewust een rol spelen in het leven van de gelovige werknemer en werkgever.

Voorafgaand aan de themazondag

Voor wie hieraan mee wil doen is er een speciale informatieve website www.christenzijnopjewerk.nl met o.a. preekschetsen, toespraken, bijbelteksten, liederen en verdiepende lectuur(verwijzingen). Kerken die meedoen (ook op een andere da-

Verlegenheid

Gelovigen zijn een groot deel van hun leven bezig met werk, in welke vorm dan ook. Velen hebben een zekere ‘verlegenheid’ met dit thema en leven in twee werelden: die van ‘de

tum) wordt gevraagd zich vrijblijvend aan te melden op die website. Via een hiervoor ontwikkelde enquête kun je van tevoren onderzoek doen naar de stand van zaken in je eigen kerk: hoe beleven gemeenteleden hun christen-zijn op hun werk? De resultaten zijn weer te gebruiken in de preek.

Na de themazondag

Om met elkaar verder te komen is allerlei materiaal beschikbaar voor kringen en gespreksgroepen. Zo is er een boekenlijst met ruim 30 Nederlandstalige boeken rond het thema ‘Christenzijn op je werk’. Sommige zijn heel geschikt voor gezamenlijk gebruik. Voor meer informatie zie de website www. christenzijnopjewerk.nl. Ook kunt u contact opnemen met Maarten Pijnacker Hordijk van www.bedrijfsgebed.nl via bedrijfsgebed@gmail.com

Christus van Huis tot Huis Gratis traktaten voor methodische huis aan huis evangelisatie

Jij bent wel heel speciaal - Hoe kom ik van Vlaanderen in de hemel Jezus, niet dood te krijgen - Hij is onvergelijkbaar - Vaders liefdesbrief - 10-talig traktaat Andere: Wereldgebedskaart - Jezus DVD-film - Het uur dat de wereld verandert (boek) - Gebedsseminars Te bestellen: CHH, Postbus 57, 1600 Sint-Pieters-Leeuw Tel. 0796 822 665 Fax. 03 218 8338 - chhvlaanderen@online.be

reno-decor PIC gevelrenovatie

Leeweg 24a-9270 Laarne tel: 09/251.65.454 Didier Gondry 0495/29.67.41

www.pic-renodecor.be fax.09/251.63.33

afgevaardigd-bestuurder didier@pic-renodecor.be

VOORGANGERS GEZOCHT

Graag willen we uw gebed vragen dat de Heer arbeiders voor Zijn oogst mag roepen (Matth. 9: 37-38) Er zijn voorgangers nodig in diverse gemeenten, Brugge, Diepenbeek, Hemiksem, Koekelare, Kortrijk, Poperinge en Willebroek Indien u mogelijke voorgangers kent, laat ze dan contact opnemen met het VEG-kantoor. (gegevens in de colofon pag. 3)

•9•


Pastorale modellen door Gerrit Houtman

deel 9

Pastoraat bij schuld ‘Tot vergeving van al uw zonden’. Een waterig zonnetje laat met flarden zijn licht door de ruimte schijnen. Wanneer deze over de met een strak wit kleed bedekte avondmaalstafel glijdt, licht de zilveren kandelaar helder op en lijken zelfs de keramiek aardewerken beker en schotel glans te verspreiden. Terwijl de oudste van dienst resoluut het brood breekt en verdeelt over de kleinere schotels om deze rond te laten gaan, vraagt hij: ‘Laten we met eerbied en dankbaarheid herdenken dat Christus voor onze zonden aan het kruis gestorven is en de weg naar de hemel geopend heeft’. Wijzend naar het kruis achter hem verzoekt hij ons dringend om onze zonden te belijden, zodat we rein aan het avondmaal deel kunnen nemen.

Schuldig?

Ben ik schuldig? Voel ik mij schuldig? Ja, ik ben inderdaad niet helemaal tevreden over mezelf. Ik heb een aantal stommiteiten begaan, ik ben vergeten om bepaalde mensen te bedanken, ik had minder kritisch moeten reageren en gesprekken anders moeten voeren. Maar voel ik mij zo schuldig dat Christus daarvoor moest sterven? Is het zo erg met mij geweest deze week? Ik denk terug aan een aantal gesprekken van de afgelopen tijd: jonge mensen die worstelen met seksuele (on)reinheid, volwassenen die spijt hebben van fouten uit het verleden en partners die ontrouw zijn geweest. Ja, ik hoor van schuldgevoelens, maar ook van schaamte en ik voel ook de frustratie van niet het leven te leiden dat men had willen leiden. Hoe zit het in onze gemeenten? Hoeveel gesprekken gaan over schaamte en schuld? Durven we dit aan? Is het veilig om hierover te praten? Of is het zo dat veel mensen zich niet eens zo schuldig voelen? Ik las van een onderzoek waaruit bleek dat 40 procent van de christenen zich nooit of zelden schuldig voelt. In het pastoraat ontmoet ik jonge en oude mensen die behoorlijk wat pijn en teleurstelling in hun rugzak hebben zitten. En lopen we allemaal niet met heel wat herinneringen rond waar schuld en schaamte rond zitten, zaken die we niet gemakkelijk delen maar ons wel belasten? De vraag is echter hoe we hiermee omgaan? Het is zo complex. Wat is een terecht en wat is een onterecht schuldgevoel? Wanneer heeft het met concrete schuld en wanneer heeft het met angst en schaamte te maken? En worden bepaalde gevoelens niet enorm uitvergroot wanneer ik mij gestrest of depressief voel? In het begin van mijn christen zijn werd veel nadruk gelegd op het voortdurend zelfonderzoek en belijden van je schuld. Ik heb dit zowel voor mezelf als naar anderen toe toegepast. Niet altijd met het bevredigende opgeluchte gevoel dat ik gehoopt had te vinden, maar er waren altijd wel weer nieuwe dingen die ik als tekort beleefde en ook nog moest belijden. Belijden is blijkbaar niet altijd de weg naar vrede en vergeving. Wanneer ook ik een stukje brood van de schotel neem en daarna wacht op de beker, open ik de Bijbel bij 2 Cor. 5:19 ‘Het is God die

door Christus de wereld met zich heeft verzoend’. Dit helpt mij: verzoening heeft te maken met relaties. Verzoening herstelt relaties. Onze relatie met God, maar ook die met elkaar en onszelf. Leggen we niet teveel de nadruk op schuld als het falen in geschreven en ongeschreven wetten, zodat we ons diep schuldig voelen maar tegelijk onmachtig omdat wetten geen adres hebben? Jezus maakt de wet echter persoonlijk door ze te beschouwen als een liefdesrelatie met God en de naaste. Schuld heeft dus te maken met de ander en de schade die je de ander berokkent. Dat maakt het niet simpeler, maar wel anders. In mijn pastoraat probeer ik mensen geen schuldgevoel aan te praten, noch hen ervan te verlossen, maar ze ervan bewust te maken dat ze geliefd zijn, dat iemand om hen bekommerd is. Is dat niet de essentie van het Heilig Avondmaal: opnieuw Jezus ontmoeten, met Hem verzoend worden, in relatie treden en je leven met al zijn complexe gevoelens aan Hem geven? Juist de ontmoeting met Jezus en zijn goedheid voor ons scheppen een gezond berouw en besef van schuld (Rom. 2:4). Een besef dat ons niet opsluit in onszelf maar ons nog meer naar God doet verlangen (2 Cor 7:10). Echt schuldgevoel ontstaat uit , ondanks alles wat er gebeurd is, het zich geliefd voelen en is als gevolg daarvan gericht op de relatie. Genade gaat aan het schuldbesef vooraf en creëert een diep verlangen naar herstel en verbinding.

Cursus mentoraat Goudmijnen in de kerk

Onze kerken zitten vol schitterende talenten: veelzijdig begaafde jongeren en wijze ouderen. Mensen die in hun persoonlijk leven, op hun werk en in de gemeente, veel meer zouden kunnen opbloeien en succesvol zouden zijn, indien ze ontdekten met welke mogelijkheden ze begiftigd zijn (2 Petrus 1:3,4). En daarmee ook veel aan elkaar zouden kunnen geven. Net zoals sportlui en aankomende artiesten vaak een coach hebben die hen helpt om de beste te worden, kunnen ook christenen, door gebruik te maken van een ‘helper’, groeien in geestelijke ontwikkeling en levenskeuzes. Een coach die kijkt waar hun krachten liggen en hen stimuleert om het beste uit zichzelf te halen.

Wie en wat?

De BEZ, ECV en VEG hebben de handen in elkaar geslagen om

• 10 •

de cursus mentoraat te organiseren. Samen willen we aan een geestelijk mentormodel werken dat in alle lagen van het gemeenteleven gebruikt kan worden. Om dit te ontwikkelen en om mensen te trainen in dit mentormodel zoeken we mannen en vrouwen die bereid zijn om zich te laten vormen en dit model mee te introduceren in de gemeenten. Cursus mentoraat wordt op aanvraag van 1 of meer gemeenten ingericht. Alle info op http://indekerk.be/cursussen/ mentoraat/ of bij Rosario Anastasi: 089-843079


Ontwikkelingen in Europa

deel 16

door Johan Lukasse

Oostenrijk Oostenrijk, een land van cultuur, muziek, kunst en prachtige vergezichten met bergen en dalen. Een vakantiebestemming voor velen van ons, maar geestelijk is het land arm en leeg. De Oostenrijker is niet langer automatisch een Rooms Katholiek of kerkganger. Er is al sinds jaren een leegloop bezig van 1 % of meer per jaar. Er zijn veel overeenkomsten met ons land , in het bijzonder met Vlaanderen.

Geestelijke armoede en nood

Het land telt e 8.387.500 inwoners, waarvan 0.5 tot 0.7 % overtuigd evangelisch genoemd kan worden Er zijn echter meer dan tweemaal zoveel Jehova getuigen en 5.5 % moslims in het land, meestal migranten. De jongeren, die zo’n 15 % van de bevolking uitmaken zijn niet geïnteresseerd in de reguliere godsdienst, maar staan wel open voor allerlei alternatieve, vooral Oosterse spiritualiteit. Zij zoeken naar geluk, welvaart en een levensvervulling. De nood onder hen wordt geïllustreerd door het hoge aantal zelfmoorden. . Drank en drugs spelen een rol, samen met de desillusies van occulte experimenten waar velen zich in begeven.

Overeenkomst met België

Het voorgaande toont hoeveel parallellen er zijn tussen dat land en Vlaanderen. Er zijn een 80 tal evangelisch en/of baptisten gemeenten, maar er is een grote nood aan autochtone voorgangers die goed leiding kunnen geven. Veel belovende jonge krachten trekken weg. Er zijn meer Oostenrijkse evangeliewerkers in het buitenland dan in Oostrenrijk zelf. De opleiding is een probleem, dus zoeken velen een training in Duitsland, maar blijven daar dan dikwijls “hangen” na het beëin-

digen van hun studie. De gezamenlijke gemeenten hebben zich verenigd in een bond die door de staat is erkend,net zoals in België. In de praktijk maakt dat echter niet veel verschil uit: men is alleen geen sekte meer en dat helpt. De gezamenlijke evangelische gemeenten groeien. De grootste toename van leden is hoofdzakelijk in de Pinkstergemeenten en de Charismatische beweging te vinden.

Twee inspirerende voorbeelden.

“Richt je op de jeugd”, was het advies dat David en Linda James kregen toen ze een aantal jaren geleden naar Oostenrijk trokken. Na onderzoek en overleg zijn ze begonnen met het TEABUS project. Gevestigd in Villach in Carinthia werken ze samen met de gemeente om de jeugd

• 11 •

te bereiken. Ze zijn natuurlijk mobiel met een grote aangepaste busen dus helpen ze op verschillende plaatsen en met veel succes zou de wereld zeggen. Zegen dus! Via de jeugd bereiken ze ook ouders die alleen maar dankbaar zijn wanneer ze zien en horen wat dit is. “Je kinderen zijn beter daar dan bij drugs en drank”. Iedereen ziet dit als een effectieve, permanente, gemeente-ondersteunende evangelisatie. Het andere voorbeeld speelt zich af in Dornbirn in Vorarlberg. Daar werken twee echtparen samen in team in gemeentestichting en -opbouw. Georg & Sandra Haemmerie en Stephan & Claudia Pohn. Sinds enige jaren is hun de opdracht toevertrouwd om in twee gemeenten (met de mogelijkheid voor meerderen) de verantwoordelijkheid te nemen om de gemeenten te versterken en zo de mogelijkheid te scheppen om nieuwe gemeente(n)te stichten. Ze zetten zich in de allereerste plaats in om de verantwoordelijkheden in deze gemeenten te verdelen onder de Oostenrijkse mensen zelf. Ondertussen zijn er jeugdwerkers aangesteld en ook 6 oudsten. Deze leiden de gemeente. Er is na een paar jaar van hard werken, plotseling veel zegen. Mensen geloven weer in groei na jaren van stagnatie die te wijten was aan een fatalistische houding. Deze echtparen vragen voortdurend gebed, zodat zij en de gemeenten steeds een naar buiten gerichte blik zouden hebben met de focus op evangelisatie en zodat ze zouden verstaan wat dat in de praktijk betekent. Zijn er lessen die we hiervan kunnen leren? Welke en hoe?


Het veranderende gezicht van zending in België Een oproep aan de evangelische kerk door David Delameillieure Inleiding

In januari publiceerde De Standaard het artikel “Eén Vlaming op zes is van vreemde herkomst” (27-1-2014). Inbegrepen zijn niet alleen personen met een vreemde nationaliteit, maar ook deze “Belgen die bij de geboorte een andere nationaliteit hadden of Belgen van wie minstens één van de ouders bij de geboorte niet de Belgische nationaliteit had”. Op deze manier wilde de krant een realistischer beeld geven van de omvang van de culturele diversiteit in Vlaanderen.

De cijfers

De resultaten van deze Vlaamse Lokale Inburgerings- en Integratiemonitor zijn merkwaardig alhoewel voor de meesten toch niet helemaal verrassend. Wanneer we Vlaanderen als geheel bekijken dan zijn één op de zes mensen van vreemde herkomst, maar dat cijfer verandert sterk wanneer we naar steden en bepaalde leeftijdsgroepen kijken. Mensen van vreemde herkomst vormen één derde en één vijfde van de totale bevolking van Antwerpen en Gent respectievelijk. Als we de kinderen jonger dan 5 jaar bekijken, dan is 1 op de 3 in Vlaanderen van vreemde herkomst. Als we de twee criteria samenvoegen, dan betekent dit dat 68% van de kinderen jonger dan 5 jaar in Antwerpen van vreemde herkomst zijn.

De cijfers interpreteren

We moeten er op wijzen dat deze cijfers slaan op mensen uit een variëteit van culturele achtergronden en sociale situaties. Ze omvatten de recente immigranten uit Latijns-Amerika in steden zoals Gent, Nederlanders die net over de grens wonen in Limburg, evenals de tweede generatie Marokkanen die in Borgerhout, Antwerpen wonen. De cijfers zeggen ook niets over de religieuze affiliatie. Diegenen afkomstig van Zuid-Amerika, delen van Sub-Saharisch Afrika, Oost-Europa en Rusland hebben nogal dikwijls een christelijke achtergrond, terwijl zij die komen van de Maghreblanden, het Midden-Oosten en Turkije, en andere delen van Afrika hoogstwaarschijnlijk een islamitische achtergrond hebben.

Wat betekent dit allemaal voor de kerk in Vlaanderen?

Culturele diversiteit in Vlaanderen is onvermijdelijk: we worden hoe dan ook ermee geconfronteerd. Als we ons oog richten op de jongere generatie wordt het gelijk duidelijk dat dit soort van pluralisme alleen nog kan toenemen. Alhoewel het onmogelijk is om de toekomst te voorspellen het zou verkeerd zijn te denken dat deze gemeenschappen zullen zich assimileren in zo ver dat ze hun culturele en religieuze roots verliezen.

1. Een verandering in houding

Het heeft weinig zin om te jammeren om het verlies van onze – in het algemeen gesproken – veilige en monolithische Vlaamse samenleving van de jaren 50 en 60. We moeten als kerken eerder een soort van een ondernemende houding aannemen ten opzichte van de veranderde sociale verhoudingen. We moeten ons bewust worden van het enorme potentieel voor het Evangelie dat deze nieuwe situatie heeft gebracht. Mensen verkeren nu in een positie waar ze meer in aanraking kunnen komen met het evangelie dan in hun thuisland. Precies zoals de apostel Paulus het strategische voordeel van het Romeinse Rijk uitbuitte voor de verspreiding van het Evangelie, zo moeten ook wij dezelfde pragmatische houding ontwikkelen.

2. Een grotere kennis

Als we als wijze christenen willen profiteren van deze situatie dan moeten we een beter besef krijgen van de culturele verschillen en de impact ervan. We moeten leren om fijngevoelig te zijn naar de diverse culturen toe. In Missiologie heet dit contextualisme. Opnieuw is de apostel Paulus ons voorbeeld: “Ik ben voor iedereen wel iets geworden, om in elke situatie althans enkelen te redden” (1 Korinthiërs 9:22) Voelen mensen van andere culturen zich welkom in onze Vlaamse gemeenten? Weerspiegelt de gemeente de culturele diversiteit van de stad of plaats waar ze zich bevindt?

3. Een nieuwe bewogenheid voor zending

De grootste uitdaging die we momenteel hebben is wellicht: zijn wij bereid om te investeren in crossculturele zending in ons eigen land? In het verleden en tot op de dag van vandaag heeft God Vlaanderen gezegend door het sturen van zendelingen uit andere landen om naar hier te komen en in onze gemeenten te werken. Om deze ongeziene kans te grijpen moet de Vlaamse kerk ook zijn eigen mensen uitsturen in het binnenlandse zendingsveld. Zijn we bereid om werkers uit te sturen en te ondersteunen, geroepen door de Heer en toegerust om deze onbereikte etnische groepen in Vlaanderen met het Evangelie te bereiken? Wil je meedenken om onbereikte etnische groepen in Vlaanderen te bereiken? Neem dan contact op met David Delameillieure: ddelameillieure@ gmail.com

Wat betekent dit voor ons als evangelische christenen vandaag in Vlaanderen? Ik zie de volgende drie grote uitdagingen:

• 12 •


column C

H

E

R

U

T

Straatwerk & hulpverlening in het prostitutiemilieu

Ik ontmoet haar als ze juist een week in de prostitutie werkt. Ze is meegekomen met een meisje uit het stadje waar ze vandaan komt en die al langer in Antwerpen achter de ramen stond. Ze is 18 jaar en opgegroeid in een huis waar mama en papa regelmatig grote ruzies hebben en waar alcoholverslaving al generaties speelt. Nu voelt ze zich eindelijk vrij. Ze verdient geld en zegt dat ze niet teveel nadenkt over ‘het werk’. Ze is niet echt vriendelijk, ze komt heel hard over en heeft een grote mond. Regelmatig heeft ze ruzie met andere meisjes. Maar ook vertelt ze ons over meisjes die in de problemen zitten en ze vraagt of wij die meisjes niet zouden kunnen helpen. Zelf wordt ze bedreigd door een pooier als ze een meisje helpt naar de politie te gaan. Verschillende teamleden hebben over de jaren met haar contact gehad. Maar niemand had gedacht dat ze van het ene op het andere moment zou besluiten om te stoppen. Ze vraagt hulp om een nieuwe start te maken. De meisjes in haar raam lachen haar uit als ze haar spullen pakt en te kennen geeft dat ze stopt. “Je komt wel terug” zeggen ze. Na 5 jaar achter de ramen te staan kijkt ze me aan en zegt dat ze wel moet stoppen. “Dit ‘werk’ maakt je gek in je hoofd, ik kan dit echt niet meer doen.” Ze is serieus en we zetten samen met haar een stappenplan op. We leren haar van een andere kant kennen, we mogen steeds vaker achter haar masker kijken. We leren die kant van haar kennen die hulp nodig heeft, vrienden rond haar nodig heeft. Een meisje dat op een dag een man en een gezin wil en graag haar ouders gelukkig ziet. Ze houdt ervan om mensen gelukkig te maken en ze houdt ervan om te geven. Ze wil mee naar een christelijke conferentie en ze ervaart Gods aanwezigheid. Een God die haar zoekt en liefheeft. We mogen naast haar staan terwijl ze een nieuwe weg inslaat. Bidt u mee dat ze haar leven volledig in Gods handen mag leggen? Meer info geven we graag via onze website en via e-mail. www.stichtingcherut.be contact@stichtingcherut.be

Oasis is een christelijke organisatie die zich inzet tegen alle vormen van mensenhandel. Opgelet: mensenhandel en mensensmokkel zijn totaal verschillend.

Toen onze vrienden nog in het Gesuklooster in Sint-Joost woonden en we de families bijna dagelijks bezochten gebeurde het regelmatig dat er iemand met een grote camera rondliep. Vaak waren journalisten, fotografen en cameramannen even snel weg als ze gekomen waren. Op zoek naar wat pakkende beelden en dan weer weg. Daarbij rees telkens de vraag in welke mate het de armen hielp. Was het geen goedkope sensatie? Ramptoerisme? Profijt halen uit een anders miserie? Met Ruben was het anders. Toen we aanklopten bij een Roma familie die 2 kamers betrok met negen kinderen, was Ruben vaak ook daar. Maanden deed hij er over om naar de verhalen te luisteren, om een juist beeld te krijgen. Wij werkten met de familie, stuurden de kinderen naar EJV of UJEB kampen, speelden met de kinderen in de Brusselse parken, kochten medicijnen voor de allerkleinsten en tieners. Het leek wel of er elke week iemand ziek was: koorts, tandpijn, altijd maar die tandpijn. Een paar weken terug ontvingen we een uitnodiging voor de première van zijn film. Die avond nam ik de minibus, geleend van de buren, en reed met een bus vol Roma vrienden naar Gent om Rubens film te zien. Het werd een avond om nooit te vergeten. Grappen, zigeunermuziek en Stanko die me vertelde dat zijn nonkel een kerk leidde in Slovakije en dat hij als tiener daar veel naar toe was gegaan. De film Kosmos is een mooi relaas over het leven van Kevin, Rasto en Vladimir, met Kevins ouders en andere vrienden uit Gesu in bijrollen. Niet de zoveelste litanie over de erbarmelijke situatie van de Roma, maar een authentiek verhaal over onzekerheid, voortekens, met Roma’s die schitteren als zichzelf (ze spreken in hun taal en wij volgen met de ondertiteling).

• 13 •

Met veel verwijzingen naar God waarvan een uitkomst verwacht wordt. Het was erg bijzonder om in een volle cinemazaal te zitten met een groot deel van de acteurs en samen dit werk te vieren. Mensen herkenden de acteurs achteraf en de felicitaties van de kijkers volgden. Ruben werkte lang aan de film. Een krachtig portret dat mensen in hun waardigheid toonde. Intussen is de woonsituatie verbeterd voor het gezin en kunnen ze nog minstens 1 jaar blijven in een huis met elektriciteit, verwarming en stromend water. Ze proberen de eindjes aan elkaar te knopen. Die avond van applaus gaf misschien de nodige bemoediging. Niels Vandereyken, Oasis Belgium, www.oasisbelgie.be


Echtpaar zet leven in voor Roma in Servië Eind september vertrekken Louis en Anne-Marie Van de Voorde uit Ninove opnieuw naar Servië. Zij worden uitgezonden als zendelingen in het kader van humanitaire hulp met de erkende evangelische NGO Tearfund. Zij gaan er werken in het kader van de ontwikkelingssamenwerking onder de Roma-zigeuners. De nadruk zal liggen op humanitaire

beter kunnen integreren. Inmiddels lopen ook enkele tieners uit het centrum al hogere school. Hun hoop op tewerkstelling in eigen land is klein en de kans bestaat dat ze willen emigreren naar West-Europa in de hoop hier een job te vinden. Anne-Marie en Louis zullen proberen om deze jongeren te helpen in hun zoektocht naar werk in eigen land. Naast kinder- en jeugdwerk stelt Oaza het als prioriteit om de grote groep zieken, gehandicapten, weduwen en wezen binnen de Roma gemeenschap te ondersteunen door te voorzien in hun basisbehoeften met onder meer voedsel, kleding, hout, en huisvesting. Verder zullen ze ook instaan voor het sociale contact met deze doelgroep. Iedereen is van harte welkom om hen uit te zwaaien op 14 september 2014 om 10u in de Evangelische Kerk Aalst - Het Kruispunt vzw., Seringenlaan 7 te 9470 Denderleeuw (gebouw St. Jozefkerk). Giften: rekening BE41 4359 1900 0110 van Tearfund, vermelding: Louis en Anne-Mariew, code 25vdv. Contact Thuisfront: christa.van.der.elst@skynet.be Website: www.oaza.be

bijstand van de noodlijdende gemeenschap in de regio van Jagodina. Lange tijd zetten ze zich in voor de opvang van asielzoekers in ons land. Vanuit hun christelijke overtuiging hebben ze deze mensen die veelal een leven van politieke terreur, burgeroorlog en armoede achter de rug hebben, willen ondersteunen. Voornamelijk hun liefde voor de Roma is groot, zodanig zelfs dat Louis en Anne-Marie besloten om voor onbepaalde duur naar Jagodina in Servië te verhuizen. Eerder werkten ze in 2002 al 3 maanden onder de plaatselijke bevolking in het zuiden. Ook in het naburige Bosnië brachten ze verschillende jaren door. Tot op heden namen Louis en Anne-Marie de PR waar van Gave Veste. Deze christelijke organisatie moedigt kerken, christelijke verenigingen en andere organisaties aan in hun missionaire, pastorale en diaconale activiteiten onder asielzoekers door middel van voorlichting, toerusting en begeleiding. Daarnaast was het echtpaar tevens coördinator voor doortrekkende Roma in de regio Geraardsbergen-Ninove. Zij trekken naar Oost-Europa terwijl zovelen de omgekeerde beweging maken. Het is duidelijk: “Zij gaan ervan uit dat het beter is dat mensen in hun eigen land worden ondersteund, een opleiding genieten en aan het werk worden gezet. En daartoe willen zij met hun kennis en ervaring graag bijdragen.” Daadwerkelijk zullen ze in het Romacentrum Oaza functioneren. Hier worden kinderen voorbereid op de basisschool waardoor ze

• 14 •


Nieuws uit de gemeenten Naast de 35 kinderen waarvoor het schoolgeld wordt betaald, is er de waterpomp, het wachtershuisje en nu ook het medisch kabinet waar wij aan meewerken. Wij ervaren het als een zegen dat ook de stad Hasselt hieraan meewerkt. Dan is er de bouw van een kerkje op de Filippijnen . Enkele jaren geleden brandde daar het Baptistenkerkje af. Door een zuster, van wie de broer daar voorganger is, kregen we het op ons hart om te helpen bij de bouw van een nieuw kerkje. Het is nu in gebruik en de laatste euro’s zijn overgemaakt om het af te werken.

Gemeente “De Zaaier” Hasselt De Zaaier blijft in beweging Bij De Zaaier in Hasselt hebben we heel wat redenen om dankbaar te zijn. Gebeds- en aandachtspunten blijven er natuurlijk ook. Naast de zorg, vooral om mensen uit de eigen stad die dreigen verloren te gaan omdat ze de Here niet kennen, is er gelukkig reden voor blijdschap. We hebben ons erover verbaasd hoeveel we het voorbije jaar konden besteden aan zending en evangelisatie, maar daarover in een andere bijdrage meer. Ook zijn we voortdurend bezig met het verbeteren van ons gebouw en de eigen infrastructuur. Niet alleen de binnenkant, maar ook de buitenkant daarvan, en ook het logo van De Zaaier zijn aan vernieuwing en verfraaiing toe. Bovendien is onze samenkomstruimte een piepklein museum geworden. Begin dit jaar heeft kunstenaar Francis Méan een mooi kunstwerk aangebracht (zie bijgaande foto).Het maakt behoorlijk indruk op mensen die onze kerk bezoeken. Daarbij geeft het ons de mogelijkheid om aan buitenstaanders het Evangelie nog duidelijker kenbaar te maken. Bij bijzondere gelegenheden - de Zaaier werkt mee aan de jaarlijkse Open Gebedshuizendag in Hasselt - komt dat uiteraard goed van pas. De kerkenraad heeft voorgesteld een ‘adviesgroep’ in het leven te roepen waarin jonge broeders over heel uiteenlopende dingen hun zeg kunnen doen. Daarmee wil men ook de jongeren meer bij het

gemeente-zijn betrekken. Doel is de onderlinge band en de betrokkenheid bij het gemeentewerk te verstevigen. Zo heeft een van de broeders het initiatief genomen om gedurende heel de vakantieperiode voor alle gemeenteleden afzonderlijk te bidden in de bidstonden. Per week wordt een aantal leden en hun specifieke situatie voorgesteld. Onze kerk is een kleurrijke mengeling van nationaliteiten en zo leren de aanwezigen iedereen toch wat beter kennen. U ziet het, zoals de titel al aangeeft: de Zaaier blijft in beweging. Jean Bos

familie Ratahinarivelo

Eigen zendingsprojecten Als gemeente “ De Zaaier” willen wij graag iets betekenen in Gods Koninkrijk… Als gemeente hebben wij drie eigen zendingsprojecten. Eén ervan, “Seed of Love” in Kenia, is misschien nog bekend van de Familiedag in Hasselt.

• 15 •

Het belangrijkste project is de familie Ratahinarivelo in Madagaskar. Anita, afkomstig uit Hasselt, werkt daar met haar man Mamifeno. Zij is landbouwkundig ingenieur en geeft, naast de zorg voor hun gezin, les in landbouwtechniek op de Bijbelschool (Cefo) waar haar man directeur en docent is. Zij is dankbaar voor wat ze mag delen over ”Farming Gods Way”. Anita en Mamifeno zijn nu bij ons in Hasselt tot 2 september. Prachtig was het om de grote verschillen te zien tussen de geoogste bonen, mais, soja en.andere peulvruchten,verbouwd volgens de nieuwste methode en de vruchten die verbouwd werden volgens de traditionele landbouwmethodes. Het is in het lesprogramma opgenomen dat de studenten naast alle vakken theologie, ook landbouwtechnieken aanleren om dat weer door te kunnen geven in de dorpen waar zij in de toekomst de gemeente zullen dienen. Wij zijn dankbaar dat steeds opnieuw het benodigde geld voor het levensonderhoud van de familie Ratahinarivelo kan worden gestort. Een grote zorg is echter de financiële toestand van de Bijbelschool. Deze is gesticht vanuit Frankrijk, maar door de crisis zijn de giften sterk verminderd, terwijl er steeds meer studenten komen, die zo toch tekort gedaan worden. Deze studenten komen uit de dorpen en kunnen zelf weinig of niets bijdragen. Wij ervaren dit als een gebedslast. Hun nieuwsbrieven zijn aan te vragen via vrienden-anita-mamifeno@live.be


in 3 provincies

Uit onze gesprekken met de jeugdwerkers, merken we dat velen ook in de zomer niet stilzitten: na een heel seizoen klaar te hebben gestaan voor onze jongeren via de plaatselijke gemeentes, schrijven ze zich ook in als kampleider bij EJV of andere kampen. Ze blijven gaan. We mogen hen daar enorm dankbaar voor zijn. De combinatie met werk, studie, eigen gezin en vaak ook andere taken in de gemeente en maatschappij, maakt het niet altijd gemakkelijk om evenwicht te houden. Vaak zijn jeugdwerkers ook onzeker over hoe ze dingen moeten aanpakken,

bijvoorbeeld een pastoraal gesprek, een bijbelstudie of een dynamiek die in de groep niet altijd soepel loopt. We zijn dan ook enorm dankbaar voor het voorrecht om hen daarin te mogen bijstaan als EHBjo-team. De vrijheid die we krijgen vanuit de denominaties en het EJV, zorgt er voor dat we vaak maatwerk kunnen bieden, zodat de jeugdwerkers die we begeleiden elk in hun eigen situatie verder geholpen worden. We spraken in onze vorige artikels al over het feit dat jeugdwerk niet op zichzelf staat: jeugdwerkers zijn een - belangrijke! - schakel, net als oudsten, gemeente-

• 16 •

leden, enz. binnen het geheel waarin we gezinnen ondersteunen in hun geloofsopvoeding. Zo steunen we samen de jongeren in hun groei en wandel met Jezus. Dit geldt ook voor de jeugdwerkers. Weet u wie er in uw gemeente de jongerenwerkers zijn? Kent U hun noden, twijfels of vragen? Is er misschien een rol weggelegd voor u als gemeentelid, om een verschil te maken in het leven van deze jeugdwerkers? Misschien kan uw wandel met Jezus wel een inspiratie zijn voor de jeugdwerkers om ook elke dag opnieuw hun kracht uit Hem te putten? David, Kurt, Dennis & Henri


Nieuws van onze zendelingen Nieuws uit de Westhoek Familie Menheere

Familie Van Dingenen, Ouagadougou, Tearfund België Lieve vrienden, Nu is het hier ook schoolvakantie en we zijn dankbaar dat Liesbeth en Lydia hier voor een paar weken zijn. Ook Ineke’s moeder kon ons een bezoek brengen. De regens zijn dit jaar beter ingezet dan vorig jaar en zoals altijd hoopt iedereen op een goede oogst.

De netwerken die we de afgelopen maanden hebben kunnen opbouwen, vormen nu een kader om structureel meer te betekenen. We verdiepen relaties met mensen in onze buurt, ongeacht hun leeftijd, achtergrond, overtuiging. De mensen die we ontmoeten zijn erg verschillend, bijvoorbeeld groepjes West-Vlaamse jongeren, alleenstaande asielzoekers, Noord-Afrikaanse gezinnen, gepensioneerde vrijwilligers, enz.

Dit voorjaar hebben we uitzonderlijk veel mobiele klinieken kunnen organiseren en ongeveer 1000 kinderen werden onderzocht op ongeveer 8-9 uur rijden ten oosten van hier, op een plek ver van de steden en drukte van de ‘beschaving’. We zijn ontzettend dankbaar voor alle kinderen die we hebben kunnen onderzoeken en we waren aangenaam verrast dat de kinderen in Diapaga en Mahadaga zo gezond waren. Het is de zegen van 60 jaar zendingswerk door SIM en de groeiende kerk aldaar. Het is een bemoediging om door te gaan en medisch werk te doen in

7 panelen te verbinden om de stroom te herstellen. De installateur heeft beloofd de rest van de panelen te vergoeden en gelukkig kan het werk nu gewoon doorgaan. De koelkast bevat vaak bloedstalen en andere reagentia die koel bewaard moeten worden! Deze tegenslag kon erger geweest zijn en het was een hele ervaring om met zo’n geweldig Paam Laafi team te werken voor de herstelling!

Structureel hopen we in deze zomer iets kleins te beginnen in de buurt. Op persoonlijk vlak zijn er regelmatig vragen over ons geloof, kerk en keuzes die we maken als christenen. Kunnen jullie bidden voor wijsheid, duidelijkheid en goede gelegenheden om te getuigen van de liefde van de Here Jezus door woorden en daden? Henri en Leda Menheere Sean, Sjoerd, Sytske en Stian Wilt U onze nieuwtjes ontvangen, neem gerust contact op via henri.menheere@ gmail.com of 0487/478652 Wilt U ons steunen, dan mag U ook contact opnemen, of storten bij stichting Titus op rekening nummer BE31 7380 3878 3955. Mededeling is niet nodig.

de Naam van Jezus, want de vernieuwing van het denken en echte verandering kan alleen gebeuren door zijn geest. Eind juni hebben we spannende momenten beleefd toen we bericht kregen dat de zonnepaneleninstallatie van het dak van het ziekenhuis was weggewaaid... Regens hier worden vaak voorafgegaan door sterke windvlagen en de hele installatie lag op de grond voor het gebouw! Gelukkig zijn 7 van de 12 panelen nog heel en waren Peter en het hele team in staat deze

• 17 •

We danken jullie voor de trouwe steun en de gebeden voor ons werk! Gods zegen aan jullie allen! Peter en Ineke Van Dingenen, Liesbeth, Lydia, Jiska en Phebe


Getuigenissen studenten Evangelische Toerusting School

Martine Kiwambonga Sulu

ETS was voor mij een persoonlijke uitdaging. Op vier jaar tijd door de Bijbel gaan, is natuurlijk niet gemakkelijk. Er kruipt veel voorbereidingstijd in, maar je krijgt er ook veel voor terug. De achtergrondinformatie die je meekrijgt en het inzicht van de lectoren op bepaalde bijbelteksten zijn echt wel een groot pluspunt. Je leert om de Bijbel op een ander manier te benaderen. Voor mij was naar ETS gaan iedere maand een stukje terug naar school gaan, maar dan wel naar de bijbelschool. Ik zou het iedereen aanraden die meer over de Bijbel wil leren en die zelf een eigen mening wil vormen.

Griet Braeckman

Ik zou het iedereen aanraden, en dat is zeer licht uitgedrukt, want het is eigenlijk een must om dit te doen. Het lijkt een grote inspanning om 4 jaar lang om de 14 dagen een avond naar Denderleeuw te rijden, maar het weegt niet op tegen de meerwaarde die het met zich mee brengt. Het was voor mij bijvoorbeeld een stimulans om op korte tijd de hele Bijbel door te lezen. ETS zorgt ervoor dat je bijbelkennis ruimer wordt, dat je leert linken zien van het OT naar het NT, dat je leert op een andere manier te lezen, dat je inzichten krijgt, dat er achtergronden worden getoond... en nog zoveel meer. Wat voor mij het allerbelangrijkste was en wat ik niet verwacht had van de cursus, is de groei in mijn persoonlijk leven. De cursus is niet alleen theoretisch, maar helpt je kijken hoe de Bijbel ook nu nog tot ons spreekt. Waar staan wij? Waar moeten we nog in groeien? Wat zijn onze valkuilen? Om maar één voorbeeld te geven: het boek Leviticus had ik nog

nooit doorgelezen, ik vond het saai vanwege een opsomming van wetten die nu niet meer relevant zijn. Tot na de les..... Waaw wat een boek, wat een God, nu begrijp ik waarom dit boek ook vandaag voor ons belangrijk is en heb ik nog meer ontzag gekregen voor de almacht van God. Ik ben zeker van plan om de cursus nog eens opnieuw te volgen, want er zitten nog zoveel verborgen schatten in Gods Woord die ik wil ontdekken. Echt... dit moet je doen, ETS is fantastisch!

David Goderis

ETS is een cursus die in 36 volledige cursusdagen (over vier jaar verspreid) doorheen de ganse Bijbel gaat met als uiteindelijke doelstelling niet alleen het vergroten van je bijbelkennis, maar vooral het versterken van je persoonlijke relatie met de Heer. Uiteraard is dit geen cursus waar elk bijbelvers één voor één wordt bestudeerd, maar het geeft een enorme verrijking als je later zelf aan de slag wil gaan met de Bijbel doordat je na de lessen de boeken in een ander (juister) perspectief kunt lezen. Je komt meer te weten over de achtergrond van de boeken, de thema’s die erin behandeld worden, waarom het boek geschreven is, de verklaring van moeilijke tekstgedeeltes, de verschillende theologische perspectieven en de onderlinge relatie tussen de verschillende bijbelboeken. Kortom: ETS was een heel rijke ervaring voor mijn geloofsleven en een aanrader voor iedereen die verder de Bijbel wil bestuderen. Gratis proeflessen in september op 7 locaties in heel Vlaanderen. Voor alle info en inschrijving: www.ets-vlaanderen.be of 056/42 40 19

• 18 •


Verlang je er naar om Gods Woord en de Heer beter te leren kennen? Ga dan in 4 jaar door de hele Bijbel via de Evangelische Toerusting School !

We nemen je mee op reis in de boeiende wereld van het Oude en Nieuwe Testament. Centrale Bijbelse thema’s passeren de revue en stimuleren ons in de hedendaagse beleving van ons geloof.

Gratis proeflessen in september op 7 locaties.

Voor alle info: www.ets-vlaanderen.be of 056/ 42 40 19 • 19 •



Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.