India perspectives march 2014 pashto

‫هند ليد‬ ‫‪ 28‬ټوک ■ ‪ 1‬ګڼه ■ مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫پر طاوس د هندوستان ميل مرغه‪ ،‬د ممبيي‬ ‫نوي ترمنیل ډیزاین ته ځانګړي ښکال‬ ‫وربښيل ده‪.‬‬

‫پرمختګ‬

‫په ممبیي کې نوی پرمختګ‬ ‫‪10/03/14 8:13 PM‬‬

‫لټون‬ ‫اوو مذهبي سیندونه‬

‫ستاینه‬ ‫د امن میراث‬

‫تاریخ‬ ‫هندوستان او لومړي نړیوال جنګ‬ ‫‪IP Cover_March-Apr 14_Pashto.indd 1‬‬

‫پوټپواري‬

‫په هند کې راتلونکي پیښې‬ ‫اتویله مهوتسوام‬ ‫اد کراال اکرثه فیستیوالونو کې فیالنو ته ځانګړي‬ ‫شوي ول‪ ،‬مګر اتویله مهوتسوام د کښتیو په اړه جوړ‬ ‫شوی وو‪ ،‬په دې فیستیوال کې مزین شویو کښتیو‬ ‫د ځانګړي موزیک په بدرګه د معبد سرته مجسمه‬ ‫د اوبو په واسطه د معبد په لور رهي کوله‪.‬نیټه‪:‬‬ ‫اپریل ‪۱‬‬ ‫ځای‪ :‬د یلنکورسي بنګويت معبد‪ ،‬ودیر کوتیم‬ ‫ولسوالۍ‬

‫د الوینګ فیستیوال‬ ‫د نګلند پخوانۍ وژونکې قبیله اوس په سوله‬ ‫کې ژوند کوي‪ ،‬دوی اوس اکرثه خپل ژوند په‬ ‫پټیو کې تیروي‪ .‬کله چې دوی فصلونه وکري‬ ‫نو دا قبیله د الوینګ په نوم فیستیوال ملانځي‬ ‫چې په همدې رسه پرسلی او د دوی نوی کال‬ ‫پیل کیږي‬ ‫نیټه‪ :‬اپریل ‪۱-۶‬‬ ‫ځای‪ :‬نګلند‪ ،‬د مون ولسوالۍ‬

‫چینکتور پورم‬

‫د یوګا نړیوال فیستیوال‬ ‫په هند کې د یوګا پیاوړی کلتور ته د نړۍ د دیرشو‬ ‫هیوادونو څخه د څلورسوه تنو په شاوخوا کې خلک‬ ‫د یوګا نړیوال فیستیوال ته راځي‪ .‬په دې فیستیوال‬ ‫کې د یوګا ښوونکي خلکو ته د یوګا درس ورکوي‪ ،‬د‬ ‫هند د نامتو مذهبي مرشانو رسه ماښامنۍ محاورې‬ ‫کیږي او همداراز یو شمیر نورې پیښې لکه د سبزیو‬ ‫پخولو د میتودونو درس هم ورکول کیږي‬ ‫نیټه‪ :‬مارچ‪۲-۷‬‬ ‫ځای‪ :‬پرمرت نیکنت ارشم‪،‬‬ ‫ریشکش‪ ،‬اترکند‬

‫دا فیستیوال په رسي چنکتور بګويت معبد کې جوړیږي‪،‬‬ ‫درې دیرش مزین شوي فیالن ددې فیستیوال سرته‬ ‫برخه جوړوي‪ ،‬دهمدې ورځې په ماښام خلک د ډرامونو‬ ‫په وهلو او دودیزې موسیقۍ غږولو رسه سفر بدرګه‬ ‫کوي‪ .‬د دې فیستیوال نه اوولس ورځې هره ورځ ځینې‬ ‫خلک د معبد په شاوخوا کې مختلف فعالیتونه نندارې‬ ‫ته وړاندې کوي‪.‬‬

‫نیټه‪ :‬مارچ ‪۷۱‬‬ ‫ځای‪ :‬رس چنکتور بګويت معبد‪ ،‬پلپورم‪ ،‬پلکد‬ ‫ولسوالۍ کراالا‬

‫بسکي‬ ‫دا فیستیوال د هند په پنجاب ایالت کې‬ ‫جوړیږي‪ ،‬په دې کې خلک نوی کال او د فصل‬ ‫ریبل ملانځي‪ .‬خلک په دې ورځو کې خواړه‪ ،‬نڅا‪،‬‬ ‫موسیقي او جشنونه کوي‪ .‬د پنجاب د امرترس‬ ‫په ګولډن معبد کې د سرتو ملانځنو پروګرامونه‬ ‫جوړوي چې بیا یې د خلکو ګڼ شمېر په رسکونو‬ ‫باندې بدرګه کوي‬ ‫نیټه‪ :‬اپریل ‪۳۱-۴۱‬‬ ‫ځای‪ :‬په ټول پنجاب کې‪ ،‬په ځانګړي ډول‬ ‫امرترس کي‬

‫‪10/03/14 4:53 PM‬‬

‫د ژونديو اثارو نړیوال فیستیوال‬ ‫د میور شاهي کورنۍ پتیله وه چې د میور په سیمه‬ ‫کې د همدې فیستیوال په واسطه کلتوري توپريونه‬ ‫پیاوړي کړي‪ .‬د ژوندي اثارو په دې فیستیوال کې‬ ‫د میور د سیمې د کلتور ساتلو لپاره هرن‪ ،‬صنایع‪،‬‬ ‫ورکشاپونه‪ ،‬د انځورونو ننداره‪ ،‬د خوراکي توکو‬ ‫ننداره‪ ،‬او د موسیقۍ کنسیرت نندارې ته وړاندې‬ ‫شول‬ ‫نیټه‪ :‬مارچ ‪۱۳-۶۱‬‬ ‫ځای‪ :‬د ښار قرص‪ ،‬اودیپور‪ ،‬راجستان‬

‫‪POTPOURRI_Pashto.indd 2‬‬

‫راتلونکي‬ ‫هندوستان د یو روحاين ټاکيل منزل په هیڅ د پيړیو را په ديخوا د معام په ډول پايت شوي‪ .‬مشکله ده چي د هندوستان د‬ ‫روحانیت د عقایدو د کیسو او معاماګانو په راز پوه شو له همدي کبله د نړي له ګوټ ګوټ څخه په لکونو سیالنیان د نوموړي‬ ‫هیواد څخه لیدنه کوي‪ .‬دا هغه ځکمه ده چي سیندونه يي د ښځینه خدایانو په هیڅ پیژندل کیږي‪ .‬د نوموړي هیواد اوو‬ ‫سیندونه ګنګا‪ ،‬جمنا‪ ،‬ساراسويت‪ ،‬ګوداوري‪ ،‬نارمادا‪ ،‬اینډوس او کاواري د میلینونو وګړو لپاره مذهبي بڼه لري او د ژوند بقا‬ ‫يي د همدي سیند پوري تړيل ده‪ .‬مونږ به د نوموړو سیندونو پر روحاين اړخ باندي رڼا واچوو او د هغوي د بهیدو مسیر به‬ ‫تعقیب کړو‪.‬‬ ‫هر څومره چي مخ پر وړاندي ځو‪ ،‬د هندوستان با امنه ساحو ته نزدي کیږو‪ .‬په ډاډه زړه رسه ویيل شو هر څومره چي د هغو‬ ‫په اړه ولولو نو د سکون او امن په لور مو بدرګه کوي‪ .‬زمونږ رسه سفر وکړي‪ ،‬د جهیلونو د خامويش او د عیسوي روحانیانو د‬ ‫هستوګنځیونو‪ ،‬د والپاري ایالت د خوندورې چاي‪ ،‬په هاریدوار کي د ګنګا سیند د ښکلو منظرو‪ ،‬د ګجرات او شانتینیکتان‬ ‫د طبعي ښکال‪ ،‬او د رابیند رادانت ټاګور د شاعرانه مزاجونو څخه خوند واخيل‪ .‬مونږ خپل سفر ته د هندوستان د شامل ختیځ‬ ‫په لور ادامه ورکوو تر څو د ناګالینډ د مروجو هرني خال جوړوين (ټیټوګانو) په اړه ال زیات معلومات تر السه کړو‪.‬‬ ‫د مارچ میاشت دغه هیواد ته له ځان رسه د پرسيل زیري او د رنګونو (هولی) جشن راويل‪ .‬په دي اړه باید د هندوستان د‬ ‫مشهورو هرنمندانو نیالدری پاول‪ ،‬ناریش کپوریا‪ ،‬سیام کوهيل‪ ،‬ویډ نایار او سودیپ روي ځانګړي هرنونه هیر نه کړو‪ .‬بر سیره‬ ‫پر دي به د جمعي مبارکي ورځي‪ ،‬د عیيس (ع) د حلول‪ ،‬او د عیسویانو د څلویښتو روژو (چي د ایسټر یا اخرت څخه د مخه‬ ‫یی نييس) په اړه تفصیيل خربي وکړو‪ ،‬د غه دري واړه ورځي په ټول هندوستان کي د عیسویانو لپاره د خوارا زیات مذهبي‬ ‫اهمیت لرونکي دي‪.‬‬ ‫له دي څخه وروسته مونږ په خپل ساختامين پرمختګ باندي خربي کوو ځکه چي د لیدلو وړ بدلیدونکي منظري يي د یادولو‬ ‫وړ دي کومي چي د ممبي د نوي دویم ترمنیل‪ ،‬مونوریل او د باندرا‪-‬ووريل سمندري بندر تازه ښکال ګاين راپيژين‪ .‬د اوسني‬ ‫وخت ټر ټولو لوي شخصیت ډاکټر نیلسن منډیال ته په احرتام چا چي جنويب افریقا د لسګونو کلونو خپل منځي تعصب څخه‬ ‫راوایستله دلته ځکه د یادولو وړ دي چي د ماهامتا ګاندي رسه يي نظریه یو شان وه‪.‬‬ ‫په دي چاپ کي مونږ د عريب هیوادونو د عمومي سکرتر رسه د مالقات پایلو ته هم یوه کتنه لرو‪ ،‬او دا ارزیايب کوو چي د هندوستان‬ ‫او منځني ختیځ اړیکي څومره مهمي او ارزښتناکي دي‪ .‬په نزدي وختونو کي د سوريي په اړه د جینیوا په دویم کانفرانس کي‬ ‫هندوستان ته دعوت ورکړل شو‪ ،‬چي هندوستان يي هم تود هرکلی وکړو‪ .‬همداراز به د جرمني د جمهور ریس جواچیم ګواک‬ ‫(‪ )Mr Joachim Gauck‬د وروستي سفر د سیاسی‪ ،‬سرتا تیژیکي او اقتصادي اهمیت په اړه خربي وکړو‪.‬‬ ‫د دي لپاره چي د هندوستان په اړه درته ال زیات معلومات چمتو کړو‪ ،‬مونږ په دي‬ ‫ګڼه کي د اخرتاعاتو یا نوښتونو په شمول ځیني نور مطالب لکه د هندوستان د‬ ‫چیکانکاري رواجونه‪ ،‬د هندوستان رول په لومړي نړیوال جنګ کي‪ ،‬د ماهامتا ګاندي‬ ‫د ډانډی مشهور مارش او همداراز اوسني میډیا څرنګه کويل يش چي د هندوستان‬ ‫په هرني نړي کي خپل ځان را ښکاره کړي لیکني وکړو‪.‬‬

‫ه‬ ‫ن‬ ‫د‬ ‫ل‬ ‫ی‬ ‫د‬ ‫ټوک‬

‫‪28‬‬ ‫■ ګڼه‬

‫‪■1‬‬

‫مارچ‬

‫‪-‬اپریل‬

‫‪2014‬‬

‫سید اکربالدین‬ ‫پر ط‬ ‫ممب اوس د‬ ‫یي‬ ‫هندو‬ ‫نوي تر ستان‬ ‫ښ‬ ‫ملي م‬ ‫کال و‬ ‫منیل‬ ‫ربښلي ده‪ .‬ډیزاین ته رغه‪ ،‬د‬ ‫ځان‬ ‫ګړي‬

‫پهپرم‬ ‫ختګ‬ ‫ممبیي‬ ‫‪PM‬‬

‫کې نو‬

‫‪12:00‬‬

‫‪/14‬‬

‫‪10/03‬‬

‫ی پرم‬

‫ختګ‬

‫ا لټون‬ ‫وو م‬ ‫ذهبي‬

‫سیندونه‬ ‫د استاینه‬ ‫من می‬

‫راث‬ ‫تاریخ‬ ‫هن‬ ‫دوستان‬

‫‪1‬‬

‫م��ا ر چ ‪ -‬ا پ��ر ی��ل‬

‫‪10/03/14 8:10 PM‬‬

‫‪2014‬‬

‫‪3‬‬

‫او‬ ‫لومړي‬ ‫‪dd‬‬

‫‪hto.in‬‬

‫نړیوال‬

‫‪_Pas‬‬

‫‪pr 14‬‬

‫جنګ‬

‫‪arch-A‬‬

‫‪r_M‬‬

‫‪ve‬‬ ‫‪IP Co‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Edit note_PASHTO.indd 2‬‬

‫هند ليد‬ ‫ټوک ‪ ■ 28‬ګڼه ‪ ■ 1‬مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫ایډیټر‪ :‬سید اکربالدین‬ ‫د ایډیټر مرستیال‪ :‬نیکالیش ډیکشټ‬ ‫د بهرنیو چارو وزارت‬ ‫‪ 0145‬د ‘‪ A‬څانګه‪ ،‬جاوهار الل نهرو بهون‪،‬‬ ‫نوي ډيل ‪110011 -‬‬ ‫ټیلیفون‪ 91.11.49015276 :‬فکس‪91.11.49015277 :‬‬ ‫انټرنیټي پاڼه‪http://www.indiandiplomacy.in :‬‬ ‫د پښتنو‪/‬ځوابونو لپاره‪osdpd2@mea.gov.in :‬‬ ‫د ماکس پوژر رسنیو ګروپ هندوستان خصويص رشکت ملیټد‬ ‫خپرونکي او د عملیاتو افرس‪ :‬ویکاس جوهری‬ ‫د اجرايي ريس او اداري ډایرکټر‪ :‬پرکاش جوهری‬ ‫د مايل چارو افرس‪ :‬کولدیپ سینګ‬ ‫د ایډیټ ریس‪ :‬سوراب ټانکه‬ ‫مرکزي دفرت‬ ‫د ماکس پوژر رسنیو ګروپ هندوستان خصويص رشکت ملیټد‬ ‫د شعبي منرب‪ ،F2B ،‬دویم منزل‪ ،‬د میرا (‪ )MIRA‬رشکتونو ګروپ‬ ‫اپارمتان منرب‪ ،2&1 .‬اشوار نګر‬ ‫د ماتورا رسک‪ ،‬نوي ډيل ‪110065 -‬‬ ‫ټیلفون‪+91.11.43011111 :‬‬ ‫فکس‪+91.11.43011199 :‬‬ ‫د پښتنو‪/‬ځوابونو لپاره‪indiaperspectives@maxposure.in :‬‬

‫د ماکس پ��وژر ګ��روپ څخه د پښتنو‬ ‫لپاره‪:‬‬ ‫ټیلفون‪+91.11.43011111 :‬‬ ‫فکس‪+91.11.43011199 :‬‬ ‫انټرنټی پاڼه‪www.maxposure.in :‬‬

‫د هندوستان مجيل په عربی‪ ،‬باهاسه انډونیزیايي‪ ،‬انګلیيس‪،‬‬ ‫فرانسوي‪ ،‬جرمني‪ ،‬هندي‪ ،‬ایټالوي‪ ،‬پښتو‪ ،‬فارسی‪ ،‬پوتوګايل‪،‬‬ ‫رويس‪ ،‬سینهايل‪ ،‬هسپانوي او تامیل ژبو خپریږي‪.‬‬ ‫د هندوستان مجيل په نوی ډیلی کي د بهرنیو چارو وزارت له لوري‪ ،‬د سید‬ ‫اکربالدین په مرشي چي د نوموړي وزارت سیکرتر او ویاند هم دي چاپ‬ ‫او خپریږي‪ .‬پته‪ :‬نوي ډیيل‪ ،0145 ،‬د ‘‪’A‬څانګه‪ ،‬جوهار الل نهرو بهون‪،‬‬ ‫نوي ډیيل ـ ‪ 110011‬د ماکس پوژر ګروپ هندوستان خصوصی رشکت‬ ‫ملیټډ اپارمتان منرب‪ ،1&2 .‬اشوار نګر‪ ،‬ماتورا رسک‪ ،‬نوي ډیيل ‪،110065 -‬‬ ‫هندوستان‪ .‬د هندوستان مجيل په کال کي شپږ ځله خپریږي او د چاپ ټول‬ ‫حقوق يي خوندي دي‪ .‬د نوموړي مجيل لیکني‪ ،‬فني کارونه‪ ،‬او‪/‬یا عکايس‬ ‫چي په دغه مجلو کي استعامل شوي کیديل يش چي د هندوستان د مجلو‬ ‫د چاپ د دفرت له اجازي وروسته استعامل او یا دوباره پکار یوړل يش‪ .‬د‬ ‫‪ MEA‬او ‪ MMGIPL‬رشکتونه د رضاکارانه تولیداتو‪ ،‬نسخو‪ ،‬عکاسیو‪ ،‬فني‬ ‫کارونو‪ ،‬روڼوايل یا د دايس نورو موادو مسولیت په غاړه نه اخيل‪ .‬دا اړینه‬ ‫نده چي په مجله کي لیکل شوي ټول نظرونه دي د ‪ MEA‬یا ‪MMGIPL‬‬ ‫ګروپ پوري اړه ولري‪.‬‬

‫تاسو کويل يش مجله د الندي ځایونو څخه تر السه کړي‪:‬‬ ‫‪http://www.facebook.com/IndianDiplomacy‬‬ ‫‪http://www.twitter.com/IndianDiplomacy‬‬ ‫‪http://www.youtube.com/Indiandiplomacy‬‬ ‫د هندوستان د مجلو د السته راوړل��و لپاره‪ ،‬د هندوستان د نزدي‬ ‫دیپلوماتیک دفرت رسه اړیکه ټینګه کړي‪.‬‬

‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:11 PM‬‬

‫‪4‬‬

‫‪06‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Contents_arPlay_pashto.indd 5‬‬

‫محتویات‬

‫‪14‬‬ ‫‪43‬‬

‫‪18‬‬ ‫لټون‬

‫پرمختګ‬

‫اوو مذهبي سیندونه ‬

‫‪06‬‬

‫په ممبي کي نوي پرمختګ ‬

‫‪72‬‬

‫د هند او جرمني د اړیکو پياوړتیا ‬

‫‪14‬‬

‫نوي میډیا د هرن څانګي ته وردانګي ‬

‫‪78‬‬

‫د سويل اهداف ‬

‫‪18‬‬

‫هندوان څرنګه د عیيس (ع) حلول ملانځي؟ ‬

‫‪82‬‬

‫هندوستان او لومړي نړیوال جنګ ‬

‫‪32‬‬

‫د رسي سیاري میشن (پروګرام) ‬

‫‪86‬‬

‫هويل د هرنمندانو له نظره ‬

‫‪38‬‬

‫ي‬ ‫د هندوستان د پوټوګرايف مهم غړ ‬

‫‪88‬‬

‫د هیلسه کب دود او دستور ‬

‫‪43‬‬

‫روغتیا په یو لوښي کي ‬

‫‪48‬‬

‫همکاری‬ ‫سفر‬

‫تاریخ‬

‫ملانځني‬

‫د پخيل طریقه‬ ‫خزانه‬

‫نظریه‬

‫‪3‬‬

‫هندوستان او منځني‪ -‬لویدیځ ‬ ‫الس ته راوړونکی‬

‫‪52‬‬

‫د تیاري څخه د هندوستان لومړي ښځینه ټوپ وهونک ي‬

‫‪56‬‬

‫په هندوستان کي د بودایانو میراث ‬

‫‪58‬‬

‫بیړين انځورونه‬ ‫ستایني‬

‫منډیال‪ :‬د سرت الرښود وارث؟ ‬

‫میراث‬

‫د چیکانکري ځانګړي غوښتنه ‬

‫‪Step 3: Watch the videos.‬‬

‫اخرتاع‬

‫کلتور‬

‫مهمي پيښي او السته راوړين‬ ‫مرکه‬

‫د هندوستان مجلي د ډیجیټلی محتویاتو په درلودلو سره نوري هم بډاي شوي دي‪ .‬د‬ ‫ګټورو مستندونو(ډاکومنټریانو) د کتلو لپاره الندي الرښوني تعقیب کړي کومي چي د‬ ‫محتویاتو ترڅنګ له ځان سره په زړه پوري کیسي هم لري‪.‬‬

‫څرنګه يي پکار واچوو‪:‬‬

‫‪2‬‬

‫‪31‬‬

‫‪Scan‬‬

‫‪66‬‬

‫‪Scan‬‬

‫‪Step 2: Open the ARplay app,‬‬ ‫‪hold the phone on the maga‬‬‫‪zine cover and tap to scan it.‬‬

‫‪69‬‬

‫‪Step‬‬ ‫‪Step3:Android‬‬ ‫‪1:‬‬ ‫‪Watch‬‬ ‫‪Download‬‬ ‫‪the‬‬ ‫‪ .1‬د ‪the free‬‬ ‫‪videos.‬ی��ا ‬ ‫‪ iPhone‬‬ ‫‪ARplay‬چلوونکي‬ ‫موبایلونه‪or‬لپاره د‬ ‫‪ARplay‬‬ ‫‪app for iPhone‬‬ ‫ډاون لوډ کړي‪.‬‬ ‫‪Android.‬‬

‫‪Step‬‬ ‫چلوونکي‪Open‬‬ ‫‪the ARplay‬‬ ‫‪app,‬‬ ‫خالص‪ 2:‬کړي‪،‬‬ ‫‪ARplay‬‬ ‫‪ .2‬د‬ ‫‪ the‬کامره‬ ‫ټیلفون‬ ‫‪ on‬خپل‬ ‫‪maga‬مخ‪the‬ته د‬‫د مجلي‬ ‫‪hold‬‬ ‫‪phone‬‬ ‫ورته‬ ‫لپاره‬ ‫کولو‬ ‫سکن‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫کړي‬ ‫برابره‬ ‫‪zine cover and tap to scan it.‬‬

‫زور ورکړي‪.‬‬

‫‪Scan‬‬

‫‪Step‬‬ ‫‪Step3:1:‬‬ ‫‪Watch‬‬ ‫‪Download‬‬ ‫‪the videos.‬‬ ‫‪the free‬‬ ‫وګوري‪.‬‬ ‫‪ .3‬ویډیو‬ ‫‪ARplay app for iPhone or‬‬ ‫‪Android.‬‬

‫‪Open the ARplay app,‬‬ ‫‪e phone on the maga‬‬‫‪ver and tap to scan it.‬‬

‫ډاون لوډ‪arplay.in/android )Android devices( & arplay.in/ios )iPad /iPhone( :‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:11 PM‬‬

‫‪2‬‬

‫‪31‬‬

‫‪5‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Contents_arPlay_pashto.indd 4‬‬

‫لټون‬

‫وارانايس‪ ،‬د هندوستان معنوي پایتخت د ګنګا سیند په شاوخوا کي واقع دي‬ ‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 4:54 PM‬‬

‫‪6‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪River story_Pashto.indd 7‬‬

‫سپیڅيل پاکي اسامين اوبه‬ ‫دهندوستان سیندونه نه یواځی د دوی حامسی‪ ،‬مذهبی مطنونه او افسانی‬ ‫ښکاره کوي بلکی دهندوانو د کلتور او شتمنیو ساتونکی هم ګڼل کیږي‪.‬‬ ‫لیکوال‪ :‬بیل ایټیکن‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 4:54 PM‬‬

‫‪7‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪River story_Pashto.indd 6‬‬

‫لټون‬

‫ګنګا د هندوستان په اتراخاند کي د هیاملیا د لویدیځ څخه رسچینه اخيل‬

‫د لیکل شوي تاریخ له اوایلو‪ ،‬هندوستان خپلو سیندونو ته دښکال او هم‬ ‫دهغوڅخه د يب شمیره ګټواخیستلو له کبله په درنښت قایله دی‪ .‬له‬ ‫نوموړو سیندونو څخه اووه (‪ )۷‬دانې یی د ښځینه خدایانو په پیژندلو‬ ‫رسه ځانکړی شهرت لري‪ ،‬البته دا به د دې سیندنونو د هایدرولوجیکي‬ ‫شکل دلرلو له وجهي نه وي‪ ،‬بلکې له دې سیندونو څخه د یو لړ دیني او‬ ‫کلتوري ټولنو د راچاپیره کیدو المل دي‪.‬‬

‫ګنګا (‪ :)Ganga‬د سپیڅلتوب نښه‬

‫د ګنګا سیند د نوموړو سیندونو د لیسټ په رس کي ځاي لري‪ .‬دا سیند‬ ‫د اوتراخاند د هیاملیا غرونو د ګاموخ (د غوا خويل) د کنګل سمڅي څخه‬ ‫رسچینه اخيل او باید زمونږ په سیاره کي د ښکال سرت المل و بلل يش‪.‬‬ ‫حتی هغه افسانی چه د دی سیند شا او خوا ته پرتې دي نيش کولۍ‬ ‫چي د نوموړي سیند د باارزښته اثر او فزیکی پیدایښت ساری وګرځي‪ .‬د‬ ‫ګانګوتري د ساحو څخه وروسته نوموړي سیند د باګیريت په نوم یادیږي‪.‬‬ ‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 4:54 PM‬‬

‫‪8‬‬

‫ن��وم��وړي سیند پ��ه دیوپریانګ (‪ )Devprayag‬ک��ي د الکانندا‬ ‫(‪ )Alakananda‬سیند رسه یو ځاي کیږي او له همدي کبله ورته د‬ ‫ګنګا نوم ورکړل شوي دي‪ .‬او بیا د سیند په اخرو برخو کي د هاریدوار‬ ‫(‪ )Haridwar‬په سیمه کي ګنګا بیرته د خپل اصيل نوم رسه رس راښکاره‬ ‫کوي په کوم ځاي کي چي دغه سیند له بحر رسه د اوترا پردیش د‬ ‫آلله اباد په پریانګ کي یو ځای کیږي‪ .‬په همدي ځاي کي ګنګا له یمنا‬ ‫او په سیمبويل ډول له دریم سیند رسسويت (‪ )Saraswati‬رسه یو ځاي‬ ‫کیږي‪ .‬همداراز د وارانايس سیند هم د ګنګا د مهرباين څخه بی برخي‬ ‫پايت ندي‪ .‬په کوم ځاي کي چي د ګنګا د اوبو بهیدل پاې ته رسیږي‪ ،‬په‬ ‫همدي ځاي کي نوموړي سیند یوه دلتا جوړوي‪ ،‬له دلتا څخه ورسته د‬ ‫هوګيل (‪ )Hooghly‬سیند رسچینه اخيل چي د لودیځ بنګال د کولکتي‬ ‫څخه تیریږي‪ ،‬او بالخره د ګنګا ساګر په جزیره کي ورته د اخري کوربه‬ ‫امتیاز ور په برخه دي او له ‪ ۲۵۲۵‬کیلو مرته اوږدوايل څخه وروسته د‬ ‫بنګال له خلیج رسه یو ځاي کیږي‪.‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪River story_Pashto.indd 9‬‬

‫مينا یا جمنا (‪:)Yamuna‬‬

‫د هندوستان دویم سیند د یمونا سیند دي چي د ګنګا د کرشي خور‬ ‫په نوم هم یادیږي او همداراز د یام نوتري (‪ )Yamnotri‬په سیمه‬ ‫کي د ګرمو چینو په نوم شهرت لري‪ .‬نوموړي سیند د هیامچل‬ ‫پردیش ایالت د اوتراخاند (‪ )Uttarakhand‬رسحد ته نزدي د بندر‬ ‫پونچ (‪ )Poonch Bander‬د غرونو د سلسيل څخه رسچینه اخيل‪.‬‬ ‫لکه څرنګه چي دغه سیند د اوتراخاند د مسوري (‪)Mussoorie‬‬ ‫سیمي په شا او خوا کي تیریږي او د ډیرو زیاتو ګږلیچونو لرونکي‬ ‫دي ويل بیا هم د زیايت ورانکاري سبب نه ګرځي‪ .‬دغه سیند د‬ ‫پاونټا صاحب (د سیکانو یو زیارت چي د سیکانو د یو مرش یعني‬ ‫ګوبیند سینګ په واسطه ساتل کیږي) د هیاملیا له سمیي څخه‬ ‫تیریږي‪ .‬د همدي سیند د اوبو برکت دي چي د هندوستان د هریاين‬

‫ښار ته يي د یادولو وړ شین وايل او ښایست ور بښلی دي‪ .‬ويل هغه‬ ‫وخت چي دغه سیند د هندوستان پایتخت نوي ډیلی ته نزدي کیږي‬ ‫نو د ښار د يب شمیره ګواښونو رسه مخامخ کیږي‪ .‬د پایخت په اخري‬ ‫برخه کي نوموړي سیند په اوتار پردیش کي د متورا (‪ )Mathura‬له‬ ‫یوه قسمت څخه تیریږي‪ ،‬په کوم ځاي کي چي د رادها او کریشنا نور‬ ‫مریدان هم د یو بل رسه یو ځاي کيږي‪ .‬همداراز دغه سیند د اوتار‬ ‫پردیش په اګرا (‪ )Agra‬سیمه د تاج محل څخه ګیر چاپیر زیارت کوي‬ ‫او وروسته له هغي خپل سفر ته ادامه ورکوي او چامبل سیند وررسه یو‬ ‫ځاي کیږي‪ .‬بالخره د پریاګ په سیمه کي د ‪ ۱۳۷۰‬کیلو مرته اوږد سفر‬ ‫څخه وروسته د یمنا اوبه یو ځل بیا د بیټوا (‪ )Betwa‬د شنو او پاکو اوبو‬ ‫په وسیله تازه رنګ غوره کوي‪.‬‬

‫یمنا په اګرا کي خپل ګږلیچونه طي کوي‪ ،‬او د تاج محل په شمول د ډیرو مغيل ساحو څخه تیریږي‪.‬‬ ‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 4:54 PM‬‬

‫‪9‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪River story_Pashto.indd 8‬‬

‫لټون‬

‫ګوداواري(‪:)Godavari‬دنیکمرغيژمنه‬

‫کوي چي خپل ټول برکتونه مخکي له دي څخه‬ ‫چي دغه سیند د یانام پوسیله د بنګال خلیج ته‬ ‫داخل يش ورکړي‪.‬‬

‫ګودا واري د ګنګا مرشه خور یو له هغو سیندونو‬ ‫څخه دي چي د هیاملیا له غرونو څخه رسچینه نه‬ ‫اخيل‪ .‬د نوموړي سیند بهیدل د موسم پوري اړه‬ ‫لري‪ .‬دا سیند د ډیکن پالټيو (‪ )Plateau Deccan‬نارمادا‪ :‬نیکمرغه ښایست‬ ‫لږه برخه خړوبوي ځکه چي د مون سون د بارانونو نارمادا د شیوا خداي لور د زیاترو خلکو لپاره تر‬ ‫څخه عالوه په دغه سیمه کي ډير کم ورخت ټولو ښکيل سیند دي‪ .‬د نوموړي سیند رسچینه‬ ‫کیږي‪ .‬د نوموړي سیند رس چينه د ساهیدري د آمارکانتاک د مادهیاپرادیش ایالت په رشق‬ ‫(‪ )Sahyadri‬غ��رون��و د ش�مايل ل��ړي د ت��ورو کي د مایکاال د شنو غونډیو په منځ کي واقع ده‪.‬‬ ‫ب��رخ��و څخه پيل ک��ی��ږي‪ .‬د ن��وم��وړو غرونو او بیا د مختلفو قبیلوي ساحو څخه چي د بامبو‬ ‫پ��ه مل��ن ک��ي د م��اه��اراش�ترا ای��ال��ت د ناسک او معدين کاڼو رسچیني بلل کیږي تیریږي‪ .‬دغه‬ ‫(‪ )Nasik‬ښ��ار ت��ه ن���زدي د ټریمبیکشور سیند د مادیاپرادیش ایالت په مانډله کي د‬ ‫(‪ )Trimbakeshwar‬معبد هم قرار لري‪ .‬د منځنیو پيړیو په یوي قلعه کي پلنوايل پيدا کوي‪.‬‬ ‫نوموړي سیند جریان د ‪ ۱۴۶۵‬کیلو مرته په د پخوانیو حاکامنو میراث خواره د نوموړي سیمي‬ ‫واکداري له دي کبله کوي چي د مغلو په مقابل کي‬ ‫اوږدوايل تقریبآ د ج��زی��ره منا‬ ‫يي تر پایه پوري هيل ځيل کړي دي‪.‬‬ ‫د پلنوايل په ان��دازه د ناسک د‬ ‫د جابلپور رسه نزدي د مادیاپرادیش‬ ‫لویدیځو او ختیځو برخو څخه‬ ‫د نارمادا یا د څلورم‬ ‫په ایالت کي د ډواندار آبشارونه په‬ ‫تیریږي او خپل ځان یانام (‪)Yanam‬‬ ‫سیند سرچینه‬ ‫مرمري دره کي وجود لري‪ .‬دايس‬ ‫ته رس��وي‪ ،‬چي د ان��درا پردیش په‬ ‫د آمارکانتاک د‬ ‫ویل کیږي چي د نوموړو مرمرو‬ ‫پوداچري کي یوه پخواين مرکزي‬ ‫مادهیاپرادیش ایالت‬ ‫زیاتره شکلونه د معبدونو د تصاویرو‬ ‫مستعمره بلل کیږي‪ .‬په ماهاراشرتا‬ ‫په شرق کي د مایکاال‬ ‫جوړولو لپاره برابر وي‪ .‬همداراز د‬ ‫کي د پایتان کوچني ښار د یو لرغوين‬ ‫د شنو غونډیو په‬ ‫نارمادا په سیمه کي د تورو مرمرو‬ ‫منځ کي واقع دي‪.‬‬ ‫تجاريت مرکز په اوږدو کي قرار لري‬ ‫نرمي تیګي هم پيدا کیږي‪ .‬دجابلپور‬ ‫او د وریښمینو ساړیانو د ښار په نوم‬ ‫خلک دعوا کوي چي د سنوکر لوبه‬ ‫شهرت لري‪ .‬د شیردی په نوم یو بل‬ ‫دوي کشف کړي ده او د سنوکر‬ ‫کوچني ښار چي د ګوداوار رسه نزدي‬ ‫لومړي لوبه د استعامر په وخت کي‬ ‫واقع دي او اوسمهال د زیارتونو په ښار‬ ‫تبدیل شوي دي‪ .‬د سیند په آخري برخو کي په ناندر په همدي ځاي کي تر رسه شوي ده‪ .‬د امکارشوار‬ ‫نومي ځاي کي یوه ګورودوارا وجود لري چريته چي د په نوم یوه ښکيل جزیره چي د جیوترلیګا د لرغوين‬ ‫سیکانو ګورو ګوبیند سینګ د خپل ژوند آخري سلګي معبد رسه واقع ده‪ ،‬او د دي زیارت په مقابل کي‬ ‫وهيلوي‪.‬دسیندجنوبرشقيجریانوروستهلههغه د سیند په آخري برخه کي د شاهزادګانو حامم‬ ‫چيناهاراشرتادآندراپرادیشپهلورترککړيدجنوب وجود درلود‪ .‬دغه ټول د هولکار د یوي شاهزادګي‬ ‫له لوري د مانجرا سیند او شامل له لوري د پرانهیتا او کونډي (اهلیا بای) پوسیله چي د ماراتا خاندان مالوا‬ ‫ایندراوايتدقبیولوپواسطهتکمیلکیږياودشاملپه د پاچاهانو څخه وه جوړه شوي وه‪ ،‬نوموړي هغه‬ ‫لور حرکت کوي‪ .‬نوموړي سیند په اندراپرادیش کي د څوک ده چي د خپلی کورين لپاره يي د تعصب‬ ‫بادراچاالم د معبد په خوا کي په بیړه رسه تیریږي‪ .‬له په مقابل کي په زړه ورتیا رسه مبارزه کړي وه‪.‬‬ ‫دي څخه وروسته د پراخه جنويب جریان په شکل د سیند په اخري برخه کي د رسدار ساروار بند‬ ‫راښکاره کیږي او د آندراپرادیش ایالت د راجاموندری جوړ شوي دي‪ ،‬دغه بند د ګجرات په نواګام کي‬ ‫زراعتي سیمي ته چي د حاصلخیزي دلتا په نوم هم خوارا ارزښتناکه بلل کیږي‪ .‬او بالخره د باروچ‬ ‫یادیږي مخ پر وړاندي ځي‪ .‬په دغه ځاي کي ښار په رشقي برخه کي نوموړي سیند په بحیره‬ ‫د دراکشاراما معبد ګواتام ګوداواري ته حکم عرب کي ورغورځیږي‪.‬‬ ‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 4:54 PM‬‬

‫‪10‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪River story_Pashto.indd 11‬‬

Narmada

Godavari

.‫د مرمرو ښکيل تصویر لرونکي تیګي د نارماده په ساحو کي وجود لري‬ w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n

River story_Pashto.indd 10

11

2014 ‫اپریل‬-‫مارچ‬

10/03/14 4:54 PM

‫لټون‬

‫‪Ind‬‬ ‫‪us‬‬

‫‪Saraswati‬‬

‫انډس په هندوستان کي تر ټولو سرت سیند بلل کیږي‬

‫ساراسويت‪ :‬د افسانو ژوندون‬

‫اینډوس ‪ :‬اوچت او پياوړي‬

‫یو کوچني سیند چي رسسويت نومیږي د زیارت‬ ‫په ډول جوړ شوي دي‪ .‬کوروکشرتا په هاریانا‬ ‫کي او پوشکار په راجستان کي د نوموړي سیند رسه جهیلونه‬ ‫جوړوي او یو زیات شمیر زیارت کوونکو ته د زیارت کولو‬ ‫په مقدسو ورځو کي د المبلو ضمینه برابروي‪ .‬دايس ګامن‬ ‫کیږي چي رسسويت د ګجرات ایالت په کاتوچ سیمه کي ران‬ ‫رسه یو ځای کیږي او بیا په بحیره عرب کي ورغورځیږي‪.‬‬

‫څخه د لیح (‪ )Leh‬په اوږدو کي د شامل ختځ په لور‬ ‫روانیږي او د ښار د لوړو او زړه راښکونکو غونډیو څخه‬ ‫تیریږي‪ .‬په نیمو (‪ )Nyemo‬کي د زانسکار سیند د هامالیا په غرونو‬ ‫کي انډوس رسه د ټولو څخه پر اوچتو ساحو کي یو ځاي کیږي‪.‬‬ ‫همداراز د نوموړي سیند کب نیونکي مریدان د پاکستان د سیند په‬ ‫ایالت کي د دي سیند عبادت کوي چیرته چي دغه سیند کوګ او‬ ‫سست حرکت لري‪.‬‬

‫د رسسويت مقدس سیند د هندوانو د زده کړي ځاي دي‪ ،‬د اینډوس خپل نوم هندوستان ته وربښيل دي ـ بهرنیان دغه ځمکي‬ ‫کتلو لپاره يي هر څوک لیواله دي‪ ،‬ساراسويت د یو لرغوين تار ته د اینډوس په پوري غاړي پوري تړي‪ .‬نوموړي سیند د زمري د‬ ‫(مزي) وینا په لور ګوري او په یوه توره باندي ناسته ده‪ .‬په سیند په نوم هم شهرت لري‪ ،‬اینډوس (یا سیندهو) په منځني اسیا‬ ‫لرغونو صحیفو کي‪ ،‬ساراسويت یو لوي سیند وو‪،‬‬ ‫کي تر ټرلو لوي سیند بلل کیږي‪ ،‬چي تقریقا د ‪۳۲۰۰‬‬ ‫چي د راجستان اوسني دشته يي خړوبوله‪ .‬دا‬ ‫کیلو مرته په اوږدوايل د کیالش شامل ته د تبت د‬ ‫د سټالیټ څخه‬ ‫خربه په ‪ ۱۹۳۰‬کي په شګو کي د هاراپان متدن‬ ‫نامعلومو چینو څخه رسچینه اخيل‪ .‬د نوموړي سیند د‬ ‫د اخستل شوو‬ ‫د پټ تاریخ څخه کشف کړاي شوه‪ .‬د سیارو له‬ ‫اوبو اندازه د څلورګونو فصلونو پوري اړه لري – په ژمي‬ ‫تصویرونو پر بنسټ‪،‬‬ ‫لوري د اخستل شوو تصویرونو پر بنا د ساراسويت‬ ‫کي دغه اوبه کمیږي ويل د جوالي او ستمرب میاشتو‬ ‫د سرسوتي د‬ ‫د اوچیدلو المل اوس هم تشخیص کیديل يش‬ ‫په منځ کي خپل رس را پورته کوي‪ .‬دغه پياوړي سیند‬ ‫وچیدلو المل اوس‬ ‫او د هندوانو په افسانو کي ال تراوسه ژوندي‬ ‫خپل رسحدونه په لودیځ کي د هامالیا غرونو په لړيو‬ ‫هم تشخیص کیدلی‬ ‫پايت دي‪ .‬په نزدي وختونو کي په آډ بادري ښار‬ ‫کي او د ناګاپربت په لوړو برخو او کګلیچ لرونکي‬ ‫شي‬ ‫د هاریانه سیمي د شیوالیک غرونو په ملن کي‬ ‫ساحو کي محدودوي‪ .‬نوموړي سیند د تبت له رسحد‬

‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 4:54 PM‬‬

‫‪12‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪River story_Pashto.indd 13‬‬

‫سیمه کي میسور ته نزدي د منځنیو قرنونو یو عجیب ویرونکي‬ ‫کاوري‪ :‬د کلتوري شتمینو ساتونکې‬ ‫امکان لري چي د طول له لحاظه نوموړي سیند تر ټولو لنډ وي معبد چي له شګو او خټو څخه جوړ شوي وجود لري‪ .‬کاوري په‬ ‫(‪ ۷۶۵‬کیلومرت)‪ ،‬ويل د هندوستان د کلتوري شتمنیو لپاره له خپله شاهانه او لیدونکي بڼه کي د شیواناساموندار په ابشارونو‬ ‫او له هغي وروسته د تامیل نادو رسحد ته نزدي د‬ ‫مهمو ساتونکو څخه ګڼل کیږي‪ .‬دغه سیند د جنويب‬ ‫هوګناکال په ابشارونو کي لیدل کیږي‪ .‬هر څومره‬ ‫ګنګا په نوم هم شهرت لري‪ .‬کاوري چي والړه او‬ ‫چي د دلتا ساحي ته نزدي کیږي‪ ،‬کاوري د خپيل‬ ‫د وریښمو رسه ساړي يي اغوستي او په الس کي د‬ ‫هر څومره چي د‬ ‫معامري‪ ،‬هرن‪ ،‬او موسیقي له بڼو څخه پرده پورته‬ ‫مسو کنډويل نیويل له کوم څخه چي هغه خلکو‬ ‫دلتا ساحي ته نزدي‬ ‫کوي‪ .‬د تریچي قلعه د تامیل نادو ایالت د تانجاوور‬ ‫ته خپل برکتونه تقسیموي‪ .‬ک��اوري (یا ک��ااووري)‬ ‫کاوري‬ ‫د‬ ‫‪،‬‬ ‫کیږي‬ ‫ولسوايل په تیروواي سیمه کي د خپلو مذهبي‬ ‫دکارناټاکا په لویدځو برخو کي د کورګ د غونډيو‬ ‫سیند د خپلو‬ ‫سندرو ښکاروندوي دي‪ ،‬د رسیرامګام د عبادت‬ ‫د باګامانداالم د معبد څخه رسچینه اخيل‪ .‬دغه‬ ‫معماري او هنري بڼو‬ ‫په محوطه کي د شاندارو جوړو شوو برنجي چوالن‬ ‫رسچینه د تاالکاوري په نوم شهرت لري او د همدي‬ ‫څخه پرده لري کوي‬ ‫شکله تصویرونو او د تانجاوور د لوړو معابدونو‬ ‫په رس يي ورته یوه ذخیره جوړه کړي ترڅو د اوبو‬ ‫څخه یو محدود شمیر خزاين په ژوندي بڼه د دلتا‬ ‫د زیاتیدو په وخت کي ورڅخه د اوبو ساتلو لپاره‬ ‫سیمي اوسیدونکي تشکیلوي‪ .‬د کاوري نامتو کانل‬ ‫ګټه پورته کړي‪ .‬د کورګ د غونډیو د ځنګيل ساحي‬ ‫څخه وروسته‪ ،‬دا سیند د میسور حدودو ته داخلیږي‪ .‬او وروسته په تامیل نادو کي د پومپاهار ساحل ته نزدي د بنګال په خلیج‬ ‫په کارناتاکا کي د رسیرانګاپاتنام څخه (چیرته چي ټیپو سلطان ورګډیږي‪ ،‬چي دغه سیمه رومیان د کاوري د سواداګریز مرکز‬ ‫اوسیده) تیریږي‪ .‬د کاوري سواحلو ته نزدي د کارناتاکا په تاالکد په نوم پيژين‪.‬‬ ‫بیل ایتکن یو سکاټلنډي االصله هندي لیکوال دي‪ .‬هغه د هندوستان په اړه یو تعداد کتابونه لیکيل دي‪.‬‬

‫‪ ۶‬کاواري د هندوستان د زیاتره ښارونو او کلو لپاره د څښلو د اوبو منبع ګڼل کیږي‪.‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 4:54 PM‬‬

‫‪13‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪River story_Pashto.indd 12‬‬

‫همکاري‬

‫هند او جرمني د دوه اړخیزه همکاریو‬ ‫د پراخولو هوکړه وکړه‬ ‫هند د جرمني د ولسمرش ښاغيل جچم ګاک وروستی سفر د دواړو هېوادونو تر منځ د سیايس‪ ،‬اقتصادي او‬ ‫رساتیژیکي اړیکو د پراخولو په الر کې د پرمختګ سرت ګام بللی شو‪.‬‬ ‫لیکوال‪ :‬وینت واهي‬

‫له یوې نیمې لسیزې را په دېخوا‪ ،‬د هند او جرمني‬ ‫په اړیکو کې ورځ تر بلې پراخوالی رامنځته کیږي؛ په‬ ‫‪ 2011‬ز کې د دواړه هېوادونو د حکومتونو تر منځ د‬ ‫مشورو د پیل له امله د دواړه ملتونو تر منځ په پراخه‬ ‫کچه د راکړې ورکړې د پروګرام په مټ د دوه اړخیزه‬ ‫همکاریو په مختلفو برخو کې بیساری پرمختګ وکړ‪ .‬د‬ ‫سرتاتیژیکي‪ ،‬کلتوري او اقتصادي اړیکو د پیاوړی‬ ‫کولو رسبېره د خلکو تر منځ اړیکې هم‬ ‫پراخه شوي دي‪ .‬د ساینس‪ ،‬تیکنالوژۍ‬ ‫او دفاعي نورې هغه برخې دی چې‬ ‫دواړه هېوداونه پکې یو بل ته رسه‬ ‫نږدې شوي دي؟‬ ‫د جرمني د ولسمرش دا خربه‬ ‫چې “ په سوداګرۍ او پانګونه باندې‬ ‫موافقه د هند او اروپا لپاره سرت فرصت‬ ‫دی”‪ ،‬په دې بهر کې خ��وار مرستندوی‬ ‫لوبوالی يش‪ .‬د جرمني لومړۍ وزی��رې انګیال مرکل‬ ‫نوموړی د دیموکراسۍ رښتیونی ساالر وباله‪ .‬نوموړې‬ ‫هغه همداراز د ازادۍ‪ ،‬دیموکراسې او د عدالت لپاره‬ ‫نه ستړی کیدونکی مدافع وباله‪ .‬په د ‪ ۲۰۱۴‬د فروري‬ ‫‪ ۴-۹‬د جرمني ولسمرش د هند د یو لوړپوړي پالوي‬

‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 7:39 PM‬‬

‫‪14‬‬

‫په ملتیا لیدنه وکړه؛ هغه د دې لیدنې په ترڅ کې د‬ ‫هندي لوړپوړو چارواکو رسه د دوه اړخیزو همکاریو‬ ‫رسبیره په یو شمیر نورو مهمو مسئلو خربې وکړې‪ .‬د‬ ‫دې سفر پر مهال دواړو هیوادونو د جرمن ـ هند د دوه‬ ‫اړخیز پرمختګ او همکاریو تر چوکات الندې د هند‬ ‫مالیې وزیر رشي چیدمبربم او د جرمني د اقتصاد او‬ ‫پرمختایي چارو وزیر ښاغيل ګریډ مولر په خپلو‬ ‫ناستو کې په مايل او تخنیکي برخو کې یو‬ ‫لړ قراردادونه السلیک کړل‪.‬‬ ‫د دوی مل��ړۍ موافقه په هغه‬ ‫امتیازي پورونو وه ک��وم چې به د‬ ‫جرمني د حکومت له لورې په هند‬ ‫کې د نهو پروژو د متویل لپاره ورکول‬ ‫ک��ی��ږي‪ ،‬پ��ه دې پ���روژو ک��ې د مدیا‬ ‫پردیش د چاپیریال ساتنې پروګرام‪ ،‬د‬ ‫کور جوړونې پروګرام‪ ،‬د هام شل پردیش د‬ ‫ځنګلونو د چاپیریال ساتنې پروژه او د هاملیا په نوم د‬ ‫اوبو څخه د بریښنا پروژه شاملې دي‪ .‬دوهمه موافقه‬ ‫د انرژۍ‪ ،‬چاپريیال او دوامداره اقتصادي پرمختګ په‬ ‫برخه کې د تخنیکي همکاریو په اړه وه‪ .‬د دې موافقې‬ ‫له مخې به په دې برخو کې دیارلس پروژو ته تخنیکي‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Partnership Story_Pashto.indd 15‬‬

‫د هندوستان لومړي وزیز ډاکټر منموهن سینګ د جرمني د فدرايل جمهوريت جمهور ریس جواچیم ګواک‪ ،‬میرمن ډانیاله سکیډټ او د هندوستان جمهور ریس پرناب‬ ‫موکرجی د نوی ډیلی په راشرتاپايت پهون د پزیرايي په مراسمو کي‪ .‬نیټه‪ :‬د فروري پنځمه ‪ ۴۱۰۲‬کال‪.‬‬

‫همکاري برابریږي‪ ،‬دې سکتورونو ته د دواړه هیوادونو اخیستلو لپاره په نوي دیيل‪ ،‬چندیګړه‪ ،‬جالندر‪ ،‬چیپور‪،‬‬ ‫ګرګوان‪ ،‬چینایي‪ ،‬حیدراباد‪ ،‬پدچیري‪ ،‬بنګلور او ممبیي‬ ‫په موافقه کې ځانګړی ځای ورکړل شوی دی‪.‬‬ ‫دواړه خواو همداراز د پرمختګ د همکاریو تر کي د جرمني اړونده ادارو ته مراجعه کوي‪ .‬د ژمنې‬ ‫رسه سم به نوې مرکزونه په ګوا‪ ،‬پونی‪،‬‬ ‫چوکاټ الن��دې په تېرو پنځو لسیزو‬ ‫احمداباد‪ ،‬کوچې‪ ،‬تریواندرم او کلکته کې‬ ‫کې پراخه ګډون هم وستایه‪ .‬د جرمني‬ ‫ډیلی او برلین د‬ ‫پرانیستل يش‪.‬‬ ‫حکومت په دې ترڅ کې د ‪ ۱.۰۹‬بیلیون‬ ‫خپلوسترتیژیکي‪،‬‬ ‫هند په نړۍ کې سرته دیموکرايس‬ ‫یورو ژمنه وکړه‪ ،‬دا د ‪ ۱۹۸۵‬څخه وروسته‬ ‫کلتوري‪ ،‬سوداګریزو‬ ‫لري؛ د هند ارزښت د جرمني د ولسمرش‬ ‫تر ټولو س�تره کچه ده چې د جرمني‬ ‫او اقتصادي همکاریو‬ ‫ل��ه څرګندونو څخه ښ��ه مالومیږي‪.‬‬ ‫له ل��ورې د هند رسه ژمنه کیږي‪ .‬د‬ ‫اړیکي ال کلکي کړي‬ ‫نوموړی په یوه مرکه کې وایي‪“ :‬ما پتیله‬ ‫نوموړي سفر په ترڅ کي د دواړو لورو‬ ‫او همداراز په ځینو‬ ‫وه چې پخپلو ملړنیو خربو کې د هندی‬ ‫یو کونرستیوم د سولی اۍ جی (‪Solea‬‬ ‫نورو برخو کي د اړیکو‬ ‫ملت پالر ګاندي د جرمني د ولسمرش په‬ ‫‪( ،)AG‬پالټلنګ‪ ،‬جرمنی) لپاره او د متحده‬ ‫جوړولو کوششونه روان‬ ‫نوم یاد کړم‪ .‬ګاندي نړۍ ته وښودله چې‬ ‫ایاالتو د نرباسکا ترمنځ د بنګلور د برق‬ ‫دي‬ ‫دا دامکان لري چې ویرې له تسلیمیدو‬ ‫تولیدونکي کمپني رسه د پنځه میګا واټه‬ ‫پرته زړورتیا انتخاب کړو۔”‬ ‫د شميس برق د پیرلو تړون السلیک شو‪.‬‬ ‫‪ .‬د ښاغيل ګاک په اند‪ ،‬ی��وازې د‬ ‫د ښاغيل ګاک د سفر نه مخکې د‬ ‫جرمني سفارت اعالن کړی وو چې جرمنی په راتلونکو هند او اروپا تر منځ د سوداګریزو تړونونو له امله مونږ‬ ‫دوه میاشتو کې په هند کې د وی��زه اخیستنې شپږ بریا نشو تر السه کوالی؛ همداراز د یو بل په سیمه کې د‬ ‫مرکزونه پرانیزي اوسمهال هند ته تلونکي کسان د ویزو بازار او مارکیټ پرانیستل هم دا کار نشی کوالی‪ ،‬بلکې‬ ‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 8:11 PM‬‬

‫‪15‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Partnership Story_Pashto.indd 14‬‬

‫همکاري‬

‫د هندوستان لومړي وزیر ډاکټر منموهن سینګ چي د جرمني د فدارايل جمهوریت د‬ ‫جمهور ریس جواچیم ګواک رسه په نوی ډیلی کي لیدنه کوي‪ .‬نیټه‪ :‬د فروري پنځمه‬ ‫‪ ۲۰۱۴‬کال‪.‬‬

‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 8:11 PM‬‬

‫‪16‬‬

‫مونږ باید د ولسونو تر منځ د اړیکو پراخولو لپاره کار‬ ‫وکړو‪ .‬نوموړي وویل که څه هم تر اوسه پورې اروپایي‬ ‫اتحادیې او هند په ګډه د پام وړ پرمختګ کړی مګر بیا‬ ‫هم یو شمېر خنډونه شته دی چې له بده مرغه تر اوسه‬ ‫له منځه نه دي تليل‪ .‬نوموړي زیاته کړه‪ :‬مونږ هیله لرو‬ ‫چې د هند د نوي حکومت د جوړیدو رسه به په دې اړه‬ ‫بیا کار پیل يش‪.‬‬ ‫ښاغيل ګاک په بنګلور کې په جرمني کې د عميل‬ ‫مسلکي زده کړو په اړه په یو کانفرانس کې ګډون کړی‬ ‫وو؛ نوموړي وویل چې جرمني دا ډول سیستم هند په یو‬ ‫وار او نيش صادروالی‪ ،‬هندي رشکتونه او حکومت باید‬ ‫دا ډول سیستم د جرمني په همکارۍ او مرسته پخپله‬ ‫جوړ کړي‪.‬‬ ‫جرمن پ�لاوي همداراز هند رسه په افغانستان‬ ‫کې د ممکنه امنیتي تشې رامنځته کیدو له امله هم‬ ‫اندیښني رشیکې کړې او په افغانستان کې یې د هند‬ ‫ښکیلتیا وستایله‪ .‬په حکومتي کچه د مشورو په ترڅ کې‬ ‫دواړه هیوادونو هوکړه وکړه چې پخپلو کې او همداراز‬ ‫له افغانستان رسه ګډ کار ته دوام ورکړي‪ .‬د جرمني‬ ‫ولسمرش وویل‪“ :‬زمونږ ګډ هدف په افغانستان کې د‬ ‫سولې او بیا رغونې مالتړ دی‪ ،‬جرمني به په افغانستان‬ ‫کې تر ‪ ۴۱-۲‬وروسته پاته يش‪”.‬‬ ‫جرمني د سوداګرۍ په برخه کې د هند پنځم سرت‬ ‫ملګری دی‪ ،‬د تېرو څو کلونو راهیسې د دواړه هیوادونو‬ ‫تر منځ په دوه اړخیزه سوداګرۍ ‪ ۱۸.۴‬سلنه زیاتوالی‬ ‫راغلی دی؛ او په ‪ ۲۰۱۱‬کې یې د س��وداګ��رۍ کچه‬ ‫‪ ۱۸.۳۷‬بیلیون یورو ته ورسید‪ .‬مګر نړیوالې اقتصادي‬ ‫سوړبازارۍ د دواړه هیوادونو تر منځ سوداګرۍ یو څه‬ ‫اغیزمنه کړ ېده؛ په ‪ ۲۰۱۲‬کې سوداګري ‪ ۵.۵‬سلنه د‬ ‫‪ ۱.۷۴‬په اندازه راولویده‪.‬‬ ‫اوسمهال جرمني په هند کې د بهرنۍ پانګونې اتم‬ ‫سرت هیواد دی او د تکنالوژۍ په برخه کې یې دوهم‬ ‫سرت ملګری دی په اروپایي اتحادیه کې جرمني د هند‬ ‫رسه په اقتصادي اړیکو کې تر ټولو مخکې دی‪ .‬اوسمهال‬ ‫هند د جرمني رسه په نړیواله کچه په سوداګرۍ کې‬ ‫اته ویشتم ځای لري‪ .‬په اسیا کې هند جرمني ته پنځم‬ ‫سرت صادرونکی هیواد دی چې په دې ډول د جرمني‬ ‫د سوداګرۍ ‪ ۰.۷‬سلنه جوړوي‪ .‬د هامربګ پوهنتون د‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Partnership Story_Pashto.indd 17‬‬

‫د هندوستان د مالیي وزیره رشی پي چیدامربام او د جرمني د اقتصادي همکاريو او پرمختیا وزارت‪ ،‬وزیر ډاکټر ګرډ مولر په نوي ډیيل کي د چرتي‬ ‫د تړون پر وخت‪ .‬نیټه‪ :‬د فروري پنځمه ‪ ۲۰۱۴‬کال‪.‬‬

‫د دواړو هیوادونو تر منځ د دیپلوماتیکو اړیکو د‬ ‫یوې څیړنې له مخې‪ ،‬هندي رشکتونو په جرمني کې ‪۶.۱‬‬ ‫بیلیون ډالر پانګونه کړې ده‪ .‬له بلې خوا ‪۱۶۰۰‬هندي – شپیتمې کلیزې د ملانځلو په موخه هند او جرمني د‬ ‫جرمني سوداګران په ګډه کار کوي چي اوسمهال تقریبآ کلتوري او اقتصادي پروګرامونو فیستیوالونه وملانځل‪.‬‬ ‫له دې امله د هندي چارواکو له نظره د جرمني‬ ‫‪ ۶۰۰‬هندي‪ -‬جرمني پروژي تشکیلوي‪.‬‬ ‫هند ملړی هیواد وو چې د جرمني رسه د جګړي د ولسمرش سفر هند ته خورا ارزښتمن وو‪ .‬دوی اوس‬ ‫حالت ته د پای ټکی کیږدي او په رسمیت یې وپیژين‪ .‬د په ګډه اجنډا کار کوي چې له مخې به یې هند او‬ ‫دوی تر منځ اړیکې د دیموکراسۍ او د قانون د حاکمیت جرمني د ملګرو ملتونو د امنیت په شورا کې د یو بل‬ ‫لپاره د دایمي څوکۍ په اړ مالتړ کوي‪ .‬د‬ ‫په ګډو ارزښتونو والړې دي‪ .‬او د ا ړیکې‬ ‫مونیخ په امنیتي کانفرانس کي د جرمني‬ ‫د سړې جګړې ختمیدو او اقتصادي‬ ‫د جرمني د کلتوري‬ ‫ولسمرش په نړیوالو چارو کې د جرمني د‬ ‫ازادۍ رسه سم نورې هم غښتلې شوې‪.‬‬ ‫زده کړو برکت دي‬ ‫سرت رول په اړه خربې وکړې‪ .‬همدراز د‬ ‫پ��ه دې رسب��ی��ره‪ ،‬دواړه ه��ی��وادون��ه په‬ ‫چي د هندوستان‬ ‫جي ـ څلور هېوادونو ټولګه هم د دواړو‬ ‫حکومتې کچه یو لړ پروګرامونه هم لري‬ ‫هنرونه د نړي په‬ ‫هیوادونو د ملګرتیا ښه بیلګه ده‪ .‬په دې‬ ‫چې له مخې یې په مختلفو برخو لکه‬ ‫ګوټ ګوټ کي‬ ‫رسبیره دواړه هیوادونه هڅه کوی چې‬ ‫نړیوالې مسئلې‪ ،‬سرتاتیژیکې خربې اترې‪،‬‬ ‫پيژندل کیږي‬ ‫په افغانستان او ملګرو ملتونو کې هم په‬ ‫ګډ کمیسیونونه‪ ،‬صنعتي او اقتصادي‬ ‫ګډه کار وکړي‪.‬‬ ‫همکارۍ‪ ،‬دفاعي کمیتې او د تروریزم‬ ‫د جرمني ولسمرش دا هم وویل‪“ :‬ما‬ ‫ضد ګډ کار کیږي‪.‬‬ ‫په کلتوري برخه کې جرمني نورې نړۍ ته د هند پخپل زړه اسیا ته د خپل سفر پر مهال ملړی د هند‬ ‫د کلتور‪ ،‬ادبیاتو او فلسفې په ښودلو کې خورا پیاوړی لیدلو ته ملړیتوب ورکړ‪ .‬د ولسمرشیزو کتنو ملړۍ‬ ‫رول لوبوي؛ د ټایګور مرکز چې په ‪ ۱۹۹۴‬کې به برلین کې موخه باید دیموکرايس وي۔” د ښاغي ګاک وروستی‬ ‫پرانستل شوی دی د هندی کلتور د ځلولو په موخه د سفر دا حقیقت نور هم پیاوړی کوي چې د دواړو‬ ‫نڅا‪ ،‬میوزک‪ ،‬اديب اثارو او فلمونو په اړه سیمنارونه او هیوادونو تر منځ اړیکې به د وخت په تیریدو رسه نورې‬ ‫هم پیاوړې يش‪.‬‬ ‫پروګرامونه جوړوي‪.‬‬ ‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 7:40 PM‬‬

‫‪17‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Partnership Story_Pashto.indd 16‬‬

‫سفر‬

‫په ( لې) کې د پنګونګ د جهیل زړه راښکونکې منظره‬ ‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:43 PM‬‬

‫‪18‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Peace story_Pashto.indd 19‬‬

‫د سولی‬

‫مندل‬

‫په هند کې د ارامۍ او سولې موندل اسانه دي‪،‬‬ ‫مونږ تاسو ته د روح‪ ،‬بدن او مغزو د سوکالۍ لپاره‬ ‫وړ ځایونه در پیژنو‬ ‫لیکوال‪ :‬کلینیپراشیر‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:43 PM‬‬

‫‪19‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Peace story_Pashto.indd 18‬‬

‫سفر‬ ‫لدک‪ ،‬جمو او کشمیر‬ ‫داس��ې ویل کیږي چې سوکايل او نړۍ کې د بودایي مرکزونو څخه یو سرت مرکز‬ ‫ارامتیا د روح��اين ځایونو په لیدلو کې دی‪ .‬د (لې) څخه ‪ ۴۵‬کیلو مرت لیرې د هیمس‬ ‫موندل کیږي‪ .‬که څوک غ��واړي چې د معبد دی په دې سیمه کې د هیمس په نوم‬ ‫روحاين ځایونو څخه لیدنه وکړي نو‪ ،‬د هر کال کلنی فیستیوال جوړیږي‪.‬‬ ‫(لیه) څخه به بل ښه ځای نه وي‪ .‬دې‬ ‫کله مو چې مذهبی ځایونه ولیدل نو بیا‬ ‫ځای ته په رسیدو به ستاسو شاوخواوې نه د نورې ارامۍ لپاره تاسو په دې سیمه کې‬ ‫هیریدونکې زړه راښکونکې او ځلیدونکې یو نوي زړه راښکونکي چاپیریال لیدلی شئ؛‬ ‫منظرې ونیسې‪ .‬په دې سیمه کې چې دلته تاسو په نړۍ کې تر ټولو هسک رسک‬ ‫تاسو هر خواته ګورئ نو شنې درې او زړه باندې موټر چلوالی شئ په همدې الر به تاسو‬ ‫راښکونکي جهیلونه به مو تر سرتګو يش‪ .‬د لدک په سیمه کې خردنګ ته ورسیږئ‪.‬‬ ‫ددې سیمې هر ځای یې په دې‬ ‫دا سیمه تاسو ته نوره‬ ‫ارزې چې انځو پکې وباسې‪.‬‬ ‫ارام���ي ه��م پ��ه ب��رخ��ه ک��وي؛‬ ‫الچې‬ ‫د‬ ‫په (لې) کې ګڼ شمېر روحاين‬ ‫دلته جهیل او والړو اوب��و په‬ ‫روحاني ځای‬ ‫ځایونه شته دی چې تاسو یې‬ ‫ګرده سیمه خپل اسامين رنګه‬ ‫بودا‬ ‫د‬ ‫نړۍ‬ ‫په‬ ‫لیدلی شئ د بیلګې په ډول‬ ‫سیوری غوړولی چې په شاوخوا‬ ‫یو له نامتو‬ ‫ملیرو‪ ،‬فاینګ‪ ،‬چیمري‪ ،‬يش او‬ ‫کې ګرځیدو رسه یې سړی‬ ‫څخه‬ ‫مرکزونو‬ ‫سپتوک‪ .‬که وخت دررسه وو‬ ‫حیرانیږي‪.‬دلته دوه نورې‬ ‫دی‬ ‫نو الچې او هیمس هم لیدالی‬ ‫سیمې هم شته چې ی��وه یې‬ ‫شئ؛ د الچې معبد ته د (لې)‬ ‫څومریري (‪ )۲۲۰‬کیلو مرته او‬ ‫څخه ‪ ۷۰‬کلیو مرته الر ده دا‬ ‫بله یې څوکر (‪ )۱۵۰‬کیلو د (لې)‬ ‫معبد د اندس سیند په غاړه جوړ شویدی‪ .‬سویل لورې ته پرتې دي‪ .‬د چادر تریک په نوم‬ ‫د (لې) څخه دې سیمې ته په الره باندې یوه بله زړه راښکونکې په واورو پوښل شوې‬ ‫به ستاسو مخې ته هیښونکې منظرې او منظره هم د لته پرته ده‪ .‬کله چې ددې ښکلې‬ ‫زرغونې سیمې دريش‪ .‬دا سیمه د نورو درې څخه تیریږې نو په ډول ډول منظرو به‬ ‫رسه سرت توپري لري؛ دا سیمه له دې امله دې سرتګې لګیږي‪ .‬په دې رسبیره په الره کې‬ ‫زرغونه او زړه راښکونکې ده چې ځمګه یې د مالګین چای د خرڅولو کوچنۍ هټۍ هم‬ ‫هواره او حاصل خیزه ده‪ .‬الچې ګومپا په لیدل کیږي‪.‬‬

‫هلته رسیدل‬ ‫ځینې کسان (لې) ته د ډیيل څخه په‬ ‫الوتکه کې سفر کوي له دې پرته په موتر‬ ‫کې هم (لې) ته له ډیيل څخه د (مانلې)‬ ‫په الر چې ‪ 1000‬کیلو مرته اوږده الر ده‬ ‫خلک سفر کوي‪ .‬مخکې له دې چې نورو‬ ‫سیمو ته د چکر او لیدلو لپاره الړ شې‬ ‫نو غوره به وي چې د هوا رسه د بلدتیا‬ ‫په موخه دوه ـ درې ورځې دمه وکړې‪.‬‬ ‫مالومات‬ ‫خپل سفر د (لدک) کلني فیستیوال رسه‬ ‫سم برابر کړه؛ په دې توګه به وتوانیږې‬ ‫چې د هغه ځای د خلکو سیمه ییز کلتور‬ ‫هم وګوې‪ ،‬سږ کال به دا فیستیوال د‬ ‫دیسمرب ‪ 20-25‬تر منځ وي‪.‬‬

‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:43 PM‬‬

‫‪20‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Peace story_Pashto.indd 21‬‬

‫د چیمري عبادتځای د (لې) څخه ‪ 40‬کیلو مرته فاصل لري‪.‬هند هم د د پدامسمبوا په نوم یو ستوریزه مجسمه لري چې د دوهم بودا په نوم یادیږي‪.‬‬ ‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:43 PM‬‬

‫‪21‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Peace story_Pashto.indd 20‬‬

‫سفر‬

‫د چایو سیمو په تامیل نادو کې د ولپاري په ښکال کې نور هم زیاتوالی راوستی دی‬ ‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:43 PM‬‬

‫‪22‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Peace story_Pashto.indd 23‬‬

‫ولپاری‪ ،‬تامیل ندو‬ ‫دا سیمه پولچې ته نږدې په لوړو درو کې شئ‪.‬د ځان رسه د سیمه ییز تور او شین‬ ‫پرته ده‪ ،‬ولپاری په کومبتو‪ ،‬په تامېل نادو چای اخیستل له یاده مه باسئ‪ .‬که چیرې‬ ‫کې د چایو کښت ډیر کیږي‪ ،‬ددې سیمه مو چکر ته زړه وشو نو دلته یو څو ښکيل‬ ‫منظره د سړې سرتګې یخوي‪.‬ددې سیمې ځایونه شته دی چې ورشئ؛ دلته د پړانګانو‬ ‫څخه چې خلک تیریږي نو د اناميل په د ساتلو ځای‪ ،‬بریښنا کوټونه او معبدونه‬ ‫نوم به یې ډیرې زرغونې‬ ‫شته دی‪ .‬تاسو ک��والی شئ‬ ‫غونډۍ تر سرتګو تیرې‬ ‫چې بایسکل یا موتر سایکل‬ ‫يش‪ .‬په امانيل کې د چایو‬ ‫په کرایه راونیسئ او د چکر‬ ‫د چایو بوټي د‬ ‫بوټي د غونډۍ پرڅنډو په‬ ‫پر مهال پرې ډی��رې ښکلې‬ ‫غونډیو په لمنو‬ ‫منظم ډول والړ وي؛ کله‬ ‫منظرې او زرغونې سیمې‬ ‫کې یو ښکلی‬ ‫دې چې د چایو په شین‬ ‫وګورئ‪ .‬په دغه سیمه کې هر‬ ‫متناظر جوړښت‬ ‫ماښام د غونډیو څخه پرخه‬ ‫س��ی��ورې ب��ان��دې سرتګې رامنځته کړی دی‬ ‫لګیږي نو ټوله ستړیا دې‬ ‫راپریوځي چې ټول سیمه په‬ ‫ددې سیمې هرې‬ ‫له منځه وړي‪.‬‬ ‫سپین بخمل کې پوښي‪ .‬دلته‬ ‫خواته چې ګورې‬ ‫کې‬ ‫ځ���ای‬ ‫پ��ه دې‬ ‫تاسو د څښاک لپاره د (وداس‬ ‫د چایو د بوټو‬ ‫س��ړی ډی��ر زر سوکايل‬ ‫او سیور) په نوم شین چای هم‬ ‫شین سیوری مو‬ ‫مومي‪ ،‬ځکه دلته شاوخوا‬ ‫تر السه کوالی شئ‪ .‬له ولپاري‬ ‫تر سترګو کیږي‬ ‫ډير کم خلک تر سرتګو‬ ‫څخه پولچي ته د الرې په‬ ‫کیږي‪ .‬دلته تاسو کوالی‬ ‫اوږدو کې د تصفیه شوې‬ ‫شئ چې د چایو د بوټو‬ ‫ک��ايف هټۍ ه��م ت��ر سرتګو‬ ‫په منځ کې د قدم وهلو یا د تازه هوا د کیږي د هر چا سرتګې چې پرې لګیږي نو‬ ‫تنفس په موخه چای لرونکو سیمو ته الړ یوه پیاله خو ترې خامخا څښي‪.‬‬

‫هلته رسیدل‬ ‫خلک کمبتور ته په الوتکه یا ریل ګاډي‬ ‫کې سفر کوي؛بیا له دې ځای څخه‬ ‫ولپاري ته دوه ساعته الر ده‪.‬‬ ‫مالومات‬ ‫له دې ځای څخه د پرمبکلم د پړانګانو‬ ‫ساتنځی په لږ واټن کې دی تاسو دلته‬ ‫کوالی شئ چې په دې ژوبڼ کې یو څو‬ ‫ساعته تفریح وکړئ‪.‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:43 PM‬‬

‫‪23‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Peace story_Pashto.indd 22‬‬

‫سفر‬

‫هریدوار‪ ،‬اترکنډ‬ ‫دا سیمه د سوکالۍ او ارامۍ غوښتونکو روښانه يش‪ ،‬اوازون��ه او دع��اوې د ښار‬ ‫خلکو مرکز بلل کیږي‪ .‬د ګنګا مقدس خاموشه چاپیریال ته یو نوی دم ورکړي‪.‬‬ ‫سیند له سیمې څخه تیریږي‪ ،‬دې سیند کچیرې دې غوښتل چې مذهبې ځایونو‬ ‫د سیمې هوا ته یو زړه راښکونکی کیفیت ته الړ شې نو ک��والی شې چې د کنکل‪،‬‬ ‫وربښلی دی‪ .‬دا مقدس ښار د رشکیش چندی دیوی‪ ،‬منسه دیوی او میه دیوی‬ ‫څخه په ډیره لنډه فاصله پروت دی‪ .‬معبدونه هم وګ��ورئ‪ .‬د ښار په شاوخوا‬ ‫تاسو ک��والی ش��ئ چ��ې د‬ ‫ک��ې ی��و شمېر معبدونه‬ ‫بشپړې ارامتیا او سوکالۍ‬ ‫د ریاضت د مرکزونو په‬ ‫په موخه د ګنګا د سیند په‬ ‫څېر دي‪.‬ګروکل دلته د‬ ‫په زرګونو کورونه‬ ‫غاړه د یو څه وخت لپاره‬ ‫(ګوروششی) د زده کړې‬ ‫ددې سیمې شپه‬ ‫تم شئ‪ .‬کله چې تاسو په‬ ‫مراسمو ته دوام ورکوي‪.‬‬ ‫په رڼا ورځ اړوي‪،‬‬ ‫تاسو هم ک��والی شئ چې‬ ‫دې سیمه کې نور راغيل اوازونه او مناجات‬ ‫سیاحان ګورئ نو زړه او‬ ‫د خپل ب��دن د بشپړې‬ ‫د ښار خاموشې‬ ‫بدن مو وررسه نوی روح‬ ‫سپیڅلتیا لپاره دلته مزل‬ ‫صحنې ته نوی‬ ‫او سا اخيل‪ .‬کله چې ملر‬ ‫وکړئ‪.‬د ګنګا په سیند کې‬ ‫ژوند ورکوي‬ ‫پروزي نو په دې ښار کې‬ ‫د کوچنیو کښتۍ چلولو‬ ‫یو بل شان ژوند پیل يش‪.‬‬ ‫دود هم شته دی؛ ځينې‬ ‫د ماښام د پيل کیدو رسه‬ ‫خلک بیا د سیند په غاړه‬ ‫سم ځان هارکي پواري ته ورسوي‪ ،‬دا هغه میشت ځایونو کې د یو څه وخت لپاره‬ ‫تنګه دره ده چي ښار ته د ګانګا اريت هم پاته کیږي او موخه یې دا وي چې له‬ ‫د ښکلو منظرو په لرولو رسه ښایست دې ځای څخه د هندي ټولنې بشپړ یاد له‬ ‫وربښي‪ .‬په زرګونو کورونه په څراغونو ځان رسه یويس‪.‬‬

‫دلته رسیدل‬ ‫له دې ځای څخه د هند پالزمینې نوي‬ ‫ډیيل ته الوتکې او ریل ګاډي دواړه سفر‬ ‫کوي‪.‬له دیيل څخه د دیهردون شاتبدی‬ ‫الر تر ټولو غوره ده چې د غرمنۍ لپاره‬ ‫هریدور ته پرې والړ شې‪.‬‬ ‫مالومات‬ ‫کچیرې مو د مرغیو لیدو رسه لېوالتیا‬ ‫وي نو د ځان رسه مو (دوربین) راواخلئ‬ ‫تاسو به دلته په نږدې ځنګلونو او غونډیو‬ ‫کې کې ډول ډول مرغۍ وګورئ‪.‬‬

‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:43 PM‬‬

‫‪24‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Peace story_Pashto.indd 25‬‬

‫زړه راښکونکی ګنګا اريت د هریدوار په هر کی پوري کي دی‬ ‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:43 PM‬‬

‫‪25‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Peace story_Pashto.indd 24‬‬

‫سفر‬

‫د ملر په نوم معبد د ګجرات په مودیرا کې دی د لته ځینې معامري شیان هم شته دی‪،‬‬ ‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:43 PM‬‬

‫‪26‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Peace story_Pashto.indd 27‬‬

‫ګجرات‬

‫د مهامتا ګاندي د زوکړې سیمه ښکاریان په کوچنیو موترو کې د ښکار لپاره‬ ‫په همدې ښار کې ده‪ ،‬ددې ښار طبعي راځي چې سیمې ته یې نوره ښکال هم ور‬ ‫ښکال په تاسو ډیر ارام او سوکاله کړي‪ .‬بښلې ده‪.‬‬ ‫په دې ښار کې د (ګیر) په نوم ميل‬ ‫روحانیت ته مایل خلک باید د د‬ ‫پارک او په دې رسبیره د مندوي ښکيل یونیمورې سیمې ته الړ يش‪ .‬د لته د بودا‬ ‫ساحلونه هم شته دی‪ ،‬کله چې دې ښار د وخت د دریمې او څلورمې پیړۍ ځینې‬ ‫ته څوک راننوځي نو بیا د وخت په تیریدو کېندې او او د ریاضت یو څه نور اثار هم‬ ‫نه پوهیږي‪ .‬کله چې د‬ ‫شته دی‪ .‬په دې نږدې‬ ‫احمدمندوي د ساحل په‬ ‫وخت کې دلته د ب��ودا د‬ ‫غ��اړه کښینئ نو له دې‬ ‫وخت ځینې نښې موندل‬ ‫د ګیر په ملي‬ ‫ځای څخه د دیولوم په نوم‬ ‫شوې دي دا په نړۍ کې‬ ‫پارک او یا د‬ ‫جهیل ښکاري چې ډیره‬ ‫د بودا د نښو نښانو پنځمه‬ ‫مندوی په ګوښه‬ ‫یوه ښه منظره تر سرتګو‬ ‫ساحه ده‪ .‬په دې رسبیره‬ ‫شویو سواحلو کې‬ ‫کیږي‪ .‬د شېوراجپور په‬ ‫په دې سیمه کې د مویدرا‬ ‫به تاسو د وخت‬ ‫ښار کې دومره ګڼه ګوڼه‬ ‫پ��ه ن��وم معبد ه��م دلته‬ ‫په تیریدو پوه‬ ‫نه وي؛ دلته ارامه ارامتیا‬ ‫دی؛ دا معبد د د هندوانو‬ ‫نشئ‬ ‫وي‪ ،‬دلته تاسو کوالی شئ‬ ‫خ��دای (س��ورای��ا) ته ډالۍ‬ ‫چې قدم ووهئ او یا المبو‬ ‫شو یدی‪ .‬دا معبد د ځینو‬ ‫وکړئ دا ځای د مقدس‬ ‫ښکلو مجسمو او کیندونو‬ ‫ښار دوارکه رسه نږدې پروت دی‪ .‬یو بل له امله خورا مشهور دی‪.‬‬ ‫ارام ځای د ران کوچ په نوم یادیږي‪ .‬په‬ ‫د نلرسوار د مرغیو ساتنځی چې د‬ ‫دې سیمه کې بیساري ژوي هم لیدالی دولس سوه کیلو مرت مربع سیمه یي نیولې‬ ‫شئ دلته د ژوو ساتنځایونه د احمد اباد ده‪ ،‬دلته به تاسو د شنو واښو او سبزیو په‬ ‫څخه د ‪ ۱۱۲‬کیلو مرته په واټن پروت دی‪ .‬منځ کې ډول ډول مرغۍ ووینئ‪ .‬په دې‬ ‫دا ساتنځایونه پراخه ساحي لري دلته رسبیره‪ ،‬کوچنۍ د چلولو هم شته دی‪.‬‬

‫هلته رسیدل‬ ‫احمد اباد ته د هند له ټولو میټروګانو‬ ‫څخه په الوتکه او ریل ګاډي کې الر‬ ‫تللې ده‪ .‬له دې ځای څخه دیو نیمري‬ ‫‪ ۱۲۵‬کیلو مرته فاصله لري‪ .‬که ګېر ته‬ ‫تلل غواړې نو ملړی باید جنګد ته په‬ ‫ریل ګاډي کې الړ شې او له هغه ځایه‬ ‫بیا نیم ساعت په موتر کې مزل دی‪.‬‬ ‫مالومات‬ ‫په جنورۍ کې هلته د پتنګانو الوزولو‬ ‫نړیوال فیستیوال جوړیږي که غواړئ‬ ‫چې ددغه موسم زرین اسامن وګورئ‬ ‫نو په همدې وخت کې دې سیمې ته‬ ‫سفر وکړئ‪.‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:43 PM‬‬

‫‪27‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Peace story_Pashto.indd 26‬‬

‫سفر‬ ‫شانټینکټان‬

‫د کوم ښار د نوم مانا چې سوله او ارامي وي مو عالقه وي نو په دې سیمه کې د امرا کنجا‬ ‫نو ددې اړتیا نه وي خلکو ته یې ور په یاد په نوم د امونو سرت باغونه هم لیدالی شئ‪.‬د‬ ‫کړو‪ .‬ددې ښار نوم د نوبل د جایزې ګټونکي ویزوا محل ته نږدې د بالوپر په ځنګل کې د‬ ‫راتندرنات ټاګور رسه تړلی دی؛ د نوموړي هوسیو ژوبڼ دي په دې بڼ کې تاسو د ساعتونو‬ ‫پالر ددغه ښار نوم له دې امله بدل کړی وو لپاره د څار په خونو کې کیناستيل شئ او د‬ ‫چې خورا ارامه او سوکاله ښار وو‪ .‬په دې ښار مرغیو سیال کولی شئ‪ ،‬په همدې سیمه کې‬ ‫کې ډیر نامتو کلتوري او اديب اثار شته دی د کوپي په سیند باندې د ملر پریوتلو وخت‬ ‫همداراز دلته د فرهنګ او ادب له نړۍ یو مه هیروئ‪.‬‬ ‫سرت کالج ( کاال بوان) شته‬ ‫د پوهنتونو څخه څو کیلو‬ ‫خلکو‬ ‫دی‪ .‬سنټینکتان د هغه‬ ‫مرته هاخوا د رسنکتان دی‪ ،‬دا په‬ ‫د اوپسنا ګریها‬ ‫کور ګڼل کیږي چې غواړي د‬ ‫‪ 1922‬کې د یوې کلیوالې ودانۍ‬ ‫الړ‬ ‫هم‬ ‫ته‬ ‫سیمې‬ ‫شور او ګڼه ګوڼې څخه ځان‬ ‫په بڼه رغول شوی ځای دی‪.‬په‬ ‫شئ او په بلجیمي‬ ‫خالص کړي‪.‬‬ ‫دې سیمه ک��ې تاسو د اليس‬ ‫پوښل‬ ‫شیشو‬ ‫همداراز تاسو کوالی‬ ‫صنایعو‪ ،‬څرمنو او د خاورین لوښو‬ ‫کې‬ ‫معبد‬ ‫شوي‬ ‫ګرها‬ ‫ش��ئ چ��ې اوپ��اس��ن��ا‬ ‫جوړولو دود هم لیدلی رسنکتان‬ ‫څو‬ ‫یو‬ ‫ریاضت‬ ‫د‬ ‫ه��م وګ���ورئ‪ ،‬او دلته په‬ ‫د سنتنکتان په څېر یو لوی انګړ‬ ‫کړئ‬ ‫تیرې‬ ‫شیبې‬ ‫عبادتځایونو کې د یو څه‬ ‫لري‪ .‬په دې سیمه کې د نقاشۍ‬ ‫وخت لپاره په ریاضت کې‬ ‫یوه ښکلې خیمه هم لیدلی شئ‬ ‫مشغول شئ‪.‬په دې سیمه‬ ‫همداراز دلته د بیوزله کوچنیانو‬ ‫کې هر ماښام د سلګونو‬ ‫لپاره یو ښوونځی هم شته دی‪.‬‬ ‫ورغربګیږي‬ ‫باندې‬ ‫څراغونو رڼا په شیشو‬ ‫د کیندولی د کتلو لپاره تاسو کوالی شئ‬ ‫چې خورا ارام بښونکې صحنه رامنځته چې یو مرت په کرایه ونیسئ او هلته د روح ارامولو‬ ‫ک��وي‪.‬د سرت ادیب ټاګور هم په همدې لپاره په جویدیب کيل کې د اجی د سیند په غاړه‬ ‫سیمه کې دی‪ ،‬په دې ښار کې یو لړ تاریخي د روح ارامولو لپاره په کلنی نړیوال فستیوال کې‬ ‫کورونه هم شته دی چې د ټاګور د اثارو او برخه واخلئ‪ .‬په دې فیستیوال کې د جنويب‬ ‫هندي کلتور رسه تړيل دي‪.‬‬ ‫بنګال په سلګونه د فولک موسیقۍ سندرغاړي‬ ‫اړه‬ ‫په‬ ‫وهلو‬ ‫قدم‬ ‫په دې ښار کې د‬ ‫ګډون کوي‪ ،‬او د درې ورځو لپاره ددې سیمې‬ ‫هم فکر کوالی شئ‪ ،‬که د ونو او بوټو رسه فضا د همدې موسیقۍ په اوازونو پوښلې وي‪.‬‬

‫هلته رسیدل‬ ‫مل��ړی کلکته مخ ته راځي‪،‬له‬ ‫دې ځای څخه سنتینکتان ته د‬ ‫درګاپور ترانسپور له الرې او د‬ ‫ګانا دیوتا د ریل ګاډي له مرکز‬ ‫څخه هم الر تللې ده‪.‬‬ ‫مالومات‬ ‫د پ��وش په ن��وم میله همدلته‬ ‫په دیسمرب کې کیږي‪ ،‬په دې‬ ‫فیستیوال کې د سیمې د ادب‬ ‫او اليس صنایعو ډول ډول بیلګې‬ ‫لیدالی شئ‪.‬‬

‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:43 PM‬‬

‫‪28‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Peace story_Pashto.indd 29‬‬

‫سنتینکتان ګراه په سنتینکتان کې یو له لرغونو محلونو څخه دی‪ ،‬دا محل د نوبل د جایزې ګټونکي رابندرنات ټاګور د پالر لخوا جوړ شوی وو‪.‬‬ ‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:43 PM‬‬

‫‪29‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Peace story_Pashto.indd 28‬‬

‫نظریه‬

‫د عامه خلکو د پوهي‬ ‫لوړیدل‬ ‫نن سبا راي ورکوونکي عاقالنه انتخاب کوي او د انتخاباتو په اړه خپل رس په پوره ډول خالصوي‪ .‬د دي‬ ‫لپاره چي یو ښه حکومت او راتلونکي ولري خلک په سیاست کي په لیوالتیا رسه داخلیږي‪.‬‬ ‫لیکوال‪ :‬سنجیو بهار‬ ‫هر سړي وايي چي بدلون د همیشه لپاره یو مثبت ګام دي‪.‬‬ ‫د لیو ټولسټوي (‪ )Leo Tolstoy‬په وینا “هر سړي د بدلون‬ ‫خربي کوي ويل غټ مشکل دا دي چي هیڅوک د خپل ځان د‬ ‫بدلولو کوشش نه کوي‪ ”.‬دايس ښکاري چي د هندوستان راي‬ ‫ورکونکي د لیو ټولسټوي له خربي متاثره شوي دي او کوشش‬ ‫کوي چي خپل ځانونه بدل کړي‪ ،‬او رايه هغه ګوند ته ورکړي‬

‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:49 PM‬‬

‫‪30‬‬

‫چي هیواد د یو روښانه راتلونکي په لور بوځي‪ .‬چي ښه بیلګه‬ ‫يي د ډیيل‪ ،‬میزورام‪ ،‬راجستان‪ ،‬ماډیا پردیش او چاتیش ګړ‬ ‫ایالتونو د انتخاباتو نتایج دي د کومو له کبله چي د هندوستان‬ ‫د سیاست قافله د یو مثبت لوري په لور روانه شوي ده‪ .‬د‬ ‫همدي پنځه ایالتونو د انتخاباتو له نتایجو څخه د ‪ ۲۰۱۴‬کال د‬ ‫عمومي انتخاباتو جاج اخستيل شو‪ .‬ويل د ټولو نه مهمه خربه‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Voting_Pashto.indd 31‬‬

‫دا ده چي د نورو ټولو انتخاباتو په پرتله په دي انتخاباتو‬ ‫کي زیات شمیر خلکو ګدون کړي وه‪ .‬که څه هم په ډیيل‬ ‫کي ‪ ۶ ۵٪‬خلکو رایه اچويل وي‪ ،‬خو له بل لوري میزورام‬ ‫د‪ ۸۱٪‬رایو شاهد وو‪ .‬مادیا پردیش د ‪ ۷۰٪‬رايو درلودونکي‬ ‫وو‪ .‬همداراز چاتیش ګړ او راجستان د ‪ ۷۵٪‬څخه زیايت‬ ‫رايي ترالسه کړي‪.‬‬ ‫د دغو رايه ورکونکو له جميل څخه زیات شمیر خلکو د‬ ‫لومړي ځل لپاره رایه ورکړي وه‪ .‬د انتخاباتو کمیسون د‬ ‫احسايي له مخي د ‪ ۷۲۵‬میلونه رایه ورکونکو له جميل څخه‬ ‫‪ ۱\۵‬برخه رایه ورکووين د‪ ۱۸-۲۳‬کلونو ترمنځ تنکي ځوانان‬ ‫برابروي‪ .‬نو له همدي کبله د ‪ ۲۰۱۴‬کال د عمومي انتخاباتو‬ ‫په کمپاین کي ځوانانو د سیاسی ګوندونو توجه ځانته‬ ‫راجلب کړي ده‪ ،‬ټول سیاسی ګوندونه هڅه کوي چي د‬ ‫ځوانانو دغه لوي تناسب په خپلو غولونکو وعدو او پالنونو‬ ‫رسه تر خپل تاثیر الندي راويل‪.‬‬ ‫په تیرو انتخاباتو کي د رایه ورکولو په پاڼو کي یو بل اختیار‬ ‫(د پورته کاندیدانو څخه هیڅ یو نه) هم اضافه شوي وو او‬ ‫رایه ورکونکو کويل شو چي هیچا ته رايه ور نه کړي‪ .‬په دي‬ ‫معني چي د نوموړي اختیار په درلودلو رسه رایه ورکونکو‬ ‫کويل شو چي هیڅ کاندید ته رایه ور نه کړي‪ .‬ويل عجیبه‬

‫خربه دا وه چي دغه اختیار د ډیرو رایه ورکوونکو د خوښي‬ ‫وړ نه وو ګرځیديل‪ .‬د انتخاباتو نتیجي هم دايس څرګنده‬ ‫کړه چي دغه اختیار د سفر برابر وو‪ .‬د نوموړو پنځه ایاالتو‬ ‫له جميل څخه د ډیيل اوسیدونکو دغه اخیتار ته تر ټولو‬ ‫کمه رایه ورکړي وه‪ .‬رسه له دي چي خلک د ډیلی د اوسني‬ ‫حکومت څخه چنداين خوښ ندي ويل ډیلی له دي کبله له‬ ‫دغه اختیار څخه رضر نه دي لیديل چي د رايي ورکولو په‬ ‫پاڼو کي یو بل اختیار د عامو خلکو د پارټي لپاره اضافه شوي‬ ‫وه‪ ،‬د کوم له کبله چي رایي ټوټي ټوټی شوي‪.‬‬ ‫که حقیقت ووایو‪ ،‬خلک به د رايي ورکولو په پاڼو کي د (د‬ ‫پورته کاندیدانو څخه هیڅ یو نه) د اختیار لپاره په يب صربي‬ ‫رسه ګوري‪ ،‬نو له همدي کبله که څوک تري ګټه پورته کوي‬ ‫او کنه دغه اختیار به د خلکو د احساساتو د معلومولو لپاره‬ ‫د کاندیدانو او ګونډونو د اختیارتو ترڅنګ د منځګړي په‬ ‫توګه پکار یوړل يش‪ .‬همداراز به (د پورته کاندیدانو څخه‬ ‫هیڅ یو نه) اختیار د تیر په ډول په اټکيل ډول د صفر رسه‬ ‫برابر وي‪ .‬دا یو څرګند حقیقت دي هرڅومره چي د رایه‬ ‫ورکوونکو په خاص ډول د ځوانانو شمیر زیات وي‪ ،‬او د‬ ‫هندوستان په سیاست کي ونډه اخستل غواړي هم هغومره‬ ‫به د هیواد د راتلونکي لپاره ګټور ثابت يش‪.‬‬

‫(ګیڼ اړخ ته) د رايي ورکولو برقی ماشین چي له ځان رسه د رايي ورکولو پاڼي هم لري او (ښی اړخ ته) د کنرتول څانګه ده چي د رايي ورکوونکو د افرسانو له‬ ‫لوري اداره کیږي‪.‬‬ ‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:49 PM‬‬

‫‪31‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Voting_Pashto.indd 30‬‬

‫تاریخ‬

‫هندوستان او لوی جنګ‬ ‫د هند د وچې د آزادۍ د حرکت په سیايس تاریخ کې لومړی‬ ‫نړیوال جنګ د بدلون لویه پیښه وه‬ ‫لیکوال‪ :‬د هوايي ځواک متقاعد مرش رانا ‪ TPS‬چینا‬

‫په ‪ ۱۹۱۶‬کې په فرانسه کې د هندوستان د سواره ځواکونو د هاچکیس (‪ )Hotchkiss‬د کشتۍ د اسلحو د زیرمې ساتونکو غړی‬ ‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 11:04 PM‬‬

‫‪32‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪World war_pasto.indd 33‬‬

‫په ‪ ۱۹۱۴‬کې د آملان په ختیځه افریقا کې په دښمن باندې د حملې کولو پر مهال د هندوستان د پیاده ځواک غړی‬

‫لومړی نړیوال جنګ (‪ )۱۹۱۴-۱۹۱۸‬چې د هامغه وخت د انګلیس میډالونو) په شمول یې د زړورتیا ‪ ۹۲۰۰‬میډالونه‬ ‫متدن لپاره د لوی جنګ په نوم هم یادیږي‪ ،‬په تاریخ کې ترالسه کړل‪ .‬پدغه ارقامو کې د هند د نیمه خپلواکو‬ ‫د بدلون لویه پیښه وه‪ .‬ددغې شخړې بیالبیلو پیښو د ملک الطوایف آیالتونو له رستیرو څخه د قدرت خدمايت‬ ‫نړۍ ټولنیزه او سیايس نقشه د تل لپاره بدله کړه‪ .‬ددغه ځواکونه هم شامل وو‪.‬‬ ‫د رستیرو لومړۍ ډله چې په سوډان او‬ ‫جنګ پایلې په ځانګړي ډول په منځني‬ ‫مرص کې د خدمت لپاره په پام کې نیول‬ ‫ختیځ کې د وخت په تیریدو رسه څو ځله‬ ‫شوي وو‪ ،‬د بریتانیا هغو ګ�مارل شویو‬ ‫راڅرګندې شوې چې ریښه یې په مستقیم‬ ‫د جنګ پای ته په‬ ‫ځواکونو رسه د مالتړ لپاره د غرب په لور‬ ‫ډول د هامغه جنګ له پایلو رسه تړلې وه‪.‬‬ ‫رسیدو سره کابو‬ ‫ولیږل شول چې په فرانسه او فالنډر (په‬ ‫که څه هم هند هامغه وخت د انګریزانو‬ ‫‪ ۰۰۰،۰۰۱،۱‬هندوانو‬ ‫شامل لودیځه اروپا) کې د آملان دوامدار‬ ‫مستعمره وو خو بیا هم هندوستان په فعاله‬ ‫د ‪ ۰۰۰۰۶‬مړیو په‬ ‫بیه له سمندر‬ ‫پرمختګ د مخنیوي لپاره د جنګ تر سخت‬ ‫توګه د جنګ د هڅو مالتړ کاوه تر څو خپله‬ ‫خدمت‬ ‫ایخوا‬ ‫فشار الندې وو‪ .‬د هندوانو دغه لښکرو د‬ ‫واکداري ترالسه کړي‪ .‬په ‪ ۱۹۱۴‬کال کې د‬ ‫کړی وو‪ .‬دوی‬ ‫اوړي ګرمسیر کايل اغوستي وو چې د‬ ‫سیايس نظر اصيل جریان پریکړه نیونکی‬ ‫ویکټوریا‬ ‫‪۱۱‬‬ ‫د‬ ‫‪ ۱۹۱۴‬کال د خزان په موسم کې د جنګ‬ ‫اکرثیت پدې نظر وو که چیرې هندوستان‬ ‫کروسس (د‬ ‫لیکو ته ولیږل شول او د آملانیانو لخوا د‬ ‫د ډیر مسؤلیت او سیايس خپلواکۍ مته‬ ‫میډالونو)‬ ‫انګلیس‬ ‫لیکو د ماتولو د مخنیوي لپاره مجهز کړی‬ ‫لري‪ ،‬نو باید د قدرت د ساتنې بار رشیکول‬ ‫د‬ ‫شمول‬ ‫په‬ ‫شول‪ .‬د ‪ ۱۹۱۴‬کال تر پایه پورې هندوستان‬ ‫هم ومني‪.‬‬ ‫زړورتیا ‪۰۰۲۹‬‬ ‫له سمندر ایخوا د خدمت لپاره د رستیرو‬ ‫لدې کبله هندوستان هم په جنګ کې له‬ ‫میډالونه ترالسه‬ ‫شپږ لښکرې لیږلې وې‪ .‬ددې رسبیره‪،‬‬ ‫برشي او مادي پلوه ډیرې زیاتې مرستې‬ ‫کړل‬ ‫هندوستان په دغه رشیک جنګ کې د‬ ‫وک��ړې‪ .‬د هندوستان رستیرو د نړۍ په‬ ‫‪ ۰۸‬میلیونو پاونډو په ارزښت د تجهیزاتو‬ ‫بیالبیلو هیوادونو لکه فرانسه او بلجیم‪،‬‬ ‫او ذخایرو مرسته کړې وه‪ .‬هندوستان‬ ‫ادین‪ ،‬عربو‪ ،‬ختیځې افریقا‪ ،‬ګايل پويل‪،‬‬ ‫مرص‪ ،‬بهرالنهرین‪ ،‬فلسطین‪ ،‬فارس‪ ،‬سلونیکا‪ ،‬روسیه او تر ‪ ۱۹۲۰‬کال پورې د پیسو د مستقیمې مرستې په توګه‬ ‫حتی په چین کې د اعتبار او ویاړ ساتلو لپاره په ډیرو له خپلو عوایدو څخه ‪ ۱ ۴۶.۲‬میلیونه پاونډه هم ورکړل‪.‬‬ ‫جنګونو کې ګډون وکړ‪ .‬د جنګ پای ته په رسیدو رسه که څه هم ددغو لګښتونو اوسنی مايل ارزښت معلومول‬ ‫کابو ‪ ۱،۱۰۰،۰۰۰‬هندوانو د ‪ ۶۰۰۰۰‬مړیو په بیه له سمندر ستونزمن کار دی خو د رشیکو ګټو د جنګ کمیسیون د‬ ‫ایخوا خدمت کړی وو‪ .‬دوی د ‪ ۱۱‬ویکټوریا کروسس (د رسمي ویب پاڼې له اټکل رسه سم د بریتانیا په چارچوب‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 11:04 PM‬‬

‫‪33‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪World war_pasto.indd 32‬‬

‫تاریخ‬ ‫کې د کورين ناخالص تولید (‪ )GDP‬له سهم څخه په ګټې‬ ‫اخیستنې رسه‪ :‬په ‪ ۷۱۹۱‬کال کې ‪ ۱۰۰‬پاونډو د نن ورځې‬ ‫لکه څنګه چې وړان��دې یادونه وش��وه‪ ،‬په جنګ کې د‬ ‫‪ ۳۴۰۰۰‬پاوڼدو ارزښت درلود‪.‬‬ ‫دغه لوی جنګ له ټولنیز او سیايس پلوه په هندوستان هندوستان ګډون چې د اصيل جریان سیايس نظر لخوا یې‬ ‫ژوره اغیزه وکړه‪ .‬دا لومړی ځل وو چې د هند رستیري مالتړ کیده استعامري چارواکو لپاره حیرانونکې وه ځکه‬ ‫لودیځ ته د جنګ لپاره الړل او له دوی‬ ‫هغوی د مزاحمت مته لرله او وارخطا وو‬ ‫څخه ډیر یې په لودیځو هیوادونو کې له‬ ‫چې سیايس ګټه اخیستونکي به د غرب‬ ‫د نظامي ځ��واک له خرابیدو څخه ګټه‬ ‫خپلو تجربو څخه سخت اغیزمن شول‪ .‬د‬ ‫په جنګ کې د‬ ‫‪ ۱۹۱۸‬کال په جون کې د جنګ له میدان‬ ‫واخيل‪ .‬مهتام ګاندي د جنګ د هڅو له‬ ‫هندوستان د‬ ‫څخه د سواره ځواک یو غړي د جټ مجلې‬ ‫سختو مالتړ کوونکو له جملې څخه وو‪.‬‬ ‫ګډون مالتړ د‬ ‫(‪ )The Jat Gazette‬مسؤل مدیر‪ ،‬رس چوټو‬ ‫داسې ځکه وشول کله چې د هند سیايس‬ ‫اصلي جریان‬ ‫رام (‪ )Sir Chhotu Ram‬ته لیک لیږلی‬ ‫مرشانو ته څرګنده شوه چې بریتانیا د‬ ‫سیاسي نظر لخوا‬ ‫کیده‬ ‫وو او دا هیله یې څرګنده کړې وه چې دا‬ ‫جنګ پر مهال کړې ژمنې نه پوره کوي نو‬ ‫جنګ نور هم وغځیږي ځکه پدې جنګ‬ ‫په سیايس غوښتنو کې هم بدلون راغی‬ ‫کې هندوانو ته په لومړي ځل دا چانس په‬ ‫چې له بریتانیا څخه د خپلواکۍ بشپړولو‬ ‫الس ورغی چې دا لویه نړۍ وویني‪ .‬د فرانسې او بلجیم لپاره باید د بریتانیا تر امپراطورۍ الندې کورنی حکومت‬ ‫خلکو لخوا د هندوانو تود هرکلی وشو او له کلیوايل رامنځ ته يش‪ .‬لدې کبله لوی جنګ د هند په وچه کې د‬ ‫غربیانو رسه د هغوی چلند د نژاد د برتریت هغه جوړ آزادۍ د حرکت په سیايس تاریخ کې د بدلون لویه پیښه‬ ‫شوي خنډونه په ډیر احتیاط رسه له منځه یوړل چې په وګڼل شوه‪.‬‬ ‫هند کې د استعامري چارواکو لخوا رامنځ ته شوي وو‪.‬‬

‫د بریټن په هندي نظامي روغتون کې د جټ (‪ )Jat‬رستیرو ټپي شوی غړی‬ ‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 11:04 PM‬‬

‫‪34‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪World war_pasto.indd 35‬‬

‫د ‪ ۱۹۱۷‬کال په فربوري کې په بین النهرین (‪ )Mesopotamia‬کې د هندوستان د پیاده ځواک څخه پورته‪ .‬د هندي ځواکونو په لوییس ټوپکو سنبالو کسانو څخه ښکته‬

‫د جنګ سلیزې ته د بهرنیو چارو وزارت کتنه‬

‫د جنګ سلیزې ته د نړیوال مترکز په رڼا کې په کتو رسه چې د معارص تاریخ بڼه‬ ‫یې بدله کړه‪ ،‬د هندوستان د متحده خدمتونو ادارې‪ ،‬د هندوستان د پخوانیو‬ ‫سرتاتیژیو متخصصینو ډلې (چې په ‪ ۱۸۷۰‬کې جوړه شوه) او د بهرنیو چارو وزارت‬ ‫د سټارلینګ هغو مرستو د تاکید لپاره پالن جوړ کړ چې د نړیوالۍ سولې رامنځ‬ ‫ته کولو لپاره د هندوستان د نظامي ځواکونو لخوا تررسه شوې وې او پدغه شخړه‬ ‫کې د هندوستان رول څرګندوي‪.‬‬ ‫کله چې د نړۍ خوشبینو خلکو د جنګ پای بې آساسه وګڼلو‪ ،‬ددغو‬ ‫ځواکونو په الره اچول شوې شخړه چې د یوې پیړۍ لویې سوله لپاره ګټوره ثابته‬ ‫شوه د هغه اسلحو چې ټول جنګونه به پای ته ورسوي له رامنځ ته کیدو وروسته‬ ‫دا هر څه غيل کړل‪ .‬هندوستان نن ورځ هڅه کوي چې له ټولو جنګ پلوو بهرنیو‬ ‫رسه د یادبود او بیاپخالینې په روحیه چلند وکړي؛ او له هغو ملیتونو رسه د ښه‬ ‫او روښانه راتلونکي لپاره همکار واويس چې د تیرې شخړې له بدبختیو راوتيل‬ ‫دي‪ .‬د هندوستان او لوی جنګ پروژه موخه لري چې د اجراتو او هدفونو په برخه‬ ‫کې بې کچې همکاري وکړي‪ .‬هڅه کوي چې د پروژې د پراخ طیف له همکارانو‬ ‫رسه همکار واويس لکه ميل حکومتونو‪ ،‬تعلیمي او فرهنګي ادارو‪ ،‬له دولتي او‬

‫غیردولتي ادارو او همدا ډول له هغو کسانو رسه چې له خلکو رسه د خلکو د‬ ‫اړیکو په زیاتولو کې کار کوي‪.‬‬ ‫دغه پروژه غواړي چې په لوی جنګ کې د هندوستان له رول رسه سم‬ ‫د رشیک مايض په اړه د ښه پوهاوي او درناوي له الرې پلونه جوړ کړي‪ .‬پالن‬ ‫شوي فعالیتونه د پوهانو‪ ،‬ماهرینو‪ ،‬دولتونو او ادارو یو ځای کولو لپاره داسې‬ ‫جوړ شوي چې د سل کلن یادبود روحیه ترالسه کړي‪ .‬په لومړي نړیوال جنګ‬ ‫کې به د هند موضوع ددغو څو اړخونو په پام کې نیولو رسه ارزول کیږي‪:‬‬ ‫تکتیک‪ ،‬سرتاتیژی‪ ،‬کورنی سیاست‪ ،‬ټولنه او فرهنګ‪ ،‬جنګي مهارته‪ ،‬خیال او‬ ‫ادبیات‪ ،‬جنسیت او پيژندنه‪ ،‬د طب او کار تاریخ‪ .‬په دغو بیالبیلو اړخونو‬ ‫باندې د عکس العملونو سلسلې له الرې پروژه هیله لري چې په لوی جنګ‬ ‫کې د هندوستان په همکارۍ نور نظرونه بند کړي ځکه پدې کار رسه د عامه‬ ‫پوهاوي او د مباحثې په ډیرو مروجو سیمو کې نوي نظرونه رامنځ ته کیږي‪ .‬د‬ ‫پروژې پرمختګونه پداسې یوه شکل پالن شوي چې د هند او لوی جنګ موضوع‬ ‫په اړه له جزییاتو وتلی محدود انځور جوړ کړي او له داسې نویو‬ ‫او ځلیدلو تفسیرونو او نظرونو څخه پکې ګټله واخيل چې د‬ ‫جنګ له پیل څخه راپدیخوا ‪ ۱۰۰‬کلونه راونغاړي‪.‬‬

‫ددغې لیکنې لیکوال د هندوستان د متحدو خدمتونو په اداره – د مسلحو ځواکونو د تاریخي څیړنې مرکز‪ ،‬نوی دهيل – کې یو نظامي تاریخ پوه او منيش دی‬ ‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 11:04 PM‬‬

‫‪35‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪World war_pasto.indd 34‬‬

‫تاریخ‬

‫هغه الریون چي د هندوستان‬ ‫تاریخ يي بدل کړو‬ ‫د انګریزانو له لوري په مالګه باندي د مالیي لګیدو نه وروسته ماهامتا ګاندي او د هغه ‪۷۸‬‬ ‫ملګرو د ګجرات د ډانډي سیمي د ساحيل برخو څخه دغه الریون پيل کړو‪ .‬دغه الریون د‬ ‫‪ ۱۹۳۰‬کال د مارچ میاشتي په دولسمه نیټه د ‪ ۳۹۰‬کیلو مرته په اوږدوايل د سربمتي ارشام څخه‬ ‫پيل پیل شو‪ .‬مونږ د مالګي د الریون دغه اوږد سفر ته یوه لنډه کته کوو‪ ،‬دغه الریون سپین‬ ‫بهیدونکي سیند (‪ )White Flowing River‬هم وايي ځکه چي ټولو ګډونوالو يي سپیني جامي‬ ‫اغوستي وي‬

‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:13 PM‬‬

‫‪36‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Dandi story_Pashto.indd 37‬‬

‫‪1‬‬

‫‪6‬‬

‫‪5‬‬

‫‪4‬‬

‫‪3‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ .1‬د مارچ په دولسمه د سهار په شپږ بجو او دیرش دقیو د ګاندي او د هغه یو‬ ‫څو ملګرو د سربمتي ارشام څخه د ډانډي په لور خپل سفر پيل کړو‪ .‬او په الر‬ ‫کي له دوي رسه په زرګونو نورو کسانو ګډون وکړو‪.‬‬ ‫‪ .2‬د الریون لومړي ورځ په اساليل کي د ‪ ۲۱‬کیلو مرته سفر څخه وروسته پای ته‬ ‫ورسیده‪ .‬خلکو په خپله خوښه ورته پييس راټويل کړي‪ ،‬نوي ملګري يي له ځان‬ ‫رسه راجسټر کړل او همداراز يي د هغو کلیو او بانډو د دولتي مامورینو څخه د‬ ‫راجسټرکولو تقاضاوي ترالسه کړي چا چي غوښتل د انګریزانو رسه خپله همکاري‬ ‫پای ته ورسوي‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫‪8‬‬

‫‪ .3‬د مارچ په دیارلسمه نییټه ګاندي په باریجه کي ګډونوالو ته خپله وینا‬ ‫واوروله‪ ،‬او بانډه چیان چي اکرثیت يي عیسویان او مسلامنان ول دي ته وڅول‬ ‫چي د هندوستان د خپلواکي لپاره السونه یو کړي‪.‬‬

‫‪9‬‬ ‫‪10‬‬

‫‪11‬‬

‫‪ .4‬په واسانه کي د مارچ په څوارلسمه ګاندي د ګډونوالو څخه پوښتنه وکړه‬ ‫چي ایا ته زما په خربه باور کوي چي ډیر ژر به یوه ورځ انګریزان له هندوانو‬ ‫څخه بښنه وغواړي‪.‬‬ ‫‪ .5‬د مارچ په پنځلسمه د ډبهان په سیمه کي هغه د خپيل وینا په ترڅ کي‬ ‫له ګډونوالو وغوښتل چي باډه چیان دي د حکومتي کارونو څخه الس واخيل‪،‬‬ ‫سپیني جامي د واغوندي‪ ،‬بهرين توکي دي نه استعاملوي‪ ،‬د رشابو څښلو څخه‬ ‫دي ډډه وکړي او د مالګي د الریون د لښکر رسه دي یو ځاي يش‬ ‫‪ .6‬د مارچ په اولسمه د آنند په سیمه کي ګاندي د ښوونځیو د زده کوونکو‬ ‫څخه وغوښتل چي د ښوونځیو د تلو څخه دي تر هغه وخته پوري ډډه وکړي‬ ‫ترڅو چي دغه الریون خپل هدف نه وي تر السه کړي‪.‬‬ ‫‪ .7‬د مارچ په یوویشتمه نیټه د ګجیرا په سیمه کي ګاندي هغه څلور زره کسانو‬ ‫ته د وینا کولو څخه ډډه وکړه ترڅو چي هغوي د نه ورانکاري ژمنه ورکړه‬ ‫‪ .8‬د مارچ په شپږویشتمه‪ ،‬اته ویشتمه او نهه ویشتمه نیټه ګاندي د انکلیشوار‬ ‫د کیم او بټګام سیندونو پر غاړو خپله وینا واوروله‪ .‬د بټګام په وینا کي هغه د‬ ‫ارساف او تیری کولو غندنه وکړه‪.‬‬ ‫‪ .9‬د مارچ په دیرشمه نیټه په ساندیهیار کي د ممبي د توکرانو سوداګرو ته‬ ‫هغه په خپله وینا کي زیاته کړه چي په نوموړي الریون کي د سوداګرو ګډون د‬ ‫هندوستان د خپلواکي د ترالسه کولو لپاره د هغوي د ژمنو ښکاره کوونکي دي‪.‬‬ ‫‪ .10‬د اپریل په لومړي نیټه ګاندي د سورت سیمي اوسیدونکو ته په خپله وینا‬ ‫کي په ډاګه کړه چي د انګریزانو له لوري په مالګه باندي مالیه اخستل څومره‬ ‫ظاملانه‪ ،‬غیر انساين او طاغوطي قانون دي‪.‬‬ ‫‪ .11‬د اپریل په پنځمه د ډانډي په سیمه کي ګاندي د مطبوعاتو یوي ټولني ته‬ ‫وینا واوروله‪ .‬هغه د حکومت څخه د دي لپاره مننه وکړه چي د الریون په دوران‬ ‫کي يي هیڅ ډول مداخلت و نه کړو‪ .‬د اپریل په شپږمه نیټه ګاندي د ډانډي‬ ‫د سینډ په غاړي د انګریزانو له لوري پر مالګه باندي د لږول شوي ماليي قانون‬ ‫مات کړو‪ .‬هغه د سیند د اوبو څخه مالګه تولید کړه‪ .‬او یو موټي مالګي يي‬ ‫راپورته کړه او خپلو پريویانو ته يي وویل چي د انګریزانو د مالګي قانون د سیند‬ ‫څخه د مالګي په تولیدولو مات کړي‪.‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:13 PM‬‬

‫‪37‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Dandi story_Pashto.indd 36‬‬

‫ملانځني‬

‫په خپل آی فون‪/‬‬ ‫انډرویډ وسیله کې آر‬ ‫پلۍ ډاونلوډ کړی او‬ ‫ددغې مقالې اړوند فلم‬ ‫لیدلو لپاره دغه پاڼه‬ ‫وګوری‪.‬‬

‫د هويل رنګونه‬ ‫په بدو کارونو او رنګونو باندي د ښو بري‪ ...‬د ملانځي څخه د خوند‬ ‫اخستلو لپاره دغه جشن په مختلفو طریقو بیانويل شو‪ .‬د هندوستان‬ ‫نامتو فنکاران او لیکواالن د رنګونو د جشن په اړه مختلف نظرونه‬ ‫وړاندي کوي‬

‫رسکونه‪ ،‬پارکونه‪ ،‬او د ښارونو زیاتره پراخي کړو او په پرالد (‪ )Prahlad‬يي خپور کړو‬ ‫برخي د سهار سبا څخه د چړچه مارانو او پدايس حال کي چي هولیکا مړه او پرالد‬ ‫ډول وهونکو څخه ډک وي‪ ،‬په السونو کي (‪ )Prahlad‬نجات و منده‪ .‬له دي وروسته‬ ‫يي رنګونه او د اوبو توفنګچي نیويل وي او خداي ویشنو (‪ )Lord Vishnu‬را پيدا شو‬ ‫پر خپلو ملګرو باندي يي اچوي‪ .‬د مذهب او حیرانیاکاشیپو (‪)Hiranayakshipu‬‬ ‫او عقیدي رس بیره هويل ټولو‬ ‫ظامل پاچا يي وواژه‪.‬‬ ‫له د خوشحايل زی��ري ورک��وي‪.‬‬ ‫نن سبا‪ ،‬د هويل د جشن‬ ‫هولي د رنګونو‬ ‫د هندوستان د نورو جشنونو په‬ ‫څخه یوه ورځ مخکي د‬ ‫د‬ ‫فیسټوال‬ ‫څیر د هويل د جشن تر شا هم یوه‬ ‫سوځیديل هولیکا په شکل‬ ‫په‬ ‫میاشتي‬ ‫قمري‬ ‫فلسفه پرده ده‪ .‬د حیرانیاکاشیپو‬ ‫ډانچه جوړيږي‪ .‬په غټه‬ ‫څوارلسمه (چي‬ ‫(‪ )Hiranayakshipu‬ظامل پاچا‪،‬‬ ‫اندازه اور لګول کیږي او‬ ‫سپوږمي پوره وي)‬ ‫بد عميل خور هولیکا (‪)Holika‬‬ ‫خلک د هغي ګیر چاپیر‬ ‫کيږي‬ ‫لمانځل‬ ‫هڅه وکړه چي خپل زوي پرالد‬ ‫سندري وايي او نڅاګاين‬ ‫(‪ )Prahlad‬ووژين ځکه چي هغه‬ ‫کوي‪ .‬په سبا يي په بدو‬ ‫د خپل پالر د ن��اوړه عقیدي او‬ ‫کارونو د ښو د بري لپاره‬ ‫ناړوه کارونو په خالف غږ پورته کړي وه‪ .‬له دغه فیسټوال د رنګونو په شیندلو رسه‬ ‫همدي کبله هولیکا (‪ )Holika‬د اور ضد یو ملانځل کیږي‪ .‬دغه فیسټوال د قمري‬ ‫پړوين په رس کړو او د لرګیو پر ډیري باندي میاشتي په څوارلسمه (چي سپوږمي پوره‬ ‫کښیناسته ويل د خدایانو اراده بدله وه‪ .‬وي) یا فروري‪/‬مارچ په میاشت کي ملانځل‬ ‫یو تند او تیز باد د هغي څخه پړوين لري کيږي‪.‬‬

‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:31 PM‬‬

‫‪38‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Holi story_2_Pashto.indd 39‬‬

‫نیالد ریپاول‬ ‫نالدریپاول وايي هويل د هر چا لپاره‬ ‫یوه ځانکړي ورځ ده‪ ،‬دا هغه ورځ ده‬ ‫چي هر څوک پکي چړچۍ کوي او‬ ‫د رنګونو په شیندلو ورڅخه لکه د‬ ‫ماشومانو خوند اخيل‪ .‬زه ټول کال د‬ ‫خپل ځان لپاره په کڅوړو کي رنګونه‬ ‫ټولوم او په همدي ورځ يي په خپلو‬ ‫ملګرو او ګاونډیانو باندي شیندم‪ .‬زما‬ ‫په کڅوړو باندي ټويل نښي د رنګونو‬ ‫او هم اهنګي او سیمفوين پوري تړيل‬ ‫دي‪ .‬د هويل په شان د خوښیو او‬ ‫مستیو څخه ډګ جشن‪.‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:31 PM‬‬

‫‪39‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Holi story_2_Pashto.indd 38‬‬

‫ملانځني‬

‫ناریش کاپوری‬ ‫هويل د رنګونو څخه ډک ژوند دي‪ .‬دا‬ ‫جشن د ځوانانو او سپین ږی��رو ترمنځ‬ ‫د اړیکو جوړونکي دي‪ .‬دا د دوستي‪،‬‬ ‫میني‪ ،‬اس��اس��ات��و او د ډال��ی��و ورکولو‬ ‫جشن دي‪ .‬د ځمکي په رس ټول رنګونو‬

‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:31 PM‬‬

‫‪40‬‬

‫استعاملیږي او هر رنګ خپله فلسفه‬ ‫لري‪ .‬شین رنګ د وين د سوري په معني‬ ‫دي‪ ،‬سور رنګ د غويس شړونکي دي‪ ،‬او‬ ‫همداراز ژیړ رنګ د وقف کولو په معني‬ ‫دي‪ .‬له بل لوري ځیني خلک پر یو بل د‬ ‫څپلیو چاپونه جوړوي کوم چي د صلحي‬ ‫په معني دي‪.‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Holi story_2_Pashto.indd 41‬‬

‫سیام کوهيل‬ ‫هويل ماته خداي کریشنا او د هغه میرمن‬ ‫رایادوي‪ .‬هغه ته تقریبآ د هويل د لومړي‬ ‫ملانځونکي لقب هم ور په برخه دي‪ ،‬دغه‬ ‫لومړي هويل د کریشنا او رادها د ټاټويب‬ ‫په اوتارپردیش کي د وریندوان سیمي ته‬ ‫نزدي ملانځل شوي وه او د براج د هويل‬

‫(‪ )Braj Ki Holi‬په نوم شهرت لري‪ .‬هويل د یو‬ ‫بل رسه بغیر له کوم توپیر نه د میني په معني‬ ‫ده‪ .‬زه په خپله په دي جشن کي د رنګونو د‬ ‫شیندلو نظریه خوښوم‪ .‬په څرګند ډول هويل‬ ‫د هندوستان د خوندورو فیسټولونو څخه ده‪.‬‬ ‫په دي انځور کي ما تقریبآ یوه پاڼه د رسو او‬ ‫سپینو زرو د څلورویشت قراطه څخه جوړه‬ ‫کړي ده‪ ،‬کومه چي د هويل په اړه زما نظر‬ ‫منعکس کوي‪.‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:31 PM‬‬

‫‪41‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Holi story_2_Pashto.indd 40‬‬

‫ملانځني‬

‫وید نایار‬ ‫زه د نوموړي دود یو میرايث ملانځونکي یم چا چي د‬ ‫فصلونو په بدلیدو د رنګونو فیسټیوال له ځان رسه را‬ ‫وړي – مونږ یوه تخلیق کوونکي ټولنه لرو‪ .‬لږه موده‬ ‫وړان��دي ما له دوه ماشومانو رسه هويل و ملانځله‬ ‫او دغه خوند او خوشحايل مي د یو انځور پوسیله‬ ‫منعکس کړه‪.‬‬

‫سوډیپ روي‬ ‫هويل هغه فیسټیوال دي چي ټولو ته د خوند اخستلو پوره پوره موقع ورکوي‪.‬‬ ‫دغه فیسټیوال د هر چا په ژوند کي خوشحايل راويل او خلک د مذهبي توپري‬ ‫پرته د یو بل رسه نژدي کوي‪ .‬زه د رنګونو په دي فیسټیوال کي د مختلفو چغو‬ ‫او اوازونو څخه خوند اخلم‪.‬‬

‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:31 PM‬‬

‫‪42‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Holi story_2_Pashto.indd 43‬‬

‫دپخلی ډولونه‬

‫د هیلسه کب دود‬ ‫او دستور‬ ‫په لویدیځ بنګال کي تر ټولو خوندور خواړه دغه کب تشکیلوي‪،‬‬ ‫هیلسه د بنګله دیش ملی کب هم بلل کیږي‬ ‫لیکواله‪ :‬جهانوی رشم‬

‫هغه څه چي کويل يش د نوموړي کب مینه وال‬ ‫او پيژندونکي د هندوستان‪ ،‬بنګله دیش‪ ،‬او یوه اندازه له‬ ‫پاکستان څخه راولیږي هغه د دغه کب د خوند او نيش له‬ ‫کبله د نوموړی کب رسه د هغوي مینه ده‪ .‬دا یو له هغو‬ ‫خوندونو څخه دي چي کويل يش ملیت‪ ،‬مذهب او دستور‬ ‫ته بریا ور په برخه کړي‪.‬‬ ‫د هیلسه کب په جنوب ختیځه اسیا او په خاص‬ ‫ډول د هندوستان په لویدیځ بنګال کي تر ټولو خوندور‬

‫کب بلل کیږي‪ .‬نوموړي کب په اودیشه‪ ،‬آسام‪ ،‬ټریپوره او‬ ‫په جنوبی ګجرات کي یو شانته شهرت لري‪ .‬په حقیقت‬ ‫کي ممبئ ته د هیلسه کبان د ګجرات د بروچ ښار څخه‬ ‫راوړل کيږي ويل له بل لوري یو شمیر نورو هیوادونو ته هم‬ ‫صادریږي‪ .‬نن سبا هیلسه په هندوستان کي یو کورنۍ نوم‬ ‫دي‪ .‬په هندوستان کي ټول بنګايل خوړنځایونه د نوموړي‬ ‫کب څخه د تیارو شوو خوندورو خواړو ویاړ لري‪ ،‬او زیاتره‬ ‫خلک د دغه کب د نازکو لشو د لیري کولو څخه خوند‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:26 PM‬‬

‫‪43‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Hilsa Story_Pashto.indd 44‬‬

‫دپخلی ډولونه‬

‫اخيل‪ .‬په حقیقت کي دغه کب د بنګله دیش د ملی کب په ډول خوند اخستيل يش یا هم تاسو کويل يش چي دغه کب‬ ‫نوم یادیږي‪.‬‬ ‫د خپيل خوښي سبزي رسه یو ځای کړي او خوند تري واخيل‪.‬‬ ‫هیلسه د خپل ژوند زیاته برخه په سمندر کي تیروي‪،‬‬ ‫په بنګله ديش کي دغه کب په اميل کي پخیږي او ډیر‬ ‫ويل د هګیو اچولو لپاره د جنوب ختیځي اسیا د تازه اوبو زیات مینه وال لري‪ .‬دغه غوړ کب د اومیګا دری شحمی‬ ‫سیندونو ته سفر کوي‪ .‬ويل د بیرته تګ په‬ ‫(‪ )Omega 3‬اسیدونو غوره منبع بلل‬ ‫وخت کي د خلکو له لوري ښکار کیږي‪ .‬په‬ ‫کیږي‪ ،‬او ځینو تازه څیړنو په ډاګه‬ ‫تاسو کولي شي چي له‬ ‫عنعنوي توګه دغه کبان په سیندونو کي ځکه‬ ‫کړي چي دغه کب دوامداره خوراک د‬ ‫دغه کب څخه په وریت‪،‬‬ ‫نیول کیږي چي د سیندونو د کبانو خوند‬ ‫کولسرتولو او انسولینو کچه راټیټوي‪.‬‬ ‫زیات وي‪ .‬دغه کبان په زیاته پيامنه د د بنګله‬ ‫سورکړي او ایشیدلي ډول‬ ‫د ن��وم��وړي ک��ب ی��و ب��ل غ��وره‬ ‫دیش په پاډمه‪ ،‬میګنا او جمنا سیندونو کي‬ ‫خاصیت دا دي چي د خوراک په وخت‬ ‫خوند اخستلي شي یا هم‬ ‫ښکار کیږي‪.‬‬ ‫يي هیڅ برخه نه ضایع کیږي‪ .‬هغه‬ ‫دغه کب د خپلي خوښي‬ ‫د هندوستان په براهامپوترا‪ ،‬ګنګا‪،‬‬ ‫غوړي چي د نوموړي کب د پخولو لپاره‬ ‫سبزي سره یو ځای کړي‬ ‫ماهاندي‪ ،‬نارمادا‪ ،‬او ګوداواري سیندونو کي‬ ‫پکار وړل کیږي بیرته پکي جذب کیږي‬ ‫او خوند تري واخلي‬ ‫هم دغه کبان په زیاته اندازه ښکار کیږي‪.‬‬ ‫او کويل شو چي دوباره يي د وریژو په‬ ‫نوموړي کبان د سمندرونو کي هم نیول کیږي‪.‬‬ ‫پخولو کي استعامل کړو‪.‬‬ ‫ويل سمندري کبان هغه شان خوند نلري کوم چي د سیندونو‬ ‫د ملت پالني څخه عالوه هم بنګالیان دغه کب ته په‬ ‫په کبانو کي پروت دي‪ .‬او له بل لوري دغه سمندري کبان اجتامعي او مذهبي دستورونو کي د احرتام په سرتګه ګوري‪.‬‬ ‫چندان پيس هم نه ګټي‪.‬‬ ‫که چريي د بنګالیانو د نوي کال د ملانځلو په ورځ د چا په‬ ‫د نوموړي کب تر ټولو غ��وره خاصیت دا دي چي کور کي دغه کب نوي پوخ شوي نو د نوي کال ملانځل ورته‬ ‫مختلف خواړه تري پخیديل يش‪ .‬په لویدیځ بنګال او بنګله نیمګړي ښکاري‪ ،‬د هري ټولني او مذهب خلک په دي ورځ‬ ‫دیش کي دغه کب په پټو دانو کي پخیږي او د روح غذا بلل په خپلو خوړو کي دغه کب په یو نه یو ډول شاملوي‪ .‬د‬ ‫کیږي‪ ،‬ويل د هیلسه ایشیديل بڼه هم د پټو دانو څخه کمه آسمه‪ ،‬ټریپوره او لویدیځ بنګال په اکرثه کورونو کي د مذهبی‬ ‫نده‪ .‬په حقیقت کي له دغه کب څخه په‬ ‫مراسمو په وخت د نوموړي کب خوړل نیکمرغي ګڼل کیږي‪.‬‬ ‫وریت‪ ،‬سورکړي او ایشیديل‬ ‫ويل له بده مرغه د نوموړي کب د زیات ښکار له کبله‬

‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:26 PM‬‬

‫‪44‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Hilsa Story_Pashto.indd 45‬‬

‫د دغه کب نسل ورځ په ورځ په کمیدو دي‪ .‬پخوا به د‬ ‫نوموړی کب په ښکار د ژمي په موسم کي بندیز لګیده‪ .‬ويل‬ ‫د عوامو د زیاتو مصارفو له کبله د دغه کب ښکار کول په‬ ‫ژمي کي هم د یو څو روپیو د ګټلو لپاره موروج شو‪ .‬د دغه‬ ‫کب نسل د ډیر زیات ښکار له کبله دايس اندازي ته راکم‬ ‫شوي‪ ،‬چي حتي چاپیریال پوهان ویره څرګنده کړي وه چي‬ ‫کیديل يش دغه کب ډیر ژر د نشت رسه برابر يش‪ .‬ويل د‬

‫کب پالني په ځینو تدابیرو رسه اوسمهال په بنګله دیش کي‬ ‫د دغه کبانو په تعداد کي زیاتوايل راغيل دي‪ .‬له تیرو څو‬ ‫کلنو راپدیخوا په لویدیځ بنګال کي د نوموړو کبانو په تعداد‬ ‫کي د پام وړ کموايل راغيل دي‪ .‬که چیري د نوموړی کب د‬ ‫پالني او ساتني لپاره سم تدابیر و نه نیول يش نو کیديل يش‬ ‫چي د دغه کب مینه وال له دي وروسته له دي خوند څخه‬ ‫يب برخي پايت يش‪.‬‬

‫د خوندي ساتلو تدابیر‬

‫هندوستان او بنګله دیش په ګده هڅه کوي چي د دغه کب نسل د ورکیدو څخه وژغوري‪ .‬بنګله‬ ‫دیش د نوموړي کب د خوندي ساتلو لپاره څلور ځایونه ټاکيل دي‪ .‬د کبانو د نسل اچولو په وخت ښکار‬ ‫کوونکو ته د نه ښکار کولو په بدل کي دیریش کیلو ګرامه وریژي او د وړو کاروبارونو د رشوع کولو موقع‬ ‫برابریږي‪ .‬په دغو څلورو ځایونو کي د اکتوبر او نومرب میاشتو ترمنځ ښکار کول بند دي ترڅو د کبانو د‬ ‫هګیو اچولو وخت متاثره نيش‪.‬‬ ‫همداراز د لویدیځ بنګال حکومت هم د هیلسه کب د خوندي ساتلو لپاره پنځه ځایونه په ګوته‬ ‫کړي دي‪ .‬د املاسو له بندر څخه واخله د هوګيل د سیند په امتداد د نیسچینداپور په جنوب کي د‬ ‫پرګناس‪ ،‬کټوا‪ ،‬بوردوان‪ ،‬او نادیه پوري‪ .‬او د الل باغ څخه د مورشید اباد تر فراکا بند پوري‪ ،‬همداراز د‬ ‫مالډا او د مالډا په پنځه مربع کیلو موټرو کي د مالټا‪ ،‬رایمنګال او ټاکوران سیندونو په عالقو کي د کب‬ ‫نیوين د اداري له لوري د کبانو په ښکار بندیز لږیديل دي‪.‬‬ ‫د ستمرب او اکتوبر په میاشتو کي په سمندر کي د نوموړي کب ښکار کول ال د مخه بند شوي‬ ‫وو‪ .‬همداراز د دواړو هیوادونو حکومتونه د اخبارونو او راډیو ګانو له الري د نوموړي کب د خوندي ساتلو‬ ‫لپاره تبلیغات کوي‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:26 PM‬‬

‫‪45‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Hilsa Story_Pashto.indd 44‬‬

‫د پخلی طریقه‬

‫زما پر ځمکه د ګالنو بوټي‬ ‫د هندي خوارک د پخيل میتود د نړۍ له ښو میتودونو څخه ګڼل کیږي‪ .‬هندیان له ډير پخوا څخه‬ ‫په خوړو کې د ذایقې زیاتولو لپاره د ګالب غوټۍ اچوي‬ ‫لیکواله‪ :‬اريت کپور سینګ‬

‫د هندي وګړو په خوارکي رژیم کې ګالن د چکنۍ او مستو یوه مهمه برخه وي‬

‫که څه هم ګالن د ډير پخوا د هند په جنوب‬ ‫کې د هندي خوړو په جوړولو کې مهمه برخه ده‪،‬‬ ‫مګر د ګالنو غوټۍ هم د خوړو د ذایقه داره کولو‬ ‫لپاره کارول کیږي‪ .‬د ګالنو غوټۍ همداراز په سالت‪،‬‬ ‫خوږو او د ښکال لپاره هم استعاملیږي‪ .‬د پاڼو ځینې‬ ‫ډولونه وچیږي او بیا یې په قیر‪ ،‬قلفي او داسې نورو‬ ‫خوراکي توکو کې اچول کیږي‪ -‬دا خوندور خوږ پان‬ ‫کې استعاملیږی (بیټل لیف ډائیجسټوو)‪ .‬د ګالنو‬ ‫ځینې پاڼې مختلف ویتامینونه لکه ‪Complex, C, K‬‬ ‫او داسې نور لري‪.‬‬ ‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:20 PM‬‬

‫‪46‬‬

‫دا د یخولو په باب هم کار کوی‪ .‬د پاندانس‬ ‫د ګل مواد چې کیوړه یادیږی د خوړو د خوشبویه‬ ‫کولو او همداراز د عطرو په جوړولو کې هم کارول‬ ‫کیږي‪.‬خلک ملړی لونګ ثابت استعاملوی یا مسالو‬ ‫لپاره میده کوي او دا تیزه او بیله مزه په ورجو او د‬ ‫هندی غوښې ترکارۍ کې استعاملوي‪.‬‬ ‫زعفران او کیرس د خپل ښکيل رنګ‪ ،‬بوی او‬ ‫تریخ‪ -‬شات خوند له کبله خورا مشهور دي‪ .‬خړ او‬ ‫نارنجي رنګه زعفران په وریجو‪ ،‬بریاين‪ ،‬قورمه‪ ،‬ماهي‬ ‫او خوږو کې هم کارول کیږي‪ .‬د کیرس رګونه او‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Flower Food_Pashto.indd 47‬‬

‫د تاج ګل د چنګاښانو رسه ځانګړي خوند جوړوي‬

‫د کیرس رګونه هندي قیر ته سرته ذایقه وربښي‬

‫ریښې هم خورا مهمې دي‪ .‬د کیرس ‪ ۷۵۰۰۰‬غوټۍ څیړۍ لرګی هم د مسالو په جوړولو کې په کار راځي‪.‬‬ ‫(د زعفرانو درې یا څلور رګونو څخه) شاوخوا یو پونډ‬ ‫دا بوټی د داخلی امراضو لکه بدهضمي‪ ،‬د‬ ‫مساله جوړیږي‪ .‬د زعفرانو او کیرس ګډوله ملړی په معدې دبادو او داسې نورو ناروغیو د تداوۍ لپاره‬ ‫اونګ کې ټکول کیږي او بیا ورڅخه مساله جوړوي‪ .‬مشهور دي‪ .‬په روایتی توګه د څیړۍ لرګی ترکاری‬ ‫په خوړو کې د اچولو نه مخکې زعفران وریت کوي او جوړولو کې چرګه‪ ،‬څیړۍ لرګی‪ ،‬ماسته او مسالې‬ ‫بیا یې په ګرم شېدو کې اچوي‪.‬‬ ‫استعاملیږی‪.‬‬ ‫د تاج په نوم ګالب د موال په نوم هم پیژندل‬ ‫د دې ګل غوټۍ د وچو خوراکي توکو او چکني‬ ‫کیږي‪ ،‬د سیلوسیا او وریښمین ګل‬ ‫په جوړولو کې هم کارول کیږي‪.‬‬ ‫څخه پ��ه کشمیر ک��ې د ریستې په‬ ‫پ���ه چ��ت��ی��س��ګ��ړه‪ ،‬اودی���س���ه‪،‬‬ ‫جوړولو کې پکاریږې ‪ ،‬د هغه د ډنډر‪،‬‬ ‫اندرپردیش‪ ،‬مهارشرتا‪ ،‬جرکند او د‬ ‫د هند په لرغوني‬ ‫پاڼې او شیرې څخه د قورمې په پښولو‬ ‫شامل ختیځ په ځینې سیمو کې د مهوا‬ ‫کلتور کې نیلوفر‬ ‫کې کار اخیستل کیږي‪ .‬د دې ګل پاڼې‬ ‫په نوم د ګل بوټی خورا مشهور دی‪ .‬د‬ ‫د یوې اغیزمنې‬ ‫نرمې وی او لکه د پالکو خوند لري‪ .‬په‬ ‫کرکدې تریخ بوټی د بنګالیانو تر منځ‬ ‫دوا په توګه‬ ‫دې رسبیره‪ ،‬اوږه‪ ،‬مرچک‪ ،‬لیمو او د‬ ‫د جبکسم په نوم پیژندل کیږي‪ ،‬او دا‬ ‫لمانځل کیږي‪.‬‬ ‫زیتونو تېل هم د خوراکي توکو د ذایقه‬ ‫د مربع په جوړولو کې کاروي‪.‬‬ ‫داره کولو لپاره کارول کیږي‪.‬‬ ‫دا بوټي د وټامین ‪ ،C‬پوتاشیم او‬ ‫د هند په لرغوين تاریخ کې نیلوفر‬ ‫یو شمېر نور ګټور توکي لري‪ .‬د سویيل‬ ‫د ځواکمن درمل په توګه ملانځل شوي دي او داد هندوستان وګړي د همدې بوټې د کورنۍ مختلفې‬ ‫قلبي ناروغیو‪ ،‬د مال د بریښ او داسې نورو ناروغیو د نوعې د یو ډول نورو بوټو رسه یو ځای کوي او بیا‬ ‫تداوۍ لپاره استعاملیږي‪ .‬ځینې خلک د نیلوفر زړي ترې د خوړو خوندلرونکي خواړه جوړوي‪ .‬د جسمین‬ ‫وریتوي او بیا یې خوري‪ ،‬او ځینې یې د قیر او وریجو عطري ماده د پالو او ملیپو د جوړولو لپاره کارول‬ ‫د خوږوايل لپاره هم کاروي‪ .‬نیلوفر د ګل شیره چایو کیږي‪ .‬دا ګل د ‪ C,A‬وټامین هم لري‪ .‬د ښو خوړو‬ ‫ته د رنګ او خوند ورکولو لپاره هم کارول کیږي‪ ،‬او تیارولو لپاره باید د ګالنو پاڼې تازه وي‪ ،‬که چیرې دا‬ ‫ریښې یا رګونه یې په ډول ډول مسالو کې هم کارول پاڼې ځنډنۍ شوې وي نو کیدای يش چې خواړه مو‬ ‫کیږي‪ .‬په دې رسبیره د هند په نیمه وچه کې د خراب کړي‪.‬‬ ‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:20 PM‬‬

‫‪47‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Flower Food_Pashto.indd 46‬‬

‫خزانه‬

‫په خپل آی فون‪/‬‬ ‫انډرویډ وسیله کې آر‬ ‫پلۍ ډاونلوډ کړی او‬ ‫ددغې مقالې اړوند‬ ‫فلم لیدلو لپاره دغه‬ ‫پاڼه وګوری‬

‫روغتیا په یو‬ ‫لوښي کي‬

‫په ژوند کې د انتخاب په بدلون رس‪ ،‬د بوټو له ریښو‪ ،‬پاڼو او تنو جوړې شوې سنتي‬ ‫دواګانې نن ورځ په نړۍ کې نوي ګټه اخیستونکي پیدا کوي‪ .‬که څه هم‪ ،‬له څو‬ ‫سلیزو راهیسې هندوستان د دغه حرکت په زړه کې دی‪.‬‬ ‫لیکوال‪ :‬لکشمي بلکریشنن‬

‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:24 PM‬‬

‫‪48‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Health story_Pashto.indd 49‬‬

‫هند ته ډیر خلک د نړۍ د دارويي بوټو باغ وايي‪ .‬په‬ ‫د یوناين طب ریښه په پخواين یونان کې د بقراط‬ ‫هند کې له کابو ‪ ۶۰۰۰‬څخه تر ‪ ۴۵۰۰۰‬ډوله پیژندل شوي بوټي (‪ )Hippocrates‬ښوونځي له تفکر رسه تړلې ده‪ .‬او د آیورویده‬ ‫د سنتي دواګانو جوړولو لپاره کارول کیږي‪ .‬د بیولوژیکي په څیر‪ ،‬یوناين طب زمونږ په بدن کې د ځانګړو فیزیولوژيکي‬ ‫علومو ميل مرکز له وینا رسه سم په هند کې د بوټو د دواګانو عنارصو د هارمونونو د بیالنس په جوړولو ټینګار کوي‪ .‬د‬ ‫استعامل له ‪ ۲۰۰۰‬کلونو څخه وړاندې پیل شوی دی‪.‬‬ ‫طبي بوټو استعامل د رمایانا (‪ )Ramayana‬په شمول د هند‬ ‫د هر سوپرمارکیټ زیرزمینی پیاده رو د هغو فوق په افسانیي لیکلنو کې ځای موندلی دی‪ .‬د روانا (‪)Ravana‬‬ ‫العاده م��وادو کیسې بیانوي چې د بوټو له ریښو‪ ،‬پاڼو یا ‪ ،‬هنومانا (‪ )Hanumana‬پر وړاندې د جنګ په آخرو ورځو‬ ‫نورو موادو څخه ترالسه کیږي او طبیعي شفا‬ ‫کې د ټپي شوې لکشامنا (‪ )Lakshmana‬ژوند‬ ‫لري‪ .‬په حقیقت کې د تغذیې او ښکال لپاره‬ ‫ژغورلو لپاره د سنجیواين (‪ ) Sanjeevani‬بوټي‬ ‫په کاریدونکو تولیداتو کې د دغو موادو شتون‬ ‫د پیدا کولو غوښتنه وشوه‪ .‬خو بوټي پوهان‬ ‫تستخدم حوالي‬ ‫ورځ په ورځ په زیاتیدو دی‪ .‬کلونه وړاندې‬ ‫تراوسه دا نه مني چې دغه بوټی دې د ژوند‬ ‫‪ 6,000‬من الـ‬ ‫له غرب څخه د هند په لور د دواګانو په الره‬ ‫ژغورنې وړتیا ولري‪.‬‬ ‫‪ 45,000‬نوع من‬ ‫تر ننې ورځې پورې‪ ،‬په سنتي طب کې‬ ‫شتمن‪ ،‬سفر کوونکي‪ ،‬فیلسفوان او ډاکټرانو النباتات المعروفة‬ ‫د روغتیا او دواګانو په برخه کې د علم او‬ ‫د شفا لپاره له زرګونو بوټو څخه ګټه اخیستل‬ ‫في الهند لصنع‬ ‫لوړې زده کړې لپاره هند ته راتلل‪ .‬د ایورویده‬ ‫کیږي‪ .‬لکه‪ ،‬الو ویره (‪ )aloe vera‬چې نن صبا‬ ‫األدوية التقليدية‪.‬‬ ‫لیکنو‬ ‫(‪ )Ayurveda‬لخوا په ډی��رو پخوانیو‬ ‫د ښکال په موادو کې ډیر کارول کیږي‪ ،‬ډیر‬ ‫وهذه النباتات‬ ‫تقوم بالعالج‬ ‫کې په چراکه سمهیته (‪)Charaka Samhita‬‬ ‫پخوا د سوځیديل د شفا‪ ،‬د پوستکي د خرابوايل‬ ‫الشافي حتى هذا‬ ‫او سورشوته سمهیته (‪-hruta Samhita‬‬ ‫او حتی د زیړ زیړي په څیر د ګردو ناروغیو د‬ ‫اليوم ‪..‬‬ ‫‪ )Sus‬کې د سنتي هندي دواګانو په اړه لیکنې‬ ‫روغتیا د وړتیا لپاره د آیورویده په کتاب کې د‬ ‫لیدلی شو‪ .‬لکه څنګه چې د نړۍ د دواګانو‬ ‫طبي بوټي په توګه لیدل شوی دی‪ .‬سینامون‬ ‫له پخواين سیستمونو څخه ګڼل کیږي‪ ،‬د‬ ‫(‪ )Cinnamon‬چې ډیری د هندوانو لخوا په‬ ‫ایورویده لیکنې د ناروغۍ د اساس په پیدا کولو ډیر مترکز آشپزۍ کې کارول کیږي نه یوازې د خوراک د خوند ښه وايل‬ ‫کوي تر څو د هغو عنارصو پر بنسټ چې نوموړي باور لپاره د مصالې په توګه ورګډیږي بلکې له هاضمې رسه هم‬ ‫پرې درلود سامله درملنه رامنځ ته يش او د انسانو لپاره مرسته کوي‪ .‬همدغه ډول‪ ،‬د نیم (‪ )neem‬په نوم ونه هم په‬ ‫یې د روغتیا ښه بیالنس رامنځ ته کړی وو‪ .‬چې په همدې هند کې د روغتیايي ګټو لپاره ډیره کارول کیږي‪ .‬دغه ونه‬ ‫توګه د ایورویده د شفا پروسې لپاره اساس وګرځیده او تر چې د انټي سپټیک (‪ )antiseptic‬او انټي وایرل (‪-ti-viral‬‬ ‫ننه دوام لري‪ .‬که څه هم آیورویده د تجارت او د فرهنګ ‪ )an‬کیفیت لري‪ ،‬هم په خپله پیدا کیږي او هم د کیمیاوي‬ ‫د لوړولو له پلوه د هند د طب په تاریخ کې تر ټولو ډیر کرهنې لخوا د شخيص او ټولنیزې روغتیا ساتنې لپاره ترالسه‬ ‫ځلیدلی دی‪ ،‬نو دغه سیمه د آیوریدي فلسفې له آمله د کیږي‪ .‬د هند ډیر قومونه له کلونو راهیسې له روغتیايي بوټو‬ ‫یوناين (‪ ،)Unani‬سیدها (‪ )Sidha‬او سا‪-‬ریګپا (‪ )Sa-Rigpa‬څخه ګټه اخيل او حتی تر ننه یې کاروي‪ .‬په حقیقت کې‬ ‫شاهده وه چې ډیره اغیزمنه ثابته شوې او ثابته ده‪.‬‬ ‫د بوټو او د هغوی د مشخصاتو په اړه د پوهاوي په برکت‬

‫‪Like‬‬ ‫‪INDIAN Diplomacy‬‬

‫په طبي څیړنو کې د پراختیاوو په رامنځ ته کیدو رسه‪،‬‬ ‫د مخنیوي او درملنې لپاره د بوټو دوا په طبي علومو‬ ‫کې له اصيل میتود څخه پورته ده‪.‬‬

‫‪Follow‬‬ ‫‪@INDIANDiplomacy‬‬

‫ډاکټر ششیباال‪ ،‬مشاور ‪ ،HOD‬مولچند آیورویده روغتون‪ ،‬دهيل‬

‫‪Add‬‬ ‫‪INDIAN Diplomacy‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:24 PM‬‬

‫‪49‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Health story_Pashto.indd 48‬‬

‫خزانه‬

‫ویلنی‬

‫ویلنی چې انټي اکزیډنټ (‪ ،)antioxidant‬تغذیوي مواد او‬ ‫فایټو نوټرینټس (‪ )phytonutrients‬لري د هاضمې په آسانتیا‬ ‫او ښه وايل کې مرسته کوي‪ .‬د ویلني یو څو پاڼو ژول د خولې په‬ ‫روغتیا کې مرسته کوي‪ ،‬المل یې دا دی چې تل د خولې اړونده‬ ‫تولیدات کې کارول کیږي‪ .‬د ویلني له پاڼو څخه په تازه ډول‪،‬‬ ‫په چایو یا په چکنۍ او سالد کې ګټه اخیستلی شو‪.‬الصلصات‬ ‫والسلطات‪.‬‬

‫د کورکمن پاڼې‬

‫د کورکمن پاڼې نرمې وچې او د جګر د پیاوړتیا په برخه‬ ‫کې مرسته کوي چې د جنويب هند په خوراکونو کې‬ ‫د خوراک د ښکال او د چکنۍ یا ساس په توګه کارول‬ ‫کیږي‪ .‬د کوملو خرابوايل او ناست ناستي ناروغۍ‬ ‫په برخه کې مرسته کوي‪ .‬دغه زر سرتیدونکي بوټي‬ ‫ویټامین ‪ A‬هم لري او که چیرې په دوامدار ډول ګټه‬ ‫ترې واخیستل يش د سرتګو نظر زیاتوي‪.‬استهالكه‬ ‫بانتظام‪.‬‬

‫بابری (ریحان) او زنجبیل‬

‫د چایو ګرمه پیاله به مو له انټي اکزیډنټ (‪-tioxidant‬‬ ‫‪ )an‬غني وي که چیرې له تليس یا مقدس بابری څخه‬ ‫مو ځانته چای چمتو کړی وي نو د تبې او د مریو د درد‬ ‫د درملنې په برخه کې مرسته کوي‪ .‬زنجبیل‪ ،‬د بوټې‬ ‫ریښې‪ ،‬هم د هاضمې رسه د مرستې په برخه کې نوم‬ ‫لري‪ ،‬درد ښه کوي او په بدن کې د وینې د حرکت ښه‬ ‫وايل لپاره هم ګټه لري‪ .‬میده شوي زنجبیل له شاتو رسه‬ ‫یو ځای هم د تبې په ښه کیدو کې ګټه لري‬

‫چیرتا‪-‬ویچیرتا میله (‪)Chitra-Vichitra Mela‬‬ ‫د هند قومي ټولنه د کابو ‪ ۹۰۰۰‬بوټو په اړه د پوهاوي لرلو په برخه کې نوم لري‪ .‬د‬ ‫ګجرات قومي فرهنګ چیرتا‪-‬ویچیرتا میله ته د نظر کولو لپاره د پرسيل په پیل‬ ‫کې هر کال نندارتون تررسه کیږي‪ .‬د دغه آیالت تر ټولو لوی قومي نندارتون د‬ ‫هند د ګجرات د سربکنته (‪ )Sabarkantha‬ولسوالۍ په ګونبهکاري (‪-hakari‬‬ ‫‪ )Gunb‬کلی کې تررسه کیږي‪ .‬دغه نندارتون د تریوين سنګم (‪-ni Sangam‬‬ ‫‪ )Trive‬تیاتیر او د سربمتی (‪ ،)Sabarmati‬اکول (‪ )Akul‬او ویکول (‪)Vyakul‬‬ ‫سیندونو د یو ځای کیدو نقطه ده‪ .‬د سیمې د خلکو او سیالنیانو رسبیره‪ ،‬له‬ ‫ګاونډیو سیمو څخه په سلګونو خلک د دغه نندارتون لیدو ته راځي‪ .‬د زرګونو‬ ‫قومونو په یو ځای کیدو رسه چې بیالبیل رنګین کايل یې اغوستي او د هر قوم‬ ‫لخوا راوړل شویو ډلونو ته ګډیږي‪ ،‬د برښنا د تار په څیر لوی کتار جوړ کړی وي‪.‬‬ ‫د خلکو فرهنګ او د دود لیدلو لپاره دا یو ښه فرصت دی‪ .‬نندارتون ته تر ټولو‬ ‫نږدې د ریل ګاډي متځای په خید براهمه (‪ )Khed Brahma‬کې ‪ ۳۲‬کیلومرته‬ ‫لرې دی‪ .‬دغه ځای ته ښه سړک هم راتیر شوی دی‪.‬‬

‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:25 PM‬‬

‫‪50‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Health story_Pashto.indd 51‬‬

‫تورمریک (‪)Turmeric‬‬

‫دغه پیاوړی بوټه په هندي خوراکونو کې د خوند رامنځ ته‬ ‫کولو لپاره د مغذي ارزښت په لرلو رسه ډیر مهم دی‪ .‬د تبې‬ ‫او ټوخي درملنې لپاره یوه پیاله شودې‪ ،‬لږ زره تورمریک او‬ ‫یوه قاشوغه شات له یوه نسل څخه بل نسل ته لیږديل دي‪.‬‬ ‫تازه څیړنې څرګندوي چې دغه بوټه د مغزي سکتې د چانس‬ ‫د راکمولو وړتیا هم لري‪.‬‬

‫سینامون (‪)Cinnamon‬‬

‫چې ډیری په هندي خوراکونو کې کارول کیږي‪ ،‬سینامون‬ ‫د هاضمې په برخه کې مرسته کوي‪ ،‬کلسټرول راکموي او‬ ‫د وینې شکر ثابت سايت‪ .‬د سینامون تیل د انټي بکټریال‬ ‫د کیفیت لرلو په برخه کې مشهور دي او په چایو او نورو‬ ‫خوراکي موادو کې هم کارول کیږي‪ .‬د عادي ریزش پر ضد‬ ‫مرسته کوي‪ .‬د انټي اکزیډنټ (‪ )Antioxidant‬مشخصاتو په‬ ‫لرلو رسه د پوستکي لپاره ډیر ګټور دي‪.‬‬

‫الو ویره (‪)Aloe Vera‬‬

‫لدغه اوبه لرونکی بوټه ‪ ۵۰۰۰‬کلن شهرت لري‪ .‬له ویټامینو‪،‬‬ ‫مرنالونو‪ ،‬امینو اسیډز او فیټي اسیډز څخه غني‪ ،‬له هغو بوټو‬ ‫څخه دی چې ویټامین ‪ B12‬لري‪ .‬د اډپټوجین (‪)adaptogen‬‬ ‫په لرلو رسه په هاضمې کې هم مرسته کوي‪ .‬د الو ویره د شفا‬ ‫مشخصات څرګندوي چې د سوځیديل د درملنې لپاره ډیره‬ ‫ګټه لري‪ .‬د جوس په شکل هم پیدا کیږي او د ښکال د تولیداتو‬ ‫لپاره ترې ګټه اخیستل کیږي‪.‬‬

‫هندوانو د چراکه سمهیته (‪ )Charaka Samhita‬په څیر د ځای موندلی دی‪ .‬نکریزې او شیکاکایي (‪)shikakai‬‬ ‫روغتیا په پخوانيو کارونو کې لوی رول لوبولی دی‪.‬‬ ‫په دغه وچه کې د ویښتو رنګولو او ځالداره کولو لپاره‬ ‫په لودیځې هاملیه کې د ډیرو څیړنو په تررسه کیدلو کارول کیږي‪ .‬امال (‪ )amla‬چې د ویټامین يس یوه ښه‬ ‫رسه ثابته شوې ده چې خلکو به د سرتګو د خرابیدو‪ ،‬د بندونو رسچینه ده‪ ،‬د ویښتو د ریښې قوي کولو لپاره د ویښتو‬ ‫دردونو‪ ،‬د ګردو تیږو‪ ،‬او حتی د تشو متیازو د‬ ‫په تولیداتو کې ک��ارول کیږي‪ .‬همدغه‬ ‫سوځیدو په څیر ناروغیو لپاره د طبي زیربناوو‬ ‫ډول‪ ،‬نارنج او بادرنګ څخه د مخ ماسک‬ ‫التزال النساء‬ ‫د نه شتون له امله له بوټو څخه ګټه پورته‬ ‫جوړولو لپاره ګټه اخیستل کیږي ځکه دغه‬ ‫يستخدمن‬ ‫کوله‪ .‬په چوټا بنګال (‪،)Chhota Bhangal‬‬ ‫بوټي د ګونځو له منځه وړلو طبیعي وړتیا‬ ‫والخيار‬ ‫البرتقال‬ ‫لودیځې هاملیه د قومي خلکو تر منځ د‬ ‫لري‪ .‬د ګالب اوبه او د ګالب تیل د انټي‬ ‫في ماكياج الوجه‬ ‫روغتیايي بوټو سنتي استعامل اوسنیو څیړنو‬ ‫انفلیمیټري (‪ )anti-inflammatory‬د‬ ‫منذ زمن بعيد‬ ‫څرګنده کړې چې اوس هم د عامه ناروغیو‬ ‫مشخصاتو په لرلو رسه د ښکال په تولیداتو‬ ‫بهدف تحسين‬ ‫د درملنې لپاره د خلکو لخوا ‪ ۵۳‬ډوله بوټي‬ ‫کې مهم مواد دي‪ .‬لدې کبله‪ ،‬سخته نه‬ ‫البشرة وإزالة‬ ‫کارول کیږي‪ .‬دغه پوهه له یوه نسل څخه بل‬ ‫ده تر څو پوه شو چې ولې په ګڼ شمیر د‬ ‫التجاعيد‬ ‫نسل ته د خولې په واسطه لیږدلې ده‪.‬‬ ‫ښکال عرصي تولیداتو کې له طبیعي بوټو‬ ‫په هند کې بیالبیلو روغتیايي بوټي د‬ ‫څخه ګټه اخیستل کیږي‪ .‬د دغو موادو‬ ‫خلکو د ورځني ژوند یوه برخه ده‪ .‬په خوراک‬ ‫د روغتیايي کیفیت په اړه په پوهاوي رسه‬ ‫کې د دغو موادو کارول یوه داسې الر ده چې زمونږ بیالبیلو مونږ کولی شو چې نه یوازې د هغوی د اصيل بڼې په‬ ‫خلکو د روغتيايي بوټو رشیکول یې له یو بل رسه اداره کړي ښه استعامل پوه شو بلکې د ځان لپاره د سمو تولیداتو‬ ‫دي‪ ،‬او همدغه ډول یې د ښکال په ناروغیو کې هم مهم په انتخاب کې هم مرسته کولی يش‪.‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:25 PM‬‬

‫‪51‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Health story_Pashto.indd 50‬‬

‫نظریه‬

‫منځینی لودیځ د‬ ‫هندوستان لپاره ولې‬ ‫ډیر مهم دی؟‬ ‫تر دوه لسیزو پورې هند د ختیځ لور ته لیدل خو اوس یې منځیني لودیځ ته مخه کړې ده‪ ،‬او دا یو مناسب‬ ‫لوری دی‪ .‬خلیج له هند او د لودیځې آسیا له شاميل افریقا(‪ )WANA‬رسه پراخ ګاونډیتوب لري‪ ،‬له ایران څخه‬ ‫نیولې تر سوریا پورې د نړۍ دغه برخه سرت سرتاتیژیک او اقتصادي اهمیت لري‪.‬‬ ‫لیکوال‪ :‬راجیو رشمه‬

‫اوس لکه څنګه چې هند په ځان ډیر متکي او په نړۍ کې‬ ‫د برش د رفاه تر ټولو لویه طرحه چې د هندوستان د ميل‬ ‫خوراکي امنیت قانون‪( ۲۰۱۳ ،‬د خوراکي توکو د حق قانون)‬ ‫په نوم یادیږي‪ ،‬جوړ کړی دی‪ ،‬نو باید صادقانه څرګنده‬ ‫کړو چې د منځیني لودیځ سیمه د فاسفیټ او نورو رسو‬ ‫لویه رسچینه ده او همدغه ډول د هند په خوراکي امنیت‬ ‫کې لوی فکتور ګڼل کیږي‪ .‬د دې ترڅنګ‪ ،‬دغه‬ ‫سیمه د هند د تیلو او ګازو د اړتیاوې کابو‬ ‫‪ ۶۰‬سلنه رسچینه ده او د هند د انرژۍ‬ ‫د امنیت لپاره هم ډیره اړینه ده‪ .‬هند‬ ‫ته د تیلو پنځو لویو واردونکو له جملې‬ ‫څخه څلور یې د خلیج هیوادونه دي‪.‬‬ ‫هند ته د طبیعي ګازو (‪ )LNG‬لوی‬ ‫چمتو کوونکی په خلیج هیوادونو کې‬ ‫دی‪.‬‬ ‫اوس مهال په خلیج کې له اووه میلیونو‬ ‫څخه زی��ات هندوان ژون��د ک��وي‪ .‬دغه خلک‬ ‫ښې برشي رسچینې دي چې د هند لخوا په سیمه کې‬ ‫د رسچینو له کمښت رسه مخ هیوادونو ته چمتو شوي‬ ‫دي‪ .‬دغه له کوره وتيل هندوان بیرته کور ته په لوړه کچه‬ ‫پیسې راوړي‪ .‬د نړیوال بانک له راپور رسه سم‪ ،‬هند تیر‬ ‫کال لدغې الرې په یوه کال کې له ‪ ۷۰‬میلیاردو ډالرو څخه‬ ‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:35 PM‬‬

‫‪52‬‬

‫ډیرې پیسې ترالسه کړي دي چې د دغو پیسو لوړه کچه‬ ‫یې د خلیج د همکارۍ شورا (‪ )GCC‬شپږو شتمنو هیوادونو‬ ‫څخه ترالسه کړي دي‪.‬‬ ‫د دغو پیسو ځانګړې فیصدي یوازې له کیرله (‪)Kerala‬‬ ‫څخه الس ته راځي ځکه د هندوستان د دغه جنويب والیت‬ ‫له کوره وتيل خلک هر کال ‪ ۳۵‬میلیارده ډالر بیرته کور‬ ‫ته راوړي‪ .‬په ځینې اټکلونو کې ښودل شوې چې د‬ ‫کیرله د کورين ناخالص تولید له ‪ ۲۰‬فیصدو‬ ‫څخه زیات یې په خلیج پورې تړلی دی‪.‬‬ ‫بل مهم او اړوند حقیقت دا دی چې د‬ ‫هند عمومي اقتصاد او له خلیج رسه‬ ‫تړلی تجارت په کال کې ‪ ۱۶۰‬میلیارده‬ ‫ډالره دی او یوازې دغو هیوادونو ته‬ ‫هندوستان برشي رسچینې نه دی چمتو‬ ‫کړي‪ .‬ی��وازې په دوبۍ کې‪ ،‬مونږ کابو‬ ‫‪ ۱۲‬هندي میلیارداران لرو‪ ،‬چې له خلیج‬ ‫هیوادونو رسه د کار کولو په برخه کې زمونږ د‬ ‫شتمنۍ څرګندونه کوي‪.‬‬ ‫خلیج یوازینۍ سیمه ده چې په لوړه کچه اضايف پانګونه‬ ‫پکې کیږي‪ .‬د هند په څیر هیواد لپاره دا لویه خربه ده چې‬ ‫غواړي د خپلو زیربناوو لوړولو په موخه په راتلونکو پنځو‬ ‫کلونو کې له ‪ ۱۵۰‬میلیاردو ډالرو څخه زیاته پانګونه وکړي‪.‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Middle East Story_Pashto.indd 53‬‬

‫د عربو د متحده اماراتو بهرنیو چارو وزیر‪ ،‬شیخ عبدالله بن زید عيل نیهان او د هند د بهرنیو چارو وزیر ښاغيل سلامن خورشید په نوي ډیيل کې د پانګونې د پرمختګ‬ ‫او ساتنې دوه اړخیز تړون السلیک کړو‬

‫دا پیسې یوازې په خلیج کې له هغو هیوادونو څخه ترالسه یو تر ټولو لویه بودیجه ګڼل کیږي‪ .‬دا یوازې د ابوظبۍ د‬ ‫کیدلی يش چې اضايف پانګونه پکې امکان لري‪.‬‬ ‫پانګونې سازمان پورې اړه لري‪ .‬د دوبۍ د پانګونې سازمان‬ ‫هم همدومره بودیجه لري چې کابو ‪ ۵۰۰‬میلیارده ډالره‬ ‫د عربو متحده امارات‬ ‫کیږي‪ .‬د هند او د عربو متحده اماراتو تر‬ ‫د عربو متحده امارات (‪ )UAE‬پدغه موضوع‬ ‫منځ دغه ډول نږدې اړیکه څرګندوي چې‬ ‫دا یو کم څرګند‬ ‫کې تر ټولو ځانګړې بیلګه ده‪ .‬دا یو کم‬ ‫د هند او د متحده اماراتو د بیالبیلو ځایونو‬ ‫چې‬ ‫دی‬ ‫حقیقت‬ ‫څرګند حقیقت دی چې له ‪ UAE‬رسه د‬ ‫تر منځ په اونۍ کې ‪ ۷۰۰‬مستقیمې الوتنې‬ ‫له ‪ UAE‬سره د‬ ‫هند تجارت د ‪ ۷۵‬میلیاردو ډالرو شاوخوا‬ ‫تررسه کیږي‪.‬‬ ‫هند تجارت د ‪۵۷‬‬ ‫دی چې له چین څخه ډیر زیات دی او له‬ ‫د ‪ ۲۰۱۳‬کال د اپریل په ‪ ۲۳‬مه‪ ،‬د جیټ او‬ ‫ډالرو‬ ‫میلیاردو‬ ‫اتحاد هوايي خطونو تر منځ د ‪ ۸‬میلیاردو‬ ‫چین رسه د هند تجارت د ‪ ۶۰-۶۵‬ملیاردو‬ ‫ډالرو تر منځ دی‪ .‬پرته لدې چې د هیوادونو شاوخوا دی چې له‬ ‫ډالرو دوه اړخیر تړون السلیک شو او اتحاد‬ ‫لویې اندازې او د هغوی اقتصادي توپیر په چین څخه ډیر دی‬ ‫هوايي خط غواړي چې په سهمدارۍ کې د‬ ‫‪ ۲۴‬فیصده سهم لپاره په جیټ هوايي خط‬ ‫پام کې ونیسو‪ .‬د دې رسبیره‪ ،‬د هند او عربو‬ ‫او له چین سره د‬ ‫باندې‪ ۳۷۹‬ملیونه ډالره پانګونه وکړي‪ .‬دا‬ ‫متحده اماراتو تر منځ د تجارت دوه اړخیزه‬ ‫هند تجارت د ‪-۰۶‬‬ ‫یوازې پدې معنی نه ده چې د عربو متحده‬ ‫ګړندی پرمختګ د دواړو لوریو لپاره شته‬ ‫‪ ۵۶‬ملیاردو ډالرو‬ ‫امارات به په هند کې پانګونه وکړي بلکې دا‬ ‫لوی امکانات څرګندوي‪ .‬په ‪ ۱۹۷۰‬مو کلونو‬ ‫تر منځ دی‪.‬‬ ‫هغه دوه طرفه کوڅه ده چې د مرصوفیت‬ ‫کې د هند‪-‬عربو متحده آیاالتو تر منځ دوه‬ ‫کچه یې لوړه ده‪ .‬د عربو په متحده اماراتو‬ ‫اړخیزه تجارت د ‪ ۱۸۰‬میلیونو ډالرو شاوخوا‬ ‫کې هم د هند مهم پانګونکي شته او د عربو‬ ‫وو‪ .‬پدغه موضوع کې د عربو په متحده‬ ‫اماراتو کې د هند لپاره تر ټولو ډیره هیله ورکوونکې برخه متحده اماراتو د تولیدونکو توکو لپاره هند د صادرولو یو‬ ‫دا ده چې د هند لپاره – د ‪ ۷۵۰‬میلیارده ډالرو – د شتمنۍ مهم ځای دی‪.‬‬ ‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:35 PM‬‬

‫‪53‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Middle East Story_Pashto.indd 52‬‬

‫نظریه‬

‫پورته‪ :‬په هند کې د آیالت د بهرنیو چارو وزیر ښاغيل اي احمد له لومړي وزیر جاللتامب‬ ‫شهزاده خلیفه بن سلامن الخلیفه رسه ولیدل‬ ‫پورته چپ لوری‪ :‬د عربو د متحده اماراتو بهرنیو چارو وزیر‪ ،‬شیخ عبدالله بن زید عيل‬ ‫نیهان او د هند د بهرنیو چارو وزیر ښاغلی سلامن خورشید تر منځ لیدنه‬ ‫پورته ښي لوری‪ :‬د هند لومړي وزیر‪ ،‬ډاکټر من موهن سنګ او د بهرین له پاچا جاللتامب‬ ‫شاه حمد بن عیسی الخلیفه تر منځ په نوي ډیيل کې لیدنه‬

‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:35 PM‬‬

‫‪54‬‬

‫په هند کې د عربو متحده اماراتو مستقیمه بهرنۍ‬ ‫پانګونه ‪ ۲.۳۶‬ملیارده ډالره اټکل شوې ده (د ‪ ۲۰۱۲‬کال د‬ ‫نومرب له ارقامو رسه سم) او د مستقیمې بهرنۍ پانګونې‬ ‫په برخه کې د عربو متحده امارات په هند کې لسم لوی‬ ‫پانګونکی دی‪ .‬په هند کې د عربو متحده اماراتو پانګونې‬ ‫اساساً په دغو پنځو سکتورونو کې تررسه کیږي‪ :‬برښنا‬ ‫(‪ ۱۵‬فیصده)‪ ،‬د فلزاتو صنعت (‪ ۱۲‬فیصده)‪ ،‬ساختامين‬ ‫پراختیا (‪ ۱۱‬فیصده)‪ ،‬د خدمتونو سکتور (‪ ۱۰‬فیصده)‪ ،‬د‬ ‫کمپیوټر سافټ ویر او هارډویر په برخه کې (‪ ۵‬فیصده)‪.‬‬ ‫د عربو متحده اماراتو ځینې نامتو کمپنۍ لکه ‪ DP‬ورډ‪،‬‬ ‫ایامر (‪ )EMAAR‬او راک (‪ )RAK‬د هند په اقتصاد کې په‬ ‫بیالبیلو سکتورونو کې ځانګړې پانګونې کړي دي‪ .‬د هند‬ ‫بیالبیلو لویې شخيص او د عامه سکتور کمپنۍ او بانکونه‬ ‫هم د عربو په متحده اماراتو کې فعالیت کوي‪ .‬د هند‬ ‫لویې کمپنۍ لکه ‪ ،L&T‬ایسار (‪ ،)ESSAR‬ډوډسل (‪-sal‬‬ ‫‪ ،)Dod‬انجینییرز انډیا مليټډ‪ ،‬پنج الییډ (‪)Punj Lloyd‬‬ ‫او ‪ TCIL‬تراوسه وړ شوي چې د عربو په متحده اماراتو‬ ‫کې یو شمیر قراردادونه ترالسه کړي‪.‬‬ ‫د ‪ ۲۰۰۳‬کال په جون کې د دواړو لوریو تر منځ د دفاعي‬ ‫همکارۍ د تړون له السلیکولو وروسته د هند او د عربو‬ ‫متحده اماراتو تر منځ دفاعي همکاري هم ډیره پیاوړې‬ ‫شوه‪ .‬د دوه اړخیزه دفاعي همکارۍ ځواکمنې برخې د‬ ‫دفاعي تجهیزاتو تولید او پراختیا؛ د مسلحو ځواکونو ګډ‬ ‫مترینونه‪ ،‬په ځانګړي ډول سمندري مترینونه؛ د جیټ د‬ ‫منځنیو روزونکو په برخه کې د سرتاتیژیکې‪ ،‬تعلیمي او‬ ‫تخنیکي همکارۍ په اړه معلومات رشیکول دي‪.‬‬ ‫سعودي عرب او کویټ‬ ‫یو ځل به سعودي عرب ته هم مخ واړوو‪ .‬که څه هم تراوسه‬ ‫پورې داسې کوم رسمي ارقام نشته‪ ،‬خو پوهیدلی شو چې‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Middle East Story_Pashto.indd 55‬‬

‫پورته‪ :‬د هند د ولسمرش معاون ډاکټر حامد انصاري د عربو د اتحادیې له عمومي‬ ‫منيش رسه په نوي ډیيل کې د ښاغيل خورشید او ډاکټر نبیل العريب تر منځ د تړونونو‬ ‫د السلیک پر مهال ولیدل‪.‬‬

‫سعودي کابو د ‪ ۵۰۰‬ملیارده ډالرو په ارزښت د پانګونې بوديجه لري او‬ ‫هندوستان د سعودي په لیست کې لوړ مقام لري ځکه په هند کې د‬ ‫دوی پانګونې لویې الس ته راوړنې لرلې دي‪ .‬په تیره یوه لسیزه کې‪ ،‬هند‬ ‫د ‪ ۱۷۵‬ملیاردو ډالرو په ارزښت مستقیمه بهرنۍ پانګونه جلب کړې‬ ‫ده‪ .‬خو دغه رقم به په راتلونکو څو کلونو کې یا ډیر زر نور هم وځلیږي‪.‬‬ ‫د دغو پانګونو ډیره برخه له خلیج سیمو څخه هند ته راځي‪ .‬کویټ د‬ ‫دغې سیمې بل هیواد دی چې باید ډیره نږدې پاملرنه ورته ويش‪ .‬کویټ‬ ‫هم د ‪ ۳۵۰‬ملیاردو ډالرو په ارزښت بوديجه لري چې کال په کال ‪۲۵‬‬ ‫میلیونه ډالره زیاتیږي‪ .‬کویټیان په مايل احتیاط او راتلونکې پالن جوړونه‬ ‫کې نوم لري او پریکړه یې کړې ده چې د تیلو پنځه فیصده عاید باید د‬ ‫راتلونکي نسل لپاره د راتلونکي نسل بودیجې په نوم په ځانګړي بودیجه‬ ‫کې واچول يش‪ ،‬چې کابو ‪ ۲۵‬میلیونه ډالره کیږي‪.‬‬ ‫سرتاتیژیک اهمیت‬ ‫هند ډیر لیوال دی چې دغه سیمه باثباته او سوله ایزه واويس‪ .‬خو‬ ‫یو شمیر خلیجي هیوادونه د لویو حرکتونو شاهدان وو‪ ،‬یوازې شپږ‬ ‫هیوادونه لکه‪ :‬تونس‪ ،‬مرص‪ ،‬لیبیا‪ ،‬سوریا‪ ،‬یمن او بهرین هغه هیوادونه‬ ‫دي چې له لویو پاڅونونو رسه مخ شول او د خپلو رژیمونو لپاره ګواښ‬ ‫وګرځیدل‪ .‬د دغې سیمې هیوادونه د هند لپاره د اقتصادي موخو په‬ ‫برخه کې ډیر اهمیت لري او لدغو هیوادونو څخه یې وړاندې وروسته‬

‫ډیرې ثابتې او دوامدارې لیدنې کړي دي‪ .‬د عريب اتحادیې‬ ‫عمومي منيش نبیل العريب څه وخت وړاندې هند ته راغلی‬ ‫وو او د هند د بهرنیو چارو وزیر محرتم سلامن خورشید‬ ‫د سوډان د شاميل افریقايي والیتونو‪ ،‬ماراکو او تونس‪ ،‬د‬ ‫فاسفیټ او انرژۍ له ټولو مهمو رسچینو څخه دوه اړخیزه‬ ‫لیدنه تررسه کړه‪.‬‬

‫د دغې لیکنې لیکوال د نوي دهيل په کچه مقاله لیکونکی او د سرتاتیژیکو چارو څیړونکی دی‪.‬‬ ‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:35 PM‬‬

‫‪55‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Middle East Story_Pashto.indd 54‬‬

‫الس ته راوړونکی‬ ‫د ښځو ځانګړي ورځ‬

‫په لوړه ماجرا جويي کي‬

‫ارچنه رسدنه (‪ )Archana Sardnana‬دا شهامت لري چې له خپلې خوښې رسه سم ژوند وکړي‪ .‬هغې د هند لومړۍ‬ ‫ښځینه هوابازې او بیس (‪ )BASE‬ټوپ وهونکې په توګه خپل ریکارډ وساته‪.‬‬ ‫لیکوال‪ :‬نهاریکه ماتور سینا‬

‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:22 PM‬‬

‫‪56‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Flying story_Pashto.indd 57‬‬

‫“کومو خلکو چې طوفان لیدلی وي د خاموشۍ تږي وي‪ .‬په خطر کې اوسیدل د ژوند معنی‬ ‫لري‪ ،‬پاتې نور د انتظار په معنی دی!” دا د ارچنه رسدنه د ژوند شعار دی‪ .‬دا ډیره حیرانونکې‬ ‫ده چې هغه یوا زینۍ هندوستانۍ ده چې د امریکې په متحده آیالتونو کې یې د ‪ ۱۳۰۰۰‬فوټه‬ ‫هوابازۍ‪ ،‬د مالیزیا له کلوملپور ټاور څخه د ټوپ وهلو‪ ،‬او د بلور بندر په نیل جزیره‪ ،‬اندرامن او‬ ‫نیکوبار جزیرو کې په ‪ ۳۰‬مرتو کې له وسایلو رسه د المبو وهلو (‪ )scuba diving‬پر مهال‬ ‫د هند بیراغ وراپاوه‪ .‬هغه وايي‪“ :‬ما غوښتل نړۍ ته ښکاره‬ ‫کړم چې د هند ښځې کولی يش هغه څه وکړي او ښه یې وکړي‬ ‫ارچنه غواړي چې‬ ‫چې د نړۍ نورو خلکو کړي دي”‪ .‬نوموړې د جمو او کشمیر‬ ‫اوس په ایوریسټ کې‬ ‫د جمو په تجارت پیشه کورنۍ کې زیږدلې او نړۍ ته راغلې‬ ‫دهوابازۍچیلینجد‬ ‫ده‪ .‬له ماجراجویۍ رسه د هغې مینې د هند په سمندري ځواک‬ ‫نړۍ خلکو ته ورکړي‬ ‫کې له یوه کارکوونکي رسه له واده کولو وروسته پیلیږي چې‬ ‫چېهلتهبهنوموړۍ‬ ‫کله ډرجیلینګ (‪ )Darjeeling‬ته د هني مون ملانځلو لپاره‬ ‫له ‪ ۳۰۰۰۰‬فوټه لوړوالي‬ ‫ځي‪ .‬هغه وايي چې د هاملیه د غره ختنې په انسټټیوټ کې د‬ ‫ماجراجویۍ یو کورس او د غره ختنې نورو ډیرو کورسونو له‬ ‫څخه ټوپ ووهي‬ ‫هغې رسه مرسته وکړه چې مهارتونه یې لوړ کړي‪ .‬هغې المبو‬ ‫له خپلو دوو زامنو رسه یو ځای زده کړه چې هغوی هم په هند‬ ‫کې له وسایلو رسه د المبو وهلو (‪ )scuba diving‬تر ټولو کوچني المبو وهونکي دي‪ .‬اوس‬ ‫مهال هغه د المبو وهلو ماسټر روزونکې ده او ځانته د المبو وهلو اکاډمي لري‪ .‬په ژوند کې د‬ ‫محدودیتونو په نه لرلو رس‪،‬ه‪ ،‬رسدنه په رسۍ ټوپ وهلو یا بنګي جمپنګ (‪g�ee jumping‬‬ ‫‪ )bun‬ته له ډیسک جوکینګ او ډول رسه هم رنګ ورکړی دی‪.‬‬

‫د ساعت له ستنې رسه سم له پورته څخه ښي لور ته‪ :‬په پام‪،‬‬ ‫دوبۍ کې له ‪ ۱۳۰۰۰‬فوټه لوړوايل څخه له پراشوټ رسه ځان‬ ‫راخوشې کول؛ د امریکې په متحده آیالتونو کې د ‪ ۱۳۰۰۰‬فوټه‬ ‫لوړې ارتفاع څخه د هوابازۍ پر مهال د هندوستان د ميل‬ ‫بیراغ پرانیستل او رپول (هغې له ‪ ۵۳۳‬څخه ډیرې هوابازۍ‬ ‫تررسه کړې دي)؛ په بلیر بندر کې له وسایلو رسه د المبو‬ ‫وهلو (‪ )scuba diving‬پر مهال د هند ميل بیراغ وررسه وو؛‬ ‫د مالیزیا په کلوملپر ټاور کې د بیس (‪ )BASE‬ټوپ وهلو ته‬ ‫چمتو ده‪.‬‬

‫له وسایلو رسه المبو وه��ل (‪ )scuba diving‬راته‬ ‫ګواښوونکي وو ځکه زه له اوبو څخه سخته ډاریدم‪ .‬خو‬ ‫له ماشومانو رسه یو ځای یې ډیر خوند کاوه‪”.‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:22 PM‬‬

‫‪57‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Flying story_Pashto.indd 56‬‬

‫بیړين انځورونه‬

‫هرني خزانې او‬ ‫روحانیت‬

‫زمونږ په هیواد کې د بودا له میراث څخه ځینې داسې کمیابې ډبرې‬ ‫شته چې په نړۍ کې تر ټولو ښه او ژوره فلسفه لري‬

‫لیکونکی او عکاس‪ :‬بینوی کی بیهل (‪)Benoy K Behl‬‬

‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:05 PM‬‬

‫‪58‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Buddha Stories_Pashto.indd 59‬‬

‫) کې د فوټوګال خانقاه‬Zanskar( ‫ هندوستان په زنسکار‬،)Ladakh( ‫د الداخ‬ w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n

Buddha Stories_Pashto.indd 58

59

2014 ‫اپریل‬-‫مارچ‬

10/03/14 5:05 PM

‫بیړين انځورونه‬ ‫ښي لوری‪ :‬په مهارشرتا (‪ )Maharashtra‬کې له میالد‬ ‫څخه وړاندې د لومړۍ پیړۍ د کاريل چیتیا ګریهی‬ ‫(‪ ) Karle Chaitya-griha‬نم‬

‫له تصوره پورته‬ ‫که څه هم د دریمې پیړۍ په لړ کې‬ ‫او وروسته جوړې شوي خو د بودایانو سیمې‬ ‫او هرن اوس هم په هند کې خپله اغیزه‬ ‫لري‪ .‬د میالدي کال تر دوهمې پیړۍ پورې‬ ‫جوړ شوي ځایونه د مینې او نظم لوړ پیغام‬ ‫ورکوي‪ .‬بودایزم لومړی ژوند ته د فلسفه له‬ ‫نظر په کتو رسه راپورته شو‪ .‬مونږ پدې هرن‬ ‫کې لیدلی شو چې په څومره عقیدې رسه‬ ‫جوړ شوي دي یو داسې هرن چې د انسان له‬ ‫وقاره ډکې او د نورو مخلوقاتو د سمې کړنې‬ ‫څرګندونه کوي‪ .‬پدغه هرن کې له خونده او‬ ‫مثره ډک طبیعت هم څرګندیږي‪ .‬بودایزم‬ ‫زمونږ شاوخوا مادي نړۍ ته د مایا یا تصور‬ ‫په سرتګه ګوري‪ .‬د ژوند لوی مقصد (او‬ ‫د هرن په برخه کې‪ ،‬چې د هرنجوړونې په‬ ‫پخوانيو رسالو کې څرګندیږي) له تصور‬ ‫څخه د پلو پورته کول دي چې له مونږ‬ ‫رسه د تیرې زمانې په لیدلو کې مرسته‬ ‫کولی يش‪ .‬د مایا جادو ډیر پیاوړی او په‬ ‫هغه غلبیدل ستونزمن کار دی‪ .‬مونږ پدغه‬ ‫تصوري نړۍ کې چې له غوښتنو ډکه ده‬ ‫بند پاتې یو‪ .‬د مایا قدرت پدغه هرن کې په‬ ‫بشپړ ډول ښودل شوی چې زمونږ شاوخوا‬ ‫د تصوري طبیعي نظم څرګندوي‪ .‬په‬ ‫حقیقت کې‪ ،‬د بودایانو لومړی خدای او د‬ ‫هند هرن ته مایا ویل کیږي چې د یکشاس‬ ‫(‪ )yakshas‬او یکشیس (‪ )yakshis‬په‬ ‫شکلونو کې لیدل کیږي‪ .‬کله چې به‬ ‫یکشیس له ځان پورته په ونه الس ولګولو نو‬ ‫له غوټیو او میوو به ډکه شوه‪ :‬یعنې دا د‬ ‫مایا جادو وو‪ .‬دغه هرن د نړۍ تر ټولو ښه‬ ‫هرنونو تر منځ ګڼل کیږي‪ .‬ګنبد (‪)Stupas‬‬ ‫مونږ ته اروپه (‪ )arupa‬راپه یادوي‪ ،‬چې بې‬ ‫شکله خو ابدي دي‪ .‬د ګنبد (‪)Stupas‬‬ ‫مخې ته زړه راښکونکې دروازې والړې دي‪.‬‬ ‫او لوی غارونه چې په لویو کمرونو کې جوړ‬ ‫شوي دي مونږ ته زمونږ د وجود دننه د‬ ‫روحیې عظمت راڅرګندوي‪.‬‬ ‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:05 PM‬‬

‫‪60‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Buddha Stories_Pashto.indd 61‬‬

‫د ساعت د حرکت په څیر له پورته څخه‪ :‬زیارت‪ ،‬په بودګایا‪ ،‬بیهار کې د مهابودهي عبادت خونه؛‬ ‫ګنبد‪ ،‬په پونا‪ ،‬مهارشرتا (‪ )Maharashtra‬کې جونار غارونه؛ په مهارشرتا‬ ‫(‪ )Maharashtra‬کې د ناشیک غارونه او په رسنات‪ ،‬اترپردیش کې د دهامیک ګنبد‬ ‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:05 PM‬‬

‫‪61‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Buddha Stories_Pashto.indd 60‬‬

‫بیړين انځورونه‬

‫د ساعت له حرکت رسه‬ ‫سم چپ لوری‪ :‬د اجنټا‬ ‫غارونه‪ ،‬په ‪ ۰۱‬سم غار کې‬ ‫له میالد څخه وروسته‬ ‫په ‪۷‬مه پیړۍ کې له‬ ‫دنده دار چت رسه چاتیا‬ ‫ګریهه (‪)Chaitya-griha‬‬

‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:05 PM‬‬

‫‪62‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Buddha Stories_Pashto.indd 63‬‬

‫چپ لوری‪ :‬په ‪ ۶۲‬غار کې ماهاپرینیروانا (‪-aparinirvana‬‬ ‫‪ )Mah‬چې په اجنټا کې په ‪۶‬مه پیړۍ کې جوړ شوی‪.‬‬ ‫(د همدې په لړ کې) د اندرا پردیش په پنیګیري کې د‬ ‫حجاري ښار جوړه‬

‫د ښکال خوند‬ ‫په پنځمه پیړۍ کې ښکال او ظرافت د‬ ‫بودایانو په هرن کې ځای ومونده چې د‬ ‫ښکال په لیدو رسه زمونږ د لیدو خوند‬ ‫زیاتیږي‪ .‬د بشپړو انسانانو چې د خدای‬ ‫رحمت پ��رې ډی��ر وو رس��م او مجسمې‬ ‫یې ج��وړې ک��ړې‪ .‬دا هر څه پ��دوی کې‬ ‫ښکاریږي او مونږ ته د هغوی په وجود‬ ‫کې د دننه کیدو الرښوونه کوي‪ .‬بودا د‬ ‫ځان د نظم په اړه پیغام درلود‪ .‬هغه ویل‬ ‫چې زمونږ د غوښتنو له امله زمونږ په ژوند‬ ‫کې درد رامنځ ته کیږي‪ .‬له درد څخه د‬ ‫خالصون لپاره‪ ،‬مونږ باید له خپلو غوښتنو‬ ‫لرې واوس��و‪ ،‬د مادي دنیا تصور شاته‬ ‫پریږدو او ځان بوداتوب ته ورسوو‪ .‬د‬ ‫میالدي کال په لومړۍ زری��زه کې‪ ،‬د‬ ‫بودایانو تاسیسات چي په ختیځ هند او‬ ‫کشمیر کې پراته دي ډیرو روشن فکرانو‬ ‫د منطقي الرې په جوړولو کار وکړ چې‬ ‫مونږ ته د دغ��ه علم د الرې موندنې‬ ‫الرښ��وون��ه ک��وي‪ .‬د نلنډه او کشمیر‬ ‫په پوهنتونو کې د دغه هرن رازیږديل‬ ‫ډولونه د بودایزم د تیر وخت له ساده‬ ‫او له رحمه ډک هرن رسه ډیر توپیر لري‪.‬‬ ‫دلته د حقیقت په لور د انکار نه کوونکې‬ ‫الرې جوړولو لپاره ډیره پاملرنه متحرک‬ ‫پوهاوي ته شوی چې د فسلفه یي موضوع‬ ‫ګانو څرګندونه کوي‪.‬‬ ‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:05 PM‬‬

‫‪63‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Buddha Stories_Pashto.indd 62‬‬

‫بیړين انځورونه‬ ‫پورته‪ :‬په تونګ (‪ )Tawang‬ولسوالۍ کې د ګورسن چورتن‬ ‫(‪ )Gorsen Chorten‬ګنبده‪ ،‬آروناچال پرادیش میډل‬ ‫چم (‪ ،)Arunachal Pradesh Middle Cham‬په الداخ‬ ‫(‪ )Ladakh‬د ملس (‪ )lamas‬د رهباين ګډه ماسکونه‪.‬‬ ‫(پای)‪ :‬زیارت‪ ،‬په الداخ کې د ‪۱۱‬مې پیړۍ زیارت‪ ،‬دوخنګ‪،‬‬ ‫الچی‬

‫بینوی کی بیهل (‪ )Benoy K Behl‬مشهور فلم جوړونکی‪ ،‬د هرن تاریخ پوه‪ ،‬عکاس او لیکوال دیاست‪.‬‬ ‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:05 PM‬‬

‫‪64‬‬

‫له سولې ډک‬ ‫په ‪۴‬مه پیړۍ کې په کشمیر کې د‬ ‫بودایانو په مرکزونو کې د تفکر یوګاچره‬ ‫(‪ )Yogachara‬ښوونځی جوړ شو‪ .‬ویل‬ ‫کیږي چې د حقیقت موندنې تر ټولو‬ ‫اغیزمنه الر تفکر یا یوګا (‪ )yoga‬ده‪ .‬د‬ ‫مانداال په اړه پوهاوی د بودایانو په کړنو‬ ‫کې رامنځ ته شو او له ‪۵‬مې پیړۍ څخه‬ ‫راپدیخوا لیدل کیږي‪ .‬د بوداتوب په‬ ‫لورې د رڼا موندنې الر د روحې ودې د‬ ‫څو بیالبیلو پړاونو له الرې د حرکت په‬ ‫توګه لیدل کیده‪ .‬په ‪۰۱‬م��ه پیړۍ کې‪،‬‬ ‫د کشمیر ابیناوګوپته (‪-inavagupta‬‬ ‫‪ )Abh‬د پرمختګ څوکو د ښه وايل لپاره‬ ‫د هندوستان د ښکال فسلفه غوره کړه‪.‬‬ ‫د شاوخوا نړۍ ښکال د خ��دای د جالل‬ ‫انعکاس ګڼل کیده‪ .‬د تبت او د هند‬ ‫ترانس‪-‬هاملیه په پراخو او لویو دښتو کې‬ ‫د بودا عبادت خونې د رنګینو ډبرو په څیر‬ ‫ښکاري‪ .‬دغه ټولې معامرۍ‪ ،‬مجسمې او‬ ‫نقاشۍ د واحد او مقدس پالن برخې دي‪.‬‬ ‫موخه یې دا ده چې مونږ د مادي نړۍ له‬ ‫پاملرونو څخه سولې ته ولیږدوي او هلته‬ ‫ځانونه پیدا کړو‪ .‬د ملس (‪ )Lamas‬د چم‬ ‫ګډه په جهالت د پوهاوي د غالبیدو معنی‬ ‫لري‪ .‬ماسکونه ډیر اړین دي‪ .‬په مقدسه‬ ‫ځمکه د ملس (‪ )Lamas‬هر کس باید د‬ ‫خدای جوړیدو لپاره ځانونه هیر کړي او له‬ ‫هغې وروسته ګډه وکړي‪ .‬ماسکونه د دوی‬ ‫په وجود کې د خدایونو وړتیا څرګندوي –‬ ‫چې سوله ایز یا له غضبه ډک دي‪ .‬دواړه‬ ‫حالتونه د ټولو ظاهرو شیانو د نهایي طبیعت‬ ‫د خاليتوب منونه ده‪.‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Buddha Stories_Pashto.indd 65‬‬

‫پورته‪ :‬د منډاال تفصیل‪ ،‬د سپیتي‪ ،‬هیامچل پردیس (‪ )Himachal Pradesh, Spiti‬په ناکو خانقاه کې د کشمیري نقاش لخوا د دیوال منپرادش‬ ‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:05 PM‬‬

‫‪65‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Buddha Stories_Pashto.indd 64‬‬

‫ستاینه‬

‫پ��ه خ��پ��ل آی ف��ون‪/‬‬ ‫انډرویډ وسیله کې آر‬ ‫پلۍ ډاونلوډ کړی او‬ ‫ددغ��ې مقالې اړوند‬ ‫فلم لیدلو لپاره دغه‬ ‫پاڼه وګوری‪.‬‬

‫ګاندي او منډیال باید خپلو خلکو ته د عدالت راوړلو لپاره ډیر انتظار ویستلی وی‪.‬‬ ‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:33 PM‬‬

‫‪66‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Mandela_Pashto.indd 67‬‬

‫منډیال‪:‬‬

‫د سرت الرښود وارث؟‬

‫مهتام ګاندي او نیلسن منډیال د برشیت‪ ،‬آزادۍ او برابرښت لپاره د سکې دوه مخه دي‪.‬‬ ‫د دغو دوو سپیڅلو شخصیتونو تر منځ یوشانوالی دومره ډیر دی چې د دواړو تر منځ د هر‬ ‫یوه په اړه خربې کول له یو بل رسه په نه تړلو خربې نیمګړې پاتې کیږي‬ ‫لیکوال‪ :‬سومنتا راتوړ‬

‫مهتام ګاندي له جنويب افریقا څخه هند ته له وو چې دوی هیڅکله هم د خپلو الس ته راوړنو په اړه چاته‬ ‫راتګ وروسته وايي؛ “زه چې نن هر څه یم د دې راز څه نه ویل او تل یې راتلونکي ته پام وو‪ .‬خو کله چې منډیال‬ ‫جنويب افریقې ته زما په تګ کې دی‪ ”.‬نامتو تاریخ پوه ومړ‪ ،‬ډیرو خلکو دا احساس کاوه چې مهتام ګاندي د دوهم‬ ‫رامه چندره ګوها له یوې رسنۍ رسه په خپلې مرکې ځل لپاره خو دا ځل په جوهنسربګ کې مړ شو‪.‬‬ ‫کې وايي‪” :‬جنويب افریقایان هندوانو ته ورپه یادوي چې‬ ‫دا احساس پدې معنی نه وو چې د دواړو رهربانو‬ ‫هندوستان جنويب افریقې ته ښاغلی ګاندي لیږلی وو؛ مړینې ته دې په یوه سرتګه ولیدل يش‪ ...‬بلکې د هغوی د‬ ‫خو له جنويب افریقې څخه مهتام راستون شو‪“ .‬جنويب یو ډول نظر د لرلو له امله داسې احساس کیده‪.‬‬ ‫افریقې د باپو (‪ )Bapu‬د الس ته راوړنو‬ ‫داالیی الما‪ ،‬میخائیل ګورباچوف‪ ،‬مارټن‬ ‫د ښکال غټ المل دی‪ .‬باالخره‪ ،‬ګاندي‬ ‫لوتر کینګ‪ ،‬آنګ سان سو چی‪ ،‬لخ والسا او‬ ‫په ژوند کې د اتل جوړیدو لومړی ګام‬ ‫تریسا آبۍ ادعا کوي چې دوی په خپل ژوند‪،‬‬ ‫مڼدیال له څو نژاده‬ ‫د هغوی په خاوره کې پورته کړ‪ ...‬هغه‬ ‫هڅو او د ځان د بقا لپاره د ګاندي فلسفه‬ ‫ډیموکراسۍ سره په‬ ‫ژون��د چې نه ی��وازې هندوان بلکې ډیر‬ ‫غوره کړې وه خو منډیال زمونږ د روحاين‬ ‫جنوبي افریقا کې د‬ ‫جنويب افریقایان یې هم تر اغیزې الندې‬ ‫مرش د نظرونو کلک پالونکی وو‪ .‬د ګاندي له‬ ‫آپارټایډ یا توکمپالنې‬ ‫راغلل‪ .‬له دوی څخه یو یې نیلسن منډیال‬ ‫مړینې او د منډیال له راپورته کیدو وروسته‪،‬‬ ‫په ضد د مبارزې‬ ‫وو‪ ،‬یعنې آخري سپیڅلی سیاستمدار چې‬ ‫خلکو د ژوند په هر قدم کې له یو بل رسه‬ ‫مشري پیل کړه‬ ‫نړۍ ته یې ښکال ور په برخه کړه‪.‬‬ ‫پ��دې خ�برې کولې چې د سولې واک��ر (د‬ ‫منډیال‪ ،‬چې د نړۍ پر مخ د خلکو‬ ‫سولې قدم وهونکي) د افریقې د برابرښت په‬ ‫تر منځ یو مشهور شخصیت وو‪ ،‬له څو‬ ‫صلیبي جنګونو څنګه لویه اغیزه پریښوده‪.‬‬ ‫نژاده ډیموکراسۍ رسه په جنويب افریقې کې د آپارټایډ که څه هم د نورو ښکیلو بحثونو په څیر‪ ،‬دوی دواړه هم په‬ ‫یا توکمپالنې په ضد د مبارزې مرشي پیل کړه‪ .‬هغه په آخري موخو کې له یو بل څخه لرې وو ځکه دغه دواړه منيل‬ ‫‪ ۱۹۹۳‬کال کې د نوبل د سولې جایزه وګټله او د ګاندي کسان‪ ،‬د دې رسبیره چې د یووايل سکې وې‪ ،‬خو په بیالبیلو‬ ‫په څیر یې په کلونو بند تیر کړ‪ .‬دواړه په همدې نظر وختونو کې یې ژوند کړی وو‪ ،‬له بیالبیلو دښمنانو رسه‬ ‫وو چې آزادي د دوی د مبارزې پای نه بلکې له هغې جنګیديل وو او له آزادۍ څخه یې بیل تعریفونه درلودل‪.‬‬ ‫وروسته باید خپلې هڅې نورې هم زیايت کړي او همدا ځکه د ګاندي آخري ارمان نه یوازې سیايس خپلواکي وه‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:33 PM‬‬

‫‪67‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Mandela_Pashto.indd 66‬‬

‫ستاینه‬

‫بلکې روحي خپلواکي هم وه خو منډیال چې تر یوه بریده‬ ‫د ګاندي وارث هم ګڼل کیږي‪ ،‬د سیايس لیږد غوښتونکی‬ ‫وو‪ .‬هغه د ګاندي په څیر د عدم‪-‬تشدد سخت پلوی نه وو‬ ‫او پدې باور وو چې په ظاملانو باندې غالبیدو لپاره ځینې‬ ‫وخت یو ډول تشدد هم اړتیا شته‪.‬‬ ‫خو منډیال هیڅکله هم د ګاندي له ایډیالوژۍ رسه د‬ ‫خپلې ژورې مینې د څرګندولو چانس له السه ورنکړ‪ .‬ټایم‬ ‫مجلې رسه په یوه مقاله کې هغه ویيل وو‪ ،‬کله چې د جنويب‬ ‫افریقې ميل کانګرس (‪ )ANC‬لخوا د عدم‪-‬تشدد مفکوره‬ ‫عميل کیده او تر ډیره وخته پورې یې د سوله ایزې ادارې‬ ‫په توګه فعالیت کاوه‪ ،‬خو د ‪ ۱۹۶۰‬کال د مارچ په ‪۲۱‬مه‬ ‫د شارپ ویل په عامه وژنه کې د ‪ ۶۹‬متعرضانو له وژنې‬ ‫وروسته نظامي څانګه هم زیاته کړه‪ .‬هغه لیکي‪” ،‬ګاندي د‬ ‫ژوند تر پایه د عدم‪-‬تشدد په وعدې ودریده؛ تر څو چې ما‬ ‫کولی شول د ګاندي سرتاتیژي مې تعقیب کړه‪ ،‬خو زمونږ‬ ‫په مبارزه کې مونږ باالخره له داسې یوه حالت رسه مخ شوو‬ ‫چې د مخالف لوري له ظامل ځواک رسه مقابله کول یوازې‬ ‫د عدم‪-‬تشدد له الرې سخته شوه‪ .‬مونږ د جنويب افریقا‬ ‫د ميل کانګرس د مسلح وزر په توګه اوخانتو وی سازوۍ‬ ‫(‪ )Sizwe Umkhonto‬رامنځ ته کړ‪ ،‬او په خپله مبارزه کې‬ ‫مو نظامي اړخ هم اضافه کړ‪ .‬خو مونږ بیا هم له سبوټاژ یا‬ ‫خرابکارۍ څخه کار واخیسته ځکه په هغې کې هم خلک نه‬ ‫وژل کیدل‪“ ...‬‬ ‫که چیرې تاسې په جوهنسربګ کې د کنسټټیوشن‬ ‫کورټ (‪ )Court Constitution‬په څنګ کې موزیم ته کله‬ ‫الړ شی‪ ،‬تاسې به پوه شی چې دغه موزیم یوازې د تاریخي‬ ‫توکو لپاره مهم بلکې د دیوال په ډبرو کې د منډیال پیغامونو‬ ‫دغه موزیم ته ډیر شهرت ورکړی دی‪” .‬په ‪۲۱‬مه پیړۍ‬ ‫کې د ګاندي روحیه ښايي د برشیت د ساتنې لپاره یوه‬ ‫ښه کیيل وه‪“ .‬دغه موزیم یو وخت بندیخانه وه چې مهتام‬ ‫ګاندي او د جنويب افریقې ګاندي د ژوند په بیلو دورو‬ ‫کې پدې بندیخانه کې اچول شوي دي‪ .‬کله چې منډیال‬ ‫د آپارټایډ یا توکمپالنې له منځه وړلو لپاره خپله مبارزه‬ ‫پیل کړه‪ ،‬هغه غوښتل چې د ټولنې د یوې برخې خلکو‬ ‫د حقونو لپاره وجنګیږي خو د ګاندي په ایډیالوژۍ یې‬ ‫ټینګار کاوه ځکه هغه پریکړه کړې وه چې تر ستم الندې‬ ‫هر انسان لپاره به مبارزه کوي‪.‬‬ ‫ګاندي یو وخت ویيل وو چې یو څوک به حتامً‬ ‫د هغه نظر په افریقا کې پلی کوي او په ‪ ۲۰۰۷‬کال کې‪،‬‬ ‫افریقايي مرش او د نوبل د سولې جایزې ګټونکي نه یوازې‬ ‫دا وویل چې د آزاد او پرمختليل هیواد لپاره د جنويب افریقا‬ ‫په انتقال کې د ګاندي نظریې مهم رول درلودل بلکې دا یې‬ ‫هم وویل چې دا هر څه د ګاندي درسونه وو چې له جنويب‬ ‫افریقې څخه یې آپارټایډ ورک کړ‪.‬‬ ‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:33 PM‬‬

‫‪68‬‬

‫لکه څنګه چې مهتام د هند د آزادۍ لپاره په جنګ‬ ‫کې خپل شتون څرګند کړی‪ ،‬هغه په هیواد کې د نژادي‬ ‫تبعیض د کچې په اړه ډاډمن نه وو خو هیڅکله یې هم‬ ‫بیړنۍ پریکړه ونه کړه‪ .‬هغه غوښتل چې د خلکو د قدرت‬ ‫د کنټرول او له برتانیايي راج رسه د مبارزې له الرې آزادي‬ ‫ترالسه کړي او همدغه ډول منډیال هم وکړل‪ .‬د ګاندي په‬ ‫څیر‪ ،‬منډیال هم د داسې یوې ټولنې جوړولو لپاره د ځان‬ ‫قربانۍ ته تیار وو چې ټول خلک پکې مساوي وګڼل يش‪.‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Mandela_Pashto.indd 69‬‬

‫میراث‬

‫پهوختکيبدلون‪...‬‬

‫د مغلو د وخت د خامک او ګلدوزۍ دود ته په دې وروستیو کې د ډیرو پام ورګرځيدلی‬ ‫دی‪ .‬د لکهنوو ګلدوزي اوس په تدریج رسه د مغلو د وخت خامک ته ځای پریږدي‪.‬‬ ‫لیکوال‪ :‬لوانی‬

‫تیر کال د فلمونو په اویایم نړیوال فیستیوال‬ ‫کې برتانوي فلمي لوبغاړي ج��ودي دنچ په رسو‬ ‫غالیو قدم واهه نو یوه چپنه یې اغوستې وه‪ ،‬دا‬ ‫چپنه مشهور هندي ډیزایرن جاين سندیپ کوشله‬ ‫اوبدلې وه‪ ،‬له همدې ځایه لرغوين دودونو یو ځل بیا‬ ‫نړیوالې صحنې ته الر پیدا کړه‪.‬‬

‫په اترپردیش کې د لکهنوو ښار یوازې د کلتور‪،‬‬ ‫دود او دستور‪ ،‬د ډول ډول خوراکي توکو او نوابانو‬ ‫د یادګار څلی نه دی‪ ،‬بلکې د خامک او ګلدوزۍ‬ ‫دود هم په دې ښار کې سرت تاریخ لري‪ .‬د خامک یا‬ ‫ګلدوزۍ دود د مغل امپراتور ښځې شاه جهان دلته‬ ‫رامنځته کړی وو‪ ،‬د لکهنوو ډوله خامک( چکن‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:09 PM‬‬

‫‪69‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Chikenkari_Pashto.indd 70‬‬

‫میراث‬

‫کاري) په دې برخه کې تر ټولو ډير مشهور ډول دی‪.‬‬ ‫د چکن لغت ریښه د فاريس څخه راوتې ده چې مانا یې‬ ‫( هغه جامې چې د ستنو په واسطه پکې خامک شوی‬ ‫وي)‪ .‬په پخواين یونان کې د هندي ململو یا ټوکرانو‬ ‫ذکر د میالد څخه د مخه په دریمه میالدي پیړۍ کې‬ ‫هم شوې ده‪.‬‬ ‫د خامک په برخه کې چېکنکاري یو ښه کسب‬ ‫دی؛ دا ګلدوزي د ستنې په مرسته د سپنسۍ‪ ،‬وریښم‪،‬‬ ‫ټوکر او داسې نورو تارونو څخه کیږي‪ .‬د دې خامک‬ ‫نخچې ملړی په ټوټه باندې پرنټ کوي او بیا د همغه‬ ‫نخچې د پاسه خامک کوي‪ .‬دا کسب اکرثه د کورنۍ د‬ ‫ښځینه غړو له لورې پر مخ وړل کیږي‪ .‬په هند کې د‬ ‫همدې رشکت د اټکلونو له مخې‪ ،‬اوسمهال شاوخوا نیم‬ ‫میلیون کسان په دې کسب کې بوخت دي‪ .‬د ‪۲۰۰۸‬‬ ‫په دسمرب کې لکهنوو د دغه څلورسوه کلن تاریخي‬ ‫دود په پرمختګ کې د جغرفیوي شاخص په جوړولو‬ ‫رسه یو ګام نور هم وړاندې الړ‪ .‬دې کار حکومت دې‬ ‫ته وهڅوه چې د ګلدوزۍ دغه پرمختګ په کورين او‬ ‫نړیوالو بازارونو کې د هندوستان دې تولید ته د بازار‬ ‫موندنې او پراخولو په موخه د وسیلې په توګه‬ ‫وکاروي‪ .‬جغرافیوي شاخص د سوداګرۍ رسه‬ ‫د شرکت د‬ ‫تړلو شیانو په برخه کې یوه اخرتاع یا کشف‬ ‫اټکل له مخې‪،‬‬ ‫ګڼل کیږي او د دې اخرتاع د پرمختګ او‬ ‫تقریبا نیم‬ ‫تولید حقوق یوازې د همدوی رسه وي‪.‬‬ ‫میلیون کارګران‬ ‫د نوابانو په ښار کې د خامکي جامو‬ ‫د ګلدوزۍ او‬ ‫پلورونکی سنجی ګوپته وایې چې‪“ :‬زمونږ د‬ ‫خامک په کار‬ ‫کار ډیره برخه منځني ختیځ ته صادریږي‪،‬‬ ‫بوخت دي‬ ‫پخوا به د مالوچو څخه ج��وړ ش ی��ان ډیر‬ ‫خرڅیدل‪ ،‬مګر اوس هغه وخت نه دی‪ ،‬دې‬ ‫ورځو کې مونږ د خامکي جامو ډول ډول نخچې او بڼې‬ ‫پاس‪ :‬پیچيل‬ ‫خامکونه‬ ‫لرو‪”.‬‬ ‫زیات شمېر پلورونکي وایې چې اوس هم په بازار‬ ‫ښي طرف‪ :‬د‬ ‫میرا او مظفر‬ ‫کې په سپینو کالیو د سپین تار خامک د مشهورو‬ ‫عيل د فیشن‬ ‫اجناسو څخه دی‪ .‬چکنکاري یا ګلدوزي تر اوسه ځکه‬ ‫ډیزاینونو‬ ‫مجموعه‬ ‫خلک خوښوي چې یو خو خورا نازکه او په زړه پورې‬ ‫ښکاري او بل دې کسب په هند کې ډير پرمختګ‬ ‫کړی دی‪ .‬اوس د هندي جامو (ساري) په ځای کمیس‬ ‫ـ پرتوګ او لوپټې ځای نیولی دی د خلکو په زړونو کې‬ ‫ځای نیولی دی‪.‬‬ ‫سوين اوجه وایې‪ :‬زه ډیره بختوره یم چې د خپلې‬ ‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:09 PM‬‬

‫‪70‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Chikenkari_Pashto.indd 71‬‬

‫نیا لخوا ډالۍ شوې جامې د خپل واده په مراسمو‬ ‫کې په ځان ګورم‪ ،‬زما کورنۍ زما د واده لپاره ماته‬ ‫په جامو کې سور خامک کړی وو‪ ،‬د دې خامک‬ ‫پوره کولو څو میاشتې نیولې وې‪ .‬د خالده جامل په‬ ‫نوم د دې کسب یوه کارګره وایې چې د دې جامو‬ ‫غوښتونکي زمونږ څخه غواړي چې د دې جامو په‬ ‫جوړولو کې ډیر رنګونه وکاروو‪ .‬د دې رسبیره‪ ،‬دوی‬ ‫غواړي چې په زري ـ لرونکي ټوټه‪ ،‬مالوچي ټوټه‪،‬‬ ‫وریښمینه ټوټه‪ ،‬بناريس وریښمو او داسې نورو ټوټو‬ ‫باندې هم دوی ته تیار يش‪ .‬اوسمهال د دې ډوله‬ ‫جامو دوکان لرونکي خلک په خپلو کاردونو کې د‬ ‫مشرتیانو غوښتنې او وړاندیزونه لیکې او بیا ورته په‬

‫هغه ډول جامې ګنډي‪.‬‬ ‫همداراز د ښځو لپاره د شخيص استخدام‬ ‫سازمان (‪ )SEWA‬په اتیایمو کلونو کې رامنځته‬ ‫شوی دی‪ ،‬دې سازمان د خامک کسب ته او صنعت‬ ‫ته زیات پرمختګ ورکړ‪ ،‬د همدې صنعت له امله د‬ ‫خامک او ګلدوزۍ دود نور هم پر مخ والړ‪.‬‬ ‫چکنکارۍ اوس په نړۍ کې د ډی��رو خلکو‬ ‫پاملرنه ځان ته اړولې ده‪ ،‬دا کسب اوس د انسجام‬ ‫د بشپړ بهیر په پام کې نیولو له مخې تر رسه کیږي‪،‬‬ ‫له دې امله اوس د دې کسب کارکونکي په ډیر لږ‬ ‫وخت کې زیات کار کوي‪ .‬په بازار کې اوس هر ډول‬ ‫خامک لکه د بوټو او نورو بڼو خامک هم پیداکیږي‪.‬‬

‫د فایل حقایق‬ ‫د ګلدوزي کالیو اوب��دل څو ـ پړاویزه‬ ‫مرحله ده چې په هره مرحله کې جدا شخص‬ ‫ته رضورت وي‪.‬‬ ‫د دې کار کسبګر د اوږدو ستنو‪ ،‬تارونو‬ ‫او (کارګه) په واسطه خامک کوي‪ .‬د کارګه‬ ‫یا چوکاټ اندازه تقریبا یونیم فټ وي او دا‬ ‫د کالو د نیوکې لپاره وی‪.‬‬ ‫پپه هند کې د خامک مختلف ډولونه‬ ‫دي‪ ،‬لکه پنده‪ ،‬چنه پتي‪ ،‬ګاس پتي‪ ،‬جايل‪،‬‬ ‫تیپچي‪ ،‬بخیا‪ ،‬زنزیره‪ ،‬رهیت‪ ،‬بناريس‪ ،‬کیل‬ ‫کنګن‪ ،‬ببل او هات کدي او دا ټول په یو‬ ‫کالیو باندې کښیدۍ شی‪.‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:09 PM‬‬

‫‪71‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Chikenkari_Pashto.indd 70‬‬

‫پرمختګ‬

‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:38 PM‬‬

‫‪72‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Mumbai_Pashto.indd 73‬‬

‫په ممبي کي‬ ‫نوي څه دی‬

‫دوهم متځی‪ ،‬ممبي مونوریل او د بندرا ورلی سمندر تر منځ نښتلو د ښار زیاتره‬ ‫برخې ته سوکايل او ارامی ور په برخه کړې ده‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:38 PM‬‬

‫‪73‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Mumbai_Pashto.indd 72‬‬

‫پرمختګ‬

‫‪Photo Saurabh Deb‬‬

‫د ښکال ښار‬

‫د ممبي په هوایی ډګر کې دوهم ترمینل‬ ‫د چرتاپتیي شیوجی نړیوال هوایې ډګر ښکلی متځی سږ کال‬ ‫د فرورۍ په میاشت کې پراستل شو دې متځي په خپل بر کې‬ ‫څه باندې څلور میلیون مربع فت ساحه نیولې ده او د ساعت‬ ‫تیرۍ هر ډول سامان پکې شته دی‪ .‬دا متځی په څلورو ساحو‬ ‫کې جوړ شو یدی‪ ،‬او‪ ۱۸۸+۲۰‬د چیک‪-‬این غريف لري‪ .‬د خلکو‬ ‫د تګ راتګ د اسانه کولو لپاره دلته د مهاجرینو لپاره شپیته‬ ‫کاونرتونه (د خرڅالو مېزونه) دي‪ ۱۲۴ ،‬امنیتي پوستې دي‪۴۱ ،‬‬ ‫د مسافرو د تللو لینونه‪ ۴۷ ،‬زینې او ‪ ۷۳‬لیفتونه لګیديل دي‪ .‬د‬ ‫نړیوالې او کورنۍ کارګو‪ ،‬امنیتی مسئلې او نورې چارې تر یو‬ ‫چرت الندې تر رسه کیږي له دې امله ټول کار په ډیر اغیزمن‬ ‫ډول مخې ته ځي‪ .‬د عملیاتو یو بل اغیزمن تدبیر دا دی چې‬ ‫د هوایي ډګر ټول کارونه د یو مرکز څخه کنرتولیږي‪ ،‬د دې‬ ‫ترمینل بڼه خورا عرصي ده؛ د دې ځای بیساری ښکلی ډیزاین‬ ‫او ښکال د هند د ميل مرغه طاووس له امله زیاته شوې ده‪.‬‬ ‫دلته درې کیلو مرته ښکلی څو پوړیزه دیوال د جایا په نوم‬ ‫هم شته دی چې په ښکلو ګروپونو او د دې تر څنګ په څه د‬ ‫پاسه پنځه سوه صنعتي کارونو‪ ،‬اليس صنعت کاریو‪ ،‬معامرۍ‪،‬‬ ‫تاریخي اثارو او برشي شیانو باندې مزین شو دی‪.‬‬

‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:39 PM‬‬

‫‪74‬‬

‫د دیا پرده چې په ‪ ۱۰۰۰۰‬خاورینو څراغونو ښایسته شوې ده نړیوالو مسافرینو ته ښه‬ ‫راغالست وایې‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Mumbai_Pashto.indd 75‬‬

‫له پورته څخه د ساعت ستنې مطابق‪:‬‬ ‫د بالی ووډ دیوال د ‪ ۴۱‬ټریولیټرز تر‬ ‫څنګ‪ :‬دلته د هرن مربوط ځینې شیان‬ ‫نسب شوي دي ددې تر څنګ یوه‬ ‫زینه هم شته دی‪.‬‬

‫‪Like‬‬

‫‪INDIAN Diplomacy‬‬

‫‪Follow‬‬ ‫‪@INDIANDiplomacy‬‬

‫‪Add‬‬

‫‪INDIAN Diplomacy‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:39 PM‬‬

‫‪75‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Mumbai_Pashto.indd 74‬‬

‫پرمختګ‬

‫انجرنی حیرانتیاوي‬ ‫د بندرا ـ وريل سمندري پول‬ ‫دا پول تقریبا پنځه زره افریقایي فیالنو په اندازه وزن لري‪ .‬او اوږدوالی یې‬ ‫‪ ۵.۶‬کیلو مرته دی‪ ،‬دا پول عرب سمرنګی د ممبي کلیوالې سیمې او دهمدې ښار‬ ‫جنويب برخې رسه نښلوي‪ .‬دې الرو ته د راجیو ګاندي د پول نوم ورکړل شوی دی‬ ‫او ګټه اخیستنې ته د ‪ ۲۰۱۰‬کال په مارچ کې چمتو شو‪ .‬دا ټولې اته الرې دي چې‬ ‫دوه یې بسونو ته ځانګړې شوې دي‪ ،‬د دې الرو جوړښت خورا هیښونکی دی‪ .‬د‬ ‫دې پول ستنې په سمندر کې لګول شوې دی چې ډیرې اوږدې دی همدراز د پول‬ ‫په جوړولو کې د پوالدی تارونو څخه هم ګټه اخیستل شوې ده‪ ،‬دې سمندرې پول‬ ‫د مهیم په کاواکه الره باندې د خلکو ګڼه ګوڼه بیخي کمه کړې ده‪ .‬په دې الر به‬ ‫د ورځې ‪ ۱.۲۵‬سوه زره موترو سفر کوو‪ .‬په دې الره به پخوا یو طرفه مزل څلویښت‬ ‫دقیقې نیولې مګر اوس د دې پول په جوړیدو رسه همغه مزل په اته دقیقو کې‬ ‫تر رسه کیږي‪ .‬د دې پول د جوړیدو له امله د ممبي د یو شمېر سیمو چاپیریالی‬ ‫وضعیت هم ډیر ښه شوی دی‪.‬‬ ‫اوس د بندرا‪-‬ویروسا د بحري الرې د جوړیدو په اړه وړاندیز شوی دی دا د‬ ‫وريل –بندرا پول شامل لور ته دی‪ .‬دا پول ‪ ۹.۹‬کیلو مرته اوږد پول به په سمندر‬ ‫کې ‪ ۹۰۰‬میټره جوړیږی‪.‬‬

‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:39 PM‬‬

‫‪76‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Mumbai_Pashto.indd 77‬‬

‫ایرکندیشن لرونکې بسونه‪ ،‬زړه راښکونکي ټکټونه‪،‬‬ ‫لفتونه او زینې‪ .‬دا د ممبې په ریل ګاډي کې د‬ ‫مسافرینو لپاره ډیره ارامتیا ور په برخه کوي‪ .‬د‬ ‫بندرا ‪ -‬وريل سمندري پول په ممبي کې د ترافیک‬ ‫اړونده ډیرې ستونزې هوارې کړې‬

‫عوامی ترانسپورت په ډیریدو دی‬

‫د ممبي د ریل ګاډي سیستم‬

‫د هند د ازادۍ څخه وروسته د تیر تاریخ‬ ‫په اوږدو کې د حکومتي سکتور له لورې‬ ‫په ممبي کې دا ملړنی ترانسپوريت سیستم‬ ‫دی‪ .‬دا ترانسپوريت سیستم د ښار ډیری‬ ‫اوسیدونکي د اسانتیاو څخه برخمن کړي‬ ‫دي‪ .‬د ‪ ۲۰۱۴‬د فرورۍ په ملړۍ نیټه دې‬ ‫ریل ګاډي په کار پیل وکړ‪ ،‬دا ریل ګاډی د‬ ‫ممبي د ښار په شامل لویدیځ کې د وداله‬ ‫او چیمرب تر منځ د ‪ ۸.۹‬کیلو مرته په واټن‬ ‫الر وهي‪ ،‬د دې ریل ګاډي په فعالیدو رسه‬ ‫د اوس خلک په پخوا په نسبت په نیم وخت‬ ‫کې له یو ځای څخه بل ځای ته سفر کوي‪.‬‬ ‫اوس په همدې الر څلور لوی بسونه په هرو‬ ‫پنځلس دقیقو کې تقریبا دوه زره درې سوه‬ ‫کسان له یو ځای څخه بل ځای ته وړي‪ .‬په‬ ‫ممبي کې د سیمه ییز پرمختګ اداره وایې‬ ‫چې اوسنی ریل ګاډی د ‪ ۶۵-۸۵‬واحدو تر‬ ‫منځ شور او اواز تولیدوي‪ ،‬د دوی په وینا‬ ‫د ممبیي د محيل بسونو شور د دې په‬ ‫پرتله خور زیات وو‪ .‬په ممبي کې د سیمه‬ ‫ییز پرمختک اداره به په ملړي پړاو کې‬ ‫شپږ ریل ګاډي کارولو ته وړاندې کړي او‬ ‫په دوهم پړاو کې به لس نور ورزیات کړي‪.‬‬ ‫د ریل ګاډي دا سیستم له چیمرب څخه تر‬ ‫جکوب ګردي سړک پورې ‪ ۱۹.۲‬کیلو مرته‬ ‫اوږدوالی لري‪ ،‬دا د جاپان د ریل ګاډي الین‬ ‫څخه وروسته دوهم سرت الین دی‪ .‬په ممبي‬ ‫کې دا پروژه د الرسن او توبرو رشکت او‬ ‫د مالیزیا یوې کمپنۍ له لورې پر مخ وړل‬ ‫کیږی‪.‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:39 PM‬‬

‫‪77‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Mumbai_Pashto.indd 76‬‬

‫اخرتاع‬

‫د نویو رسنیو اهمیت‬ ‫او ستونزي‬ ‫د هرن او ادب کارپوهان د نظري هرن او فن د عامولو لپاره د‬ ‫مخلتفې وسیلې او نوې رسنۍ کاروي‪.‬‬ ‫لیکوال‪ :‬پونم ګویل‬

‫د سپوږمۍ تیاره اړخ‪ ،‬سوراب دیب‬

‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 7:44 PM‬‬

‫‪78‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Art Story_Pashto.indd 79‬‬

‫د سچن جورج سبسنت د کالج لیکنه پاس سبود ګوپته‪ ،‬الندې انیش کپور‬

‫د همدې هڅو په بهیر کې د ملړي ځل لپاره کنرتول په موخه یو لړ ارګانونه اوس زمونږ د ژوند برخه‬ ‫سږ کال د هرن او ادب په جشن کې د انګلام په نوم ګرځیدلې ده‪ .‬پرمختليل تیلیفون او موبایل یې تر ټولو‬ ‫مجسمه نندارې ته وړاندې شوه‪ .‬دا مجسمه په ډیر ښه مثال دی‪.‬‬ ‫ښه انداز جوړه شوې ده‪ .‬د مجسمې کارکونو په کې‬ ‫د ادب او هرن په ډګر د نوې تکنالوژۍ او رسنیو‬ ‫سیمنټ‪ ،‬اوسپنه‪ ،‬جغل‪ ،‬او شګه کارولې‬ ‫ونډه خورا مهمه ده‪ ،‬د کومتچو په اند‪،‬‬ ‫ده‪ .‬مجسمه په داسې بڼه جوړه شوې‬ ‫اوسمهال د هیواد په اديب او هرني‬ ‫حتی د هند‬ ‫ده چې خلک یې په کتو رسه هیښ پاتې‬ ‫برخه کې د همدې رسنیو له کبله یو لړ‬ ‫میوزمونه هم د هنر‬ ‫کیږي‪ .‬د همدې ځای څخه یو څو مرته‬ ‫پرمختګونه شوي دي‪ .‬څه وخت مخکې‬ ‫او ادب په نړۍ کې‬ ‫هاخوا د زړو ټایرونو او اوسپنې څخه د‬ ‫ویدیویې‪ ،‬ګرافیکي اوداسې نورو وسیلو‬ ‫امله‬ ‫له‬ ‫پرمختګونو‬ ‫د‬ ‫کیلې یوه بیخونده جوړه شوې ونه والړه‬ ‫ونډه د رسنیو په ډګر کې خورا محدوده‬ ‫یوازې د لرغون اثارو‬ ‫ده‪ .‬دیبنجن روی د موټرو زاړه ټایرونه او‬ ‫وه‪ ،‬مګر اوس دې ډګ��ر ته ګڼ شمېر‬ ‫پاته‬ ‫ځای‬ ‫ساتلو‬ ‫د‬ ‫اوسپنې د دې لپاره راټولې کړي چې خلکو‬ ‫وسیلې راننوتې دي‪ .‬اوسمهال هر څوک‬ ‫نه شو‬ ‫ته د ضایع شویو اجناسو خپریدونکي‬ ‫د نوي عرصي وسایلو څخه په پوره توګه‬ ‫مشکالت ور په ګوته کړي‪.‬‬ ‫کار اخيل‪ .‬حتی د هندوستان میوزیمونه‬ ‫د تیکنالوژیکي انقالب له امله‬ ‫هم اوس د تیر په څري یوازې د لرغونو‬ ‫اوس خلک رسنیو ته په اسانه الرسسی لري‪ .‬د ‪ ATM‬اثارو د ساتلو او نندارې ته د وړاندې کولو ځای نه‬ ‫ماشین‪ ،‬د خرید او فروخت ترمینلونه‪ ،‬طبې کتنځي‪ ،‬دی‪ .‬د هندوستان میوزیمونو په دې برخه کې هم سرت‬ ‫د ترانسپورت پرمختللی سیستم او د صنعتي چارو د پرمختګ کړیدی‪ .‬د بیلګې په ډول په نوي ډیيل کې د‬ ‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:01 PM‬‬

‫‪79‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Art Story_Pashto.indd 78‬‬

‫اخرتاع‬

‫پورته‪ :‬شعاع‪ ،‬سوبدها ګوپتا الندې‪ :‬د انیش کاپور سوایمبه‬

‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:01 PM‬‬

‫‪80‬‬

‫ادب او هرن ميل ګالري په دې نږدې وختونو کې‬ ‫معارصو ادبې هڅو او اثارو لپاره یو سرت نندارتون‬ ‫جوړ کړی وو‪ .‬په دې نندارتون کې د ادب او هرن‬ ‫په ډګر کې د سبود ګپتا کارونه او هڅې نندارې ته‬ ‫وړاندې کړې‪ ،‬نوموړي د نویو رسنیو او مطبوعاتو‬ ‫ډګر ته ډیر خلک رامات کړي دي او خلک يې دې‬ ‫ته هڅويل چې د نویو وسیلو رسه اشنایي پیداکړي‪.‬‬ ‫د مطبوعاتو په نوي ډګر کې یوه بله مهمه‬ ‫څیره ده نلني ملني ده؛ د نوموړي اثار او کارونه د‬ ‫هندوستان په دوه نندارتونو کې نندارې ته وړاندې‬ ‫شول‪ .‬منيل د تیاتر‪ ،‬ویدیو‪ ،‬او داسې نورو فعالیتونو‬ ‫کې ډیر کار کړی دی‪ .‬د کسندره د ډالۍ په نوم‬ ‫د نوموړي د فعالیت یوه برخه د ودیرا د هرن په‬ ‫ګالرۍ کي نندارې ته وړاندې شوه‪ .‬نوموړي د خپل‬ ‫کار په دې برخه کې د تیر اديب او فرهنګي وضعیت‬ ‫په اړه کار کړیدی‪ ،‬د دې نندارې په ترڅ کې هغه د‬ ‫فیض محمد فیاض د شاعرۍ او همداراز د سمویل‬ ‫بکټ‪ ،‬هیرن مولر او مهشویتا دیو د کارونو په اړه کار‬ ‫کړی‪ .‬منيل په سیمه کې د اوسني کړکېچ او ظلمونو‬ ‫څخه یادونه کړې ده‪.‬‬ ‫په دې نږدې کې په لندن کې د ټاټ ګالرۍ‬ ‫په ګډه د خوج سټوډیو رسه د یوې نندارې پروګرام‬ ‫برابر کړی وو‪ ،‬د دې نندارې نوم‪ ،‬اواز‪ ،‬ځواک او‬ ‫خرب وو‪ .‬خوج د ډیرو نندارو او تجربو لپاره الر هواره‬ ‫کړېده‪ .‬په دې ننداره کې د ویدیو‪ ،‬اواز‪ ،‬دیجیتل‬ ‫مهارتونه او یو شمېر نو شیان نندارې وړاندې شول‪.‬‬ ‫همداراز میتوسن د یو افسانوي کتاب لیکلو ته د‬ ‫الرې جوړولو په موخه متني او فعالیتي مهارتونه‬ ‫نندارې ته وړاندې کړل‪ .‬د ډیيل اوسیدونکي پالوي‬ ‫پال په ویدیو کې د نای کیتي او شبکوش تر منځ‬ ‫د هسپانوي شاعر فدریکو او امریکایي شاعر جک‬ ‫سپیر د محاورې متثیل شوی وو‪ ،‬په ویدیو کې د‬ ‫دیيل او د سیايس اشعارو پر ځای کولو ویدیو نوره‬ ‫هم په زړه پورې کړې وه‪.‬‬ ‫په نوي ډیيل کې د اواز مهارتونه اوسمهال‬ ‫په نوې عرصي رسنیو کې د یو نوي کالس په څیر‬ ‫راڅرګندیږي‪ ،‬د هند د مهارتونو په جشن کې د‬ ‫(غوږ شه) په نوم غږیز پروګرام عامې نندارې ته‬ ‫وړان��دې شو‪ .‬په دې ننداره کې خلکو ډول ډول‬ ‫اوازون��و او محاورو ته غوږ نیولی وو‪ ،‬دا پروګرام‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Art Story_Pashto.indd 81‬‬

‫الندې چپ اړخ ته‪ :‬چپ شه انرت نیت! د سچرته ګولت لخوا‪ .‬ښي اړخ ته‪ :‬د انندیت دوته کار دی او په ملده خټه باندې کښل شوی دی‪.‬‬

‫د هندي او نړیوالو هرنمندانو له لورې جوړ شوی وو‪ .‬د د ژوند رسه ستونزې ګامل‪ .‬خلکو ته د خپلو کارونو د ښوولو‬ ‫کلکتې اوسیدونکې نبینه ګوپتې غږیزو کارونو ډير خلک لپاره دا زما لپاره یوازینۍ وسیله وه‪ .‬یو بل ځوان د کاغذ‬ ‫ځان ته ور مات کړي وو‪ ،‬کلپرتو هم په خپل کار کې د څخه هم کار اخیستی دی‪ ،‬د ډييل اوسیدونکی سچن جورج‬ ‫ابشارونو اوازونه‪ ،‬د مرغیو اوازونه‪ ،‬د سکو نري اوزونه او سبسنت د تیرو پنځو کلونو راهیسې د کاغذ څخه کار اخيل‪.‬‬ ‫داسې نور زړه راښکونکي اوازونه راټول کړي وو‪.‬‬ ‫هغه وایې چې ما به کاغذونه غوڅول او بیا به مې په دیوال‬ ‫کومتچو هم د اوازونو په پروګرام باندې کار کړی باندې ځړول‪ ،‬دې کار زما څخه څو کاله وخت ونیو د کاغذ‬ ‫دی‪ ،‬هغه به د ویدیویي ټوټو او د بنګلور د خلکو د کیسو د بڼې او شکل جوړولو زما څخه څو کاله وخت ونیو‪ .‬هغه‬ ‫ثبتولو لپاره یوه پروژه پر مخ بوزي‪ .‬دا پروګرام به وروسته پخپل وروستي کار کې د اخبارونو انبار کارولی دی او په‬ ‫په انټرنیټ باندې هم خپور يش‪ .‬د ګالرۍ‬ ‫دې توګه غواړي چې د کتابونو پر بنسټ هرن‬ ‫ریئس رینو موډي وایې چې د مطبوعاتو په‬ ‫او کاغذ تر منځ اړیکه جوړه کړي‪.‬‬ ‫پهنويمطبوعاتينړۍ‬ ‫ډګر کې نوي پرمختګونه اوس د دې المل‬ ‫لرغوين شیان د نویو نظریو د رامنځته‬ ‫اوس‬ ‫هنر‬ ‫غږونو‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫ش��وي چې هرنمندان په خپله ژب��ه خپل‬ ‫کولو لپاره اوس سرته رسچینه ده‪ ،‬د نیویارک‬ ‫اوازون��ه نړۍ ته ورس��وي‪ .‬نوموړې ت��ازه د‬ ‫اوسیدونکی سمنته برته د انتیکو هرني آثارو‬ ‫دیونويپیلپهبڼه‬ ‫تنموی سمنتا په نوم د پخوانیو کتابونو په‬ ‫څخه ښکلې ګډوله جوړه کړې ده‪ .‬او په همدې‬ ‫راڅرګندیږي‪،‬پههند‬ ‫اړه یو پروګرام جوړ کړی وو‪.‬‬ ‫معارصه دوره کې یې خ��ورا زړه راښکونکی‬ ‫کې اوس ډیر خلک په‬ ‫څلویښت کلن سچرته ګالوت هم په‬ ‫هرني اثر نندارې ته وړاندې کړی دی‪ .‬په تیز‬ ‫دې اړه خبرې کوي‪.‬‬ ‫دې برخه کې کار کړیدی؛ هغه د خپلو هڅو‬ ‫اسامين رنګه دیوال باندې پوست کاردونه په‬ ‫یوه منونه چې د (چپ شه انرت نیت) په نوم‬ ‫منظم ډول لګلول شويدي‪ ،‬دا کاردونه د هند‬ ‫ده د نوي ډیيل په ګالري کې نندارې ته‬ ‫د ایالتونو او کوچنیو ښارونو په اړه دي‪ .‬داسې‬ ‫وړاندې کړ‪ .‬په دې کې تقریبا مختلف غږونه شامل وو‪ .‬ویل کیږي چې دا کاردونه د هغه مهال دي په کوم چې هند‬ ‫دغه نومونه د شپیتو نصب شوو جارونو ټولکه وه چي د یو مستعمره هیواد وو‪ .‬د نوموړي په هرني کار کې انتیک‬ ‫‪ ۱۹۹۵‬کال راپيخوا تقریبا ‪ ۴۰۰۰۰‬بریښنالیکونه پکي شامل کتابونه د پالستیکي بوټو رسه لګول شوي دي‪ ،‬ویل کیږي‬ ‫ول‪ .‬د هر جار په دننه کي د کاغذونو ټوټي په ګردونو کي چې دا بوټي د تائلیند او چین څخه راوړل شوي دي‪ .‬د ‪۸۱‬‬ ‫پري وي‪.‬‬ ‫مې او د ‪ ۹۱‬مې پیړیو اصيل نخشې هم د انتیکو بوتلونو‪ ،‬ښکلو‬ ‫هغه وایې چې دغه د مشکالتو او ستونزو څخه ډک کاغذونو او داسې نورو اثارو په منځ کې شامل دی‪ .‬دا ټول‬ ‫اوازونه د دې څرګندوي کوي چې زه څومره د تکنالوژۍ اثار د برته مهتا د شخيص هڅو نتیجه ده‪.‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:01 PM‬‬

‫‪81‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Art Story_Pashto.indd 80‬‬

‫کلتور‬

‫مذهبي میله او‬ ‫دعاګاين‬

‫د وخت په تیریدو رسه په هند کې د مذهبي دودونو په پاللو کې د پام وړ بدلون راغلی دی‪ ،‬مګر‬ ‫عقیده‪ ،‬صمیمیت او کورنۍ اړیکئ تر اوسه هم د مراسمو د ملانځلو په وخت تر سرتګو کیږي‪.‬‬ ‫لیکواله‪ :‬سفرینا نشاد‬

‫په هند کې د فیستیوالونو ملانځلو د مراسمو پر‬ ‫مهال یا د هر څه پریامين وي یا کمښت او یا دواړه‬ ‫وي‪ .‬د بیلګې په ډول د عیسویانو د خوراک نه کولو‬ ‫په ټاکيل مهال کې اکرثه عیسوي مذهبه خلک د‬ ‫څلویښتو ورځو لپار د مذهبي مراسمو د ملانځلو‬ ‫په موخه هر څخه پریږدي‪ .‬په هند کې هره ورځ د‬ ‫خوښۍ یادونه را تازه کوي‪.‬‬ ‫مدري ګراس او پان کیک د څلویښت ورځنۍ‬ ‫مراسمو لپاره د خورکي توکو په لست کې مهم‬ ‫رول لري‪ .‬په هند کې دا مشهوره ده چې په کورونو‬ ‫کې نیاګانې خپلو کوچنیو ملسیو ته د عیسویانو د‬ ‫مذهبي روژې څخه مخکې کیک پخوي او هغوی‬ ‫ته یې ورکوي‪ .‬هر څوک د ریاضت دې میاشت ته‬ ‫دا ډول خواړه تیاروي‪ .‬دې ته په هند کې غوړه سه‬ ‫شنبه وایي‪.‬‬

‫د عیسویانو روژه‬

‫د دغه مراسمو په پیل کې د چهارشنبې ورځ د‬ ‫ملانځلو او دعاوو په پیل رسه د عیسوي مذهب‬ ‫د روژې ملړۍ ورځ وي‪ .‬خلک د تیر کال څخه د‬ ‫زیتونو سوځیدلې پاڼې د دې ورځې د مراسمو لپاره‬ ‫سايت‪ .‬پريان او مرشان ټولو هندیانو ته په تندي‬ ‫باندې د هندوانو مذهبي خاوره لګوي چې دا د‬ ‫اخالقو ښکارندوي کوي‪ .‬د دې مذهبي ورځو پر‬ ‫مهال د ټول هند څخه وګړي د توبې او پرهیزګارۍ‬ ‫په موخه د دنیاوي کارونو څخه د یو څه وخت لپاره‬ ‫الس اخيل‪ .‬په دې موسم کې خلک د غوښېؤ الکولو‬ ‫او خواږو د خوراک څخه الس اخيل‪ .‬همداراز د‬ ‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:19 PM‬‬

‫‪82‬‬

‫د ګالس مرال‪ -‬سنرتوم کلیسا‪ ،‬چینایي‪ ،‬هند‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Ester Story_Pashto.indd 83‬‬

‫وریته شوې مرغاوۍ د عیسویانود اخرت د خواړو یوه برخه ده‬

‫ټوله ورځ یا تر غرمې پورې روژه نیيس‪ .‬تر غرمې یا ماښام‬ ‫وروسته خلک روژه په غوښه یا وریجو باندې ماتوي‪ .‬د‬ ‫کرناټک خلک روژه کیچدي باندې ماتوي‪ ،‬ځینې خلک‬ ‫بیا په لوبیا باندې روژه ماتوي‪ .‬ځینې بیا په قیر باندې‬ ‫روژه ماتوي‪ .‬د هند په جنوب کې خلک بیا په دالو‪،‬‬ ‫سبزیو او وریجو باندې روژه ماتوي‪ .‬د تامیل نادو خلک‬ ‫اکرثه د جنويب هند په څېر کیچدي د روژې ماتولو لپاره‬ ‫کاروي‪ .‬چکني او جوس هم په ځینو سیمو کې د روژې‬ ‫ماتولو لپاره کارول کیږي‪.‬‬

‫تلویزیون د کتلو او ځینې نورو ټولنیزو چارو څخه پرهیز‬ ‫کوي‪ ،‬او د دې الرې ساتل شوې پیسې د خیرات په ډول د عیسویانو اخرت‬ ‫ورکوي‪.‬‬ ‫دا د هفتې مقدسه ورځ ده‪ ،‬په دې ورځ خلک ملانځنې‬ ‫زیتونو‬ ‫د‬ ‫ورځ‬ ‫په‬ ‫یکشنبې‬ ‫د‬ ‫خلک‬ ‫مخکې‬ ‫څخه‬ ‫د اخرت‬ ‫کوي‪ ،‬خواړه تیاروي‪ .‬دا ډول ملانځنې د هفتې د نیمې‬ ‫د پاڼو په راټولو کې بوخت وي؛ خلک په مختلفو شیانو شپې څخه پيل کیږي‪ .‬له دې وروسته بیا د همدې‬ ‫باندې خپل کورونه مزین کوي‪ .‬دوشنبه او‬ ‫ورځې ملانځلو لپاره ډول ډول تیاری نیيس‪.‬‬ ‫سه شنبه د کیرال په ایالت کې د وروستي‬ ‫خلک دا ورځ په مختلفو بڼو ملانځي مګر‬ ‫من أحد التقاليد‬ ‫خوراک په ډول د پیسها او یسشچیا په څېر‬ ‫ټول خلک د خوشالۍ څخه برخمن وي‪.‬‬ ‫المثيرة لالهتمام‬ ‫ملانځل کیږي‪ .‬په دې ورځو کې د کلیسا‬ ‫په دې ورځ ځینې خلک د کورنۍ رسه د‬ ‫في جنوب الهند هو‬ ‫مذهبي مرشان کلیسا ته د دولسو معتقدو‬ ‫تفریح لپاره وځي او ځینې نور بیا د خپلې‬ ‫إعادة سن العشاء‬ ‫ورتلونکو پښې پریمنځي‪.‬‬ ‫کورنۍ رسه یو ځای خواړه تیاروي‪ .‬په دې‬ ‫األخير‬ ‫پورې‬ ‫اوسه‬ ‫تر‬ ‫چې‬ ‫یو بل په زړه پورې دود‬ ‫ورځ کوچنیان هم ډير خوشاله وي؛ ځینې‬ ‫د هند په سویل کې د خلکو لخوا ملانځل‬ ‫کوچنیان د هګیو پوستکي ټولوي او بیا یې‬ ‫کیږي د عیسوي مذهب د روژې وروستۍ‬ ‫په ښکلې رنګونو باندې مزین کوي‪ .‬ځینې‬ ‫ماښامنۍ ده چې د دوی لخوا په پوره جوش رسه ملانځل کوچنیان هګۍ په پټ ځای کې پټوي او بیا د پيدا کولو‬ ‫کیږي‪ .‬د دې مراسمو لپاره د شېدو څخه چې کوکونټ‪ ،‬په موخه ورپسې ګرځي‪.‬‬ ‫خواږه او رسیدلې کیلې اچول شوې وي‪ ،‬مخکې له دې‬ ‫چې په دې خوراک پيل وکړي نو د بایبل څخه د وروستۍ‬ ‫ماښامنۍ په اړه یو څه برخه وایي‪ .‬د دې خوراک پر مهال‬ ‫د کورنۍ مرش په شيدو کې اپام اچوي او د کورنۍ هر‬ ‫د رنګ شویو هګیو لوښی‬ ‫غړي ته یې وړان��دې کوي‪ .‬کچیرې د شيدو څخه جوړ‬ ‫شوي خواړه کم وي نو بیا کیکونه ویيش‪ .‬د کورنۍ ټول‬ ‫غړي د دې خوارک لپاره راځي‪.‬‬

‫د جمعې ورځ‬

‫د دوی په عقیده په دې ورځ عیسی علیه السالم په‬ ‫دار ځړول شو یدی‪ .‬په دې ورځ سندرې ویل کیږي‪،‬‬ ‫دعاګانې لوستل کیږي او د هند په مختلفو برخو کې د‬ ‫مجسمو پسې د تدفین جنازې کیږي‪ .‬په دې ورځ خلک‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:19 PM‬‬

‫‪83‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Ester Story_Pashto.indd 82‬‬

‫کلتور‬

‫د قبیيل د زورواکي نښي‬ ‫لکه څرنګه چي په هندوستان کي د خال وهني مهارت مخ پر وړاندي روان دي‪ ،‬دلته د لرغوين‬ ‫ناګالینډ قبیيل د خالونو دودونو ته یوه لنډه کتنه کوو‬ ‫لیکوال‪ :‬سومنتا راتوړ‬

‫د زیاتو خالونو (ټیټوګانو) درلودونوکي د‬ ‫زیات احرتام خاوندان ول‪.‬‬

‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:48 PM‬‬

‫‪84‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Tattoo story_Pashto.indd 85‬‬

‫’سنت وهونکي‘ موناګا‬

‫د ښځو پر بدن خالونو (ټیټوګانو) د هغوي د ژوند د مختفلو مرحلو(واده یا پيغلتوب)‬ ‫منایندګي کوله‪.‬منایندګي کوله‪.‬‬

‫د رنګونو د رسامي د هرنمندانو د زیاتیدونکي تعداد ترڅنګ لوري به د ښځو پر بند مختلفو ډیزاینونو د هغوي د عمر د‬ ‫په هندوستان کي د خال وهني په هرنمندانو کي هم زیاتوايل مرحلو (واده یا پیغلتوب) منایندګي کوله‪.‬‬ ‫راغيل دي‪ ،‬چي اکرثه خال وهني د همدغو لرغونو خالونه او که څه هم دغه قبیله ال تر اوسه پوري شتون لري‪ ،‬ويل د هغوي‬ ‫ډیزاینونو نقل (کاپي) ده‪ .‬ويل دايس خال وهونکي هم شته چي په ښکار کولو باندي له ‪ 1960‬کال راهیيس بندیز لګیږديل دي‪.‬‬ ‫چي د هندوستان د لرغونو میراثونو د خوندي ساتني په لټه کي د خال وهني دغه هرنمند زیاتوي ”د دي لپاره چي خپل کلتور‬ ‫دي‪ .‬د نوموړو سنت وهونکو له جميل څخه مورانګام خالنګ چي ژوندي وسايت‪ ،‬هغوي د سپوږمي په رڼا کي د ځنګيل میښو‬ ‫او یا د کوم بل لوي ځناور ښکار کوي ځکه چي‬ ‫په موناګا هم شهرت لري د یادولو وړ دي‪ .‬د‬ ‫هغوي له د انسانانو د ښکار کولو اجازه نشته“‪.‬‬ ‫هغه ښوونځي د خال وهني له یوي سټوډیو رسه‬ ‫شکارچیانِ سر‬ ‫همدارازد نوموړي قبیيل اکرثه خلکو د عیسویت‬ ‫نښتي دي چي د آسام په ګواهاټي کي موقیعت‬ ‫تتوهایی بر روی‬ ‫دین قبول کړي په کوم کي چي د انسان وژل یوه‬ ‫لري او د ‪ 2012‬کال د دستمرب په میاشت کي‬ ‫سینه قلم می زدند‬ ‫کبیره ګناه ده‪.‬‬ ‫يي د شاګردانو د روزلو لپاره د خپل فن درواځي‬ ‫که سمبل ارواح‬ ‫هغه زیاتوي ”ایا له دايس یوي قبیيل رسه راکړه‬ ‫خاليص کړي‪ .‬هغه د لسو هفتو په یو کورس‬ ‫مردگان بوده است‬ ‫ورکړه بیرونکی نده؟ هغوي خوشحاله ندي ځکه‬ ‫باندي ‪ 1.2‬لکه هندي کالداري فیس اخيل‪.‬‬ ‫چي هغوي د بندیز له کبله خپل دستور له السه‬ ‫هغه د خال وهني زده کړي د فیشن ټیکنالوجي‬ ‫ورکړي‪ .‬دايس له هر چا رسه کیدلی يش‪ .‬دايس‬ ‫په ملی انسټیټوټ (‪of Institute National‬‬ ‫‪ )Technology Fashion‬کي تررسه کړي او غوښتل يي چي خپل فکر وکړي چي یوه روځ له خوب څخه رابیدار يش او درته وویل‬ ‫مرکز د هندوستان نوي ډیلی ته نقل کړي ويل هغه اکرثه وخت يش چي هغه دود او دستور چي ته او ستا پلرونو وررسه را لوي‬ ‫د هیواد په شامل رشقي برخو کي د نوموړي قبیيل د اوسیدونکو شوي وي او بیا ناڅاپي پري بندیز ولګولۍ يش څه احساس‬ ‫رسه مخ کیږي او غواړي چي د خال وهني په دغه لرغوين فن کي کوي‪ .‬هغوي ټولو بیګانو ته‬ ‫د همدي قبیيل پوسیله مخکي والړ يش‪ .‬له قیسو څخه دايس د شک په سرتګه ګوري نو‬ ‫‪Like‬‬ ‫‪INDIAN Diplomacy‬‬ ‫ښکاري چي نوموړي قبیيل به خلک وژل او د هغوي رسونه به له هغوي رسه راکړه ورکړه‬ ‫يي له ځان رسه خپلو کورونو ته راوړل‪ .‬دغو ځنګلیانو به د خلکو اسانه نده‪ .‬زه خپله د نوموړي‬ ‫رسونه د خپلوجونګړو باندي ځړول تر څو خلکو ته خپله زورواکي قبیيل اوسیدونکي یم نو له‬ ‫‪Follow‬‬ ‫ښکاره کړي‪ .‬همداراز به دغو ځنګلیانو په خپلو سینو باندي د همدي کبله د هغوي تبه زما‬ ‫‪@INDIANDiplomacy‬‬ ‫مړو ارواګاين د ستنو وهلو په وسیله انځور کويل‪ .‬دغه خال رسه جوړه ده‪ .‬ويل تر اوسه‬ ‫وهني (ټیټوګاين) به اکرثه وخت دهنديس ډیزاینونه‪ ،‬ټکي‪ ،‬او پوري هغوي د خپل دود او‬ ‫خطونه ول‪ .‬ويل هر چا به چي څومره زیايت خال وهني (ټیټوګاين) دستور په اړه زیات معلومات‬ ‫‪Add‬‬ ‫‪INDIAN Diplomacy‬‬ ‫درلودي هغومره به ورته خلکو د احرتام په سرتګه کتل‪ .‬له بل نه دي ترالسه کړي‪“ .‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:48 PM‬‬

‫‪85‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Tattoo story_Pashto.indd 84‬‬

‫مهمي پيښي او السته راوړين‬

‫د رسي سیاري‬ ‫ماموریت (میشن)‬

‫مانګالیان یا د مریخ پرشا او خوا مدارووهنکي سیاره‪ ،‬کومه چي د ځمکي او مریخ ترمنځ‬ ‫د هندوستان لومړي سیاره بلل کیږي او لږه موده وړاندي يي رسي سیاري ته خپل سل‬ ‫ورځني سفر پوره کړو‬

‫لیکواله‪ :‬پالوي ټاکور بوز‬

‫کیڼ اړخ‪ :‬د مریخ مدار‬ ‫پورتني برخه‪ :‬د بیړي پوسیله اخستل شوی تصویر‬

‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 5:45 PM‬‬

‫‪86‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Space Story_Pashto.indd 87‬‬

‫هغه وخت چي روسانو په ‪ ۱۹۵۷‬کال کي د لومړي ځل درستوايل د مانور څیړنه په الر واچول شوه او د هندوستان د‬ ‫لپاره خپل سټاالیټ فضا ته واستوه نو نړي ورت��ه ګوته فضايي بیړیو د تحقیق اداري یو راپورت خپور کړو چي د بیړي‬ ‫په خوله پايت شوه‪ ،‬او د همدي په نتیجه کي د نړي د د ویشنت لیکي مانور هم هغه شان درست دي لکه څرنګه‬ ‫پرمختللو هیوادونو تر منځ د فضايي بیړیو د جوړولو رقابت چي مته کیده‪ .‬همداراز به د ویشنت لیکي د مانور معلومولو‬ ‫پيل شو‪ .‬هندوستان په دغه وخت کي د نورو پر مختللو لپاره دري نوري څیړين د اپریل‪ ،‬اګست او ستمرب په میاشتو‬ ‫هیوادونو په پرتله لږ ځوان ښکاره کیده او د فضايي بیړیو کي په الر واچول يش‪ .‬د ځکمي ګیرچاپیر د شپږو مدارونو د‬ ‫د جوړولو لپاره يي په لومړي ګام کي په ‪ ۱۹۶۹‬کال کي د مطالعي او د مریخ د مانور د معلومولو څخه وروسته د ‪۲۰۱۳‬‬ ‫هندوستان د فضاي بیړیو د تحقیق اداره (‪ Space Indian‬د دسمرب په یولسمه د نوموړي بیړي سفر د مریخ د مدار‬ ‫‪ )Organisation Research‬پرانستله‪ .‬د هندوستان د په لور پيل شو‪.‬‬ ‫فضايي بیړو پالر ډاکټر ویکرم رسابی د هندوستان حکومت اوسمهال بیړي په ‪ ۱۶‬میلون کیلو مرته راډیويي واټن کي‬ ‫ته مشوره وکړه چي د نړي رسه رقابت و نه کړي‪ ،‬خو باید په واقع ده چي له همدی کبله د مخابري خربي تقریبآ د ‪۵۵‬‬ ‫دي برخه کي له چا څخه وروسته هم پايت نيش‪ .‬د همدي دقیقو ځنډ رسه مخامخ کیږي او بل هیڅ ډول تخنیکي‬ ‫زحمتونو په نتیجه کي د هندوستان د فضایي بیړیو اداري ستونځي نلري‪ .‬د فروري په شپږمه نیټه پنځه واړه آالت‬ ‫یو شمیر السته رواړين ولريل‪ ،‬چي د بیړیو لیږل يي په ‪( ۱۹۷۵‬اسباب) د مریخ په مدار کي په امتحاين ډول فعاله کړاي‬ ‫کال کي د اریاباتا په نوم سټاالیټ څخه پیل‪،‬‬ ‫شول او معلومه شوه چي په سمه توګه کار‬ ‫او ټر ټولو اخري بیړي يي د مانګالیان بیړي‬ ‫کوي‪ .‬د هندوستان د بیړیو د تحقیق اداري‬ ‫ده په ‪ ۲۰۱۳‬کال يي فضا ته ولږله او ال تر‬ ‫ریس ډیوی پرساد کارنیک ویيل ” مته ده‬ ‫نوموړي بیړي‬ ‫اوسه په خپل ماموریت کي مرصوفه ده‪.‬‬ ‫چي بیړي به د روان کال د ستمرب میاشتي‬ ‫د روان کال د‬ ‫په ‪ ۲۴‬نیټه د مریخ مدار ته ور داخله يش”‪.‬‬ ‫مانګالیان یا د مریخ او ځمکي ترمنځ د فروري میاشتي په‬ ‫هغه همداراز زیاته کړه چي ‪ ۲۰۱۳‬کال د‬ ‫هندوستان لومړي م��دار وهونکي بیړي یا دولسمه نیټه ‪190‬‬ ‫سیاره بلل کیږي چي لږه موده وړاندي يي‬ ‫هندوستان د فضايي پروګرام لپاره د یادوين‬ ‫میلون کیلو متره‬ ‫رسي سیاري ته خپل سل ورځني سفر پوره‬ ‫وړ ک��ال دي ځکه چي د (‪ )ISRO‬اداري‬ ‫واټن طي کړو‬ ‫کړو‪ .‬نوموړي سیاره د ‪ ۲۰۱۳‬کال د نومرب‬ ‫په دي کال کي دری قطبي بیړي فضا ته‬ ‫میاشتي په پنځمه د ‪ PSLV-C25‬پواسطه‬ ‫استويل د کومو له جميل څخه چي مانګالیان‬ ‫د ورځي په ‪( ۲.۳۸‬په دوه بجو او اته دریش‬ ‫د ځمکي او مریخ ترمنځ د هندوستان لومړي‬ ‫دقیقو) په رسیهارکوټه (‪ )Sriharikota‬کي د ساتیش داوان سیاره بلل کیږي د یادوين وړ ده‪ .‬مانګالیان د قطبي بیړیو‬ ‫(‪ )Dhawan Satish‬د فضايي اډي څخه واستول شوه‪ ،‬دغي پنځه ویشتمه بیړي او د ‪ ISRO‬اداري په پرله پيس ډول‬ ‫فضايي بیړي په سل ورځو کي د روان کال د فروري په دولسمه څلورویشتمه کامیابه تجربه ده‪.‬‬ ‫نیټه ‪ ۱۹۰‬میلون کیلو مرته الر ووهله‪ .‬ټاکل شوي چي دغه که څه هم د مانګالیان د استولو هدف د هندوستان د راکټونو‬ ‫بیړي به په ‪ ۲۱۰‬کي ‪ ۶۸۰‬میلون کیلو مرته الر طۍ کړي‪.‬‬ ‫د ویشتلو سیسټم‪ ،‬د فضايي بیړیو جوړول‪ ،‬اداره کول‪ ،‬ډیزاین‬ ‫دغه بیړي په دوامدار ډول په بینګالورو (‪ )Bengaluru‬کي کول او د عملیاتو توانايي په ګوته کول دي‪ ،‬ويل له بل لوري د‬ ‫د بیااللو (‪ )Byalalu‬له سیمي څخه د هندوستان د ‪ ISRO‬نوموړي بیړي اصيل هدف د هغي ټیکنالوجي جوړول دي چي‬ ‫د اداري له لوري تعقیب او رهناميي کیږي‪ .‬نوموړي بیړي د ځمکي او مریخ ترمنځ د پالن جوړولو‪ ،‬اداره کولو‪ ،‬ډیزاین کولو‬ ‫وروسته له هغي چي خپل پايت ‪ ۴۹۰‬میلون کیلو مرته سفر د او عملیاتو تر رسه کولو لپاره په کار وړل کیږي‪ .‬د نوموړي بیړي‬ ‫ټاکيل انرژی پوسیله طۍ کړي د ترمیم او مرمت لپاره اړتیا دویم هدف په رسه سیاره کي د ساینيس لږول شوو وسایلو په‬ ‫لړي‪.‬‬ ‫واسطه د مریخ مورفولوجي‪ ،‬مرنالوجي‪ ،‬سطحي خصوصیات او د‬ ‫د‪ ۲۰۱۳‬دسمرب په یولسمه نیټه د بیړي د ویشنت لیکي د امتوسفیر(اقلیم) را برسیره کول او معلومول دي‪.‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 5:45 PM‬‬

‫‪87‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Space Story_Pashto.indd 86‬‬

‫مرکه‬

‫کلن احمد عيل اوس هم عکايس کوي او هره ورځ له خپلې سټوډیو څخه لیدنه کوي‪.‬‬ ‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 4:58 PM‬‬

‫‪88‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Ahmed Ali_Pashto.indd 89‬‬

‫‘له ښکلو ښځو انځور اخیستل‬ ‫مې خوښیږي’‬ ‫د هندوستان د عکاسۍ پخوانۍ سپین ږیری‪ ،‬احمد عيل‪ ،‬د خپلې اته لسیزې اوږدې دندې‬ ‫په اړه وايي‪ ،‬کله چې هغه ‪ ۱۱‬کلن وو مور او پالر یې څنګه وهڅولو چې کامره پورته کړي او‬ ‫انځورونه واخيل‬ ‫لیکواله‪ :‬راجکامري ټي (‪)Rajkumari T‬‬

‫د ‪ ۱۹۶۸‬کال هغه ماسپخین زه کله هیرولی شم کله نړۍ د سینام یوې تر ټولو سرتې منونې ستیاجیت رۍ‬ ‫چې دغه لوړ ځوان د کلکتې (چې اوس ورته خلک کولکته (‪ )Satyajit Ray‬انځورونه اخیستي دي‪ ...‬چې دغه لیست‬ ‫وايي) په کید کوڅه کې زما د پیلیس کورټ په نوم سټډیو نه پای ته رسیدونکی دی‪ .‬عيل چې د عکاسانو تر منځ تر‬ ‫ته رادننه شو او له ما څخه غوښتنه کوي چې د هغه ټولو زیات عمرلرونکی ګڼل کیږي اوس ‪ ۹۳‬کلن دی‪ .‬خو‬ ‫انځورونه ورته جوړ کړم‪ .‬له ما څخه یې دا غوښتنه هم عمر یې د نوموړي هغه هرن تراوسه نه دی کمرنګ کړی‬ ‫وکړه چې د ماډلینګ ځینې کارونه هغه ته وسپارم ځکه چې په ‪ ۱۱‬کلنۍ کې یې ځان ته غوره کړو‪ .‬په هندوستاين‬ ‫هغه وخت ما د اعالنانو له څو ادارو رسه کار کاوه‪ .‬نه کالیو کې د ښکلو ښځو انځور اخیستل یې اوس هم د تیرو‬ ‫یوازې ما د انځورونه جوړ کړل بلکې هغه ته مې دا مشوره کلونو په څیر خوښیږي چې د ‪ ۲۰‬کلنۍ شاوخوا په چسته‬ ‫هم ورکړه چې د ماډلینګ کارونو لپاره ممبي ته الړ يش ځوانۍ کې به یې د انګلستان االصله هندوانو ښځو څخه‬ ‫ځکه په کولکتې کې د ماډلینګ کارونه ډیر کم او محدود په اغوستو هندوستاين کالیو کې انځورونه اخیستل‪.‬‬ ‫عيل اوس هم په پوره انرژۍ رسه د‬ ‫وو‪ .‬هغه ته مې د مراجعې کولو یو لیک هم‬ ‫کامرو په اړه خربې کوي لکه څنګه چې‬ ‫ورکړ تر څو د هندوستان د فلم په صنعت‬ ‫علي د ‪ ۱۹۳۰‬مو کلونو‬ ‫هغه په لومړي ځل له خپل مور او پالر‬ ‫کې د ځینې رولونو ترالسه کولو لپاره له‬ ‫له باکس کامرو څخه‬ ‫څخه د ډالۍ په توګه غوښتې وه‪ .‬د کلکته‬ ‫هغه رسه مرسته وکړي‪ ،‬دا د هندوستان‬ ‫د انځوریزې ټولنې بنیاد اخیستونکی‬ ‫د سینام مشهور ستوري امیتاب بچن رسه‬ ‫نیولې د نن ورځې تر‬ ‫غړی عيل وايي” په رینچي کې د بیشاپ‬ ‫د هغه د لومړۍ لیدنې پر مهال د مشهور‬ ‫ډیجیټل کامرو پورې‬ ‫ویسټکاټ ښوونځي په لور له مور او پالر‬ ‫عکاس احمد عيل تیرې خاطرې دي‪.‬‬ ‫او د هغو کامرو چې‬ ‫څخه د خدای په آماين پر مهال هغوی له‬ ‫امیتاب بچن هغه وخت په کولکته کې د‬ ‫نن ورځ یې مونږ په‬ ‫ما څخه وپوښتل چې د خدای په آمانۍ د‬ ‫بارچلونې له برډ او کو (‪ )Bird & Co.‬نومې‬ ‫خپلو مبایلونو کې‬ ‫ډالۍ په توګه لدوی څخه د څه يش مته‬ ‫کمپنۍ لپاره کار کاوه‪.‬‬ ‫لرو د عکاسۍ د‬ ‫لري‪ .‬نو ما لدوی څخه ‪ 6x9 cm‬اګفا کامره‬ ‫ن��ه ی����وازې ل��ه بچن څخه بلکې‬ ‫بدلیدونکې نړۍ‬ ‫وغوښته او رایې کړه‪ .‬زما مور نیيل سکس‬ ‫عيل د ډیرو ميل او نړیوالو نامتو څیرو‬ ‫شاهد دی‪.‬‬ ‫بۍ (‪ )Nellie Saxby‬چې انګلیسه وه‪ ،‬زه‬ ‫انځورونه اخیستي دي لکه د هندوستان‬ ‫عکاسۍ ته هڅومل او دوه کاله وروسته‬ ‫لومړی وزی��ر پنډیټ جواهر الل نهرو‪،‬‬ ‫یې ماته تر ټولو ښه کامره راکړه چې هغې‬ ‫د پاکستان د لومړي حکمران جرنال‬ ‫محمد عيل جناح‪ ،‬د هندوستان د مشهورې سندرغاړې کامرې له ما څخه لوی سړی جوړ کړ“‪ .‬په همدې رسه د‬ ‫لته منګیشکر‪ ،‬د انګلستان د ملکه الیزابیت‪ ،‬د نړۍ عيل د عکاسۍ د نړۍ سفر پیلیږي‪.‬‬ ‫عيل د ‪ ۱۹۳۰‬مو کلونو له باکس کامرو څخه نیولې د‬ ‫لومړی کس چې له لومړنۍ غره ختونکې ډلې (‪-ay‬‬ ‫‪ )Tenzing Norg‬رسه یو ځای د ایوریسټ غره رس نن ورځې تر ډیجیټل کامرو پورې د عکاسۍ د بدلیدونکې‬ ‫ته ختلی وو‪ ،‬د هندوستان مشهور فلم جوړونکی او د نړۍ شاهد پاتې شوی‪ .‬هغه وخت په وخت د عکاسۍ‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪10/03/14 4:58 PM‬‬

‫‪89‬‬

‫‪w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n‬‬

‫‪Ahmed Ali_Pashto.indd 88‬‬

‫مرکه‬

‫د هغو تخنیکونو شاهد هم وو چې فلش پوډر به شیندل اعالنونو او فهرست جوړولو ته اړتیا وه‪ .‬پدې کار رسه ما لوی‬ ‫کیدل او نن له هغه څراغ رسه رڼا کیږي چې مونږ یې په خپلو فرصت ترالسه کړ او ور ومې دانګل‪ .‬دا هغه خربي دي چې‬ ‫عيل له مونږ رسه رشیکې کړې او عيل هغه څوک دی چې‬ ‫مبایلونو کې هم لرو‪.‬‬ ‫هغه وایي چې په لومړیو کې به ما د ودانیو انځورونه د هندوستان د کوکا کوال د اعالن په لومړي کمپاین کې‬ ‫اخیستل او وروسته د اضايف پیسو ګټلو لپاره مې د خپلو همکار وو چیرته چې هغه له یوې ساړي اغوستې بنګالۍ‬ ‫ټولګیوالو انځورونه اخیستل‪ .‬په هغو ورځو کې عکاسۍ ډیر میرمنې څخه پداسې حالت کې عکس اخیستی وو چې د‬ ‫لګښت لرلو‪ .‬د فلم رولونه اخیستل‪ ،‬له هغوی څخه ګټل پورته سافټ ډرینک بوتل یې په الس کې نیولی وي‪.‬‬ ‫عيل د هندوستان د چټیش ګړ (‪)Chhattisgarh‬‬ ‫کول او د عکسونو په چاپولو ډیر لګښت راتلو‪ .‬حتی که ما‬ ‫به هره میاشت په جیب کې ‪ ۵‬روپۍ هم ولرلې‪ ،‬نو لدغه والیت په بستار (‪ )Bastar‬کې د قومونو په اړه د هغه‬ ‫کار څخه د خوند اخیستلو لپاره به رارسه کمې شوې‪ .‬ځوان د انځوریزو پروژو په برخه کې هم شهرت لري‪ .‬د هغه‬ ‫عيل له عکاسۍ رسه ډیرې ستونزې ګاليل ځکه کله به چې د نږدې ملګري جورج مونرو له عيل څخه غوښتنه وکړه‬ ‫چې له هغه رسه د بستار (‪ )Bastar‬په نرین‬ ‫خوب په کوټه کې ګروپونه ګل شول نو هغه به‬ ‫پور(‪ )Naraynpur‬کې د هغه د کار د تررسه‬ ‫د فلم په رولونو کار پیل کړ‪ .‬له عکاسۍ رسه‬ ‫له‬ ‫علي‬ ‫ځوان‬ ‫کولو لپاره ملګری يش‪ .‬وروسته د بستار‬ ‫زما د مینې د شاهد په توګه زمونږ د ښوونځي‬ ‫عکاسۍ سره ډیرې‬ ‫(‪ )Bastar‬په قومونو باندې د عيل کار د‬ ‫رسمعلم ماته اجازه راکړه چې د ذخیرې له‬ ‫قهوې د میز د کتاب په شکل ځان راڅرګند‬ ‫یوه کوچنۍ کوټې څخه ګټه پورته کړم او له‬ ‫ستونزې ګاللي‬ ‫کړ‪ ،‬بستار‪ :‬ورک میراث‪ ،‬هغه کتاب وو چې‬ ‫هغې کوټې څخه ما د عکس جوړونې او چاپولو‬ ‫ځکه کله به چې په‬ ‫د هغه په څیر د هغه مشهورې لور‪ ،‬هندې‬ ‫لیباټری جوړ کړ‪ .‬هغه وخت ما په ‪ ۱۹۳۷‬کال‬ ‫هاسټل کې ګروپونه‬ ‫لوبغاړې او ټولنیزې فعالې نفیسه عيل نړۍ‬ ‫کې ښوونځی پای ته رسولی وو او له هغې‬ ‫ګل شول نو هغه به‬ ‫ته ښکاره کړو‪ .‬دغه نامتو عکاس د بستار‬ ‫وړاندې مې د ځان لپاره نوم هم ګټلی وو‪.‬‬ ‫د فلم په رول کار‬ ‫(‪ )Bastar‬په طبیعي ښکال کې راګیر شو او‬ ‫موده‬ ‫د ښوونځي له پای ته رسولو لنډه‬ ‫پیل کړ‬ ‫په کال کې یو ځل به د دغه ځای لیدو ته‬ ‫وروسته‪ ،‬عيل نظر درلود چې هم د انجیرنۍ‬ ‫تلو‪ .‬عيل وايي چې ”د بستار د خلکو ژوند‪،‬‬ ‫او هم د هرن په کالج کې داخله واخيل خو د‬ ‫زده کړې دغې (پنځه کلنې) دورې د هغه زړه مات کړ‪” .‬ما رواجونه‪ ،‬صنعت او دودونه انځورولو تر شا زما دا راز وو‪،‬‬ ‫له عکاسۍ رسه دومره مینه درلوده چې هر کار کولو ته چمتو لدې وړاندې چې د پړانګانو په څیر چې یو وخت په نړۍ‬ ‫وم‪ .‬نو د مور او پالر په مشورې مې د عکاسۍ په لور مخه کې ډیر زیات وو ورک يش له ځان رسه ثبت کړم“‪.‬‬ ‫حتی نن هم عيل تقریباً هره ورځ له خپل هندوستان‬ ‫کړه‪ .‬د اعالنونو لپاره له صنعتي عکاسۍ رسه سم د انګلیسو‬ ‫کورنیو د انځورونو اخیستلو څخه نیولې‪ ،‬له یوه ځای څخه پارک کور څخه د لودیځ بنګال د کولکتې له زړه مرکز څخه‬ ‫بل ځای ته مې خپل حرکت ته دوام ورکړ او پدې بهیر کې خپله سټوډیو د سرتګو تر نظر الندې سايت‪ .‬د عکاسۍ په‬ ‫مې ډیرې ارزښت لرونکې تجربې لیديل او ترالسه کړي دي‪ .‬برخه کې د بدلون له کبله‪ ،‬دغه ډیر عمر لرونکی عکاس په‬ ‫هغه وخت هندوستان د انګلیسانو له پنجو څخه د خالصون ډیرې زیرکۍ رسه خپل عکس العمل څرګندوي‪” ،‬هره ګړۍ‬ ‫په حالت کې وو او د صنعت د جوړولو لړۍ وه چې پدغه بدلون ته اړتیا لري خو زه یې اوس هم په خپله طریقه کار‬ ‫بهیر کې تولیدیدونکي موادو لپاره د بازارموندنې په موخه کول ښه ګڼم‪“ .‬‬ ‫هند ليد‬

‫‪10/03/14 4:58 PM‬‬

‫‪90‬‬

‫مارچ‪-‬اپریل ‪2014‬‬

‫‪Ahmed Ali_Pashto.indd 91‬‬

A PUBLIC DIPLOMACY INITIATIVE OF THE MINISTRY OF EXTERNAL AFFAIRS back cover_Pashto.indd 91

10/03/14 4:53 PM

AVAIL SERVICES passport, visa, consular assistance

DOWNLOAD & WATCH pictures & documentaries on India

BE INFORMED about India’s Foreign Relations on the move and form your own opinions

FOLLOW YOUR PM on his visits abroad

KNOW MORE about how to undertake Kailash Manasarovar Yatra and Haj Pilgrimage

SHARE & CONTRIBUTE your views, pictures and suggestions

FIND THE NEAREST INDIAN MISSION/POST for emergency consular assistance

PLAY & PERSONALISE what you need, when you need

iPhone/ iPad All this and much more on your smartphone Ministry of External Affairs proudly presents “MEAIndia” - an integrated smart app for mobile and other hand held devices.

“MEAIndia” is now available for download on App Store and Google Play Store. Scan these codes to download -

back cover_Pashto.indd 92

Android Device Pashto

ASK YOUR MINISTER on the go, anytime, anywhere

10/03/14 4:52 PM