India perspectives nov dec'15 sinhalese

Page 1

bkaÈhd o¾Yk

29 jk fj¿u n ksl=;=j 6 n fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

fndaÜgq ksjdi( bkaÈhdfõ mdfjk iqfLdamfNda.s;ajh

m%.;sh cdka Odka fhdackd

Wreuh uÿfrhs kqjr fmdfydi;a w;S;h

ixjdoh úrd;a flda,s


fmdÜmqß bka È hdfõ meje;a ù ug ks h ñ; W;a i j nqkaä W;aiõ

rdcia:dkfha nqkaä k.rh nqkaä W;aiõ iufha § iÔù njla w;a lr .kS' thg idïm%odhsl ix.S;dx." ck k¾;k" ixialD;sl ixo¾Yk" Tgqjka me§u" .sks fl<s iy úúO ;rÕ we;=<;a fõ' ikaOHdfõ §" Èhd wdf,dalfhka k.rh wdf,dalj;a flfrk w;r pdïnd,a kÈfha bjqrej, hd{d fm< .efihs' ljodo( fkdjeïn¾ 28-30 fld;ek§o( nqkaä" rdcia:dka

w,amdYs W;aijï

fmreï;sÜgd ;drdjdoa fldÜgïl=is

w,amdYs W;aijh" flar<fha jvd;au kï oerE ;ekla jk" Y%S moaukNdiajdñ fldaúf,a § meje;a fõ' th foaj m%;sud kyjñka mj;ajkq ,nk jd¾Isl pdß;%hls' uyÕ=‍ f,i irik ,o w,swe;=ka iy ikakoaO fmd,sia lKavdhï j,ska fmryr úi,a iukaú;hla .kS' ljodo( fkdjeïn¾ 18 fld;ek§o( ;srejdkdka;mqrï" flar<h

lidrdf.daoa Èia;%slalfha fmreï;sÜgd ;drdjdÿ fldÜgïl=is oi Èk f;hdï W;aij flar<fha jvd;a lemS fmfkk f;hdï W;aijh fõ' th m%dka;fha jvd;au mer‚ l,d;aul W!refõ pdß;% j,ska tlls' ljodo( foieïn¾ 7-16 fld;ek§o( flar<h

.d,avka kdïfldÜ

fuu W;aijh ;sín; Ydka;=jr úoHd¾Ó" ;afidkaldmdf.a Wmka Èkh iy wjfndaOhg m;aùu wkqiaurKh lrhs' ,dvdla kqjr mqrd ish¨‍u wdY%u iy wfkl=;a f.dvke.s,s wdf,dalj;a lrkq ,efí' .d,avka kdïfldÜ ,dvdla kqjrekaf.a kj jif¾ ieureïj, wdrïNh iksgqyka lrk W;aijdrïNhls' ljodo( foieïn¾ 5 fld;ek§o( f,ya" ,dvdla

f,dal= W;aijh

f,dal= ke;akï pdf,da f,dal= kñka y÷kajk ;=kaÈk wiajkq ux.,Hh wreKdp,a m%foaYa ys fkdlafÜ f.da;%h úiska lrkq ,nk ieureuls' fkdlafÜ jrekaf.a ckm%sh pdf,da k¾;kh W;aijhg j¾Kh iy lS¾;sh f.k ths' ljodo( fkdjeïn¾ 25 fld;ek§o( wreKdp,a m%foaYa

wnq l÷lrfha isisr W;aijh

wnq l÷lrfha § iEu foieïnrhl§u wjika i;sfha isisr W;aijh uq¿ fohs' fuu ;=ka Èk W;aijhfhys úfYaIdx. jkqfha idïm%odhsl k¾;k" úúO m%ix." fmd<j,a iy .sks fl<s ixo¾Yk /ils' ljodo( foieïn¾ 29-31 fld;ek§o( wnq l÷lrh" rdcia:dka


fmrjok w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=udf.a tlai;a ckmo ixpdrh;a iu.ska bkaÿ tlai;a ckmo iïnkaO;d j, kj mßÉfPohla tla úh' ksõfhdala kqjr mej;s" tlai;a cd;Skaf.a ;sridr ixj¾Okh iuq¿fõ§" fudaä ue;s;=ud tlai;a cd;Skaf.a wdrlaIl uKav,h i|yd fõ.j;a ¨‍yqne÷ï m%;sixialrK iy úia;drK i|yd wjYH;dj wjOdrKh lf<ah' bkaÈhd úfoaY iïnkaO;d b;sydifha ;j;a iaurŒh lvbula igyka lrñka bkaÈhd - Ydka;slr ¥m;a iyfhda.s;dj iuq¿ ixioh w;r;=r fudaä ue;s;=ud Ydka;slr l,dmh —úYd, NjH;djla iys; úYd, id.r rdcH— f,i ¥m;a rdcH y÷kajd ÿkafkah' l,dmfha cd;Skaf.aa jdikdj wka;¾noaO ù we;s neúka" Tyq f.da,Sh wjia:d j, .=re;ajh ú;eka lsÍu ms<sn|j wjOdrKh lf<ah' jHdmdr iy wd¾Ólh jeäÈhqKq lsÍug" bkaÈhd - Ydka;slr ¥m;a iyfhda.s;d iuq¿ ixiofha fj<| ld¾hd,h kj È,a,sfhys blaukskau újD; flfrkq we;' ft;sydisl bkaÿ - tlai;a ckmo kHIaÀl .kqfokqj oYlhla iïmQ¾K lrk wjia:dfõ §" wms msgq yrjd n,ñka m%.;sfha udj; Tiafia tlsfkld cd;Ska Wmldr lr we;s wdldrh w.ehSula lruq' ta w;r;=r" bkaÈhdkq úoHd{hka ma,diaála msßiqÿ mka;sfha ãi,a njg mßj¾;kh lsÍfï kjHlrKh uQ,drïN lr we;' th jvd;a hym;a wm;h l<ukdlrKhla i|yd Wmldrj;a jkjd muKla fkdj kuq;a —bkaÈhdfõ § ksmojkak— jHdmdrh bÈßhg f.k hkafka o fõ' ÿria: wka;ÍlaI jia;= wOHhkh lsÍu u.ska iy ;drld moaO;s j, .eUqre úYaf,aIKhla mj;ajñka úoHd{hkag wNHjldY .fõIK m%h;ak ;Sj% lsÍug WmldÍ úh yels l%shdldÍ wNHjldY ksÍlaIKd.drhla i;= lr.;a bkaÈhdj weußld tlai;a ckmoh" reishdj iy cmdkhg miqj f,dalfha isõjk rg njg m;aúh' wms bkaÈhdfõ rx. Yd,dfõ úldYkh iy th yeuúgu iuld,Sk iudch m%ldYkh lsÍfuys iqlr jQ wdldrh mÍlaIdldÍj i,ld n,uq' wm ìßhdksfha mßj¾;kSh .uk ms<sno rdclSh ieureï j, wkq.%yd;aul m%Œ;Ndjhla fid,aodÿjka i|yd m%Odk wdydrh ùfï isg l;dka;rh —bjqï msyqï— msgqj, we| olajk neúka ta .ek oekqj;a jkak' wms ol=KqÈ. flar< m%dka;fha we,mamqId ys tu j¾.fha m%:uh jk wka;¾cd;sl fldyq fl!;=ld.drh ;=< ksrEms; ;ka;=uh wuqøjHhla ùfï isg lU" nquq;=reKq" fuÜg" ìï we;sß ghs,a iy u¿ ks¾udKh i|yd Ndú; ùu olajd fldyq flkafoa .uk Tng W.ka jkafkuq' bkaÈhdfõ jkdka;r ueo je;sr isák pdï iy iqfLdamfNda.S ksfla;k lrd .ukla mgka .ekSug fyda ldYaórfha iy flar<fha o¾YkSh fndaÜgq ksjdi u; ixpdrhla ie,iqï lsÍug —.fõIKh— fldgiska Tng úl,am /ila msßkeóu lrk mßÈ iajNdj O¾uhg ióm jkak' —ixjdoh— fldgfia §" úrd;a flda,s l%slÜ ;rej iu.ska uqyqKg uqyqK l;dnyla lrk w;r 19 ka my< ojiaj, isg bkaÈhdfõ fgiaÜ lKavdhfï kdhl;ajhg m;aùu olajd Tyqf.a .uk ms<sn| l;d lrkafkuq' o¾Yk

bkaÈh

29 jk

fj¿u

n ksl

=;=j 6

d

n fk djeïn¾ -foi eïn¾ 20

15

úldia iajrema

fndaÜ mdfj gq ksjdi( k iqf b Ldamf kaÈhdfõ Nda.s; ajh

m%.; sh cdka Od

ka fh dac

kd

Wreu uÿfrhs h kq

jr fm

dfydi;

a w;S;h

ixjd oh úrd; a fl

da,s

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

3

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


bkaÈhd o¾Yk

29 jk fj¿u n ksl; = j = 6 n fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

ixialdrl( úldia iajrema iydh ixialdrl( ksÅf,aIa älais;a úfoaY lghq;= wud;HdxYh ldur wxl 152, ta - wka;h, Ydia;%S Njka kj È,a,sh, 110001 bkaÈhdj ÿrl:k( 91'11'23388949, 23381719 *elaia( 91'11'23384663 fjí wvúh( http://www.indiandiplomacy.in Tnf.a m%;spdr $ úuiSï i|yd( osdpd2@mea.gov.in uelaiafmdaIqj¾ óähd .DDma bkaähd mqoa.,sl iud.u m%ldYl yd m%Odk fufyhqï ks,OdÍ( úldia fcdydß m%Odk úOdhl ks,OdÍ yd l<uKdldr wOHlaI( m%ldIa fcdydß úOdhl ixialdrl( fi!rí gkaLd m%Odk ld¾hd,h uelaiafmdaIqj¾ óähd .DDma bkaähd mqoa.,sl iud.u tall wxl Ô-0-ta, ìï uy," MIRA ixia:dms; ldur fldgia wxl 1 yd 2" BYaj¾ k.¾" u;=rd mdr" kj È,a,sh" 110065" bkaÈhdj ÿrl:k( +91.11.43011111, Fax: +91.11.43011199 CIN No: U22229DL2006PTC152087 Tnf.a m%;spdr $ úuiSï i|yd( indiaperspectives@maxposure.in úuiSï | MMGIPL i`oyd ÿrl:k( +91.11.43011111 *elaia( +91.11.43011199 www.maxposure.in

bkaÈhd o¾Yk wrdì" nydid bkaÿkSishd" bx.%Sis" m%xY" c¾uka" yskaÈ" b;d,shdkq" meIafgda" m¾ishka" mD;=.Sis" reishdkq" isxy," iamd[a[" fou< iy Ök NdIdj,ska m%ldYkh flf¾' bkaÈhd o¾Yk úldia iajrema, iu f,alï ^tlaiamS& iy ks, m%ldYl, úfoaY lghq;= wud;HdxYh (MEA), ldur wxl 152 “ta” l=¿K, Ydia;%S Njka, kj È,a,sh -110001 f.a m%ldYkhla jk w;r úfoaY lghq;= wud;HdxYh fjkqfjka m%ldYkh lrkq ,nkafka uelaiafmdaIqj¾ óähd .Dma bkaähd m%hsfjÜ ,sñgâ, (MMGIPL) tall wxl Ô-´-ta, ìï uy,, tïwhswd¾ta ixia:dmk ldur, fldgia wxl 1 yd 2, BYaj¾ k.¾, u:qrd mdr, kj È,a,sh - 110065, bkaÈhdj - úisks¡ bkaÈhd o¾Yk jirlg 6 jrla m%ldYhg m;a fõ¡ ish¿u ysñlï weúßKs¡ fuys m<jk ,sms” ie,iqï yd $ fyda PdhdrEm bkaÈhd o¾Yk ys wkque;sh we;sj Ndú;d l< fyda kej; ks¾udKh l< yelsh¡ MEA yd MMGIPL, úfYaI b,a,Sula fkdue;sj imhk ,o ksIamdok, w;a msgm;a, PdhdrEm, ie,iqï úksúoNdjh yd fjk;a oE j,g isÿjk ydks fyda mdvq ms<sn|j j.lshkq fkd,efí¡ iÕrdj ;=, we;s woyia w;HjYHfhkau MEA fyda MMGIPL ys woyia fkdjk nj i,lkak¡ tkak wm yd( http://www.facebook.com/MEA http://www.twitter.com/MEA http://www.youtube.com/MEA —bkaÈhd o¾Yk˜ msgm;a i|yd wdikak;u bka§h ;dkdm;s ld¾hd,h wu;kak¡

34


we;=<;

06

82

66

yjq,aldß;ajh

fudaä tlai;a ckmofha( úi,a oaùmd¾Yaùh in|lula, úi,a woyia iuqodhla.............................06

yjq,aldß;ajh

tlai;a wrdì tórh lrd <Õd ùu............................20

uqÿkam;alr.ekSu

kj b‚ula.......................................................... 58

uqÿkam;alr.ekSu fldÑ .=jka f;dgqm< iQodkï..................................60

kfjda;amdokh

yjq,aldß;ajh

iduqøSh ne£u( Ydka;slr yjq,aldß;ajh ;gq ,nh........ 24

ma,diaála ãi,a njg mßj¾;kh jk úg.................. 63

yjq,aldß;ajh

kfjda;amdokh

.súiqï fydaäfha oYlhla........................................ 30

fldyq( úma,jldÍ ;ka;=j.......................................66

.fõIKh

Wreuh

fndaÜgq ksjdihla u; wê iqfLdamfNda.s;ajh.............. 34

uÿfrhs kqjr fmdfydi;a w;S;h fidhd hdus............. 72

.fõIKh

Wreuh

yß; j¾K jk.;h............................................... 42

kdgl fmd;a È. yeÍu........................................... 76

m%.;sh

bjqï msyqï

refma( bkaÈhdkq ma,diaála uqo,a................................ 48

m<;=re imamdhula..................................................81

m%.;sh

bjqï msyqï

fnd,sjqvh reishdjg;a hhs......................................50

úYsIag ìßhdks l;dka;rh...................................... 82

m%.;sh

ixjdoh

cd;sfha wd¾Ól ia:dhS;dj Wfoids................................54

wjYH fudfydf;a l%Svlhd......................................88

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

5

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldß;ajh

fudaä tlai;a ckmofha( úi,a oaùmd¾Yaùh in|lula"

úi,a woyia iuqodhla iema;eïnrfha § 23-28 oskj, isÿ jqKq w.%dud;H fudaäf.a tlai;a ckmo ixpdrfhka uõìug ,enqKq foa bkaÿ - weußld iïnkaO;dj, kj wdlD;shla uqøKh l<d jeksh joka | udksIa pdkaoa

bkaÈhd o¾Yk

n

6

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


rgj,a 30 lg jeä .Kkl kdhlhka iu. yuq" f*dapk Q a 500 iy t,hsÜ ;dlaIK iud.ï 50 l m%Odk úOdhl ks,OdÍka iu. woyia fnod .ekSfï W;aij" tlai;a cd;Skf a .a iuq¿ folla weu;Sfï wjia:d" fyd¢ka ia:dk.; bkaÿ weußldkqjka 20000 la muK iu. iïnkaO;d ;yjqre lsÍu iu.ska k.r folla ;=< Èk yhl l%h s dldrlï /ils' kef.kysr fjrf<a isg ngysr fjr< olajd .=jkska ie;mqï oyia .Kkla mshdießhlg tla fjñka" w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;u = df.a fojk tlai;a ckmo ixpdrh ;=<k s a rdcH ;dka;l s% ixo¾Ykfha uqLH pß;fha ish¨‍u ixrpl" b;d Wiia ;,fha rdcH ;dka;l s% Ndjhla uqiq lrñka" Yla;h s " m%o¾YkSh .=Kdx." iucd; m%cdfõ ;Dma;h s iy iaurŒh yuq iu.ska uia;lm%dma; úh' fï úúOdmkak tfy;a wka;¾noaO ne¢hdjka h<s ke.S isák bkaÈhdjl iúia;rh o —21 jk ishjfia yjq,l a dß;ajh w¾: oelaùu— ms<n s | Èÿ,k oelaula o jQ w;r" ixYhjdoh iy kj wjia:d yuqfha cks;

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

7

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldß;ajh

jk fkdßiaiu q ;=<k s a ksrdjrKh ùula úh' tys,d ke.=Kq y~ iy ÿgq foa" w.%dud;H fudaä ue;s;u = df.a iema;eïn¾ 23-28 tlai;a ckmo ixpdrfhka uõìug w;ajK q q úi,a wjia:dj" bkaÿ - weußldkq iïnkaO;dj, kj wdlD;shla uqøKh lsÍula n÷ jQ w;r" th jHdmdßl" kfjda;m a dokSh" ;dlaI‚l iy jHjidhl;aj u.ska uQ,dOdr iemhqï ,eîh' tajdhska we;a; jYfhkau rdcH ;dka;l s% " wd¾Ól" Wmdh ud¾.sl iy ixialD;sl wxY we;=¿j ish¨‍u lafIa;j % , § nyqúO iïnkaO;d W;a mßudK .; lrk f,dalfha úYd,;u m%cd;ka;j % dohka i|yd uyÕ=‍ .kqfokqjl fmdfrdkaÿjla iy úi,a oajdmd¾Yaúl iïnkaO;djla fudaÿ úh'

tlai;a cd;Ska iy nyqmd¾Yaùh rdcH ;dka;l s% Ndjh tlai;a cd;Skf a .a wdrlaIl uKav,h yuqfõ flfrk fõ.j;a m%;i s xialrK iy úysÿùï" iema;eïn¾ 25 jk Èk ksõfhdala ys mej;s tlai;a cd;Skf a .a ;sridr ixj¾Okh iuq¿j" Ô - 4 rgj, kdhlhkaf.a iuq¿j" úYd, iy l=vd" rgj,a .Kkdjla iu. w.%du;Hjreka iu. yuq" tlai;a cd;Skf a .a wdrlaIl uKav,fha ks;H idudðlhka

bkaÈhd o¾Yk

n

8

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

;sfofkl= - tlai;a ckmoh" m%xYh iy ì%;dkHh - iu. fukau Ydka; úkaikaÜ yd f.%kvhska iy Ydka; ¨‍ishd kdhlhka wu;d w.%dud;H fudaä uy;d l< l;dj, yria lemqfï olakg ,enqK q f;audj úh' —wms tlai;a cd;Skf a .a ixúOdkh" tys wdrlaIl uKav,h o we;=¿ j" m%;i s xialrKh l< hq;= fjuq" túg th úYd, úYajikSh njla iy kS;Hkql, + njla w;a lr .kakd w;r wmf.a b,lal <Õd lr .ekSfuys ,d jvd;a ksfhdackd;aul njla iy M,odhS njla


kf¾kaø fudaä ue;s;=ud ksõfhdala tlai;a cd;Skaf.a ;sridr ixj¾Okh iuq¿j wu;hs

wdrlaIl uKav,h ;=< f,dj úYd,;u m%cd;ka;%jdohka” f,dal wd¾Ólfha m%Odk fufyhqïldrlhka iy ish¨‍u wfkl=;a m%Odk rgj, y~ wka;¾.; úh hq;=uh’ th 21 jk ishjfia wNsfhda. flf¾ wduka;%Kh lsÍfuys ,d jvd;a iqúi,a úYajikSh njla o kS;Hkql+, njla orkq we;s w;r jvd;a ksfhdackSh njla o M,odhS njla o fmkajkq we; kf¾kaø fudaä" bkaÈhdkq w.%dud;H

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

9

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldß;ajh

by<( Ô-4 rgj, - n%iS,h" c¾uksh" bkaÈhdj iy cmdkh - kdhlhka tlai;a cd;Skaf.a wdrlaIl uKav,h m%;sixialrKh lsÍu ms<sn|j ksõfhdala ys mej;s iuq¿fõ§¦ ol=fKa( w.%dud;Hjrhd ieka fcdaia ys äðg,a bkaÈhd rd;%S idofha §

iys; jkq we;"— ;sridr ixj¾Ok b,lal iuq¿j wu;d w.%dud;H fudaä ue;s;u = d l< l;dfõ§ mejiSh' tlai;a cd;Skf a .a uyd uKav,h úiska iïu; l< ,sÅ; mokñka idlÉPd wdrïN lsÍfï ;SrKhg iqn m;ñka" Tyq —ia:djr ld, rduqjla we;=<;— wdrlaIl uKav,fha m%;i s xialrK w;alr .ekSfï wjYH;dj u;= lr oelaùh' —wdrlaIl uKav,h ;=< f,dj úYd,;u m%cd;ka;j % dohka" f,dal wd¾Ólfha m%Odk fufyhqïldrlhka iy ish¨‍u wfkl=;a m%Odk rgj, y~ wka;¾.; úh hq;u = h' th 21 jk ishjfia wNsfhda. flf¾ wduka;K % h lsÍfuys ,d jvd;a iqúi,a úYajikSh njla o kS;Hkql, + njla orkq we;s w;r jvd;a ksfhdackSh njla o M,odhS njla o fmkajkq we;"— Ô - 4 iuq¿j wu;d Tyq mejiQ w;r cmdk w.%dud;H Iskf a ida wfí" c¾uka pdkai,¾ wekafc,d u¾l,a iy n%i, S ckdêm;s ä,aud refia*a o Bg iyNd.s jQy' ;sridr ixj¾Okh iy foaY.=K úm¾hdi w.%dud;H fudaä ue;s;u = df.a tlai;a cd;Ska weu;Su fukau oaùmd¾Yaúl yuqj, wfkl=;a mqkrdj¾; jQ fukau lemS fmkqKq f;aud úh' ;sridr ixj¾Okh ud¾.fhka oßø;dj uQf,da;m a dgkh lsÍu i|yd jQ bkaÈhdfõ lemùu Wmqgd olajñka" fudaä ue;s;u = d

bkaÈhd o¾Yk

n

10

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


—foaY.=K hql; a h s ˜ iy meßia fldam2a 1 ys m%;M s ,h ;=,; s iy wjfndaOd;aul tlla njg ;yjqre lsÍfï wjYH;dj .ek l;d lf<ah' —ish¨‍ fokdg <Õd úh yels iSudj we;=<; msßiqÿ iy mqk¾ckkSh n,Yla;h s w;alr .; yelshdj iy;sl lsÍug ;dlaIKh" kjHlrKh iy uQ,Hkh w;ska ikakoaO lsÍu ms‚i jk f.da,h S fmdÿ yjq,l a dß;ajhla— ;sr lsÍu i|yd wjYH;dj Tyq wjOdrKh lf<ah' iema;eïn¾ 28 Èk ksõfhdala ys § tlai;a cd;Skf a .a iduidOl iuq¿jla wu;ñka" iduidOl fufyhqï iïnkaOfhka jk ;SrK .ekSfï l%h s dj,sfhys ,d n,we‚ odhl rgj,a i|yd iqúi,a N+ñldjla i|yd w.%dud;H fudaä ue;s;u = d úfYaI m%ldYhla l< w;r mj;sk fyda kj fufyhqï i|yd 850 lska ieÈ n,we‚hla w;sf¾l jYfhka odhl lrùug;a ldka;d iduidOl ks,hkaf.ka Wiia >k;ajhla we;s w;sf¾l fmd,sia tall ;=kla Bg tla lsÍug;a jk wfmalI a dj fy,sorõ lf<ah'

jHdmdr i|yd;a ;ekla nyqmd¾Yaùh iy .K md¾Yaùh rdcH ;dka;l s% lghq;= yereKq fldg" w.%dud;H fudaä ue;s;u = df.a tlai;a ckmo ixpdrfha § w;Hql; a b,lalh jQfha forg w;r oDV

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

11

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldß;ajh

f*aianqla fudfyd; th bka§h w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;u = d fjkqfjka jQ mru idrj;a f*ain a l q a fudfyd; úh' ieka *%ekaii s f a ldafjys je;sr isák yel¾ p;%rY%h u; msyá s f*ianl q a uQ,ia:dkfha§ uq¿ ÿka k.rYd,d /iaùul§" f,dalfha úYd,;u m%cd;ka;j % dofha kdhlhd f*ain a l q a m%drïNl iy m%Odk úOdhl ks,Odß udla iql¾n¾.a iy iiïNdùj /ia jqKq Y%djlhka yuqfõ wka;¾l%h s d l< w;r /yekska ne¢ f,dalfha mqo. a ,hka iïnkaO lsÍfï ,d iudc udOH i;= n,h meyeÈ,sj fmkajd ÿkafkah' —ug kï" iudc udOH b;d jeo.;a ud¾f.damfoaYlhla njg m;aù ;sfnkjd" ug iïnkaO;djla we;s lr .ekSug fuj,ï ,nd § ;sfnkjd' th uf.a is;ú s ,s l%h s doduh fjkia lr ;sfnkjd"— fudaä ue;s;u = d mejiSh' iudc udOH úIhfhys w;sYh ,eÈ fhdaclfhl= jk" bkaÈhdkq kdhlhd" f*ain a l q a u; wkq.dñlhka jeä .Kkla isák f,dal kdhlhkaf.ka flfkl= f,i" —f,dal

bkaÈhd o¾Yk

n

12

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

kdhlhka iudc udOH j<ld ,sh hq;= fkdfõ" Bg iïnkaO úh hq;h = — hs mejiSh' fudaä ue;s;u = d äðg,a úma,jhla ud¾.fhka bkaÈhdj mßj¾;kh lsÍfï ;u wNs,dIS kHdh m;%h fy,s lf<ah' kuq;a f*ain a l q a uQ,ia:dkhg tla jQ 500 lg wdikak ck;djlf.a u;lfhys jecfUkakg hk fudfyd;la" iy rEmjdyskh s yryd th kerUQ wh w;r ;u uj oelSfuka bkaÈhdkq w.%dud;Hjrhd yeÕSï nr jQ w;r Tyqf.a fok;a l÷,ska f;ó .sfhah' —wm nd, jhfia miqjk wjÈfha" wmg jefvkakg lrkakg isÿ jQ foa fudkjdo" wm wi,ajeis ksfjiaj,g f.dia mSßis fiaÿjd" j;=r msfrõjd" f.orfodf¾ wdhdilr jev l<d' b;ska Tng is;d .kak mq¿jks orejka Wia uy;a lrkakg ujla l< hq;= oE' weh miq l< hq;= ud¾.h"— yeÕ=‍ïnr y~lska fudaä ue;s;u = d mejiSh' —th yqfolau kf¾kaø fudaä l;d mqj; fkdfõ' bkaÈhdfõ §" ;u


orejka fjkqfjka Ôú;h lem l< ldka;djka iy uõjreka ish oyia .Kkla isákjd'— ;u wjHdcNdjh iy jHjidh ud¾.fhka f,dalh fjkia l< orefjl= k.d isgù q u fjkqfjka iql¾n¾.a foudmshka .ek fudaä ue;s;u = d j¾Kkd uqLfhka l;d lf<ah' jeäÈhqKq lrk wka;¾cd, iïnkaO;d iy jHjidhl;aj ixialD;sh m%j¾Okh lsÍu ud¾.fhka bkaÈhdj kej; ú,di .ekaùfï Tyqf.a oelau fy,s lrñka" fudaä ue;s;u = d bkaÈhdj tlai;a ckmo fvd,¾ Üß,shk 20 l wd¾Ólhla f,iska oelSfï ;u isyk s h ms<n s |j meyeÈ,sj l;d lf<ah" cd;sl kej; k.d isgù q fï f;aud jdokhl wkqidrfhka .ïudk iy ÿria;r k.r iïnkaO lsÍu wNsmd% hhs' —wmg bkaÈhdj ;=< wêfõ. ud¾. fukau wêfõ. wka;¾cd, ud¾.;a wjYH lrkjd' bkaÈhdfõ ish¨‍u .ïudk ,laI yh m%ldY ;ka;= u.ska iïnkaO lsÍug ug wjYHhs'—

jfï( fudaä ue;s;=ud udla iql¾n¾.a iu.¦ by<( ieka fcdaia ys fg,aid fudag¾ia ksjyfka§

iy nyqme;slv wd¾Ól yjq,l a dß;ajhla ;sr lsÍu ms<n s |jh' bkaÈhdkq j¾Ok YlH;dj §ma;u s ;aj mej;s jljdkqjl" ksõfhdala kqjr .; l< m<uq Èk w.%dud;H fudaä ue;s;u = d weußldkq jHdmdßl f,dalfha oejeka;hka fj; wd;aóh w; È.= lsÍula lf<ah" tys m%;M s ,h jQfha f*dapk Q a 500 iud.ïj, m%Odk úOdhl ks,OdÍka iy uQ,H f,dalfha iq,; a dkajreka iu. Wfrka Wr yuq .Kkdjla tla lr .ekSuhs' /yekska ne¢ f,dalfhys ikakf s õokfhys jeo.;a isym s ;aj ;nd .ksñka" bkaÈhdkq w.ue;sjrhd udOH iy úfkdaodiajdo l¾udka;fha ks, orkakka yuq jQ w;r ikakf s õok há;, myiqlï by< kxjd,Sug iy ikakf s õok úYaj úoHd,hla fyda bkaÈhdj ;=< ikakf s õok wOHhkfha mSÀldjla orñka bkaÈhdkq ikakf s õok l;dka;rfha fldgila jkakg Tjqkf a .a mQ¾j l%h s dldÍ N+ñldj b,a,d isáfhah' Tyq Tjqka Èßu;a lrñka wka;¾.;h l,dmSh NdIdj,ska ixj¾Okh lrk f,i;a fuh Tjqkf a .a bkaÈhdj fjkqfjka jQ wdfhdack ie,iqï iu. .,md .kakd f,i;a mejiSh' w.%dud;H fudaä ue;s;u = d" fÊmS fuda¾.ka iNdm;s - m%Odk úOdhl ks,Odß ceó vhsuka iy í,elaif a gdak"a fjda¾n¾.a

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

13

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldß;ajh

mskl a ia" flaflawd¾" fckr,a weÜ,kaála" tawhsÔ bkaIj q rkai"a ghs.¾ .af,dan,a iy ksõfhdala rdcH fmdÿ úY%du wruqof,a m%Odk úOdhl ks,OdÍka we;=¿j" uQ,H wxYfha wêIaGdkYS,S m%Odk úOdhl ks,OdÍka /ila yuqúh' Tjqka lKavdhï f,i yuqùu yereKq fldg" w.%dud;H fudaä ue;s;u = d m%Odk fmf<a m%Odk úOdhl ks,OdÍka iu. ;ks ;ksj;a m%uL q lreKq .ek idlÉPd lf<ah" ta w;rg udiag¾ldâ m%Odk úOdhl ks,Odß - iNdm;s iy weußld - bkaÈhd jHdmdr ljqki a , s fha iNdm;s wfÊmd,a iska nka.d" ysgmq ksõfhdala k.rdêm;s iy f,dlayâ S udáka m%Odk úOdhl ks,Odß ueß,ska yQika iy há;, myiqlï oejeka;fhl= jk taBiS´ ;dlaIK ixia:dms;fha uhsl,a tia nDla o úh' fï ish¨‍u wka;¾l%h s d j,§" w.ue;s fudaäf.a flakøa h S b,lalh jQfha bkaÈhdfõ m%;i s xialrK l%h s dj,sfhka uqodyßk ,o kj wjia:d Woa§mkh lr oelaùu;a —bkaÈhdfõ§ ksmojkak— i|yd Tjqkf a .a odhl;ajh fiùu;ah' weußldkq iud.ïj,ska wdfhdack ms<n s oj ldKav.; m%;{ s d lsij s la fkdjQ kuq;a Tjqkf a .a iqnjd§ wdl,amh wkqj hñka" bkaÈhdj flf¾ weußldkq m%d.aOkh iy m%d.=KHh ms<n s | Wvqlr = e f;rmqu hful=g wfmalI a d l< yelalls'

bkaÈhd o¾Yk

n

14

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

;dlaIKh" kjHlrKh iy jHjidh w.%dud;H fudaä ue;s;u = df.a le,sf*dakh s d is,l s ka ksïk ixpdrfha jHqy.; f;aud ;%; s j a h jQfha ;dlaIKh" kjHlrKh iy jHjidh hkakhs" fuh bkaÈhdkq w.ue;sjrfhl= oYl y;rl§ ngysr fjr< lrd .sh m<uq wjia:dj f,i iksgy q ka úh' äðg,a bkaÈhd fufyjr m%j¾Okh lsÍu;a th M,odhl;ajh lrd /f.k tau i|yd tlai;a ckmo ;dlaIK oejeka;hkaf.a mQ¾j


by<( kf¾kaø fudaä ue;s;=ud ieka fcdaia ys mej;s 2015 bkaÿ - weußldkq wdrïNl iïnkaO;dj wjia:dfõ¦ wE; jfï( bkaÈhdkq w.ue;sjrhd f*aianqla mjqr w;aika lrhs

wm nd, jhfia miqjk wjÈfha" wmg jefvkakg lrkakg isÿ jQ foa fudkjdo" wm wi,ajeis ksfjiaj,g f.dia mSßis fiaÿjd" j;=r msfrõjd" f.orfodf¾ wdhdilr jev l<d' b;ska Tng is;d .kak mq¿jks orejka Wia uy;a lrkakg ujla l< hq;= oE' weh miq l< hq;= ud¾.h' th yqfolau kf¾kaø fudaä l;d mqj; fkdfõ' bkaÈhdfõ §" ;u orejka fjkqfjka Ôú;h lem l< ldka;djka iy uõjreka ish oyia .Kkla isákjd kf¾kaø fudaä" bkaÈhdkq w.%dud;H

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

15

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldß;ajh

bkaÈhd o¾Yk

n

16

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


vhiafmdardj iu.ska iïnkaO ùu( bkaÈhdkq ishjila fjkqfjka fÊtatï lsÍu th is,l s ka ksïkfha yojf;ys .%yKhg keUqre jQ ixo¾Ykhla úh" ta ix.S;h" k¾;kh iy úYd, Y%jKd.drh msÍ hk ;rï msßil —fudaä" fudaä— hkqfjka ke.+ WkaudokSh m%;r s djh iu.sk's f,dalfha úYd,;u m%cd;ka;j % dofha kdhlhd Tjqka bÉPd Nx.;ajhlg m;a fkdlrñka le,sf*dakh s dfõ iema uOHia:dkfha wiqka f.k isá 21000 la ;rï bkaÈhdkqjka fj; bkaÈhdkq ishjila ms<n s | ;u §ma;u s ;a oelau fy,sorõ lf<ah' —21 jk ishji whs;s ldgoehs yeu;sku a úuikq ,eì‚" 21 jk ishji bkaÈhdfõ ishji njg úYajdih cks; fõ.k tkjd'— fuu ñuqKu q " fï ;dlaIK iy jHjidh fulaldfõ jdih lrk fyd¢ka ia:dk.; bkaÿ - weußldkqjkaf.ka ieÈ" m%y¾Ihg m;a ckldh fj;ska ke.=Kq iaurŒh ;rx.fhka W;af;ackh úh' tlai;a ckmofhys isák ñ,shk ;=kla jk Yla;u s ;a bkaÈhdkq m%cdj u; wêl;r m%Yxidj m< lrñka" tkï forg w;r md,ï f.dvk.kakka f,i ke.Su ms<n s | igyk" fudaä ue;s;u = d" —fud<fha ydkshla fud<fha Èkqula njg m;a lrkafka flfiao— hkqfjka u;l ysák f,iska mejiSh' —wmg wefiaú - wms fuu fud< ydksh kj;d,sh hq;h = 's kuq;a bkaÈhdj —nyqr;ak jiqkoa rd— jls" tys ;j;a fud< rdYshla ìysjkq we;'— Tyqf.a l;dfõ§" bkaÈhdkq kdhlhd ;u wdKavf q õ wiSñ; .Kkla jk w;alr .ekSï iy md,kh jvd;a myiq" wd¾Óluh iy M,odhS lrjkq ms‚i rg ;=< äðg,a úma,jhla mqmr q ejd ,Sfï È.g wefok m%h;akhka ms<n s |j l;d lf<ah' Tyq ;u cd;sl uqod.ekSfï fÊtatï új¾;kh ;=< - fÊ - cdka Odka uQ,H ú§ï jev igyk" ta - wdOd¾ wkQmu wkkH;d m;%h" tï - cx.u md,kh ;=< iúia;rd;aulj oelaùh' IySâ N.;a isx jeks bkaÈhdkq ksrEmlhka flf¾ Wmydr f.;a;ï lrñka l< l;djl§" bkaÈhdkq kdhlhd kj bkaÈhdjla ms<n s | Èÿ,k úia;rhla mqfrdal:kh lf<ah" —kj wkkH;djla iy kj m%;r s Emhla— iu.sk's —th f,dal nexl=j" uQä fyda fjk;a ljr fyda m¾fhaIK ksfhdað;dh;khla fõjd" yeu wfhlau bkaÈhdj f,dalfha fõ.fhkau j¾Okh jk wd¾Ólh nj mjihs"— Tyq lka ìysß lrjk w;afmd<ika y~lg mejiSh'

l%h s dldÍ iyfhda.h fiùu;a fudaä ue;s;u = df.a foÈk is,l s ka ksïk ixpdrfha flakøa h S wruqK úh - is,l s ka ksïkh wv ñ,shkhla jk bkaÈhdkqjka - Tjqk;ßka fndfyduhla fyd¢ka ia:dms; ;dlaIK jHjidhlhkah - fjkqfjka jdi N+ñh ù we;' äðg,a rd;%S wdydrh oel=ï fm<yrla úh' ;dlaIK fhdaOhka iy mqfrda.dóka f.ka iqieÈ thg" bkaÈhdfõ Wmka uhsfl%dfid*aÜ kdhl i;Hd kdfv,a,d" iy .+.,a ys iqkoa ¾ mspdhs" wefvdaì ys ydkagdkq kdrdhka" fld,afldñ ys fmda,a fÊlíia iy isif a lda ys fcdaka fÉïn¾ia we;=<;a úh" w.ue;s fudaä ue;s;u = d olaI f,i úia;r imhñka äðg,a n,.ekajQ bkaÈhdjla ms<n s | ;u oelau bÈßm;a l< w;r .;jk yeu Èklu úoHq;a ud¾..; jk j¾OkSh ck.yKh Bg tla lsÍug Tyq iu;a úh' —th iuyr úg udkj b;sydifha olakg fkd,efnk" bkaÈhdfõ mßj¾;kh i|yd jk ;,fha jHjidhhls' yqfolau bkaÈhdfõ ÿ¾j,;u" ÿria;r;u iy oßø;u mqrjeishkaf.a Ôú; iam¾Y lsÍug muKla fkdj" kuq;a wmf.a cd;sh Ôj;a jk iy jev lrk wdldrh fjkia lsÍug jkakls"— tyq mejiSh' thg kï § ;snQ whqßka" —äðg,a rd;%S idoh—" jpkfha mßiudma; wre;sku a woyia idohla njg yereKq w;r is,l s ka ksïkh iy äðg,a bkaÈhdj fufyjr w;r OrŒh yjq,l a dß;ajhla uqød ;nkq ioyd kj úiagdjka újD; lrñka weÈ‚' bkaÈhdfõ tla tla m%dka; iy ;dlaIK iud.ï iu. yjq,l a dß;ajhla we;s lr .ekSug we;s uhsfl%dfid*aÜ ie,iqï wkdjrKh lrñka" kdfv,a,d fufia mejiSh" —f,dalfha oi foiska tk ck;dj n,.ekaùu ms‚i iduQyl s j jev lsÍug wmg ld,h Wod ù we;'— .+.,a m%Odk úOdhl ks,Odß iqkoa ¾ mspdhs yeÕSï Wmojk wkaoñka" bkaÈhdj fõ.fhkau j¾Okh jk — cd;sfha wdrïNl wjia:dj— f,i iy n, .ekajQ ;dlaIKh úma,ùh fjkil W;afmar % lhla f,i ye¢kaùh' fld,afldï ys fmda,a fÊlíia bkaÈhdfõ wdrïNl wjia:djka m%j¾Okh lsÍug wruqo,a jYfhka fvd,¾ ñ,shk 150 la fjka lsÍu ms<n s |j fy,sorõj lf<ah' fudaä ue;s;u = d miqj .+.,a uQ,ia:dkh fj; msúis w;r tys §" fijqï hka;% flf;a fhdaOhd" uQ,drïNhla f,i bkaÈhdfõ ÿïßh ia:dk 100 l wêfõ.S wka;¾cd, fiajd ia:dmkhla iemhSug;a wk;=rej B<Õ wjqreoafoa § ;j;a 400 lska tu fiajdj úysÿjd ,Sug;a ie,iqï wkdjrKh lf<ah' fudaä ue;s;u = df.a le,sf*dakh s d ixpdrhg bkaÈhdkq vhiafmdardfõ kdhlhka iy uqÿka

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

17

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldß;ajh

jvd ld,hla mqrd mej;s w;r jHdmdßl W!rejla .;s" ;,fha ;dlaIK od¾Ykslhka iu. Wmldr-Wmldr kdhlhka fofokdg Tìk f,i uQ,l s lreKq foig yuqùï o we;=<;a ù ;sì‚" wfkl=;a iïNdjkShhka Rcqju lsñfoñka fm!oa.,sl ridhkhla w;a lr w;r" wem,a m%Odk úOdhl ks,Odß áï l=l"a .;a Tjqyq tlsfkldg ;u uq,a kïj,ska wduka;K % h fgia,d m%Odks t,ka uqil a a iy f*ianl q a kdhl lr .;ay' udla iql¾n¾.a o we;=<;a úh' jev ìug bkaÈhdkq 21 jk ishjfia yjq,l a dß;ajh w¾: ksrEmKh kdhlhka l< ixpdrh bkaÈhdj fjkqfjka iud.u lsÍfï iqnjd§ msk; a r + hla ujdmdñka" forfÜ fidhd.;a —n,mjqr— - iQ¾h Yla;h s .nvd lr kdhlfhda foaY.=K úm¾hdi" iy wd¾Ól ne£ï ;eîu i|yd jk È.= ld,Sk .nvd Wmdx.h - wod< j, isg m%;s ;%i; a jdoh" fjí wdrlaIdj iy tlai;a lr .ekSu iy w;a lr .ekSu ms<n s |j b,lal ù cd;Skf a .a wdrlaIl uKav,fha m%;i s xialrK olajd ;sì‚" tu.ska bkaÈhdfõ fiajh fuf;la fkd,nk mrdihl úysÿKq m%Yk a j, mQ¾K fmfoiaj,g n,Yla;h s /f.k hdu j¾Kdj,shla .ek idlÉPd lf<dah' flfrkq we;' fudaä ue;s;=ud iema;eïn¾ 28 yuqfjka Wlyd.;a Tyqf.a —bkaÈhdj wdrïN lsÍu" iy Tndud úi,au w;alr .ekSu jQfha bkaÈhdj k.d isgù q u— kï oelau iu. ckm;s;=ud foieïnrfha§ meÍisfha meje;aùug iuuqy¾ q ; flfrñka" w.%dud;H fudaä foaY.=K kshñ; f.da,h S foaY.=K úm¾hdi ue;s;u = d —bkaÈhd - tlai;a ckmo úm¾hdi iy iuq¿j id¾:l tlla lr .kq jia wdrïNl iïnkaO;dj— kï mqfrda. wd¾Ól ne£ï ;yjqrejla ,nd .ekSug f,dalfha m%Odk dó yuqj weu;+ w;r tys § Tyq bkaÈhd ms<sn|j idlÉPd m%cd;ka;j % dohka w;r mQ¾j l%h s dldÍ wdrïN lsÍfï úma,jhla .ek i|yka l<y f,i tlaj jev lsÍfï tald.%;dj lsÍug úfYaI m%ldYhla lf<ah" jHjidhl WfoHda.h iy woyia j, n,h u.ska Woa§mkh ù .sfhah' jvd hym;a fi!LHhla m%j¾Okh l< yels jHdmD;s flf¾ b,lal lrk bkaÈhdkq jHjidhlhka yg uQ,l s wruqo,a iemhsh yels Ndr;a wruqo, fudaä ue;s;u = df.a w;ska Èh;a flreKq w;r" kjuq iudÔh Wmldrl ;dlaIK .ek i|yka lrñka kj iy mqk¾ckkSh n,Yla;s uQ,hka foi ne¨‍ï fy,k ,§'

Tndud iu. yuqj( t<fUk úi,a mshjr is;h s ïlrKhla WÑ; mßoafoka" w.%dud;H fudaä ue;s;u = df.a ih Èk tlai;a ckmo ixpdrh tlai;a ckmo ckdêm;s ne/la Tndud iy mS-5 rgj,a foll kdhlhka" ì%;dkH w.ue;s fâúâ leurka iy m%xY ckdêm;s *%ekafldhsia fyd,kafâ ue;s;u = ka,d iu. iema;eïn¾ 28 Èk yuqj,ska miqj ksudj ÿgqfõh' foaY.=K úm¾hdi" m%;s ;%i; a jdoh" tlai;a cd;Skf a .a wdrlaIl uKav,fha m%;i s xialrK iy by< ;,fha nyqmd¾Yaùh kHIaÀl wmkhk n,lrejka ^ish,a, wkqu; úh& ;=< bkaÈhdfõ idudðl;ajh fudaä ue;s;u = d fï kdhlhka ;=ka fokdu iu. l< idlÉPdj,§ lemS fmfkk f,i iksgy q ka úh' ckdêm;s ne/la Tndud iu. w.ue;s fudaä ue;s;u = df.a yuqj fhda.H mßÈu ksudjla jQ w;r thska mßo¾Ykh bkaÿ - weußldkq iïnkaO;dj, jvd;a hym;a foaY.=Khla igyka lrñka wjOdrKh úh' kdhlhka fofok w;r miajk yuqj mehlg

bkaÈhd o¾Yk

n

18

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


kf¾kaø fudaä ue;s;=ud tlai;a ckmo ckdêm;s ne/la Tndud iu. ksõfhdala ys§ 70 jk tlai;a cd;Skaf.a uyd uKav,fha úúO lreKq .ek l;d lrhs

j¾OkSh tlla ùuhs" wdishdfõ ;=kj a k úYd,;u ue;s;u = d" kHIaÀl iemhqïldr lKavdhu we;=¿j" wd¾Ólfha ixj¾Ok kHdh m;%h yjq,l a dß;ajhla lrd b,lal.; ld,rduqjla we;=<;" f.da,h S jYfhka f.k hdu bka isÿ jkq we;' fudaä ue;s;u = d —foaY.=K by< ;,fha kHIaÀl wmkhk n,jka;hka w;r úm¾hdi flf¾ wújdÈ; lemùula— bkaÈhdj ,nd idudðl;ajh i|yd bkaÈhdj flf¾ tlai;a ckmofha ÿka nj wjOdrKh l< w;r iuia; bkaÈhdkq iyfhda.h w.h lrñka woyia m< lf<ah' wdishd n,Yla;s ñY%Kfha mqk¾ckkSh uQ,dY%j, fldgi Ydka;l s r fõÈldfõ iyfhda.; s dj jeäÈhqKq lrñka by< ;,hlg f.k tafï ie,iqï ;u yjq,l a dß;ajfha Wmdh ud¾.sl fy,sorõ lf<ah' tlai;a cd;Skf a .a wka;¾.;h .eUqre lsÍug iy m%;s wdrlaIl uKav,fha m%;i s xialrK ;%i; a jdoh iy úm¾hdilrKfha bkaÈhdj —foaY.=K i|yd ,sÅ; mokñka idlÉPd § iómj iyfhda.; s dj oelaùug úm¾hdi fjkqfjka Èh;a lsÍug ;glh fmfy<s fjoa§" fomd¾Yjh ;S r Kh lf<dah' wújdÈ; lemùula— ckdêm;s Tndud fudaä ue;s;u = d fj; hful= ljr fyda ud¾.hla foiska ,nd § ;sfnk nj iy;slhla foñka tlai;a cd;Skf a .a n,;;a " w.% d ud;H fuda ä ue;s;u = df.a wjOdrKh lf<ah wdrlaIl uKav,fha iaÓr wiqkla iema;eïn¾ 23-28 tlai;a ckmo i|yd bkaÈhdfõ È.=ld,Sk wfmalI a dj ixpdrh bkaÿ - weußldkq iïnkaO;d fjkqfjka tlai;a ckmofha iyfhda.h m< lf<ah' j, kj jHdlrKhla úYd, jYfhka W;amdokh l< fudaä ue;s;u = d ckdêm;s Tndud iu. taldnoaO nj;a f,dalfha úYd,;u m%cd;ka;j % dohka w;r úÑ;% udOH fmkS isàulg yjq,a fjñka" —m%;i s xialrKh j¾K .;a iïnkaO;dj, idudkH Wiia nj kjuq flfrk tlai;a cd;Skf a .a wdrlaIl uKav,fha wdldrhlska i,l=Kq lrk nj;a fmkS hhs" úldYkh ks;H idudðl;ajhla i|yd bkaÈhdfõ wNsmd% h jk kj f,dal ms<f s j, u; Èfjk n,mEula w;alr fjkqfjka iyfhda.h §u .ek ud ckdêm;s .kq ms‚i jk iyfhda.; s dfõ kj udj;a újD; Tndudg ia;; = s lrkjd"— hkqfjka mejiSh' fudaä lrñks ta'

udksIa pdkaoa bkaÈhdj ,shhs cd,fha m%Odk ixialdrl jrhdh" www.indiawrites.org" bkaÈhdkq l;dj iy wka;¾cd;sl lghq;= b,lal lr.;a oajdrhla iy B-c¾k,hla fõ

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

19

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldß;ajh

tlai;a wrdì tórh

lrd <Õd ùu

fj<|du iy wdfhdackh" m%;s;%ia;jdoh iy n,Yla;sh kjÈ,a,sh yd wnqvdì w;r iïnkaO;dj, kj mßÉfPohla n, .kajkq we; joka | uhqÍ uql¾Ô

w.%dud;H fudaä ue;s;=ud wnqvdìfha fIhsla ihSâ m%Odk m,a,sfha §

bkaÈhd o¾Yk

n

20

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


kf¾kaø fudaä ue;s;=ud w.%dud;H Oqrfha kshe,s wjqreÿ tlyudrl ld,h ;=<§" Tyq bkaÈhdkq rdcH ;dka;%sl lghq;= m%dKj;a lsÍug wLKavj wjia:d fiùh" ióm ñ;=rka iu. kj È,a,sfha ne£ï .eUqre lrñka iy wfkl=;a yjq,alrejka iu. tys ksr;h by< uÜgulg f.k tñka lghq;= lf<ah' 2015 wf.daia;=fõ Tyqf.a tlai;a wrdì tñf¾Üia ixpdrh fuu ÈYdk;sh flf¾ ;j;a jeo.;a mshjrla úh' wjqreÿ 34 lska miq rfÜ ixpdrhlg tla jk m<uq bkaÈhdkq w.ue;sjrhd fudaä ue;s;=ud jk w;r th wdKavqj tlai;a wrdì tórh iu. ne£ï iqrlaIKh lsÍfuys ,d Wkkaÿj fln÷ oehs olajk Yla;su;a o¾Ylhls' ixpdrh w;r;=r §" oaùmd¾Yaúl kHdh m;%h u; iQpl m%Yak ;=kla Woa§mkh lrk ,§( uQ,H wdfhdack iy fj<|du" jeäÈhqKq lrk ,o Wmdh ud¾.sl yjq,aldß;ajhla iy úi,a n,Yla;s wdrlaIKh' m<uq ldrKfha §" b,lalh jkafka - úfYaIfhkau úYd, há;, myiqlï jHdmD;s j, -bkaÈhdfõ jvd;a ie,lsh hq;= uÜgulska wdfhdackh lsÍï tlai;a wrdì tórh md¾Yajfhka ,nd .ekSuhs' fuu wka;h foig" tór - bkaÈhd há;, myiqlï wdfhdack wruqo,ska fvd,¾ ì,shk 75 la wfmalaId lrk w;r tu.ska ÿïßh ux ;ekSu" jrdh" uydud¾." .=jka f;dgqm<" iy l¾udka; ;Sr bÈlsÍu i|yd iyfhda.h iemfhkq we;' úfoaY m%d.aOkh iy ;dlaIKh m%jdyhla ;=<ska m%;s,dN ,eîug bkaÈhdj fmkS isák w;f¾ tórh ish j;alï l+vh úúOdx.SlrKh lsÍug wjia:d fidhhs' Tõ" wfkl=;a f;,ska fmdfydi;a wrdì rgj,a j,g jvd idfmalaIl úúOdx.SlrKhla oeÍug tñrd;s wd¾Ólh

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

21

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldß;ajh

iu;a ù we;s kuq;a ta ish,a, ;ju;a f;,a fj<|m, kuq;"a tñrd;s úfoaY wud;H fIhsla wíÿ,a,d ìka u; hefmkq olakg ,efí' Tjqkaf.a wd¾Ól ihsâ w,a kdyahka úYd, jHdmdßl ksfhdað; msßilao iqnidOkh wkd.; jYfhka wdrlaId legqj kjÈ,a,h s g meñ‚fhah' lsÍug tf;r wdfhdack" tuksid" Wmdh ud¾.sl wxYfha ;j;a noaO jeo.;a fõ' ie,ls,a, oelafjk lafIa;%hla kï bkaÈhdj iy tórh bÈßhg hñka" forggu Tjqkf a .a ngysr wdishdj iy W;=re wm%sldj hk forggu mj;akd iïnkaO;d ;=<k s a mj;akd Tiafia m<s.ekSfï w;a;fkdau;sl Tjqkaf.a mj;akd iyl%h s djka W;af;da,kh lsÍug yeisÍula uqodyßk bia,dóh rdcH iïnkaO;d ;=<ska wfmalI a d l< yelsh' ish,a,g miqj" ;%ia; lKavdhul ke.Su jk mj;akd iyl%shdjka bkaÈhdj tórfha fojk úYd,;u w;r th l,dmfha wrdì iy wrdì W;af;da,kh fj<| yjq,l a re jk w;r tórh .,a*a fkdjk n,hka flf¾ nrm;< lsÍug wfmalaId wd¾Ólfha jvd;a n,iïmkak hka;% ;¾ckhla ù ;sfí' l< yelsh w;=ßka tlla fõ" kuq;a bkaÈhdfõ bkaÈhdkq - tór ne£ï j, ;=kajk f;jk yjq,l a reh' we;a; jYfhkau" iQpl me;slv kï" we;a; jYfhkau" fudaä ue;s;u = df.a tlai;a wrdì tór ixpdrfhka .,a*a iyfhda.s;d ljqkais,fha idudðl rgj,a iu. udihlg muK miqj isÿjk iyisoê a hla fkdjk bkaÈhdfõ iïnkaO;dj, msysá ;,h idïm%odhslju

w.ue;sjrhd tlai;a wrdì tórfha vqndhs ys l%slÜ l%Svdx.kfha§ bkaÈhdkq m%cdfõ ms<s.ekSï /<sh wu;hs

bkaÈhd o¾Yk

n

22

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


f;,a fõ' bkaÈhdj ish f;,a wjYH;dfjka ishhg 80 la muK wdkhkh lrk w;r tlai;a wrdì tórh thska ishhg kjhla imqrd,hs' foÈk ixpdrh w;r;=r §" fudaä ue;s;=ud ld¾h nyq, ld, igykla u; l%shd l< w;r Tyq wnqvdì" vqndhs iy uiaod¾ isá lrd ixpdrh lrkq olakg yels úh' f.da,Sh jYfhka ie,iqï iy .Dy ks¾udK uQ,djhj i;= ksrEmŒh fIhsla ihSâ m%Odk m,a,sh lrd msúiqKq w;r th —f,dalh tluq;= lsÍu— woyia lr f.dvk.d we;' Tyq wka;¾cd;sl wnqvdì k.rfha isák bkaÈhdkq fiajlhka yuqùu o lf<ah" tys úfoaY fiajlhka 26000 lg jeä .Kkla fiajh

lrhss" Tjqka jeä fokd bkaÈhdj" mdlsia;dkh" nx.a,dfoaYh iy fkamd,fhka meñ‚ whhs' iuia;h jYfhka" tlai;a wrdì tórh ñ,shk follg jeä bkaÈhdkqjkaf.a l¾uN+ñh fõ" Tjqka jd¾Isl weia;fïka;=j wkqj iEu j¾Ihlu fvd,¾ ì,shk 12 la uõrgg tjhss' we;a; jYfhkau" vqndhs ys §" 50,000 lg jeä bkaÈhdkqjkaf.a tluq;=jla bkaÈhdkq w.%dud;Hjrhdf.a weu;Su ms<s.;ay' fuh f,dj mqrd isák bkaÈhdkq vhiafmdardj fj; <Õd ùug Tyq ;=< mj;sk ks;H Wkkaÿj meyeÈ,sj fmkakqï lrkakls' uiaod¾ lrd fudaä ue;s;=udf.a ixpdrh wdl¾IŒh tlla úh" k.rh ;ju;a f.dv k.ñka mej;sh;a" 2006 § ia:dmkh lsÍu lrk ,oaols' fudaä ue;s;=ud flfrys uiaod¾ ys úfYaI;ajh iy úfYaIs; Wkkaÿj jkafka th kjuq ie,iqula iys; Wiia ;dlaIKfha kd.ßl ;ekam;aùu /¢ tlla jk w;r Y+kH ldnka msh i,l=Kla b,lal lr msysgjQjls' fuh fudaä ue;s;=udf.a —yqrenqyqá k.r— ms<sn| kshuq ie,eiqug iudk fõ' WodyrK jYfhka" .=crd;a wka;¾cd;sl uQ,H ;dlaIK k.rh" fudaä ue;s;=uka .=crd;a uy weu;s jYfhka isáh§ wdrïN lrk ,o uQ,drïNh" ;ju;a bÈflfrñka mj;sk w;r uiaod¾ úIhfhys ,d ikaikaokSh ixl,amhla wka;¾.; fõ' uiaod¾" —ldka;dr jdisodhl;ajh— W;af;da,kh lrñka" m%d:ñl jYfhka iQ¾h iy iq<x n,Yla;sh u.ska n,.ekafjñka ;sfí' jd¾;d jk mßÈ" k.rfhys mqoa.,sl hdkjdyk fkdue;s jk w;r fmdis, bkaOk Ndú; lrk lsisjla bv fokq fkd,nk tys fmdÿ m%jdyk fiajd u.ska wjYH;d imqrd .kq we;ehs wfmalaId flf¾' tys oekgu;a ßheÿrka rys; iajhxl%Sh yqjudre ldrl ffO¾h .kajk ld¾ ;sfí' uiaodrh wka;¾cd;sl mqk¾ckkSh n,Yla;s ksfhdað;dh;khla i|yd i;aldr imhkq we;s w;r tys uQ,ia:dkh mßfNdackh lrk n,Yla;shg jvd ksIamdokhla lsÍug ielfik m<uq f.dvke.s,a, fõ' uiaod¾ wdlD;sh bkaÈhdfõ § kej; lsÍu wjYH fkdjk w;r - fujeks jHdmD;shla foaYSh ;;a;ajhka j,g .e,fmk mßÈ wod< l< hq;= fõ furg iudk woyia iy jHdmD;s u; jev lrk" th ish ;sridr Ndjh ms<sn| .eg¿j,g ish;a úi÷ï fidhk mßoafoka" iSñ; iajNdúl iïm;a" ¥IKh iy ck.yK mSvk f,dalfha fiiai lK.dgqjg m;a lrjkq we;' fuu ikao¾Nh ;=<" Tyq úfoaY j,ska olsk mdvï iy woyia uõìug f.fkkq oelSu wdl¾IŒh fõ'

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

23

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldß;ajh

iduqøSh ne£u( Ydka;slr

yjq,aldß;ajh ;gq ,nhs

bkaÈhd - Ydka;slr ¥m;a iyfhda.s;dj kej; jrla Ydka;slr l,dmSh rgj,a iu. kjuq ine¢hdjl mshjr yuqfõ jrodk w;ayod n,hs joka | udksIa pdkaoa

bkaÈhd o¾Yk

n

24

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


bkaÈhdkq w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=ud cdhsmQ¾ ys mej;s bkaÈhd - Ydka;slr ¥m;a iyfhda.s;d ixio iuq¿fõ fojk yuqj wu;hs

th" N+f.da,Sh ndOl blaujd hk wfkHdkH yjq,aldß;aj n, .ekaùula u.ska yoj;a iy is;a iïnkaO lsÍfï" iduqøSh ne£uls' úldYh jk f.da,Sh ms<sfj,la ;=<ska bkaÈhdkq id.rfha iy Ydka;slr id.rfha ljqre;a uqyqK fok f.da,Sh wNsfhda. iy j¾OkSh uqLH ,laIK u.ska il%Sh fjñka" wf.daia;= 21-22 foÈk uq¿ ÿka bkaÈhd - Ydka;slr ¥m;a iyfhda.s;dj i|yd jk ixiofha Ydka;slr ¥m;a rdcH 14 kdhlhka iy ksfhdað;hka fj; rdcH ;dka;%sl w; È.= lsÍula bkaÈhdkq md¾Yjfhka isÿ úh' fuh bkaÈhdj úis;a cdhsmQrfha § i;aldrl jkakg fhÿKq yqfolau kj udihl ld, iSudjla ;=< l=vd kuq;a Wmdh ud¾.sl jYfhka jeo.;a msysàula ,o iïm;ska wdVH iduqøSh cd;Ska iu.ska mej;s fojk iuq¿j jQ w;r fuu l,dmfha rgj,a iu.ska l< m<uq tjeks rdcH ;dka;%sl uqK

.eiSu o úh' th ñ;%;ajfha wd;aóh .=Kh iy WKqiqï úksúÈ wka;¾l%shd iuQyhla jQ kuq;a yqfolau ffk;%slhla iy ksn| rdcH ;dka;%sl pdß;% j,g jeä hula úh' fomigu Èkqu fok yjq,aldß;ajhl Èÿ,k oelau iy iuq¿fjka ke.S wd úoHudk m%;sM, u.ska w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=ud úiska —úi,a NjH;djla iys; úYd, id.ßl rdcH— kñka y÷kajkakg fhÿKq rgj,a iu. bkaÈhdfõ iïnkaO;dj, wdlD;s kej; ks¾jpkh lsÍug fmdfrdkaÿ u;= ù wdfhah'

wka;¾ iïnkaê; brKï M, úi,a f.da,Sh ikao¾Nhla ;=< iïnkaO;d ia:dk.; lrñka" —Ydka;slr iy bka§h id.r l,dmh flf¾ f.da,Sh wjia:d iy wNsfhda. j, .=re;aj flakaøh— ú;eka lsÍu bÕsfhka m<

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

25

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldß;ajh

lrñka fudaä ue;s;=ud l;d l< w;r —id.r l,dm fofla iy wjg cd;Skaf.a jdikdj wka;¾ noaO ù we;s nj— wjOdrKh lf<ah' —l=vd ¥m;a rdcHhka l=vd N+ñ m%foaYhla f,ig ,>q úh yels iy we;eï úg jvd;a l=vd ck.yKhlska iukaú; ùug bv we;s kuq;a Tjqka wmg fjk;a ljr cd;shla yd iudkju jeo.;a fjkjd' fuu ldrKfha §" bkaÈhdfõ fjr< foig tk wfmalaIdfõ isis, /.;a iy wNsfhda.fha c,fhka ieÈ Woï r< Ydka;slr ¥m;a flf¾ o tl fiau fjkq we;"— Tyq mejiSh' iuq¿jg iyNd.s jQ Ydka;slr ¥m;a rgj,a w;rg l=la ¥m;a" fgdka.d" gqjd¨‍" kdjqre" lsßnd;s" jkqjdgq" fid,uka ¥m;a" iefudajd" kshq" md,djq" uhsfl%dkSishd" udI,a ¥m;a" *Sð iy memqjd ksõ.skshd we;=<;a úh' bkaÈhd - Ydka;slr ¥m;a iyfhda.s;dfõ fojk È.yereu úiska j¾Kdj,sh Tiafia fuu ;SrKd;aul Wmdh ud¾.sl yjq,aldß;ajh W;afma%rKh lsÍu i|yd jk wNs,dIS iy ish,a, wdjß; ksYaÑ; ie,eiaula ia:dmkh l<dh' iuq¿ yuqj fuu úldYkSh iïnkaO;dj( ixj¾Ok yjq,aldß;ajh" fj<|du

bkaÈhd o¾Yk

n

26

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


jfï( bkaÈhd - Ydka;slr ¥m;a iyfhda.s;d ixio iuq¿jg imeñ‚ rdcH kdhlhka ms<s.ekSfï iudpdrh my<( bkaÈhd - Ydka;slr ¥m;a iyfhda.s;d ixio iuq¿ kdhlhka w.%d kqjr gdÊ uy,a ys§

iy wdfhdackh" ;sridr iduqøSh wd¾Ólh$ks,a wd¾Ólh" foaY.=K úm¾hdi iy tlai;a cd;Skaf.a wdrlaIl uKav,fha m%;sixialrK¦ ms<sn| ixlS¾K ixl,amh jHqy.; lrk úi,a f;aud mska;+r myla ukdj meyeÈ,s l<dh'

ixj¾Ok yjq,aldß;ajh kj uQ,drïN /il i;aldrhla iu.ska kejqï msrjqula ld,dka;rhlg ks¾udKh lrkq we;s ixj¾Ok yjq,aldß;ajh bkaÈhdj úiska iuq¿ wjia:dfõ§ fy,sorõ l<dh' 2014 fkdjeïnrfha § *Sð rdcHfha mej;s bkaÈhd - Ydka;slr ¥m;a iyfhda.s;d iuq¿fõ m<uq yuqfõ §" cd;Ska 14 ka iEu wfhla i|ydu jd¾Islj ,nd fok ixj¾Ok iyh weußlka fvd,¾ 1250000 isg 200000 olajd jeälsÍu ksfõokh l< w;r iQ¾h n,Yla;sh we;=¿j úúO lafIa;%j, jHdmD;s iy há;, myiqlï i|yd ta fhofjkq we;' fuu jdrfha§" l,dmfha ck;dj fg,s-ffjoH iy fg,s-wOHdmk myiqlï i|yd m%fõYh w;ska in, lrkq we;s f;dr;=re ;dlaIK úoHd.drhla ne.ska tla tla Ydka;slr rgl bÈ lsÍug jk m%odkhl fudaä ue;s;=ud fy,sorõ lf<ah' mqyqKqj iy Odß;d f.dvke.Su lafIa;%j," bkaÈhdkq ;dlaIK iy wd¾Ól iyfhda.s;d mqyqKq jev igyk hgf;a jk l=á .Kk jeä lsÍu" *Sð l=á 110 la" iy wfkla rgj,a 13 ka tla tla rgla ,nk l=á .Kk 119 isg 238 olajd fo.=K lsÍug bkaÈhdj lghq;= l<dh'

jHdmdßl lghq;= jeäÈhqKq l< fj<|du iy wdfhdackh iu.ska ixj¾Ok yjq,aldß;ajh uqiq lrñka" bkaÈhdj l,dmfha laIqø" l=vd iy uOHu jHjidhhka ixj¾Okh ioyd wkqn, iemhSu msßkuk ,o w;r fmd,a ieliqï lsÍu" ù f.dú;ek jeäÈhqKq lsÍu iy Wla wiajekak jeä lsÍu ioyd hka;% ñ,§ .ekSu i|yd iyfhda.h ,nd foñka kej; n,d;aul lsÍu o wfmalaIdj fõ' kj È,a,sfha bkaÈhdkq jd‚c yd l¾udka; uKav, iïfï,kh ;=< bkaÈhd - Ydka;slr ¥m;a iyfhda.s;d fj<| ld¾hd,h újD; lsÍu fomd¾Yajh w;r wd¾Ól ne£ï jeäÈhqKq lrñka wdOdr imhkq we;' fuu Ydka;slr rgj, h<s;a ke.S isàu ms<sno uQ,sl

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

27

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldß;ajh

ixrplhla f,i fi!LHh i|yd m%uqLia:dkhla foñka" Ydka;slr ¥m;a l,dmfhys T!IO ksIamdok msßh;la iy fnodyereï uOHia:dkhla bÈlsÍug bkaÈhdj úiska msßkeóula l< w;r ta È.= lrñka jHdmD;sh i|yd Kh m%odk jev igykla msßkeuqjdh'

fm< lafIa;h % la f,i ke.S wjq;a we;s w;r" iuia ; l,dm fjkqfjkau tla l=ula iduqøSh wd¾Ólh fyda Ydka ; l s r ¥m;a rgl —wNHjldY iy Ydka;slr ;dla I K fhÿï uOHia:dkh— la ia:dmkh ¥m;a rgj,a ms<sn| ls Í fï ,d iyh ùug lrk ,o bkaÈhdkq iïfï,khla ms ß keóu ks f õokh l<dh' ¥m;a cd;Ska i|yd i;aldr flf¾ foa Y .= K úm¾hdi u.ska ujd mdk msßkeóug bkaÈhd ,o mj;a k d ;¾ck yuq f õ" foieïnrfha fhdackd l<dh ;sridr iduqøSh wd¾Ólh meßia kqjr È. yefrkakg kshñ; fldama iduqøSh iïm;a j, ;sridr ixj¾Okfha 21 f.da,h S foaY.=K iuq¿fõ m%;M s ,h b,lal iu.ska ks,a wd¾Ólh tfl,s lrñka" kj ;=,; s iy M,odhS tlla jk njg ;yjqre lsÍug" È,a,sh uqyqÿ Ôj m¾fhaIK ia:dk cd,hla iu.ska mqk¾ckkSh iy wfmalI a ; s mQ¾j l%h s dldÍ iyfhda.; s dj ;sridr fjr< iy iduqøSh mßfhaIKh ioyd jk i|yd mshjr .ekSug fomd¾Yajh tlÕ úh' wdh;kh ilia lsÍu ksfõokh l<dh' iduqøSh iyfhda.s;dj Yla;su;a lsÍug" 2016 § —iduqøSh tlai;a cd;Skaf.a wdrlaIl uKav,fha wd¾Ólh iy Ydka;slr ¥m;a rgj,a— ms<sn| cd;Hka;r m%;sixialrK( iyNd.s;aj f,dal ms<sfj, iïfï,khla ioyd i;aldr iemhSug bkaÈhdj tlai;a cd;Skaf.a uyd uKav,fha 70 jk ieisfha fhdackd l< w;r fjr< ksÍlaIKh iy c, .=K § Èh;a lsÍug wfmalaIs; ,sÅ; mokï idlÉPd úoHdj i|yd kdjql iyfhda.h iemhSug tlÕ úh' iu.ska kj Ôjhla ,nk wdrlaIl ljqkais,fha id.rh iu.sk"a wyia ;,h" iyfhda.; s dfõ bÈß m%;sixialrK l%shdj,sh iu.ska" fuu ;SrKd;aul

bkaÈhd o¾Yk

n

28

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


cdhsmQ¾ ys mej;s bkaÈhd - Ydka;slr ¥m;a iyfhda.s;d ixio iuq¿jg iyNd.sjk cd;Ska f.a kdhlhka

m%Yakh ms<sn|j Ydka;slr rgj,a bkaÈhd - Ydka;slr ¥m;a iyfhda.s;d iu. ióm WmfoaYkhla i|yd fudaä ixio iuq¿fõ fojk iuq¿j" bkaÈhd - Ydka;slr ue;s;=ud Èß .ekaùh' —wdrlaIl tuksid" Ydka;slr ¥m;a rdcH iu.ska ¥m;a iyfhda.s;d uKav,fha ks;H idudðl;ajh i|yd bkaÈhdfõ nyq me;slv yjq,aldß;ajh ixio iuq¿fõ bkaÈhdj flf¾ Tnf.a iyfhda.S úYd,kh lr we;s w;r ie;mqï fojk iuq¿j y~" wmf.a ld,fha § tlai;a cd;Ska oyia .Kkla wE;ska miqjqjo wd;aóh Ydka;slr ¥m;a fj; f.da,Sh ,laIKh iy ;=,kh jYfhka <xj ;nkakg iu;a úh' rdcH iu.ska ,nd fokq we;'— m%;sixialD; iy iuq¿ uÜgfï bkaÈhdfõ úia;D; tlai;a cd;Skaf.a wdrlaIl wka;¾l%shdldß;ajh nyq me;slv uKav,hla ;=< ks;H wiqkla i|yd È.= .ukl mgka Like yjq,aldß;ajh MEA INDIA bkaÈhdfõ wfmalaIl;ajhg fndfyda .eka u la fõ" Tjq k a f .a úYd,kh lr we; Ydka;slr rgj,a iyfhda.h olajhs' fy,sorõ l< isysk bkaÈhdj" ;u fldgi bgq lrñka" iy wfmalaId iu. Ydka;slr l,dmShjdoh msgqmig ;u n,h fhdojkq iuuqyq¾; jQ" iyNd.s;aj f,dal Follow ,en we;s w;r m%;sixialD; iy úia;D; wdrlaIl ms<sfj,la ;=< Wfrka Wrg ;nd @MEAINDIA uKav,hla ;=< l=vd ¥m;a ixj¾Okh jk rdcH tlaj .uka lsÍug fomd¾Yajh ioyd lemjqKq wdikhla ioyd iyh m, l<dh' ie,iqï lrhs' udksIa pdkaoa bkaÈhdj ,shhs cd,fha m%Odk ixialdrl jrhdh" www.indiawrites.org" bkaÈhdkq l;dj iy wka;¾cd;sl lghq;= b,lal lr.;a oajdrhla iy B-c¾k,hla fõ

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

29

n

Channel MEA INDIA

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldß;ajh

.súiqï fydaäfha

oYlhla

2005 bkaÈhd - tlai;a ckmo kHIaÀl .kqfokqj úiska bkaÈhdfõ wdo¾Yu;a iy m%.=Kkh fkdlrk iïudkkSh .=Kh ms<s.;a w;r tys kHIaÀl f,dalfha fldka jQ ;;a;ajh wjika lr oeóh

by<( ysgmq bka§h w.%dud;H bkaÈrd .dkaê ue;s‚h 1974 § fmdlardka ys§¦ ol=fKa( 1998 § fmdlardka ys§ kHIaÀl mÍlaIK myla mj;ajkq ,eì‚

bkaÈhd o¾Yk

n

30

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


bkaÈhd - tlai;a ckmo kHIaÀl .kqfokqfõ m<uq 10 jir ;lafiare lsÍug mgka .ekafï §" 2005 § .súiqu w;aika lsÍfï isg" bkaÈhdj tlai;a ckmoh fj;ska tlÿ kHIaÀl m%;sl%shlhla j;a ñ,§ fkd.;af;ah" hk ldrKh foi iqnjd§ weiska ne,Sug wiSre úh yelsh' kuq;a ljodj;a bgq fkdjqKq úYd, bÈß msïula f,iska iuia; .kqfokqj w;aysgqjd ,Su" fuh tlu idOlh f,i .ekSfï mokula u; kï" wdmaf;damfoaYuh jYfhka .iska f;dr jkdka;rhla u. yeÍu n÷h' .kqfokqj ljodj;a bkaÈhdj iy tlai;a ckmoh w;r kHIaÀl fj<|dula fkdùh' th Bg jvd ;rula úYd, fohla úh( bkaÈhdfõ wdo¾Yu;a m%.=Kkh fkdlrk iïudkkSh .=Kh ms<s.ksñka iy tys kHIaÀl jYfhka yqol,d jqKq ;;a;ajhg ;s;la ;nñka" iy l%shdj,sh ;=<" f,dalfha úYd,;u m%cd;ka;%jdoh iy f,dalfha jvd;au n,e;s m%cd;ka;%jdoh w;r iïnkaO;d j¾Okh lsÍu thhs' ;jo .kqfokqj m%odkh l<" fuu wka;h fj;g( bkaÈhdjg oeka f,dalfha ish¨‍u ;ekaj,ska hqf¾kshï wdkhkh lsÍug yelshdj mj;sk w;r kj m%;sl%shdldrl ñ,§ .ekSug idlÉPd mj;ajñka isà' tys kHIaÀl n, ckkh o jeä lrkq ,en we;' ldrKh iïnkaOfhka bkaÈhd - tlai;a ckmo iïnkaO;d jeäÈhqKq ù we;s w;r fj<|dfï isg m%;s ;%ia;jdoh olajd;a wNHjldY iyfhda.s;dfõ isg wdrlaIdj olajd;a tys M, úys§ ;sfí' 1974 uehs ui bkaÈhdfõ kHIaÀl mÍlaIK meje;aùu i|yd jQ ;SrKh iy wk;=rej 1998 uehs fma%rKh" yqfolau kHIaÀl lafIa;%h ;=< muKla fkdj fmdÿfõ Wiia ;dlaIKh ;=<;a bkaÈhdj flf¾ jQ yelshdjka iy l%shdldrlï iSud lsÍug yeuod mq¿,a l< iïndOl md,khla weußld tlai;a ckmoh úiska l%shd;aul lrkakg úh' fuhska woyia jQfha" bkaÈhdfõ wNHjldY jev igyka" WodyrKhla jYfhka" f.da,Sh ixj¾Okfha m%;sM, j,ska m%;s,dN fkd,enQ w;r tysu wdrlg úldYkh jkakg yer ;snQ njhs' iïndOl fya;=fjka bkaÈhdjg m%fõYh .; fkdyels jqKq fndfyda ;dlaI‚l úIhhsl kuH ixj¾ê; wdhqO moaO;s ;sì‚( yuqoduh iy isú,a fõÈldj, oaú;aj Ndú;h i|yd .; yels lsishï ;dlaIKhla yqjudre lsÍu iSudfjka msg; úh' oaùmd¾Yaúl uÜgfï §" fuu iïndOl bkaÈhdj iy weußld tlai;a ckmoh w;r iïnkaO;djg úI tl;= l< w;r th iS;, hqoaOfha f.dvg jeà ixreoaO úh' ks, jYfhka" bkaÈhdj iS;, hqoaOfha lsisÿ md¾Yajhla fj; iyfhda.h fkdÿka kuq;a th tlai;a ckmohg jvd ì| jefgkakg fmr fidaúhÜ ix.uh iu. Yla;su;a iïnkaO;d we;sj miqúh' oYl .Kklg miqj" f,dalh jgd N+ foaYmd,ksl

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

31

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldß;ajh

;;a;ajh l%ñl fjkiaùï j,g n÷ka jQ mßoafoka" kj È,a,sh iy fjdIskagkh" ne£ï ;r lr .ekSug W;aidy l< w;r" kHIaál iïndOl Tjqkaf.a fn,a,g jegqKq f;dKavqjla mßÈ l%shd lrk jeo.;a i,l=Kla úh' bkaÈhd - tlai;a ckmo isú,a kHIaÀl iyfhda.s;dj iy bkaÈhd - tlai;a ckmo kHIaÀl .kqfokqj mjd fydaä fmdf;a .súiqï f,i y÷kajkakg úh' fuu .súiqu i|yd rduqj 2005 cQ,s 18 jeks Èk ilia lrk ,oaols" th bkaÈhdkq w.%dud;H wdpd¾h ukafudayka isx iy tlai;a ckmo ckdêm;s fcda¾Ê ví,sõ' nqIa w;r taldnoaO m%ldYhls' wdishd - Ydka;slrh iu.ska ish úfoaY m%;sm;a;sh m%;s;=,kh lsÍug wjia:d fidhñka isá tlai;a ckmoh" fï ld,h uq¿,af,au iïndOl mSvkfhka ;udg úreoaOj ke.S isákakg mjd bkaÈhdj lghq;= lf<ka ;u >d;k wdikfha lvweKh bkaÈhdj nj ÿgq neúka" iy ;udg m%;súmdl jYfhka kHIaál m%Yakh ksrdlrKh lsÍug hq;=j we;s nj f;areï.;a fyhska" m%Odk f.da,Sh l%shdlrefjl= f,i ;udf.a wNs,dIhka f;areï.;a neúka ;SrKh fjkia lrkakg is;Sh' fu úia;rh i|yd f;dr;=re tl;= l< wfkla idOlh msßiqÿ n,Yla;sh i|yd jQ wjYH;djhs' ;sridr wdldrhlska bkaÈhdfõ j¾Okh jk n,Yla;s wjYH;d msßuid .ekSug fodaxldr fok bkaÈhdjlg kHIaÀl n,h ;SrKd;aul nj tlai;a ckmoh wjfndaO lr .;s'

bkaÈhd o¾Yk

n

32

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

uqÿfka( ysgmq bka§h w.%dud;H w;,a ìydß jdÊmdhs ue;s;=ud wdrlaIl wud;H fcdaÊ *¾kekvia iy ãwd¾ã´ m%Odks wdpd¾h ta mS fÊ wíÿ,a l,dï we;=¿ bkaÈhdkq úoHd{hka iu. nqoaOd wvúfha 1998 §¦ by<( fuu je,s jeáh ;=< je,s weiqreï j,ska jg fldg f.k 1998 § kHIaál mÍlaIK folla mj;ajkq ,eìK


jvd;a jeo.;au idOlh" j.lSfuka hq;a kHIaÀl n,fõ.hla f,i bkaÈhdfõ iqúfYaI yeisÍu w;HjYH f,isku a w;S; nrla f,i ;ukag oeKqkq fohska ;uka bj;a ùug tlai;a ckmoh wjOdkh fhduq lsÍuhs' bkaÈhdj flf¾ jH;sf¾lS wjia:djla msßkeóug wka;¾cd;sl m%cdj leue;af;ka miqjk nj weußldj ta;; a = .;a;dh' ;jo tneúka" bkaÈhdj tlai;a ckmoh iu.ska w;aika l< .kqfokqj ud¾.fhka" kHIaÀl iemhqïlrejkaf.a lKavdhu iu.ska lvf;d¨‍ uld .ekSug Bg yelshdj ,enqKq w;r" bkaÈhdj m%.K = kh fkdlsÍfï iïuq;h s i|yd w;aika lrefjl= fkdjQjo" Bg by<( ysgmq bka§h w.%dud;H wdpd¾h ukafudayka isx ue;s;=ud iy kHIaÀl fj<|dfï kshef,kakg wjirh m%odkh lrk tlai;a ckmo ckdêm;s fcda¾Ê ví,sõ' nqIa¦ my<( bkaÈhdkq w.%dud;H ,§' m%.K = kh fkdlsÍfï iïuq;h s widOdrK nj bkaÈhdj kf¾kaø fudaä ue;s;=ud tlai;a ckmo ckdêm;s ne/la Tndud iu. úYajdi l< neúka" weh ksrka;rfhkau th w;aika lsÍu m%;l s f a Iam l<dh" m%j¾;k kHIaÀl jqj;a" ieneúkau" fjdIskg a kfha iy n,j;=kg a ;u wú .nvd mj;ajd .ekSug kjÈ,a , f s ha kdhlhka g ;u rcfha iy bv foñka wfkl=;a rgj,g ;ykï m%.=Kkh fkdlsÍfï is ú ,a iudcfha iyDohka g th ta;; a = lsÍu;a" iduldó wruqKq ioyd kHIaÀl iïuq;sh widOdrK .ka k ka k g igkla lrka k g is ÿ úh' n,h ioyd m%fõYh ,nd .ekSug wka nj bkaÈhdj úYajdi tlai;a ckmo ckdêm;s fcda¾Ê ví,sõ' ish¨‍ rgj,g we;s whs;h s veye .ksñka l< neúka" weh nqIg a bkaÈhdj jH;sf¾lhla ,eîug iqÿiq th l%h s d;aul ùu;a jQ neúks' .kqfokqj ksrka;rfhkau jka fka ukao hkak idOdrŒlrKh lrd wdmiq meñfKkafka kï" th md¾Yaj th w;aika lsÍu i|yd isÿ jQ w;r bkaÈhdkq w.%dud;H fol ioydu Èkqu-Èkqu wjia:djla m%;slafIam l<dh wdpd¾h ukafudayka isx ue;s;u = dg ;u ks,fha uq¿ n,h fhdod .ksñka .kqfokqj iïu; lrjd .ekSug hqoO a hl ksr; ùug isÿ úh' we;a; jYfhkau" kj È,a,sfha úmlaIh mqÿu Wmojk ;rï ;shqKq iy uq,a .eUqßka fidhk tlla úh' th m%n, jQ ;rñka" md,l ikaOdkfhka jdudxYsl mlaI bj;aj .sh neúka miqj tlai;a m%.;sYS,S ikaOdk rch ì| jeàfï woaorg ;,a¨‍ úh' ia;=;s jkakg" wdpd¾h isx úYajdi Nx. fhdackdj ch.;a w;r 2008 § .kqfokqj ioyd md¾,sfïka;= iy;slh ,nd .ekSug iu;a úh' 2010 §" md¾,sfïka;=j kHIaÀl j.lSï kS;sh f.kd w;r thska kHIaál wk;=rl§ ish¨‍u j.lSu iy jkaÈ msßjeh iemhqïlrejka úiska oeßh hq;= nj lsheúK' fuhska jev ldrhdg iamEkrh ,enqK;a" 2014 § n,hg meñ‚ fudaä rch úiska m%Yakh ksrdlrKh lsÍug uQ,drïNhla .kakd ;=re" ft;sydisl .kqfokqfjka uykaisfhka Èkd .;a Like ish,a, iS;, .nvdjl ksoka lr MEA INDIA ;enQ whqrla Èia úh' iemhqïlrejka i|yd noaO rlaIK ixÑ;hla j¾;udkfha f.dv k.ñka mj;S" m%udohg jvd läkñka bgq flfrk Follow @MEAINDIA njg wfmalaIdjla ;nd .kakg ;rï lreKq mj;sk" bkaÈhdj iy tlai;a ckmoh kHIaál .kqfokqj tys mQ¾K YlH;dfjka hqla;j Channel W;af;da,kh lsÍug yelshdj ,nkq MEA INDIA we;s njg idOdrK fya;= ;sfí'

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

33

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


.fõIKh

fndaÜgq ksjdihla u;

wê iqfLdamfNda.s;ajh

ldYaórfha iy flar<fha is;a n|k iq¿ fndaÜgq ksjdi u;ska iajNdj O¾uhg jvd;a ióm jkak joka | iqm%shd w.d¾j,a

bkaÈhd o¾Yk

n

34

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


fndaÜgq ksjdi" ñßÈh hd;%dj f,iska o m%p,s;hs" w;sYh iqkaor fõÈldjla n÷ kï" od,a jefõ ieuúgu bkaÈhdkq iy tf;r ixpdrlhkaf.a fndaÜgq ksjdi yeu flfklau wksjd¾hfhkau m%Odk wdl¾IKhla njg m;a ù ;sfí' Tn kerôh hq;= fYalaiamsh¾ kdgH tl;=jls' wfkla fndaÜgq ksjdihla u; m<uq jrg ksjdvq .; w;g n,k úg" foúhkaf.a foaYh" flar<h" ;=< lrkafkl= fyda m<mqreÿ hd;%slfhl= jqj;a" w,xldr fndaÜgq ksjdi" idïm%odhsl .Dy ks¾udK jD;a;Sh jYfhka mqyqKqj ,enQ lKavdhula Ys,amh ms<sn| mqridrulg ysñlï lshhs' fyd|u fiajd iïmdokhla iu.ska Tnj wêl f,i mskjhs' rfÜ wE; wka; mdfjk mdrd§ih foll" ldYaórh iy flar<h" ldYaór ksïkfha l÷ j<,af,a úia;r bÈßm;a lrñka" l,dm oeyek ;=< .sf,kak' od,a jej ldYaór fndaÜgq fjkia f,dal folla ksfhdackh ueo fndaÜgq ksjdihla fj;ska ksjdi ixlS¾K lrhs' ixialD;sh" .Dy ks¾udK n,iïmkak ysud,h foi ne¨‍ï odre leghñka Ys,amh" iajNdj fi!kao¾hh" fiajd fy,Su hkq ir, wdiajdohls' c, w,xlD;j iy myiqlï j,ska ksjerÈju" noaO Ôú;h ldYaórfha idïm%odhfha foajodr ,Sfhka fndaÜgq ksjdi i;=j tajdfhau fldgila jk w;r fuu úi,a ksujd we; oeyeka.; ùula ;sfí' ldYaórh odreuh fndaÜgq lrd msúiSula

ldYaórfha od,a jeõ;,h u; ;ka;=uh fndaÜgq ksjdihla

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

35

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


.fõIKh

ldYaór fndaÜgq ksjdij, ks¾udK Ys,amh m%Odk jYfhka ì%;dkH wêrdcH hq.fhka n,mEï ,nd we;

bkaÈhd o¾Yk

n

36

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


Map not to scale

KASHMIR

oek isáh hq;=uh ldYaórfha ksjdvq .; lsÍfï ;j;a ruŒh me;slvla kï Ysldrd me§uhs' fuu odreuh fndaÜgq rEmShlrKhg iqieÈ N+oiqk ri ú£ug we;s fyd|u ud¾.j,ska tlla fõ" jekSIshka f.dkafvda, jeks" fïjd m%dka;fha ixialD;sl ixfla;h fõ

fkdue;sj ñysu; mdrd§ihg msúiSula iïmQ¾K fkdfõ' kd.ßl Ôú;fha Wkaudo núka fjkaùula ,nñka" fuu úiaul=re oejeka;h Tnj ksixi, f,dalhla lrd m%jdykh lrhs' fuu fndaÜgqj,ska fndfyduhla tajdfha úYd, ldur iu.ska iqfLdamfNda.S;ajh h<s;a ilikq ,en we;s w;r tu ldur fgrihla foig újD; jk neúka hful=g ldYaórfha ldjd ys ikaOHd isßh Wrd .ekSug iy je/kavdfõ isg l÷lrhg msgqmiska Èiajk uysuj;a ysre Wodj iu.ska wjÈu;a ùug yelsh' iEu fndaÜgqjlu fjku uq¿;eka f.hla we;s w;r th fndaÜgq md,lf.a ksjyk f,i;a wuq;a;kag i;aldr imhk Tyqf.a mjqf,a whf.a ksjyk f,i;a l%shd;aul fõ' myiqj iy fiajd mrdñ;Ska wkqj fydag,a yd iudk ú,dis;djlg j¾. flreK;a" ldYaórfha fndaÜgq ksjdi nyq;rh ì%;dkH wêrdcH hq.fha úN+;sh l;d lrhs' wÈro md,kh w;r;=r" ksrka;rfhkau ì%;dkHhka .Kkdjla ksïkhg msúis w;r wd¾Ólfha kj mßÉfþohla ke.S wdfhah' hfula wêrdcH hq.fha ieriqï rgdj iy úYd, ljq¿ mshkam;a fuu fndaÜgq u; oelSu i|yd tys hdug fuhu tla m%d:ñl fya;=jla fõ' kuq;a fndaÜgq ksjdi j, ke.Sula ioyd idlaIs orkafka mQ¾j ksoyia iuh muKla fkdfõ' 1966 §" is;d¾ Y+Í rú Ykal¾ mqrd jD;a;.; ix.S;{ fcda¾Ê yeßikag fuys fndaÜgq ksjdi j,ska tll ys¢ñka is;d¾ jdokh b.ekajQ nj i|ykah'

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

37

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


.fõIKh

bkaÈhd o¾Yk

n

38

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


c, fmdaIs;fha w,xldrh flar<fha fndaÜgq ksjdihla u; ys¢ñka c, fmdaIs;fha w,xldrfhka iy is;a .kakd iq¿ yß; ;,a jdáfhka w,xlD; N+oiqkska fmf`.kak' flÜgqjd,ï f,iska y÷kajk" fuu fndaÜgq l÷lrfha isg fj<| k.r lrd iy,a iy l=¿nvq m%jdykh lsÍug idïm%odhslj Ndú; jqj;a

oeka mdfjk fydag,a njg mßj¾;kh lr ;sfí' úYd, fldia ,E,s tlg ;nd n¢ñka idok ,o" fuu fndaÜgq ksjdi iE§fï § Wiia l=i,;djla iy ksrjoH;djla wjYH flf¾' wdl¾IŒh lreK kï" Tjqkaf.a bÈ lsÍfï § tlÿ hlv weKhla j;a Ndú; fkdlÍuhs' l,ska" fuu fndaÜgq

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

39

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


Map not to scale

.fõIKh

KERALA

oek isáh hq;=uh l=ïn,dka.s c, fmdaIs;h" fjïnkdoa jefõ fldgils" fldÑ wi, msysgqï ,nd tys .%dóh ixpdrl jHdmdrh i|yd kï ord we;" tys lfvd,dk jkdka;rfha jgdrula hd;%d lsÍug l=vd yn,a Tre Ndú; flf¾

bkaÈhd o¾Yk

n

40

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


by<( flar<fha iqkaor;ajh ri ú¢k ixpdrl msßila¦ uqyqK; msgqj( flar<fha fndaÜgq ksjdihl iqlaldku

ksjdi ;ekSug leghïlrejkaf.a uq¿ f.da;%hlau i|yd rd;%Shla mqrd l=,shg .ekSula f;dard .kshs' lem ù isáfhah' wo" fuh ksjdvqlrKfha Tng wef,mams ys c, fmdaIs;h ;=< idïm%odhsl kjHlrKhla njg m;aj we;s w;r olaIsK fiú,s l< jy< iys; fndaÜgq ksjdi j, ke.S m%dka;fha wkkH ixialD;sh idvïnrfhka wjg ieÍug yelsh" wef,mams fndaÜgqjla l=,shg ksfhdackh lrkq ,nhs' .ekSug m%dka;fha we;s fyd|u ;ekaj,ska tlls" flar<fha c, fmdaIs;h jeõ" l,mq" we, ke;akï l=udrfldï" w¨‍ïldodjq ^fld,a,dï iy .x.d j, cd,h wka;¾noaOhla fõ' c, wi,& iy fldÜgdhï Tiafia úl%udkaú; me§ula fmdaIs;h jgd ixpdrh lsÍug we;s lrd hdug f;dard .ekSug o fyd|u ud¾.h mqoa.,sl fndaÜgq mq¿jk' fjïnkdoa hkq jvd;au flar<fha fndaÜgq ksjdihla l=,shg .ekSu jk w;r m%fõYH c, fmdaIs;h jk w;r ksjdihl ke.S tla Èkl§ idudkH wjia:dj, fldÑka jrdfha § fjïnkdoa wfhla m%dfoaYSh ck c, fmdaIs;fhys lsf,daóg¾ 40jej uqyqog újD; fõ" wka;¾ Ôú;h w;aoelSula 50 la ;rï ixpdrh lrhs' hfula iïnkaê; ¥m;a iuQyhla iu.ska njg m;a lrk w;r m%dfoaYSh ckÔú;h w;aolsk w;r w,xldr jk fuu jej wrdì ld,hlg wjg w,i l=reïnd mdkh lrñka ie|E ld,h uqyqfoa /ðk hk úreoh Wiq,hs' lñka urd ouhs w,ilñka ueÍug iy ;,a" fo,a" we,mamqId iy fldÜgdhï mefmd,a iy wU jÿ¨‍ foi úmrñka Èia;%slal j,ska fomilska jg ù n,ñka ú£ug mqreÿ fjhs' hful=g bjqrej,ska ieÈ" ol=Kq fjïnkdoa jej tys úYd, c, l| tll k;r ùug iy iqÿ msßhï l< ksjdi iy ksidu m%isoaOh' fndaÜgq ksjdi ixpdrl jHdmdrh" foajia:dk w;ßka ilauka lsÍug yelsh¦ tla ixpdrlhkag fndaÜgq ksjdi j, rd;%Sh .; l< Èkla jeks flá ld,hlg fyda i;shla jeks È.= yels ckm%sh c, fmdaIs;hla ks¾udKh lr ;sfí" ld,hlg fndaÜgq ksjdihla l=,shg .ekSfuka iajNdj w,xldrh riúÈñka Tjqkaf.a wd;;sh woyia uqÿka m;a lr .ekSug o mq¿jk' ysre neiSu iq<fÕa mdlr yÍ' Tnf.a fndaÜgq ksjdi hd;%Kh W;alDIag oiqkla jk w;r fndfyda mqoa.,hka wdhQ¾fõo m%;sldrhla iu.ska ixfhdackh lr fuys ueoaol ksixi, kskaola fyda jejla fyda .ekSug Tng mq¿jk' fï Ôú; ld,Sk hd;%Kh fjk;a ljr iduldó ;s;am,l ,e.=ï .ekSula ri ú¢kakæ

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

41

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


.fõIKh

yß; j¾K

jk.;h

iajNdúl jgdmsgdj ueo iqfLdamfNda.S myila úl%udkaú;hla ioyd bkaÈhdfõ jkÔù ksfla;k mrudo¾YS fõ joka | wks,a uq,apdkaokS

laISrmdhSka" mlaISka iy Wr.hska f.a úúO;ajhlg iyh imhk cd;sl WoHdk iy jkÔù wNhN+ñ tl;=jla iu.ska jk.; ksjdvqlrKhla i|yd bkaÈhdj jvd;au ;s<sKodhS cd;shls' fudaiï udij,§ jid ;eîfuka wk;=rej cd;sl WoHdk iy wNhN+ñ iuyrla Tlaf;danrfha kej; újD; flfrk neúka" foaYfha jvd;au wdl¾IKh ÈkQ Ydl iy Ydluh Ôj iuyrla iu.ska ióm iy mqoa.,sl weiqrla ,nd .ekSug" wms Tn ksfla;k myla fj;g f.k hkafkuq' th ol=fKa ckj¾. msß lndks Tf¾kaÊ ljqkaáh fõjd" W;=f¾ w;Hq;a;r iqfLdamfNda.S jkHdú,dia fõjd" fï ksfla;k yefullau yß; ksjdvqlrKhla i|yd mru kso¾Yl fõ'

lndks Tf¾kaÊ ljqkaá kd.¾fydaf,a cd;sl WoHdkh" l¾Kdglh lndks kÈh" kd.¾fydaf,a cd;sl WoHdkfha ol=KqÈ. udhsu iu.ska" kejqï ;K wdydrfhka fmdaIKh ,eîug iy c,h mdkh lsÍug fukau lndks fõ,af,a c,dOdrfhys Èh kEug tk w,s we;=ka rxpqj, lÈu oiqkla msßkuhs' Tn uhsiQrfha isg ksfla;khg m%fõY jkq iu.u" ueá wdf,am l< idïm%odhsl msúiqula iy fiú,s l< jy<la iys; jeä Wia fkdjQ f.dvke.s,s j,ska iukaú; f.da;%sl .ïudkhla f,iska lndks Tf¾kaÊ ljqkaáh Èia fõ'

bkaÈhd o¾Yk

n

42

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


KABINI ORANGE COUNTY

oek isàu hym;ah m súiSug fyd|u ld,h uehs iy fkdjeïn¾ w;r ld,h < Õd úh yels wdldrh lndksh fnx.dÆre isg lsf,daóg¾ 245 la iy uhsiQrfha isg lsf,daóg¾ 90 la ÿßka msysgd we;' l < hq;=u foa kd.¾fydaf,a cd;sl WoHdkfha jdyk i*dßh fyda kd.¾fydaf,a fyda ndkaÈmQ¾ cd;sl WoHdkfha fndaÜgq i*dßh' fld/l,h" idïm%odhsl rjqï fndaÜgqj" lndks kÈfha my<g fiñka mdfjk neúka .ukla u. yefrkakg bv fkd;shkak'

Map not to scale

KARNATAKA

ueá iy f.du wdf,amh" hqle,smagia .iska W¿jyq oeuQ fõje,a fodrj,a iy újD; fiú,s jy< iys; f.da;%sl l+vdrï jeks ksjiak Èia fõ' úYd, lEu ldur" ksok ldur iu. újD; uOH wx.khla iys; l+vdrï ixÑ;hlska Tng f;dard .ekSu l< yels w;r fkdtfia kï wyig újD; cel=is l+vdrï i|yd wNsu;h fhoúh yelsh' ksfla;kfha fudag¾ fndaÜgq wuq;a;ka jkÔù kerUqulg tla lr .kakd w;r tys § Tng my< Wl=iaika" c,pr mlaISka" wecqgkaÜ fldl=ka" l¿ ysialdrhska iy ms<syqvqjka jeks c,c mlaISkaf.a úúO;aj .yKhla kerôh yelsh' we;eï udij, c,dYfha c,Odrdj wvq jk neúka jefvk kejqï ;K loïnh wdishd;sl w,s we;=ka" f.dakqka iy bkaÈhdkq l=¿ yrl=ka i|yd úYd, wdl¾IKhla njg m;a fõ' ksfla;kfha isg kd.¾fydaf,a cd;sl WoHdkfha msúiqu olajd hdug Tng fndaÜgqjlska ;rKhla f;dard .; yels jk w;r msúiqfuys wuq;a;ka jkÔù kerUqï i*dßhlg tla lr .ekSug ksfla;kfha jdyk fmdfrd;a;=fjka ;sfí' kd.¾fydaf,a tys Ydl NlaIl >k;ajh ksid kï ord we; - w,s we;=ka yer" Tn bkaÈhdkq l=¿ yrl=ka" ;s;a uqjka" f.dakuqjka" nqrk uqjka" j,a W!rka" fldá" Èúhka" ksj¾;k j,iqka iy j,a n,a,ka rxpq oelSug fhduq jkq we;'

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

43

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


.fõIKh

Tnfrdahs jkHdú,dia rka;ïfndaf¾ cd;sl WoHdkh" rdcia:dkh

Map not to scale

foaYfha fyd|u fldá ixrlaIs; w;=ßka tlla jk" rka;ïfndaf¾ cd;sl WoHdkh fldá iy Èúhka f.a oelaula .%yKh lr .ekSug ia:dkhhs' jkdka;r jdáfha msysá" Tnfrdahs jkHdú,dia bkaÈhdfõ jvd;au wdVH jkÔù ksfla;k j,ska tlls' WoHdkfha isg wd,skaoh olajd Èfjk wdl¾IŒh oajdr ud¾.h fuda.,a iy rdcia:dks l,dfjka wkq.%yh ,enQ ì;= is;=jñka w,xldr ù we;s w;r jeählau jk i;=ka ksrEms; rE j,ska iukaú;hs' fuys isg fkajdik fmdl=re ixúOdkh lr we;s w;Hq;a;r iqfLdamfNda.S l+vdrï lrd udj; .kak'

RAJASTHAN OBEROI VANYA VILAS

oek isàu hym;ah m súiSug fyd|u ld,h fkdjeïn¾ iy uehs w;r ld,h < Õd úh yels wdldrh rka;ïfndaf¾ cd;sl WoHdkh cdhsmQ¾ isg lsf,daóg¾ 180 la iy kj È,a,sfha isg lsf,daóg¾ 440 la ÿßka msysgd we;' Tnfrdahs jkHdú,dia WoHdkfha isg ñks;a;= 10 l ßh .uklska wE;h' l < hq;=u foa fydag,fha isg lsf,daóg¾ 9 la fyda iq¾jd,a jefõ isg lsf,daóg¾ 17 la wE;ska msysá ft;sydisl rka;ïfndaf¾ n,fldgqj lrd msúfikak'

bkaÈhd o¾Yk

n

44

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

ksfla;kfha ßislr kùlrKh l< jdyk iu;,d uqÿka iys; l÷" w;sYhska ;shqKq ÿ¾. ud¾." l÷lr fodre iy iu;,d m;=,e;s ksïk iu. jeõ iy c,OrK j, úúO N+oiqk ud¾. fhka wuq;a;ka i*dß ijdßhlg tla lr .kS' ;s;a uqjkaf.a iy f.dakqkaf.a /<j,a idudkHfhka olakg yels w;r ks,a.dhs iy uqjka oelSug o yels úh yelsh' fldáfhl=" Èúfhl= fyda ksj¾;k j,fil= oel .ekSfï wjia:d i|yd hful= bjis,sjka; ùu wjYH jk w;r" i*dß y;rla fyda myla muKla mqrd yelshdj iys;h'


*¾ka .S¾ jkdka;r ksfla;kh .S¾ cd;sl WoHdkh iy jkÔù wNhN+ñh" .=crd;a .S¾ cd;sl WoHdkfha iy jkÔù wNhN+ñfha iSudjg meñfKk fndfyda wuq;a;ka i*dß lsysmhla mqrd f,dl= n<¨‍ka olskq we;' iidka .ïudkh" .S¾ cd;sl WoHdkfha uQ,ia:dkh" wdikakfha msysá *¾ka .S¾ jkdka;r ksfla;kh ;=< tajdfha kshu j¾Kfhka hq;a isxyhkaf.a rkajka j¾K flaYr olakg ,efí' lEu ldurh" úis;a; ldurh iy fkajdisl bv jg fldg isák ksfla;kfha wvq Wia je;sß jHqyhka úYd, jYfhka yqKq.,a iy .S¾ msysá .=crd;a ys idjqrdYa;%d l,dmfha m%dfoaYSh wuqøjH Ndú; lrñka f.dv k.d we;' me<Eá iy m÷re iu.ska

f¾kao lr we;s uxfm;a ú,d" ksjiak iy l+vdrï" tl tlla kùk myiqlï j,ska hqla;j ieÈ ldur 60 lrd Èfõ' b;d uy;aj ;rx.kh jk wNhN+ñ N+ñNd. Tiafia Odjkh ioyd újD; jdyk l=,shg .; yelsh' WoEik iy iekaoEfõ isxyfhl= oel .ekSfï wjia:d nyq, jk kuq;a Èúfhl= oel .ekSug ijia ld,h jeähla .e,fma' ;s;auqjka" f.dakqka iy ks,a.dhska ksrka;rfhka olakg yelsh' Wl=iaika iy wfkl=;a y~,k isfhd;=ka i|yd jdiia:dkh úYsIag tlla jk w;r fndfyda ffjj¾K isfhd;=ka fuys jihs'

oek isàu hym;ah m súiSug fyd|u ld,h foieïn¾ iy ud¾;= w;r ld,h < Õd úh yels wdldrh ksfla;kh" cqkd.doa isg lsf,daóg¾ 60 la" rdÊfldÜ isg lsf,daóg¾ 160 la iy wyuodndoa isg lsf,daóg¾ 390 la wE;ska msysgd we;'

GUJARAT GIR NATIONAL PARK AND WILDLIFE SANCTUARY Map not to scale

l < hq;=u foa lsUq,a wNsckk uOHia:dkh fj; msúiSug ie,iqï lrkak" ke;skï fidaïkd;a fldaú, fj; hkak" lsf,daóg¾ 46 la wE;sks' Tng luf,aYajd¾ fõ,af,a Èkh ri ú£ug o mq¿jk'

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

45

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


.fõIKh

gdÊ udyqjd flda;s nkaOdõ.d¾ cd;sl Wohdkh" uOH m%foaYa uOH m%foaYa m%dka;h f,dalfha fldá m%dka;h f,i idOdrK ye¢kaùula ,nk w;r tys msysá ldkayd" nkaOdõ.d¾" mkakd iy fmkaÉ jeks fldá ixrlaIs; úYd, ì<d, mjqf,a idudðlhd fkdoelaùfuka wuq;a;ka l,lsrjkafka l,d;=frlsks' nkaOdõ.d¾ yS kej;=ï .ekSug lÈu ;eka w;r tlla jk gdÊ udyqjd flda;s" by<u fldá >k;ajhla iu.ska WoHdkhg msúfik ;ek isg ñks;a;= 20 la ÿßka msysgd ;sfí' wlalr 40 la mqrd úys§ we;s" ksfla;kh tu ku ,nd we;af;a udyqjd oejfhka ieÈ flda;s kñka y÷kajk ixlS¾K iy m%;sidokSh

idïm%odhsl ydfõ,s wdldrfha ksjila fjñks' ksjyka f.dv k.d we;af;a f.da;%sl .Dy ks¾udK ú,dihla wkqjhs' ksfla;kfha iqjmyiq újD; jdyk bx.%Sis l;d lrk ßheÿrka úiska Tnj nkaOdõd¾ cd;sl WoHdkh jgd f.k hkq we;' fldá oelSfï wjia:d Odjk lsysmhla mqrd fyd¢ka mj;skq we;' ;s;auqjka" f.dakqka" nqrk uqjka" ks,a yrl=ka" uqjka" ysj¨‍ka" le,E n<¨‍ka" fyda;Uqjka iy wfkl=;a laISrmdhSka oelaug yiqùug bv mj;sk w;r ksj¾;k j,iqka iy Èúhka úYd, ixLHdjka f.ka Ôj;a fõ'

oek isàu hym;ah m súiSug fyd|u ld,h Tlaf;dan¾ iy cqks w;r ld,h BANDHAVGARH NATIONAL PARK

MADHYA PRADESH

Map not to scale

bkaÈhd o¾Yk

n

46

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

< Õd úh yels wdldrh cd;sl WoHdkh cnd,amQ¾ isg lsf,daóg¾ 190 la iy lcqrdfyda isg lsf,daóg¾ 270 la wE;sks' l < hq;=u foa tys úisß uqjka ne,Sug ldkayd cd;sl WoHdkhg msúfikak" ke;akï ldcqrdfyda iaudrl iuQyh iy hqfkiaflda f,dal Wreu wvúhlg msúfikak'


ÈmaÆ .x.d ,e.=ï y, liSrx.d cd;sl WoHdkh" weiEuh ixfhdackh lrhs' ixlS¾K úhukla iys; wdk; jy< iu.ska ksjyka fm< weiEóh iy wêrdcH iam¾Yfha iud.uhla ord isà' Tng w,s iy jdyk i*dß fjka lr .; yels uOHu mrdih liSrx.djg lr we;s fyd|u y÷kajd§uhs' rxpq .efik rhsfkda iy w,ska jvd;a oel .ekSfï wjia:d iys;" Tng fldákaf.a ÿ¾,N yuqùula ,eìh yelsh' ngysr mrdih ;=< rhsfkda jdiia:dkhlg m%Yia; flá ;K ;sfí' Tnf.a leurd ldpfhka ;ks wÕ rhsfkda .%yKh lr .ekSug iy keröug th fyd|u m%foaYh fõ'

Map not to scale

f,dal ;ks wÕ rhsfkdair s ia .yKfhka y;frka ;=kla muK liSrx.d i;=h' jeäjk w,s .yKh" le,E ó yrl=k"a fldá iy /< uqjka iu. j|ù hdfï wk;=rg m;a laIr S mdhS úfYaI 15 la" fnx.d, *af,dßlka" iy f,i¾ wecqgkaÜ we;=¿j mlaIs úfYaI 490 la iy lnr yQkd" fmd<Õd iy rdckd.hd jeks Wr.hka i|yd WoHdkh mqridrï lshhs' ÈmaÆ .x.d ,e.=ï y, WoHdkhg iómj kjd;eka .kakg iïNdjkSh ia:dkh jk w;r kùk iqjmyiqlï iu.ska pdï f;audjla yqrenqyá q j

KAZIRANGA NATIONAL PARK

ASSAM

oek isàu hym;ah m súiSug fyd|u ld,h fkdjeïn¾ iy wm%sfh,a w;r ld,h < Õd úh yels wdldrh liSrx.dj msysáfha .=jdyd;s isg lsf,daóg¾ 200 la iy Ysf,daka.a isg lsf,daóg¾ 290 la wE;sks' l < hq;=u foa fndapdfmdaß iy fuf;daks ys w,xldr f;a j;=" ldfldapdka.a Èh we,a, iy ÈfhdamdndÜ kgUqka ne,Sug hkak'

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

47

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


m%.;sh

refma( bkaÈhdkq ma,diaála uqo,a tys iSudj hg;g foaYSh ldâm;a Odrlhka ;=fkka tlla f.k tafuka miqj" refma" bkaÈhdfõ f.ùï oajdr ud¾.h" ish Kh ldâm; Èh;a lsÍug ish,a, iQodkï lr we;

bkaÈhdkq cd;sl f.ùï ixia:dj 2014 § bkaÈhdfõ m<uq ldâm;a f.ùï cd,h Èh;a l<dh" refma f.da,h S iud.ñlhka" ùid iy udiag¾ldâ" fokq we;ehs is;f = jda w,amhla jqjo" Tjqkf a .a uqo,a fjkqfjka jirla ;=< § l%h s d;aul úh' wo" bkaÈhdj i;=j ñ,shk 580 la yr ldâm;a ;sfnk w;r bka ñ,shk 162 la refma yr ldâm;a fõ' ;jo bkaÈhdkq cd;sl f.ùï ixia:dj uE; § ksfõokh l< mßÈ" refma Kh ldâm;a ,nk jif¾ uq, fj<|m,g ksl; = a flfrkq we;' bkaÈhdkq cd;sl f.ùï ixia:dj bkaÈhdkq ixÑ; nexl=fõ ud¾f.damfoaYkhg hg;aj ta;; a = .;a" refma" ñ,shk .Kkla bkaÈhdkqjkag iajhxl%h S uqo,a hka;% j,ska uqo,a wdmiq ,nd .ekSulska f;drj úoHq;a ud¾..; fyda uqo,a rys; úoHq;a ud¾. wm.; .kqfokq lsÍug bv ,nd ÿks' th Èh;a lrk wjia:dfõ refma f,dalfha y;ajk f.ùï oajdr ud¾.h jQ w;r" ish foaYh S ldâm;a f.ùï cd,hla iys; rgj,a w;f<diai w;ßka tlla f,ig bkaÈhdj m;a l< njg mqridrï lshkakg yelshdj ,eîh' j¾;udkfha §" ksl; = a lr we;s ldâm;a ixLHdj w;ska mdßfNda.l s moku f,i ;=fkka tlla ord isák nj fkdi,ld yeß úg;a" refma .kqfokq mokñka ishhg 15 lska iukaú; fõ' Kh ldâm;a Èh;a lsÍu;a iu.u" bkaÈhdkq cd;sl f.ùï ixia:dj tu fldgi ishhg 50 olajd jeä lsÍfï b,lalh t<fUk jir lsym s h we;=<; w;a

bkaÈhd o¾Yk

n

48

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


refma i;=j bkaÈhd ÿïßh fNdackd.dr iy ixpdrl ixia:dj iu.ska ne£ï we;s w;r whswd¾iSàiS refma ldâm; Èh;a lrk ,§" thska fj<| ksYaphk j, isg m%fõY m;% ñ,§ .ekSug;a f.ùï lsÍug;a Ndú; lsÍfï yelshdj ,eî ;sfí

580 ñ,shk

bkaÈhdj ;=< yr ldâm;a

162 ñ,shk

40%

refma yr ldâm;a fõ

wvq .kqfokq .dia;j =

lr .ekSug ie,iqï lrñka isà' hQtia taâ wdrlaId lr .ksñka È.= .ukla hk w;r ish¨‍u iu. iyfhda.; s dfjka bkaÈhdkq cd;sl f.ùï mqrjeishka tald.% l< nexl=lrK moaO;shla ixia:dj iy iuQydKavf q õ uqo,a wud;HdxYh hg;g f.k tkq we;' .%dóh bkaÈhdfõ ldâm;a Ndú;h iïnkaOfhka m%Odka uka;S% cdka Odka fhdackd u.ska nexl=j, iy mdßfNda.l s hkaf.a ukdmh ms<n s | ish¨‍u bkaÈhdkq mqrjeishkag nexl= .sKï q lafIa;% m¾fhaIKhla lsÍug kshñ;h' újD; lsÍu u.sk"a Tjqkg a refma yr ldâm;la refma i;=j bkaÈhd ÿïßh fNdackd.dr iy msßkeóu u.sk"a iy ,laIhl yÈis wk;=re ixpdrl ixia:dj iu.ska ne£ï we;s w;r rlaIKhla msßkeóu u.ska —uQ,H wiamDYH;dj— whswd¾iSàiS refma ldâm; Èh;a lrk ,§" thska uQf,da;m a dgkh lsÍug b,lal lr we;' wjkay,a" idmamq jeks ksYp a hk j, isg m%fõY mdßfNda.l s hdf.a b;sß lsÍï iy Kh mqreÿ m;% ñ,§ .ekSug;a f.ùï lsÍug;a" ke;akï úksYp a h l< jydu" fojk wÈhf¾§" Tjqkg úoHq;a ud¾..; .kqfokq lsÍug;a whsrd myiqlï i|yd m%fõYh Ndú; lsÍfï yelshdj ,eî ;sfí' .; yels jk w;r wixúê; m%;M s ,hla f,isk"a bkaÈhdfõ wxYhla ;=< rlaIK iy úY%du fojkqj” nexl= iy mdßfNda.l s hka ùid myiqlï mjd m%;ú s mdluh jYfhka .kqfokqj fyda udiag¾ldâ oajdr ud¾.j,g m% f õYH fõ' bkaÈhdj ;=< ikaikaokSh f,iska refma ldâm; 2011 ix.Kkhg wkqj" isÿjk neúka” Ndú; lsÍfï m%Odk ud¾. ;=kla bka Èhdkq l=gï q N w;ßka ishhg remsh,a j,ska Èkd .kq ,en we;' m<uqj" 58'7 lg nexl= lrK myiqlï i|yd f.ùu fõ.j;aj wka;¾cd;sl oajdr ud¾. Ndú;hg m% f õYh ;s n Q w;r 2012 § meje;ajQ isÿjk w;r ikaikaokSh f,iska nexl= i|yd f,da l nexl= ióla I Khla fmkajd ld,h iy úfoaY .kqfokq .dia;j = refma Ndú; lsÍfï ÿka f ka bka È hdkq jeäys áhkaf.ka úksuh b;sß § uq¿uksku a ishhg 40 lska wvqh' is h hg 35 la muKla i;= j úêu;a lrkq ,nhs fojkqj" .kqfokqj bkaÈhdj ;=< nexl=lrK .sKu q la i|yd m%fõYh isÿjk neúka" remsh,a j,ska f.ùu ;snQ nj;a miq.h s jif¾ § ishhg fõ.j;aj isÿjk w;r ld,h iy úfoaY úksuh 8 la muKla úêu;a nexl=jlska Kh ,nd .;a b;sß lrkq ,nhs' f;jkqj" tys wka;¾cd;sl nj;ah' kj fhdackd l%uh u.ska fuu i;H;dj ;rÕlrejka fuka fkdj refma yg ne£fï fyda refma yr ldâm; jgd yerùug fmdfrdkaÿ jd¾Isl .dia;= lsij s la f.ùug nexl=j,g isÿ ù we;s w;r" fuu wre;sk"a uQ,H iyNd.s;j a h fkdfõ" ;jo msßjeh mdßfNda.l s hd fj; ú;eka ;yjqre lsÍu ud¾.fhka iyNd.s;j a fha j¾Ok lsÍula fkdflf¾' tuksid" bkaÈhdfõ iysñ b,lalh foig bkaÈhdfõ m%.;sfha ffki¾.sl foaYh S ldâm; uQ,H iyNd.s;j a fha b,lalh fldgila ù ;sfí' fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

49

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


m%.;sh

fnd,sjqvh

reishdjg;a hhs

reishdfõ bkaÈhdkq Ñ;%mg Wf<, Ñ;%mg ;sr.; lsÍu" Ñ;%mg ksmehqïlrejka m%j¾Okh lsÍu iy yria ixialD;sl iy wd¾Ól yqjudre j, udj;a jeä lsÍu u.ska bkaÈhdkq iskudj lrd <Õd ùu úysod,ñka isà joka | wd¾;S lmQ¾ isx

reishdj fudialõ ys§ yeu;skau m<uq bkaÈhdkq Ñ;%mg Wf<,g i;aldr iemhSu lrk úg 2014 úh' thska Ñ;%mg" bkaÈhdkq iïNdjH k¾;k úúO m%ix." Ñ;%mg iy l,d m%o¾Yk" iQmfõo yuq" rx.dNrK iy k¾;k bÈßm;a lsÍï úfYaIdx.SlrKh lrk ,§' miq.sh jir we;=<;" Ñ;%mg ks¾udKl bñáhdia w,s" m%ùk ks<s fyaud ud,skS iy k¿ ufkdaÊ ;sjdß reishdkq w.kqjr wkq.dñlhka ms<s.ekSu lrk ,§" 2015 §" wjOdkhg md;% Ñ;%mg wOHlaIljrhd jQfha msl=" ueârdia lef*a iy úlS fvdk¾ lS¾;sh ,o Ñ;%mg ks¾udKl IQð;a isld¾ h' iema;eïn¾ 3-6 w;r isõ Èk biõj ld,h ;=< È,a ododlafka foda" gdkq fjâia udkq ßg¾kaia iy fyav¾ m%o¾Ykh lrk ,§' bkaÈhdkq

bkaÈhd o¾Yk

n

50

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


ixialD;sfha" k¾;kfha iy kdgHlrKfha yqÿ m%o¾Ykhla fkdj" reishdfõ bkaÈhdkq Ñ;%mg Wf<, bkaÈhdj iy reishdj w;r úfkdaodiajdo l¾udka;fha mr;rh msrùug b,lal lrhs' reishdfõ bkaÈhdkq Ñ;%mg Wf<, Ñ;%mg ;sr.; lsÍu" Ñ;%mg ks¾udKlhka m%j¾Okh lsÍu" rx.k Ys,amSkag iydh oelaùu" jHdmdr yqjudre myiq lsÍu iy yria ixialD;sl iy wd¾Ól yqjudre j, udj;a jeä lsÍu u.ska bkaÈhdkq iskudj fj; <Õd ùu iy w.ehSu úysÿjd,Sug lemù isà'

b;sydih

iudrïNl l%shdldß;ajhg tla jqKq bkaÈhdkq rx.fõ§ wdhqIauka l=rdkd

j,ska wkq.%yh weo.;a wêIaGdk mQ¾jlhka úh' kSpd kd.¾ rpkd l< wíndia úiska uelaisï f.da¾lsf.a f,daj¾ fvma;aia l=,joaod .ekSu wjOdkh Èkd .;a ldrKhls' 1946 § ks¾ñ;" Ñ;%mgh" Ñ;%mg ks¾udKl fÉ;ka wdkkaoa úiska wOHlaIKh lrk ,§' Ñ;%mg ks¾udKl rx.Ys,amS rdÊ lmQ¾ —fïrd cQgd ydhs cmdks''' —.dhkd lrñka .ïno bkaÈhdkq mdrj,a j,

mQ¾j fidaúhÜ ix.ï oji" fyd,sjqâ iy ngysr rgj,ska tk Ñ;%mg ;ykï lrkq ,eì‚' tys f;dard.;a tlu úfkdaodiajdo úl,amh njg fnd,sjqvh bÈßm;a l< tajd m;aùu tu ld,fha § isÿ úh' iqnjd§;ajh fukau iudÔh f;aud iy kmqr mrojd hym; ke.S tau forfÜu Ñ;%mg u.ska bmeoaojQ fmdÿ yeÕSï f.dkakg wh;a úh' reishdfõ bkaÈhdfõ wêrdcH md,kfhka ke.S bkaÈhdkq isàfï miqìu iy reishdfõ fojk Ñ;%mg Wf<, f,dal hqoaOfhka miq kej; f.dv bkaÈhdfõ ke.Su fmdÿ fõokdldÍ idOl úh' iy reishdfõ 1950 .Kkaj, bkaÈhdfõ nqoaêu;=ka úfkdaodiajdo iy ks¾udKYS,S ukia we;shjqka l¾udka; w;r fidaúhÜ iudcjdofhka wkq.%yh mr;rh msrùug ,eîh' bkaÈhdkq ck;d rÕy,a b,lal lrhs ix.uh nd,ardÊ iydks" lhs*s wiañ" w,s i¾od¾ ce*aß iy fljqcd wyauâ wíndia jeks jdudxYslhka wdl¾IKh lf<ah' fudjqka iïNdjH fidaúhÜ idys;Hh iy woyia

újD; lsÍfï W;aijh w;r bkaÈhdkq k¾;k wx.hla

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

51

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


m%.;sh

fjda,aÜia /Õ=‍ula lrk úg" Tyq ksrEmK iqre úYd,;u l,dmj,ska tlla ^tl,a ys&" fmr bkaÈhdkq isÕkakd ks¾udKh l<d muKla fkdj" fidaúhÜ ix.uh" iam¾Y lf<ah' jvd;a jd‚c kuq;a f,dalh mqrd lsysmfofkla noaOhla jQfha pdka.Sia ldka wkq.dñlhkaf.a yoj;a ;=<g .uka ^1957&" mqrdjD;a; .; rKY+r lsÍu o lf<ah' ;j;a lmQ¾f.a .ska.Sia ldka ms<sn| Ñ;%mghhs' lafiakshd Ñ;%mghl" wdjdrd yS" reishdkq rx.Ys,amS fma%ï kd;a ksrEmKh l< ßhìkalskd wkqjdoh fonia ljd fn%daÈhd.d pß;h" hd¾ldkaoa" gIalkaÜ iy rÕmE rdÊ ^mdovhd& kñka uqod yßkakg fhÿ‚' iu¾lldkaoa ms<sn| .S; .dhkd lmQ¾f.a fïrd th reishdfõ uyd ks¾udKhla úh' lf<ah' miqj" lmQ¾f.a fïrd kdï kdï fcdal¾ wdjdrd yQka'''" Ñ;%mgfha f;aud fcdal¾" reishdkq ks<s lafiakshd msreKq Yd,d .S;h" ks, fNdack ix.%y wjia:d rhsìkalskd mjd rÕmE is;=ju we;sj ;sr.; úh j,§ .ehqKq w;r reishdfõ isá fmr fidaúhÜ ix.ufha weysrE bkaÈhdkqjkag iqndisxYk me;Sfï meh .Kka mqrd È. yeß‚' jir § o .dhkd úhæ f.da,Sh uyd Y%jl msßi w;r lsysmhlg miqj" fyaud ud,skSf.a iS;d wjq¾ rdcq ^rdÊ lmQ¾ ksrEmKh l< pß;h& f,dalfha .S;d iy ñ;=ka pl%fnda¾;sf.a äiaflda vdkai¾

bkaÈhd o¾Yk

n

52

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


f,dalh mqrd bkaÈhdkq Ñ;%mg Wf<," reishdfõ bkaÈhdkq Ñ;%mg Wf<f,a wOHlaI" wdpd¾h id¾*%dia w,dï úiska reishdj msßkuk ,o Ñ;%mg Wf<, yer fjk;a udj;lska fkdjk f,i fudialõ yS biõ iy l%shdldrlï wdlD;s .ekaùu ms‚i lKavdhï .; l<dh' reishdfõ rislhkaf.a yria lemqula lrd <Õd jkakg wjYH lrk bkaÈhdkq iy wka;¾cd;sl Ñ;%mg Nd;D;ajhg fiajh ms‚i whst*at*aví,sõ u.ska reishdfõ bkaÈhdkq Ñ;%mg Wf<, uq¿ukskau ixúOdkh lrñka mj;S

úhrejla njg m;aúh' we;a; jYfhkau" fyaud ud,skS fudialõ ys orejka - wef.a lrKï rx.kh iy Ñ;%mgh ;=< meje;s iudpdr úê wkq.ukh l<jqka - flfia weh iam¾Y l<do hkak mejiSug ;rï jd¾;djla lrd .shdh'

iu ksIamdok N+f.da,Sh jYfhka" reishdfõ foaYmd,ksl udhsï yels,S hd yels jqjo" Tjqkaf.a yoj;a jeä jeäfhka bkaÈhdkq iskudj je<| .ekSug" úfYaIfhka fnd,sjqvh" úys§hdula muKla fmkakqï lf<ah' 1957 §" wíndia úiska bkaÿ reishd noaO ksIamdokhla jQ md¾foaiS ^bx.%Sis ku - uqyqÿ ;=kla miqlr .ukla& yS yskaÈ wkqjdoh wOHlaIKh lf<ah" reishdfõ úYsIag;u úl%udkaú; ixpdrl" w*dkdis ksls;ska" ms<sn| mokï jQ ;rula ÿrg uykaish .;a Ñ;%mghls' pß;h ´f,.a iaÜßfkdaõ úiska ksrEmKh l< w;r kd¾.sia o;a o rÕmEfuka tla úh' 1980 §" ksmojqKq ,;S*a *dhsisfhaõ iy WfïIa fïrd wOHlaIKh l<" Ydka;s m%ldYa iy fndaßia idfldaõ úiska ,shk ,o w,snnd wjq¾ pd,sia fpda¾ ;j;a bkaÿ - fidaúhÜ iyfhda.s;djla úh' Ydka;s lmQ¾" 1991 §" reishdkq iyfhda.s;dj we;sj wcQnd ks¾udKh lf<ah' th reishdfõ §" fjdiaj%dYafÉksfha n.aodoaiafldaf.da f,i uqod yßk ,§' tu jif¾§u ñ;=ka pl%fnda¾;s" bßkd l=Yakdf¾jd iu. Ysldß yS rÕmdkq olakg yels úh' jvd;a uE; §" reishdfõ§ rE.; l< fnd,sjqâ Ñ;%mg w;rg tackaÜ úfkdaoa" id;a l+ka ud*a" ,lS( fkda ghsï f*da ,õ" ls,däfhdaka ld ls,dä iy maf,ah¾ia we;=<;a úh'

bÈß ud¾.h reishdkqjka úiska fnd,sjqvhg ÿka úYajikSh nj reishdkq w.%dud;H Èñ;%S fufoaõ ue;s;=udf.a 2010 bkaÈhdkq ixpdrh w;r;=r ^Tyq wk;=rej ckdêm;s Oqrhg m;aúh& ;u rfÜ mer‚ iïnkaO;dj kej; we;s lr .ekSug bkaÈhdkq rx.k Ys,amSka uqK .eiSug hdYa rdÊ l,d.drh fj; msúiSu ms<sn| idOlh u.ska wjfndaO lr .; yels fõ' w;S;fha § fnd,sjqvh bkaÈhdj iy reishdj ióm;ajhg f.kjq;a we;s w;r wkd.;fha§ o tlsfkldf.a Yla;Ska fnodyodekSu ;=<ska m%;s,dN ,eîug iqmsß n,j;=ka fofokdgu Wmldrj;a úh yelsh'

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

53

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


m%.;sh

cd;sfha wd¾Ól

ia:dhS;dj Wfoid

m%Odka uka;%S cdka Odka fhdackd w;a lr .; yels wdldrhlska iEu l=gqïNhlgu uQ,H fiajd m%fõYh iemhSug m%h;ak orhs

neyeßka jQ fldgia" tkï ÿ¾j,;u fldgia iy wvq wdodhï ,dNS lKavdhï i|yd uQ,sl b;sß lsÍfï nexl= .sKqu" ldrK mokï lr .;a Kh i|yd m%fõYh" fma%IK myiqlu" rlaIKh iy úY%du m%;s,dN jeks úúO uQ,H fiajd m%fõYh ;yjqre lsÍug m%Odka uka;%S cdka Odka fhdackd y÷kajd fokq ,eîh' fï úksúÿu" oeßh yels msßjehla we;=<;" M,odhS ;dlaIK Ndú;h iu.ska NjH fõ' l,ska 2014 wf.daia;= 28 Èk Èh;a lrk ,o" fhdackd l%uh wd¾Ól ia:dhS;dj oßø;d ;;a;ajh mj;akd uÜgñka i;=gqodhl uÜgulg f.k

w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=ud m%Odka uka;%S cdka Odka fhdackd Èh;a lrñka

bkaÈhd o¾Yk

n

54

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

tafï ,d úYd, bÈß msïula .;a mshjrls' fhdackd l%uh l=¿Kq yhlska ixia:dmkh fõ" m<uq wÈhr hgf;a m<uq ;=k l%shd;aul lsÍug fhdað; jk w;r ^2014 wf.daia;= 15 - 2015 wf.daia;= 15&" Bg nexl=lrK myiqlï" uQ,H oekqj;alrK jev igyka iy uQ,sl nexl= .sKqï m%odkh lsÍfuka yh uil i;=gqodhl fufyhqïlrK kv;a;=jlska miqj lsidka Kh ldâm;" refma yr ldâm; iu.ska ;s<e,s ,laI tll yÈis wk;=re rlaIK wdjrKh we;=¿j" hg;a msßfihska Èk 45 lg j;djlaj;a Ndú; l< hq;=" iy mjq,lska tla mqoa.,fhl=g jd¾Isl fmd<S wkqmd;h


PRADHAN MANTRI JAN-DHAN YOJANA

RuPay Debit Card

Zero Balance Account

Life Insurance Cover - `30,000 `1 lakh Accidental Insurance

Six-month Account Holder - `5,000 loan

ishhg 12 la jk remsh,a 5000 l whsrd myiqlu l=vd .sKqï ks¾udKh lsÍu in, lrkq ,en m%odkh lsÍu o fõ' whsrd .sKqïj, ysÕ ysàï we;' fuu .sKqï —l=vd .sKqï— f,i ye¢kafjkq iy iajdõ,dïnka jeks wixúê; wxYfha úY%du we;s w;r .sKqï Odrlhd Tyq$weh ks, j,x.= fhdackd l%u wdjrKh lsÍu i|yd Khjr wem f,aLkhla i|yd whÿï lr we;s njg ikd:hla wruqo, ks¾udKh lsÍu ms<sn|j fojk wÈhfrka fmkajd isáhfyd;a ñi udi 12 l ld,hla i|yd b,lal lrhs' fuu wÈhf¾ §" l,ska wdjrKh j,x.= jkq we;' fkdflreKq lafIa;% u;=msgg meñfKkq we;' 2015 Tlaf;dan¾ m<uq i;sh olajd hdj;ald, m<uq j;djg nexl= .sKqula újD; jQ ks, jd¾;d j,g wkqj" rdcH lrk 18-59 jhia ldKavhg jefgk wxYfha nexl=j, nexl= .sKqï ishla mjqf,a m%;s,dN Èkk mqoa.,hdg ,laI 14'63 l tl;=jla újD; lr fuu .sKqï refma ldâm;la ork ish¨‍u .sKqï ;sfí' we;a; jYfhkau ishla ,laI —l=vd .sKqï— ysñhkag remsh,a 30000 l Ôú; 8'07 la .%dóh ;Srefjka iy ishla f,iska y÷kajkq rlaIK wdjrKh we;=¿ m%;s,dN ,laI 6'56 la kd.ßl fmfoiaj,ska we;s w;r udi /ila wfkl=;a m%;s,dN .Khg ths' l,dmSh .%dóh nexl= ishla ,laI 12 la i|yd we;=<;a fõ' ,o yels m%;s,dN i|yd 2'86 la .%dóhj iy ishla ,laI j,x.= jkq we; kj nexl= .sKqula újD; lsÍu 0'48 la kd.ßl fmfoiaj,ska jk nexl= .sKqï ysñhkaf.ka wjYH mßÈ ishla ,laI 3'35 la jk nexl= fkdflfrk w;r ta fjkqjg Tjqkag refma yr .sKqï ixLHdjla újD; flfrñka mj;sk njg ldâm;la ,nd .ekSu in, lr .ekSug wod< idlaIs orhs' mqoa.,sl nexl= ;=<ska jk ixLHd YdLdj fj; whÿïm;la fhduq lsÍu l< yelsh' ;=,kd;aulj wvq jQ w;r .%dóh fmfoiaj,ska bkaÈhdkq ixÑ; nexl=j" fhdackd l%uh ishla ,laI 0'43 la iy kd.ßl fmfoiaj,ska l%shd;aul lsÍu i|yd" j,x.= f,aLk fyda wdOd¾ ishla ,laI 0'29 la jk nexl= .sKqï újD; flÍ ldâm;la fkdork ck;djg nexl= YdLdj fj; we;' tkhska" ishla ,laI 18'70 l iuia; .sKqï w;aik ;enQ PdhdrEm msgm;a folla bÈßm;a m%udKhla újD; lrkq ,en ;sfí ^.%dóhj ishla lsÍfuka nexl= .sKqula ,nd .ekSu l< yels ,laI 11'37 la iy kd.ßlj 7'33 ls&'

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

55

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


wNHjldYh

wyfia

wei

weiafg%dieÜ pkaøsld fufyjr wmf.a úYajh ms<sn| úia;rd;aul wjfndaOhla i|yd m%h;ak orhs joka | wd¾;S lmQ¾ isx

ÿria: wNHjldY jia;= wOHhkh lsÍu iy ;drld moaO;s ms<sn| .eUqqre úYaf,aIK meje;aùu u.ska wNHjldY .fõIK m%h;ak ;Sj% lsÍug úoHd{hkag Wmldr ms‚i" bkaÈhdj ish l=¿÷,a lem lrk ,o nyq ;rx. È.= wNHjldY ksÍlaIKddrh" weiafg%dieÜ" iema;eïn¾ 28 Èk i;sIa Odjka wNHjldY uOHia:dkfha mStiat,aù-tlaiat,a jdykhl mqjrej u;ska Èh;a l<dh' 1996 § Èh;a lrk ,o" pkaøl s d ckk bkaÈhdkq tlai-a lsrK ;drld úoHd mÍlaIKfha id¾:l;ajfhka miqj" bkaÈhdkq wNHjldY m¾fhaIK ixúOdkh 2014 § mQ¾K mshdir yelshdfjka hq;a ;drld úoHd pkaøl s djla f,i weiafg%dieÜ ixj¾Okh lsÍfï uQ,drïNh Èh;a l<dh' úYajfha úldYkh ms<n s | kejqï o;a; tla /ia lsÍug b,lal lrñka fuu fufyjr lemjQ m¾fhaIK j¾I 11 l ld,hla .;s' —fuu.ska ;drld úoHd m¾fhaIKfhys ,d kj hq.hl ¥; fufyjr lrkq we;' weiafg%dieÜ úiska ;drld úoHd;aul m¾fhaIKfha kj hq.hla i,l=Kq lrhs' fuf;la ÿrg" úoHd{hka kdid fyda hqfrdamh S wNHjldY ksfhdað;dh;kh u.ska fiajd iemhQ fõÈld u.ska iïfmaI % ; s o;a; u; hemq‚' oeka" wNHjldYfha wE; isÿjk foa ms<n s | wmg mjik wNHjldY úlsrK ;Sr wOHhkh lsÍug bkaÈhdjg ;ukaf.au weila wyfia ia:dmkh lrkq ,en we;"— bkaÈhdkq wNHjldY m¾fhaIK ixúOdkfha iNdm;s jYfhka weiafg%dieÜ jHdmD;sh uQ,drïN l< fla' lia;ß = rx.ka mejiSh' weiafg%dieÜ lsf,da.%Eï 1513 l nrla Tijd .ksñka mStiat,aù-iS30 u.ska iemhqKq iyh we;sj iulhg wxYl 6 l wdk;shlska hq;a lsf,daóg¾ 650 ÿßka msysá llaIhla lrd Èh;a lrkq ,eì‚'

bkaÈhd o¾Yk

n

56

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


weiafg%dieÜ ys úoHd;aul b,lalh • mq¿,a mrdihl wka;ÍlaI iïm;a j, ;shqKq úp,khka wëlaIKh lsÍfï nyq ;rx. È.= iuuqyq¾;lh' • kj laI‚lhka i|yd tlaia lsrK wyi wëlaIKh lsÍu' • oDV tlaia lsrK iy mdrdcïnq, ;Sre j,§ wyia iólaIK' • tlaia lsrK oaùixLHh" il%Sh ukaodls‚ kHIaÀ" ix{d iy Yío" ukaodls‚ fmdl=re iy úiañ; /ia j<¨‍ ms<sn| mq¿,a l,dmSh j¾Kdj,sudk wOHhk' • tlaia lsrK iïm;a j, ld,dkqrEm iy ld,dkqrEm fkdjk úp,H;dj ms<sn| wOHhk'

uqyqK; msgqj( weiafg%dieÜ ys ;%sudk oiqkla¦ my<( mStiat,aù-iS30 iu.ska noaO lsÍug fmrd;=j weiafg%dieÜ Èia jQ wdldrh

llaIhg úÈkq ,eîfuka wk;=rej" weiafg%dieÜ yS iQ¾h mek, fol laI‚l wkql%uhlska iajhxl%Shj M,odhS fufyjrlg fhoú‚' fnxdÆre kqjr bkaÈhdkq wNHjldY m¾fhaIK ixúOdkfha idOH;djdoh" ¨‍yqne÷ï iy úOdk cd,fha fufyjr fufyhqï ixlS¾Kfha wNHjldY hdkd md,k uOHia:dkh" tys fufyjr Ôjk ld,h ;=< pkaøsldfõ l<ukdlrKh lrkq we;' ishla ,laI 180 weiafg%dieÜ hdkdj mqjrej u; WmlrK mylska tla/ia lrk o;a; neyerg hjkq we;' weiafg%dieÜ ys m%d:ñl Yla;sh tys Yla;su;a tlaia lsrK fuj,ï lÜg,h ud¾.fhka by< n,Yla;s isoaê iy jia;= ksÍlaIKh lsÍu jk w;r" weiafg%dieÜ mqjrej u; WmlrKj,g mq¿,a j¾Kdj,shla ksÍlaIKh lsÍug yelsh - oDYH wdf,dalfha isg mdrdcïnq, iy tlaia lsrK ;Sre olajd thska yiq lr .efka' fuh kdid úiska wNHjldYfha ia:dms; fndfyda wfkl=;a ÿrolakj, mjd we;s iSudldÍ idOlhla ù ;sfí' weiafg%dieÜ ÿrolakh jvd;a n,iïmkak jkjd muKla fkdj kuq;a tlaia lsrK ;Sre we;=<; o;a; tla/ia lsÍfï yelshdfjka o hqla;h - thska th mßmQ¾K nyq ld¾h hka;%hla njg m;a lrhs' wo olajd" yn,a wNHjldY ÿf¾laIh" kdidhqfrdamh S wNHjldY ksfhdað;dh;k noaO jHdmdrhls" f,dalfha úYd,;u wNHjldY ksÍlaIKd.drh ù ;sfí' yn,a ÿrolakhg idfmalI a j ;rñka bka oyfhka tlla muK úh yels weiafg%dieÜ" kuq;a ish ;drld úoHd;aul ksÍlaIK i|yd l%h s dldÍ wNHjldY ksÍlaIKd.drhla ysñ isõjk rg ^weußld tlai;a ckmoh" reishdj" iy cmdkhg miqj& bkaÈhdj m;a lr ;sfí'

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

57

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


uqÿkam;alr.ekSu

kj b‚ula fnx.dÆre Ñkakiajdñ l%Svdx.kh iQ¾h mek, ia:dms; iy ldnka mßfNdackh wvq lrk m<uq l%slÜ msáhhs joka | YdIs l=udß

ish,a,kag wkq.ukh lsÍug l%Svdx.kfhka wdo¾Yh ,nd .ksñka" kso¾Ykhla iliñka" l¾Kdgl m%dka; remsh,a ishla ,laI 3'8 jHdmD;sh 2015 l%slÜ ix.uh mßirh wdrlaId lsÍug fmnrjdßfha § wêldr .eka jQ w;r mshjr f.k ;sfí' lsf,da fjdÜ 410 l¾Kdgl m%dka; l%slÜ ix.uh n, l iQ¾h msßh;la iu.ska" fnxdÆre mßfNdackh wvq lsÍug m%fõYh .;a;d ys tï' Ñkakiajdñ l%Svdx.kh tys muKla fkdj kuq;a msßiqÿ n,Yla;sh uqÿkam;a lr .ekSï ms<sn| B¾IHd iy wvq yß; wdprK jdhq úfudapkh Wmojk ,ehsia;=jg ;j;a igykla tla iys;j l%Svdx.kfha b‚ï mgka .ekSu lr ;sfí' o lrk ,oafoah' tïwd¾´Ñkakiajdñ l%Svdx.kh fgla úiska l%shdjg kxjk ngysr bka§h fldfoõ ,ÿj iy fnx.dÆre yS l¾Kdgl l%Svlhka jk úúhka iQ¾h úi÷ï jHjidhla jQ m%dka; l%slÜ ßpâia iy f.da¾vka .%sksÊ frkalafIda,a tfldafgla ix.uh tys Tjqkaf.a ux., fgiaÜ mqoa.,sl iud.u úiska wjYH;dfjka ;rÕ l%Svd l<" 1987 § ie,iqï lrk ,ÿj" 40] la jk mdlsia;dkhg tfrysj fuu jHdmD;sh ldnka lsf,da fjdÜ 410 ;Srlhd fjñka iqks,a mßfNdackh wvq lsÍu la ckkh lrhs .jiald¾ ish ùr fgiaÜ ;yjqre lrkq we;' b‚u fufyh jQ iy wks,a l¾Kdgl m%dka; l%slÜ l=ïíf,a ish 400 jk úlÜgqj ojd ix.ufha m%ldYl úkdhs uD;Hqxchd .;a mqrdjD;a; /ilg ysñlï lshk g wkqj" fniafldï ^neka.f,da¾ ;ekhs' fuu l%Svdx.kh oeka f,dalfha úÿ,s iemhqï iud.u& úiska cd,l m%:u iQ¾h Yla;sfhka n,h ,nk iïnkaê; iQ¾h n, fiú,s fhdackd l%slÜ l%Svdx.khhs' l%uh hgf;a oaù-ÈYdkq.; Y=oaO ukq.; c¾uka la,í tiaiS *%Sn¾.a ys iïmQ¾K jHdmD;sh iuia; úÿ,s wjYH;dj iQ¾h iQ¾h n,.ekajQ v%fhidïiafÜähka n,fhka imqrd .ekSu foig fhduq

bkaÈhd o¾Yk

n

58

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


jHdmD;shg 72 fi,a" nyq iaMál iQ¾h mek," lsf,da fjdÜ 20 cd,l ghS j¾.fha ;ka;= m%;sf,dauk" iu.ska fjdÜ mSla 300 la we;=<;a jk w;r wê;dlaIK uÜgfï § fniafldï fj; flfrk oaú;aj ÈYdkq.; ukq.;lrKh iu.ska f¾pkh lrk ,o" kj fniafldï Y=oaO ukq.;lrK iQ¾h m%;sm;a;sh hgf;a lsf,da fjda,aÜ 11 Wm-ia:dk we;=<;a fõ' w;sßla; n,h fniafldï lrd hefjkq we;s w;r l¾Kdgl m%dka; l%slÜ ix.uh fj; tallhlg 9'56 la ne.ska ,efnkq we;' tneúka l%slÜ wdh;kh fj; w;sf¾l wdodhula ckkh flf¾' Ñkakiajdñ l%Svdx.kfha iQ¾h mek,

flfrk uQ,sl mshjrls' —wm fuys ckkh lrk n,Yla;sh l%Svdx.kfha mßfNdackh i|yd woyia lr ;sfnkjd' oeka" wm uq¿ wjYH;dfjka ishhg 40 la tkï lsf,da fjdÜ 410 la muK ckkh lrkjd"— uD;Hqxchd mejiQ w;r iQ¾h mek, ud¾fhka jirlg wjYH úÿ,sh m%udKh jk lsf,da fjdÜ 1000 la ckkh lsÍu b,lalh nj tla lrñka i|ykla o lf<ah' l%Svdx.kfha kef.kysr me;af;a jy<fha b,lal lrhs' b,lalh jkafka m%ldY fjda,aàh fudähq, läkñkau l%shdldß;ajh lrd ia:dmkh lsÍu úYd, wNsfhda. iQ ¾ h Yla ; s h hdu jqj;a" flfiafj;;a" wmg hla jQ w;r" tys iQ¾h m%ldY u; l% S v dx.khg B<Õ wjqreoafoa W;amdokh fjda,aàh tall 1422 la iúlsÍu úYa j dih ;eîug l< yels wruqo,a m%udKh u; i|yd úfYaIfhka ie,iqï l< yels mßÈ ilia hefmkakg isÿ fõú' l%Svdx. uDÿ jdfka iy we¨‍ñkshï jHqy ls Í ug wmg kh iïmQ¾Kfhkau iQ¾h fhdod .e‚ks' c,frdaOkh rems h ,a is h la Yla;sfhka wdVHj ilia lsÍug i|yd jy< kej; ia:dmkh l< ,la I 6-7 la remsh,a ishla ,laI 6-7 la ;rï w;r mgq md,ï u.la bÈlrk wjYH fõú wmg wjYH fõú"— uD;Hqxchd ,§" wdrlaIs; f¾,a iy ñksia ;jÿrg;a mejiSh' uq¿ ia:dmk n, iy iajhxl%Sh c, Ndú; l%shdj,sh iïmQ¾K l< jydu" fudähq, msßiqÿ lsÍfï ms<sfh, lsÍï myiq th jd¾Is l ldnka úfudapkh fgdka 600 iy wdrlaIs; kv;a;=j i|yd ie,ls,a, fhduq ls k a wvq ls Í ug b,la l lrk w;r l%Svdx. lrñka ilia lrk ,§' kh f,da l fha iïmQ ¾ Kfhka iQ¾h Yla;sfhka l%Svdx.kh iïmQ¾Kfhkau iQ¾h n, n,.eka j Q l% S v dx.k m% o ¾YkS h ,ehsia;=j .kajkq ms‚i jQ ,kaiqj we;=<;" l¾Kdgl w;rg fyd¢ka u we;= < ;a ùug yelshdj m%dka; l%slÜ ix.uh 2016 wjidk jk ,nkq we;' úg jHdmD;sfha ó<Õ wÈhr wdrïN lsÍug

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

59

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


uqÿkam;alr.ekSu

fldÑ .=jka

f;dgqm< iQodkï

fldÑ wka;¾cd;sl .=jka f;dgqm< ;kslru iQ¾h n,fhka l%shd lrk f,dalfha m<uq .=jka f;dghs joka | jdks u,sla

fldÑ wka;¾cd;sl .=jka f;dgqm< ;kslru iQ¾h n,fhka l%shd lrk f,dalfha m<uq .=jka f;dg njg m;aùfï úYsIag;ajh uqÿkam;a lr .ekSu lrk úg bkaÈhdkq .=jkafiajd wxYhg uE;ld,fha § Èßu;a jkakg jvd;a jeä hula ,eî ;sfí' .=jka f;dgqm< rdcH mqoa.,sl yjq,aldß;aj wdlD;shla

bkaÈhd o¾Yk

n

60

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

hgf;a f.dvk.k ,o m<uq jekak o fõ' .=jka f;dgqm< nvq ixlS¾Khg wdikakfha wlalr 45 la mqrd w;=rd we;s iQ¾h mek, 46150 lska iukaú; fu.dfjdÜ 12 mek, iQ¾h msßh; 2015 wf.daia;= 18 Èk flar< uyweu;s W!uka pdkaÈ ue;s;=ud úiska iudrïN lrk ,§' remsh,a


fldÑ wka;¾cd;sl .=jka f;dgqm< b;sydi i,l=K

ishla ,laI 62 l msßjehlska f.dvk.k ,o" iQ¾h msßh; Èklg úÿ,s tall 50000-60000 la w;r m%udKhla ksIamdokh lrñka tys ish¨‍u fufyhqï l%shdldß;ajhka imqrd,kq ,nhs' ;dlaI‚l jYfhka" tys wre; .=jka f;dgqm< mßmQ¾Kfhkau n, iajdëk njhs'

oelau ta ish,a, úÿ,s úhou iq/lSfï wruqK we;sj wdrïN lrk ,o w;r Èklg tall 48000 la ckkh lrhs" th fldÑka wka;¾cd;sl .=jka f;dgqmf<a ffoksl n, mßfNdackhhs' m<uq mshjrla jYfhka 2013 § tys meñŒï m¾hka;fha

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

61

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


uqÿkam;alr.ekSu

fldÑ wka;¾cd;sl .=jka f;dgqmf<a iQ¾h mek,

jy< u; m%ldY fjda,aàh lsf,da fjdÜ mSla 100 l msßh;l f.dvk.k ,§' Bg miqj fu.d fjdÜ mSla tll m%ldY fjda,aàh msßh;la ia:dmkh lrk ,o w;r th .=jkahdkd kv;a;= r|jk f.dvke.s,af,a jy< iy ìu w;r fn§ .sfhah' fuu msßh; wfkla tajdg jH;sf¾lhla f,i iliñka tajd ÿria: wëlaIKh i|yd iqmÍlaIK md,k iy o;a; w;alr .ekSfï moaO;s iu.ska in, lr we;'

ne¨‍jd' blaì;sj yß; n,Yla;sh ,nd .ekSfï woyi wdjd' wm ojilg tall ^lsf,da fjdÜ meh& 48000 la muK mßfNdackh lrk neúka wmg th ckkh lr.; yels kï" yß; iy ;sridr ixj¾Ok wdlD;shl há;, myiqlï ixj¾Okh oeäj ms<smÈñka" th wm yeuúgu wkq.ukh l<d" thska f,dalhg m‚jqvhla §ug lghq;= l< yels nj oekqKd' oeka th f,dalfha iïmQ¾Kfhkau iQ¾h n,h u; l%shd;aul jk m<uq .=jka f;dg njg m;aù ;sfnkjd' we;a; fuu uQ,drïNh jYfhkau" wm w;sßla; fu.dfjdÜ fuÜßla lsysmhl n,hla ksIamdokh lrk fgdka 550 lg w;r th rcfha úÿ,s cd,lhg odhl jeä ldnka lrñka ;sfnkjd'— vfhdlaihsâ

m%;sM,h

wo olajd" fuu uQ,drïNh fuÜßla fgdka 550 lg jeä ldnka vfhdlaihsâ úfudapk iq/lSu lr we;" mdßißl wjm;kh wju lsÍfï fldÑka wka;¾cd;sl .=jka úfudapkhla iq/ f;dgqm< iud.fï m%h;akhg WmldÍ yia;h lSug WmldÍ odhlfjñks ta' t<fUk wjqreÿ 25 wjYH lrk ;rug jvd jeä úÿ,s ù we; mqrd" .ia ñ,shk ;=kla j.d l<dg Yla;sh ksIamdokh lsÍfï b,lalh yd iudk n,mEula fyda ie;mqï 750 we;sj" fldÑka wka;¾cd;sl .=jka la ßh Odjkh fkdl<dg iudk n,mEula fukau f;dgqm< flar< m%dka; úÿ,sn, uKav,h fj; tu ld,h ;=< ldnka úfudapkh fgdka 300000 úÿ,sh úlsŒug ie,iqï we;sj isà' we;a; lska wvq lsÍula o odhdo lrkq we;' jYfhkau" fldÑ .=jka f;dgqm< rfÜ wfkla fuu ÿ¾,N uqÿkam;a lr .ekSu ms<sn|j" .=jka f;dgqm<j,a j,g wdo¾Yhla njg m;aj fldÑka wka;¾cd;sl .=jka f;dgqm< iudfï ;sfnk w;r fuu msßh; j¾Ihlg tall ñ,shk l<ukdldr wOHlaI ù fÊ l=ßhka fufia 18 la ksIamdokh lsÍfï Odß;djla i;= lr mejiSh" —n, Yla;s ì,am; by< me;af;a jk nj f.k ;sfí - th j¾Ihla ;=< l=gqïN 10000 la wm wjfndaO lr.;a úg" wm wjia:d .ek is;d fmdaIKh lsÍug iudk n,Yla;s loïNhls'

bkaÈhd o¾Yk

n

62

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


kfjda;amdokh

ma,diaála ãi,a njg mßj¾;kh jk úg ma,diaála msßiqÿ ãi,a njg mßj¾;kh lsÍfï kfjda;amdokh u.ska" bkaÈhdkq úoHd{fhda kf¾kaø fudaä ue;s;=udf.a bkaÈhdfõ § ksmojkak isyskh idlaId;a lsÍu foig m<uq mshjr ;n;s joka | rdckHd fndaia

iuQydKavqfõ úoHd yd ;dlaIK lghq;= iy mDÓú úoHd wud;H wdpd¾h y¾Ia j¾Oka bkaÈhdkq fmfg%da,shï wdh;kfha úoHd;aul iy l¾udka; m¾fhaIK ljqkais,fha §

ma,diaála n÷ka" fldamam" oka;df,am uQä iy wfkl=;a wm;h fgdka .Kkla lEor f,i .s, ouk fhdaO hka;%hla iefKlska msßiqÿu mka;sfha ãi,a ksIamdokh lrhs' bkaÈhdkq fmfg%da,shï wdh;kfha fldgila jk úoHd;aul iy l¾udka; m¾fhaIK ljqkais,fha m¾fhaIlfhda ma,diaála ãi,a njg mßj¾;kh lsÍu u.ska

cd;sl fmdis, bkaOk hemqï ;;a;ajh wvq lsÍfï fï ie,lsh hq;= id¾:l;ajh uqÿkam;a lr .;ay' ;jo bkaÈhdkq ÿïßh ish ÿïßh i|yd läkñkau th bkaOkh jYfhka Ndú;hg .kq we;' we;a; jYfhkau" bkaÈhdkq ÿïßh foyardÿka ys bkaÈhdkq fmfg%da,shï wdh;kfha úoHd;aul iy l¾udka; m¾fhaIK ljqkais,fha úoHd{hka

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

63

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


kfjda;amdokh

úiska fmagkaÜ ysñlu ork ;dlaIKh iu.ska ÿïßh i|yd jk m<uq mshjr jkq we;'— hdka;%sl we§u i|yd ãi,a ksIamdokh lsÍug Tyq mejiSh' msßh; ia:dmkh lsÍug ie,iqï lrhs' ljqkais,h yß; ;dlaIKh tlai;a ckmoh" c¾uksh iy fj; ixpdrhl§" iuQydKavqfõ úoHd yd ;dlaIK cmdkh ;=< mj;akd w;r w;=re ksIamdokhla lghq;= wud;H iy ljqkais,fha Wm iNdm;s f,i øj fmfg%da,shï .Eia ksIamdokh lsÍfï wdpd¾h y¾Ia j¾Oka tla ma,diaála yelshdj we;' fuys fldgila fgdka tllska msßiqÿ mka;sfha ãi,a jYfhka" bkaÈhdkq fmfg%da,shï ,Sg¾ 850 l mßj¾;khla ,nd wdh;kfha úoHd;aul iy l¾udka; jev igyfka .ekSug yels msßh;la ia:dmkh m¾fhaIK ljqkais,h fmdaIKhg m%Odk b,lalh flfrk nj mejiSh' —bkaÈhdkq kqiqÿiq kshÕhg frdaOl cdf;%damd rfÜ ;sridr ÿïßh iEu jirl§u ãi,a ,Sg¾ msßh; fj;ska my< ldnka fcÜ j¾Okh ;yjqre ì,shk 2'7 la uq¿ukskau Ndú; bkaOk ksmoùug ;dlaIKfha úYd, lsÍuhs lrk w;r rch u.ska mj;ajk bÈß msïula ksfõokh lr we;' f;,a wf,ú iud.ï iy mqoa.,sl fuu msßh; foaYh f.da,Sh ksIamdok wf,úlrejka fj;ska újD; ,kaiq ud¾. uOHia:dkhla njg mßj¾;kh lsÍfï b,lalh fhka th m%iïmdokh lrkjd' kj msßh;" ork w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=udf.a msßiqÿ n,Yla;sh ksIamdokh lsÍfï fldgila bkaÈhdfõ § ksmojkak uQ,drïNh ;=< úYd, jYfhka" tys n,Yla;s wjYH;dj imqrd .ekSug bÈß mshjrla f,i fmkS hhs' jev igyk u.ska iajhxm%udKj;a Ndjh w;a lr .ekSug bkaÈhdkq rfÜ o< foaYSh ksIamdÈ;fha ksIamdok fldgi

bkaÈhd o¾Yk

n

64

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


Petrochemicals (500 ml) (Benzene, Tolune, Xylenes) + LPG

Option 2

CH3

Option 1

H3C

1Kg waste (PE + PP)

CH3

Option 3

Gasoline (700 ml) + LPG

Diesel (850 ml) + LPG

2022 jk úg ishhg 16 isg ishhg 25 olajd jeä lsÍug o b,lal lrhs' jev igyfka m%Odk b,lalh ksIamdok wxYfha úysÿùu mdßißl msßjefha r|d mej;Su fkdjk ;ek ;sridr j¾Okh ;yjqre lsÍuhs' bkaÈhdkq ÿïßh úiska f.dv k.k ,o kj msßh; u.ska wd.Kk ;=kla u; ,l=Kq .ekSug b,lal lrhs( kfjda;amdokh" msßiqÿ ãi,a ksIamdokh lsÍu i|yd foaYSh ksIamdok iy ;sridr;ajh i|yd ljqkais,h u.ska ta i|yd fmagkaÜ whs;sh ork ;dlaIKh tu.ska Ndú; lrhs' ma,diaála wm;h ksIal%Sh;ajhl isg msßiqÿ n,Yla;s uQ,dY%hla njg yerùfï ;dlaIKh iy wLKav m¾fhaIK iy kfjda;amdokh u.ska foaY.=K úm¾hdi fjkqfjka M,odhS f,i igka lsÍfï bkaÈhdkq lemùu fmkakqï lrhs' jeäuk;aj" msßiqÿ n,Yla;s kfjda;amdok i|yd iyh oelaùfï rcfha ;SrKh foieïnrfha § meßia kqjr meje;afjk wka;¾cd;sl foaY.=K úm¾hdi idlÉPd iy 2022 jk úg tys uq¿ n,Yla;s iukaú;fhka ishhg 20 la mqk¾ckkSh n,Yla;s m%Nj u.ska iïmdokh lsÍfï fudaä ue;s;=udf.a b,lalh bÈßfha ;SrKd;aul fõ'

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

65

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


kfjda;amdokh

fldyq(

úma,jldÍ ;ka;=j flar<fha we,mamqId yS wka;¾cd;sl fldyq fl!;=ld.drh" fldyq iy tajd msiSu Ndú; lsÍu ms<sn| wuq;a;kag y÷kajd§ula lrhs''' joka | m%dÑ ndß

bkaÈhd o¾Yk

n

66

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


fmd,a .fia f,,a,g l=ula isÿ jkafkaoehs Tn ljrodl fyda is;d ne¨‍jdo@ Tn tfia fkdlf<a kï" flar< m%dka;fha w,mamqId ys wka;¾cd;sl fldyq fl!;=ld.drh fj; ixpdrhla ie,iqï lsÍug fï ld,hhs' k.rfha ukafoda;aidyS c, fmdaIs;h ueo ia:dk.; fjñka" f,dalfha tu j¾.fha uq,au fl!;=ld.drh fmd,a f.äfha oDV" wNHka;r ljph iy msg; m%djrKh w;r oelsh yels ;ka;=uh øjHh ùfï isg lU" nquq;=reKq" fuÜg" ìï we;sß ghs,a iy u¿ ksmehqu i|yd Ndú; ùu olajd fldyq mqxcfha .uk ms<sn|j Tng y÷kajd§ula lrhs' m%udoùulska hqla;j" fldyq ksIamdok úlsŒug iy bkaÈhdj we;=<; iy úfoaY rgj,a j,g wmkhk ud¾. fhka tajd wf,ú lsÍug 1000 l muK

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

67

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


kfjda;amdokh

jr,;a fj<÷ka wkqoksñka fldyq wxYhg W;afma%rlhla §ug uOHu rch ie,iqï lrñka isà' fldyq WoHdñ fhdackd hgf;a" ksIamdokh j¾Okh lsÍu iy tu.ska kj mrïmrdj wxYh lrd wdl¾IKh lsÍu i|yd ;reKhkag iy jHjidhlhkag mqyqKqj ,nd §u rch úiska lrhs' wka;¾cd;sl fldyq fl!;=ld.drhla ia:dmkh lsÍfï woyi fldyq uKav,fha iNdm;s uydpd¾h Ô' nd,pkaøkaf.a isf;ys ms<sis÷Kq w;r 2014 uehs ui h;d¾:hla njg m;aúh' odrd.a iaudhs,a iy iud.u" m<uq fldyq l¾udka; Yd,dj ia:dmkh lsÍfuka mgka f.k" —hdka;%SlrKh" kùlrKh" úúOdx.SlrKh iy jd‚clrKh— ud¾.fhka mQ¾K úma,jhla lsÍfï b,lalh iys; fldyq l¾udka;fha kj;u ixj¾ê; ;dlaIK úê olajd" fldyq l¾udka;fha b;sydih fl!;=lddrfhka fmkakqï lrhs' Tn fl!;=ld.dr ixlS¾Kh ;=<g weúo hk úg" fldyq ms<sn|j wuq;a;kag wjfndaOh ,nd fok Yd,d myla tys ;sfí'

m%o¾Yk fl!;=l NdKav

fl!;=ld.drh fldyq l¾udka;fha b;sydih fmkakqï lrhs

bkaÈhd o¾Yk

n

68

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


b;sydih Yd,dj

moïlrK Yd,dj

1959 § fÊïia odrd.a iy fykaß iaudhs,a hq.,h bkaÈhdfõ mqreÿ mqyqKq lrk ,o idïm%odhsl úiska m<uq fldyq l¾udka; Yd,dj ia:dmkh iajNdúl moïlrK úêl%uhg jirlg wdikak lsÍu i,lñka m%dldrhla u; Tjqkaf.a Wvqlh ld,hla c, fmdaIlh ;=< f,,s fmÕùu wvx.= ms<srE ia:dk.; lrñka wdÈl,ams; hq.h fõ' fmd,a f,,s moï lsÍfuka fl¢ ksiaidrKh lrd Tnj f.khdu fuu Yd,dfjka flf¾' lsÍfï iy .%dóh l;=ka úiska fl¢ ksiaidrKh m%dka;fha m%Odk jrdh jk wef,mams lrd lsÍfï idïm%odhsl úêl%u fuu Yd,dfjka meñ‚ odrd.a fykaß iaudhs,a fmkakqï lrhs' iu. tl;=j" odrd.a iaudhs,a iy fl!;=ld.drh iud.u" m<uq fldyq l¾udka; leàï Yd,dj ia:dmkh lsÍfï Yd,dj wdrïN lf<ah' w;S; fldyq fl¢ leàu l,ska lrk woyi fldyq ld,fha § mjd fmd,a flkafoka ,oafoa w;ska fyda pl% ^leàï frdao& uKav,fha ksmojQ lU Ndú;fha mej;s nj u.sks' fuu Yd,dj idïm%odhsl iNdm;s wuq;a;ka oek .kakd w;r Ökh" leàu fukau rdÜia f,i y÷kajk uydpd¾h Ô' cdjd" u,hd iy wrdì fndlal leàu m%o¾Ykh lrhs' hdka;%SlrKh nd,pkaøkaf.a lrd uqyqÈka hd;%d l< bkaÈhdkq l< kj;u wkqjdo mjd fuys isf;ys ms<sis÷‚ hd;%slhka Tjqkaf.a keõ lU m%o¾Ykhg ;nd we;' i|yd fldyq lU Ndú; l< nj Tjqkaf.a oekqug tl;= jkq we;' tlai;a hka;% Yd,dj rdcOdksfha fldyq l¾udka;hla 19 jk fuu Yd,dj fmd,a f,,s weiqfrka fldyq fl¢ ishjfia fojk w¾Ohg fmrd;=j jd¾;d.; ù ksiaidrKh" fldyq ,Kq f,ig tajd leàu" iy we;s njg fndfyda fofkl=g wjOdkhla ke;' fldyq ksIamdok f,ig úùu i|yd Ndú; lrk

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

69

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


kfjda;amdokh

,o ish¨‍u WmlrK fmkakqï lrhs' l,djQ¾ ys uOHu fldyq m¾fhaIK wdhd;kh" iy fldyq ;dlaIKh ms<sn| uOHu wdh;kh" fldyq uKav,fha m¾fhaIK yd ixj¾Ok uOHia:dk" wju jEhulska m%;sodkh jeä lsÍfï fjkia hka;% id¾:lj ixj¾Okh lr we;'

fldyq oej ksjdih Yd,dj fldyq ;ka;=j" mSfkda,a f*daue,aäyhsâ ÿïu, iu.ska ix;Dma; l< úg" oej wdfoaYl f,i Ndú; l< yels ixhqla; mqjre ksIamdokh lrk w;r tu l%shdoduh fuys m%o¾Kh flf¾' fuu ksIamdok jd‚c ;=kS ,E,s j,g jvd ,dNodhlh" .skakg ixfrdaë jk w;r kgk j;=rg Tfrd;a;= foa" ;jo bÍug iy isÿre lsÍug yelsh' fldyq oej ksjdihla fl!;=ld.drh ;=< Rcqj ke.S isák w;r fldyq ixhqla; mek, j, Ndú;h ms<sìUq lrhs" ;jo fldyq ixhqla; mqjre Ndú; lrñka idok ,o .Dy NdKav bÈßm;a lr we;'

bkaÈhd o¾Yk

n

70

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


uqÿfka jfï isg Trf,daiq uqyqKf;a Èidjg( fldyq fl¢ j,ska ksmehQ kjH ieris,a,¦ w;ska fyda pl% weiqfrka flfrk fldyq fl¢ leàu¦ fmd,a f,,s moï lsÍu u.ska fl¢ ksiaidrKh iy .%dóh l;=ka úiska fl¢ ksiaidrKh ms<sno idïm%odhsl úêl%u

ksIamdok m%o¾Ykh fldyq flkafoa úúOdx.SlrKh iy jd‚clrKh ms<sn| oekqj;a lrk idïm%odhsl flÜgqjdf,dï iu.ska ksIamdok mka;shla m%o¾Ykhg ;nd we;'

rÕy, hq. hq. Tiafia fldyq f,dalh ud¾.fhka wuq;a;ka f.k hk flá Y%jH-oDYH Ñ;%mghla kj;u m¾fhaIK iy ixj¾Okh ms<sn| f;dr;=re ,nd fohs'

iure NdKav idmamqj idmamqj ;=< ixpdrlhka i|yd ksIamdok mka;shla m%o¾Ykh flfrk w;r fldyq fl!;=ldrh fj; Tjqkaf.a ixpdrfha iure f,iska /f.k hd yelsh'

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

71

n

Like MEA INDIA

Follow @MEAINDIA

Channel MEA INDIA

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


Wreuh

uÿfrhs kqjr fmdfydi;a

w;S;h fidhd hdu

bkaÈhdkq mqrdúoHd iólaIKh uE; § fuf;la okakd ix.ï hq.fha úYd,;u udkj jdi N+ñhla leK u;= lr .;a;dh joka | ODõ nkaid,a

;ñ,akdvq m%dka;fha uÿfrhs wdikakfha isj.x.d Èia;%slalfha lSIdÈ yS l=vd .ïudkhla ft;sydisl jeo.;alula we;s wvúhla njg m;a fjñka wka;¾cd;sl ms<s.ekSfuys ;ukag ysñ fldgi Èkd .;a;dh' wdikak jYfhka jir 2500 lg by;" l%sia;= mQ¾j 3 jk ishjig wh;a njg fmkS hk" ix.ï hq.fha úYd,;u udkj ckdjdih njg mqrdúoHd{hka úYajdi lrk ìula fy,s

r;= n÷ka iy tajdfha mdoia:, leŒï w;ßka yuq úh

bkaÈhd o¾Yk

n

72

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

fmfy,s lr bkaÈhdkq mqrdúoHd iólaIKh úiska p;%ri%dldr w.,a .Kkdjla fidhd .kakd ,§' Wia fmd,a jÿ,lska jeiqKq mqoa.,sl f.dúm,la u; fuu jif¾ fmnrjdßfha leŒï jHdmD;sh wdrïN úh' b;d blaukskau" th l,dmfha bkaÈhdkq mqrdúoHd iólaIKfha jHdmD;s w;r úYd, tlla njg m;a úh' b;sydi{hkag wkqj" p;%ri%dldr w.,a ix.ï hq.fha mdKavH iuhg


jfï isg Trf,daiq uqyqKf;a Èidjg( fgrdfldgd <sx j<,a,¦ irik ,o leßfkaÜ n÷k iy i;a;aj weg whs;u

wh;a úh yelsh' ol=Kq bkaÈhdkq b;sydifha fm!rd‚l ld, mßÉfPohla lrd wjOdkh fhduq flfrk" ix.ï hq.h l%sia;= mQ¾j 3 jk ishjfia isg l%sia;= j¾I 4 jk ishji olajd od;u l< yelsh' thska tu ld,fha fpda," fÉr iy mdKavH rdcOdks lemS fmkqkq iuia; fou< l;d lrk l,dmh wdjrKh lrhs' ùÿre" uq;=" mn¿ iy fgrdfldgd m%;sud iy l¿ iy r;= meye m%d.a ft;sydisl ueá n÷ka jeks fl!;=l NdKav u;= lr .e‚ks' ukdj leghï l< ckdjdi ;=< N+ñh" ish,a, mia ;Ügqj,ska isrj" .fvd,a m%dldr" <sx" ueá l=àr" ueá n÷ka" u< lE mer‚ ldis" i;a;aj weg iy hlv weiqfrka ksmehQ wdhqO iy fuj,ï j,ska iukaú; úh' 2013 jir ;=< §" ;ñ,akdvq m%dka; mqrdúoHd fomd¾;fïka;=j jirla È.= m¾fhaIKhla meje;a jQ w;r jdhs.dhs kÈfha fmdaIlh winv ix.ï hq.hg wh;a k.r 293 lg wdikak .Kkla fmfy,s lr .;a;dh' kÈfha bjqre folskau fomi lsf,daóg¾ 5 la we;=<;

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

73

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


Wreuh

uqÿfka( l‚k ,o w.,aj, oiqkla¦ by<( fou< n%dyaó l=regq wl=re iys; n÷ka len,a,la" fgrdfldgd m%;sud" u;aiH ixfla;h /.;a n÷ka lene,a,la" ie¥ j<¿

bkaÈhd o¾Yk

n

74

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


by<( mdoia:,h iys; l¿ iy r;= m<Õdka¦ jfï( we;a o;a odÿ leghla

,o tajd fia fmfka' ueá n÷ka u; Tínjk ,o fou< n%dyaó wl=re j,ska ,shQ ;sidka" wdOdka iy Wêrdka jeks o¾YSh ix.ï hq.fha fou< kï mjd ;sì‚' mqrdúoHd wêldÍ fla' wu¾kd;a rdul%sIaKd g wkqj" mdKavH wêrdcHh ngysr f,dalh iu. fj<| in|;d kv;a;= lr we;' Tyq —fkdokakd ldrKhla ksid frdaufha tjeks ueá n÷ka ksIamdokh fmdÿ hq.fhka 1 jk ishjfia § k;r ù we;s neúka fuu fmfofia m¾fhaIKh isÿ flß‚' jdhs.dhs wvúh fmdÿ hq.fhka 3 jk ishjig wh;a kÈfha iïNj ia:dkh jk f;aks Èia;%slalfhka nj ie,lsh yels jkafka thska rE,Ü iQÿjg th wdrïN jQ w;r kÈh .uk ksu lrk fhdod .;a n÷ka len,s fidhd .ekSu ksidh' rdukdomqrï Èia;%slalh lrd we§ werkaghska n÷ka len,s frdauh .sfhah' fmfy,s lr .;a fjkia iu. fj<| iïnkaO;d ;snQ k.r jkaokd ia:dk" fj<| njg idOl imhkjd"— hkqfjka ueá whs;u u; m,j,a" fkajdisl wvú" OdkH mejiSh' w.ia;s" ;srejdK iy o¾YSh ix.ï .nvd fyda jrdh jYfhka j¾. bkaøfdam jeks øjH j,ska ieÈ mn¿ hq.hg wh;a lrk ,§' msysàu wêrdcHh frdauh iu. fou< n%dyaó lSIdÈ ys uE; leŒï fj<|du l< njg ;yjqrejla wl=frka flgQ f.dúìfuys fjkia ;eka foll imhhs' l=vd ckdjdifhka fou< kï lrk ,§' fuu ia:dk folskau yuqjqKq ueá n÷ka iy wdhqO oelsh yelsh fjkia whs;u wiajekakla ,eì‚' u; l=regq ,shú,s fndfyduhla m¾fhaIlhkag wkqj" tajdhska mj;S' tajdhska fndfyduhla u; iudc OQrdj,shla ksfhdackh fõ' ckdjdi u;aiH ixfla;hla mj;sk w;r" jd¾;d wkqj" folska jvd úYd, tflys jeä w.,a .Kkla f.da;%hla ksfhdackh lrhs' jy< fiú,s mj;sk w;r wdNrK" ue‚la.,a" w¾O jYfhka i|yd r;= iy l¿ ueá iy ieris,s W¿ fhdod jákd .,a iy ÿisulg jeä fou< n%dyaó f.k ;sfí' leŒï jHdmD;sh udi kjhlg ,shú,s jeks fmdfydi;a iy oekqï iïmkak wdikak ld,hla È. yereKq w;r ta ld,h ;=< whs;u f.dkakg wh;a oE u;= lr .kakd ,§' wvúh uy ck;dj iy m¾fhaIlhka i|yd fuu fmfofia .fvd,a jHqy jvd;a myÿ lrk újD;j ;eì‚'

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

75

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


Wreuh

kdgl fmd;a È. yeÍu bkaÈhdkq rx. N+ñh tla Èkl yqÿ fidhd .ekSula fkdfõ' th ld,sodi" Y=øl iy Ndid iy ;j;a fndfyduhla rplhkaf.a ixialD; kdgH j,ska ieÈ È.= .ukla Tiafia meñ‚hls joka | pdkaøSfha fN!ñla

bkaÈhdkq rx. N+ñh hk moh tkhska nyaj¾: WÉpdrKhla jkafka bkaÈhdkq rÕy,a ixialD;sh ;ks tallhla fkdjk neúks' bkaÈhdkq Wm uydoaùmfha rx. Yd,d ixialD;sh úúO l,dm jYfhka m%d:ñlj úldYkh jQ w;r m%dfoaYSh NdId iy jHjydr úê weiqre lrñka idOkh lrk ,§' th rdclSh iNdj,ska ,enqKq wkq.%yh iys;j ;jÿrg;a .dul n,h ,eîh'

bkaÈhd o¾Yk

n

76

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

oekg kj È,a,sfha wïfnoald¾ úYaj úoHd,fha ixialD;sh iy ks¾udKd;aul m%ldYkh úoHd,fha ;u mYapd;a Wmdêh i|yd fi!kao¾h m%ldYk wOHhkhl ksr; fl!ia;=í kdhsla —fi!kao¾h m%ldYk úoHd¾Òka lsysm fofkla— lD;sfhka" —u;lh iïfma%IKh lsÍfï wdldrhla jYfhka pdß;% weiqfrka rx. Yd,dj úldYkh ù we;s njg ;¾l u;= ù we;s w;r tkhska tys iïNjh


bkaÈhdfõ úúO fldgiaj, isÿ jqKq pdß;% fmkaùh' l,dmSh NdId idys;Hh .uH;dj Èkd m%ldYk flf¾ iïnkaO l< yelshs"— hkqfjka .kq ,enQ kuq;a flfia fyda mßj¾;k f,aLkfha mjihs' bkaÈhdkq rx. Yd,d ixialD;sh úYd, isg fõÈldjg hoa§ w¾:h iqka ù .sh hq.h jYfhka ì%;dkH rx. Yd,dfjka n,mEï ,enQ uOHld,Skh úh' fm!rd‚l iïNdjH m%ldYk nj ;jÿrg;a lshk Tyq yqfolau ì%;dkH rx. fuys § m%;sks¾udKh fkdjq‚' flfiafj;;a" Yd,dfõ fi!kao¾h m%ldYk ú,difhka muKla jeo.;alu Èkd .;af;a pdß;%uh iy ckl,d fkdj kuq;a rx. Yd,dj idOkh rx. úkHdihhs' mej;s Nla;s l< wjldYh" rpkfha úia;r l:k jHdmdrhg ia;=;s jkakg" wd.ñl md¾is rx. jHqyh iy kdglfha ;dlaI‚l kdglh úúO kjHlrKhka Yd,dj ì%;dkH ie,eiau u.ska o n,mEug ,la idOkh lf<ah' ixialD; rx. rx. Yd,dj jQ nj lshhs' fuu ikao¾Nh ;=<" Yd,dj miqnEu igyka lsÍu;a iu." fj;ska wkq.%yh fndïfí ^oeka uqïndhs& ys § ì%;dkH 18 jk iy 19 jk Y; j¾I.; ,enQ w;r rx. Yd,dfjka wkq.%yh ,enQ md¾is ì%;dkH wêrdcH md,kh wjêfha § iuia; bkaÈhdkq rx. Yd,dj iuia; bkaÈhdkq rx. bkaÈhdkq kdgHh h<s m%dKj;a úh' rx. Yd,d Yd,d jHdmdrhla úh' ngysr kdglSh iïNdjHhka fj; jHdmdrhla úh ksrka;r ksrdjrKh jqKq bkaÈhdkq m%Odk n,mEï rx. Yd,djg kejqï jdhq oyrl fuu kdgH j, kD;Huh úN+;sh yqiaula ,eì‚' ta ld,fhau .%Sl iy t,sifn;shdkq rx. ngysr iïNdjH lD;sj, mßj¾;k" úkHdifhka ksmehqKq tajdg jvd wvq fkdjq‚' úfYaIfhkau fYalaiamshßhdkq kdgHh" ñksh m<uq iyi%h ksudjg m;aùug tau;a iu." fkdyels ;rï úYd, ckm%s;djla w;a lr ixialD; kdglh uysudkaú; ksudjl idlaIs .ksñka wdrïN úh' úfkdaodiajdofha iels,a,

o fjdalska md;a kdgHfha oiqkla

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

77

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


Wreuh

fj;ska kslau tys iSudj blaujd rx. Yd,dj idys;Hfha N+ñNd.h fj; mshuekafka fuu ld,fha § mu‚' l%ñlj" idys;H lj kQ;k m%nkaO mokï —kdgH— fm<lg jeo.;alu §u wdrïN lrk ,§'

md¾is rx.Yd,dj ld,h f.ù h;au" md¾is rx.Yd,dj f,i idudkHfhka y÷kajk kj kd.ßl rx. Yd,dj ñksh fkdyels ;rï úYd, jYfhka ckm%sh njg m;a úh' fuu ffY,sh w;ayod ne,Su flf¾ úYajdih ;enQ w;r Tfmrd" ngysr iajNdúl kdgH iy m%dfoaYSh uQ,djhj j, mßmQ¾K ke.S taula ÿgqfõh' ix.S;h fuu ffY,sfha uQ,sl fldgila njg m;a úh' l,ska M,odhSj fufyhejqKq udyeÕs ;dlaIKh fjkqjg tlaflda iajNdúl ke;akï w;skdglSh rx. úkHdi u; wjOdrKh /|ú‚' fuu rx. Yd,d wdlD;sh foajl;d idys;Huh iy ckl;duh ksrEmK j,g jvd jeä fohla jQ kuq;a iuld,Sk Ôú;h Woa§mkh l<dh' YDx.drd;aul iy ydfiHda;amdol f;aud ms<sn| fjfyi uykais ù fidhd n,ñka" wNHka;r wjldY j, fõÈldj ilia lrkakg fhÿ‚' blaukskau" È,a,sh" fld,algd" uqïndhs iy fpkakdhs jeks k.rj, rx. Yd,dj jD;a;Sh ;;a;ajhg yerú‚'

f;aud iy j¾.SlrK bkaÈhdfõ rx. Yd,dj m%Odk jYfhka tajd m%ldYkhg m;a l< NdId iy l,dm ms<sn| mokulska ldKav lrk ,§' tneúka bkaÈhdfõ §" rx. Yd,dj j¾. lsÍfï ud¾.hla jYfhka hful= urd;s" fnx.d,s" yskaÈ" lkakvd" .=crd;s" ixialD;" u,hd,ï iy uksmQß NdId ldKav m%sh úh' uqïndhs" fld,algd" È,a,s iy fnxdÆre jeks nyq NdIs; rx. Yd,djla mej;s iuyr kd.ßl wjldY l,dmSh mokulska o j¾. flß‚' hful= bkaÈhdfõ rx. Yd,dj j¾. lsÍug ckY%e;s" iïNdjH fyda kQ;k hkqfjka ksrka;rj Ndú; lrk kuq;a fïjd j¾.SlrK mßpfha mYapd;a ksoyia hq. m%fõY fõ' rx. Yd,d m¾fhaIKfha úpdrd;aul jd;djrKh ;=< Ndú; jQ mÍlaIKd;aul rx. Yd,d" uQ, ms<sn| rx. Yd,d" iuld,Sk rx. Yd,dj" kj ux fidhk mqfrda.dókaf.a rx. Yd,dj iy mYapd;a kD;H rx. Yd,dj jeks wfkl=;a meyeÈ,sldrl ldKav mj;S' rx. Yd,dfõ úúO j¾.SlrKhka ms<sn| idlÉPd lrñka" risld" îka wefidaisfhaIka" bkaÈhdfõ rx. Yd,dj m%Odk jYfhka NdIdj iy l,dm mokï lr .ksñka ldKav flf¾

bkaÈhd o¾Yk

n

78

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


o fjdalska md;a k¿fjka .%yKh lr .;a iaurŒh ksfïI

wOHlaI" fufia mjihs" —m%d:ñl j¾.SlrKh mQ¾j ksoyia f;aud cd;sljd§ jQ w;r" bkaÈhdj jkafka f,dala O¾ó ^ckl,d rx. Yd,dj& iy ksoyia Èkd .ekSfuka miqj cd;sh f.dv ke.Su kdgH O¾ó ^iïNdjH rx. Yd,dj& hkakhs' u; f;aud tald.%.; úh' lafõi¾ ;dfldaf¾ ks¾Kh Í;shla fkdue;s ;ek ud ckl,d rx. mdoïiS" f;mafida iy lsjqàmS ys l,d wOHlaI" Yd,dj nyq;rfha rx. Yd,dj f,i y÷kajkjd' iu m%drïNl" —m%j¾;k f;aud ;reK fjkiajk Wmydid;aul ud¾.hlska iudch ck.yKh ms<sìUq lrkjd' fjkia ms<sn|j igyka lsÍfï wjldYhla ùfï wkqmd;h fjk;a ljr fyda bkaÈhdfõ rx. ;sfnkjd' iïNdjH rx. Yd,dj hq.hlg;a jvd fjkia jk w;r Yd,dj tajd l%udkql+,j ix.%y lr,hs mj;akd w¾nqoh f.a,s tlaùia fi!kao¾hd;aulj ;sfnkafka' fjkila i|yd mqxÑ j¾Id jeks lD;s ud¾.fhka ms<sìUq m%ldYkh lrk úIhhla ;sfnkjd'— flfrñka mj;S' kjuq kdgH NdIdj mokï lr j¾.SlrKh ms<snoj ;jÿrg;a lD;s rpkfha § Tjqkaf.a udj; .ksñka ldKav úia;r jYfhka meyeÈ,s lrñka" fiùfuys ,d ixj¾Okh ms<sn|j flf¾ ix.S;h iy k¾;kh bkaÈhdkq mq¿,aj me;sßh iy l;d lsÍfï rx. Yd,dfõ ;ju;a mj;sk ksoyi ;reK kdgH rplhka w;r fldgila nj weh mjihs' bkaÈhdfõ §" fjkia m%Odk f;audjla njg m;afjñka ;sfnkjd'— l,dmj, fjkia f,i rx. Yd,dj úldYkh iy;sl fldg lshhs' úh' uydrdIag%" fnx.d,a" weiEï iy .=crd;a yS" jd‚cuh rx. ú,dihl meje;au .ek wm idlaIs bkaÈhdkq foaYmd,k ork kuq;a bkaÈhdj mqrdjg" mÍlaIKd;aul" rx. Yd,d ix.uh iels,s.;" jd‚cuh" kQ;k iy kj kQ;k jeks rx. Yd,dj ms<sn|j l;d lsÍfï §" bkaÈhdkq rx. Yd,d mßphka olakg yelsh' iEu hq.hlau" foaYmd,k rx. Yd,d ix.uh .ek i|yka lsÍu m%f;HlaIK jYfhka" fjkia f;aud oeÍh' hq;=uh' W;a;¾ m%foaYa" È,a,s" uydrdIag%" fnx.d,a"

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

79

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


Wreuh

bkaÈhd rx. Yd,dfõ j¾. iïNdjHhka ;=< Nr;kdgHï jeks k¾;k wdlD;s we;=<;a fõ' fïjd i;=j ia:djr wdlD;shla mj;sk w;r ilia l< l;dka;r ixLHdjla úia;r lrhs ckl,d ;=< hlaI.dkd jeks wdlD;s we;=<;a fõ' tajd i;=j jeä ÿrlg ksoyila we;s kuq;a ksfhdackh w;ska ;ju;a jvd;a ú,di.dó fõ ùÈ hkqfjka i|yka flfrkafka kdjqgdkals iy f;arel=gQ jeks wdlD;s iuQyhls' idudkHfhka úYd, risl ixLHd úkaokhg m;a lsÍug msßkukq ,efí

bkaÈhdfõ rx. Yd,dj yeu úgu ld,h;a iu. úldYkh ù we;

mkacdí" wdkaød m%foaYa iy flar<h jeks t<fUkafka l=ulao@ m%dka; rx. Yd,dj ud¾.fhka iudc fjkila wmf.a ksfjiaj, jeäysá ùäfhda iy äðg,a f.k tafï § il%Sh N+ñldjla .;ay' kuq;a" udOH j, jeä jk m%.K = kh yuqfõ" rx. ksoyiska miqj" fuu rx. Yd,d wdlD;sfha miq Yd,djg Èú .,jd .; yels jkq we;soehs lreKla m%fudaoh l%ufhka úhelS .sfhah' u;= ù we;' Tyqf.a tla iïuqL fi,shqf,dhsvh jeo.;alu ,enQ idlÉPdjl§" rx. Yd,d wOHlaI w;r —wdOqksl rx. Yd,dj— È,a,sh" w;=,a l=ud¾ igyka l< mßÈ" —rx. rx. Yd,dj yeu fld,algd" uqïndhs iy fpkakdhs Yd,dj ñh hñkao@ hk m%Yk a h úgu úldYkh ys§ tys m%uqL;ajh Èkd .;af;ah' ñh hñka ;s f í' rx. Yd,dj yeu fjñka mej;s cd;sl kdgH úoHd,h iy rx. úgu úldYkh fjñka mej;s l,d l,d wdlD;shla uKav,a jeks rx. l,d úoHd, wdlD;s h la jQ w;r ld,fha fjkia jQ w;r ld,fha ia:dmkh flß‚' m%dka; iy ùu;a iu. fjkia ù we;' tajd fjkia ùu;a cd;sl uÜgfï iyfhda.h iu.ska" bÈßm;a flfrk l,dmj, úi,a iu. fjkia mqoa., l=i,;dj msì§u i|yd Y%djl moku úkaokhg m;a lrk ù we; jk fyd|u ixioh ,nd .;s' kdjqgdkal"s ìfoaih s d" ;S;d¾ jeks úfÊ f;kavq,ald¾" nod,a isrld¾" ckm%h s rx. Yd,d wdlD;s lsym s hla .sßIa l¾kdoa jeks cd;Hka;rj lS¾;su;a kdgH ;sfí' Y%djl msßi wdmiq wdl¾IKh lr .ekSug rplhka iy fndfyduhla ;j;a wh ienE rx. rx. Yd,dj i|yd" m%ldYkh w;ska th jvd;a Yd,djl is¿j oe,aù ;sfnk ms‚i th ;uka m%dfoaYh S ùug hq;= w;r th idOkh ,nk risl u;g .;af;ah' m%cdj iu. ióm ne£ï ia:dmkh lr .; hq;h = '

bkaÈhd o¾Yk

n

80

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


bjqï msyqï

m<;=re imamdhula fï fof;d,a mskjk ri jÜfgdare iu.ska ñ;=rkag iy wuq;a;kag ix.%y lrkak

ܾ*,a flala mqäu iE§ug .;jk ld,h ñks;a;= 30 hs¦ msiSfï ld,h ñks;a;= 10 hs¦ fiajdlsÍï 4 hs wjYH øjH fikaáóg¾ 23 ^wÕ,a 9& rjqï fikaáóg¾ 4 la ^wÕ,a 1-1/2& >klu iafmdkaÊ flala tlla" iafg%dafnß fc,s fldamam 1 la" jeks,d liagâ fidaia fldamam 2 la ^ñ,g .; yelsh&" fodvï hqI fldamam 1-1/2 la" fIß fyda ,sl¾ ^ffjl,ams;hs& f;a ye¢ 2 la" odÿ leg f,i lemQ w¿;a ñY% m<;=re fldamam 1-1/2 la" .id .;a l%Sï fldamam 1 la" fmd;= wer fm;s lemQ lsú 1 la" folg lemQ iafg%da fnß 8-10 la" folg lemQ l¿ ñÈ 8-10 la idok l%uh wod< weiqreï j, oelafjk Wmfoia wkqj fc,s iy liagâ fidaia ms<sfh, lr .kak' iafmdkaÊ flala tl ;sria w;g ;Ügq ;=klg fm;s lmd .kak' ùÿre fiajd m<Õdkl m;=f,a iafmdkaÊ flala ;Ügqjla ;nd fodvï hqI fldamam nd.hla iy fIß/,sl¾ álla biskak' ;=fkka tlla kejqï m<;=re" ;=fkka tlla fc,s iy wfkla ;=fkka tl liagâ fhdod jikak' b;sß flala ;Ügq folg;a fufiau lrkak' uqÿk l%Sï wdf,am lrñka irid lsú" iafg%da fnß iy ñÈ Tínd w,xldr lrkak'

yqud,fhka ;eïnQ mdka mqäu iE§ug .;jk ld,h ñks;a;= 20 hs¦ msiSfï ld,h ñks;a;= 20 hs¦ fiajdlsÍï 4 hs wjYH øjH iqÿ mdka fm;s 2 la" Èis¢ fmd,a fïi ye¢ 3 la" WKq lr .;a lsß fldamam 1-1/2 la" ì;a;r 3 la" ri l< Wl= lsß áka 1 la" jeks,d idrh f;a ye¢ 1 la" w,xlrKh i|yd .id.;a l%Sï fldamam 1 la" w,xlrKh i|yd r;= fpß 6 la" fikaáóg¾ 21 ^wÕ,a 8& rjqï flala áka tlla idok l%uh mdka iy fmd,a m<Õdklg oukak' lsß tla lr ñks;a;= 10 la fmdÕjkak' íf,kavrhlg udre lr ì;a;r tla lrkak" Wl= lsß iy jeks,d idrh Bgu tla lrkak' uOHia: fõ.hlska ñks;a;= myla ñY% lr .kak' ñY%Kh flala áka tlg j;a lrkak' f;,a lvodishlska jikak" úYd, kgk j;=r Ndckhl by<ska ;ekam;a lr ñks;a;= 20 la yqud,fhka ;ïnd .kak' bj;g f.k isis,a lr .kak' fiajd lrk msÕdklg uqkska w;g ;nd Ys; lr .kak' l%Sï iy fpß fhdod w,xldr lr .kak' wkq.%yh( úiaul=re rih( Wfoa wdydr" f;a" fldlafÜ,a" kj È,a,sfha úfoaY lghq;= wud;HdxYfha l,;% ix.uh f.k tk iQmfõo fmd;a ud,dfõ fldgils

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

81

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


bjqï msyqï

bkaÈhd o¾Yk

n

82

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


úYsIag ìßhdks

l;dka;rh

mqrdjD;a; .; ìßhdksh iy,a" uia iy l=¿nvqj, l=,au;a lrjk ñY%Khl ir, újdyhlg jeä huls joka | uOq,sld odYa

ìßhdks jeks wdydr u;lfha udj;la hful=g lsisjla u.ska fg,s fma%IKh fkdlrhsæ fuu rdclSh wdydrfha yqÿ i|yka lsÍula ixèjksh ì¢k lrdnqkeáhl ÿudrh iu.ska uo.skafka msiQ rie;s uia lene,a,l neÿula yd fyd¢ka .e,fmk l=¿nvq f¾kaohlska irik ,o iqj|j;a n;l ri Tng iefKlska oefkkq we;' fuu fuda.,a odhdoh tjekakla jk w;r wo bkaÈhdfõ È.ska iy m<,ska yeu me;a;lu úisreKq" yeu tllgu tysu wkkH;djla" rihka iy l;d we;s" wdikak jYfhka fjkia úfYaI 26 la muK olakg we;' iuyr úg bkaÈhdfjka msgrgg wmkhkh flfrk lÈu;u wdydrh - bkaÈhdjg ms,d*a m%odkh l< ueo fmrÈ.;a we;=¿j - ìßhdksh yqfolau rdclSh wkq.%yh ,enQ wdydrhla jkjd muKla fkdj kuq;a tla l;djla wjika jk ;ek ;j;a

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

83

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


bjqï msyqï

l;djla werfUk iQm f,dalfha wrdì rd;%S j, fn.ï l=ãid" uDÿj ri l< f.daIaÜ ìßhdks mjd wkq.%yh Èkd ;sfí' WodyrKhla f,i n;a ri .ekaùug hdlaks ^uia iqma& Ndú; l< l,algd ìßhdksh oelaúh yelsh' jÔâ w,s Id fudrdodndä ìßhdksfhka wkq.%yh ,enQ nj msgqjy,aj miqjQ ld,fha Tyqf.a uq¿;ekaf.hs lshfõ' lS¾;su;a ,lakõ vï ìßhdks udmams,d ixj¾Okh jQ" l,algd ìßhdksh .=ma; idoj, ìßhdksfha ks¾udK ú,difhka wkq.%yh ,nd § fiajd flfrk ly iqj|e;s hdlaks weiqfrka we;s nj udkj iudc úoHd{hka ks;ru lshhs" ixj¾Okh flÍ we;' msgqjy,a ld,fPoh ;=< §" ndrd budïndrdj f.dvke.Sfuys ksr;j isá Id f.a uia §ukdj úYd, jYfhka wvq flreKq fiajlhkag ms<s.kajkq ms‚i udmams,d ia:r w;r tneúka fyd| ìßhdks mx.=jla msßkeóu" .ekaùug fmr m¾odjla ^;srhla& Ndú; lr uia jeä jk fõ.hlska wiSre jkakg;a th miqj iy n;a fjk fjku msisk ,o nj i|ykah' yekaolg uia len,s ;=kl wkqmd;hla olajd úmdluh jYfhka ,lakõ ìßhdksh lS¾;su;a jeä jQ nj;a lshkq ,efí' th jvd;a ;;a;ajhlg f.k wd oeka lS¾;su;a msjqKq tlla f,i fmfkkakg" msiSfï vï ú,dis;dj kjdí wid*a m%Odk fldalshd úiska Bg ;eïnQ Woa vjq,d úiska fidhd .;af;a ìßhdksh iuyr ì;a;rhla tla lrk ,o w;r fuys§h' úg bkaÈhdkq uijq,l rih f.k tkq ms‚i fuu kjHlrKh" ìßhdks" i|yd fjr<g l=¿nvq fhdok ,§' jÔâ w,s fï fuda .,ajrekag ia;=;sh ysñ úh f.dv neiafia tl;=jg m%sh l< w;r tkhska hq ; = nj fndfyda fofkla úYajdi flar<hg wd m<uq ìßhdksh Wm; ,eîh' we;a; lrk w;r;=r" fmkS hk mßÈ" wrdìka iu.ska jYfhkau" blaì;sj ì;a;rh l=l=¿ fuda . ,a jreka bkaÈhdj ;u jdiN+ñh úh yelsh uia ;Ügqjlska wdjrKh flreKq lr .ekSug jir fndfydajlg w;r fyd¢ka nÈk ,§' fmrd;=j flar<h jdih lr .;a ìßhdksh flf¾ ixialD;sl n,mEu flfia wrdìjreka m<uqfjka wmf.a fjr<g md ;enQ ùo hkak fmkajk ;j;a isoaêhla kï mer‚ nj i|yka lsÍu jà' ìßhdks .ek m<uq i|yk È,a,sfha m%d.a fuda.,a fkajdislhka jQ ud;+¾ l%sia;= j¾I 2 § fou< idys;H fha W!ka fidare lhdia;dia jrekaf.a ld;,a ìßhdkshhs' b;sydih f,i y÷kajkq ,enQ iqj|e;s n;a §ish jk w;r mjikafka th m<uq ;dysß jQ njhs" miqj th miqj 1600 § mßmQ¾K f,i uqïgdia uy,af.a idíia ìßhdks njg úldYkh úh" uijq¿ rih ks¾udK úia;rhla yd iómj .e,fma' m¾ishdkq m%;sks¾udKh i|yd mßmamq Ndú; jqKq ;ek jokla jk ìßhka weiqfrka ì£ tk ìßhdks vd,a lS ldf,að iy vd,a ld lSud jeks wfkl=;a hkafkys wre; —msiSug fmr neo .;a— hkak kjHlrK iu.ska m%cdj fmdaIKh lrkq ms‚i jk w;r th o;g yefmk uijq<la f,ig m<uqfjka ks¾udKh úh' fndamd,a ys m%sh;uh ;ïnkakg fmrd;=j úlSug iqre .;shla tk ;=re

ìßhdksh ms<sn| m<uq i|yk fidhd .efkkafka fou< idys;Hfha W!ka fidare f,i y÷kajk iqj|j;a n;a §isfhks

bkaÈhd o¾Yk

n

84

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


FLAVOURS OF BIRYANI Biryani could easily fit the description of a national dish, given that every state has its own variant with a history to go with KASHMIRI BIRYANI Characterised by its no onion, no garlic use, the Kashmiri Biryani is perhaps the brightest gem of the Kashmiri Hindu cuisine that finds a common resemblance to the biryani that arrived with Taimur

SHIKAMPURI PILAF (PUNJAB) The gem from the House of Patiala, the Shikampuri Pilaf is characterised by its succulent, dry fruit stuffed breast pieces

GULEZAR BIRYANI (HIMACHAL PRADESH)

QUBOOLI (DELHI)

A brilliant creation from Jahangir’s royal kitchen, it was an ode to Mehrunissa who loved flowers. Gulezar Biryani was the recreation of the Valley of Flowers on the plate and slightly sweet in taste

Popular among the old settlers of Delhi, Qubooli was refined during Aurangzeb’srule. A staunch vegetarian, Aurangzeb preferred biryani made with rice, Bengal gram, dried apricot, basil, almond and pukki style curd

LUCKNOWI BIRYANI (UTTAR PRADESH) Based on the Persian style of cooking, the Lucknowi Biryani is considered to be the original Dum Pukht-style, subtly spiced and ittar using biryani where the meat and rice is kept al dente

KAMPURI BIRYANI (ASSAM)

MEMONI BIRYANI (GUJARAT) Similar to Sindhi Biryani, the Memoni Biryani is usually prepared with lamb and less food colouring and uses tomatoes to lend it extra tanginess. A House of Kathiawar speciality

BOMBAY BIRYANI (MAHARASHTRA) What makes this biryani unique, the use of potatoes and the Ottoman pilaf-style of cooking which leaves the rice slightly sticky and moist

CALCUTTA BIRYANI (WEST BENGAL) Developed under Nawab Wajid Ali Shah during his exile, this variant is recognised for its subtle use of spices and the quintessential presence of egg. It also uses a combination of nutmeg, saffron and kewra to give it its signature aroma

Originating from the town of Kampur, this variant is cooked like pilaf where the meat is first cooked with peas, carrot, wild mushroom and other vegetables and then rice is mixed into this potpourri with cardamom and nutmeg

HYDERABADI BIRYANI (TELANGANA) The best example of blending Mughlai and Andhra culinary style, the Hyderabadi Biryani is known for its unique blend of spice and the use of kachcha gosht. The vegetarian version here is called tahari

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

85

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


bjqï msyqï jfï( kjdí gd¾ldß ìßhdks iy my<( vï lS l=l=¿ uia ìßhdks

.sf;f,ys Wv úis lrñka idïm%odhsl msiSu lr wk;=rej fjku msi.;a/neo.;a uia iu. th ia:r isák fia ilid frdai iy ly meyefhka Bg ksudjla ,nd foa' fï W!ka fidare msi .;a wdldrh jk w;r t;l=ÿ jqj;a n;a OdkH uq;= yevhla .;a" ly" fld;a;u,a,s" .ïñßia iy rïfma tl;= lr rij;a lr .e‚ks' wdl¾IŒh ldrKh" fuda.,a ìßhdksh fndfyda È.= ld,hla y÷kajkq ,enQfha ms,d*a hkqfjka jk njhs' we;a; jYfhkau" whska ta wlandß" rdclShhkaf.a wdydr wdl,am ms<sno úpdrj;a fldgila iys;j" ìßhdksh iy Tfgdauka wêrdcH fhka meñ‚ ms,d*a w;r fjkila fkdlrk nj i|yka lrhs' kQ;k hq.fha ms,d*a ks¾udKh iïnkaOfhka fâßhia rcqg ksrka;r iïudkh ysñjk w;r frdai" jidjdis" lr|uqx.= iy l=re÷ jeks iqj| Ndú; jQ nj wm okakd th isoaêuh l%uhlg ìßhdksfha rduqj njg m;aúh' ìßhdksh f;;aj mj;ajd .ekSug flndí i|yd Ndú; flfrk uia msiSfï ;dlaIKh iu.ska iudk ú,dis;djla uqïgdia uy,a mjd Ndú; l< nj ckY%e;sfhys tk w;r tneúka thg lsisÿ uqiqjla wjYH fkdùh' lS¾;sula ixpdrl b;sydi{ w,a ìreks ish ixpdr ms<sn| Ñ;%mgfhys ìßhdksh yuqod w;HjYHhla njg m;alrñka fuda.,ajreka th fuys m%p,s; lsÍug fmr fndfyda rcjreka úiska ksmeojQ iy ri n,d i;=gq jQ ìßhdks jka wdydr bkaÈhdfõ meje;s nj i|yka lrhs' b;ska ìßhdks f,crfha mer‚;u idudðlhd fudma,d fldIs ìßhdks ke;akï ;d,diß ìßhdks nj hful=g wkqudk l< yelso@ udkj úoHd{hka úYajdi lrk wkaoug ldrKh úh yels jkafka" fuda.,ajreka th m%p,s; lsÍug fmr mej;s vï l,dj Ndú;h u.ska udmams,d ìßhdks msiQ nj hk idOlh iy ÔrdldY,d f,i y÷kajk flá meye.;a iy, Bg tys iqj| ,nd ÿka njh' flfiafj;;a" wdydr b;sydi{hka ìßhdksfha Wm; 1500 ueo isg 1600 ueo ld,hg fldgq lrhs' ms,d*a miqj ìßhdks njg m;a jQ njg jd.a úoHd idlaIs we;s nj úYajdi lrk wh w;f<diaila jk w;r kQ¾ cydka wêrdc‚hf.a Èkfmd; fhdackd lrk wkaoug ku § we;af;a Ydl wjq¿m;a Ydl fkdjk wjq¿ j,ska fjkalr oelaùugh' tu ld, mßÉfþoh ;=< §" ìßhdksh ks;ru mdfya neomq ,QKq iy ñkaÜ j,ska irikq ,enQ w;r ms,d*a Wodrj;aj w,xldr lrk ,oafoa frdai fyda fo¿ï fhdod .ksñks' uia iqj|

bkaÈhd o¾Yk

n

86

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


;,mldÜgq fldaIs ìßhdks wjYH øjH • l=l=¿ uia lsf,da 1 la • ndiau;S iy,a .a?ï 750 la • f;,a fyda .sf;,a ñ,s 250 la • ;=kShg fm;s lemQ ÆKq .a?ï 200 la • wuqñßia .a?ï 6 la • fyd¢ka fldgq lmd.;a ;lald,s .a?ï 100 la • bÕ=‍re - iqÿÆKq ;,mh .a?ï 50 la • ly l=vq .a?ï 2 la • ñßia l=vq .a?ï 5 la • fld;a;u,a,s l=vq .a?ï 4 la • fld;a;u,a,s fld< .a?ï 75 la • fmdä lr .;a ñkaÜ fld< .a?ï 50 la • lrmsxpd fld< .a?ï 5 la • ¨‍Kq wjYH muK ìßhdks l=¿nvq l=vq i|yd • l=re÷ lE,s .a?ï 2 la • udÿre weg .a?ï 2 la • ld,amdi/l¿ .,a u,a .a?ï 3 la • iQÿre weg .a?ï 2 la • lrdnqkeá .a?ï 2 la • lr|uqx.= .a?ï 2 la • l¿ lr|uqx.= .a?ï 2 la

idok l%uh • iy,a ál j;=frka fyd¢ka fidaod .kak" ish¨‍u l=¿nvq íf,kavrhl oud f.dfrdaiq f,i l=vq lr .kak' fuu ñY%Kh mfil ;nkak' • ;dÉÑhl oud f;,a fyda .sf;,a fyd¢ka r;a lr .kak' ÆKqq iy wuq ñßia tla lrkak' rkajka meye .kakd ;=re f;ïmrdÿ lrkak' • ;lald,s tla lr fyd¢ka Wv úis lrkak' bÕ=‍re - iqÿÆKq ;,mh tla lrkak' ñks;; a j = la f;ïmrdÿ lrkak' • ¨‍Kq" ly" ñßia iy fld;a;u,a,s l=vq tla lrkak' ;;amr 30 la Wv úis lrkak' • mfil ;enQ ñY%Kh tla lr fyd¢ka l,;kak' • l=l=¿ uia tla lr fyd¢ka ñY% lrkak' ñks;a;= 15 la kgk ñY%Kh msi .kak' th ys£ .sh miq" n;a tla lr fyd¢ka ñY% lrkak' • j;=r fldamam 4-1/2 la tla lrkak" th kgk ;=re r;a lrkak" kgjd iSkqj kdo jk ;=re mSvk Wÿkl msiskak' wk;=rej ñks;a;= myla kgjkak' .skak ksjd oud .Eremamqjlska .ikak' • msms[a[d rdhsgd iu. ms<s.kajkak'

jid,Sug /ðK úiska bÜgd¾ ^iqj| ú,jqka& Ndú;h §ishg fmdfydi;a ßfidafgda wdldrfha fmdfydi;a y÷kajd ÿka w;r tneúka yskaÿ jxYj;=kag rcq iu. lula f.k tk w;r ke;akï uia tla lsÍug wdydr .; yels úh' fmrd;=j rildrl jYfhka jHxck Ndú; lrk Trka.afií úiska yhsødndoa ys kj md,lhd äkaä.=,a lß ìßhdks fõjd rifhka wvqjla ke;' jYfhka kSid W,a uq,ala m;alsÍfuka miqj yhsødndoa ;smq iq,a;dkajrhdf.a m%sh;uhla jQ le,slÜ ìßhdks" ìßhdksh ks¾udKh úh' bkamiqj lÉÑ ìßhdks úkdlsß j,ska fmÕjQ wÉpdre iy fmd,a f;f,ka mßmQ¾K lrk ,o w;r thska ;j;a fjkia jÜfgdare nÈk ,o memdâ iu.ska ìßhdks fiajd lsÍfï 50 l tl;=jla ks¾udKh flß‚" tajd ud¿" l,dj y÷kajd ÿka wjia:dj" leg ¨‍Kq iu.ska .eiQ l+‚iaika" jgqjka" iy uqj uia iu. ó lsß iu. fiajd flfrk ;lald,s iEÈh yels úh' ke;akï" l<Hd‚ imsß fndaß ìßhdks u.ska wkq.ukh l<Hd‚ ìßhdks" ìod¾ ^l¾kdgl& ys l<Hd‚ lrk ,§' mD;=.Sis mQcl *%d finia;shka ìßhdksh fldgq kjdíia fj;ska ,o odhdoh" ìßhdksh uekaßla" bkaÈhdfõ rdc iNdjg lemQ yrla uia u; fldgq lemQ yrla uia iy ;lald,s msúfik w;r;=r" —ìßhdksh úYsIag iy ;lald,s Odkshd rih Ndú; lsÍu m%p,s; lrk iQm iuyka ldrlhla' Odkshd ta u; ,§' fmYdjdß ìßhdks" wfkla w;g" fmdfydi;=ka" Ndú; lsÍu ksid r;= iy iqÿ fndaxÑ" ldnq,s pdkd" l¿ lS¾;su;=ka" rdclShhka Like m%p,s; úh MEA INDIA lv, iy .%Ska mSia iy fmdfydi;a iy fmdÿ ck;dj rildrl >k;ajhla tla lsÍug lcq" thg m%sh lrk w;r rg fldÜgka" frdai j;=r iy ly Ndú; lsÍu kuq;a th wuq;a;kag ms<s.kajkafka fmkakqï lf<ah' keye"— hkqfjka igka lsÍfuys Follow ìßhdksh rdclSh fm<m;la f,i ie,lSfï l,dj úiauhla ke;' wjqreÿ 100 lg @MEAINDIA kjdíjrekaf.a wkq.%yh we;sj flreKla jk kuq;a" miqj fmfkk mßÈ uekaßla oek fuu wrdì wdydrfha fyd|u kjHlrK lsysmhla isáfha w,amhla jqjo" th ish,a,ka ol=fKka ths" th iSrd.d iïnd iy,ska ^wdfndaßfhda úiska m%sh l< ish,a,kag ms<s.ekajQ Channel iy,a j,g kElï lshk idïm%odhsl ;ñ,akdvq rdclSh wdydrhla f,i fYaIj MEA INDIA úfYaIhla& ms<sfh, flfrk weïn¾ ìßhdks fõjd" mj;skq we;æ

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

87

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


ixjdoh

wjYH

fudfydf;a l%Svlhd È,a,sfha fld,a,d ksh; jYfhkau mßK; ñksfil= f,i jeã isák w;r Tyqg bkaÈhdkq l%slÜ l%Svdj uysudkaú; uxfm;a Tiafia fufyhjkq yelsh joka | wfïhd ÿidfka

úrd;a flda,s 2008 § 19 ka my< f,dal my< f,dal l=i,dkh Èkd" fï È,a,s fld,a,d l=i,dkfha § bkaÈhdkq kdhlhd f,iska l%slÜ úiska fufyhjk ,ÿj" ta fmdl=rg jir y;la msáfha fhdaO fõÈldjla u; ;u m%dma;sh igyka f.ù f.dia we;' t;eka mgka fndfyda foa isÿ lf<ah' Tyqf.a nqyqá kdhl;ajh" ldKav ;rÕhl ù ;sfí' úrd;a wo ojfia jd¾;d iy ch.%yK § ngysr bka§h fldfoõjkag tfrysj mkaÿ 75 lsysmhla ;u iïudkh ms‚i Èkd .ekSu;a iu. l§ ,l=Kq 100 la" iy kjiS,ka;hg tfrysj bkaÈhdkq l%slÜ msáfha ;rejla njg m;a ù we;" wjika mQ¾j ;rÕfha § yeu;skau fgiaÜ kdhl;ajh tu f;dmamsfha jeo.;a ,l=Kq 43 la wjika ;j;a msydgqjla njg m;a ù ;sfí' ;rÕfha § ol=Kq wm%sldj yuqùu kuq;a yeuodu kejqï f,i fYaI fuu .kqfokqfõ ,d flf¾ jvd;a iqnjd§ ;;a;ajhla ù mj;sk foa kï" Tyqf.a ÈkSug fiiaikag by<ska lrd bkaÈhdj fhduq lrkq ,eì‚' we;s msmdihhs" b,lal lrd hdug úrd;a jecUjk ta fld,a,df.a oEfia ms<sìUq we;s wêIaGdkhhs" ;u isysk ienE ldrKh kï jqKq wêIaGdkfha .=Kh blaì;sj lr .ekSug we;s WfoHda.hhs' Tyqf.a ;dlaIKh Tyq ñksfil= ù we;s oeka ;ju;a yeu mshjrl§u th fmkS hk iy ks¾udKYS,S b;d nyq, Odjk n,fõ.h njg mßoa foka w;d;aúl wfmalaIdjka fm!reIhhs m;a ù ;sfí' lajd,d,ïmQ¾ ys 19 ka njg m;a ù f.k tk w;f¾

bkaÈhd o¾Yk

n

88

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015


úrd;a f.a jd¾;ad iy ixLHdk •• tla Èk ;rÕhl§ bkaÈhdkq ms;slrefjl= .;a fõ.j;au Y;lh ^mkaÿ 52 hs& •• tla Èk ;rÕj,§ fõ.fhka ,l=Kq 1000 g <Õd jQ bkaÈhdkq l%Svlhd •• tla Èk ;rÕj,§ fõ.fhka ,l=Kq 3000 g <Õd jQ bkaÈhdkq l%Svlhd •• tla Èk ;rÕj,§ fõ.fhka ,l=Kq 4000 g <Õd jQ bkaÈhdkq l%Svlhd •• tla Èk ;rÕj,§ fõ.fhka ,l=Kq 5000 g <Õd jQ bkaÈhdkq l%Svlhd •• tla Èk ;rÕj,§ fõ.fhka ,l=Kq 6000 g <Õd jQ bkaÈhdkq l%Svlhd •• tla Èk ;rÕj,§ fõ.fhka Y;l 10 la .;a bkaÈhdkq l%Svlhd iy yISï wï,dg miqj fojk iuia; fõ.h •• tla Èk ;rÕj,§ fõ.fhka Y;l 15 la .;a bkaÈhdkq l%Svlhd iy yISï wï,dg miqj fojk iuia; fõ.h •• tla Èk ;rÕj,§ fõ.fhka Y;l 20 la .;a bkaÈhdkq l%Svlhd iy yISï wï,dg miqj fojk iuia; fõ.h •• Tiafg%,shdfõ § ;rÕj,shl fgiaÜ Y;l 4 la ,enQ tlu f;jk ms;slre •• Tiafg%,shdjg imeñ‚ ljr fyda bkaÈhdkq ms;slrefjl= úiska ,enQ jeäu ,l=Kq .Kk Tyq ,nd .;af;ah' Tyq 121 g <Õd jk úg" 2003/04 ixpdrfha § ødúâ úiska ,nd ;snQ ,l=Kq 619 l jd¾;dj blaujd .sfhah •• tla ;rÕj,shl ,nd .;a jeäu Y;l ixLHdj i|yd iqks,a .jiald¾ i;= jd¾;dj iu lr we;' ngysr bka§h fldfoõjkag tfrysj" foj;djla" .jiald¾ Y;l y;r ne.ska .;af;ah •• à20 ;rÕ i|yd fõ.j;au ,l=Kq 1000 iudch

§" iÑka f;kavq,ald¾ yer wka lsisfjla yd ikaikaokh lsÍug iy m%;súmdluh jYfhka úYd, wfmalaId ñi wka fohla leu;s fkdfõ' m%ydrd;aul kuq;a yqrenqyqá úrd;a" flfiafj;;a" ,l=Kq miqmi ,l=Kq" Y;l miqmi Y;l iy ch.%yK miqmi ch.%yK tla/ia lr .ekSfï muKla ish¨‍u wjOdkh iy b,lalh fhdojñka wmrdð;j miqfjhs' fï bjiSfï" ffO¾hfha iy tald.%;djfha m%;sM,h" l%slÜ l%Svlfhl= m%;su,a,jhd ìh joaokakd lrkjd muKla fkdj kuq;a fndfyda wxl=r l%slÜ l%Svlhka wkq.%yfhka Èß .kajk w;sYh we,aula ÈkQ mqoa.,hd njg m;a lrjkjd o fõ' fuu .kqfokqfõ ,d fiiaikag by<ska úrd;a jecUjk ldrKh kï Tyqf.a ;dlaIKh iy ks¾udKYS,S fm!reIhhs' jvd;a kqiqÿiq

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015

n

89

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


ixjdoh

uqÿfka jfï isg Trf,daiq uqyqKf;a Èidjg( úrd;a flda,s bka§h ckdêm;s wdpd¾h m%kdí uql¾Ô ue;s;=ud w;ska w¾cqk iïudkh ,nd .kshs¦ Y;lhla ,nd .ekSfuka miq fgiaÜ kdhlhd iy fgksia ;rej frdc¾ f*vr¾ iu. flda,s mska;+rhlg uqyqK fohs

;;a;aj yuqfõ Tyq uqyqK fok úg Tyqf.a udhdldÍ Tyq uE; § bkaÈhdkq Y%S ,xld ixpdrfha § fgiaÜ l=i,;dj ysoeia fidhk w;r mkaÿ hjkakka mkaÿj kdhl;aj ux., ;rÕfha § oaú;aj Y;lhla ,nñka iSudjg tmsáka bmsf,kq olskq we;' Bgu tlajk f.%.a pem,af.a jd¾;dj iu lf<ah¦ b,lal.; wNsm%dhla iys;j Tyqf.a úi,a myrj,a iu.ska b‚ï m%fõYhla iu.ska Tng <Õd úh yels Wfiys ienE W;afma%rKh lsÍfï l=i,;dj ms;slrefjl=g Tn f.k ksrEmKhls' hd yels isyskh lrd Tn f.k hhs' mkaÿ /lSfï tkaîta m%isoaêhla Wiq,kafkl= jYfhka uhsl,a iy wjia:dkql+, mkaÿ hjkafkl= jYfhka Tyqf.a fcda¾odka jrla fufia mejiSh" —ug uf.a jD;a;sh mßmQ¾K ms<sìUqj blaì;sj m%ido úlÜgq ;s<sK lrhs' ;=< myr 9000 lg jvd u. yeÍ ;sfnkjd' ud ;rÕ fï l%slÜ Wkaudofhka fmf<k 300 la uq¿ukskau mrdch jqKd' úis yh rgg mqridrï lsj yels" iqks,a .jiald¾ j;djla" ;rÕ ch.%dyS ,l=K jd¾;d iy iÑka f;kavq,ald¾ jeks iajNdúl lrkq we;ehs ud u; úYajdih ;enqj;a Tyq uE; § fgiaÜ l=i,;djlska úrd;a wdYS¾jdo ,nd u. yeÍ .shd' ud uf.a Ôú;fha § kej; kdhl;aj ux., fkd;sfnkq úh yels jk kuqÿ" fï kej;;a wid¾:l jqKd' ta ksihs ud ;rÕfha § oaú;aj ÿr tkakg Tyq fyÆQ id¾:l jQfha'— Y;lhla ,nñka oyäh nd,aÈ ksielju úrd;a flfrys o th tfiau i;H f.%.a pem,af.a Like w;afmd<ika y~la fõ' ;udj jvd fyd| lr .kakg jd¾;dj iu MEA INDIA i|yd jákafkauh' Tyq Tyq ;= < we;s msmdih ksid Tyq ;u lf<ah mßmQ¾K ld,lrKhlska ms;slrK l=i,;d mßmQ¾K lsÍug odhdo ,nd fkdisák uykais .kakjd muKla fkdj kuq;a Follow njg fyda wdrïNl l%Svlfhl= ùug ;u mkaÿ /lSu iy mkaÿ heùu jeäÈhqKq lsÍug o @MEAINDIA wka wh fuka l%SvdYS,S fkdjk njg iudk ld,hla fhdojkafka fõ' ;jo" Tyqg ;ju;a fndfyda fofkla tlÕ jkq we;' Tyqg 26 la jqKd muKla hk idOlh wjfndaO lr .kakd l< yels jqKq fyd|u foh Tyqf.a Tn Tyq ;u ku bÈßfhka ,shd .kakg iQodkñka b,la l ilia lr .ekS u ;a yevhla miqjk úYsIag;d iy jd¾;d .ek mqÿu ùug yels jk Channel ke;s bjiS u iu.s k a ;u ;dla I Kh úg" bkaÈhdj idvïnr lrjk w;r túgu fndfyda MEA INDIA mßmQ¾K lr .ekSug jev lsÍu;ah' fofkl=g mdvula o ,nd fohs'

bkaÈhd o¾Yk

n

90

n

fkdjeïn¾-foieïn¾ 2015



CONSULAR GRIEVANCES MONITORING SYSTEM

02 Step

Click on “Activation” link sent in email (or OTP sent in SMS to Indian Mobile Holders) to activate the account.

03 Step

Log in to the Consular Grievances Monitoring System (MADAD).

Click on “Register Grievances” link to fill details of your grievances.

01 Step

05 Step

Click on “Register (New User)” and fill required details

Click on “Track Grievances Status” link to View latest status and processing done on your grievance.

MADAD Because You Are Us

mymea.in/madad SINHALA

04 Step


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.