India perspectives september october 2015 pashto

CONSULAR GRIEVANCES MONITORING SYSTEM

02 Step

Click on “Activation” link sent in email (or OTP sent in SMS to Indian Mobile Holders) to activate the account.

03 Step

Log in to the Consular Grievances Monitoring System (MADAD).

04 Step

Click on “Register Grievances” link to fill details of your grievances.

01 Step

05 Step

Click on “Register (New User)” and fill required details

Click on “Track Grievances Status” link to View latest status and processing done on your grievance.

MADAD Because You Are Us

mymea.in/madad PASHTO Back Page_Pashto.indd 92

25/08/15 4:13 PM

IBC Sep-Oct_Pashto.indd 91

25/08/15 4:01 PM

‫خربې اترې‬

‫زه غواړم هغه سینما کې کار وکړم چې له ما غوښتنه کوي حتی که فرانسوي‪،‬‬ ‫ایټالیوي‪ ،‬ایراني یا امریکایی وي‪ .‬مګر هغه وایی چې د میرمنو مرکزي نقشونه‬ ‫راته غوره بریښي ځکه چې زه یوڅه ډیر کنټرول ترالسه کووم کله چې سرټکي‬ ‫زما په اړه وي‪”.‬‬

‫کنګنا رناوت‪ ،‬د ميل جایزې ګټونکې فلمي لوبغاړې‬

‫کنګنا به په راتلونکي فلم کاټي باټي کې ولیدل يش‪ ،‬هغه‬ ‫وایی چې ځانته یې خورا لوی اهداف ټاکيل‬

‫هغوی فلمونو ته د هرن په سرتګه نه ګوري‪.‬‬ ‫کنګنا یوه زده کړیالې وه‪ ،‬مګر د طب‬ ‫چمتووايل ازموینو پرمهال کنګنا درک کړه چې نه دوی نه پوهیږي چې اکټینګ (په فلم کې‬ ‫غواړي طب ولويل‪ .‬هغې میوزیک ولوست او تیاتر لوبیدل) له کومه راغيل او اکټینګ‪ ،‬سندرې ویل‬ ‫او میوزیک ولې مهم دي‪ ”.‬کنګنا به په راتلونکي‬ ‫ته له ورتګ دمخه یې په ماډلینګ کې کار وکړ‪.‬‬ ‫فلم کاټي باټي کې ولیدل يش‪ ،‬هغه وایی چې‬ ‫هغې د تجربه لرونکي ډاریکټر آرویند ګور رسه‬ ‫ځانته یې خورا لوی اهداف ټاکيل‬ ‫کار کړی – او دا ټول هرڅه هغه‬ ‫دي‪ .‬د لوی پالن برخه یوه ورځ د‬ ‫په‬ ‫مهال و چې د یوې تنکۍ انجلې‬ ‫کنګنا د فلم کورس‬ ‫میګافون یا لوډسپیکر په الس کې‬ ‫حیث له کوره راوتلې وه‪ .‬حتی د‬ ‫پهجریان کې‬ ‫اخیستل دي ځکه چې تیر کال‬ ‫هغې د فطرت ثابتولو وروسته هم‪،‬‬ ‫یو دوره ای فلم‬ ‫هغې د نهه دقیقو یوه لنډ فلم‬ ‫کنګنا دا حقیقت نه رانیيس چې‬ ‫لیکلی او حتی د‬ ‫ډاریکټینګ هڅه هم کړې ده‪ .‬که‬ ‫پروړاندې‬ ‫د هغې والدین د هغوی‬ ‫ډایریکټینګهڅه‬ ‫تاسو د هغې د ډاریکټرۍ وړتیاو‬ ‫رسه ندي بدل شوي‪ .‬کنګنا وایی‬ ‫یې هم کړې‬ ‫ثبوت په لټه کې یاست نو د کاټي‬ ‫“زه له دوی مته نلرم له هغه څه‬ ‫باټي لومړۍ اوه دقیقې وګورئ‬ ‫سرتګې پټې کړي چې دوی په‬ ‫خپل ټول ژوند کې تررسه کړي‪ .‬زما پالر فکر کوي چیرې چې هغې خپل مل لوبغاړی عمران خان‬ ‫په یوه آی‪-‬پاډ کې ثبت کړی‪ .‬دا میرمن ریښتیا‬ ‫چې هغوی په ژوند کې ډیرڅه ترالسه کړي او ما‬ ‫هم نيش درول کیدی!‬ ‫هیڅ ندي‪ .‬زما والدین هرنمندان ندي نو ځکه‬

‫‪Like‬‬ ‫‪MEA INDIA‬‬

‫‪Follow‬‬ ‫‪@MEAINDIA‬‬

‫‪Channel‬‬ ‫‪MEA INDIA‬‬

‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 4:10 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪90‬‬

‫‪n‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪Conversation Kangana Ranaut_Pashto.indd 91‬‬

‫کنګنا هیڅکله‬ ‫هم هیله نه‬ ‫درلوده چې له‬ ‫یوې لسیزې‬ ‫کمه موده کې د‬ ‫اکټینګ لپاره دوه‬ ‫ميل جایزې السته‬ ‫راوړي‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 4:10 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪89‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Conversation Kangana Ranaut_Pashto.indd 88‬‬

‫خربې اترې‬

‫ریښتینېملکه‬ ‫د ميل جایزې ګټونکې فلمي لوبغاړې کنګنا رناوت د ځان لپاره خورا لوی اهداف ټاکيل‬ ‫لیکواله‪ :‬آريت کپور سنګ‬

‫مرسته کوي خپل نقشونه ښه وپیژنم‪ .‬زه د خلکو‬ ‫لکه څنګه چې هغه د بریالیتوب په الره روانه‬ ‫په څارلو او بیا له دغې تجربې په خپلو نقشونو‬ ‫ده‪ ،‬لوبغاړې کنګنا رناوت په یوه معام (کیسې)‬ ‫بدلیږي‪ .‬که چیرې یو څوک له نږدې د هغې ژوند‪ ،‬کې کارولو کې برالسې یم‪ .‬د تنو ویډز منو ریټرنز‬ ‫لپاره چمتو وايل کې‪ ،‬زه د یوې اونۍ لپاره د ديل‬ ‫د هغې باور او په پرده د هغې نقشونه وڅاري نو‬ ‫پوهنتون ودانۍ کې وم‪ ،‬خو ښکاره خربه ده چې‬ ‫هرو مرو به پوهه يش چې کنګنا د تیرې لسیزې‬ ‫په اوږدو کې اوږد مزل کړی‪ ،‬د هغه ورځو رانیولې په بدلو کالو کې ترڅو د انجونو چلند ووینم‪”.‬‬ ‫د داسې یوې میرمنې لپاره چې ډرټي پیکچر‬ ‫چې کله هغه یوه تنکۍ رشمیدونکې انجلۍ وه او په‬ ‫یې رد کړی و‪ ،‬کنګنا د ښځینه‬ ‫هیامچل پرادیش کې د یوه کوچني‬ ‫– مرکزي نقشونو په تړاو خورا‬ ‫ښار څخه کوچیدلې‪.‬‬ ‫له مندي څخه‬ ‫محتاط وه‪ .‬تل ریښتینې کنګنا‬ ‫له مندي څخه ممبۍ ته سفر‬ ‫ممبۍ ته سفر د‬ ‫وایی “زه غواړم هغه سینام کې کار‬ ‫کنګنا رسه د هغې په رسیديل‬ ‫کنګنارسیدلي‬ ‫وکړم چې له ما غوښتنه کوي که‬ ‫شخصیت کې مرسته کړې‪ .‬هغه‬ ‫کې‬ ‫شخصیت‬ ‫هغه فرانسوي‪ ،‬ایټالیوي‪ ،‬ایراين‬ ‫وایی‪“ ،‬ما زده کړي چې د خپلو‬ ‫مرسته کړې‬ ‫یا امریکایی وي‪ .‬مګر هغه وایی‬ ‫کړنو مسؤلیت په غاړه واخلم‪ ،‬عین‬ ‫چې د میرمنو مرکزي نقشونه راته‬ ‫لکه څنګه چې ما زده کړي په خپل‬ ‫غوره بریښي ځکه چې زه یوڅه ډیر‬ ‫کار باوري اوسم او له هغې فضا‬ ‫کنټرول ترالسه کووم کله چې رسټکي زما په اړه‬ ‫خوند واخلم چې ما د سخت کار په کولو رسه‬ ‫وي‪ .‬لکه د کویین په څیر‪ ،‬حتی یو یووستوی فریم‬ ‫ترالسه کړئ‪“ .‬‬ ‫کنګنا څرګندوي چې “زه زما په کوچني ښار کې هم بې زما شتون نلري‪ .‬د ریوالور راين او رجو په‬ ‫خپل روزل کیدو او رالویدو باندې ویاړم ځکه چې د څیر فلمونو مارسه مرسته کړې چې په ځان نوره‬ ‫ژوند کوچني خوندونو په تړاو زما حساسیت ما رسه هم باوري شم”‬ ‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 4:10 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪88‬‬

‫‪n‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪Conversation Kangana Ranaut_Pashto.indd 89‬‬

‫د باور نه کولو رسه هغوی هڅه وکړه مجسمه‬ ‫ایا تاسو پوهیږئ چې د هیامچل پرادیش‬ ‫پریږدي مګر دا خورا درنده شوه او هغوی ونشو‬ ‫ایالت په کولو سیمه کې د دشیرې ملانځنه‬ ‫کولی چې حرکت ورکړي‪ .‬له بل پلوه دا مجسمه‬ ‫هغه مهال پیل کیږي کله چې د هیواد په‬ ‫دومره سپکه وه لکه وزر کله چې برهمن هغه‬ ‫نورو ځایونو کې پای ته وريس؟ او د شیطاين‬ ‫پورته کړه‪.‬‬ ‫پاچا راونا‪ ،‬د هغې د ورور کومباکرانا او زوی‬ ‫به نهایت کې مجسمه د کولو پاچاهي‬ ‫میګنادا مجسمې دلته نه سوځول کیږي؟‬ ‫کونکي څښنت په حیث ځای په‬ ‫جشن د سپوږمۍ راوتلو په ‪۰۱‬مه‬ ‫ځای شوه او یوازې وروسته له‬ ‫ورځ چې ویجیاداشمي ورته‬ ‫هغه پاچا جو ړ شو چې د‬ ‫ویل کیږي‪ ،‬پیلیږي او اوه‬ ‫مجسمې سپیڅلې اوبه یې‬ ‫ورځې دوام کوي‪.‬‬ ‫وڅښلې‪ .‬لدې وروسته د‬ ‫دا جشن په‬ ‫اشوین میاشتې په لومړۍ‬ ‫تیر‪ 1637‬میالدي کال‬ ‫دوه اونیو کې (د سپتمرب‬ ‫کې پیل شوی کله چې‬ ‫نیامیی څخه تر د اکتوبر‬ ‫په نوموړې دره د راجا‬ ‫نیامیی پورې) پاچا د درې‬ ‫جګت سینګ واک و‪.‬‬ ‫ټول‪ 365‬خدایان او االهې د‬ ‫یوه ورځ پاچا خرب کړل شو‬ ‫رګوناتجي په ویاړ یاجنا تررسه‬ ‫چې یو ځایی بزګر درګا دت‬ ‫کولو لپاره راوبلل‪.‬‬ ‫یو څو ملغلرې لري‪ .‬د دغه‬ ‫نن ورځ دغه جشن د مذهبي‬ ‫ملغلرو السته راوړو لپاره پاچا‬ ‫د جشن په لومړۍ‬ ‫دود له مخې ملانځل کیږي او‬ ‫دت ته امر وکړ چې هغه ته یې‬ ‫ورځ د څښتن‬ ‫ودودونه دوام لري‪ .‬د منایش په‬ ‫ورکړي‪ .‬دت هڅه وکړه جګت‬ ‫رګوناتجيمجسمه‬ ‫لومړۍ ورځ‪ ،‬د څښنت رګوناتجي‬ ‫سینګ قانع کړي چې هغه هیڅ‬ ‫په یوه ارابه‬ ‫مجسمه په یوه ارابه کې د دالپور‬ ‫نلري‪ .‬د پاچا د جزا له ویرې‬ ‫کښیودلکیږي‬ ‫میدان کې ایښودل کیږي چیرې‬ ‫دت خپل کور رسه د خپلې‬ ‫چې جشن په الره اچول کیږي‪ .‬د‬ ‫کورنۍ وسوځاو او په پاچا یې‬ ‫کلو سلهاو خدایان پدې بې ساري اجتامع کې‬ ‫وراټه‪ .‬لدې سمدستي وروسته جګت سینګ‬ ‫برخه اخيل او دې خدای ته تعظیم کوي‪.‬‬ ‫په ناروغي اخته شوې چې هغه یې اړ ایست‬ ‫ټول ښار سینګار کیږي‪ ،‬چې د کولو طبیعي‬ ‫په خپله غلطۍ پوهه يش‪.‬‬ ‫ښکال ته یو عايل لید ورکوي‪ .‬په جشن کې‬ ‫د یوه ځایی ويل په مشوره پاچا یو برهمن‬ ‫ډیری کلتوري برنامې شاملې وي‪ .‬په شپږمه‬ ‫د ایودیا مندر څخه د څښنت رګوناتجي‬ ‫ورځ د خدایانو لویه غونډه جوړیږي او جشن‬ ‫مجسمې غال کولو لپاره ولیږه چیرې چې‬ ‫د بیس سیند اوبو ته د څښنت رګوناتجي رات‬ ‫څښنت راما زیږیدلی و‪ .‬برهمن د مجسمې له‬ ‫(ارابه) کش کولو رسه راټولیږي چیرې چې‬ ‫غال کولو وروسته بیرته روان و چې د ایودیا‬ ‫اغزي لرونکي بوټي رڼا کیږي‪ ،‬د لنکا سبمولیک‬ ‫خلک پوهه شول چې له مندر څخه څښنت‬ ‫سوځول‪ .‬په کولو کې دغه جشن د بې ساري‬ ‫ورک دی‪ .‬دوی برهمن ونیو چا چې د راجا‬ ‫عظمت یوه نادره تجربه ده‪.‬‬ ‫جګت سنګ په اړه هغوی ته ویل‪ .‬په کیسې‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 4:11 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪87‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Celebration_Kullu Dussehra_Pashto.indd 86‬‬

‫ملانځنې‬

‫د کلتور او‬

‫دودونو ویاړ‬

‫دشیره په کولو دره کې د دودیزې خوښۍ رسه ملانځل کیږي او جشنونه‬ ‫په الره اچولو لپاره د پام وړ دي‬ ‫لیکواله‪ :‬ماهیام چډا‬

‫نوموړی جشن د کولو پراخه دره کې د سپوږمۍ راوتلو په ‪10‬مه ورځ چې د ویجیاداشمي په نوم پیژندل کیږي‪ ،‬پیلیږي‬

‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 4:11 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪86‬‬

‫‪n‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪Celebration_Kullu Dussehra_Pashto.indd 87‬‬

‫روښانه ترسیم د متنوع رنګونو مجسمو ښکارندوی کوي‬

‫رسه جال شول‪ .‬د نورو ترمینځ دا ډله د سینګار‬ ‫اوښانو ساتلو لپاره د تهر دشتو څخه څړلرونکي‬ ‫ترټولو پرمختللی درک لري‪ .‬نوموړې ګلدوزي په‬ ‫ځایونو ته کوچیديل‪ .‬ګلدوزي د رابري میرمنې د‬ ‫ژوند نه بیلیدونکې برخه ده چې د هغوی په پوښاک تکه د افت‪ ،‬تڼیو‪ ،‬بخیو او سینګار رسه د قوي کار‬ ‫کې ترسرتګو کیږي لکه شالونه‪ ،‬کايل او ملنې‪ .‬آینې ښکارندوی کوي‪ .‬که څه هم په الس د ګلدوزۍ‬ ‫مامنعت یې د پرمختګ مخه نیولې‪،‬‬ ‫د تاووس‪ ،‬طوطي او هنديس شکلونو‬ ‫خو دا د نوموړي هرن ښکال پیژندنې‬ ‫تجریدي بڼو جوړلو لپاره پکې ګنډل‬ ‫د کوچ ګلدوزي‬ ‫زړه نه ماتوي‪.‬‬ ‫کیږي‪ .‬د زنجیر بخۍ‪ ،‬تاکیدي بخۍ‬ ‫اصال د کاتي ډلې‬ ‫او د شا بخۍ (چې د بخیا ګنډل په‬ ‫روزونکو لخوا‬ ‫نیران‬ ‫نوم مشهور دي) د میرمنو بالوزونو‬ ‫رامینځتهشوې‬ ‫دا د نیران ټکي څخه اخیستل‬ ‫او نارینه و جیکټونو (کیدیان) کې‬ ‫شوی چې د وریځو معنی لري‪ .‬دا‬ ‫کارول کیږي‪.‬‬ ‫د تڼۍ سوري بخیو واحدونه ښیې چې یو منحني‬ ‫شکل جوړوي‪ .‬په هرصورت‪ ،‬د یادولو وړ ده چې‬ ‫دیهباریا رابري‬ ‫د رابریانو په مینځ کې درې فرعي ډلې شتون لري نیران ګلدوزي د خپل ځان طاقچې کیندل لري‪.‬‬ ‫په اصل کې دا د خاریک او پاکو ګلدوزیو یووالی‬ ‫– کاچي‪ ،‬دیهباریا او واګاډیا‪ .‬که څه هم کاچي‬ ‫ګڼل کیږي‪.‬‬ ‫او دیهباریا مخکې رسه یو و‪ ،‬دوی په ‪ 1940‬کې‬ ‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 4:14 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪85‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Art_Kutch_Pashto.indd 84‬‬

‫هرن‬

‫ایا تاسو پوهیدی؟‬

‫× ډیری افسانې خپل اصل نسب د رامیانه او‬ ‫څښنت کریشنا وختونو ته رسوي‬ ‫× ګلدوزي په پیل کې په کوچ کې د میرمنو‬ ‫شغل یا ساتیري وه چې د خپلو لوڼو لپاره به‬ ‫یې د ودونو ټراوزرې بخۍ کولې‬ ‫× د کوچ ګلدوزۍ تکه کلکه ده مګر په الس‬ ‫باید ونه مینځل يش ځکه چې پدې کې نرم‬ ‫نخ‪ ،‬مرۍ او آینې کارول شوي‬

‫څخه یوه سیالين په ‪16‬مه پیړۍ کې د بخۍ وهلو‬ ‫دا تخنیک بوټانو جوړونکو ښودلی‪ .‬دا بیلګه د‬ ‫ګلدوزۍ صوف‪ ،‬خاریک‪ ،‬پاکو او رابري سبکونو‬ ‫کې څرګنده شوې‪ .‬کوچ ګلدوزي د رسومو رسه‬ ‫سم شین‪ ،‬تور‪ ،‬نیيل‪ ،‬سور‪ ،‬ژیړ او سپین بخن‬ ‫رنګونه کاروي‪ .‬دا د نڅا حرکاتو کې د رومانتیک‬ ‫انځورونو او انساين مجسمو څخه اغیزمنه شوې‪.‬‬ ‫ځینې انځورونه یې په ځان کې د پاريس او مغيل‬ ‫هرن تاثیر هم لري‪.‬‬

‫موټوا‬

‫دا اصطالح د موټوا (مالدري) څخه اخیستل شوې‪،‬‬ ‫د مسلامنانو یوه فرعي طبقه چې د ایالت باين‬ ‫سیمه کې اوسیږي‪ .‬دا د ګلدوزۍ ترټولو ښه ډول‬ ‫دی‪ ،‬چې په ځال او وریښمو د فلزي نخ رسه اوبدل‬ ‫کیږي‪ .‬پدې کې د کوچنۍ شیشې مینځ ګلدوزي‬ ‫او کوچنۍ بخۍ کارول کیږي‪ ،‬چې خورا وخت‬ ‫نیونکې پروسه ده‪ .‬د ژوو او انساين شکلونو ترسیم‬ ‫پرمهال د اسالمي رشیعت په پام کې نیولو رسه دا‬ ‫ډیزاینونه ترډیره هنديس وي‪.‬‬

‫رابري‬

‫ادعا کیږي چې دا ګلدوزي د افسانه ای سمبل‬ ‫څخه په میراث راپاتې ده چې د الرډ شیوا لخوا‬ ‫د اوښانو ساتلو لپاره رامینځته شوې و‪ .‬رابریان د‬ ‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 4:14 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪84‬‬

‫‪n‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪Art_Kutch_Pashto.indd 85‬‬

‫د کوچ ګلدوزي له رنګونو او تنوع ډکه ده‪.‬‬ ‫مګر مینځني روښانه رنګونه او بخۍ د سیمې‬ ‫بیالبیل طایفو ‪ USP‬جوړوي‪ .‬د کچ بډایه‬ ‫عنعنات (ډیری ځله ورته د کوچ په حیث‬ ‫مراجعه کیږي) د ټولنو او د هغوی د کلتورونو‬ ‫اختالط څخه ښاخونه کوي‪.‬‬ ‫د کوچ جغرافیه ای موقعیت دې رسه‬ ‫مرسته کړې چې د ټولو کلتوري اغیزو ګرداب‬ ‫يش‪ .‬دا سینګار له‪ 17‬مختلف ډوله ښکال یا‬ ‫سینګارونو څخه ډیر ښکاره کوي پشمول د‬ ‫موټوا‪ ،‬رابري‪ ،‬داهبیریا رابري او نیرن ګلدوزي‪،‬‬ ‫چې له مختلف طایفو او سیمو راپورته شوي‪.‬‬ ‫د کوچ ګلدوزي اصال د کايت ډلې روزونکو‬ ‫لخوا رامینځته شوې چا چې د ستنې په‬ ‫کار کې د خپل مهارت رسه ډیری ډیزاینونه‬ ‫کینديل‪ .‬افسانو کې شتون لري چې له سند‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 4:13 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪83‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Art_Kutch_Pashto.indd 82‬‬

‫هرن‬

‫د کوچ‬ ‫محصوالتو یو‬ ‫نندارتون‬

‫په سټایل‬ ‫کې وتلی‬ ‫د کوچ ګلدوزي یوازې رنګونه او نوسان ندی‬ ‫لیکواله‪ :‬چندریایی بومیک‬

‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 4:14 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪82‬‬

‫‪n‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪Art_Kutch_Pashto.indd 83‬‬

‫نساجي صنعت د پرمختګ په لور‬

‫د ‪ SITP‬په اړه لومړين ميل ورکشاپ کې د وینا لیواله دی چې دا به په نړۍ کې یو له ترټولو ګړندي‬ ‫اقتصادي پرمختګ کونکي سیمو ته د هند ورننوتل‬ ‫پرمهال چې د منسوجاتو وزارت‪ ،‬هند دولت لخوا‬ ‫د دې کال اپریل میاشت کې په سورت کې ترتیب پرمخ ویيس‪.‬‬ ‫د منسوجاتو وزارت په وینا‪ ،‬شاوخوا ‪ 70‬نساجي‬ ‫شوی و‪ ،‬د منسوجاتو وزیر سنتوش کامر ګنګور‬ ‫پارکونه (‪ 30‬فعال پارکونه چې اکرثیت‬ ‫وویل چې د ‪ NDA‬حکومت په اوه‬ ‫یې ګجرات‪ ،‬مهاراشټرا او تامیل نیډو‬ ‫میاشتو کې د تر‪ 20‬پورې نوي‬ ‫کې دي)‪ ،‬د ‪ 16‬ایالتونو په اوږدو کې‪،‬‬ ‫‪ SITPs‬برابرول تصویب کړي‪ ،‬چې‬ ‫دولت په پام‬ ‫د‪ 2015‬په مارچ کې د ټولټال ‪71,000‬‬ ‫پدې توګه د ورته نساجي پارکونو‬ ‫کې لري په ‪12‬ام‬ ‫میلیونه روپیو په لګښت تصویب شوي‪.‬‬ ‫شمیر ټولټال ‪ ۰۷‬ته رسیږي او مته‬ ‫پنځه کلن پالن‬ ‫پداسې حال کې چې اته نوي نساجي‬ ‫کیږي چې د ‪ 300,000‬میلیونه‬ ‫کې‪10‬نورپارکونه‬ ‫پارکونه په ګجرات کې فعال دي‪ ،‬او‬ ‫روپیو پانګوونه ځانته راواړوي‪.‬‬ ‫تنظیمکړي‬ ‫پنځه نوي نساجي پارکونه د منسوجاتو‬ ‫دولت په پام کې لري په ‪12‬ام‬ ‫وزارت لخوا تصویب شوی‪ .‬په سورت‬ ‫پنځه کلن پالن کې‪ 10‬نور پارکونه‬ ‫کې د نهه تصویب شوي پارکونو څخه پنځه یې‬ ‫تنظیم کړي‪.‬‬ ‫فعال دي چې د ‪ 2,7680‬میلیونه روپیو په ارزښت‬ ‫د دغه پارکونو مقصد د لومړي وزیر نریندرا‬ ‫توکي‪ ،‬نخ‪ ،‬اوبدل شوي توکي‪ ،‬خړ توکي په کال کې‬ ‫مودي په هند کې جوړولو‪ ٬‬نوښت درک کول‬ ‫هڅوي او د انساجو‪ ،‬رخت او متحد صنعت ارزښت تولیدوي‪ .‬په موندرا او خیدا کې دوه نساجي پارکونه‬ ‫په کال کې د ‪ 6000‬میلیونه روپیو په ارزښت‬ ‫لړۍ اوږه ورکوي‪ .‬دا هم څرګند شوي چې هند د‬ ‫تولیدات کوي‪.‬‬ ‫سویل ختیځې اسیا بازار ته غوره الرسيس په لور‬ ‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 3:52 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪81‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪SUCCESS_Textile_Pashto.indd 80‬‬

‫بریا‬

‫هند د‬

‫پرمختګ په لور‬

‫د جامع نساجي پارک لپاره برنامه (‪ ،)SITP‬د منسوجاتو وزارت یو لوی نوښت چې غواړي د‬ ‫نساجي تولید صنعت د نړۍ په کچه سیال کولو لپاره زیربنایی حیايت مالتړ چمتو کړي‬

‫د هند نساجي صنعت چې د نړۍ یو له ترټولو لوی‬ ‫صنعتونو څخه دی‪ ،‬د مستقیم او غیر مستقیم دنده‬ ‫موندنې او بهرنۍ تبادلې ګټو په لړ کې ميل اقتصاد‬ ‫کې خورا لوی رول لوبولی‪ .‬د ملګرو ملتونو کامټریډ‬ ‫ډیټابیس لخوا خپاره شوي وروستیو معلوماتو له‬ ‫مخې‪ ،‬هند له ایټالیه‪ ،‬املان او بنګله دیش څخه مخه‬ ‫نیولې او د ترټولو لوی انساجو صادرونکی شوی‪.‬‬

‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 3:52 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪80‬‬

‫‪n‬‬

‫په هرصورت‪ ،‬د زیربنا تنګي د اندیښنې لومړنۍ‬ ‫برخه ده‪ .‬دې ته د پای ټکی ایښودو او د نساجي‬ ‫واحدونو نصبولو لپاره نوموړي صنعت ته د نړۍ په‬ ‫کچه زیربنایی تسهیالتو چمتو کولو په لړ کې‪SITP ،‬‬ ‫د‪ 2005‬په جوالی کې تصویب شو ترڅو په احتاميل‬ ‫ودې مرکزونو کې د نړیوال معیارونو نوي نساجي‬ ‫پارکونه رامینځته کړل يش‪.‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪SUCCESS_Textile_Pashto.indd 81‬‬

‫پاسینی لوري ته‪ :‬په ‪1934‬کال کې د ټويل هوایي سپاهیان؛ کیڼ لوري ته‪ :‬د پالټینیم‬ ‫جوبيل د زمانزلو پر مهال د هوایي ټويل ځوانان له ارجن سنګ رسه‬

‫میریج ‪ 2000‬الوتکو په بریالیتوب رسه د دښمن کمپونه‬ ‫او لوجستیکي اډې په نښه کړې‪ .‬په منتو ډهلو او ټایګر‬ ‫هل د یرغل په پایله کې وختیني نیونې ته الره خالصه‬ ‫کړه‪ .‬د ډلګي قوماندان راکش رشما او اشوک چکرا چې د‬ ‫‪1984‬کال د اپریل په میاشت په فضا کې لومړنۍ هندی‬ ‫وه چې د ‪ Soyuz T-11‬الوتنه یې تررسه کړه‪ .‬وایي چې د‬ ‫یو ځل زمری د تل لپاره زمری وي‪.‬‬ ‫ټایګرز ترننه پوري پرته له ستړیا د لوړو‬ ‫عملیايت معیارونو د روزلو په موخه کار‬ ‫کوي‪ .‬هغو په دي هوایي ټويل کې د هکتا‬ ‫مین شکتي ( په یوالې کې غښتل بیا ده)‬ ‫په باور ژوند کولو‪ .‬اوس د ډلګي قوماندان‬ ‫منش رشما تر مرشی الندي د دي هوایي‬ ‫ټويل کارکونکو میعارونه تر اسامن هسکو‬ ‫پوري رسیديل دي‪.‬‬ ‫لیکوال د هوایي ځواک تقاعد شوی مارشال او د‬ ‫لومړي منرب ټويل امریه افرس وه‬ ‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 3:53 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪79‬‬

‫‪n‬‬

‫‪Like‬‬ ‫‪MEA INDIA‬‬

‫‪Follow‬‬ ‫‪@MEAINDIA‬‬

‫‪Channel‬‬ ‫‪MEA INDIA‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Success_NO1 Squadron_Pashto.indd 78‬‬

‫بریا‬ ‫هغه په کال ‪1950‬د لومړي ځل لپاره په ‪ IAF‬کې د مهاویر‬ ‫چکرا (‪ )MVC‬په مډال وویاړل شو‪.‬‬

‫نړیوالې جګړې کې د‪ IAF‬لومړنۍ اتل شو‪ .‬هغه د ‪IAF‬یواځینی‬ ‫پیلوټ وه چې د هغه د مرشی لپاره ورته د ‪ DFC‬استثنایي‬ ‫رتبه ورکړل شوه‪ ،‬چې په ‪ IAF‬کې دا کار بی بیګلې وه‪ .‬هغه د‬ ‫متحدینو لخوا د اروپا د نیولو پر مهال په خپله خوښه د ‪ RAF‬د ټایګرز په لوړ رسعت تګ‬ ‫د هوایي ټويل د سپایټ فایر الوتنو کې برخې اخیستنې ته زړه په ‪ 1966‬کال کې هوایي ټولی د لوړ رسعت لرونکې ‪MiG‬‬ ‫‪ 21‬روسیي الوتکو بدل او تر ‪ 1985‬پورې یې عملیات پرې‬ ‫ښه کړو‪.‬‬ ‫وکړه‪ .‬د ډلګي قوماندان اوپکار سنګ په‪1971‬‬ ‫د هغو ځوانانو تر منځ چې د الوتکو د الوتنې‬ ‫کال کې د هند او پاکستان د جګړې پر مهال‬ ‫په برخه کې ښه روزل شوي وه او وروسته د‬ ‫د کارګل د جګړې‬ ‫د هوایي ټويل مرشي کوله او د هوایي دفاع‬ ‫هوایي سپاهيانو نوم ورکړل شوی یو اتل را‬ ‫پر مهال د میریج‬ ‫دنده ورکړل شوې وه‪ .‬ټایګرز ‪ 513‬یرغلګرې‬ ‫څرګند شو چې هغه ‪ AVM‬هرجندر سنګ ‪MBE‬‬ ‫‪ 2000‬الوتکو په‬ ‫الوتنې تررسه کړې او د زړه ورتوب زیات شمیر‬ ‫وه‪ .‬هغه په برما کې د هوایي ټويل د عملیاتو پر‬ ‫بریالیتوب سره د‬ ‫مډالونه یې ترالسه کړه‪ .‬هند له فرانسه څخه د‬ ‫مهال د لیسنډر د هوایي څارنې الوتکې د سپکې‬ ‫دښمن کمپونه او‬ ‫‪ 2000‬ډلټا شکلې وزرو لرونکې میریج الوتکې‬ ‫مبباری په الوتکې بدله کړه‪ .‬هغه وروسته د‬ ‫لوجستیکي اډې په‬ ‫چې (‪ )FBW‬اوتومات سیسټم لرونکې وې‬ ‫هوایي افرسانو د ساتنې آمر شو‪.‬‬ ‫نښه کړې‬ ‫السته راغلې‪ .‬د‪ IAF‬هغو پیالټانو او تخنیکي‬ ‫په ‪IAF‬کې ډیر لږ وګړي د ‪ Cdr‬بابا مهر‬ ‫کارکوونکو چې په فرانسه کې د میریج ‪2000‬‬ ‫سنګ په څیر د درناوي او هڅونې احساسات‬ ‫الوتکو لپاره روزل شوي وه‪ ،‬په راستنیدو رسه دا هوایي ټويل‬ ‫خلکو ته ورکوي‪ .‬په کشمیر کې د ‪ 1947‬کال د قومي یرغل‬ ‫په کال ‪ 1986‬کې د فرانسې په جنګالیو بدل کړو‪ .‬په ‪1999‬‬ ‫پر مهال مهر سنګ د هوایي قومندان په توګه زیات شمیر‬ ‫داوطلبه او له خطره ډک ماموریتونه په خپله تررسه کړي دي‪ .‬کال کې د هند او پاکستان د کارګل د جګړې پر مهال د‬

‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 3:53 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪78‬‬

‫‪n‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪Success_NO1 Squadron_Pashto.indd 79‬‬

‫اومي تنیجا په مرشی دا لومړی هوایي ټولی وه چې د ‪PAF‬‬ ‫د رسګوډا د هوایي ډګر په وړاندې د یرغل کولو لپاره د‬ ‫الوتنې دنده ور وسپارل شوه‪.‬‬

‫افسانې‬

‫د هوایي ټويل ‪ OBE‬سوبروتو موکرجي په شامل لویدیځ‬ ‫رسحدي والیت (‪ )NWFP‬کې د قومي خلکو پر ضد په‬ ‫هوایي عملیاتو کې برخه واخیسته او د لومړي ځل لپاره‬ ‫د زړه ورتوب مډال ورکړل شو‪ .‬په ‪1939‬کال کې هغه د‬ ‫هوایي ټويل مرش وټاکل شو او د لومړي منرب هوایي ټويل‬ ‫قومنده تر السه کړه‪ .‬هغه لومړنی هندی وه چې وروسته‬ ‫یې د‪ 1943‬کال د اګست په میاشت کې د کوهاټ ‪RAF‬‬ ‫اډه ونیوله‪ .‬د‪1945‬کال د جون په میاشت کې هغه ته د‬ ‫بریتانیوي امپراتوری (نظامي برخې) قومنده ور په غاړه‬ ‫شوه‪ .‬هغه نه یوازې د ‪ IAF‬د هوایي ټولې مرشي کوله‬ ‫بلکه په ‪ 1954‬کال کې د هند هوایي ځواک لومړنۍ مرش‬ ‫هم وټاکل شو‪ .‬مکرجي چې د فوټبال یو لوی مینه وال وه‪،‬‬ ‫منرب هوايي ټويل د ټیمپسټ ‪ IIs‬الوتکې السته راوړې‪ .‬د‬ ‫د ټول هند د ښونځیو تر منځ د فوټبال د سیالیو نظریه‬ ‫تقسیامتو پر مهال ددې هوایي ټويل ټوله پانګه د پاکستان رامنځته کړې وه چې د هغه له مرینې وروسته پیل شوې‪.‬‬ ‫رویال هوایي ځواک (‪ )PAF‬ته ورکړل شوه او هغه واحد‬ ‫چې دا سیالی د سوبارټو کپ په نوم یادیږي‪.‬‬ ‫چې د هند په برخه شو وروسته په کال ‪ 1953‬د نوې ډهيل‬ ‫د کال ‪ 1939‬په ډسمرب کې ‪ DFC‬ارجن سنګ ته د‬ ‫د پاالم په سیمه کې د وامپایر د شپې په جنګیالیو د‬ ‫پیلوټی دنده ورکړل شوه‪ ،‬هغه خپل لومړين عملیات په‬ ‫ټیمکي بار تر مرشی الندې (چې وروسته د‬ ‫‪ NWFP‬کې تر رسه کړه‪ .‬وروسته د ‪1944‬‬ ‫بیاځلې‬ ‫هوایي کارکوونکو مرستیال مرش شو)‬ ‫کال د اراکن کمپاین پر مهال ارجن سنګ‬ ‫لهخپلواکی‬ ‫وکارول شو‪ .‬په ‪ 1956‬کال کې د دلباغ‬ ‫ته د لورډ ماونټ باټن لخوا چې د سویل‬ ‫وروسته ټایګرز له‬ ‫سنګ (چې وروسته د هوایي ځواک مرش‬ ‫ختیځې آسیا متحد عايل قومندان وو‪ ،‬ځای‬ ‫سنټا کروز هوایي‬ ‫شو) په مرشی دا هوایي ټولی په ډیسلټ‬ ‫په ځای د خاصې الوتنې (‪ )DFC‬مډال یا‬ ‫ډګر څخه عملیات‬ ‫راوړل‬ ‫میسټري ‪ IVA‬الوتکې چې نوې السته‬ ‫رتبه ورکړل شوه‪ .‬هغه له ‪ 1964‬څخه تر‬ ‫ترسره کړل‬ ‫شوې وه بدله شوه‪ .‬د ګواا د عملیاتو لپاره‬ ‫‪1969‬کاله پورې د‪ IAF‬هوایي ځواک مرش‬ ‫په کال ‪ 1961‬کې له خپلواکۍ وروسته په‬ ‫وه‪ .‬د هغه پنځه نیم کلنه کاري دوره د‬ ‫خپلې لومړنۍ جګړې کې‪ ،‬ټایګرز له سنټا کروز هوایي‬ ‫درې واړو خدمتونو د مرشی تر ټولو اوږده دوره وه‪ .‬هغه‬ ‫په‬ ‫ډسمرب‬ ‫ډګر څخه عملیات تررسه کړل‪ .‬د ‪1961‬کال د‬ ‫ته په کال ‪ 1965‬کې د پدما ویبوشن جایزه ورکړل شوې‬ ‫‪10‬نیټه د ډامن فورټ په وړاندې د څلورو الوتکو په واسطه او په سویسزرلند کې د هند سفیر او په کینیا کې د هند‬ ‫عملیات تررسه شوه چې په پایله کې یې د تسلیمۍ رپانده لوی کمیشرن پاتې شوی‪ .‬وروسته هغه د دهيل مرستیال‬ ‫بیرغ وموند‪ .‬د ‪ 1965‬کال د هند او پاکستان د جګړې پر وايل شو او د ‪ 2002‬کال د جنوري په میاشت هغه د‪IAF‬‬ ‫مهال دا هوایي ټولی په آدمپور کې وه چې هلته د راتلونکو د هند د هوایي ځواک لومړنۍ مارشال شو‪.‬‬ ‫‪ 17‬کلونو پورې باید پاتې شوي وی‪ .‬د ډلګي قوماندان‬ ‫د ډلګي قوماندان کارون کرشنا مجومدار په دوهمې‬ ‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 3:53 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪77‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Success_NO1 Squadron_Pashto.indd 76‬‬

‫بریا‬

‫د ګرزنده ساعت له کیڼ لوري‪ :‬هوایي ټولی په برما کې؛ ارجن سنګ د هوایي ټويل له پیلوټانو رسه‬ ‫د ‪1950‬کلونو پر مهال؛ د پیلوټانو هوایي ټولی چې په ‪ 1965‬کې یې په رسګوډا یرغل کړی وه‬

‫راغلی نظامي کنډک یې له زیاتو تلفاتو رسه مخامخ کړو‪.‬‬ ‫وه‪ .‬که څه هم د جاپانیانو مخ پر وړاندې تږ دوام ومند او‬ ‫د ‪ 1944‬کال په اپریل کې د امفال محارصه ال سخته شوه‬ ‫د برما د نهایي تخلیې رس یو ځای لومړی منرب هوایي ټويل‬ ‫او جاپانیان د امفال د هوایي ډګر په سیمه کې د توپ‬ ‫د ‪ 1942‬کال د جون په میاشت ریسالپور ته بیرته الوتنه‬ ‫د ډزو تر پوښښ الندې راغلل‪ .‬هوایي ټويل ‪ 412‬حملې‬ ‫وکړه او د هیروکین د‪ IIB‬له جنګیالیو رسه یې خربې اترې‬ ‫وکړې چې په هغې کې په میخانیکي ټرانسپورټ ‪ ،‬د توپکو‬ ‫پیل کړې‪ .‬لومړی منرب هوایي ټولی د ‪ 1944‬کال د فربوري‬ ‫په ځایونو او پوځیانو یرغل وشو‪ .‬کله چې جاپانیانو دفاعی‬ ‫په ‪ 3‬نیټه امفال ته ورسیده چې د ‪ 25‬کلن ځوان د هوایي‬ ‫یرغل پیل کړ نو دې هوايي ټويل له مخامخ‬ ‫ټويل مرش ارجن سنګ لخوا یې مرشي کیده‪.‬‬ ‫اډو عملیات پیل کړه او هوایي هڅه ال زیاته‬ ‫تر ‪ 14‬میاشتو یې عملیاتو دوام وکړو چې په‬ ‫‪2002‬‬ ‫د‬ ‫سن‬ ‫ارجن‬ ‫شوه‪ .‬د ‪ IAF‬هوایي ځواک کارکوونکو ته‬ ‫هغې کې امفال په نیولو چې برخه اخیستل‬ ‫په‬ ‫جنوري‬ ‫د‬ ‫کال‬ ‫د نورو ډالیو تر څنګ د هوایي ځواک ‪22‬‬ ‫شامل وه چې د ټرانس چیندوین او ټرانس‬ ‫میاشت هغه د ‪IAF‬‬ ‫ځانګړي افتخاري مډالونه ورکړل شول‪ .‬ددې‬ ‫اراوادي یرغلګرو لخوا تعقیبیدل‪ .‬ټایګرز‬ ‫هوایي‬ ‫د‬ ‫هند‬ ‫د‬ ‫السته راوړنو د پایښت لپاره په ‪1945‬کال‬ ‫خپل هوایي عملیات د فربوري په ‪ 5‬نیټه‬ ‫لومړنۍ‬ ‫ځواک‬ ‫د مارچ په میاشت کې ‪ IAF‬ته د رویال‬ ‫پیل کړه‪ ،‬چې یرغلیز‪ ،‬تخنیکي او د عکسونو‬ ‫شو‬ ‫مارشال‬ ‫“‪ ”Royal‬نوم د لقب په توګه ورکړل شو‪.‬‬ ‫اخیستلو کشفیايت ماموریتونه یې تررسه‬ ‫کول‪ .‬د جاپانیانو یرغل د مارچ په ‪ 8‬نیټه پیل‬ ‫ویش او لومړين کلونه‬ ‫شو‪ ،‬او کوښښ یې کولو چې ‪ 17‬هندي تقسیامت له منځه‬ ‫د دوهمې نړیوالې جګړې په پای کې ‪ RIAF‬د ‪28,500‬‬ ‫ویيس‪ .‬د مارچ په ‪ 29‬نیټه ناوخته ماښام کې د دښمن د‬ ‫عساکرو له نښه کولو وروسته بشپړ هوایي ټولی چې د ارجن کارکوونکو غښتلتیا لرله چې‪ 1,600‬افرسانو پکښې ګډون‬ ‫درلود‪ .‬د ‪ 1945‬کال په پای کې دا واحد په سپیټ فایر‬ ‫سنګ لخوا یې مرشي کیده الوتنه وکړه د توپکو او مبونو‬ ‫(‪ )Spitfire‬بدل شو‪ .‬د‪ 1947‬کال په اوړي کې لومړي‬ ‫په واسطه د دښمن موقعیتونه وټکول شوه او جاپاين مخته‬ ‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 3:53 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪76‬‬

‫‪n‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪Success_NO1 Squadron_Pashto.indd 77‬‬

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N

Success_NO1 Squadron_Pashto.indd 74

n

75

n

2015 ‫سپتمرب – اکتوبر‬

25/08/15 3:53 PM

‫بریا‬

‫د ګرزنده ساعت له پاسینی لوري‪ :‬د هوایي ټويل صندق او د ‪ 1993‬کال د ډایمنډ‬ ‫جوبيل په یاد پاتې کیدلو لپاره پاتې شوې نښه‪ .‬هوايي ټولی په فرانسه کې په میریج‬ ‫‪ 2000‬د بدلیدو په حال کې؛ په برما کې هرجن سنګ د هریکن د الوتکې له مامورینو‬ ‫رسه؛ په برما کې هرجندر د لیسنډر الوتکې له هوایي سپاهیانو رسه‬

‫مرکز جوړ کړي‪ .‬د هوایي ځواک دا ټولی له رسه‬ ‫پیلوټان هارش چندرا سیرکار‪ ،‬سربوتو موکرجي‬ ‫بیاځلې د هاکر هارټ وروسته د آوډکس الوتکې‬ ‫(چې وروسته د‪ IAF‬د هند د هوایي ځواک مرش‬ ‫په واسطه مجهز شو‪ .‬د ‪ 1941‬کال په نیامیي کې‬ ‫شو)‪ ،‬بوپندرا سنګ‪ ،‬ایزاد بخش اوام او امرجیت‬ ‫برما (اوسني میامار) ته د جاپانیانو رسیدل له‬ ‫سنګ وه‪ JN .‬ټک ټینډن لوجستینکي دندې‬ ‫خطره ډک مالومیده‪ ،‬نو له دې کبله د ویسټالنډ‬ ‫تررسه کولې‪ .‬په بلې الوتنه کې ډیر شمیر نور‬ ‫لیسنډر ‪ 12‬الوتکه د حکومت لخوا د مببی د‬ ‫وه چې اتالن شوه‪ :‬اسپي انجیرن چې (وروسته‬ ‫جګړیزو تحفو د بودیجه نه ددې‬ ‫د هوایي ځواک مرش شو)‪ ،‬جمبو‬ ‫هوایي ځواک لپاره د مببی (اوسنی‬ ‫مجوندار‪ ،‬نارندرا‪ ،‬ډالجت سنګ‪،‬‬ ‫د هوایي ځواک دې‬ ‫ممبی) لخوا واخیستل شو‪ .‬له هغې‬ ‫هرني رنګانادهن‪ RHD ،‬سنګ‪،‬‬ ‫لومړني‬ ‫خپل‬ ‫ټولي‬ ‫وروسته د هوایي ځواک دا برخه د‬ ‫بابا مهر سنګ‪ SN ،‬ګویال‪ ،‬پرتپل‬ ‫شمالي‬ ‫په‬ ‫عملیات‬ ‫مببی د هوایي ځواک د ټويل په نوم‬ ‫سنګ او ارجن سنګ (چې وروسته د‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫وزیرستان‬ ‫یادیږي‪.‬‬ ‫هوایي ځواک مرش شو او اوس مهال‬ ‫بهیتاني قوم د وسله‬ ‫د ‪ IAF‬مارشال دی)‬ ‫په‬ ‫مخالفیونو‬ ‫والو‬ ‫د برما کمپاین‬ ‫د هوایي ځواک دې ټويل‬ ‫کړه‬ ‫ترسره‬ ‫وړاندې‬ ‫د ‪ 1942‬کال د فربوروي په میاشت‬ ‫خپل لومړين عملیات په شاميل‬ ‫دا هوایي ټولی د لسینډرس الوتکې‬ ‫وزیرستان کې د بهیتاين قوم د‬ ‫په واسطه د کشفیايت ماموریتونو لپاره منګاالډون‬ ‫وسله والو مخالفیونو په وړاندې تررسه کړه‪ .‬تر‬ ‫ته له لیږد مخکې له ټونګو پیل او الوتنه د لشیو‬ ‫‪ 1938‬کاله پورې د هوایي ځواک دې برخې خپل‬ ‫په لور د خوریدو رسه برما (اوسنی میامار) ته‬ ‫مهتویات د ‪ 16‬افرسانو او ‪ 662‬عساکرو رسه‬ ‫ورسیده‪ IAF .‬د هوایي ځواک کارکوونکو دا الوتکه‬ ‫بشپړ کړه‪ .‬دا د ‪ IAF‬یواځینی جوړښت وه چې په‬ ‫د مبونو د لیږد او ټیټو برخو کې په یواځې توګه‬ ‫دې وخت کې ‪ WWII‬دوهمه نړیواله جګړه پیل‬ ‫د تایلنډ په میهونګسن‪ ،‬چینګامی او چیانګرای‬ ‫شوه‪ .‬د جګړې د مالتړ لپاره بحري دفاعي الوتنې‬ ‫تر رسه شوې او له ټایګرز غوښتنه وشوه چې خپل کې د جاپاين هوایي اډو په وړاندې جوړه کړې‬ ‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 3:53 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪74‬‬

‫‪n‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪Success_NO1 Squadron_Pashto.indd 75‬‬

‫په ‪ 1948‬کال کې د ټایګر بیا یو ځای کیدل‪ ،‬جیمخانه‪ ،‬ډهيل‬

‫د ‪ 1932‬کال د اکتوبر میاشت د هند د هوایي‬ ‫ځواک لپاره تر ټولو تاریخي میاشت وه‪ .‬د هند‬ ‫هوایي ځواک یا (‪ )IAF‬د اکتوبر میاشت په امته‬ ‫نیټه په رسمي ډول پرانستل شو او تر هغې یوه‬ ‫اونی وروسته د ‪ JRD‬ټاټا اوف ټاټا هوایي لیکو‬ ‫خپله لومړی الوتکه والوزوله‪ ،‬او د هوایي پوست‬ ‫خدمات یې د کراچی او مداراس (اوسنی‬ ‫چینۍ) تر منځ د احمداباد او مببی (اوسنی‬ ‫ممبی) له الرې پیل کړه‪ .‬دا میاشت په هند که‬ ‫د دواړو ملکي او نظامي هوايي ځواکونو د زیږد‬ ‫د میاشت په نوم ونومول شوه‪ .‬چې دا هوایي‬ ‫خط وروسته په ایراینډیا بدل شو‪.‬‬ ‫د ‪ IAF‬د زمریو لومړی منرب هوایي ټولی د‬ ‫‪ 1933‬کال د اپیریل په لومړی نیټه د کراچی‬ ‫په دریغ روډ سیمه کې د ویسټ النډ واپیټي‬ ‫‪ IIA‬په همکاری د څلورو دوه وزر لرونکو‬ ‫الوتکو په واسطه تاسیس شو‪ .‬ددې خدمات د‬ ‫شپږو افرسانو او ‪ 19‬هوایي سپاهیانو تر څنګ‬ ‫د رویال هوایي ځواک د الوتنې بریدمن (چې‬ ‫وروسته هوایي مارشال شو) سیسل بورش لخوا د‬ ‫قومندان په توګه تر رسه کیدل‪ .‬لومړين پنځه‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 3:53 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪73‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Success_NO1 Squadron_Pashto.indd 72‬‬

‫بریا‬

‫د یو ځل زمرۍ د تل‬

‫لپاره زمرۍ وي‬

‫د هند د هوایي ځواک تر ټولو پخواين ټويل چې لومړی منرب ټولی وه له ستړیا پرته د خپل مسلکي تکړه‬ ‫توب لپاره د لوړو کچو د ستندردونو د عملیاتو روزنې ته دوام ورکړی‬ ‫لیکوال‪ :‬هوایي مارشال (‪ )Retd.‬انیل چوپړا‬

‫د هوایي ټويل د واپیټي د الوتکو قطار‪1934،‬‬

‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 3:53 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪72‬‬

‫‪n‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪Success_NO1 Squadron_Pashto.indd 73‬‬

‫پاراګالیډینګ (الوتل)‬

‫ایا تاسو کله هم غواړئ د یوه ماشوم په حیث‬ ‫د مرغۍ په څیر الوتنه وکړئ؟ پاراګالیډینګ‬ ‫نه یوازې د ماشومتوب تخیلونه پوره کوي بلکه‬ ‫د لوی نفس ارمان هم پوره کوي‪ .‬د مهاراشټرا‬ ‫لویدیز ګاټ په هند کې د پاراګالیډینګ لپاره یوه‬ ‫له ترټولو غوره ځای دی‪ .‬د ساحیادري غونډۍ‬ ‫په اوږدو کې د ایدال پورته کیدو او بیرته ښکته‬

‫کیدو لپاره موقعیتونه شتون لري لکه چیکالدرا‪،‬‬ ‫پنچګني‪ ،‬کامشیټ او بانداردرا‪ .‬پنچګني په‬ ‫نوموړي ایالت کې د پاراګالیډینګ بې نومې مرکز‬ ‫دی چې په خینجر‪ ،‬بیالر او تپوال کې د الوتلو په‬ ‫زړه پوري ځایونه لري‪ .‬ځینې نور موقعیتونه په‬ ‫اتراکنډ کې کونجاپوري‪ ،‬ګرهوال او بیدين او په‬ ‫هیامچل پرادیش کې بیر بیلینګ دي‪.‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 4:08 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪71‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Explore_Adventure_Pashto.indd 70‬‬

‫پلټنه‬

‫په سیند کې د کښتیو سپريل‬

‫د سنیدونو رواين پیاوړې او د استناد وړ نده‪ .‬د‬ ‫نامعلومې المبو تعقیب او د اوبو مخلوط هوا کې‬ ‫غوټې په سیند کې د کښتیو د سپرلۍ له تجربو‬ ‫څخه ځینې دي‪ .‬ریشیکیش د هند کارنامه ای‬ ‫پالزمینې په توګه پیژندل شوی‪ .‬تجربه لرونکي‬ ‫سپاره کولی يش د پیاوړي څپو پروړاندې خپل‬ ‫مهارتونه وازموي پداسې حال کې چې هغه وګړي‬ ‫کوم چې دې سپورت رسه نوي وي کولی يش‬

‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 4:08 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪70‬‬

‫‪n‬‬

‫رڼې الرې چې کوچنۍ څپې لري وکاروي‪ .‬نور‬ ‫ځایونه په لداخ کې د زنسکار سیند‪ ،‬په اروناچل‬ ‫پرادیش کې براحامپوترا سیند‪ ،‬په دارجیلینګ‬ ‫کې تیستا سیند‪ ،‬په کورګ کې باراپورل سیند‬ ‫او اتراکنډ کې الکناندا سیند دي‪ .‬د ریشیکیش‬ ‫څخه د لیندنې لپاره غوره وخت د سپتمرب پای‬ ‫او نومرب نیامیی ترمینځ او د مارچ او می لومړۍ‬ ‫اونۍ په مینځ کې دی‪.‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪Explore_Adventure_Pashto.indd 71‬‬

‫د وسایلو رسه المبو کول‬

‫د نیيل – شنو اوبو جادو او اوبو ژوند د وسایلو‬ ‫رسه المبو په زړه پورې تجربې لپاره مناسب‬ ‫بنسټ جوړوي‪ .‬فلورا او فونا او د مرجان ناملس‬ ‫شوی کاړ د سمندر ځال او شان سلطنت وړاندې‬ ‫کوي‪ .‬په هند کې د وسایلو رسه المبو لپاره غوره‬

‫ځایونه د اندامان او نیکوبر ټاپوګان‪ ،‬د لکشوادیپ‬ ‫ټاپوګان‪ ،‬د نیرتاين ټاپوګان (د کرناټکا ساحل په‬ ‫اوږدو کې) او ګوا دي‪ .‬په ګوا کې د وسایلو رسه‬ ‫المبو د لوی ټاپو رسه چې خورا مشهور ځای دی‪،‬‬ ‫یوه ابدي تجربه ده‪.‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 4:08 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪69‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Explore_Adventure_Pashto.indd 68‬‬

‫پلټنه‬

‫کب نیونه‬

‫د هر سپورت لپاره همغږي حتمي ده ترڅو په خپل‬ ‫ریښتوين روان کې وپایی‪ .‬پورټ بلیر یا د بلیر بندر‬ ‫د کب نیولو لیوالو لپاره جنت دی او د مالګینې اوبو‬ ‫کب نیولو لپاره ایدال ځای‪ .‬په سوداګریز کب نیولو د‬ ‫بندیز له امله دغه کاړ یا صخرې نا ملس شوې ښکال‬ ‫لري‪ .‬چیدیاتاپو چې د بلیر بندر څخه ‪ 25‬کلومیرت لرې‬ ‫دی‪ ،‬په هند کې د کب نیولو یو له ترټولو غوره ځای‬ ‫دی‪ .‬د سینک ټاپو او روټلینډ نور مشهور ځایونه دي‪.‬‬ ‫دلته تاسو د ملر زړه راښکونکې پریوتل هم ترسرتګو‬

‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 4:08 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪68‬‬

‫‪n‬‬

‫کولی شئ‪ .‬پدغه سیمه کې موجود ژوو کې سیلفیش‪،‬‬ ‫یلوفین ټون او ګیانټ ټریوايل شامل دي‪.‬‬ ‫د تازه اوبو کب نیولو لپاره نور موقعیتونه په اتراکنډ‬ ‫کې د رامګنګا او مهاکايل سیندونه‪ ،‬په کولو منايل‬ ‫کې د بیس سیند‪ ،‬په هیاملیه کې د دودیتال بند‪ ،‬په‬ ‫کشمیر کې د اندوس او لیدر سنیدونه‪ ،‬کامینګ‪ ،‬په‬ ‫سیانګ سیند باندې پاشیګاټ‪ ،‬او اروناچل پرادیش کې‬ ‫لوحیت سیند باندې تیزو دي‪ .‬د کب نیولو لپاره ترټولو‬ ‫غوره وختونه د نومرب او اپریل نیامیی ترمینځ دی‪.‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪Explore_Adventure_Pashto.indd 69‬‬

‫ترالسه کول‪،‬‬

‫ترتیب او ورتګ‬

‫کارنامه ای سیاحت په هند کې خورا ګړندی شهرت مومي ځکه چې‬ ‫سیالنیان د مختلف ډوله رخصتۍ په لټه کې دي‬

‫لرې پرتو سیمو ته سفر کول‪ ،‬د ننګونکي‬ ‫کارنامه ای سپورتونو هڅه کول او د یوچا والړتیا‬ ‫تر د هغې حدونو پورې ازمول هغه څه دي چې‬ ‫موږ یې د کارنامه ای سیاحت په توګه پیژنو‪.‬‬ ‫که د هیواد په ختیځ‪ ،‬لودیز‪ ،‬شامل یا سویل کې‬ ‫وي‪ ،‬پراخه انتخابونه وړاندې کوي چې کارنامه‬ ‫ای لیوالو ته د هغوی د خوښې رسه سم د‬ ‫ادرینالین وهنې وړاندیز کوي‪.‬‬

‫غر (کمر) ته ختل‬

‫په هند کې غر ته د ختلو امکانات خورا ډیر دي او‬ ‫ډیره برخه یې نده سپړل شوې یا سیاحت یې ندی‬ ‫شوی‪ .‬غر ته ختل چې د درجه بندي له مخې آزاد‬ ‫ختل‪ ،‬مرسته شوي ختل او آزاد او مرسته شوي ختل‬ ‫دي د کال په اوږدو کې په استثنا د مون سون میاشتو‪،‬‬ ‫تررسه کیدی يش‪ .‬څوکې یا رس ته رسیدل او له هغه‬ ‫ځایه نړۍ باندې غږ کولو خوښي د بیان وړ نده‪ .‬په‬ ‫هند کې غر ته د ختلو ځینې غوره ساحې په هیامچل‬ ‫پرادیش کې رس پاس‪ ،‬په هیامچل پرادیش کې میار‬ ‫دره‪ ،‬کشمیر کې شی راک‪ ،‬په کراله کې پیتاماال‪،‬‬ ‫کرناټکا کې مدوهګیري‪ ،‬مهاراشټرا کې ملشیج ګاټ او‬ ‫کرناټکا کې همپي او بادامي دي‪.‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 4:08 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪67‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Explore_Adventure_Pashto.indd 66‬‬

‫پلټنه‬

2015 ‫سپتمرب – اکتوبر‬

Explore_Adventure_Pashto.indd 67

n

66

n

‫هند ليد‬ 25/08/15 4:08 PM

‫د آمر کال‪ ،‬جیپور‬

‫آمر کال چې د هندي ډوله هرني جوړښت له قبله هغه ځای ده چې رستیرو به د بریا مارش پکښې‬ ‫پیژندل کیږي د جیپور له مرکز نه د ‪ ۴‬کیلومرتو کاوه‪.‬په دې کال کې دیوان عام‪ ،‬دیوام خاص‪،‬‬ ‫شیش محل (د هندارو قرص) او‬ ‫په واټن کې موقعیت لري‪ .‬د ریګو‬ ‫سیخ نیواس هم شامل دي چې د‬ ‫له رسو تیږو او د مرمر له تیږو‬ ‫کیدو‬ ‫دننه‬ ‫د‬ ‫ته‬ ‫کال‬ ‫هغو بادونو له امله رامنځته شوې‬ ‫جوړ شوی دا غني قرص په څلورو‬ ‫اصلي دروازه د‬ ‫چې په قرص کې دننه د اوبو د‬ ‫اصيل برخو ویشل شوی‪ ،‬چې هر‬ ‫الرې‬ ‫له‬ ‫پول‬ ‫سوراج‬ ‫آبشار په رس تیریږي‪ .‬د بریا په‬ ‫یو یې ځانته بیله لویه دروازه او‬ ‫ته‬ ‫چوک‬ ‫جیالب‬ ‫تاالر کې چې د جې مندر په نوم‬ ‫انګړ لري‪ .‬د ننوتلو اصيل الره یې‬ ‫کیږي‬ ‫دننه‬ ‫پیژندل کیږي د رسمونو او چت‬ ‫د سوراج پول (د سن لویه دروازه‬ ‫مخ د بیابیلو رنګونو او شکلونو‬ ‫ده) چې د جیالب چوک انګړ ته‬ ‫چې لومړۍ اصيل انګړ ده د ننه کیدو الر ده‪ .‬دا هندارو په واسطه زرین شوی‪.‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 4:07 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪65‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪EXPLORE_Rajasthan Forts_Pashto.indd 64‬‬

‫پلټنه‬

‫د جیسلمر کال‪ ،‬جیسلمر‬

‫کبله د ګولډن فورټ په نوم هم یادیږي‪ .‬د ښار په‬ ‫د جیسلمر کال چې د نړۍ د لویو کالګانو له ډلې‬ ‫لور دا کال څلور الرې لري‪ ،‬چې یوه الره یې د تونل‬ ‫شمیرل کیږي په ‪ 1156‬میالدي کال کې د راجپوتو د‬ ‫په واسطه محفوظه ساتل شوې‪ .‬په‬ ‫حکمران راول جیسل لخوا جوړه شوې‬ ‫دې کال کې همدارنګه بیالبیل ډول‬ ‫او نوم یې هم له هغه اخیستل شوی‪.‬‬ ‫دا کال د تریکوتا د‬ ‫حویلی یا کورونه دي چې د بډایه‬ ‫دا کال د تار د پراخې دښتې په منځ‬ ‫غونډۍ په سال د‬ ‫تجارانو لخوا جوړ شوي‪ .‬د فلمو نامتو‬ ‫کې د تریکوټا د غنډی په رس والړه ده‬ ‫شږو د تار په پراخه‬ ‫ډایرکټر یا جوړونکي ستیاجیت ری‬ ‫او یو شمیر جګړې هم پکښې شوي‪ .‬د‬ ‫دښته کې والړه ده‬ ‫ددې کال لوی مینه وال دی او د خپل‬ ‫ریګي تیږو نه جوړ شوي لوی دیوالونه‬ ‫سونار کیال د صحنو لپاره یې ترې ګټه‬ ‫یې د ورځې له خوا برنجي رنګ او د ملر‬ ‫اخیستې‪ ،‬چې وروسته یې د مجسمو یو فلم پکښې‬ ‫له کیناستو وروسته زرین رنګ اوبايس او په دښته د‬ ‫جوړ کړو چې د همغه کتاب په قصې جوړ شوی‪.‬‬ ‫خپل رنګ له امله خپل ځان ورکوي‪ .‬دا کال له همدې‬

‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 4:07 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪64‬‬

‫‪n‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪EXPLORE_Rajasthan Forts_Pashto.indd 65‬‬

‫د رنتمبور کال‪،‬‬ ‫ساوای مدهپور‬

‫څرنګه چې د رنتمبور ميل پارک د خپلو‬ ‫پړانګانو له امله پیژندل کیږي همدارنګه‬ ‫یې په څنګ کې د رنتمبور کال موقعیت‬ ‫لري‪ .‬دا کال چې د ‪ 8‬پیړۍ په اوږدو کې‬ ‫جوړه شوې او خپل نوم تنبور یې له هغې‬ ‫غونډی اخیستۍ چې په رس یې جوړه‬ ‫شوې او د رن ټکۍ له نیږدې پرتې غونډی‬ ‫السته راغلی‪ .‬دا کال چې دا غونډۍ چې د‬ ‫ویدیاس او اراویلس په نخلونکي ټکي لوړه‬ ‫والړه ده له کږو لرګیو او فلز جوړې شوې‬ ‫ډبلې قويس دروازې لري‪ .‬له څلورو جوړو‬ ‫شوو دروازو یواځې د میسادرا دروازه تر‬ ‫اوسه والړه پاتې شوې‪.‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 4:07 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪63‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪EXPLORE_Rajasthan Forts_Pashto.indd 62‬‬

‫پلټنه‬

‫د ګګرون کال‪ ،‬جهالوار‬

‫ددې کال تهداب په ‪ 7‬پیړی کې ایښودل شوی او‬ ‫په ‪ 14‬پیړی کې د پرامرا د حکمرانی د بجالدیو د‬ ‫پاچا لخوا بشپړه شوې‪ .‬دا کال د آهو‪ ،‬کايل او سند‬ ‫د سیند په واسطه له دریو خواوو پوښل شوې او د‬ ‫کال شاتینی برخه کې یې ځنګلونه او د مکوندارا‬ ‫د غونډیو سیمه ده‪ .‬د خپل سرتاتیژیک موقعیت‬ ‫له وجې د ګګرون کالن د هند د اوبو د کال په‬

‫نامه پیژندل کیږي‪ .‬ګنیشپول‪ ،‬نکرخانه‪ ،‬بهراویپول‪،‬‬ ‫کشنپول او صالح خانه ددې کال د اړینې لویې دروازې‬ ‫دي‪ .‬نورو پخوانیو تاریخي برخو کې دیوان آم‪ ،‬دیوان‬ ‫خاص‪ ،‬جانه محل‪ ،‬د مدوسودن عبادت خونه او رنګ‬ ‫محل شامل دی‪ .‬د کال په بهرنۍ نیږدې برخه کې د‬ ‫سپیڅيل صويف مټي شاه مقربه ده چې هلته د روژې‬ ‫په میاشت کې هر کال نندارتون پرانستل کیږي‪.‬‬

‫د کومبهلګړ کال‪ ،‬کومبهلګړ‬

‫د کومبهلګړ کال چې د اراویلیس په لویدیځو‬ ‫حدودو کې موقعیت لري په ‪ 51‬پیړۍ کې د‬ ‫رانا کمبا لخوا جوړه شوې‪ .‬کومبهلګړ چې په‬ ‫‪ 19‬پیړۍ کې ال پراخه شوې د راپوتو د پاچا‬ ‫مهرانا پرتاب د زیږدینې ځای یا ټاټوبی پاتې‬ ‫شوی‪ .‬دا کال د چین د لوی دیوال وروسته په‬ ‫په نړۍ کې تر ټولو لوی دیوال لري‪ .‬دا کال د‬ ‫اراویلیس د غرونو د دیارلسو څوکو په واسطه‬ ‫محفوظه ساتل شوې‪ .‬تر ټولو په زړه پورې‬ ‫قرص یې بادل محل (د وریزو قرص) دی چې له‬ ‫حده زیاتې ښایسته ګوټې لري چې ګډ پیروزه‬ ‫یي سپین او شین حساس رنګ لري‪ .‬کولی شی‬ ‫چې له پاسیني لوري ددې کال له برجونو څخه‬ ‫زړه بوګنووکي کتو رسه ریګ روان او د تار‬ ‫دښته ووینی‪.‬‬

‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 4:07 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪62‬‬

‫‪n‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪EXPLORE_Rajasthan Forts_Pashto.indd 63‬‬

‫د راجستان ایالت یا د پاچاهانو ځمکه پخوا د راجپوتانا په‬ ‫نوم یادیدو‪ .‬په بیالبیلو سیمو ویشل شوی وو‪ ،‬چې په هرې‬ ‫سیمې د مختلفې قبیلې لخوا حکومت کیده‪ .‬د کلونو په‬ ‫دوام کې دغو قومونو تاریخ اثار جوړ کړي چې په ځانګړي‬ ‫توګه د غونډیو په رس جوړې شوې کالګانې دي چې په ښار‬ ‫کې یې د میراث غني کلتور رامنځته کړی‪ .‬دغه د غونډیو‬ ‫په رس جوړې شوې کال ګانې چې د پنځمې او اتلسمې پیړیو‬ ‫پر مهال جوړې شوي د راجپوتانا د میراث ډیرې اوږدمهاله‬ ‫هرني بیلګې دي‪ .‬د نړیوالې میرايث کمیټې په ‪ 37‬غونډه‬ ‫کې چې د کلمبیا په ښار کې جوړه شوې وه د راجستان د‬ ‫کالګانو له ډلې شپږ کالګانې د ‪ UNESCO‬د نړیوالو میرايث‬ ‫سیمو په ډله کې شاملې شوې‪.‬‬

‫د چیتور ګرغ کال‪ ،‬چیتورګرغ‬

‫دا کال چې د موریانو د حکمرانانو لخوا په ‪ 7‬پیړۍ کې‬ ‫جوړه شوې نو له دې کبله د موریانو د حکمران چیرتګاډا‬ ‫موري په نوم نومول شوې او وروسته د سیسوډیا د قبیلې‬ ‫لخوا پرې حکومت شوی‪ .‬د حویلی تاریخ د قرصونو‪ ،‬لویو‬ ‫دروازو‪ ،‬عبادت خونو او د یادښت دوه برجونو لخوا ډک‬ ‫شوی دی‪ .‬له دې دوو پرته دا پراخه کال د څلورو قرصي‬ ‫ودانیو په شمول ‪ 19‬عبادت خونې‪ ،‬څلور یادګاري ځایو‬ ‫او د اوبو ‪ 20‬ډګۍ لري‪ .‬د غوڼدې لومړۍ کال چې په‬ ‫دوو برخو کې جوړه شوې یوه د ننه وتلو عمومي دروازه‬ ‫لري چې په پنځمه پیړۍ کې پرانستل شوې او ترې ‪12‬مې‬ ‫پیړۍ پورې یې دوام کړی‪ .‬پاتې شوې برخې یې اکرثا ً‬ ‫په لویدځو برخو کې د اوارې ځمکې په څوکو کې لیدل‬ ‫کیږي‪ .‬دوهم جوړښت یې په ‪15‬مې پیړۍ کې د سیسوډیا‬ ‫د قبیلې د حکمرانۍ پر مهال جوړ شوی ده‪ .‬چې په هغه‬ ‫وخت د شاهي دروازو موقعیت له رسه وټاکل شو او د‬ ‫ساتنې وه لویې دروازې پکښې جوړې شوې‪ .‬د کومباشیام‬ ‫عبادت خونه‪ ،‬د میرا بای عبادت خونه‪ ،‬د ادیخوارا‬ ‫عبادت خونه‪ ،‬د رشینګر چوري عبادت خونه او ویجې‬ ‫سټامبه په همدې دوره کې جوړې شوي چې د راجپوتانا د‬ ‫معامري جوړښتونو خاصه څرګندونه کوي‪.‬‬ ‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 4:06 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪61‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪EXPLORE_Rajasthan Forts_Pashto.indd 60‬‬

‫پلټنه‬

‫د راجپوتانا د میراث په‬

‫زړې پورې هرني بیلګې‬ ‫د راجستان د غونډیو پر رس برم لرونکو کالګانو په خپل‬ ‫لوی وايل رسه دنګې والړې دي‬ ‫لیکواله‪ :‬سوپریوا اګروال‬

‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 4:07 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪60‬‬

‫‪n‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪EXPLORE_Rajasthan Forts_Pashto.indd 61‬‬

‫پوري‬

‫پورې چې تاریخ یې د ویدیک په دورې پورې تړاو‬ ‫لري د هغو کړایانو رسه د خوړلو لپاره بشپړه جوړه‬ ‫وه چې مصالې پکښې وې‪ .‬په خاصو مراسمو کې‬ ‫د پوري خوړل د چاپن بوګ په ظهور رسه پیل شو‬ ‫او په خوړو کې به لومړی شی پوري وه‪ .‬له دې‬ ‫کبله چې له بیالبیلو خوندونو رسه د خوړلو وړ‬ ‫ده او د ډوډی په څیر ډکیږي نو د ټول هند‬ ‫په عبادت خونو کې په هندي قابونو کې‬ ‫ځانته خپل ځای نیولی‪.‬‬

‫حلوا‬

‫کله چې د اوتومن له امپراتوری په لومړي ځل د سلیامن‬ ‫کبیر له قرصه حلوا هند ته راورسیده تقریباً ‪ 30‬بیالبیل‬ ‫ډولونه یې درلوده‪ .‬نو هند په دې بهرين خوړو کې څه شی‬ ‫اضافه کړه؟ د حلوا نور زیات شمیر ډولونه او په ساده خو‬

‫خوشبو لرونکې طریقې یې د زراعتي غوړیو په ځای یې‬ ‫له کورنیو غوړیو‪ ،‬شودو‪ ،‬مصالو او هر ډول سبزیجاتو‪/‬‬ ‫کنزله‪ /‬او دانې چې امکان ولري پکښې اضافه کیږي‪.‬‬ ‫مرچ کا حلوا د رامپور له قرصه رسچینه اخیستې‪ ،‬د‬ ‫نظام په کور کې د جوزي حلوا پخیده او د میرزا غالب‬ ‫د خوښې وړ وه‪ ،‬د حبيس حلوا چې تورې حلوا ته ورته‬ ‫والی لري په سویيل برخو کې رواج ده‪ .‬د چندال راجپوت‬ ‫په پخلنځي کې د مونګ دال حلوا یواځې د ملانځلو او‬ ‫خوشحالیو لپاره نه وه بلکې د سفر لپاره د خوړو په توګه‬ ‫ګټه اخیستل کیده‪ .‬د باټي او چورما په څیر حلوا هم د‬ ‫تجارانو او جنګیالیو د ماړه ساتلو لپاره ښه پایله لري‪ .‬په‬ ‫یوه داستان ویل شوي چې شیواجي به هر وخت له ځانه‬ ‫رسه د شیرې یو ډبی‪ ،‬د حلوا بیالبیل ډولونه او پوها یو‬ ‫ځای له ځانه رسه اخیستل تر څو هم له ده او هم یې له‬ ‫رستیرو رسه په پراخو ځنګلونو کې پرته له دې چې پخيل‬ ‫ته اړتیا يش له ځانه رسه چمتو شوي خوندور خواړه ولري‪.‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 4:09 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪59‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Cuisine_Indian Food_Pashto.indd 58‬‬

‫خواړه‬

‫چای‬

‫ځل لپاره چای د ګوپتا په قرص کې له ځانګړي ترکیب‬ ‫چای په هند کې د انګریزانو لخوا د تجارت لپاره‬ ‫مروج شوی‪ .‬خو که څوک یو ځل د فریدریک داناوې نه جوړ شوی او میلمنو ته د څښلو لپاره ورکړل شوی‬ ‫وه‪ .‬وروسته چای لږې نری شوې او د ګبین تر څنګ‬ ‫مقاله ولوليل چې عنوان یې چای د سوما پر ځای‬ ‫لږه مالکه پکښې اضافه شوه‪ .‬کله چې‬ ‫وه نو په دې به پوه يش چې چای په‬ ‫وروسته د هیلو‪ ،‬مولیتي‪ ،‬پودینې او تورو‬ ‫پخواين هند کې هم وه خو د سوما‬ ‫چایو‬ ‫شودو‬ ‫د‬ ‫مرچو په څیر مصالې راووتې نو چایو‬ ‫په شکل‪ .‬د داناوې خربه ښایي تر‬ ‫بیالبیلډولونه‬ ‫ته یې نوی خوند ورکړو‪ .‬حتا د مغلو په‬ ‫یوه حده رښتیا وي ځکه د موریانو او‬ ‫د ختیځ هند د‬ ‫قرص کې کله چې شاه جهان د چایو او‬ ‫ګوپتا د حکمرانی په دوران کې هند‬ ‫جوړیدو‬ ‫په‬ ‫کمپنی‬ ‫کايف په څښلو پیل وکړ نو شودې پکښې‬ ‫د بودیزم د دین د پیروی مرکز وه او‬ ‫راغلي‬ ‫السته‬ ‫سره‬ ‫نه وې‪ ،‬د قهوې په څیر نرم او خوندور‬ ‫سیاحان یې د خانقاو او خپلو شهري‬ ‫وه او داسې ویل کیږي چې هغه د هند‬ ‫قرصونو په لور جذبول‪ .‬د سمودراګوپتا‬ ‫او هرشوردن په قرصونو کې چینایي پیغام راوړونکي اصيل شین چای وه‪ .‬د شودو چای د ختیځ هند له‬ ‫کمپنی او د هغو تجارانو د راتګ رسه یو ځای مروج شو‬ ‫په لوړ شمیر لیدل شوي او د سوغات په توګه به‬ ‫چې هند ته د تجارت لپاره راتلل‪.‬‬ ‫دوی له ځانه رسه د اوولونګ چای راوړلو‪ .‬د لومړي‬

‫آیا پوهیدی؟‬

‫چای ډیر پخوانی ده او په ژمي‬ ‫کې به د ګرم څښاک په توګه‬ ‫څښل کیده‪ ،‬او د بادیانو‪ ،‬زیرې‬ ‫او مرچو په مصالو به خوندور‬ ‫کیده‪ .‬د چای د ډیرو پیژندل‬ ‫شوو ډولونو نه یو هم مصاله‬ ‫چای (د شودی چای چې زیره‬ ‫او هیل پکښې وي) دی‪ .‬د نوين‬ ‫چای چې د کشمیر د ناشتې‬ ‫اصيل برخه جوړوي‪ ،‬ډیره‬ ‫پخوانۍ فورموله لري‬

‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 4:09 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪58‬‬

‫‪n‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪Cuisine_Indian Food_Pashto.indd 59‬‬

‫دال‬

‫پاچا سومسوارا ‪ III‬په خپل مناسوال کتاب کې‬ ‫چې د شاهي پخوانیو خوړو د پخولو د پخلنځي‬ ‫کتاب دی د دالو ښه والی داسې بیانوي چې دال‬ ‫د پخيل خوندورې مسالې لري چې په هر ډول‬ ‫خوړو کې په اضافه کولو رسه ترې خوندور بوی او‬ ‫خوند څرګندیږي‪ .‬د چندرا ګوپتا موریا او د یونان‬ ‫شهزادګی هیلینا د واده د مینو په خوړو کې چنا‬ ‫دال پاخه شوي وه چې وروسته یې د اودیشا پیژندل‬ ‫شوې ګوګني هم متاثر کړی وه‪ .‬او همدارنګه کايل‬ ‫دال چې وروسته په دال مکني بدل شو‪ .‬که څه هم‬

‫چنا دال د دالو په نورو مختلفو ډولونو بدل شو چې‬ ‫په هغې کې پنچمیل دال شامل وه او وروسته د‬ ‫راجستاين ډوډی د بشپړولو لپاره باټي او قورمه هم‬ ‫وررسه یو ځای شوه‪ .‬همدارنګه د مورادابادي دال‬ ‫چې د مغولو او آواد په قرص کې مروج شوي وه‪.‬‬ ‫داسې باور کیږي چې د کوکومو په مصاله کې د‬ ‫پاخه شوو دالو رسه د لیوالتیا له امله باالخره سمرب‬ ‫السته راغله او د دالو د دامله خوړو ته ورته په زړه‬ ‫پوري خواړه په اړیسا کې د پورې له عبادت خونې‬ ‫السته راغيل‪.‬‬

‫آیا پوهیدی؟‬

‫په هند کې د دالو د پخيل‬ ‫پخولو ټولې طریقې او اړ‬ ‫توکي چې رسه بانجان‬ ‫پکښې نه وه شامل داسې‬ ‫ویل کیږي چې د ویدیک د‬ ‫زمانې په لومړیو ورځو کې‬ ‫شتون درلود‪ .‬د چنا دالو‬ ‫ساده خواړه به د ملانځلو پر‬ ‫مهال میلمنو ته تیاریدل‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 4:09 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪57‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Cuisine_Indian Food_Pashto.indd 56‬‬

‫خواړه‬

‫آیا پوهیدی؟‬

‫ددې خواړو د خوړلو خوښي‬ ‫دومره زیاته وه چې خانزاده‬ ‫بیګم د ګالب د پاڼو په‬ ‫وسیله زرین شوی کهیر‪،‬‬ ‫خوټول شوې او میده شوې‬ ‫وریژې پخې کړې او د‬ ‫تصوف په په میلمستیا کې‬ ‫یې ځای ورکړی وه‬

‫کهیر‬

‫توګه د معريف کیدو نه وروسته ډیر وپیژندل شو‪.‬‬ ‫د وریژو فیریني ښایي د رومان له ابتکارونو وي خو‬ ‫کهیر چې د وریژو نه جوړ شوی او د هیلو او ګوړې په له همدې ځایه کهیر نورې نړی ته ورسیده او په‬ ‫واسطه یې خوند برابر شوی یو خالص هندي جوړښت هند کې عبادت خونو او حکمروانو ترې خپل خوند‬ ‫اخیستو‪ .‬د تغالق په حکمرانی کې د‬ ‫لري چې د نندا د حکمرانۍ په وختو‬ ‫کهیر په رس وچه میوه هم اضافه شوه‬ ‫پورې تړل شوی‪ .‬د کهیر رواجیدلو د‬ ‫کهیر د موریانو او‬ ‫او مغلو د شیر شاه سوری او وروسته‬ ‫پیل‬ ‫موریا او ګوپتا په تاریخي دورو کې‬ ‫ګوپتا په تاریخي‬ ‫د هامیون فیرين جوړه کړه چې د کهیر‬ ‫شوي‪ .‬که څه هم د هرشوردن لخوا په‬ ‫دورو کې مروج شو‬ ‫بل ډول دی‪.‬‬ ‫نلندا د هر کيل رواجي خوږو خواړو په‬

‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 4:09 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪56‬‬

‫‪n‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪Cuisine_Indian Food_Pashto.indd 57‬‬

‫آیا پوهیدی؟‬

‫د کچري د پخيل طریقه هغه مهال‬ ‫د رامپور قرص ته ورسیده کله چې‬ ‫د دالو هلته بادام د وریژو په ځای‬ ‫خوټیدل او پسته د دالو په ځای‬ ‫کاریدله‪ .‬دې پخيل‪ 72‬ساعته وخت‬ ‫ونیوه پرته له دې چې د بل چا لخوا‬ ‫وررسه مرسته ويش‪ ،‬حتا د نوابانو‬ ‫لپاره! داسې ویل کیږي چې کیچړي‬ ‫ته به د کشتیو په وسیله سفر کوونکو‬ ‫هسپانیاویانو لخوا هندوستاين‬ ‫ریسوټو ویل کیده‬

‫کیچړي‬

‫یې رسچینه اخیستې او وروسته د نظام په کیمه‬ ‫کیچړي چې اکرب وررسه مینه لرله او د اورنګزیب‬ ‫کیچړي بدله شوه او په د هند په سویل کې پونګل‬ ‫خوښیدل او عاملګیر نه به یې ورته ویلې‪ ،‬په آیورویدا‬ ‫ترې جوړ شو‪ .‬عین اکربي‪ ،‬ابالفضل‬ ‫کې ورته مکمل خواړه وایي‪ .‬کچړي چې‬ ‫یادونه کړې چې تقریباً وه بیالبیل ډول‬ ‫خپل نوم یې د سانسکرت ټکي کرسارا نه‬ ‫بهترین‬ ‫خواړه‬ ‫ساده‬ ‫کچړي به د فتیح پور سکړي په پخلنځي‬ ‫اخیستی او پخوا به د مخصلوط په څیر‬ ‫چې‬ ‫دي‬ ‫صادارات‬ ‫کې تیاریده او اکرب به وررسه مخالفت‬ ‫د ورته شوو او له پوستکي باسل شوو‬ ‫زیات شمیر بهرني‬ ‫نه ښ‪،‬ده‪ .‬دا همدارنګه د راجپوتانا د‬ ‫خستو د زړو‪ ،‬کوچو او مالګې په ګډولو‬ ‫خواړه یې تر اغیزې‬ ‫رستیرو خواړه وه چې په سووتا کې به د‬ ‫رسه او له هغې وروسته په وریژو کې په‬ ‫دي‬ ‫الندې‬ ‫څو ورځو لپاره په پیاده تږ روان وه‪ ،‬هغه‬ ‫خوټولو پخیدل‪ .‬دا چې د شاهانو او ملکو‬ ‫کچړي له بجرې او تری او ماتو وریژو‬ ‫د خوښې وړ خواړه وه نو کچري د بیس‬ ‫پخیده‪ .‬د آواد پاچایانو د شول او کوچ یا د غوښې‬ ‫بیيل بات په څیر ال زیاته رنګه شوه چې درې پیړی‬ ‫پخوا په میسورا کې د ودیار قرص په له شاهي پخلنځیو کچړي په پخولو رسه کچړي ته نوې بڼه ورکړه‪.‬‬ ‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 4:09 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪55‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Cuisine_Indian Food_Pashto.indd 54‬‬

‫خواړه‬

‫د عادي خواړو په‬

‫زړه پورې کیسې‬

‫له کیچړي نه تر کهیره او له دالو نه تر حلوا او چایو پورې موږ د خوړو له خونده ډک سفر‬ ‫کې تاسې له ځانه رسه بیایو چې د هند د آرامۍ لپاره د شاهانه او عامو خلکو د خولې خوند یو‬ ‫شان جوړ کړی‬ ‫لیکواله‪ :‬مدولیکا داش‬ ‫د هند خواړه له خونده ډک دي او د پخيل کوم‬ ‫پ بیالبیلو خوشحالیو کې لري‬ ‫تخنیکونه چې نړی یې ّ‬ ‫ترې برخمن او څرګندونه یې په زیات تریخوايل‪ ،‬ښایسته‬ ‫کلیوايل او له مهارته ډک شاهي خواړو په څیر کیږي‪.‬‬ ‫که څوک له دې خواړو د زرورقو شاهي پوښ لرې کړي‬ ‫او پدې پوه يش چې په هند کې څه خوړل کیږي نو‬

‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 4:09 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪54‬‬

‫‪n‬‬

‫د پخيل د پخولو د طریقې د ساده توب په لیدلو به‬ ‫حیران يش‪ .‬دا هغه تعداد صادر شوي خواړه دي چې‬ ‫په ځینو بهرنیو خواړو یې اغیزه کړې‪ .‬کهیر یا د وریژو‬ ‫فیرين د ملکې سیمې ته ورسیده او د ویلیم شیکسپیر‬ ‫د خوښې خواړه شوه چې په خپل کتاب د ژمې افسانې‬ ‫( ‪ )The Winter٬s Tale‬کې یې ترې یادونه کړې‪.‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪Cuisine_Indian Food_Pashto.indd 55‬‬

‫خواړه‬

‫د خوښۍ وخت‬ ‫د ملانځنې وخت دی او د خوند اخیستلو ترټولو غوره‬ ‫طریقه خپل د څکلو غوټیو د خوندونو رسه مخ کول‬ ‫دي‪ .‬پخلی وکړئ‪...‬‬ ‫رسیادار آلو‬

‫رسیادار آلو‬

‫‪ 250‬ګرامه پرې شوي سپیناچ‪ 2 ،‬شنه مرچ‪ 1 ،‬پیاله اوبه‪2 ،‬‬ ‫د چایخوري قاشقې غوړي‪ 1 ،‬د چایخوري قاشق اوږه‪ 1 ،‬د‬ ‫چایخوري قاشق زنجفیل‪ 2 ،‬د چایخوري قاشق مالګه‬

‫د چمتو کولو وخت ‪ 20‬دقیقې؛‬ ‫د پخولو وخت‪ 30-40‬دقیقې؛ ‪ 4‬نفرو لپاره‬ ‫مواد‬ ‫یو کلو ګرام جوش شوي الوګان (کچالو)‪ 4 ،‬د چایخوري‬ ‫قاشقې د شنبلیله تخم‪ 1 ،‬د چایخوري قاشق شنه زیره‪،‬‬ ‫‪ 1‬بیلیف‪ 2 ،‬تور الچي‪ 6-5 ،‬دانې تور مرچ‪ 3-4 ،‬لونګ‪1 ،‬‬ ‫دارچین‪ 1 ،‬میده کړی زنجفیل‪ 2 ،‬پرې شوي شنه مرچ‪2 ،‬‬ ‫د چایخوري قاشقې کورکامن پوډر‪ 1 ،‬چایخوري قاشق رسه‬ ‫مرچ‪ 1 ،‬چایخوري قاشق دهنیا پوډر‪ ،‬مالګه‪ 4 ،‬سپین شوي‪،‬‬ ‫واړه شوي رومیان‪ 3/4 ،‬پیالې ماسته‪ ،‬د اړتیا له مخې اوبه او‬ ‫د سینګار لپاره یې ‪ 1‬چایخوري قاشق شنې دهنیا پاڼې‬ ‫طریقه‬ ‫په یوه لوخي کې غوړي رسه کړئ‪ .‬د شنبلیله تخم او‬ ‫زیره‪ ،‬وچ رسه مرچ‪ ،‬بی لیف‪ ،‬تور الچي‪ ،‬تور مرچ‪ ،‬لونګ او‬ ‫دارچین ورواچوئ‪ .‬ترهغه یې سور کړئ چې خوشبوی وکړي‪.‬‬ ‫زنجفیل‪ ،‬مرچ‪ ،‬کورکامن‪ ،‬مرچ او دهنیا پوډر او مالګه‬ ‫ورواچوئ‪ .‬د ‪ 30-40‬ثانیو لپاره یې جوش کړئ‪ .‬رومیان‬ ‫ورواچوئ او ترهغه یې یخ کړئ چې غوړي رسته رايش‪.‬‬ ‫الوګان او ماسته ورواچوئ‪ .‬په ټیټ اور یې پنځه دقیقې‬ ‫پریږدئ‪ .‬ځینې الوګان د غالظت لپاره مات کړئ او اوبه د‬ ‫اړتیا رسه سمې ورواچوئ‪ .‬د ‪ 10-15‬دقیقو لپاره یې وپوښئ‬ ‫او جوش کړئ‪ .‬ګرم یې وخورئ‪.‬‬

‫طریقه‬ ‫په یوه دیګ بخار کې سپیناچ او شنه مرچ واچوئ‪ .‬اوبه پکې‬ ‫واچوئ او بخار ورکړئ‪ .‬په ټیټ اور یې د ‪ 10‬دقیقو لپاره‬ ‫جوش کړئ‪ .‬یخ یې کړئ او رس یې خالص کړئ‪ .‬سپیناچ‬ ‫وټکوئ او ترهغې یې نرم کړئ چې خورا ډیر قات يش‪ .‬په یوه‬ ‫لوخي کې غوړي رسه کړئ‪ ،‬اوږه او زنجفیل ترهغه پورې پوښ‬ ‫کړئ چې بوی یې راوځي او رسه يش‪ .‬د چرګ غوښه او مالګه‬ ‫پکې واچوئ‪ ،‬ترهغې یې په اور کیږدئ چې غوښه رسه يش‪.‬‬ ‫سپیناچ ورواچوئ‪ ،‬لوخی کلک وپوښئ او ترهغه وخت پورې‬ ‫په اور پریږدئ چې غوښه نرمه يش او غوړي رسته رايش‪.‬‬ ‫سپیناچ غوښه پورې نښيل او د لعاب یا قورمې په پرته وچ‬ ‫وي‪ .‬ګرم یې وخورئ‪.‬‬ ‫تواضع‪ :‬په زړه پوري خوندونه‪ ،‬برنچ‪ ،‬لوړ چای‪ ،‬څښاک‪ ،‬د پخيل‬ ‫کتابونو د لړیو برخه چې د بهرنیو چارو (وزارت) د همرسانو‬ ‫انجمن لخوا رامینځته شوي‪ ،‬نوې ديل‬

‫چکن سپیناچ کیوري‬

‫چکن سپیناچ کیوري‬

‫د چمتو کولو وخت ‪ 10‬دقیقې‬ ‫د پخولو وخت ‪ 1‬ساعت؛ ‪ 4‬نفرو لپاره‬

‫مواد‬ ‫‪ 1‬کلو ګرام د چرګ غوښه چې ‪ 8-12‬ټکړې شوې وي‪،‬‬ ‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 4:22 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪53‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Cuisine Recipe_Pashto.indd 54‬‬

‫بیاکتنه‬

‫هندي رستیري‬

‫او لوی جګړه‬

‫د ‪ 51‬دقیقو مستند‪ ،‬لوی جنګ (‪ ،)1914 – 1918‬د بهرنیو چارو وزارت د عامه دیپلومايس‬ ‫یو نوښت‪ ،‬د لومړۍ نړیوالې جګړې پورې اړوند یولړ نادر حقایقو باندې رڼا اچوي‬ ‫لیکوال‪ :‬نشانت ویشیشتا‬ ‫ټولو ته روښانه ده چې نړۍ د ‪ 1914‬او ‪ 1918‬کلونو په هندي رستیري دوی خپل طرف ته ولري‪.‬‬ ‫نوموړی مستند د آسټریا ارشدک فرانز فردیناند‬ ‫مینځ کې د لومړۍ نړیوالې جګړې له امله د بدبختۍ‬ ‫ترور څخه رشوع کیږي کوم چې اروپا او په نهایت کې‬ ‫او ویجاړتیا رسه په ګرځويب کې ګیر وه‪ .‬مګر که‬ ‫ټوله نړۍ یو له ترټولو ناوړه جګړو کې ښکیل کړه‪ .‬د‬ ‫څوک وغواړي په لومړۍ نړیواله جګړه کې د هندي‬ ‫جرنال (متقاعد) وي‪.‬کی سینګ‪ ،‬کی‪.‬يس یادو‪ ،‬الرډ‬ ‫رستیرو نقش په اړه پوهه يش‪ ،‬نو خورا محدود حقایق‬ ‫میګناد دیسای‪ ،‬پروفیرس سوګاتا بوس‪ ،‬تورن (متقاعد)‬ ‫شتون لري‪.‬‬ ‫اماریندر ګیل‪ ،‬ویدیکا کانت‪ ،‬پروفیرس سټینيل‪،‬‬ ‫په لومړۍ نړیواله جګړه کې د هندي رستیرو په‬ ‫مهاراجا ګاج سینګ ‪ II‬نورو ډیرو نقل‬ ‫اړه نورې پوهې لپاره‪ ،‬باید هرو مرو‬ ‫قول خورا بوخت کونکي دي‪ .‬مستند‬ ‫د ایشاين دتا لخوا جوړ شوی د ‪51‬‬ ‫بیک ګراونډ سکور‬ ‫کې د یو څو برتانیه اتباع پشمول د‬ ‫دقیقو مستند وکتل يش‪ .‬فلم د هغه‬ ‫او ټیکاو وایس‬ ‫شهیدانو اوالدونو لخوا برخې هم لري‪ .‬یو‬ ‫هندي رستیرو لیکونو له الرې یو اتصال‬ ‫اور یاد حقایق او‬ ‫له ځانګړي رسټکو یا برجسته نکاتو څخه‬ ‫جوړوي چې په لومړۍ نړیواله جګړه‬ ‫نقشونهبشپړوي‬ ‫په برلین کې د جګړې هندي بندیانو‬ ‫کې برخه اخیستې ده‪ .‬دوی موږ ته د‬ ‫اخیستل شوي نایاب عکسونو څرګندونه‬ ‫خپلو ګومارنې موقعیتونو او وررسه مخ‬ ‫او د هغوی اصيل غږیز ثبتونه دي چې تر نن نیټې‬ ‫شوي ننګونو په اړه وایی‪ .‬نوموړې نکيل کیسه هندي‬ ‫پورې ساتل شوي‪.‬‬ ‫ګډون اوبدي‪ ،‬چې د رستیرو د کورته بیرته راستنیدو‬ ‫دغه مستند د هغه وګړو لپاره د معلوماتو بانک په‬ ‫خپلواکي ترالسه کولو لیوالتیا څخه پیلیږي‪ ،‬د زړورتیا‬ ‫توګه کار کوي چې غواړي په لومړۍ نړیواله جګړه کې‬ ‫پیښې او د قربانۍ کیسې‪ ،‬السته راوړي مډالونه او د‬ ‫ټلوايل ځواکونو او درې ګونې ټلوالۍ سرتاتیژیانې‪ ،‬ترڅو د هندي رستیرو برخه اخیستنې په اړه پوهه يش‪.‬‬

‫د مستند فلم صحنې‬

‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 3:54 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪52‬‬

‫‪n‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪Review_Movie_Pashto.indd 51‬‬

‫بیاکتنه‬

‫په بریل د‬

‫یوګا الرښود‬

‫یوګیکاسپرش‪ ،‬په بریل کې الميس جزوه د یوګا ړندو لیوالو رسه مرستې لپاره ده‬ ‫ترڅو وکولی يش په اسانۍ اساناس زده کړي‬ ‫د نابینا وګړو رسه د یوګا زده کړه کې د مرستې لپاره‪ ،‬په ځانګړي حراريت بڼه ورکونکي پاڼه باندې کښل‬ ‫د هند میراث ټولنې پدې وروستیو کې یوګیکاسپرش‪ ،‬شوي او کشف کونکي ته خورا ساده دي‪ .‬په کتاب‬ ‫کې د الميس برخې ګرافیک په ټاکټیل ګرافیکس‪،‬‬ ‫په بریل کې د اسانا یوه الميس جزوه وړاندې کړه‪.‬‬ ‫آی‪.‬آی‪.‬ټي ديل کې د سینټر آف ایکسلینس لخوا‬ ‫د یوګا مشهور ښوونکي آینګر‪ ،‬نیودیتا جويش لخوا‬ ‫رامینځته شوې ټیکنالوژۍ په‬ ‫د آی‪.‬آی‪.‬ټي – ديل ساینس‬ ‫کارولو رسه تولید شوی پداسې‬ ‫پوهانو په مرسته لیکل شوی‬ ‫حال کې چې د بریل تولید‬ ‫کتاب څخه مته کیږي د نړۍ‬ ‫او همغږي د ساکشام ټرسټ‬ ‫په اوږدو کې میلیاردونه نابینا‬ ‫لخوا تررسه شوې‪.‬‬ ‫وګړو رسه مرسته وکړي‪.‬‬ ‫د بریل پاڼو نسخه چې په‬ ‫یوګیکاسپراش د هند‬ ‫هند کې ‪ 800‬روپۍ قمیت او‬ ‫ولسمرش ډاکټر پرناب مکرجي‬ ‫نړیواله نسخه ‪ 40‬امریکایی‬ ‫لخوا د جون په پیل کې په‬ ‫ډالر قیمت لري‪ ،‬یوګیکاسپرش‬ ‫راشټرپتي بون کې خپور شو‪.‬‬ ‫د یوګا ډسپلین له الرې‬ ‫غونډې ته د وینا پرمهال هغه‬ ‫لوستونکو ته د الرښوونې یوه‬ ‫وویل‪“ ،‬یوګا یو هرن‪ ،‬علم او‬ ‫هڅه ده‪ .‬دا د آینګر سیسټم‬ ‫فلسفه ده چې د ځان پیژندنې‬ ‫پراساس اساناس لري‪ .‬د دې‬ ‫لپاره د بدن‪ ،‬ذهن او روح‬ ‫کتاب تعبیه او ترتیب د نابینا خلکو په‬ ‫ځواکونه رسه یوځای کوي‪ .‬شاید یوازې‬ ‫د نیودیتاجوشي‬ ‫پام کې نیولو رسه تررسه شوی‪ .‬پدې‬ ‫یوګا اويس چې د یوه فرد فزیکي‪ ،‬ذهني‪،‬‬ ‫کتاب څخه تمه‬ ‫کې کارول شوي تخنیکونه کارونکو‬ ‫اخالقي او روحي سالمتیا ته بشپړ ځواب‬ ‫کیږيپهمیلیاردونو‬ ‫ته باور ورکوي‪ ،‬چې تدریجي مګر‬ ‫وړاندې کړي‪”.‬‬ ‫نابینا وګړو سره‬ ‫سیستامتیک پرمختګ رامینځته کوي‬ ‫نوموړی الرښود چې دواړه بریل او‬ ‫مرسته وکړي‬ ‫او لدې هرڅه مهم تحرک او ثبات‪.‬‬ ‫الميس چاپي سیسټم کې رامینځته‬ ‫دا د یوګا سفر معرفت په توګه هم‬ ‫شوی‪ ،‬د کارونکو رسه مرسته کوي د‬ ‫وړاندې کیږي چې د ځان پیژندنې‪ ،‬انساين ژوند نهای‬ ‫ترشیحاتو او منت کرخو په تعقیب رسه یوګا مترین‬ ‫کړي‪ .‬الميس نسخه یې دیاګرامونه (شکلونه) لري چې مقصد دی‪ ،‬المل کیږي‪.‬‬ ‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 3:54 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪51‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Review_Book_Pashto.indd 50‬‬

Uzbekistan

Saudi Arabia

Palestine

Jordan

Italy

Israel

China

Cambodia

Nicaragua

Germany

England Canada

Kenya Egypt Switzerland

France

USA

Macedonia

Australia

Syr

ria

Belgium

Japan

Indonesia

Madagascar

Argentina

Norway

Malaysia

Brazil

Belize

Bahrain

Afghanistan

A US national performing yoga Yoga is a metaphor for life. You have to take it really slowly.

You can’t rush... It is a workout for your mind, your body and your soul MADONNA

It don’t just make us happier and healthier, they’re a proven competitive advantage for any business that wants one.

ARIANNA HUFFINGTON

Yoga calms me down. It’s a therapy session, a workout, and meditation all at the same time!

JENNIFER ANISTON

The whole thing about meditation and yoga is about connecting to the higher part of yourself, and then seeing that every living thing is connected in some way GILLIAN ANDERSON

As a longtime yoga practitioner, I have experienced the positive impacts of yoga on my own life TUSLI GABBARD

Two Israelis try a difficult asana in Tel Aviv Mindful meditation has been discovered to foster the ability to inhibit those very quick emotional impulses DANIEL GOLEMAN

Ashtanga yoga has completely changed me. I try to do it every day, and the effect is amazing. It’s not just during the hours that I’m practising. It’s about how it filters through into the rest of my life. Who I am has emerged, and everything else has gone by the wayside GWYNETH PALTROW

Yoga is the fountain of youth. You’re only as young as your spine is flexible BOB HARPER

Yoga and meditation are such a more substantial reality than what we normally take to be reality RICHARD GERE

I walked away feeling fuller .... full of hope, a sense of contentment, and deep joy.

OPRAH WINFREY

‫یوګا د نړۍ په کچه‬ ‫رسه نښلوي‬ ‫یوګا یوازې د اساناس په اړه نده‪ .‬دا د روحانیت علم دی چې د روح او بدن‬ ‫ترمینځ سمه موازنه برابروي‪ .‬د نړۍ په کچه د یوګا لومړۍ نړیوالې ورځې (د‬ ‫جون ‪21‬مه) د ملانځلو څرنګوايل رسټکي‬

‫ښاغلی مودي په راجپات‪ ،‬نیو ديل کې یوګا کوي‬

‫پرمختګ‬ ‫بیالبیلې اړیکې ته‪ ،‬چې له وه میلونو څخه زیات هندي مهاجرین تصدیق شو‪ .‬له کاریو نه تر شیکاګو او ناګپور نه تر نیورکه‪،‬‬ ‫ټوکیو نه تر مسکوه‪ ،‬سو پولو نه تر سنګاپوره او له ادیس‬ ‫پکښې ژوند کوي‪ ،‬خپلو اړیکو ته چې له پخوا هم کلکې دي‬ ‫آبابا نه تر تاشکند پورې د ذهن او جسم د یو ځای کولو‬ ‫دوام ورکوي‪.‬‬ ‫له دغې پخواين ورزش نه په صداقت رسه په نړیوال کچه‬ ‫ملانځنه وشوه‪.‬‬ ‫سفر روان دی‬ ‫د ‪ UN‬د امنیت په شورا کې د هند د دایمي غړیتوب د‬ ‫د ‪ NDA‬د حکومت د دویم کال ډپلومايس له مخکیني هم‬ ‫السته راوړنې په موخه ښایي سږ کال د سپټمرب په میاشت‬ ‫زیات تعهدي مالومیږي‪ ،‬په صحیح توګه د هندي په محوري‬ ‫کې د نړیوالې‪ 70‬ملانځنې په ترڅ کې یو نوی‬ ‫نړیوال شالید او مهمو پرمختیایي اولیتونو مترکز‬ ‫پرمختګ وکړي‪ .‬په‪ 2015‬کال کې به د هند‬ ‫کوي‪ .‬د جوالی په میاشت کې د ټولو پنځو‬ ‫د هند د‬ ‫د دیپولوماسی په مهالویش کې د هند‪-‬افریقا‬ ‫مرکزي هیوادونو ته سفر وکړو چې د هندي‬ ‫دیپولوماسیپه‬ ‫غونډه وي چې نوې ډهيل به یې د اکتوبر‬ ‫مرش لخوا لومړنۍ سفر وه او په ‪ SCO‬کې د‬ ‫د‬ ‫به‬ ‫کې‬ ‫مهالویش‬ ‫په میاشت کوربه توب کوي‪ .‬دا به د بډایه‬ ‫هند غړیتوب ددې سټراټیژیکي او له انرژی‬ ‫غونډه‬ ‫هند‪-‬افریقا‬ ‫زیرمو لرونکي لویې وچې رسه د هند په اړیکو‬ ‫غني سیمې رسه د څوګونو اړیکو د ټینګولو او‬ ‫یوه اړینه برخه وي‬ ‫کې د بدلون ځانګړې موقع وي ځکه چې‬ ‫تازه کولو الره برابره کړه‪ .‬د نوي پرمختیایي‬ ‫هند به د لومړي ځل لپاره د‪ 54‬هیوادونو‬ ‫بانک رامنځته کیدلو رسه چې یو هندی یې‬ ‫د مرشانو کوربه وي‪ .‬د بهرنیو چارو وزیرې اغلې سوشام‬ ‫مرش دی او د هند د لسو ګامو فورموله د ‪ BRICS‬د تقویت‬ ‫سوارج مبالغه نه کړې کله چې هغې په ټینګار رسه لیکيل‬ ‫لپاره د هند د فعالې دیپلوماسی ښودنه کوي چې په نړیوال‬ ‫چې‪ :‬په راتلونکو څو میاشتو او کلونو کې د هند ډیپلومايس‬ ‫نظم کې د ګډون لپاره ډیرې هلې ځلې کوي‪ .‬د یوګا د نړیوالې‬ ‫ورځې په ملانځلو رسه د هند نرم قدرت په نړیواله کچه له رسه په ډیر قدرت او اهمیت رسه بدلون وکړي‪.‬‬

‫ښاغيل مودي د هند د‪ 15‬لومړي وزیر په توګه په رشرتا پتي کې د سوګند د یادولو پرمهال‬

‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 3:56 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪42‬‬

‫‪n‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪PROGRESS_FTD_Pashto.indd 43‬‬

‫بدلې او ښې شوې دي چې د بهرنیو چارو وزیره اغلې سوشام ستونزې د السته راوړلو لپاره لرې کړې‪ .‬شک کوونکی به‬ ‫سواراج ورته په بدلې شوې دیپلوماسی کې تازه دم ابتدکار‪ ،‬هر څه وایي خو پایله په خپله هر څه روښانوي او د هیواد‬ ‫فکر او چټکتیا نوم ورکړی‪ .‬یو کوچنی کتاب چې د بیا‬ ‫د مهمو سټراټیژیکي ملګرو رسه د اړیکو په ټینګولو کې‬ ‫اودریديل هند د بهرنۍ پالیسی په هکله او د ‪ BJP‬په رهربی ثابته شوې چې په هغې کې متحده ایاالت‪ ،‬روسیه‪ ،‬جاپان‪،‬‬ ‫د ‪ NDA‬د حکومت السته راوړنې پکښې لیدلی شی د بهرنیو چین او د نړی د لویو قدرمتندو مرکزونو رسه اړیکې او‬ ‫چارو وزارت په الندینی ویب پاڼه کې موجود دی‪.‬‬ ‫ثبات شامل دي‪.‬‬ ‫د دوه ګوين اتحاد احتیاطي ساتل شوې د هند او‬ ‫‪[http://mea.gov.in/Uploads/PublicationDocs/‬‬ ‫متحده ایالتو د اړیکو رڼا په لومړیو دوه اړخیزو کتنو رسه‬ ‫‪25299_2365_1_English_final__2_.pdf‬‬ ‫‪(English) and http://mea.gov.in/Uploads/‬‬ ‫ال زیاته وده وکړه چې د لومړي ځل لپاره د دواړو هیوادونو‬ ‫_‪PublicationDocs/25299_FINAL_MEA_BOOK_-‬‬ ‫مرشانو په پنځو میاشتو کې دننه له یو بل کتنه وکړه‪.‬‬ ‫‪HINDI.pdf (Hindi)] and on ISSUU [http://‬‬ ‫همدارنګه د آسایي پیړی خوب هم اوس د‬ ‫‪issuu.com/indiandiplomacy/docs/‬‬ ‫هند لخوا د چین رسه د کورنۍ دیپلوماسی‬ ‫‪pdf-_english (English) and http://‬‬ ‫په وسیله د اړیکو په ټینګولو کې له مخکې‬ ‫سږ کال د انتقالي‬ ‫‪issuu.com/indiandiplomacy/docs/‬‬ ‫ډیر رښتینی ښکاري‪ .‬او په نهو میاشتو کې‬ ‫ډپلوماسی په برخه‬ ‫])‪pdf-_hindi (Hindi‬‬ ‫د دوو لوړ پوړو مرشانو له هند څخه کتنه‬ ‫په دې کوچني کتاب کې د هند له پیل‬ ‫کې د یو چټک بدلون‬ ‫د یادونې وړ دي‪ .‬د ختیځ د څار پالیيس د‬ ‫کال وه‬ ‫نه مخکې دیپالومايس نقش شوې‪ ،‬چې په‬ ‫ختیځ د عمل په پالیسی بدله شوه‪ ،‬د تازه‬ ‫پایله کې به نوې ډهيل له‪ 101‬هیوادونو‬ ‫نظر او حرکت په وسیله چې له ‪ASEAN‬‬ ‫رسه په ټوله نړی کې د سفرونو‪ ،‬خربو‬ ‫رسه د بشپړ هند د نیږدې کولو ښه ذخیروي قوه لري‬ ‫اترو‪ ،‬له اقدامه وړاندې د ډیپلوماسی د ښه کولو لپاره‬ ‫ګامونه اوچتول او پرمختګ په واسطه دې هیوادونو رسه به او له ختیځې آسیایي سیمې رسه د تجارت‪ ،‬پانګه اچونې‪،‬‬ ‫رشکتونو او د دواړو خواو په ګټه فرصتونه رامنځته کولو‬ ‫اړیکي ټینګې يش‪.‬‬ ‫کې مرسته کوي‪ .‬د لویدیځ د څار پالیيس له فرانسې او‬ ‫ددې کوچني کتاب په مقدمه کې ښاغيل وزیر لیکيل‬ ‫جرمني څخه د لومړي وزیر په کتنه کې ځانته ښه نوم‬ ‫دي چې‪ ،‬په اصيل عبارت سږ کال د ډپلوماسی په برخه‬ ‫غوره کړو‪ ،‬چې دا دوه هیوادونه په اروپا کې د هند اړین‬ ‫کې د یو چټک بدلون کال وه چې د نوو موخو او طرحو‬ ‫سرتاتیژیک ملګري دي‪ .‬له لویدیځې اسیا رسه د هند‬ ‫په ټاکلو رسه یې د هند له مخې په نړیوالې برخې کې‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 3:56 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪41‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪PROGRESS_FTD_Pashto.indd 40‬‬

‫پرمختګ‬

‫د هند دیپلومايس د‬

‫حرکت په حال کې‬

‫د هند د نوي حکومت دیپلوماتیک سفر چې د لومړي وزیر ښاغيل نارندرا مودي لخوا یې مرشي‬ ‫کیږي په خپل ځای ددې هیواد او د خلکو لپاره هڅوونکی دی‬ ‫لیکوال‪ :‬منیش چند‬ ‫په نیمه شپه کې د خلکو په خولو آزادي وه‪ ،‬څنګه چې تیره‬ ‫شپه د (جوالی په‪ - 31‬آګسټ ‪ 1‬نیټه) د نیمې شپې ساعت‬ ‫آواز وکړو او په زرګونو خلک چې د هند په کوچنی جزیرې‬ ‫د هغه مهال په مته وه کله چې د هند او بنګالدیش لخوا‬ ‫نیول شوې سیمې آزادې شوې او د هغه رسحدي جګړه‬ ‫ددوی تر منځ پای ته ورسیده چې ‪ 68‬کاله یې دوام کړی‬ ‫وه‪ .‬د نیول شوو سیمو ازادولو د نوي ژوند هیله او وقار‬ ‫نیږې‪ 51,000‬وګړو ته پیدا کړه چې د دواړو هیوادونو‬ ‫په‪ 162‬نیول شوو سیمو کې اوسیدل‪ .‬د دیپلوماسی په‬ ‫بدلولو د بل هیواد رسه د خربو طرز او اړیکی بدلیدی‬ ‫شی‪ ،‬او د عامو خلکو په ژوندانه رښتینې اغیزه لرلی‬

‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 3:56 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪40‬‬

‫‪n‬‬

‫شی نو دا د بدلون وخت وه چې نوي امکانات یې له‬ ‫ځانه رسه لرل‪.‬‬ ‫له بنګله دیش رسه د ځمکې د رسحد معامله د هند‬ ‫د حکومت د لوی سرتاتیژیک لید لوری دی چې له خپل‬ ‫نیږدې ګاونډ رسه ښې اړیکې ولري‪ ،‬چې د لومړي وزیر‬ ‫ښاغيل نارندرا مودي د لوی ابتدکار په پایله کې پیل شو‪،‬‬ ‫هغه تیر کال د سوګند په مراسمو کې د سارک مرشانو ته‬ ‫بلنه په نوې ډهيل کې بلنه ورکړه‪ .‬په لومړیو کاري میاشتو‬ ‫کې که څه ډیرې زیاتې ستونزې موجودې وي خو بیا هم‬ ‫د هند د دیپلوماسی په برخه کې معینې ښې السته راوړنې‬ ‫وشوې‪ :‬له نیپال‪ ،‬رسیلینکا او بنګالدیش رسه د هند اړیکې‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪PROGRESS_FTD_Pashto.indd 41‬‬

‫د سنرب غرڅه‬

‫یو ښکرور ریحینو‬

‫په زړه پوری حقیقت‪ :‬په خپل ټاکيل په زړه پورې حقیقت‪ :‬رسه له دې چې درانده‬ ‫دي ریحینو کولی‬ ‫وخت د غپیدا غږ اوبايس‪.‬‬ ‫يش چې په ساعت کې د ‪ 40‬کیلومرتو په تیزوايل‬ ‫هستوګن ځای‪ :‬ځنګلونه‬ ‫رسه منډه ووهي‬ ‫د ‪ WCN‬حالت‪ :‬د زیان رسیدو‬ ‫هستوګن ځای‪ :‬د اوبو ډنډونه او د وښو ځمکې‬ ‫امکانات یې شته‬ ‫د ‪ WCN‬حالت‪ :‬د زیان رسیدو امکانات یې شته‬

‫پړانګ‬

‫په زړه پوری حقییقت‪ :‬په هر پړانګ‬ ‫موجودې نښې له نورو رسه توپیر لري‬ ‫هستوګن ځای‪ :‬ځنګلونه‬ ‫د ‪ WCN‬حالت‪ :‬په خطر کې دي‬

‫هندی فیل‬

‫په زړه پوری حقیقت‪ :‬د فیل‬ ‫جسم‪ 60,000‬عضلې لري‬ ‫هستوګن ځای‪ :‬ځنګلونه او له وښو‬ ‫ډک ځایونه‬ ‫د ‪ WCN‬حالت‪ :‬په خطر‬ ‫کې دي‬

‫ښونځیو ته د نقشو په څنګ کې د ژوو د خطرو‬ ‫شتون او همدارنګه د خلکو او کلتور تر منځ‬ ‫جدولې هم لیږي تر څو زده کوونکي د ژوو د‬ ‫توپیرونه په نښه کړو‪.‬‬ ‫ډولونو په هکله زده وکړي‪ .‬دا له لویو نقشو‬ ‫ددې دوو هرې نقشې په جوړولو نیږدې‬ ‫څخه جوړ شوي کارتونه دي چې په انفرادي‬ ‫درې میاشتې کار شوی‪ .‬ګاندي څرګنده کړه‬ ‫ډول ددې لپاره ښودل شوي تر زده کوونکي له‬ ‫چې هرنمندان د پارک په توپوګرايف‪ ،‬کلتور او‬ ‫دوی په مستی کې زده کړې هم تررسه کړي‪.‬‬ ‫ساتندویه مسایلو چې په هغې کې د وحيش ژوو‬ ‫‪ WTI‬به ډیر ژر د ماناس ميل پارک د لویې‬ ‫لخوا په موجودو خطرونو د پوهیدلو لپاره اړتیا‬ ‫دروازې په رس د نقشې یوه لویه ټوټه نصبه‬ ‫لري چې په پارک کې یو اندازه وخت تیر کړي‪.‬‬ ‫کړي‪ .‬ښاغيل ګاندي په ډاګه کړه‬ ‫د ځنګل د ادارې له مسوولینو‪،‬‬ ‫چې ‪ WTI‬او همکار (‪ )IFAW‬ژوو‬ ‫ټولنو او زموږ له سیمه ییزو‬ ‫‪ WTI‬به ډیر ژر د‬ ‫ته د خیریه کارونو لپاره نړیوال‬ ‫کارکوونکو رسه کتنه د پروسې یوه‬ ‫ماناس ملي پارک د‬ ‫مايل ارګان یې په ګډه د آسام د‬ ‫برخه ده‪.‬‬ ‫لویې دروازې په سر‬ ‫ځنګلونو له ادارې‪ ،‬محيل شخيص‬ ‫د لوستو خلکو ترمنځ هم‬ ‫د نقشې یوه لویه‬ ‫ارګانونو ټولنو او بوډوالنډ محيل‬ ‫ددې نقشو په لوړه کچه غوښتنه‬ ‫ټوټه نصبه کړي‬ ‫شورا رسه یو ځای کار کوي ترڅو‬ ‫پیدا شوې‪ WTI .‬همدا نظریه‬ ‫د ماناس پارک د ‪ UNESCO‬د‬ ‫راخیستې او د ابتدایي ښونځیو‬ ‫نړیوالو میرايث سیمو د خطر له لیسه وښکي‪ ،‬په‬ ‫د موادو په واسطه یې ژوندانه ته ددې نظریې‬ ‫ماناس کې ددې نقشې خپرول د محيل خلکو‬ ‫د راوړلو لپاره په نقشو کې د ژوو د ځانګړتیاوو‬ ‫ښودنه کړې‪ .‬د بیلګې په توګه د د سارس کرین لپاره ملانځونکې موضع ده‪ .‬په د نقشې کې‬ ‫د ژوو د داسې مهمو ډولونو ښودنه شوې چې‬ ‫خلکو ته ددې احساس ورکوي ترڅو د مرغیو‬ ‫د مرګ له خولې بیرته السته راغيل او د هغو‬ ‫د ځایو او کوچنیو مرغیو ساتنه وکړي‪ .‬د دوها‬ ‫ټولنو ښودنه کوي چې دا کار یې ممکن کړی‪.‬‬ ‫د پړانګ په ساتن ځای کې د شمیر په نوم یو‬ ‫همدارنګه په مرکزي هند کې د وحيش ژوو د‬ ‫تصویري کتاب دی چې د طبعیت پیژوندکي د‬ ‫ساتن ځایونو د نقشو پروسې پیل شوي دي‪.‬‬ ‫نظر له مخې ترې پوهه تر السه کولی شو‪ .‬دوی‬ ‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 3:55 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪39‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪PROGRESS_Wildlife_Pashto.indd 38‬‬

‫پرمختګ‬

ARUNACHAL PRADESH PAKKE TIGER RESERVE

Forest Department/Anti-poaching Camp Village Core Area Boundary Threatened / Vuluerable / Endangered Fauna

2015 ‫سپتمرب – اکتوبر‬

PROGRESS_Wildlife_Pashto.indd 39

n

38

n

‫هند ليد‬ 25/08/15 3:55 PM

Forest Department/Anti-poaching Camp Threatened/Vulnerable/Endangered Fauna Indo-Bhutanese Border Park Boundary Water Body Grassland

MANAS NATIONAL PARK

ASSAM

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N

PROGRESS_Wildlife_Pashto.indd 36

n

37

n

2015 ‫سپتمرب – اکتوبر‬

25/08/15 3:55 PM

‫پرمختګ‬

‫په ګرافیکي الره‬

‫یې نقشه ښکل‬

‫د هند د وحيش ژوو ساتن ځایونه چې په عکس کې رنګه او غني ښکاري په خپل جذابیت‬ ‫رسه له تاسې غواړي چې له نیږدې پکښې چکر اووهی‬ ‫لیکواله‪ :‬نیهاریکا ماتور سینا‬ ‫هستوګن ځایونو څخه ژوندي تفصیيل عکسونه‬ ‫په اروناچل پردیش کې د پکې د پړانګانو ساتن‬ ‫اخیستل شوي‪ .‬د زیات شمیر ژوو په منځ کې یو‬ ‫ځای او د شامل ختیځ هند په آسام کې د ماناس‬ ‫وحيش فیل شامل دی چې ډیر لوی‬ ‫ميل پارک د کاغذ په رس یوه نوې‬ ‫دی او واښه خوري او د پاالس د‬ ‫پیژندنه موندلې ده‪ ،‬داسې پیژندنه‬ ‫ټولکارتونونه‬ ‫ماهي باز د جنګ لپاره چمتو دی‪.‬‬ ‫چې ټولو ته وړاندیز کوي او د خربتیا‬ ‫د وحشي ژوو د‬ ‫تاسې باید هغه محيل خلک وګوری‬ ‫کچه زیاتوي‪ .‬ددې دواړو ساتن‬ ‫کارتونجوړونکي‬ ‫چې د خپلو رواجونو رسه برابر خپل‬ ‫ځایونو غني ګرافیکي نقشې چې د‬ ‫روحان چکرورتي‬ ‫ورځني کارونه تر رسه کوي‪ .‬روپا‬ ‫هند د وحيش ژوو د اطمینان (‪)WTI‬‬ ‫لخواجوړ شوي‬ ‫ګاندهي‪ ،‬په ‪ WTI‬کې مشرتک‬ ‫لخوا جوړې شوي په تیرو نیږدو کې‬ ‫مدیر او د بازارموندنې مرش آفرس‬ ‫خپرې شوې دي‪ .‬په لومړۍ کتنې‬ ‫کې د پارک منظره پاکه ښکاري‪ ،‬سیندونه‪ ،‬ویالې‪ ،‬وایي‪ :‬د ګرافیکي نقشې نه په ګټې اخیستنې رسه‬ ‫موږ کولی شو چې په پارک کې د بیالبیلو ژوو‬ ‫بندې غونډی او د ژوو تر څنګ واښه او د هغوی‬

‫د لیرس اډجوټنټ مرغی‬

‫په زړه پوری حقیقت‪ :‬د جالله ډک تګ له‬ ‫وجې انګریزانو پرې د یار یا اډجوټنټ نوم یخی‬ ‫هستوګن ځای‪ :‬د اوبو ډنډونه‪ ،‬سیندونه او ځنګلونه‬ ‫د ‪ WCN‬حالت‪ :‬د زیان رسیدو امکانات یې شته‬

‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 3:55 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪36‬‬

‫‪n‬‬

‫د بنګال فلوریکن طاووس‬

‫د اسامیس مکاکیو بیزو‬

‫په زړه پوری حقیقت‪ :‬د خپلې جوړې د توجه د په زړه پوری حقیقت‪ :‬د اسامیس مکاکیو‬ ‫غږ د موسیقی د پیو آواز په څیر دی‬ ‫جذبولو لپاره نارینه فلوریکن لوړ خیرونه وهي‬ ‫هستوګن ځای‪ :‬استوایي ځنګلونه‬ ‫هستوګن ځای‪ :‬د وښو لوړه او پراخه سیمه‬ ‫د ‪ WCN‬حالت‪ :‬خطر ته نیږدې‬ ‫د ‪ WCN‬حالت‪ :‬له جدي خطر رسه مخامخ دي‬

‫پړانګ‬

‫په زړه پوری حقیقت‪ :‬چابک پړانګ‬ ‫دی او تر ‪ 20‬فوټو پورې خیز وهي‬ ‫هستوګن ځای‪ :‬ځنګلونه‬ ‫د ‪ WCN‬حالت‪ :‬خطر ته نیږدې‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪PROGRESS_Wildlife_Pashto.indd 37‬‬

‫هغه څهرې چې‬ ‫په دیوالونو لیدل‬ ‫شوي د ښکار نه‬ ‫تر جګړو او کلتور‬ ‫لکه د نڅا په څیر‬ ‫فعالیتونو ښودنه‬ ‫کوي‬

‫يي په کونجونو کې چي په کايف کچه لوړوالی لري رسم السته راوړنو لپاره پیل شوه‪ ،‬نو له هغه راپور څخه ګټه‬ ‫شوي او دا کار ددي ښودنه کوي چي رسم کوونکی‬ ‫واخیستل شوه‪ .‬هغه وسایل چې په ساحه کې السته راغيل‬ ‫په یوي لوړي ډبري والړ وو‪ ،‬چي او س هغه ډبره ورکه‬ ‫ددې ځای د ځانګړیتوب او د تاریخي دورو ښودنه کوي‪.‬‬ ‫شوي‪ .‬د ډبرو جوړښتونه د ګڼو ځنګلونو په وسیله‬ ‫له دې رسمونو د انسان د ژوند د بدلون یو انځوریز‬ ‫پوښل شوي‪ ،‬او خلک حیرانوي چې څرنګه دا سیمه‬ ‫آرشیف جوړ شوی‪ .‬په ځینو انځورونو کې انسان ښکاري‬ ‫موندل شوې‪.‬‬ ‫ښيي چې په ځنګلونو ګرځي او په ونو خیژي‪ .‬ځیني‬ ‫د ‪ ASI‬ارشیف ته په کتو بیمبتکا د‪W Kincaid‬‬ ‫نور په جنګي وسایلو سپاره ښکاره چې دا د بلې دورې‬ ‫لخوا په‪ 1888‬کال کې په چاپ شوې‬ ‫ښودنه کوي‪ .‬خو د بیم بیتکا د ډبرو‬ ‫پاڼه کې په لومړي ځل وښودل شو‬ ‫هرن له یوې سیمې زیاته ده‪ .‬د بیم بیتکا‬ ‫هغه وسایل چې په‬ ‫چې هغه د بهربټ د غونډی په هکله‬ ‫غونډی د پنځو داسې سیمو له ډلې څخه‬ ‫ساحه کې السته‬ ‫یادونه کړې چې د اوبو د بوجپور ډنډ ته‬ ‫یوه ده چې‪ 1,892‬هکتاره ساحه لري او‬ ‫راغلي ددې ځای‬ ‫مخامخ یوه بودایي سیمه ده‪ .‬رښتینې‬ ‫نیږدې‪ 700‬د ډبرو هستوګن ځایونه یې په‬ ‫د ځانګړیتوب او‬ ‫څیړنې یواځې د ډاکټر ویشنو وکانکر په‬ ‫منځ کې دي‪ .‬دا بوګنونکې خربه ده چې‬ ‫د تاریخي دورو‬ ‫راتلو رسه تررسه شوې‪ .‬دا هغه عامل وه‬ ‫په‪ 400‬ډبرو هرني کارونه‬ ‫ښودنه کوي‬ ‫چې د ډبرو سیمې یې د چمل په درې‬ ‫شوي‪ .‬لږ څه لرې د ډبرو د‬ ‫او اروپا کې څیړلې وې‪ ،‬ډاکټر وکانکر‬ ‫هرن سیمې په لیکه کې دي‬ ‫د ریل په واسطه په دې الره سفر کې وه او منظره ورته چې د غونډیو‪ ،‬ځنګلونو او پټیو په واسطه‬ ‫آشنا ښکاره شوه‪ ،‬هغه خپل سفر همدلته پای ته ورسوه پوښل شوي‪ ،‬او بوپال ته نیږدې د شیمال‬ ‫او د ډبرو دا نا آشنا جوړښتونه یې ومندل‪ .‬پاتې نور‬ ‫غونډیو ته رسیږي‪ .‬دې مستندو سیمو‬ ‫ددوی په وینا تاریخ دی‪ .‬یو کال وروسته هغه بیرته د‬ ‫ته تږ ستونزمن دی او له دې کبله زیات‬ ‫محصلینو له یوې ډلې رسه یو ځای دې سیمې ته راغلو‪ .‬لیدونکي نلري‪ .‬هغه د ګوتو په شمیر‬ ‫د تفصیيل رسوې یو راپور یې تیار کړو چې تر ‪1970‬مو‬ ‫وګړي چې دې سیمې ته رسیږي د انسان‬ ‫کلونو پورې چا نه وه لیدلی او کله چې څیړنه د ښو‬ ‫د ژوند له بډایه خزانې کتنه کوي‪.‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 4:12 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪35‬‬

‫‪n‬‬

‫‪Like‬‬ ‫‪MEA INDIA‬‬

‫‪Follow‬‬ ‫‪@MEAINDIA‬‬

‫‪Channel‬‬ ‫‪MEA INDIA‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Bhimbetka_Pashto.indd 34‬‬

‫میراث‬

‫ښکارندوینه کوي‪ .‬هغه څهرې چې په دیوالونو لیدل‬ ‫شوي د ښکار نه تر جګړو او کلتور لکه د نڅا په څیر‬ ‫فعالیتونو ښودنه کوي‪ .‬ځینې څیرې داسې مالومیږي‬ ‫لکه ژوي چې ښکار کوي‪ .‬د ډبرو په رسو د رسم‬ ‫شوو موجوداتو له ډلې یې ډیر دې ځای ته راغيل او‬ ‫ریښتینی ژوند یې پکښې کړی‪ .‬په هنديس منونو کې‬ ‫زیات شمیر نښې د دا وینيس کوډ د کتاب نښو ته‬ ‫ورته والی لري‪ .‬پایې‪ ،‬نورې زیات شمیر دایروي بیلګې‬ ‫لکه نیمه دایره‪ ،‬د ټکو لیکې‪ ،‬د السونو چاپ او د ګوتو‬ ‫چاپونه په دې سیمه کې لیدل کیږي‪ .‬د انسانو د پراخ‬ ‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 4:12 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪34‬‬

‫‪n‬‬

‫او پیچيل ژوند په هکله دلته نښې موجودې دي چې‬ ‫تاریخ پیژندوکي یې ټوټې رسه یو ځای کوي‪.‬‬ ‫زیات شمیر شکلونه په لنډ ډول ترشیح شوي او‬ ‫زیات شمیر نور یي یا د بیلګو په واسطه او یا هم د یو‬ ‫شان رنګ په وسیله ډک شوي دي‪ .‬سور او سپین اصيل‬ ‫رنګونه او د نقل لپاره د آسامين او ژیړ نه ګټه اخیستل‬ ‫شوي‪ .‬طبیعی مرنايل رنګونه اوبو رسه ګډ شوي دي او‬ ‫حتا د ژوو د شحم څخه د بیلګو د جوړولو لپاره د برش‬ ‫په واسطه چي له لرګیو څخه جوړ شوی‪ ،‬ګټه اخيل‪.‬‬ ‫زیات شمیر رسمونه په حوارو سطحو شوي‪ ،‬ځیني نور‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪Bhimbetka_Pashto.indd 35‬‬

‫په بیم بیتکا کې د ډبرو سیمه‬ W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N

Bhimbetka_Pashto.indd 32

n

33

n

2015 ‫سپتمرب – اکتوبر‬

25/08/15 4:12 PM

‫میراث‬

‫د ډبرو د‬

‫هرن تاریخ‬

‫د بیم بیتکا د تاریخ پیژندنې سیمه د هرن یو رښتینی نندارتون دی چې د ټولنیز‬ ‫موجود په توګه د انسان د ژوند د بدلون ښودنه کوي او د تاریخ پوهانو لپاره د یوې‬ ‫موندل شوې خزانې په څیر ده چې د هغوی کیسې رسه یو ځای کړي‪.‬‬ ‫لیکواله او فوټوګرافه‪ :‬سنیتا کومار‬

‫د راتاپاين د وحيش ژوو د ساتن ځای د سیمې په‬ ‫منځې کې د مدیا پردیش په ریزن ولسوالی کې بیم‬ ‫بیتکا موقعیت لري‪ .‬بیم بیتکا چې د ‪UNESCO‬‬ ‫یوه نړیواله میرايث سیمه ده‪ ،‬د غیر معمويل ډبرو د‬ ‫جوړښت ځای دی چې انسان ته د خپل استعداد د‬ ‫ښودلو انځور برابروي‪ .‬که لرې ځایه ورته ځیر شی‬ ‫نو دا ډبرې یوې کوچنې قال ته ورته والی لري‪ ،‬او‬ ‫له شاوخوا سیمې نه په والړې غونډې د ‪ 100‬مرتو‬ ‫په اندازه لوړوالی لري‪ .‬دا ډبرې د پیړیو په اوږدو‬ ‫کې د طبعي عنارص په وسیله د کیمیاوي او فزیکي‬

‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 4:12 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪32‬‬

‫‪n‬‬

‫تعامالتو په پایله کې السته راغيل‪ .‬په ډبرو‬ ‫کې غارونه او سوري د انسان لپاره د هستوګنې‬ ‫ځای وه او ددې ډبرو د جوړښت آوارې سطحې د‬ ‫انسان د رسمونو مهارت لپاره په چوکاټ‬ ‫بدلې شوي‪.‬‬ ‫د ډبرو په ټولو جوړښتونو کې د ډبرو یو لړ هرن‬ ‫موجود دی چې یواځې د انسانانو د تصور ښودنه‬ ‫نه کوي بلکې د ژوندي موجود په توګه د انسان‬ ‫د ژوند د بدلیدو پروسه هم بیانوي او د تاریخ‬ ‫پوهانو لپاره د کیسو د یو ځای کولو موندل شوې‬ ‫خزانه ده‪.‬‬ ‫د هند د تاریخ پیژندنې د رسوې (‪ )ASI‬په‬ ‫اساس په بیم بیتکا کې د کندنو په پایله کې‬ ‫د دلته د انسانانو د هستوګنې نښې څرګندې‬ ‫شوي چې د پالیولیتیک له الندینی تاریخي‬ ‫دورې نه منځینی تاریخي دورې پورې تړاو‬ ‫لري‪ .‬داسې ویل کیږي چې تر ټول پخوانۍ‬ ‫تاریخ یې د‪ 100,000‬او‪ 40,000‬تر منځ‬ ‫پخوانیو کلونو پورې تړاو لري‪ .‬دلته د انسانانو د‬ ‫موجودیت مهال د باور کولو وړ نه دی‪.‬‬ ‫د ډبرو په رس رسمونه د انسانانو د شکلونو‪،‬‬ ‫د ژوو د څهرو‪ ،‬ونو او د هندسې د منونو‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪Bhimbetka_Pashto.indd 33‬‬

‫اړتیا لري سخت ډسپلین‪ ،‬د خواړو سم عادتونه‬ ‫او غوره اخالقي شخصیت خپل کړي‪ .‬د سنت‬ ‫مطابق‪ ،‬زده کونکی اړتیا لري د استاد (ګورو)‬ ‫کور ته والړيش او له هغه د تانګ – تا زده کړې‬ ‫غوښتنه وکړي‪ .‬که چیرې غوښتنه ومنل يش نو‬

‫تانګ – تا د عايل منایشاتو رسه په مانیپور کې د نږدې هرې‬ ‫ملانځنې برخه ده‬

‫زده کونکی باید هغه ته د دکشینا (فیس)‪ ،‬کوا‬ ‫مارو مانا (د بیټیل مغز او پاڼه) او کیله په ورکولو‬ ‫رسه ګورو بوریبها (ښوونکي ته ویاړ ورکول)‬ ‫تررسه کړي‪.‬‬ ‫تانګ یا د تورې هرن کې د یوچا بدن د قوي‬ ‫نیولو‪ ،‬پراخوايل او برید لپاره ځمکې ته نږدې‬ ‫ښکته کول شامل دي‪ .‬تا یا د نیزې رسه لوبیدو‬ ‫هرن د دوه بڼو رسه د بدن خالصولو په اړه دی‪:‬‬ ‫ننګپهن د آسامن پراخويل هڅول او لیفال د‬ ‫ځمکې په کچه د ځمکې پرخوايل تقلید کول دي‬ ‫ترڅو ټولو اړخونو ته وريس‪ .‬د نیزې کارول د ټیټ‬ ‫بدن حرکاتو شاوخوا ‪ 75‬سلنه رانیيس پداسې حال‬ ‫کې چې توره په نورمال ډول د پورتني بدن ‪75‬‬ ‫سلنه حرکاتو درلودونکی دی‪ .‬توره له هراړخه د‬ ‫بدن ساتنه کوي‪ ،‬چیرې چې د اته شکل د بدن‬ ‫ټولو زیان لیدونکو برخو پوښلو لپاره کارول کیږي‪.‬‬ ‫کله چې زده کونکی د وسلو رسه جګړې کې‬ ‫قابلیت ترالسه کړي نو بیا ورته بې وسلو تخنیکونه‬ ‫ښوول کیږي لکه ساریت سارک یا شاریت شارک‬ ‫چې پدې کې لغتې وهل‪ ،‬د الس ګوزارونه او نیول‬ ‫شامل دي‪ .‬پدې رزمي هرن کې د تنفس مترین‪،‬‬ ‫تفکر او سپیڅلې نڅا هم شامله ده‪.‬‬ ‫په هرصورت د ظاهریت نه شتون له امله دا‬ ‫رزمي هرن محدود قبولیت لري‪ .‬د بډایه کلتوري‬ ‫میراث رسه‪ ،‬دې رزمي هرن تر نن نیټې د مانیپور‬ ‫سالمتي ساتلې‪ ،‬پشمول د بهرين رستیرو لخوا د‬ ‫تابع کولوعرص‪.‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 4:02 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪31‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Heritage_ThangTa_Pashto.indd 30‬‬

‫میراث‬

‫د تانګ – تا زده کولو لپاره د ډسسپلین لپاره الزمي ده چې د مانیپور پخواين کلتور په اړه پوه شئ‬

‫د مانیپور حاميس سنت د بیالبیل وسلو یادونه کوي‬ ‫لکه تورې‪ ،‬نیزې او خنجر‪ .‬د مینځنیو پیړیو په موده‬ ‫کې د ژوند او مرګ تلپايت هڅې د تانګ – تا په‬ ‫نوم رزمي هرن د طرحې المل شو چې پکې د تنفس‬ ‫میتودونه‪ ،‬تفکر او ترشیفات شامل دي‪ .‬د هیوان‬ ‫اللونګ په نامه هم پیژندل‬ ‫کیږي‪ ،‬دا د جنګي مهارتونو‬ ‫روزنې رسه رسه نور ډیرڅه دي‪.‬‬ ‫تانګ – تا دواړه داخيل (تفکر‪،‬‬ ‫د نفس ساتل او د روح او مغز‬ ‫خربتیا) او بیروين (فزیکي او روغتیایی)‬ ‫برخې لري‪.‬‬

‫رسچینه‬

‫د دې رزمي هرن رسچینه د کنګلیپاک او‬ ‫مییتی توکمو د تاریخ څخه راپیدا ده‪.‬‬ ‫تانګ – تا د مییتی وګړو لخوا د شیطان‬

‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 4:02 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪30‬‬

‫‪n‬‬

‫رسه جګړې او د بهرين نیواک ګرو څخه د خپلې‬ ‫پاچاهي ساتلو لپاره تررسه کیده‪.‬‬ ‫د جغرافیه ای نږدې وايل له امله‪ ،‬دا هرن د برما‬ ‫(اوس میامنار) او تایلینډ رزمي هرن برخه ګرځیدلی‪.‬‬ ‫په هرصورت‪ ،‬کال ‪ 1930‬کې د برتانیه حکومت په‬ ‫تانګ – تا بندیز ولګاو چې له امله یې د زوال رسه مخ‬ ‫شو‪ .‬یوازې هغه مهال دې هرن ته بیا ژوند ورکړل‬ ‫شو کله چې هند خپله خپلواکي واغستله‪ .‬لدغه‬ ‫وخت راهیسې دا رزمي هرن د مرګ مبارزې‬ ‫هڅولو او عايل منایيش مهارتونو رسه د مانیپور‬ ‫نږدې د هرې ملانځنې‪ ،‬جشن او کلتوري‬ ‫غونډې برخه دی‪.‬‬

‫روزنه‬

‫تانګ – تا په ځان کې‬ ‫ډیری اخالقي ارزښتونه‬ ‫لري د کومو لپاره چې زده کونکی‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪Heritage_ThangTa_Pashto.indd 31‬‬

‫د تورې او نیزې هرن‬ ‫د وسلې درلودونکی پخوانی رزمي هرن تانګ – تا د دښمنانو رسه د جګړې‬ ‫لپاره توره او نیزه کاروي‬ ‫لیکوال‪ :‬واين ملک‬

‫د تانګ – تا تجربه نه یوازې موږ رسه د ځان په دفاع کې مرسته کوي‪ ،‬بلکه زموږ د بډایه کلتوري میراث برخه ده‬ ‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 4:02 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪29‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Heritage_ThangTa_Pashto.indd 28‬‬

‫میراث‬

‫د نیلجیري تهر د طبیعت او طبیعي رسچینو محافظت لپاره نړیوالې اتحادیې (‪ )IUCN‬لخوا ثبت شوي‬

‫دا ژوي د طبیعت او طبیعي رسچینو‬ ‫تهر د شوله چمنزار موزایک تر ‪ 400‬کلومیرت‬ ‫محافظت لپاره نړیوالې اتحادیې (‪ )IUCN‬لخوا‬ ‫پورې سیمه کې شتون لري چې په تامیل نیډو‬ ‫په خطر کې ژویو په حیث لیست شوي‪ .‬هیڅ‬ ‫کې له نیلجیري نیولې تر د کراله اګستیاماالی‬ ‫فرعي نفوس یې له‪ 250‬څخه ډیر بالغ ژوي نلري‪.‬‬ ‫غونډیو پورې خپره ده‪.‬‬ ‫دا د هند د‪ 1972‬کال د ژوو یا‬ ‫تهر خورا تیز لید لري او‬ ‫وحش ژوند د (محافظت) قانون له‬ ‫محتاط دی مګر په لوړو ځایونو‬ ‫مخې مهالویش شوي ژوو په حیث‬ ‫کې ګړندی حرکت کوي چې پدې‬ ‫د ځنګلونو دبره‬ ‫په بشپړ ډول خوندي دي او په‬ ‫رسه یې تشخیص مشکل کیږي‪.‬‬ ‫ګړنګونه او برخې‬ ‫خوندي ځایونو کې موندل کیږي‬ ‫مګر د ایراویکومل راجامالی حدود‬ ‫د نیلجیري تهر‬ ‫لکه د ایراویکومل او سالینټ ولی‬ ‫د نیلجیري تهر لیدلو لپاره خورا‬ ‫د څارلو لپاره‬ ‫ميل پارکونه‪ ،‬د موکوريت‪ ،‬انامالی‪،‬‬ ‫مناسب ځای دی‪.‬‬ ‫غوره دي‬ ‫او پارامبکومل وحش ژوند سیمې‬ ‫دا معموال شپږو یا اوه رمو کې‬ ‫او د رسیویلیپوتر ګریزلډ ګیانټ‬ ‫لیدل کیږي‪ ،‬ځینې وختونه ډیر‬ ‫سکیرل سیمه او د کالکادو – مونډانټورای‬ ‫یې رسه هم راټولیږي مګر په خپاره ډول ډلې‬ ‫ټایګر ریزرو‪ .‬د ‪ IUCN‬لخوا د لویدیز ګاټ د‬ ‫یې په لوړو څړځایونو کې هم لیدل کیږي‪ .‬دا د‬ ‫سهار او ماښام په وخت کې فعال وي‪ ،‬چې د ګرم نړیوال میراث سیمې په حیث نومولو رسه د‬ ‫نیلجیري تهر ممکن د دې غرونو حدود حساس‬ ‫ماسپخین پرمهال د تیږو سیورو او غارونو کې‬ ‫ارام کوي چې د یوه ساتونکي رسه ترڅو دغه رمې سیمو د ژوند تنوع کې د ساتنې هڅو څخه‬ ‫ګټه پورته کړي‪.‬‬ ‫ته پام کوي‪.‬‬ ‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 4:06 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪28‬‬

‫‪n‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪HERITAGE_Nilgiri Tahrs_Pashto.indd 29‬‬

‫د نیلجیري تهر‬

‫× یوه قوي اوزه‪ ،‬د نیلجیري تهر لنډ‪ ،‬زیګ‬ ‫پوټکی لري او وړۍ داره ورږ‪.‬‬ ‫× کله چې بالغ يش نو نر تهر د ښځینه په‬ ‫پرتله لوی او تیاره وي‬ ‫× دواړه نر او ښځینه یې تاو شوي ښکر‬ ‫لري چې د نارینه ښکر تر ‪ 40‬سانتي‬ ‫میرت او د ښځینه ښکر تر ‪ 30‬سانتي‬ ‫میرت پورې وده کوي‪.‬‬ ‫× نارینه تر د بلوغت په وخت کې‬ ‫‪ 80 –100‬کیلوګرامه وزن او د اوږو‬ ‫څخه‪ 100‬سانتي میرت لوړ والی لري‬ ‫پداسې حال کې چې ښځینه تهر وزن‬ ‫‪ 50 –60‬کیلو ګرامه او لوړوالی یا قد‬ ‫یې ‪ 80‬سانتي میرته وي‪.‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 4:06 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪27‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪HERITAGE_Nilgiri Tahrs_Pashto.indd 26‬‬

‫میراث‬

‫د نیلجیري تهر (غرڅه)‬

‫په ځمکه کې‬

‫د تامیل نیډو د ژوو لپاره مختص شوې سیمه د شوله چمنزار موزایک تر ‪ 400‬کلومیرت‬ ‫پورې ده چې په تامیل نیډو کې له نیلجیري نیولې تر د کراله اګستیاماالی غونډیو‬ ‫پورې خپره ده‪.‬‬ ‫لیکواله‪ :‬انیل ملچنداين‬

‫ټیټو بوټو ځنګلونو رسه چمنزارونو ته ورخالصیږي‬ ‫ایا تاسو پوهیږئ چې شاوخوا‪ 100‬نیلجیري تهر‬ ‫چې ځایی خلک یې د شوالس په نوم پیژين‪ .‬دا‬ ‫(غرڅه) د ‪20‬مې پیړۍ په پیل کې په ځنګلونو‬ ‫چمنزارونه په ټیټه ارتفاع کې د ګڼو ځنګلونو‬ ‫کې پاتې و؟ نن ورځ‪ ،‬د دولت او خصويص‬ ‫رسه احاطه شوي‪ ،‬چیرې چې د دوی اکرثیت د‬ ‫سازمانونو د ساتنې نوښتونو څخه په مننې رسه‬ ‫کراله مرکز تریوانډرم څخه ‪280‬‬ ‫د دغو شمیر تر ‪ 2,500‬ډیر شوی‬ ‫کلومیرته فاصله کې په ایراویکومل‬ ‫دی‪ .‬د نیلجیري تهر (غرڅه) ډیره‬ ‫ملي‬ ‫ایراویکولم‬ ‫د‬ ‫ميل پارک کې شتون لري‪.‬‬ ‫برخه چې د ځایی خلکو لخوا د‬ ‫پارک د ایډوکي‬ ‫د ایراویکومل ميل پارک د‬ ‫نیلجیري ایبکس یا ایبکس په‬ ‫لوړو‬ ‫ولسوالۍ‬ ‫ایډوکي ولسوالۍ په لوړه درجه‬ ‫نوم پیژندل کیږي‪ ،‬د تامیل نیډو‬ ‫کې‬ ‫حدودو‬ ‫کې پروت دی چې په هند ټاپوګي‬ ‫نیلجیري غونډیو او د کراله لویدیز‬ ‫دی‬ ‫پروت‬ ‫کې ځینې ترټولو لوړ غرونه لري –‬ ‫ګاټونو سویيل برخو پورې تړيل دي‪.‬‬ ‫د انامودي څوکه د‪ 8,842‬فوټ‬ ‫د سویل لویدیز ګاټ غرونو‬ ‫باراين ځنګل ایکو سیمې خالص چمنزار ځای کې ارتفاع رسه په سویيل هند کې ترټولو لوړه څوکه‬ ‫ده‪ .‬دا د بیولوژیکي پلوه بډایه شوله ځنګيل‬ ‫میشته د نیلجیري تهر په‪ 1,200–2,600‬میرت‬ ‫هستوګنې یوه له ترټولو ښه بیلګه ده‪ .‬د نیلجیري‬ ‫ارتفاع کې موندل کیږي چیرې چې ځنګلونه د‬

‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 4:06 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪26‬‬

‫‪n‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪HERITAGE_Nilgiri Tahrs_Pashto.indd 27‬‬

‫پدې هرني بیلګه کې په سپینه ټوټه د تورو او‬ ‫رسو نښو بخۍ وهل کیږي او دا د ټوډا ټولنې د‬ ‫نسلونو راهیسې راروان دی‬

‫ورته سپکاوی وي او معلوم نرخ لري‪.‬‬ ‫دغه پټیو په مینځ کې او شاوخوا‬ ‫دغه هرن ترډیره د ټوډا ټولنې د میرمنو‬ ‫په سیستامتیک ډول تررسه کیږي‪.‬‬ ‫لخوا پرمخ وړل کیږي‪ ،‬چې سپینه ټوټه د تورو‬ ‫د تورې پټې کیڼ اړخ ته جوړ شوي‬ ‫او رسو نښو (لکه پټۍ) رسه د پلوونو یا کونجونو په لور چلیپا‬ ‫شکلونه د کرنول په نوم پیژندل کیږي او ښیې اړخ ته‬ ‫کوي نو پدې توګه پوتکويل د عرصي شال په څیر ښکاري‪ .‬د‬ ‫یې د کارتل په نوم پیژندل کیږي‪.‬‬ ‫دغه پټیو په مینځ کې میرمنې د عمر نخ تعداد میتود په‬ ‫تاسو کولی شئ خلک وګورئ چې د پوتکويل مختلف‬ ‫کارولو رسه شکلونه جوړوي‪ .‬ګلدوزي د پوتکويل “په مینځ”‬ ‫ډوله شالونه یې اغوستي وي چې دا موقع پورې اړه لري‪.‬‬ ‫کې تررسه کیږي او پدې رسه مخه یې بډایه‬ ‫په ټوډا ټولنه کې د واده پرمهال خلک‬ ‫بیلګې یا شکلونه لري مګر تاسو کولی شئ‬ ‫خورا ډیر ګلدوزي شوي پوتکويل اغوندي‬ ‫ګلدوزي د پوتکولي‬ ‫د پوتکويل دواړه اړخونه وکاروئ‪ .‬دا اصيل‬ ‫چې دا لړۍ له نسلونو راهیسې روانه ده‪.‬‬ ‫“په مینځ” کې‬ ‫اوښوتونکی شال دی!‬ ‫ترټولو په زړه پورې دا چې غوره او خورا‬ ‫او‬ ‫کیږي‬ ‫ترسره‬ ‫پوښاک‬ ‫یوناين‬ ‫د‬ ‫لکه‬ ‫پوتکويل‬ ‫د ټوډا وګړي‬ ‫بډایه ګلدوزي شوي شالونه د جنازو‬ ‫پدې سره مخه‬ ‫په څیر له ځانه راتووي‪ ،‬چې دا هم د یوناين‬ ‫پرمهال ترسرتګو کیږي‪ .‬په عنعنوي ډول‬ ‫یې بډایه بیلګې یا‬ ‫نسب تیوري لپاره یو بل دلیل وړاندې کوي‪.‬‬ ‫د سبزیجاتو فایرب د نخ په توګه پکې‬ ‫شکلونهلري‬ ‫شکلونه د نارینه و او میرمنو لپاره رسه یوڅه‬ ‫کارول شوی‪ .‬پدې وروستیو وختونو کې‪ ،‬د‬ ‫څخه‬ ‫توپیر لري‪ ،‬او په ګلدوزي کې له طبیعت‬ ‫ګلدوزۍ عرصي نخونه پکې کارول کیږي‪.‬‬ ‫ترسیم شوي انځورګري ده‪ .‬لکه څنګه چې‬ ‫یو څو کاله وړاندې د ټوډا ګلدوزي د‬ ‫میښه د ټوډا ټولنې لپاره مقدس ده‪ ،‬نو نوموړی انځور پکې‬ ‫له مینځه تلو رسه مخ شوه مګر د غیر دولتي سازمانونو‬ ‫ډیر تر سرتګو کیږي‪.‬‬ ‫او پراختیایی نهادونو لخوا مرستې او متویل نوموړی‬ ‫کې‬ ‫کلونو‬ ‫لومړين‬ ‫په‬ ‫هرن‬ ‫دا‬ ‫انجلۍ‬ ‫ځوانې‬ ‫د ټوډا ټولنې‬ ‫هرن وژغوره‪ .‬د وخت رسه سم‪ ،‬تاسو کولی شئ عنعنوي‬ ‫له خپلو میندو څخه زده کوي‪ .‬دوی اړتیا نلري د دغه ښکيل‬ ‫ګلدوزي نه یوازې په پوتکويل شالونو کې وګورئ بلکه د‬ ‫شکلونو رامینځته کولو لپاره کوک شوي شکلونو ته مراجعه‬ ‫ورځني ژوند په توکو کې هم‪ ،‬لکه کڅوړې‪ ،‬د میز تیکه او‬ ‫وکړي یا له کتابونو ګټه پورته کړي‪ .‬تور او رسه موازي پټیو‬ ‫د تخت پوښونه‪ ،‬چې دا هرڅه د نوموړي هرن پراختیا ته‬ ‫د‬ ‫نښې د هرډول پوتکويل لپاره بنسټیز ډیزاین دی‪ .‬ګلدوزي‬ ‫فرصت برابروي‪.‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 4:02 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪25‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪HERITAGE_Poothkulli_Pashto.indd 24‬‬

‫میراث‬

‫دغه جادویی‬

‫نهه یارده‬

‫پوتکويل‪ ،‬له تامیل نیډو څخه د ټوډا ټولنې د نهه یاردو ګلدوزي شوی پوښاک‬ ‫د شال رسه رسه د هرن یوه ټکړه ده‬ ‫لیکواله‪ :‬کلیاين پرارش‬ ‫د نیلجیریس په شنو غرونو کې د تامیل نیډو ایالت یوه‬ ‫برخه کې د ټوډا په نوم یوه غرنۍ قبیله اوسیږي‪ ،‬چې په‬ ‫سیمه کې ترټولو لوړه درجه لرونکې قبایيل ټولنه ګڼل‬ ‫کیږي‪ .‬د ټوډا ټولنې ځان ته د دوی د یوناين قیافې له‬ ‫کبله پام را اړولی دی – ځینې خلک ادعا کوي چې دوی د‬

‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 4:02 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪24‬‬

‫‪n‬‬

‫یونان له نسب څخه دي‪ .‬دوی د نهه – یارده شال باندې‬ ‫ګلدوزۍ کې د خلکو زړونه السته راوړي چې د پوتکويل په‬ ‫نوم یادیږي‪.‬‬ ‫دا د هرن یوه پیچلې بیلګه ده چې د ‪ GI‬دریځ یې ځانته‬ ‫خپل کړی پدې معنی چې که نقل یې ويش نو هرو مرو به‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪HERITAGE_Poothkulli_Pashto.indd 25‬‬

‫یمن رسه په یوې نظامي جګړې کې ښکیل دی‪،‬‬ ‫او د رسه بحر نه دغي خوا ته مرص نوی د یو‬ ‫غټ سیايس انقالب نه راوتلی دی‪.‬‬ ‫د یوه ځایه څخه کیدای‬ ‫يش دايس ښکاره يش چې‬ ‫جوردن په خاصه توګه د‬ ‫سوداګرئ له اړخه د نړی په‬ ‫یو خطرناکه سیمه کې پروت‬ ‫دی‪ ،‬خو ځمکیني حاالت يي‬ ‫بل شان دي‪ ،‬جوردن د ګاونډیو‬ ‫هیوادونو د بحرانونو په ترڅ کې تل‬ ‫يب اړخه پايت شوی دی‪ .‬د جوردن مستقل‬ ‫اقتصاد هم په دې برخه کي رول لوبولی دی‪.‬‬ ‫جوردن یوازې یو بحري بندر(عقابا) لري‪ ،‬چې‬ ‫د هغه کانتیرنونه او ګاز د ملت د انرژي د‬ ‫امنیتي رضورتونو خوندي ساتلو لپاره خورا‬ ‫اړین دي‪ .‬په ‪ 2013‬کال کې د ‪ 140‬میلیونو‬ ‫ډالرو لنګرځای ډیرښت پای ته ورسید‪ .‬اوس‬ ‫د بندر د کنتیرنو د تنظیم ظرفیت کچه دوه‬ ‫برابره شوې ده‪ ،‬ان تر غټو کښتیو پورې که‬

‫چیری عقابا بندر ته رايش‪ ،‬اوس د تنظیم ظرفیت‬ ‫یي شته دی‪ .‬په دی جون میاشت کې بندر کې‬ ‫نوی ‪LNG‬د طبیعی میایع ګازو ترمینل خالص شو‪.‬‬ ‫د ملی اقتصاد د بډاینې نه جال‪ LNG ،‬ترمینل د‬ ‫ګازو د وارداتو چې د ټول جورډن برقي رضورتونه‬ ‫لپاره کايف اندازه دي‪ .‬او یوه برخه يي مرص ته د‬ ‫صادر کولو لپاره هم کايف دي‪.‬‬ ‫د جورډن عقابا بندر مخ په ودې سوداګریز‬ ‫مرکز دی او هند هم په دې هځو کې دی چي‬ ‫دغه بندر په نړیوال سوداګریز مرکز بدل کړي‪.‬‬ ‫عقابا د میالد نه مخکې منځ ته راغيل وه‪ ،‬چی په‬ ‫هغه وخت کې د عالیا په نوم مشوره وه‪ ،‬چي په‬ ‫‪ 106‬کال کې مخکې له میالد څخه د رومانیانو په‬ ‫واسطه نیول شوی وو‪ ،‬او د دوو امپراطورانو ترمنځ‬ ‫د تګ او راتګ مرکز وو‪ .‬او دغه سلسله تر هغی‬ ‫چي عقابا په ‪ 4‬پیړئ کې د بیزنتاین امپراطوری‬ ‫تر الندي راغی دوام درلود‪.‬‬ ‫ددي کال فربوری میاشت‬ ‫کې د نړی یوه نومیالی لویه‬ ‫کښتیو کمپنی مایرسک الین د‬ ‫هند او عقابا تر منځ مستقیم‬ ‫تګ او راتګ اعالن کړ‪ .‬دغه‬ ‫تګ له چینای څخه پیل او په‬ ‫کولوبو(رسیلنکا)‪،‬‬ ‫سالال(عامن)‪،‬‬ ‫جده (سعودی عرب)‪،‬‬ ‫عقابا (جورډن)‪ ،‬پورت سید‬ ‫(مرص)‪ ،‬الګیرسس (هسپانیا)‪،‬‬ ‫والنسیا(هسپانیا)‪ ،‬او جینوا (ایټالیا)‬ ‫کې پالن شوي متځایونه لري او‬ ‫وروسته بیا په همدي شان د بندر‬ ‫ډجیبوټي په ښار بیا چینای ښار ته‬ ‫تګ کوي‪ .‬ډجیبوټي ښار ته هلته د‬ ‫افریقا ویل کیږي‪.‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 3:57 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪23‬‬

‫‪n‬‬

‫‪Like‬‬ ‫‪MEA INDIA‬‬

‫‪Follow‬‬ ‫‪@MEAINDIA‬‬

‫‪Channel‬‬ ‫‪MEA INDIA‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Partnership_Jordan_Pashto.indd 22‬‬

‫همکاري‬

‫هند او جورډن دواړه یو ځای کوښښ کوي چې د عقابا بندر په یو نړیوال‬ ‫سوداګریز مرکز بدل کړي‬

‫او د اقتصاد کمیټې په نهې غونډه کې چې په‬ ‫امان کې اجرایي په سطح نیول شوي وه‪ ،‬دواړو‬ ‫هیوادونو ملړي ځل لپاره تر‪ 2020‬کاله پوري‬ ‫په ‪ 5‬میلیاردو ډالرو سودګریز هدف هوکړه‬ ‫وکړه‪ .‬دغه یو هیله مند هدف دی‪ ،‬که څه هم‬ ‫پکې په دې وروستیو کې د ‪ 570‬میلیونه ډالرو‬ ‫نه په ‪ 2006‬کې تر ‪ 1.61‬میلیاردو ډالروپه‬ ‫‪ 2013‬کې ډیرښت راغلی دی‪ .‬ددې‪ 2020‬کال‬ ‫هدف ته د رسیدو لپاره بحري اړیکې یی باید ال‬ ‫غښتلې يش‪.‬‬ ‫د جوردن رسه د سوداګرئ اړیکو ټینګیدا‬ ‫ځکه مهمه ده چې د هاشیامیت سلطنت په‬ ‫سیمه کې یو ثابت سوداګریز مرکز دی چې‬ ‫شاوخوا پنځه کلونو کې یي ثابت سیايس بدلون‬ ‫درلود‪ .‬د جوردن شاميل ګاونډی سیریا د برشي‬ ‫جګړي په مرکز کې دی‪ ،‬لویدیځ خوا ته یي عراق‬ ‫د یو غټ بهرنې نظامي جګړي نه د بیرته راتګ‬ ‫په حالت کې دی‪ ،‬دا دوه هیوادونه د یو غیر‬ ‫متمدنه او وحشیانه جګړنیز ګروپونو رسه په‬ ‫مبارزه کې دي‪ ،‬جنوب خوا ته سعودی عرب د‬ ‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 3:57 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪22‬‬

‫‪n‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪Partnership_Jordan_Pashto.indd 23‬‬

‫دجوردن رسه د کښتیو د سکتور په برخه کې د هند کښتیو او نور بحري مسایلو‪ ،‬د ښو بحري روزلو‬ ‫آسانتیا‪،‬په ټرانسپورټ کې د مشرتک جسارتونو‬ ‫لخوا وړاندي شوی تړون د بدلون د رامنځ ته کولو‬ ‫منځ ته راوړل‪،‬او د نورو ترمنځ دنوو‬ ‫ښه اغیزمنه وسیله ده‪ .‬ویل کیږي‬ ‫کښتی جوړين او خرابو کښتیو بیا‬ ‫چي د اتحاد کابینې تصویب شوي‬ ‫د عقابا بندر او‬ ‫جوړونې همکاري شامله ده‪.‬‬ ‫دغه تړون ددي کال وروستیو کې د‬ ‫مخ پر ودي بندر‬ ‫دغه د کښتیو تړون به یو‬ ‫اتحادیي د بهرنې چارو وزیرې سشام‬ ‫دې‬ ‫په‬ ‫چې‬ ‫دی‪،‬‬ ‫هیواد(هند او جوردن) سوداګرئ‬ ‫سواراج د لویدیځ اسیا ته د سفر په‬ ‫یي‬ ‫کې‬ ‫وروستیو‬ ‫ته هم زیان ونه رسوي‪ .‬ددې کال‬ ‫ترڅ کې السلیک يش‪ .‬دغه تړون به‬ ‫لوی پر مختګ‬ ‫د مارچ په ‪ 29‬او ‪ 30‬نیټې کې د‬ ‫د هند او جوردن بحري اړیکې ټنګې‬ ‫کړی دی‬ ‫هند او جوردن د یوځایي سوداګرئ‬ ‫کړي چې پکې دوه اړخیزه د تجاريت‬

‫‪Right: Mr Modi and Chinese premeir Li at Temple of Heaven, Beijing; Below: Indian PM visits Daxingshan Temple in Xi’an, China‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 3:57 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪21‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Partnership_Jordan_Pashto.indd 20‬‬

‫همکاري‬

‫د هند او جوردن بحري‬

‫ټینګې اړیکې‬

‫د جوردن د عاقبا بندر نوی رامنځ ته شوی سیمیز تجاريت مرکز دی او هند په دې هڅه کې‬ ‫دی چې نړیوال تجاريت مرکز ترې جوړ کړي‬

‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 3:57 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪20‬‬

‫‪n‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪Partnership_Jordan_Pashto.indd 21‬‬

‫د هندوستان د بهرنیو چارو د اتحادیې وزیره اغلې سوشام سواراج په دوربن کې د سهیيل افریقا ولسمرش ښاغيل جاکوب زوما څخه غوښتنه کوي‬

‫طبیعي رنګ لري چې دواړه هیوادونه د یو بل په‬ ‫مرکزونو او د برشي ځواک په روزنه کې له ټیټې‬ ‫رضورتونو ډیر ښه پوهیږي‪ .‬ددوی تر منځ همکاري‬ ‫کچې څخه تر پورته کچې پورې مرسته کړې ده‪ .‬د‬ ‫یو برابره ده چې د متدن په تړاو رسه‬ ‫هندوستان لخوا حامیت کیدونکی پن‬ ‫رامنځ ته شوې ده‪ .‬د ‪2008‬کال په اپریل‬ ‫افریقايي الکرتونیکي شبکه چې شاوخوا‬ ‫د افریقا لپاره‬ ‫کې په نوي دهيل کې د هندوستان او‬ ‫‪ 50‬افریقايي هیوادونه یې تر پوښښ‬ ‫د هندوستان‬ ‫افریقا د لومړۍ عمومي غونډې پر مهال‬ ‫الندې نیويل دي د هندوستان او افریقا‬ ‫پراختیاييمرستې‬ ‫دغه همکاري نوره هم پیاوړې شوه او‬ ‫تر منځ د پیاوړې همکارۍ یوه بله‬ ‫پروګرام یوه لویه‬ ‫په ارزښتونو یې د ‪2011‬کال په مۍ کې‬ ‫بیلګه ده‪.‬‬ ‫بریا ده‬ ‫په ادیس ابابا کې د هندوستان افریقا‬ ‫د نړۍ په بل اړخ کې د هندوستان‬ ‫په دوهمه عمومي غونډه کې بیا ټینګار‬ ‫د سوداګرۍ نورې ډیرې کیسې شته‬ ‫وشو‪ .‬په دریمه غونډه کې ددې وخت دی چې دغه‬ ‫(د کوچني او متوسط تشبث په شمول) چې په افریقا‬ ‫اړیکې ځان بل پړاو ته ورسوي‪.‬‬ ‫کې ځان ښودنه کوي‪ .‬د هندوستان او افریقا همکاري‬

‫په نوي دهيل کې د ماموریت له افریقايي مرشانو رسه د هندوستان او افریقا د دریمې عمومي غونډې په اړه د چمتوايل غونډه‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 3:57 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪19‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Partnership_India-Africa summit_Pashto.indd 18‬‬

‫همکاري‬

‫د هندوستان او تنزنیا د تجاريت غونډې په پرانیسته کې د تنزنیا د متحده جمهوریت ولسمرش‬

‫له افریقا رسه د هندوستان اړیکې ‪ 2,000‬کلونه‬ ‫پخوانۍ دي کله چې د هندوستان ختیځ ساحل او د‬ ‫افریقا لودیځ ساحل د تجارانو تر منځ تجاريت اړیکې‬ ‫رامنځ ته شوې‪ .‬د موسمي بادونو لوري د فیل غاښ‪،‬‬ ‫نقرې‪ ،‬طال‪ ،‬رشابو‪ ،‬د زیتونو تیلو‪ ،‬خوشبو‪ ،‬غنمو‪،‬‬ ‫وریژو‪ ،‬مالوچو‪ ،‬وریښمو‪ ،‬اوسپنې‪ ،‬مسو‬ ‫او کنځلو د تیلو سمندري تجارت ته‬ ‫الره هواره کړې وه‪ .‬د وخت په‬ ‫تیریدو رسه‪ ،‬ډیری هندوان د‬ ‫افریقا په تجاريت ښارونو لکه‬ ‫د نن ورځې په کینیا‪ ،‬زنزیبار‪،‬‬ ‫موزمبیکو او کوموروس جزیرو‬ ‫افریقا کې میشت شول او ډیری‬ ‫افریقایان په ګجرات کې ځای‬ ‫په ځای شول‪ .‬بووا ګور ته چې یو‬ ‫تر ټولو مشهور افریقایی تجار دی‬ ‫د افریقایانو لخوا د هندوستان په سیدي‬ ‫ټولنه کې ورته عبادت کیږي‪.‬‬ ‫د منځنیو پیړیو پر مهال‪ ،‬افریقایانو د هندوستان د‬ ‫شاهي عسکرو تر منځ د رستیرو په توګه خدمت کاوه‬ ‫چې ډیری یې د نظامي او سیايس ځواک لوړو مقامونو‬ ‫ته رسیديل وو‪ .‬همدارنګه‪ ،‬د انګلیس حاکمیت پر‬ ‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 3:57 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪18‬‬

‫‪n‬‬

‫مهال‪ ،‬هندي کارکوونکو سهیيل افریقا‪ ،‬یوګانده‪ ،‬کنیا‬ ‫او تنزنیا ته سفرونه وکړل تر څو رسکونه او د اورګاډي‬ ‫الرې جوړې کړي‪ .‬یو ځل بیا‪ ،‬له دوی څخه ډیری یې‬ ‫هملته پاتې شول تر څو ځان ته کورونه جوړ کړي او په‬ ‫افریقا کې د خلکو تر منځ د کار کولو د ستنو په توګه‬ ‫ګڼل کیدل‪.‬‬ ‫اوس مهال‪ ،‬لکه څنګه چې هندوان‬ ‫او افریقا هڅه کوي چې خپل‬ ‫ځایونه له مستعمرې څخه‬ ‫وروسته نړۍ کې وسايت‪ ،‬دوی‬ ‫دواړو له یو بل رسه مرسته‬ ‫کړې تر څو په ځپلو رژیمونو‬ ‫باندې غالب يش او د آزادۍ‬ ‫او برابرښت لپاره مبارزه وکړي‪.‬‬ ‫په تیرو څو لسیزو کې‪ ،‬لکه څنګه‬ ‫چې نور ځواکونه د افریقا په لور په‬ ‫تګ کې بوخت دي‪ ،‬هندوستان له خپلو‬ ‫افریقايي همکارانو رسه په ګډه کار کړی چې د‬ ‫سهیل‪-‬سهیل د همکارۍ یوه منونه رامنځ ته کړي تر‬ ‫څو د دوه اړخیزو ګټو اړیکو ته الر هواره يش‪ .‬د افریقا‬ ‫لپاره د هندوستان د پراختیايي مرستې پروګرام‪ ،‬د‬ ‫بیلګې په توګه‪ ،‬یوه لویه بریا ده‪ .‬دغه کار د تعلیمي‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪Partnership_India-Africa summit_Pashto.indd 19‬‬

‫د نوو اړیکو‬

‫رامنځ ته کول‬

‫هندوستان به د اکتوبر د ‪ 26‬او ‪ 30‬تر منځ د هیواد په کچه د افریقا‪ ،‬د هند او‬ ‫افریقا د تر ټولې لویې غونډې کوربه وي‬ ‫لیکواله‪ :‬مایوري موکرجي‬

‫په نوي دهيل د هندوستان لومړی وزیر ښاغيل نریندرا مودي او د تنزنیا د متحده جمهوریت ولسمرش‬ ‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 3:57 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪17‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Partnership_India-Africa summit_Pashto.indd 16‬‬

‫همکاري‬

‫ښاغلی نارندرا مودي په دوشنبه کې د تاجکستان له جمهور رییس ښاغيل ایمومايل روحامن رسه یوځای‬

‫ځایونو رسه د طبي اړیکو افتتاه او د قرغز‪-‬هند د‬ ‫ماونټین طبي څیړنیز مرکز څخه کتنه وه چې په‬ ‫سیمه کې په صحي تقوې په برخه کې د هند د‬ ‫تعهداتو ښکارندویه کوي‪.‬‬

‫رسمي مراسمو رسه او د تاجکستان د تاریخ هرنمندانه‬ ‫په هندي ژبه د بابوجان غافوروف تاجیکان چاپ‬ ‫شوی کتاب رسه په حرکت راغله‪.‬‬

‫له ستونزو خالصیدل‪ :‬نا محدوده امکانات‬

‫که له پراخ اړخه ورته ظیر شو نو د‬ ‫تاجکستان (د جوالی ‪)12-13‬‬ ‫مرکزي آسیا هیوادونو ته د ښاغيل‬ ‫په دوشنبه کې د مرکزي آسیا لپاره‬ ‫دواړو خواوو په‬ ‫مودي سفرونو د هند او له زیرمو ډکې‬ ‫د هندي پالیيس بیا ځلې پلې شوې‬ ‫کرهڼیزوبرخو‬ ‫سیمې رسه هر اړخیزې اړیکې له منظره‬ ‫موقع‬ ‫او د سفر د پای لپاره یې ګټوره‬ ‫کې د همکاریو د‬ ‫زیاتې ټینګې شوې‪ .‬هغه پړاو برابر شوی‬ ‫برابره کړه‪ .‬د روزنې او مهارت جوړنې‬ ‫رامنځتهکولولپاره‬ ‫چې باید د هند لخوا د مرکزي آسیا په‬ ‫په برخو کې د هند د غښتلتیا لپاره‬ ‫کړنالره برابره کړه‬ ‫وړاندې په پالیسی کې د نوو تړاوونو‬ ‫لومړي وزیر ښاغيل مودي د تاجکستان‬ ‫او همغږیو په رامنځته کولو غور ويش‪.‬‬ ‫د ‪ 37‬ښونځیو لپاره د کمپیوټر خونو د‬ ‫په دوشنبه کې د ښاغيل مودي لخوا په خپله بیانیه‬ ‫جوړولو وړاندیز وکړو‪.‬‬ ‫کې د تاجیک شاعر عبدلقدیر بیدل د شعر په نقلولو‬ ‫دواړو خواوو د کرهڼې په برخه کې د همکاریو‬ ‫رسه مخ پر وړاندې تګ داسې ښودل شوی‪ :‬د وخت‬ ‫د آسانتیا لپاره د اوو پړاوونو کړنالره جوړه کړه‪.‬‬ ‫کلتوري دیپلومايس هم په بشپړ ډول د هوښیار شاعر سمندر او ځای ستا لپاره دي خو یوه مړی‪ .‬خپل بی‬ ‫رسحده تصورات مه محدودوی‪.‬‬ ‫ربندرانات ټاګور له مجسمې د شال لرلې کولو په‬ ‫منیش چند د هند د رایټس په شبکې کې مرش ایډیټر دی‪www.indiawrites.org ،‬‬ ‫په نړیوالو چارو او د هند په قصو مرتکز باب او مجله‬

‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 3:59 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪16‬‬

‫‪n‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪Partnership_CA_Pashto.indd 1‬‬

‫کیڼ لور ته‪ :‬لومړی وزیر ښاغلی مودي ترکمنستان ته په خپل سفر کې اشګابت ته د رسیدو پر مهال؛ ښي خواته‪ :‬لومړی وزیر‬ ‫ترشیفاتو قطې ته د هغه د رارسیدو په مناسبت د قرغز جمهوریت له لومړي وزیر ښاغيل تیمیر ساریف رسه یو ځای څارنه کوي‬

‫مهمه السته راوړنه د دفاعي همکاریو تړون وه چې‬ ‫په سیمه کې د زیاتیدونکي تشدد د له منځه وړلو په‬ ‫وړاندې یو ښه چمتوالی دی‪.‬‬

‫هغه مهال نیږدی کړای شو کله چې دواړو خواوو د‬ ‫دغه د بشپړه ولو لپاره د کاري رشاکت د مرشی نیټه‬ ‫د ‪ 2015‬کال د سپټمرب ‪ 1‬نیټه وټاکله‪ .‬که هر څه په‬ ‫سمه توګه روان وي نو د ‪ TAPI‬پروژه‬ ‫به تر ‪ 2018‬کاله پورې د سیمې د‬ ‫قرغزستان (د جوالی ‪)11-12‬‬ ‫د ‪ TAPI‬پروژه له‬ ‫انرژی د ژوندانه په لیکه بدل يش‪.‬‬ ‫په بیشیک کې مهمه السته راوړنه د‬ ‫یوه نا رښتیني خوبه‬ ‫د ‪ TAPI‬تر څنګ هند او‬ ‫دفاعي همکاریو د تړون السلیکول وه‬ ‫د حقیقت په لور یو‬ ‫ترکمنستان د انرژی د اوږدمهاله‬ ‫چې د قوي ګډو نظامي متریناتو‪ ،‬د‬ ‫ګام نور هم نیږدې‬ ‫رشاکت لپاره په ترکمنستان کې د‬ ‫نظامي روزونکو او څارونکو تبادله‪،‬‬ ‫شوه‬ ‫‪ ONGC Videsh Ltd‬رشکت د دفرت‬ ‫نظامي تعلیم او روزنه پکښې شامله‬ ‫په پرانستلو اړیکې ال ټیګې کړې او‬ ‫وه‪ .‬د اقتصادي اړیکو اوج ته د رسولو‬ ‫دواړو هیوادونو د ترکمستان د ترکمن هیمیه او د‬ ‫په موخې د قرغزستان د اقتصاد وزارت او د هند د‬ ‫هند د ‪ PSU‬رشرتیا د کیمیاوي موادو او کیاموي‬ ‫معیارونو ادارې د انتخبايت مسایلو پورې اړوند د‬ ‫رسې د ملټد رشکتونو تر منځ له ترکمنستان څخه د‬ ‫همکاری تړون السل شو‪ ،‬ددې سفر مهم کارونه په‬ ‫یوریا د زیرمې په برخه کې کړنالره برابره شوه‪ .‬بله‬ ‫بیشیک کې د هند او مرکزي آسیا تر منځ د لرې‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 3:59 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪15‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Partnership_CA_Pashto.indd 14‬‬

‫همکاري‬

‫پاسیني لور ته‪ :‬لومړی وزیر ښاغلی مودي په آستانا کې قزاقستان د خپل سفر پر مهال د نظربایي په پوهنتون کې‬ ‫الندیني لور ته‪ :‬د هند لومړی وزیر ته د قزاقستان لومړی وزیر کریم مسیموف آستانا ته هغه د رسیدو پر مهال ښه راغالست وایي‬

‫لکه څنګه چې ازبکستان ټولې نړی ته‬ ‫هرکلۍ وایي‪ .‬د خپلو اړیکو د ال‬ ‫ښه وايل لپاره هند او ازبکستان‬ ‫د سیاحت‪ ،‬کلتور او د دواړو‬ ‫هیوادونو د بهرنیو دفرتونو تر‬ ‫منځ د همکاریو په برخو کې‬ ‫تړونونه السلیک کړل‪ .‬په بیړې‬ ‫رسه هند ته د ‪ 2,000‬مرتي‬ ‫ټنو یورانیمو د لیږد د قرارداد‬ ‫عميل کولو پریکړه‪ ،‬د ترهګری‬ ‫په وړاندې د مبارزې په برخه کې د‬ ‫همکاری او د یوه با ثباته او هراړخیزه‬ ‫افغانستان په هکله مشورې له ازبکستان‬ ‫رسه د ښاغيل مودي له مهمو خربو اترو‬ ‫شمیرل کیږي‪.‬‬

‫قزاقستان (د جوالی‪)7-8‬‬

‫دواړو هیوادونو هند‬ ‫ته د طبعي یورانیمو‬ ‫د اوږدمهاله لیږد د‬ ‫نوي کولو لپاره تړون‬ ‫السلیک کړو‬

‫د هند د انرژی د امنیت په برخه کې د‬ ‫قزاقستان د اهمیت په څرګندولو رسه‬ ‫ښاغيل مودي د ستپایف بالک د تیلو د لومړی څاه له‬ ‫کندلو لیدنه وکړه چې په هغې کې ‪ 25 ONGC‬سلنه‬ ‫برخه لري‪ .‬دواړو هیوادونو هند ته د طبعي یورانیمو‬ ‫د اوږدمهاله لیږد د نوي کولو لپاره تړون السلیک کړو‬ ‫او د پیپالین یا ‪ LNG‬په واسطه هند ته له قزاقستان‬

‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 3:59 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪14‬‬

‫‪n‬‬

‫څخه د تیلو او غازو د ټرانسپورټ‬ ‫په برخو کې په څیړنو موافقه‬ ‫وشوه‪ .‬دا سفر هغه مهال د‬ ‫السته راوړنو په برخه کې‬ ‫اوج ته ورسیده کله چې په‬ ‫یوه ګډه ناسته کې چې د‬ ‫تیج قدم نوم ورکړل شوی‬ ‫وه او پنځه تړونونه پکښې‬ ‫السلیک شول چې په هغې‬ ‫کې یو تړو د دفاعي آسانتیاوو او‬ ‫نظامي تخنیکي همکاریو په برخو کې‬ ‫وې‪ .‬د ګډې تجاريت شورا جوړولو او د‬ ‫‪ FICCI‬او د قزاقستان د بهرنیو خدماتو‬ ‫خونې تر منځ د تجاريت تړون السلیک به‬ ‫تر ډیره حده د دواړو هیوادونو تر منځ‬ ‫تجاريت اړیکې پیاوړې کړي‪ .‬د ریل د‬ ‫پرمختګ په هکله د تخنیکي همکاریو‬ ‫تړون به د ابادی له پرمختګه د توجه‬ ‫مهمه برخه جوړوي‪.‬‬

‫ترکمنستان (د جوالی ‪)10-11‬‬

‫په اشګابت کې د ترکمنستان‪-‬افغانستان‪-‬پاکستان‪-‬‬ ‫هندي د (‪ )TAPI‬پروژه چې ډیر بحثونه پرې شوي وه‬ ‫د پایپ الین له یوه خوبه د حقیقت ته یو ګام نور هم‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪Partnership_CA_Pashto.indd 15‬‬

‫د امنیتي همکاریو ال ټینګول او له سیمې رسه د‬ ‫ښه کیفیت اړیکو د رامنځته کولو لپاره په کلتوري‬ ‫دیپلوماسی غور کول‪.‬‬

‫موږ کولی شو یو پراخ فزیکي او ډیجیټل‬ ‫نښلوونکې شبکه د ایروشیا له شاميل برخو د آسیا‬ ‫سویيل ساحلونو په لور وخروو‪ .‬د شامل سویل‬ ‫نړیوال ترانسپوريت بندر په دې برخه کې یو ښه‬ ‫ازبکستان (د جوالی ‪)6-7‬‬ ‫ګام بلل کیږي‪ .‬د ‪ SCO‬په غونډه غاښيل مودي‬ ‫ښاغيل مودي وویل چې د مرکزي‬ ‫له ترهګرۍ رسه د جګړې د‬ ‫آسیا د پنځو لویو ملتونو څخه زما‬ ‫همکاريو په هکله څرګنده کړه او‬ ‫‪ SCO‬کولی شي چې‬ ‫د سفر موخه د پخوانیو اړیکو د یوه‬ ‫د افغانستان د ثبات په پروسه کې‬ ‫د ټوپونو د یوې تختې‬ ‫نوي سفر پیلول وه‪ .‬هغه د دواړو‬ ‫یې د ‪ SCO‬په ونډې رڼا واچوله‪،‬‬ ‫او‬ ‫جامع‬ ‫څیر‬ ‫په‬ ‫ملتونو تر منځ د ژورو کلتوري او‬ ‫دا هغه اړینې مسلې وې چې هغه‬ ‫ایروشیا‬ ‫شوې‬ ‫نخلول‬ ‫معنوي اړیکو په شتون رڼا واچوله چې‬ ‫په دې غونډه کې د ټولو پنځو‬ ‫(اروپا او آسیا) د نړی‬ ‫په بیاالبیلو الرو کې خپل اظهار ته‬ ‫هیوادونو له مرشانو رسه پرې‬ ‫سیمو‬ ‫محرکو‬ ‫لوړو‬ ‫په‬ ‫دوام ورکوي‪ .‬په ازبکستان په هندي‬ ‫خربې وکړې‪ .‬په وضاحت رسه‬ ‫کړي‬ ‫بدلې‬ ‫ژبه د راډیو نرشاتو خپل ‪ 50‬کلونه‬ ‫ویلی شو چې څلور داسې اندیښنې‬ ‫بشپړ کړه او د انډین ایپکس‪ ،‬رامیانا‬ ‫وې چې ښاغلی مودي یې پنځو‬ ‫او مهابهاراتا تلویزونونه له یو ځل زیات نرشات لري‪.‬‬ ‫غړو هیوادونو څخه کتنې ته وهڅوه‪ :‬د اقتصادي‬ ‫هغه وویل چې دا زمونږ د تل پاتې اړیکو ښودنه کوي‬ ‫اړیکو ټینګول‪ ،‬د انرژی د رشاکت رامنځته کول‪،‬‬

‫د هندی لومړی وزیر ښاغلی نارندرا مودي د ازبکستان د لومړي وزیر ښاغيل شوکت مرزیوف رسه ازبکستاک د هغه د سفر پر مهال‬ ‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 3:59 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪13‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Partnership_CA_Pashto.indd 12‬‬

‫همکاري‬

‫د هند لومړی وزیر ښاغلی نارندرا مودي د شانګهای د همکاریو د سازمان له مرشانو رسه‬

‫هند بیا له منځنۍ آسیا‬

‫رسه نښلول کیږي‬

‫ښاغلی نریندرا مودی د شانګهای همکاریو سازمان (‪ )SCO‬په روسیه کې د حکومت د مرشانو‬ ‫غونډې او د منځنی اسیا پنځه ایالتونو رسه د هند د سرتاتيژیکو څو اړخیزو اړیکو په اړه وکتل‬ ‫لیکوال‪ :‬منیش چند‬ ‫دا یوه بی ساری سفر وو چی په یوه کوچني لوري‬ ‫پیل شوی وه خو د آسیا د دریم لوی اقتصاد په توګه‬ ‫د هند په بهرنۍ پالیسی کې په سیمې او نړی کې د‬ ‫نیږدیوايل لپاره مخ په وړاندې ګامونه اخیستل کیږي‪ .‬د‬ ‫ډیپلوماسی‪ ،‬سټراټیژی او جغرافیه یي اقتصاد د بالیووډ‪،‬‬ ‫تصوف‪ ،‬شاعری او یوګا تر څنګ د لومړي ځل لپاره د‬ ‫هندي د یوه لومړي وزیر لخوا ټولو په خپل سفر کې د‬ ‫مرکزي آسیا ټولو پنځو هیوادونو ته څرګند کړل شوه‪ .‬د‬ ‫‪ SCO‬په غونډه کې له ګډون مخکې د هند لومړي وزیر‬ ‫د دوه اړخیزو اړیکو لپاره ازبکستان او قراقستان هیوادونو‬ ‫څخه کتنه وکړه‪ .‬چې له هغې وروسته یې ترکمنستان‪،‬‬ ‫قرغستان او تاجکستان ته هم سفرونه درلوده‪.‬‬ ‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 3:59 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪12‬‬

‫‪n‬‬

‫د ‪ SCO‬غونډه‬

‫په ‪ SCO‬کې د یوه بشپړ غړي په توګه او همدارنګه د‬ ‫‪ Ufa‬په غونډه کې ګډون د خپل پراخ ګاونډیتوب رسه‬ ‫د اړیکو د ال ټینګولو په لور د تګ په برخه کې محرکه‬ ‫قه ال پیاوړې کړه‪ .‬د غړو هیوادونو په ګډه غونډه کې‬ ‫ښاغيل مودي په خپلې وینا کې وویل چې‪ SCO‬کولی‬ ‫يش چې د ټوپونو د یوې تختې په څیر جامع او نخلول‬ ‫شوې ایروشیا (اروپا او آسیا) د نړی په لوړو محرکو‬ ‫سیمو بدلې کړي‪ .‬او د بشپړې توب له دې سیمه ییزې‬ ‫پروژې نه یې د هند لخوا د مالتړ څرګندونه وکړه‪ .‬هغه‬ ‫د ایروشیا په سیمه کې د اړیکو د رامنځته کولو په‬ ‫برخه کې د ‪ SCO‬ونډه اسايس وبلله‪.‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪Partnership_CA_Pashto.indd 13‬‬

‫د ملګرو ملتونو اصالحات‪ :‬د نړیوالې‬ ‫حکومتداری له رسه نوي کول‬

‫څنګ د ‪ BRICS‬د سپورټ شورا او د ورزش کلنی غونډې‪،‬‬ ‫د ‪ BRICS‬د فلم ننداره‪ ،‬د ‪ BRICS‬د دولتي او محيل‬ ‫حکومتونو د تشکیالتو رامنځته کولو ترڅنګ د ښارجوړنې‬ ‫په برخه کې د ښارونو ترمنځ همکاري شامله وه‪.‬‬

‫د ‪ Ufa‬په هر اړخیزه بیانیه کې د ‪ BRICS‬هیوادونو د‬ ‫پرمختګ په لور بل پړاو ته د تلو لپاره یوه هیله منده اجنډا‬ ‫خالصه کړه‪ NDB .‬به مخ په وړاندې روان وي او په ‪2016‬‬ ‫کال کې به نوې ډهيل د غونډې کوربه توب کوي‪ .‬د ‪BRICS‬‬ ‫مرکزي پروژه به د نړیوال نظم د بنیادي جوړونې د وسیلې‬ ‫په توګه پاتې يش تر څو ال زیات هر اړخیز او دیمکراتیک‬ ‫نړیوال نظم ترسیم کړي چې دا کار په ډیر مهارت رسه‬ ‫له غرب نه پاتې نورو هیوادونو ته د قدرت دلیږ ښودنه‬ ‫وکړي‪ .‬په دې برخه کې ‪ BRICS‬اړتیا لري چې په بشپړ ډول‬ ‫خپل عمل رسته ورسوي‪.‬‬ ‫له دې کبله چې د ‪ Ufa‬بیانیه د ملګرو ملتونو په امنیت‬ ‫شورا کې د اصالحاتو د رامنځته کولو د اړتیا په هکله د چاپي‬ ‫باڼو جوړول بیا ځلې تکراروي نو د ‪ P5‬د ډيل غړي باید د‬ ‫په ال زیات جدیت رسه د ‪ BRICS‬د نورو غړو له هیلو مالتړ‬ ‫وکړي چې هغوی په رښتیني ډول د ‪ UNSC‬د دایمي غړو‬ ‫دعوې کوي‪ .‬د ‪ Ufa‬د بیانیې په لنډیز کې ملګرو ملتونو ته‬ ‫د نړیوالې حکومتداری مرکز مقام ورکړل شوی او د بیانیې‬ ‫په لنډیز کې همدارنګه له ‪ UN‬رسه د ‪ BRICS‬د تعهدات‬ ‫په هکله د یادونې رسه ویل شوي چې د ملګرو ملتونو یو څو‬ ‫اړخیز سازمان دی چې له نړیوالې ټولنې رسه د نړیوالې سولې‬ ‫او امنیت په ټینګولو‪ ،‬پرمختليل نړیوايل پرمختګ او د برشي‬ ‫حقوقو د پرمختګ او ساتنې په برخو کې مرسته کوي‪.‬‬ ‫ددې ګټورو موخو د السته راوړلو لپاره ‪ UNSC‬د اصالحاتو‬ ‫د رامنځته کیدو او پراخیدلو ته اړتیا لري او ‪ BRICS‬د‬ ‫نړیوال نظم د بیا رامنځته کولو په پروژې کې ډیر اړین رول‬ ‫لوبوي‪ .‬نورو حیرانه وونکو مسایلو ته له اشارې پرته باید د‬ ‫ښاغيل نارینده مودي پیغام ژر تر ژره توجه ويش‪ .‬هغه وایي‬ ‫چې هر ډول موجوده ستونزه که په اقتصادي‪ ،‬ټولنیز او یا‬ ‫سیايس برخو کې وي موږ یواځې هغه مهال په بریالیتوب رسه‬ ‫حلولی شو کله چې د متحده ملل د امنیت شورا اصالحات‬ ‫په وخت پای ته ورسیږي‪ .‬که په دې معني وي چې دا نړیوال‬ ‫سازمان به‪21‬مې پیړۍ ته ګټور ثابت شی نو دا اړینه ده چې‬ ‫اصالحات یې ژر تر ژره بشپړ يش‪.‬‬ ‫منیش چند د هند د رایټس په شبکې کې مرش‬ ‫ایډیټر دی‪ www.indiawrites.org ،‬په نړیوالو‬ ‫چارو او د هند په قصو مرتکز باب او مجله‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 4:00 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪11‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Partnership_BRICS_Pashto.indd 10‬‬

‫همکاري‬

‫پاسینی لوري ته‪ :‬لومړي وزیر ښاغيل مودي د ‪ BRICS‬د ومې غونډې د السلیک مراسمو ته د لیدو په حال کې‪.‬‬ ‫الندې خواته‪ :‬ښاغلۍ مودي د ‪ BRICS‬په تجاريت غونډه کې د بیانیې په حال‬

‫کې په خپلو وعدو او تعهداتو ودریږي او ددې خطر په‬ ‫اقتصادي اړیکو د ټینګولو لپاره ډیره قوي او اړینه ده‪ .‬د‬ ‫وړاندې په مبارزه کې له انتخابايت او سیايس الرو چارو کار‬ ‫‪ BRICS‬ابتدکار کولی يش چې د ډیجیټل انډیا په پروګرام‬ ‫کې مرسته وکړي چې هڅه یې د ټولو عامه خدماتو سیسټم وا نخيل‪ .‬ښاغيل مودي د ‪ Ufa‬په غونډه کې د ټولو غړو په‬ ‫وړاندې خپلو هیوادوالو ته پیغام ولیږي چې موږ به ددې‬ ‫د ‪ IT‬نه ګټې اخیستنې ته بدل کړي‪.‬‬ ‫پرځای چې په هیواد کې په ډلو ټپلو رسه بیل شو‪ ،‬کار به‬ ‫کوو او په ګډه به جنګیږو پرته له دې چې په موخه کې نیول‬ ‫امنیت او سټراټیژي‬ ‫شوو او بیالبیلو مالتړ کوونکو هیوادونو تر منځ فرق وکړو‪.‬‬ ‫د اقتصادي برخې ترڅنګ د ‪ Ufa‬په غونډه کې د ‪BRICS‬‬ ‫موږ باید دا کار د ‪ BRICS‬په جوړښت کې‪،‬‬ ‫په رشاکت کې د سټراټیژیکي اړیکو د‬ ‫په متحده ملل او د امنیت د شورا په ګډون‬ ‫ټینګښت یادونه هم وشوه‪ ،‬چې د نوبت په‬ ‫‪ BRICS‬ته اړینه‬ ‫په نورو بیالبیلو غونډو کې یاد او تررسه کړو‪.‬‬ ‫اساس په ځینو منطقوي او نړیوالو مسایلو‬ ‫ده چې ال ډیر زیار‬ ‫خربې اترې وشوې چې په حدودو کې یې‬ ‫وباسي او په یوه‬ ‫د خلکو ځواک‬ ‫ایران‪ ،‬عراق او سوریه شامله وه‪ .‬ترڅو د‬ ‫بشپړ ډول خپل‬ ‫رسه له دې چې ددې غونډې له لویو‬ ‫سمندري غلو او ترهګری په وړاندې په‬ ‫اعمال ترسره کړي‬ ‫اقتصادي او سټرټیژیکي مسایلو رس لیکونه‬ ‫جګړې یا مبارزې کې مرسته او همکاري‬ ‫جوړ شوه‪ ،‬د ‪ Ufa‬غونډه به د ‪ BRICS‬لخوا‬ ‫ويش‪ .‬د نوو ترهګریزو ډلو لکه د اسالمي‬ ‫د خلکو د قدرت په اړوند د اړینې رسمایه لږونې په برخه‬ ‫دولت ډلې په وړاندې په جګړې کې د ‪ BRICS‬هیوادونو‬ ‫کې هم په یاد پاتې کیږي چې د نوې ډلې په رامنځته کولو‬ ‫هوډ وکړ چې خپله همکاري به ال ټینګوي تر څو ددغې بال‬ ‫په وړاندې جګړه وکړي او په نړیوالو ترهګریزو مبارزو کې د کې به د بدلون لوی المل وي‪ .‬د ښاغيل مودي د ‪ 10‬ګامو‬ ‫فورموله چې د دس قدم (لسو ګامو) په نوم یادیږي او د‬ ‫ملګرو ملتونو په منځګړیتوب خربه لنډه شوه‪.‬‬ ‫‪ BRICS‬د هیوادونو د دریو میلونو خلکو تر منځ د مخامخ‬ ‫د ترهګری په وړاندې د هند د اوږدمهاله اصويل هڅو‬ ‫اړیکو د ټینګولو یو شمیر وړاندیزونه پکښې شامل وه‪ .‬د‬ ‫نه د دفاع لپاره د ‪ Ufa‬په بیانیه کې په ټولو هیوادونو او‬ ‫خلکو د مرکزیت په دې وړاندیزونو کې د نورو وړاندیزونو تر‬ ‫نړیوالې ټولنې غږ وشو چې د ترهګرۍ په وړاندې په جګړه‬ ‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 4:00 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪10‬‬

‫‪n‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪Partnership_BRICS_Pashto.indd 11‬‬

‫خپلو غړو ته اجازه ورکوي تر څو دوه ګوين مايل مالتړ‬ ‫ته الره برابره کړي پرته له دې چې نړیواله حفاظتي‬ ‫شبکه به هم رامنځته کوي‪.‬‬

‫اقتصادي تړون‬

‫د هند لپاره بله السته راوړنه د ‪ BRICS‬د اقتصادي‬ ‫رشاکت د سرتاتیژی السلیکول وه چې له دې کار مته‬ ‫کیږي چې په ټولو برخو کې به د پنځو نوو اقتصادي‬ ‫هیوادونو تر منځ رسمایه ګذاري او تجارت ال ډیر‬ ‫چټک يش‪ .‬په بشپړتیا رسه د ‪7 BRICS‬مې غونډې ته‬ ‫د ‪ BRICS‬رشاکت ـ د نړیوال پرمختګ لپاره قدرمتند‬ ‫عامل نوم ورکړل شوی وه‪ .‬د ‪ BRICS‬د صادراتو‬ ‫د ګریډت منایندګیو (‪ )ECAs‬تر منځ د خربو اترو‬ ‫آسانتیاو او همکاریو لپاره د یوه پالټفورم رامنځته‬ ‫کول د نوو رامنځته شوو اقتصادي هیوادونو تر منځ د‬ ‫اړیکو د ټینګولو او هغوی ته په راتلونکي کې د نړیوال‬ ‫اقتصادي پرمختګ د فعالیت د مرکز مقام ورکولو‬ ‫سبب ګرځي‪ .‬لومړي وزیر ښاغيل مودي په اقتصادي‬ ‫برخه کې د ‪ BRICS‬هیوادونو د بریالیتوب ټکي رشح‬ ‫کړه‪ .‬هغه وویل چې موږ باید په اقتصادي برخه کې‬ ‫د ‪ BRICS‬برایالیتوب تصدیق کړو‪ .‬په دې بریالیتوب‬ ‫کې نوی پرمختیایي بانک‪ ،‬د احتیاطي زیرمې بودیجه‪،‬‬ ‫د صادراتو د کریډت بیمه‪ ،‬د نوو بدلونونو او‬ ‫مترشیانو رسه د همکاری او د بیمې د دورې د نوي‬ ‫کولو لپاره د نوو وړاندیزونو مايل مالتړ شامل دي‪.‬‬ ‫ښاغيل مودي زیاته کړه چې د ‪ BRICS‬د اقتصادي‬ ‫همکارۍ سرتاټیژي د ‪ BRICS‬د پرمختګ لپاره یو‬ ‫اړین پورته شوی ګام ده‪ .‬هغه همدارنګه د ‪ BRICS‬د‬ ‫هیوادو د اقتصادي رشاکت د ال زیاتیدلو لپاره یو لړ‬ ‫وړاندیزونه وړاندې کړه چې په هغې کې د ‪BRICS‬‬ ‫د هیوادونو تر منځ د تجاريت کلني جوړې رامنځته‬ ‫کول‪ ،‬د ‪ BRICS‬د اورګاډي د څیړنیز مرکز پرانستل‪،‬‬ ‫د ‪ BRICS‬د کرهڼې څیړنیز مرکز او د آډټ عايل‬ ‫ارګانونو تر منځ د همکاری رامنځته کول شامل وه‪.‬‬ ‫د ‪ ICT‬په هکله د ‪ BRICS‬د غړو هیوادونو له منځته‬ ‫د کاري ډلې د جوړولو پریکړه د ‪ BRICS‬د کورنیو‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 4:00 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪9‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Partnership_BRICS_Pashto.indd 8‬‬

‫همکاري‬

‫پاسینی لوري ته‪ :‬ښاغلی مودي په دوه اړخیزې غونډې کې د روسیې له جمهور رییس ښاغيل ویالدیمیر پوتین په کې‪.‬د ‪ BRICS‬د غړو هیوادونو او نورو را غوښتل شوو ملمنو ډلییز عکس‬

‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 4:00 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪8‬‬

‫‪n‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪Partnership_BRICS_Pashto.indd 9‬‬

‫وخت وه چې دا نظریه په ‪ 2012‬کال کې د ‪ BRICS‬د‬ ‫په ‪ BRICS‬کې بانکداري‬ ‫ډهيل په غونډه کې څرګنده شوې وه‪ .‬د ‪ Ufa‬په غونډه‬ ‫د نوي ډیولپمنټ بانک (‪ )NDB‬جوړول چې د توقع‬ ‫کې غړو هیوادونو ته په خپلې بیان یې کې لومړي وزیر‬ ‫پر اساس به د ‪ 2016‬کال د اپریل په میاشت ابادی‬ ‫ښاغيل نارندرا مودي ددې یو ځای وايل د راتلونکې‬ ‫یا زیربنایي کارونو ته د لیوالو د پرمختګ په لور‬ ‫لپاره د هیله مندتیا احساس څرګند کړو‪ .‬هغه وویل‬ ‫روانو هیوادونو ته پور ورکول پیل کړي او د ‪BRICS‬‬ ‫چې ‪BRICS‬د یوې اړینې پایې په توګه له سیاست‪،‬‬ ‫هیوادونو لپاره د بدلون یوه اړینه کړنه ده چې خپل‬ ‫محافظت او اقتصادي ستونزو نه ډکې‬ ‫شالید یې د نړیوال نظم د بیا رغونې د‬ ‫نړی لپاره یواځینی هیله ده‪ .‬دا ځکه‬ ‫یوه مهم عنرص په توګه ښکاره کړو‪ .‬د‬ ‫د هند لپاره د‬ ‫چې ‪ BRICS‬د کار یواځې د ‪BRICS‬‬ ‫‪ Ufa‬غونډې د ‪ BRICS‬د هیوادونو په‬ ‫‪ CRA‬تر څنګ د‬ ‫د هیوادونو لپاره محدود نه دی‬ ‫مقام کې لوړوالی رامنځته کړ چې یو‬ ‫‪NDB‬جوړیدل یوه‬ ‫بلکه ټولې نړی ته یې خیر رسیږي په‬ ‫وخت پرې د ‪ ’CRIBS‬په توګه ملنډې‬ ‫ځانګړې موقع ده‬ ‫ځانګړې توګه د پرمختګ په لور روانو‬ ‫وهل کیدې ځکه چې د یوې منظمې‬ ‫هیوادونو ته‪.‬‬ ‫هڅې په توګه یې د حکومت کولو په‬ ‫‪ NDB‬به د پیل پر مهال د ‪ 50‬میلیاردو ډالرو په‬ ‫نړیوال سیسټم کې د نا برابریو پر وړاندې د مبارزه‬ ‫رسمایې رسه د موجود او نوي مايل میکانیزم لکه د‬ ‫پیل کړی وه خو اوس مهال د غرب د تاثیر الندې‬ ‫آسیا د زیربنایۍ او رسمایه ګذاری بانک (‪ )AIIB‬په‬ ‫قدرتونو لپاره په یوه بدل شوي حکایت د زیرمې په‬ ‫څیر سازمانونو رسه همکاري کوي‪ .‬د ‪ 100‬میلیاردو‬ ‫توګه په نړیوالو اړینو مسایلو کې بحث کوي او د‬ ‫نړیوال سویل د فعالیت د بیا نوي کولو لپاره د وسیلې ډالرو په لرلو رسه به ‪ CRA‬په عميل کار پیل وکړي‬ ‫او غړو هیوادونو یې د ‪ BRICS‬د انټر سنټرل بانک په‬ ‫په توګه کارول کیږي‪.‬‬ ‫د هند لپاره د ‪ CRA‬یا د احتیاطي زیرمې د تنظامتو السلیکلو رسه هر کلی وکړو‪ ،‬چې د ‪ CRA BRICS‬تر‬ ‫منځ به په تخنیکي عملیاتو کې ونډه واخيل‪CRA .‬‬ ‫تر څنګ د ‪ NDB‬بانک رامنځته کیدل ډیر ځانګړی‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 4:00 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪7‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Partnership_BRICS_Pashto.indd 6‬‬

‫همکاري‬

‫د ‪ BRICS‬تړون‪ :‬د نړیوال‬

‫نظم د را پرزولو وسیله‬

‫د روسیې په صنعتي ښارګوټی ‪ Ufa‬کې چې په لوی یورالس کې موقعیت لري د جوالی په ‪ 9‬نیټه‬ ‫نړیوال مايل نظم هغه مهال په ارامه له رسه ترسیم شو چې د پنځو قدرتونو د ‪ BRICS‬د کلب لخوا‬ ‫د نوي ابتدکار یعنی د نوي ډیولپمنټ بانک په هکله د تفصیل په واضع کولو رسه اقدام وشو‪.‬‬ ‫لیکوال‪ :‬منیش چند‬

‫په ‪ Ufa‬کې د ‪ BRICS‬د ټولو غړو د ګډون پر مهال د غړي ملتونه‬

‫هند ليد‬ ‫‪25/08/15 4:00 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪6‬‬

‫‪n‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪Partnership_BRICS_Pashto.indd 7‬‬

‫محتویات‬ ‫‪54‬‬

‫‪06‬‬

‫‪32‬‬

‫همکاري‬

‫د ‪ BRICS‬تړون‪ :‬د نړیوال نظم د را پرزولو وسیله‪06...‬‬

‫همکاري‬

‫انځورونه‬

‫یوګا د نړۍ په کچه رسه نښلوي ‪43....................‬‬

‫بیاکتنه‬

‫هند بیا له منځنی اسیا رسه نښلول کیږي‪12..........‬‬

‫په بریل د یوګا الرښود‪51...............................‬‬

‫همکاري‬

‫بیاکتنه‬

‫د نوو اړیکو رامنځ ته کول ‪17..........................‬‬

‫هندي رستیري او لوی جګړه ‪52........................‬‬

‫همکاري‬

‫خواړه‬

‫د هند او جوردن بحري ټینګې اړیکې‪20...............‬‬

‫د خوښۍ وخت ‪5 3.....................................‬‬

‫میراث‬

‫خواړه‬

‫دغه جادویی نهه یارده ‪24.............................‬‬

‫د عادي خواړو په زړه پورې کیسې‪54..................‬‬

‫میراث‬

‫پلټنه‬

‫د نیلجیري تهر (غرڅه) په ځمکه کې‪26...............‬‬

‫د راجپوتانا د میراث په زړې پورې هرني بیلګې ‪60....‬‬

‫میراث‬

‫پلټنه‬

‫د تورې او نیزې هرن ‪29................................‬‬

‫ترالسه کول‪ ،‬ترتیب او ورتګ‪66.........................‬‬

‫میراث‬

‫بریا‬ ‫د یو ځل زمرۍ د تل لپاره زمرۍ وي ‪72.....................‬‬

‫د ډبرو د هرن تاریخ‪32.................................‬‬

‫پرمختګ‬

‫په ګرافیکي الره یې نقشه ښکل‪36.....................‬‬

‫هرن‬ ‫په سټایل کې وتلی ‪82.....................................‬‬

‫پرمختګ‬

‫خربې اترې‬

‫د هند دیپلومايس د حرکت په حال کې‪40............‬‬

‫ریښتینې ملکه ‪88......................................‬‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 4:11 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪5‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪content_Pashto.indd 4‬‬

‫هند ليد‬ ‫‪ 29‬ټوک ■ ‪ 5‬ګڼه ■ سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫ایډیټر‪ :‬ویکاس سواروپ‬

‫د ایډیټر مرستیال‪ :‬نیکالیش ډیکشټ‬ ‫د بهرنیو چارو وزارت‬ ‫‪ 152‬شمیره خونه‪ ’A‘ ،‬برخه‪ ،‬شاسرتي باون‪،‬‬ ‫نوی دهيل – ‪India, 110001‬‬ ‫فکس‪،+91.11.23381719 ،23388949 :‬‬ ‫ټیلیفون‪91.11.23384663 :‬‬ ‫د پوښتنو‪/‬ځوابونو لپاره‪osdpd2@mea.gov.in :‬‬ ‫د ماکس پوژر رسنیو ګروپ هندوستان خصويص رشکت ملیټد‬ ‫خپرونکي او د عملیاتو افرس‪ :‬ویکاس جوهری‬ ‫د اجرايي ريس او اداري ډایرکټر‪ :‬پرکاش جوهری‬ ‫د ایډیټ ریس‪ :‬سوراب ټانکه‬ ‫مرکزي دفرت‬ ‫د ماکس پوژر رسنیو ګروپ هندوستان خصويص رشکت ملیټد‬ ‫‪ G-0-A‬واحد‪ ،‬د زیرزمینۍ منزل‪،‬‬ ‫دویم منزل‪ ،‬د میرا (‪ )MIRA‬رشکتونو ګروپ‬ ‫اپارمتان منرب‪ ،1&2 .‬اشوار نګر‬ ‫د ماتورا رسک‪ ،‬نوي ډيل ‪India, 110065 -‬‬ ‫ټیلفون‪+91.11.43011111 :‬‬ ‫فکس‪+91.11.43011199 :‬‬ ‫‪CIN No: U22229DL2006PTC152087‬‬

‫د پښتنو‪/‬ځوابونو لپاره‪indiaperspectives@maxposure.in :‬‬

‫د ماکس پوژر ګروپ څخه د پوښتنو‬ ‫لپاره‪:‬‬ ‫ټیلفون‪+91.11.43011111 :‬‬ ‫فکس‪+91.11.43011199 :‬‬ ‫انټرنټی پاڼه‪www.maxposure.in :‬‬

‫د هند لید مجله په عريب بهاسا انډونیزیايي‪ ،‬انګلیيس‪ ،‬فرانسوي‪،‬‬ ‫آمل��اين‪ ،‬هندي‪ ،‬ایټالیوي‪ ،‬پښتو‪ ،‬ف��اريس‪ ،‬پرتګايل‪ ،‬رويس‪،‬‬ ‫سینهايل‪ ،‬اسپانیوي‪ ،‬تامیيل‪ ،‬چینايي او جاپاين ژبو چاپیږي‪.‬‬ ‫هند لید مجله د بهرنیو چارو وزارت (‪ )MEA‬د اړیکو منيش‬ ‫(‪ )XP‬او رسمي ویاند ویکاس سوواروپ‪ ،‬لخوا نرشیږي‪ ،‬د اطاق‬ ‫شمیره‪ ’A‘ ،152 :‬وینګ‪ ،‬شاسرتي بهاون‪ ،‬نوی دهيل – ‪110001‬‬ ‫او د مکسپوژر میډیا ګروپ انډیا پرایویټ ملټډ لخوا د ‪MEA‬‬ ‫په استازیتوب چاپ کیږي‪ ،)MMGIPL( .‬د واحد شمیره‬ ‫‪( A-O-G‬ځمکنی منزل)‪ ،‬میرا کارپوریټ سوټس‪ ،‬د پالټ‬ ‫شمیره‪ ،2&1 ،‬ایشور نګر‪ ،‬متهورا رسک‪ ،‬نوی دهيل – ‪،110056‬‬ ‫هندوستان‪ .‬د هند لید مجله په کال کې شپږ ځله چاپ کیږي‪.‬‬ ‫ټول حقوق یې خوندي دي‪ .‬پدې ګڼه کې شته لیکنې‪ ،‬هرني‬ ‫کارونه او یا انځورونو باید د هند لید مجلې په تصدیق رسه‬ ‫استعامل یا بیا تولید يش‪ MEA .‬او ‪ MMGIPL‬د نه غوښتل‬ ‫شوو تولیداتو‪ ،‬لیکنو‪ ،‬انځورونو‪ ،‬هرني کارونو‪ ،‬شفافیت یا‬ ‫نورو موادو د ورکیدو یا خرابیدو مسؤلیت په غاړه نه لري‪ .‬په‬ ‫مجله کې څرګند شوي نظریات لزوماً د ‪ MEA‬یا ‪MMGIPL‬‬ ‫نظریات نه دي‪.‬‬ ‫تاسو کويل يش مجله د الندي ځایونو څخه تر السه کړي‪:‬‬ ‫‪http://www.facebook.com/MEA‬‬ ‫‪http://www.twitter.com/MEA‬‬ ‫‪http://www.youtube.com/MEA‬‬ ‫د هندوستان د مجلو د السته راوړل��و لپاره‪ ،‬د هندوستان د نزدي‬ ‫دیپلوماتیک دفرت رسه اړیکه ټینګه کړي‪.‬‬

‫‪25/08/15 4:11 PM‬‬

‫‪66‬‬

‫‪content_Pashto.indd 5‬‬

‫راتلونکي‬ ‫د اوفا په غونډه کې د بشپړ غړي په توګه د شینګهايي په تعاوين ادارې کې د هندوستان شاملیدل یو‬ ‫غښتلی پړاو وو چې له خپل پراخ ګاونډیتوب رسه د هیواد د اړیکو په لوړولو کې به اضافه راويل‪ .‬د‬ ‫هندوستان لومړي وزیر ښاغيل نریندرا مودي ‪ BRICS‬او په روسیې کې له‪ SCO‬غونډو څخه لیدنه وکړه‬ ‫او پنځه مرکزي آسیايي هیوادونه غواړي چې له سرتاتیژیکې میشتې او د منابعو له پلوه غني سیمې رسه‬ ‫د هندوستان څو اړخیزه اړیکې د دوامدار بدلون پړاو رسه برابرې کړي‪.‬‬ ‫د ‪ BRICS‬په تحول کې د نوي پراختیايي بانک (‪ )NDB‬په الره اچول یو غښتلی ګام دی چې د نړۍ د‬ ‫شکل په جوړونې کې به د کلیدي چلونکي په توګه ځان ثابت کړي چې ډیر د لودیځ په ګټه څرخیږي‪.‬‬ ‫د هندوستان او جوردان تر منځ د سمندري تجاريت اړیکو رامنځ ته کولو لپاره او د سمندري ترافیک د‬ ‫ودې د هڅونې پراختیا لپاره‪ ،‬دواړه هیوادونه به ډیر زر یو تړون السلیک کړي‪.‬‬ ‫د جون په ‪21‬مه د یوګا لومړۍ نړیواله ورځ د نړۍ په کچه یوه لویه غونډه وه‪ .‬د انځورونو په برخه کې‪،‬‬ ‫مونږ تاسو ته له ټولې نړۍ څخه ددغې تاریخي ورځې انځورونه اخیستي دي‪ .‬د اکتشاف په برخه کې‬ ‫مونږ تاسو په راجستان کې د غونډیو پر رس د شپږو کالوو په سفر بیایو چې د ‪ UNESCO‬لخوا د نړۍ د‬ ‫تاریخي میراث ځایونه بلل شوي دي‪ .‬د خپلې میرايث او تاریخي موضوع په لړ کې مونږ د بهامبیتکا د‬ ‫کمرونو پټن ځای پیچيل حکاکي کشف کړل چې د نړۍ د میراث یو بل ځای دی‪.‬‬ ‫د کوچ ګلدوزۍ څرګند ترسیم په بیالبیلو خلکو او سیمو اغیزه کړې ده‪ .‬مونږ په هرني برخه کې د‬ ‫هرني کارونو بیالبیل ډولونه او روښانه رنګونو د تار له ښه کارکرد رسه د آینو یو ځای کول تعقیب کړي‬ ‫دي‪ .‬د خواړو په پاڼو کې تاسو ته خواړو په خوندور سفر درښودل کیږي چې د هندوستان د شاهي او‬ ‫عامه خلکو آرامه ذایقه پکې ښودل شوې‪.‬‬ ‫مونږ د هندوستان د هوايي ځواک تر ټولو پخوانی ډلګي‪ ،‬لومړۍ شمیره ډلګي تاریخي سفر تعقیب‬ ‫کړی چې تراوسه په نه ستړیدونکي شکل رسه د لوړې کچې لوړ عملیايت معیارونو لپاره کسان روزي‪ .‬او‬ ‫زمونږ د خربو اترو پاڼې درڅخه پاتې نه يش چیرته چې مونږ د ميل جایزې ګټونکې لوبغاړې کنګنا رانوت‬ ‫رسه په شخيص توګه خربې اترې کړي چې تراوسه پورې په خپل ژوند کې څه کړي او په زړه پورې او‬ ‫غیرمعمول پروژو کې د ونډې اخیستلو په تړاو د خپل جرات په اړه غږیدلې ده‪.‬‬

‫ه‬ ‫ن‬ ‫د‬ ‫ل‬ ‫ي‬ ‫د‬ ‫‪ 29‬ټو‬ ‫ک■‪5‬‬

‫ویکاس سواروپ‬

‫د راج‬ ‫ستان د‬ ‫لرونکې کال تپو په‬ ‫ګانې‬

‫رس برم‬

‫ګڼه ■‬

‫سپتمرب–‬

‫اکتوبر‬

‫‪2015‬‬

‫پهبیاکتنه‬ ‫براییل‬

‫کې یوګا‬

‫پ‬ ‫د بیرمختګ‬ ‫ړين‬

‫تعقیب‬

‫ډیپلومايس‬

‫خ‬

‫کن‬

‫رب‬ ‫ې اترې‬

‫ګنا رانوت‬

‫سپتمرب – اکتوبر ‪2015‬‬

‫‪25/08/15 4:09 PM‬‬

‫‪n‬‬

‫‪3‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫‪Edit Note_Pashto.indd 4‬‬

‫پوټپواري‬

‫په هند کې راتلونکي پیښې‬ ‫رام نګر رام لیله‬ ‫رامیانا چې بشپړې هندي حامسې یوه مقرره ده‬ ‫د هندي دود او اخالقو څرګندونه کوي‪ .‬د سټیج‬ ‫پر رس له الکرتونیکي الیټونو‪ ،‬لوډسپیکرونو او‬ ‫میکروفونونو څخه په نه ګټې اخیستنې رسه دغه‬ ‫اجرات رښتیني ښکاري‪.‬‬ ‫کله‪ :‬سپمترب ‪ – 27‬اکتوبر ‪27‬‬ ‫چیرته‪ :‬رام نګر‪ ،‬وارانايس‪ ،‬اوتر پرادیش‬

‫سیمفوين غږونه‬ ‫په هندوستان کې د سیمفوين ارکسټرا د‬ ‫سږ کال مراسمو به د سویس نامتو ارکسټر‬ ‫چارلیس ډوټیوټ لخوا پر مخ بیول کیږي‪ .‬د‬ ‫یادو مراسمو تر ټولو مهمو برخه به د تبلې او‬ ‫ارکسټرا نوی کنرسټ وي او د نړۍ په کچه‬ ‫به لومړۍ ننداره وي چې د تبلې ماسټر ذاکر‬ ‫حسین لخوا لیکل شوی او تررسه کیږي‪.‬‬ ‫کله‪ :‬سپټمرب ‪ – 25‬اکتوبر ‪2‬‬ ‫چیرته‪ :‬ممبيي‪ ،‬مهارشرتا‬

‫د راجستان نړیوال فولکلوریک فسټوال‬ ‫(‪)RIFF‬‬ ‫د ‪ 2015‬کال ‪ RIFF‬د مهرانګړ کال شا ته ملانځل‬ ‫کیږي‪ .‬سږ کال به دغه مراسم د جاز اجراتو‪ ،‬کويل‬ ‫او فولکلوریکې موسیقۍ‪ ،‬د دودیزې نڅا ډولونو او‬ ‫د سهار وختي راګا په څیر پیښو رسه ځانګړي وي‪.‬‬ ‫کله‪ :‬د اکتوبر ‪23-27‬‬ ‫چیرته‪ :‬د مهرانګړ کال‪ ،‬جوړاپور‪ ،‬راجستان‬

‫اشوا پوچن‬ ‫دغه جشن په سیټي پیلیس کې د اودیپور شاهي‬ ‫کورنۍ ته د درناوي لپاره ملانځل کیږي‪ .‬پدغو‬ ‫مراسمو کې د جنګیايل او آس تر منځ د اړیکې‬ ‫ستاینه کیږي‪ .‬د شاهي کورنۍ اوسني مرش‬ ‫لخوا شاهي آسونه ساتلی کیږي‪ .‬ددغو مراسمو‬ ‫په لړ کې راجستاين خواړه هم چمتو کیږي چې‬ ‫درڅخه هیر نه يش‪.‬‬ ‫کله‪ :‬د اکتوبر ‪22‬‬ ‫چیرته‪ :‬اودیپور‪ ،‬راجستان‬ ‫د هندوستان او افریقا د راټولیدو‬ ‫غونډه (‪2015 )IAFS‬‬ ‫‪ IAFS‬د هندوستان او افریقا تر منځ د نږدې‬ ‫روابطو ملانځل دي‪ .‬له دغه مراسمو څخه‬ ‫موخه د دواړو هیوادونو د رشیک تاریخ‬ ‫تصدیق او د راتلونکو اکتشافاتو په اړه فکر‬ ‫کول دي‪.‬‬ ‫کله‪ :‬د اکتوبر ‪26– 29‬‬ ‫چیرته‪ :‬نوی دهيل‬

‫‪25/08/15 3:56 PM‬‬

‫تکيس ګوسټر‬ ‫په تکيس خانقا کې جشن د تبتیانو د نهمې‬ ‫میاشتې په لړ کې ملانځل کیږي‪ .‬په لهه‬ ‫کې میشته د تکيس خانقا چې ‪ 500‬کلونه‬ ‫وړاندې جوړه شوې ډیره ښه ساتل کیږي‪ .‬د‬ ‫نقابونو نڅاګانې د جشن تر ټولو په زړه پورې‬ ‫برخه بلل کیږي‪.‬‬ ‫کله‪ :‬د اکتوبر ‪30-31‬‬ ‫چیرته‪ :‬لهه‪ ،‬الداخ‪ ،‬جمو او کشمیر‬

‫‪POTPOURRI_Pashto.indd 2‬‬

‫هند ليد‬ ‫‪ 29‬ټوک ■ ‪ 5‬ګڼه ■ سپتمرب– اکتوبر ‪2015‬‬

‫د راجستان د تپو په رس برم‬ ‫لرونکې کالګانې‬ ‫‪25/08/15 4:01 PM‬‬

‫بیاکتنه‬

‫په براییل کې یوګا‬

‫پرمختګ‬

‫د بیړين تعقیب ډیپلومايس‬

‫خربې اترې‬

‫کنګنا رانوت‬

‫‪IP cover Final_Pashto.indd 1‬‬