WATERSTOFNETWERK Voorbereiding op de toekomst

Waterstofnetwerk voorbereiding

op mogelijke toekomst

Waterstof speelt een belangrijke rol in het vergroenen van de industrie en de reductie van CO2-uitstoot. Nederland heeft daarbij een relatief gunstige uitgangspositie. Grote windparken voor de Nederlandse kust leveren energie voor de productie van groene waterstof en via de zeehavens van Rotterdam en Delfzijl kan deze ook worden geïmporteerd. Om alle industriële clusters te voorzien van groene waterstof en met elkaar te verbinden, werkt Gasunie aan een nationaal waterstofnetwerk.

Monique Harmsen Het Nederlandse waterstofnetwerk verbindt in de komende jaren de zeehavens met de grote industriële clusters in Nederland en met opslaglocaties voor waterstof. Er worden ook verbindingen gemaakt met Duitsland en België. Dit vergt grote investeringen in een markt die zich nog moet ontwikkelen. Of het waterstofnetwerk een succes zal worden, hangt af van de bereidheid van de industrie om over te stappen op groene waterstof. Hoe beter en dichter het netwerk hoe groter die bereidheid zal zijn. Het merendeel van de waterstofprojecten zit nog in de fase van haalbaarheidsstudies maar er zijn ook concrete plannen die binnen twee of drie jaar afgerond moeten zijn. Het uitrollen van een landelijke infrastructuur voor groene waterstof is een puzzel waarbij alle stukjes moeten passen. Naast het hoofdnetwerk, dat grotendeels bestaat uit bestaande gasleidingen, worden er ook regionale en lokale transportnetwerken ontwikkeld die op het hoofdnet worden aangesloten. Deze regionale netwerken zijn te vinden in de regio Rotterdam, Zeeland en de Eemsdelta. Door hun ligging aan zee zijn Rotterdam en de Eemsdelta de twee belangrijkste hubs voor de productie van groene waterstof en de distributie naar het achterland.

Leiding naar Pernis

In de haven van Rotterdam zijn Gasunie en Havenbedrijf Rotterdam al begonnen met de voorbereidingen voor een ondergrondse waterstoftransportleiding van 32 kilometer lang, die onderdeel wordt van het landelijke transportnetwerk. De leiding loopt van de Tweede Maasvlakte naar Pernis. De groene waterstof die wordt opgewekt in de haven wordt samen met

BEELDEN: GASUNIE

geïmporteerde waterstof via deze pijpleiding getransporteerd naar het landelijke waterstofnetwerk. Het Holland Hydrogen I groene-waterstofproject van Shell is de eerste klant voor de geplande leiding. De waterstofleiding moet eind 2024, begin 2025 gereed zijn.

Aansluiting Nederland en België

In Zeeland werkt Gasunie met North Sea Port aan een regionaal transportnetwerk voor waterstof. Dit Hydrogen Delta Network NL wordt als het klaar is ook aangesloten op de landelijke Nederlandse en Belgische waterstofinfrastructuur. Ook in België wordt gewerkt aan een waterstofnetwerk. Als de nu nog afzonderlijke netwerken in België en Nederland in 2026 operationeel zijn, worden ze op de grens aan elkaar gekoppeld. Hiermee ontstaat één van de eerste grensoverschrijdende netten voor waterstof met open toegang in Europa. Het netwerk zal de bedrijven in het zestig kilometer lange havengebied, van Vlissingen en Terneuzen tot Gent, van waterstof voorzien. De aansluiting op de landelijke waterstofinfrastructuur in Nederland en België geeft bedrijven ook toegang tot een groot achterland, andere industrieclusters en havens in Europa.

Waterstof ecosysteem Noord-Nederland

Noord-Nederland, de Eemsdelta, heeft de afgelopen jaren vol ingezet op de ontwikkeling van een waterstofecosysteem en wordt gezien als de leidende Hydrogen Valley in Europa. De regio heeft een aantal kenmerken die leiden tot een zeer gunstige uitgangspositie. Er is een groot potentieel aan grootschalige windenergie met alle windparken voor de kust. Verder beschikt de regio over voldoende locaties voor de bouw van elektrolyzers. De belangrijkste asset van Groningen is het gasnet. Door de jarenlange gasboringen beschikt de provincie over het dichtste gasnet ter wereld en dat biedt een grote bedrijfszekerheid. Erg belangrijk is ook de mogelijkheid om waterstof op te slaan in het netwerk en de zoutcavernen van Zuidwende. Op die manier zit er een bufferfunctie in het net. Dat is nodig omdat de industrie vraagt om een stabiel aanbod, en dat is lastig met elektrolyzers. Geen wind betekent geen waterstof. Net als met zonne-energie voor het elektriciteitsnet is balanceren in het waterstofnet belangrijk. Op dagen dat het hard waait, wordt de overproductie van waterstof opgeslagen zodat er op windstille dagen ook energie beschikbaar is. Door verschillende netwerken aan elkaar te knopen, kun je overigens ook buffers

inbouwen. Maar voordat het allemaal zover is, heb je zonder buffers grijze waterstof als back-up nodig.

Duitsland

Ook in Duitsland zijn er net over de grens in Wilhelmshaven, grote ambities voor de productie en distributie van groene waterstof. Naast een ammoniakterminal liggen er plannen voor maar liefst een gigawatt aan groene waterstofproductie. Uniper wil van Wilhelmshaven het eerste grote waterstofknooppunt van Duitsland maken. Hier wordt ook een koppeling aan het Nederlandse waterstofnet voorzien.

Delta Corridor-project

In Rotterdam wordt naast het landelijke waterstoftransportnetwerk ook gewerkt aan het Delta Corridorproject dat de haven rechtstreeks verbindt met het achterland. Het project is een samenwerkingsverband van het Havenbedrijf Rotterdam en een groeiend aantal industriepartners waaronder Shell, BP, RWE, ThyssenKrupp, LyondellBasell, HeidelbergCement, Attero en Chemelot. De corridor bestaat uit een bundel van vier pijpleidingen tussen de Rotterdamse haven, Moerdijk, Geertruidenberg, Chemelot en NoordrijnWestfalen. De Delta Corridor biedt naast toegang tot groene waterstof ook capaciteit voor de afvang en opslag van CO2. Deze gaat terug naar Rotterdam waar het onder de Noordzee kan worden opgeslagen. Dit biedt binnenlandse sites, die moeite hebben hun CO2-uitstoot te verlagen, dezelfde mogelijkheden als chemiecomplexen aan de kust. Via de pijpleidingen in de bundel kunnen ook propeen en LPG worden getransporteerd. Als alles volgens plan verloopt, wordt de Delta Corridor in 2026 in gebruik genomen.

PROJECTEN WATERSTOFNETWERK

Wie: HyNetwork Services Wat: landelijk waterstofnetwerk Waar: Nederland Wanneer: 2026 - 2030 Gasunie-dochter HyNetwork Services legt een landelijk transportnetwerk voor waterstof aan. Het waterstofnetwerk verbindt eerst de zeehavens met de grote industriële clusters in Nederland en met opslaglocaties voor waterstof. Later zal ook Chemelot en het zogenoemde zesde cluster worden aangesloten.

Wie: HyNetwork Services Wat: waterstoftransportleiding Waar: Rotterdam Wanneer: 2025

Wie: HyNetwork Services Wat: waterstoftransportnetwerk Waar: Noordzeekanaalgebied Wanneer: 2027 HyNetwork Services en Havenbedrijf Rotterdam gaan samen aan de slag met HyTransPort, een nieuwe waterstofleiding door de Rotterdamse haven. De 32 kilometer lange leiding start op de Tweede Maasvlakte en het eindpunt van de eerste fase ligt bij Pernis. In de toekomst sluit de pijpleiding aan op een landelijk en internationaal waterstofnetwerk.

Hynetwork Services gaat ook in het Noordzeekanaalgebied een waterstoftransportnet aanleggen. Uitgangspunt voor dit netwerk is het hergebruik van bestaande leidingen die nu nog in gebruik zijn voor het gastransport. Waar dit niet mogelijk is komen nieuwe leidingen onder de grond. Daarnaast komen er enkele nieuwe bovengrondse installaties.

Wie: Gasunie en North Sea Port Wat: regionaal waterstoftransportnetwerk Waar: Zeeland Wanneer: eind 2025 Gasunie en North Sea Port ontwikkelen een regionaal transportnetwerk voor waterstof in Zeeland. Het Hydrogen Delta Network NL wordt een open netwerk dat in 2027 wordt verbonden met de landelijke waterstofinfrastructuur die Gasunie in Nederland ontwikkelt.

Wie: Gasunie Wat: aardgas- en waterstofleiding Waar: Emmen Wanneer: 2022

Wie: Gasunie Wat: opslag groene waterstof Waar: Zuidwending Wanneer: 2026

Wie: o.a. Port of Rotterdam Wat: Delta Corridor Waar: Rotterdam - Rijnland Wanneer: 2027 Gasunie legt een nieuwe aardgasleiding voor hoogcalorisch aardgas aan, met daarnaast een tweede leiding die in de toekomst kan worden gebruikt voor het transport van waterstof. De leidingen worden gelegd tussen het Getec Park.Emmen en het GZI Next terrein in Emmen.

Gasunie bereidt de opslag van groene waterstof in zoutcavernes voor bij Zuidwending. Het bedrijf slaat in Zuidwending al aardgas op in zes zoutcavernes en onderzoekt wat er nodig is om vier zoutholtes in te richten voor groene waterstof. De eerste opslag kan in 2026 worden gevuld. Daarvoor moet de bouw in 2023 of 2024 beginnen.

Een consortium van bedrijven voert een gedetailleerde haalbaarheidsstudie uit naar de ontwikkeling van het Delta Corridor-project: een bundel van vier pijpleidingen tussen de Rotterdamse haven, Chemelot en het Duitse Rijnland. De pijpleidingen moeten propeen, LPG, waterstof en CO2 gaan vervoeren.