Προλογος του Μεταφραςτη
η αςτραΠη τ ης ΠοΙ ης ης
Απόκληρος μες στη ζωή κι απ’ όλους ξεχασμένος να περπατώ και να πονώ είμαι καταραμένος. Περιπλανώμενη ζωή, περιπλανώμενο κορμί. Κ. ΒΙρΒος – Β. τςΙτςαΝης
ςτα δεκαεννιά του ο ρεμπώ κλείνει τους λογαριασμούς του με την ποίηση. Μια μηχανή φτιαγμένη ίσως να τρέχει με εκατό ή το πολύ με διακόσια, ο ρεμπώ την τρέχει με χίλια και την καίει στα είκοσί του χρόνια. τερματίζει πάντως πρώτος και αλλάζει την εικόνα και την πορεία της ποίησης. ρεμπώ: ένα πρόσωπο στην αχλή του μύθου. το μόνο ολοκάθαρο, η αστραπή της ποίησής του. Μια εποχή στην κόλαση: ένα κείμενο αναμφίβολα διαχρονικό, αλλά ιδιαίτερα κοντινό στην εποχή μας. ςήμερα που όλα παγκοσμιοποιούνται κι οι αποχρώσεις σβήνουν στη μεταμοντέρνα ύφεση και αφωνία, το Μια εποχή στην κόλαση ίσως να είναι το κατεξοχήν όχημα για μια καινούργια περιπέτεια, κολασμένη ή παραδείσια, διόλου πάντως χλιαρή και γκρίζα. 11
Ένα κείμενο που δεν εντάσσεται πουθενά: Ποίηση, μαρτυρία, αφήγημα, θεατρικός μονόλογος, φιλοσοφικό δοκίμιο, αυτοβιογραφία, χρονικό, ποιητική τέχνη, εξομολόγηση, ασκητική, προφητεία. Όλα αυτά, και τίποτα απ’ όλα αυτά. Μια πορεία από την απόλυτη λάμψη στην αμείλικτη πραγματικότητα, που καταλήγει στην απόλυτη σιωπή. το παρανάλωμα. η αλχημεία του βίου και του λόγου. η αναίρεση. το ψύχος της φλόγας και το καύμα του χιονιού. ο συνεσταλμένος και ο διεσταλμένος χρόνος. ο υπό αίρεση έρωτας που πρέπει να επινοηθεί απ’ την αρχή. η αναζήτηση του μεγάλου απόντα, του πατέρα. το τέλμα της ευρώπης. οι συμπληγάδες: από τη μια ο χριστιανισμός, δηλαδή η ασφυξία και η υποκρισία του καθολικισμού, κι από την άλλη ο ορθολογισμός, ο θετικισμός, η υστερία της επιστήμης, της προόδου και της δράσης. Κι εκείνος, ένας «πρωτόγονος μυστικός», ολομόναχος, με την «αναπόδραστη ευτυχία». Μια ποίηση φυγής που τρομάζει τους εφησυχασμένους, καθώς αποστρέφεται το κατεστημένο και τους αστούς, χωρίς να χαρίζεται σε καμιά κοινωνική τάξη. το κρυμμένο πρόσωπο. τα διαδοχικά προσωπεία: ο αυτοσαρκασμός, η ειρωνεία, ο χλευασμός, η αυτοϋπονόμευση, η έπαρση, η αυθάδεια και η αυτοτιμωρία. ο ένθεος και ο επαναστατημένος. ο προμηθεϊκός. ο παγιδευμένος μάγος. αυτός που κάποτε είδε «όσα ο 12
άνθρωπος φαντάστηκε πως είδε». ο έκπτωτος άγγελος που συντρίβεται –ή μήπως σώζεται;– απ’ την απόλυτη αίσθηση της πραγματικότητας. το εγώ και ο Άλλος. η πέρα από την αγάπη αποδοχή. ΧρΙςτοφορος λΙοΝταΚης
13
ΜΙα
εΠοΧη ςτηΝ Κολαςη une
SaiSon en enfer
Άλλοτε, αν θυμάμαι καλά, η ζωή μου ήταν μια γιορτή όπου άνθιζαν όλα τα αισθήματα κι έρεε κάθε λογής οίνος. Μια βραδιά κάθισα στα γόνατά μου την ομορφιά. – Και τη βρήκα φαρμάκι. – Και την καταράστηκα. Ξεσηκώθηκα ενάντια στην εξουσία. Πήρα τους δρόμους. αχ, μάγισσες, δυστυχία, μίσος, σ’ εσάς εμπιστεύτηκα το θησαυρό μου! Κατάφερα να σβήσω από τη σκέψη μου κάθε ανθρώπινη ελπίδα. Όρμησα ύπουλα, θηρίο ανήμερο, να πνίξω κάθε χαρά. Κάλεσα τους δήμιους, να δαγκώσω πεθαίνοντας το κοντάκι των τουφεκιών τους. Κάλεσα τις συμφορές, να πνιγώ μες στην άμμο και το αίμα. Θεός μου η δυστυχία. Ξάπλωσα στη λάσπη. ςτέγνωσα στον αέρα της αμαρτίας. Κι έπαιξα ωραία παιχνίδια στην τρέλα. Και η άνοιξη μου χάρισε το φριχτό γέλιο του ηλίθιου. τον τελευταίο καιρό λοιπόν, καθώς ήμουν έτοιμος να τα τινάξω, σκέφτηκα να αναζητήσω το μυστικό της παλιάς γιορτής, μήπως και ξαναβρώ το κέφι μου.
17
το μυστικό είναι η καλοσύνη. – Και μόνο που το σκέφτηκα, δείχνει πως ήμουν αλλού νυχτωμένος! «Θα είσαι πάντα ύαινα, κλπ.» επιμένει ο δαίμονας, που με στεφάνωσε με τερπνούς μήκωνες υπνοφόρους. «Θα φτάσεις ως το θάνατο μ’ όλα σου τα πάθη, τον εγωισμό σου και όλα τα θανάσιμα αμαρτήματα.» αχ! η δόση ήταν μεγάλη: – Μα σε εξορκίζω, καλέ μου ςατανά, μη με κοιτάς τόσο άγρια! Κι αφού είναι αναμενόμενο πως κάποια στιγμή θα κάνω πίσω, αποσπώ για σένα, για σένα που εκτιμάς τους συγγραφείς χωρίς περιγραφές και διδαχές, αυτά τα μισητά φύλλα από το σημειωματάριο ενός κολασμένου.
18