The IT Crowd Magazine

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010

Ελληνικός Πολιτισμός και Επιστήμη σελίδα 36

ΤΕΥΧΟΣ 2

Περιοδικό του Τομέα Πληροφορικής

Αφιέρωμα BRAIN GAMES σελίδα

44

Έρωτας και Λογική

Ο Βιονικός Άνθρωπος Η Γέννηση του Σύμπαντος

NVDIA TESLA

σελίδα

Computer Games Mobile Web Applications

NET NEWS

Έσπασε η κρυπτογράφηση των κινητών τηλεφώνων σελίδα

32

Google Earth

Happy Valentine’s day ! www.delta-iek.gr | www.iekdeltajobs.gr | www.it-studies.gr

12

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑ

12 έρωτας και λογική ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ

5

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010

6

Ανοιχτή Πρόσκληση της NASA Νέα Διαδικτυακή Υπηρεσία της NASA επιτρέπει τους χρήστες να εξερευνήσουν τον ΑΡΗ.

Υπερυπολογιστής Προσομειώνει τον Εγκέφαλο της Γάτας Ερευνητές της IBM και διαφόρων αμερικανικών ινστιτούτων κατάφεραν να προσομοιώσουν την επεξεργαστική πολυπλοκότητα του εγκεφάλου της γάτας,

2 information technology

8

Η Αρχαία Αγορά της Αθήνας, Τρισδιάστατη στο Google Earth Την τρισδιάστατη αναπαράσταση της Αρχαίας Αγοράς των Αθηνών μπορούν πλέον να βλέπουν όλοι οι χρήστες του Διαδικτύου στο Google Earth.

10

O Πρώτος Τρισδιάστατος Χάρτης του Ανθρώπινου DNA «Ο νέος χάρτης αποκαλύπτει ότι το γονιδίωμα παρουσιάζει μια ασυνήθιστη μορφή οργάνωσης που είναι γνωστή στα μαθηματικά ως φράκταλ.»

ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΕΙΣ

16 Computer Games

24 Ο Βιονικός Άνθρωπος

20 Η Γέννηση του Σύμπαντος

28 NVDIA TESLA

Οι καθηγητές που προσπαθούν να κινήσουν το ενδιαφέρον των μαθητών για τη μοριακή βιολογία ή την κατάκτηση του διαστήματος έχουν πλέον στα χέρια τους νέα πολύ ισχυρά μέσα διδασκαλίας - τα video games.

Περίπου πριν 13,7 δισεκατομμύρια χρόνια ολόκληρο το σύμπαν ήταν συμπιεσμένο στα όρια ενός ατομικού πυρήνα (το υπερ-άτομο). Είναι η στιγμή πριν από τη δημιουργία, όταν δεν υπήρχε ούτε χώρος ούτε χρόνος.

Είναι πλέον πραγματικότητα. Ό,τι κι αν τύχει σε κάποιον, υπάρχει στοκ σε βιονικά ανταλλακτικά και προσθετικά εμφυτεύματα για να ξαναγίνει όπως πριν.

NET NEWS

Το GPU Computing κάνει τον υπέρ - υπολογισμό δυνατό και με τη χρήση ενός απλού υπολογιστή. Η υλοποίηση της NVIDIA με την ονομασία TESLA είναι η πρώτη dedicated GPGPU (General Purpose GPU).

32

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ MOBILE WEB APPLICATIONS BRAIN GAMES

44

40

36

6 24

36 32 information technology

3

Editorial

The IT Crowd Magazine Περιοδικό του Τομέα Πληροφορικής Ι.Ε.Κ. ΔΕΛΤΑ Υπεύθυνος Σύνταξης Λ. Δεληγιαννίδης Art Director Γ. Κωνσταντινίδης Στο τεύχος αυτό συνεργάστηκαν:

Λάζαρος Δεληγιαννίδης Σιμέλα Βλαχάκη Βασίλης Κανονίδης Παναγιώτης Πασχαλιάς Γιώργος Κωνσταντινίδης Απόστολος Καρανάσκος Ιωάννης Παπαδόπουλος

Λάζαρος Δεληγιαννίδης Υπεύθυνος Σύνταξης Σύμβουλος Τομέα Πληροφορικής lazarus@delta.edu.gr

Ιθάκη Κάθε ενήλικος άνθρωπος κατά την διάρκεια της ζωής του επιλέγει ή πολλές φορές εξαναγκάζεται από τις καταστάσεις, να πάρει διάφορες αποφάσεις για οποιοδήποτε ζήτημα της ζωής του. Το ξεκίνημα μιας νέας χρονιάς είναι μια μοναδική ευκαιρία να τεθούν οι στόχοι προς τους οποίους θα κινηθεί κατά την διάρκεια της. Πρώτα όμως θα πρέπει να γίνει ένας ειλικρινής και ουσιαστικός απολογισμός της χρονιάς που έφυγε. Να καταγραφούν τα λάθη που έγιναν, να αναζητηθούν τα αίτια τους και στη συνέχεια να γίνει μια αναθεώρηση ή μια ριζική αλλαγή του τρόπου που θα αντιμετωπιστούν τα ζητήματα της νέας χρονιάς. Η ζωή ενός ανθρώπου είναι μια πολύπλοκη διαδικασία στην οποία περιλαμβάνονται η προσωπική του ζωή, οι προσωπικές του σχέσεις, η επαγγελματική του κατάσταση, τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα του και ένα πλήθος μικρότερων αλλά σημαντικών ζητημάτων. Είναι πολύ σημαντικό για όλα αυτά να καταστρωθούν τα καινούργια «σχέδια» και να τεθούν οι νέοι στόχοι ή να βρεθούν οι τρόποι για την συντήρηση και βελτίωση της τωρινής τους κατάστασης. Τελειώνοντας θα ήθελα να σας ευχηθώ να πραγματοποιήσετε όλους τους στόχους σας σε οποιοδήποτε επίπεδο, έχοντας στο μυαλό σας ότι χρειάζεται πολλή προσπάθεια και κουράγιο. Η επιλογή των ποιημάτων του Κ. Καβάφη, στο άρθρο το οποίο είναι αφιερωμένο στην ποίηση του, μόνο τυχαία δεν μπορεί να θεωρηθεί. Δεληγιαννίδης Λάζαρος ΥΓ:Στον Acrobat Reader, μπορείτε να ελέγχετε τον τρόπο με τον οποίο εμφανίζεται το κείμενο μπροστά σας, από την επιλογή: View / Page Display. Το κείμενο διαβάζεται πολύ καθαρά και ξεκούραστα αν επιλέξετε: Zoom Percentage 75% και Page Display: Two-Up και συγχρόνως Show Cover Page During Two-Up. Με αυτές τις επιλογές θα μπορείτε να βλέπετε τις αντικριστές σελίδες του περιοδικού και έτσι να απολαμβάνετε το design του, το οποίο είναι πολύ προσεγμένο. Με ctrl και zero λειτουργεί η εντολή Fit to page. Για οποιαδήποτε πρόταση ή σχόλιο μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις e-mail διευθύνσεις: rgbee@the.forthnet.gr, lazarus@delta.edu.gr

4 information technology

Νέες Τεχνολογίες

Ανοιχτή Πρόσκληση της NASA

Νέα Διαδικτυακή Υπηρεσία της NASA επιτρέπει τους χρήστες να εξερευνήσουν τον ΑΡΗ.

Σ

ε συνεργασία με τη Microsoft, η NASA παρουσίασε μια διαδικτυακή υπηρεσία που επιτρέπει στους χρήστες να συνδράμουν τους ερευνητές στην εξερεύνηση του Άρη. «Βρισκόμαστε σε ένα σημείο της Ιστορίας όπου οποιοσδήποτε μπορεί να γίνει εξερευνητής» του Κόκκινου Πλανήτη, δήλωσε ο Νταγκ ΜακΚουίστον, διευθυντής του Προγράμματος Εξερεύνησης του Άρη. «Η συνεργασία με χιλιάδες εθελοντές θα μπορούσε να βοηθήσει τους επιστήμονες να καταρτίσουν καλύτερους χάρτες» αναφέρει κοινή ανακοίνωση της NASA και της Microsoft. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν, για παράδειγμα, να αναλάβουν την καταμέτρηση των αναρίθμητων κρατήρων στις εκατοντάδες χιλιάδες φωτογραφίες που περιλαμβάνει η υπηρεσία «Be a Martian» («Γίνε Αρειανός»). Περιλαμβάνει ακόμα ένα «εικονικό δημαρχείο» του Άρη όπου το κοινό μπορεί να υποβάλλει ερωτήματα σε ειδικούς, αναφέρει το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων. Το Εργαστήριο Αεριώθησης (JPL) της NASΑ, το οποίο διαχειρίζεται τη νέα υπηρεσία, προσφέρει επίσης βραβεία για τους προγραμματιστές

που δημιουργούν εργαλεία πρόσβασης σε εικόνες από τον Άρη, για χρήση από μαθητές σχολείων αλλά και από τους επιστήμονες.

Be A Martian!

2010

H Eποχή των Eικονικών Διαπλανητικών Εξερευνήσεω ν ! Πάρτε μέρος στην ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ του ΚΟΚΚΙΝΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ! http://beamartian.jpl.nasa.gov/welcome

information technology

5

Νέες Τεχνολογίες

Υπ ε ρ υ π ο λ ο γ ι σ τ ή ς τ η ς IBM Προσομοιώνει τον Ε γ κ έ φ α λ ο τ η ς Γά τ α ς

ΤΕ Χ ΝΗΤ Η Ν ΟΗ Μ ΟΣΥ Ν Η

Ε

6 information technology

ρευνητές της IBM και διαφόρων αμερικανικών ινστιτούτων κατάφεραν να προσομοιώσουν την επεξεργαστική πολυπλοκότητα του εγκεφάλου της γάτας, ένα σημαντικό ορόσημο στην προσπάθειά τους να δημιουργήσουν συστήματα που «σκέφτονται» όπως ο άνθρωπος. Η ίδια ομάδα είχε καταφέρει να προσομοιώσει το 40% του εγκεφάλου του ποντικού το 2006, ολόκληρο τον εγκέφαλο του αρουραίου το 2007 και το 1% του ανθρώπινου εγκεφαλικού φλοιού νωρίτερα φέτος, λίγο πριν κάνει το ίδιο και με τον εγκέφαλο της γάτας. Οι ερευνητές εκτιμούν τώρα ότι, εφόσον τα τσιπ των υπολογιστών συνεχίσουν να εξελίσσονται με τους σημερινούς

ρυθμούς, θα μπορέσουν να αναπαράγουν την πολυπλοκότητα του ανθρώπινου εγκεφάλου γύρω στο 2016. Για την προσομοίωση του εγκεφάλου της γάτας χρησιμοποιήθηκε το σύστημα Blue Gene/P της IBM, το οποίο βρίσκεται στο Εθνικό Εργαστήριο Λόρενς Λίβερμορ των ΗΠΑ και διαθέτει 147.456 επεξεργαστές και 144 Terabyte βασικής μνήμης. Ακόμα και με αυτή την ισχύ, η προσομοίωση τρέχει 100 φορές πιο αργά από όσο ο πραγματικός εγκέφαλος της γάτας, καθώς πρέπει να μιμείται τη συμπεριφορά ενός δισεκατομμυρίου νευρώνων και δέκα τρισεκατομμυρίων συνάψεων. Αν και δεν μπορεί να σκεφτεί πραγματικά σαν γάτα, το μοντέλο δείχνει πώς τα νευρικά κυκλώματα συνεργάζονται για να

Οι ερευνητές εκτιμούν τώρα ότι, εφόσον τα τσιπ των υπολογιστών συνεχίσουν να εξελίσσονται με τους σημερινούς ρυθμούς, θα μπορέσουν να αναπαράγουν την πολυπλοκότητα του ανθρώπινου εγκεφάλου γύρω στο 2016.

Μοντέλο των συνάψεων του ανθρώπινου εγκεφάλου που δημιουργήθηκε με νέο αλγόριθμο της IBM

επιτελέσουν λειτουργίες όπως η οπτική αναγνώριση. Πρόκειται για μια «πρωτοφανή κλίμακα προσομοίωσης» υπερηφανεύτηκε η Νταρμέντρα Μόντα της IBM Research, η οποία συνεργάστηκε για την έρευνα με το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και το Εργαστήριο Λόρενς Λίβερμορ. Όπως εξήγησε, επιτεύγματα αυτού του είδους θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε υπολογιστές που δεν βασίζονται σε «δομημένες» πληροφορίες, όπως ο κανόνας ότι 2 και 2 κάνει 4, αλλά μπορούν να χειριστούν καλύτερα τη διφορούμενη πληροφορία και την αφαίρεση. Αυτό είναι εξάλλου και το μεγάλο

ελάττωμα των σημερινών υπολογιστών, οι οποίοι δεν δυσκολεύονται μεν με τις αριθμητικές πράξεις, πραγματικά όμως τα χάνουν με απλές «νοητικές» λειτουργίες, για παράδειγμα το να αναγνωρίσουν ένα αντικείμενο που έχει αλλάξει χρώμα ή θέση στο χώρο. Όπως σχολίασε η Μόντα της IBM, η πρόδος προς αυτή την κατεύθυνση είναι απαραίτητη, προκειμένου οι υπολογιστές να μπορούν να εξάγουν αυτόματα συμπεράσματα από μεγάλους όγκους δεδομένων, «όπως ο εγκέφαλός μας μπορεί γρήγορα να ερμηνεύει και να δρα σε περίπλοκες δραστηριότητες». Ο εικονικός εγκέφαλος γάτας πα-

ρουσιάστηκε σε συνέδριο υπερυπολογιστών που πραγματοποείται στο Όρεγκον. Στην ίδια συνάντηση, η IBM ανακοίνωσε και ένα δεύτερο επίτευγμα, ένα πρόγραμμα για τον Blue Gene το οποίο χαρτογραφεί τις συνδέσεις του ανθρώπινου εγκεφάλου βασισμένο σε εικόνες εξελιγμένης μαγνητικής τομογραφίας. Ανεξάρτητοι επιστήμονες που παρακολούθησαν το συνέδριο δήλωσαν εντυπωσιασμένοι με τις δύο έρευνες της IBM, εκτίμησαν όμως ότι τα σχέδια προσομοίωσης του υπερπολύπλοκου ανθρώπινου εγκεφάλου ίσως αποδειχθούν υπερφιλόδοξα.

information technology

7

Νέες Τεχνολογίες

Η ΑΡΧΑΙΑ ΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΤΡΙΣΔΙΑΣΤΑΤΗ ΣΤΟ GOOGLE EARTH

8 information technology

Τ

ην τρισδιάστατη αναπαράσταση της Αρχαίας Αγοράς των Αθηνών μπορούν πλέον να βλέπουν όλοι οι χρήστες του Διαδικτύου στο Google Earth (http://3d.athensagora.gr/ ), χάρη στo έργο «Αρχαία Αγορά των Αθηνών» που ανέπτυξε το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Η αναπαράσταση της Αγοράς γίνεται σε τρεις διαφορετικές στιγμές της ιστορίας της, την Κλασική, την Ελληνιστική και τη Ρωμαϊκή περίοδο, δίνοντας τη δυνατότητα στον επισκέπτη να αντιληφθεί την εξέλιξή της μέσα στο χρόνο και τη μεταβολή των λειτουργιών του χώρου από εποχή σε

εποχή.

To έργο «Αρχαία Αγορά των Αθηνών» του ΙΜΕ κέρδισε το 1ο βραβείο σε διεθνή διαγωνισμό που αφορούσε την ανάπτυξη 3D περιεχομένου στο Web με τη χρήση του COLLADA, ενός διεθνώς αναγνωρισμένου προτύπου για την αξιοποίηση τρισδιάστατων εφαρμογών στο Διαδίκτυο.

To έργο «Η Αρχαία Αγορά των Αθηνών» στο Google Earth αναπτύχθηκε ολοκληρωτικά από το Τμήμα Τρισδιάστατων Γραφικών και Εικονικής Πραγματικότητας του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού. Η πρωτοβουλία του ΙΜΕ επιτρέπει στο χρήστη να περιηγηθεί

στα κτίρια και τα μονοπάτια της Αγοράς όπως ήταν στην αρχαιότητα και να διαβάσει πληροφορίες για κάθε σημείο ενδιαφέροντος στα ελληνικά και στα αγγλικά. Ο διαγωνισμός Collada διοργανώθηκε από τον φορέα Kronos, στον οποίο συμμετέχουν κορυφαίες εταιρείες τρισδιάστατων γραφικών, όπως οι Intel, NVidia, SGI, Sun, 3Dlabs, ATI και Discreet. Συμμετέχει επίσης η Media Grid Immersive Education Initiative, μια σύμπραξη πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων για την προώθηση ανοιχτών προτύπων εικονικής πραγματικότητας.

information technology

9

Νέες Τεχνολογίες

O Πρώτος Τρισδιάστατος Χάρτης του Ανθρώπινου DNA

«Ο νέος χάρτης αποκαλύπτει ότι το γονιδίωμα παρουσιάζει μια ασυνήθιστη μορφή οργάνωσης που είναι γνωστή στα μαθηματικά ως φράκταλ. Η οργάνωση αυτή επιτρέπει στα κύτταρα να αποθηκεύουν την πληροφορία σε πυκνότητες τρία εκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από ό,τι στα τσιπ των υπολογιστών.»

Μόριο DNA: Ο γενετικός «κώδικας» της Ζωής

10 information technology

Τα μόρια DNA (μπλε) τυλίγονται γύρω από μεγάλες δομές πρωτεϊνών που ονομάζονται ιστόνες

Η

τρισδιάστατη δομή που επιτρέπει στο ανθρώπινο DNA να πακετάρεται μέσα στα ανθρώπινα κύτταρα παρουσιάστηκε στο περιοδικό Science και υπόσχεται να προσφέρει νέα στοιχεία για τη ρύθμιση της λειτουργίας του γενετικού υλικού μας. «Δημιουργήσαμε ένα φανταστικό τρισδιάστατο παζλ και το λύσαμε στον υπολογιστή» εξηγεί στο AFP η Νάινκε βαν Μπέρκουμ του ΜΙΤ, η οποία συνεργάστηκε στην προσπάθεια με το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. «Οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμα κατανοήσει πώς η διπλή έλικα [του μορίου του DNA] διπλώνεται για να χωρέσει στον πυρήνα ενός ανθρώπινου κυττάρου, το οποίο έχει διάμετρο μόλις ένα εκατοστό του χιλιοστού. Αυτή η νέα προσέγγιση μας επέτρεψε να εξετάσουμε ακριβώς αυτό το ερώτημα» πρόσθεσε ο Έρεζ ΛίμπερμανΑϊντεν του Χάρβαρντ. Η τρισδιάστατη οργάνωση του DNA συνδέεται άμεσα με τη λειτουργία του, καθώς τα γονίδια που βρί-

σκονται σφιχτά «πακεταρισμένα» στον πυρήνα των κυττάρων δεν μπορούν να εκφραστούν. Οι επιστήμονες γνώριζαν ήδη ότι τα μόρια DNA τυλίγονται γύρω από μεγάλες δομές πρωτεϊνών που μοιάζουν με βαρέλια και ονομάζονται ιστόνες. Ανάλογα με τις ανάγκες του κυττάρου, τα γονίδια μπορούν να ξετυλίγονται από τις ιστόνες ώστε να διαβαστούν, να επιδιορθωθούν ή να αντιγραφούν οι γενετικές τους πληροφορίες. Ο νέος χάρτης αποκαλύπτει ότι το γονιδίωμα παρουσιάζει μια ασυνήθιστη μορφή οργάνωσης που είναι γνωστή στα μαθηματικά ως φράκταλ. Η οργάνωση αυτή επιτρέπει στα κύτταρα να αποθηκεύουν την πληροφορία σε πυκνότητες τρία εκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από ό,τι στα τσιπ των υπολογιστών. Επιπλέον, αυτή η «εξαιρετικά φινετσάτη» οργάνωση εμποδίζει τα μόρια DNA να μπερδευτούν μεταξύ τους ή να σχηματίσουν κόμπους, προσθέτουν οι ερευνητές.

ΤΟ D N A Γ Ε Ν Ι Κ Α Η αποκωδικοποίηση του DNA, η αποσαφήνιση δηλαδή του τρόπου με τον οποίο η δομή του DNA καθορίζει συγκεκριμένες γενετικές επιλογές, επέτρεψε στους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα την γενετική της ζωής και την κληρονόμηση ορισμένων χαρακτηριστικών και νόσων. Επειδή το DNA είναι ξεχωριστό στον κάθε άνθρωπο, έχουν αναπτυχθεί μέθοδοι βασιζόμενες στην ταυτοποίηση του DNA και βρίσκουν εφαρμογή στην Ιατροδικαστική και στην Εγκληματολογία καθώς επίσης και στην αποσαφήνιση οικογενειακών σχέσεων μεταξύ ατόμων. Τα τελευταία χρόνια γίνεται πιο εντατική η χρήση του DNA και στις μελέτες της ιστορίας και της ανθρωπολογίας.

information technology

11

Αφιέρωμα

έρωτας και λογική

Επιμέλεια Γ. Κωνσταντινίδης Καθηγητής Γραφικών Τεχνών και Πολυμέσων rgbee@the.forthnet.gr

12 information technology

έρωτας και λογική

Ο

Φεβρουάριος είναι ο μήνας των ερωτευμένων. Επίκεντρο η 14η Φεβρουαρίου, ημέρα του «Αγίου Βαλεντίνου». Στην πραγματικότητα όμως την μέρα αυτή, δεν γιορτάζεται η μνήμη του συγκεκριμένου αγίου. Αυτό που γιορτάζεται είναι ο έρωτας, ο Έρως, που στην Ελληνική μυθολογία ήταν θεός. Ο θεός Έρωτας Ο θεός Έρωτας ήταν από τους σημαντικότερους θεούς της ελληνικής αρχαιότητας, μια από τις τρεις θεότητες που δημιούργησαν τον κόσμο, σύμφωνα με τη Θεογονία του Ησίοδου, που περιγράφει την καταγωγή των θεών. «Εν αρχή ην το Χάος» κατά τον Ησίοδο. Τρία στοιχεία όμως συνυπάρχουν, το Χάος, η Γαία και ο Έρωτας. Ο Έρωτας δε γεννά αλλά ενθαρρύνει και διευκολύνει τη γέννηση και τη δημιουργία. Η Ελληνική μυθολογία είναι γεμάτη εκδοχές για το θεό Ερώτα. Η Σαπφώ αναφέρει ότι είναι γιος της Αφροδίτης και του Ουρανού. Ως γνήσιος γιος της θεάς της ομορφιάς, ο Έρως έγινε ο θεός του πόθου, του έρωτα και της σεξουαλικής δραστηριότητας. Σύμφωνα με όλους τους μύθους ο Έρωτας ήταν πανέμορφος, αλλά και μόνιμη πηγή μπελάδων τόσο για τους θεούς όσο και τους θνητούς.

Είναι δυνατόν να συνυπάρχουν ο έρωτας και η λογική; Ναι μπορούν να συνυπάρχουν όμως ο έρωτας είναι τυφλός και ελάχιστα υπακούει στις συμβουλές της λογικής.

Στην Αρχαία Ελλάδα ο Έρωτας εμφανιζόταν σε πολλές αναπαραστάσεις, κυρίως με τη μορφή που τον παρουσίασαν αργότερα και οι Ρωμαίοι, ως φτερωτό μωρό με βέλη στα χέρια. Σύμφωνα πάλι με το μύθο, ο Έρως έχει δυο ειδών βέλη: τα χρυσά με φτερά περιστεριών και άλλα με φτερά κουκουβάγιας. Τα βέλη με τα φτερά των περιστεριών είναι αυτά

information technology

13

έρωτας και λογική

που έριχνε στις καρδιές των θνητών και αθανάτων, ώστε να διεγείρει τα ερωτικά τους συναισθήματα. Ο έρως εμφανίζεται αρκετά συχνά σε απεικονίσεις της αρχαίας ελληνικής τέχνης πάνω σε δελφίνι ή σε λιοντάρι. Οι αρχαίοι εμφάνιζαν επίσης τον Έρωτα και ως ενήλικο, με την μορφή ενός πολύ αθλητικού νέου που ενσάρκωνε τη νεανική ομορφιά και την ανδροπρεπή εμφάνιση. Ιδιαίτερη σημασία αποδίδεται στο θεό Έρωτα από τους αρχαίους Έλληνες τραγικούς. Ο Ευριπίδης διαχωρίζει τον έρωτα σε θετική και αρνητική δύναμη, καθώς μπορεί να οδηγήσει τόσο στην Αρετή όσο και στην Αθλιότητα. Ο Σοφοκλής υπογραμμίζει την παντοδυναμία του έρωτα και υποστηρίζει ότι κανείς δεν μπορεί να γλιτώσει από τα βέλη του. Σε ένα απόσπασμα από την «Αντιγόνη» του Σοφοκλή διαβάζουμε: «Έρωτα, ανίκητε σε κάθε μάχη, εσύ που κεντάς όποιον κι αν σημαδέψεις με τα βέλη σου. Έρωτα συ, που ξαγρυπνάς στα τρυφερά τα μάγουλα των κοριτσιών, που δρασκελάς πάνω απ' τις θάλασσες και χώνεσαι στους κήπους των σπιτιών, κανείς δεν γλιτώνει από σένα, ούτε θεός, ούτε κοινός θνητός, μα όποιον τον αγγίξεις, τον τρελαίνεις.»

14 information technology

Ο Πλάτων εξύμνησε το έρωτα με τον δικό του τρόπο. Είπε: «Στο άγγιγμα του έρωτα, όλοι γινόμαστε ποιητές»! Τα συμπτώματα του έρωτα Εκατομμύρια ερωτοχτυπημένες καρδιές ανά τον κόσμο αναρωτιούνται τι είναι αυτό που τους βρήκε. Τα συμπτώματα του έρωτα είναι πάνω κάτω τα ίδια – η πίστη ότι όλο το σύμπαν περικλείεται στο άτομο που μόλις γνωρίσαμε, η θεώρηση του κόσμου κάτω από ένα νέο πρίσμα και η βεβαιότητα ότι κανείς άλλος δεν έχει αγαπήσει αυτόν τον άνθρωπο όσο εμείς. Η καρδιά των ερωτευμένων κτυπά πιο έντονα όταν βλέπουν το αγαπημένο τους πρόσωπο. Κυριεύονται από έντονο ενθουσιασμό και συχνά η γλώσσα τους μπερδεύεται όταν συνομιλούν μαζί του επειδή ακριβώς τα λόγια δεν μπορούν να εκφράσουν πλέον τον πλούτο των συναισθημάτων τους. Το μυαλό των Ερωτευμένων είναι πάντα γεμάτο από συνεχείς σκέψεις για το πρόσωπο που έχουν ερωτευθεί: «Που βρίσκεται τώρα;.. . Με σκέφτεται;… Με αγαπάει ακόμη;». Ο ερωτευμένος μπορεί να ταυτίσει τον έρωτα του με οποιοδήποτε αντικείμενο του φυσικού του περιβάλλοντος. Για παράδειγμα, ένα απλό φθινοπωρινό φύλλο μπορεί να εμφανιστεί ξαφνικά

απίστευτα όμορφο. Ο ερωτευμένος θα το φυλάξει στην τσέπη του ή θα το κρύψει ανάμεσα στα φύλλα του αγαπημένου του βιβλίου και θα το προσέχει με την ίδια στοργή και λατρεία που θα πρόσεχε το αγαπημένο του πρόσωπο. Ο ήχος από το αεράκι μέσα από τα δέντρα μπορεί, κάποια στιγμή, να αρχίσει να ακούγεται λίγο σαν το όνομά του ή το όνομα της. Έρωτας και λογική Είναι δυνατόν να συνυπάρχουν ο έρωτας και η λογική; Ναι μπορούν να συνυπάρχουν όμως ο έρωτας είναι τυφλός και ελάχιστα υπακούει στις συμβουλές της λογικής. Έρωτας δεν σημαίνει αναγκαστικά τυφλή προσήλωση σε κάποιο πρόσωπο με άμεσο σκοπό την σεξουαλική αναπαραγωγή του ανθρώπινου είδους. Πάνω απ’ όλα, έρωτας σημαίνει πάθος για την ζωή. Η αγάπη για τις επιστήμες, και για τις τέχνες είναι επίσης έντονα ερωτική επειδή την διακρίνει μία προσήλωση και ένα πάθος για την ζωή, παρόμοιο με αυτό που νιώθουν οι ερωτευμένοι. Συχνά διαβάζουμε: «Ο έρωτας είναι καρδιά, ενώ η λογική είναι σκέψη… ανόμοια πράγματα δηλαδή, μη μετρήσιμα, μη συγκρίσιμα». Μεσοπρόθεσμα, τα συμπτώματα του έρωτα (π.χ. έντονος ενθουσιασμός, εμμονή και πάθος για κάποιο συγκεκριμένο άτομο) δεν ελέγχονται απόλυτα από την λογική. Αυτό είναι θετικό. Ο έρωτας είναι ξαφνικός, γεμάτος πάθος, ποιος ο λόγος να τον περιχαράξουμε μέσα σε κάποια μη ελαστικά λογικά πλαίσια. Όμως, ευτυχώς, η λογική (ή απλά η συνείδηση μας) δεν μας εγκαταλείπει ποτέ. Όσο η συνύπαρξη του έρωτα και της λογικής γίνεται εντονότερη τόσο περισσότερο σταθερή γίνεται μία σχέση. Ο «έρωτας» εξελίσσεται πλέον σε «αγάπη». Ο ερωτευμένος βλέπει το αγαπημένο του πρόσωπο όπως ακριβώς θα ήθελε να είναι και δεν καταλαβαίνει ότι στην ουσία λατρεύει μία εξιδανικευμένη εικόνα του. Η αγάπη έρχεται πολύ αρ-

γότερα όταν έχουμε μία πλήρη και ξεκάθαρη εικόνα του συντρόφου μας, χωρίς προκαταλήψεις και εξιδανικεύσεις, και παρόλα αυτά εξακολουθούμε να νιώθουμε την ανάγκη να του συμπαρασταθούμε ή να την συμπαρασταθούμε. Τι είναι ο έρωτας; Ο έρωτας είναι μια μοναδική εμπειρία. Για τους ερωτευμένους ο χρόνος έχει σταματήσει. Δεν υπήρξε ποτέ αρχή ούτε θα υπάρξει τέλος του σύμπαντος. Ο έρωτας μας παρασύρει, μας εμπνέει, μας μεταμορφώνει, μας συγκινεί, μας επαναπροσδιορίζει, μας αποπροσανατολίζει, μας καθηλώνει. Πολλοί υποστηρίζουν ότι ο έρωτας δεν μπορεί παρά να έχει έναν μόνο άνθρωπο ως αντίκρισμα, ενώ άλλοι ερωτεύονται πολλές φορές. Συνειδητά ή ασυνείδητα, οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τον έρωτα σαν μια αίσθηση που γεννιέται όταν εμφανιστεί το «Τέλειο». Έστω και αν το τέλειο απέχει πολύ από την… τελειότητα, η υποκειμενικότητα του έρωτα το καθιστά μοναδικό και ανυπέρβλητο. Ο έρωτας είναι τυφλός. Ο έρωτας δε γνωρίζει τάξεις, οικονομική κατάσταση, φύλο, ηλικία, γεωγραφικούς περιορισμούς. Οι άνθρωποι που ερωτεύονται, λατρεύουν τον ενθουσιασμό, την αναζήτηση, το πάθος και τη μαγεία, και μισούν τις γρήγορες «ασφαλείς» λύσεις. Ερωτεύονται για να ζήσουν την αμοιβαιότητα, για να πραγματοποιήσουν το όνειρο τους, για να βιώσουν την αγωνία και το απρόβλεπτο, για να κάνουν τη ζωή τους όμορφα πολύπλοκη. Ξέρει κανείς πως είναι ερωτευμένος, όταν δύο πράγματα τον συντρίβουν. Η παρουσία του (της) και η απουσία του (της). Ο Έρωτας, είναι η κινητήρια δύναμη της ζωής. Είναι η δύναμη που μας δίνει κουράγιο να συνεχίσουμε να ελπίζουμε. Στο Συμπόσιο του Πλάτωνα, μια γυναίκα, η Διοτίμα εξηγεί ότι ο έρωτας εκφράζει την ανάγκη και την επιθυμία μας να κατακτήσουμε την αιωνιότητα.

information technology

15

ΠΟΛΥΜΕΣΑ

COMPUTER GAMES

rgbee@the.forthnet.gr

Σε κάθε τεύχος του περιοδικού μας θα προσπαθώ να εμβαθύνω ολοένα και περισσότερο στο θεωρητικό και τεχνικό υπόβαθρο των computer games. Θα θέτω συνεχώς πολλά διαφορετικά ερωτήματα έτσι ώστε να φωτίσω όλες τις διαφορετικές πτυχές τους. Εντελώς ενδεικτικά αναφέρω μερικά πολύ σημαντικά ερωτήματα: Τι είδους εμπειρίες μας προσφέρουν τα computer games; Ποια είναι τα εκφραστικά τους μέσα; Ποια είναι η αρχιτεκτονική τους δομή; Τι είδους γνώσεις απαιτούνται, σε επίπεδο προγραμματισμού, για την δημιουργία ενός game;

16 information technology

AGE OF EMPIRES

Επιμέλεια Γ. Κωνσταντινίδης Καθηγητής Γραφικών Τεχνών και Πολυμέσων

ΣΤ Α Σ ΧΟΛ Ε ΙΑ

ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ

Ο

ι καθηγητές που προσπαθούν να κινήσουν το ενδιαφέρον των μαθητών για τη μοριακή βιολογία ή την κατάκτηση του διαστήματος έχουν πλέον στα χέρια τους νέα πολύ ισχυρά μέσα διδασκαλίας - τα video games. Καθώς όλο και περισσότερα παιδιά μεγαλώνουν παίζοντας βιντεοπαιχνίδια, οι εκπαιδευτικοί συνεργάζονται με τους κατασκευαστές παιχνιδιών και τους επιστήμονες για τη δημιουργία νέων διαδραστικών εμπειριών με προορισμό το

σχολείο. Σύμφωνα με την μελέτη: «Παιδιά και Video Games 2009», από το σύνολο των παιδιών στις Ηνωμένες Πολιτείες ηλικίας 2-17, το 82 τοις εκατό, ή 55,7 εκατομμύρια, είναι σήμερα gamers. Από αυτούς τους παίκτες, 9,7 εκατομμύρια είναι ηλικίας 2-5, που αντιπροσωπεύει το μικρότερο τμήμα, ενώ 12,4 εκατομμύρια παίκτες είναι ηλικίας 911, που αποτελούν το μεγαλύτερο τμήμα της αγοράς. Ακριβώς όπως τα παιδιά έχουν αγκαλιάσει

RISE OF NATIONS βιντεοπαιχνίδια, μουσικής, π.χ., «Guitar Hero 5» της Activision και «The Beatles: Rock Band» της MTV Games ή αθλητικά παιχνίδια, όπως «Madden NFL 10» της Electronic Arts και «FIFA 10», οι εκπαιδευτικοί και οι ερευνητές ελπίζουν ότι παιχνίδια σαν το «Immune Attack» (Επίθεση του Ανοσοποιητικού Συστήματος), το «Ανακαλύψτε την Βαβυλώνα,» και το «Astronaut: Moon, Mars & Beyond» θα ενισχύσουν την συμμετοχή των νέων στην εκπαιδευτική διαδικασία. Ο σκοπός του παιχνιδιού «Immune Attack» είναι να σωθεί κάποιος ασθενής που πάσχει από μια βακτηριακή μόλυνση. Στην πορεία, οι παίκτες αποκτούν βασικές γνώσεις στους το-

μείς της κυτταρικής και μοριακής βιολογίας. «Αυτό είναι ένα παιχνίδι ‘shoot them up’ πρώτου προσώπου στο οποίο τα αντικείμενα που πρέπει να ενεργοποιήσουμε με το όπλο ακτίνων που διαθέτουμε είναι συγκεκριμένες πρωτεΐνες στην εσωτερική επιφάνεια των φλεβών», εξήγησε η Melanie Ann Στέγκμαν, PhD, διευθύντρια προγραμμάτων στην FAS. «Αυτή η ενσωμάτωση της μοριακής επιστήμης με το παιχνίδι ήταν αποτέλεσμα μίας μεγάλης συνεργασίας μεταξύ των επιστημόνων στο Πανεπιστήμιο Brown και του δικού μας προγραμματιστή παιχνιδιών», είπε η Στέγκμαν. Στατιστικά στοιχεία αποδεικνύουν ότι στα εκπαιδευτικά video games, η

μάθηση ξεπερνά την απλή αποστήθιση ορολογίας και απλού λεξιλογίου. Οι μαθητές μαθαίνουν εμπειρικά και διαισθητικά πως λειτουργεί ο κυτταρικός κόσμος, και έτσι αποκτούν δεξιότητες που θα τους βοηθήσουν στην συνέχεια να εμβαθύνουν σε σύνθετες έννοιες, όπως η λειτουργία των Μονοκύτταρων οργανισμών και οι μοριακές αλληλεπιδράσεις. «Όσο τα παιχνίδια είναι συναρπαστικά και ανταγωνιστικά νομίζω ότι μπορούν να προσαρμοστούν εύκολα για εκπαιδευτικούς σκοπούς», δήλωσε ο Tad Raudman, ένας καθηγητής της επιστήμης στο Πανεπιστημιακό Προπαρασκευαστικό Σχολείο στο Redding της Καλιφόρνιας, του οποίου οι μαθητές έπαιξαν το

information technology

17

ΠΟΛΥΜΕΣΑ video game «Immune Attack.» Η FAS συνεργάστηκε επίσης με το Πανεπιστήμιο UCLA και το Μουσείο Τέχνης Walters για τη δημιουργία του "Ανακαλύψτε την Βαβυλώνα", ένα παιχνίδι με στόχο παιδιά 8 - 12 ετών που διδάσκει τη σημασία της Μεσοποταμίας στην παγκόσμια ιστορία με την χρήση βιβλιοθηκών και μουσειακών αντικειμένων.

DAWN OF DISCOVERY

18 information technology

«Τα ποιοτικά βιντεοπαιχνίδια είναι πολύ σημαντικά για την εκπαίδευση διότι καταφέρνουν να προσεγγίσουν μαθητές, που διαφορετικά δεν θα μπορούσαν να είχαν διδαχθεί κάποια θέματα» είπε η Clara J. Heyder, καθηγήτρια φυσιολογίας και παθολογίας στο Bayside Γυμνάσιο στην Virginia Beach, Virginia. Τα video games ανήκουν στις πο-

λυμεσικές εφαρμογές οι οποίες ενισχύουν τα οπτικά, ακουστικά και κιναισθητικά μέσα μάθησης. H εταιρία ARA -Virtual Heroes σε συνεργασία με τους μηχανικούς και αστροναύτες της NASA θα κυκλοφορήσει σύντομα ένα δωρεάν downloadable πρωτότυπο παιχνίδι που ονομάζεται «Moonbase Alpha». Σκοπός του παιχνιδιού είναι η διδασκαλία της επιστήμης, της τεχνο-

λογίας, της μηχανικής και των μαθηματικών. Το παιχνίδι μεταφέρει τους παίκτες 30 χρόνια στο μέλλον και απαιτεί από τους παίκτες να συνεργαστούν και να χρησιμοποιήσουν επιστημονική σκέψη για να ξεπεράσουν τις προκλήσεις που οι αστροναύτες θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν κάποια μέρα στο μέλλον. Το «Moonbase Alpha» είναι μία

δωρεάν εισαγωγή στο MMOG (Massively-Multiplayer Online παιχνίδι), «Astronaut: Moon, Mars & Beyond» που θα κυκλοφορήσει αργότερα μέσα στο 2010. Και στα δύο παιχνίδια οι μαθητές θα μπορούν να διαλέξουν ένα ρόλο όπως: roboticist, αξιωματικός της επιστήμης, διοικητής ή μηχανικός του διαστήματος. Θα εργάζονται ως ομάδα σε αποστολές για την εκτέλεση

πειραμάτων, την επίλυση των προβλημάτων του διαστημικού χώρου και θα καταστρώνουν στρατηγικές για την ασφάλεια των διαστημικών αποικιών, που απειλούνται συνεχώς από μυριάδες δυνητικές καταστροφές.

information technology

19

ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ

Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ

Επιμέλεια Πάνος Πασχαλιάς Καθηγητής Πολυμέσων paschalpan@in.gr

Π

ερίπου πριν 13,7 δισεκατομμύρια χρόνια, ολόκληρο το σύμπαν ήταν συμπιεσμένο στα όρια ενός ατομικού πυρήνα (το υπερ-άτομο). Είναι η στιγμή πριν από τη δημιουργία, όταν δεν υπήρχε ούτε χώρος ούτε χρόνος. Σύμφωνα με το καθιερωμένο κοσμολογικό μοντέλο που εξηγεί τον Κόσμο μας, μια απίστευτη έκρηξη, θερμοκρασίας τρισεκατομμυρίων βαθμών και απείρως πυκνή, δημιούργησε αρχικά τα θεμελιώδη υποατομικά σωματίδια και κατόπιν την υπόλοιπη ύλη, αλλά και

20 information technology

τον ίδιο τον χώρο και χρόνο. Οι θεωρίες της κοσμολογίας συνδυασμένες με τις παρατηρήσεις των αστρονόμων επέτρεψαν στους κοσμολόγους να αναδημιουργήσουν τη χρονολογία των γεγονότων, γνωστών και ως Μεγάλη Έκρηξη (Big Bang). Η κβαντική θεωρία προτείνει ότι λίγες στιγμές μετά από την Έκρηξη, σε 10-43 δευτερόλεπτα, οι τέσσερις δυνάμεις της φύσης (η ισχυρή πυρηνική, η ασθενής πυρηνική, η ηλεκτρομαγνητική και η βαρύτητα) ήταν ενωμένες σε μια «υπερ-δύναμη».

information technology

21

ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ

Τα στοιχειώδη σωματίδια κουάρκς αρχίζουν να ενώνονται και να σχηματίζουν τα φωτόνια, τα ποζιτρόνια και τα νετρίνα, ενώ δημιουργήθηκαν συγχρόνως και τα αντισωματίδιά τους. Σε αυτή τη φάση οι ποσότητες των πρωτονίων και νετρονίων (που αργότερα θα δημιουργήσουν τον κόσμο μας) είναι πολύ μικρές. Η πυκνότητα του σύμπαντος στην πρώτη στιγμή της ζωής του θεωρείται πως ήταν 1094 g/cm3 με την πλειοψηφία να είναι σε μορφή ακτινοβολίας. Για κάθε ένα δισεκατομμύριο ζεύγη αδρονίων (π.χ. πρωτόνια, νετρόνια) που δημιουργήθηκαν, το ένα εξαϋλώθηκε λόγω των συγκρούσεων σωματίων-αντισωματίων. Κατά τη διάρκεια αυτής της δημιουργίας αλλά και εξαΰλωσης των σωματιδίων, το σύμπαν υποβλήθηκε σε ένα τρομακτικά γρήγορο ρυθμό επέκτασης (πολλαπλάσιο ακόμη και αυτής της ταχύτητας του φωτός). Στην εποχή αυτή που έμεινε γνωστή ως

22 information technology

«πληθωριστική εποχή», η επέκταση του Σύμπαντος ήταν τεράστια. Το σύμπαν ήταν σε αυτό το σημείο σε μορφή πλάσματος (ένα υπέρθερμο αέριο ιονισμένων σωματιδίων) όπου η ύλη και η ακτινοβολία ήταν αδιάσπαστα ενωμένα. Επιπλέον, υπήρχαν ίσα ποσά σωματιδίων και αντισωματιδίων. Όταν το σύμπαν γέρασε κατά ένα εκατοστό του δευτερολέπτου τα νετρόνια άρχισαν να διασπώνται μαζικά. Αυτή η διάσπαση επέτρεψε στα ελεύθερα ηλεκτρόνια και πρωτόνια να συνδυαστούν με άλλα σωματίδια. Πραγματοποιείται επίσης σχηματισμός ύλης από την ενέργεια (τα φωτόνια). Ακολούθως τα σωματίδια συγκρούονται και εξαϋλώνονται πάλι, και μετασχηματίζονται σε καθαρή ενέργεια. Λόγω αυτών των συγκρούσεων και εξαϋλώσεων η ύλη ήταν ανίκανη να παραμείνει βιώσιμη για πάνω από μερικά νανοδευτερόλεπτα (nsec). Η ακτινοβολία ήταν τόσο πυκνή

(1014g/cm3) που καμιά ακτινοβολία δεν ήταν ορατή. Αυτή η εποχή είναι γνωστή ως «εποχή της τελευταίας σκέδασης». Καθώς το νέφος του αερίου επεκτείνεται ένα ολόκληρο δευτερόλεπτο μετά από την αρχική Έκρηξη και η θερμοκρασία του Κόσμου μας έχει μειωθεί σε δέκα δισεκατομμύρια βαθμούς, τα φωτόνια δεν έχουν πλέον την ενέργεια να αναστατώσουν τη δημιουργία της ύλης ούτε και να μετασχηματίσουν την ενέργεια σε ύλη. Μετά από τρία λεπτά η θερμοκρασία γίνεται ένα δισεκατομμύριο βαθμούς, ενώ τα πρωτόνια και τα νετρόνια επιβραδύνθηκαν τόσο που ήταν ικανά να πραγματοποιήσουν την πυρηνοσύνθεση. Ανοίγεται έτσι ο δρόμος για τα στοιχεία που γνωρίζουμε. Δημιουργήθηκαν πυρήνες του στοιχείου ήλιο από δύο πρωτόνια και δύο νετρόνια. Η επόμενη σημαντική φάση της διαστολής εμφανίστηκε περίπου

Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ

τριάντα λεπτά αργότερα όταν αυξήθηκε η δημιουργία των φωτονίων μέσω της εξαΰλωσης ζευγαριών ηλεκτρονίων - ποζιτρονίων. Το γεγονός ότι το σύμπαν άρχισε με ελαφρώς περισσότερα ηλεκτρόνια από ότι ποζιτρόνια (το αντισωμάτιο του ηλεκτρονίου) εξασφάλισε ότι το σύμπαν μας διαμορφώθηκε όπως το βλέπουμε σήμερα. Το σύμπαν για τα επόμενα 380.000 χρόνια θα αρχίσει να επεκτείνεται και να ψύχεται μέχρι τη θερμοκρασία των10.000 βαθμών Kelvin. Αυτές οι συνθήκες επέτρεψαν στους πυρήνες του ηλίου να απορροφήσουν τα ελεύθερα ηλεκτρόνια και να σχηματιστούν τα πρώτα άτομα ηλίου. Το 25% του ορατού σύμπαντος αποτελείται από ήλιο. Εν τω μεταξύ συνδέθηκαν μαζί άτομα του υδρογόνου και σχημάτισαν το λίθιο. Είναι η εποχή που η πυκνότητα του σύμπαντος έχει φτάσει λόγω

της διαστολής στο σημείο όπου το φως μπορεί να γίνει πια αντιληπτό. Μέχρι τότε τα φωτόνια παγιδεύονταν μέσα στην ύλη. Η συνέχεια είναι γνωστή, σε άλλους περισσότερο και σε άλλους λιγότερο. Περιλαμβάνει τη θεωρία για τη δημιουργία των αστέρων, των πλανητών, των γαλαξιών και όλων των άλλων ουράνιων σχηματισμών που μπορεί να δει ο άνθρωπος. Αλλά… όσων δεν μπορεί να δει; Για παράδειγμα η σκοτεινή ύλη, ονομάζεται έτσι επειδή δεν μπορεί να παρατηρηθεί άμεσα. Τι θα προκύψει από την μελέτη αυτής; Έχει υπολογιστεί ότι η σκοτεινή ύλη αποτελεί τα τέσσερα πέμπτα της μάζας του σύμπαντος! Κανένας δεν ξέρει από τι αποτελείται - αλλά δεν φαίνεται να μοιάζει με τις γνωστές μορφές της ύλης.

Πηγές: New Scientist: Η Γέννηση του σύμπαντος John Gribbin: Big Bang Stephen Hawking: Το χρονικό του Χρόνου www.physics4u.gr

information technology

23

ΒΙΟΝΙΚΗ

Ο ΒΙ ΟΝ ΙΚΟΣ ΑΝ ΘΡ ΩΠΟΣ Είναι πλέον πραγματικότητα. Ό,τι κι αν τύχει σε κάποιον, υπάρχει στοκ σε βιονικά ανταλλακτικά και προσθετικά εμφυτεύματα για να ξαναγίνει όπως πριν.

Η

amable_morena@windowslive.com

Επιμέλεια Σιμέλα Βλαχάκη Φοιτήτρια του Τομέα Πληροφορικής και Πολυμέσων

24 information technology

Βιονική είναι η επιστήμη η οποία αντλεί δεδομένα από την βιολογία για τον σχεδιασμό και την κατασκευή ηλεκτρονικών συστημάτων, που μπορούν να αξιοποιηθούν στο τομέα της ιατρικής. Τα ηλεκτρονικά συστήματα της Βιονικής αντιγράφουν και μιμούνται λειτουργίες βιολογικών οργανισμών. Αυτή η διαδικασία ονομάσθηκε ΒΙΟΝΙΚΗ από τον Jack Steele, της Πολεμικής Αεροπορίας των Η.Π.Α. το 1960, σε μια συνεδρίαση στη βάση Πολεμικής Αεροπορίας WrightPatterson στο Dayton του Ohio. Το 1969, ο Otto H. Schmitt έπλασε τον όρο ΒΙΟΜΙΜΗΤΙΚΗ, για να περιγράψει τα παραπάνω. Η νέα σχετικά επιστήμη της Βιονικής και της Βιομιμη-

τικής αντιπροσωπεύει τη μελέτη και τη μίμηση των μεθόδων, των σχεδίων και των διαδικασιών της Φύσης. Ενώ μερικές από τις βασικές διαδικασίες και σχέδια της Φύσης μπορούν να αντιγραφούν, υπάρχουν πολλές ιδέες από τη Φύση που προσαρμόζονται καλύτερα εάν πρόκειται να χρησιμεύσουν απλά ως έμπνευση, χρησιμοποιώντας τις ανθρωπογενείς ικανότητες. Η Βιονική (που σήμερα αποκαλείται επίσης Υβριδικά Συστήματα) μπορεί να οριστεί επίσης ως η αύξηση ή η αντικατάσταση διαδικασιών και λειτουργιών των ανθρώπινων άκρων μέσω μηχανών που ελέγχονται από τα ανθρώπινα νευρικά συστήματα (συμπόσιο Βιονικής, 1960). Έρχεται επίσης να σημάνει την εφαρμογή της

γνώσης των ζωντανών οργανισμών στη λύση προβλημάτων εφαρμοσμένης μηχανικής. Η ουσιαστική πτυχή της Βιονικής, τουλάχιστον σε κάποια περίοδο, αφορούσε στρατιωτικές εφαρμογές, για ανάπτυξη προηγμένου εξοπλισμού που θα συνδύαζε τις δυνάμεις των τεχνητών μηχανικών συστημάτων με εκείνες του ανθρώπινου εγκέφαλου. Η έμφαση και στις δύο προσεγγίσεις (Βιονική και Βιομιμητική) είναι να εφαρμοστεί η γνώση των βιολογικών οργανισμών για να λύσει τα προβλήματα εφαρμοσμένης μηχανικής που δεν περιλαμβάνουν απαραιτήτως κάποια πτυχή της βιολογίας. ΤΕΧΝΗΤΑ ΟΡΓΑΝΑ Ένα τεχνητό όργανο είναι

ένα όργανο που κατασκευάζεται από τον άνθρωπο και το οποίο εμφυτεύεται σε έναν άνθρωπο για να αντικαταστήσει ένα φυσικό όργανο. Μερικά όργανα που έχουν εμφυτευθεί επιτυχώς στους ανθρώπους είναι: • ο τεχνητός οφθαλμός (στην πράξη είναι μια φωτογραφική μηχανή με ένα εμφύτευμα στο οπτικό νεύρο που παρέχει μόνο πολύ μερική λειτουργικότητα), • η τεχνητή καρδιά, • ο τεχνητός νεφρός κ.ά. Ο,τι κι αν τύχει σε κάποιον, υπάρ-

χει στοκ σε ανταλλακτικά και προσθετικά εμφυτεύματα για να ξαναγίνει όπως πριν. Τα δόντια μπορούν να αντικατασταθούν από τιτάνιο, το δέρμα από βιομιμητικό υλικό, οι αορτές από τεφλόν, η ουροδόχος κύστη από πολυουρεθάνη, το νεφρό από πορώδεις συνθετικές μεμβράνες... Οι γιατροί, με βοηθούς τα ρομπότ τρίτης γενιάς, αποκαθιστούν οποιαδήποτε βλάβη οφείλεται σε δυστύχημα, ασθένεια ή γηρατειά με εγχειρήσεις χωρίς ραφές. Τίποτε πλέον δεν είναι αναντικατάστατο. Στα πειραματικά εργαστήρια, οι ερευνητές παίζουν τους θεούς και μάλλον τους παίζουν σωστά. Οι φυσικοί νέων υλικών και οι βιομηχανικοί

μελετούν τη συμπεριφορά των προσθετικών ανταλλακτικών. Οι βιομηχανικοί και οι ανοσιολόγοι ανακαλύπτουν νέες βιοσυμβατικές οργανικές ενώσεις που δεν αποβάλλονται από το σώμα. Οι ντιζάινερ πληροφορικής συνεργάζονται με ανατόμους, χειρουργούς και ιστολόγους σχεδιάζοντας κομμάτι, κομμάτι τα συνθετικά τεχνητά όργανα που αντικαθιστούν τα φυσικά. Ο βιονικός άνθρωπος ξεκίνησε να κατασκευάζεται χθες. Η μυθολογία της επιστημονικής φαντασίας μπορεί να χάνει, αλλά κερδίζει ο άνθρωπος. Πειραματικά, μόνον οι αμερικανοί ορθοπεδικοί χειρουργοί αντικαθι-

information technology

25

ΒΙΟΝΙΚΗ στούν κάθε χρόνο 65.000 γόνατα, 50.000 ώμους, 110.000 δάχτυλα και άλλους τόσους γοφούς με αντίστοιχα τεχνητά όργανα. Συνηθισμένες επεμβάσεις στις κλειδώσεις και εμφυτεύσεις, οι οποίες ανάλογα με το βάρος κάθε σώματος και τη συχνότητα κινήσεων αντέχουν κατά μέσον όρο από 10 ως 20 χρόνια. Ωστόσο οι δοκιμασμένες εφαρμογές έχουν ξεπεράσει κάθε φαντασία. Η απουσία βασικών αισθήσεων αρχίζει να θεωρείται αδιανόητη. Η τεχνητή όραση γίνεται με μεθόδους που μόνον οραματιστές συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας ονειρεύονταν. Μικροκάμερες τοποθετημένες σε διαστημικού τύπου γυαλιά καταγράφουν εικόνες που μέσω εξωτερικού μικροϋπολογιστή μεταδίδονται σε ένα δίκτυο τεφλόν εμφυτευμένο στον εγκεφαλικό φλοιό. Τα αναλογικά σήματα που καταγράφει η κάμερα μετατρέπονται σε ψηφιακά. Τα πίξελ μεταβάλλονται σε ηλεκτρικά σήματα και μεταδίδονται μέσω πλατινένιων ηλεκτροδίων στον εγκέφαλο. Το χέρι ρομπότ Intuitive Surgical είναι 20 φορές πιο ακριβές από το ανθρώπινο, που σημαίνει ότι είναι ιδανικό για λεπτές εγχειρήσεις. Ο χειρουργός το χειρίζεται από ένα τηλεκοντρόλ ενώ την ίδια στιγμή το ρομπότ τού μεταφέρει πληροφορίες για το τι συμβαίνει στο εσωτερικό του ασθενούς. Καρδιά Το Jarvik 7 είναι το πιο προχωρημένο μοντέλο τεχνητής καρδιάς. Αν και δεν λειτουργεί αυτόνομα ακόμη, αφού οι βαλβίδες του συνδέονται με ένα απαραίτητο εξωκαρδιακό σύστημα, δεν έχουμε παρά να περιμένουμε τη βελτιωμένη έκδοση, όπου νέα μικροηλεκτρικά εξαρτήματα θα εγγυηθούν δισεκατομμύρια αλάνθαστους παλμούς. Μάτια Τεχνητά μάτια δεν έχουν ακόμη κατασκευασθεί. Ως σήμερα ο τεχνικός που θα πει «εγώ έφτιαξα μάτια» υπάρχει μόνο σε μια σκηνή της ταινίας

26 information technology

«Blade Runner». Η όραση είναι μια αρκετά πολύπλοκη και όχι ακόμη εντελώς εξηγήσιμη λειτουργία. Στο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς οι ερευνητές εξελίσσοντας την τεχνολογία της NASA έχουν δημιουργήσει ένα μόσχευμα που στέλνει ασύρματα εικόνες από ένα ζευγάρι γυαλιά με ενσωματωμένες κάμερες σε ηλεκτρόδια εμφυτευμένα στον αμφιβληστροειδή. Τα ηλεκτρόδια μετατρέπουν τις εικόνες σε ηλεκτρικά «χτυπήματα», τα οποία ενεργοποιούν τα εναπομείναντα ζωντανά κύτταρα του αμφιβληστροειδή. Ο εγκέφαλος μετατρέπει τα μηνύματα σε εικόνες, έστω και χαμηλής ανάλυσης. Αυτό το σύστημα όρασης κοστίζει 5.000 δολάρια και κυκλοφορεί στην αμερικανική αγορά. Κάτι τέτοιο δεν σημαίνει τεχνητό μάτι ίδιο με το φυσικό ούτε αποκατάσταση της όρασης, όμως μπορεί να φωτίσει τον κόσμο σε ανθρώπους με πολύ περιορισμένη όραση. Ένα είδος τεχνητής όρασης, α λα Ρόμποκοπ. Αυτή τη στιγμή στην αγορά μπορείτε να βρείτε «τεχνητούς φακούς», χρήσιμους σε ανθρώπους με πρόβλημα καταρράκτη, που καθαρίζουν τη θαμπάδα και επαναφέρουν σχεδόν 100% την κανονική όραση. Επίσης τα γυαλιά της Adaptive Eyecare μπορούν να προσαρμοσθούν από οποιονδήποτε και για οποιαδήποτε περίπτωση. Οι φακοί περιέχουν λάδι σιλικόνης, μπορούν να «φουσκώσουν» όσο χρειάζεται με μια μικρή τρόμπα και να προσαρμοσθούν στους βαθμούς μυωπίας. Πόδια Τα τεχνητά πόδια έχουν το πλεονέκτημα ότι ο κάτοχος τα αισθάνεται. Ειδικοί αισθητήρες πίεσης που υπάρχουν στη φτέρνα συλλαμβάνουν και μέσω ηλεκτρονίων μεταφέρουν τα ερεθίσματα στα σημεία ένωσής τους με το σώμα και από εκεί στον εγκέφαλο. Η επικοινωνία είναι αμφίδρομη και έτσι ο εγκέφαλος καθορίζει την κίνηση. Τα νέα τεχνητά πόδια είναι ικανά για κάθε κίνηση, ακόμη και σε έδαφος με σημαντική κλίση. Επειδή οι

ακριβείς διαστάσεις είναι πολύ δύσκολη υπόθεση και τα αποτελέσματα δεν είναι τα επιθυμητά, η εταιρεία MacModeler παίρνει σκαναρισμένες εικόνες ή φωτογραφίες με ακτίνες Χ από το σώμα για το οποίο προορίζεται το πόδι, τις επεξεργάζεται ειδικά σε κομπιούτερ και στη συνέχεια κόβει λεπτές πλαστικές φέτες, τις συμπιέζει και φτιάχνει σε ελάχιστο χρόνο ένα ακριβέστατο ομοίωμα του ποδιού. Το ίδιο και η τεχνητή φτέρνα που δίνει τη δυνατότητα στον κάτοχο να κάνει ό,τι θα έκανε και με τη φυσική του φτέρνα από ποδήλατο ως και σλάλομ. Αυτό οφείλεται σε ειδικά εξαρτήματα που αποθηκεύουν και απελευθερώνουν ενέργεια, όπως ακριβώς οι αληθινοί τένοντες.

Χέρια Σήμερα όταν λέμε Utah εννοούμε το πιο εξελιγμένο τεχνητό χέρι που είναι έτοιμο να προστεθεί σε ένα σώμα. Ο κάτοχός του το νιώθει σαν φυσικό μέλος του. Τη λειτουργία των νεύρων αντιγράφουν πειστικά ειδικά ευαίσθητα ηλεκτρόδια κατάλληλα για την απαραίτητη επικοινωνία των εγκεφαλικών κέντρων με τους μεταλλικούς «μυς», που λειτουργούν με ειδικές μπαταρίες. Αντίστοιχη τεχνητή κατασκευή υπάρχει και για την παλάμη. Τα εγκεφαλικά ερεθίσματα καταλήγουν σε έναν μικροεπεξεργαστή της παλάμης, ο οποίος θέτει σε λειτουργία ένα μικροσκοπικό μοτέρ που ανοιγοκλείνει την παλάμη.

Στήθος Οι μηχανικοί των ιστών εργάζονται στην ανάπτυξη νέου στήθους που δημιουργούν από τα κύτταρα της ίδιας της ενδιαφερομένης. Τα φυσικά μοσχεύματα θα αντικαταστήσουν εντελώς τη σιλικόνη και τα άλλα προσθετικά. Φωνή Οι επιστήμονες της Smith & Nephew κατασκεύασαν ένα τεχνητό μόσχευμα που επιτρέπει σε όσους έχασαν τη φωνή τους συνήθως από εγκεφαλικό, καρκίνο ή σοκ να ξαναμιλήσουν. Ο ασθενής έχει τη δυνατότητα της επιλογής του μοσχεύματος από προκατασκευασμένα δείγματα, τα οποία τοποθετεί στον χόνδρο του θυρεοειδούς του για να δοκιμάσει τη νέα του φωνή. Δέρμα Τεχνητό δέρμα με απαλή αφή, φυσική ανθεκτικότητα, αλλά και την ίδια ευαισθησία με το φυσικό στην έκθεσή του στον ήλιο. Ονομάζεται και «δέρμα Μασαχουσέτης», επειδή εκεί δημιουργήθηκε, στο εργαστήριο του δόκτορα Τζον Μπουρκ, το 1984. Αποτελείται από δύο στρώματα: το εσωτερικό, από επιλεγμένο δέρμα γουρουνιού και χόνδρο από αρθρώσεις καρχαρία, και το εξωτερικό, πιο ελαστικό και μαλακό, αποκλειστικά από σιλικόνη. Το κοχλιακό εµφύτευµα Clarion Ο ήχος λαµβάνεται από ένα μικρόφωνο, το οποίο ελέγχεται από ένα μικρο-υπολογιστή, και έτσι μεταδίδονται ηλεκτρικά σήµατα στο εµφύτευµα µέσω μετάδοσης µε ραδιοσυχνότητα. Μετά την αποκρυπτογράφηση του σήµατος, τα σύνθετα ηλεκτρόδια ενεργοποιούν κατ’ ευθείαν τα νευρικά κύτταρα που μεταδίδουν τις ηχητικές πληροφορίες στον εγκέφαλο.

information technology

27

NVDIA TESLA

Μ

Επιμέλεια Γιάννης Παπαδόπουλος Καθηγητής Πληροφορικής papadopoulosgiannis@gmail.com

28 information technology

έχρι πρόσφατα η παράλληλη επεξεργασία λάμβανε χώρα σε συστοιχίες από Servers καθώς και σε υπέρΥπολογιστές. Η τυπική αρχιτεκτονική των CPU (Central Processing Unit) υπερέχει στη διαχείριση πολλών διακριτών διεργασιών, αλλά δεν είναι ιδιαιτέρως αποδοτική στην επεξεργασία διεργασιών που μπορούν να διαχωριστούν σε πολλά μικρότερα στοιχεία και να αναλυθούν παράλληλα. Αυτό το πρόβλημα είναι ικανή να επιλύσει η αρχιτεκτονική των GPU’s (Graphical Processing Units). Η GPU λόγω του σχεδιασμού της, μπορεί να επιλύ-

σει τέτοια προβλήματα γρήγορα και με μικρό κόστος. Το GPU Computing κάνει τον υπέρ - υπολογισμό δυνατό και με τη χρήση ενός απλού υπολογιστή. Η υλοποίηση της NVIDIA με την ονομασία TESLA είναι η πρώτη dedicated GPGPU (General Purpose GPU). Με τον όρο General Purpose GPU ορίζουμε την τεχνική της χρήσης μιας GPU όχι μόνο αποκλειστικά για γραφικά όπως αρχικά σχεδιάστηκε, αλλά και για την εκτέλεση υπολογισμών σε εφαρμογές που παραδοσιακά διαχειρίζονται από τη CPU. Συγκεκριμένα, το μοντέλο του GPU Computing προϋποθέτει την ταυτό-

χρονη χρήση μιας CPU και μιας GPU. Ένα κομμάτι της εφαρμογής εκτελείται στη CPU, ενώ ένα άλλο κομμάτι της, στη GPU. Το κομμάτι που εκτελείται στη GPU αφορά το μέρος του προγράμματος που απαιτεί υπολογισμούς. Αυτός ο μηχανισμός οδηγεί στην ταχύτερη εκτέλεση της εφαρμογής εφόσον χρησιμοποιεί τη GPU για αύξηση της απόδοσης. Για να μπορέσει μια εφαρμογή να χρησιμοποιήσει αυτόν το μηχανισμό θα πρέπει να έχει σχεδιαστεί ώστε οι υπολογισμοί που περιέχονται στην εφαρμογή να στέλνονται στη GPU. Αντίστοιχα τα υπόλοιπα στοιχεία της εφαρμογής θα

πρέπει να παραμένουν στη CPU. Υπεύθυνος για το σωστό σχεδιασμό της εφαρμογής και την άρτια εκτέλεση της είναι αποκλειστικά ο προγραμματιστής, όπου θα πρέπει να κάνει διακριτό στο πρόγραμμά του ποια δεδομένα θα πηγαίνουν στη GPU. Το GPU Computing είναι δυνατό με τη χρήση της αρχιτεκτονικής CUDA, η οποία προσεγγίζεται στη συνέχεια του άρθρου. Η Nvidia προσφέρει μια οικογένεια υπολογιστικών προϊόντων (προϊόντων επεξεργασίας) που έχουν σχεδιαστεί για υψηλής απόδοσης επεξεργασία. Υποστηρίζουν ένα ευρύ φάσμα τεχνικών χαρακτηριστικών για να μας εξασφαλίσουν απόλυτη ακρίβεια καθώς και συμβατότητα με όλες τις νέες τεχνολογίες. Το πρώτο μοντέλο GPU με την ονομασία C870 κυκλοφόρησε με τη μορφή κάρτας GPU με διασύνδεση PCI Express. Επειδή αυτό δεν ήταν

αρκετό προσφέρθηκε και ένα dual GPU Deskside Supercomputer καθώς και ένα σύστημα με 4 GPU Tesla C870 για τοποθέτηση σε Rack. Αυτά αφορούσαν τη σειρά 8, ενώ όσον αφορά τη σειρά 10 βασίζεται στη GPU C1060. Τα συστήματα που προκύπτουν οδηγούν σε GPU Computing Servers με πολύ μεγαλύτερο αριθμό πυρήνων και μνήμης. Οι πρώτες κάρτες και προϊόντα της σειράς Nvidia Tesla 20 είναι η C2050, η C2070, καθώς και τα συστήματα S2050 και S2070. Αυτά τα συστήματα παρέχουν ισχύ από 2,1 έως 2,5 TFlops. Βέβαια η σειρά 20 με την κωδική ονομασία Fermi, θα αρχίσει να διατίθεται μαζικά στο ευρύ κοινό, το 2ο Τρίμηνο του 2010. Αξίζει να σημειωθεί ότι για να επιτευχθεί η μέγιστη αξιοποίηση αυτής της καινοτόμου τεχνολογίας απαραίτητη είναι η χρήση της CUDA αρχιτε-

κτονικής.

CUDA Η παράλληλη επεξεργασία σε πολυπύρηνους επεξεργαστές είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της βιομηχανίας ανάπτυξης λογισμικού. Ένα βασικό της πρόβλημα είναι η ύπαρξη πολλών και διαφορετικών λύσεων. Η Nvidia προτείνει την αρχιτεκτονική CUDA (Compute Unified Device Architecture). Η CUDA είναι μια πλατφόρμα λογισμικού για μαζική παράλληλη επεξεργασία στις GPU της εταιρείας. Η πρώτη γνωριμία με τη συγκεκριμένη αρχιτεκτονική πραγματοποιήθηκε το 2006 μετά από χρόνια έρευνας και ανάπτυξης. Οι πρώτες GPU που είχαν την αρχιτεκτονική CUDA ήταν η σειρά G8X. Σήμερα όλες οι GPU της Nvidia είναι τεχνολογίας CUDA. Καθημερινά αναπτύσσονται και νέες CUDA εφαρμογές που

information technolog

29

NVDIA TESLA αφορούν διάφορους τομείς όπως: o o o o o o o

Προσομοιώσεις Σεισμών ( Seismic Simulations) Αναγνώριση Προτύπων (Pattern Recognition) Επεξεργασία Σημάτων (Signal Processing) Ιατρική Απεικόνιση (Medical Imaging) Φυσική των Παιχνιδιών (Game Physics) Οικονομικά και Στατιστικά Μοντέλα (Finance and Statis tical Models) Υπολογιστική Βιολογία (C omputational Biology)

Υπάρχουν πολλά παραδείγματα διάφορων εφαρμογών, πολυμέσων, παρουσιάσεων, πηγαίου κώδικα καθώς και εργασιών στο Web site της Nvidia που αφορά την CUDA αρχιτε-

κτονική. Η CUDA είναι προσβάσιμη στους προγραμματιστές μέσω της γλώσσας Προγραμματισμού, C για CUDA. Στην ουσία είναι C με Nvidia επεκτάσεις. Τα εργαλεία ανάπτυξης CUDA αποτελούνται από τους τελευταίους CUDA drivers, το CUDA Toolkit και κάποια παραδείγματα με πηγαίο κώδικα ώστε να ξεκινήσει κάποιος τα πρώτα του βήματα. Το CUDA Toolkit περιέχει στοιχεία όπως Compiler, Libraries, Debugger, manual κτλ. Βέβαια υπάρχουν και λύσεις τρίτου κατασκευαστή για προγραμματισμό σε CUDA μέσω JAVA, PYTHON, FORTRAN και MATLAB. Όταν εκτελούνται προγράμματα που αναπτύχθηκαν με CUDA, η GPU λειτουργεί σαν συνεπεξεργαστής της CPU. H GPU επεξεργάζεται τις πληροφορίες ενώ η CPU οργανώνει την όλη διαδικασία. Τμήματα των εφαρμογών που εκτελούνται πολλές φορές αλλά με

διαφορετικά δεδομένα αποσπώνται από την κύρια εφαρμογή και εκτελούνται παράλληλα στη GPU. Εκτός από την αρχιτεκτονική CUDA που αφορά μόνο επεξεργαστές της Nvidia υπάρχει και η αρχιτεκτονική Stream της ΑΤΙ. Η τεχνολογία Stream αφορά μόνο τις GPU ATI. Επίσης υπάρχει το OpenCL που είναι το πρώτο ανοιχτό standard για επιτάχυνση εφαρμογών μέσω χρήσης και CPU και GPU, αλλά σκοπός του παρόντος άρθρου δεν είναι η ανάλυση των συγκεκριμένων τεχνολογιών. Για την Nvidia ο τομέας του υπερυπολογισμού είναι μια ευκαιρία να πουλήσει περισσότερα προϊόντα της καθώς και να εξασφαλίσει τη μελλοντική ανάγκη για ξεχωριστές GPU και CPU.

Στην παραπάνω εικόνα βλέπετε ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα εφαρμογής (plug in) που χρησιμοποιεί την αρχιτεκτονική CUDA για αύξηση της ταχύτητάς του rendering (τελική επεξεργασία γραφικών) μέσα στο Maya.

30 information technology

Αρχιτεκτονική GPU Computing με χρήση τετραπύρηνης CPU και GPU Tesla με 240 πυρήνες

Τύπος

Μοντέλο

GPU

Μνήμη

Μεγ. Μνήμης Πυρήνες

GPU Computing Server

S1070

4

GDDR3

16384 MB

960

Deskside Supercomputer

D870

2

GDDR3

3072 MB

256

GPU

C2070

1

GDDR5

6144 MB

512

Στον παραπάνω πίνακα απεικονίζονται μερικά βασικά μοντέλα Tesla και τα κυριότερα χαρακτηριστικά τους

information technology

31

32 information technology

NET NEWS

Επιμέλεια Καρανάσκος Απόστολος Καθηγητής Πληροφορικής karanaskos@gmail.com

Έσπασε η κρυπτογράφηση των κινητών τηλεφώνων

Τ

ο σύστημα κρυπτογράφησης που χρησιμοποιείται από το 80% των χρηστών κινητής τηλεφωνίας στον κόσμο, δεν είναι πλέον κρυφό και μάλιστα - με σχετικά απλό εξοπλισμό - συνομιλίες και μηνύματα μπορούν να παρακολουθηθούν. Αυτό υποστήριξε και απέδειξε ο 28χρονος γερμανός χάκερ και ειδικός της ψηφιακής κρυπτογράφησης Κάρστεν Νολ σε συνέδριο στο Βερολίνο. «Ξέρουμε τώρα ότι αυτό είναι πιθανό,» είπε ο Νολ που είναι και ένα από τα μέλη ενός προγράμματος ανοικτού-κώδικα που θέλει να αποδείξει ότι στο σύστημα GSM, τα τεχνικά πρότυπα που χρησιμοποιούνται από τις εταιρίες κινητής τηλεφωνίας, δεν μπορούν να διασφαλίσουν το απόρρητο των ιδιωτικών συνομιλιών. Η επίθεση «είναι πρακτική, και υπάρχουν πραγματικές αδυναμίες που οι άνθρωποι εκμεταλλεύονται.» Ο Νολ και οι συνεργάτες τους κατάφεραν, μετά από εργασία πέντε μηνών, να "σπάσουν" τον αλγόριθμο που χρησιμοποιείται για να

κρυπτογραφούνται οι επικοινωνίες στα κινητά τηλέφωνα.

H κρυπτογράφηση γίνεται με το σύστημα GSM και χρησιμοποιείται για να προστατεύονται οι επικοινωνίες πάνω από 4 δισεκατομμυρίων χρηστών κινητών τηλεφώνων σε όλο τον κόσμο. Ο κώδικας για να αποτρέπει την υποκλοπή των τηλεφωνημάτων αναγκάζει τις συσκευές κινητής τηλεφωνίας και τους σταθμούς βάσης να αλλάζουν γρήγορα τις ραδιοσυχνότητες που χρησιμοποιούν επιλέγοντας από ένα φάσμα 80 καναλιών. Μη γνωρίζοντας την ακριβή ακολουθία μεταπήδησης, οι πιθανοί υποκλοπείς μπορούν να υποκλέ ψουν μόνο μικρά τμήματα μιας συνομιλίας. Οι κρυπτογράφοι είπαν ότι έχουν «σπάσει» τον αλγόριθμο που καθορίζει την τυχαία μεταπήδηση των καναλιών και έχουν επινοήσει πρακτικά μέσα ώστε να μπορούν να υποκλέψουν, ολόκληρες κλήσεις χρησιμοποιώντας εξοπλισμό που κοστίζει περίπου $4.000. Το σύστημα χρησιμοποιεί λογι-

σμικό ανοιχτού-κώδικα και μέσω υπολογιστή κάνει τις αλλαγές συχνότητας ακριβώς στον ίδιο χρόνο, και στην ίδια ακολουθία, που χρησιμοποιούν το κινητό τηλέφωνο και ο σταθμός βάσης. Μια εκπρόσωπος της ένωσης GSM, που αντιπροσωπεύει 800 εταιρίες σε 219 χώρες, είπε ότι τα ανώτερα στελέχη δεν έχουν δει ακόμα την έρευνα. «Τα δίκτυα GSM χρησιμοποιούν τεχνολογίες κρυπτογράφησης για να καταστήσουν δύσκολο για τους εγκληματίες την λήψη και υποκλοπή των κλήσεων. Οι αναφορές για μια τεχνολογία που δίνει άμεση δυνατότητα υποκλοπής του GSM είναι συχνές.» φαίνεται να έγραψε η εκπρόσωπος σε ένα e-mail. Το «σπάσιμο» του κώδικα της μεταπήδησης των καναλιών έγινε εφικτό αφού η ομάδα ολοκλήρωσε τη σύνταξη ενός πίνακα που είναι γνωστός και ως rainbowtable που τους επιτρέπει να αποκρυπτογραφήσουν τις κλήσεις ενώ αυτές γίνονται! Ο πίνακας λειτουργεί επειδή

information technology

33

HACKING το GSM χρησιμοποιεί τον αλγόριθμο κρυπτογράφησης A5/1, που είναι ένας παλαιός αλγόριθμος 22 ετών, με γνωστές αδυναμίες. Ο πίνακας είναι ένας κατάλογος 2 terabyte γνωστών αποτελεσμάτων, δηλαδή περιέχει όλους τους δυνατούς συνδυασμούς του αλγόριθμου, που επιτρέπει στους κρυπτογράφους να εξαγάγουν το μοναδικό κλειδί που κρυπτογραφεί μια συγκεκριμένη συνομιλία - αναπτύχθηκε από εθελοντές σε όλη την υδρόγειο χρησιμοποιώντας τεράστια υπολογιστική ισχύ ενώ χρησιμοποιήθηκαν ακόμη και κονσόλες. Μερικές μέρες αργότερα από την ανακοίνωση του προγράμματος τον Αύγουστο, το GSMA (ο οργανισμός των εταιριών κινητής τηλεφωνίας) το θεώρησε ως «θεωρητική απειλή» που θα είχε λίγη πρακτική επίδραση στην ασφάλεια των τηλεφωνημάτων. Εκτός από τον ογκώδη πίνακα rainbow-table που απαιτείται, η GSMA αμφέβαλε για το αν οι ερευνητές είχαν τα μέσα να επεξεργαστούν τις τεράστιες ποσότητες ακατέργαστων δεδομένων από τα ραδιο-σημάτα που θα λάμβαναν. «Αρχικά, δεν θεωρήσαμε την μεταπήδηση-καναλιών ως σημαντική ιδιότητα ασφαλείας,» αναφέρει ο Nohl. «Εάν η δικαιολογία της ένωσης GSM για τη χρήση κακής κρυπτογράφησης είναι ότι υπάρχει μια άλλη ιδιότητα ασφαλείας στην οποία μπορούν να στηριχτούν πολύ περισσότερο, φυσικά θα τη σπάσουμε και αυτή.» Μια απλή επίθεση μπορεί να επιτευχθεί με έναν Η/Υ που διαθέτει μια κάρτα γραφικών μέσων επιδόσεων, μεγάλο

34 information technology

σκληρό δίσκο, δύο δέκτες USRP2 και το λογισμικό μεταπήδησης-καναλιών. Υπό κανονικές συνθήκες, θα χρειαστούν μερικά λεπτά συνομιλίας ώσπου οι υποκλοπείς να έχουν μαζέψει αρκετά δεδομένα ώστε να μπορούν να σπάσουν την κρυπτογράφηση. Επειδή οι κλήσεις καταγράφονται και αναπαράγονται αργότερα, αυτό κάνει εφικτή την υποκλοπή ολόκληρου του περιεχόμενου μιας συνομιλίας.

Ποιο εξελιγμένες επιθέσεις που θα χρησιμοποιούν ένα δίκτυο υπολογιστών ή προγραμματίσημων συσκευών, θα είναι σε θέση να αποκρυπτογραφήσουν τις κλήσεις σχεδόν στιγμιαία, λέει ο Nohl Για να συλλάβει κάποιος και τις δύο άκρες μιας συνομιλίας, ένας επιτιθέμενος θα έπρεπε να τοποθετήσει τον ένα ραδιο-δέκτη σε κοντινή απόσταση από το πρόσωπο που κάνει την κλήση, ενώ ο δεύτερος δέκτης θα χρησιμοποιούταν για να συλλάβει τις μεταδόσεις που προέρχονται από το σταθμό βάσης της εταιρίας προς τον χρήστη. Αυτός ο τρόπος απαιτεί μια αρκετά μεγάλη προσπάθεια επειδή οι επιτιθέμενοι θα πρέπει να στοχεύσουν σε ένα συγκεκριμένο άτομο. Αλλά σε πολλές περιπτώσεις - όπως οι τηλεφωνικές επιλογές που χρησιμοποιούνται από τις τράπεζες και τις επιχειρήσεις αερογραμμών -

είναι ικανοποιητικό για έναν επιτιθέμενο να υποκλέψει μόνο την εισερχόμενη (downlink) σύνδεση, είπε ο David Burgess, ένας μηχανικός επεξεργασίας σήματος που βοήθησε να προσδιοριστούν οι αδυναμίες που χρησιμοποιήθηκαν για να σπάσουν A5/1. «Ακόμα κι αν βλέπω μόνο την εισερχόμενη (downlink) σύνδεση, αυτή είναι ακόμα πολύ χρήσιμη,» είπε. «Ο σταθμός βάσης επαληθεύει κάθε πάτημα των κουμπιών.» Μετά την αναγνώριση των αδυναμιών του A5/1 από το ευρύ κοινό, οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας επινόησαν τον A5/3, ένας αλγόριθμος που απαιτεί 1018 περισσότερες μαθηματικές πράξεις για να σπάσει. Παρά τις εκτιμήσεις ότι περίπου 40 τοις εκατό των κινητών τηλεφώνων είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει τον νέο αλγόριθμο, αυτός δεν έχει υιοθετηθεί ακόμα, λέει ο Nohl, λόγω του κόστους της αναβάθμισης και του φόβου ότι τα παλαιότερα κινητά τηλέφωνα θα πάψουν να λειτουργούν. «Ο A5/3 είναι ένας καλύτερος αλγόριθμος κρυπτογράφησης και έχει υπάρξει μια πρόταση, εδώ και αρκετό καιρό, ώστε να γίνει αυτός ο προτιμημένος αλγόριθμος στο δίκτυο GSM,» είπε. «Αλλά κανένας φορέας κινητής τηλεφωνίας, με μια μοναδική εξαίρεση που γνωρίζω, δεν έχει αρχίσει να χρησιμοποιεί τον A5/3 μέχρι τώρα.» Η GSMA έχει πει ότι προγραμματίζει τη μετάβαση στη νέα τεχνολογία, αλλά δεν έχει εμφανίσει ακόμη κάποιο χρονοδιάγραμμα.

NET NEWS

Στα 34GB η Μέση Ατομική Ημερήσια Διακίνηση Δεδομένων στις ΗΠΑ

Ν

έα έρευνα του Πανεπιστημίου της California αναδεικνύει το γεγονός πως καθημερινά οι χρήστες του Internet στην Αμερική διακινούν πάνω από 34GB δεδομένων. Ο κύριος όγκος της πληροφορίας αφορά IPTV, ανταλλαγή δεδομένων για online gaming υπηρεσίες και για «κατέβασμα» ή streaming ταινιών.

Όλες οι υπόλοιπες πηγές άντλησης πόρων μαζί δεν πλησιάζουν ούτε το 1% και είναι εμφανές από τα παραπάνω ότι η ψηφιακή διασκέδαση έχει αρχίσει να κατακτά για τα καλά την αγορά των ΗΠΑ. Η έρευνα δείχνει ακόμη ότι αρκετά μεγάλο μέρος του κοινού ξοδεύει ώρα για να διαβάσει ειδησεογραφία μέσω του διαδι-

κτύου, την ώρα που το 2008 μόλις το 5% των χρηστών του Internet δήλωσε πως έκανε κάτι παρόμοιο. Γυρίζοντας, τέλος, στο παρελθόν, αξίζει να δούμε ότι μόλις το 40% είχε πρόσβαση στο Internet, την ώρα που το ποσοστό σήμερα έχει ανέβει πάνω από το 70%.

Τέταρτης Γενιάς Δίκτυο Κινητής στην Σκανδιναβία

Ο

ι χρήστες κινητών τηλεφώνων σε Σουηδία και Σκανδιναβία θα είναι οι πρώτοι που θα απολαύσουν τις υπηρεσίες τηλεφωνικού δικτύου τέταρτης γενιάς χάρη στην TeliaSonera. Ο εν λόγω πάροχος ολοκλήρωσε τις εργασίες στην εγκατάσταση δικτύου τέταρτης γενιάς (4G) στο Όσλο και τη Στοκχόλμη και ανακοίνωσε πως οι καταναλωτές θα μπορέσουν να το χρησιμοποιήσουν στις αρχές

του 2010. Μέχρι στιγμής καμία συσκευή δεν μπορεί να συνδεθεί σε αυτά τα δίκτυα (οι πρώτες θα κυκλοφορήσουν στα μέσα της επόμενης χρονιάς) και αυτά θα αξιοποιηθούν μόνο μέσω ενός ειδικού USB dongle για χρήση με laptop. Τα δίκτυα της τέταρτης γενιάς είναι βασισμένα στην τεχνολογία Long Term Evolution (LTE) και η ταχύτητα κατεβάσματος μπορεί να

φτάσει τα 100 megabits το δευτερόλεπτο (περίπου δέκα φορές μεγαλύτερη από την αντίστοιχη στα σημερινά 3G δίκτυα). Η νέα αυτή τεχνολογία θα αξιοποιηθεί και από τα υπάρχοντα 3G δίκτυα και οι περισσότεροι πάροχοι έχουν δεσμευτεί να προχωρήσουν σε αναβαθμίσεις.

Η C o n t i n e n t a l Airlines Ετοιμάζεται να Π ρ ο σ φ έ ρ ε ι W i - F i σ τα Α ε ρ ο σ κά φ η τ η ς

Η

Continental Airlines θα είναι μία ακόμη εταιρία που θα προσφέρει in-flight internet υπηρεσία από τα μέσα του καλοκαιριού του 2010 στα 21 Boeing 757-300 αεροσκάφη της. Όπως έχει ανακοινωθεί και από άλλες αεροπορικές εταιρίες που θα χρησιμοποιήσουν την υπηρεσία Gogo,

οι επιβάτες θα μπορούν να μπαίνουν ασύρματα στο Internet χρησιμοποιώντας τις αντίστοιχες συσκευές που έχουν στην κατοχή τους, αφού το αεροπλάνο ξεπεράσει σε ύψος τα 10.000 πόδια. Η τιμή της υπηρεσίας ξεκινάει από τα 4.95 δολάρια και θα αυξάνεται ανάλογα με τη διάρκεια της πτή-

σης. Όπως λοιπόν είναι αντιληπτό, από το 2010 και έπειτα, η διάρκεια των πτήσεων θα σταματήσει να μας φαίνεται τόσο μεγάλη, αφού θα μπορούμε να απολαμβάνουμε πρόσβαση στα mail και τις υπόλοιπες online υπηρεσίες που χρησιμοποιούμε.

information technology

35

Ελληνικός Πολιτισμός και Επιστήμη Επιμέλεια Λάζαρος Δεληγιαννίδης Καθηγητής Πληροφορικής lazarus@delta.edu.gr

36 information technology

Κωνσταντίνος Καβάφης 1863 - 1933

Ο Κωνσταντίνος Καβάφης θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές της σύγχρονης εποχής Το έργο του

Ο

Κωνσταντίνος Καβάφης, άρχισε να δημοσιεύει ποιήματα από το 1886. Σήμερα η ποίησή του όχι μόνο έχει επικρατήσει στην Ελλάδα, αλλά και κατέλαβε μία εξέχουσα θέση στην όλη ευρωπαϊκή ποίηση, ύστερα από τις μεταφράσεις των ποιημάτων του αρχικά στα γαλλικά, αγγλικά, γερμανικά και κατόπιν σε πολλές άλλες γλώσσες. Από καιρό έχει φιλοτεχνηθεί προτομή του Καβάφη, με την προοπτική να στηθεί στην Αλεξάνδρεια, χωρίς ακόμα η ιδέα να πραγματοποιηθεί. Το σώμα των Καβαφικών ποιημάτων περιλαμβάνει: Τα 154 ποιήματα

που αναγνώρισε ο ίδιος (τα λεγόμενα "Αναγνωρισμένα"), τα 37 "Αποκηρυγμένα" ποιήματά του, τα περισσότερα νεανικά, σε ρομαντική καθαρεύουσα, τα οποία αργότερα αποκήρυξε, τα "Κρυμμένα", δηλαδή 75 ποιήματα που βρέθηκαν τελειωμένα στα χαρτιά του, καθώς και τα 30 "Ατελή", που βρέθηκαν στα χαρτιά του χωρίς να έχουν πάρει την οριστική τους μορφή. Τύπωσε ο ίδιος το 1904 μια μικρή συλλογή με τον τίτλο Ποιήματα, στην οποία περιέλαβε τα ποιήματα: Φωνές, Επιθυμίες, Κεριά, Ένας γέρος, Δέησης, Οι ψυχές των γερόντων, Το πρώτο σκαλί, Διακοπή,

Θερμοπύλες, Τα παράθυρα, Περιμένοντας τους βαρβάρους, Απιστία και Τα άλογα του Αχιλλέως. Η συλλογή, σε 100-200 αντίτυπα, κυκλοφόρησε ιδιωτικά. Το 1910 τύπωσε πάλι τη συλλογή του, προσθέτοντας αλλά επτά ποιήματα:: Τρώες, Μονοτονία, Η κηδεία του Σαρπηδόνος, Η συνοδεία του Διονύσου, Ο Βασιλεύς Δημήτριος, Τα βήματα και Ούτος εκείνος. Και αυτή η συλλογή διακινήθηκε από τον ίδιο σε άτομα που εκτιμούσε. Το 1935 κυκλοφόρησε στην Αθήνα, με επιμέλεια της Ρίκας Σεγκοπούλου, η πρώτη πλήρης έκδοση των (154)

information technology

37

Κωνσταντίνος Καβάφης Θερμοπύλες Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες. Ποτέ από το χρέος μη κινούντες· δίκαιοι κ’ ίσιοι σ’ όλες των τες πράξεις, αλλά με λύπη κιόλας κ’ ευσπλαχνία· γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν είναι πτωχοί, πάλ’ εις μικρόν γενναίοι, πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε· πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες, πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους. Και περισσότερη τιμή τούς πρέπει όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν) πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος, κ’ οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε. Καβάφης Ποιημάτων του, που εξαντλήθηκε αμέσως. Δύο ακόμη ανατυπώσεις έγιναν μετά το 1948. Ο ποιητής επεξεργάζονταν επίμονα κάθε στίχο, κάποτε για χρόνια ολόκληρα, προτού τον δώσει στην δημοσιότητα. Σε αρκετές από τις εκδόσεις του υπάρχουν διορθώσεις από το χέρι του και συχνά όταν επεξεργαζόταν ξανά τα ποιήματά του τα τύπωνε διορθωμένα. Οι θεματικοί κύκλοι της καβαφικής ποίησης Ο ίδιος είχε κατατάξει τα ποιήματά του σε τρεις κατηγορίες: τα ιστορικά, τα φιλοσοφικά και τα ηδονικά ή αισθησιακά.

• Τα ιστορικά ποιήματα εμπνέονται κυρίως από την ελληνιστική περίοδο, και στα περισσότερα έχει εξέχουσα θέση η Αλεξάνδρεια. Αρκετά άλλα προέρχονται από την ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα και το βυζάντιο, χωρίς να λείπουν και ποιήματα με μυθολογικές αναφορές (πχ Τρώες). Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι ο

38 information technology

Καβάφης δεν εμπνέεται καθόλου από το πρόσφατο ιστορικό παρελθόν, δηλαδή την επανάσταση του ΄21, αλλά ούτε και από την κλασική αρχαιότητα. Οι περίοδοι που επιλέγει είναι περίοδοι παρακμής ή μεγάλων αλλαγών και οι περισσότεροι ήρωές του είναι "ηττημένοι".

• Στα αισθησιακά ποιήματα, που είναι και τα πιο λυρικά, κυριαρχεί η ανάμνηση και η αναπόληση. Αυτό που προκαλεί τα συναισθήματα δεν είναι το παρόν, αλλά το παρελθόν, και πολύ συχνά ο οραματισμός • Τα φιλοσοφικά ποιήματα ονομάζονται από άλλους "διδακτικά". Ο Ε.Π.Παπανούτσος τα διαίρεσε στις εξής ομάδες: ποιήματα με "συμβουλές προς ομοτέχνους", δηλαδή ποιήματα για την ποιήση, και ποιήματα που πραγματεύονται άλλα θέματα, όπως το θέμα των Τειχών, την έννοια του χρέους (Θερμοπύλες), της ανθρώπινης αξιοπρέπειας (Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον), της μοίρας κ.α. Διαχωρίζοντας το ποιητικό του έργο σε φιλοσοφικό, ιστορικό και ηδονικό, στα ποιήματά του αποτυπώνονται το ερωτικό στοιχείο, η φιλοσοφική του σκέψη και η ιστορική του γνώση. Οι ήρωές του είναι γνωστά ιστορικά πρόσωπα ή γεννήματα της φαντασίας του και ο ποιητής αφηγείται στους χαρακτήρες που πλάθει ανθρώπινες συμπεριφορές σημαδεμένες από το πρόσκαιρο της επιτυχίας και τη μοίρα που εξουδετερώνει την ανθρώπινη θέληση. Η Μορφή Η γλώσσα και η στιχουργική μορφή των ποιημάτων του Καβάφη ήταν ιδιόρρυθμες και πρωτοποριακές για την εποχή του. Τα βασικά χαρακτηριστικά τους είναι: • ιδιότυπη γλώσσα, μείγμα καθαρεύουσας και δημοτικής, με ιδιωματικά στοιχεία της Κωνσταντινούπολης • εξαιρετικά λιτός λόγος, με ελάχιστα επίθετα (όσα υπάρχουν έχουν πάντα ιδιαίτερη σημασία, δεν είναι ποτέ συμβατικά, κοσμητικά επίθετα)

• ουδέτερη γλώσσα, σχεδόν πεζολογική, μακριά από τις ποιητικές συμβάσεις της εποχής. Η γλώσσα δεν αποκαλύπτει τα συναισθήματα • εξαιρετικά σύντομα ποιήματα • ιαμβικός ρυθμός αλλά τόσο επεξεργασμένος που συχνά είναι δύσκολο να διακριθεί • σχεδόν ολοκληρωτική απουσία ομοιοκαταληξίας • ιδιαίτερη σημασία στα σημεία στίξης: παίζουν ρόλο για το νόημα (πχ ειρωνεία) ή λειτουργούν ως οδηγίες απαγγελίας (πχ χαμήλωμα του τόνου της φωνής στις παρενθέσεις). Τα πιο χαρακτηριστικά από τα ποιήματά του είναι: Τα τείχη, Τα παράθυρα, Τρώες, Κεριά, Περιμένοντας τους βαρβάρους, Ιθάκη, Θερμοπύλες, Φωνές, Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον και Η σατραπεία. Ο ποιητής Ο Καβάφης, όπως κάθε ποιητής, λειτουργεί κυρίως μέσω των συμβόλων. Η τέχνη του είναι η συγκέντρωση αρχετύπων, που δίνουν ένα φευγαλέο υπαινικτικό νόημα στο λόγο του. Αντλεί μνήμες από το παρελθόν, από τη συλλογική ψυχή της φυλής και τις αποθέτει στο παρόν, ενίοτε ως προειδοποίηση για τα μελλούμενα. Η συμβολιστική του τάση είναι έντονη και συνδυάζεται με λόγο λιτό αλλά διαχρονικά επίκαιρο. Η ειρωνική διάθεση, αυτό που αποκλήθηκε «καβαφική ειρωνεία», συνδυάζεται με την τραγικότητα της πραγματικότητας, για να καταστεί κοινωνικά διδακτική και οι ηδονιστικοί του προσανατολισμοί ανακατεύονται με κοινωνικές επισημάνσεις. Αναμφίβολα δεν είναι εύκολο να οριοθετήσει κανείς ξεκάθαρα σε θεματικούς κύκλους την ποιητική του Καβάφη. Η ιστορία ανακατεύεται με τις αισθήσεις και το στοχασμό σε μια ενιαία οντότητα, αυτήν πιθανώς που ο ίδιος ο Καβάφης προσδιορίζει ως «ενιαίο καβαφικό κύκλο».

Ιθάκη Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη, να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος, γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις. Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας, τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι, τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις, αν μεν' η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει. Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας, τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις, αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου, αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου. Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος. Πολλά τα καλοκαιρινά πρωϊά να είναι που με τι ευχαρίστησι, με τι χαρά θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους, να σταματήσεις σ' εμπορεία Φοινικικά, και τες καλές πραγμάτειες ν' αποκτήσεις, σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ' έβενους, και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής, όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά, σε πόλεις Αιγυπτιακές πολλές να πας, να μάθεις και να μάθεις απ' τους σπουδασμένους. Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη. Το φθάσιμον εκεί ειν' ο προορισμός σου. Αλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου. Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει και γέρος πια ν' αράξεις στο νησί, πλούσιος με όσα κέρδισες στο δρόμο, μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη. Η Ιθάκη σ'έδωσε τ' ωραίο ταξείδι. Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο. Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια. Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δε σε γέλασε. Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα, ήδη θα το κατάλαβες οι Ιθάκες τι σημαίνουν. Καβάφης

information technology

39

t a lic

s n io

e l i b p o p M b A ε!!! e είτ θ W γειω ο π Α

Επιμέλεια Βασίλης Κανονίδης Φοιτητής του Τομέα Πληροφορικής και Πολυμέσων basilis@creativeg.gr

40 information technology

Mobile Web Applications

Ένα εξαιρετικό παράδειγμα, mobile application, είναι το iFrappe, της εταιρίας GREATAPPS. Η συγκεκριμένη εταιρία έχει δημιουργηθεί από Έλληνες φοιτητές πληροφορικής. Η εφαρμογή αυτό που κάνει είναι να «χτυπάει» καφέ!

Τ

ο web mobile design και development δεν είχαν μεγάλη ανάπτυξη με την τεχνολογία WAP. Αν και υπήρχαν αρκετές προσπάθειες για να αρχίσει ο χρήστης να χρησιμοποιεί το κινητό του τηλέφωνο και για κάτι παραπάνω, πέρα από απλές κλήσεις, μηνύματα και games. Εξαρχής φάνηκε πως οι χρήστες δεν ήταν διατεθειμένοι να μπουν στον πειρασμό των υψηλών χρεώσεων για πρόσθετες υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας. Αν και εταιρίες όπως η Vodafone και η Cosmote, πλασάρανε διαφορετικά συστήματα ενσωματωμένα με το κινητό τους τηλέφωνο, όπως το Cosmote iView και το iPlus οι χρήστες δεν φάνηκαν θετικοί. iMania με το iPhone Τα στατιστικά στοιχεία που παίρναμε για τους browsers και τις συσκευές αρχίζουν να αλλάζουν. Όσο το

iphone αγοράζεται σαν τρελό οι χρήστες το χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο για να μπαίνουν στο Web, χρησιμοποιώντας τον ενσωματωμένο browser. Οι δυνατότητες βέβαια είναι διαφορετικές. Ο Safari του iPhone έχει την δυνατότητα να κάνει σωστά rendering (απεικόνηση) την HTML, μπορεί να διαβάσει Javascript και δίνει την δυνατότητες zoom-in zoom – out, που οι χρήστες λάτρεψαν. Παράλληλα κάνει εμφάνιση στην αγορά η HTC με κινητά τηλέφωνα τα οποία τρέχανε σε Windows Mobile και Android όπου και αυτά τα λειτουργικά είχαν ενσωματωμένους Browsers. Με την χρήση πλέον του WiFi και χωρίς έξτρα χρεώσεις από τις εταιρίες κινητής τηλεφωνίας, με άπειρα έξτρα Applications να κάνουν τη ζωή των χρηστών παράδεισο, δεν πήρε και πολύ να αρχίσουν οι συσκευές αυτές να πουλάνε σαν τρελές.

Programming από το μέλλον Νέοι προγραμματιστές με μεράκι και αγάπη προς το χρήμα και βλέποντας το μέλλον, άρχισαν να προγραμματίζουν σε Ojective C, Java, Python και .NET Compact Framework όπου το καθένα λειτουργούσε και σε κάποιο από τα διαθέσιμα λειτουργικά συστήματα που χρησιμοποιούσαν οι Touch συσκευές. Τα app stores γεμίσανε από Applications, δωρεάν αλλά και υπό πληρωμή. Ένα εξαιρετικό παράδειγμα, mobile application είναι το iFrappe της εταιρίας GREATAPPS. Η συγκεκριμένη εταιρία έχει δημιουργηθεί από Έλληνες φοιτητές πληροφορικής. Η εφαρμογή αυτό που κάνει είναι να «χτυπάει» καφέ. Στην ερώτηση, που κάνουμε συνήθως για κάποιο νέο τεχνολογικό προϊόν, «καφέ κάνει;», η απάντηση είναι: «Φυσικά!… Τι είδους φραπέ επιθυμείτε;».

information technology

41

Η εφαρμογή iFrappe είναι μια ευφυέστατη και πολύ διασκεδαστική εφαρμογή για τηλέφωνα iPhone. Αρχικά επιλέγεις το είδος φραπέ που επιθυμείς, σκέτο, με ζάχαρη (ποσότητα που επιθυμούμε) και εάν θέλουμε γάλα ή όχι! Βλέπουμε live τα υλικά να γεμίζουν την οθόνη μας και στο τέλος να προστίθεται και ο πάγος. Στην συνέχεια κουνάς το κινητό πάνω-κάτω. Έτσι, δημιουργείτε ο καφές στην οθόνη του κινητού. Τέλος ρουφάς τον φραπέ σου από μία γωνία του κινητού όπου βρίσκεται ένα μικρό ηχείο, στην αριστερή πλευρά του τηλεφώνου! Ο καφές πραγματικά ρέει προς την διεύθυνση που ρουφάμε. Αναλόγως με την ένταση που ρουφάμε, κινείτε και ο καφές!

Στο web 2.0, οι χρήστες εκπαιδεύτηκαν να έχουν αλληλεπίδραση. Έπρεπε κάπως να περάσει αυτό και στις συσκευές.

είναι Social friends, στο ίδιο μέρος.

Εδώ μπαίνουν τα Social

Ξέρουν γιατί τα προγράμματα τους είχαν δοκιμαστεί, πριν βγουν στην αγορά αυτές οι συσκευές. Παραδείγματα είναι τα Facebook Applications, τα οποία δίνανε στοιχεία για κάθε χρήστη, μέσα από διάφορα Quiz, επεξεργασία εικόνων και άλλα ενδιαφέροντα apps. Το ίδιο και το Twitter. Πολλά apps βασισμένα στο Twitter API βγήκαν με σκοπό να συνδέσουν τις συνήθειες των χρηστών.

Τα Social Media είχαν μπει πλέον στην ζωή μας για τα καλά. Ένα επιτυχημένο Business Model λοιπόν θα έπρεπε να βρει τρόπο να τα χρησιμοποιήσει. Δεν ήταν δύσκολο να βρεθεί. Οι συσκευές αυτές κάνανε χρήση του 3G. Έτσι οι προγραμματιστές αποφασίσανε να χρησιμοποιήσουν το «geolocation», την υπηρεσία δηλαδή εύρεσης θέσης των χρηστών. Με αυτό τον τρόπο θα μπορούσε να υπάρχει μια αλληλοεπίδραση μεταξύ των χρηστών. Τέτοιο παράδειγμα είναι το FourSquare, μια εφαρμογή η οποία καταγράφει την τοποθεσία του χρήστη και την περνάει στο Twitter. Με αυτό τον τρόπο μπορούν να βρεθούν δύο χρήστες, που

42 information technology

Οι Web Developers ξέρουν

Web Apps για iManiacs Όπως έχουμε είδη αναφέρει, τα iPhone apps τρέχανε σαν τοπικές συσκευές. Αυτό όμως δεν ήταν αρκετό. Έτσι αναπτύχθηκαν αρκετά Online applications, τα οποία τρέ-

Mobile Web Applications

χανε είτε σε mobile browser είτε σε Normal Mode. Μάλιστα με ειδικά web tags, μπορούμε να εντοπίσουμε εάν ο χρήστης επισκέπτεται την σελίδα μας μέσο κάποιας συσκευής και να του παρουσιάσουμε το περιεχόμενο, σε ένα διαφορετικό UI, σχεδιασμένο ειδικά για τέτοιες συσκευές. Τεχνολογίες Αιχμής Οι τεχνολογίες που αναφέραμε προηγουμένως για την ανάπτυξη εφαρμογών σε κινητά τηλέφωνα είναι στην αιχμή τους. Πολλές εταιρίες ζητάνε προγραμματιστές ή εξωτερικούς συνεργάτες για να αναπτύξουν νέες εφαρμογές. Παρόλα αυτά, υπάρχουν και αρκετά, Web Design και Development studios τα οποία χρησιμοποιούν τις είδη υπάρχουσες γνώσεις τους, για να εξελίξουν τις υπηρεσίες τους. Βλέπετε τα συγκεκριμένα Applications τρέχουν σε όλα τα κινητά τηλέφωνα, χωρίς να χρειάζεται διαφορετικός προγραμματισμός για κάθε συσκευή! Ο ανταγωνισμός

είναι μεγάλος και εδώ θα μετρήσει κατά πόσο μια υπηρεσία είναι σε θέση να αναπτυχθεί (development) και να διευρυνθεί (scaling) ποίο εύκολα. Μάλιστα τώρα που η Adobe ετοιμάζει με το CS5 την είσοδο των Flash Applications μέσω packaging από το Flash, τα πράγματα θα αλλάξουνε πολύ. Μέχρι τώρα το flash δεν υποστηρίζεται από το iPhone browser. Επίλογος Τα πράγματα αλλάζουν βέβαια συνέχεια και αυτό στηρίζεται πάντα στις εταιρίες που βρίσκονται από πίσω. Η Microsoft στηρίζει με τον καλύτερο τρόπο το Windows Mobile Programming, η Vodafone βγάζει ειδικά Widgets για το Vodafone 360, η Apple ετοιμάζει την Version 4 του iPhone OS και η Google πέφτει δυναμικά στον αγώνα με το Google Nexus.

information technology

43

B RAIN GAMES Sudoku

Επιμέλεια Λάζαρος Δεληγιαννίδης Καθηγητής Πληροφορικής lazarus@delta.edu.gr

Συμπληρώστε όλα τα άδεια τετράγωνα με τέτοιο τρόπο ώστε κάθε γραμμή, στήλη και 3Χ3 τετράγωνο να περιέχει μόνο μια φορά τους αριθμούς 1 έως 9.

Medium

Hard

Sudoku X Ισχύουν οι ίδιοι κανόνες του απλού Sudoku, αλλά επιπρόσθετα θα πρέπει και οι δύο διαγώνιοι (με άσπρο χρώμα) να περιέχουν μόνο μια φορά τους αριθμούς 1 έως 9.

Medium

44 information technology

Hard

Brain Games

Kakuro

Συμπληρώστε όλα τα άδεια τετράγωνα με τους αριθμούς 1 έως 9 έτσι ώστε να έχουν άθροισμα τον αριθμό που δίνεται. Δεν επιτρέπονται διπλές τιμές σε οποιοδήποτε οριζόντιο και κατακόρυφο συνδυασμό.

Medium

Hard

Killer Sudoku Ένας συνδυασμός Sudoku και Kakuro. Ισχύουν οι κανόνες του Sudoku, μόνο που οι αριθμοί που περιέχονται στα κελιά (περιοχές που επισημαίνονται με παύλες) θα πρέπει να δίνουν άθροισμα ίσο με τον αριθμό που δίνεται στο πάνω αριστερό μέρος του κελιού.

Hard Medium

information technology

45

B RAIN GAMES

Λύσεις Πιλοτικού Τεύχους

Sudoku Συμπληρώστε όλα τα άδεια τετράγωνα με τέτοιο τρόπο ώστε κάθε γραμμή, στήλη και 3Χ3 τετράγωνο να περιέχει μόνο μια φορά τους αριθμούς 1 έως 9.

Medium

Hard

Sudoku X Ισχύουν οι ίδιοι κανόνες του απλού Sudoku, αλλά επιπρόσθετα θα πρέπει και οι δύο διαγώνιοι (με άσπρο χρώμα) να περιέχουν μόνο μια φορά τους αριθμούς 1 έως 9.

Medium

46 information technology

Hard

Brain Games

Kakuro

Συμπληρώστε όλα τα άδεια τετράγωνα με τους αριθμούς 1 έως 9 έτσι ώστε να έχουν άθροισμα τον αριθμό που δίνεται. Δεν επιτρέπονται διπλές τιμές σε οποιοδήποτε οριζόντιο και κατακόρυφο συνδυασμό.

Medium

Hard

Killer Sudoku Ένας συνδυασμός Sudoku και Kakuro. Ισχύουν οι κανόνες του Sudoku, μόνο που οι αριθμοί που περιέχονται στα κελιά (περιοχές που επισημαίνονται με παύλες) θα πρέπει να δίνουν άθροισμα ίσο με τον αριθμό που δίνεται στο πάνω αριστερό μέρος του κελιού.

Hard Medium

information technology

47

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010

Ι.Ε.Κ. ΔΕΛΤΑ www.delta-iek.gr | www.iekdeltajobs.gr | www.it-studies.gr

48 information technology