PROGRAMMA
Cappellen 14-18 OKTOBER 2014 - FEBRUARI 2015
uit Bezette Stad, Paul van Ostaijen, 1921
VOORWOORD Dit jaar is het honderd jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog begon. Gedurende vier jaar zouden de oorlogsomstandigheden hun invloed hebben op het dagelijkse leven. Opdat we nooit zouden vergeten wat er toen gebeurd is, ondersteunt de gemeente Kapellen dan ook graag initiatieven die één of meerdere aspecten van die oorlogsjaren in de kijker plaatsen. Bent u geïnteresseerd in de manier waarop de oorlog ook het leven in Kapellen beïnvloedde? Wil u actief of recreatief de oorlogsrelicten in onze gemeente ontdekken? Of bent u op zoek naar achtergrondinformatie? U vindt het allemaal terug in deze brochure. Laat u verrassen door de loopgraven en bunkers van de zgn. Antwerp-Turnhoutstellung. Geniet al fietsend van de spoorwegverbinding tussen het Fort van Kapellen en het Kamp van Brasschaat. Kom alles te weten over de Doodendraad en de draagwijdte ervan op het dagelijkse reilen en zeilen in onze gemeente.
U zal in ieder geval merken dat in Kapellen nog vele herinneringen bewaard zijn aan de Eerste Wereldoorlog. Dat naast het front in de Westhoek ook hier vlak bij de Nederlandse grens de oorlog zicht- en tastbaar was, tot vandaag. Dat dagelijkse leven in een bezet gebied bleef voorheen wat onderbelicht, maar krijgt nu de aandacht die het verdient. Op een ogenblik dat vandaag elders in de wereld oorlog en bezetting jammer genoeg actueel blijven, moet het ons meer dan ooit een spiegel voorhouden van de waarde van onze vrijheid en onafhankelijkheid. Waarden waarvoor honderd jaar geleden velen hebben gestreden, ontberingen hebben geleden of zelfs hun leven hebben gegeven… Dirk Van Mechelen burgemeester
WEBSITE Alle Kapelse activiteiten rond 100 jaar Groote Oorlog vind je ook terug op de website www.cappellen14-18.be. Daar kan je deze brochure ook inkijken, doorbladeren en downloaden. 3
EXPO
Cappellen in den Grooten Oorlog 4 oktober-22 november 2014 zaterdag en zondag, 12.00-17.30 uur of op afspraak EXPOG, ’t Oud-Gemeentehuis, Antwerpsesteenweg 2 gratis Heemkring Hoghescote organiseert van 4 oktober tot en met 22 november 2014 een representatieve tentoonstelling in ’t Oud-Gemeentehuis. Cappellen in den Grooten Oorlog toont onder meer een levensgrote opstelling van de Dodendraad en een plattegrond van Putte dat in Wereldoorlog I volledig geïsoleerd was. Verder vind je er heel wat voorwerpen en audiovisueel materiaal over het leven in die moeilijke periode. Elke zaterdag om 15.00 uur is er een gegidste rondleiding. Gratis, maar het aantal deelnemers is beperkt tot 20 bezoekers. Voor scholen en groepen van 15 tot 20 personen organiseert Heemkring Hoghescote op afspraak een begeleid bezoek. Dan betaal je wel € 30 per groep.
i
Linda Boudewijns, 03 664 82 77, linda.boudewijns@scarlet.be www.heemkring-hoghescote.be heemkringhoghescote@gmail.com
EVENEMENT
Week van het Bos zondag 12 oktober 2014 10.00-17.00 uur Mastenbos, Oude Galgenstraat-Kalmthoutsesteenweg gratis Onder het motto Onze oud-strijders zijn springlevend staat de Week van het Bos dit jaar in het teken van De Groote Oorlog. Het Agentschap voor Natuur en Bos organiseert op zondag 12 oktober in het Mastenbos een groot openingsevent. Ontdek het oorlogsverleden van dit bos aan de hand van enkele unieke gegidste wandelingen, onder meer door loopgraven en langs bunkers. “Nergens anders vindt men zo’n hoge concentratie aan bunkers, zelfs niet in de Westhoek. Een absoluut unicum in België”, stelt Natuur en Bos. Verder vind je die dag in het Mastenbos fijne optredens en performances, een infomarkt en natuurlijk lekkere hapjes en drankjes. Wie met de fiets komt, kan een uitgestippelde route volgen tot aan de fietsenstalling (én krijgt bovendien een gratis drankje op de infomarkt). Met de trein? Stap af aan station Heide en neem een shuttle tot op wandelafstand van de infomarkt. Toch met de auto? Die dag kan je parkeren aan de Starrenhoflaan 19. Van daaruit brengt een pendeldienst je naar de infomarkt.
i
www.weekvanhetbos.be 5
zeppelin FIETSEN
Spoorfietsen doorlopend op afspraak militair spoor, Fortsteenweg 37 € 30 (fiets 5 personen), € 80 (fiets 14 personen)
e legerkorpsen. Op overwinning op 10 Fransch e een n rdu Ve en s im aarts om. Re en en. Hij zwenkt Zuidoostw iet De kroonprins haalt tussch sch op t nie ter ech hij Verdun, kan . De zetel der zijnen linkervleugel, tegenover schers echter geen voortgang t i Du de n ake m en gez Vo in de verlaat Parijs. In Fransch Lotharingen en t. Een groot aantal mensc hen ats pla ver aux rde Bo ar na Fransche regeering wordt g nrijksche generaal Auffenber ste Oo De . len val en erp tw 7 bommen op An Wederom laat een Zeppelin osx. behaalt voordeelen bij Zam nden om Kiao-‘tsjow. De Japanners bezetten 7 eila
Kempens Landschap vzw, een landschapsvereniging die bijzondere plekken in de provincie Antwerpen koestert, laat je meefietsen in het spoor van de militairen. Je trapt met een spoorfiets via de historische spoorlijn – middenin de natuur! – van Kapellen naar Brasschaat én terug. Aan het keerpunt kan je even uitblazen aan het oudste militair vliegveld van België en een hapje of drankje nuttigen in café Perron Noord. Het traject telt 5,5 km en leg je dus heen en terug af. Een tocht duurt zo’n 3,5 uur. Voor een spoorfiets voor 5 personen (waarbij 2 personen trappen) betaal je € 30. Er zijn ook groepsfietsen voor 14 personen (waarbij 4 personen trappen) beschikbaar. Vertrekken doe je aan het Fort van Kapellen (Fortsteenweg). Dat kan op afspraak (via onderstaande coördinaten). Dit project loopt in samenwerking met Toerisme Vlaanderen, de gemeenten Kapellen en Brasschaat, het Vlaamse strategische project Fortengordels rond Antwerpen en de sociale organisaties Wotepa en Rotonde vzw. 6
i
Kempens Landschap, 0474 48 16 03, www.spoorfietsen.be
WANDELEN
Loopgravenpad doorlopend (vanaf 13 oktober 2014) op afspraak (met gids) of op eigen houtje Mastenbos, Kalmthoutsesteenweg (NB 51° 20’ 10.799”, OL 4° 26’ 19.92”) € 50 per groep (wandeling met gids), gratis (zonder gids) Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) kocht enkele jaren geleden een bijkomend stukje bos in Kapellen, gelegen tussen de Kalmthoutsesteenweg en spoorlijn 12, voorheen eigendom van de familie Kronacker. Dat stuk, dat aansluit bij het Mastenbos, is niet alleen natuur ten top. De groene pracht herbergt ook een onvermoede erfgoedschat: een nog zeer volledige Duitse loopgravenlinie uit 1917 met talrijke bunkers. In het hele Mastenbos gaat het om maar liefst 4,8 km loopgraven uit de Eerste Wereldoorlog! Of: méér loopgraven dan in de hele Westhoek samen. In de context van de herdenking van WOI nam ANB het initiatief om samen met de provincie Antwerpen en de gemeente Kapellen dit bos uit te bouwen tot een toegankelijke educatieve herdenkingssite met maximale toegankelijkheid voor het publiek. Een bezoek is mogelijk aan de hand van talrijke infopanelen en – indien gewenst – onder begeleiding van een gids.
Zo’n wandeling duurt anderhalf tot twee uur. De gids vertelt over de loopgraven, de bunkers en Wereldoorlog I, maar ook over de natuur in het Mastenbos. Een rondleiding met gids kost € 50. Om praktische redenen worden de groepen wel beperkt tot 20 à 25 personen. Een gids boeken doe je bij de gemeente Kapellen (via onderstaande coördinaten). Ook als je in groep naar het Mastenbos trekt zonder gids, wordt gevraagd dat te melden aan de gemeente Kapellen (om te vermijden dat te veel groepen tegelijk het Loopgravenpad bezoeken).
i
gemeentelijke dienst Toerisme, Antwerpsesteenweg 130, 03 660 66 84, grooteoorlog@kapellen.be
CONCERT
Matinee Academie zaterdag 18 oktober 2014 14.00 & 15.30 uur De Kroon, ’t Oud-Gemeentehuis, Antwerpsesteenweg 2 gratis De gemeentelijke Academie voor Muziek en Woord ‘speelt’ op zaterdag 18 oktober een gratis matineeconcert. Leerlingen uit verschillende klassen brengen muzikale werken. Passeren onder meer de revue: strijkinstrumenten, blaasinstrumenten, zang, ... Er zijn twee voorstellingen van zo’n uurtje, om 14.00 uur en om 15.30 uur. Het concert is perfect te combineren met een bezoek aan de expo Cappellen in den Grooten Oorlog (zie pagina 4).
i
Oorlog
emberg dat er van Albrec ht Von Wurt leg het ten ach m ijd str e de ch ans rivier terug te drijven. M aar Bij St Quentin vallen de Fr die r ove , ken rok get s wa r de M aas Rethel, werpen ten zuiden van Mézières ove tegenslag der Franschen bij den t me ook d ban ver in n. ng en deze troepen macht is gevalle van Duitschers krijgen versterki g ru den in , les vel Ay M aas. Het fort allen. zij deze opnieuw over de angen genomen. Givet is gev gev g tin zet be de en n alle Montmedy is gev M aas. Het dert in de ric hting van de vor , ad geh ft hee en ord wo aar te verant De kroonprins, die het zw Amiens binnen. leger van Von Kluck trekt
Academie voor Muziek en Woord, 03 605 76 54, 03 663 09 90, www.muziekacademiebrasschaat.be
WANDELEN
Herfstwandeling zondag 2 november 2014 14.00 uur Mastenbos, Kalmthoutsesteenweg € 2, kinderen gratis Al honderd jaar vind je in het Wolvenbos – nu ook deels Mastenbos – de goed bewaarde sporen, loopgraven en bunkers van de Duitse verdedigingslinie (zie pagina 7). De herfstwandeling van Toerisme Kapellen leidt je op zondag 2 november langs dat Loopgravenpad. Je krijgt tijdens deze wandeling toelichting over de militaire geschiedenis van het gebied, de historische context van het Mastenbos én het unieke ecosysteem dat zich na de Duitse terugtrekking heeft gevormd. Je komt best met de fiets, want veel parkeerplaatsen zijn er niet in de bocht van de Kalmthoutsesteenweg.
i
gemeentelijke dienst Toerisme, Antwerpsesteenweg 130, 03 660 66 84, toerisme@kapellen.be
9
THEATER
Tunnelkoorts
SCHOOLVOORSTELLING
donderdag 13 november 2014 10.00 uur & 14.00 uur 2de middelbaar ’t Bruggeske, Hoevensebaan 12/2 €5 Tunnelkoorts is een aangrijpende monoloog met veel muziek, uitsluitend voor leerlingen van het tweede middelbaar. Willem, een jongen van 12, is een gedwongen wees, zoals zovelen in de tijd van de Eerste Wereldoorlog. Hij besluit op de boerderij van zijn ouders te blijven. Zijn grootmoeder, waarmee hij niet zo goed opschiet, trekt bij hem in. Zij sleept geheimen mee uit haar verleden die het daglicht beter niet zien. Zijn prille liefde voor Marieke houdt hem overeind. Hij plant met haar een schone toekomst. Zo gauw de oorlog afgelopen is, zal het zover zijn. Maar wanneer eindigt die rotoorlog? ... De Groote oorlog van toen is dan misschien wel lang voorbij, maar wereldwijd worden er nog steeds oorlogen uitgevochten. Vandaar de noodzaak om dit thema nu aan te kaarten. Concept, scenario, regie: Eric Vanthillo (Theater Anna’s Steen, Tg Schemering). Spel: Hans Van Cauwenberghe (Spoed, De Elfenheuvel, Familie, Vermist, De Ridder).
i
gemeentelijke cultuurdienst, 03 660 67 50, cultuurdienst@kapellen.be
Oorlogsverklaring
aas getrokken van de Semois naar de M is g ber em urt W von ht rec Alb Mézières deze rivier over.
en steekt in de nabij heid van
af en vordert , maar deze slaat den aanval vat her ief ens off het en ger ch ans CONCERT de Fr rdt het Engelsche expeditiele wo ge Tegen den kroonprins hebben eu aub M en n rge Be . In gevechten bij errein op de in de ric hting van de M aas elijke zijde van het gevechtst est W ze de aan n zij en ch en en Frans teruggeslagen. De Engelsch usschen valt M anonvillers. Somme teruggetrokken. Int grond geboord. ainz en Koln worden in den M , ne iad Ar rs ise kru e Alle zondag 23 november 2014 Duitsch bben de overgangen over de he ij Zeeslag bij Helgoland. De Z en. uis Pr st14.30-18.00 uur (incl. pauze) Oo in gang der Russen Hoogtepunt van den vooruit ’t Bruggeske, Hoevensebaan 12/2 en aan. lenstein en vallen Koningsberg Al d sta de €8 de me als , zet be rgetrokken, de Oostenrijksche legers doo en sch tus ls dee n sse Ru de ië zijn . Als de expo Cappellen in den Grooten Oorlog (zie pagina In het4)greisnsgebied van Galic el, Lemberg wordt bedreigd sn en k j wi ers k ij nr ste Oo De ken. afgelopen, organiseert Heemkring Hoghescote in ‘t Bruggeske deels hebben zij ze omgetrok
Flanders Fields
een afsluitend dubbelconcert. Twee ensembles brengen muziek en zang die herinneringen opwekken aan Wereldoorlog België den oorlog. stenrijk-Hongarije verklaart I. Koninklijke Accordeonvereniging Hoger Streven uitOoEssen blikt onder leiding van Jeannine Konings honderd jaar terug in de tijd. Met welke muziek hielden de soldaten de moed erin? Welke nummers zetten de componisten toen op papier? Wat klinkt vandaag gedateerd of juist modern? Enz. Laat je na de pauze – zo’n uurtje, om het podium aan te passen – verrassen door het Belgisch-Nederlands Solistenensemble Bel Canto, eveneens uit Essen. Dit gezelschap brengt in een aangepast programma liederen en operettearia’s uit de periode van WO I. Vele muziekstukken zijn heel herkenbaar en nodigen i Linda Boudewijns, 03 664 82 77, misschien zelfs uit tot meezingen. De deuren openen om linda.boudewijns@scarlet.be 13.30 uur, het concert start om 14.30 uur. Toegangskaarten www.heemkring-hoghescote.be (€ 8) zijn uitsluitend te verkrijgen via reservatie in voorverkoop. heemkringhoghescote@gmail.com
UITSTAP
Ieper dinsdag 25 november 2014 10.00-22.30 uur vertrek: Marktplein € 30 (incl. busreis, middagmaal, toegang, gidsen) Na een gezamenlijk middagmaal in WZC Wieltjensgracht, ga je naar het In Flanders Field Museum. In het volledig vernieuwde museum word je geconfronteerd met de gevolgen van De Groote Oorlog. Elke bezoeker krijgt een poppy-armband waarmee hij vier persoonlijke verhalen van ‘de kleine man’ uit deze oorlog kan ontdekken. Na het vrije avondmaal wacht De Nachtwacht je op met hellebaard en flambouw. Hij loodst je door de duisternis van het middeleeuwse Ieper. Na een korte wandeling op de vestingen, via de passerelle en de posterne ga je terug de stad in om te eindigen aan de Menenpoort. Na de Last Post rij je huiswaarts.
i
12
gemeentelijke cultuurdienst, 03 660 67 50, cultuurdienst@kapellen.be, www.cckapellen.be
De uitstap naar Ieper op dinsdag 4 november 2014 is helaas al uitverkocht.
LEZEN
War Horse schooljaar 2014-2015 na afspraken 6de leerjaar gratis De Kapelse bibliotheek organiseert tijdens het schooljaar 2014-2015 het leesproject De Groote Oorlog voor de zesde leerjaren van de Kapelse scholen. De bib stelt voldoende exemplaren van het boek War Horse van Michael Morpurgo ter beschikking. Alle klassen kunnen dit ontroerend en spannend oorlogsverhaal in een periode van anderhalve maand lezen. Op een leesblog plaatst de bib dan een 50-tal literaire, artistieke en historische uitdagingen. Als de klassen de uitdagingen halen, biedt de bib al die straffe lezers een filmvoorstelling van War Horse – van Steven Spielberg! – aan. Als er voldoende interesse is, wil de bib dit aanbod tijdens de volgende herdenkingsjaren van WO I opnieuw aanbieden.
i
bibliotheek, Dorpsplein 15, 03 660 66 90, bibliotheek@kapellen.be
13
THEATER
Ontploft!
SCHOOLVOORSTELLING
dinsdag 13 januari 2015 14.00 uur 5de/6de middelbaar ’t Bruggeske, Hoevensebaan 12/2 €5 Ontploft! is een meeslepende vertelling over de Eerste Wereldoorlog, uitsluitend voor studenten van het vijfde en zesde middelbaar. Pol de Smet, een Vlaamse plattelandsjongen, moet noodgedwongen strijden tegen ‘Den Duitsch’. Het brengt hem naar Antwerpen, Calais, Suffolk en de loopgraven in de Westhoek. Met de Eerste Wereldoorlog op de achtergrond krijgen we zijn persoonlijk verhaal met hier en daar een humoristische knipoog. De voorstelling wordt begeleid door een soundscape die je meevoert naar 1914-1918. Dit historische verhaal is ontstaan op basis van getuigenissen en in samenwerking met In Flanders Fields en wint aan actualiteit in het kader van 100 jaar Groote Oorlog. Begijn Le Bleu is vooral bekend van zijn cabaretvoorstellingen en Foute Vrienden. In Ontploft! ontpopt hij zich tot verhalenverteller pur sang.
i 14
gemeentelijke cultuurdienst, 03 660 67 50, cultuurdienst@kapellen.be
PRESENTATIE
Cappellen in den Grooten Oorlog doorlopend op afspraak gratis
Heemkring Hoghescote ontwikkelde samen met de Kapelse foto- en diakring DIKA een audiovisuele presentatie rond diverse thema’s die Kapellen en Putte hebben beheerst in de periode van de Eerste Wereldoorlog. En dat naar analogie met de gelijknamige tentoonstelling (zie pagina 4) en het gelijknamig boek (zie pagina 21). Op verzoek kan de presentatie worden gegeven in scholen of bij verenigingen.
i
www.heemkring-hoghescote.be heemkringhoghescote@gmail.com
Voedseldieven
hier in van den oorlog, degenen die rik sch ten da sol e est me de hadden gen dan ook Buiten enige uitzonderingen len waren gehuwd en ontvin Ve ve. ser Re de van t de ui l dee vertrokken deze troepen naar Deurne verbleven maakten gen da l fta vij een Na en. der uwen en kin te weer veelvuldige bezoeken van vro hun vertrek werd de gemeen Na d. sta der g kin wa be de met dieven die Kazernes en werden gelast passen en het aan houden van der n zie na het t me d hei zig chten en rustig wij hadden onze be gelijks aan beladen met vru da er n lde hie j wi en erd nd ven plu gebrac ht en opgesloten in de uis teh een de aardappelvelden en de ho gem het op ost tp n naar den wach aardappels. De dieven werde gevangenis.
15
WANDELEN
Bunker- en natuurwandeling doorlopend op afspraak (met gids) Mastenbos, Oude Galgenstraat € 50 Het Mastenbos is 161 ha afwisseling van bos(randen) over zandige heivlaktes en ruige grasvlaktes tot bomendreven. Zomereiken, berken, grove dennen, hei, gras, waterpartijen, … Hier spot je – in het juiste seizoen – ook paddenstoelen, amfibieën en zelfs vossen, bunzings, wezels en reeën. Het grootse deel is gelegen tussen de Oude Galgenstraat en de Kalmthoutsesteenweg. Ook hier zijn de sporen van het militair verleden – bunkers en loopgraven – duidelijk zichtbaar. De wandeling duurt zo’n 2 uur en 15 minuten. Let wel, deze wandeling is niet het Loopgravenpad (zie pagina 7).
i
gemeentelijke dienst Toerisme, Antwerpsesteenweg 130, 03 660 66 84, toerisme@kapellen.be
Klaprozen Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) zet de komende jaren de link tussen natuur en de oorlog in de verf met een project waarin de klaproos centraal staat. Meer dan 47 hectare klaproosakkers werden ingezaaid, verspreid over de vijf provincies. Ook in Kapellen. ANB zaaide klaprozen in op drie locaties in het Mastenbos (zie plannetje) en in De Uitlegger (nabij de grote vijver). De kieming is wel niet helemaal gelukt. Slechts hier en daar zie je een klaproos. Hopelijk volgend jaar beter. www.natuurenbos.be
UITSTAP
Ieper dinsdag 20 januari 2015 10.00-22.30 uur vertrek: Marktplein € 30 (incl. busreis, middagmaal, toegang, gidsen) Na een gezamenlijk middagmaal in WZC Wieltjensgracht, ga je naar het In Flanders Field Museum. In het volledig vernieuwde museum word je geconfronteerd met de gevolgen van De Groote Oorlog. Elke bezoeker krijgt een poppy-armband waarmee hij vier persoonlijke verhalen van ‘de kleine man’ uit deze oorlog kan ontdekken. Na het vrije avondmaal wacht De Nachtwacht je op met hellebaard en flambouw. Hij loodst je door de duisternis van het middeleeuwse Ieper. Na een korte wandeling op de vestingen, via de passerelle en de posterne ga je terug de stad in om te eindigen aan de Menenpoort. Na de Last Post rij je huiswaarts.
i
gemeentelijke cultuurdienst, 03 660 67 50, cultuurdienst@kapellen.be, www.cckapellen.be
17
CONCERT
Revue Blanche - The Great War
Het Gevolg - Petrus en d
zondag 21 december 2014 UITVERKOCHT
woensdag 14 januari 2015 UITVERKOCHT
The Great War is een gloednieuw concertprogramma van Revue Blanche, uitsluitend gebaseerd op composities, liederen en instrumentale muziek geschreven tijdens de Eerste Wereldoorlog. Terwijl sommige muzikanten hun activiteiten staakten, bleken anderen in die periode net zeer productief te zijn en hun muziek te gebruiken als uitlaatklep voor de vele tegenstrijdige emoties. Zeker is dat een groot aantal van hen blijvend beïnvloed werd door de gruwel van deze oorlog. Revue Blanche brengt tijdens dit aperitiefconcert in ’t Kerkske onder meer werk van Ravel en Debussy. Het ensemble bestaat uit Lore Binon (sopraan), Caroline Peeters (fluit), Kris Hellemans (altviool) en Anouk Sturtewagen (harp).
De liefde is sterker dan 2.000 volt. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd de grens tussen België en Nederland door de Duitsers – ook in Putte-Kapellen! – hermetisch afgesloten door een elektrische draad (een soort ijzeren gordijn avant la lettre). Bepaalde leefgemeenschappen op de grens werden op die manier van mekaar gescheiden met vaak grote sociale en emotionele gevolgen. De oude Petrus blikt terug op zijn leven tijdens de Eerste Wereldoorlog. Een passionele liefde tussen Petrus en Marie werd gedwarsboomd door koppig toeval, een reeks verschrikkelijke gebeurtenissen, een dodelijke draad en een wereldoorlog.
i 18
THEATER
gemeentelijke cultuurdienst, 03 660 67 50, cultuurdienst@kapellen.be, www.cckapellen.be
s en den Doodendraad
THEATER
Cie Cecilia De soldaat-facteur en Rachel donderdag 19 februari 2015 UITVERKOCHT
Een tragische lovestory op de grens waar ooit den draad stond, die dorpen in tweeĂŤn sneed, waar smokkelaars aan bleven plakken, die een verloving tot een vierjarig bestaan veroordeelde. Jo De Meyere (Petrus) heeft geen introductie nodig. Sofie Palmers (Marie) ken je onder meer van Cie De Koe, Skagen, Het Paleis, Het Gevolg, De helaasheid der dingen en Zuidflank.
i
gemeentelijke cultuurdienst, 03 660 67 50, cultuurdienst@kapellen.be
De soldaat-facteur en Rachel is een tekst van Arne Sierens geschreven in de jaren tachtig. Een man een vrouw vertellen over hoe het was voor de kleine mensen tijdens de grote oorlog. Hij heet Louis en was facteur in de loopgraven aan het front. Zij heet Rachel en was femme de mĂŠnage in een kasteel. Ze hebben mekaar nooit gezien, maar komen beiden getuigen over de rampspoed die de oorlog in hun leven bracht en hoe die hen heeft gekwetst en voorgoed in hun binnenste gekerfd staat. Dit theaterstuk is gebaseerd op authentieke documenten, brieven en dagboeken, en werd voor het eerst opgevoerd in 1986. Inmiddels is De soldaat-facteur en Rachel een echte klassieker. Normaal spelen Johan Heldenbergh en Mieke Dobbels de hoofdrol. Maar Heldenbergh is oververmoeid en wordt vervangen door Sebastien Dewaele (o.m. Eigen kweek, Ex Drummer). Vijf koorleden zijn ook van de partij.
i
gemeentelijke cultuurdienst, 03 660 67 50, cultuurdienst@kapellen.be, www.cckapellen.be 19
LEZEN & CO
Bibliotheek doorlopend tijdens openingsuren Dorpsplein 15 & Ertbrandstraat 239
Dat de verhalen over De Groote Oorlog allerlei verschijningsvormen kennen, kan je ervaren in de bib. Misschien denk je meteen aan de klassieke romans Im Westen nichts Neues of A farewell to arms? Die staan inderdaad bij ons in de rekken en blijven zeer het lezen waard. Maar wist je dat er ook een heleboel strips over WOI in de bib aanwezig zijn? En dat de beklijvende film Un long dimanche de fiançailles gebaseerd is op de gelijknamige roman van Sébastien Japrisot? De poëzie die soldaten in de loopgraven schreven, is dan weer prachtig vertaald en bewerkt door Tom Lanoye. En wie geïnteresseerd is in een reis langs de frontlijn, kan de documentaire Ten Oorlog bekijken. Kortom, met de bib herdenk je de Eerste Wereldoorlog op de manier die jou het meeste aanspreekt.
i 20
bibliotheek, Dorpsplein 15, 03 660 66 90, bibliotheek@kapellen.be
BOEK
Cappellen in den Grooten Oorlog € 28
Heemkring Hoghescote geeft ter gelegenheid van 100 jaar Groote Oorlog een uniek boek uit van ruim 320 bladzijden, formaat 170 x 240 mm, genaaid en met harde kaft. Het unieke naslagwerk Cappellen in den Grooten Oorlog – goed voor drie jaar speurwerk, schrijven en herschrijven – is toegespitst op het leven in Kapellen (en het geïsoleerde Putte) tijdens de Eerste Wereldoorlog. Auteurs zijn Marc Brans, Jan Ingelbrecht, Ludo Mertens, Patrick Seiffermann en Roger Van den Bleeken. Dit boek hoort thuis in elke Kapelse boekenkast! Heemkring Hoghescote verkoopt het boek in zijn lokaal in het Erfgoedcentrum Hoeve Van Paesschen, Essenhoutstraat 59 (nabij het Marktplein). Kostprijs: € 28. Ontvang je het boek liever per post, dan komt daar € 5 extra bij per boek.
i
www.heemkring-hoghescote.be heemkringhoghescote@gmail.com 21
INFORMATIE
Heemkringen doorlopend
De Kapelse heemkringen Hoghescote en Hobonia beschikken over heel wat historisch materiaal, ook over de wereldoorlogen in Kapellen, Putte en Hoogboom. Iedereen die dat wil, kan uitvoerig gebruikmaken van dat materiaal, om een antwoord te vinden op een vraag, voor onderzoek, om‌ Beide heemkringen leggen hun materiaal ook ter inzage. De juiste data kom je te weten via onderstaande coÜrdinaten.
i
Hobonia, Bauwinlaan 1, 03 664 18 88, hobonia@telenet.be, www.hobonia.be Hoghescote, Essenhoutstraat 59, 03 605 79 89, andre.devleeschouwer@gmail.com www.heemkring-hoghescote.be
22
BOEK
Oorlogsgeweld in de Noordertuin €6
Oorlogsgeweld
Korte inhoud
MILITAIR ERFGOED IN DE NOORDERTUIN
De Noordertuin van Antwerpen, bestaande uit de gemeenten Brasschaat, Brecht, Essen, Kalmthout, Kapellen, Stabroek en Wuustwezel, wordt niet alleen gekenmerkt door veel groen, maar ook – en vooral – door heel wat militair erfgoed. Niet verwonderlijk als je weet dat de militaire geschiedenis van deze regio teruggaat tot 1820. Het boek Oorlogsgeweld in de Noordertuin wil een gids zijn bij een bezoek aan dit militaire erfgoed. Lees meer over forten, domeinen, kazernes, begraafplaatsen, monumenten, spoorlijnen, bunkers, loopgraven, … Of waardevolle natuurgebieden als het Mastenbos, het Groot en het Klein Schietveld en de Antitankgracht. Het boek telt 84 A5-pagina’s, is genaaid en heeft een harde kaft. Oorlogsgeweld in de Noordertuin is te koop bij de Noordertuin van Antwerpen. Kostprijs: € 6.
in de Noordertuin
BRASSCHAAT BRECHT ESSEN KALMTHOUT KAPELLEN STABROEK WUUSTWEZEL
Militair erfgoed in de Noordertuin van Antwerpen
i
1
1
Noordertuin van Antwerpen, www.noordertuin.be 23
INFORMATIE
Monumenten & co Kapellen telt heel wat militair erfgoed, zowel van de Eerste als van de Tweede Wereldoorlog. Hier vind je de locaties van die monumenten, relicten en restanten.
Treurende moeder monument voor de gesneuvelden, Christiaan Pallemansstraat, tegenover ’t Oud-Gemeentehuis monument gesneuvelden Vincent Mercierplein, aan de Sint-Dionysiuskerk monument baron Osy Sint-Jozefkerk, Hoogboomsteenweg erepark oud-strijders begraafplaats Centrum, Heidestraat erepark oud-strijders begraafplaats Hoogboom, Hoogboomsteenweg, achter Sint-Jozefkerk
Fort van Kapellen Fortsteenweg Fort Ertbrand Oude Galgenstraat voormalige kazerne Cdt. Bauwin Fedasil, Kazerneweg 35 Basisschool De Platanen, Bauwinlaan 1 Antitankgracht onderdoor Ertbrandstraat, Oude Galgenstraat, Kalmthoutsesteenweg, Georges Spelierlaan, Heidestraat-Noord, Heidestraat-Zuid
militaire spoorlijn Fortsteenweg 37, zie ook pagina 6 Houwitser M108 geschutstoren kanon, Heidestraat-Fortsteenweg Mastenbos Kalmthoutsesteenweg-Oude Galgenstraat, zie ook pagina 7 bunkers o.m. in Mastenbos, De Uitlegger (Heidestraat-Zuid), Klein Schietveld (Heidestraat-Zuid) en langs de Oude Galgenstraat
i
gemeentelijke dienst Toerisme, Antwerpsesteenweg 130, 03 660 66 84, toerisme@kapellen.be
INFORMATIE
Gemeente Kapellen doorlopend tijdens openingsuren
Bij de gemeente Kapellen kan je terecht met allerlei Kapelse vragen, ook over de wereldoorlogen. Als je andere plannen of ideeĂŤn hebt dan die die in deze brochure vermeld staan, kan je bij ons terecht. Denk maar aan bv. een gidsbeurt over het monument der gesneuvelden aan het begin van de Christiaan Pallemansstraat of meer informatie over het erepark met oorlogsslachtoffers op de begraafplaats. Kortom, we zoeken graag mee naar antwoorden op (Kapelse) vragen met betrekking tot 100 jaar Groote Oorlog. Daarvoor contacteer je best de dienst Toerisme.
i
26
gemeentelijke dienst Toerisme, Antwerpsesteenweg 130, 03 660 66 84, grooteoorlog@kapellen.be.
EVENEMENT
Poppy
VERWACHT
voorjaar 2015 Dorpsplein basisscholen
De gemeente organiseert in het voorjaar 2015 een project waarbij kinderen van Kapelse kleuter- en lagere scholen teksten en tekeningen maken over en rond oorlog. Die wil de gemeente dan bundelen in een grote klaproos op het Dorpsplein. Daarrond wordt ook een evenement opgezet. Verder wordt ook gedacht aan een echte tentoonstelling met de schrijfsels en illustraties. Dit project wordt momenteel nog uitgewerkt. Wie hieromtrent ideeĂŤn of suggesties heeft, mag die altijd bezorgen aan de gemeentelijke dienst Toerisme.
i
gemeentelijke dienst Toerisme, 03 660 66 84, grooteoorlog@kapellen.be
27
WANDELEN
Dorpswandeling
VERWACHT
voorjaar 2015
De toeristische dienst van de gemeente Kapellen werkt aan een dorpswandeling die leidt langs Kapelse plekken met een ‘oorlogsverleden’. Bedoeling is dat groepen aan de hand van een infopakket en/of app ter plekke worden gegidst. Daarover later meer.
i
gemeentelijke dienst Toerisme, 03 660 66 84, grooteoorlog@kapellen.be
en Duitsche telegrafen vernietig
de ’s morgens werd ik gelast ure 8 om 14 19 tus gus au Op 2 en de Duitsche Gendarmerie te vergezellen Commandant Gevers der aan elk dezer draadloze telegraaf, waar van en rzi voo n jze wi te schepen aan daarvoor te veel tst werd, doc h ziende dat laa gep rm da gen een en aan ien kab Commandant dit berichten de g gin n, rde we d erg gev manschappen ie gelastte deze ellijk een officier van de gen idd m on die af, St n ale ner den Ge stellen en te vernietigen. toestellen buiten gebruik te
LEZEN
De oversteek
VERWACHT
schooljaar 2015-2016 na afspraken 5de leerjaar gratis De bibliotheek nodigt het vijfde leerjaar uit voor een leesproject (schooljaar 2015-2016). Alle leerlingen lezen hetzelfde boek over WOI: De oversteek van Koen D’Haene. Zij gaan met de klas één grote creatieve uitdaging aan. En het eindigt met een gezamenlijke activiteit tijdens de Jeugdboekenweek 2016: een uitstap naar het Loopgravenpad of een theatervoorstelling over het boek. De bib hoort graag van leerkrachten van Kapelse vijfde leerjaren of hiervoor interesse is.
i
bibliotheek, Dorpsplein 15, 03 660 66 90, bibliotheek@kapellen.be
29
LEZEN
Welk boek?
VERWACHT
schooljaar 2015-2016 na afspraken 5de/6de middelbaar gratis De bibliotheek wil in het schooljaar 2015-2016 een leesproject voor het vijfde of zesde middelbaar organiseren. Inclusief uitdagingen op een leesblog. Gedacht wordt aan volgende titels Oorlog en Terpentijn van Stefan Hertmans, Van het westelijk front geen nieuws van Erich Maria Remarque en Post voor Mevrouw Bromley van Stefan Brijs. De bib hoort graag van leerkrachten van Kapelse vijfde en zesde middelbare klassen of er interesse is voor dit leesproject.
i
30
bibliotheek, Dorpsplein 15, 03 660 66 90, bibliotheek@kapellen.be
HEB JE ZELF EEN IDEE? Organiseer je zelf – individueel of met een vereniging – iets rond De Groote Oorlog? De gemeente wil de verschillende activiteiten graag op elkaar afstemmen en eventueel samenwerkingsverbanden tot stand brengen. De gemeente maakt ook graag extra promotie via haar informatiekanalen. Neem gerust contact op via grooteoorlog@kapellen.be.
COLOFON Deze brochure werd gemaakt door de diensten Toerisme en Informatie van de gemeente Kapellen. meer informatie gemeentelijke dienst Toerisme Antwerpsesteenweg 130 03 660 66 84 grooteoorlog@kapellen.be www.cappellen14-18.be foto’s & illustraties © Gemeente Kapellen, Heemkring Hoghescote, Kempens Landschap,
onderschriften bij oude foto’s
Herman De Meulenaere, Frans Hoelen, Margot Tilborghs, Agentschap
pagina’s 1 & 31: Duitsers bewaken het spoor in het station van Kapellen, 14.1.18.
Natuur en Bos, Koninklijk Legermuseum, Noordertuin van Antwerpen
pagina 4: Soepbedeling in zaal Onze Kring in de Engelselei. pagina 18: De grens in Putte is afgesloten met prikkeldraad, 1914.
verantwoordelijk uitgever
pagina 21 (foto): Garde Civique of Burgerwacht, in de huidige Oude Kerkstraat.
College van burgemeester en schepenen
pagina 21 (kaart): Duitse kaart over de versterkingen van het Belgische leger.
Antwerpsesteenweg 130, 2950 Kapellen
31
dank Alle activiteiten in deze brochure worden georganiseerd door of in samenwerking met de gemeente Kapellen. Met dank aan volgende partners:
CafĂŠ
Welzijn en sociale economie
WWW.CAPPELLEN14-18.BE