Zuid-Holland als sleutel voor nationale opgaven Jaarverslag 2021
Inhoudsopgave
1. VOORWOORD
6. LOBBYKRACHT
11. TASKFORCE CIRCULAIR
2. DOORONTWIKKELING EBZ
7. TASKFORCE HUMAN CAPITAL
12. TASKFORCE LIFE SCIENCE & HEALTH
3. GROEIAGENDA
8. TASKFORCE ENERGIETRANSITIE
13. COMMUNICATIE
4. NETWERKKRACHT
9. TASKFORCE TECHNOLOGISCHE INDUSTRIE
5. DENKKRACHT
10. TASKFORCE DIGITALE ECONOMIE
1. Voorwoord Opnieuw een jaar in het teken van corona en alle beperkingen die daarbij horen. Het was weer een jaar van veelvuldig digitaal vergaderen, cancelen en uitstellen van ontmoetingsmomenten en evenementen. Niettemin zijn we met elkaar doorgegaan op de ingeslagen weg van nauwe samenwerking binnen Zuid-Holland en het verder operationaliseren van onze ambitieuze groeiagenda. Het was het jaar waarin we de eerste goede resultaten behaalden met toekenning van de gelden voor ingediende projecten bij het Nationale Groeifonds. Ook werden de contacten met parlementariërs uit onze provincie aangehaald en dat heeft geleid tot een aantal ontmoetingen om onze ambitie in dit economisch belangrijke gebied te onderstrepen en toe te lichten. Men denkt soms: ach, in de provincie Zuid-Holland, of breder, in de Randstad, gaat het vanzelf wel goed, dus laten we onze aandacht richten op andere minder centraal gelegen provincies. Dat is begrijpelijk, maar mag niet betekenen dat investeringen in onze provincie achterblijven. Hier wordt immers 22% van onze nationale boterham verdiend en dat is goed voor het hele land. Willen we de kracht van die economische motor op peil houden, of zelfs op het gewenste niveau brengen, dan zal er ook in Zuid-Holland fors moeten worden geïnvesteerd. Met die drive zullen wij als EBZ ook in 2022 volop aan de slag gaan. En we hopen dan ook weer in de gelegenheid te zijn om elkaar in levenden lijve te ontmoeten.
Jaap Smit | Voorzitter EBZ
2. Doorontwikkeling EBZ De EBZ bestaat uit de belangrijkste spelers uit bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid. Samen zetten de boardleden de economische strategie uit voor de regio en mobiliseren netwerkkracht, denkkracht en lobbykracht om onze ambities te realiseren. Op specifieke onderwerpen die extra bestuurlijke aandacht en tijd vragen, zoals de grote transitieopgaven, richt de EBZ taskforces in. In een taskforce zetten boardleden en ondernemers of bestuurders van buiten de board, met kennis van zaken, samen de schouders onder het realiseren en versnellen van een gezamenlijke ambitie. In 2021 is de Groeiagenda Zuid-Holland gepresenteerd en zijn de agenda’s van taskforces in lijn gebracht met de Groeiagenda. Zo wordt via de taskforces de Groeiagenda verder uitgewerkt en de voortgang van de uitvoering aangejaagd. Er heeft een aantal veranderingen in de samenstelling van de EBZ plaats gevonden. De volgende nieuwe leden hebben we mogen verwelkomen: Koen Bogers, CEO Stedin Leo Peeters Weem, regiodirecteur Midden Rabobank Meindert Stolk, gedeputeerde Provincie Zuid-Holland Roos Vermeij, wethouder economie gemeente Rotterdam Yousef Yousef en Allard Castelein traden toe tot het dagelijks bestuur, evenals Meindert Stolk en Roos Vermeij.
Groeiagenda Zuid-Holland De Groeiagenda Zuid-Holland is de gezamenlijke actie- en investeringsagenda van de Zuid-Hollandse triplehelixpartijen. De Groeiagenda is daarmee het gezamenlijke regionale verhaal, met concrete lobbyboodschappen én de gezamenlijke regionale strategie voor de komende jaren. Op basis van de Groeiagenda vernieuwen, versterken en verduurzamen private en publieke sleutelspelers de regionale economie. De agenda richt zich op grote maatschappelijke uitdagingen: CO2-reductie - 40% van de nationale ambitie Woningbouwopgave - 25% van de nationale ambitie human capital - 120.000 nieuwe banen duurzame economische groei - 1% extra structureel De Groeiagenda Zuid-Holland is maart 2021 gelanceerd tijdens een digitale conferentie waar onder andere Focco Vijselaar (DG Bedrijfsleven & Innovatie), Stan Kaatee (DG Werk), Kees v.d. Burg (DG Mobiliteit), Kim Putters (SCP) en Ingrid Thijssen (VNO-NCW) met bestuurders uit de regio in gesprek gingen. Vanuit de Groeiagenda Zuid-Holland werken private en publieke sleutelspelers in de regio aan proposities, gericht op het financiering voor de belangrijke sectoren en ecosystemen in de regio, en regionale actieagenda’s gericht op de randvoorwaarden en het vestigingsklimaat in de regio. Regionale partners werken zo veel mogelijk in nationale coalities aan proposities richting nationale en Europese fondsen. Bij het opstellen van regionale actieagenda’s, waarin de Groeiagenda op bepaalde thema’s verder wordt uitgewerkt, spelen de EBZ-taskforces vaak een sleutelrol. Dit is verderop in dit jaarverslag uitgewerkt. Ook wordt vanuit de EBZ met regionale partners het in de Groeiagenda aangekondigde Impulsprogramma Campussen opgesteld.
3. Netwerkkracht Het bijeenhouden en versterken van netwerkkracht in de regio is een belangrijke pijler van de EBZ. Gezien de opgaven van de regio is het essentieel dat de belangrijkste bestuurders uit de triple helix elkaar kennen en kunnen spreken. In 2021 waren we opnieuw beperkt door Covid-19. Desondanks is er digitaal heel veel gedaan, kon een aantal zaken fysiek doorgaan en bleef de EBZ dé plek waar bestuurlijke boegbeelden vanuit alle relevante private en publieke netwerken uit Zuid-Holland elkaar ontmoetten. De board vergaderde in 2021 vier keer, waarvan twee keer fysiek. Zo bezocht de board afgelopen zomer het Leiden Bio Science Park voor een heidag rond het thema Life Sciences & Health. In september was de board te gast bij VSL in Delft. Het Diner, de jaarlijkse ontmoeting tussen de 150 belangrijke spelers uit bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden uit Zuid-Holland rond de opgaven van de regio, kon vanwege Covid19 helaas niet doorgaan en zal in het tweede kwartaal van 2022 plaatsvinden.
“Het versterken van de netwerken op regionaal niveau is heel belangrijk; daar hebben wij als universiteit ook baat bij. Zuid-Holland is rijk aan waardevolle samenwerkingspartners. Door met hen in contact te komen, zie je veel beter waar de kansen liggen.” - Joanna van der Leun (decaan Universiteit Leiden)
4. Denkkracht De EBZ zet haar netwerk, kennis en expertise in voor een eenduidige, op feiten gebaseerde en economische strategie voor de regio. Veel van de intelligence die de afgelopen jaren is verzameld, is benut bij het opstellen van de Groeiagenda. Zo zijn voor elk van de pijlers van de Groeiagenda infographics gemaakt met de belangrijkste feiten en cijfers. Ook ging de Groeiagenda vergezeld van twee expertrapporten van de OECD en EUR/NEO. Deze rapporten valideerden de gekozen aanpak als goed en economisch zinvol. Ook gaven ze een aantal belangrijke aandachtspunten mee voor de verdere uitwerking. Zo vroeg de OECD aandacht voor het thema inclusiviteit. EUR/NEO signaleerde de grote potentiële meerwaarde van veel meer synergie tussen kennisspecialisaties in de regio en riep op daar nog meer werk van te maken. De Economische Monitor Zuid-Holland is al jaren een belangrijk instrument om de verzamelde intelligence te ontsluiten. De monitor is een gezamenlijk product van InnovationQuarter, de Economic Board Zuid-Holland, de provincie Zuid-Holland en de MRDH, en beschrijft en duidt jaarlijks de belangrijkste regionaal-economische cijfers. In 2021 is de zevende editie gepubliceerd. De monitor stond dit jaar in het teken van inclusief economisch herstel en maakte daarbij onderscheid tussen sociale, geografische en bedrijfsmatige inclusiviteit. De monitor is eind juni gelanceerd tijdens het webinar ‘Inclusieve groei voor brede welvaart’, waarin diverse experts bespraken hoe groei kan worden gestimuleerd waarvan breed wordt geprofiteerd.
5. Lobbykracht De lobbykracht van EBZ richt zich op de positionering en profilering van de regio, beleidsbeïnvloeding op prioritaire dossiers én het ondersteunen van regionale partners in hun lobby. In 2021 hebben we het gezamenlijke verhaal vanuit de regio gelanceerd: de Groeiagenda Zuid-Holland. In 2021 hebben we ook grote stappen gezet in de professionalisering bestuurlijke lobby. Nu de urgentie voor de regio duidelijk is, er één scherpe lobbyboodschap ligt en ons regionale verhaal momentum heeft, hebben bestuurlijke kopstukken meer dan 100 lobbygesprekken gevoerd met politieke, ambtelijke en maatschappelijke stakeholders. Daarnaast hebben we de banden aangehaald met de 'regionale' Tweede-Kamerleden en daar een tweetal evenementen voor georganiseerd. Ondanks alle beperkingen rondom corona is er ook gewerkt aan het versterken van het publicaffairsnetwerk in de regio, o.a. door middel van een fysieke bijeenkomst voor lobbyisten met Bruno Bruins als gastspreker.
“Grote transities kun je alleen bereiken door allianties te sluiten. Als de overheid, het bedrijfsleven, onderwijs en onderzoek daar samen de schouders o nder zetten, geloof ik dat ze haalbaar zijn. De echte kracht ontstaat a ls je de energie bovenlokaal bundelt.” - Leo Peeters Weem
Taskforces EBZ Op specifieke onderwerpen vanuit de Groeiagenda die extra bestuurlijke aandacht en tijd vragen, zoals de grote transitieopgaven, richt de EBZ taskforces in. In een taskforce zetten boardleden en ondernemers of bestuurders van buiten de board, met kennis van zaken, samen de schouders onder het realiseren en versnellen van een gezamenlijke ambitie. Lopende taskforces: Human capital Technologische industrie Digitale Economie Energietransitie Circulair Life Sciences & Health
6. Taskforce Human Capital
Jeffrey van Meerkerk ManpowerGroup, ABU | Voorzitter
Willy de Zoete Gedeputeerde provincie ZuidHolland
Ron Bormans Hogeschool Rotterdam
Hans Schutte ROC Mondriaan
Eric Verduyn NCOI, NRTO
Wouter Kolff Cees Alderliesten Burgemeester Deltalinqs Dordrecht
Martijn van Pelt Interpulse, VNO-NCW Rijnland
6. Taskforce Human Capital In 2021 is er hard gewerkt om de ambities van het in 2019 getekende Human Capital akkoord te halen. Inmiddels zijn er meer dan honderd partners betrokken bij de uitvoering van het Human Capital Akkoord en zijn er elf kwartiermakers aan het werk gezet. Samen met de taskforceleden en partners gaan we door met de middellange en langetermijninzet Human Capital agenda: het stimuleren van leven lang ontwikkelen en het bij- en omscholen van mensen naar techniek/IT te bewerkstelligen. Concreet heeft dit geresulteerd in de volgende projecten: SMITZH Leven Lang Ontwikkelen - Doel: 1.000 werknemers in de hightech-maakindustrie bijscholen Human Capital Agenda Greenport - o.a. 3.250 werknemers van werk naar werk en 2.000 flexwerkers ontwikkelperspectief geven WE IT - 3.000 extra IT’ers opleiden, o.a. via de projecten TechGrounds, The Young Digitals en de ICT Praktijk Academie Gezamenlijke scholing Life-Sciencessector - 250 werknemers scholen Van Bank naar Bouw en Techniek - werknemers vanuit de financiële sector begeleiden naar een baan in de bouw en techniek Internationaal Talent Programma – aantrekken en behouden van 500 internationale werknemers Regiodeal Drechtsteden - Dordrecht Academy en Baas Over Je Eigen Toekomst (BOJET) Campus Gouda Volwassenonderwijs Zorg – bijscholen van 1.600 werknemers in de zorg en bodem Energy Switch - 1.000 werknemers bijscholen op het thema energietransitie Kickstart Your Career - 150 jongeren aan een baan helpen in Zuid-Holland Crest - 480 werknemers in de martieme/offshore-sector bijscholen DigiCampus grond-, weg- en waterbouw - 500 werknemers bijscholen Young Professional Challenge Program - 300 young professionals ontwikkelen en binden
6. Taskforce Human Capital In de taskforce is Martijn van Pelt in 2021 toegetreden. Martijn is voorzitter van VNO-NCW Holland Rijnland en directeur van ICT-bedrijf Interpulse. Verder zijn we in 2021 betrokken geweest bij enkele proposities voor het Groeifonds; de Nationale LLO Katalysator, Opschalen Publiek-Private Samenwerkingen en Welvaart door een inclusief ecosysteem voor ondernemerschap (onderdeel meer meisjes en vrouwen in bèta, techniek en ICT). Eind 2021 is door SEOR een tussenevaluatie uitgevoerd. Zij geven aan: Niet alle doelstellingen liggen op koers, sommige zullen zelfs helemaal niet gehaald worden vanwege bewuste keuzes door de taskforce en de coronacrisis Desalniettemin is sinds 2019 al € 1,9 mrd. aan toegevoegde waarde gerealiseerd Zuid-Holland is ingelopen op de benchmarks, we staan op de 2e plek wat betreft de getoonde veerkracht na de coronacrisis en wat betreft het activeren van onbenut arbeidspotentieel opgeschoven van plek 9 naar plek 7 Partners waarderen het netwerk, de infrastructuur, de werkwijze, de governance en de gemaakte keuze voor sectoren, transities en doelgroepen Met de aanbevelingen gaan we aan de slag om te komen tot een Human Capital Agenda 2.0.
7. Taskforce Energietransitie
Paulien Herder Professor Energy Systems Engineering TU Delft | voorzitter
Berend Potjer Gedeputeerde Provincie ZuidHolland
Nico van Dooren Directeur Energie en Industrie Havenbedrijf Rotterdam
David Peters CTO Stedin
Stephan Brandligt Wethouder Delft & bestuurlijk netwerk Energie MRDH
7. Taskforce Energietransitie De taskforce is 2021 begonnen met een verscherping qua inhoudelijke focus. Naast Deltagrid is Energy Hub toegevoegd als strategisch ijkpunt. Dat betekent dat we, naast de omvorming van het energiesysteem en alle economische activiteit die daarbij komt kijken, ook kijken naar de handelspositie die de regio inneemt ten opzichte van (Noord-West) Europa en welke energiestromen er worden geïmporteerd, opgeslagen en doorgevoerd. Daarbij richt de taskforce zich ook op randvoorwaarden voor een goed economisch vestigingsklimaat rondom energietransitie. Dat vestigingsklimaat is niet op orde, onder andere door rijksbeleid, gebrek aan regie en stikstofproblematiek. Op sommige punten, zoals implementatie van REDII en certificering van geïmporteerde waterstof, is het gelukt om als regio gezamenlijk op te trekken en de regio te positioneren als belangrijke speler. De ambitie is om ook op andere thema’s tot een strategische aanpak op het realiseren van randvoorwaarden te komen.
“De energietransitie staat bij de Rabobank op één: we willen de bankier van de energietransitie zijn en de landelijke transitie volop supporten. Dat sluit goed aan bij de investeringsagenda van de Economic Board Zuid-Holland.” - Leo Peeters Weem (Rabobank)
8. Taskforce technologische industrie (TI)
Jan van der Wel Martin van Gogh directeur Batenburg CEO Technolution Techniek Voorzitter
Arnaud de Jong managing director TNO Industry
Meindert Stolk Gedeputeerde Provincie Zuid-Holland
André Boer general manager Krohne | vz HI
Chris van Voorden Hoofd Internationaliseren InnovationQuarter
Arie van Andel CTO Oceanco
Rob Postma CEO Airbus Nederland
8. Taskforce Technologische Industrie In nauwe samenwerking met bedrijven, InnovationQuarter, Holland Instrumentation, en andere betrokkenen heeft de taskforce Technologische Industrie in 2021 een ActieAgenda voor de Technologische Industrie gepresenteerd. De agenda bundelt acties om de technologische industrie in Zuid-Holland naar een hoger plan te tillen. De agenda bestaat uit vier actielijnen. De verschillende actielijnen worden getrokken door individuele taskforceleden. Vanuit de lijn ‘nieuwe waardeketens’ is bijvoorbeeld de regionale inbreng voor een aantal Groeifondsvoorstellen opgesteld. Op de lijn ‘talent’ is de inzet om te komen tot een effectieve bundeling in de versnippering aan techniekpromotieinitiatieven in de regio. Uiteindelijk moeten de verschillende acties resulteren in een verdubbeling van de totale omzet van € 25 mrd. naar € 50 mrd. in 2030. De lancering van de ActieAgenda luidt een nieuwe fase in voor de taskforce. Komend jaar zet de taskforce zich er samen met Holland Instrumentation voor in dat de agenda succesvol wordt uitgevoerd.
9. Taskforce Digitale Economie
Maarten Tossings COO TNO | Voorzitter
Tom Poelhekken CTO KPN
Joanne van der Leun Decaan faculteit der Rechtsgeleerdheid Universiteit Leiden
Saskia Bruines Wethouder Den Haag
Aart van Beuzekom Co-founder ORTEC
9. Taskforce Digitale Economie In 2021 is de regionale digitaliseringagenda ontwikkeld. Deze richt zich op vier sporen: deze vormen de randvoorwaarden die iedere sector en iedere ketenspeler nodig heeft om succesvol mee te kunnen in de digitale transitie. Het gaat om: mensgerichte transitie (digitalisering als middel), connectiviteit (digitale infrastructuur), innovatie (lokale valorisatie van hier ontwikkelde kennis en kunde) en cyberveiligheid (universeel vangnet voor ondernemers). Op iedere randvoorwaarde is in de agenda vastgesteld wat de regionale ambitie en onderliggende doelen zijn. Ook is een aantal flagshipprojecten in beeld gebracht die strategische impact hebben op digitaliseren in de regio, die belangrijk zijn voor meerdere sectoren, en die een aanjagende functie hebben voor gerelateerde initiatieven. Met het vaststellen van de agenda gaat de taskforce een nieuwe fase in die zich richt op bijdragen aan de uitvoering van de agenda in samenhang met nationale maatregelen en inzet zoals aangekondigd in het regeerakkoord. De uitwerking daarvan zal een van de belangrijkste aandachtspunten voor 2022 worden.
“Ik wil met elkaar zorg dragen voor de toegankelijkheid van de digitalisering. Daarin mogen we geen mensen vergeten. We moeten de kwetsbare groepen in het oog houden en steeds die menselijke factor meewegen.” - Joanne van der Leun
10. Taskforce Circulair
Fedde Sonnema Directeur DSM Delft & directeur biotech campus Delft
Jaap van de Hoek CEO Umincorp
Nico van Dooren Directeur Energie en Industrie Havenbedrijf Rotterdam
Bart Leenders VP Global Production Neste
Marinke Wijngaard Managing director Circulaire Economie & Milieu TNO
Roos Vermeij Wethouder Economie Gemeente Rotterdam
Marc den Hartog MD Commercial Waste Nederland Renewi
Jeannette Baljeu Gedeputeerde Provincie Zuid-Holland
Jacqueline van Lemmen COO Corbion
Rinke Zonneveld Directeur InnovationQuarter
Inbar van den Burg Sustainability & Decarbonization Lead Shell
10. Taskforce Circulair In 2021 is de taskforce uitgebreid met meer vertegenwoordiging vanuit industrie en bedrijfsleven. Inhoudelijk is besloten om een circulaire agenda voor regio op te stellen. Dit is enerzijds de verdieping en uitwerking van de Groeiagenda t.a.v. circulariteit, maar tegelijkertijd ook de gezamenlijke ambitie voor de regionale partners op basis waarvan de taskforce aan de slag kan. De ambitie is om zoveel mogelijk fossiele koolstoffen te vervangen voor circulaire koolstoffen, daarbij richt de taskforce zich primair op waste to value (plastics), biobased en de verwaarding van CO2 en waterstof. Stel dat de Zuid-Hollandse industrie er niét in slaagt zich om te vormen naar groene fabrieken. Dan bestaat onze industrie over 30 jaar niet meer. Zuid-Holland heeft een van de grootste petrochemische clusters ter wereld en de grootste haven van Europa. Zonder de basis van onze chemie en maakindustrie verliezen we een enorm deel van onze economische kracht en daarmee vele waardevolle arbeidsplaatsen. De transitie naar een circulaire industrie is daarom een fundamentele opgave én een kans. Voor ZuidHolland, voor Nederland en Europa. Juíst door de stevige poot in de oude industrie heeft deze regio een uitgelezen startpositie om de industrie te verduurzamen. Er worden veel nieuwe technologieën en kennis ontwikkeld die direct in de praktijk getest en opgeschaald kunnen worden. Zuid-Holland vormt een real-life testing ground voor de industrie van morgen. Dat levert veel businesskansen op voor bedrijven.
11. Taskforce Life Sciences & Health In 2021 is er een LSH-taskforce van start gegaan om netwerk-, denk- en lobbykracht op schaal Zuid-Holland te mobiliseren. Dit om allereerst gezamenlijk goed in te spelen op nationale initiatieven en daarnaast beter van elkaar te weten wat er speelt en welke randvoorwaarden er regionaal nodig zijn. Ook InnovationQuarter maakt hier deel van uit. De taskforce richt zich op drie thema’s waarbinnen wij regionaal een sterke positie hebben en waarop nu heel veel gebeurt in nationaal verband (zoals rond Groeifondsvoorstellen): medtech, biotech en data & AI. Deze thema's worden komende tijd verder uitgewerkt. Daarnaast worden de beschikbare feiten en cijfers over het cluster gebundeld en verder uitgediept.
12. Communicatie We hebben het afgelopen jaar 34 artikelen gepubliceerd. De 5 best gelezen artikelen op onze website het afgelopen jaar: • • • • •
Groeiagenda Zuid-Holland Initiatief voor jongerenwerkplekken Zuid-Holland van start Interview Hester Bijl Waarom Zuid-Holland zo stevig vertegenwoordigd is in de groeifondsmiljarden Zuid-Hollandse samenwerking voor opleiden 3000 IT’ers
Daarnaast zorgden we voor landelijke media-aandacht rondom de Groeiagenda (o.a. FD, Omroep West, Elsevier) en rondom Human Capital: onder andere het deelakkoord Internationaal Talent (AD).
WTC The Hague, 6e verdieping Prinses Margrietplantsoen 41 2595 AM DEN HAAG T: +31 88 4747 255 E: info@economicboardzuidholland.nl W: economicboardzuidholland.nl Het secretariaat van de board wordt gevoerd door InnovationQuarter. De board richt zich op netwerk-, denk- en lobbykracht. Boardleden nemen onbezoldigd deel op persoonlijke titel. Verantwoording van de uitgaven van het secretariaat verloopt via InnovationQuarter. Februari 2022
