Praktyczne aspekty udziału organizacji społecznych w postępowaniach, w których jest prowadzona ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko

KRZYSZTOF DREWNIAK

Wprowadzenie

Środowisko naturalne jest szczególnym dobrem wspólnym całej ludzkości. Jego dobrostan ma bezpośredni i pośredni wpływ na jakość życia ludzi. Można nawet powiedzieć, że warunkuje możliwość zaludniania pewnych obszarów. Z tego powodu wszelka działalność korzystająca ze środowiska naturalnego to nie tylko sprawa inwestora, lecz także całego społeczeństwa. Natura nie zna granic absolutnych. Doskonale jest to widoczne na przykładzie zmian klimatycznych – wobec konieczności ogólnoświatowej współpracy w tej dziedzinie zagadnienie to stało się jedną z ważniejszych kwestii aktualnej polityki międzynarodowej. Takie właściwości środowiska wymuszają podejście holistyczne i ostrożnościowe. Jednak w pewnym sensie każda działalność ludzka jest korzystaniem ze środowiska, a jego nadmierne ograniczenie zahamowałoby rozwój ludzkości, który przecież poprawia jakość życia społeczeństw. Zachowanie odpowiedniego balansu pomiędzy dobrostanem środowiska naturalnego a utrzymaniem postępu wyraża zasada zrównoważonego rozwoju, zgodnie z którą postęp współczesnych społeczeństw nie będzie ograniczał możliwości rozwoju przyszłych pokoleń.

Jednymi z dróg realizacji tej zasady są: koncepcja powiązania procedur inwestycyjnych z ocenami środowiskowymi oraz koncepcja włączenia społeczeństwa w te postępowania. Normatywnym tego wyrazem stała się Konwencja o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska1. Na szczeblu unijnym przepisy Konwencji z Aarhus są implementowane głównie w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE z dnia 6 września 2006 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko2 ,

1 Konwencja o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, sporządzona w Aarhus dnia 25 czerwca 1998 r. (Dz.U. z 2003 r. Nr 78, poz. 706); dalej jako: Konwencja z Aarhus. 2 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko (Dz.Urz. UE z 28.01.2012, L 26, s. 1–21). Należy jeszcze wspomnieć o rozporządzeniu (WE) nr 1367/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 września 2006 r. w sprawie zastosowania postanowień Konwencji z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska do instytucji i organów Wspólnoty (Dz.Urz. UE z 25.09.2006, L 264, s. 13–19). Jest to jednak akt skierowany przede wszystkim do organów UE, niemający większego znaczenia dla niniejszego opracowania.

a w Polsce ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko3 .

Niniejsze opracowanie przedstawia praktyczne aspekty tej formy partycypacji, którą jest udział organizacji społecznych w postępowaniach dotyczących decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przedsięwzięcia. Ze względu na praktyczny charakter podręcznika poniższe studium nie zawiera uwag o charakterze doktrynalnym i omówienia wszystkich wyjątków, a poprawność terminologiczna ustępuje czytelności wywodu.

udział organizacji ekologicznych w postępowaniach środowiskowych

Organizacje społeczne, rozumiane jako organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje społeczne (stowarzyszenia i fundacje), mają istotne uprawnienia w sferze prawa i postępowania administracyjnego. Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego4 w art. 31 § 1 nadaje im możliwość żądania wszczęcia postępowania lub dopuszczenia do udziału w nim na prawach strony w sprawach dotyczących innych osób. Warunkami udziału organizacji społecznej w postępowaniu dotyczącym innej osoby są jej cele statutowe oraz istnienie interesu społecznego, przemawiającego za udziałem organizacji w danym postępowaniu. O ile zgodność celów statutowych z przedmiotem konkretnej sprawy administracyjnej nie powinna budzić wątpliwości, to jednak trzeba zauważyć mocno rygorystyczne podejście w aktualnym orzecznictwie sądowoadministracyjnym5 do konieczności wykazywania przez organizacje społeczne istnienia interesu społecznego. Zadanie to jest o tyle utrudnione, że interes społeczny jako dobro ogółu zawsze będzie generalny i będzie odpowiadał powszechnym trendom i wartościom, wyrażanym aktualnie przez społeczeństwo, niekoniecznie zaś musi się wiązać z przejawami aktywności poszczególnych jego członków.

3 Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 247); dalej jako: u.o.ś. 4 Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 735); dalej jako: k.p.a. 5 Jako przykłady można wskazać: wyrok NSA z dnia 28 marca 2017 r., II OSK 1923/15; wyrok NSA z dnia 25 października 2016 r., II OSK 107/15.

Natomiast organy administracyjne zdają się nie dostrzegać istoty „interesu społecznego”, stawiając organizacjom wymogi wykazania konkretnych okoliczności, ujawniających istnienie takiego interesu. Pogląd taki utrwala się również w judykaturze, choć jeszcze kilka lat temu widoczne było inne podejście6. Warto więc, formułując wniosek o wszczęcie lub dopuszczenie do udziału w postępowaniu na podstawie art. 31 § 1 k.p.a., przytoczyć możliwie obszerną argumentację w tym zakresie, eksponując wszelkie aspekty istnienia interesu społecznego, przemawiające za pozytywnym rozpatrzeniem wniosku.

Szczególne uprawnienia udziału w niektórych postępowaniach administracyjnych zyskały organizacje ekologiczne, czyli takie, których celem statutowym jest ochrona środowiska – art. 3 ust. 1 pkt 10 u.o.ś. Niejako na marginesie warto nadmienić, że cele środowiskowe nie muszą być główną działalnością organizacji. Organizacje ekologiczne mogą brać udział w każdym postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa, jeśli jego przedmiot jest zgodny z ich celami statutowymi. Nie muszą one wykazywać jednocześnie istnienia interesu społecznego. Dodatkowym wymogiem wprowadzonym kilka lat temu jest warunek prowadzenia działalności statutowej w zakresie ochrony środowiska lub ochrony przyrody co najmniej 12 miesięcy przed dniem wszczęcia postępowania7 .

Postępowaniami wymagającymi udziału społeczeństwa są tylko niektóre rodzaje postępowań dotyczących szeroko rozumianej ochrony środowiska, które jako takie są wprost określone w u.o.ś. Są to przykładowo postępowania w sprawie:

•decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia, w którego ramach przeprowadza się ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko – art. 79 ust. 1 u.o.ś.; • decyzji wymaganej przed rozpoczęciem realizacji przedsięwzięcia, innego niż przedsięwzięcie mogące znacząco oddziaływać na środowisko, które nie jest bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynika z tej ochrony, jeśli regionalny dyrektor

6 We wcześniejszym orzecznictwie wyrażano pogląd, że działanie na rzecz ochrony środowiska zawsze leży w interesie społecznym (wyrok NSA z dnia 23 października 2010 r., II OSK 1339/09). 7 Należy zaznaczyć wątpliwości autora co do zgodności ustanowienia wymogu realizacji celów środowiskowych przez 12 miesięcy, biorąc pod uwagę rekomendacje Komitetu do spraw przestrzegania Konwencji z Aarhus w sprawie ACCC/C/2004/05.

ochrony środowiska (RDOŚ) stwierdził potrzebę oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 – art. 98 ust. 4 u.o.ś.; • decyzji o udzieleniu pozwolenia zintegrowanego dla nowo zbudowanej instalacji – art. 185 ust. 2a ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r.

Prawo ochrony środowiska.

praktyczne aspekty udziału organizacji społecznych w postępowaniu w sprawie decyzji środowiskowej

Przechodząc do meritum wywodu, należy zacząć od wskazówki, gdzie w ogóle szukać informacji o toczących się postępowaniach wymagających udziału społeczeństwa. Organ prowadzący postępowanie ma obowiązek bez zbędnej zwłoki podać do publicznej wiadomości najistotniejsze informacje o postępowaniu. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 11 u.o.ś. podanie do publicznej wiadomości polega na:

•udostępnieniu informacji na stronie Biuletynu Informacji Publicznej (BIP) organu właściwego w sprawie; • ogłoszeniu informacji, w sposób zwyczajowo przyjęty, w siedzibie organu właściwego w sprawie; • ogłoszeniu informacji przez obwieszczenie w sposób zwyczajowo przyjęty w miejscu planowanego przedsięwzięcia; • w przypadku gdy siedziba organu właściwego w sprawie mieści się na terenie innej gminy niż gmina właściwa miejscowo ze względu na przedmiot postępowania – ogłoszeniu w prasie lub w sposób zwyczajowo przyjęty w miejscowości lub miejscowościach właściwych ze względu na przedmiot postępowania. Zatem najpraktyczniejsze wydaje się monitorowanie strony podmiotowej właściwego organu w BIP, przy czym należy jednak pamiętać o tym, że struktura takich stron jest różna w zależności od organu i nie ma ustalonego miejsca (zakładki), w którym taka publikacja powinna nastąpić. Jak wskazuje się w literaturze, „kwestia należytego zapewnienia społeczeństwu udziału w postępowaniu poprzez niewłaściwe ujawnienie informacji, a przez to brak świadomości społecznej o przeprowadzanej przez organ procedurze, jest jednym z najczęściej spotykanych błędów

popełnianych przez organy”8, dlatego przydatne przy późniejszym kwestionowaniu decyzji mogą okazać się materiały potwierdzające zarówno prowadzenie takiego monitoringu, jak i niewykonanie tego obowiązku przez organ prowadzący postępowanie. Warto też zwrócić uwagę, że inwestorzy coraz częściej posuwają się do pewnego rodzaju podstępu, nadając planowanym przedsięwzięciom nazwy, które nie oddają ich istoty, przez co pozostają niezauważone przez zainteresowane podmioty, które po przeprowadzeniu postępowania bez ich udziału mają znacznie mniejszą możliwość działania.

Po ustaleniu, że toczy się postępowanie, zainteresowana organizacja ekologiczna powinna zgłosić w nim swój udział na podstawie art. 44 ust. 1 u.o.ś. Zgłoszenie takie nie jest wnioskiem i można go dokonać jednocześnie z zajęciem stanowiska albo zaskarżeniem jakiejś incydentalnej kwestii w toku postępowania (np. zawieszenia postępowania). W zgłoszeniu powinno się natomiast wskazać, że organizacja realizuje cele statutowe z zakresu ochrony środowiska przez co najmniej 12 miesięcy. Dowodem takiej okoliczności może być statut, regulamin lub inny akt organizacji, a w przypadku fundacji i stowarzyszeń rejestrowych odpis zupełny z KRS. Dopuszczając na tej podstawie organizację ekologiczną do postępowania, organ nie wydaje postanowienia – po prostu od momentu zgłoszenia traktuje taką organizację jak stronę. Gdy brak jest możliwości zgłoszenia udziału w charakterze organizacji ekologicznej, można zgłosić żądanie dopuszczenia organizacji społecznej do postępowania na zasadzie art. 31 § 1 k.p.a., wykazując zgodność celów postępowania oraz istnienie interesu społecznego w jej udziale w postępowaniu. W tym przypadku organ, dopuszczając organizację, wydaje postanowienie. Odmowa dopuszczenia do udziału w postępowaniu zarówno na podstawie art. 44 ust. 1 u.o.ś., jak i art. 31 § 1 k.p.a. wymaga wydania postanowienia, od którego przysługuje zażalenie.

Zajęcie merytorycznego stanowiska co do procedowanego przedsięwzięcia wymaga zapoznania się z dokumentacją sprawy. Dostęp do tych dokumentów może być realizowany na kilka sposobów. Po pierwsze organ, prowadząc postępowanie wymagające udziału społeczeństwa, umożliwia zapoznanie się z istotną dokumentacją sprawy, obejmującą co najmniej

8 Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Komentarz, red. T. Filipowicz, A. Plucińska-Filipowicz, M. Wierzbowski, wyd. 2, Warszawa 2020.

wniosek z załącznikami oraz uzgodnienia i opinie organów współdziałających. Organizacja społeczna dopuszczona do postępowania w charakterze strony ma możliwość także zapoznawania się z całymi aktami postępowania, sporządzania z nich notatek i kopii na podstawie art. 73 § 1 k.p.a. Oba wspomniane sposoby wiążą się jednak z koniecznością udania się do siedziby organu i zapoznawania się z aktami w obecności urzędnika. Uzyskanie odpisów z akt sprawy musi być uzasadnione ważnym interesem strony. Innym sposobem dostępu do dokumentacji sprawy jest zgłoszenie wniosku o wydanie jej kopii na zasadzie dostępu do informacji o środowisku. Wniosek taki powinien zostać złożony na piśmie (skierowanie wniosku przez ePUAP również spełnia ten wymóg), powinien w miarę precyzyjnie określać zakres żądanej dokumentacji oraz sposób jej przekazania. Wniosek podlega opłacie, której wysokość jest zależna od zakresu żądanych informacji oraz sposobów ich udostępniania, przy czym nie są to wysokie opłaty. Informacja o środowisku jest udostępniana w terminie 1 miesiąca od wpływu wniosku do organu.

Najważniejszym dokumentem w omawianym postępowaniu jest raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, który powinien stanowić dość szczegółową analizę wpływu planowanej inwestycji na wszystkie aspekty środowiska. Artykuł 66 u.o.ś. określa wszystkie obligatoryjne elementy raportu. W ramach tego omówienia nie sposób odnieść się do każdego z nich, ale warto zaakcentować kwestię przedstawienia różnych wariantów przedsięwzięcia. Ten element raportu dlatego jest tak istotny, gdyż organ, wydając decyzję, może zezwolić na realizację przedsięwzięcia w którymś z przedstawionych wariantów alternatywnych. Warto nadmienić, że wariant alternatywny powinien być rzeczywistą konkurencją konfiguracji proponowanej przez inwestora, możliwą do realizacji zarówno technicznie, jak i ekonomicznie, przy czym powinien się istotnie różnić od wariantu wyjściowego. Zasadnicza ocena raportu odbywa się w toku uzgodnień z innym organami, w szczególności z właściwym RDOŚ i na tym etapie raport jest często po wielokroć uzupełniany przez inwestora. Takie uzupełnienia muszą również spełniać wymogi w zakresie kompetencji autorów raportu. Organizacja uczestnicząca w postępowaniu na tym etapie powinna weryfikować poprawność raportu, w szczególności przez podawanie w wątpliwość wszelkich arbitralnych ocen i wniosków zawartych w raporcie. W raporcie nie powinno się czynić powierzchownych ocen i założeń co do danych wyjściowych, jeśli tylko możliwe jest zebranie i dokładna analiza danych. W tym miejscu warto wspomnieć, że w orzecznictwie utrwalił się taki pogląd, że dla skutecznego zakwestionowania

raportu przez inną stronę postępowania konieczne jest przedłożenie swego rodzaju „kontrraportu”, sporządzonego przez osobę, która spełnia wymogi dla autora raportu.

Po zgromadzeniu całego materiału dowodowego oraz wymaganych uzgodnień i opinii organ prowadzący postępowanie powinien przeprowadzić konsultacje społeczne, choć nie jest to regułą i zdarza się, że konsultacje są prowadzone na wcześniejszych etapach postępowania. W czasie konsultacji rolą organizacji społecznych jest intensyfikacja kampanii i nakłonienie jak największej liczby osób do złożenia uwag. Ten przejaw aktywności społeczeństwa w ramach postępowania nie ma bezpośredniego przełożenia na jego rezultat, gdyż organ powinien jedynie odnieść się do zgłoszonych uwag i nie musi się nimi kierować przy rozstrzygnięciu. Jednakże widoczny sprzeciw wobec realizacji przedsięwzięcia może wpłynąć na decyzje planistyczne lub polityczne, istotne dla kontynuacji procesu inwestycyjnego.

Po przeprowadzeniu konsultacji społecznych i powiadomieniu wszystkich stron o możliwości zapoznania się z całym zgromadzonym materiałem dowodowym zgodnie z art. 10 § 2 k.p.a. organ wydaje decyzję, w której rozstrzyga sprawę co do istoty. Decyzja w przedmiocie środowiskowych uwarunkowań przedsięwzięcia powinna określać charakterystykę przedsięwzięcia przynamniej w aspektach wymienionych w art. 85 u.o.ś. oraz wymogi, jakie inwestor jest zobligowany spełnić na etapie realizacji, eksploatacji i likwidacji przedsięwzięcia, które organ określa, biorąc pod uwagę wyniki uzgodnień i opinii, ustalenia zawarte w raporcie, wyniki postępowania z udziałem społeczeństwa oraz wyniki postępowania w sprawie transgranicznego oddziaływania na środowisko, jeżeli zostało ono przeprowadzone.

Decyzja ta ma związany charakter, co oznacza, że organ może odmówić ustalenia środowiskowych uwarunkowań przedsięwzięcia tylko w przypadkach określonych w przepisach. Po pierwsze organ odmawia realizacji przedsięwzięcia, gdy nie jest ono zgodne z zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Po drugie organ jest zobowiązany wydać decyzję odmowną, gdy z oceny oddziaływania na środowisko wynika brak możliwości realizacji przedsięwzięcia w wariancie proponowanym przez wnioskodawcę, a nie wyraził on zgody na ustalenie środowiskowych uwarunkowań dla któregoś z wariatów alternatywnych, bądź realizacja przedsięwzięcia w pozostałych wariantach także jest niemożliwa. Niemożliwość realizacji przedsięwzięcia należy rozumieć jako sytuację, gdy urzeczywistnienie inwestycji prowadziłoby do sytuacji sprzecznej z prawem,

np. przekroczenia norm emisyjnych. Po trzecie organ odmawia ustalenia środowiskowych uwarunkowań przedsięwzięcia, jeżeli przedsięwzięcie może znacząco negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000 oraz gdy przedsięwzięcie wpływa negatywnie na możliwość osiągnięcia celów środowiskowych określanych na podstawie ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne9. Inną sytuacją powodującą konieczność wydania decyzji odmownej są niektóre względy procesowe, w szczególności odmowa uzgodnienia warunków realizacji przedsięwzięcia przez organy współdziałające. Natomiast niedopełnienie obowiązków wnioskodawcy w zakresie przedkładanej dokumentacji może wiązać się z pozostawieniem wniosku bez rozpoznania na podstawie art. 64 § 2 k.p.a.10

W terminie 14 dni od doręczenia decyzji stronom, w tym biorącym udział w postępowaniu organizacjom, przysługuje prawo do złożenia odwołania. Zgodnie z art. 128 k.p.a. nie wymaga się szczegółowego uzasadnienia, wystarczy, że wynika z niego, że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji. Warto jednak sformułować zarzuty wobec decyzji i przywołać argumenty na ich poparcie, żeby sprowokować tym samym organ drugiej instancji do rozważenia decyzji w kwestionowanych aspektach. Możliwe jest także uzupełnianie odwołania i rozbudowywanie argumentacji na etapie postępowania odwoławczego do czasu wydania decyzji. Organ odwoławczy rozstrzyga sprawę, biorąc pod uwagę z urzędu wszelkie okoliczności sprawy, może także wprowadzić dodatkowe dowody. Do czasu rozpoznania odwołania decyzja nie podlega wykonaniu, chyba że zostanie nadany jej rygor natychmiastowej wykonalności.

Trzeba podkreślić, że odwołanie od decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przedsięwzięcia przysługuje także organizacjom ekologicznym, które nie brały udziału w postępowaniu, pod warunkiem że realizowały cele statutowe z zakresu ochrony środowiska co najmniej 12 miesięcy przed wszczęciem postępowania. W takim przypadku muszą one złożyć odwołanie w terminie 14 dni od doręczenia decyzji ostatniej ze stron.

Od decyzji organu drugiej instancji przysługuje skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego, także organizacjom ekologicznym, które

9 Dotyczy osiągnięcia celów środowiskowych, o których mowa w art. 56, art. 57, art. 59 oraz art. 61 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 624), o ile nie zostaną spełnione warunki, o których mowa w art. 68 pkt 1, 3 i 4. 10 Tak wyrok WSA w Warszawie z dnia 4 sierpnia 2010 r., VIII SA/Wa 235/10, Legalis 525826.

nie brały udziału w postępowaniu. Ten środek zaskarżenia posiada już wiele wymogów formalnych, począwszy od wskazania właściwego sądu, stron postępowania, organu, który decyzję wydał, i skarżonej decyzji, przez sformułowanie zarzutów oraz wniosków co do rozstrzygnięcia i żądania lub zrzeczenia się rozprawy, aż po opłacenie wpisu od skargi w kwocie 200 zł. Skargę wnosi się w terminie 30 dni od doręczenia decyzji organu odwoławczego i za jego pośrednictwem. Dołącza się do niej tyle odpisów, ile jest stron postępowania. Istotną okolicznością jest to, że wojewódzki sąd administracyjny, zgodnie z art. 133 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi11, rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Skarga zasadniczo nie wstrzymuje wykonalności decyzji, co oznacza, że mimo zainicjowania postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym inwestor może kontynuować proces inwestycyjny. Zapobiec temu może wniosek o wstrzymanie wykonalności takiej decyzji, kierowany do sądu, do którego została złożona skarga na tę decyzję.

Wyjątkiem w zakresie skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego jest decyzja uchylająca decyzję organu pierwszej instancji i przekazująca sprawę do ponownego rozpoznania. W takiej sytuacji nie przysługuje skarga, ale sprzeciw wnoszony w terminie 14 dni, który powinien spełniać takie wymogi formalne, jakim odpowiadać ma skarga.

Ostatnim etapem, na którym można sprzeciwiać się decyzji ustalającej środowiskowe uwarunkowania przedsięwzięcia, jest skarga kasacyjna wnoszona do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Powinna ona jednak zostać sporządzona i popierana przez adwokata lub radcę prawnego, wobec czego można pominąć jej omówienie w tym opracowaniu.

podsumowanie

Reasumując powyższe wywody, można wysunąć wniosek, że kontrola społeczna sprawowana przez organizacje pozarządowe, w ramach postępowań dotyczących oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, jest zadaniem niezwykle pracochłonnym, które rzadko kiedy przyniesie

11 Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 2325).

sukces w postaci odmowy ustalenia środowiskowych uwarunkowań wobec przedsięwzięć budzących sprzeciw społeczny. Jednak zdecydowane zaangażowanie się społeczeństwa w postępowania wymagające jego udziału wywiera istotną presję na inwestorze oraz innych decydentach i może prowadzić do istotnych zmian w zakresie planowanych przedsięwzięć lub nawet rezygnacji z ich realizacji, szczególnie jeśli jest połączone z kampanią społeczną. Dlatego właśnie warto korzystać z tych instrumentów prawnych.