Nieuw Vlaams stelsel van Winwinkapitaal vertegenwoordigd door Vriendenaandelen

Om kmo’s met kapitaalbehoeften in deze barre economische tijden een stimulans te geven en particuliere beleggers een fiscaal interessant alternatief te bezorgen op het klassieke spaarboekje kan sinds kort gebruik gemaakt worden van het Vlaamse stelsel van Winwinkapitaal of het Vriendenaandeel. Zoals voor Winwinleningen1, geldt er ook voor Vriendenaandelen een jaarlijks belastingkrediet van 2,5% te berekenen op de volgestorte inbrengen. Waar Winwinleningen kmo’s kunnen voorzien van schuldfinanciering, gaat het bij het Vriendenaandeel om een versterking van het eigen vermogen van de kmo. De maatregel is effectief in werking getreden op 11 februari 2021.

1. Wat is een Vriendenaandeel?

Een Vriendenaandeel is een nieuw uitgegeven aandeel op naam, verworven met een inbreng in geld, dat voldoet aan de voorwaarden van het Vlaams Decreet van 19 mei 2006 betreffende de Winwinlening (zoals gewijzigd door het Decreet van 27 november 2020 voor wat betreft het Vriendenaandeel2) en de uitvoeringsbesluiten3 ervan.

Een Vriendenaandeel vertegenwoordigt een fractie van het kapitaal of het eigen vermogen van de emittent. Het Vriendenaandeel kan alleen verworven worden door een inbreng in geld en op voorwaarde van een volledige volstorting. Leningen of converteerbare effecten kunnen niet omgezet worden in Vriendenaandelen.

2. Wie kan Vriendenaandelen uitgeven?

Het stelsel van het Vriendenaandeel richt zich tot vennootschappen die voldoen aan de Europese kmo-definitie, met name:

• minder dan 250 werknemers tewerkstellen, en

• jaaromzet niet hoger dan 50 miljoen euro, of

• balanstotaal niet hoger dan 43 miljoen euro.

Als er een deelnemingsrelatie bestaat met (een) andere onderneming(en) van 25% of meer van het kapitaal of van de stemrechten, moeten de gegevens van deze onderneming(en) meegeteld worden bij het toetsen van bovenvermelde criteria.

De uitgever van het Vriendenaandeel moet daarnaast aan volgende voorwaarden voldoen op de datum waarop de Vriendenaandeelhouder het Vriendenaandeel onderschrijft:

(i) rechtspersoonlijkheid hebben;

(ii) over een exploitatiezetel in het Vlaamse Gewest beschikken;

(iii) geen beursgenoteerde vennootschap zijn;

(iv) gedurende 24 maanden voorafgaand aan de volstorting van het Vriendenaandeel geen kapitaalvermindering, inkoop van eigen aandelen of een andere vermindering of verdeling van het eigen vermogen doorvoeren, behoudens de vermindering van het kapitaal of het eigen vermogen die uitsluitend het gevolg is van een uittreding van een of meerdere aandeelhouders van de emittent lastens het vennootschapsvermogen;

(v) gedurende 60 maanden na de volstorting van het Vriendenaandeel: a. niet kwalificeren als een ‘financiële’ kmo, d.i. een vennootschap die het statuut van een beleggings-, thesaurie- of financieringsvennootschap4 aanneemt, zoals bedoeld in artikel 2, § 1, 5°, d) tot en met f), van het Wetboek van de Inkomstenbelastingen 1992 (WIB 92); b. niet kwalificeren als een ‘immo’ kmo, d.i. een vennootschap met als statutair hoofdvoorwerp of voornaamste activiteit de oprichting, de verwerving, het beheer, de verbouwing, de verkoop of de verhuur van vastgoed voor eigen rekening of het bezit van deelnemingen in vennootschappen met een soortgelijk voorwerp of een vennootschap waarin onroerende goederen of andere zakelijke rechten met betrekking tot dergelijke goederen zijn ondergebracht, waarvan natuurlijke personen die in de vennootschap benoemd zijn of optreden als bestuurder, zaakvoerder of in een vergelijkbaar mandaat, hun echtgenoot, echtgenote of wettelijk samenwonende partner of hun kinderen, als die personen of hun echtgenoot het wettelijke genot van de inkomsten van die kinderen hebben, het gebruik hebben; c. niet kwalificeren als een management kmo, d.i. een vennootschap die is opgericht om een management- of bestuurdersovereenkomst te sluiten of die haar voornaamste bron van inkomsten uit management- of bestuurdersovereenkomsten haalt; d. geen rechtstreekse deelneming aanhouden in een vennootschap die gevestigd is in een fiscaal paradijs, d.i. een staat die is opgenomen in een van de lijsten, vermeld in artikel 307, § 1/2, van het WIB 92, of een staat die is opgenomen in de lijst, vermeld in artikel 179 van het koninklijk besluit van 27 augustus 1993 tot uitvoering van het WIB 92; e. geen betalingen doen aan vennootschappen die gevestigd zijn in een van de staten, vermeld in punt d., waarvan niet kan worden aangetoond dat ze zijn verricht in het kader van werkelijke en oprechte verrichtingen die het gevolg zijn van rechtmatige financiële of economische behoeften en die in totaal meer bedragen dan 100.000 euro per belastbaar tijdperk; f. geen kapitaalvermindering, inkoop van eigen aandelen of een andere vermindering of verdeling van het eigen vermogen doorvoeren.

Zelfstandigen (éénmanszaken), maatschappen, vzws, stichtingen en feitelijke verenigingen kunnen geen Vriendenaandelen uitgeven.

De emittent mag de ontvangen sommen uit het Vriendenaandeel niet gebruiken om:

• dividenden uit te keren, met inbegrip van de uitkering van liquidatiereserves of de aankoop van aandelen;

• leningen te verstrekken.

3. Wie kan intekenen op een Vriendenaandeel?

Een Vriendenaandeelhouder is een natuurlijke persoon die, buiten het kader van zijn of haar handels- of beroepsactiviteiten, een Vriendenaandeel heeft onderschreven en volgestort.

Verder dient deze aandeelhouder aan de volgende voorwaarden te voldoen: (i) hij/zij is geen werknemer van de emittent-kmo vennootschap; (ii) hij/zijzelf, noch de echtgenoot, de echtgenote of de wettelijk samenwonende partner van de Vriendenaandeelhouder zijn benoemd of treden op als bestuurder, zaakvoerder of in een vergelijkbaar mandaat binnen de emittent; (iii) hijzelf, noch de echtgenoot, de echtgenote of de wettelijk samenwonende partner van de Vriendenaandeelhouder zijn rechtstreeks of onrechtstreeks houder van: a. meer dan 10% van de aandelen of de stemrechten van de emittent; b. rechten of effecten waarvan de uitoefening, omwisseling of conversie de overschrijding van de drempel, vermeld in punt a., tot gevolg heeft; (iv) hij/zijzelf, noch de echtgenoot, de echtgenote of de wettelijk samenwonende partner van de Vriendenaandeelhouder zijn geheel of gedeeltelijk uit het vennootschapsvermogen van de emittent getreden in de 24 maanden voorafgaand aan de volstorting van het Vriendenaandeel.

Deze voorwaarden moeten voldaan zijn op de datum waarop het Vriendenaandeel wordt onderschreven (d.i. de datum van de verbintenis om te investeren). Bijgevolg kan een Vriendenaandeelhouder als gevolg van het verwerven van de Vriendenaandelen meer dan 10% van de aandelen van de emittent verwerven.

4. Karakteristieken van het Vriendenaandeel

Een Vriendenaandeel is een aandeel op naam en vertegenwoordigt een fractie van het kapitaal of het eigen vermogen van de emittent.

Het Vriendenaandeel kan alleen verworven worden door een inbreng in geld en op voorwaarde van een volledige volstorting. Deze volstorting mag niet gebeurd zijn vóór 11 februari 2021 (startdatum van de nieuwe regeling).

Leningen of converteerbare effecten kunnen niet omgezet worden in Vriendenaandelen.

Het volgestorte bedrag van de Vriendenaandelen mag ten hoogste 75.000 euro per Vriendenaandeelhouder bedragen. Die limiet geldt per belastingplichtige, hetgeen inhoudt dat echtgenoten en wettelijk samenwonenden elk recht hebben op dat maximum bedrag.

Een kmo-vennootschap kan maximaal 300.000 euro aan Winwinkapitaal ophalen. Dit betekent dat een emittent dus minstens vier Vriendenaandeelhouders moet aantrekken. Mocht deze limiet overschreden worden, dan komen de betrokken bedragen niet in aanmerking voor het belastingkrediet (zie hierna).

Bovendien gelden beide plafonds cumulatief voor Vriendenaandelen en Winwinleningen. Een particulier mag dus geen Winwinleningen en Vriendenaandelen uitstaan hebben boven het bedrag van 75.000 euro om van het belastingkrediet te kunnen genieten, terwijl een emittent niet meer dan 300.000 euro aan Winwinkapitaal en Winwinleningen mag ophalen.

5. Belastingkrediet

Aan de Vriendenaandeelhouder die onderworpen is aan de personenbelasting (of de belasting van niet-inwoners) zoals gelokaliseerd in het Vlaamse Gewest wordt een jaarlijks belastingkrediet toegekend, berekend op basis van de bedragen die hij of zij heeft volgestort.

De grondslag waarop het belastingkrediet wordt toegekend, wordt berekend naar rato van het aantal dagen dat het Vriendenaandeel in het belastbare tijdperk is aangehouden. Die berekeningsgrondslag bedraagt ten hoogste 75.000 euro per belastingplichtige. Het belastingkrediet bedraagt 2,5% van de voormelde grondslag. Het belastingkrediet bedraagt dus maximaal 1.875 euro per jaar.

Het belastingkrediet wordt toegestaan voor een periode van maximaal vijf jaar. Het maximaal cumulatief belastingkrediet over die vijf jaar bedraagt dus 9.375 euro.

Het belastingkrediet wordt alleen verleend als de Vriendenaandeelhouder per aanslagjaar het bewijs ter beschikking houdt van de belastingadministratie dat hij of zij in het belastbaar tijdperk een of meer Vriendenaandelen heeft volgestort of eerder volgestorte Vriendenaandelen heeft behouden. Het belastingkrediet wordt ontzegd voor het aanslagjaar waarvoor de bewijslevering ontbreekt, niet correct is of onvolledig is.

Het belastingkrediet kan niet naar volgende aanslagjaren worden overgedragen.

Het fiscale voordeel vervalt op de dag van het faillissement van de emittent, de beslissing van ontbinding van de emittent, de overdracht van (een deel van) de Vriendenaandelen of het overlijden van de Vriendenaandeelhouder.

In tegenstelling tot de Winwinleningen, geniet de Vriendenaandeelhouder niet van een éénmalig belastingkrediet, nu een aandeelhouder risicokapitaal verschaft en dus het risico draagt de volgestorte inbreng geheel of gedeeltelijk te verliezen.

Het belastingkrediet is niet van toepassing op aandelenparticipaties die al kunnen genieten van federale steunmaatregelen (belastingvermindering of belastingkrediet).

6. Formaliteiten

De Vriendenaandeelhouder komt enkel in aanmerking voor het belastingkrediet als alle volgende voorwaarden zijn vervuld: (i) de emittent en de Vriendenaandeelhouder bewijzen dat ze voldoen aan alle voorwaarden en voorschriften van het Vlaams Decreet van 19 mei 2006 en de uitvoeringsbesluiten ervan; en (ii) een uitgifteovereenkomst Vriendenaandeel is vastgesteld in een onderhandse akte en is door beide partijen ondertekend binnen een periode van drie maanden na de inbreng.

De uitgifteovereenkomst Vriendenaandeel moet binnen de drie maanden na de volstorting worden opgemaakt. Het gaat om een onderhandse schriftelijke verklaring waarin de Vriendenaandeelhouder en de emittent bevestigen dat de Vriendenaandeelhouder door middel van een kapitaalinbreng heeft ingetekend op nieuw uitgegeven aandelen van de emittent, in overeenstemming met de voorwaarden van het Decreet van 19 mei 2006 en de uitvoeringsbesluiten ervan.

Die uitgifteovereenkomst kan online worden opgemaakt via een modelformulier dat kan teruggevonden worden op de website van PMV/z (https:// www.pmvz.eu/vriendenaandeel) in de rubriek “Welke voorwaarden zijn er verbonden aan het Vriendenaandeel en de uitgifteovereenkomst?”. Deze onderhandse akte wordt in drie originele exemplaren opgesteld, één voor beide partijen en één voor de waarborgvennootschap (zie hierna).

Om de particuliere investeerder te beschermen, moet een verslag worden opgesteld over de uitgifteprijs van de Vriendenaandelen. Dit verslag moet positief worden beoordeeld door een bedrijfsrevisor of een externe accountant. Dit verslag wordt als bijlage bijgevoegd bij de uitgifteovereenkomst Vriendenaandeel.

De Vriendenaandeelhouder verstuurt binnen de drie maanden na de dag van de ondertekening van de uitgifteovereenkomst Vriendenaandeel een origineel exemplaar van de akte en het verslag over de uitgifteprijs aangetekend of via elektronische briefwisseling of een ander telecommunicatiemiddel naar de waarborgvennootschap (zijnde PMV/zWaarborgen NV, dochtervennootschap van Participatiemaatschappij Vlaanderen) om te registeren. Dit kan digitaal via vriendenaandeel@pmv.eu.

Vervolgens wordt nagegaan of aan alle voorwaarden werd voldaan (inclusief de controle van de plafonds). Daarnaast is vereist dat de bedragen ook volledig volstort worden om het Vriendenaandeel te laten genieten van het belastingkrediet. Binnen de maand volgt dan de registratie of de weigering.

Alleen als aan al de voormelde voorwaarden voldaan is, gaat de waarborgvennootschap over tot de registratie van de akte. De registratie bestaat uit het toekennen van een nummer aan de uitgifteovereenkomst Vriendenaandeel en het opnemen ervan in het Vriendenaandelenregister. Dit register omvat alle geregistreerde uitgifteovereenkomsten Vriendenaandeel en wordt beheerd door de waarborgvennootschap. Binnen een week na de registratie van de akte brengt de waarborgvennootschap de Vriendenaandeelhouder met een brief of via elektronische briefwisseling op de hoogte van de registratie. In die brief of elektronische briefwisseling wordt minstens het nummer vermeld dat bij de registratie aan de uitgifteovereenkomst Vriendenaandeel is toegekend.

De Vriendenaandeelhouder (belastingplichtige) houdt de registratiebrief, de geregistreerde uitgifteovereenkomst en het verslag over de uitgifteprijs ter beschikking van de fiscus voor eventuele controle.

De belastingplichtige vermeldt voor ieder belastbaar tijdperk waarvoor het belastingkrediet wordt gevraagd het rekenkundig gemiddelde van de volgestorte bedragen van de Vriendenaandelen die zijn aangehouden in het belastbaar tijdperk.

Marc De Munter

Fiscaal jurist