Cryptomunten, niet meer weg te denken

3

Cryptomunten, niet meer weg te denken

Minder dan 0,5 % rente krijgt men nog op spaartegoeden. In België is het momenteel nog verboden om een negatieve rente aan te rekenen op spaartegoeden, maar in Nederland is dit wel al het geval.1 Het is dan ook heel goed te begrijpen dat er volop in andere markten gezocht wordt naar rendement. De cryptomarkt is nog in volle opmars en zal de toekomst van de klassieke banken uitdagen tot op het bot. Zoals met vele beleggingen zal het risico versus de mogelijke opbrengst stijgen. Het is dan ook belangrijk om steeds het eigen huiswerk te doen en niet onvoorwaardelijk alle verhalen te geloven die verteld worden.

Maar wat is nu het grootste verhaal aller tijden?

Een verhaal dat iedereen gelooft, zonder enige hinder van cultuur, religie, klasse of locatie op onze planeet…

Geld !

Er zijn maar weinig mensen die niet geloven in de EURO of USD; of dit nu de papieren of digitale versie is in de bankapp, het maakt niet uit, niemand zal eraan twijfelen.

Of zoals Abhijit Naskar ooit zei “Geld is zoals religie, het bestaat zolang mensen erin geloven”.2

En dat brengt ons bij de kern van dit artikel, namelijk dat ondertussen veel mensen geloven in een wereld mét cryptomunten.

Maar wat zijn cryptomunten nu eigenlijk?

Een cryptomunt is een verzamelnaam voor digitale en op cryptografie gebaseerde valuta die zonder tussenkomst van banken en overheden worden gebruikt, onder andere voor betalingen.

Wanneer we denken aan munten, denken we onmiddellijk aan geld, maar zijn cryptomunten eigenlijk wel geld ? Volgens de gangbare definitie, vervult geld de volgende drie functies:3 • Ruilmiddel: Geld is een algemeen geaccepteerd goed dat directe ruil van andere goederen overbodig maakt. • Rekeneenheid: Geld is een uniforme maat voor koopkracht (economische waarde), waarin de waardes van verschillende goederen kunnen worden uitgedrukt en vergeleken. Zo kunnen we zeggen dat een fles melk 1 euro waard is, een brood 2 euro – en dat een brood dus twee keer zoveel waard is als een fles melk. • Oppotmiddel: Geld is een opslagmedium voor koopkracht, om die naar de toekomst over te hevelen.

De eerste en meest succesvolle cryptomunt was de Bitcoin; die werd in 2009 geïntroduceerd door een mysterieuze persoon (of groep van personen) – genoemd Satoshi Nakamoto – als reactie op de bankencrisis van 2008.

Wanneer we Bitcoin aftoetsen aan de drie voorwaarden, dan zullen we vaststellen dat de meningen verschillen of

Bitcoin beschouwd kan worden als geld.

Volgens Gary Gensler, voorzitter van de

Amerikaanse Securities and Exchange

Commission (SEC), is er alvast geen enkele cryptomunt die alle functies van geld helemaal vervult.4

Naast Bitcoin zijn er ondertussen meer dan 5.000 andere cryptomunten. Hoewel ze ook als cryptomunten worden beschouwd, proberen veel cryptomunten eigenlijk niet om een nieuwe vorm van geld te zijn, maar gebruiken ze de blockchain-technologie om andere

We zijn ‘de huisdokter’ van de ondernemer, die met al zijn vragen bij ons terecht kan, het is dan ook belangrijk om een basiskennis van cryptomunten te bezitten

1 https://www.tijd.be/ondernemen/banken/ing-voert-als-eerste-grootbank-negatieve-rente-in/10259106.html 2 De Bitcoin Revolutie, Quinten Francois. 3 https://nl.wikipedia.org/wiki/Geld 4 https://news.bitcoin.com/sec-chairman-satoshi-nakamotos-innovation-real-crypto-rules-clear

4

toepassingen aan te bieden, zoals bijvoorbeeld programmeerbare contracten (smart contracts).

Wat is Bitcoin ?

Bitcoin is een grootboek

Als lid van het ITAA kennen we allemaal een grootboek: het is een register waarin alle boekingen uit de verschillende dagboeken (aankopen, verkopen, etc..) samenkomen en dat digitaal in één centrale database bewaard wordt (het boekhoudpakket). We kunnen dit dus eigenlijk de gesloten boekhouding van een onderneming noemen omdat slechts enkelen deze boekhouding kunnen inkijken en aanpassingen kunnen doorvoeren.

Bitcoin vertoont hiermee gelijkenissen, omdat het ook een grootboek van transacties is; alleen bestaan de transacties nu enkel uit Bitcoins en zijn de unieke grootboekrekeningen waartussen de transacties plaatsvinden, nu eigenlijk de unieke portefeuilles (wallets).

Het Bitcoin-grootboek is open en bloot. Iedereen kan dus zien wélke transacties er gebeuren, maar via cryptografische technieken kan niet (zomaar) gezien worden wíe de transacties doet.

Bitcoin is decentraal

Het grootboek van Bitcoin staat niet op één plaats, maar is verspreid (gekopieerd) over computers over de hele wereld. Dat is voornamelijk om security-redenen en om het vertrouwen in het systeem te garanderen. Door deze verspreiding is het heel moeilijk (tot nu toe onmogelijk) om met de database te knoeien, want verschillende partijen hebben er een kopie van.

Nieuwe transacties worden steeds gebundeld in een pakket van transacties en worden vervolgens in een blok achteraan toegevoegd aan het grootboek. Alle blokken achter elkaar vormen een ketting. Deze techniek wordt een blockchain genoemd. Ook deze techniek heeft iets gelijkaardigs met boekhouden, want in een boekhouding mogen boekingen normalerwijze ook alleen maar achteraan in het dagboek toegevoegd worden.

Een gewone boekhouding wordt steeds bijgehouden in één centrale database en is op het vlak van beveiliging dan ook afhankelijk van de security policy, virusbeveiliging, etc. van de aanbieder van het boekhoudpakket. Als een hacker voorbij de security zou geraken, dan zou hij de boekhouding rechtstreeks kunnen aanpassen. Als men dat met het Bitcoin-grootboek zou willen doen, dan moeten álle kopieën van álle computers gekraakt worden – wat tot nu toe onmogelijk is gebleken.

Bitcoin vertrouwt op technologie, niet op derde partijen

Bitcoin-transacties worden gevalideerd op basis van wiskunde, cryptografie en software. Het grootboek van Bitcoin wordt zonder tussenkomst van personen en volledig automatisch (want het is eigenlijk een computerprogramma) bijgewerkt als de meerderheid van de computers (die een kopie van het grootboek hebben) daarmee akkoord is.

Deze methode noemt men het consensus-mechanisme. Bitcoin gebruikt een consensus-mechanisme dat puur mathematisch is en volledig op basis van computerrekenkracht werkt. Vandaar dat regelmatig het nieuws opduikt dat Bitcoin zoveel energie verbruikt – omdat al die computers altijd aan het rekenen slaan.

We maken een kleine vergelijking met het bankensysteem. Wanneer John 100 euro wenst over te schrijven naar Pauline, dan geeft hij via overschrijving de opdracht aan zijn eigen bank om van bankrekening nummer BEXXXXXXXXX een bedrag over te schrijven naar de bankrekening van Pauline BEYYYYYYYYY. Maar hoe kunnen we nu zeker zijn dat het bedrag bij John eraf gaat en het bij Pauline erbij komt? Daar zorgt het centrale banksysteem voor en er is dus een echte fysieke tussenpersoon die daarvoor zorgt.

Wanneer John nu 1 Bitcoin (afgekort BTC) aan Pauline overmaakt, dan hoeft hij enkel het Bitcoin-adres (vergelijkbaar met het rekeningnummer en ook gekend als de publieke sleutel) van Pauline te kennen en wordt de transactie goedgekeurd via de rekenkracht van de computers, in plaats van via een persoon bij de bank. De validatie van zo’n transactie duurt normalerwijze rond de 10 minuten, wat dus wil zeggen dat Pauline na 10 minuten die 1 BTC-transactie heeft ontvangen.

Bitcoin is 100% digitaal en virtueel

Bitcoin bestaat enkel digitaal, er is dus geen papieren versie, zoals bij het geld uitgegeven door overheden. Er is geen organisatie of persoon aanspreekbaar of verantwoordelijk voor Bitcoin en er is geen adres of gebouw waar u naartoe kan gaan om vragen te stellen of appel te halen indien er iets aan de hand zou zijn met uw Bitcoins.

Sommigen noemen Bitcoin dan ook “het geld van het volk of het internet van geld”, omdat Bitcoin niet gecontroleerd wordt door een regering of bedrijf.

5

iStockphoto.com/dulezidar.

Bitcoin is 100% digitaal. De wereldwijde geldvoorraad is trouwens ook 92% digitaal, slechts 8% bestaat fysiek5, dus echt veel verschilt dat niet.

Bitcoin is een publiek netwerk

Het mooie aan Bitcoin is dat het een open systeem is: u kan op elk moment een Bitcoin-adres aanmaken (ook wel wallet of portefeuille genoemd) en toetreden tot het netwerk. Er is niets of niemand die u kan beletten om dat te doen.

Als we deel willen uitmaken van het bancaire systeem en een overschrijving wensen door te voeren, dan hebben we eerst een bankrekening nodig, waarbij de banken allerlei voorafgaande toetsingen dienen te doen. De banken (incl. regelgeving) kunnen dus bepalen of iemand wel/niet toegelaten wordt tot hun klantenbasis (en dus indirect tot het bancaire systeem). De procedure van KYC (Know Your Customer) is iets wat we als beroepsbeoefenaar ook moeten doen vooraleer we een klant accepteren.

Op wereldvlak zijn er nog zo’n 1,7 miljard mensen zonder bankrekening, en dat om verschillende redenen.6

Bitcoin is eveneens een open source software: elke lettercode is bekend. Iedereen kan dus zien hoe het systeem werkt en kan zelfs suggesties doen om het systeem te veranderen.

Bitcoin is schaars

Elke cryptomunt heeft bepaalde eigenschappen die op voorhand ingebakken zijn in het systeem. Zo heeft Bitcoin de eigenschap dat er in het totaal maximum 21 miljoen Bitcoins in omloop kunnen zijn. Momenteel zijn dat er ongeveer 18,5 miljoen7 .

Bitcoins komen in omloop doordat de computers die de rekenkracht voorzien om de transacties te valideren, hiervoor vergoed worden met nieuw gecreëerde Bitcoins. Dat proces noemen we Bitcoin mining. Via mining worden mensen en organisaties financieel beloond voor het controleren en beveiligen van het netwerk. Dat vergt immers veel stroom. Mining heeft dus niets te maken met het ontginnen van een mijn, maar het wordt conceptueel wel vergeleken met het ontginnen van goud in mijnen.

Wanneer we vergelijken met ‘gewoon’ geld, dan zien we dat Bitcoin door velen beschouwd wordt als een middel om zich in te dekken tegen inflatie, omdat er niet met een druk op de knop extra geld kan bijgedrukt worden, zoals dat bij de centrale banken gebeurt.

Hoe kan ik Bitcoins verkrijgen ?

Conceptueel is dat eigenlijk op dezelfde manier zoals we bijvoorbeeld USD of GBP zouden aankopen. We zoeken

5 https://www.marketwatch.com/story/this-is-how-much-money-exists-in-the-entire-world-in-one-chart-2015-12-18 6 https://datatopics.worldbank.org/g20fidata 7 https://www.investopedia.com/terms/b/bitcoin.asp

6

Wist u dat

• El Salvador in juni 2021 een wet heeft aanvaard om als eerste land ter wereld Bitcoin als wettelijk betaalmiddel te aanvaarden1 • Consumenten in de eerste zes maanden van 2021 wereldwijd meer dan 1 miljard dollar aan cryptomunten hebben uitgegeven aan goederen en diensten via

VISA2 • Paypal (USA) reeds 4 verschillende cryptomunten (waaronder Bitcoin) ondersteunt3 • Mastercard gecommuniceerd heeft om ook cryptobetalingen te gaan ondersteunen • De totale marktkapitalisatie van cryptomunten op eind juni 2021 maar liefst 1.234 miljard euro bedroeg4 • Tesla een bedrag van 1,5 miljard USD investeerde in

Bitcoin (begin 2021)5 • MicroStrategy een bedrag van 2 miljard USD in

Bitcoin rapporteerde in zijn balans van het eerste kwartaal 20216 • Google geen cryptoban meer uitoefent op adverteerders die crypto-exchanges en -portemonnees aanbieden7 • Grayscale8 Bitcoin Trust een investeringsbedrag van 7,4 miljard USD in Bitcoin rapporteerde op zijn balans van het eerste kwartaal 20219 • Cryptobanken10 een hoog rendement aanbieden op bijvoorbeeld USD (via de cryptomunten USDC of

USDT): Blockfi 7,5 %11 | Celsius 8,88 %12 | Nexo 10 %13 |

Crypto.com 10 %14 • De centrale banken van 62 landen (waaronder China,

USA, Rusland en verschillende EU-lidstaten) bezig zijn met het onderzoeken (32), ontwikkelen (16) of pilot testen (14) van een digitale versie van hun munten15

1 https://www.reuters.com/technology/bitcoin-become-legal-tender-el-salvador-sept-7-2021-06-25 2 https://www.cnbc.com/2021/07/07/visa-says-crypto-linked-card-usage-tops-1-billion-in-first-half-of-2021.html 3 https://www.paypal.com/us/smarthelp/article/cryptocurrency-on-paypal-faq-faq4398 4 https://coinmarketcap.com/nl/charts 5 https://www.sec.gov/ix?doc=/Archives/edgar/data/1318605/000156459021004599/tsla-10k_20201231.htm 6 https://www.microstrategy.com/content/dam/website-assets/collateral/financial-documents/press-release-archive/microstrategy-announces-first-quarter-2021-financial-results.pdf 7 https://support.google.com/adspolicy/answer/10688110?hl=nl&ref_topic=29265 8 Grayscale Investments is the world’s largest digital currency asset manager, with more than $20.2B in assets under management as of December 31, 2020 https://grayscale.com/wp-content/uploads/2021/01/0121-q4-grayscale%C2%AE-digital-asset-investment-report.pdf 9 https://sec.report/Document/0001564590-21-025329/#STATEMENTS_ASSETS_LIABILITIES 10 https://thecollegeinvestor.com/34109/top-crypto-savings-accounts 11 https://blockfi.com/crypto-interest-account 12 https://celsius.network/earn-rewards-on-your-crypto 13 https://nexo.io/earn-crypto-re?v=3-2 14 https://crypto.com/eea/earn 15 https://www.atlanticcouncil.org/cbdctracker

iemand die Bitcoins heeft en deze wil wisselen tegen onze euro’s, tegen een bepaalde prijs.

Praktisch gezien gaan we hiervoor naar een exchange (beurs), die kopers en verkopers samen brengt. In het geval van cryptomunten, zal dat een crypto exchange zijn. De meest gebruikte crypto exchanges zijn vergelijkbaar met een gewone beurs, worden centraal beheerd en moeten voldoen aan bepaalde regelgeving en KYC-procedures. Een aantal voorbeelden zijn Coinbase, Binance, Kraken etc.

Er zijn ook crypto exchanges waar geen centraal beheer aanwezig is en waar dus eigenlijk enkel de software ervoor zorgt dat kopers en verkopers elkaar vinden. Zij worden decentrale exchanges genoemd of – afgekort – DEX. Er is natuurlijk ook altijd de mogelijkheid om met iemand persoonlijk Bitcoins te wisselen tegen euro’s, zonder langs een exchange te passeren. Dat noemt men dan Over The Counter, of OTC.

Wat is de waarde van Bitcoin ?

De prijs van Bitcoin is enerzijds afhankelijk van vraag en aanbod (maar dat is het geval met alles in de vrije markt), en anderzijds van meerdere aspecten zoals: • het beperkte aanbod (zie eerder ‘Bitcoin is schaars’) • het ontbreken van een centrale bank (er is dus niets of niemand die kan interveniëren in de markt) • de (im-)maturiteit. Bitcoin is nog steeds een opkomende activaklasse en bevindt zich nog in de fase van prijsontdekking.

Dit alles zorgt ervoor dat de prijs nog heel volatiel is en dus alle richtingen uit kan gaan op basis van nieuwsberichten of zelfs tweets van bijvoorbeeld Elon Musk.

Wanneer heeft iets waarde? Bij het beoordelen van een bedrijf zijn er allerlei methodes en waarderingsmodellen om tot een waarde te komen. De waarde van Bitcoin is iets wat ons terugbrengt naar de algemene stelling dat iets waarde heeft zodra een groter geheel van mensen er waarde aan hecht omdat het nuttig is voor hen.

Waar bewaar ik mijn Bitcoins ?

Bitcoin-transacties staan op het Bitcoin-grootboek en kunnen via een softwareprogramma, genaamd crypto wallet (portefeuille), beheerd worden. Die wallet is ontworpen om bepaalde sleutels8 op te slaan, om cryptomunten te verzenden en te ontvangen, om het saldo ervan te controleren en om te communiceren met verschillende blockchains.

Er is dus een crypto wallet nodig om uw cryptomunten te beheren en ze veilig te houden.

We kunnen die wallets indelen in hot, en cold wallets.

Een hot wallet is verbonden met het internet en kan op elk moment geraadpleegd worden. Dat is het geval wanneer men via een exchange cryptomunten heeft aangekocht en die daar bewaard blijven. Dit wil eigenlijk zeggen dat de crypto exchange de sleutels heeft van uw cryptoportefeuille. In het verleden zijn al heel wat crypto exchanges gehacked geweest omwille van de interesse van de hackers voor deze sleutels. Omwille van gebruiksgemak en eventuele ondersteuning door de exchange is dit nochtans een veelgebruikte manier bij de gemiddelde crypto-eigenaar.

Een cold wallet is niet verbonden met het internet en maakt het mogelijk om cryptomunten offline op te slaan. Een cold wallet wil conceptueel zeggen dat u zelf volledig alle sleutels in handen hebt en u dus volledig zelf uw cryptomunten beheert. U bent dan zelf de bank. Cold wallets kunnen verschillende vormen aannemen, zoals hardware, papier, USB, etc.

Men heeft dan geen derde partij nodig om de crypto bij te houden, maar ook deze cold wallets hebben in het verleden al tot schrijnende situaties geleid, doordat mensen hun sleutels kwijt raakten, de sleutels onleesbaar of onbruikbaar werden, etc. En ja, “Kwijt is kwijt”. Niets of niemand kan u helpen om de sleutels te recupereren.

Het aspect van de custodian (het bewaren van uw portefeuille) is nog in volle evolutie en zal in de toekomst

7

waarschijnlijk verbeterd, meer beveiligd en gebruiksvriendelijker worden.

Waarom is Bitcoin zo populair ?

Er zijn verschillende redenen te bedenken. De meest voorkomende is waarschijnlijk omdat vele mensen denken dat ze er rijk van gaan worden. Er zijn tal van verhalen waarbij Bitcoin believers van de eerste jaren ondertussen cryptomiljonair zijn geworden.

Het originele doel van Bitcoin was om een peer-to-peer-betalingssysteem op te zetten, buiten het bancaire systeem. Dat is op zich gelukt, maar er worden relatief gezien weinig goederen of diensten betaald via Bitcoin. Velen zien de cryptomunt als een investering, een manier om waarde te behouden tegen inflatie, of als een instrument om winst te realiseren door aan- en verkoop van de cryptomunten.

Aangezien geld op een spaarrekening niks meer opbrengt, is het heel aanlokkelijk om eens iets anders te proberen. Maar “investeer enkel met geld dat u kan missen”. Een prijsstijging of -daling van 5 à 10% is business as usual in de cryptowereld en correcties van tientallen procenten komen ook regelmatig voor.

Gevaren en aandachtspunten

Waar er opportuniteiten zijn, zijn er natuurlijk ook altijd risico’s.

De cryptowereld heeft al heel wat stormen doorstaan en heeft een bepaalde reputatie opgebouwd, door onder andere: • scams: projecten en cryptobeurzen die er met het geld van de klanten of investeerders vandoor gingen; • criminaliteit: witwassen van geld, betalingen op het dark web (drugs), ransomware die betaling in Bitcoin eist; • lokale regelgeving die crypto’s bannen; • volatiliteit, wie investeert in cryptomunten moet tegen grote koersschommelingen bestand zijn en moet het risico aanvaarden dat de koers naar nul kan gaan.

Illegale activiteiten maakten vorig jaar slechts 0,34% uit van alle cryptocurrency-transactievolumes, volgens blockchain-databedrijf Chainalysis. Dat was een daling met ongeveer 2% tegenover het jaar ervoor.9

Verschillende landen hebben crypto’s verbannen, maar aangezien Bitcoin niet door een centrale beheerder gecontroleerd wordt, is het bijna onmogelijk om het gebruik ervan te verbieden. We kunnen het bijvoorbeeld vergelijken met het downloaden van muziek of films: ook dat is verboden,

8 Publieke en private sleutels, of om het anders te zeggen, uw rekeningnummer en bijhorende pincode. 9 https://www.cnbc.com/2021/01/24/overall-bitcoin-related-crime-fell-last-year-but-one-type-of-crypto-hack-is-booming.html

8

iStockphoto.com/Nattakorn Maneerat.

maar het gebeurt nog steeds en het is heel moeilijk tegen te houden.

Waarom zouden we als accountant of belastingadviseur iets van Bitcoin (of andere cryptomunten) moeten weten ?

Als lid van het ITAA zijn we ‘de huisdokter’ van de ondernemer, die met al zijn vragen bij ons terecht kan. Het is dan ook belangrijk om een basiskennis van cryptomunten te bezitten en te weten waarnaar we kunnen doorwijzen in geval van gedetailleerde vragen van de cliënt.

Vragen van ondernemers

De meest courante en praktische vragen zullen zich waarschijnlijk situeren in de volgende domeinen: • een onderneming wenst cryptobetalingen te aanvaarden (bijvoorbeeld in Bitcoin); • een onderneming heeft een overschot aan liquiditeiten en wenst een (klein) percentage van haar liquiditeiten te investeren in één of andere cryptomunt; • een onderneming wenst een cryptomunt van rekenkracht te voorzien en investeert in speciale computers om deze te minen: • een onderneming ontleent (als belegging), of leent cryptomunten (als mogelijke financiering); • een onderneming heeft (grote) meerwaarden gerealiseerd, wat nu ? • een onderneming wenst de mogelijkheden en gevaren van de cryptowereld te kennen.

Betalingen

De massale aanvaarding van cryptomunten als betaalmiddel is sterk afhankelijk van hoe gemakkelijk en gebruiksvriendelijk die munten zijn.

In de USA is het reeds mogelijk om via Paypal Bitcoin aan te kopen, deze aan te houden, te verkopen en winkelaankopen te betalen. De grote betalingsproviders zijn ongetwijfeld de grootste enablers van cryptomunten in het betalingsverkeer, doordat ze de drempel zeer sterk zullen verlagen voor ondernemingen en consumenten.

We kunnen verwachten dat cryptobetalingen in de toekomst onderverdeeld worden in twee categorieën: • de ontvanger ontvangt effectief de cryptomunt; of • de ontvanger ontvangt euro’s, dollars,... doordat de betalingsverwerker onmiddellijk de ontvangen cryptomunt heeft omgewisseld, al of niet via een crypto exchange.

De tweede optie heeft als voordeel dat er waarschijnlijk niets veranderd moet worden aan de financiële organisatie van de onderneming en men een bredere potentiële groep van klanten kan aanspreken. Dit heeft natuurlijk ook als voordeel dat er geen blootstelling is aan de volatiliteit van de cryptomunten.

Financiering

Bitcoin is snel gegroeid als een systeem van waardeopslag (opslagmedium voor koopkracht) en heeft de banken, de traditionele financiële instituten en zelfs de cryptosceptici gedwongen om de cryptomunt serieus te nemen.

Een nieuwe opkomende markt in de cryptowereld is deze van de Decentralized Finance (DeFi). Decentralized Finance is een overkoepelende term voor een financieel systeem dat functioneert zonder tussenpersonen, zoals banken, verzekeringsondernemingen of clearinghouses, en dat enkel door de kracht van geprogrammeerde contracten (smart contracts) wordt bediend. DeFi-toepassingen streven ernaar om de diensten van traditionele financiën te vervullen, maar op een volledig open (toegankelijk voor iedereen), wereldwijde en transparante manier.10

Concreet wil dat zeggen dat bijvoorbeeld leners en ontleners samengebracht worden en dát via het opzetten van geprogrammeerde contracten die rechtstreeks met elkaar in vertrouwen treden, zonder elkaar zelfs te kennen. Er zijn hierbij manieren die ervoor zorgen dat het ontleende geld gewaarborgd wordt door een onderpand (bepaalde cryptomunten).

In 12 maanden heeft DeFi meer dan 2 miljoen gebruikers bereikt en meer dan 120 miljard USD-waarde vergrendeld over alle DeFi-gerelateerde contracten.11

Het meest opwindende is dat dit nog maar het eerste hoofdstuk is van de toekomst van de financiële wereld. Naarmate de zoektocht naar rendement in de traditionele markten toeneemt, kunnen we verwachten dat grote financiële bedrijven integratie met deze gedecentraliseerde protocollen zullen overwegen.

Fiscaal regime van cryptomunten

Momenteel bestaat er geen specifieke fiscale wetgeving die meerwaarden op cryptomunten of inkomsten uit cryptomunten belast. Dat betekent echter niet dat die meerwaarden en / of inkomsten automatisch vrijgesteld zouden zijn. Indien de meerwaarden gerealiseerd worden met een speculatief inzicht of in het kader van een beroepsactiviteit, dan is er wel degelijk sprake van taxatie. Inkomsten uit cryptomunten, te vergelijken met een ontvangen interest, zijn per definitie belastbaar als roerend inkomen.

Het aanhouden van, of het handelen in cryptomunten is over het algemeen te beschouwen als een vorm van beleggen in producten waarvan de koers (en bijgevolg het resultaat

9

van de transactie) onzeker is. Bovendien kan er in sommige gevallen sprake zijn van een recurrent gegenereerd inkomen. Deze kenmerken vertonen grote gelijkenissen met aandelen en obligaties.

Taxatie als beroepsinkomen

Indien de meerwaarden op cryptomunten gerealiseerd worden in het kader van een beroepswerkzaamheid, dan zijn die meerwaarden belastbaar aan het progressieve tarief (schijven tot 50%), te verhogen met de gemeentebelastingen. Bovendien zullen er op dat inkomen sociale bijdragen verschuldigd zijn.

Om een inkomen te kwalificeren als beroepsinkomen, worden de volgende zaken in overweging genomen: 1. De hoeveelheid transacties: matig tot veel / dagelijks; 2. De manier waarop de belegger is uitgerust om deze transacties te organiseren (bijvoorbeeld trading bots); 3. De mate waarin de belegger actief is in de cryptowereld; 4. De tijdsbesteding (is het beleggen een dagtaak of gebeurt dat slechts occasioneel); 5. De link met het eventuele “normale” hoofdberoep; 6. Financiering: indien er een beroep wordt gedaan op externe financiering om de beleggingsactiviteiten te financieren, wordt dat als een sterke indicatie gezien dat er sprake is van een beroepsactiviteit.

Ten slotte is de fiscus doorgaans van mening dat inkomsten uit mining-activiteiten per definitie gezien moeten worden als een beroepsinkomen.

De kosten die werden gemaakt om de meerwaarden te realiseren, zullen de belastbare basis verminderen, net als de eventuele minderwaarden die in hetzelfde kalenderjaar werden gerealiseerd. Indien de verliezen hoger zouden zijn dan de gerealiseerde winsten, dan kunnen die verliezen afgezet worden tegen de andere belastbare inkomsten. Het eventuele saldo kan onbeperkt in de tijd worden overgedragen naar de toekomst.

Taxatie als divers inkomen

Indien de meerwaarden het resultaat zijn van een occasionele activiteit die geen verband houdt met de beroepswerkzaamheid van de belegger, dan zullen die meerwaarden in principe belast worden als divers inkomen. Het toepasselijke tarief is 33% (vlak tarief), te verhogen met de gemeentebelastingen. Er zijn geen sociale bijdragen verschuldigd op het divers inkomen.

10 https://www.forbes.com/sites/philippsandner/2021/02/22/decentralized-finance-will-change-your-understanding-of-financial-systems 11 https://insights.glassnode.com/defi-uncovered-the-state-of-defi

10

Ten opzichte van het beroepsinkomen kenmerkt het divers inkomen zich door de volgende elementen: 1. De hoeveelheid transacties: weinig tot matig; 2. De belegger is een hobbyist; hij werkt niet gestructureerd; 3. De belegger blijft eerder op de achtergrond in de cryptowereld, hij neemt geen openlijke standpunten in, …; 4. De tijdsbesteding is eerder gering; 5. Er is geen link met het “normale” hoofdberoep.

Doorgaans wordt een IT-functie als een negatief element gezien in de beoordeling; 6. Financiering: de beleggingsactiviteit wordt met eigen gelden gefinancierd.

De kosten die werden gemaakt om de meerwaarden te realiseren, zullen het divers inkomen verminderen. De eventuele minderwaarden die in hetzelfde kalenderjaar werden gerealiseerd, kunnen eveneens in mindering gebracht worden van de diverse inkomsten. Indien de verliezen hoger zouden zijn dan de gerealiseerde winsten, kunnen die verliezen niet afgezet worden tegen de andere belastbare inkomsten. Het eventuele saldo kan gedurende 5 belastbare tijdperken worden overgedragen om in die belastbare tijdperken afgezet te worden tegen de diverse inkomsten.

Uitzondering: normaal beheer van privévermogen

Indien een belegger handelt buiten de uitoefening van zijn beroepswerkzaamheid en de belegging kadert in het normaal beheer van diens privévermogen, dan is er geen sprake van een belastbaar inkomen.

Hoewel de fiscus initieel van mening was dat een meerwaarde op cryptomunten per definitie een speculatief karakter had, is de Dienst Voorafgaande Beslissingen reeds een aantal keer tot de conclusie gekomen dat er in specifieke gevallen alsnog sprake kan zijn van een normaal beheer van het privévermogen.

De doorslaggevende elementen waren: 1. De meerwaarde werd eerder toevallig gerealiseerd; 2. Er werd slechts een heel beperkt deel van het roerend vermogen in cryptomunten belegd; er werd per definitie geen beroep gedaan op vreemd vermogen; 3. Er is sprake van een uitgesproken ‘buy & hold’-strategie.

Conclusie

Onder welk type inkomen de meerwaarden uit beleggingen in cryptomunten vallen, is een feitenkwestie, waarbij elk element moet worden afgewogen. Daar waar er een aantal duidelijke feiten zijn die quasi per definitie wijzen op een beroepsinkomen, is er geen enkel feit dat onverwijld zal doen besluiten dat de meerwaarde werd gerealiseerd in de uitoefening van het normaal beheer van het privévermogen. Rekening houdend met het eerder exotische karakter van cryptomunten zal een kwalificatie als ‘normaal beheer van het privévermogen’ in de praktijk eerder uitzonderlijk zijn.

Wat met de boekhouding?

Euh, dat is een goede vraag waar we helaas nog geen duidelijk antwoord op hebben.

Er bestaat een ontwerpadvies van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen van 3 maart 2021 (‘Waarderen en boeken van cryptomunten gebruikt als betaalmiddel’), dat momenteel de status van “Raadpleging” heeft en waarin wordt voorgesteld om cryptomunten onder de ‘Overige vorderingen’ op te nemen. Er is ook nog een ontwerpadvies van 24 april 2019 (‘Boekhoudkundige verwerking van virtuele munten’) .

De wereld van de cryptomunten is zeer uiteenlopend en is veel breder dan enkel Bitcoin, wat dus nog veel uitdagingen met zich mee zal brengen.

Zo zijn er bijvoorbeeld geen afschriften die alle cryptotransacties voor een bedrijf oplijsten. Er zijn waarschijnlijk ook nog geen boekhoudpakketten die transacties met cryptomunten “eenvoudig” kunnen verwerken.

Algemene conclusie: Crypto is here to stay

Bij de opkomst van het internet was het ook niet echt duidelijk wat we met dat internet konden aanvangen, vandaag gebruiken we het allemaal en heeft het vele industrieën binnenstebuiten gekeerd.

Crypto is ondertussen al heel wat meer dan Bitcoin. Het is voor velen onder ons weliswaar nog een heel andere wereld, heel complex, maar de cryptowereld zit vol opportuniteiten én bijbehorende gevaren.

Kennis is dan ook heel belangrijk. Het parlement heeft dit ondertussen ook begrepen en gaat alle parlementsleden uitnodigen voor een stoomcursus cryptomunten in het najaar 2021, georganiseerd door de ‘Digital Currency Academy’ (www.digitalcurrencyacademy.be).

Vroeg of laat zullen we als accountant of belastingadviseur ook met cryptomunten in aanraking komen. Dit artikel was alvast een eerste kennismaking.

Noël De Rudder

Gecertificeerd accountant (hoofdauteur)

Stijn Rasschaert

Gecertificeerd fiscaal accountant (auteur van het onderdeel “Fiscaal regime van cryptomunten”)