8 minute read
Dossier brexit
DOSSIER BREXIT
Dit brexit-dossier geeft een overzicht van de stand van zaken met betrekking tot de gevolgen van de brexit voor de betrekkingen tussen België en het Verenigd Koninkrijk bekeken vanuit het oogpunt van de handelsrelaties, de btw, de fiscaliteit, de douanerelaties, ... Op het moment van redactionele afsluiting van de tekst (1 december
Advertisement
Voorwoord
Voordat we het zullen hebben over de toekomst van de relaties tussen onze beide landen, moeten we de geografie even verduidelijken. Moet men spreken over Verenigd Koninkrijk of over Groot-Brittannië? Het Verenigd Koninkrijk is eigenlijk een land dat bestaat uit vier landen: Engeland, Schotland, Wales en Noord-Ierland, waarvan de volledige naam het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland is. Groot-Brittannië is gewoon het grootste Britse eiland. Het grondgebied ervan wordt ingenomen door drie landen: Engeland, Schotland en Wales. Door verkeerd taalgebruik wordt het Verenigd Koninkrijk echter vaak Groot-Brittannië genoemd. De Kanaaleilanden en het Isle of Man zijn autonome bezittingen van de Britse Kroon (“crown dependancies”) en hebben dan ook nooit deel uitgemaakt van de Europese Unie.
1. Stand van zaken van de handelsbetrekkingen tussen onze beide landen
Door zijn nabije ligging en zijn nauwe handelsbetrekkingen met het Verenigd Koninkrijk zal België schade lijden door de brexit. Het Verenigd Koninkrijk is immers een van de belangrijkste handelspartners van ons land. Tussen 2017 en 2019 bedroeg het aandeel van het Verenigd Koninkrijk in de totale uitvoer van goederen van België gemiddeld 6,9% en dat van de invoer 4,5%. Het aandeel van het Verenigd Koninkrijk in het totaal van de commerciële dienstenstromen van België bedraagt gemiddeld 8,8% voor de uitvoer en 9,6% voor de invoer. Bovendien zijn de wederzijdse 2020) zijn de onderhandelingen tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU nog niet afgerond. Het is mogelijk dat er tegen 1 januari 2021 een globaal akkoord tussen beide partijen is (zachte brexit) of weinig of geen akkoord (harde brexit). Wij willen de aandacht van de lezer hier zeker op
De handelsrelaties tussen België en het Verenigd Koninkrijk bestand tegen de brexit
vestigen. belangen van beide landen nauw verweven met elkaar, in het bijzonder op het gebied van de vele buitenlandse rechtstreekse investeringen in België, maar ook in het Verenigd Koninkrijk. Als men kijkt naar de toegevoegde waarde die voortvloeit uit de Britse eindvraag, stelt men vast dat het Verenigd Koninkrijk belangrijker is voor België dan voor onze buurlanden. De brexit zal bijgevolg een impact hebben op de buitenlandse handel, maar ook op de buitenlandse rechtstreekse investeringen en op de financiële markten. Om die reden werd beslist om een “Task Force” op te richten die de Belgische regering moet informeren aan de hand van uitgewerkte en verzamelde economische analyses die pertinent zijn voor de Belgische belangen. Er werd eveneens gestalte gegeven aan Monitoring Brexit, een gemeenschappelijk project van de Nationale Bank van België, het Federaal Planbureau en de FOD Economie, om de impact van de brexit op de economieën van beide landen te onderzoeken. Dit monitoringproject wordt periodiek bijgewerkt en direct aan minister Pierre-Yves Dermagne overgemaakt.
2. De Covid 19-crisis en haar economische gevolgen
We weten allemaal dat deze gezondheidscrisis lange tijd gevolgen zal hebben voor de wereldeconomie. Voor het Verenigd Koninkrijk was de impact nog dramatischer dan voor België en de eurozone. Dit ligt aan het feit dat de lockdown er later werd ingevoerd en de Britse regering eerst
3. Zijn België en zijn ondernemingen voorbereid op de gevolgen van de brexit?
Het maakt niet zoveel uit welk akkoorden zullen worden gesloten tussen de EU en het VK: de Belgische ondernemingen kunnen gevolgen van de brexit ondervinden. Zelfs ondernemingen die geen directe handelsbetrekkingen met het VK hebben kunnen onrechtstreeks worden getroffen. Het VK is op 31 januari 2020 uit de EU gestapt. Er werd een overgangsperiode overeengekomen tot 31 december 2020 om een nieuw samenwerkingsakkoord tussen de EU en het VK te sluiten.
3.1. Welke gevolgen zal een harde brexit hebben op België en zijn Gewesten?
We merken eerst en vooral op dat de handel met het VK voor bijna 100.000 banen zorgt in België (72.000 in Vlaanderen, 20.000 in Wallonië en 6.000 in Brussel). Volgens de Nationale Bank van België zou een “harde brexit” een vermindering van het Belgische BBP tot gevolg hebben in een grootteorde gaande van 0,5% (optimistisch scenario) tot 2,3% van het BBP in het slechtste geval. In het scenario van een vertrek zonder akkoord, zou België meer dan 28.000 banen kunnen verliezen2. Ander gevolg dat vaak wordt onderschat voor België: volgens de Universiteit Gent (UGent – Professor Herman Matthijs), zou België dan nog een bijkomend aandeel van meer dan 500 miljoen euro per jaar te storten hebben aan de gemeenschappelijke EU-begroting. Zonder akkoord zal België ook opnieuw douanediensten moeten oprichten voor de controle van deze nieuwe grens (zie verder het artikel dat aan dit probleem is gewijd). Om een voorbeeld te geven: 46% van het verkeer van de haven van Zeebrugge heeft het Verenigd Koninkrijk als herkomst of bestemming. Hier zijn 5.000 banen mee gemoeid.
2 Bron: NBB: https://www.nbb.be/nl/articles/survey-long-term-impact-brexit-uk-and-eu27-economies IWEPS: https://www.iweps.be/wp-content/uploads/2018/09/WP26-final-3.pdf Rapport van de Belgische High Level Group – “Towards a Belgian Economic Brexit Strategy” https://economie.fgov.be/nl/publicaties/ rapport-van-de-belgische.
3.2. Maatregelen die werden ingevoerd door de federale regering en de Gewesten
In het licht van deze verschillende scenario’s, hebben de federale regering en de Gewesten maatregelen ingevoerd om de mogelijke schok voor ons land op te vangen. In 2016 richtte de federale overheid dan ook de “Brexit High Level Group” op. Deze groep, die wordt ondersteund door de studiedienst van de NBB, de FOD Economie en de werkgeversfederaties heeft twee rapporten gepubliceerd met 50 politieke aanbevelingen om de juridische veranderingen zo klein mogelijk te houden, meer zekerheid aan de ondernemingen te geven, de controlediensten aan de grens te versterken, en de gelegenheid van de brexit te baat te nemen om buitenlandse investeringen aan te trekken.
De FOD Economie van zijn kant heeft eind 2018 de “brexit impact scan” online gezet om de ondernemingen te helpen om een evaluatie te maken van de impact van de brexit op hun activiteiten. De federale overheid heeft ook een werkgroep opgericht samengesteld uit vertegenwoordigers van de douane, het FAVV, de NBB en het Geneesmiddelenagentschap om de balans op te maken van de voorbereidingen voor een “No Deal”.
Sinds de brexit impact scan in het leven werd geroepen, werd deze tool al 30.889 keer geraadpleegd (situatie op 31/08/2020 – 22.905 raadplegingen voor de Nederlandstalige versie en 7.984 raadplegingen voor de Franstalige versie). De FOD Economie zal ook spoedig filmpjes maken die op de sociale netwerken zullen worden verspreid: • een filmpje dat toont hoe gemakkelijk het is om de brexit impact scan te gebruiken en welke resultaten men dankzij deze tool kan krijgen; • een filmpje dat de risico’s toelicht die ondernemingen lopen wanneer ze zich niet op de brexit voorbereiden; • meerdere filmpjes met getuigenissen van ondernemingen die de brexit impact scan al hebben gedaan en/of die zich al op de brexit hebben voorbereid, maar ook getuigenissen van deskundigen bij de FOD Economie.3
Wat de Gewesten betreft, heeft het Waalse Gewest geen specifieke maatregelen ingevoerd om het hoofd te bieden aan de brexit of om private ondernemingen aan te trekken die soms gedwongen in de douane-unie moeten blijven om hun activiteiten voort te zetten. Awex, het Waalse agentschap voor de export, geeft aan dat het specifieke individuele stappen heeft gezet naar bepaalde ondernemingen zoals de data centers. Brussel is erin geslaagd om de consultant EY (Ernst & Young) en de verzekeraar Lloyds op zijn grondgebied aan te trekken, maar steden als Amsterdam, Luxemburg, Parijs, Dublin en Frankfurt hebben hiervoor echte task forces opgericht. We moeten toegeven dat er op Belgisch niveau geen echt overleg plaatsvindt of coördinatie wordt gevoerd ter ontwikkeling van een strategie om de Britse ondernemingen aan te trekken. De bedoeling van Vlaanderen is vooral om via zijn havenstructuren (Zeebrugge, Gent en Antwerpen) sterke banden met het VK te behouden en om de visserijrechten van zijn vissers in de Britse wateren te beschermen. Wat dit betreft, bij wijze van anekdote: de Vlaamse regering houdt nog steeds een voorrecht van 1666 achter de hand dat werd verleend door Koning Karel II van Engeland en dat een eeuwigdurend recht verleent voor 50 Brugse vissers om in de 12-mijlszone in de Britse wateren te vissen. Als er geen akkoord komt over de visserij tussen de EU en het VK, zal dit charter nog steeds gelden en door de Vlaamse regering worden verdedigd.
4. En als de brexit nu eens positieve gevolgen zou hebben voor bepaalde ondernemingen?
De brexit kan ook bepaalde kansen bieden. Denkt u even aan ondernemingen die met uw onderneming concurreren en die zich grotendeels in het VK bevoorraden. Bepaalde ongemakken die de brexit voor hen met zich mee kan brengen, kunnen uw onderneming uiteindelijk een concurrentieel voordeel opleveren. U kunt ook een deel van de Europese markt van uw Britse concurrenten innemen.
Zelfs als u niet rechtstreeks onderhandelt met het VK, kan de brexit dan ook positieve gevolgen hebben voor uw onderneming. Denk daaraan.
Conclusie
De brexit is ongetwijfeld de belangrijkste gebeurtenis voor de EU sinds de ondertekening van het Verdrag van Rome in 1957. Er hebben zich sindsdien tal van landen bij de Europese Unie aangesloten en er zijn er nog die willen toetreden. Het Verenigd Koninkrijk is echter de eerste die er weer uit wil vertrekken. Dit zal een feit zijn op 1 januari 2021. Er blijven nog veel onbekende factoren bestaan die geval per geval zullen geregeld moeten worden. We denken bijvoorbeeld aan Schotland en Noord-Ierland die tegen de brexit hebben gestemd en aan de grens tussen NoordIerland en Ierland (Éire).
De brexit zal zijn kinderziektes hebben. Laat ons hopen dat het gezond verstand aan beide zijden van het Kanaal zal zegevieren.
