Open Polish Magazine by Interactive Publishing

www.openscotland.pl ▶ ISSN ▶ 2052-2738 ▶ ISSUE ▶ 09 ▶ | 15 | 03 | 2013

OPEN ▶ POLISH MAGAZINE ▶ IN UK

FOT: Julia Wollner

Z miłości do Włoch zbudowała swoje życie. Redaktorka naczelna magazynu La Rivista, właścicielka firmy Il Ponte, prowadzi także forum kultury i języka włoskiego, bloga i wykłada język włoski. Z JULIĄ WOLLNER ROZMAWIA GOSIA SZWED

Z MIŁOŚCI DO ITALII

SPIS TREŚCI ► 02

Zatruwają przestrzeń niczym turkoczący, nieprzyjemny chrzęst mieszczańskiego krajobrazu. Rozprzestrzeniają swoje mikroby, których źródła mnożą się i potęgują ogniska zakaźne. Artykuł ► Sandra Paziewicz

| Str. 09 |

| Str. 12 |

Western made in Poland

Polska to kraj, w którym trudno jest egzystować nie mając własnych środków pieniężnych ani źródeł dochodu. Ale i posiadanie czegoś co przynosi większy zysk, może przysporzyć wielu... Reportaż ► Damian Świątek

Katarzyna Campbell, Małgorzata Bilińska, Marta Jadwiga Wiejak, Sandra Paziewicz, Damian Świątek, Marek Wardęga, Mateusz Biskup

Poglądy zawarte w felietonach, opiniach i komentarzach są osobistymi przekonaniami autorów i nie zawsze pokrywają się z poglądami redakcji Open Polish Magazine. Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń i reklam. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i zastrzega sobie prawo do skracania i przeredagowywania tekstów. Publikowanie zamieszczonych tekstów oraz zdjęć bez wyraźnej zgody redakcji jest niezgodne z prawem.

Matka Teresa?

Ten felieton, to tak naprawdę otwarta dyskusja. Nie stawiam jej granic, chociaż dla mnie diagnoza jest prosta. Skąd i jak się wzięła wyjaśni się samo nieco później. Felieton ► Joanna Goldberg

| Str. 27 |

Open Galeria Moje prace są miksturą różnych technik, od szkiców w ołówku... - mówi Iwona Soppa Sztuka ► Iwona Soppa

Fot:Fotolia

OPEN POLISH MAGAZINE IN UK

Fot: Łucja Fice

W powietrzu unosi się zapach kawy. Lubi kawę. Mówi, że to jedna z niewielu rzeczy, której jej nie obrzydził. Alkoholu już nie lubi. Za bardzo jej się z nim kojarzy. Reportaż ► Anna Kutera

Fot: Iwona Soppa

Toksyczna symbioza

15 | 03 | 2013 | OPEN ► 09 ► SZTUKA ► KULTURA ► ROZRYWKA ► HISTORIA ► WYWIAD ► FELIETON

Reklama sensu stricto

Fot: Reklama Nivea

| Str. 05 |

REKLAMA ► 03

OPEN POLISH MAGAZINE Czytelniku!

Open Polish Magazine to tygodnik ukazujący się tylko i wyłącznie w formie elektronicznej. Tygodnik przeznaczony jest dla osób poszukujących informacji, publicystyki, kultury i rozrywki. Open Polish Magazine to także miejsce na profesjonalną i skuteczną reklamę. Open Polish Magazine to miejsce, a raczej przestrzeń dla ludzi pozytywnie nastawionych, kreatywnych, ale przede wszystkim otwartych na człowieka, rzeczywistość oraz nowe technologie.

Fot: Fotolia

Zapraszamy w każdy piątek!

www.openscotland.pl

Czytelniku! Open Polish Magazine to tygodnik ukazujący się tylko i wyłącznie w formie elektronicznej. Tygodnik przeznaczony jest dla osób poszukujących informacji, publicystyki, kultury i rozrywki. Open Polish Magazine to także miejsce na profesjonalną i skuteczną reklamę. Open Polish Magazine to miejsce, a raczej przestrzeń dla ludzi pozytywnie nastawionych, kreatywnych, ale przede wszystkim otwartych na człowieka, rzeczywistość oraz nowe technologie.

www.openscotland.pl

SŁÓW KILKA ► 04

Święty Franciszek z Asyżu, włoski duchowny, założyciel zakonu franciszkanów, skromny, ale odważny człowiek w plebejskiej brązowej tunice; patron m.in. pokoju, aktorów, niewidomych, robotników, a także więźniów, którego (na własne życzenie) po śmierci pochowano nago, miał za życia powiedzieć: „O, Panie, spraw, abym nie tyle szukał pociechy, co pocieszał; nie tyle szukał zrozumienia, co rozumiał; nie tyle szukał miłości, co kochał. Ponieważ dając siebie, otrzymujemy; zapominając o sobie, odnajdujemy siebie; a przebaczając, zyskujemy przebaczenie.”

A zatem, Włosi przegrali i Papieża i piłkę nożną. Puchar powędrował do Argentyny.

Od czwartku 13 marca 2013 roku, jedna trzecia świata ma nowego Papieża. Wśród części wiernych zapanowała szaleńcza ekstaza. Łzy radości popłynęły nie tylko w Watykanie, ale przede wszystkim w Argentynie i w krajach trzeciego świata. Zaskoczeni komentatorzy również nie kryją zadowolenia, choć głosów krytyki nigdy nie brakuje. Nie inaczej jest tym razem.

Mam nadzieję, że Franciszek, ten Franciszek, 76 letni facet, będzie przede wszystkim człowiekiem, i że nie stanie się kolejnym pośmiewiskiem. „Czyż nie słyszeliście o tym człowieku szalonym, który w jasne przedpołudnie zapala latarnię, biegnie na rynek i nieustannie krzyczy: „Szukam Boga! Szukam Boga!” — Wielu spośród tam zgromadzonych nie wierzy w Boga, dlatego (krzyczący) wywołuje szalony śmiech. A więc on się zgubił? mówi jeden. Czy zabłąkał się jak dziecko? mówi inny. A może się schował? Boi się nas? Odpłynął okrętem? Wywędrował? - tak krzyczą i śmieją się wszyscy. Szalony człowiek skoczył między nich i wiercił ich swym wzrokiem. „Gdzie jest Bóg? wołał, chcę wam to powiedzieć! Uśmierciliśmy go — wy i ja! Wszyscy jesteśmy jego mordercami! Ale jak tego dokonaliśmy?” - oto „Wiedza radosna”. Tako rzecze dzisiaj...

Ale oprócz przegranych są też zwycięzcy. I tak np.: największymi zwycięzcami okazały się liczne sklepy z pamiątkami, kawiarnie i restauracje, a także, i to należy podkreślić włoskie media. Dlaczego? Nie od dziś wiadomo, że media przechodzą kryzys, a taka impreza to przecież woda na młyn. Nakłady włoskich dzienników skoczyły, serwery stron internetowych z nadmiaru klików padały, a w telewizji nie można było zobaczyć nic innego. Innymi słowy dym. I tylko szkoda, że czarny dym trwał tak krótko. Bowiem nie ma bardziej intratnego tematu w mediach, niż emocje, a im emocje są ciemniejsze, tym lepiej dla mediów, ba, czytelników przede wszystkim, wszak o białym dymie mówi się krótko, bo nudny, bo zbyt oczywisty i nie godny uwagi dłużej, niż jeden dzień. Czysta psychologia – złe emocje siedzieć w człowieku długo, dobre emocje być złe.

Jednak są i tacy, którzy w ogóle nie są zadowoleni np.: bukmacherzy. Przecież miał wygrać Włoch, chociaż nie brakowało godnych rywali z Afryki, Brazylii, Ameryki Północnej, Austrii, a nawet z Kanady. Był nawet Niemiec, tyle, że z Brazylii, był Filipińczyk, mógł wygrać ciemnoskóry, a wygrał Argentyńczyk. Trzeba przyznać, iż w tych dniach emocji było sporo; najwięcej rzecz jasna we Włoszech, wszak dzień wcześniej drużyna Silvio Berlusconiego, właściciela AC Milan przegrała 4:0 z Barceloną i pożegnała się z możliwością zdobycia pucharu Ligii Mistrzów.

Damian Biliński Redaktor Naczelny 15 | 03 | 2013 | OPEN ► 09 ► SŁÓW KILKA



Bracia i siostry, dobry wieczór!

REKLAMA SENSU STRICTO, Reklama Opla Meriva, Rodzina Winiarków: Agnieszka i Leszek z synami Mikołajem oraz Bartkiem,. | Auto Świat



15 | 03 | 2013 | OPEN ► 09 ► ARTYKUŁ

ARTYKUŁ ► 05

czyli PROPAGANDA JAKO KONWENCJONALNY JĘZYK KAPITALIZMU ROZLEGŁE ZAKAŻENIE Zatruwają przestrzeń niczym turkoczący, nieprzyjemny chrzęst mieszczańskiego krajobrazu. Rozprzestrzeniają swoje mikroby, których źródła mnożą się i potęgują ogniska zakaźne i pole rażenia. Mowa tu nie o chorobach, lecz reklamach, które dosięgły

Tekst ► Sandra Paziewicz swoimi mackami wszystkich rozwijających się i rozwiniętych krajów rozhasanego społeczeństwa. Demokratyczna większość, już od dekad przyzwyczajana do ich wszechobecności, nie przywiązuje doń wagi. Jednakże, lekceważenie reklamy jest tylko pozorne,

gdyż kolorowe obrazki z uśmiechniętymi twarzami wpajają różne idee, bazują na kodach kulturowych i „programują” postawy ludzkie i zachowania, co może grozić szczegółowym predeterminowaniem życiowych potrzeb i celów. Reklama jest jednym z



ARTYKUŁ ► 06 

przykładów na to, w jaki sposób globalne organizacje wpływają na życie prywatne jednostki.

15 | 03 | 2013 | OPEN ► 09 ► ARTYKUŁ

Paradoksalnie, reklama, która zazwyczaj propaguje ideę wolności, jest de facto narzędziem kontroli społecznej. Wyspecjalizowane mechanizmy propagandy są analizowane przez najdociekliwszych krytyków obecnego porządku świata, tj Noam Chomsky, który twierdzi iż, idea amerykańskiego intelektualisty, Waltera Lipmanna, idea „rewolucji w sztuce demokracji”, jest niczym innym jak świadomym doprowadzeniem członków społeczeństwa do zgody na to czego nie chcą, poprzez użycie nowych technik propagandy (tłum. autora, Noam Chomsky, 2002). Logicznym następstwem istnienia władzy, jest próba zapanowania nad społeczeństwem. Jest to wykonalne dzięki ‘przedstawieniu obrazu rzeczywistości, która jest możliwa do zaakceptowania’, oraz poprzez pojenie ludzkości odpowiednimi przekonaniami. Co więcej, Chomsky (2002) postrzega kierowanie mentalnych procesów jednostki na rzeczy błahe (co jest stosowane już od wieków), jako idealny sposób na zapanowaniem nad ludzkością. Tym samym Chomsky wspiera argument Ortegi y Gasset’a o rozpraszaniu uwagi społecznej poprzez media. Media, produkujące i propagujące reality TV, konkursy radiowe, sport. modę i relaks jako niezbędne i popularne, doskonale odnajdują się w roli niewidzialnego systemu kontrolującego normy, zachowania, postawy; jak i popyt i podaż na produkty i usługi. Najbardziej pesymistyczne argumenty niektórych teoretyków komunikacji, stanowią, iż w ostatniej fazie „społeczeństwa pracującego”, system kapitalistyczny będzie narzucał jego członkom automatyczne funkcjonowanie i wymagał od jednostki całkowitego porzucenia swojej indywidualności (Hannah Arendt, 1988). Po dogłębnej analizie mechanizmów systemów rządzących, narzucanych norm i trendów społecznych, przewidywania Arendt nie wydają się nieprawdopodobne. I tu, w świetlne niezawodnej kontroli społecznej, medium reklamy przedstawia się jako narzędzie władzy na piedestale, jest bronią absolutną o masowym rażeniu, przekazującą ogrom zakodowanych znaków pod postacią dźwięku i obrazu.

www.flickr.com/photos/nickgripton | Nick Grimpton, A Shop, Soweto Township, Johannesburg, South Africa

REKLAMA JAKO NARZĘDZIE, CZYLI ZASADA WŁADZY I KONTROLI

SEMIOTYKA NA CO DZIEŃ. KIM BĘDZIESZ PO WYJŚCIU Z SUPERMARKETU? W celu wpłynięcia na odbiorcę i uzyskania zamierzonych efektów, reklama czy też kampania public relations (PR), jest bardzo precyzyjnie skonstruowana, umiejscowiona oraz odpowiednio często ponawiana. Niezaprzeczalnie słowo i obraz są potęgą. Reklama bardzo silnie wpływa na świadomość, jak i podświadomość odbiorcy, który od dziecka jest bombardowany informacjami, propagującymi treści wywierające olbrzymie piętno na pojmowanie rzeczywistości. Reklama nie tylko wpływa na decyzję kupna czy też skorzystania z usługi, lecz popularyzuje styl życia, przedstawia zachowania i postawy, które, poprzez swoją dominację w sferze publicznej, są niekiedy

automatycznie utożsamiane z normami i wymogami społecznymi. Reklama może być porównana do wiadomości która sygnalizuje jednostce społecznej pewien dysonans, między tym kim ona jest i jak jest postrzegana, a tym kim jest i jak jest postrzegana nieautentyczna postać z reklamy, która jednak tworzy z czasem realny wzorzec zachowań, który może wywołać chęć do naśladowania. Semiotyka, czyli nauka o znakach i ich znaczeniu, spełnia ogromną rolę w efektywnym funkcjonowaniu reklamy. Siła reklamy zależy bezpośrednio od powiązań między tekstowych danej reklamy reprezentującej produkt z kulturą w której ona się znajduje. Gottdiener (2007) twierdzi, iż wyselekcjonowane symbole propagowane przez media są ściśle powiązane z towarami, które w świecie kapitalizmu nabierają same w sobie pewnych  wartości znakowych. I tak, produkty kojarzone są z

15 | 03 | 2013 | OPEN ► 09 ► ARTYKUŁ



określonym stylem życia, wartościami lub emocjami, z którymi są silnie powiązane, przez co konotują to co jest „trendy”. Przykładowo, uśmiechnięta rodzina jadąca samochodem oznacza iż posiadanie samochodu przyczynia się do lepszego życia rodzinnego. Reklama może także służyć jako wskaźnik pozycji ekonomiczno-społecznej, jednocześnie determinujący postrzeganie tożsamości danej osoby. Ma to miejsce prawie w każdej reklamie. Na przykład, niepozorna reklama proszku do pieczenia, nie tylko sugeruje kupno produktu, ale przedstawia postać matki, która z przepięknym uśmiechem na twarzy serwuje babkę piaskową, czym zaspokaja nie tylko głód swojej rodziny, ale też wymóg opiekuńczości. Jednocześnie propaguje to stereotyp kobiety, która gotuje i opiekuje się rodziną, wprowadzając pewną normę, chociaż nie wypowiedzianą, to jednak obowiązującą w społeczeństwie. Szczególnym miejscem, gdzie można zaobserwować efektywne działanie semiotyki, i gdzie umożliwione jest obcowanie z wieloma produktami na raz w niemalże nieograniczony sposób, są centra handlowe, które wielu osobom już dawno zastąpiły religię. Gottdiener (2007) porównuje centra handlowe do „zamku introwersji”, który wytwarza pozorną swobodę, posługując się wcześniej przygotowaną siłą perswazji, zawartą w reklamie. Ta propagowana chęć posiadania, podszyta silnymi znakami zakodowanymi w kulturze jednostki, to główna przyczyna silnej choroby – materializmu, która może niszczyć indywidualność, jednocześnie sprzyjając rozwojowi kapitalizmu. PSYCHOLOGIA REKLAMY, CZY REKLAMA PSYCHOLOGII? Reklama jest jedną z dziedzin komunikacji, która czerpie swoją siłę głownie z psychologii, opierając swoje techniki na wyszukanych i sprawdzonych metodach wpływu i próby kontroli zachowań jednostki i grupy. Fachowcy od marketingu nazywają tą więź „triumfalnym marszem psychologii poprzez terytorium marketingu” (M. Żórawicka - Koczan, K. Polak, b.d.). „Triumfalnym” z całą pewnością dla nadawcy reklamy, ale czy efektywna reklama może być postrzegana jako wybitne osiągniecie ludzkości? Jedną z funkcji reklamy, jest wzrost w sprzedaży produktu i wzbogacenie się producenta, często kosztem adre-

www.szkolareklamy.edu.pl | Reklama Nivea, Warszawska Szkoła Reklamy

ARTYKUŁ ► 07

sata, co jest wątpliwą korzyścią dla odbiorcy. Reklama posługuje się dobrze zbadanymi mechanizmami zachowawczymi współczesnego człowieka, co w kontekście kontroli społecznej poprzez reklamę jako zjawisko jest mocno niepokojące: Milgram wykazał, że wielu normalnych, zdrowych ludzi zdolnych jest do zadawania wbrew własnej woli bolesnych i niebezpiecznych wstrząsów elektrycznych na polecenie osoby stanowiącej w danej sytuacji autorytet. Na drodze socjalizacji wykształca się w ludziach przekonanie, iż uleganie autorytetom jest wysoce pożądane. Uległość wobec autorytetów często pojawia się w postaci zautomatyzowanej; jest to uległość jedynie wobec symboli, czy oznak autorytetu np. uleganie charyzmie tytułu, ubrania, luksusowego samochodu, itp. Osoby zawłaszczające któryś z

tych symboli silniej mogą wpływać na innych, nawet jeśli nie są rzeczywistymi autorytetami w danej dziedzinie (Dr. Dariusz Ostrowski, b.d.). Powyższy cytat wskazuje na to jak niebezpieczna jest wiedza o psychice i zachowaniach człowieka. Obecnie duży procent reklam wykorzystuje realne osoby, które posiadaja społeczny autorytet, tj. sportowcy lub aktorzy. Równie skuteczny jest autorytet osób starszych, postaci archetypowych w danej dziedzinie, i tak np. postać babci, która jest autorytetem w gotowaniu, czy postać dziadka , który umie naprawić samochód. Odbiorca automatycznie, być może nieświadomie, utożsamia wiadomość z reklamy z ustalonymi konwencjami/poglądami społecznymi i jest skłonny uwierzyć w słowa osoby nakłaniającej do kupna pro duktu, zmiany postawy życiowej itp. Często wypo-

ARTYKUŁ ► 08 

wiedzi osób reklamujących dany przedmiot, który nie jest odbiorcy potrzebny, nie są kwestionowane, i tym samym podwyższają prawdopodobieństwo zakupu. Wziąwszy pod uwagę eksperyment Milgram’a i siłę odziaływania autorytetu na jednostkę, rozsądnym jest uświadomienie sobie potęgi reklamy oraz próba wytworzenia dystansu w stosunku do niej.

Wpływ elity czy też władzy na społeczeństwo i jego kontrola nie jest pomysłem innowacyjnym, natomiast zmieniła się forma i balans władzy społecznej, gdyż obecnie zazwyczaj władza spoczywa w prywatnych mackach organizacji lub jednostki. Nowe media począwszy już od druku umożliwiły rozprzestrzenianie różnych idei drogą znacznie skuteczniejszą niż czyniła to tradycja oralna. Kino i telewizja dokonały ogromnego przełomu w rozwoju propagandy, zwłaszcza w latach trzydziestych poprzedniego wieku, kiedy to okazały się nader skuteczne. Siłę propagandy uzmysławiają następstwa rozprzestrzeniania treści filmów, takich jak Triump de Willens czyli Triumf Woli (1933), które w silny sposób wpłynęły na świadomość polityczną i narodową Niemiec poprzedniego wieku, co z kolei wspomogło rozwój władzy nazistów III Rzeszy. Możliwe jest, iż wiele konfliktów w poprzednim wieku nie zaistniałoby bez popularyzacji mediów masowych. Obecnie internet jest medium, które nie tylko popularyzuje treści, lecz także gromadzi informacje na temat społeczeństwa. Historia to bardzo dobra nauczycielka. Ergo znając moc propagandy, każda jednostka rozumna powinna dążyć do zdystansowania się wobec treści reklamowych kapitalizmu. BIBLIOGRAFIA Arendt Hannah (1988), in Shoshana Zuboff, In The Age of Smart Machines, Basic Books, New York. Chomsky Noam (2002), Media Control: The Spectacular Achivements of Propaganda, 2nd ed. , Seven Stories Press, New York. Gottdiener (2007), w Janusz Barański, Świat Rzeczy: Zarys Antropologiczny, Wydawnictwo Uniwesytetu Jagiellońskiego, Kraków. Ostrowski Dariusz (b.d.), Socjologiczne i psychologiczne przesłanki zachowań konsumenckich

FOT: FOTOLIA

15 | 03 | 2013 | OPEN ► 09 ► ARTYKUŁ

(NIE)UNIKNIONE NIEBEZPIECZEŃSTWO

REPORTAŻ ► 09

TOKSYCZNASYMBIOZA REPORTAŻ ► ANNA KUTERA

W powietrzu unosi się zapach kawy. Lubi kawę. Mówi, że to jedna z niewielu rzeczy, której jej nie obrzydził. Alkoholu już nie lubi. Za bardzo jej się z nim kojarzy. Sam zapach przywołuje wspomnienia rzeczy, do których nie chce wracać. Teraz ma niemal 30 lat. Dziecko. Dwa koty. Jest, jak sama mówi, spokojna. Kilka lat temu przeszła piekło z alkoholikiem. Opowiem ci jej historię, chcesz? Nie taką typową o biciu, o znęcaniu się. Ale wciąż brzydką. Wszystkim nam się wydaje, że ofiary przemocy same są sobie winne. Och, nie patrz na mnie z takim oburzeniem - taka jest prawda. Współczujemy, litujemy się, ale uważamy, że zawsze jest wyjście z sytuacji. Zawsze można poprosić kogoś o pomoc. Kto tego nie robi jest jakby trochę sam sobie winny. Tak myślimy. I jednocześnie uważamy, że my nigdy nie pozwoliłybyśmy się źle traktować, jesteśmy na to zbyt mądre, zbyt wysoko się cenimy. Wychodzimy z takiego założenia, same dokładnie nie wiedząc, jak łatwo jest wpaść w taki toksyczny związek i jak trudno później go zakończyć. Tym bardziej, że zło nigdy nie ujawnia się od razu, a kiedy się ujawni, jest już bardzo późno. Tym bardziej, że nie zawsze możemy liczyć na pomoc, nawet, jeżeli o nią prosimy.

15 | 03 | 2013 | OPEN ► 09 ►REPORTAŻ



FOT: FOTOLIA

REPORTAŻ ► 10

FOT: FOTOLIA

15 | 03 | 2013 | OPEN ► 09 ►REPORTAŻ



Początek Zaczęło się banalnie. Tak zwykle zaczynają się dramaty, prawda? Poznali się na imprezie. Ona młoda i naiwna, ale też bystra i niegłupia. Dlatego tym bardziej może cię zdziwić, że wpakowała się w taki związek. Wydaje się, że powinna wiedzieć, jak to się może zakończyć. Nie wiedziała. Szybko jednak zaczęła dostrzegać wady i rysy w swoim związku. I być może to cię zaskoczy, ale mówiła o nich. Często i głośno. Co z tego, jeżeli nikt nie słuchał. Nigdy jej nie uderzył, więc nie miała siniaków ani innych dowodów na to, że dzieje się coś złego. W jej prywatne piekło nie wierzył nikt. Przeciwnie - to ona wychodziła na niewdzięczną i przewrażliwioną. “Przecież tak cię kocha – mówili - Wielbi ziemię, po której chodzisz. Jest dobry, pracowity. To ty masz problem ze sobą.” Co z tego, że ta miłość oznaczała, że praktycznie był jak jej cień i nie mogła nawet

odetchnąć bez jego wiedzy? I co z tego, że pije? Jesteśmy młodzi, musimy się wyszaleć. Co z tego, że się upija do nieprzytomności? Wszyscy jesteśmy tylko ludźmi - może się zdarzyć każdemu. To, że jemu zdarza się zdecydowanie częściej niż innym, nie było ważne. Zawsze znalazło się jakieś usprawiedliwienie. “Miał trudne dzieciństwo, wiesz?” Ona sama nie miała łatwego, ale jej zdaniem nie usprawiedliwiało to nadmiernego picia. Niemniej nikt jej nie słuchał wszyscy byli po jego stronie. A to ona musiała prać łóżka i dywany, sprzątać porozrzucane w pijackim szale ubrania, sprzęty, szuflady. Ona czuwała nad nim nocą, gdy spał pijany tak bardzo, że bała się, że zakrztusi się wymiocinami. Ona na siłę ściągała go z balkonu na IV piętrze, kiedy uznawał, że życie nie jest fajne. O tym nikt nie chciał słyszeć. Tak jak nikt nie zauważał poranionej skóry, którą drapała do krwi chora z nerwów. Czemu nie próbowała odejść, pytasz. Próbowała. Nie raz. Ale zawsze zdołał ją jakoś zatrzy-

mać. Mówił, że nie umie żyć bez niej, że się zabije. Bała się, więc zostawała. Poza tym - kto by ją poparł i zrozumiał? Bo jak to - on taki dobry, czuły, kochający. To nic, że czasem zdarza mu się wypić. Każdemu się zdarza.

Środek Czuła się jak w klatce. Bez wyjścia, bez szansy na ucieczkę, skazana na życie z alkoholikiem. Bo tak trzeba. Bo przecież ją kocha. Bo przecież nie bije, więc w czym problem? Tylko czasem, jak trochę wypił, szarpnął ją, popchnął. To nic wielkiego. Nic wielkiego, że tracił jedną pracę za drugą. Nic strasznego, że cały wstyd spływał na nią, bo to ona błagała o te prace, ręczyła, obiecywała. Wyjechali za granicę. Najpierw on. Wrócił po dwóch miesiącach, bo wywalili go z pracy. Oficjalny powód - szef rasista. Rzeczywisty - przychodził na zmianę



REPORTAŻ ► 11 15 | 03 | 2013 | OPEN ► 09 ►REPORTAŻ

pijany, jeżeli w ogóle raczył zjawić się w pracy. I znów to ona musiała się wszystkim zająć, patrzeć w oczy ludziom, od których pożyczyli na ten wyjazd pieniądze. Potem wyjechała ona. Kilka tygodni bez niego, w innym świecie, gdzie nikt jej nie znał, było jak dobry sen. Ale przyjechał do niej i znów wszystko wróciło do “normy”. Było nawet gorzej. Ona pracowała do późna, on - szukał pracy. Jak szukał okazało się później, gdy znajoma zwróciła się do niej o zwrot pożyczki, o której ona nie miała pojęcia. To on pożyczył. “Bo wiesz, nie mogę znaleźć pracy, z kasą krucho, nie mamy na życie”. Poszło na picie. Nie zostawiła go wtedy, wiesz? Jakby mogła - w obcym kraju, bez rodziny, bez pieniędzy, bez języka? Po prostu coraz dłużej zostawała w pracy, nie mogąc znieść myśli o powrocie do domu, bojąc się, co tym razem zastanie. A pił coraz częściej. Kolegów do picia znajdywał wszędzie. W mieszkaniu, w którym wynajmowali pokój, gdziekolwiek. A jak nie miał kolegów, to pił sam. Przepił kolejną pracę - załatwioną, wyproszoną. Wytrzymała tak jeszcze pół roku. W końcu coś w niej pękło. Miał już wtedy pracę, w miarę regularnie do niej chodził.

To był spokojny dzień - jedli razem obiad, a on mówił, że powinni się przeprowadzić do własnego mieszkania, wziąć cichy ślub. Myśl o tym wydała się nieznośna. Zrozumiała, że nie wytrzyma tego dłużej, że nie może być wspólnego mieszkania, nie będzie żadnego ślubu. Pod wpływem impulsu powiedziała mu, że to koniec. Bardzo spokojnie, ale też stanowczo, bo wiedziała, że tym razem nie zmieni zdania. Gdyby zmieniła - już nigdy nie znalazłaby w sobie odwagi, by spróbować odejść jeszcze raz. O dziwo, wyprowadził się. I pewnie myślisz, że to koniec tej historii. Nie. Prawdziwy koszmar dopiero się zaczął. Dzwonił w środku nocy, mówił, że nie wie, gdzie jest, ale zabije się, jeżeli po niego nie przyjedzie. Potem rozłączał się i nie odbierał, gdy dzwoniła. Na szczęście, wtedy już byli przy niej ludzie, którzy bez słowa zabierali jej z dłoni telefon i wyłączali go. Tłumaczyli, że nic, co on robi, nie jest jej winą. Czy im wierzyła? Chyba nie. Ale nie miała siły nawet protestować. Potem wrócił do Polski. Ale wciąż bombardował ją smsami, potrafił napisać sto dziennie. Gdy zgubiła telefon, zaczął

FOT: FOTOLIA

Koniec

dzwonić i pisać do jej sióstr i matki, nawet do jej znajomych. I tak, rzeczywiście próbował się zabić. Przez nią - tak mówił on. Tak mówiła jego matka i siostra. A ona? Dopiero długo, długo później zrozumiał, że wcale nie przez nią, tylko dlatego, że był chorym człowiekiem i cokolwiek by zrobiła, nie mogłaby mu pomóc...

Puenta Czekasz na puentę? Nie będzie jej. Opowiedziałam to, bo chciałam - być może po raz kolejny - uświadomić ci, że tak naprawdę cholernie ciężko jest zakończyć toksyczny związek. Nie zawsze chodzi o strach. Czasami po prostu ma się wrażenie, że tego nijak zakończyć się nie da. Bo nie masz wsparcia. Bo wszyscy wokół oczekują, że będziecie razem. Nieważne, że już po roku znajomości jesteś praktycznie cieniem

człowieka, którym byłaś kiedyś. Tak ma być i koniec. I być może dlatego tak często właśnie bywa. Tkwimy w związkach, które nas niszczą, bo tak trzeba. Tak jakbyśmy podpisały cyrograf. Czemu? Może dlatego, że mimo, iż temu zaprzeczamy, opinia innych osób, zwłaszcza nam bliskich, ma dla nas szalenie ważne znaczenie. Godzimy się więc na coś, co nas unieszczęśliwia, by ich nie zawieść, by nie stracić w ich oczach, by nas akceptowali. Zwłaszcza, gdy dramat, który przeżywamy, nie pozostawia widocznych śladów, dzięki którym mogłybyśmy udowodnić światu, że jednak coś złego się dzieje. A może dlatego, że wciąż pokutuje w nas niesłuszne przekonanie, że skoro nie jesteśmy bite i poniewierane, to w gruncie rzeczy jest w porządku? Problem psychicznego znęcania się jest dosyć świeżym zagadnieniem i nie każdy traktuje go z należytą powagą. Błąd.



Western made in Poland

15 | 03 | 2013 | OPEN ► 09 ► REPORTAŻ



REPORTAŻ ► 12

Reportaż ► Damian Świątek Ilustracje ► Klaudia Świątek

Zaraz po upadku komuny, kto cokolwiek miał grosza odłożonego i komu się chciało robić to kombinował, by coś otworzyć swojego. Ja kawałek działki miałem przy trasie, więc otworzyłem CPN

 Ilustracja: Klaudia Świątek

REPORTAŻ ► 13 Polska to kraj, w którym trudno jest egzystować nie mając własnych środków pieniężnych ani źródeł dochodu. Ale i posiadanie czegoś, co przynosi większy zysk, może przysporzyć wielu problemów i uprzykrzyć żywot. Polska to kraj, w którym lepiej się nie wyróżniać, w którym lepiej przejść przez życie cichutko, nie zwracając na siebie większej uwagi. Jakie są polskie realia, przekonał się na własnej skórze pan Kazik, właściciel hotelu i zajazdu dla tirów.

15 | 03 | 2013 | OPEN ► 09 ► REPORTAŻ



Kazika spotkałem pracując dla agencji, wysłano nas obu na kilka dni do pewnego zakładu w centrum Edynburga. Starszy, sympatyczny, grubas. Kiedyś biznesmen, właściciel przynoszącego spory dochód rodzinnego interesu. Kilka lat temu Kazik sprzedał wszystko, co posiadał i wyjechał do UK zabierając ze sobą rodzinę. Dziś sprząta, pakuje, nosi, rzucany przez agencję w coraz to nowsze miejsca. Co go skłoniło do oddania swego imperium? Kazik na początku lat dziewięćdziesiątych otworzył stację paliw przy ruchliwej trasie. Biznes wypalił i miał się dobrze, więc zarobiony pieniądz zainwestował w zajazd dla tirów. Potem hotel, bar i dom weselny. Pieniędzy przybywało, firma rosła. - Zaraz po upadku komuny, kto cokolwiek miał grosza odłożonego i komu się chciało robić to kombinował, by coś otworzyć swojego. Ja kawałek działki miałem przy trasie, więc otworzyłem CPN. Wszystko było pięknie jak w bajce. Zacząłem od zera, a w późniejszej fazie zatrudniałem już dwadzieścia sześć osób. Dzięki zajazdowi, ustawiłem się i zabezpieczyłem byt dzieciom. Stworzyłem taki „family business”. Do tego przynoszący bardzo dobre zyski.

 Ilustracja: Klaudia Świątek

REPORTAŻ ► 14 15 | 03 | 2013 | OPEN ► 09 ► REPORTAŻ

- Pewnego razu podjechało czterech panów, poprosili mnie na bok i zapytali czy nie potrzebuję ochrony. Tak naprawdę to dali mi wyraźnie i w mało delikatny sposób do zrozumienia, że jest mi takowa bardzo potrzebna. Liczyłem się zawsze z tym, że coś takiego może się przydarzyć. Słyszy się to i owo, wczoraj się nie urodziłem. I wiedziałem, że na policję tego lepiej nie zgłaszać. Poza tym wychodziłem z założenia, że jak nie tym, to pewnie przyszliby inni, więc dla spokoju płaciłem. I przez dłuższy czas miałem spokój. Raz w miesiącu zgłaszali się po pieniądze, bardzo tego nawet nie odczuwałem – mówi Kazik – Aż razu pewnego przyjechali i powiedzieli, że do zajazdu i na hotel mi dziewczyny wstawiają. Z początku nie zgodziłem się, ale postraszyli to uległem. Potem było już tylko gorzej. Zjeżdżali się, kiedy chcieli, brali pokoje, dziewczyny. Burdy, imprezy, czasem nie wiedziałem co z oczami zrobić, takie rzeczy się działy . W końcu nie wytrzymałem i uciekłem. Sprzedałem to praktycznie za bezcen, zabrałem żonę, dzieciaki, wsiadałem w samolot i przyleciałem na wyspy, a teraz sprzątam – śmieje się mężczyzna. – Nie mogłem zrobić nic, nie miałem do kogo się z tym zgłosić. Bałem się o siebie i rodzinę. Człowiek żyje w normalnym państwie. Jest uczciwy, płaci podatki, a jak zaczyna się dziać źle i potrzebuje pomocy od państwa, od policji, wie że tak naprawdę jest sam, zdany na siebie i nikomu nie może zaufać. Nie ma się do kogo zwrócić o pomoc. Jest totalnie bezradny. Kazik dziś sprząta i zarabia dużo mniej niż zarabiał prowadząc własny interes. Ale jak twierdzi oddycha mu się teraz lekko. Nie boi się o zdrowie i życie swoje oraz rodziny. Bowiem lepsza marna bezstresowa praca, niż dobrze płatny business w scenerii westernu.

Ilustracja: Klaudia Świątek



Biznes kwitł. Wszystko szło pięknie. Zbyt pięknie. Do czasu, aż imperium Kazika zaczęła się interesować „agencja ochrony”.

FELIETON ► 15

FELIETON ► JOANNA GOLDBERG

FOT: FOTOLIA

15 | 03 | 2013 | OPEN ► 09 ► FELIETON



czyli profil psychologiczny Matki Teresy?



Tragiczne tajemnice ludzkiego ego

FELIETON ► 16 zbić mnie z pantałyku. Nie twierdzę, że jestem mistrzem, ale podstawowych zasad się nauczyłam. Przede wszystkim trzeba nauczyć się rozumieć przeciwnika. Myśleć, tak, jak on myśli. Rozważyć ewentualność, że on wie, że ja wiem i znaleźć na to sposób. Szachy, to czysta psychologia, a psychologia, to znajomość człowieka, strategia, filozofia, filologia, teologia i wszystko temu pokrewne i co tylko da się temu jeszcze przypisać, a co określa motywy ludzkich poczynań. Szachy działają nie tylko na 64 polach czarno-białej kratki. W dążeniu do władzy i pieniędzy, do siły i posiadania przerażający jest fakt, że nie obowiązują żadne zasady. Jednakże właśnie to można przeniknąć umysłem. Brak zasad i hamulców, to od wieków jest punkt odniesienia. Gambit szachowy, który można starać się zwalczać za pomocą wiedzy, wyższego rozumu. Można z tego nawet wyprowadzić algorytm. Można to potępiać, brzydzić się tym i nikt nie weźmie nam za złe, jeśli wydamy temu wojnę. W tej grze opancerzeni tytanem wojownicy grają przeciwko stalowym rycerzom (niestety, ci stalowi, to my). Gra nierówna i nieczysta. Z punktu widzenia etyki w tej grze nie ma wygranych i przegranych, bo, żeby pokonać złych, my musimy być bardziej źli, inaczej, popularnie mówiąc, albo leżymy i wracamy do domu na tarczy i zło zwycięża, albo… (albo się przemilcza i przelicza się w niezliczonych ofiarach położonych na szaniec. Ofiary rozlicza się nie tylko w fizycznym wymiarze.

Ten felieton, to tak naprawdę otwarta dyskusja. Nie stawiam jej granic, chociaż dla mnie diagnoza jest prosta. Skąd i jak się wzięła wyjaśni się samo nieco później, choć już na początku pozwolę sobie dać czytającym wskazówkę. W normalnym, codziennym, zwykłym życiu jestem pierwszą naiwną. Podzielę się ostatnią koszulą i ostatnią skórką z chleba. Uwierzę każdemu człowiekowi i we wszystko, na zasadzie, że nikt do końca nie jest zły, trzeba pomagać i wybaczać. Płacę za to wysoką cenę rozczarowań, ale to jest moja filozofia życia i póki mojej wiary w nadzieję, póty życia. Uparłam się i nie odpuszczę. To jest, między innymi, nasza, ludzka broń przeciw złu. Poza wiarą w dobro nie ma nic. Innocent until proven guilty, to taka stara i nadal obowiązująca zasada prawna. Trzeba udowodnić winę, żeby kogoś winnym ogłosić. Z tym, że jak dla mnie, dotyczy to tylko jednostek. Pojedynczych i zwykłych ludzi po prostu. Nikogo więcej. Jeżeli natomiast zło zatacza szersze kręgi nie jestem już taka skora do usprawiedliwiania poczynań i wybaczania. Budzi się we mnie zimny umysł stratega. Szkolenie. Harcerskie, wojskowe, znak czasu mojego dorastania, a ponadto geny. Nawet jeśli ma się nie wiem jak silne inklinacje do filologii, to nie sposób zlekceważyć wpływ nauki, np. astrofizyki i fizyki jądrowej na własny umysł, a ponadto jeden z moich ancestorów był mistrzem szachowym, a szachy, to jest gra dla władców. Przywykłam do tej gry i nie tak łatwo jest FOT: FOTOLIA

15 | 03 | 2013 | OPEN ► 09 ► FELIETON



FELIETON ► 17 Moje szkolenie wojskowe zaś domaga się sądu nad winnymi zaniedbań. Zaniechanie ratowania życia, jest przestępstwem. W obu kodeksach. Wojskowym i cywilnym. Abstrahując już od prawa to, kim trzeba być, żeby tak spokojnie przesuwać paciorki różańca między palcami, kiedy obok leży chory, potrzebujący pomocy człowiek?! Kim trzeba być?! Odpowiedź jest nader prosta, aczkolwiek dla człowieka XXI wieku szokująca. Trzeba być członkiem katolickiego zgromadzenia, które nie żyje myślą Chrystusa, tylko upatruje zbawienia w cierpieniu. „Świat zyskuje wiele dzięki cierpieniu” – mawiała matka Teresa. Jan Paweł II zgadzał się z tym bez zastrzeżeń i brał to za dobrą monetę. O, tak! Ja również to potwierdzę, bo wiem, jak własne cierpienie kształtuje spojrzenie na świat. Ale własne, na litość boską, a nie innych! I nie własny masochizm! Poprzez własne cierpienie uczymy się szybciej rozumieć cudze! I właśnie przez to uczymy się szybciej spieszyć z pomocą, szybciej reagować! To jest nasz obowiązek. Nigdy, przenigdy nie pozwolić drugiemu człowiekowi, ani zwierzęciu cierpieć. Nie do cierpienia Bóg nas stworzył. Nie cierpieniem Bóg nas naznaczył. Do momentu zetknięcia się z fenomenem matki Teresy byłam przekonana, że ból, zarówno fizyczny, jak i psychiczny (a szczególnie ten drugi) potrafi dość szybko przekształcić zimnego, zachwyconego sobą egocentryka w altruistę. Relacja odwrotna wydawała mi się nieprawdopodobieństwem. No, chyba, że ten

W tej wojnie giną żołnierze pokonani psychicznie, którzy nigdy nie wrócą do świata żywych, mimo, że ich serca wciąż biją). Zresztą, mimo wysiłków, wciąż przegrywamy 2:1, ale walka nadal trwa, a my (ci dobrzy) nie tracimy nadziei. Aliści inaczej wygląda sytuacja, jeżeli mamy do czynienia z grą na strunach uczuć ludzkiej duszy. Ta rozgrywka szachowa ma inny wydźwięk. W tę grę, ja nie potrafię grać, choć przeciwnika mam sklasyfikowanego. Od podjęcia walki cofa mnie obrzydzenie i litość. Jest to coś, czego brzydzę się dotykać i chciałabym jak najszybciej oddać problem w ręce organów ścigania. Tak, jak np. postąpiłabym z pedofilią. Litość ogarnia mnie nad ofiarami i żal mi sprawców, bo są obłąkani. To nie mój świat. Nie chcę, żeby istniał. Mimo bardzo dobrego humanistycznego wykształcenia wciąż w głębi ducha jestem żołnierzem i nie potrafię usprawiedliwić poczynań jednostek ludzkich, które upatrzyły sobie sedno istnienia li tylko w modlitwie. Ja, zwykły człowiek, nie umiem zrozumieć, pojąć, poczuć, jak można siedzieć obok chorej, umierającej istoty i modlić się spokojnie. Jak można?! Moja ludzkość wyje mi w gardle, moje szkolenie medyczne krzyczy o działanie, rwie się do niego, nie potrafię mieć pacjenta w zasięgu ręki i nie zdiagnozować obrażeń, choroby, nie wezwać pomocy, a jeśli pomoc nie jest w zasięgu mojej możliwości, to chociaż próbować ratować tak, jak zostałam nauczona. Przynajmniej ulżyć w cierpieniu. FOT: FOTOLIA

15 | 03 | 2013 | OPEN ► 09 ► FELIETON



FELIETON ► 18 M. Prema Pierick, ciąg trwa, koło się kręci. Przyznam, że dopiero teraz sięgnęłam po książkę Colette Livermore „Hope Endures” (nadzieja trwa) wydaną przez Random House Australia w 2008 roku. Ta książka jest wstrząsająca. Wiedziałam o niej, ale bałam się ją przeczytać, bo jeśli wiem, co na swojej drodze napotkam, to na zasadzie troski o własne zdrowie psychiczne wolę to ominąć. Uznałam jednak, że czas na moje tchórzostwo stał się już czasem przeszłym, gniew jest silniejszy i niechaj ja stanę oto twarzą w twarz z faktami. Niesłusznie się bałam. Mimo szokujących szczegółów lektura tej książki przywróciła mi nadzieję. Nie każdego może zindoktrynować religijny fanatyzm. Istnieją ludzie, którzy się temu nie poddadzą, choć kosztuje ich to więcej, niż można sobie wyobrazić. Colette przez 11 lat była zakonnicą Misjonarek Miłości. Ich miłosierdzia i miłości bliźniego nie wytrzymała. W swojej książce opisuje wszystkie techniki psychologiczne, jakim była poddawana, żeby zostać posłusznym narzędziem. Opisuje piekło. Piekło, z którego się wyrwała w imię wyższych wartości. To kronika idealistycznej determinacji przeciwstawionej sztywnej, bezdusznej dyscyplinie, opisująca wstrząsające rozczarowanie. To ostatnie zdanie, to nie moje słowa, choć wyjęte mi spod serca. Przetłumaczyłam po prostu opis z tyłu okładki. Nie mam pojęcia, czy ta książka została kiedykolwiek przetłumaczona na polski język, ale osobiście wątpię. Polska jest na wskroś

ktoś nigdy nie zdradzał śladu altruizmu i od początku istnienia był zwykłym psychopatą. Kto nie wie, o czym mówię powinien poczytać podręcznik psychologii. Matka Teresa z Kalkuty była kobietą. Czyż to nie kobiecą domeną jest współczujące serce, dobroć, opiekuńczość? A ta kobieta znajdowała ekstazę we własnym umartwieniu i zachwyconym okiem patrzyła, jak w bólu i upodleniu konają inni! Jak dla mnie, to kliniczny przykład średniowiecza. Szymon Słupnik się kłania, choć i to za mało, ascetyzm bez sado-masochizmu, to wszak tylko poniżenie bez bólu. Jeszcze tylko biczowników mi brakuje. I tu już mamy pełny obraz. W roli biczowników wystąpiły choroby i śmierć (innych), a że biczowały tylko obrazami duszę (wątpię w jej istnienie w tym przypadku) i oczy biczowanej, to tylko dla onej ofiary biczowania lepiej, jak sądzę. Jakże łatwo było upajać się bólem, bez własnego nadprogramowego udziału! Własne umartwianie się (chodzenie boso, liche odzienie, zimno w nocy i upał w dzień, spanie na ziemi i budzenie się co chwila na długotrwałe modły, trwanie przy umierających i patrzenie na ich śmierć, brak odpowiedniego pożywienia), to było już wystarczające. Więcej nikt by nie wytrzymał. To i tak działa, jak narkotyk, utrzymuje na haju, jak amfa. Przestaje działać, kiedy znika sens, ale ten sens nigdy nie znikł. Chorych i umierających ludzi w świecie matki Teresy jest więcej, niż much żerujących w ropiejących ranach „pacjentów”. Po jej śmierci nastąpiła siostra FOT: FOTOLIA

15 | 03 | 2013 | OPEN ► 09 ► FELIETON



FELIETON ► 19 katolickim krajem. O „błędach” KRK mówi się w Polsce albo wcale, albo nad wyraz oględnie. Wspomina się o nich dopiero wtedy, kiedy nie da się inaczej. Bo, na przykład, abdykuje papież w poczuciu bezsilności i cały dotąd tłumiony pod przykryciem swąd zaczyna wciskać się swoim przykrym zapachem w niepowołane nozdrza? Kto wie? Różne bywają przyczyny nagłych zrywów odwagi. Moje skromne doświadczenie wskazuje na to, że z reguły taka sytuacja ma miejsce wtedy, kiedy wiatr dziejowy wieje zgodnie z aktualnym kierunkiem wyznawania błędów. Polski katolicki teolog profesor Bartoś w wywiadzie dla Gazety wyborczej powiedział, że Zgromadzenie Misjonarek Miłości zdradza cechy sekty. Nadmienił, że zakon posługiwał się typowymi psychologicznymi narzędziami, jak deprawacja snu, kontrola wewnętrzna… Prof. Bartoś, jak każdy teolog i uczony opanował do perfekcji łagodzenie wydźwięku swoich wypowiedzi, a mimo to powiedział: „Mamy przekręcony świat. Czcimy i uwielbiamy tych, którzy robią rzeczy na pokaz. A ci, którzy robią konkretne rzeczy są traktowani, jak wyrzutki.” Swoją drogą ciekawa jestem co na to ojciec Rydzyk? Może profesor Bartoś już powinien zacząć uciekać z Polski…? Ja nie jestem teologiem i to na dodatek katolickim, nie obowiązuje mnie poczucie lojalności w stosunku do Watykanu i świętych, których wykreował, więc spokojnie mogę uwolnić gniew, który niezależnie od tego, kto

popełnia zbrodnię ujawnia się zawsze i zawsze domaga się sprawiedliwości. I zgodnie z tym, co czuję mówię wszem i wobec, że matka Teresa zaspokoiła swoje ego cierpiętnicy na tym świecie kosztem bardzo wielu umarłych w bólu i poniżeniu. Żadna filozofia tego nie usprawiedliwia. A jeżeli jakakolwiek spróbuje, to czas najwyższy, żeby uznano ją za chorą, a jej wyznawców w trybie przyspieszonym kierowano do szpitala psychiatrycznego. Matka Teresa nie była żadną matką, bo żadna matka, nawet przybrana, takiego bólu swoich dzieci by nie wytrzymała. Matka rzuca się, jak lwica i własną piersią broni dzieci przed zagładą. Tak jest zbudowany świat, który ja rozumiem.

15 | 03 | 2013 | OPEN ► 09 ► FELIETON



Ta kobieta była po prostu biernym świadkiem cudzej choroby, cierpienia i śmierci. Teraz cały świat katolicki nazywa ją Świętą. A zwyczajna, prosta, ludzka prawda wygląda, jak poniżej: § 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

FOT: FOTOLIA



Artykuł 162 Kodeksu Karnego.

Fot: Archiwum Julii Wollner

15 | 03 | 2013 | OPEN ► 09 ► WYWIAD

WYWIAD ► 20

Z miłości do Italii... Julia Wollner “Gdy się chce, można góry przenosić, nawet, gdy tak jak ja, ma się tylko metr sześćdziesiąt.” Z miłości do Włoch zbudowała swoje życie. Redaktorka naczelna magazynu La Rivista, właścicielka firmy Il Ponte, prowadzi także forum kultury i języka włoskiego, bloga i wykłada język włoski. Do tego jako uznana specjalistka włoskiej kultury, doktor Uniwersytetu Warszawskiego, często zapraszana do mediów na rozmowy o Italii, wykłady dotyczące języka i kultury. Prywatnie mama 2 letniej Tulii, pełna energii, pozytywnie nastawiona do świata, doskonale żonglująca czasem pomiędzy obowiązkami gospodyni domowej i businesswoman. Wielbicielka kawy, napisała przewodnik do warszawskich kawiarniach. Z prawdziwą mamą sukcesu - Julią Wollner. Rozmawia: Gosia Szwed

WYWIAD ► 21 Czy Włoszki różnią się od Polek? 15 | 03 | 2013 | OPEN ► 09 ► WYWIAD

Jestem osobą obracającą się w bardzo międzynarodowym środowisku. Zawodowo zajmuję się promowaniem kultury włoskiej i z Włoch pochodzi wielka moich przyjaciół. Mój mąż przyjechał z jeszcze innego zakątka świata, mój wspólnik również. W redakcji magazynu o Włoszech „La Rivista”, którego jestem redaktor naczelną, mamy Polaków, Amerykanów, Luksemburczyka i oczywiście Włochów, a raczej Włoszki. Wszyscy świetnie się razem czujemy, pracuje nam się fenomenalnie. Myślę zatem, że więcej jest między nami podobieństw, niż różnic. Są oczywiście pewne drobiazgi, o których warto wspomnieć. Włoszki są zwykle bardziej świadome swojej kobiecości i urody, śmielej i chętniej ją podkreślają. Reszta to już cechy indywidualne, które nie mają nic wspólnego z nacją. No właśnie- Italia- z nią związałaś swoje życie. Dlaczego? Italia jest obecna w moim życiu od zawsze. Śmieję się, że to wina moich rodziców: na imię dano mi Julia, podobnie, jak córce Juliusza Cezara, słynnego Rzymianina, oraz pochodzącej z Werony Julii Capuletti… Jako dziecko ciągle słyszałam, że na pewno mam włoskie korzenie (imię Julia nie było wtedy popularne, wręcz przeciwnie). Postanowiłam więc dowiedzieć się czegoś więcej o kraju, z którym wszyscy mnie łączyli… Pojawiło się zainteresowanie językiem oraz wyborną włoską literaturą i sztuką. Moją największą pasją jest śledzenie związków, jakie współczesne Włochy utrzymują ze swoim antycznym dziedzictwem. A czy trzeba tłumaczyć Czytelniczkom, jak pięknym i bogatym kulturowo krajem są Włochy? Jak długo mieszkałaś we Włoszech? Przez rok, kiedy robiłam badania do doktoratu. Był to oczywiście bardzo szczególny czas. Nie wciągnęły Cię klimaty na tyle, żeby zostać tam na stałe? Bardzo za Włochami tęsknię, wracam tam tak często, jak się tylko da. W Rzymie jestem przynajmniej kilka

Fot: Internet



razy do roku. Jadąc tam na dłużej, sądziłam, że być może nie wrócę już do Polski. Wygrała jednak chęć dzielenia się swoimi doświadczeniami. Dziś, razem z moją wspaniałą redakcją La Rivisty, a także na blogu i w wielu działaniach zawodowych, pokazuję piękno Italii Polakom. Staram się nauczyć ich włoskiej radości życia, także tej na pozór banalnej, jak radość z pysznego posiłku czy radosnej piosenki. A że jak mówił Henryk Sienkiewicz, każdy człowiek cywilizowany ma dwie ojczyzny: własną i Włochy, tematów, w tym również tych zdecydowanie bardziej poważnych, nie brakuje. Jest to dla mnie wielka przyjemność i satysfakcja. We Włoszech niestety nie mogłabym zajmować się tym, co robię w Polsce. Czy Julia jest romantyczką? Jak niejedna kobieta i niejedna mama łączę w sobie

twardo stąpającą po ziemi businesswoman i panią domu z romantyczną marzycielką. Jeśli jednak o byciu romantyczką świadczyć może fakt, że mimo wszystko wolę malarstwo Fra’ Angelica od tabelek w Excelu, to mamy już gotową odpowiedź! Wspomniałaś kiedyś o motywie erotyzmu skojarzonego z popiołami, czy chodziło o obracanie miłości w proch czy to zupełnie inna historia? Inna zupełnie, ale miło mi bardzo, że zaglądasz na mój blog o Italii Via Giulia! Rzeczywiście opowiadałam tam niedawno o erotyzmie i popiołach, a to wszystko w kontekście Neapolu. Jest to jedno z najciekawszych włoskich miast, od wieków nieodłącznie związane z górującym nad nim wulkanem – Wezuwiuszem. Z okazji Walentynek opowiadałam moim czytelnikom, a także słuchaczom radiowej czwórki, o dziełach



WYWIAD ► 22 15 | 03 | 2013 | OPEN ► 09 ► WYWIAD

sztuki erotycznej, jakie archeologowie znaleźli w pobliskich Pompejach, antycznym mieście zalanym przez lawę i zasypanym przez popiół wulkaniczny w 79 roku n.e. To bardzo wymowne połączenie. Sztuka, erotyzm – a więc kreatywność, życie, cielesność. Popiół – nicość, koniec, nieobecność. Dwie strony tego samego medalu, o których Neapol tak pięknie nam przypomina. Jak poznałaś swojego Romeo i co uważasz za jego najlepsze cechy? Ciii… Nie powiem, bo jeszcze się zrobi zarozumiały… Macie córkę. Czy starasz się zarazić ją swoją miłością do Włoch? Oczywiście. Dzieje się to zupełnie naturalnie. Niedawno zorientowałam się, że wieczorem, gdy mała zasypia, nie opowiadam jej o Czerwonym Kapturku, tylko o Wilczycy Kapitolińskiej! Dwuletnia Tullia, zgodnie ze swoim włoskim imieniem, pokochała już Włochy bardzo mocno. Chcę wierzyć, że to ze względu na moje historyczne opowieści, ale coś mi podpowiada, że niebagatelne znaczenie mają tu także inne czynniki. W czasie ostatniego rodzinnego pobytu we Włoszech Tullia była na diecie lodowej. Na śniadanie gelato, na obiad gelato, na kolację gelato... Niemniej jednak, ja chcę nadal wierzyć, że to ze względu na włoską kulturę domaga się kolejnej wyprawy do Wiecznego Miasta! Tradycyjne pytanie- jak godzisz macierzyństwo z karierą zawodową? Jesteś bardzo zapracowaną mamą- wykłady, prowadzenie magazynu, liczne publikacje, własna firma... Jak każda pracująca mama, czuję się nieraz prawdziwą akrobatką. Staram się jednak nie narzekać, a skupiać na tym, co spotkało mnie pięknego – mam wspaniałą córkę, która jest spełnieniem najskrytszych marzeń, i wspaniałą pracę, którą uwielbiam. Ostatnio opowiadałam w radiu sardyńską legendę o olbrzymie Aru, który jednym kiwnięciem palca był w stanie zbudować gigantyczne kamienne wieże. Mieszkańcy Sardynii bardzo mu zazdrościli. Jeden z mędrców powiedział im jednak: nie jesteśmy gorsi od olbrzyma

Fot: Archiwum Julii Wollner



Aru, bo mamy wielkie serca. One dadzą nam siłę i pozwolą przenosić ogromne głazy. W ten sposób powstały słynne sardyńskie wieże zwane nuraghi. Kocham moją córcię nad życie, a praca jest moją pasją. Jak się okazuje, sardyńscy mędrcy mieli rację. Gdy się chce, można góry przenosić, nawet, gdy tak jak ja, ma się tylko metr sześćdziesiąt. Napisałaś ksiażkę o kawiarniach w Warszawie... czy kawa to Twój ulubiony napój? Jeden z ulubionych. Książka czeka na wydanie, choć projekt ten musiałam odłożyć na później ze względu na wytężoną pracę nad dwumiesięcznikiem „La Ri-

vista”. Miłość do Włoch jest silniejsza niż miłość do kawy, najwidoczniej… No to zapytam wprost- jaki gatunek małej czarnej najbardziej cenisz, a może raczej dużą z mlekiem i lodami waniliowymi? Zawsze powtarzam, że życie jest krótkie i trzeba się nim cieszyć. Jeśli ktoś lubi kawę z lodami czy słodkim syropem, to czemu nie? Ja, na szczęście dla swojej figury, wolę poranną caffè latte bez cukru, za to obowiązkowo bardzo gorącą; lubię też caffè macchiato, czyli espresso z plamką mleka. Podoba mi się również hiszpański wynalazek zwany cortado – kawa z mlekiem



WYWIAD ► 23 15 | 03 | 2013 | OPEN ► 09 ► WYWIAD

w malutkiej filiżance. Niedobór kalorii uzupełniam potem sycylijską czekoladą, bez której nie mogę żyć! Większość mam dziękuje propagatorom kawy za jej przywiezienie do Europy. Ten istotny element naszej codzienności zwykle się z czymś kojarzy. Z czym Julii kojarzy się kawa? Czy to kopniak w pędzie dnia codziennego czy raczej chwila na relaks i ułożenie myśli? I jedno, i drugie; staram się jednak wygospodarować w ciągu dnia chociaż pięć minut wypoczynku i wówczas kawa jest miłym towarzyszem. Rano zaś pozwala mi funkcjonować. Ostatnio przebiłam sama siebie... Jako, że mam poważne problemy z porannym wstawaniem, namówiłam męża, aby mi przynosił kawę do łóżka. Owego zabawnego poranka również ją przyniósł, a po paru minutach chciał sprawdzić, czy wstałam. Okazało się, że nie wstałam, tylko spałam dalej, a kawa obok była już zimna. Mąż na mnie fuknął, a ja zerwałam się na równe nogi, krzycząc: „Przecież wypiłam kawę!”. No tak. Śniło mi się, że wypiłam… Przejdźmy do spraw poważnych zatem. Jak rzymianie reagują na watykańskie historie ostatnich dni? Bardzo różnie. Niektórzy emocjonalnie, angażując się w żywiołowe rozważania o przyszłości kościoła. Inni, wypisując w mediach społecznościowych zdania w stylu „nic mnie to nie obchodzi” (nie zacytuję popularnego, często używanego w tym kontekście zdania, bo jest wulgarne). Cóż, skoro o tym wspominają, to chyba jednak coś ich obchodzi… Dominującym wśród rzymian i Włochów uczuciem jest chyba jednak przede wszystkim frustracja, poczucie osamotnienia i opuszczenia przez autorytety. Nie zapominajmy, że we Włoszech szaleje okropny kryzys, a tamtejsza polityka to ostatnio głównie skandale. Ktoś po abdykacji papieża powiedział ładnie: Senza lavoro, senza soldi, senza governo, senza papa… (‘Bez pracy, bez pieniędzy, bez rządu, bez papieża’). Włosi potrzebują mądrego przywódcy, w tym przywódcy duchowego. Kogo typują na nowego papieża? Włoskie „typy” niespecjalnie różnią się od naszych,

Fot: Archiwum Julii Wollner



WYWIAD ► 24 

choć na pewno Włosi chętnie widzieliby w tej roli swojego rodaka, jak na przykład Angelo Scolę lub Angelo Bagnasco. A co tam we włoskiej polityce? Czy kryzys nadal mocno się trzyma? Niestety bardzo mocno. W majowym numerze magazynu „La Rivista” będziemy o tym szerzej mówić. Jak wygląda podział społeczny i rola kobiet? Czy dalej we Włoszech rządzi patriarchalny model rodziny?

15 | 03 | 2013 | OPEN ► 09 ► WYWIAD

Jestem, jak to mówią Włosi, dobrym widelcem – uwielbiam jeść. I ciągle odkrywam nowe smaki. Tej zimy na przykład namiętnie jadłam risotto al groppello – risotto z dodatkiem czerwonego wina znad Jeziora Garda. Chętnie wypróbowuję przepisy z działu kulinarnego „La Rivisty” – jako redaktor naczelna muszę czuwać, aby były proste w wykonaniu, ale przepyszne. Ciasteczka z nutellą prezentowane w styczniowym numerze to moja najnowsza miłość! Gotujesz zgodnie z zasadami włoskich mam? Cóż, do włoskiej mammy mi daleko. Moja serdeczna koleżanka z Toskanii opowiada, że jej teściowa miesiącami szykuje przetwory z karczochów, przyrządzanych na setki sposobów…. Ja umiem co najwyżej ugotować makaron i zrobić prosty sos. Jednak rzeczywiście najchętniej gotuję po włosku. La cucina italiana nieodmiennie zachwyca mnie bogactwem smaków

i to smaków najprostszych – niesolonego chleba, oliwy, białego sera i dojrzałego pomidora. Brzmi banalnie, smakuje jak poezja. W takim razie jako miłośniczka podróży nie mogę się powstrzymać, żeby nie zapytać- gdzie pojechać i dobrze zjeść, co zobaczyć koniecznie, co omijać? O tym wszystkim opowiadam na moim blogu Via Giulia i w magazynie „La Rivista”. Oczywiście, mam też swoje ukochane miejsca: Rzym, Sardynię, Wenecję. Każdy z nas powinien znaleźć i stworzyć swoje Włochy, wiele bowiem zależy od subiektywnego odbioru. Na pewno jednak warto zboczyć z najpopularniejszych turystycznych szlaków i poszukać piękna w mniej oczywistych miejscach. Moje najukochańsze rzymskie muzeum, Centrale Montemartini, znajduje się w dawnej elektrowni; najlepsze owoce morza na Sardynii jadłam w restauracji tuż przy torach kolejo-

wych. Odkrywanie takich perełek to prawdziwa przygoda. Czy masz jeszcze jakieś marzenia czy zrobiłaś już wszystko co w życiu planowałaś? Mam i to mnóstwo. I to nie tylko rodzinnych czy zawodowych. Marzę, aby ludzie byli dla siebie serdeczniejsi, abyśmy byli bardziej otwarci na drugiego człowieka. Za dużo w nas złości, kolców, zacietrzewienia. Bardzo bym chciała, abyśmy nauczyli się czerpać radość z codzienności i z kontaktu z drugim człowiekiem. Razem jest raźniej, przyjemniej, ciekawiej. Starość w Polsce czy we Włoszech? Jeśli obok będą najbliżsi, to nie ma to żadnego znaczenia. Zatem życzę spełnienia i pięknych chwil.



Mówimy „Włochy”, myślimy „pasta, pizza, Chianti...”Masz ulubione potrawy kuchni włoskiej?

Fot: Archiwum Julii Wollner

Tak, chociaż wiele się zmienia, a włoskie kobiety coraz rzadziej chcą być tylko szyją obracającą głową. Niemniej jednak w obliczu kryzysu wszelkie zmiany społeczne są hamowane. Trudno mówić na przykład o większej samodzielności kobiet, gdy tak wiele z nich pozostaje bez pracy, kwitnie turystyka rozwodowa (we Włoszech rozwód to proces bardzo kosztowny i czasochłonny), a sytuacja mieszkaniowa jest katastrofalna. Wierzę jednak, że to się zmieni. Fortuna kołem się toczy!

FACEBOOK! Open Scotland.pl - Dołącz do nas!

15 | 03 | 2013 | OPEN ► 09 ► REKLAMA

REKLAMA ► 26

