Bursztynisko. The Amber Magazine no. 44 by International Amber Association

BURSZTYNISKO the AMBER MAGAZINE

No. 44 Marzec March 2020 20 PLN

w tym 8%

VAT

TEMAT NUMERU| LEAD STORY

Krótka historia pierścionka A brief history of the ring POGROMCY MITÓW | MYTH BUSTERS

Zielony bursztyn Green amber

HISTORIA| HISTORY

Hugo Conwentz - Pionier ekologii Ecology pioneer

WYSTAWY | EXHIBITIONS

Jarosław Westermark Materializacje Materialisations

ISSN 1644-0927 nakład 1.000 szt.

KOLEKCJE | COLLECTIONS

GRÜNES GEWÖLBE -to nie tylko diamenty It’s not all about diamonds

Bursztynisko 44 | 2020

Drodzy Czytelnicy | Dear Readers Kolejny, 44 numer Bursztyniska – The Amber Magazine zawiera szeroki przegląd zagadnień związanych z bursztynem. Bursztyn powstający z żywicy różnych drzew na przestrzeni wielu milionów lat, uznawany jest za symbol sukcesu i spełnienia zawodowego. Jako klejnot, bursztyn często oprawiany jest w pierścieniach, wykonywano także pierścienie w całości bursztynowe. Symbolika bursztynu związana jest tu z symboliką pierścienia.

The next, 44th issue of Bursztynisko - The Amber Magazine provides a broad overview of issues related to amber. Amber created from the resin of various trees over many millions of years is considered a symbol of success and professional fulfilment. As a jewel, amber is often bound in rings, and also entirely amber rings were made. The symbolism of amber is associated here with the symbolism of the ring.

Jak pisał Franciszek Jaworski (Pierścienie historyczne polskie; 1912): Od serdecznego palca pono nerw prosto idzie do serca... a na serdecznym palcu pierścionek. Znak, symbol, wiara, nadzieja, miłość, talizman, wszystkie moce tajemne na pierściennej obrączce zatliły z prawieka i tędy ich droga do serca najbliższa i tędy czar spływa władnący i wielkie, dożywotnie ślubowanie. Pierścień noszony był i ceniony u wszystkich ludów, od czasów starożytnych. Pierścienie i symbolika pierścieni są stałym elementem mitologii i literatury. Prometeusz, rozkuty z więzów, nosił na ich wspomnienie pierścień żelazny, mit o królu lidyjskim Gygesie odnosi się do posiadanego przez niego pierścienia, dzięki któremu czynił się niewidzialnym. Draupnir to magiczny złoty pierścień, wykuty przez krasnoludy dla Odyna, z którego w co dziewiątą noc powstawało osiem identycznych pierścieni.

As Franciszek Jaworski wrote (Polish historical rings; 1912): From the ring finger, the nerve goes straight to the heart... and the ring on the ring finger. The sign, symbol, faith, hope, love, talisman, all secret powers on the ring have blurred from the nearness and this way their path to the heart is closest and this is the charm that flows over the great and lifelong vow. The ring was worn and valued in all peoples since ancient times. The rings and the symbolism of the rings are a constant element of mythology and literature. Prometheus, broken from his ties, wore an iron ring at their memory, the myth of the Lydian king Gyges refers to his ring, which made him invisible. Draupnir is a magical golden ring, carved by dwarves for Odin, from which eight identical rings were made every ninth night.

Do szerokiej świadomości kulturalnej przeszły pierścienie z Władcy Pierścieni J.R.R. Tolkiena. Pierścień strzeżony był prawem i stanowił znak godności. Faraonowie, cesarze i królowie obdarowywali prawem noszenia pierścienia jako nagrodą, pierścień i prawo do jego noszenia były symbolami uznania i reprezentacji władzy. Pierścienie są znakami władzy, symbolami ambasadorów, znakami klasy politycznej i społecznej. W bieżącym numerze znajdą Państwo krótką historię pierścionków, ale także wiele innych informacji o bursztynie, branży bursztynniczej i wydarzeniach związanych z bursztynem i bursztynową biżuterią. Zachęcam do lektury!

The rings from Lord of the Rings J.R.R. have gone to broad cultural awareness. Tolkien. The ring was guarded by law and a sign of dignity. Pharaohs, emperors and kings bestowed the right to wear the ring as a reward, the ring and the right to wear it were symbols of recognition and representation of power. The rings are signs of power, symbols of ambassadors, signs of the political and social class. In this issue you will find a short history of rings, but also a lot of other information about amber, the amber industry and events related to amber and amber jewellery. Encouraging you to lecture!

Jacek Szwedo

Redaktor naczelny | Editor-in-chief

The Amber Magazine 44 | 2020

BURSZTYNISKO the AMBER MAGAZINE No. 44 | 2020, Marzec (March)

Tłumaczenie | Translation Dorota Górak-Łuba, Jacek Szwedo Na okładce | Cover Jarosław Westermark Butelka Kleina Archiwum poprzednich numerów | Archives www.issuu.com/internationalamberassociation

Drukarnia | Printhouse Bernardinum Nakład | Print run: 1000 ISSN 1644-0927 Wydawca | Publisher

Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynków International Amber Association Warzywnicza 1, 80-838 Gdańsk, Poland office@amber.org.pl +48 58 58 000 22

Wydawca zastrzega sobie prawo do skracania i adjustacji tekstów. Publikacja jest chroniona przepisami prawa autorskiego. Reprodukcja lub przedruk wyłącznie za zgodą Wydawcy. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za treści materiałów reklamowych. The publisher reserves the right to change the content of the articles. This publication is copyright. Reprinting in whole or in part only with the publisher’s consent. The publisher is not responsible for the content of advertising materials.

Bursztynisko 44 | 2020

The Amber Magazine 44 | 2020

Bursztynisko 44 | 2020

SPIS TREŚCI | TABLE OF CONTENTS

8 12 34 36

42 46 54

64 66 70 74 76

80 84 86

BURSZTYNOWE IMPRESJE | AMBER IMPRESSIONS Fireshow Eryk Popkiewicz BURSZTYNOWE OKRUCHY | AMBER CRUMBS LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES Michał Kosior Bursztynnik Roku 2019 Amber Personality of the 2019 Elżbieta Sontag&Adam Pstrągowski Maria Fijałkowska - Niezwykły bursztyn | Unusual amber Małgorzata Siudak KOLEKCJE BURSZTYNU | AMBER COLLECTIONS Bursztynowy ołtarzyk na nowej wystawie w Muzeum Czartoryskich The amber altar at the new exhibition at Prince Czartoryski Museum Anna Sobecka Kolekcja bursztynu w drezdeńskich zbiorach Grünes Gewölbe The amber collection in Grünes Gewölbe Dresden Jutta Kappel Smak bursztynu The taste of amber Robert B. Bartkowski

94 98

TEMAT NUMERU | LEAD STORY Krótka historia pierścionka... The brief history of the ring... Anna Wójcik

102

WYSTAWY | EXHIBITIONS Jarosław Westermark, Materializacje | Materialisations Anna Wójcik Dorota Cenecka & Przemysław Kuś Renata Adamowicz Wykładowcy Katedry Biżuterii Lecturers of the Department of Jewellery Olga Podfilipska- Krysińska Bursztyn okiem artystów z Belgii Belgian artists’ view of amber Małgorzata Siudak Żurawie w Portugalii Cranes in Portugal Karolina Brykner & Marcin Bogusław

104

KONKURSY | CONTESTS Legnicki festiwal SREBRO Legnica festival SILVER Anna Wójcik JOYA Barcelona 2020 Maria Jose Vascones Ałatyr 2019 Zoja Kostiaszowa

106 110

120 122

126

WYDARZENIA | EVENTS Święto ulicy Mariackiej Mariacka street festival Ewa Rachoń INKLUZJE W BURSZTYNIE | AMBER INCLUSIONS Wirtualna rekonstrukcja Jaszczurki Gierłowskiej Virtual reconstruction of Gierłowska’s Lizard Jacek Lebiedź 8. Międzynarodowa Konferencja Poświęcona Bursztynowi, Owadom Kopalnym i innym Stawonogom 8th International Conference on Fossil Insects, Arthropods and Amber Jacek Szwedo ZŁOŻA I GEOLOGIA | DEPOSITS AND GEOLOGY Lubelski bursztyn Lublin amber Michał Kosior ARCHEOLOGIA |ARCHEOLOGY Pochodzenie bałkańskich zabytków bursztynowych z epoki brązu Provenience of Balkan amber artefacts from the Bronze Age Mateusz Cwaliński HISTORIA | HISTORY Gemma Regum- Rex Gemmarum Klejnot królów -król klejnotów | King of gems - gem of kings Giedymin Jabłoński H. W. Conwentz - gdański archeolog i przyrodnik Gdańsk based archaeologist and natural scientist Kinga Alina Langowska PROMOCJA BURSZTYNU | AMBER PROMOTION Serial telewizyjny|Tv series Złoto Bałtyku | Gold of the Baltic Sea Michał Kosior Bursztynowe spotkania w Fushun Amber meetings in Fushun Jacek Szwedo POGROMCY MITÓW | MYTH BUSTERS Zielony bursztyn? Green amber? Małgorzata Kucharska

The Amber Magazine 44 | 2020

FIRESHOW

Fot. Monika Miśkiewicz, kaskader Krzych Miśkiewicz | Photo. Monika Miśkiewicz, cascader Krzych Miśkiewicz

BURSZTYNOWE IMPRESJE | AMBER IMPRESIONS

Czterometrowa kula ognia przecina powietrze, a po chwili kolejna. A to tylko dwie duże garści białego pyłu bursztynowego ciśnięte przez płonącą pochodnię.

Eryk Popkiewicz

A four-metre ball of fire cuts through the air, soon followed by another. And these are just two large handfuls of white amber powder tossed in the air.

Legendy i mity podają, że czarownicy i czarownice oraz alchemicy potrafili krzesać ogień w oka mgnieniu i jeszcze szybciej go powiększyć. Były to na pewno pyły: węglowy, drzewny... możliwe, że bursztynowy też mógł do tego służyć.

Legends and myths have it that wizards, witches and alchemists were able to strike fire in the blink of an eye and make it grow bigger even faster. This was certainly due to coal or wooden powder but perhaps amber powder was also used for the purpose.

Najbardziej widowiskowy efekt powstaje, gdy zapada wczesny mrok, ponieważ pył bursztynowy, który się spala, tworzy czarny dym, ginący w nocnej czerni. Pył bursztynowy, tak jak bursztyn, składa się z 76-80� węgla, 9-11� wodoru, 9-14� tlenu i 0,3-1� siarki. Pył bursztynowy jest stabilną substancją, w odróżnieniu od prochu strzelniczego; dopóki nie stworzy on mieszaniny z powietrzem, pali się jak zwykłe żywiczne drewno. Bursztyn jest hydrofobowy, więc pokazy mogą się odbywać w deszczu, a nawet

The most spectacular effect shows at early dusk because amber powder burns creating black smoke which disappears in the black of night. Like amber pieces, amber powder is composed of 76-80� carbon, 9-11� hydrogen, 9-14� oxygen, 0.3-1� sulphur. Amber powder is a stable substance, unlike gunpowder: until it is mixed with air, it burns like regular resinous wood. Amber is hydrophobic, which is why such shows can take place in the rain, even in a downpour. At several naumachias (naval combats) on wooden Viking drakkar

Bursztynisko 44 | 2020

BURSZTYNOWE IMPRESJE | AMBER IMPRESIONS

podczas ulewy. Na kilku naumachiach, podczas pokazów z udziałem drewnianych drakarów i snekkera, udało się uzyskać złudzenie, że woda pali się miejscami; to nie było złudzenie, po prostu były to skupiska pyłu bursztynowego z „fajerboli”, które zakończyły lot przedwcześnie na powierzchni wody (pył bursztynowy jest lżejszy od wody i utrzymuje się na jej powierchni).

Miotanie pyłem bursztynowym, by stworzyć ogień, jest bezpieczne, pod warunkiem jednak, że przestrzega się zasad bhp i zna zasady aerodynamiki; wymaga też ono zachowania zdrowego rozsądku. Bursztynowe fireshow to mój pomysł i jestem jedyną osobą w Polsce, która takie widowiska organizuje na taką skalę. Wcześniej widziałem wielokrotnie, jak pali się bursztynowy pył wrzucany garścią do ogniska – palił się gwałtownie jak proch, podsycał ogień lub tworzył tylko nisko unoszącą się kulkę ognia. Zapragnąłem jednak choć trochę bardziej zapanować nad ogniem. Swoją przygodę zacząłem w 2006 roku obserwując jak spala się pył w różnych warunkach: wiatr, rozproszenie, wysokość zapalnika nad ziemią... W 2007 roku już miałem opanowane podstawy i pierwszy pokaz – zabawę wykonałem dla przyjaciół na Nowy Rok 2007 w Mikoszewie. Kolejny pokaz odbył się tego samego roku w Chwarszczanach podczas deszczu. Kule ognia tworzy się poprzez miotanie pyłu bursztynowego z ręki lub z kosza przez zapaloną pochodnię (zapalnik). Techniki miotania pyłem są różnego rodzaju. Tworzą rozmaite formy: krótkie, ale szerokie jak grzyb atomowy albo długie, przecinające powietrze po paraboli lub łączące pierwsze i drugie. Powstają też kule ognia, które tworzą słup ognia na wysokość 7 m. Ciepło jest odczuwalne w odległości do 15 m. Można przenosić kule ognia poprzez jednostajne wysypywanie pyłu bursztynowego z woreczka – w ten sposób można przejść nawet 100 m w dowolnym kierunku z metrową kulą ognia obok. Podobny efekt, ale ze znacznie większą kulą sięgającą rozmiarów 1,5-2 m, uzyskuje się przy zastosowaniu sitka z długą rączką lub kosza wiklinowego – wysypujący się z niego pył bursztynowy zapala się przy dostępie powietrza. Poza kulą ognia powstają przy tym czarne jak noc chmury gęstego dymu, które przy odpowiedniej aurze można ukształtować w duże koła. Dzięki tej czerni powstaje głęboki kontrast, a ogniste barwy– białe, czerwone i pomarańczowe - nabierają głębi. Przy większych pokazach sporo pyłu bursztynowego pozostaje na ziemi - wtedy powstaje dodatkowy

ships and a snekker boat, we managed to create an illusion that water was on fire in places; it was not really an illusion but simply small piles of amber powder from the fireballs which ended their flight too soon on the surface of the water (amber powder is lighter than water and floats on its surface).

Tossing amber powder to create fire is safe, on condition that you follow health and safety rules, the norms and principles aerodynamics and use your common sense. Amber fire shows are my idea and I am the only person in Poland to organise such displays on such a scale. Previously, I saw many times how amber powder burned when tossed into a bonfire: it burned fiercely like gunpowder, fuelling the flames or only creating a low-hovering ball of fire. But I wanted to take some more control over the fire. I started my adventure in 2006 by watching how the powder burned in various conditions: wind, dispersion, the height of the igniter above the ground, etc. In 2007, I already had the basics down so I produced my first show—for fun—for my friends at New Year’s 2007 in Mikoszewo, Poland. The next show was that same year in Chwarszczany during the rain. Balls of fire are created by tossing amber powder by hand or from a basket through a lit torch (an igniter). There are various techniques to toss the powder and create various shapes: short but wide, like a nuclear mushroom, or long, cutting the air on a parabola, or those that combine both. There are also balls of fire which make up a column of fire to a height of 7 m. The heat can be felt at a distance of up to 15 m. You can carry balls of fire by steadily sprinkling the amber powder from a small bag: in this way, you can walk even 100 m in any direction with a metre-sized ball of fire next to you. A similar effect, but with a much larger ball of up to 1.5-2 m, can be obtained using a sieve with a long handle or a wicker basket: the amber powder sprinkling out of it fires up on contact with air. Apart from the ball of fire, there are also pitch-black clouds of thick smoke which, in the right weather conditions, can be shaped into large circles. This blackness creates a deep contrast, while the colours of the fire—whites, reds and oranges—become deeper. At bigger shows, quite a lot of amber powder remains on the ground. This is how an extra component of my show is created: it looks like dancing in a bonfire and a run with a fireball coming up right behind my feet. The Amber Magazine 44 | 2020

BURSZTYNOWE IMPRESJE | AMBER IMPRESIONS

element pokazu, który wygląda jak taniec w ognisku i bieg, w którym kula ognia powstaje tuż za moimi stopami. Dostęp do dużych ilości pyłu bursztynowego jest warunkiem koniecznym – do jednego pokazu trwającego 15–20 minut zużywam aż 20–40 kg pyłu. Przez pierwsze lata zużywałem pył, który wyprodukował mój tata w swojej pracowni i tam go "bunkrował", potem również od rodziny. Starczyło to na kilka lat, zaś obecnie wspierają mnie przyjaciele i znajomi bursztynnicy z Otwocka i Trójmiasta.

Do jednego pokazu trwającego 15–20 minut zużywam aż 20–40 kg pyłu. Największym wyzwaniem biurokratyczno-logistycznym do przeprowadzonych pokazów było przetransportowanie pyłu bursztynowego na Lofoty w Norwegii. Wysyłka pocztą? Czy transport i spotkanie z celnikami? Jak wytłumaczyć, że biały proszek jest niegroźny i nie są to narkotyki? I jakie cło? Jakie warunki przewozowe muszą zostać spełnione? Tylko po części pomogła karta charakterystyki produktu. Najprościej było z pokazami w Rosji w obwodzie kaliningradzkim, ponieważ pył organizował Anton Trofimov zbierając go z lokalnej produkcji bursztynniczej.

Access to large quantities of amber powder is a necessary condition: one show of 15-20 minutes requires as much as 20-40 kg of the powder. Initially, I used the powder which was produced by my dad in his workshop and stored there, later also from my family. This was enough for several years and now I am supported by friends and amber working colleagues from Otwock and the Tri-City Area of Gdańsk, Gdynia and Sopot.

One show of 15-20 minutes requires as much as 20-40 kg of the powder. The biggest bureaucratic and logistics challenge in producing the shows was transporting the amber powder to Lofoten, Norway. Mail it? Or carry it myself and face the customs? How to explain that this white powder is not dangerous and that these are not drugs? And what kind of tariff should there be? What transport conditions have to be met? A product specification sheet helped only so much. It was the easiest to do shows in Russia’s Kaliningrad Oblast because the powder was procured by Anton Trofimov, who collected it from local amber producers. This year, I’m planning a show at the Archaeology Reserve in Kalisz-Zawodzie, the City Museum of Wrocław (both in Poland), in Kernave, Lithuania, and more.

Bursztynisko 44 | 2020

Fot. | Photo. ProArtZoom - Marcin Mielcarek, 2018, Czernica

W tym roku planowany jest pokaz w rezerwacie archeologicznym w Kaliszu na Zawodziu, w Muzeum Miejskim we Wrocławiu, w Kernave na Litwie...

BURSZTYNOWE OKRUCHY | AMBER CRUMBS

The Amber Magazine 44 | 2020

BURSZTYNOWE OKRUCHY | AMBER CRUMBS

BURSZTYNOWE OKRUCHY AMBER CRUMBS

NOWY BURSZTYNOWY ŁAŃCUCH PREZYDENCKI A NEW MAYORAL CHAIN OF OFFICE MADE OF AMBER Małgorzata Siudak

Dorota Cenecka, członkini Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników, wykonała łańcuch z bursztynu i srebra dla prezydent Gdańska - Aleksandry Dulkiewicz. Łańcuch jest niezwykle subtelny w swojej formie i nowoczesny. Jednocześnie nawiązuje swoją symboliką do gdańskich tradycji. Każdy element łańcucha został wykonany ręcznie, a autorem bursztynowych elementów rzeźbionych jest, również członek MSB - Przemysław Kuś.

Photo: PB Studio

Dorota Cenecka, a member of the International Amber Association, made an amber and silver chain of office for the Mayor of Gdańsk Aleksandra Dulkiewicz. The chain is remarkably subtle in form and contemporary in style. At the same time, its symbolism evokes Gdańsk traditions. Each component of the chain was made by hand, with the carved amber elements made by Przemysław Kuś, also an IAA member.

Bursztynisko 44 | 2020

Fot. Paulina Binek Wahadło czasoprzestrzenne, 2007. Muzeum Zamkowe w Malborku | Paulina Binek Wahadło czasoprzestrzenne, 2007. Malborks Castle Museum

BURSZTYNOWE OKRUCHY | AMBER CRUMBS

BURSZTYNOWE OPUS PAULINY BINEK

PAULINA BINEK’S AMBER OPUS Robert B. Bartkowski

W dniach od 6 czerwca do 11 listopada 2020 r. wnętrza Muzeum Zamkowego w Malborku zaprezentują szerokiej publiczności zwiedzających oraz miłośników bursztynu pierwszą z cyklu wystaw czasowych, poświęconych współczesnym artystom, których prace znajdują się w zbiorach najstarszej i najcenniejszej kolekcji bursztynu w Polsce.

From 6 June to 11 November 2020, the interior of the Malbork Castle Museum, Poland, will present the general visiting public and amber enthusiasts with the first in a series of temporary exhibitions dedicated to contemporary artists whose works are housed in this oldest and most valuable amber collection in Poland.

Pierwszą z nich będzie Paulina Binek, mistrzyni rzemiosł artystycznych, która jak nikt inny potrafi wydobyć urok piękna naturalnych form Złota Północy, łącząc je różnorodnie z naturalnymi materiałami, srebrem, stalą etc.

The first of these artists will be Paulina Binek, a master of arts and crafts who, like no other, can bring out the allure of the beautiful natural forms of the Gold of the North, combining them in various ways with natural materials, silver, steel etc.

Na wystawie będącej przedłużeniem jubileuszu artystki zobaczyć będzie można zarówno jej unikatową biżuterię, jak i użytkowe rzeźby czy obrazy - świadków jej twórczej drogi. Wszystko to zaistnieje w zupełnie nowej przestrzeni sali wystaw czasowych towarzyszącej wystawie stałej „Bursztynowe Konteksty”.

The exhibition, which is an extension of the artist’s professional anniversary, will feature her unique jewellery, functional sculptures and paintings alike, witnesses to her creative path. All this will occur in a completely new space of the temporary exhibition room, which accompanies the permanent Amber Contexts exhibition. The Amber Magazine 44 | 2020

TRENDY | TRENDS

GRUPA TRUSO THE TRUSO GROUP Izabela Rzepka

Grupa Truso zajmuje się rekonstrukcją oraz przekazywaniem wiedzy historycznej o Truso koło Elbląga, jedynym emporium handlowym wikingów funkcjonującym na obecnych ziemiach polskich. Dzięki patronatowi i wsparciu merytorycznemu archeologa dr. Marka Jagodzińskiego - odkrywcy Truso - możemy przekazywać dziedzictwo kultury wikingów, ich życie i zwyczaje. Promujemy osadę Truso jako wczesnośredniowieczne centrum handlu bursztynem. Korzystając w wiedzy i doświadczenia archeologa i znanego bursztynnika Eryka Popkiewicza prezentujemy wczesnośredniowieczne narzędzia i metody obróbki bursztynu, co cieszy się dużym zainteresowaniem na festiwalach wikingów między innymi w Norwegii. Obecnie Grupa Truso jest w fazie przygotowań do sezonu festiwali wikingów 2020, na którym prezentować będziemy stanowisko średniowiecznego bursztynnika z Truso. Kompletujemy narzędzia , korzystamy z fachowej pomocy i literatury, nawiązujemy kontakty poza granicami Polski , które ułatwiają nam przedstawienie dawnego warsztatu bursztynniczego. Zdjęcia: Rebeca Franco @withinthenorth 14

Bursztynisko 44 | 2020

The Truso Group reconstructs and educates about the history of Truso near Elbląg, the only commercial Viking emporium which had operated in what is now Poland. Owing to the patronage and scientific support of archaeologist Dr Marek Jagodziński, the discoverer of Truso, we can convey the heritage of the Vikings’ culture, their lives and customs. We promote the Truso settlement as an early Mediaeval centre of amber trade. Making use of the knowledge and experience of archaeologist and well-known amber artist Eric Popkiewicz, we present early Mediaeval amber working tools and methods, a very popular feature at Viking festivals, including in Norway. Currently, the Truso Group is preparation for the 2020 Viking festival season, when we will be presenting the work space of a Mediaeval Truso amber craftsman. We are now putting together the tools, making use of professional help and literature, and establishing contacts outside of Poland to help us present an amber workshop of old.

Photos by: Rebeca Franco @withinthenorth

BURSZTYNOWE OKRUCHY | AMBER CRUMBS

Fot. Od lewej: Aleksandra Harasiuk (dyrektorka biura MSB), Anna Węsierska (A2 Jewellery), Michał Bakuła (ZBH w Dubaju), Karina Glaza (CHILLI Jewellery) Photo. From left: Aleksandra Harasiuk( director of the IAA office), Anna Węsierska (A2 Jewellery), Michał Bakuła (Foreign Trade Office in Dubai), Karina Glaza (CHILLI Jewellery).

TARGI BRIDE SHOW W DUBAJU | THE BRIDE SHOW FAIR IN DUBAI Aleksandra Harasiuk W dniach 5-8 lutego br. jedyne stoisko wystawiennicze z Polski na targach „Bride Show” w Dubaju było przygotowane w ramach projektu „Pomorski Broker Eksportowy”. Ekspozycję biżuterii, rzeźb i obrazów z bursztynu przedstawiały 4 firmy- A2 Jewellery, CHILLI Jewellery, Maschera i Amber of The Sea. Targi „Bride Show” w Dubaju organizowane są raz do roku, w terminie bliskim wydarzeniu o tej samej formule w Abu Dhabi. Przede wszystkim klientki, mieszkające w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, wybierają ślubne suknie, abaye, biżuterię, kosmetyki, miejsce podróży poślubnej i… kliniki kosmetyki estetycznej. Wśród wystawców znalazły się takie marki jak Victoria’s Secret, L’Occitane en Provence czy sieć hoteli Raffles. Największe jednak tłumy gromadziły pokazy sukien ślubnych – kolorowych, bajkowych, bogato zdobionych. Wszystko to reżyserzy pokazów okraszali bogatą biżuterią. W związku z tym, że blisko wybiegu dla modelek znajdowało się stoisko pomorskich firm, bursztynnicy cały czas przykuwali uwagę uczestniczek show. Prezentowana biżuteria została przyjęta z dużym zaciekawieniem, a rozmowom towarzyszyły liczne przymiarki bursztynów. Każdego dnia stoiska wystawiennicze odwiedzali lokalni influenserzy, których relacje często przedstawiały rozmowy o bursztynach. Mieliśmy okazję zapoznać wystawców oraz gości targów z działaniami Stowarzyszenia i celem pracy laboratorium. Odbyło się również spotkanie w Sharjah Chamber of Commerce z przedstawicielami Izby wspierającymi współpracę przy międzynarodowych projektach. Stoisko pomorskich firm zostało odwiedzone przez przedstawiciela Zagranicznego Biura Handlowego PAIH w Dubaju, który zaprosił firmy do spotkań B2B i w umówionych galeriach oferujących biżuterię w centrum finansowym w Dubaju. 16

Bursztynisko 44 | 2020

On 5-8 February 2020, the only exhibition stand from Poland at the Bride Show in Dubai was the one being part of the Pomeranian Export Broker project, with 4 companies exhibiting amber jewellery, sculptures and paintings: A2 Jewellery, CHILLI Jewellery, Maschera and Amber of The Sea. Bride Show Dubai is held once a year, on dates close to an Abu Dhabi event with the same format. Female customers living in the United Arab Emirates mostly choose wedding dresses, abayas, jewellery, cosmetics, honeymoon locations and beauty clinics. The exhibitors included brands such as Victoria’s Secret, L’Occitane en Provence and the Raffles Hotel Chain. But the largest crowds were attracted to wedding dress shows: colourful, fairy-tale-like, richly ornamented. The show directors used plenty of jewellery to adorn the showcased items. Because the stand of Pomeranian companies was located near the catwalk, the amber artists kept drawing the attention of the show audience. The jewellery was received with great interest, while the conversations often involved ladies trying the amber on multiple times. Every day, the exhibition stands were visited by local influencers whose reports often featured conversations about amber. We had the opportunity to make the exhibitors and visitors familiar with the activities of the International Amber Association and the purpose of its laboratory. She also had a meeting at the Sharjah Chamber of Commerce with the Chamber’s representatives who support collaboration on international projects. The stand of Pomeranian companies was visited by a representative of the Polish Investment and Trade Agency (PAIH) Foreign Trade Office in Dubai, who invited the companies to B2B meetings and meetings arranged in jewellery galleries in the financial centre of Dubai.

BURSZTYNOWE OKRUCHY | AMBER CRUMBS

AMONIT UWIĘZIONY W BURSZTYNIE BIRMAŃSKIM AMMONITE TRAPPED IN BURMESE AMBER

Jacek Szwedo Amonity to starożytne morskie stworzenia, głowonogi, których spiralne muszle cechowały się wyraźnym zewnętrznym prążkowaniem i mocno rozbudowanymi wewnętrznymi przegrodami. Ich najbliższymi współczesnymi krewniakami są łodziki, kalmary, ośmiornice i mątwy. Amonity występowały w morzach i oceanach między 240 do 66 milionów lat temu. Muszle amonitów często występują jako skamieniałości w skałach osadowych, ale znalezienie ich w żywicy kopalnej jest bardzo wyjątkowe. W maju 2019 roku w renomowanym czasopiśmie Proceedings of the National Academy of Science of the United States of America ukazał się artykuł Yu Tingtinga i współpracowników (Yu T. et al. 2019. PNAS 116(23): 11345–11350. doi: 10.1073/pnas.1821292116), w którym opisali pierwszego amonita znalezionego w bursztynie z Mjanmy, z przełomu dolnej i górnej kredy wraz z kilkoma morskimi ślimakami, obok mieszanego nagromadzenia organizmów strefy pływów i podłoża lasów.

Bursztynisko 44 | 2020

Ammonites are ancient sea creatures, cephalopods, that had a ribbed spiral-form shell, with highly developed internal septa. Ammonite’s nearest living relatives are nautilus, squid, octopus, and cuttlefish. Ammonites lived in the seas and oceans between 240 to 66 million years ago. Shells of ammonites are often found as fossils in sedimentary rocks, but finding them in fossil resin is very exceptional. In May 2019, a renowned journal Proceedings of the National Academy of Science of the United States of America published an article by Yu Tingting and Colleagues (Yu T. et al. 2019 PNAS 116(23):11345–11350. doi:10.1073/ pnas.1821292116) in which they described the first ammonite found in mid-Cretaceous amber from Burma, along with several marine gastropods alongside several marine gastropods alongside a mixed assemblage of intertidal and terrestrial forest floor organisms.

BURSZTYNOWE OKRUCHY | AMBER CRUMBS

Bursztynisko 44 | 2020

BURSZTYNOWE OKRUCHY | AMBER CRUMBS

INKLUZJA W BURSZTYNIE DEDYKOWANA PAWŁOWI ADAMOWICZOWI INCLUSION IN AMBER DEDICATED TO PAWEŁ ADAMOWICZ Anna Sado Coquillettidia adamowiczi – taką nazwę nadali badacze z Uniwersytetu Gdańskiego inkluzji komara w bursztynie bałtyckim, by uczcić prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza, który wniósł nieoceniony wkład w promowanie bursztynu bałtyckiego w Polsce i na świecie. To pierwsza inkluzja w bursztynie bałtyckim nazwana na cześć prezydenta Pawła Adamowicza. I nie jedyna – w kolejce na publikację wyników badania czekają jeszcze dwie, podarowane przez badaczy ze Światowej Rady Bursztynu. Coquillettidia adamowiczi to inkluzja komara płci męskiej opisana przez naukowców z Pracowni Entomologii Ewolucyjnej i Muzeum Inkluzji w Bursztynie Uniwersytetu Gdańskiego: prof. dr. hab. Ryszarda Szadziewskiego, dr. hab. Jacka Szwedo oraz dr Elżbietę Sontag.

Coquillettidia adamowiczi - this is the name given by researchers from the University of Gdańsk to the inclusion of a mosquito in Baltic amber to commemorate Gdańsk President Paweł Adamowicz, who made an invaluable contribution to the promotion of Baltic amber in Poland and in the world. This is the first inclusion in Baltic amber named after President Paweł Adamowicz. And not the only one two more waiting in the queue for the publication of the results of the study, donated by researchers from the World Amber Council. Coquillettidia adamowiczi is an in clusion of a male mosquito described by scientists from the Laboratory of Evolutionary Entomology and the Museum of Amber Innclusions of the University of Gdańsk: prof. dr. hab. Ryszard Szadziewski, dr. hab. Jacek Szwedo and dr. Elżbieta Sontag.

The Amber Magazine 44 | 2020

AMBEROSKOP

AMBEROSCOPE Marta Włodarska

Fot. Photo: Amberoskop | Amberoscope, Marta Włodarska

BURSZTYNOWE OKRUCHY | AMBER CRUMBS

Od kilku tysięcy lat bursztyn fascynuje ludzi. To prawda, że w każdej jego bryłce tkwi ukryte piękno. Aby je odkryć trzeba się jednak głębiej wpatrzeć. Pomoże nam w tym kalejdoskop bursztynowy, czyli amberoskop. System luster ustawionych pod odpowiednimi kątami pozwala zwielokrotnić rzeczywisty, pojedynczy obraz nadając mu jednocześnie nową, wyjątkową i łatwo przyswajalną estetyczną wartość.

For several thousands of years, human beings have been fascinated by amber. It is true that one can find hidden beauty in its every chunk. However, in order to uncover it, we have to peer deeper; an amber kaleidoscope, or Amberoscope, can help us do just that. An array of mirrors positioned at appropriate angles allows a single real image to multiply, and, at the same time, gives it an exceptional, yet universal aesthetic appeal.

To proste urządzenie optyczne właśnie skończyło 200 lat.

This simple optical tool has just turned 200 years old.

Nadaje się idealnie do szerokiego promowania unikalnego piękna naturalnego bursztynu. Co ciekawe, dotychczas nikt go tak jeszcze nie prezentował. Cykliczna, płynna kompilacja charakterystycznych barw i struktur przezroczystej żywicy daje zaskakujące efekty wizualne – tworzy pulsujący własnym życiem bursztynowy mikrokosmos. Ogromną wartością ewokowanych przez amberoskop niepoliczalnych rozet jest prosty i rzeczywisty sposób samoistnego kreowania obrazu.

It is perfect for the promotion of natural amber’s unique beauty, but – what is interesting – rarely has it been used for this purpose before. The cyclical, fluid combination of distinctive colors and shapes of transparent resin makes for an astonishing visual effect. It creates an amber microcosm that pulsates with life. A considerable treasure of the innumerable rosettes evoked by the Amberoscope is the simple and pure method of autonomous image creation.

Media elektroniczne służą wyłącznie dokumentacji tego procesu oraz stwarzają możliwość przekazu zachodzących zjawisk nieograniczonej liczbie osób. Najlepiej - co dla bursztynu typowe - prezentuje się on w amberoskopie oglądany wprost tzw. gołym okiem - w niezafałszowanej postaci, ze wszystkimi szczegółami definiującymi tę żywicę. Jednak dopiero wysokiej jakości utrwalony zapis powstających kompozycji otwiera drogę do ich szerokiego wykorzystania we wzornictwie, reklamie lub innych mediach, czyli wykorzystania komercyjnego. 22

Bursztynisko 44 | 2020

Electronic media are used solely to document this process and make it possible to share the experience with countless others. Typically amber looks best when perceived through the Amberoscope directly and to the naked eye; it presents itself in its unadulterated form, with all the details that define the resin. However, it is only high-quality images of the compositions being born that leads to their wide use in industrial design, advertising, and other commercial applications.

Fot. Photo: Widok z Amberoskopu | View from the Amberoscope, Marta WÅ&#x201A;odarska

BURSZTYNOWE OKRUCHY | AMBER CRUMBS

The Amber Magazine 44 | 2020

BURSZTYNOWE OKRUCHY | AMBER CRUMBS

Berlin Fashion Week 2020, Quartier 206, Kolekcja Resistance, Magdalena Arłukiewicz i Aleksander Gliwiński.Fot. Photo. Rafael Poschmann

BURSZTYN NA POKAZACH MODY AMBER AT THE FASHION SHOWS

Katarzyna Solska Monte Carlo – miejsce, które stało się synonimem prestiżu i luksusu, do którego przyjeżdżają turyści z całego świata. To tu, 15 czerwca 2019 roku w przepięknym hotelu Le Meridien Beach Plaza po raz pierwszy zaprezentowana została biżuteria z bursztynem autorstwa Aleksandra Gliwińskiego. Wydarzenie pod nazwą Satisfashion Monaco Glamour and Nature jest jednym z cyklu prestiżowych eventów sygnowanych przez markę Fashion Week. Projekty Aleksandra Gliwińskiego spotkały się z wielkim uznaniem zarówno ze strony gości, jak i organizatorów, co zaowocowało zaproszeniami na kolejne edycje Fashion Week. Tak rozpoczęło się bursztynowe tournée po europejskich stolicach mody. 3 lipca 2019 roku biżuteria Aleksandra Gliwińskiego została zaprezentowana podczas Berlin Fashion Week. Pokazy odbywały się w Galerii Quartier206 bezpośrednio połączonej z prestiżową Galerią Lafayette, gdzie swoje showroomy mają światowej sławy projektanci mody i najznakomitsze marki: Chanel, Hugo Boss, Calvin Klein, Dior, Dolce&Gabanna, Karl Lagerfeld i wielu innych. Na modowym tournée nie mogło oczywiście zabraknąć Mediolanu, gdzie 22 września 2019 roku, w przepięknych wnętrzach Chiostri di San Barnaba odbyła się kolejna edycja Fashion Week pt. „Satisfashion Milano”. Rok 2019 obfitował dla Aleksandra Gliwińskiego w liczne modowe wyzwania. Intensywnie zaczął się również rok 2020. 15 stycznia Aleksander Gliwiński wspólnie z Magdaleną Arłukiewicz zaprezentowali najnowszą kolekcję zatytułowaną „Resistance” podczas tegorocznej edycji Berlin Fashion Week, zorganizowanej we wspomnianym wcześniej Quartier206. 24

Bursztynisko 44 | 2020

Monte Carlo - a place that has become synonymous with prestige and luxury, which is visited by tourists from all over the world. It was here, on June 15, 2019, that amber jewelry by Aleksander Gliwiński was presented for the first time in the beautiful Hotel Le Meridien Beach Plaza. The event called Satisfashion Monaco Glamor and Nature is one of a series of prestigious events signed by the Fashion Week brand. The designs of Aleksander Gliwiński were widely appreciated by both guests and organizers, which resulted in invitations to the next editions of Fashion Week. This is how the amber tour of European fashion capitals began. On July 3, 2019, Aleksander Gliwiński's jewelry was presented during the Berlin Fashion Week. The shows were held in the Quartier206 Gallery directly connected to the prestigious Lafayette Gallery where world-famous fashion designers and top brands: Chanel, Hugo Boss, Calvin Klein, Dior, Dolce & Gabanna, Karl Lagerfeld and many others have their showrooms. Of course, the fashion tour could not miss Milan, where on September 22, 2019, in the beautiful interiors of Chiostri di san Barnaba, the next edition of Fashion Week took place. "Satisfashion Milano". The year 2019 abounded for numerous fashion challenges for Aleksander Gliwiński. The year 2020 also began intensively. On January 15, Aleksander Gliwiński together with Magdalena Arłukiewicz presented the latest collection titled "Resistance" during this year's Berlin Fashion Week, organized in the aforementioned Quartier206.

SATISFASHION, Victoria Nosach i Aleksander Gliwiński, Mediolan | Milano 2019 Fot. Photo. Rafael Poschmann

Berlin Fashion Week 2019, Victoria Nosach i Aleksander Gliwiński. Fot. Photo. Rafael Poschmann

Berlin Fashion Week 2020, Quartier 206, Kolekcja Resistance, Magdalena Arłukiewicz i Aleksander Gliwiński. Fot. Photo. Rafael Poschmann

BURSZTYNOWE OKRUCHY | AMBER CRUMBS

The Amber Magazine 44 | 2020

BURSZTYNOWE OKRUCHY | AMBER CRUMBS

ODDZIAŁYWANIE BURSZTYNU THE IMPACT OF AMBER Anna Sobecka Ph

Interdyscyplinarny zespół naukowców, przede wszystkim humanistów i socjologów z Uniwersytetu Pensylwania, przy współpracy z uczonymi z Uniwesytetu Purdue i wieloma ekspertami zewnętrznymi bada oddziaływanie humanistyki i sztuki na człowieka. Kierownikiem projektu jest psycholog – profesor James O. Pawelski i Dr Faya Causey, która była gościem konferencji Amber. Science and Art i członkiem jury konkursu Mercurius Gedanensis w marcu roku 2018, przygotowuje w ramach tego projektu raport dotyczący pozytywnego oddziaływania pracy z bursztynem na życie codzienne artystów, uczonych, użytkowników biżuterii. Dr Causey poprosiła o komentarze twórczynię i wieloletnią dyrektorkę targów Amberif – Ewę Rachoń, dr Annę Sobecką i profesora Andrzeja Szadkowskiego – twórcę pierwszej w Polsce katedry projektowania biżuterii. Na bazie przeprowadzonych wywiadów oraz wyników analiz psychologów i socjologów powstaje opracowanie „Amber. The Magic Rubs Off” autorstwa Dr Causey, które będzie rozdziałem planowanej na rok 2021 książki, wydawanej w Oxford University Press. Cieszymy się, że tematyka bursztynowa jest częścią projektu The Humanities and Human Flourishing, który ma na celu naukowe wyjaśnienie różnych sposobów, w jaki sztuka i nauki humanistyczne mogą być związane z dobrym samopoczuciem! 26

Bursztynisko 44 | 2020

S PB

di o

An interdisciplinary team of scholars across the humanities and social sciences from the University of Pennsylvania, in cooperation with scientists from Purdue University and many external experts, is studying the impact of art and humanities on human beings. The project manager is a psychologist – Professor James O. Pawelski and Dr. Faya Causey, who was a guest at the 'Amber, Science and Art” conference in March 2018, and a member of the jury of the Mercurius Gedanensis competition, is preparing a report on the positive impact of working with amber on the artists, scientists and users of jewellery in daily life. Dr. Causey invited the creator and director of Amberif – Ewa Rachoń, curator and scholar – dr. Anna Sobecka and Professor Andrzej Szadkowski – creator of the first Polish department of jewellery design to comment. On the basis of the interviews conducted and the results of analyses by psychologists and sociologists is being developed Dr. Causey’s contribution: "Amber. The Magic Rubs Off”, one of the ten chapters in the future volume, to be published in 2021 by Oxford University Press. We are glad that the amber theme is part of The Humanities and Human Flourishing project, which aims to scientifically explain different ways in which art and humanities can be related to well-being!

Fot. | Photo: Małgorzata Siudak MSB | IAA

BURSZTYNOWE OKRUCHY | AMBER CRUMBS

WARSZTATY TWORZENIA BURSZTYNOWEGO ZAPACHU AMBER FRAGRANCE CREATION WORKSHOPS Małgorzata Siudak We wrześniu 2019 Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników zostało zaproszone przez Centrum Sztuki Współczesnej ŁAŹNIA (CSW ŁAŹNIA), do pomocy merytorycznej dla pary artystów multidyscyplinarnych z Nowej Zelandii: Raewyn Turner i Briana Harrisa, którzy współuczestniczą wraz z innymi artystami, rezydentami Łaźni, w projekcie Sense perception, który zakończy się w 2021 roku ich wspólną wystawą. Artyści spotkali się z dr Elżbietą Sontag z Wydziału Biologii Uniwersytetu Gdańskiego oraz prof. Ewą Wagner- Wysiecką z Politechniki Gdańskiej, dzięki czemu mogli poznać bliżej bursztyn. Na wstępie warsztatów uczestnicy mieli szansę poznać kilka bursztynowych faktów, zobaczyć z bliska bursztyn oraz poznać najczęstsze imitacje bursztynu. Po krótkim wstępie Raewyn Turner oraz Brian Harris zaprosili uczestników do tworzenia własnych wyobrażeń bursztynowego zapachu. Na koniec Brian Harris zademonstrował również swoje urządzenie „elektroniczny nos”- za pomocą czujników, wentylatorów i mikroprocesorów odczytuje on zapachy i w odpowiedzi na każdy z elementów kompozycji zapachowej odtwarza akordy fortepianowe. www.raewynturner.com

In September 2019, the International Amber Association was invited by the ŁAŹNIA Center for Contemporary Art to provide substantive assistance to a pair of multidisciplinary artists from New Zealand: Raewyn Turner and Brian Harris, who participate together with other artists, residents, in the project Sense perception, which will end in 2021 with their joint exhibition. The artists met with dr Elżbieta Sontag from the Faculty of Biology, University of Gdańsk and prof. Ewa Wagner-Wysiecka from the Chemistry Department og the Gdańsk University of Technology, thanks to which they could get to know the broader spectrum of amber. At the beginning of the workshop, participants had the opportunity to learn some amber facts, see amber up close and learn about the most common amber imitations. After a short introduction, Raewyn Turner and Brian Harris invited participants to create their own ideas of an amber fragrance. Finally, Brian Harris also demonstrated his ’’electronic nose’’ device - with the help of sensors, fans and microprocessors, he reads smells and, in response to each element of the fragrance, plays piano chords. www.raewynturner.com

The Amber Magazine 44 | 2020

BURSZTYNOWE OKRUCHY | AMBER CRUMBS

ILE JEST BURSZTYNU W PRZEKOPIE MIERZEI? HOW MUCH AMBER IS THERE IN THE VISTULA SPIT CANAL?

Fot.: Materiały prasowe NDI/Besix – prace ziemne na Mierzei Photo: NDI / Besix press materials—earthworks on the Spit

Michał Kosior

Polscy politycy prześcigali się w prognozowaniu wartości złóż bursztynu znajdujących się pod planowanym kanałem żeglugowym przez Mierzeję Wiślaną. Według części z nich wartość bursztynu szacowana na 800 mln złotych mogłaby zrekompensować koszt budowy.

Polish politicians were trying to outdo one another in forecasting the value of the amber deposits located under the shipping canal planned across the Vistula Spit. According to some of them, the value of amber, estimated at PLN 800 million, could offset the construction cost.

W maju 2019 specjalna konferencja prasowa w Ministerstwie Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej podsumowała prowadzone przez Urząd Morski w Gdyni badania złóż bursztynu. Ilość bursztynu, który znajduje się na obszarze objętym przekopem, oszacowano na podstawie badań i próbnych odwiertów. Według badań w tym obszarze znajduje się ok. 1,4 tony bursztynu. Ministerstwo zastosowało szacunkowy, dość optymistyczny przelicznik 1 tys. zł za kilogram surowca, co dało wartość 1,4 mln złotych. Minister Marek Gróbarczyk podkreślił, że dla resortu priorytetem jest budowa kanału przez Mierzeję Wiślaną - to jest główny cel realizacji zadania - mówił.

In May 2019, a special press conference at Poland’s Ministry of Maritime Economy and Inland Navigation summarised the amber deposit survey carried out by the Gdynia Maritime Office. The amount of amber in the canal area was estimated on the basis of surveys and test boreholes. According to the survey, around 1.4 tonnes of amber are located in this area. The Ministry used an estimated and rather optimistic conversion factor of PLN 1,000 per kilogram of raw material, which resulted in a value of PLN 1.4 million. Minister Marek Gróbarczyk emphasised that the Ministry’s priority was to build the canal across the Vistula Spit. “This is the main objective of the task,” he said.

Technologię badań wyjaśniła wicedyrektor ds. technicznych Urzędu Morskiego w Gdyni Anna Stelmaszyk-Świerczyńska - Wykonano 39 otworów fi 350. Były to otwory wiercone, bo chodziło nam o to, by nie pogorszyć parametrów gruntu do budowy samego przekopu. Ze złoża południowego, które chcielibyśmy odzyskać, pochodzą największe kawałki bursztynu. W pozostałych jest taka drobnica, że może służyć jedynie do zrobienia nalewki bursztynowej - mówiła. Dodała, że cena rynkowa

The survey technology was explained by Anna Stelmaszyk-Świerczyńska, the Deputy Director for Technology at the Gdynia Maritime Office. “Thirty-nine holes with a diameter of 350mm were made. They were boreholes because we did not want to degrade the parameters of the soil for the construction of the canal itself. The largest pieces of amber come from the southern deposit, which we would like to recover. The other deposits have such tiny pieces that can only be used to make an amber tincture,”

Bursztynisko 44 | 2020

BURSZTYNOWE OKRUCHY | AMBER CRUMBS największych kawałków bursztynu ze złoża B to 600-1000 zł za kilogram, zaś kawałeczków z A - kilkadziesiąt do 100 zł za kilogram. Bursztyn wydobyty podczas budowy zostanie przekazany Urzędowi Morskiemu w Gdyni. Specjaliści z branży bursztynu z dystansem oceniają zarówno prognozy polityków o kilkuset milionach wartości surowca bursztynowego, jak i badania zlecone przez Urząd Morski. Złoża na mierzei, jak i na Żuławach według nich nie dają się badać wierceniami, gdyż są zbyt przypadkowe. Również nie zbadano zawartości bursztynu w dnie Zalewu Wiślanego, gdzie będzie pogłębiany tor wodny o długości ponad 10 km. Jednym z historycznych źródeł pozyskania bursztynu w XIX wieku było bagrowanie zalewów Kurońskiego i Wiślanego. Rocznie pozyskiwano nawet kilkadziesiąt ton bursztynu w ten sposób. Droga wodna łącząca przekop z portem w Elblągu będzie niewielka w porównaniu do całości zalewu, jednak według mieszkańców Żuław Wiślanych w latach 80 i 90 XX wieku, podczas budowy wałów przeciwpowodziowych refulowanie dna zalewu dawało bardzo duże ilości surowca bursztynowego. Szkoda, że nie bierze się pod uwagę zagospodarowania bursztynu z tego fragmentu inwestycji. Pod koniec 2019 roku rozpoczęły się prace ziemne. Budowa kanału na Mierzei Wiślanej ma zakończyć się w 2022 r. Inwestorem jest Urząd Morski w Gdyni, a wykonawcą konsorcjum firm NDI i Besix.

she said. She added that the market price for the largest pieces of amber from deposit B was PLN 600–1000 per kilogram, while for pieces from deposit A—from several dozen zlotys to PLN 100 per kilogram. The amber extracted during the construction will be handed over to the Gdynia Maritime Office. Amber industry experts are conservative in evaluating both the politicians’ estimates of several hundred million zlotys’ worth of raw amber and the survey commissioned by the Maritime Office. In their opinion, the deposits on the Spit and in the Żuławy Lowland cannot be explored by drilling because of their being too random. Moreover, the amber content in the bed of the Vistula Lagoon, where the over-10km-long fairway will be dredged, has not been explored. Historically, one of the sources of amber in the 19th century was dredging in the Curonian and Vistula Lagoons. Annually, up to several dozen tons of amber were obtained this way. The waterway connecting the canal with the port in Elbląg will be small compared to the entire lagoon but, according to the inhabitants of the Żuławy Lowland, in the 1980s and 1990s, during the construction of flood banks, the removal of silt from the lagoon’s bed yielded very large quantities of amber. It is a pity that the use of amber from this part of the project has not been considered. Earthworks began at the end of 2019. The construction of the canal on the Vistula Spit is to be completed in 2022. The Gdynia Maritime Office is the investor, the contractor is a consortium of NDI and Besix.

Fot.: Materiały prasowe NDI/Besix – prace ziemne na Mierzei Photo: NDI / Besix press materials—earthworks on the Spit

The Amber Magazine 44 | 2020

WYDARZENIA | EVENTS

Bursztynisko 44 | 2020

BURSZTYNOWE OKRUCHY | AMBER CRUMBS

MONSTRANCJA Z BURSZTYNU AMBER MONSTRANCE

Tomasz Pisanko Prezentowana monstrancja waży 16,5 kg i jest wysoka razem z podstawą na 165 cm. Została wykonana z 8,1 kg srebra oraz z 21 kg surowca bursztynowego pozyskanego z rejonów Zatoki Gdańskiej. Bursztyn został wyselekcjonowany, posegregowany na biały i ciemny oraz odpowiednio sprasowany, żeby można było w optymalny sposób go wykorzystać. Wszystkie elementy srebrne zostały zabezpieczone przed utlenianiem i ciemnieniem poprzez złocenie i rodowanie galwaniczne, niektóre zaś zostały zabezpieczone lakierowaniem. Część kluczowych elementów srebrnych zostało zahartowanych. Monstrancja została przyozdobiona 33 granatami syntetycznymi. Wzorowana była na monstrancji z roku 1939. Na realizację tak wielkiego dzieła potrzebowaliśmy 2 miesiące pracy przy zaangażowaniu dwóch osób. The presented monstrance weighs 16.5 kg and is high together with the base at 165 cm. It was made of 8.1 kg of silver and 21 kg of raw amber obtained from the Gulf of Gdańsk. Amber has been selected, sorted into white and dark, and properly pressed so that it can be used in an optimal way. All silver elements were protected against oxidation and darkening by gold plating and galvanic rhodium plating, while some were protected by varnishing. Some key silver components have been hardened. The monstrance was decorated with 33 synthetic grenades. Some elements were made in accordance with the Congress Monstrance of July 1939. It was modeled on a monstrance from 1939. We needed 2 months to work with two people to accomplish such a great work.

The monstrance is decorated with a sign saying: The monstrance was made in memory of the erection of the Collegiate Church of Blessed Virgin Mary Queen of Poland in Gdynia to the Minor Basilica on May 4, 2019. Established as a gift of the Port of Gdynia Authority SA Pope - Holy Father Francis Metropolitan of Gdańsk - Archbishop Sławoj Leszek Głódź Parish priest - prelate Edmund Skalski Designer - Tomasz Pisanko The contractor of the work is the "ArtSzok" Tomasz Pisanko studio and employee Andrzej Gdysz Gratitude and honor to Donors, Benefactors and Contractors.

Fot. | Photo : Art Szok

Monstrancję zdobi tabliczka z informacją: Monstrancja została wykonana na pamiątkę erygowania Kolegiaty p.w. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski w Gdyni na Bazylikę Mniejszą w dniu 4 maja 2019. Powstała jako dar Zarządu Morskiego Portu Gdynia SA Papież - Ojciec Święty Franciszek Metropolita Gdański - arcybiskup Sławoj Leszek Głódź Proboszcz parafii - ksiądz prałat Edmund Skalski Projektant - Tomasz Pisanko Wykonawcą dzieła pracownia "ArtSzok" Tomasz Pisanko oraz pracownik Andrzej Kiedysz Wdzięczność i cześć Ofiarodawcom, Dobrodziejom i Wykonawcom.

The Amber Magazine 44 | 2020

BURSZTYNOWE OKRUCHY | AMBER CRUMBS

ŚWIATŁO BURSZTYNU

LIGHT OF AMBER

Barbara Gronuś-Dutko

Barbara Gronuś-Dutko- pierścień | ring Boulle Magic

Barbara Gronuś-Dutko - bursztynniczka oraz fotografka, w 2020 roku zaprezentuje swoje prace w Galerii MSB w Gdańsku.

Barbara Gronuś-Dutko - amberwoman and photographer, in 2020, she will present her works at the IAA Gallery in Gdańsk.

Będzie to jubileusz jej pracy artystycznej, dokładnie 40 lat temu podczas Jarmarku św. Dominika po raz pierwszy zaprezentowała szerszej publiczności swoje wyroby z bursztynu.

It will be the jubilee of her artistic work, exactly 40 years ago during the St. Dominic Fair for the first time presented her products to a wider audience made of amber.

Artystka jest zafascynowana bursztynem, szczególnie jego życiem w świetle i wciąż poszukuje nowych form wypowiedzi artystycznej. Efektem tych poszukiwań jest m.in. Teatr Bursztynu i Wyobraźni w którym światło - ożywiając wnętrza bursztynowych rzeźb - ukazuje ich piękno. Barbara Gronuś-Dutko pokazywała swoje prace na wielu wystawach indywidualnych w Polsce i w Europie oraz brała udział w kilkudziesięciu wystawach zbiorowych. Jej prace najdują się w zbiorach muzealnych w Gdańsku, Warszawie, Krakowie i Kaliningradzie. Założycielka i prezes Stowarzyszenia Bursztynowa Planeta JANTAR, które promowało naturalny bursztyn bałtycki, przyrodę i sztukę inspirowaną bursztynem i przyrodą, oraz Szlak Bursztynowy XXI w. rozpoczynający się w Gdyni, biegnący drogą krajową nr 7, która łączy 4 stolice Polski: Gdańsk, Warszawę, Kraków i Rabkę. Szlak ten wraz z odnogami obejmuje także dorzecze Wisły.

Bursztynisko 44 | 2020

The artist is fascinated with amber, especially his life in the light and is constantly looking for new forms of artistic expression. The result of this search is, among others Theater of Amber and Imagination in which light - reviving the interiors of amber sculptures - shows their beauty. Barbara Gronuś-Dutko showed her works at many individual exhibitions in Poland and in Europe, and took part in several dozen group exhibitions. Her works can be found in museum collections in Gdańsk, Warsaw, Krakow and Kaliningrad. Founder and president of the association Amber Planet JANTAR, which promoted natural Baltic amber, nature and art inspired by amber and nature, and the Amber Route of the 21st century starting in Gdynia, running along national road No. 7, which connects four Polish capitals: Gdańsk, Warsaw, Krakow and Rabka. This trail along with the branches also includes the Vistula River basin.

WYDARZENIA | EVENTS

The Amber Magazine 44 | 2020

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES

MICHAŁ KOSIOR Bursztynnik Roku 2019 Amber personality of the 2019

Elżbieta Sontag & Adam Pstrągowski Od dwudziestu lat Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników przyznaje tytuł Bursztynnika Roku za szczególne osiągnięcia w dziedzinach: twórczości artystycznej, badań naukowych, popularyzacji wiedzy o bursztynie, postępu technicznego, efektywności ekonomicznej, pracy społecznej oraz kolekcjonerstwa. W tym roku nominowanymi byli: dr hab. Aniela Matuszewska, Aleksander Gliwiński oraz Michał Kosior.

For twenty years, the International Amber Association (IAA) has been awarding the Amber Personality of the Year title for special achievements in: artistic creativity, scientific research, making amber better known worldwide, technological progress, economic efficiency, volunteer work and collecting. This year, the nominees were: Dr hab. Aniela Matuszewska, Aleksander Gliwiński and Michał Kosior.

Tegoroczny laureat statuetki Bursztynnika Roku - Michał Kosior kontakty z branżą jubilerską i jednocześnie bursztynniczą rozpoczął w 1999 roku od współpracy przy katalogu Polska Biżuteria a w kolejnych

This year’s Amber Personality of the Year, Michał Kosior, began working with the jewellery and amber industry in 1999 by cooperating with the Polish Jewellery Catalogue and, in the following years, he

Bursztynisko 44 | 2020

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES

latach współpracował z innymi polskimi mediami branżowymi. W 2006 roku podpisał deklarację członkowską Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników, jednocześnie intensyfikując działania, które przyczyniły się do popularyzacji bursztynu bałtyckiego. W latach 2008-2019 jako dyrektor biura MSB kierował jego pracami, dodatkowo przez dwie kadencje pełnił funkcję sekretarza i wiceprezesa Zarządu MSB.

collaborated with other Polish industry media. In 2006, he became a member of the International Amber Association. At the same time, he increased his efforts which contributed to making Baltic amber more popular. In 2008-2019, he managed the operations of the IAA Office as its Director; he also served as secretary and vice president of the IAA Management Board for two terms.

To co było najbardziej zauważalne w pracy Michała to zaangażowanie, które znacząco wykraczało poza zakres Jego obowiązków. Przez 11 lat pracy dał się poznać nie tylko jako rzetelny Dyrektor Biura MSB, ale również perfekcyjnie opanował wszystkie bursztynowe informacje oraz „bursztynowe pułapki” i dołączył do grona rzeczoznawców. W bardzo krótkim czasie bursztyn i środowisko bursztynnicze stało się dla Michała nie tylko miejscem pracy, ale i pasją.

What was the most noticeable in Michał’s work was his commitment, above and beyond the call of duty. For 11 years of his work there, he not only proved himself as a reliable Director of the IAA Office but also perfectly mastered all the amber know-how and “amber traps,” and became an amber appraiser. In a very short time, amber and the amber community became for Michał not only a workplace but also a passion.

To właśnie wiedza i pasja pozwoliły na tworzenie rzetelnego wizerunku Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników i bursztynu w internecie, mediach społecznościowych, a także podczas międzynarodowych spotkań, w których uczestniczył reprezentując Stowarzyszenie.

It is his knowledge and passion that helped create a reliable image of the International Amber Association on the Internet, in social media and at international meetings where he represented the Association.

Pracując w Stowarzyszeniu był aktywnym inspiratorem wielu działań, które przyczyniały się do popularyzacji bursztynu bałtyckiego na arenie krajowej i międzynarodowej, zgodnie z celami statutowymi Stowarzyszenia. Organizowanie szkoleń i spotkań rzeczoznawców, kursów wiedzy o bursztynie i warsztatów gemmologicznych; konsultowanie założeń ustawowych w zakresie dotyczącym przyszłości naszej branży, w tym bardzo ważnego Prawa Górniczego i Geologicznego, współpraca z najważniejszymi instytucjami naukowymi, muzealnymi, artystycznymi i edukacyjnymi, prowadzenie w siedzibie MSB galerii, organizowanie wernisaży współczesnych projektantów biżuterii, działalność wydawnicza, organizacja wystaw i wydarzeń promujących bursztyn oraz aktywny udział w konferencjach i targach - to wszystko przysporzyło naszemu Stowarzyszeniu prestiżu. Warte podkreślenia jest to, że Michał Kosior aktywnie działał przy tworzeniu Gdańskiego Laboratorium Bursztynu MSB. Dbał o rozpowszechnianie informacji o certyfikacji oraz pozyskiwał nowych usługobiorców. Tysiące certyfikatów wydanych od 2015 roku to w dużej mierze zasługa Michała i zespołu. Skutecznie promował Laboratorium Bursztynu w kręgach zagranicznych gemmologów budując międzynarodową markę Laboratorium Bursztynowego - jedynego o takiej specjalizacji. Doceniając zaangażowanie i wkład pracy Michał Kosiora w budowanie międzynarodowego wizerunku Stowarzyszenia i marki bursztynowej, Kapituła nadawania Tytułu Bursztynnika Roku w pierwszej turze głosowania (kandydatura Michała otrzymała 60� głosów) wyłoniła zwycięzcę. Jest to sytuacja nietypowa, pokazująca siłę i uznanie dla kandydata.

While working at the IAA, he actively inspired many projects which contributed to making Baltic amber better known at home and abroad, in line with the statutory objectives of the Association. He organised training sessions and meetings for appraisers, Understanding Amber courses and gemmology workshops; he worked as a consultant for regulations concerning the future of our industry, including the very important Mining and Geology Law, collaborated with major science, museum, art and education institutions, ran the gallery at the IAA head office, organised exhibitions for contemporary jewellery designers, engaged in publishing, organised exhibitions and events promoting amber and actively participated in conferences and trade shows—all this has increased the Association’s prestige. It is worth emphasising that Michał Kosior was actively involved in establishing the IAA Amber Laboratory in Gdańsk. He took care of information campaigns on certification and acquired new customers for the IAA’s services. The thousands of certificates issued since 2015 are largely due to Michał and his team. He successfully promoted the Amber Laboratory among gemmologists worldwide by building its international brand as the Amber Laboratory—the only one with such a profile. In appreciation of Michał Kosior’s commitment and contribution to the building of the international image of the IAA and the amber brand, the Amber Personality of the Year Award Committee selected him as the winner in the first round of voting (Michał’s candidacy received 60 votes). This unusual circumstance proves the strength and recognition of the candidate.

The Amber Magazine 44 | 2020

Fot. Lech J. Zdrojewski, fundacja OKO-LICE KULTURY. Obiekt: Maria Fijałkowska, SPHERE, naszyjnik, bursztyn i srebro Photo. Lech. J. Zdrojewski, foundation OKO-LICE KULTURY. Object: Maria Fijałkowska, SPHERE, necklace, amber and silver

Bursztynisko 44 | 2020

Fot. Lech J. Zdrojewski

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES

NIEZWYKŁY bursztyn UNUSUAL amber wywiad z Marią Fijałkowską, właścicielką marki Moja Forma interview with Maria Fijałkowska, owner of the Moja Forma brand

Małgorzata Siudak MS: Mario, w zeszłym roku obchodziłaś 20 -lecie swojej działalności artystycznej związanej z bursztynem. Może opowiesz czytelnikom Bursztyniska o początkach pracy z biżuterią i bursztynem? Bo z wykształcenia jesteś…? MF: Filologiem polskim - i nawet sporo lat przepracowałam ucząc języka polskiego w kilku szkołach średnich. Jednak w pewnym momencie zwyciężyło pragnienie pracy – nazwijmy to – bardziej twórczej. Właściwie to od kiedy pamiętam chciałam być projektantką. Może związane to było z atmosferą domu rodzinnego – rodzice poznali się na studiach w gdańskiej PWSSP, a ja zdążyłam się urodzić tuż przed mamy dyplomem. Jako kilkulatka nieustająco uczestniczyłam w pracach plastycznych moich rodziców.

MS: Maria, last year you celebrated the 20th anniversary of your amber-related artistic career. Can you tell Bursztynisko readers about how your work with jewellery and amber began? Because your background is—? MF: In Polish Studies and I even taught Polish at several high schools for quite a number of years. But at some point, the desire to work, let’s say, more creatively, prevailed. Actually, ever since I can remember, I have wanted to be a designer. Maybe it was related to the atmosphere in my family home: my parents met while studying at the State Art College (PWSSP) in Gdańsk and I was born just before my mother got her degree. As a small child, I always participated in my parents’ artistic work.

Co do bursztynu, pojawił się w moim życiu pewnego lata (było to po drugiej klasie liceum), gdy spacerując po Śródmieściu zaszłam do pracowni w Baszcie Łabędź. Pamiętam mroczne, klimatyczne stare wnętrze i piękne bursztynowe przedmioty, świadectwo niezwykłego mistrzostwa rzemieślnika, który mi je pokazywał, ja zaś czułam się dopuszczana do jakiejś tajemnicy.

As for amber, it came to me one summer (it was after the second grade of high school) when, walking around downtown Gdańsk, I came to the studio at the Swan Tower. I remember the dark, atmospheric old interior and beautiful amber items, a testimony to the extraordinary mastery of the craftsman who showed them to me, and I felt let in on some secret.

Myślę, że to był początek mojej

I think it was the beginning of my

fascynacji bursztynem, choć przecież

fascination with amber, although

musiałabym trafić nań tak czy inaczej,

I would have found it anyway as

skoro urodziłam się i żyję w Gdańsku.

I was born and live in Gdańsk. This is

Bursztyn jest tu i wiąże się

where the amber is and goes hand

z tożsamością tego miasta.

in hand with the city’s identity. The Amber Magazine 44 | 2020

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES

MS: Na przełomie maja i czerwca (2019) w Galerii MSB gościła twoja monograficzna wystawa „Niezwykły bursztyn”. Powiedz co twoim zdaniem sprawia, że bursztyn jest taki niezwykły? MF: Oczywiście jego piękno! Ale by je zobaczyć, trzeba najpierw zrozumieć, czym jest bursztyn.

To zastygłe krople żywicy, które często kryją w sobie ślady pradawnego życia i które potrzebowały dziesiątków milionów lat i często setek a nawet tysięcy przebytych kilometrów, by trafić w nasze ręce. Stąd tak ważny jest szacunek dla tego niezwykłego skarbu, by zachować jego prawdziwe piękno, by nie dewastować delikatnej struktury wewnętrznej bursztynu poprzez poddawanie jej niepotrzebnym procesom. Naprawdę warto zobaczyć i docenić, że oprócz bursztynu nieprzejrzystego, zwanego potocznie białym, oraz przezroczystego istnieje niezliczona ilość odmian pośrednich, z których każda, odpowiednio zastosowana, może zachwycać. Autoklaw wcale nie musi być podstawowym wyposażeniem warsztatu bursztynnika. W szczególności jednak sądzę, że warto byłoby całkowicie wyeliminować ingerencję w naturalną kolorystykę bursztynu. Dlaczego nie mielibyśmy wypromować pięknej, słonecznej biżuterii z naturalnie żółtym bursztynem? Dlaczego upieramy się przy podtrzymywaniu fałszywych wyobrażeń o bursztynie? Prawda jest taka, że gdy szlifuję bursztyn, widzę setki subtelnych, chłodniejszych i cieplejszych odcieni żółci, co w połączeniu z różnorodnymi strukturami wewnętrznymi, z uwzględnieniem obecności kory o różnym zabarwieniu i rozmaitych wtrąceń, daje tysiące całkowicie naturalnych odmian. To w nich możemy zaobserwować np. efektowne zjawisko wewnętrznego odbicia światła. Dla mnie to jest prawdziwe piękno bursztynu. Inną niezwykłością bursztynu są formy bryłek. Zawsze cieszę się, gdy trafiają w moje ręce bryłki o pierwotnej formie kropli, sopli, wypełnień, z zachowaną w całości korą. Widzę w nich historię ich powstania i stanowią one dobrą motywację do pracy. Jednak naprawdę każdy kawałek bursztynu, z uwagi na jego amorficzną strukturę, traktować należy jako pełnowartościowy surowiec. Z tego samego powodu jako twórca mam pełną swobodę w kształtowaniu formy bursztynu, jedyne granice mając we własnej wyobraźni; przeciwnie – struktura krystaliczna potencjalnego innego surowca wydaje mi się już takim ograniczeniem dla twórcy, gdzie pozostaje tylko walka o perfekcję wykonania. Czyli tam klasyka, w bursztynie zaś miejsce dla „romantyzmu”, fantazji i eksperymentów. Jednocześnie to właśnie bursztyn,poprzez 38

Bursztynisko 44 | 2020

MS: In late May/early June (2019), the IAA Gallery hosted your monographic exhibition Unusual Amber. What makes amber so special in your opinion? MF: Its beauty, of course! But to see it, you must first understand what amber is.

It is solidified drops of resin, which often conceal traces of ancient life and which needed dozens of millions of years and often hundreds or even thousands of kilometres travelled to end up in our hands. That is why respect for this extraordinary treasure is so important to preserve its true beauty, not to ruin the delicate internal structure of amber by subjecting it to unnecessary processes. It is really worth seeing and appreciating that, in addition to opaque amber, commonly known as white amber, and to transparent amber, there are countless intermediate varieties, each of which, when properly used, can be a delight. An autoclave does not have to be an essential piece of equipment in an amber workshop. In particular, I am of the opinion that it would be a good idea to completely eliminate interference in the natural colours of amber. Why shouldn’t we promote beautiful, sunny jewellery with naturally yellow amber? Why do we insist on maintaining false ideas about amber? Meanwhile, when I cut and polish amber, I can see hundreds of subtle, cool and warm shades of yellow which, in combination with various internal structures and the presence of different-coloured crust and various inclusions, yields thousands of perfectly natural varieties. It is in them that we can observe, for example, the spectacular phenomenon of internal light reflection. To me, this is the real beauty of amber. The shapes of the natural pieces are one more remarkable feature of amber. I am always happy to lay my hands on pieces in their original form of drops, stalactites, fillings, with their crust fully intact. I see in them the story of their origin and they are a good motivation to work. But in fact, every piece of amber, due to its amorphous structure, should be treated as fully-fledged raw material. For the same reason, as an artist, I have complete freedom in shaping the amber, with only my own imagination as the limit; and quite the contrary, the crystal structure of some other potential raw material seems to me such a limitation for the artist, where only the struggle for perfect workmanship remains. So that’s classic, while in amber, there is room for romanticism, fantasy and experimentation. At the same time, it is amber that, owing to its extraordinary lightness, makes larger jewellery possible without compromising its functional qualities.

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES

Fot. Lech J. Zdrojewski, fundacja OKO-LICE KULTURY. Obiekt: Maria Fijałkowska, VENUS, naszyjnik, bursztyn i srebro Photo. Lech J. Zdrojewski, foundation OKO-LICE KULTURY. Object: Maria Fijałkowska, VENUS, necklace, amber and silver

The Amber Magazine 44 | 2020

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES

swoją niezwykłą lekkość, pozwala na realizację większych form biżuteryjnych bez uszczerbku dla ich walorów użytkowych. MS: Czy projektując kierujesz się bieżącymi trendami? Czy stawiasz bardziej na swoją intuicję i klasyczne wzory? MF: Skoro romantyzm, to i intuicja. Kieruję się swoim własnym wyczuciem estetycznym, ale ono też podlega wpływom zmieniającego się otoczenia i ja też dojrzewam i zmieniam się. Myślę, że słucham siebie, dzisiejszej „ja”. MS: Skąd czerpiesz inspirację do tworzenia swoich kolekcji? MF: Może to zabrzmi banalnie, ale inspiruje mnie bursztyn.

Pracę zaczynam od obserwacji konkretnych bryłek, swoistej kontemplacji, wtedy pojawiają się emocje, one zaś poruszają wyobraźnię. Emocje są tu bardzo ważne, nie znaczy to jednak, bym nie miała jakichś ogólnych założeń, co chcę w danym momencie zaprojektować. Mam na myśli charakter kolekcji czy na przykład sposób noszenia. Myślę o kobiecie, która będzie mogła to nosić. Muszę przyznać, że projektuję prawie wyłącznie dla pań, męska biżuteria mi po prostu „nie wychodzi”. MS: Dla kogo tworzysz swoją biżuterię? Kto jest Twoim klientem? MF: Odpowiem przekornie, że przede wszystkim projektuję dla siebie: muszę być z danej rzeczy zadowolona, musi odpowiadać mojej estetyce . Potem dopiero czekam na „odzew” ze strony klientek. Może dlatego – ponieważ mają podobną do mojej wrażliwość estetyczną – kontakty z klientkami sprawiają mi tak często prawdziwą przyjemność. Fakt, że w swojej galerii osobiście doradzam klientkom pozwala mi też dostrzegać ich potrzeby; korzystam z tego przy kolejnych projektach. A konkretnie: klientkami najczęściej są panie nieco – lub sporo – młodsze ode mnie, Polki i osoby z Północnej Europy. Tym niemniej unikaty z mojej kolekcji trafiły też w tak odległe miejsca, jak choćby Australia, RPA czy Meksyk. MS: Gdybyś mogła zachęcić młodych projektantów do pracy z bursztynem, co byś im powiedziała? MF: Powiedziałabym, że to wspaniałe, móc pracować z lokalnym produktem, tak bardzo gdańskim, ale i w szerszym ujęciu produktem polskim, co ma głęboki sens zwłaszcza w kontekście globalizacji. Z jednej strony można by powiedzieć, że to „patriotyczny obowiązek”, z drugiej zaś strony ogromna szansa, by wyróżnić się na światowym rynku.

Bursztynisko 44 | 2020

MS: Do you follow current trends when designing? Do you focus more on your intuition and classic designs? MF: Where there is romanticism, there is also intuition. I follow my own sense of beauty but it is influenced by the changing environment, and I also mature and change. I think I’m listening to myself, the “me” of today. MS: Where do you get the inspiration for your collections? MF: It may sound cliché but I’m inspired by amber.

I begin by observing specific natural pieces, as a kind of contemplation, then emotions come and stir the imagination. Emotions are very important here but that doesn’t mean that I don’t have any general assumptions about what I want to design at the moment. I mean the nature of the collection or, for example, the way it is worn. I am thinking of the woman who will wear it. I have to admit that I design almost exclusively for ladies, men’s jewellery just “doesn’t work” for me. MS: Who do you make your jewellery for? Who is your customer? MF: I will give a tricky answer: first of all I design for myself; I have to be satisfied with a piece, it must match my sense of beauty. Then I wait for the feedback from my customers. Maybe that’s why—because they have a similar aesthetic sensitivity to me—interaction with customers so often gives me real pleasure. The fact that I personally advise customers in my gallery also allows me to see their needs; I make use of it in subsequent projects. More specifically: the customers are usually women who are a bit, or quite a lot, younger than me, Polish women and people from Northern Europe; in my opinion. Nevertheless, the unique items from my collection have also found their way to such distant places as Australia, South Africa or Mexico. MS: If you were to encourage young designers to work with amber, what would you tell them? MF: I would say that it is great to be able to work with a local product, so much a part of Gdańsk, but also a Polish product in a wider perspective, which makes a lot of sense, especially in the context of globalisation. On the one hand, you could say that it is a “patriotic duty,” while on the other, a great opportunity to stand out in the global market.

KOLEKCJE BURSZTYNU | AMBER COLLECTIONS

Bursztynowy ołtarzyk na nowej wystawie w Muzeum Czartoryskich The amber altar on the new exhibition at the Princes Czartoryski Museum Anna Sobecka

Ryc. 1. Ołtarzyk Męki Pańskiej, MNK XIII-446 | Fig. 1. Altar of the Passion of Christ, MNK XIII-446 Fot. Pracownia Fotograficzna MNK | Photo: National Museum in Kraków Photography Studio

Bursztynisko 44 | 2020

KOLEKCJE BURSZTYNU | AMBER COLLECTIONS

Zakupiony zapewne na początku XIX wieku do kolekcji Domku Gotyckiego Izabeli Czartoryskiej ołtarzyk Męki Pańskiej (obecnie, jak cała kolekcja Książąt Czartoryskich, część zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie) składa się ze schodkowego cokołu i trzech różnej szerokości kondygnacji z dekoracją rzeźbiarską zwieńczonych wysokim krucyfiksem na trzonie metalowym. Elementami zdobniczymi ołtarza są rzeźby z bursztynu i kości słoniowej, kościane plakietki na mice oraz takie elementy jak kolumienki czy uszaki, jak również kaboszony z malowanymi od spodu ornamentami. Na szczególną uwagę zasługują wysokiej jakości elementy rzeźbiarskie: przede wszystkim kościana figura Chrystusa na krzyżu oraz postacie świętych: Jana i Marii oraz Piotra i Pawła, wykonane z bursztynu. Znakomicie wykonane są także ażurowe płaskorzeźby kościane z przedstawieniami figuralnymi i ornamentalnymi, doskonale kontrastujące z płytkami ciemnego bursztynu. Kolekcje dzieł sztuki bursztynniczej powstawały na dworach królewskich i arystokratycznych w całej Europie, od Florencji3, przez Wiedeń4, po Kopenhagę5. Omawiany ołtarzyk także powstał z myślą o możnym właścicielu, niewykluczone, że należał do kolekcji królewskiej, np. Jana III Sobieskiego, ale dokładna analiza stylistyczna wskazuje, że powstał wcześniej, niż dotąd uważano. Jednoznaczne określenie autora lub autorów ołtarzyka nie jest możliwe ze względu na brak sygnatury. Niemniej analogie do dzieł Michela Schödelocka wskazują na wcześniejsze datowanie zabytku - raczej trzecią niż czwartą ćwierć XVII wieku. Sygnowane i datowane na rok 1660 dzieło tego artysty znajduje się obecnie w zbiorach Westpreussisches Museum w Münster i zostało opisane przez Marjorie (Holly) Trusted6. W przypadku ołtarzyka krakowskiego sposób komponowania płytek bursztynu i plakietek kościanych, a także forma tych ostatnich najbliższe analogie

The National Museum in Kraków houses a sizeable altar with a crucifix made of amber and ivory. The item, with a wooden structure and metal components, decorated with ivory plaques, has been traditionally considered to be a work from the circle of Michel Redlin. With a height of 78 cm, width of 41.5 cm and depth of 12.2 cm, the piece is one of the most iconic works of 17th century Gdańsk amber craft1. In all certainty, the altar was made in Gdańsk. Until now, it has been dated at circa 1680. Its origin was sometimes associated with King John III Sobieski. The Polish king’s long reign corresponds to the period of activity of one of the better known Gdańsk-based amber craftsmen, the already mentioned Michel Redlin2. Current research makes it possible to change both the attribution and dating of the item. Purchased presumably in the early 19th century for the collection of the Gothic House of Isabella Czartoryska, the altar of the Passion of Christ (currently part of the collection of the National Museum in Kraków, like the entire collection of the Princes Czartoryski) consists of a stepped plinth and three storeys of various widths with sculptural decoration, topped with a tall crucifix on a metal stem. The altar’s decorative elements include amber and ivory sculptures, ivory plaques on mica and components such as small pillars or lobes and cabochons with ornaments painted on the bottom side.

Ryc. 2. Rzeźba przedstawiająca św. Jana pod krzyżem (pierwotnie w górnej kondygnacji pod krzyżem) Fig. 2. Sculpture of St John under the Cross (originally in the top storey under the cross) Fot. | Photo: Elżbieta Kuraś, Małgorzata Pisulińska

W zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie znajduje się sporych rozmiarów ołtarzyk z krucyfiksem wykonany z bursztynu i kości słoniowej. Tradycyjnie zabytek o konstrukcji drewnianej z elementami metalowym, zdobiony płytkami z kości, uznawany był za dzieło kręgu Michela Redlina. Dzieło o wysokości 78 cm, szerokości 41.5 cm i głębokości 12.2 cm należy do najbardziej reprezentacyjnych dzieł siedemnastowiecznego bursztynnictwa gdańskiego1. Ołtarzyk z całą pewnością powstał w Gdańsku. Dotąd datowano go na ok. 1680 r. Jego powstanie wiązano czasem z osobą Jana III Sobieskiego. Długi okres panowania tego króla Polski odpowiada okresowi działalności jednego z lepiej znanych bursztynników gdańskich – wspomnianego już – Michela Redlina2. Przeprowadzone ostatnio badania pozwalają na zmianę atrybucji i datowania zabytku.

The Amber Magazine 44 | 2020

KOLEKCJE BURSZTYNU | AMBER COLLECTIONS

znajduje w pracy Michela Schödelocka ze zbiorów Casa-Museu Medeiros e Almeida w Lizbonie datowanego na lata 60. XVII wieku7. Krakowski ołtarzyk wymagał konserwacji konsultowanej przez specjalistów z różnych dziedzin. Wskazywał na to m.in. Wiesław Gierłowski. Kilka wieków użytkowania, przenoszenie z miejsca na miejsce i prawdopodobnie dawne konserwacje spowodowały dość daleko idące zniszczenia tego wspaniałego dzieła gdańskich bursztynników. Największym problemem konserwatorskim było znacznie zniszczenie zabytku wynikające ze zmieniających się warunków przechowywania obiektu (m.in. Domek Gotycki w Puławach, być może podróż do Francji, Kraków). Destabilizacja rozbudowanej podstawy krucyfiksu wynikała ze zmian atmosferycznych (przede wszystkim wilgotności) podczas przechowywania i ekspozycji obiektu. Konstrukcja drewniana przez zmiany wilgotności powietrza nasiąkała i wysychała, przez co odchyliła znacząco wyższe kondygnacje podstawy, powodując odspajanie się, a nawet pękanie płytek bursztynu. Widoczne były także odchylenia powodujące destabilizację sztyftów metalowych, na których osadzone są toczone kolumienki. Obiekt w przeszłości był konserwowany, w trakcie tych prac wymieniono część, zapewne brakujących, płytek bursztynu, przestawieniu uległy także niektóre elementy rzeźbiarskie. Na podstawie analogii do innych obiektów, nie tylko bursztynowych, możemy uznać, że figury Marii i św. Jana znajdowały się na wyższej

Special attention is due to the high-quality sculptural components, most of all the ivory figure of Christ on the Cross and the figures of saints—John and Mary, Peter and Paul—made of amber. Also excellently crafted are the openwork ivory low reliefs with figural and ornamental representations, perfectly contrasting with the dark amber plaques. Collections of amber artefacts were established in royal and aristocratic courts across Europe, from Florence3, through Vienna4, to Copenhagen5. The altar in question was also made with a wealthy owner in mind and possibly belonged to a royal collection, for example that of John III Sobieski, but a thorough stylistic analysis indicates that it was produced earlier than previously believed. An unequivocal designation of the maker or makers of the altar is not possible because there is no signature. Nevertheless, analogies to pieces by Michel Schödelock point to an earlier date of the artefact: the third rather than fourth quarter of the 17th century. Signed and dated at 1660, a piece by this artist can now be found in the collection of the Westpreussisches Museum, Münster, and has been described by Marjorie (Holly) Trusted6. As for the Kraków altar, the composition method used for the amber plates and ivory plaques, as well as the form of the latter, have their analogies in a piece by Michel Schödelock from the collection of Casa-Museu Medeiros e Almeida, Lisbon, dated at the 1660s7. The Kraków altar required restoration consulted by experts from various areas. This was pointed out by Wiesław Gierłowski and others. Several centuries of use, being moved from place to place and probably previous restoration attempts have resulted in quite advanced damage to this magnificent piece by Gdańskbased amber artists. The biggest restoration issue is the significant damage to the artefact resulting from the varying storage conditions (including the Gothic House in Puławy, Poland, perhaps a journey to France, now Kraków, Poland). The destabilisation of the extensive base of the crucifix was caused by changes in ambient conditions (mainly humidity) during the item’s storage and display. Due to the changes in air humidity, its wooden structure would alternately soak up moisture and dry up, which is why it has significantly curved the upper storeys of the base resulting in the detachment or even cracking of the amber plates. There are also visible curved areas which have caused the metal pins, on which the turned pillars are mounted, to become destabilised.

Ryc. 3 Detal ołtarzyka Męki Pańskiej. Płytki kościane analogiczne do tych z prac Michela Schödelocka | Fig. 3 Detail of the altar of the Passion of Christ. Ivory plaques analogous to those in the works by Michel Schödelock Fot. | Photo: Elżbieta Kuraś, Małgorzata Pisulińska

Bursztynisko 44 | 2020

The item underwent restoration in the past. In the process, some, presumably missing, amber plates were replaced, and some sculptural elements were moved to other places. Based on an analogy to other artefacts, not just those made of amber, we may assume that

KOLEKCJE BURSZTYNU | AMBER COLLECTIONS

kondygnacji, pod krzyżem, a nie tak, jak to było przed rozpoczęciem konserwacji, na cokole. Podjęte prace konserwatorskie, przeprowadzone przez Małgorzatę Pisulińską i Elżbietę Kuraś (w konsultacji z piszącą te słowa) polegały przede wszystkim na oczyszczeniu rzeźb kościanych, odczyszczeniu i klejeniu elementów z bursztynu oraz ustabilizowaniu konstrukcji i zabezpieczeniu zabytku. Obiekt został także przebadany hiperspektralnie w laboratorium LAMBOZ w Krakowie. Prowadzona konserwacja zachowawcza przywróciła blask temu wyjątkowemu dziełu sztuki, które już od grudnia można podziwiać na nowej wystawie stałej kolekcji Czartoryskich w Krakowie.

the figures of Mary and St John were located on the top storey, under the cross, and not on the plinth, as was the case prior to restoration The current restoration performed by Małgorzata Pisulińska and Elżbieta Kuraś (in consultation with this author) mainly consists in the cleaning of the ivory sculptures, cleaning and bonding of the amber components, stabilising the structure and securing the artefact. The item also underwent a hyperspectral analysis at the LAMBOZ Laboratory, Kraków. These preservation-oriented efforts restored the splendour of this remarkable work of art, available for viewing at a new permanent exhibition of the Czartoryski Collection in Kraków.

Literatura | References:

Ryc. 4 Górna kondygnacja ołtarzyka z cokołem z inskrypcją | Fig. 4 Top storey of the altar with an inscribed Fot. | Photo : Elżbieta Kuraś, Małgorzata Pisulińska

1. Gierłowski W. 1999, Bursztyn i gdańscy bursztynnicy, Gdańsk. 2. Chodyński A. R. 1981, Spis burszynników gdańskich od XVI do początku XIX wieku. Rocznik Gdański, XLI (1), 193–214. 3. Mosco M., Casazza O. 2004., The Museo degli Argenti. Collections and Collectors, Firenze. 4. Seipel W. 2005, Bernstein für Thron und Altar. Das Gold des Meeres in fürstlichen Kunst- und Schatzkammern, Ausstellung in der Alten Geistlichen Schatzkammer im Kunsthistorischen Museum in Wien, Wien. 5. Rohde A. 1937, Bernstein, ein deutscher Werkstoff. Seine künstlerische Verarbeitung vom Mittelalter bis zum 18. Jahrhundert, Berlin. 6. Trusted M. 1986, Amber cannon by Michael Schödelock of 1660, The Burlington Magazine, 128 (1004), 807–808. 7. http://www.casa-museumedeirosealmeida.pt/pecas/ampulheta-meados-seculo-xvii/

The Amber Magazine 44 | 2020

KOLEKCJE BURSZTYNU | AMBER COLLECTIONS

Kolekcja bursztynu w drezdeńskich zbiorach Grünes Gewölbe The amber collection in Grünes Gewölbe Dresden

Dzban, Georg Schreiber, Królewiec, około 1620-1630 | Ewer, Georg Schreiber, Königsberg, ca 1620-1630 Fot. Photo - J. Karpinski.

Jutta Kappel

Bursztynisko 44 | 2020

KOLEKCJE BURSZTYNU | AMBER COLLECTIONS

Obecność bursztynowych wyrobów z Gdańska i Królewca w słynnych i prestiżowych kolekcjach europejskich jest faktem godnym uwagi. I tak przedmioty z bursztynu posiadają w swoich zbiorach Muzeum Wiktorii i Alberta w Londynie, Kunstkammera w Wiedniu, Muzeum Zamkowe w Malborku od wczesnych lat 60. XX wieku, Palazzo Pitti we Florencji, Zbrojownia kremlowska w Moskwie, Ermitaż i Carskie Sioło k. Petersburga, jak również Skarbiec Królewski w Sztokholmie, duńska Kolekcja Królewska na zamku Rosenborg w Kopenhadze i wreszcie Grünes Gewölbe, czyli zbiory Skarbca w Dreźnie.

The presence of amber artefacts from Gdańsk (Danzig) and Königsberg in famous and prestigious European collections is noteworthy. Thus the Victoria & Albert Museum in London, the Kunstkammer in Vienna, The Malbork-Castle museum since the early 1960s, the Palazzo Pitti in Florence, the Kremlin Armoury in Moscow, the Hermitage and Tsarskoe Selo near St. Petersburg own amber objects, as well as the Royal Treasury in Stockholm, the Danish Royal Collection at Rosenborg Castle in Copenhagen and last but not least the Grünes Gewölbe, the Treasury collection in Dresden.

Cechy szczególne zbiorów drezdeńskich Niektóre cechy odróżniają poszczególne zbiory od innych, albo mogą uwidocznić podobieństwa między nimi. Nie jest to kwestia ilości, ale jakości, mająca związek z tradycją obdarowywania się na dworach, a także charakterem arystokratycznego kolekcjonerstwa, szczególnie w okresie baroku. Skarbiec drezdeński jako taki – w tym będące jego częścią wyroby z bursztynu – jest z definicji kolekcją książęcą i królewską. Warto zauważyć, że Grünes Gewölbe ma wyjątkową historię, ponieważ wszystkie przedmioty w zbiorach były własnością rodziny książęcej, zostały zakupione, pozyskane lub otrzymane jako dary dyplomatyczne.

Special features of the Dresden collection Certain features distinguish one kind of collection from another or alternatively can make similarities visible. This is not an issue of quantity, but rather of quality and has to do with the tradition of courtly donations and the character of noble collecting, particularly in the Baroque time. The Dresden treasury at all – including the possession of amber artefacts – is by its nature a princely as well as a royal collection. Notably, the Grünes Gewölbe is very special of ist history because all its items come from the possession of the princely family, were purchased, acquired or received as diplomatic gifts.

Król Polski Król Polski August II, urodzony w Dreźnie w 1670 r., znany jest zarówno jako potężny władca, jak i namiętny kolekcjoner sztuki. W 1694 r. jako Fryderyk August I został elektorem Saksonii, a po śmierci króla Jana III Sobieskiego kandydował do korony elekcyjnego królestwa Polski. Zdobywając koronę Rzeczypospolitej w 1697 r. awansował do pierwszej ligi władców Europy. Z czasem Elektorat Saksonii i Rzeczypospolita utworzyły silną unię, która trwała w latach 1697-1763. W ostatnim dziesięcioleciu swego długiego panowania August założył i zreorganizował w Dreźnie bardzo nowocześnie prezentujące się zrzeszenie kolekcji sztuki, przy czym było to jedyne ważne zadanie, które rzeczywiście zrealizował perfekcyjnie. Tak powstałe zrzeszenie muzeów przetrwało do dziś w zasadniczej koncepcji i kształcie pod nazwą Państwowe Zbiory Sztuki w Dreźnie.

The King of Poland King August II. of Poland, who was a native of Dresden, born here in 1670, is well known as a powerful ruler as well as a passionate art collector. He became as Friedrich August I. Prince Elector of Saxony in 1694 and after King Jan III. Sobieski’s death he applied for the crown of the elective kingdom of Poland. By attaining the Crown in 1697, he advanced to the top league of European sovereigns. The electorate of Saxony and Kingdom of Poland formed over the times a strong union which lasted from 1697 until 1763. In the last decade of August’s long rulership, he created and re-organized a very modern looking association of art collections in Dresden and this was the one and only important task that he really completed to perfection. And this association of museums has survived in its main concept and structure down until today under the term: State Art Collections Dresden.

Metamorfoza Skarbca drezdeńskiego Przekształcenie zbiorów Grünes Gewölbe (Zielonego Sklepienia), znajdujących się na parterze pałacu w Dreźnie, z ekskluzywnego, mniej lub bardziej prywatnego skarbca, w muzeum książęce i królewskie rozpoczęło się latem 1723 roku. Całość pomieszczeń zaprojektowano w scenografii teatralnej: prezentację kolekcji oparto na materiałach, z których zostały wykonane przedmioty, a sale o różnych rozmiarach zostały dostosowane – zarówno w barwie, jak i wystroju – do eksponatów (kość słoniowa, srebro, precjoza, herby, biżuteria, brązy). Była to koncepcja jedyna w swoim rodzaju, dzięki której zbiory Grünes Gewölbe zyskały światową sławę. Gdy 5 stycznia 1725 r. król August II podpisał księgę inwentarzową tzw. Sali Precjozów Skarbca, w której wymieniono także kolekcję

The Metamorphosis of the Dresden Treasury The transformation of the Grünes Gewölbe (Green Vault), located in the ground floor of the Dresden palace, from an exclusive, more or less private treasury, to a Princely and Royal treasury museum, began in summer of 1723. The suite of rooms was designed as a theatrical mise en scene: The presentation of the collections was based on the materials from which the objects were made, and the various-sized rooms were adapted both - in color and interior -to the exhibits (ivory, silver, precious valuables (pretiosa?), coats of arms, jewelleries, bronzes). This idea was unique and did make the Grünes Gewölbe world famous. When King August II. signed the inventory of the so called Pretiosa Hall of the Treasury on 5th January 1725, in which also the amber collection was listed, The Amber Magazine 44 | 2020

KOLEKCJE BURSZTYNU | AMBER COLLECTIONS

bursztynu, pierwszy etap budowy Skarbca uznano za zakończony. Sala Precjozów ma największą powierzchnię: 200 metrów kwadratowych. Jest to wystawne pomieszczenie prawie w całości wyłożone lustrami nadającymi mu niemal bajkowy wygląd dzięki pozornie niekończącym się odbiciom lustrzanym. I tak znajdują się tam rozmaite panele ścienne przeznaczone do różnego rodzaju naczyń z kamieni szlachetnych, kryształu górskiego, muszli łodzików i ślimaków turbanów, masy perłowej i jaj strusich. Pierwotnie wąski panel między naczyniami z kamieni, masy perłowej i jaj strusich służył do prezentacji prestiżowej kolekcji bursztynu.

Widok Kolekcji Bursztynyu w Muzeum Grünes Gewölbe w Dreźnie | Glimpse of the Amber Collection at the Grünes Gewölbe in Dresden | Fot. Photo - J.Karpinski.

Nowa Sala Bursztynu Ze względów konserwatorskich obiekty z bursztynu nie mogły już być wystawiane w tej przestrzeni. Dlatego konieczne stało się znalezienie innego rozwiązania zapewniającego dla nich najlepsze warunki. Od 2006 r., po remoncie pałacu w Dreźnie obejmującym przebudowę i renowację zabytkowego obiektu Grünes Gewölbe i utworzeniu w 2004 r. Nowego Grünes Gewölbe, nadające się do ekspozycji obiekty

the first building phase of the Treasury was regarded as completed. The Room of Precious Objects offers the largest space with 200 square-meter. Almost entirely fitted with mirrors, this festive Hall has an almost fairy-tale appearance, through the seemingly endless reflections in the mirrors. Thus we can find there different wall panels reserved for various sorts of vessels in hard stones, rock crystal, nautilus, turbo snails shells, mother of pearl and ostrich-eggs. Originally a narrow panel between the vessels of precious stones, mother of pearl and ostrich-egg was used to display the proud amber collection. 48

Bursztynisko 44 | 2020

KOLEKCJE BURSZTYNU | AMBER COLLECTIONS

Szkatuła, warsztat Michela Redlina, Gdańsk, około 1680-1690 | Cascet, Michel Redlin workshop, ca. 1680-1690 Fot. Photo - J. Karpinski.

The Amber Magazine 44 | 2020

KOLEKCJE BURSZTYNU | AMBER COLLECTIONS

Wielki kabinet, Królewiec, 1728, Grünes Gewölbe | Large cabinet, Königsberg 1728, Grünes Gewölbe Fot. Photo - J. Karpinski.

Bursztynisko 44 | 2020

KOLEKCJE BURSZTYNU | AMBER COLLECTIONS

bursztynowe wystawiane są w tzw. Nowej Sali Bursztynu. Chronią je szklane gabloty charakteryzujące się najwyższymi standardami technicznymi. Niewielkie pomieszczenie o szerokości zaledwie jednego okna przebudowano do pierwotnych proporcji z ok. 1724 r., kiedy służyło jako biuro dla pracowników skarbca. Kolekcja bursztynu Grünes Gewölbe, choć niewielka, stanowi jeden z najwspanialszych zbiorów tego rodzaju. Cały stan inwentarzowy, począwszy od czasów Kunstkammery, przetrwał i nadal jest w naszym posiadaniu. Wyroby bursztynowe z Królewca Na przełomie XVI i XVII wieku to Królewiec był wiodącym ośrodkiem sztuki bursztynniczej: do 1618 r. był siedzibą dworu pruskiego, a także tętniącym życiem ośrodkiem złotniczym. Georg Schreiber (†1643), jeden z (dwóch) założycieli gildii w Królewcu w 1641 r., sygnował kilka swoich dzieł, podczas gdy inne zostały mu przypisane. Wśród nich jest wspaniały dzban w kształcie muszli ślimaka. W drezdeńskiej Kunstkammerze znalazł się (prawie 20 lat po śmierci Schreibera) w 1662 r. Jest to arcydzieło reprezentujące jedną z najbardziej typowych specjalności stylu królewieckiego: dzban, który nigdy nie służył do celów praktycznych, wykonany jest z bardzo cienkich półprzezroczystych segmentów z bursztynu zdobionego rzeźbieniami. Pozłacane paski srebra tworzą obramowanie, w którym osadzone są elementy bursztynowe. Jacob Heise (†1667), również wiodący mistrz z Królewca, pracował w porównywalnej technice i kontynuował styl Schreibera. Wykonane w bursztynie arcydzieło Heisego przybyło do Drezna jako dar elektora brandenburskiego Fryderyka Wilhelma – Wielkiego Elektora – dla elektora Saksonii Jana Jerzego II. Dzieło to, sygnowane i datowane 1659 r., odzwierciedla wygląd współczesnych, a także starszych naczyń z kryształu górskiego i kamieni jubilerskich, które podobnie zaprojektowano w miękkich formach inspirowanych naturą. Na pierwszy rzut oka można założyć, że czara tego wspaniałego naczynia została wycięta z jednej dużej bryły bursztynu. Jego korpus składa się jednak z ponad 30 różnie zakrzywionych bursztynowych płytek zdobionych scenami o tematyce morskiej. Trudno przecenić fakt, że bursztyn wykorzystywany był również w dziełach rzemiosła w formie kufli, kubków, szkatułek, dzbanów i mis wykonywanych na przełomie XVI i XVII w. Bursztynowe wyroby z Gdańska. Gdańscy bursztynnicy specjalizowali się w stosowaniu bursztynu w kontrastowych kolorach, starannie projektując i wykonując różnorodne kabinety, szkatuły, puzderka, a także sztućce. Michel Redlin (działający od 1669 r. do około 1688 r.) był bardzo wziętym artystą innowacyjnym, a wśród jego dostojnych klientów był m.in. elektor brandenburski. Projekt architektoniczny typowej „szkatuły Redlina” jest klarowny i elegancki: egzemplarz w Grünes Gewölbe ma niską podstawę z szufladkami, opartą na czterech nóżkach w kształcie kul. Jedynie ta właśnie niska podstawa stabilizowana jest przez drewniany szkielet, a sama kwadratowa skrzynka składa się z bursztynowych płytek

The New Amber Room For reasons of conservation the amber works could no longer remain on view in this space. Therefore, another solution had to be found to provide the best conditions. Since 2006, after the rebuilding of the Dresden palace including the reconstruction and restoration of the Historic Grünes Gewölbe and the establishment of the New Grünes Gewölbe in 2004, the displayable amber objects have been exhibited in the so called New Amber Room. They are sheltered by glass cabinets, provided with the highest technical standards. This small, only one window section wide room has been re-built to its original proportions of the time around 1724, when it served as an office for the treasury’s staff. Though not large, the Grünes Gewölbe amber collection makes up one of the most magnificent collections of its kind. All our inventories beginning in the Kunstkammer time have survived and are still in our property. Amber artefacts from Königsberg Königsberg however was the leading centre for amber art in the late 16th and early 17th century: until 1618 it was the seat of the Prussian court as well as a lively centre for goldsmiths. Georg Schreiber (†1643), one of the (two) founders of the Guild at Königsberg in 1641, signed several of his works, and others have been attributed to him. Among them ranks this wonderful ewer in the shape of a snail shell. It arrived (almost 20 years after Schreiber’s death) at the Dresden Kunstkammer in 1662. This masterpiece represents one of the most typical specialities of the Königsberg style: the ewer, which never served a practical purpose, is made from very thin cut segments of translucid amber with ornamental carvings. Silver-gilt strips give an outer frame (work) in which the amber pieces are fitted. Jacob Heise (†1667), also a leading master from Königsberg, worked in a comparable technique and carried on Schreiber’s style. Heise’s masterwork in amber came to Dresden as a gift by elector Friedrich Wilhelm of Brandenburg – the „Great Elector“ – to the Saxon elector Johann Georg II. This work, signed and dated in 1659 reflects the appearance of contemporary as well as elder rock-crystal and gemstone vessels, which were designed similarly in soft and naturalistic inspired forms. At first glance, one may assume that the cuppa of this splendid vessel was cut from one large piece of amber. However, the body is composed of more than 30 differently curved amber plaques, decorated with maritime scenes. It can hardly be overestimated that ambers also reflected goldsmiths‘ works in the shape of tankards, cups, caskets, ewers and basins made in the late 16th and early 17th century. Amber artefacts from Danzig. Gdańsk amber-artists were highly specialized in using amber in contrasting colours and a wide range of various kinds of cabinets, caskets, small boxes, also cutlery were carefully designed and made. Michel Redlin (active 1669 until around 1688) was very much in demand as an innovative artist, whose distinguished clients included also the Elector of Brandenburg. The Amber Magazine 44 | 2020

KOLEKCJE BURSZTYNU | AMBER COLLECTIONS

i kaboszonów z grawerunkami na rewersie. Zatem wszystkie „szkatuły Redlina” ujawniają całą swoją świetność i wspaniałe tajemnice dopiero przy dokładnej analizie. Właśnie taka była intencja ich twórcy. Do kolekcji Grünes Gewölbe należą łącznie cztery szkatułki autorstwa Redlina. Po raz pierwszy wymieniono je w inwentarzu Sali Precjozów Grünes Gewölbe w 1733 r. Dwa świeczniki i klepsydra, wykonane w Gdańsku w drugiej połowie XVII w., wymieniono w inwentarzu Sali Precjozów w 1725 r. Oczywiście świeczniki, klepsydry oraz szkatuły z pewnością były wytwarzane seryjnie, na zamówienie komercyjne (nie tylko na zlecenie książąt i królów) oraz zgodnie z obowiązującymi modelami i modnymi wzorami. Christoph Maucher urodził się w Schwäbich-Gmünd, a do Gdańska przybył około 1670 r. Zasłynął rzeźbieniami w kości słoniowej i bursztynie, a jego prace ucieleśniają styl gdański. Maucher uważał się przede wszystkim za rzeźbiarza. W zbiorach Grünes Gewölbe znajduje się jedna z jego najbardziej znanych grup wykonanych z bursztynu z przedstawieniem mitologicznych postaci – Trzech Gracji. Grupa ta oraz wersja Sądu Parysa z Londynu (Muzeum Wiktorii i Alberta) to „znaki rozpoznawcze” stylu Mauchera. Wielki kabinet bursztynowy Kabinet ten był darem od króla pruskiego dla króla polskiego Augusta II podczas oficjalnej wizyty tego ostatniego w Berlinie w dn. 26 maja–13 czerwca 1728 r. Fryderyk Wilhelm I starannie podtrzymywał (nie tylko tym cennym darem) pruską tradycję wykorzystywania wyrobów z bursztynu jako podarunków politycznych i dyplomatycznych. Pod silną presją czasu „duży kabinet” pośpiesznie wykonano w Królewcu, co potwierdza zachowana korespondencja. Król Polski August Mocny musiał być zaskoczony fascynującym kabinetem i niezwykłą różnorodnością drogocennych drobiazgów z bursztynu, które złożono w jego szufladach. Zdecydowaną ich większość również dostarczono z Królewca. Ale, jak wiadomo, król pruski dodał szereg bursztynowych wyrobów ze swojej kolekcji, dopełniając w ten sposób zawartość szuflad. Decyzja ta wyjaśnia, dlaczego niektóre przedmioty bursztynowe w szufladach pochodzą z Gdańska. Zachowała się niemal cała zawartość szuflad, a sam bursztynowy kabinet jest jedną z wielu wspaniałych atrakcji Grünes Gewölbe w Dreźnie.

Literatura | References: Kappel J. 2005. Bernsteinkunst aus dem Grünen Gewölbe. Deutscher Kunstverlag, München-Berlin. Kappel J. 2006. Zwei Bernsteinschränke im Dienst der Diplomatie, in: Georg Laue (red.), Bernstein. Kostbarkeiten europäischer Kunstkammern. Kunstkammer Georg Laue, München-Berlin, 73–91. (wersja niemiecka i angielska / in German and English) Syndram D., Kappel J., Weinhold U. 2006. The Baroque Treasury at the Grünes Gewölbe Dresden. Deutscher Kunstverlag, Munich-Berlin.

Bursztynisko 44 | 2020

The architectural design of a typical „Redlin-casket“ is clear and elegant: The example in the Grünes Gewölbe shows a low base zone with drawers, resting on four ball feet. Only this low base is stabilised by a wooden core; the square box itself is composed of amber panels and cabochons with revers engravings. Thus, all these „Redlin-caskets“ only reveal all its splendour and its gallant secrets when it is closely scrutinized. That was exactly what the artist had in mind. All in all four Redlin-caskets are belonging to the Grünes Gewölbe. They are listed for the first time in the inventory of the Pretiosa Room of the Grünes Gewölbe in 1733. Two candlesticks and a hour glass, made in Gdańsk in the second half of the 17th century, are mentioned in the inventory of the Pretiosa Room in 1725. Obviously, candlesticks, hourglasses as well as caskets must have been produced in series, on commercial (not only princely and royal) demand and according to common models and fashionable designs. Christoph Maucher, born Schwäbich-Gmünd, came to Gdańsk around 1670. He made a name for himself as an ivory and amber carver likewise, whose work embodies the Danzig style. Maucher rated himself first of all as sculptor. The Grünes Gewölbe owns one of his most famous amber groups, representing the mythological figures of the ‘Three Graces’. This group and the version of the ‘Judgement of Paris’ in London (Victoria & Albert Museum) are “hallmarks” of Maucher’s style. The Celebrated Large Amber Cabinet The Cabinet was presented by the Prussian King to the Polish King August II. during the latter’s state visit to Berlin from May 26 to June 13, 1728. Friedrich Wilhelm I. continued carefully (not only by this valuable gift) the Prussian tradition of using amber objects as political and diplomatic presents. Under heavy time pressure the ‘Large Cabinet’ was hastily manufactured in Königsberg, what preserved correspondences confirm. August the Strong, the King of Poland, must have been amazed by the fascinating Cabinet and the wonderful variety of precious little amber things, which were stored in the drawers. The vast majority was delivered also from Königsberg. But, as we know, the Prussian King added some amber artefacts from his own collection to fill the drawers properly. This decision would explain why some of the amber pieces in the drawers are of Danzig-provenience. Almost the whole content of the drawers have survived. The Amber cabinet itself appears as one of the many splendid highlights at the Grünes Gewölbe in Dresden.

KOLEKCJE BURSZTYNU | AMBER COLLECTIONS

Trzy Gracje, Christoph Maucher, Gdańsk, ok. 1680, Grünes Gewölbe| Three Graces, Christoph Maucher, Gdańsk, ca. 1680, Grünes Gewölbe | Fot. Photo - J. Karpinski.

The Amber Magazine 44 | 2020

KOLEKCJE BURSZTYNU | AMBER COLLECTIONS

Smak bursztynu Taste of amber Robert B. Bartkowski

Jednym z najciekawszych zbiorów zgromadzonych w powołanym w 1961 r. Muzeum Zamkowym w Malborku jest kolekcja bursztynu. Nie trzeba wyjaśniać związków pomiędzy samym miejscem, jego średniowiecznymi gospodarzami, którymi byli bracia Zakonu Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie, w Polsce zwanymi Krzyżakami, a prezentowanymi dziś dziełami, które to w perspektywie zbliżającego się jubileuszu muzeum, pozostają niemymi świadkami nowożytnego kunsztu bursztynniczego rzemiosła jak i jego kontynuacji we współczesności. Tym samym zrozumiałym jest, że ta skądinąd najwybitniejsza kolekcja w Polsce i jedna z najcenniejszych na świecie, jest stale rozwijana o nowe obiekty. Jednym z nich jest zakupiona w 2019 r. bardzo urokliwa, delikatna bursztynowa cygarniczka, zdobiona srebrną obręczą z przedstawieniem odpoczywającej kobiety, datowana na ok. 1900 r. o secesyjnej proweniencji. Obiekt o długości 11,38 cm i wadze 30 g mieści się w oryginalnym etui. Zamiarem pozyskania nowego obiektu było wzbogacenie bursztynowej kolekcji obejmującej zbiór przyborów do palenia tytoniu: fajek, cygarniczek, cybuchów etc. a więc rzeczy użytkowych, których popularność od XVIII w. wśród osób z wyższych sfer była elementem prestiżu, stylu czy wręcz mody. Komfort ich zastosowania, eliminujący bezpośredni kontakt z np. cygarem, miał oprócz typowo praktycznego zadania, także pewne walory lecznicze, o których w wypadku samego bursztynu trudno nie wspomnieć. Chodziło przede wszystkim o uzyskanie pewnego rodzaju harmonii pomiędzy przyjemnością ze spożywania tytoniu, a negatywnymi dla organizmu skutkami wynikającymi z tej czynności. Właśnie bursztynowy ustnik, czy też lufka, miały zgodnie z leczniczymi uwarunkowaniami, ograniczać 54

Bursztynisko 44 | 2020

In the history of the Malbork Castle Museum, established in 1961, the Amber Collection is one of its most valuable. It is not necessary to explain the relationship between the place itself, its Mediaeval owners, the Order of Brothers of the German House of Saint Mary in Jerusalem, known in Poland as the Teutonic Knights, and the artefacts presented today which, in view of the approaching anniversary of the Museum, are silent witnesses to the Early Modern artistry of amber craft and how it continues today. Therefore, it is understandable that this admittedly most outstanding collection in Poland, and one of the most valuable ones in the world, is constantly growing to include new items. One of them is a very charming and dainty amber cigarette holder purchased in 2019, decorated with a silver band depicting a reclining woman, dated at ca. 1900, of Art Nouveau provenance. The object, 11.38 cm long and 30 g in weight, is housed in a dedicated case. The intention behind acquiring the new object was to expand the abundant collection of amber smoking accessories: pipes, cigarette holders, pipe stems, etc., i.e. functional items with their popularity among the upper class being an element of prestige, style or even fashion from the 18th century onwards. Apart from a purely practical application, their comfort of use, which eliminates direct contact with, for example, a cigar, also provided certain medicinal values which, in the case of amber, cannot fail to be mentioned. It was primarily about achieving a certain balance between the pleasure of consuming tobacco and the negative effects on the body resulting from this activity. It was amber mouthpieces and cigarette holders that, according to their medicinal properties, were to reduce the amount of toxins taken into the body, acting as a kind of air-purifying filter. Hence, this author’s use of the phrase “taste of amber” in the title seems to

KOLEKCJE BURSZTYNU | AMBER COLLECTIONS

przyjmowane do organizmu toksyny, pełniąc rolę swoistego filtra oczyszczającego powietrze. W ten zapośredniczony sposób mówimy rzeczywiście o smaku bursztynu. Wspomniany smak ma jeszcze swoje drugie odniesienie, wydawać się może bardziej wyczerpujące i jednocześnie niezwykle rzadkie, które można określić mianem „smaku artystycznego”. Wiele bowiem z zachowanych do dnia dzisiejszego artystycznych dzieł bursztynowych, osadzonych w wiekach średnich czy nowożytności, zostało pozbawionych jednoznacznych sygnatur, a jedynym czynnikiem je identyfikującym pozostawał indywidualny, artystyczny smak odciśnięty w wykonawstwie ich twórców, przy najrzadziej zachowanych nielicznych dowodach zamówień. Czasy późniejsze, w tym wiek XVIII, który przyniósł masową produkcję użytkowych przedmiotów,w tym między innymi tzw. fajek złożonych, do grupy których zaliczyć można malborską cygarniczkę, wniósł w jej powstanie pewną historię, wyjątkową i spersonalizowaną dla dzieł rzemiosła artystycznego, szczególnie widoczną w wypadkach złotnictwa. Wykonanie poszczególnych jej elementów wymagało współpracy zarówno rzemieślników, jak i artystów. I tak bursztynnik odpowiedzialny był za wykonanie kominka w kształcie lekko rozszerzonej tulei, przechodzącego w spłaszczony ustnik, natomiast złotnik odpowiedzialny był za przygotowanie okucia tegoż kominka na wysokości 2/3 długości ze srebrnej blaszki z przedstawieniem leżącej na umownym szezlongu półnagiej kobiety z długimi włosami o skrzyżowanych za głową rękach, a wszystko to ujął ornamentem roślinnym lilii wodnych, charakterystycznego motywu dla secesji. Wspomniana współpraca miała charakter praktyczny jak i artystyczny. Po pierwsze można było

be by all means legitimate, bearing in mind amber’s flavourless properties which do not exhaust the said phrase anyway. The word taste has a second reference which may seem more comprehensive and at the same time extremely rare, and can be described as “artistic taste.” Many of the amber artefacts preserved to this day, from the Middle Ages or Early Modern times, have no unambiguous signatures, with their only identifying feature being the individual artistic taste imprinted in the skill of their makers, as very few proofs of order have survived. Later times, including the 18th century, which brought about mass production of functional items, including the complex pipes that the Malbork cigarette holder is an example of, introduced a certain unique and personalised story to items of handicraft, especially visible in the case of goldsmith art. The making of its components required both craftsmen and artists working together. And so the amber artisan was in charge of making the stem in the shape of a slightly flared sleeve morphing into a flattened mouthpiece, while the goldsmith’s task was to make the ferrule for the stem at two-thirds of its length from silver sheet with a representation of a half-nude long-haired woman with her hands crossed behind her head, lying on a perfunctory chaise longue, and all this in a floral ornament of water lilies, a typical Art Nouveau motif. This partnership was both practical and artistic. First of all, it allowed replacing both the stem and the mouthpiece, once damaged or worn and, more importantly, it provided a decorative aspect because the cigarette holder became a minute work of sophisticated and beautiful art. An elaborate band with a dynamic figural scene is a quote from the culture of the Far East, which was immensely popular from the beginning of the 19th century onwards and therefore made it possible to give a time frame to the purchased work’s date of origin. The Amber Magazine 44 | 2020

KOLEKCJE BURSZTYNU | AMBER COLLECTIONS

wymienić zużyte elementy, zarówno kominek czy ustnik po ich uszkodzeniu bądź zużyciu oraz co ważniejsze aspekt dekoracyjny, gdyż cygarniczka stawała się małym dziełem sztuki - finezyjnym i pięknym.1 Bogata obręcz z dynamiczną sceną figuralną, zaczerpnięta została z kultury Dalekiego Wschodu, cieszącej się ogromną popularnością od początku XIX w. i pozwoliła dzięki temu ująć ramami czasowymi powstanie zakupionego dzieła. Zarówno dzięki zachowanemu oryginalnemu etui jak i samej cygarniczce otrzymujemy jeszcze więcej cennych informacji o jej historii. Pierwszą jest umieszczony po stronie wewnętrznej etui tłoczony na kremowym aksamicie, złocony napis o treści: Bernstein Waren-Fabrik J. Woythaler, Danzig. Langgasse No 1, Berlin Passage Laden No 1, wskazujący dokładnie zarówno miejsce pochodzenia: co do jej produkcji oraz sprzedaży samego obiektu. Była to jedna z 12 istniejących na przełomie lat 1800 - 1945 w Gdańsku wytwórni artystycznych wyrobów bursztynowych, należąca do Juliusza Woythalera2, posiadająca swój sklep na Długim Targu 1 w Gdańsku oraz oferująca sprzedaż swoich wyrobów w Berlinie na terenie Niemiec. Elementami uzupełniającymi obiekt są dane warsztatowe w postaci próby srebra oraz puncy imiennej złotnika FA/Wiedeń pozostawione przez twórcę srebrnej obręczy, dekorowanej elementami figuralno-roślinnymi. Z podjętej analizy za wykonawcę najbardziej dekoracyjnego z jej elementów uchodzi Friedrich Arenz3, jeden z członków rodziny wiedeńskich złotników działających na przełomie XIX i XX wieku, pokrewny czasowo dla istnienia wspomnianej fabryki Juliusza Woythalera. Bursztynowa cygarniczka o secesyjnej proweniencji i gdańsko-wiedeńskich korzeniach, będąca wyjątkowym dziełem współpracy dwóch wybitnych warsztatów rzemieślniczych, jest tylko jednym z wielu ciekawych obiektów w kolekcji bursztynu Muzeum Zamkowego w Malborku, podkreślającym jej wyjątkowy artystyczny smak, który będzie można podziwiać niebawem na stałej ekspozycji. Literature | References: 1 Paś M., 2005, Europejskie przybory do palenia tytoniu, in: Popielska J., ARS FUMIDA. Przybory do palenia tytoniu w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie, 21. 2 Julius Woythaler Bernstein- und Meerschaumwarenfabrik, w latach 1897-1926 r. funkcjonująca pod adresem Altstädtischer Graben 93 (ul. Podwale Staromiejskie), od 1908 przy Langgasse 37 (ul. Długa), [Julius Woythaler Bernstein- und Meerschaumwarenfabrik, in the years 1897-1926 functioning at Altstädtischer Graben 93 (Podwale Staromiejskie street), from 1908 at 37 Langgasse (Długa street)], in: Przedsiębiorstwa i zakłady przemysłowe w latach 1800–1945. Wybór. Tabela: Wytwórnie wyrobów z bursztynu, www.gedanopedia.pl (25.10.2019). 3 Arenz, rodzina austriackich złotników z Wiednia działająca na przełomie XIX – XX wieku. Friedrich ur. 22.11.1859 r. miejsce śmierci nieznane. Warsztat wiedeński składał się z ojca i dwóch zatrudnionych synów i działał od 1895 r. W 1920 warsztat przeniesiony do Goisern/Górna Austria. Oprócz produkcji biżuterii myśliwskiej produkowała także heraldyczne i figuratywne dzieła sztuki. Znak złotniczy FA w owalu. [Arenz, a family of Austrian goldsmiths from Vienna operating at the turn of the 20th century. Friedrich born November 22, 1859, place of death unknown. The Viennese workshop consisted of a father and two employed sons and was active from 1895. In 1920 the workshop was moved to Goisern/Upper Austria. In addition to the production of hunting jewellery, she also produced heraldic and figurative works of art. Goldsmith mark FA in an oval.] por. / see Meissner G., Saur K.G. (eds.), 1992, Allgemeines Künstler Lexicon, Bd. 5, 30, Munich-Leipzig.

Bursztynisko 44 | 2020

The dedicated case and the cigarette holder itself provide even more valuable information about its history. The first one is a gilded inscription embossed on cream velvet on the inside of the case, which reads: Bernstein Waren-Fabrik J. Woythaler, Danzig. Langgasse No 1, Berlin Passage Laden No 1, indicating precisely the place of origin as to both the production and sale of the item. Owned by Julius Woythaler, with a shop at No. 1 Długi Targ in Gdańsk, also selling its products in Berlin, Germany, it was one of the twelve Gdańsk amber art factories that operated in 1800–1945. Supplementary information comes in the manufacturing details: a silver hallmark and the goldsmith’s name stamp FA/Wien (i.e. Vienna) left by the maker of the silver band decorated with figural and floral elements. According to an analysis, Friedrich Arenz, a member of a Viennese goldsmith family working in the late 19th/early 20th century, contemporaneous with the existence of the said factory of Julius Woythaler’s, is considered to have made its most decorative component. The amber cigarette holder of Art Nouveau provenance and Gdańsk–Viennese roots is a unique result of a partnership between two outstanding craft workshops and just one of many interesting items in the Amber Collection of the Malbork Castle Museum: it underscores the collection’s unique artistic taste and will soon be on permanent display.

WYSTAWY | EXHIBITIONS

The Amber Magazine 44 | 2020

TEMAT NUMERU | LEAD STORY

Krótka historia A brief history Anna Wójcik Spośród rozmaitych rodzajów biżuterii najczęściej kupowane i najchętniej noszone są pierścionki. Są to między innymi pierścionki pamiątkowe – podarowane przez mamę lub babcię, często skrywające rodzinną historię. Pojawiają się również przykuwające uwagę pierścienie o dużych oczkach czy masywnych formach. Traktowane jako element stroju stanowią uzupełnienie stylizacji, także męskiej. Przyszłość kusi nas elektronicznymi gadżetami na palce sparowanymi ze smartfonem. Przede wszystkim jednak nieustającą popularnością cieszą się pierścionki klasyczne, m.in. te zaręczynowe, które wzbudzają najwięcej emocji, pełne symbolicznych treści. Na przestrzeni wieków ozdoby dłoni przybierały różnorodne formy, które dziś możemy podziwiać w muzealnych kolekcjach sztuki złotniczej.

Pierwsze znane przykłady pierścieni pochodzą z Bliskiego Wschodu, gdzie wyrabiane były od epoki brązu. Ten rodzaj biżuterii był wówczas zarezerwowany wyłącznie dla mężczyzn, stanowił bowiem wyznacznik władzy. W starożytnej Grecji popularność zyskały złote pierścienie z okrągłą lub owalną tarczą zawierającą przedstawienia ludzi i zwierząt (najczęściej jelenia). Do ich produkcji wykorzystywano technikę intaglio. W Rzymie z kolei ozdoby na palce zaczęły pełnić funkcję sygnetu, służąc właścicielowi za podpis. Na złotych pierścieniach z okresu Bizancjum widniały wizerunki Chrystusa, symbole chrześcijańskie oraz monogramy. Z czasów średniowiecza zachowały 58

Bursztynisko 44 | 2020

Nowadays, jewellery enthusiasts wear various types of accessories on their hands. These include, for example, heirloom rings passed down from one’s mother or grandmother, often carrying a family history with them. There are also eye-catching rings with large centre stones or bulky shapes. Treated as part of the apparel, they accessorise both female and male outfits. The future tempts us with electronic finger wear paired with a smartphone. But most of all, classic rings are always popular, including engagement rings that stir the greatest excitement and are filled with symbolic content. Over the centuries, hand-worn ornaments have taken a variety of forms which today can be admired in museum collections of jewellery art.

The first known examples of rings come from the Middle East, where they have been made since the Bronze Age. At that time, this type of jewellery was reserved only for men, being a sign of power. In ancient Greece, gold rings with a round or oval disc featuring images of people and animals (usually deer) became popular. They were made using the intaglio technique. In Rome, in turn, finger ornaments began to perform the function of signet rings, serving as the owner’s signature. Gold rings from the Byzantine period featured images of Christ, Christian symbols and monograms. The surviving rings from the Middle Ages were set with precious stones, made in gold as well as other metals including copper, tin or silver.

TEMAT NUMERU | LEAD STORY

pierścionka... of the ring... się zarówno inkrustowane szlachetnymi kamieniami pierścienie ze złota, jak również te wykonane m.in. z miedzi, cyny czy srebra. Przybierały one formę obrączek lub splecionych drucików. Niekiedy ozdabiano je niewielkim oczkiem z kamieniem albo tarczą. Do szczególnie intrygujących przykładów biżuterii nowożytnej należy typ zaręczynowego pierścienia o nazwie gimmel ring. Popularny w XVII wieku, składał się zazwyczaj z dwóch części, które po połączeniu tworzyły jeden pierścień. Był on wykonywany ze złota, zdobiony głównie techniką inkrustacji i emalii. Zdobienia znajdowały się także na wewnętrznych (łączących się ze sobą) płaszczyznach, gdzie niekiedy widniały przedstawienia motywu śmierci. Złączony przypominał kształtem klasyczny pierścień renesansowy. W czasach późniejszych przybierał także formę splecionych dłoni. Styl doby baroku i rokoko został przeszczepiony na grunt złotnictwa wraz z całą swą ozdobnością. Zaowocował modą na pierścionki z miniaturowymi portretami umieszczonymi na okrągłym lub owalnym oczku. Zdobiono je perłowymi inkrustacjami oraz charakterystyczną dla epoki ornamentyką. Neoklasycyzm pozostał wierny przedstawieniom portretowym, zmieniła się jednak ich forma. Na pierścieniach z tego okresu możemy spotkać liczne przykłady antykizujących kamei.

1. Pierścień zaręczynowy typu gimmel ring, XVI w., Niemcy | Engagement ring, Gimmel ring type, 16 th century, Germany. Fot. Photo. Wikicommons 2. Wi kto riański pierścień żałobny z włosami | Victorian mourning ring with hair. Fot. Photo. Wikicommons 2.

Wiek dziewiętnasty to m.in. czas biżuterii żałobnej i sentymentalnej, do której wykonania wykorzystywano nierzadko np. ludzkie włosy. Popularne są przykłady pierścionków plecionych oraz takich, których oczka wypełniają miniaturowe sceny ułożone właśnie z włosów. Ostatnia ćwierć stulecia zwiastowała także narodziny prawdziwej ikony pośród biżuterii. W 1886 roku na rynek jubilerski trafił najbardziej rozpoznawalny po dziś dzień typ pierścionka zaręczynowego od marki Tiffany & Co. Model zyskał popularność dzięki przełomowej metodzie oprawy kamienia w koronkę. Poprzez zastosowanie „łapek” światło mogło swobodnie przepływać przez mieniący się diament. Wcześniej kamienie oprawiano w cargę, zmniejszając tym samym dostęp do światła. The Amber Magazine 44 | 2020

TEMAT NUMERU | LEAD STORY

Na rynku nie brak bogatej oferty twórców artystycznej biżuterii, którzy w projekt i wykonanie każdego obiektu wkładają wiele pasji, kreatywności i talentu.

7 60

Bursztynisko 44 | 2020

1. Barbara Gronuś-Dutko 2. Marcin Bogusław 3. S&A 4. Jolanta Gazda 5. Kargul.tk 6. A2 Jewellery 7. Studio DF 8.Elżbieta i Marek Pawłowscy 9. Paulina Binek 10.Jarosław Westermark

TEMAT NUMERU | LEAD STORY

11 15 16 19

The market has a wide range of items from jewellery artists who put a lot of passion, creativity and talent into the design and manufacture of each and every piece. 17 13 20

18 14

11. Izabela Gutowska 12. CHILLI Jewellery 13. Art Szok 14. Dariusz Zarański 15. Amberwood 16. Anna Kamińska 17. Sława Tchórzewska 18. Kielwin 19. Heidemarie Herb 20. Dorota Cenecka The Amber Magazine 44 | 2020

TEMAT NUMERU | LEAD STORY

Secesja okazała się wyjątkowo inspirującym stylem dla złotników i projektantów biżuterii. Pierścienie, podobnie jak pozostałe ozdoby tego okresu, charakteryzowały się płynną, roślinną ornamentyką oraz – pomimo lekkości formy – często osiągały duże rozmiary. Art déco z kolei zachwycało białym złotem i platyną oraz kamieniami szlachetnymi, ze szczególnym uwzględnieniem szmaragdu o charakterystycznym dla tego okresu, geometryzującym szlifie schodkowym typu bagiet. Powojenna biżuteria kojarzy się w Polsce przede wszystkim ze srebrem i bursztynem. Popularne były wówczas masywne pierścienie o dużych oczkach tworzone w Spółdzielni Pracy i Rękodzieła Artystycznego ORNO, subtelne filigrany od Imago Artis oraz pierścienie z charakterystyczną kopułką, pochodzące z Państwowej Wytwórni Wyrobów Jubilerskich Warmet. Współcześnie artyści tworzący biżuterię artystyczną odwołują się m.in. do znaczenia pierścienia jako symbolu miłości. W 21. Międzynarodowym Konkursie Sztuki Złotniczej RYTUAŁ nagrodzona została praca autorstwa Ingrid Römmich i Veroniki Schmidt (Bastard Collection) zatytułowana Rytuał miłości.

Klasyczny zaręczynowy pierścionek w całości został pokryty czerwonym flokiem, wzbudzając skojarzenia

3. Ingrid Römmich & Veronikia Schmidt, Rytuał miłości | Ritual of Love. Fot. archiwum Galerii Sztuki w Legnicy Photo. Legnica Gallery of Art archive

z opakowaniem na biżuterię. Interesujące są również eksperymenty z mobilnością oraz oprawą w celu wyeksponowania kamieni jubilerskich z każdej możliwej strony. Do szczególnie ciekawych przykładów należą pierścienie Jacka Byczewskiego oraz realizacje Złoty Bursztyn, Rings i Natura autorstwa Jarosława Westermarka. Biżuteria od zawsze była przedmiotem o wyjątkowej wartości – małym dziełem sztuki, cenionym nie tylko ze względu na szlachetne materiały, z których jest wykonana, lecz również za pomysłowość i fantazję twórcy oraz perfekcyjne wykonanie. Warto się nad tym zastanowić przed zakupem kolejnej, masowo produkowanej, plastikowej błyskotki z popularnej sieci sklepów modowych. Na rynku nie brak bogatej oferty twórców artystycznej biżuterii, którzy w projekt i wykonanie każdego obiektu wkładają wiele pasji, kreatywności i talentu.

Bursztynisko 44 | 2020

They took the form of bands or braided wires. They sometimes had a small centre feature with a stone or a disc. Particularly intriguing examples of early-modern jewellery include a type of engagement ring known as the gimmel ring. Popular in the 17th century, it usually consisted of two parts which, when combined, formed a single ring. It was made of gold, mainly inlaid and enamelled. Ornaments were also found on the inner surfaces (which connected with each other), where there would sometimes be depictions of the motif of death. Put together, it resembled a classic Renaissance ring. In later times, it also took the form of joined hands. The style of the Baroque and Rococo was transplanted onto jewellery art along with all its decorative flourish. It resulted in a fashion for rings with miniature portraits on a round or oval gem. They were decorated with pearl inlays and ornaments typical for the period. Neoclassicism remained faithful to portraits but their form changed. The rings from that time feature many examples of ancient-style cameos.

TEMAT NUMERU | LEAD STORY

The nineteenth century was a time of funeral and sentimental jewellery, among other things, commonly made with, for example, human hair. There are popular examples of braided rings and those with their centres filled with miniature scenes made of hair. The last quarter of the century heralded the birth of a true jewellery icon. In 1886, an engagement ring type from Tiffany & Co., which is the most recognizable to this day, hit the jewellery market. The model became popular due to the breakthrough method of putting the stone in what became known as the Tiffany setting. By using prongs (“claws”), the light could flow freely through the sparkling diamond. Earlier, stones were given a bezel setting, reducing their access to light. Art Nouveau proved to be an exceptionally inspiring style for goldsmiths and jewellery designers. Rings, like other accessories of the period, had fluid, floral ornamentation and—despite their light form—were often large sized. Art deco, in turn, was captivating with white gold and platinum and precious stones, with special emphasis on emerald with a geometrised baguette (stepped) cut typical for the period. In Poland, post-World War II jewellery is associated primarily with silver and amber. At that time, bulky rings with large stones were made at the ORNO Cooperative of Artistic Work and Handicraft, subtle filigrees came from Imago Artis, while rings with a characteristic dome originated from the Warmet State Jewellery Factory. Nowadays, artists creating original jewellery use references which include the meaning of the ring as a symbol of love. A piece by Ingrid Römmich and Veronica Schmidt (Bastard Collection) titled Ritual of Love won an award in the 21st RITUAL International Jewellery Competition.

Legnicki Festiwal SREBRO Legnica SILVER Festival

• wystawy biżuterii artystycznej contemporary jewellery exhibitions • 40 lat doświadczenia w promocji współczesnego złotnictwa 40 years of experience in the promotion of modern goldsmithing • blisko 200 wydanych katalogów promujących artystów i designerów nearly 200 catalogs promoting artists and designers • Międzynarodowa Kolekcja Współczesnej Sztuki Złotniczej International Collection of Contemporary Jewellery

The classic engagement ring is entirely covered with red flock, evoking associations with jewellery packaging. There are also interesting experiments with mobility and setting to display gemstones from every possible angle. Especially interesting examples include Jacek Byczewski’s rings and the pieces Golden Amber, Rings and Nature by Jarosław Westermark. Jewellery has always been an item of extraordinary value: a minute work of art, valued not only for the precious materials it is made of but also for the maker’s ingenuity and inventiveness, and for impeccable workmanship. It is worth considering this before buying one more mass-produced plastic trinket from a popular fashion jewellery store chain. The market has a wide range of items from jewellery artists who put a lot of passion, creativity and talent into the design and manufacture of each and every piece.

Napisz do nas! Write to us!

Znajdz Yo u w i i e s z n a s n a : ll find us at:

w w w : s i l ve r. l e g n i c a . e u e-mail:silver@galeria.legnica.eu fb : Le gn ic ki Festiwal Sr ebro ig: galeria_sztuki_w_legnicy

The Amber Magazine 44 | 2020

WYSTAWY | EXHIBITIONS

JAROSŁAW WESTERMARK

MATERIALIZACJE

MATERIALISATIONS Anna Wójcik

Jubileuszowa, 40. edycja Legnickiego Festiwalu SREBRO 2019 obfitowała w wystawy i wydarzenia promujące współczesną biżuterię artystyczną (pełna relacja na str. 80). Pośród nich miała miejsce prezentacja twórczości Jarosława Westermarka zorganizowana w ramach cyklu wystawienniczego Sylwetki Twórców. Odbyła się ona w Galerii Sztuki w Legnicy w terminie 01.05. – 16.06.2019 r. Jarosław Westermark, z wykształcenia matematyk, jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych polskich artystów-złotników. Projektowaniem i tworzeniem biżuterii zajmuje się od końca lat 70-tych. Należy do grona twórców od lat związanych z legnickimi wystawami biżuterii artystycznej, był wielokrotnie wyróżniany i nagradzany podczas przeglądów oraz konkursów, występował także w roli jurora. Wystawa indywidualna Jarosława Westermarka Materializacje miała charakter retrospektywny. W prezentowanym zbiorze znajdowały się pierwsze komplety biżuterii wykonane ze srebra w latach 80-tych, liczne realizacje konkursowe oraz prace nowe, wśród których dominuje bursztyn. Na wystawie znalazł się m.in. zestaw biżuterii ze srebra zatytułowany Sople, za który artysta otrzymał w 1979 roku uprawnienia do wykonywania zawodu złotnika (nie tylko Festiwal SREBRO obchodził w tym roku ważne 40-lecie). W Galerii Sztuki pokazano także pierścień Złoty bursztyn nagrodzony w 2017 roku Grand Prix Mercurius Gedanensis, biżuteryjną wersję butelki Kleina czy nóż ze srebra, stali i bursztynu. Fenomen twórczości Westermarka to czystość form oraz perfekcja ich wykonania. Każdy przedmiot wychodzący spod ręki autora jest dokładnie przemyślany i dopracowany. W połączeniu z satyrycznym charakterem prace stanowią zarówno wysokiej klasy dzieła sztuki, jak i doskonałą prezentację rzemieślniczego kunsztu. 64

Bursztynisko 44 | 2020

The 40th, jubilee edition of Legnica SILVER Festival 2019 was full of exhibitions and events promoting contemporary artistic jewellery (the full report can be found on page 80). Additionally, a presentation of Jarosław Westermark’s works took place as a part of exhibition series About the Authors. It was displayed at the Gallery of Art in Legnica (01.05.-16.06.2019). Jarosław Westermark, a mathematician by profession, is one of the most recognized Polish jewellery artists. He has been dealing with the design and creation of jewellery since the early 1980s. He is an artist who has always been associated with Legnica’s exhibitions of artistic jewellery. He has received numerous distinctions and awards in different reviews and contests. He has also been a juror. Jarosław Westermark’s solo exhibition Materialisations is of a retrospective nature. The presented

WYSTAWY | EXHIBITIONS

Sięgając do poglądów Michała Anioła - sztuka przedstawia wizję, a wizja rodzi się w umyśle. Jarosław Westermark swoje projekty konstruuje w wyobraźni, by potem zmaterializować je bezpośrednio w tworzywie. Pominięcie fazy projektu na papierze zadziwia tym bardziej, że znakiem rozpoznawczym jego twórczości stały się niebanalne rozwiązania techniczne oraz stosowanie skomplikowanych konstrukcji.

collection includes the first sets of jewellery made of silver in the 1980s, numerous competition projects and new works, dominated by amber. The exhibition showed a set of silver jewellery entitled Icicles, for which the artist acquired goldsmith qualification certificate in 1979 (not only the SILVER Festival celebrates an important 40th anniversary this year). It also featured a ring Golden Amber, which was awarded with Grand Prix Mercurius Gedanensis in 2017, the jewellery equivalent of Klein’s bottle or a knife made of silver, steel and amber. Phenomenon of Westermark’s works is purity of forms and excellence of workmanship. Every work made by Jarosław is carefully considered and refined. In combination with their satirical character, they are both high-class works of art and a perfect presentation of craftsmanship.

Na wystawie zostały zgromadzone prace z prywatnego zbioru artysty, ze zbiorów Muzeum Miedzi w Legnicy i Międzynarodowej Kolekcji Współczesnej Sztuki Złotniczej Galerii Sztuki w Legnicy oraz depozyty Muzeum Sztuki Złotniczej (Oddział Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym), Muzeum Bursztynu w Gdańsku, a także Muzeum Zamkowego w Malborku. W sierpniu 2020 r. duża część wystawy prezentująca przede wszystkim bursztynowe realizacje artysty zagości w Galerii Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników w Gdańsku. Wernisaż odbędzie się podczas 27. Międzynarodowych Targów Bursztynu,

Biżuterii i Kamieni Jubilerskich Amberif.

The exhibition includes works from the artist’s private collection, the collection of the Copper Museum in Legnica and the International Collection of Contemporary Jewellery in the Gallery of Art in Legnica and deposits of the Vistula Museum in Kazimierz Dolny, the Amber Museum in Gdańsk, and also the Castle Museum in Malbork. In August 2020, a large part of the exhibition presenting primarily the artist's amber works will appear in the Gallery of the International Amber Association in Gdańsk. The opening will take place during the 27th

International Amber, Jewelery and Gemstones Fair Amberif.

Jarosław Westermark- obrączka - obiekt, 2010

Jarosław Westermark, Butelka Kleina – powierzchnia jednostronna, 2006

Referring to the views of Michelangelo, art presents a vision, and a vision is born in the mind. Jarosław Westermark designs his projects in his imagination and then materializes them directly in the artwork. The omission of the project phase on paper is even more astonishing because remarkable technical solutions and the use of sophisticated structures have become the hallmark of his artistry.

The Amber Magazine 44 | 2020

WYSTAWY | EXHIBITIONS

Wystawa | Exhibition

Renata Adamowicz W pięknych wnętrzach Domu Uphagena, oddziału Muzeum Gdańska przy ulicy Długiej 12, mogliśmy podziwiać wystawę prac Doroty Ceneckiej i Przemysława Kusia. Była to pierwsza, inauguracyjna ekspozycja z nowego cyklu ,,Dizajn w Domu Uphagena”. Z pomysłem wystąpił Robert Pytlos z Biura Prezydenta ds. Komunikacji i Marki Miasta, poszukujący nowych miejsc do prezentacji bursztynowych wyrobów. Wspólnie z dyrektor do spraw merytorycznych Muzeum Gdańska, dr Ewą Szymańską, wymyślili tytuł: ,,Dizajn w Domu Uphagena”, który otwiera się na wszystkie przejawy współczesnego wzornictwa. A dlaczego w Domu Uphagena? Bo właśnie w tym oddziale Muzeum Gdańska można najlepiej prześledzić związki nowatorskiego wzornictwa, jako spójnej całości pomysłu, projektu i wykonawstwa. Idealne połączenie sztuki z rzemiosłem z XVIII wieku niezmiennie zachwyca i w XXI wieku. Tak samo było z pracami bohaterów inaugurującej cykl wystawy: Doroty Ceneckiej i Przemysława Kusia. Uroczyste otwarcie wystawy nastąpiło jako zwieńczenie kolejnego Światowego Dnia Bursztynu, 28 czerwca 2019. Finisaż zaplanowano na 30 sierpnia 2019 r., w drugim dniu Ambermartu. Robert Pytlos nie ukrywał, że impulsem do wyboru tej pary artystów była ich wspólna, najbardziej znana praca, jaką jest Łańcuch Prezydent Gdańska Aleksandry Dulkiewicz. 66

Bursztynisko 44 | 2020

Fot. Photo. PB Studio

Dorota Cenecka & Przemysław Kuś The beautiful interior of Uphagen House, Branch of the Gdańsk Museum at 12 Długa Street, proudly displayed an exhibition of works by Dorota Cenecka and Przemysław Kuś. It is the first exhibit in the new series titled Design at Uphagen House. The idea originated with Robert Pytlos from the Gdańsk City Hall, who was looking for new venues to present amber items. Together with the Gdańsk Museum’s Programme Director, Ewa Szymańska PhD, they came up with the title Design at Uphagen House—a place which is opening up to all forms of contemporary design. Why at Uphagen House? Because it is in this branch of the Gdańsk Museum that you can best trace the interplay within innovative design as a cohesive ensemble of an idea, design and execution. This perfect combination of art and craft from the 18th century invariably captivates also in the 21st century. The same will be the case with the pieces by the protagonists of this launch: Dorota Cenecka and Przemysław Kuś. The exhibition’s grand opening was the culmination of the World Amber Day, 28 June 2019. The end-view took place on 30 August 2019, on Day 2 of Ambermart. Robert Pytlos did not hide that, in selecting this artist duo, the impulse came from their joint, best known work: the Chain of Office of the Mayor of Gdańsk Aleksandra Dulkiewicz. The artists’ replica of Madam Mayor’s Chain of Office could be viewed up close in

WYSTAWY | EXHIBITIONS

Autorską replikę Łańcucha Pani Prezydent mogliśmy podziwiać z bliska w centralnej części wystawy. Twórcy podzielili się zadaniami przy wykonaniu tego dzieła, tak jak przy wielu innych wyrobach na tej wystawie.

Dorota Cenecka projektuje i wykonuje części złotnicze, natomiast Przemysław Kuś rzeźbi w bursztynie. I tak już od kilku lat. Dorota Cenecka jest urodzoną gdańszczanką. W Gdańsku mieszka, pracuje, tutaj też nauczyła się zawodu złotnika w szkole jubilerskiej oraz zdobyła tytuł czeladnika w 1995 r. Praktykowała w kilku pracowniach, najdłużej - 9 lat u Elżbiety i Marka Pawłowskich. Od 2012 r. prowadzi własną firmę GIN Atelier. Jest niezwykle społecznie aktywna we wszystkich działaniach, których się podejmuje, zarówno w Stowarzyszeniu Twórców Form Złotniczych, jak i w Międzynarodowym Stowarzyszeniu Bursztynników. Przemysław Kuś związany jest ze Słupskiem, skąd pochodzi i gdzie mieszka. Z wykształcenia historyk, rzeźbienia nauczył się w pracowni ojca. Pierwsze próby pracy z bursztynem podjął mając 15 lat. Od 2007 r. prowadzi własną pracownię Art Amber Kuś, jednocześnie współpracując z wieloma firmami bursztynniczymi.

Dorota Cenecka designs and makes the precious metal parts, while Przemysław Kuś in amber. So it has been for several years. Dorota Cenecka is a Gdańsk native. She lives and works in Gdańsk, it is also here that she learned the goldsmith profession at a jewellery school and earned a journeyman’s certificate in 1995. She interned at several studios, the longest—9 years—with Elżbieta and Marek Pawłowski. Since 2012, she has run her own business, GIN Atelier. She is remarkably active in the jewellery community, in everything she takes up, both in the STFZ Goldsmithing Artists’ Association and the International Amber Association. Przemysław Kuś comes from and lives in Słupsk. A historian by background, he learned sculpture at his father’s studio. His first attempts at working with amber came at the age of 15. Since 2007, he has run his own Art Amber Kuś studio, simultaneously working with many amber companies. The exhibitions presented 80 designs by Dorota Cenecka, with amber components provided for many of them by Przemysław Kuś. What is striking is the immense diversity of the pieces. It seems as if they were designed by several people while, in fact, it is Dorota Cenecka who has been changing her styles, fashions

Dorota Cenecka & Przemysław Kuś. Fot. Photo. Michał Kosior

Na wystawie zaprezentowanych zostało 80 projektów Doroty Ceneckiej, do wielu z nich bursztynowe elementy dostarczył Przemysław Kuś. Uderza w tych pracach przede wszystkim ogromna różnorodność. Wydaje się, jakby projektowane były przez kilka osób,

the central part of the exhibition. They both shared tasks when making this piece, like with many other items on display.

The Amber Magazine 44 | 2020

Fot. Photo. PB Studio

Replika Łańcucha prezydent Aleksandry Dulkiewicz | Replica of Chain of Office of the Mayor of Gdańsk Aleksandra Dulkiewicz Fot. Photo. Michał Kosior

WYSTAWY | EXHIBITIONS

Bursztynisko 44 | 2020

WYSTAWY | EXHIBITIONS

a to Dorota Cenecka przez prawie 25 lat swojej pracy zawodowej zmieniała style, mody i upodobania. Dowodzi to również tego, jak wszechstronną jest artystką i jak niewyczerpane są jej możliwości w kreowaniu nowych wzorów.

W jej projektach ujmuje przede wszystkim niezwykła wrażliwość na piękno bursztynu, co może brzmi banalnie, ale artystka udowadnia

to wielokrotnie w swoich wyrobach. Komplet biżuterii z niezwykle rzadkimi, niebieskimi bursztynami, które urzekają swoją urodą pokazuje, że potrafi się ukryć za dyskretną oprawą, żeby podkreślić niezwykłość bursztynu. Znajdziemy na wystawie jeszcze sporo takich przykładów, gdzie unikalność brył jest najważniejsza. W innych pracach nie boi się bursztynu używać jak kamienia jubilerskiego, nie bazując na jego nadzwyczajności, lecz podkreślając jego plastyczność w obrabianiu i rzeźbieniu. Oddaje tutaj pole do popisu Przemysławowi Kusiowi. Tak powstała seria biżuterii z cytatami z malarstwa inspirowana dziełami, m. in. Leonarda da Vinci czy Pabla Picassa. Są też prace, dla których impulsem twórczym był świat roślin, kwiatów, gdzie doskonale współbrzmią umiejętności złotnicze i rzeźbiarskie obu artystów. Diametralnie odmienne w stylistyce są niezwykle wysmakowane projekty oparte na figurach geometrycznych. Wyrafinowana prostota wybrzmiała szczególnie mocno w schodkowo opracowanych bursztynach dających efekt przestrzenności i głębi. Miały one swoją premierę w Trend Booku z 2018 r., natomiast do tegorocznej edycji artystka zaprojektowała prostą bransoletę z wyrazistym fakturowaniem, inkrustowaną bursztynowym medalionem z motywem ptaka. Możemy je również podziwiać w wielu wariantach na wystawie. Ptaki należą do ulubionych przez nią rzeźb Przemysława Kusia. Taki wniosek można wysnuć z faktu, że prezentowane są cztery różne gatunki, oprawione w ramki. Oprócz nich możemy podziwiać kolejną parafrazę malarstwa, tym razem jest to ,,Stańczyk” Jana Matejki, wypożyczony od Macieja Radkiewicza oraz będące własnością autora ,,Głowa Chrystusa”, ,,Aniołek” i ,,Scena myśliwska”. Dzięki uprzejmości Jarosława Skowronka zaprezentowana została kolekcja 14 rzeźb wykonanych w pojedynczych bryłach bursztynu, w których dominuje temat myśliwski i zwierzęcy. We wszystkich bez wyjątku pracach Przemysław Kuś udowadnia, że jest arcymistrzem w rzeźbieniu w bursztynie. Tylko bursztynnicy wiedzą, jak trudnym i wymagającym materiałem jest bursztyn, ze względu na jego wewnętrzne naprężenia, a Przemysław Kuś posiadł umiejętności wirtuoza, osiągając wyjątkowe efekty głębi poprzez nakładające się plany. Ważnym elementem wystawy były pokazy mody. Znajdujemy je na wydrukach, filmie i trzech sukienkach Joanny Weyny, właścicielki i projektantki marki PUDU z Gdańska. Od kilku lat biżuteria Doroty Ceneckiej bierze udział w Gali Amber Look podczas Targów Amberif, najczęściej w połączeniu ze strojami Joanny Weyny.

and preferences over the 25 years of her career. This also proves how versatile an artist she is and how inexhaustible her capability to create new designs is.

Her designs are endearing in their remarkable sensitivity to the beauty of amber, which may sound commonplace but the artist has proven it many times in her work. A set of jewellery with pieces of remarkably rare blue amber, stunning in their beauty, shows that she can hide behind a discreet setting to emphasise the fabulousness of the amber. The exhibition has many more such examples where the uniqueness of amber is the most important.

In her other pieces, she is not afraid of using amber as a gemstone, without tapping into its remarkable nature but by emphasising its workability and sculpturability instead. Here she gives the floor over to Przemysław Kuś. This is what brought about the jewellery series with quotations from painting, inspired by, for example, Leonardo da Vinci or Pablo Picasso. There are also pieces created on an impulse from the world of plants, flowers, where the goldsmith and sculptural abilities of both artists are in perfect harmony. The remarkably tasteful designs based on geometric figures are completely different in style. Their refined simplicity has resounded especially strongly in stepped pieces of amber that give the effect of space and depth. They premiered in TrendBook 2018, while the 2019 edition featured Dorota Cenecka’s simple bracelet with a strong texture, inlaid with a bird-motif amber medallion. You can appreciate both of them in many variants at the exhibition. Birds by Przemysław Kuś are some of Dorota Cenecka’s favourite sculptures. Such a conclusion can be drawn from the fact that four different species are on display in frames. Next to them, you can see other paraphrased paintings: Stańczyk by Jan Matejko, on loan from Maciej Radkiewicz, and The Head of Christ, Little Angel and Hunting Scene, all owned by the artist himself. Courtesy of Jarosław Skowronek, a collection of 14 sculptures made out of single pieces of amber is on display, with a dominant hunting and animal theme. In all of them, without exception, Przemysław Kuś proves that he is a great master of amber sculpture. Only amber artists know how difficult and demanding amber is as a material due to its internal stresses: Przemysław Kuś has mastered his virtuoso skills by obtaining unique effects of depth through overlapping planes. Fashion shows were an important component of the exhibition. You will find them on printouts, in videos and in three dresses by Joanna Weyna, owner and designer of the Gdańsk-based PUDU brand. For several years, jewellery by Dorota Cenecka has taken part in the Amber Look Gala at Amberif, most frequently in combination with fashion by Joanna Weyna.

The Amber Magazine 44 | 2020

WYSTAWY | EXHIBITIONS

KATEDRY BIŻUTERII

Lecturers of the Department of Jewellery

Michalina Owczarek

WYKŁADOWCY

Olga Podfilipska-Krysińska Niewiele jest instytucji na edukacyjnej mapie Polski, w których biżuteria pełni rolę równie ważną jak w Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi. Istniejąca od 1959 roku Pracownia, a od 2002 roku Katedra Biżuterii ASP im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi to nie tylko miejsce, w którym studenci poznają tajniki projektowania biżuterii, tajemnice warsztatu jubilerskiego czy nowoczesnych technologii. Katedrę przede wszystkim tworzy grupa pedagogów-artystów, którzy dzielą się swoją wiedzą i talentem z młodymi ludźmi. Zgodnie z założeniami pracy akademickiej każdy z prowadzących zajęcia przygotowuje własne programy dydaktyczne, ale także prowadzi badania naukowe, a przede wszystkim aktywnie działa jako twórca. Wystawa wykładowców Katedry Biżuterii dała możliwość zaobserwowania, kogo w ramach inspirującej relacji „mistrz – uczeń” spotykają młodzi projektanci i kto może na nich wpływać, odpowiednio kierunkując ich poszukiwania twórcze. Ekspozycja pozwoliła zaobserwować różnorodność postaw projektantów, wyrażających w zupełnie inny sposób swoją fascynacje dziedziną autorskiej biżuterii. Ze względu na różny staż wystawa stała się również sposobem na pokazanie zmian w postawie twórców jakie miały miejsce w ostatnich dziesięcioleciach. Podczas wystawy w Galerii Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników można było oglądać prace całego grona pedagogów katedry.

Profesor Andrzej Boss, absolwent PWSSP w Łodzi;

po obronie dyplomu w Pracowni Projektowania Biżuterii u prof. Andrzeja Szadkowskiego rozpoczął pracę na uczelni w roku 1985. W 2010 uzyskał tytuł profesora sztuk plastycznych. Prowadzi Pracownię Form Złotniczych na studiach II stopnia. Do roku 2016 był Kierownikiem Katedry Biżuterii. Wielokrotnie nagradzany w konkursach, teraz sam często służy swoją wiedza i doświadczeniem jako juror. Jego prace znajdują się w zbiorach Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi, Muzeum Okręgowego w Legnicy, Muzeum 70

Bursztynisko 44 | 2020

There are few institutions on the education map of Poland in which jewellery plays a role as important as at the Łódź Academy of Fine Arts. Since 1959 as a Studio and since 2002 as the Department of Jewellery at the Władysław Strzemiński Academy of Fine Arts in Łódź, it has been not only a place where students learn the secrets of jewellery design, the expertise of a jeweller’s craft or new technologies. The Department is mainly run by a team of teachers/artists who share their know-how and talent with young people. In line with the principles of academic work, every teacher prepares their own curriculum but also performs research and most of all is active as an artist. The exhibition from the teachers of the Department of Jewellery is an interesting opportunity to see who young designers meet in inspiring master-student relationships and who can influence them by suitably directing their creative endeavours. The exhibition makes it possible to view the diversity of designer outlooks, as they express their fascination with original jewellery in completely different ways. Due to different lengths of their artistic careers, it is also a way to showcase the changes in their creative attitudes which have taken place in recent decades. The exhibition at the International Amber Association’s Gallery will feature pieces from the entire teaching staff of the Department:

Professor Andrzej Boss, who is a graduate of the State Art School (PWSSP) in Łódź. He began working in 1985, after defending his graduation project at the Jewellery Design Studio under Prof. Andrzej Szadkowski. In 2010, he received the degree of professor of fine arts. He chairs the Goldsmith Forms Studio for 2nd cycle courses. Until 2016, he was the Chair of the Jewellery Department. He received multiple awards at competitions; today, he often provides his knowledge and experience himself as a judge. His work is housed in the collections of: the Łódź Central Museum of

Jarosław Kolec

WYSTAWY | EXHIBITIONS

Okręgowego w Sandomierzu, Muzeum Bursztynu w Gdańsku, Muzeum Bursztynu Ribnitz-Damgarten, Galerii Sztuki Złotniczej w Legnicy i wielu innych.

Dr hab. Ewa Effenberg-Kaja w 2004 r. obroniła dyplom w Pracowni Biżuterii u prof. Andrzeja Szadkowskiego, pracuje w Katedrze Biżuterii od 2005 roku. Obecnie jest kierownikiem Pracowni Form Złotniczych na studiach I stopnia. Jako aktywny twórca działa w dziedzinie biżuterii autorskiej. Jej prace znajdują się w zbiorach Galerii Sztuki Złotniczej w Legnicy, Muzeum Okręgowego w Sandomierzu i w zbiorach Magdaleny Kwiatkiewicz. Wielokrotnie nagradzana w prestiżowych konkursach dla projektantów. Dr Jarosław Kolec również jest absolwentem ASP w Łodzi i obronił kolekcję dyplomową w Pracowni Biżuterii prof. Andrzeja Szadkowskiego. Pracuje na uczelni od 1988 r., od kilku lat prowadzi Pracownię Technologii i Materiałoznawstwa w Katedrze. W 2009 r. otrzymał stopień doktora sztuki. Jego pasją oprócz dawnych technik złotniczych są również kamienie, nie tylko te jubilerskie, a także ich oddziaływanie. Jest założycielem i członkiem Grupy Twórczej G7. Jest członkiem zarządu Polskiego Towarzystwa Gemmologicznego. Dr Sergiusz Kuchczyński w 1999 roku ukończył studia na Wydziale Tkaniny i Ubioru ASP im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi. Pracuje w Katedrze od 2003 roku, początkowo jako asystent w Pracowni Projektowania Biżuterii prof. Andrzeja Szadkowskiego.

Textiles, the Legnica Regional Museum, the Sandomierz Regional Museum, the Gdańsk Amber Museum, the Ribnitz-Damgarten Amber Museum, the Legnica Gallery of Jewellery Art and many more.

Dr. hab. Ewa Effenberg-Kaja, who defended her graduation project in 2004 at the Jewellery Studio under Prof. Andrzej Szadkowski. She has worked at the Jewellery Studio since 2005. She is currently the chair of the Goldsmith Forms Studio for 1st cycle courses. She actively makes original jewellery. Her pieces are housed in the collections of: the Legnica Gallery of Jewellery Art, the Sandomierz Regional Museum and in the collection of Magdalena Kwiatkiewicz. She received multiple awards in prestigious designer competitions. Dr. Jarosław Kolec, who is also a graduate of the Łódź Academy of Fine Arts and defended his graduation project collection at the Jeweller Studio under Prof. Andrzej Szadkowski. He has worked at the Academy since 1988; for several years, he has been chairing the Department’s Technology and Material Science Studio. In 2009, he received the degree of doctor of arts. Next to old goldsmith techniques, he is passionate about stones, not only as gemstones, but also their influence. He is a founder and member of G7 Creative Group. He is a board member of the PTGem Polish Gemmological Society. Dr. Sergiusz Kuchczyński, who in 1999 graduated from the Władysław Strzemiński Academy of Fine Arts The Amber Magazine 44 | 2020

WYSTAWY | EXHIBITIONS

Od 2016 roku samodzielnie prowadzi Pracownię Biżuterii na poziomie studiów licencjackich i magisterskich. Jest prodziekanem Wydziału Tkaniny i Ubioru w kadencji 2016-2020.

Marcin Nowak – laureat wielu nagród w Polsce i za granicą, w tym tak prestiżowych jak Złoty Medal w międzynarodowym konkursie „Solidscape Design Competition“ w 2018 r. Marcin otworzył przewód doktorski w zakresie projektowania biżuterii z wykorzystaniem najnowocześniejszych technologii. Technologia najbardziej go fascynuje, ponieważ w połączeniu z twórczą wyobraźnią daje projektantowi wprost nieograniczone możliwości kreacji. Biżuteria, do której zamiłowanie odziedziczył w genach, jest jego największą życiową pasją. Dr Michalina Owczarek także jest absolwentką ASP w Łodzi, gdzie w 2010 roku z wyróżnieniem obroniła dyplom w Pracowni Projektowania Biżuterii prof. Andrzeja Szadkowskiego, a w 2018 doktorat (praca pod tytułem „Rozkład Formy–Budowa Formy") pod kierunkiem prof. Andrzeja Bossa. Obecnie pracuje w Katedrze Biżuterii w macierzystej uczelni. Jej prace znajdują się między innymi w kolekcji Muzeum Okręgowego w Sandomierzu oraz w Galerii Sztuki w Legnicy. W 2017 roku otrzymała nagrodę MSB na Festiwalu Srebra w Legnicy. Dr Olga Podfilipska-Krysińska – od 2016 roku jest kierownikiem Katedry Biżuterii. Absolwentka ASP w Łodzi, studiowała również na Wydziale Projektowania Biżuterii Technical University w Lahti (Finlandia) oraz w Szkole Projektowania i Technik Jubilerskich Metallo Nobile we Florencji oraz historię i teorię sztuki w Collegium Invisibile w Warszawie. Zafascynowana światłem i barwną biżuterią wykorzystującą technikę emalii piecowej od lat prowadzi autorską Pracownię Emalii, w której wskrzesza i od nowa zaszczepia na gruncie polskiej biżuterii zapomnianą technologię. Jest aktywnym projektantem, a jej prace znajdują się m.in. w kolekcji Muzeum Okręgowego w Sandomierzu oraz Muzeum Bursztynu w Gdańsku. Dr Magdalena Walczak po studiach na Wydziale Edukacji Wizualnej ASP w Łodzi, zakończonych dyplomem w pracowni rzeźby prof. Michała Gałkiewicza podjęła studia doktoranckie na Wydziale Rzeźby ASP im. Jana Matejki w Krakowie. W 2012 uzyskała tytuł doktora sztuki. Rzeźbiarka jest autorką i współautorką szeregu realizacji rzeźbiarskich w przestrzeni publicznej, między innymi cyklu rzeźb „Łodzi Bajkowej“ oraz Łódzkich Zdrojów, a w Katedrze Biżuterii prowadzi Pracownię Medalierstwa. Wszyscy twórcy aktywnie uczestniczą w życiu artystycznym i prezentują swoje prace podczas licznych wystaw indywidualnych i zbiorowych

in Łódź, Faculty of Textile Art and Fashion Design. He has worked at the Department since 2003, first as an assistant lecturer at Prof. Andrzej Szadkowski’s Jewellery Design Studio. Since 2016, he has independently chaired the Jewellery Studio at the level of bachelor’s and master’s programmes. He is the Deputy Dean of the Faculty of Textiles and Clothing in the 2016-2020 term.

Marcin Nowak, winner of multiple awards domestically and internationally, including such prestigious ones as the Gold Award in the international Solidscape Design Competition, 2018. He began his doctoral degree procedure in jewellery design using the latest technologies. Technology fascinates him the most because, combined with creative imagination, it gives the designer nearly limitless creative possibilities. Jewellery, the love for which he inherited in his DNA, is his life’s greatest passion. Dr. Michalina Owczarek, who is also a graduate of the Łódź Academy, where in 2010 she defended her graduation project with honours at the Jewellery Design Studio under Prof. Andrzej Szadkowski, and in 2019 her doctoral thesis titled Distribution of Form—Structure of Form under Prof. Andrzej Boss. At present, she works at the Jewellery Department of her alma mater. Her work can be found in the collections of the Sandomierz Regional Museum, the Gallery of Art in Legnica and more. In 2017, she received the IAA Award at the Legnica Silver Festival. Dr. Olga Podfilipska-Krysińska, since 2016 the Chair of the Jewellery Department. A graduate of the Łódź Academy, she also studied at the Faculty of Jewellery Design at the Technical University of Lahti (Finland), at the Metallo Nobile School of Design and Jewellery Techniques, Florence, and art history and theory at Collegium Invisibile, Warsaw. Fascinated with light and coloured jewellery with baked enamel, she has for years run her own Enamel Studio, in which she resurrects and instils this forgotten technique anew in the realm of Polish jewellery. She is an active designer, with her pieces housed in the collection of the Sandomierz Regional Museum, the Gdańsk Amber Museum and more. Dr. Magdalena Walczak, who, having graduated from the Łódź Academy’s Faculty of Visual Arts at the Department of Sculpture under Prof. Michał Gałkiewicz, went on to her PhD studies at the Jan Matejko Academy of Fine Arts, Kraków, Faculty of Sculpture. In 2012, she received the degree of doctor of arts. The sculptress is the creator and co-creator of a number of sculpture projects in public spaces, including the Łódź Bajkowa (Fairy-Tale Łódź) sculpture series and Łódzkie Zdroje; she runs the Medal Art Studio at the Jewellery Department. They are all active artists who present their work at many solo and group exhibitions.

Bursztynisko 44 | 2020

WYSTAWY | EXHIBITIONS

Bursztyn okiem artystów z Belgii Belgian artists’ view of amber Małgorzata Siudak

Nele Blanckaert i Nico Delaide

Nele Blanckaert and Nico Delaide

to artyści pochodzący z Belgii,

are artists from Belgium

których wystawę gościliśmy w Galerii MSB

whose exhibition opened at the IAA

pod koniec listopada ubiegłego roku.

Gallery in late November last year.

ursztyn znają od dziecka, ale bardziej kojarzył on im się z koralami mamy – czymś nieco przestarzałym i niemodnym. Jednak od pierwszego kontaktu z bursztynem zakochali się w tej magicznej, prastarej żywicy, której nie można porównać do żadnego innego materiału, z którym pracowali dotychczas. Bursztyn zachwycił artystów swoich zapachem, formami, kolorami oraz tajemnicą zamkniętą pod jego powierzchnią.

hey have known amber since childhood but originally they associated it more with mom’s stringed beads: something a bit outdated and unfashionable. But from their first contact with amber, they fell in love with this magical, ancient resin incomparable to any other material with which they had worked before. Amber has delighted the artists with its scent, forms, colours and the mystery encapsulated beneath its surface.

I tak powstały ich kolekcje, które zostały zaprezentowane na wystawie „Biżuteria artystyczna. Nico Delaide & Nele Blanckaert " w Galerii MSB. Wystawa była wcześniej prezentowana w Muzeum Nadwiślańskim w Kazimierzu Dolnym, co było nagrodą w konkursie Prezentacje 2018. Nele Blanckaert zajęła pierwsze miejsce za pierścień „Living on the edge”, a Nico Delaide otrzymał wyróżnienie jury oraz Nagrodę Sekretarza Województwa Lubelskiego za pierścień „Baltic Flower”.

This is how their collections were created and got to be presented at Artistic Jewellery. Nico Delaide & Nele Blanckaert at the IAA Gallery. The exhibition was previously showcased at the Vistula Museum in Kazimierz Dolny, Poland, as a prize in the 2018 Presentations competition. Nele Blanckaert took first place, for her Living on the Edge ring, with Nico Delaide receiving the jury’s honourable mention and the Lublin Voivodeship Secretary’s Award for his Baltic Flower ring.

Biżuteria Belgów odznacza się nowoczesnością i architektoniczną formą, kontrastującą z organicznymi motywami oraz obiektami o symbolicznym znaczeniu. Rozwiązania konstrukcyjne obiektów niekiedy zaskakują widza i wykazują przemyślaną drogę artysty od pomysłu do gotowej biżuterii. Biżuteria wymyka się konwencjom, a wykonanie zachwyca kunsztem rzemieślniczym. Obiekty tworzone są z wykorzystaniem bursztynu, złota, srebra, kamieni szlachetnych, porcelany i diamentów.

The Belgian artists’ jewellery is contemporary in its architectural form which contrasts with organic motifs and items of symbolic significance. The pieces’ structural solutions at times surprise the viewer and show the artists’ thoughtful path from an idea to a finished jewellery item. Their jewellery defies conventions and captivates with masterful workmanship. The items are made in amber, gold, silver, precious stones, porcelain and diamonds.

Podczas wernisażu artyści zapowiedzieli, że jest to dopiero początek ich przygody z bursztynem – czyli w przyszłości możemy oczekiwać kolejnych realizacji z tym wyjątkowym materiałem. 74

Bursztynisko 44 | 2020

During the preview, the artists announced that this was just the beginning of their amber adventure—that is, in the future, we can expect more projects with this remarkable material.

WYSTAWY | EXHIBITIONS

Nico Delaide- Baltic Egg

Nele Blanckaert

Nico Delaide- Baltic Flower

Nele Blackaert- Lighthouse

Nico Delaide

Nele Blanckaert- Edginess

The Amber Magazine 44 | 2020

ŻURAWIE W PORTUGALII Cranes in Portugal

Marcin Bogusław bransoleta | brancelet Shipyard

WYSTAWY | EXHIBITIONS

Karolina Brykner Marcin Bogusław

„I po co to było?” – zapytała zaprzyjaźniona dziennikarka Ania Sado, kiedy po powrocie z wystawy w Porto usiedliśmy przy lampce portugalskiego wina.

“And what was that for?” asked my journalist friend Ania Sado when, after coming back from an exhibition in Porto, we sat down with a glass of Portuguese wine.

„Żurawie Stoczniowe” to pierwsza kolekcja Marcina Bogusława, w której główną rolę odgrywa bursztyn pojawiający się do tej pory sporadycznie, najczęściej w pojedynczych projektach.

Shipyard Cranes is the first collection by Marcin Bogusław in which amber plays the leading role; previously, it only appeared here and there, usually in one-off designs.

Coraz częstsze podróże do Gdań-

More and more frequent trips to Gdańsk

ska doprowadziły do połączenia dwóch

helped combine two inspirations:

inspiracji – zachwytu stocznią oraz

a fascination with the shipyard and

fascynacji bursztynem, a monumental-

a fascination with amber, with the

ność i industrialne formy portowych kon-

massive industrial forms of port struc-

strukcji stały się oprawą dla organicznych,

tures becoming a setting for irregu-

nieregularnych bursztynowych bryłek.

lar organic pieces of amber.

Pierwsza odsłona wystawy odbyła się w Galerii Otwartej Mariusza Pajączkowskiego w Sandomierzu, a kolejnym miejscem, do którego udały się „Żurawie” była Portugalia. Tincal lab to niewielka i urokliwa galeria znajdująca się w artystycznej części Porto – na ulicy Miguel Bombarda. Prowadzi ją duet projektantek biżuterii, Ana Pina oraz Olga Marques, które co roku organizują konkurs biżuterii współczesnej pod nazwą „Tincal lab Challenge”. Motywem przewodnim edycji, w której wzięliśmy udział, była „Biżuteria i Technologia”,

The exhibition was displayed for the first time at Mariusz Pajączkowski’s Open Gallery in Sandomierz, Poland, with Portugal being the second place that the Cranes went to. Tincal lab is a small and charming gallery in the artistic hub of Porto, in Miguel Bombarda Street. It is run by the designer duo of Ana Pina and Olga Marques, who each year put on a contemporary jewellery competition entitled The Tincal lab Challenge. Jewellery and Technology was the leitmotif of the edition in which we took part; one of the

Bursztynisko 44 | 2020

Marcin BogusĹ&#x201A;aw, Crane

WYSTAWY | EXHIBITIONS

The Amber Magazine 44 | 2020

WYSTAWY | EXHIBITIONS

a jedną z nagród – nagrodą publiczności – była możliwość zaprezentowania swoich prac podczas wystawy indywidualnej i to właśnie w ten sposób „Żurawie” dotarły do Porto. Przygotowując się do wyjazdu, zastanawialiśmy się, co myślą o bursztynie Portugalczycy: z czym im się kojarzy? Czy artyści wykorzystują go w swoich pracach? Czy jest to materiał popularny i ceniony, czy raczej niemodny i nudny? Ana tak odpowiedziała na nasze pytania: „Uwielbiam bursztyn i znam go od dawna, poznałam go zanim wiedziałam, że pewnego dnia sama zajmę się tworzeniem biżuterii, jednak prawda jest taka, że nie jest powszechnym materiałem wśród złotników w Portugalii. Znamy go, ale go nie używamy. Twórcy zajmujący się biżuterią tradycyjną wykorzystują często kamienie szlachetne, jednak nie sięgają po bursztyn, być może dlatego, że to żywica lub dlatego, że niełatwo go u nas znaleźć”.

prizes—awarded by the public—was an opportunity to present your work at a solo exhibition and this was precisely how the Cranes got to Porto. While getting ready to go, we kept wondering what the people of Portugal thought about amber, what they associated it with. How do artists use it in their works? Is the material still popular and treasured or, quite the opposite, old-fashioned and boring? This is how Ana answered our questions: “I love amber and have known it for a long time; I got to know it before I knew that, one day, I would be making jewellery myself. But the truth is that it is not commonly used by jewellery artists in Portugal. We know it but don’t use it. Artists who make traditional jewellery often use precious stones but don’t choose amber, perhaps because it is a resin or because it is hard to come by here.”

Tym bardziej czekaliśmy na moment, kiedy sami będziemy mogli się o tym przekonać, a wyruszając w podróż, byliśmy tak pełni emocji, że o mały włos, a zostawilibyśmy całą kolekcję na lotnisku.

It was all the more that we were waiting for the moment when we would be able to find out for ourselves and, setting off on our journey, we were so excited that we almost left the entire collection at the airport.

Otwarcie wystawy, chociaż nieco inne niż to, do czego jesteśmy przyzwyczajeni, bo pozbawione wernisażu, stało się świetną okazją, aby przybliżyć bursztyn portugalskiej publiczności. Najczęściej pytano o jego kolor i chociaż nie ma w Porto empiku, mogliśmy odwołać się do kilku artykułów z 43. numeru czasopisma „Bursztynisko”, które ze sobą zabraliśmy. Było dla wszystkich zaskoczeniem, że bursztyn to nie tylko kolor „bursztynowy”, ale również biały, miodowy, zielonkawy…

The exhibition launch, although somewhat different from what we are used to, not having a preview, became an excellent opportunity to bring amber closer to the Portuguese public. The most frequent questions were about amber’s colour and, although there are no Polish newsagents in Porto, we did have several articles from Bursztynisko magazine, issue #43, which we had taken with us, to support our answers. Everyone was surprised that amber was not only “amber” in colour but also white, honey-coloured, greenish etc.

Brak wernisażu Ana wyjaśniła podejściem Portugalczyków do czasu – jest dla nich pojęciem względnym i wszyscy wszędzie się spóźniają. Również dla nas czas płynął inaczej, a tydzień spędzony na spacerach wzdłuż rzeki Duero skończył się jakby szybciej, niż powinien. „Żurawie” odnajdywaliśmy w wielu miejscach, między innymi w konstrukcji XIX-wiecznego mostu Ludwika I oraz dźwigach pracujących przy nabrzeżu.

Ana explained the fact that there was no preview with the Portuguese sense of time: it is a relative concept for them and everyone is always late. Time flowed differently for us too, with the week spent walking along the Douro riverfronts ending somehow sooner than it should have. We discovered cranes in many places, including the structure of the 19th-century Luis I Bridge and the hoists operating at the quay.

Ani Sado możemy dziś odpowiedzieć: poczuliśmy się „ambasadorami bursztynu” i znaleźliśmy miejsce oraz ludzi, do których chcemy wracać.

We can now reply to Ania Sado: we felt like amber ambassadors and we found a place and people we want to go back to.

W czerwcu 2020 wystawa Żurawie będzie prezentowana w Galerii MSB In June 2020 the exhibition Cranes will be held at the IAA Gallery 78

Bursztynisko 44 | 2020

WYSTAWY | EXHIBITIONS

Fot. Nabrzeże, Porto. Marcin Bogusław&Karolina Brykner | Photo. Shore, Porto. Marcin Bogusław&Karolina Brykner

Fot. Wernisaż Żurawie. Marcin Bogusław&Karolina Brykner| Photo. Opening of the exhbition Cranes. Marcin Bogusław & Karolina Brykner

The Amber Magazine 44 | 2020

KONKURSY | CONTESTS

LEGNICKI FESTIWAL SREBRO LEGNICA SILVER FESTIVAL

Anna Wójcik Paweł Kaczyński

Maj jest dla środowiska artystów-złotników (nie tylko w Polsce) miesiącem szczególnym. W dniach 17-18.05., podczas gdy w całym kraju odbywały się imprezy kulturalne spod znaku Nocy Muzeów, twórcy biżuterii artystycznej obchodzili swoje własne święto – kulminację Legnickiego Festiwalu SREBRO.

May is a special month for goldsmith artists (not just in Poland). On 17-18 May 2019, when cultural events were held as part of the Night of Museums across Poland, the makers of art jewellery were having their own celebration: the culmination of the Legnica SILVER Festival (LSF).

Legnica już po raz 40. stała się miejscem prezentacji dokonań w dziedzinie biżuterii artystycznej, a także międzynarodową platformą wymiany poglądów i doświadczeń. Zeszłoroczna edycja była zarówno ukłonem w stronę przeszłości, jak i pozwoliła z nadzieją spojrzeć na przyszłość wydarzenia. W ramach jubileuszowej edycji LFS odbyło się 15 wystaw, Międzynarodowy Konkurs Sztuki Złotniczej, seminarium teoretyczne oraz liczne wydarzenia towarzyszące.

It was for the 40th time that Legnica became the place to present achievements in jewellery art, as well as an international platform to exchange views and experiences. Last year’s edition was both a tribute to the past and an opportunity to look towards a hopeful future of the event. The anniversary edition of LSF featured 15 exhibitions, the International Jewellery Competition, a theoretical seminar and many side events.

Obchody 40-lecia legnickich prezentacji biżuterii artystycznej zwieńczyło spotkanie, które odbyło się w październiku podczas finisażu dwunastej edycji projektu „Moim zdaniem… wystawa biżuterii z komunikatem”. Podczas spotkania zarówno Galeria Sztuki jak i sami artyści mieli okazję uhonorować inicjatora legnickiego SREBRA – Marka Nowaczyka, który tego wieczoru występował wraz z Mariuszem Pajączkowskim w roli kuratora wystawy.

The celebrations of the 40th anniversary of Legnica’s jewellery art presentations culminated in an October meeting during the end-view of the twelfth edition of the project titled In My Opinion . . . Jewellery with a Message. During the meeting, both the Gallery of Art and the artists themselves had the opportunity to honour the initiator of Legnica’s SILVER, Marek Nowaczyk, who that night played the part of the exhibition’s curator alongside Mariusz Pajączkowski.

Bursztynisko 44 | 2020

KONKURSY | CONTESTS

Najważniejszym wydarzeniem Legnickiego Festiwalu SREBRO jest Międzynarodowy Konkurs Sztuki Złotniczej. Jego 29. edycja przebiegać będzie pod hasłem przewodnim WCIĄŻ CZŁOWIEK? / STILL HUMAN? Temat konkursu sięga zawsze do aktualnych spraw społecznych nakłaniając do refleksji i twórczej interpretacji artystów posługujących się biżuterią jako medium sztuki współczesnej. Na wystawie pokonkursowej prezentowane będą prace wyłonione przez międzynarodowe jury. Zachęcamy artystów do zabrania głosu i udziału w Konkursie. Termin nadsyłania prac mija 15 marca. Regulamin wraz z przybliżeniem tematu przewodniego znajduje się na stronie internetowej: www.silver.legnica.eu.

Marion Delarue, Parrot Devotee, brooch. Fot. Photo. Archiwum artystki | Artist's archive

Podczas festiwalu, w ramach cyklów wystawienniczych Sylwetki Twórców oraz Debiuty zaprezentowane zostaną cztery wystawy indywidualne. W tym roku pochylimy się nad twórczością prof. Andrzeja Szadkowskiego, Marion Delarue, Delphine Perrache oraz Luizy Mężyńskiej. Nie zabraknie również wystaw zbiorowych, grup twórczych oraz Srebrnych Szkół, w których udział wezmą udział liczni artyści zarówno polskiej sceny złotniczej, jak i z krajów całego świata. Zaprezentowana zostanie także kontynuacja retrospektywnej wystawy HANDMADE. Polska sztuka srebra, na której tym razem wyeksponujemy polską biżuterię artystyczną z czasów Ogólnopolskich Przeglądów Sztuki Złotniczej w Legnicy, The International Jewellery Competition continues to be the most important event of the Legnica SILVER Festival. Its 29th edition will have the motto: STILL HUMAN? The theme of the Competition always refers to current social issues, prompting reflection and a creative interpretation from artists who use jewellery as a contemporary art medium. The follow-up exhibition will present entries selected by an international jury. We encourage artists to make a stand and take part in the Competition. The deadline for entries is 15th March. You can find the Regulations with a description of the central theme at : www.silver.legnica.eu. During the Festival, four solo exhibitions will be presented as part of the About the Artists and Debuts exhibition series. This year, we will focus on the work of Prof. Andrzej Szadkowski, Marion Delarue, Delphine Perrache and Luiza Mężyńska. There will be group exhibitions, creative groups and Silver Schools, to be attended by many jewellery artists from both Poland and around the world. A continuation of the retrospective HANDMADE exhibition will also be showcased. This year’s Polish Silver Art will exhibit Polish art jewellery from the time of the Polish Nationwide Jewellery Art Reviews in Legnica, i.e. from 1979–1997. As each year, the Festival will feature a theoretical seminar with experts presenting topics related to contemporary jewellery and the exhibitions currently on display, as well as those going beyond art, craft and design, directly touching upon the leitmotif of STILL HUMAN?

The Amber Magazine 44 | 2020

KONKURSY | CONTESTS

tj. z lat 1979-1997. Jak co roku festiwalowi towarzyszyć będzie seminarium teoretyczne, w ramach którego specjaliści przybliżą zagadnienia związane ze współczesną biżuterią i prezentowanymi wystawami, jak również te wychodzące poza obszar sztuki, rzemiosła i designu, a dotykające bezpośrednio problematyki tematu przewodniego STILL HUMAN?

Uczestnicy konkursu | Competition participants, 2019 Fot. Photo. Galeria Sztuki w Legnicy | Legnica Gallery of Art archive

Legnicki Festiwal SREBRO to wydarzenie rozpoznawalne i cenione przez artystów tworzących biżuterię, złotników oraz projektantów na całym świecie. Wsparte 40-letnią tradycją sukcesywnie skupia się na realizacji swojej misji jaką jest promocja, prezentacja i dokumentacja dokonań w zakresie współczesnej sztuki biżuterii, a także animacja środowiska twórców. Co roku wydarzenie ściąga do Legnicy międzynarodowe grono twórców, krytyków, kolekcjonerów i pasjonatów. LFS jako unikatowe wydarzenie kulturalne w Polsce daje możliwość doświadczenia w jednym miejscu esencji tego, co ważne i aktualne w dziedzinie współczesnej biżuterii artystycznej na skalę światową. Stanowi też niepowtarzalną okazję do integracji i wymiany doświadczeń w obrębie międzynarodowego środowiska twórców biżuterii.

The Legnica SILVER Festival is an event recognised and valued by jewellery makers, goldsmiths and designers all over the world. Supported by its 40 years of tradition, it consistently focuses on making its vision a reality: on promoting, presenting and documenting achievements in contemporary jewellery art, and on inspiring the art community. Every year, the event brings an international group of artists, critics, collectors and enthusiasts to Legnica. As a unique cultural event in Poland, LSF provides a one-stop-shop opportunity to experience the essence of what is important and current in contemporary art jewellery on a global scale. It is also a unique opportunity for integration and exchange of experiences in the international jewellery-making community.

Bursztynisko 44 | 2020

KONKURSY | CONTESTS

reklama

The Amber Magazine 44 | 2020

KONKURSY | CONTESTS

Targi biżuterii artystycznej Artistic jewellery fair

JOYA Barcelona

Maria Jose Vascones JOYA Barcelona Art Jewellery & Objects to główne targi biżuterii artystycznej i obiektów autorskich w Hiszpanii, skupiające dużą liczbę niezależnych artystów, a także różne podmioty związane z biżuterią i wyrobami artystycznymi. Jedenasta edycja targów skupiła się na komunikacyjnym i dyplomatycznym znaczeniu biżuterii oraz przedmiotów artystycznych – co roku targi wybierają aktualny temat społeczno-kulturalny, który staje się motywem przewodnim wystawy. Dyskusja o sile biżuterii jest potencjalnie niewyczerpalna i fascynująca. Oznacza powrót do początków ludzkości, nie tylko w wymiarze biżuterii jako ozdoby ciała, ale także jako ideologicznego wyrazu kultury, a co ważniejsze, polityki. JOYA to nie tylko przestrzeń wystawiennicza dla studentów, artystów, grup twórczych i galerii. Jako wydarzenie skierowane do profesjonalistów z branży, a także ogółu zwiedzających, jest również platformą krajową i międzynarodową, która cieszy się dużą uwagą mediów, współpracując z galeriami i innymi artystycznymi wydarzeniami w branży.

Bursztynisko 44 | 2020

JOYA Barcelona Art Jewelery & Objects is the main event of artistic jewelry and author objects in Spain, joining a large number of independent artists, as well as different entities related to jewelry and objects. JOYA, in its 11th edition, will focus on the communicative and diplomatic meaning of jewels and art objects, every year the fair chooses a current socio-cultural theme that is the main theme of the exhibition. Talking about the power of jewelry is potentially inexhaustible and fascinating. It implies returning to the beginning of humanity, not only as an ornament for the body, but also as the ideological expression of culture, and even more importantly, politics. The event goes beyond being an exhibition space for students, artists, groups or galleries. JOYA, as an event aimed at professionals in the sector, as well as the general public, is also a national and international platform that enjoys a large number of media and collaboration with galleries and other events in the sector. This year's call has exceeded all expectations, with a high percentage of new artists who have not participated in previous editions, so this year will be one of the most innovative in terms of design and avant-garde.

KONKURSY | CONTESTS

JOYA 2019 featured 58 selected artists, 8 winners of prestigious international awards, 2 gallery, 3 collectives, 3 international schools and 7 national schools, totaling more than 300 artists from around the world. During this edition of the JOYA 2019, this year the jury form the International Amber Association, have chosen and awarded the most unique jewellery design made by design student. Students have send their best works for this contest from the most prestigious design schools in Europe.

Francesca Zilli- pierścień | ring (IED MILANO)

Jolanta Gazda- Cocoons necklace

The winning work- ring made by Francesca Zilli from the IED Milano has received the 1kg of amber and some simple tools to create her own amber collection.

Fracesca Zilli- Nagroda Bursztynowa, fot. Jolanta Gazda | Amber Prize, Photo: Jolanta Gazda

Na tegoroczną imprezę zgłosiła się rekordowa ilość uczestników w tym wielu, którzy nie brali udziału w poprzednich edycjach, dlatego ta edycja była jedną z najbardziej innowacyjnych pod względem wzornictwa i awangardy. W targach JOYA 2019 wzięło udział 58 wybranych artystów, 8 laureatów prestiżowych nagród międzynarodowych, 2 galerie, 3 kolektywy artystyczne, 3 szkoły międzynarodowe i 7 szkół krajowych, łącznie ponad 300 artystów z całego świata. Jury Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników nagrodziło unikatowy projekt biżuterii wykonany przez studenta wzornictwa, wybrany spośród wielu przesłanych na konkurs prac z prestiżowych szkół designu w Europie. Autorka zwycięskiej pracy Francesci Zilli z Europejskiego Instytutu Wzornictwa (IED) w Mediolanie otrzymała nagrodę w postaci 1 kg bursztynu i kilku prostych narzędzi do wykonania własnej kolekcji z bursztynu. The Amber Magazine 44 | 2020

KONKURSY | CONTESTS

AŁATYR 2019 Zoja Kostiaszowa

Ryc 1. Mette Saabye, Starożytne kwiaty, naszyjnik2019. Fig. 1. Mette Saabye, Ancient Flowers necklace. 2019. Fot. | Photo: I. Sosedko

Co dwa lata Kaliningradzkie Muzeum Bursztynu organizuje Międzynarodowe Biennale Autorskich Prac z Bursztynu „Ałatyr”, do udziału w którym zaprasza artystów wykonujących wyroby z bursztynu bałtyckiego i innych żywic kopalnych. Celem biennale jest wymiana kulturowa, podnoszenie umiejętności zawodowych młodych artystów i studentów szkół artystycznych, ich zrozumienie tradycji jubilerskich tak własnego kraju, jak i innych krajów, jak również dostarczenie artystycznych inspiracji dla kaliningradzkiej sztuki bursztynowej. Program biennale obejmuje: konkurs i wystawę pokonkursową, program edukacyjny dla studentów szkół artystycznych obwodu kaliningradzkiego, konferencję naukową oraz publikację katalogu prac i materiałów podsumowujących konferencję naukową. Konkurs przyciąga artystów z różnych krajów i kontynentów, w tym z Polski. Laureatami głównych kategorii “Ałatyra” w poprzednich latach byli polscy bursztynnicy: Paulina Binek, Andrzej Adamski, Wojciech Kalandyk, Paweł Kaczyński, Dorota Sokołowska, Magda Szadkowska i Jarosław Kolec. Inne nagrody otrzymali także Mariusz Gliwiński, Wanda i Bogdan Frydrychowicz, Bogumiła Adamska, Anita Matysek i Adam Kaczmarek. 86

Bursztynisko 44 | 2020

Every two years, the Kaliningrad Amber Museum holds the ALATYR International Biennial of Amber Artworks, to which it invites artists who make items of Baltic amber and other fossil resins. The competition’s aims are cultural exchange, improvement of professional skills in young artists and art school students, understanding one’s own jewellery art traditions and those of other countries, as well as providing artistic inspiration for the Kaliningrad-based amber art. The Biennial’s agenda covers: the competition and follow-up exhibition, an education curriculum for students of art schools in the Kaliningrad Oblast, a scientific conference and a publication of the catalogue of entries and conference proceedings. The competition attracts artists from various countries and continents, including Poland. The winners in Alatyr’s main categories in the previous years were Polish amber artists Paulina Binek, Andrzej Adamski, Wojciech Kalandyk, Paweł Kaczyński, Dorota Sokołowska, Magda Szadkowska and Jarosław Kolec. Other awards went to Mariusz Gliwiński, Wanda and Bogdan Frydrychowicz, Bogumiła Adamska, Anita Matysek and Adam Kaczmarek.

KONKURSY | CONTESTS

Ryc. 2. Dovilė Žydelienė, Tryptyk, brosze, 2019. Srebro, miedź, bursztyn, emalia. Fig. 2. Deauville Zhidyalene. Triptych brooches. 2019.Silver, copper, amber, enamel. Fot. | Photo: I. Sosedko

Tym razem tematem konkursu i wystawy była „Botanika”. Zgodnie z warunkami konkursu, we wszystkich pracach bursztyn musi być podstawowym materiałem lub stanowić dominantę semantyczną. Konkurs ma trzy kategorie główne: „Mistrzostwo”, „Koncept artystyczny” oraz „Innowacja” i trzy kategorie specjalne. W tegorocznym konkursie biorą udział artyści z dziesięciu krajów: oprócz Rosji są to bursztynnicy z Polski, Litwy, Niemiec, Danii, Chin, Łotwy, Francji, Finlandii i Estonii. Przedstawiono łącznie 220 prac, wykonanych w 2018 i 2019 r., ponad 100 autorów, w tym 8 polskich mistrzów (kurator - Giedymin Jabłoński).

This time, the competition and exhibition had the theme of Botanica. In line with the competition’s regulations, all the entries must have amber as their main material or as a semantic accent. The competition has three main categories: Skills, Creation of an Artistic Image and Innovation, alongside three special categories. This year’s participants were artists from 10 countries: next to Russia, there were amber artists from Poland, Lithuania, Germany, Denmark, China, Latvia, France, Finland and Estonia. A total of 220 entries were presented, made in 2018 and 2019, by over 100 artists, including eight Polish masters (curated by Giedymin Jabłoński).

W skład międzynarodowego jury weszli: Burkhardt Göres (Niemcy, Berlin), Bianca Cappello (Włochy, Mediolan), Regina Makauskienė (Litwa, Połąga), Andrzej Szadkowski (Polska, Łódź) - przewodniczący, i troje przedstawicieli Rosji - Aleksander Kryłow i Walentin Skurłow z Sankt-Petersburga oraz Irina Toropowa z Kaliningradu.

The international judging panel included: Burkhardt Göres (Berlin, Germany), Bianca Cappello (Milan, Italy), Regina Makauskienė (Palanga, Lithuania), Andrzej Szadkowski (Łódź, Poland) and three representatives of Russia—Alexandr Krylov and Valentin Skurlov of Saint Petersburg and Irina Toropova of Kaliningrad.

W konkursie znalazły się prace artystów, którzy kontynuowali tradycje dawnych mistrzów europejskich, a także dzieła charakterystyczne dla współczesnej sztuki bursztynowej z Europy i Azji. Wielu uczestników

The competition had entries from artists who continued the traditions of old European masters, alongside items typical for contemporary amber art from Europe and Asia. Many participants demonstrated a high level of skill in amber working, an ability to make The Amber Magazine 44 | 2020

KONKURSY | CONTESTS

wykazało się wysokim kunsztem w pracy z bursztynem, zdolnością do wykorzystania jego właściwości plastycznych i dekoracyjnych, tworzenia złożonych konstrukcji kompozycyjnych lub prostych, ale nowoczesnych form. Jury jednomyślnie przyznało Grand Prix konkursu litewskiej plastyczce Dovilė Žydelienė za spektakularną i nowoczesną formę broszek “Tryptyk”, w których bursztyn jest organicznie łączony z pięknie wykonaną emalią.

use of amber’s workability and decorative qualities, creating complex compositional structures or simple but contemporary forms. The judging panel unanimously awarded the Grand Prix to the Lithuanian artist Deauville Zhidyalene for the spectacular and contemporary form of the Triptych brooches, in which amber is organically combined with beautifully made enamel. In the Skills category, Kaliningrad’s own Natalia Almazova received a winner’s diploma for her Morning Fragrance flacon. The piece stands out in its delicate sculptural quality, elegant composition and harmonious combination of amber and ivory.

Artystka z Danii Mette Saabye w 2013 roku zdobyła Grand Prix biennale, w tym roku wygrała w kategorii „Koncept artystyczny”. Jej naszyjnik „Starożytne kwiaty” wyróżnia się surowymi, powściągliwymi formami wszystkich elementów i mistrzowską rzeźbą w bursztynie.

In 2013, the Danish artist Mette Saabye won the Biennial’s Grand Prix, and this year came first in the Creation of an Artistic Image category. Her Ancient Flowers necklace is remarkable in its raw and reserved forms of all its components and her mastery of sculpting in amber.

W kategorii „Innowacja” zwyciężył przedstawiciel Chin Ma Yuxian z Pekinu, który przedstawił bransoletkę składającą się z okrągłych przezroczystych koralików, pokrytych grawerunkiem.

Ma Yuxian from Beijing, China, was the winner in the Innovation category, with the bracelet made of round transparent beads covered with engravings.

Ryc. 3. Natalia Ałmazowa. Aromat poranny, 2018-2019. Bursztyn, kość słoniowa, metal. Fig. 3. Natalia Almazova. A Morning Fragrance flacon. 2018-2019. Amber, mammoth ivory, metal. Fot. | Photo: I. Sosedko

W kategorii „Mistrzostwo” kaliningradka Natalia Ałmazowa otrzymała dyplom laureatki za butelkę „Aromat poranny”. Dzieło wyróżnia się delikatną rzeźbą, elegancką kompozycją i harmonijnym połączeniem bursztynu i kości.

Bursztynisko 44 | 2020

KONKURSY | CONTESTS

The Amber Magazine 44 | 2020

WYDARZENIA | EVENTS

Fot. Święto ulicy Mariackiej 2018. Materiały prasowe MTG S.A | Photo. Mariacka street festival 2018.Press meterials MTG S.A.

Święto ulicy Mariackiej Mariacka Street Festival

Ewa Rachoń 10 lat organizowania Święta ulicy Mariackiej przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników i Międzynarodowe Targi Gdańskie tworzą pewną klamrę czasową i są okazją do podsumowania i refleksji. Zaczęło się w sierp-

niu 2009 r od magicznego pokazu mody Magdaleny Arłukowicz i Aleksandra Gliwińskiego na szklącej się po deszczu uliczce – kto to widział, pamięta do dzisiaj. Znaleźliśmy się tam w związku ze zgryźliwymi komentarzami internautów, że nie warto wybierać się na Ambermart. Postanowiliśmy więc udać się z nim do miasta. Magdalena, która ma Galerię Swetra na Mariackiej uznała ulicę za znakomity wybieg i mimo kostki brukowej zagrażającej kostkom modelek wysokie obcasy wyruszyły na defiladę. Blask reflektorów, który po raz pierwszy zapewne w historii rozświetlił kanion ulicy, rozpraszając się migotliwie w kroplach wody – uświadomił mi jak piękną naturalną sceną wraz z mikroscenami galeryjnych przedproży jest cała ulica Mariacka. A w galeriach bursztynu, rzemiosła artystycznego i sztuki, w pracowniach artystów na ulicy Mariackiej są ludzie wrażliwi, o różnorakich talentach i chętni 90

Bursztynisko 44 | 2020

Ten years of the Mariacka Street Festival being organised by the International Amber Association and the MTG SA Gdańsk International Fair Co. are a kind of time bracket and an opportunity to look back and reflect. It all

began in August 2009 with the magical fashion show by Magdalena Arłukowicz and Aleksander Gliwiński in the street glistening after the rain—if you saw it, you will remember it forever. We went there because of harsh comments from Internet users that it was not worthwhile going to Ambermart. So we decided to take Ambermart downtown. Magdalena, who runs Galeria Swetra (Sweater Gallery) in Mariacka, found the street to be an excellent catwalk and, despite the cobblestones threatening the models’ ankles, high heels did set off for the show. The bright spotlights, which had lit up the street’s canyon probably for the first time ever, diffused shimmeringly in the drops of water to make me realize how beautiful the natural scenery of Mariacka Street as a whole was, with its micro-settings of the galleries’ entrance terraces. And in Mariacka Street’s galleries with amber, handicraft and art, in the artists’ studios, there are sensitive

WYDARZENIA | EVENTS

do współpracy. Postanowiliśmy to eksplorować proponując przez kolejne lata tematy wspólnej zabawy, zagłębiając się w historię ludzi i budynków, sięgając do wspomnień tworzących tu artystów, zapraszając do zwierzeń aktorów i architektów, fotografików, muzyków, historyków sztuki i literatów. Przygotowując się do pierwszej edycji założyliśmy bazę organizacyjną u Zbigniewa Walczaka w Filii Gdańskiej Biblioteki Publicznej utrzymującej świetne kontakty z mieszkańcami i zaczęliśmy poszukiwać artystów związanych w przeszłości i obecnie z uliczką. Zaczęła się przygoda spotkań, wspomnień, przywoływania anegdot – od profesora Andrzeja Januszajtisa, Stanisława Michela, profesora Władysława Jackiewicza, Wiktora Tołkina, Alfonsa Łosowskiego, Haliny Słojewskiej i Mariana Kołodzieja i wielu innych, do których Mariacka miała nieprzypadkowe szczęście. Słuchaliśmy „Legendy o Gdańskiej Madonnie” - na spotkaniu autorskim księdza infułata Stanisława Bogdanowicza, gregoriańskich śpiewów Kapeli Mariackiej pod dyrekcją Joanny Orzeł, opowieści Łowców Słów - Elżbiety i Groszka Stanilewicz. Oddawaliśmy się magii muzyki Mikołaja Trzaski, Sławomira Jaskułke, Irka Wojtczaka, zagubiliśmy się w jazzowym flash mobie z udziałem plejady pomorskich muzyków. Były "opowieści zza kulis" fantastycznych aktorów - Jerzego Kiszkisa, Floriana Staniewskiego, Beaty Tyszkiewicz. Bywało też poważnie, gdy pod hasłem Oporniki z Bazyliki spotkały się dziś już legendarne osoby, którym Bazylika dała schronienie w stanie wojennym w latach 80. - a już wtedy niełatwo było się porozumieć. Spotkanie było tak zakonspirowane w piwnicach Literackiej, że nie wszyscy trafili, choć mieli to w planie. Osobny muzyczny rozdział to koncerty pianistyczne Stanisława Deji, prof. Bogdana Czapiewskiego, koncerty organowe prof. Bogusława Grabowskiego, niezapomniane arie Wojtka Wentury niosące się w miasto późną nocą. Beat, rock i pop w najlepszych wykonaniach, aż w końcu cała ulica rozkołysana bachatą w wykonaniu Filipa i Eveli z Dance Atelier . Mieszczanie, kaprowie, piraci, wojowie i zbrojni z grup rekonstrukcyjnych różnych epok i nasi przewodnicy – red. Włodzimierz Raszkiewicz a później Daniel Saulski dbali o koloryt i dramaturgię wieczoru. Zakończyliśmy bursztynowo – zapraszając do pracowni autorskich Pauliny Binek, Marii Fijałkowskiej i wielu wytwornych galerii bursztynowych, z których słynie ulica, a także dzieląc się wiedzą historyczną o rozwoju pomorskiego bursztynnictwa i szerokiej aktywności Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników. Taka stopka autorska. Czy udało się nam przywołać atmosferę z powieści Deotymy, gdzie przedproża spełniały funkcje tarasów tętniących życiem towarzyskim? Pewnie tak, za co dziękuję wszystkim aktywnym uczestnikom programu oraz tym, którzy za kulisami pracowali nad jego realizacją: Michałowi Kosiorowi, Małgorzacie Siudak, Agnieszce Klikowicz-Kosior, Helenie Makrenek, Zbigniewowi Walczakowi, Danielowi Saulskiemu, Oldze Walentynowicz, Marcinowi i Stanisławowi Jacobsonom, Ewie Jackiewicz, Izabeli Szymańskiej, Krystynie Łubieńskiej,

people with various talents who are happy to join in. We decided to explore this by suggesting fun themes to enjoy together, delving into the history of people and buildings, reaching for the memories of the artists working here, inviting actors and architects, photographers, musicians, art historians and writers to share their secrets. While preparing for the show’s first edition, we set up base at Zbigniew Walczak’s, at the Gdańsk Public Library Branch, which maintains excellent contacts with the local people, and we began to look for artists associated with the street in the past and in the present. So began the adventure of meetings, memories and anecdotes recalled with Professor Andrzej Januszajtis, Stanisław Michel, Professor Władysław Jackiewicz, Wiktor Tołkin, Alfons Łosowski, Halina Słojewska, Marian Kołodziej and many others whom Mariacka was fortuitously lucky to attract. We listened to The Legend of the Gdańsk Madonna at a meeting with Monsignor Stanisław Bogdanowicz, to the Gregorian chants by Kapela Mariacka under the direction of Joanna Orzeł, to stories of the Word Hunters Elżbieta and Groszek Stanilewicz. We gave in to the magic of music by Mikołaj Trzaska, Sławomir Jaskułke and Irek Wojtczak, we lost ourselves in a jazz flash mob with a galaxy of Pomerania’s musicians. There were stories from behind the scenes by fabulous actors: Jerzy Kiszkis, Florian Staniewski, Beata Tyszkiewicz. It would also get serious when the now-legendary anti-communist activists met under the banner of Oporniki z Bazyliki (Resistors from the Basilica)—those to whom the Basilica gave shelter during martial law in the 1980s when the opposition was fragmented. The meeting at the Literacka Wine Bar basement was so clandestine that not everyone found it, even though they wanted to. A separate musical chapter came in the piano concerts by Stanisław Deja and Prof. Bogdan Czapiewski, organ concerts by Prof. Bogusław Grabowski and the unforgettable arias by Wojtek Wentura carrying well into the city late at night. Beat, rock and pop performed by the best and, last but not least, the entire street swayed to a bachata performed by Filip and Evela from Dance Atelier. Townspeople, privateers, pirates, warriors and men-at-arms from historical reenactment groups of different eras and our guides, journalist Włodzimierz Raszkiewicz and later Daniel Saulski, all took good care of the atmosphere and dramatic effect of the night. We finished off in an amber fashion, by inviting the audience to the studios of Paulina Binek, Maria Fijałkowska and to the many chic amber galleries, which the street is famous for, and by sharing historical knowledge about the growth of Pomerania’s amber industry and a wide range of activities of the International Amber Association. A footnote from the organisers. Did we manage to evoke the atmosphere of Deotyma’s novel The Maiden in the Window where the entrance terraces teemed with social life? Probably yes, for which I would like to thank all the active participants of the programme and those who worked behind the scenes to make it happen: Michał Kosior, Małgorzata Siudak, Agnieszka Klikowicz-Kosior, Helena Makrenek, Zbigniew Walczak, Daniel Saulski, Olga Walentynowicz, Marcin and Stanisław Jacobson, Ewa Jackiewicz, Izabela Szymańska, Krystyna Łubieńska, Waldemar Jaroszewski and many The Amber Magazine 44 | 2020

WYDARZENIA | EVENTS

Waldemarowi Jaroszewskiemu, Annie Węsierskiej, Piotrowi Szulcie i wielu innym, którzy poświęcili swój czas, wyobraźnię i talenty. Wszystkim właścicielom galerii, kawiarni, stowarzyszeniom artystów plastyków, aktorów, literatów, Związkowi Ormiańskiemu, bibliotece, NCK-owi, Muzeum Narodowemu i Archeologicznemu, Towarzystwu Chopinowskiemu a wreszcie Bazylice Mariackiej – matce ulicy. Dziękuję przede wszystkim mieszkańcom, którzy polubili to wydarzenie, odwiedzali nas licznie i dawali się oczarować muzyce, tańcom i opowieściom.

others who dedicated their time, imagination and talent. My thanks go to all the owners of galleries, coffee shops, the Associations of: Polish Artists and Designers, Actors, Writers, Armenia, the Library, the National Museum and Archaeology Museum, the NCK Baltic Sea Cultural Centre and, last but not least, St Mary's Basilica— the mother of the street. Most of all, I thank the local people who grew to like this event, visited us in great numbers and let themselves be captivated by the music, dancing and storytelling.

Tematy inspirujące Święta ulicy Mariackiej | Inspirational themes of the Mariacka Street Festival 2010 „Tajemnice ulicy Mariackiej” | The Secrets of Mariacka Street 2011 „Mariacka pod Gwiazdami” | Mariacka under the Stars 2012 „… a historia sobie płynie…” | . . . and history moves on . . . 2013 „Mariacka w Kwiatach” | Mariacka in Bloom 2014 „Mariacka Unplugged” | Mariacka Unplugged 2015 „Mariacka Pełna Snów” | Mariacka Full of Dreams 2016 „Na Mariackiej w Siódmym Niebie” | In Mariacka’s Seventh Heaven 2017 „Mariacka pod Żaglami’ | Mariacka Sets Sails 2018 „Mariacka Tańczy’ | Mariacka Goes Dancing 2019 „Mariacka Bursztynowa” | Mariacka in Amber Fot. Święto ulicy Mariackiej 2017. Materiały prasowe MTG S.A | Photo. Mariacka street festival 2017.Press meterials MTG S.A.

Bursztynisko 44 | 2020

WYDARZENIA | EVENTS Fot. Magdalena Arłukiewicz -moda, Aleksander Gliwiński - biżuteria. Materiały prasowe MTG S.A | Photo. Magdalena Arłukiewicz -fashion, Aleksander Gliwiński - jewellery. Press materials MTG S.A

Fot. Prof. Bogdan Czapiewski. Materiały prasowe MTG S.A | Prof. Bogdan Czapiewski. Press meterials MTG SA Photo. MTG S.A

The Amber Magazine 44 | 2020

INKLUZJE W BURSZTYNIE| AMBER INCLUSIONS

Wirtualna rekonstrukcja Jaszczurki Gierłowskiej Virtual reconstruction of Gierłowska’s Lizard Jacek Lebiedź Ryc.1 Jaszczurka Gierłowskiej zrekonstruowana tomografem. Fot. Jakub Jaroszewicz. Fig. 1 Gierłowska's Lizard reconstructed by CT scanner. Photo: Jakub Jaroszewicz.

Gdańsk znany jest z wielu osobliwości. Jedną z nich jest niewielka, choć licząca aż 44 miliony lat jaszczurka (podrząd Sauria, rodzina Lacertidae) zatopiona w trzyipółcentymetrowej bryłce bursztynu bałtyckiego – sukcynitu (ryc. 2). Określa się ją mianem „Jaszczurki Gierłowskiej”, jako że w czerwcu 1997 r. znalazła ją na gdańskich Stogach bursztynniczka Gabriela Gierłowska3. Obecnie bursztyn z jaszczurką oglądać można w Muzeum Bursztynu będącym oddziałem Muzeum Gdańska. Jest to bodaj najbardziej znany eksponat tego muzeum.

Bursztynisko 44 | 2020

INKLUZJE W BURSZTYNIE| AMBER INCLUSIONS

Inną z kolei osobliwością Gdańska jest zdecydowanie młodsze (bo liczące zaledwie 4 lata) Laboratorium Zanurzonej Wizualizacji Przestrzennej (LZWP), znajdujące się przy Wydziale Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki Politechniki Gdańskiej. Laboratorium specjalizuje się w bardzo wiarygodnym zanurzaniu ludzi w świat wirtualny. Umożliwiają to znajdujące się tam jaskinie rzeczywistości wirtualnej, pozwalające ludziom w nich przebywającym na wniknięcie w świat kreowany komputerowo. Ponieważ jaskinia stanowi pomieszczenie o ścianach będących ekranami6 , człowiek w jej wnętrzu zostaje otoczony światem wirtualnym poprzez projekcję tworzących spójną scenę obrazów trójwymiarowych, dodatkowo wzbogaconą przestrzennym dźwiękiem. Świat wirtualny w jaskini rzeczywistości wirtualnej może być wymodelowany przez grafika (np. projekty architektów z Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku1, terapie opracowane przez psychologów z Uniwersytetu SWPS5, wirtualny trening przygotowywany wraz z Akademią Sztuki Wojennej w Warszawie2). Może również stanowić cyfrową kopię rzeczywistego obiektu (np. fotogrametryczne odwzorowanie historycznych wnętrz dla celów edukacyjnych, trójwymiarowe obrazowanie radiologiczne wspierające diagnozy stawiane przez lekarzy z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego8, odtworzenie miejsca przestępstwa wspomagające detektywów Laboratorium Kryminalistycznego KW Policji w Gdańsku7). Możliwości LZWP zasugerowały podjęcie próby pokazania jaszczurki we wnętrzu jaskini. Mimo obaw muzealnicy z Muzeum Bursztynu w Gdańsku zgodzili się na przeniesienie „Jaszczurki Gierłowskiej” w świat cyfrowy. Podjęto różne (mniej lub bardziej udane) próby skanowania eksponatu na miejscu7, by w końcu skorzystać z precyzyjnego tomografu dostępnego na Wydziale Inżynierii Materiałowej Politechniki Warszawskiej (ryc. 1). W konsekwencji uzyskano trójwymiarowy model jaszczurki, który w stukrotnym powiększeniu można obejrzeć w jaskini rzeczywistości wirtualnej dostępnej w LZWP. Dzięki temu możliwe jest tam spotkanie oko w oko z eoceńską jaszczurką w jej trzymetrowym wariancie. Można ją obchodzić dookoła i oglądać z dowolnej strony. Szczególną uwagę zwracają jej cienkie i długie palce, nadające jaszczurce szczególną grację i lekkość. W przyszłości planowane jest uzupełnienie jaszczurki o brakujące fragmenty (nie zachowała się ona w całości, brak jej przedniej części głowy, grzbietowego fragmentu tułowia i końcowej części ogona), a także pokolorowanie jej ciała i wprawienie jej w ruch poprzez zdefiniowanie animacji wzorowanej na ruchu współczesnych jaszczurek.

Gdańsk is famous for its many items of interest. One of them is a small but 44-million-year-old lizard (suborder Sauria, family Lacertidae) embedded in a 3.5-cm piece of Baltic amber—succinite (Fig. 2). It is known as Gierłowska’s Lizard because, in June 1997, it was found in the Gdańsk district of Stogi by the amber artist Gabriela Gierłowska.3 Currently, the amber piece containing the lizard is on display at the Amber Museum, Branch of the Gdańsk Museum. It is perhaps the Museum’s best known exhibit. Another of Gdańsk’s curiosities is the much younger (only 4 years old) Immersive 3D Visualisation Lab (I3DVL) at the Faculty of Electronics, Telecommunication and Informatics, Gdańsk University of Technology. The Lab specialises in immersing people in the virtual world in a very realistic way, made possible by their Cave Automatic Virtual Environment (CAVE), which allows the people inside to delve into a computer-generated world. As the cave is a room with display (screen) walls6, the person inside it is surrounded by a virtual world through the projection of 3D images that create a cohesive scene and are additionally enhanced with surround sound. A virtual world in the CAVE may be modelled by a graphic artist (as in, for example, the designs by architects from the Gdańsk Academy of Fine Arts,1 therapies developed by psychologists from the SWPS University of Social Sciences and Humanities5 or virtual training sessions prepared with the War Studies University, Warsaw2). It can also be a digital copy of a real-life item (for example as a photogrammetric representation of historic interiors for education purposes, 3D radiographic imaging as diagnostic support for physicians at the Gdańsk Medical University8 or re-creating a crime scene to support detectives from the Regional Police Forensic Laboratory, Gdańsk7). The capabilities of I3DVL suggested an attempt at showing the lizard inside the CAVE. Despite their reservations, the Gdańsk Amber Museum staff agreed to transpose Gierłowska’s Lizard into the digital world. Various (more or less successful) attempts were made to scan the exhibit on site,7 to eventually use a precision CT scanner available at the Faculty of Materials Science and Engineering, Warsaw University of Technology (Fig. 3). The result was a 3D model of the lizard which, magnified 100 times, can be seen at the CAVE available at the I3DVL. This makes it possible to meet the Eocene lizard eye to eye in its 3-metre incarnation. You can walk around it and view it from any angle. Its long and slender fingers, which give the lizard its particular grace and lightness, attract special attention. The plan for the future is to supplement the lizard with its missing parts (it has not survived fully intact, with the front part of the head, dorsal part of the body and tip of the tail all missing), to colour its body and make it move by defining an animation based on the movement of present-day lizards.

The Amber Magazine 44 | 2020

INKLUZJE W BURSZTYNIE| AMBER INCLUSIONS

Literatura | References:

Dzierżko-Bukal I., Lebiedź J. 2018. Urban Prototyping in CAVE: Cooperation between the Academy of Fine Arts in Gdańsk and the Gdańsk University of Technology, in: Proceedings of the 11th International Conference on Human System Interaction (HSI), Institute of Electrical and Electronics Engineers, Gdańsk. ht tps://ieeexplore.ieee.org /document/8431280 (accessed 19.12.2018). 2 Gawlik-Kobylińska M., Maciejewski P., Lebiedź J. 2018. The Four-Dimensional Instructional Design in eLearning and Virtual Reality Training, p. 51, in: (Aus)Bildungskongress der Bundeswehr 2018. Veranstaltungskatalog (Panel Wissenschaft W11), Helmut-Schmidt-Universität, Hamburg. 3 Kosmowska-Ceranowicz B., Kulicka R., Gierłowska G. 1997. Nowe znalezisko jaszczurki w bursztynie bałtyckim. Przegląd Geologiczny 45(10), 1028– 1030. 4 Kozian M., Lebiedź J., Wieczór M. 2016. Wizualizacja miejsca zdarzenia z wykorzystaniem jaskini rzeczywistości wirtualnej, pp. 55–56, in: II Ogólnopolska Konferencja Naukowa Krimed „Metody badawcze w kryminalistyce i medycynie sądowej”. Fundacja na rzecz promocji nauki i rozwoju TYGIEL, Lublin. http://bc.wydawnictwo-tygiel.pl/public/assets/125/Abstrakty-Krimed-2016. pdf#page=55 (accessed 19.12.2018). 5 Lebiedź J. 2015. Człowiek zanurzony w rzeczywistości wirtualnej na przykładzie Laboratorium Zanurzonej Wizualizacji Przestrzennej, pp. 108– 115, in: Wysocka-Pleczyk M., Gulla B. Człowiek zalogowany, 4: Człowiek społeczny w przestrzeni Internetu. Biblioteka Jagiellońska, Kraków. https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/342814/edition/327436/content (accessed 19.12.2018). 6 Lebiedź J. 2016. Wyposażenie i zastosowania Laboratorium Zanurzonej Wizualizacji Przestrzennej. Elektronika – konstrukcje, technologie, zastosowania 7, 28–32. 7 Lebiedź J., Redlarski J., Rumiński J. 2017. Virtual Designs and Reconstructions of Amber Works: Amber Craftsman Simulator, pp. 246–249, in: Proceedings of the 10 th International Conference on Human System Interactions (HSI), Institute of Electrical and Electronics Engineers, Ulsan. 8 Lebiedź J., Skokowski J., Flisikowski P. 2012. Modeling of Human Tissue for Medical Purposes. Journal of Medical Informatics & Technologies 21, 43–48. 1

Bursztynisko 44 | 2020

INKLUZJE W BURSZTYNIE| AMBER INCLUSIONS

Ryc. 1 Jaszczurka Gierłowskiej zatopiona w bursztynie. Fot. Muzeum Gdańska, oddział Muzeum Bursztynu. Fig. 1 Gierłowska's Lizard inclusion in amber. Photo: Museum of Gdańsk- Amber Museum.

The Amber Magazine 44 | 2020

INKLUZJE W BURSZTYNIE| AMBER INCLUSIONS

MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA POŚWIĘCONA BURSZTYNOWI, OWADOM I INNYM STAWONOGOM 8th International Conference on Fossil Insects, Arthropods and Amber Jacek Szwedo

Międzynarodowe konferencje poświęcone bursztynowi, owadom kopalnym i innym stawonogom lądowym organizowane są od 1998 r., kiedy to w Moskwie w Rosji odbyła się Pierwsza Międzynarodowa Konferencja Paleoentomologiczna, a w Vitoria-Gasteiz w Kraju Basków w Hiszpanii zorganizowano Światowy Kongres na temat Inkluzji w Bursztynie. Dwa lata później, w roku 2000 r. w Ribeirão Preto w Brazylii zorganizowano brazylijskie sympozjum poświęcone wymarłym stawonogom. W tym samym roku w Krakowie odbył się Drugi Międzynarodowy Kongres Paleoentomologii. Kongres w Krakowie był także początkiem Międzynarodowego Towarzystwa Paleoentomologicznego. Rok 2005 był bardzo ważny, ponieważ trzy spotkania, tj. Konferencja Paleoentomologiczna, Światowy Kongres na temat Inkluzji w Bursztynie oraz Międzynarodowa Konferencja Paleoartropodologiczna zostały połączone razem jako Fossils X3 – decyzję tę podjęto podczas spotkania zorganizowanego w Pretorii w Południowej Afryce. Kolejne Kongresy dotyczące owadów kopalnych, stawonogów i bursztynu - Fossils X3 odbyły się w następujących miejscach: w 2007 r. - Vitoria-Gasteiz, Kraj Basków, Hiszpania, 2010 r. Pekin, Chiny, 2013 r. - Byblos, Liban, a 2016 r. - Edynburg, Szkocja, gdzie ogłoszono Międzynarodowy Dzień Owadów Kopalnych, obchodzony każdego 1 października. W dniach 7–13 kwietnia 2019 r. w Santo Domingo, Republika Dominikany, odbyła się 8. Międzynarodowa Konferencja na temat Kopalnych Owadów, Stawonogów i Bursztynu (8th International Conference on Fossil Insects, Arthropods and Amber). Konferencja miała miejsce w Zona Colonial Santo Domingo, w budynku Centro Indotel Espacio Republica Digital, a sesje równoległe odbywały się w pobliskim Centro Cultural Banreservas. Głównym organizatorem konferencji było Amber World Museum w Santo Domingo. Instytucje współorganizujące konferencję to miasto Santo Domingo i rząd Republiki 98

Bursztynisko 44 | 2020

The international meetings focused on amber, fossil insects and other terrestrial arthropods are organised since 1998, when First International Palaeoentomological Conference was held in Moscow, Russia and World Congress on Amber Inclusions was organised in Vitoria-Gasteiz, Basque Country, Spain. Two years later, in 2000 Brasilian Symposium on Palaeoarthropodology was organised in Ribeirão Preto, Brazil. Kraków hosted the Second International Congress on Palaeoentomology - Fossil Insects. This Congress in Kraków was also the origination of the International Palaeoentomological Society. The year 2005 was very important as three meetings, i.e. Palaeoentomological Conference, World Congress on Amber Inclusions, and International Meeting on Palaeoarthropodology were decided to merge together as Fossils X3, this decision was during the meeting organised in Pretoria, South Africa. Following International Congresses on Fossil Insects, Arthropods and Amber - Fossils X3 continued in 2007 – Vitoria-Gasteiz, Basque Country, Spain, 2010 in Beijing, China, 2013 – Byblos, Lebanon, and 2016 – Edinburgh, Scotland, where ‘International Fossil Insects Day’ was declared and is now celebrated on each 1st of October. The 8th International Conference on Fossil Insects, Arthropods and Amber took place in Santo Domingo, Dominican Republic, 7th to 13 April 2019. The Conference was held in Zona Colonial of Santo Domingo, at Centro Indotel Espacio Republica Digital in Santo Domingo, and parallel sessions took place at nearby Centro Cultural Banreservas, and it was organised by the Amber World Museum. Affiliated institutions of the Municipality of Santo Domingo and the Dominican Republic and the International Paleoentomological Society collaborated in the organisation of the meeting. The Dominican Republic institutions supporting the

Fot. Photo : PB Studio

INKLUZJE W BURSZTYNIE| AMBER INCLUSIONS

Dominikańskiej oraz Międzynarodowe Towarzystwo Paleoentomologiczne. Dominikańskimi instytucjami wspierającymi Konferencję były: Narodowe Muzeum Historii Naturalnej „Prof. Eugenio de Jesús Marcano ”, Ministerstwo Energii i Górnictwa, Narodowa Służba Geologiczna, Dominikańskie Towarzystwo Geologiczne, Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego, Nauki i Technologii, Ministerstwo Kultury Republiki Dominikańskiej; Ministerstwo Turystyki oraz Ministerstwo Przemysłu i Handlu oraz Kancelaria Prezydenta Republiki Dominikany. Zorganizowanie konferencji możliwe było dzięki staraniom Jorge Caridada - dyrektora i właściciela Światowego Muzeum Bursztynu w Santo Domingo, Jorelis Caridad – dyrektora wykonawczego Światowego Muzeum Bursztynu i Paula C. Nascimbene z Działu Bezkręgowców Amerykańskiego Muzum Historii Naturalnej w Nowym Jorku. W konferencji uczestniczyło 110 paleoentomologów i specjalistów zajmujących się kopalnymi stawonogami z obu Ameryk, Azji, Europy i Australii. W czasie konferencji zaprezentowaneo 5 wykładów plenarnych, 57 prezentacji i 26 posterów. Prezentowane były one w kilku sesjach – Owady społeczne / Zachowanie; Filogenezy w mezozoiku; Bazalne linie ewolucyjne / Paleodictyoptera / Odonatoptera / Odonata; Stawonogi w bursztynie / Tafonomia bursztynu; Bioty lasów bursztynowych / Palaeoekosystemy; Mezozoiczne Tipulomorpha / Blephariceridae; Paleobiogeografia Karaibów / Bursztyn dominikański; Nowe złoża bursztynu / Stanowiska bursztynonośne / Entomofauna; Filogenezy: Nematocera (Diptera) / Coleoptera; Nowe technologie i metodologie oraz Bursztyn birmański. Opublikowana została książka abstraktów z konferencji, pod redakcją Paula C. Nascimbene, niestety nie jest na razie publicznie dostępna. Poza sesjami naukowymi i dyskusjami, dla uczestników

Conference were: National Museum of Natural History “Prof. Eugenio de Jesús Marcano”, Ministry of Energy and Mining, Servicio Geológico Nacional, Sociedad Geológica Dominicana, Ministry of Higher Education, Science and Technology, Ministry of Culture of the Dominican Republic; Ministry of Tourism, and Ministry of Industry and Commerce, and Ministry of the Presidency of the Dominican Republic. Organisation of the Conference was possible thanks of the efforts of Jorge Caridad, Director and owner of private Amber World Museum in Santo Domingo, Jorelis Caridad, Senior Executive of the Amber World Museum, and Paul C. Nascimbene from Division of Invertebrate Zoology, American Museum of Natural History, New York. The Conference gathered together 110 palaeoentomologists and palaeoarthropodologists from South and North America, Asia, Europe and Australia. During the Conference five keynote presentations, 57 talks, and 26 posters were presented. These were divided into several Sessions – Eusocial Insects / Behavior; Mesozoic Phylogenies; Basal Lineages / Paleodictyoptera / Odonatoptera / Odonata; Arthropods in Amber / Amber Taphonomy; Amber Forest Biota / Paleoecosystems; Mesozoic Tipulomorpha / Blephariceridae; Caribbean Paleobiogeography / Dominican Amber; New Amber Deposits / Fossil bearing Outcrops / Entomofauna; Phylogenies: Nematocera (Diptera) / Coleoptera; New Technologies and Methodologies and Burmese Amber. Book containing all abstracts was published, it was edited by Paul C. Nascimbene, alas not available for public yet. Beside scientific sessions and discussions, three field excursions were available for participants. The first one was a visit to the Dominican amber mines in the northern part of the Hispaniola Island, in Cordillera Oriental, Mina Del Valle. There, participants had the The Amber Magazine 44 | 2020

INKLUZJE W BURSZTYNIE| AMBER INCLUSIONS

przygotowano trzy wyjazdy terenowe. Pierwszy to wizyta w kopalniach bursztynu dominikańskiego, na północy Hispanioli, w łańcuchu górskim Cordilliera Oriental, Mina Del Valle. Tam uczestnicy mieli możliwość poszukiwania bursztynu, gdy ktoś miał szczęście mógł znaleźć bursztyn, a ktoś obdarzony dużym szczęściem - nawet niebieski bursztyn, który jest bardzo rzadki. Złoża bursztynu zdeponowane są w formacji Yanigua, w węglistych mułowcach i piaskowcach pochodzenia lagunowego; te laminowane pokłady zawierają spłaszczone i nieregularne wtręty bursztynowe, zwykle w postaci kieszeni lub soczew, o rozmiarach od kilku milimetrów do kilku centymetrów. Złoża mogą zawierać także słodkoi słonawowodne małżoraczki i mięczaki, otwornice i zęby ryb. W trakcie tego samego wyjazdu możliwe było odwiedzenie parku narodowego Los Haïtises, znajdującego się na odległym północnym wybrzeżu Republiki Dominikany. Park został ustanowiony w roku 1976 i chroni krasowy płaskowyż wapienny, ze stożkowymi wzniesieniami, lejami krasowymi, jaskiniami i grotami. Park zdominowany jest przez las mangrowcowy na wybrzeżu. Niektóre z jaskiń zawierają oryginalne piktogramy i petroglify, wykonane przez niezidentyfikowanych dotąd rodzimych mieszkańców wyspy. Drugi odwiedzony rejon bursztynonośny znajduje się w północnej części Dominikany, w łańcuchu Cordilliera Septentrional, w rejonie Santigo, w okolicach La Cumbre. W miejscu tym bursztyn zdeponowany jest w formacji La Toca. Formacja ta jest podzielona na trzy sekcje, z których najwyższa jest bursztynonośna. Sekcja ta zbudowana jest z grubych pokładów piaskowców, w mniejszej części z warstw mieszanych, zawierających nagromadzenia lignitu i bursztynu, ułożonych w równoległych warstwach mułowców. Drobniejsza frakcja złóż jest uboga w muł, drobnoziarnista i laminowana lub zwarta. Warstwy bursztynonośne datowane są na wczesny do wczesnego środkowego miocenu (15-20 milionów lat temu) (Iturralde-Vinent & MacPhee, 1996). Ostatnia wizyta to kopalnie larimaru w Barahona. Larimar to nazwa handlowa rzadkiej odmiany jakości jubilerskiej minerału – pektolitu o wzorze NaCa2Si3O8(OH). Pektolit zwykle jest szary i nie jest minerałem rzadkim, występując w wielu miejscach na świecie. Błękitny larimar znany jest tylko z jednego miejsca na całym świecie – z kopalni Las Filipinas, w Republice Dominikany. Gemmologicznie, błękitny larimar jest to uwodniony krzemian sodowo-wapniowy z zawartością domieszek m.in. manganu. Wyraźny niebieski kolor zawdzięcza on zastąpieniu wapnia przez miedź. Larimar często jest przemieszany z kalcytem i hematytem. Jego kolor zmienia się od białego do jasnoniebieskiego, od błękitu nieba po głęboki niebieski. Po głosowaniu w trakcie Walnego Zgromadzenia Międzynarodowego Towarzystwa Paleoentomologicznego podjęta została decyzja, iż kolejny kongres odbędzie się w roku 2022,w Chinach, w Xi’An, w prowincji Gansu.

possibility to look for Dominican amber, where if somebody is lucky he could find amber and if he was very lucky he could find blue amber—which is a very rare. The amber is deposited in the Yanigua Formation in the lagoonal carbonaceous claystones and sandstones, these laminated beds contain flattened and irregular inclusions of amber, usually as pockets or lenses ranging from a few millimetres to several centimetres in size. The beds may contain also freshto brackish- water ostracods and mollusks, foraminiferans and fish teeth. The same field excursion gave the opportunity to visit Los Haïtises National Park, located on the remote northeast coast of the Dominican Republic. The Park was established in 1976, and consists of a limestone karst plateau with conical hills, sinkholes and caverns. The Park is dominated by a large mangrove forest on the coast. Some of the caverns with original pictograms and petroglyphs, made by as yet unidentified native peoples, were visited. The second amberiferous area visited was in the northern part of Dominican Republic, in Cordillera Septentrional, Santiago District, in La Cumbre area. Here the amber is deposited in La Toca Formation. The Formation is subdivided in three sections of which the upper one is amberiferous. This section is composed of thick-bedded sandstones with lesser amounts of conglomerate beds, which contain concentrations of lignite and amber fragments that define parallel laminae in the siltstones. The finer fraction of the beds is mudpoor and parallel-laminated or massive. Amberiferous beds are dated as late Early to early Middle Miocene (15–20 mya) (Iturralde-Vinent & MacPhee, 1996). Last field visit available was to the larimar mines in Barahona. Larimar is a trademarked name for a rare blue, gem-quality variety of the mineral pectolite, with chemical formula NaCa2Si3O8(OH). Pectolite is normally gray in colour and is actually not that rare, occurring in many locations around the world. Blue larimar is found only in one location in the entire world—in Las Filipinas Mine, Dominican Republic. Gemmologically, blue larimar is a hydrated sodium calcium silicate with manganese. Its distinct blue colour is owed to calcium being replaced by copper impurities. The composition of larimar is often mixed with other materials such as calcite and hematite. Its colour can vary from white to light-blue, and from medium sky to volcanic blue. After the voting procedure during the General Assembly of the International Palaeoentomological Society it was decided next Congress to be held in 2022, in Xi’An, Gansu Province, China. Iturralde-Vinent M.A., MacPhee R.D.A. 1996. Age and paleogeographic origin of Dominican Amber. Science 273, 2750–2752.

100

Bursztynisko 44 | 2020

INKLUZJE W BURSZTYNIE| AMBER INCLUSIONS

Kawałki niebieskiego bursztynu, okolice Mina Del Valle | Pieces of blue amber Mina Del Valle area. Fot. Photo. Jacek Szwedo

Jorge Caridad otwierający konferencję | Jorge Caridad opening the Conference. Fot. Photo. Jacek Szwedo

The Amber Magazine 44 | 2020

101

ZŁOŻA I GEOLOGIA | DEPOSITS AND GEOLOGY

LUBELSKI BURSZTYN LUBLIN AMBER

Michał Kosior

Oto wreszcie doczekaliśmy się

At long last, we have

uruchomienia pierwszej w Polsce,

finally seen the launch

przemysłowej, odkrywkowej

of Poland’s first open-cast

kopalni bursztynu.

industrial amber mine.

W grudniu 2019 odbyła się pierwsza bursztynowa Barbórka, zaś wiosną 2020 roku pojawią się na rynku pierwsze kilogramy polskiego, lubelskiego bursztynu. W tej chwili na działkach w Niedźwiadzie koło Lubartowa (województwo lubelskie) trwa budowa kopalni i faza udostępniania złoża do komercyjnego wydobycia.

The first St Barbara’s Day mining festival was held there in December 2019 and the first kilograms of Polish amber from the Lublin area will be available on the market in the spring of 2020. At the moment, a mine is under construction on plots in Niedźwiada near Lubartów (Lubelskie Voivodeship) to make the deposit available for commercial production.

Kopalnia została uruchomiona przez firmę Stellarium, która jako pierwsza firma w Polsce uzyskała koncesję na wydobycie sukcynitu metodą odkrywkową. Eksploatacja jest prowadzona w północno-wschodniej części złoża bursztynu Górka Lubartowska, które zostało wstępnie rozpoznane w 2004 roku. 102

Bursztynisko 44 | 2020

The mine was launched by Stellarium, which was the first company in Poland to obtain a licence for open-cast extraction of succinite. The mining takes place in the north-eastern part of the Górka Lubartowska amber deposit, which was initially explored in 2004.

ZŁOŻA I GEOLOGIA | DEPOSITS AND GEOLOGY

- Nasza przygoda z lubelskim bursztynem rozpoczęła się w 2014 roku. Dokumentacja geologiczna powstała po wykonaniu ponad 80 otworów wiertniczych zarówno rdzeniowych jak i wielkośrednicowych (1,5m). Opracowaliśmy model złoża 3D, dzięki zastosowaniu innowacyjnych metod badawczych wykorzystujących m.in. analizę multispektralnych zdjęć satelitarnych, za pomocą oryginalnych algorytmów matematycznych – opowiada Jan Paluch geolog, wiceprezes firmy Stellarium. Chcąc zminimalizować oddziaływanie eksploatacji na środowisko, zastosowaliśmy specjalną barierę hydroizolacyjną w projekcie kopalni. Dzięki temu wydobycie prowadzimy na sucho, jednocześnie nie naruszając warunków wodonośnych poza wyrobiskiem. Zgodnie z obowiązującymi przepisami aby uzyskać koncesję na wydobycie, trzeba opracować Projekt Zagospodarowania Złoża i uzyskać pozytywną decyzję środowiskową. Sama koncesja nie wystarczy na rozpoczęcie eksploatacji, Okręgowy Urząd Górniczy musi zatwierdzić również dokument, w którym skrupulatnie zaplanowano i opisano Plan Ruchu Zakładu Górniczego. Jest to ostatni dokument, dzięki któremu można wbijać przysłowiową pierwszą łopatę na polecenie Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego. - Koncesję na wydobycie uzyskaliśmy w maju 2018 roku. Budowa bariery hydrogeologicznej i eksploatacja piasków ruszyła na początku 2019 roku. W przeciągu 5 lat zbudowaliśmy od podstaw pierwszą w Polsce kopalnię odkrywkową bursztynu i glaukonitu z zastosowaniem innowacyjnych technologii w dokumentowaniu, wydobywaniu i przerabianiu surowców. Mamy nadzieję, że nasza kopalnia przez wiele lat będzie dostarczać wysokiej jakości surowiec bursztynowy, co niewątpliwie wpłynie korzystnie na stabilizację cen bursztynu w Polsce, a bursztynnicy uzyskają stały dostęp do legalnego surowca pochodzącego z Polskiej kopalni – przedstawia historię oraz plany ekspansji spółki wiceprezes Paluch. Bursztyn (sukcynit) ze złoża Stellarium oceniony został jako wysokiej jakości materiał o wartości komercyjnej. Zarówno niewielka ilość zwietrzałej kory, jak ciepłe pomarańczowo-żółte kolory plasują go wśród najcenniejszych komercyjnie odmian. Złoże, na którym działa kopalnia, posiada budowę warstwową. W górnej części znajduje się piasek kwarcowy, którego pokłady sięgają do głębokości około 15 metrów. Poniżej jest warstwa eoceńskiego osadu glaukonitowego z bursztynem o grubości około 7 metrów. Glaukonit to minerał o szerokim spektrum zastosowań m.in. jako ekologiczny nawóz, filtrator wody lub też naturalny barwnik. W ostatnim czasie widać wyraźne ożywienie i zainteresowanie lubelskim bursztynem. W tej chwili wydane są 3 koncesje na wydobycie utworów zawierających bursztyn. Posiadają je firmy Stellarium oraz White Amber (2 koncesje) zaś toruńska firma Alchem złożyła wniosek o przyznanie koncesji.

“Our adventure with amber in the Lublin area began in 2014. The geological survey report was produced after more than 80 boreholes, both core drill holes and large-diameter (1.5m) ones, were made. We have developed a 3D model of the deposit with innovative survey methods using, for example, an analysis of multispectral satellite images with original mathematical algorithms,” says geologist Jan Paluch, Deputy President of Stellarium. “In order to minimise the environmental impact of the mining, we used a special waterstop barrier in the mine design. This is how we do our mining dry, without disturbing the aquifer system outside the excavation area.” According to the applicable regulations, in order to obtain a mining licence it is necessary to produce a Deposit Development Plan and obtain an environmental permit. The licence alone is not enough to start production: the District Mining Office also has to approve the document in which the Mining Plant Operation Plan is meticulously designed and described. This is the final document which makes it possible to break the ground at the instruction of the Mining Plant Manager. “We obtained the mining license in May 2018. We started building the waterstop barrier and mining sand in early 2019. Within 5 years, we built Poland’s first amber and glauconite open-cast mine from scratch using innovative technologies in the surveying, mining and processing of raw materials. We hope that our mine will keep producing high-quality amber for many years to come, which will undoubtedly have a positive effect on the stabilisation of amber prices in Poland, while amber artists will get stable access to legally sourced raw amber from a Polish mine,” the company’s history and expansion plans are presented by Deputy President Paluch. Amber (succinite) from the Stellarium deposit has been assessed as a material of high commercial value. Both the small quantity of its weathered crust and its warm orange-yellow colours place it among the most commercially valuable varieties. The deposit on which the mine operates has a layered structure. In the upper part, there is quartz sand, with its seams reaching a depth of about 15m. Below is a ca. 7m-thick layer of Eocene glauconite sediment with amber. Glauconite is a mineral with a wide spectrum of applications, for example as an organic fertiliser, water filter or natural dye. Recently, there has been a clear revival of interest in amber from the Lublin area. At this point, three licenses for mining amber-containing formations have been issued. They are held by Stellarium and White Amber (2 licences); the Toruń-based Alchem company has applied for a licence.

The Amber Magazine 44 | 2020

103

Artykuł powstał w ramach realizacji projektu badawczego o nr 2015/17/N/HS3/00052 „Nadadriatycka odnoga szlaku bursztynowego w epoce brązu”, finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki bursztynowej biżuterii. Niemniej jednak, stan badań uprawdopodabnia hipotezę, że były to m.in. tereny Pomorza i Żuław Wiślanych.

ARCHEOLOGIA | ARCHEOLOGY

POCHODZENIE BAŁKAŃSKICH ZABYTKÓW BURSZTYNOWYCH Z EPOKI BRĄZU1

PROVENIENCE OF BALKAN AMBER ARTEFACTS FROM THE BRONZE AGE

Mateusz Cwaliński

104

Bursztynisko 44 | 2020

ARCHEOLOGIA | ARCHEOLOGY

Prehistoryczne zabytki bursztynowe nie przestają ciekawić archeologów badających wczesne etapy rozwoju cywilizacji europejskiej. Pomimo upływu ponad stu lat, od kiedy archeologia zajęła się po raz pierwszy zagadnieniem importu bursztynu bałtyckiego do południowej Europy w II i I tysiącleciu p.n.e., zabytki wykonane z tego materiału nadal stanowią cenne źródło informacji. Mają one istotny potencjał do rekonstruowania relacji pomiędzy społecznościami zamieszkującymi odległe krańce kontynentu, a także pozwalają tyczyć miejsca wymiany oraz drogi napływu dóbr i surowców. To podejście badawcze wymaga jednak ustalenia pochodzenia bursztynu, z którego zostały wykonane artefakty, tj. sklasyfikowanie go w obrębie znanych odmian żywic kopalnych przy pomocy narzędzi analitycznych w jak najmniejszym stopniu wpływających na stan zachowania przedmiotów.

Prehistoric amber finds do not cease to fascinate archaeologists studying the early stages of the development of European civilization. Despite the passage of more than a hundred years, since archaeology first took interest in the issue of Baltic amber import to southern Europe inthe 2nd and 1st millennium BC, artefacts made of this material are still a valuable source of information. They offer a considerable potential for reconstructing relationships between communities inhabiting distant parts of the continent, and also allow for locating places of exchange and trade routes. However, this scientific approach requires determining origin of the amber from which the artefacts were made, i.e. classifying it to one of the known varieties of fossil resins with the help of analytical tools in the least possible way affecting the preservation state of the finds.

W ramach projektu „Nadadriatycka odnoga szlaku bursztynowego w epoce brązu”, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki, zabytki bursztynowe pochodzące z różnych części Płw. Bałkańskiego i datowane na II tysiąclecie p.n.e. są próbkowane i poddawane analizom mającym ustalić ich proweniencję. W roku 2019 łącznie 24 próbki paciorków bursztynowych, znalezionych na różnych stanowiskach archeologicznych w Albanii, Macedonii Północnej oraz Serbii, zostały skierowane do badań metodą spektroskopii w podczerwieni, w laboratorium Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników w Gdańsku. Za stronę techniczną badań odpowiadała Agnieszka Klikowicz-Kosior (laboratorium MSB), natomiast opisu widm dokonała dr hab. inż. Ewa Wagner-Wysiecka (Wydział Chemiczny Politechniki Gdańskiej).

Within the scope of the project “Circum-Adriatic amber route in the Bronze Age”, supported by the grant of National Science Centre, amber finds coming from different parts of the Balkan Peninsula, and dated to the 2nd millennium BC, are sampled and subjected to analyses aimed at establishing their provenance. In 2019 a total of 24 samples of amber beads, found on various archaeological sites in Albania, North Macedonia and Serbia, were given to a study with infrared spectroscopy in the laboratory of the International Amber Association in Gdańsk. Agnieszka Klikowicz-Kosior (IAA laboratory) was responsible for the technical side of the study, while D.Sc. Ewa Wagner-Wysiecka (Faculty of Chemistry, Gdansk University of Technology) prepared descriptions of the spectra.

Badania udowodniły przynależność zdecydowanej większości zabytków do bursztynu bałtyckiego (sukcynitu). Niemniej jednak w kilku przypadkach widma były zaburzone, potencjalnie wskutek użycia substancji konserwujących, tym samym nie pozwalając na jednoznaczne zaliczenie badanych materiałów do sukcynitu. W celu rozwiania wątpliwości co do ich pochodzenia, pozostałe części próbek wyżej wspomnianych zabytków zostały wysłane do dalszych, pogłębionych badań w Amber Research Laboratory, Vassar College (USA). Analizy tych materiałów są w toku, a ich rezultaty najpewniej zostaną poznane w roku 2020. Pomimo niepewności w stosunku do kilku próbek, rezultaty analiz wykonanych w Gdańsku potwierdzają w dużej mierze wnioski uzyskane na podstawie dotychczasowych badań nad pochodzeniem zabytków bursztynowych datowanych na II tysiąclecie p.n.e. z południa Europy. Dowodzą one, że już wtedy bursztyn bałtycki cieszył się w tamtych stronach ogromną popularnością, podczas gdy lokalnie dostępne złoża żywic kopalnych były użytkowane jedynie sporadycznie. Zważywszy na szeroki zasięg występowania sukcynitu w Europie niemożliwe jest dokładne wskazanie terenów, z których pozyskiwano surowiec do produkcji.

The analyses confirmed „Baltic” origin of a majority of the finds, i.e. compatibility of their spectra with succinite. However, in several cases the spectra were distorted, probably due to the presence of preservatives, thus not allowing for unambiguous classification of the finds to succinite. In order to dispel doubts as to their origin, the remaining parts of the samples of the above-mentioned artefacts were sent for further in-depth analysis at Amber Research Laboratory, Vassar College (USA). Analyses of these materials are ongoing and their results will probably be known later in 2020. Despite the uncertainty in relation to several samples, the results of the analyses conducted in Gdansk are largely in line with conclusions obtained on the basis of previous studies on the on the origin of amber finds dated to the 2nd millennium BC from southern Europe. They prove that at the time Baltic amber was already popular there, while locally available deposits of fossil resins were used only sporadically. Given the wide spatial occurrence of succinite in Europe, it is impossible to accurately identify the areas from which raw material for the production of amber jewellery was obtained. Nevertheless, the state of research substantiates the hypothesis that these were i.e. areas of Pomerania and Vistula estuary.

The Amber Magazine 44 | 2020

105

HISTORIA | HISTORY

GEMMA REGUM - REX GEMMARUM KRÓL KLEJNOTÓW – KLEJNOT KRÓLÓW KING OF GEMS—GEM OF KINGS Giedymin Jabłoński

I upadł Faeton o płomiennych włosach, jak nagle z letniego nieba spadająca gwiazda … Daleko od domu głęboki Erydan przyjął chłopca. A wszystkie córy Słońca udały się tam roniąc łzy. Owidiusz, Metamorfozy, I wiek n.e.

Przy pomocy metod pirolitycznej chromatografii gazowej, spektrometrii mas oraz spektroskopii w podczerwieni z transformacją Fouriera, autorzy wykazali, że bursztyn użyty do wykonania prestiżowych artefaktów znalezionych w Królewskim Grobie w Quatna, z około 1340 BC. był importowany do Syrii w późnej Epoce brązu. Obiekty te to korale oraz unikalne naczynie w formie lwa, najprawdopodobniej wykonane w Syrii z bryły surowego bursztynu importowanego przez Morze Egejskie znad Bałtyku.1

Złe czasy dla demokracji, pierścień na cokole. Złoto, bursztyn bałtycki, Sławomir Fijałkowski, 2001 Bad Times for Democracy, ring on plinth. Gold, Baltic amber, Sławomir Fijałkowski, 2001

Lew z Quatna: naukowe potwierdzenie bursztynu bałtyckiego w Syrii późnej Epoki Brązu

Anna J. Mukherjee, Elisa Roßberger, Matthew A. James, Peter Pfalzner, Catherine L. Higgitt, Raymond White, David A. Peggie, Dany Azar & Richard P. Evershed.

Historia bursztynu jest historią iście królewską. Dziś patrząc na mieniące się ciepłymi barwami w promieniach słońca na piasku bałtyckiej plaży okruszki, rzadko miewamy takie skojarzenia. Bursztyn w czasach wszechobecnej komercji stał się tak szeroko dostępny, poczynając od straganów z tanimi pamiątkami, kończąc na ekskluzywnych sklepach, że mało kto uświadamia sobie, jaką kiedyś był rzadkością i jak ważną rolę odegrał w dziejach naszej cywilizacji i kultury. Mówiąc o bursztynie jako cennym skarbie monarchów i książąt, mamy na myśli jednocześnie jego znaczenie i rolę w dziejach całych narodów, poczynając od głębokiej starożytności aż do czasów obecnych, ponieważ królewskie konotacje bursztynu rozpościerają się szeroko w czasie i przestrzeni, dotyczą rozmaitych epok, miejsc i postaci. 106

Bursztynisko 44 | 2020

But Phaëton, his golden hair consumed by fire, is thrown . . . just as in a peaceful sky a star sometimes seems to fall . . . . Far away from his own land, in a distant region of the world, Phaeton is taken in by mighty Eridanus . . . . The Heliades, daughters of the sun, . . . shed tears. Ovid, Metamorphoses, 1st century CE.*

HISTORIA | HISTORY

Using pyrolysis–gas chromatography, mass spectrometry and Fourier-transform infrared spectroscopy, the authors demonstrated that the amber used in the prestigious artefacts, found at the Royal Tomb in Qatna from around 1340 BCE, was imported into Syria in the late Bronze Age. The items are stringed beads and a unique lion-shaped vessel, most likely made in Syria from a piece of raw amber imported via the Aegean Sea from the Baltic Sea.1 The Qatna lion: scientific confirmation of Baltic amber in late Bronze Age Syria..

Anna J. Mukherjee, Elisa Roßberger, Matthew A. James, Peter Pfalzner, Catherine L. Higgitt, Raymond White, David A. Peggie, Dany Azar & Richard P. Evershed.

Królewska czerń, wisior, bursztyn bałtycki, patki złota, srebro, Art 7, 2020 Royal Black, pendant, Baltic amber, goldleaf, sterling silver, Art7, 2020

The story of amber is truly royal.

W starożytnej Grecji piękny mit o strąconym z nieba przez Zeusa Faetonie, synu Heliosa, boga Słońca, które w niezliczonych kulturach jest jednym z najstarszych symboli królewskich, mówi o bursztynie jako o łzach Heliad, boskich córek. Jednakże to nie mitologia a archeologia jest głównym źródłem wiedzy o starożytnej obecności bursztynu na dworach ówczesnych monarchów. Wielką liczbę bursztynowych obiektów znaleziono w słynnym grobowcu zmarłego w roku 1352 p.n.e. Tutenchamona w Tebach. Wiadomo jednocześnie, że szklane korale wyrabiane w warsztatach pracujących dla egipskich faraonów docierały aż do Skandynawii, gdzie były wymieniane za surowy lub obrobiony bałtycki bursztyn, a naszyjniki z połączonych korali bursztynowych i szklanych noszone były przez członków panujących rodów na obu końcach tego, jak można powiedzieć, bursztynowo-szklanego szlaku. W bursztynowe ozdoby obfitują także groby królewskie w Mykenach oraz inne pochówki wysoko urodzonych mieszkańców Peloponezu. Najnowsze hipotezy łączą w nieoczekiwany sposób szkło i bursztyn. Przejrzystość obu materiałów ma według tych poglądów

Today, we rarely have such associations looking at the crumbs of amber glimmering in the sun, found in the sand of Baltic beaches. In this day and age of democracy and ubiquitous commercialism, amber has become widely available, from stalls with cheap souvenirs to upscale stores, so hardly anyone realizes how important a role it played in the history of our civilization and culture. Speaking of amber as a precious treasure of gods and kings, we also mean how significant it has been and what role it has played in the history of entire nations, from deep antiquity to the present day, because the royal connotations of amber spread widely in time and space, they concern various eras, places and people. In ancient Greece, the beautiful myth of Phaeton, son of Helios, the god of the Sun, cast down from the sky by Zeus, is one of the oldest royal symbols in countless cultures; it speaks of amber as the tears of the Heliades, the royal daughters. Yet it is not mythology but archaeology that is the main source of knowledge about the ancient presence of amber at the courts of monarchs. A huge number of amber artefacts were found in the famous tomb of Tutankhamen, d. 1352 BCE, in Thebes. It is also known that glass beads made in workshops working for the Egyptian pharaohs reached as far as Scandinavia, where they were exchanged for raw or worked Baltic amber, while necklaces from combined amber and glass beads adorned members of the ruling families at both ends of this amber and glass route, so to speak. Amber ornaments are also found in great numbers in the royal tombs of Mycenae and other burials of the high-born inhabitants of the Peloponnese. The latest hypotheses put glass and amber together in an unexpected way. According to these views, the transparency of both materials was supposed to make them both carriers of the cult of the Sun, thus connecting cultures from Egypt up to the Nordic countries. One of the most interesting and at the same time the most thoroughly researched amber finds of antiquity are the items from the royal grave in Qatna, The Amber Magazine 44 | 2020

107

HISTORIA | HISTORY

powodować, że są one oba nośnikami kultu Słońca, łącząc w ten sposób kultury od Egiptu po kraje nordyckie. Jednym z najciekawszych a jednocześnie najstaranniej przebadanych znalezisk bursztynowych starożytności są przedmioty z królewskiego grobu w Qatna w Syrii (1340 p.n.e.), które stały się najlepiej naukowo potwierdzonym świadectwem obecności bałtyckiego bursztynu w epoce brązu na Bliskim Wschodzie. Wśród nich najwspanialszym przedmiotem jest naczynie w kształcie lwa, symbolu władzy królewskiej, znakomicie wyrzeźbione, prawdopodobnie w Syrii, z bryły, która dotarła przez Morze Egejskie, być może w drodze wymiany dyplomatycznych darów, bowiem większe kawałki bursztynu, którym wartości dodawała odległość i trudność dotarcia do miejsc, w których można je było zdobyć, były tam i wtedy zarezerwowane wyłącznie dla monarchów oraz członków elit rządzących. Wśród starożytnych bursztynowych dzieł szczególnym pięknem, mistrzostwem wykonania i bogatym, choć w części tajemniczym przekazem ikonograficznym, przedstawiającym korowód postaci, wyróżnia się unikatowa fibula, wykonana z misternie repusowanego złota z okazałą bryłką bursztynu naturalnego. To przedmiot tak wspaniały i cenny, że choć nie wiemy tego z bezpośrednich źródeł, z pewnością mógł być własnością wyłącznie osoby o najwyższym statusie społecznym. Po tym krótkim wstępie zaledwie, licząc na kontynuację królewskiej historii „złota północy” na łamach kolejnych edycji „Bursztyniska”, pozwolę sobie przeskoczyć na jej przeciwny koniec na osi czasu, czyli do teraźniejszości. Mimo zaniku większości monarchii w Europie, bursztyn nadal pojawia się co jakiś czas w królewskich kontekstach, w formie prezentów dla dostojnych gości odwiedzających Polskę, a przede wszystkim Gdańsk, który przybrał miano światowej stolicy bursztynu. Ostatnio, latem roku 2017 bursztynowe prezenty otrzymała podczas wizyty w Gdańsku brytyjska para książęca; od miasta - biżuterię wykonaną przez firmę Silver & Amber Adama Pstrągowskiego, a od grona zasłużonych gdańszczan - wykonaną przez autora tego tekstu oraz Wojciecha Kalandyka statuetkę – kompas, której szczyt zdobi gdańska koga unosząca się na bryłce świetlistego bursztynu, a podstawę herb Gdańska. Kompas został wyskalowany w taki sposób, żeby z Pałacu Kensington w Londynie, gdzie mieszkają ich wysokości Kate i William, strzałka zawsze obracała się w kierunku Gdańska. Temat „królewski” wykorzystywany jest także przez współczesnych bursztynników, albo wprost, jak w proponowanej przez firmę Art7 biżuteryjnej „Kolekcji Królewskiej”, w której srebrne i złote atrybuty władzy monarszej zdobią naturalne bryłki bursztynu, albo w formie sztuki krytycznej czy artystycznego żartu, czego przykład widzimy w pracy Sławomira Fijałkowskiego „Ciężkie czasy dla demokracji”.

108

Bursztynisko 44 | 2020

Syria (1340 BCE), which have become the best scientifically confirmed witness to the presence of Baltic amber in the Bronze Age Middle East. Among them, the most magnificent item is a lion-shaped vessel, a symbol of royal power, exquisitely carved, probably in Syria, from a piece that reached the Aegean Sea, perhaps through the exchange of diplomatic gifts because larger pieces of amber, with their value enhanced by both distance and the difficulty in reaching the places where they could be obtained, were there and then reserved exclusively for monarchs and members of the ruling elite. Among the ancient amber artefacts, it is a unique fibula, made of intricately repousséd gold with a luxurious piece of natural amber, that stands out in its unique beauty and workmanship. The item is so magnificent and mysterious in depicting a pageant of people that it was certainly owned by a person of the highest social status. In the early modern period, amber coffers, cups and party games were a favoured gift of kings and princes. Although most monarchies in Europe have now disappeared, the Gold of the North still appears from time to time in royal contexts in gifts for distinguished guests visiting Poland and, above all, Gdańsk, known as the World Capital of Amber. Recently, in the summer of 2017, amber gifts were presented to the British royal couple on their visit to Gdańsk. From the city, they received jewellery made by Silver & Amber Adam Pstrągowski, and from a group of distinguished Gdańsk residents—a compass made by the author of this text and by Wojciech Kalandyk, topped with a Gdańsk cog ship floating on a nugget of luminous amber and based on the coat of arms of Gdańsk. The compass is scaled in such a way that the arrow will always turn in the direction of Gdańsk when at Kensington Palace, London, where Their Royal Highnesses William and Kate live. The royal theme is also used by contemporary amber artists, either directly, as in the Royal Collection of jewellery put forward by Art7, in which the silver and gold attributes of royal power adorn natural pieces of amber, or as critical art and an artistic joke, as in Sławomir Fijałkowski’s piece Hard times for democracy. Due to the text length limitations, only selected examples of iconic pieces have been mentioned to make us realise how extraordinary a gem we are dealing with and thus encourage further exploration and close contact with amber, respect and admiration as fit for kings, both by those who use it in their work and by female and male fans of amber jewellery.

HISTORIA | HISTORY

Przytoczone tu zostały tylko wybrane przykłady, które mam nadzieję lepiej uświadomią, z jak niezwykłym klejnotem mamy do czynienia, a przez to zachęcą do dalszych poszukiwań i bliskiego obcowania z bursztynem, darzenia go należnym królom szacunkiem i podziwem, zarówno tych, którzy wykorzystują go w swoich pracach, jak miłośników obojga płci, noszących bursztynową biżuterię.

Bursztynowy Lew, być może pojemnik na maści, znaleziony w komorze 1 królewskiego grobowca w Qatna. Późna epoka brązu, Syria. Zdjęcie: © Marc Steinmetz Photography | Amber Lion, possibly a receptacle for ointments, found in chamber 1 of the royal tomb in Qatna. Late Bronze Age, Syria. Photo: © Marc Steinmetz Photography

Król & Królowa, obiekty, bursztyn bałtycki, srebro, złoto i powlekany rod. Giedymin Jabłoński dla Art7, 2019. Fot. G. Jabłoński | King & Queen, objects, Baltic amber, fine silver, gold and rhodium plated. Giedymin Jabłoński for Art7, 2019. Photo: G. Jabłoński.

. Koralik wykonany prawdopodobnie w dworskich wytwórniach Tutanchamona. Kobaltowo-niebieskie szkło, Egipt, XIV wiek p.n.e., znalezione w Ölby. Takie koraliki zostały połączone z bursztynowymi w naszyjnikach, kolczykach itp. Dzięki uprzejmości Narodowego Muzeum Danii. Zdjęcie: A. Mikkelsen. | Bead made probably at Tutanchamon’s court manufactures. Cobalt-blue glass, Egypt, 14th century BC, found in Ölby. Such beads were combined with amber ones in necklaces, earrings etc. Courtesy of the National Museum of Denmark. Photo: A. Mikkelsen.

Fibula etruska, koniec VII wieku p.n.e., czyste złoto z płaskorzeźbami, bursztyn bałtycki. Fot: dzięki uprzejmości Schmuckmuseum Pforzheim, obecny Rodi & Wienenberger. Zdjęcie: Winfried Reinhardt | Etruscan fibula, late 7th century BC, fine gold with reliefs worked through, Baltic amber. Photo: courtesy of Schmuckmuseum Pforzheim, present of Rodi & Wienenberger. Photo: Winfried Reinhardt

The Amber Magazine 44 | 2020

109

HISTORIA | HISTORY

Hugo Wilhelm Conwentz -gdański archeolog i przyrodnik Gdańsk based archaeologist and natural scientist Kinga Alina Langowska Hugo Wilhelm Conwentz przyszedł na świat 20 stycznia 1855 roku w miejscowości Święty Wojciech, koło Gdańska, jako kolejny potomek mennonickiej rodziny kupieckiej. Gdy Hugo miał kilkanaście lat, rodzina Conwentzów przeprowadziła się do Gdańska i zajęła dwa piętra kamienicy przy Frauengasse (Mariacka) 28, nieopodal kościoła Najświętszej Marii Panny. Ojciec, Albert Wilhelm Conwentz, nabył w Gdańsku firmę „Möllerschen und Kohlenhandlung”, która zajmowała się sprzedażą węgla oraz drewna opałowego. Miał nadzieję w ten sposób polepszyć sytuację materialną rodziny, która wcześniej utrzymywała się tylko z niedużego gospodarstwa rolnego.

Hugo Wilhelm Conwentz was born on the 20th of January 1855 in Święty Wojciech (St Albrecht) near Gdańsk (Danzig), as one of several children in a Mennonite merchant family. When Hugo was a teenager, the Conwentz family moved to Gdańsk and took up two floors of the townhouse at 28 Mariacka Street (Frauengasse), right next to St Mary’s Church. His father, Albert Wilhelm Conwentz, bought Möllerschen und Kohlenhandlung, a company in Gdańsk which sold coal and firewood. This way he hoped to improve the financial situation of his family, who had previously supported itself only from a small farm.

W okresie między 1862 a 1873 rokiem Hugo uczył się w szkole realnej św. Jana w Gdańsku. Ponieważ miał jeszcze troje rodzeństwa, które było niezabezpieczone finansowo, otrzymał zapomogę w wysokości 50 talarów rocznie przyznaną mu przez magistrat. Jednym z jego nauczycieli w gimnazjum był profesor Theodor Karl Bail, który wywarł ogromny wpływ na dalszą drogę życiową zdolnego, młodego człowieka. Wybitny uczeń dzięki stypendium Towarzystwa Pokoju wyjechał najpierw do Wrocławia, a następnie do Getyngi. Już podczas studiów imponował rozległą wiedzą botaniczną, której zasoby jeszcze bardziej się powiększały pod kierunkiem słynnego profesora Heinricha Göpperta.

Between 1862 and 1873, Hugo studied at St John’s Realschule, Gdańsk. Because he had three more siblings who were not financially secure, he received a benefit of 50 thalers, awarded to him by the city council. One of his middle school teachers, Professor Theodor Karl Bail, had an immense influence on what further path in life the smart young man would choose. Owing to a scholarship from the Peace Society, the outstanding student first went to Wrocław (Breslau) and then to Göttingen. Even during his university years, he impressed with his extensive botanical knowledge, which advanced even further under the famous Professor Heinrich Göppert.

Jako mennonita nie został powołany do wojska, mógł więc już w 1876 roku podjąć pracę jako asystent w Ogrodzie Botanicznym we Wrocławiu. W tym samym roku

As a Mennonite, he was not drafted so he was able to start working as an assistant at the Wrocław Botanical Garden already in 1876. That same year, he earned

110

Bursztynisko 44 | 2020

HISTORIA | HISTORY

The Amber Magazine 44 | 2020

111

HISTORIA | HISTORY

112

Bursztynisko 44 | 2020

HISTORIA | HISTORY

doktoryzował się na podstawie pracy Die versteinerten Hölzer aus dem norddeutschen Diluvium, która została napisana pod kierunkiem Göpperta. Już trzy lata później powierzono mu funkcję organizatora nowej instytucji muzealnej – Muzeum Prowincji Zachodniopruskiej.

his PhD degree with the dissertation Die versteinerten Hölzer aus dem norddeutschen Diluvium written under Göppert. Only three years later, he was entrusted with the position of the organiser for a new institution: the West Prussian Provincial Museum.

Po otrzymaniu od miasta odpowiednich sal oraz przejęciu pomieszczeń od Towarzystwa Przyrodniczego w Gdańsku, Conwentz rozpoczął segregowanie, porządkowanie i inwentaryzowanie zbiorów. Nowy dyrektor miał do dyspozycji jedynie dwójkę pomocników. Pierwszym był jego asystent merytoryczny Мах Franke, a drugim pracownik fizyczny. Zadanie, które powierzono 24-letniemu wówczas Conwentzowi, nie należało do łatwych, ponieważ zebrane zabytki były zbiorem bardzo zróżnicowanym pod względem proweniencji, a pierwsza wystawa miała powstać w ciągu dziewięciu miesięcy. Uroczyste otwarcie Westpreußisches Provinzialmuseum czyli Muzeum Prowincji Zachodniopruskiej nastąpiło 18 września 1880 roku.

Having received an appropriate venue from the City and having taken over rooms from Naturforschende Gesellschaft, Gdańsk, Conwentz began to sort, file and take stock of the collection. Only two people were there to help the new director. The first one was his research assistant Max Franke, the other was a blue collar worker. The task entrusted to the-then 24-year-old Conwentz was not an easy one, as the collected heritage items were very diverse in terms of provenance, with the first exhibition to be delivered within nine months. The opening ceremony of the Westpreußisches Provinzialmuseum, or the West Prussian Provincial Museum, was held on 18 September 1880.

Conwentz jako dyrektor muzeum bardzo ściśle współpracował z przedstawicielami Towarzystwa Przyrodniczego, a w szczególności ze swym dawnym mistrzem, profesorem Bailem. Wraz z nimi organizował szkolenia, które były realizowane podczas wyjazdów terenowych. W ich czasie wygłosił znaczącą liczbę specjalnych wykładów otwartych na terenie całych Prus Zachodnich. Za każdym razem starał się przybliżyć słuchającym dzieje ich małych ojczyzn. Wiele pogadanek przeprowadzał w szkołach, pozyskując do współpracy młodzież. Okazało się w szybkim czasie, że działalność popularyzatorska Conwentza przyniosła wymierne korzyści: inwentarze muzealne zaczęły się powiększać o nowe znaleziska z obszaru Prus Zachodnich. Edukacyjna działalność dyrektora powodowała, że co roku sukcesywnie wzrastała liczba osób z Pomorza Zachodniego, które wspomagały Muzeum Prowincjonalne. Z czasem wyodrębniła się grupa tak zwanych korespondentów muzeum, czyli stałych, społecznych współpracowników, którzy przekazywali do muzeum zabytki archeologiczne czy eksponaty przyrodnicze, jak również informowali o znalezionych stanowiskach archeologicznych. Od 1892 roku nazwiska korespondentów muzeum publikowane były w muzealnym periodyku Amtlicher Bericht über die Verwaltung der naturgeschichtlichen, vorgeschichtlichen und volkskundlichen Sammlungen des Westpreussischen Provinzial-Museums, którego pierwszy numer ukazał się w 1881 roku. Pełna lista korespondentów terenowych znajduje się w publikacji Conwentza Das Westpreussische Provinzial-Museum 1880-1905, wydanej w Gdańsku w 1905 roku. Z dostępnych materiałów wynika, że Conwentz w ciągu swojego życia przebadał około stu stanowisk archeologicznych. Część badań wykopaliskowych Muzeum Prowincji Zachodniopruskiej prowadzonych było wspólnie przez Conwentza i Paula Kumma, który od 1894 roku pełnił obowiązki kustosza w gdańskim muzeum, a następnie po uzyskaniu profesury

As the Museum’s director, Conwentz worked very closely with the representatives of the Natural Science Society, especially with his former teacher Professor Bail. Together with them, he organised training courses on field trips. During those trips, he gave a considerable number of special open lectures across all of West Prussia. Every time, he did his best to make the history of the listeners’ heimats, or homelands, more familiar to them. He gave many talks at schools, garnering young people’s future interest. It soon turned out that Conwentz’s outreach efforts brought tangible benefits to the Museum, as its inventories grew to include new finds from the West Prussia area. The Director’s education activities caused the number of people from West Pomerania who supported the Provincial Museum to consistently increase each year. With time, a group of so-called correspondents took shape, i.e. permanent, volunteer associates, who handed over archaeological artefacts or natural specimens to the Museum, and provided information about discovered archaeological sites. Since 1892, the names of the Museum’s correspondents had been published in the Museum’s periodical Amtlicher Bericht über die Verwaltung der naturgeschichtlichen, vorgeschichtlichen und volkskundlichen Sammlungen des Westpreussischen Provinzial-Museums, with the first issue out in 1881. The full list of field correspondents can be found in Conwentz’s publication Das Westpreussische Provinzial-Museum 1880-1905, published in Gdańsk in 1905. The available materials indicate that, in his lifetime, Conwentz researched about one hundred archaeological sites. Some of the West Prussian Provincial Museum’s archaeological research was carried out jointly by Conwentz and Paul Kumm, who since 1894 had performed the duties of the Gdańsk-based museum’s curator and later, having received his professorship at the Technische Hochschule Gdańsk, became Conwentz’s deputy at the position of the Museum’s Director. The Amber Magazine 44 | 2020

113

HISTORIA | HISTORY

w Technische Hochschule w Gdańsku został w 1911 roku zastępcą Conwentza na stanowisku dyrektora muzeum. To również dzięki interwencji dyrektora Conwentza możemy do dnia dzisiejszego zwiedzać skansen archeologiczny na grodzie w Sopocie, będący jednym z oddziałów Muzeum Archeologicznego w Gdańsku. W 1906 roku zdecydowano, że obszar, na którym jest położony gród, ma zostać przeznaczony na sprzedaż i zostaną na nim postawione budynki mieszkalne. Badacz wyraził swój ostry sprzeciw w tej sprawie i transakcja nie doszła do skutku. Inwentarze Muzeum Prowincji Zachodniopruskiej powiększały się nie tylko o zabytki archeologiczne, ale także o kolejne okazy bursztynów z inkluzjami roślinnymi. Dyrektor Conwentz zajmował się osobiście inwentaryzacją każdego bursztynu. W Amtlicher Bericht über die Verwaltung der naturgeschichtichen, vorgeschichtlichen und volkskundlichen Sammlungen des Westpreussischen Provinzial-Museums ukazywały się informacje o darowanych oraz zakupionych okazach bursztynów wraz z informacjami o miejscu ich pochodzenia, sposobie nabycia oraz dane o darczyńcach. Bardzo ważna kolekcja wpłynęła do Muzeum Prowincji Zachodniopruskiej w 1902 roku. Był to słynny zbiór Otto Helma składający się z 26000 chrząszczy i 5000 bryłek bursztynu z inkluzjami, w tym 350 inkluzji roślinnych. Inne znaczące okazy paleobotaniczne przekazane zostały do muzeum przez producentów wyrobów bursztynowych, tj. od działającego w latach 1888-1895 Jantzena oraz działającego w latach 18881906 Perlbacha. Hugo Conwentz oznaczył inkluzje roślinne w gdańskich bursztynach, w tym okazy pochodzące z kolekcji Antona Mengego oraz zweryfikował wcześniejsze oznaczenia Goepperta i Roberta Caspary’ego oraz okazów z udostępnionych mu kolekcji państwowych i prywatnych. Wyniki swoich badań zawarł w przełomowej pracy Die Flora des Bernsteins. Zweiter Band. Die Angiospermen des Bernsteins z 1886 roku. Oprócz systematycznego zestawienia gatunków roślin z lasu bursztynodajnego, dodatkowo podał istotne informacje o każdej z rodzin - ich współczesny zasięg, rozmieszczenie form kopalnych, znane okazy z flory bursztynu bałtyckiego. Monografia zawiera też dane na temat warsztatu badawczego, jakim dysponował H.W. Conwentz, szczególnie o współpracy z wybitnymi badaczami flor współczesnych i kopalnych. Następne istotne dzieło Hugo Conwentza ukazało się w 1890 roku pt. Monographie der baltischen Bernsteinbaume. Zawierało ono wyniki oznaczeń drewna i kory z bursztynu oraz analiz stopnia uszkodzenia przez grzyby lub rozkładu tych tkanek. Dzięki oznaczeniom igieł i kwiatów roślin iglastych znajdujących się w inkluzjach bursztynu udało się stwierdzić, że drzewami macierzystymi były nie tylko drzewa podobne do sosen kilku gatunków, ale też podobne do świerka, określone przez Conwentza wspólną nazwą Pinus succinifera.

114

Bursztynisko 44 | 2020

It is also owing to the intervention of Director Conwentz that, even today, you can visit the open-air archaeology museum at the mediaeval settlement in Sopot, a branch of the Gdańsk Archaeology Museum. In 1906, a decision was made for the settlement’s area to be sold, with a view to residential buildings being developed there. The researcher expressed his strong opposition on the matter and the transaction fell through. The inventory of the West Prussian Provincial Museum grew to include not only archaeological artefacts but also new amber specimens with plant inclusions. Director Conwentz personally took inventory of each piece of amber. Amtlicher Bericht über die Verwaltung der naturgeschichtichen, vorgeschichtlichen und volkskundlichen Sammlungen des Westpreussischen Provinzial-Museums published information on the donated or purchased amber specimens, including where they originated from, how they were acquired and who donated them. A very important set of collectibles came to the West Prussian Provincial Museum in 1902. It was the famous collection of Otto Helm, with 26,000 beetles and 5,000 pieces of amber with inclusions, out of which 350 were plant inclusions. Other significant palaeobotanic specimens were handed over to the Museum by amber product manufacturers, i.e. Jantzen , active in 1888-1895, and Perlbach , active in 1888-1906. Hugo Conwentz identified the plant inclusions in the Gdańsk amber pieces, including the specimens which came from the collection of Anton Menge; he also reviewed the earlier designations by Goeppert and Robert Caspary and the specimens from state-owned and private collections made available to him. He included his research in his 1886 breakthrough paper Die Flora des Bernsteins. Zweiter Band. Die Angiospermen des Bernsteins. Next to a systematic list of plant species from the amber forest, he additionally provided important information about each family: their contemporary range, distribution of fossil forms, specimens known from Baltic amber flora. The monograph also contains details about the research methods at H.W. Conwentz’s disposal, especially his collaboration with outstanding researchers of extant and fossil plants. The next important piece by Hugo Conwentz, Monographie der baltischen Bernsteinbaume, was published in 1890. It contained descriptions of wood and bark found in amber, alongside analyses of the degree of damage done by fungi or the decomposition of those tissues. The designation of the needles and flowers of coniferous plants found in amber inclusions made it possible to determine that the parent trees of amber included not only trees similar to the pine of several species but also ones similar to the spruce, described by Conwentz with the shared term Pinus succinifera. Next to the anatomical and taxonomic analysis, he additionally presented descriptions of the amber forest, with its wealth of plants and animals,

HISTORIA | HISTORY

The Amber Magazine 44 | 2020

115

HISTORIA | HISTORY

Oprócz analiz anatomicznych i taksonomicznych dodatkowo zaprezentował też opisy lasu bursztynodajnego z bogactwem flory i fauny oraz wyjaśnił, że uszkodzenia i infekcje były przyczyną niezwykle obfitego żywicowania drzew bursztynodajnych.

analysis, he additionally presented descriptions of the amber forest, with its wealth of plants and animals, and explained that damage and infections were the reason behind the remarkably profuse resin production in the amber trees.

Za kadencji Hugo Conwentza zbiory muzealne powiększyły się dziesięciokrotnie. Muzeum otrzymało również nowe pomieszczenia i szafy do przechowywania i eksponowania zbiorów. Niemniej pilną potrzebą stała się budowa nowego gmachu, do czego usilnie dążył Conwentz zwłaszcza w ostatnich latach kierowania gdańskim muzeum. Dopiero w 1913 гoku, już po jego przeprowadzce do Berlina, zachodniopruski Landtag zdecydował o budowie nowego muzeum. Realizacja tego zadania została jednak opóźniona z powodu działań wojennych.

During Hugo Conwentz’s term, the Museum’s collection increased twofold. The Museum also received new rooms and cabinets to store and display the exhibits. Nevertheless, there was still a pressing need to construct a new building, which Conwentz made every effort to accomplish, especially in his final years at the helm of the Museum. It was only in 1913, after he had moved to Berlin, that the West Prussian Landtag decided to build a new museum. But the project was postponed due to the war.

Dyrektor Muzeum Prowincji Zachodniopruskiej prócz inwentaryzowania zabytków wpływających do muzeum zajął się także skatalogowaniem większych głazów narzutowych na terenie dzisiejszego Pomorza Gdańskiego. Dzięki niemu w 1906 roku ochroną objęty został obszar rezerwatu „Mewia Łacha” na Wyspie Sobieszewskiej. Dzisiejsi polscy naukowcy są mu jednak wdzięczni za zupełnie inne dokonanie. Mianowicie to właśnie dzięki staraniom Conwentza przed zniszczeniem został ocalony obszar dzisiejszego rezerwatu ścisłego Białowieskiego Parku Narodowego. Wojska niemieckie wkroczyły na teren Puszczy Białowieskiej w 1915 roku i rozpoczęły szeroko zakrojony plan rabunkowego zniszczenia całego obszaru. By osiągnąć wyznaczony cel dowództwo niemieckie wydaje rozkazy o budowie w pobliskiej Hajnówce dwóch ogromnych tartaków, fabryki suchej destylacji drewna oraz sieci kolejki wąskotorowej. Skutkiem tego w ciągu niecałych 4 lat okupacji zdołano wyciąć gigantyczną ilość 5 mln m³ puszczańskiego drewna. Conwentz nie mogąc się pogodzić z zaistniałą sytuacją postanawia przekonać władzę centralną do oszczędzenia choć części puszczy. Kilkakrotnie przybywa na teren Puszczy Białowieskiej, aby ocenić stan zniszczenia. Po usilnych staraniach udaje mu się dokonać niemożliwego i dowództwo armii niemieckiej w Berlinie postanawia oszczędzić puszczę. Na podstawie swoich badań naukowych Conwentz opracował plan utworzenia w północnej części lasu od strony Białowieży dużego rezerwatu leśnego chroniącego najcenniejszą część puszczy. W konsekwencji jego wysiłków na początku 1918 roku wyłączono z użytkowania gospodarczego obszar o powierzchni około 30 km2. Na mapie urzędowej teren ten zostaje oznaczony jako Naturschutzpark, aby po wielu latach stać się pierwszym polskim parkiem narodowym. W 1904 roku Conwentz odbył podróż do Szwecji, gdzie na czterech uniwersytetach wygłosił referaty. Skutkowało to uchwaleniem przez Szwecję ustawy o ochronie przyrody oraz stworzeniem pierwszego w Europie parku narodowego w 1909 roku. Także dzięki jego działalności powstał w 1919 roku pierwszy park narodowy 116

Bursztynisko 44 | 2020

Apart from taking stock of the items coming in, the Director of the West Prussian Provincial Museum also took up the task of cataloguing major erratic boulders in today’s Gdańsk Pomerania. Owing to him, in 1906, the Seagull Shoal (Mewia Łacha) nature reserve in Sobieszewska Island became a conservation area. But today’s Polish researchers are grateful to him for a completely different achievement: it was Conwentz’s efforts that saved today’s strict nature reserve, the Białowieża National Park, from destruction. German troops entered the Białowieża (Bialowieser) Forest in 1915 starting a wide-scale plan to plunder and destroy the whole area. For this purpose, the German Command gave orders to build two huge lumber mills, a dry distillation plant for wood and a narrow-gauge railroad in the nearby village of Hajnówka. This is how, over less than four years of occupation, a massive amount of 5 million cubic metres of the Forest’s wood was cut down. Unable to come to terms with the situation, Conwentz decided to persuade the central government to spare at least some of the forest. He went to the Białowieża Forest several times himself to assess the damage. After strenuous efforts, he managed to do the impossible: the German Army Command in Berlin decided to spare the Forest. Based on his research, Conwentz developed a plan to create a large nature reserve in the northern section, near the village of Białowieża, to protect the most valuable part of the Forest. As a consequence of his efforts, in early 1918, an area of ca. 30 km2 was excluded from commercial use. On the official map, the area received the designation of Naturschutzpark, many years later to become Poland’s first national park. In 1904, Conwentz took a trip to Sweden, where he gave lectures at four universities. This resulted in Sweden’s passing a law on nature conservation and establishing Europe’s first national park in 1909. His activities also made it possible to establish the first national park in Germany in 1919, known as Naturpark Lüneburger Heide, near Hamburg. The researcher also advocated establishing national parks in North America, protecting seas and reindeer on Spitsbergen and musk oxen in Greenland.

HISTORIA | HISTORY

The Amber Magazine 44 | 2020

117

HISTORIA | HISTORY

pod nazwą Naturpark Lüneburger Heide pod Hamburgiem. Badacz postulował również realizację koncepcji parków narodowych w Ameryce Północnej, ochronę mórz i reniferów na Spitsbergenie czy piżmowołów arktycznych na Grenlandii. W 1906 roku za sprawą starań sławnego już wówczas przyrodnika powstał w Gdańsku pierwszy nie tylko na terenie Cesarstwa Niemieckiego, ale pierwszy w historii, urząd konserwatora przyrody - Staatliche Stelle für Naturdenkmalpflege in Preussen. Po czterech latach, w 1910 roku, decyzją władzy centralnej instytucja przeniesiona została do Berlina, co spowodowało, że także Hugo Conwentz opuścił Gdańsk. Urząd założony przez gdańskiego przyrodnika istnieje w Niemczech po dziś dzień pod nazwę Bundesamt für Naturschutz. W 1919 roku Conwentz ożenił się z Grete Ekelöf, która pracowała jako bibliotekarka w Szwedzkiej Bibliotece Narodowej w Sztokholmie. Razem odbyli sentymentalną podróż do Gdańska, dawnej stolicy prowincji Prus Zachodnich, będącego już wówczas wolnym miastem pod auspicjami Ligii Narodów. Zwiedzili również Sopot oraz Malbork. Hugo Conwentz zmarł dnia 12 maja 1922 roku w Berlinie na skutek zakażenia gronkowcem. Jego żona uporządkowała całą jego spuściznę, opracowując między innymi wykaz jego bardzo licznych publikacji. Licząca wiele tysięcy woluminów biblioteka Conwentza, wraz z jego prywatnym archiwum, zakupione zostały przez Bibliotekę Krajową w szwedzkim Linköping, gdzie znajduje się po dzień dzisiejszy. Literatura | References: Boie M. 1940. Hugo Conwentz und seine Heimat. Ein Buch der Erinnerungen, Steinkopf, Stuttgart. Conwentz H. 1905. Das Westpreussische Provinzial-Museum 1880-1905. Nebst Bildlichen Darstellungen aus Westpreussens Natur Und Vorgeschichtlicher Kunst. Danzig Staatliches Museum Fur Naturkunde, A.W. Kaufman, Danzig. Gliński M. 1994. Ludzie dziewiętnastowiecznego Gdańska. Informator biograficzny. Wydawnictwo Gdańskie, Gdańsk. Grabarczyk T. 2007. Początki zainteresowań kulturą łużycką na Pomorzu Gdańskim, in: Fudziński M., Paner H. (eds.), Aktualne problemy kultury łużyckiej na Pomorzu. Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk. Grabarczyk T. 2005. Dzieje badań archeologicznych na Pomorzu Gdańskim ze szczególnym uwzględnieniem gminy Brusy, in: Rząska H., Walenta K. (eds.), Brusy i okolice w pradziejach na tle porównawczym. Urząd Miejski w Brusach, Instytut Kaszubski w Gdańsku, Brusy-Gdańsk. Grabarczyk T. 2014. Dziewiętnastowieczna archeologia gdańska. Instytut Archeologii, Uniwersytet Łódzki, Łódź. Hoffmann M.J. 2003. Hugo Conwentz - przyrodnik, prahistoryk, muzealnik oraz twórca konserwatorstwa archeologicznego i przyrodniczego Prus Zachodnich. Echa Przeszłości 4, 67–77. Jentzsch A., Conwentz H. 1900. Wissenschaftlicher Ausflug Ost- und West-Preussen: 22.-27. September 1899, in: Verhandlungen des VII Internationalen Geographen-Kongresses in Berlin, 351–366. Kwiatkowska K. 2008. Hugo Conwentz – archeolog. Bursztynisko 31, 12–13. Kwapiński M. 2014. Archeologia gdańska w perspektywie historii idei. Część pierwsza do 1880 roku, in: Fudziński M., Paner H. (eds.), Z dziejów badań archeologicznych na Pomorzu Wschodnim. Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk, 11–28. La Baume W. 1930. 50 Jahre Museum für Naturkunde und Vorgeschichte (Westpreussische Provinzial-Museum) in Danzig 1880-1930. Westpreussisches Provinzialmuseum, Danzig. Lissauer A., Conwentz H. 1886. Vorgeschichte des Weichsel-Nogat-Delta. Mitteilungen aus Anthropologischen Abteilung des Westpreussischen Provinzial-Museums, Schriften der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig 6(3), 204–242, 5 Pls. Łuka L.J. 1966. Kultura wschodniopomorska na Pomorzu Gdańskim, t. 1. Biblioteka archeologiczna 19. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków.

118

Bursztynisko 44 | 2020

In 1906, the efforts of the by-then famous natural scientist brought about the founding of Gdańsk’s Staatliche Stelle für Naturdenkmalpflege in Preussen, or Nature Conservation Office, which was not only a first in the German Empire but also the first one ever. Four years later, in 1910, by the decision of the central authorities, the institution was moved to Berlin, which was also the reason why Hugo Conwentz left Gdańsk. The Office founded by the natural scientist from Gdańsk exists in Germany even today as Bundesamt für Naturschutz. In 1919, Conwentz married Grete Ekelöf, who worked as a librarian at the National Library of Sweden, Stockholm. Together, they went on a sentimental journey to Gdańsk, the former capital of the West Prussian Province, which was at the time a free city supervised by the League of Nations. They also visited Sopot and Malbork. Hugo Conwentz died on 12 May 1922 from a staphylococcus infection. His wife organised his entire legacy, having produced a list of his multiple publications, among other things. Conwentz’s library of many thousand volumes, including his private archive, was purchased by the Diocese and County Library, Linköping, Sweden, where it can be found today.

PROMOCJA BURSZTYNU | AMBER PROMOTION

SERIAL TELEWIZYJNY|TV SERIES

ZŁOTO BAŁTYKU Gold of the Baltic Sea Michał Kosior Na antenie polskiego kanału HISTORY (A+E Networks) w kwietniu 2019 królowała nowa lokalna seria „Złoto Bałtyku”. Każdy z 5 odcinków programu oglądało blisko 150 tysięcy widzów. W ciągu zaledwie 6 tygodni program dotarł do ponad 2,7 miliona widzów. Sukces polskiej emisji skłonił A+E Networks do wyemitowania serii „Złoto Bałtyku” na kanałach HISTORY w 25 krajach Europy. W przygotowaniu jest kolejny sezon opowiadający o zmaganiach bohaterów z poszukiwaniem, obróbką i sprzedażą bursztynu. Premiera planowana jest na koniec marca 2020 roku. W programie poznajemy historię kilku związanych z bursztynem bohaterów. Jednym z nich jest Krzysztof Biereśniewicz, który wraz ze swoimi pracownikami przekopuje przy pomocy ciężkiego sprzętu działkę pod Gdańskiem i metodą hydrauliczną szuka złóż bursztynu. Marzy, by w przyszłości założyć w tym miejscu kopalnię bursztynu. W filmie podążamy również śladem helskiego rybaka Benedykta Formeli i jego żony Małgorzaty, którzy razem z załogą kutra HEL-6 wyruszają w morze licząc na to, że w sieciach, prócz ryb, znajdą kosztowności z dna morza. Kolejnym z głównych bohaterów programu jest Tomasz Ołdziejewski, który wraz z przyjaciółmi ze Sztutowa każdego roku czeka z niecierpliwością na silny wiatr, by w posztormowych nanosach znaleźć bałtycki bursztyn. Kulisy niełatwej pracy artystki funkcjonującej na rynku międzynarodowym poznamy dzięki Dorocie Ceneckiej, jubilerce z Gdańska, która od ponad dwóch dekad tworzy wyszukaną biżuterię z bursztynu. Dowiadujemy się, jak wygląda długa droga, którą musi przebyć bursztyn – od połowu czy wydobycia ze złoża, przez obróbkę, na sprzedaży 120

Bursztynisko 44 | 2020

In April 2019, the Polish-language version of the HISTORY channel (A+E Networks) featured a new local series: Złoto Bałtyku (Gold of the Baltic Sea). Each of the 5 episodes had a viewership of nearly 150,000. In just six weeks, the programme reached over 2.7 million viewers. The success of the Polish airing prompted A+E Networks to broadcast the Gold of the Baltic Sea series on HISTORY channels in 25 European countries. A new season is in preparation about the struggles of the protagonists with amber prospecting, processing and selling. The premiere date is planned for the end of March 2020. The programme tells the story of several people associated with amber. One of them is Krzysztof Biereśniewicz, who, with his employees, is digging up a plot near Gdańsk with heavy equipment and looking for amber deposits using the hydraulic method. His dream is to establish an amber mine here in the future. The film also follows the Hel Peninsula-based fisherman Benedict Formela and his wife Małgorzata, who, together with the crew of the HEL-6 cutter, set sail hoping that, apart from fish, they will find valuables from the sea bed in their nets. Then there is Tomasz Ołdziejewski, who, with his friends from Sztutowo, every year eagerly awaits strong winds to find Baltic amber in the driftage after storms. We learn the story behind the difficult work of an artist operating on the international market from Dorota Cenecka, a jeweller from Gdańsk, who has been making exquisite amber jewellery for over two decades. We find out about the long road amber has to take: from being harvested from the sea or extracted from a deposit, through

PROMOCJA BURSZTYNU | AMBER PROMOTION

w formie wyrobu jubilerskiego kończąc. Poznajemy również metody wykorzystywane do poławiania czy wydobycia bursztynu na bałtyckim wybrzeżu, jak i kulisy branży bursztynniczej w Polsce, w tym targi bursztynu i wyrobów z bursztynem, badanie produktów w laboratorium Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników, kończąc na wielu ciekawostkach o złocie Bałtyku.

being crafted, to being sold as a jewellery item. We also learn about the methods used to harvest or extract amber on the Baltic Sea coast and the inside story of the amber industry in Poland, including the amber and amber products trade fairs, product testing at the Laboratory of the International Amber Association, topped off with many interesting facts about the gold of the Baltic.

Zdjęcia do programu powstały w Gdańsku i jego okolicach. Za realizację „Złota Bałtyku” odpowiadała ATM Grupa, największy niezależny polski producent telewizyjny. Reżyserem programu był Sambor Wilk. „Złoto Bałtyku” jest pierwszym popularnym filmem o bursztynie, skierowanym do masowego widza. Widzowie z branży bursztynniczej wysoko ocenili film, który mimo fragmentów emocjonalnych, dość wiernie przedstawia branżę i specyfikę poszukiwania, wydobycia i pracy z bursztynem. Bez wątpienia jest to bardzo duża promocja bursztynu, tym bardziej, że film wyemitowano w całej Europie.

The programme was shot in Gdańsk and its vicinity. ATM Grupa, the largest independent Polish TV producer, was in charge of the making of Gold of the Baltic, directed by Sambor Wilk. Gold of the Baltic is the first popular film about amber addressed to general audiences. Amber industry viewers gave it a high rating as a production which, despite its moments of drama, quite faithfully presents the industry and the specifics of prospecting for, extracting and working with amber. Undoubtedly, it is great promotion for amber, the more so that the programme was broadcast all over Europe.

HISTORY to telewizja, w której od 24 lat historia przestaje być nudną lekcją w szkole - stając się inspirującą oraz trzymającą w napięciu opowieścią. Interesuje ją historia mała i duża, gdyż każdy dzień tworzy historię. Opowiada o niezwykłych, charyzmatycznych bohaterach i ich inspirujących historiach. Filary programowe kanału opierają się na realizowanych z epickim rozmachem produkcjach fabularnych, poszukiwaniach legendarnych skarbów, a także historiach ludzi i przedmiotów, które tworzą współczesny świat.

HISTORY is a TV channel where, over 24 years, history has ceased to be a boring school lesson, becoming an inspirational and exciting story instead. It focuses on history large and small because every day makes history. It tells you about extraordinary, charismatic heroes and their inspiring stories. The channel’s format is based on feature productions made with epic flourish, quests for legendary treasures and the stories of people and things that make up the contemporary world.

The Amber Magazine 44 | 2020

121

PROMOCJA BURSZTYNU | AMBER PROMOTION

BURSZTYNOWE SPOTKANIA W FUSHUN AMBER MEETINGS IN FUSHUN Jacek Szwedo

Fushun to miasto prefekturalne w prowincji Liaoning w północno-wschodnich Chinach. Historia obszaru miasta sięga czasów neolitu, 7000 lat temu. Okręg Xuanqing powstał za czasów dynastii Han (206 p.n.e.–220 n.e.), a miasto Fushun w 1384 r. podczas panowania dynastii Ming (1368–1644). Nazwa miasta (抚顺) pochodzi od pierwszych hieroglifów dwuskładnikowej frazy instrukcji cesarza Zhu Yuanzhanga „抚绥边疆，顺导夷民 - Fǔ suí biān jiāng, shùn dǎo yí mín” co znaczy: „spokój na granicy, ucywilizuj lud barbarzyńców”. Obszar miejski obejmuje cztery dzielnice (Xinfu, Wanghua, Dongzhou i Shuncheng), trzy okręgi (Fushun, Okręg Autonomiczny Qingyuan Manchu, Okręg Autonomiczny Xinbin Manchu), dwie prowincjonalne strefy rozwoju i jedną prowincję strefy rozwoju zaawansowanych technologii, o łącznej powierzchni 11.271 km2. Historia miasta Fushun jest bardzo złożona; tutaj w XVII wieku powstała dynastia Qing (1644–1912), miasto było okupowane przez Japonię od 1931 do 1945 roku. Położone nad rzeką Hun („Błotnistą”) Fushun jest jednym z głównych ośrodków rozwoju przemysłowego i gospodarczego w prowincji Liaoning, z populacją około 2,15 miliona. Fushun to wysoce uprzemysłowiony obszar, pierwotnie nazywany Miastem Węgla. Rozwinął się jako kwitnące centrum paliw, energii i surowców, a także oferuje coraz więcej możliwości w zakresie tekstyliów i elektroniki. Fushun słynie z bursztynu wydobywanego z warstw węgla największej na świecie kopalni odkrywkowej. Kopalnia „Zachodnia” znajduje się na południe od miasta. Obszar eksploatowany jest od XII wieku, jako kopalnia odkrywkowa była eksploatowana w XX i na początku XXI wieku. Jednak od 2015 r. „Wyrobisko Zachodnie” o głębokości 300 m, długości 6,6 km i szerokości 2,2 km traktowane jest jako złoże wyczerpane i niestabilne. Według informacji ogłoszonych przez Fushun Mining Group, wyrobisko to zostało zamknięte w 2019 roku. Warstwom bursztynodajnym przypisano wiek wczesnego środkowego iprezu (50–53 milionów lat). Bursztyn Fushun jest znany od ponad wieku i tradycyjnie uważany jest za ważny surowiec dla medycyny i jubilerski. Jest też cennym źródłem wiedzy dla paleontologów - zawiera unikalną 122

Bursztynisko 44 | 2020

Fushun is a prefecture level city in Liaoning province, north-eastern China. The history of the city area is going back to Neolithic times, 7000 years ago. Xuanqing County was established in Han dynasty (206 BC-220) and the Fushun city was established in 1384, in Ming dynasty (1368–1644). The name of the city (抚顺) was derived from the first hieroglyphs of the two-term phrase, the instruction of emperor Zhu Yuanzhang “抚绥边疆，顺导夷民 - Fǔ suí biān jiāng, shùn dǎo yí mín” meaning “maintain calm at the border, civilize the barbarian people”. It covers four districts (Xinfu, Wanghua, Dongzhou and Shuncheng), three counties (Fushun, Qingyuan Manchu Autonomous County, Xinbin Manchu Autonomous County), two provincial development zones and one provincial high-tech development zones, with total area 11,271 km2. The history of the Fushun city is very complex; here in 17th century the Qing dynasty (1644 to 1912) originated, the city was occupied by Japan from 1931 to 1945. Situated on the Hun River (“Muddy River”), Fushun is one of the industrial and economic development hubs in Liaoning province, with population about 2,15 million. Fushun is a highly industrialized area and originally called City of Coal. It has developed as a thriving centre for fuel, power and raw materials and is also offering more and more opportunities in textiles and electronics. Fushun is famous because of amber excavated from the coal layers of the world’s largest open-pit coalmine. The West Open Mine is located south of the city. Exploited from the 12th century, it was operated as an open pit mine during the 20th and early 21st Century. However, as of 2015, the West Open pit, 300 m deep, 6.6 kilometres long and 2.2 kilometres wide was exhausted and unstable. According to the information announced by Fushun Mining Group, West Open Pit was closed in 2019. The amber-bearing strata have been assigned an early-middle Ypresian age (50–53 million years). Fushun amber has been known for over a century and was traditionally regarded as an important source of medicine and organic gemstones. Fushun amber is important resource of knowledge for palaeontologists – it contains unique amber biota the Lower Eocene, which fills a large biogeographic gap in Eurasia. Fushun amber is derived

PROMOCJA BURSZTYNU | AMBER PROMOTION

Fot. Kopalnia w Fushun, Michał Kosior | Photo. Mine in Fushun, Michał Kosior

tafocenozę środowiska z wczesnego eocenu Azji, co wypełnia dużą lukę w znajomości paleobiogeografii Eurazji. Bursztyn z Fushun pochodzi z żywicy drzew nagonasiennych, drzew z rodziny cyprysowatych (Cupressaceae). Do tej pory stwierdzono w nim obecność inkluzji należących do dwudziestu dwóch rzędów i ponad 80 rodzin stawonogów, co czyni go jedną z najbardziej różnorodnych biot bursztynu. Bursztyn z Fushun był świadkiem wyraźnego różnicowania się kluczowych grup owadów, w tym rozmaitych owadów społecznych, roślinożernych i pasożytniczych, co najmniej od okresu wczesnoeoceńskiego optimum klimatycznego. Niektóre stwierdzone w bursztynie z Fushun owady są bliskimi krewniakami owadów zachowanych jako inkluzje w bursztynach europejskich, wskazując wymianę biotyczną między wschodnimi i zachodnimi granicami obszaru euroazjatyckiego w okresie wczesnego paleogenu. Fushun jest jednym z trzech głównych centrów przetwórstwa i dystrybucji bursztynu w Chinach, a obecnie przekształca się z Miasta Węgla w Miasto Bursztynu. Przy znaczącym rozwoju sztuki bursztynniczej, przemysłu i badań nad bursztynem trwającym od 2012 r. podjęto szereg inicjatyw. W celu przyciągnięcia chińskich i zagranicznych inwestorów i handlowców z branży bursztynniczej do miasta, w Fushun odbyły się

from gymnosperm, cupressaceous trees and twenty-two orders and more than 80 families of arthropods have been reported so far, making it among the most diverse amber biotas. Fushun amber witnessed an apparent radiation of ecological keystone insects, including eusocial, phytophagous, and parasitoid lineages, occurred at least during the Early Eocene Climatic Optimum. Some insect taxa have close phylogenetic affinities to those from coeval European ambers, showing a biotic interchange between the eastern and western margins of the Eurasian landmass during the Early Paleogene. Fushun is one of the three major distribution centres of amber processing in China, and now it is transforming from City of Coal to City of Amber. With a considerable scale of development of amber art, industry and research, since 2012 several initiatives were undertaken. China Fushun International Amber Fair, China Fushun International Amber Festival and China Fushun Amber Culture Fair were held to attract Chinese and foreign amber dealers to Fushun. Fushun Amber Research Institute, led by Mr. Fan Yong in co-operation with city and province authorities organised so far six sessions in Fushun to discuss the development of amber industry and business, art, culture and research. Since 2013 China Fushun International Summit Forum of Amber were organised.

The Amber Magazine 44 | 2020

123

PROMOCJA BURSZTYNU | AMBER PROMOTION

Chińskie Międzynarodowe Targi Bursztynu w Fushun, Chiński Międzynarodowy Festiwal Bursztynu w Fushun i Chińskie Targi Kultury Bursztynu w Fushun. We współpracy z władzami miasta i prowincji powołany został Instytut Badawczy Bursztynu z Fushun, kierowany przez pana Fana Yonga. Instytut ten zorganizował dotychczas sześć sesji naukowo-gospodarczych w Fushun, aby omówić rozwój branży bursztynniczej oraz biznesu, sztuki, kultury i badań and bursztynem. Od 2013 r. organizowane jest Chińskie Międzynarodowe Forum Bursztynu w Fushun. Pierwsze Forum odbyło się 6 września 2013 r. w Sali Bursztynowej hotelu Friendship w Fushun. Tematem spotkania było „Promowanie i rozwój przemysłu bursztynniczego poprzez badania bursztynu”. W forum uczestniczyli przedstawiciele władz lokalnych i władz prowincji oraz 260 praktyków i miłośników bursztynu. Wykłady wygłoszone zostały przez paleontologów i badaczy kamieni szlachetnych z Muzeum Historii Naturalnej w Londynie, British Museum w Londynie, Rosyjskiej Akademii Nauk, Polskiej Akademii Nauk, Chińskiej Akademii Nauk, Uniwersytetu Humboldta w Berlinie, Uniwersytetu Tongji w Szanghaju i Uniwersytetu Meicho na Tajwanie. Drugie Międzynarodowe Forum na Szczycie Bursztynu w Chinach odbyło się we wrześniu 2014 r. w sali konferencyjnej hotelu Wanda Realm w Fushun. Tematem forum było „Promowanie transformacji przemysłowej poprzez modernizację badań i kultury”. W forum wzięli udział liderzy z Ministerstwa Kultury, Nauki i Technologii, Wydziału Administracji Nadzoru Jakości, Kontroli i Kwarantanny, przedstawiciele samorządów różnego szczebla: prowincji, powiatów i gmin. W czasie tego forum bursztyn Fushun został określony jako Chiński Narodowy Produkt o Wskazaniu Pochodzenia Geograficznego, a Rada Stanu włączyła na Listę Reprezentatywnych Projektów Czwartej Grupy Narodowych Niematerialnych Dziedzictw Kulturalnych technikę rzeźbienia bursztynu stosowaną w Fushun. Przemówienia wygłosili badacze i eksperci bursztynnictwa z Narodowego Muzeum Szkocji, Uniwersytetu w Rennes we Francji, Muzeum Inkluzji w Bursztynie Uniwersytetu Gdańskiego, Międzynarodowego Towarzystwa Paleoentomologicznego, Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników oraz naukowcy z Uniwersytetu w Bonn i Instytutu Geologii i Palaeontologii Chińskiej Akademii Nauk w Nankinie. W spotkaniu tym uczestniczyło ponad 300 przedstawicieli producentów i sprzedawców bursztynu. Trzecie Międzynarodowe Forum na Szczycie Bursztynu w Chinach odbyło się 17 września 2015 r. w hotelu Friendship w Fushun, pod hasłem „ Ochrona niematerialna kultury rzeźby z bursztynu”. Wystąpili przedstawiciele i eksperci ze Stowarzyszenia Ochrony Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego, Narodowego Komitetu Ochrony Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego, Uniwersytetu Liaoning, Szkoły Wyższej Chińskiej Akademii Sztuk Pięknych, Uniwersytetu w Nankinie oraz Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników. 124

Bursztynisko 44 | 2020

The first Forum was held in September 6, 2013, at the Amber Hall of Friendship Hotel Fushun. This meeting was themed by “Promoting and development of amber industry with the research on amber”, and representatives of local and provincial authorities and 260 amber industry practitioners and amber lovers attended it. Palaeontologists and gemstone scholars from Natural History Museum in London, British Museum in London, Russian Academy of Sciences, Polish Academy of Sciences, Chinese Academy of Sciences, Humboldt University in Berlin, Tongji University in Shanghai, and Meicho University in Taiwan delivered lectures. The Second China International Summit Forum of Amber was held in September 2014, at the Conference Hall of Wanda Realm Fushun. The forum was themed “Promoting industrial transformation and upgrading with science and culture”. The leaders from Ministry of Culture, Science and Technology Division of Administration of Quality Supervision, Inspection and Quarantine, provincial, municipal and district governments attended the Forum. At this time Fushun amber was named China National Product of Geographical Indication and the State Council in the List of Representative Projects of Fourth Batch of National Intangible Cultural Heritages listed amber-carving technique. The speeches were given by amber researchers and experts from National Museum of Scotland, University of Rennes, France, Museum of Amber Inclusions at University of Gdańsk, Poland, International Palaeoentomological Society, International Amber Association and scholars from University of Bonn and Nanjing Institute of Geology and Palaeontology, Chinese Academy of Sciences. Over 300 representatives of amber producers and dealers attended this meeting. The Third China Fushun International Summit Forum of Amber was held September 17, 2015 at the Friendship Hall of Friendship Hotel in Fushun, with theme “Intangible cultural protection of amber carving”. Representatives and experts from the Intangible Cultural Heritage Protection Association, National Committee on Protection of Intangible Cultural Heritage, Liaoning University, Graduate School of China Academy of Arts, Nanjing University and International Amber Association gave the speeches. The Fourth Fushun International Summit Forum of Amber & The Seventh Amber and Graphite Culture and Art Expo was held November 14-17, 2018 in Friendship Hotel, Fushun. The scientific content of the meeting was filled with lectures of Professor David Dilcher (American National Academy of Sciences, University of Indiana, Shenyang Normal University); Dr. Jacek Szwedo (University of Gdańsk, International Amber Association); Dr. Enrique Peñalver (Geological and Mining Institute of Spain in Madrid) and Professor Bo Wang (Nanjing Institute of Geology and Palaeontology CAS). Representatives of local and provincial governments and agencies also visited the meeting, and the programme was full of official talks and presentations of the city, its development and perspectives. During the meeting

PROMOCJA BURSZTYNU | AMBER PROMOTION

W dniach 14-17 listopada 2018 r. w hotelu Friendship w Fushun odbyło się Czwarte Międzynarodowe Forum na Szczycie Bursztynu z Fushun oraz Siódma Wystawa Kultury i Sztuki Bursztynu i Gagatu. Treść naukowa spotkania została wypełniona wykładami profesora Davida Dilchera (American National Academy of Sciences, University of Indiana, Shenyang Normal University); profesora Jacka Szwedo (Uniwersytet Gdański, Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników); doktora Enrique Peñalvera (Hiszpański Instytut Geologii i Górnictwa w Madrycie) i profesora Bo Wanga (Instytut Geologii i Paleontologii Chińskiej Akademii Nauk w Nankinie). W spotkaniu uczestniczyli także przedstawiciele władz lokalnych i władz prowincji oraz agencji rządowych i samorządowych, a program obfitował w oficjalne rozmowy i prezentacje miasta, jego rozwoju i perspektyw. Podczas spotkania wygłoszono kilka wykładów na temat sztuki i dziedzictwa kulturowego oraz wręczono nagrody za konkursy rzeźbienia w bursztynie i gagacie. Ważna część spotkania dotyczyła promocji miejskich inwestycji w branżę bursztynniczą i sztukę, bursztynniczego rzemiosła i przemysłu. Podpisano ważne inicjatywy: umowę o ustanowieniu relacji miasta siostrzanego ze Swietłogorskiem (obwód kaliningradzki, Rosja) oraz projekt rozwoju dzielnic w regionie miejskim Fushun.

several talks on art and cultural heritage and award for Amber and Graphite Carving Contests were given. The important part of the meeting was related to investment promotion of the city, the amber craft and industry. Important initiatives were signed: the Agreement of the Establishment of a Sister-City Relation with Svetlogorsk (Kaliningrad Region, Russia) and District Development Project for Fushun area.

Na zdjęciu od lewej do prawej | On the photo, form left: Fan Yong (dyrektor | director Fushun Amber Research Institute), Yang Wei (burmistrz miasta | city mayor Fushun), prof. David L. Dilcher (Indiana University, Bloomington), Zang Hong (wiceburmistrz miasta Fushun), Dr Enrique Peñalver (Instituto Geológico y Minero de España, Madryt), Prof. Jacek Szwedo (Uniwersytet Gdański | University of Gdańsk), Prof. Wang Bo (Nanjing Institute of Geology and Paleeontology Chinese Academy of Sciences, Nanjing).

The Amber Magazine 44 | 2020

125

POGROMCY MITÓW | MYTH BUSTERS

• Studio DF

green amber

• Art Szok

Zielony bursztyn

Małgorzata Kucharska

Czy w przyrodzie występuje naturalny bursztyn bałtycki o barwie zielonej? Czy zadając to pytanie mamy na myśli zieloną barwę, jaką posiada np. malachit lub szmaragd a może turmalin (tzw. kolor zielony butelkowy)? A czy nazwa „złoto północy”, która jest często używana w odniesieniu do bursztynu, nie narzuca natychmiast skojarzenia z barwą żółtą, charakterystyczną dla tego szlachetnego materiału? I rzeczywiście tak jest – bursztyn bałtycki spotykamy w przyrodzie w bardzo wielu odmianach koloru żółtego od białożółtych, bladożółtych (woskowych), poprzez wszelkie odcienie żółte aż do pomarańczowoczerwonych i brązowych. Bursztyn bałtycki jest przezroczysty, przeświecający lub mętny – zależy to od ilości zawartych w nim pęcherzyków powietrza. Na pytanie postawione w tytule można odpowiedzieć krótko – nie, ale... W niektórych publikacjach możemy znaleźć informację o zielonkawej barwie bursztynu. Jak rozumieć to określenie? 126

Bursztynisko 44 | 2020

Is naturally green Baltic amber found in nature? When asking this question, do you mean the green colour of, say, malachite or emerald, or perhaps tourmaline (so-called bottle-green)? And doesn’t the name Gold of the North, which is often used in reference to amber, immediately suggest an association with the yellow colour typical for this precious material? And this is indeed the case: Baltic amber is found in nature in a very large number of yellow colour varieties, from white-yellow, pale yellow (waxen), through all the shades of yellow, to orange-red and brown. Baltic amber can be transparent, translucent or opaque, depending on how many air bubbles it contains. The short answer to the title question is—it isn’t, but— Some published texts may contain information about the greenish colour of amber. How should we understand this term? When flowing down trees, the solidifying resin took

POGROMCY MITÓW | MYTH BUSTERS

Spływająca, zastygająca żywica zabierała ze sobą kawałki kory drzewnej, mchu, fragmenty liści, larwy, owady, dla których stawała się pułapką. Te swoiste zanieczyszczenia organiczne nadają bursztynowi zielonkawy odcień w jego przezroczystych partiach – nie jest to jednak barwa zielona w całej masie bryłki, trudno więc mówić o zielonym bursztynie. Niekiedy zanieczyszczeń jest tak wiele, że żywica bursztynowa jest w mniejszości, a całość przybiera prawie czarną barwę. Jednak na stoiskach oferujących biżuterię srebrną z bursztynem można spotkać wyroby zdobione bursztynem o żywej barwie zielonej. Na pytanie skąd, jakie jest pochodzenie, możemy uzyskać różne odpowiedzi, ale nie jest to dzisiaj tematem niniejszego artykułu.

Czym jest więc ten „zielony” bursztyn? Po pierwsze nie jest to naturalny bursztyn bałtycki i nie jest to naturalny jego kolor – a zielona barwa to efekty zabiegów modyfikacji (poprawiania) bursztynu. Można mówić o kilku typach „kamieni zielonych”: - W większości są to kamienie bursztynowe tzw. dublety, czyli składające się z bursztynu poddanego procesowi obróbki termicznej w atmosferze obojętnego gazu w warunkach podwyższonego ciśnienia, która ma na celu poprawienie przezroczystości kamienia. Następnie podstawa kamienia pomalowana jest farbą, przeważnie czarną, która daje efekt optyczny barwy zielonej. O ile oprawa kamienia pozwoli popatrzeć na niego z boku lub pozbawimy kamień warstwy farby u podstawy, okaże się, że jest on barwy cytrynowożółtej - a więc nie zielony. - Spotykana jest też grupa kamieni o barwie zielonkawej, charakteryzująca się pozostałością utlenionej zewnętrznej warstwy bursztynu – potocznie zwanej „korą”, która to po poddaniu miejscowej obróbce termicznej przybiera barwę ciemnobrązową aż do czarnej, uzyskuje się efekt „zielonego ” bursztynu. Podobnie jak w opisanym wyżej dublecie, spoglądając z boku na kamień, nie widzimy barwy zielonej. Tu jednak kamień składa się wyłącznie z warstwy modyfikowanego bursztynu, bez farby. - Inną grupą kamieni bursztynowych o barwie zielonej są kamienie poddane zabiegowi barwienia, w których barwnik wnika na niewielką głębokość do wnętrza bursztynu lub pokrywania kolorowym lakierem, który stanowi dodatkową kolorową warstwę na powierzchni kamienia. Reasumując, w przyrodzie nie występuje naturalny bursztyn bałtycki o barwie zielonej, a kamienie określane jako zielone są to kamienie bursztynowe modyfikowane (na drodze obróbki termicznej) lub pokrywane, a wszystkie te zabiegi często spowodowane są oczekiwaniami klientów bądź sezonową modą na kolor.

with it pieces of tree bark, moss, leaves, larvae and insects which it trapped inside itself. These organic impurities, as it were, give amber a greenish tint in its transparent parts but not a green colour throughout the piece, so it would be hard to refer to it as green amber. Sometimes there are so many impurities that the amber resin is in the minority, with the piece taking on an almost black colour. A sentence or two are due here about “blue Baltic amber,” which is white amber with glauconite, because sometimes it is also greenish and sold as green amber. But you can find jewellery with vivid-green amber at booths which offer silver amber jewellery. A question about such amber’s origin may elicit different answers but it is not the subject of this article.

So what is this “green” amber then? First of all, it is not natural Baltic amber or amber’s natural colour, with the “green” hue resulting from amber treatment (enhancing) processes. We can speak of several types of green stones: - They are mostly amber stones, so-called doublets, made up of amber which has been subjected to thermal treatment in an inert gas atmosphere under high pressure in order to improve the stone’s transparency. Then the base of the stone is painted, usually black, which gives the optical effect of a green colour. If the stone’s setting makes it possible to look at it from the side or if we remove the layer of paint at the base, it will turn out to be lemon-yellow and, therefore, not green. - There is also a group of greenish stones which have some remaining outer layer of amber, commonly known as the crust, which, after topical thermal treatment, becomes dark brown to black giving the effect of “green” amber. Like in the doublet described earlier, when looking at it from the side, we will not see the green colour in the stone. However, in this case the stone only contains a layer of treated amber, with no paint. - Another group are green amber stones which have undergone the process of dyeing; the dye permeates shallowly into the amber or, alternatively, the stone is covered with coloured varnish which becomes an additional coloured layer on the surface of the stone. In summary, there is no such thing as naturally green Baltic amber; the stones described as green are (thermally) treated or coated natural amber stones (?), with all these treatments often brought about by customer expectations or a seasonal preference for that colour.

The Amber Magazine 44 | 2020

127

Autorzy tekstów | Authors: Renata Adamowicz | r.adamowicz@muzeumgdansk.pl

Tomasz Pisanko | jewellery@artszok.pl

Robert B. Bartkowski | r.bartkowski@zamek.malbork.pl Opiekun kolekcji bursztynu w Muzeum Zamkowym w Malborku Head of the amber collection at Malbork Castle Museum

Eryk Popkiewicz | erykpo@wp.pl Archeolog i bursztynnik | Archeologist & ambercrafstman , Toruń www.eryk.amberart.pl

Karolina Brykner & Marcin Bogusław | marcinboguslaw@gmail.com

Adam Pstrągowski | asystent@s-a.pl

Artyści | Artists, Warszawa instagram: @marcin_boguslaw_jewellery

Firma | Company Silver & Amber www.s-a.pl

Mateusz Cwaliński | mateuszcwalinski@gmail.com

Ewa Rachoń | ewa.rachon@gmail.com

Barbara Gronuś-Dutko | jantar.art@onet.eu

Izabela Rzepka | izabel.rzepka@gmail.com Miłośniczka bursztynu. Grupa Truso | Amber Lover. Trouso Group

Muzeum Bursztynu, Oddział Muzeum Gdańska Amber Museum, Branch of the Gdańsk Museum

Collegium Historicum, Wydział Archeologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu / Collegium Historicum, Faculty of Archaeology, Adam Mickiewicz University, Poznań Artystka| Artist, Rabka-Zdrój. www.jantar-planet.eu

Firma | Company Art Szok www.artszok.pl

Dyrektor projektu Amberif i Ambermart w latach 1996-2019 Director of the Amberif & Ambermart project 1996-2019

Anna Sado | ania.sado77@gmail.com

Aleksandra Harasiuk | ah@amber.org.pl

Dziennikarka | Journalist, Warszawa. www.amber.com.pl

Giedymin Jabłoński | giedymin.jablonski@gmail.com

Małgorzata Siudak | ms@amber.org.pl Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników International Amber Association

Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników International Amber Association Artysta | Artist, Gdańsk instagram: @giedymin_jablonski_jewellery

Anna Sobecka | anna.sobecka@ug.edu.pl

Jutta Kappel | jutta.kappel@skd.museum

Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Gdański Institute of Art History, University of Gdansk

Michał Kosior | michal.kosior@gmail.com

Katarzyna Solska | ag@aleksandergliwinski.com Atelier Aleksander Gliwiński www.aleksandergliwinski.com

Starszy kurator i zastępca dyrektora Grünes Gewölbe, Drezno Senior Curator and Deputy Director of the Grünes Gewölbe, Dresden Firma | Company Amber Experts

Zoja Kostiaszowa | z.kostyashova@mail.ru Muzeum Bursztynu w Kaliningradzie Kaliningrad Amber Museum Małgorzata Kucharska | office@ambergracja.com

Rzeczoznawca Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników International Amber Association Apprasisal

Kinga Alina Langowska | kingalangowska@gmail.com

Muzeum Emigracji w Gdyni / Instytut Historii Uniwersytetu Gdańskiego Museum of Emigration in Gdynia / Department of History on the University of Gdańsk

Jacek Lebiedź | jacek.lebiedz@pg.edu.pl

Wydział ETI, Politechnika Gdańska Faculty of Electronics, Telecommunications and Informatics, Gdańsk Technical University

Olga Podfilipska-Krysińska | olga.podfilipska@asp.lodz.pl Katedra Biżuterii Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi Jewellery Department Academy of Fine Arts, Łódź

Elżbieta Sontag | elzbieta.sontag@ug.edu.pl Pracownia Entomologii Ewolucyjnej i Muzeum Inkluzji w Bursztynie UG Laboratory of Evolutionary Entomology and Museum of Amber Inclusions, University of Gdańsk Jacek Szwedo | jacek.szwedo@biol.ug.edu.pl Pracownia Entomologii Ewolucyjnej i Muzeum Inkluzji w Bursztynie UG Laboratory of Evolutionary Entomology and Museum of Amber Inclusions, University of Gdańsk Maria Jose Vascones | showroom@le-departement.com Menadżer do spraw komunikacji Communication Manager Le Département Interiors SL.

Anna Wójcik | awojcik@galeria.legnica.eu Galeria Sztuki w Legnicy The Gallery of Art in Legnica

Marta Włodarska | studio@amberwood.pl Artystka | Artist, Berlin. www.amberwood.istore.pl

TEMAT NUMERU | LEAD STORY

The Amber Magazine 44 | 2020

131

TEMAT NUMERU | LEAD STORY

132

Bursztynisko 44 | 2020

WYSTAWY | EXHIBITIONS

BURSZTYNISKO DYSTRYBUCJA | DISTRIBUTION

the AMBER MAGAZINE

• salony sieci Empik w całej Polsce | EMPIK press stores in Poland • online: www.empik.pl • targi biżuterii | jewellery fairs: Jubinale, Amberif, Gold Expo • biuro MSB| IAA office

www.amber.org.pl The Amber Magazine 44 | 2020

133