Bursztynisko. The Amber Magazine no. 45 by International Amber Association

Drodzy członkowie MSB Dear members Ryszard Uliński Prezes MSB | IAA Chairman

Za nami 25 lat współpracy, budowania relacji, rozmów wśród osób, które życie związało z bursztynem. Dwadzieścioro siedmioro entuzjastów powołało do życia Stowarzyszenie Bursztynników w Polsce na czele z prof. Barbarą Kosmowską-Ceranowicz i Wiesławem Gierłowskim. Ich pierwsze spotkanie odbyło się 27 lutego 1996r. w Gdańsku, dokładnie dwa lata po pierwszych Międzynarodowych Targach Bursztynu i dokładnie 10 lat przed uruchomieniem Muzeum Bursztynu. Dlaczego przywołuję te dwa wydarzenia? Otóż, w każdym z wyżej wymienionych inicjatyw pojawiają się te same nazwiska. Duża grupa miłośników bursztynu rozpoczęła pracę na rzecz konsolidacji środowiska. Przez lata członkowie Stowarzyszenia oraz jego najaktywniejsi działacze włożyli mnóstwo pracy, by z lokalnej inicjatywy kilkudziesięciu osób przerodzić się w prężnie działającą organizację, która generuje światowej skali dokonania. Tak rozumiany cel doprowadził nas wszystkich do miejsca, w którym możemy być dumni z wielu osiągnięć: własnej siedziby Stowarzyszenia w sercu światowej stolicy bursztynu, opracowania przez zespół Rzeczoznawców klasyfikacji kamieni jubilerskich z bursztynu bałtyckiego, stosowanej w identyfikacji oraz badaniu w laboratorium MSB, a także utworzenie przestrzeni wystawienniczej, która działa jako Galeria MSB. Co więcej możemy być dumni z determinacji członków, którzy doprowadzili do utworzenia Muzeum Bursztynu w Gdańsku. W tym roku zostanie ono przeniesione do nowej siedziby, gdzie w nowoczesnej formule będzie można podziwiać eksponaty – dorobek najlepszych bursztynników. Dzielenie się wiedzą to kolejny wyróżnik naszej organizacji – pokolenia producentów,

It’s been 25 years of cooperation, building relations, exchanging ideas within a group of people whose life was associated with amber. 27 enthusiasts brought to life the Amber Association in Poland, headed by prof. Barbara Kosmowska- Ceranowicz and Wiesław Gierłowski. Their first meeting was held up on the 27th of February 1996 in Gdańsk, exactly two years after first edition of the Amberif (International Amber Fair) and exactly 10 years before the opening of the Museum of Amber in Gdańsk. Why am I bringing up those two events? Well, in every of those two events, the same names are coming up. Large group of the amber lovers have started their hard work in the name of the consolidation of the amber community. Through the years members of the International Amber Association (IAA) and it’s most active contributors have put a lot of effort- starting from the position of the local, counted in dozes and turn into the organization with the international scale of achievements. Their goals is what brought us to the place where we are now and where we can be proud of our achievements: IAA office in the heart of the World Capital of Amber, team of the IAA Appraisers who developed the Classification of Baltic Amber Gemstones- which is used by the IAA Amber Laboratory up to this day and creating the exhibition space- IAA Gallery. Moreover we can be proud of the determination of our members, who led to establish the Amber Museum in Gdańsk. This year the Amber Museum is being moved to the new place, where in the modern surrounding everyone is going to admire the amber exhibits- heritage of the best amber craftsman. Sharing the knowledge is another mark of our association – generations The Amber Magazine 45 | 2021

handlowców,projektantów, rzeczoznawców, hobbystów i naukowców z różnych dziedzin nauki korzystały z dorobku naukowego i doświadczenia zawodowego członków Stowarzyszenia. Zapraszanie nas do udziału w międzynarodowych konferencjach i imprezach wystawienniczych to wynik starań o uznanie i zaufanie wśród najlepszych specjalistów.

of producers, traders, designers, appraisers, hobbyists and scientists from various branches of science benefited from the scientifical heritage and professional experience of the IAA members. Participation in the international conferences, exhibitions and fairs is the result of obtaining the recognition within the best specialist in the field of amber.

Jubileuszowy rok 25-lecia rozpoczynamy w czasach pandemii i zmieniającej się rzeczywistości. Stowarzyszenie, symbolizujące bliskie więzi pomiędzy członkami, przechodzi także rewolucję na poziomie określenia swojej misji czym powinno być w przyszłości dla zrzeszonych członków. Czy utworzenie archiwum wiedzy jest potrzebne? Czy w świecie innowacji w imitacjach praca rzeczoznawców również powinna przejść transformację? Czy działania stowarzyszenia zaspokajają potrzeby młodszego pokolenia? Jak oceniają działania Stowarzyszenia osoby z innych kręgów kulturowych, dla których „zrzeszenia” ludzi mają kulturowo inne znaczenie? Jak w czasach dominacji technologii definiować naszą pasję do sztuki i nauki związaną z bursztynem?

The jubilee year- 25 years of the IAA, have started in the times of pandemic and changing the reality that we knew so far. The association, whose symbol are the close ties between the members, is facing the difficult times on the field of definition of its mission: what kind of association should it be for its members? Is establishing the archive of knowledge is important? Is transformation of the process of the IAA Appraisals work is necessary because of the constant changes in the field of innovation in amber imitations? Does the association activities meets the needs of the younger generation? How the IAA is valued by the members from the different cultural backgrounds, for whom the association have a different cultural meaning? How to define, in the times of dominance of technology, our passion for amber art and science?

Te pytania pozostawiam otwarte. Spróbujmy stworzyć na początek przestrzeń do dyskusji, później znaleźć umowny stół, przy którym usiądziemy i zaczniemy wymieniać argumenty dotyczące przyszłości. Nasz ukochany gospodarz, miasto Gdańsk, od wieków tworzy klimat sprzyjający nowoczesnym i odważnym przedsięwzięciom. Czasy dostatku i zamożności mieszkańców grodu łączyły się z napływem mieszkańców z różnych części świata. Tak jak Gdańsk, przez 25 lat zapraszaliśmy do naszego grona członków z krajów Bliskiego i Dalekiego Wschodu, Europy, obu Ameryk, Australii i Afryki. Wykorzystajmy do zmian energię wielu kultur. Doceńmy bogactwo doświadczeń nas wszystkich. Przyglądajmy się możliwościom. Zarządy, Komisje Rewizyjne, Sądy Koleżeńskie zmieniają się, ale siła nasza leży w nas, wszystkich członkach Stowarzyszenia.

I leave all of those questions open. Maybe we will try to create the space for the discussion- find the “table”, where we can all seat and start to exchange thoughts about the future. Our beloved host, our city - Gdańsk, which from the beginning of centuries creates the opportunity for creating bold and modern enterprises. Times of the prosperity and wealth of the city citizens were connected to influx of inhabitants from the different parts of the world. Just like Gdańsk, for the 25 years we have welcomed the groups of members from the Middle and Far East, Europe, Americas, Australia and Africa. Let us use the energy coming from the many cultural backgrounds to make a change. Let us appreciate the wealth of experience of us all. Let us see the possibilities. The Boards, Auditing Committees, The Peer Courts are changing but the strength lies among each of us- the members of the International Amber Association.

BURSZTYNISKO the AMBER MAGAZINE No. 45 | 2021, Czerwiec (June)

Zespół redakcyjny | Editorial board: Ewa Rachoń Redaktor naczelna | Editor-in-chief małgorzata Siudak Sekretarz redakcji | Editorial secretary Opracowanie graficzne i skład | Design and DTP Maria Fijałkowska Korekta językowa | Editorial assistance Anna Sado Redaktorka | Editor Anna Sobecka Redaktorka| Editor Jacek Szwedo Redaktor | Editor Anna Wójcik Redaktorka| Editor Tłumaczenie | Translation Dorota Górak-Łuba, Jacek Szwedo Na okładce | Cover Maciej Rozenberg bransoleta | bracelet Hesperia Archeo bursztyn Bałtycki modyfikowany | modified Baltic amber srebro pozłacane | goldplated silver diamenty | diamonds Archiwum poprzednich numerów | Archives www.issuu.com/internationalamberassociation Drukarnia | Printhouse Bernardinum Nakład | Print run: 1000 ISSN 1644-0927 Wydawca | Publisher Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników International Amber Association Warzywnicza 1, 80-838 Gdańsk, Poland office@amber.org.pl +48 58 58 000 22 Specjalne podziękowania | Special thanks: Lech J. Zdrojewski (OKO-LICE KULTURY) KInga Gełdon-Czech (KEENYS STUDIO) Wydawca zastrzega sobie prawo do skracania i adjustacji tekstów. Publikacja jest chroniona przepisami prawa autorskiego. Reprodukcja lub przedruk wyłącznie za zgodą Wydawcy. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za treści materiałów reklamowych. The publisher reserves the right to change the content of the articles. This publication is copyright. Reprinting in whole or in part only with the publisher’s consent. The publisher is not responsible for the content of advertising materials.

The Amber Magazine 45 | 2021

Drodzy Czytelnicy | Dear Readers członkowie Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników i miłośnicy bursztynu, wszyscy, którzy bierzecie to specjalne wydanie Bursztyniska do ręki,

members of the International Amber Association and amber enthusiasts, all of you who have picked up this special edition of Bursztynisko,

Zapraszam Was w podróż sentymentalną, do wspomnień i refleksji jakimi podzielili się z nami przyjaciele i współtwórcy bursztynowego kręgu w wielu stronach świata. Tą szczególną okazję sprawiła 25 rocznica powołania Stowarzyszenia Bursztynników, a wisienką na torcie jest to właśnie 45 wydanie magazynu Bursztynisko. Dziękuję wszystkim autorom, którzy odpowiedzieli na zaproszenie redakcji i sięgnęli czasem w odległe rejony pamięci.

Join us on a sentimental journey across the reminiscences and reflections shared with us by friends and co-creators of the amber community in many parts of the world. This special occasion has been brought about by the 25th anniversary of the Amber Association, with the 45th issue of Bursztynisko. The Amber Magazine as the icing on the cake. I wish to thank all the authors who have responded to the editorial team’s invitation and, at times, delved deep into memory.

Przywołujemy ważne postaci naszych mentorów: prof. Barbary Kosmowskiej-Ceranowicz oraz śp. Wiesława Gierłowskiego, wspominamy miejsca i wydarzenia, które tworzyły bursztynową społeczność. Niech się łezka kręci w oku, niech płyną dobre życzenia na przyszłość.

We evoke the key figures of our mentors: Prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz and the late Wiesław Gierłowski, we recall the places and events which have shaped our amber community. Let tears come to our eyes, let good wishes for the future be heard.

Ponieważ życie, choć ściśnięte wokół pandemicznym zagrożeniem, toczy się jednak, a może nawet rozpędza wspomagane wirtualnymi narzędziami – to poszukajmy również ciekawych refleksji oraz porad na trwanie i przetrwanie tego trudnego czasu.

Although cramped all around by the pandemic threat, life still goes on and maybe even accelerates, supported by virtual tools, so let’s look for inspiring thoughts and tips on how to endure and survive this difficult time.

Zapraszam także na spotkanie z wybitnymi artystami i jeszcze gorącymi pracami wychodzącymi spod ich ręki, zerknijmy na modowe sugestie na nadchodzący sezon z nadzieją, że nie tylko do pasa i w maseczce będziemy się przeglądać w ekranach komputerów.

Join us also for a meeting with outstanding artists and their brand-new pieces, let’s take a look at fashion proposals for the upcoming season, hoping that we will not only be looking at ourselves in our computer screens waist-length and masked.

Oby nowa normalność zawierała też trochę starych, ulubionych spotkań oko w oko, a może nawet w radosnej gromadzie na naszym kontynencie ale i wszystkich innych - jak to dawniej bywało.

May the new normal also contain some of the old and favoured face-to-face meetings, or maybe even some in a joyful crowd on our continent and on all the others as well—just as things used to be.

Oddaję Państwu głos, życzę miłej lektury!

Now it’s over to you, have a nice read!

Ewa Rachoń

Redaktor naczelna | Editor-in-chief 4

Bursztynisko 45 | 2021

SPIS TREŚCI | TABLE OF CONTENT 8

HISTORIA | HISTORY

130

25 LAT MSB | 25 YEARS OF THE IAA

14 42

Anna Sobecka BURSZTYNOWE REFLEKSJE | AMBER REFLECTIONS

Amber in Oslo

132

Wiesław Gierłowski, Barbara Kosmowska-Ceranowicz

The light of amber- interview with Barbara Gronuś-Dutko

140

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES

143

HISTORIA | HISTORY

144

Laboratorium Bursztynu MSB- podróż przez 25 lat IAA Amber Laboratory- journey through 25 years Gabriela Gierłowska, Ewa Wagner-Wysiecka

Mariusz Drapikowski

The future of amber- interview with Sławomir Fiałkowski

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES

154

160

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES

Gallery Mizgiris WYDARZENIA | EVENTS

164

Baltic Jewellery News HISTORIA | HISTORY

170

Mateusz Cwaliński WYSTAWY | EXHIBITIONS

Marcin Wesołowski- Bursztynnik roku 2020

Bursztyn bałtycki niezmiennie fascynuje Chińczyków

Amber personality of the 2020

Baltic amber invariably fascinates the people of China

Michał Kosior KONKURSY | CONTESTS

172

Anna Sado PROMOCJA BURSZTYNU | AMBER PROMOTION

Amberif Design Award 2021

Dlaczego branża bursztynnicza nie lubi instagrama?

Barbara Schmidt

Why doesn't the amber industry like instagram?

KONKURSY | CONTESTS

176

Maria Jose Vascones TEMAT NUMERU | LEAD STORY

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES

182

Karolina Brykner, Marcin Bogusław TRENDY| TRENDS Ewa Krajewska PROMOCJA BURSZTYNU | AMBER PROMOTION

KOLEKCJE BURSZTYNU | AMBER COLLECTIONS Robert Bartkowski INKLUZJE W BURSZTYNIE | AMBER INCLUSIONS Bursztyn, Kopal i żywica defaunacyjna | Amber, Copal and Defaunation resin

186

Andrzej Szadkowski LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES

Aleksandra Harasiuk Biesiada Bogdana Mirowskiego | Feast by Bogdan Mirowski

Anna Wójcik

Monica M. Solorzano-Kraemer ZŁOŻA I GEOLOGIA | DEPOSITS AND GEOLOGY Bursztyn w Libanie | Amber in Liban

188

Dany Azar POGROMCY MITÓW | MYTH BUSTERS Bursztyn: warto wiedzieć | Amber: what's good to know

190

Gabriela Gierłowska ZŁOŻA I GEOLOGIA | DEPOSITS AND GEOLOGY Bursztyn z jeziora Goitzsche | Amber from the Goitzche lake

193

Ivo Rappsilber, Andreas Wendel RECENZJE | REVIEWS

Pokaz mody POLKI FOLKI | Fashion show POLKI FOLKI

Stowarzyszenie | Association

Anna Sado

Natur-und Regionageschichte Bitterfeld

PROMOCJA BURSZTYNU | AMBER PROMOTION Dubai IFW- Bursztyn na pokazie mody |Amber on the fashion show

128

WYSTAWY | EXHIBITIONS

Targi AMBER TRIP | AMBER TRIP Fair

Trendy modowe 2021 | Fashion trends 2021

122

Jurgita Ludaviciene Bursztyn bałtycki- historia i wzornictwo | Baltic amber- history and design

From the inner need... Interview with Andrzej Pacak

116

WYSTAWY | EXHIBITIONS

From Europe to China: an overview of the history of the amber trade

Anna Sobecka

Z wewnętrznej potrzeby... Wywiad z Andrzejem Pacakiem

112

Regina Makauskiene

Z Europy do Chin: zarys dziejów handlu bursztynem

Światło i magia bursztynu | The light and magic of amber

106

WYSTAWY | EXHIBITIONS

Wywiad z Maciejem Rozenbergiem | Interview with Maciej Rozenberg

Historia bransoletki... | The story of a bracelet...

102

Ewa Rachoń

On the contemporary nature of amber and early art as an inspiration

JOYA 2020

PROMOCJA BURSZTYNU | AMBER PROMOTION

Wszyscy jesteśmy jednym | We are all one

Anna Wójcik O nowoczesnośći bursztynu i sztuce dawnej jako inspiracji

148

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES Przyszłość bursztynu- wywiad ze Sławomirem Fijałkowskim

Lastowicze

Metamorfozy kamienia słonecznego | Methamorphoses of the sun stone

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES Piękno pragnieniem doskonałości | Beauty as a desire for perfection

PROMOCJA BURSZTYNU | AMBER PROMOTION

Bursztynowy rekord Guinessa | Amber Guiness record

badacz i znawca bursztynu | amber scholar and expert Regina Kramaska, Katarzyna Kwiatkowska, Ewa Rachoń

Małgorzata Siudak Bursztynowy weekend | Amber weekend

Zoya Kostyashova Barbara Kosmowska-Ceranowicz

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES Światło bursztynu- wywiad z Barbarą Gronuś-Dutko

and Kalinigrad Oblast amber professionals

Joanna Kotowicz-Buczyńska

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES oraz bursztynnicy obwodu kaliningadzkiego

PROMOCJA BURSZTYNU | AMBER PROMOTION

196

Roland Wimmer, Anselm Krumbiegel AUTORZY | AUTHORS

Anna Sado PROMOCJA BURSZTYNU | AMBER PROMOTION Bursztyn Bałtycki podbija świat. Czas na EXPO 2020 w Dubaju Baltic amber conquer the world. Time for EXPO 2020 in Dubai PAIH

The Amber Magazine 45 | 2021

Drodzy członkowie MSB! Dear members of the IAA!

Aleksandra Dulkiewicz PREZYDENT GDAŃSKA | MAYOR OF GDAŃSK Bursztyn bałtycki to jedna z niekwestionowanych marek miasta Gdańska. Nie byłoby światowej stolicy bursztynu bez organizowanych od prawie 30 lat największych na świecie targów bursztynu Amberif i Ambermart.

Baltic amber is one of the indisputable Gdańsk brands. There would be no World Capital of Amber without the world’s largest amber trade shows, Amberif and Ambermart, held for almost 30 years.

Sercem światowej stolicy jest Muzeum Bursztynu, które stało się w ciągu ostatnich 15 lat jedną z najważniejszych atrakcji turystycznych Gdańska. W tym roku, dzięki dofinansowaniu ze środków z Unii Europejskiej, przeniesiemy bursztynowe zbiory do nowej siedziby. Zaprezentujemy je w nowoczesnej odsłonie w zabytkowych murach Wielkiego Młyna, zwiększając trzykrotnie powierzchnię wystawienniczą.

At its heart, the World Capital of Amber has the Amber Museum, which has become one of the key tourist attractions of Gdańsk over the past 15 years. This year, owing to European Union funding, we will move its amber collection to a new venue. We will present it in a state-of-the-art format within the historic walls of the Great Mill, tripling the exhibition space.

W naszym mieście od 15 lat działa także Światowa Rada Bursztynu, od 14 lat — Pracownia Projektowania Biżuterii Akademii Sztuk Pięknych, a kilka miesięcy temu obchodziliśmy 10-lecie innowacyjnego projektu Trend Book. Wspominam o powyższych jubileuszach nie tylko z kronikarskiego obowiązku. To najważniejsze filary projektu Gdańsk — światową stolicą bursztynu. Nie udałoby nam się ich zbudować bez współpracy ze środowiskiem bursztynniczym i organizacjami branżowymi.

The World Amber Council has been operating in our city for 15 years, with the Academy of Fine Arts’ Jewellery Design Studio in place for 14 years and the 10th anniversary of the innovative Trend Book project celebrated a few months ago. I am mentioning these anniversaries not only out of a chronicler’s duty. These are the most important pillars of the Gdańsk — World Capital of Amber project. We would not have been able to build them without collaboration with the amber community and industry organisations.

Cieszymy się, że Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników współpracuje z nami już od 25 lat. Jako organizacja zrzeszająca ponad 350 osób z 30 krajów rozwija i popularyzuje wiedzę na temat bursztynu bałtyckiego oraz przyczynia się do promocji Gdańska — światowej stolicy bursztynu. Członkowie stowarzyszenia angażowali się i angażują w rozwój targów Amberif i Ambermart oraz w działalność Światowej Rady Bursztynu. Członkowie stowarzyszenia przyczynili się również do powstania Muzeum Bursztynu, wzbogacając jego zbiory. Istotną rolę w działalności stowarzyszenia i całej branży bursztynniczej spełnia magazyn Bursztynisko, którego jubileuszowy czterdziesty piąty numer trzymacie Państwo w swoich rękach. Skupieni wokół czasopisma bursztynnicy, dziennikarze i naukowcy od 25 lat opisują świat bursztynu bałtyckiego, najważniejsze wydarzenia, targi, wystawy i odkrycia naukowe.

We are happy that the International Amber Association has been working with us for as long as 25 years. As an organisation which brings together 350 individuals from 30 countries, it expands and endorses the knowledge of Baltic amber and contributes to the promotion of Gdańsk, The World Capital of Amber. The Association’s members have been active in the growth of the Amberif and Ambermart trade shows and in the work of the World Amber Council. The members of the Association have also contributed to the establishment of the Amber Museum and enriched its collection. Bursztynisko. The Amber Magazine, with its anniversary forty-fifth issue now is in your hands, plays an important part in the activity of the Association and the entire amber industry. For 25 years, amber artists, journalists and researchers centred around the Magazine have been describing the world of Baltic amber, key events, trade shows, exhibitions and scientific discoveries.

W imieniu władz miasta i mieszkańców dziękuję za udaną dotychczasową współpracę, gratuluję tak szacownych jubileuszy i życzę co najmniej kolejnych udanych 25 lat działalności.

On behalf of the Gdańsk authorities and its people, let me thank you for our successful collaboration to date, I congratulate you on such estimable anniversaries and wish you at least another 25 years of thriving activity.

Bursztynisko 45 | 2021

REFLECTIONS

NOWEMUZEUM BURSZTYNU W GDAŃSKU

WIELKIE OTWARCIE W W I E L K I M M ŁY N I E L ATO 2021

Wystawa powstaje dzięki dofinansowaniu z Unii Europejskiej w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska-Rosja 2014–2020.

The Amber Magazine 45 | 2021

HISTORIA | HISTORY

lat MSB

Anna Sobecka

years of the IAA

Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników (MSB) to organizacja zrzeszająca środowisko wytwórców i miłośników bursztynu bałtyckiego z całego świata. Pięć lat temu, jako prezeska MSB przygotowywałam obchody 20-lecia organizacji. Nie sądziłam, że kolejne pięć lat tak szybko minie. Przez te lata Stowarzyszenie rozwijało się prężnie i przechodziło także trudne chwile. Szczególnie ostatni rok 2020 był dla branży bursztynniczej i dla członków MSB rokiem bardzo ciężkim.

The International Amber Association (IAA) is an organisation that brings together Baltic amber manufacturers and enthusiasts from all over the world. Five years ago, as the IAA’s president, I was in charge of the celebration of its 20th anniversary. I did not think that the next five years would go by so quickly. Over those years, the Association grew dynamically and went through difficult times as well. Especially the past year 2020 was very tough on the amber industry and on IAA members.

POCZĄTKI STOWARZYSZENIA Środowisko skupione wokół organizowanych od 1994 roku targów najpierw mody, a w następnie biżuterii, zdało sobie sprawę, że przy tak dużym rozwoju branży bursztynniczej, jaki miał miejsce w Polsce po przełomie roku 1989, potrzebna jest organizacja wspierająca spójne działania na rzecz promocji bursztynu, służąca pomocą zarówno od strony organizacyjnej, jak i merytorycznej handlowcom, wytwórcom i artystom oraz kolekcjonerom bursztynu. Jedną z najważniejszych i nieocenionych postaci czynnie działających na rzecz konsolidacji środowiska była (i wciąż jest!) Ewa Rachoń – współpomysłodawczyni i wieloletnia dyrektor targów Amberif, a obecnie redaktor naczelna magazynu Bursztynisko. The Amber Magazine. Niemal od początku w ramach targów Amberif zaczęto organizować konkursy mobilizujące artystów i firmy do rywalizacji w zakresie projektowania biżuterii. Pierwszym z nich był Mercurius Gedanensis (od 1995), następnie Amberif Design Award, w którym Stowarzyszenie funduje Nagrodę Bursztynową (od 1997). Dwa lata po powstaniu targów Amberif branża, wspierana mocno przez naukowców różnych specjalności, odczuła potrzebę powołania odrębnej organizacji dbającej o konsolidację środowisk związanych zawodowo z bursztynem. To był początek drogi do stworzenia z bursztynu polskiej marki, gdańskiego znaku jakości i promocji „magicznego kamienia” na całym świecie. Zabranie założycielskie Stowarzyszenia Bursztynników odbyło się 27 lutego 1996 roku. Zachowała się lista

THE BEGINNINGS OF THE ASSOCIATION The amber community, centred around a trade show organised since 1994 to present first fashion and later jewellery, realised that given the dynamic development of the amber industry occurring in Poland after the breakthrough of 1989, there was a need for an organisation to support consistent action to promote amber, offering help in terms of both logistics and know-how to wholesalers and retailers, manufacturers, artists and collectors of amber. Ewa Rachoń—an initiator and for many years the Project Director of Amberif and, currently, Editor-in-Chief of Bursztynisko. The Amber Magazine—has always been one of the most important and invaluable individuals to actively work to consolidate the amber community. Almost since the beginning, competitions have been organised as part of Amberif to mobilise artists and companies to compete in jewellery design. The first one was Mercurius Gedanensis (since 1995), then came the Amberif Design Award, in which the Association sponsors the Amber Prize (since 1997). Two years after Amberif was launched, the industry, strongly supported by researchers of various specialties, felt the need to establish a dedicated organisation to ensure the consolidation of amber professionals. This was the beginning of a path to create a Polish amber brand, a Gdańsk quality mark, and to promote the magic stone worldwide. The founding meeting of the Amber Association was held on 27 February 1996. There still remains a list with

Bursztynisko 45 | 2021

HISTORIA | HISTORY z podpisami 27 członków założycieli. Zatwierdzono statut zaproponowany przez Wiesława Gierłowskiego, którego założenia, mimo pewnych korekt wprowadzanych w ciągu ostatnich 25 lat, aktualne są do dziś. Jego autor – historyk sztuki, ekonomista i znawca bursztynu – został też pierwszym prezesem Stowarzyszenia. Powołane w celu pielęgnowania świadomości kulturowej bursztynu bałtyckiego, rozpowszechniania wiedzy o jego walorach i zapewnienia mu wysokiej rangi na rynku kamieni jubilerskich, wspiera też współpracę pomiędzy osobami fizycznymi, wytwórcami i instytucjami prowadzącymi badania naukowe nad historią, wydobyciem czy wykorzystaniem bursztynu do celów artystycznych (Bursztynisko 8, 1999). Znak Stowarzyszenia przedstawiający drzewo i wpadające do wody krople bursztynu, z łacińską nazwą „Societas Succinorum in Polonia” w otoku, zaprojektował Giedymin Jabłoński. Odwoływanie się do tradycji Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, a także nacisk na badanie tradycji bursztynniczej regionu, genezy i właściwości samego bursztynu wynikał z silnej reprezentacji świata nauki we władzach Stowarzyszenia. W pierwszych latach powołana do tego celu komisja pracowała intensywnie nad stworzeniem jednolitego systemu identyfikacji bursztynu bałtyckiego. Dążono do tego, by jak największa rzesza producentów stosowała w swych wyrobach naturalny sukcynit. Czynione to jest poprzez wystawianie certyfikatów dla firm, które zobowiązują się do przestrzegania klasyfikacji kamieni jubilerskich z bursztynu bałtyckiego, dobrych praktyk kupieckich oraz zakazu handlu bursztynem prasowanym i wszelakimi jego imitacjami. Firmy członków Stowarzyszenia rekomendowane przez Stowarzyszenie mają prawo do używania znaku towarowego.

the signatures of the 27 founding members. The Association’s Charter proposed by Wiesław Gierłowski was adopted, with its assumptions still valid today, in spite of certain amendments introduced over the course of 25 years. The Charter’s author Wiesław Gierłowski, an art historian, economist and amber expert, went on to become the Association’s first president. Established to cultivate a cultural awareness of Baltic amber, promote the knowledge about its assets and ensure its high standing in the gemstone market, the Association supports collaboration between private individuals, manufacturers and institutions which research amber’s history, mining and use for artistic purposes (Bursztynisko 8, 1999). The Association’s logo, which depicts a tree and amber drops falling into water, with the Latin name “Societas Succinorum in Polonia” surrounding it, was designed by Giedymin Jabłoński. The reference to the tradition of the Gdańsk (Danzig) Research Society, along with the emphasis on studying the region’s amber traditions and the origin and properties of amber as such, resulted from a strong representation of the world of science in the Association’s authorities. In the initial years, a dedicated commission worked intensively on creating a uniform system for Baltic amber identification. The objective was for as many manufacturers as possible to use natural succinite in their products. This is achieved by certificates issued for companies which have undertaken to follow the classification of Baltic amber gemstones, good trading practices and the ban on selling pressed amber or any amber imitations. Companies run by IAA members and recommended by the Association have the right to use the Association’s trademark.

INICJATYWY STOWARZYSZENIA W pierwszych latach istnienia Stowarzyszenia kładziono nacisk na promocję bursztynu i regionu oraz od samego

INITIATIVES OF THE ASSOCIATION The Association’s first years saw an emphasis on promoting amber and the region and, since the very beginning,

Sympozjum AMBER, SCIENCE& ART, 2018, Gdańsk | Symposium AMBER, SCIENCE & ART 2018. Zdj. Photo MTG SA The Amber Magazine 45 | 2021

HISTORIA | HISTORY początku dążono do utworzenia w Gdańsku Muzeum Bursztynu. Powołana w 1998 roku przez nowego wówczas Prezydenta Miasta Gdańska – Pawła Adamowicza instytucja, jako oddział Muzeum Historycznego Miasta Gdańska, rozwijała się przy dużym wsparciu Stowarzyszenia (G. Gierłowska, s. 32). W tym samym roku, dzięki przekazaniu przez Wojciecha Kalandyka licznych okazów bryłek bursztynu z wrostkami, powstała też baza Muzeum Inkluzji przy Uniwersytecie Gdańskim Muzeum prężnie rozwija się i udostępnia część swoich zbiorów zwiedzającym, od trzech lat w nowoczesnej aranżacji w budynku Wydziału Biologii na terenie kampusu w Oliwie. W roku 1998 roku z inicjatywy Stowarzyszenia Bursztynników powołana została też Krajowa Izba Gospodarcza Bursztynu. Przez kolejne lata branża bursztynnicza, ruch kolekcjonerski i produkcja przedmiotów artystycznych z bursztynem rozwijały się bardzo intensywnie. Stowarzyszenie współpracując także z takimi instytucjami jak Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Muzeum Ziemi PAN w Warszawie czy nowo powołane Muzeum Bursztynu w Gdańsku włączało się w inicjatywy wystawiennicze i wydawnicze. Stowarzyszenie publikowało newsletter, jakim początkowo było Bursztynisko, a w roku 1999 zostało partnerem kolejnego czasopisma branżowego Polski Jubiler. Zainteresowanie przynależnością do Stowarzyszenia Bursztynników wyrażało coraz więcej osób spoza Polski. Sankcjonując zaistniałe umiędzynarodowienie organizacji, w 2002 roku zmieniono nieznacznie statut, logo oraz nazwę – tak powstało Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników – International Amber Association. Do ciekawszych inicjatyw MSB mobilizujących lokalną społeczność i popularyzujących bursztyn należało m.in. zorganizowane sadzenie lasu bursztynowego na terenach zniszczonych nielegalnym wydobyciem, organizacja Dni Bursztynu podczas Jarmarku Dominikańskiego i happeningów. Członkowie MSB zainicjowali też powstanie Bursztynowego

there have also been efforts to establish an amber museum in Gdańsk. Established in 1999 by the then recently elected Mayor of Gdańsk, Paweł Adamowicz, as a branch of the Gdańsk History Museum, the institution developed with immense support from the Association (G. Gierłowska, p. 32). In the same year, the numerous specimens of amber with inclusions donated by Wojciech Kalandyk made it possible to establish the base for the Museum of Inclusions at the University of Gdańsk The Museum is developing dynamically and has been making part of its collection available to visitors, for eight years now in a state-of-the-art display at the Biology Department, Gdańsk Oliwa Campus. In 1998, the Polish Chamber of Amber Commerce was established on the initiative of the Amber Association. Over the years that followed, the amber industry, the collecting movement and the manufacture of amber artefacts developed very dynamically. Collaborating with institutions such as the Museum of Archaeology in Gdańsk, the PAS Museum of the Earth in Warsaw or the newly established Amber Museum in Gdańsk, the Association participated in exhibiting and publishing initiatives. The Association began to publish Bursztynisko, initially as a newsletter, and in 1999 became a partner in a new industry magazine Polski Jubiler [Polish Jeweller]. Interest in an Amber Association’s membership was expressed by more and more people from outside Poland. To legitimise the organisation’s newly acquired international character, in 2002 a slight change was made to its Charter, logo and name: this is how the International Amber Association came to be. The more interesting initiatives of the IAA, which mobilised the local community and promoted amber, included: campaigns organised to plant an amber forest in the areas damaged by illegal amber mining, the Amber Days at St Dominic’s Fair, Gdańsk and happenings. IAA members initiated

15-lecie MSB, 2011, Gdańsk | 15th anniversary of the IAA, Gdańsk, 2011. Zdj. Photo PB STUDIO

Bursztynisko 45 | 2021

HISTORIA | HISTORY Ołtarza w średniowiecznym kościele św. Brygidy w Gdańsku. Bursztyn jest więc dzięki Stowarzyszeniu obecny w różnych przestrzeniach publicznych miasta. MSB od lat jest też partnerem Pomorskiej Regionalnej Organizacji Turystycznej czy takich imprez jak Mistrzostwa Świata w Poławianiu Bursztynu. Ważną częścią działalności MSB był przez lata konkurs Szkoła na Bursztynowym Szlaku, mający na celu popularyzację wiedzy o bursztynie i pobudzanie kreatywności wśród uczniów szkół. Nawiązując do starożytnych szlaków bursztynowych, którymi „złoto Bałtyku” podróżowało na południe Europy, ciesząc się tam ogromnym uznaniem, konkurs miał na celu odwołanie się do historii miast leżących na tych dawnych szlakach handlowych i podkreślanie kulturotwórczej roli bursztynu. MSB organizowało też wraz z Targami Gdańskimi i lokalną społecznością Święto Ulicy Mariackiej. Działacze Stowarzyszenia byli też czynnymi członkami Światowej Rady Bursztynu, która została powołana w roku 2006 przez Prezydenta Miasta Gdańska – Pawła Adamowicza. Władze i członkowie Stowarzyszenia wspierali też merytorycznie powstanie przygotowywanego w 2004 roku przez BBC filmu The Amber Time Machine czy anglojęzycznych publikacji o właściwościach bursztynu (In Color, 2018). Stowarzyszenie współpracuje z instytutami badawczymi oraz uczelniami wyższymi w Polsce i na świecie w celu jak najdoskonalszego poznania bursztynu pod kątem chemicznym, geologicznym i artystycznym. Popularyzuje wiedzę o bursztynie poprzez organizację sympozjów, publikację książek i periodyku, ulotek, plakatów i filmów. Stowarzyszenie ma też stałe kontakty z Muzeami Bursztynu w Ribnitz-Damgarten i Kaliningradzie czy Muzeum Zamkowym w Malborku. Od lat organizuje też szkolenia i spotkania rzeczoznawców, jak również, kilka razy do roku, kursy podstawowej wiedzy o bursztynie i warsztaty gemmologiczne. Stowarzyszenie wspiera branżę w wyjazdach na międzynarodowe targi biżuterii, organizuje zagraniczne prezentacje kolekcji bursztynowych, uczestniczy corocznie w targach Amberif i Ambermart, Jubinale, Gold Expo etc. MSB organizowało i organizuje wspólne prezentacje biżuterii członków Stowarzyszenia na targach w Las Vegas, Orlando, Tokio, Osace, Pekinie, Hong Kongu, Bangkoku, Katarze. LUDZIE MSB I JEGO PRZYJACIELE Stowarzyszenie liczy obecnie 334 członków zwyczajnych z 41 krajów świata oraz 10 członków honorowych. Po Wiesławie Gierłowskim i Wojciechu Kalandyku kolejnymi prezesami Stowarzyszenia byli znani szeroko w Polsce, a także poza jej granicami artyści-bursztynnicy: Mariusz Gliwiński i Mariusz Drapikowski, a następnie Anna Sobecka i Ryszard Uliński. W Zarządzie i organach pomocniczych, takich jak komisja rzeczoznawców, pracowało kilkadziesiąt osób. Poza wymienionymi osobami należy wspomnieć profesor Barbarę Kosmowską-Ceranowicz, Gabrielę Gierłowską, Dorotę Kos, Ewę Rachoń, Elżbietę Sontag, Janusza Dudnika, Stanisława Krzysztofa Jacobsona, Jacka Leśniaka, Norberta Nagla, Jarosława Niedzielskiego, Adama Pstrągowskiego, Tadeusza Befingera, Małgorzatę Kucharską, Jacka Szwedo i Ewę Wagner-Wysiecką. Wszystkie te osoby poświęcały i poświęcają od wielu lat swój prywatny czas na działalność społeczną, by tworzyć podstawy uznawanej w tej chwili już na całym świecie klasyfikacji bursztynu, by na bieżąco monitorować rynek handlu surowcem i biżuterią, jak również by promować bursztyn z Gdańska daleko poza granicami Polski.

the construction of an Amber Altar in the mediaeval St Bridget’s Church, Gdańsk. This way, the Association has ensured amber’s presence in various public spaces of the city. The IAA has for years been partnering with the Pomeranian Regional Tourist Organisation and events including the World Amber Fishing Championship. The School on the Amber Route competition was for years an important part of the IAA’s activities, as it promotes the knowledge of amber and stimulates creativity in school students. In reference to the ancient amber routes by which The Gold of the Baltic travelled southward across Europe, enjoying great recognition there, the competition’s aim was to evoke the history of the cities located on these old trade routes and emphasise the cultural function of amber. With the MTG SA Gdańsk International Fair Co. and the local community, the IAA organised the Mariacka Street Festival. IAA activists have been active members of the World Amber Council, established in 2006 by the Mayor of Gdańsk, Paweł Adamowicz. The IAA authorities and members also provided substantive input to the 2004 BBC documentary The Amber Time Machine along with English language publications about the properties of amber. The IAA works with research institutes and universities worldwide to gain as exact a knowledge about amber as possible from the chemical, geological and artistic point of view. It promotes the knowledge of amber by organising symposia, publishing books and a periodical, leaflets, posters and films. The IAA is in permanent contact with the Amber Museums of Ribnitz-Damgarten and Kaliningrad, and the Castle Museum in Malbork. For years now, it has been organising expert training and meetings, as well as, several times a year, basic amber knowledge courses and gemmology workshops. The Association supports the amber industry in exhibiting at international jewellery trade shows, organises presentations of amber collections abroad, participates every year in Amberif and Ambermart, Jubinale, Gold Expo. The IAA has organised joint jewellery presentations by the Association’s members at trade shows in Las Vegas, Orlando, Tokyo, Osaka, Beijing, Hong Kong, Bangkok, Qatar. THE PEOPLE OF THE IAA AND ITS FRIENDS The Association currently has 334 regular members from 41 countries and 10 honorary members. After Wiesław Gierłowski and Wojciech Kalandyk, the IAA’s subsequent presidents were internationally celebrated amber artists, Mariusz Gliwiński and Mariusz Drapikowski, followed by Anna Sobecka and Ryszard Uliński. Several dozen people have worked on the IAA’s Board and its auxiliary bodies, including the Expert Commission. Next to those listed above, one cannot fail to mention Professor Barbara Kosmowska-Ceranowicz, Gabriela Gierłowska, Dorota Kos, Ewa Rachoń, Elżbieta Sontag, Janusz Dudnik, Stanisław Krzysztof Jacobson, Jacek Leśniak, Norbert Nagel, Jarosław Niedzielski, Adam Pstrągowski, Tadeusz Befinger, Małgorzata Kucharska, Jacek Szwedo and Ewa Wagner-Wysiecka. For years now, all these individuals have been dedicating their private time to voluntary work to lay the groundwork for the now globally recognised amber classification, to monitor the market for raw amber and amber jewellery on an ongoing basis, and to promote amber from Gdańsk far beyond the borders of Poland. Even in the IAA’s first years, it became necessary to employ someone to run the IAA office. Over the years, it was The Amber Magazine 45 | 2021

HISTORIA | HISTORY Już w pierwszych latach funkcjonowania Stowarzyszenia koniecznym okazało się zatrudnienie osoby prowadzącej biuro MSB. Na przestrzeni lat jego pracownikami byli m.in: Dorota Łubieńska, Jacek Bielak, Alicja Wiśniewska, Michał Kosior, Agnieszka Klikowicz-Kosior, Helena Makrenek. Obecnie dyrektorką biura jest Aleksandra Harasiuk, która prowadzi je przy współpracy z Małgorzatą Siudak – odpowiedzialną za galerię. Merytoryczna pieczę nad Laboratorium Bursztynu MSB sprawuje dr hab. Ewa Wagner-Wysiecka. Stowarzyszenie nadaje wyróżnienia osobom szczególnie zasłużonych dla promowania i badania bursztynu bałtyckiego. Nagrodę tę otrzymują osoby działające na rzecz popularyzacji bursztynu na różnych polach (naukowym, artystycznym, wytwórczym), w tym także osoby spoza Stowarzyszenia. Honorowe miejsce wśród wyróżnionych zajmują dwie najważniejsze chyba postaci w historii Stowarzyszenia, które w roku 2000 zostały „Bursztynnikami Stulecia”. Są to: nieoceniona badaczka i popularyzatorka wiedzy o bursztynie prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz oraz Wiesław Gierłowski (1927–2016). W roku 2016 Walne Zgromadzenie MSB po raz pierwszy zdecydowało także o przyznaniu wyjątkowej nagrody okazjonalnej – Medalu Bursztynowego Kręgu – prezydentowi Pawłowi Adamowiczowi (1965–2019) za szczególny wkład w promocję i popularyzację bursztynu. OSIĄGNIĘCIA MSB I PLANY ROZWOJU Dwadzieścia pięć lat temu członkowie założyciele Stowarzyszenia Bursztynników uwierzyli, że materiał ten dobrze promowany, z naciskiem na jakość obróbki i wzornictwa, będzie doskonałym symbolem Gdańska, potrafili myśleć o upowszechnianiu wiedzy o bursztynie świadomie i długofalowo. Uwierzyli też, że przy współpracy branży z naukowcami uda się stworzyć klasyfikację bursztynu bałtyckiego. Sukcynit jest w tej chwili cenionym kamieniem jubilerskim na świecie. Stowarzyszenie przyczyniło się też do powstania strategii Gdańsk Światową Stolicą Bursztynu. Choć w sprawie promocji bursztynu wydarzyło się w ostatnim ćwierćwieczu w Gdańsku bardzo wiele, wciąż jeszcze mamy sporo do zrobienia. Bez współdziałania wszystkich środowisk zadania takie, jak promocja wysokiej jakości biżuterii z bursztynem na całym świecie czy stworzenie spójnego systemu szkolnictwa rzemieślniczego – co wciąż jeszcze przed nami – nie mogą być zrealizowane. MSB nieprzerwanie od początku istnienia targów Amberif było współorganizatorem sympozjów naukowych, których kierownictwa podjęła się prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz, a następnie dr hab. Ewa Wagner-Wysiecka. Zadbano także o wydawanie materiałów z tych spotkań (Bursztyn 2005; 2010; 2016). Co kilka lat odbywają się także wielkie konferencje międzynarodowe. Nakładem MSB ukazywały się książki będące pokłosiem tych wielkich przedsięwzięć naukowych (Bursztyn 2017). Ostatnia konferencja „Amber. Science and Art” miała miejsce w 2018 roku i zgromadziła w Gdańsku ponad stu uczonych z całego świata. Podczas targów i w miarę zapotrzebowania odbiorców MSB organizuje także kursy wiedzy o bursztynie i inne szkolenia dla fachowców. BIURO – LABORATORIUM –GALERIA Biuro MSB mieści się od ponad 5 lat przy ul. Warzywniczej, gdzie działa także laboratorium prowadzące certyfikację wyrobów bursztynowych Możliwe jest też wykonywanie 12

Bursztynisko 45 | 2021

staffed by Dorota Łubieńska, Jacek Bielak, Alicja Wiśniewska, Michał Kosior, Agnieszka Klikowicz-Kosior, Helena Makrenek. Aleksandra Harasiuk is the current office manager; she runs it in collaboration with Małgorzata Siudak, who is in charge of the gallery. Content-related supervision over the IAA Amber Laboratory is provided by Dr hab. Ewa Wagner-Wysiecka. The IAA recognises individuals with outstanding contributions to Baltic amber promotion and research. The distinction is awarded to people who work to promote amber in various fields (science, art, production), including individuals who are not members of the IAA. A place of honour among the award winners is occupied by the two perhaps most important personalities in IAA history, who in 2000 received the titles of the Amber Personality of the Century: the inestimable amber researcher and promoter Prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz and the late Wiesław Gierłowski (1927–2016). In 2016, the General Assembly of the IAA also decided for the first time to present a unique special award—The Amber Circle Medal—to Mayor Paweł Adamowicz (1965–2019) for his remarkable contribution to promoting and popularising amber. IAA ACHIEVEMENTS AND DEVELOPMENT PLANS Twenty-five years ago, the founding members of the Amber Association came to believe that amber, with good promotion, with emphasis on quality, would be an excellent symbol of Gdańsk; they knew to think about promoting amber knowledge in a deliberate and long-term manner. They also believed that, with a collaboration between the industry an scientists, it would be possible to create a classification of Baltic amber. Succinite is now a globally valued gemstone. The IAA also contributed to developing the Gdańsk—World Capital of Amber strategy. Although the past quarter century has seen a great many developments in amber promotion in Gdańsk, there is still much to do. Without the collaboration of all the stakeholders, the tasks such as promoting high-end amber jewellery all over the world or creating a cohesive system of craft education—which is still ahead of us—cannot be accomplished. Since the beginning of Amberif, the IAA has continuously co-organised scientific symposia, headed first by Prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz and subsequently by Dr hab. Ewa Wagner-Wysiecka. The proceedings from these meetings were caringly published as well (Bursztyn 2005; 2010; 2016). Every few years, large international conferences are held. The books which were the outcome of these great scientific undertakings were published by the IAA (Bursztyn 2017). The latest conference on Amber. Science and Art was held in 2018 and gathered over a hundred scientists from around the world in Gdańsk. During trade fairs and depending on the needs, the IAA also organises Understanding Amber courses and other training courses for professionals. OFFICE, LABORATORY, GALLERY For over five years, the IAA Office has been located in Warzywnicza Street, Gdańsk, where an amber product certification laboratory operates as well. It is also possible to conduct scientific research and take measures to verify the authenticity of amber. IAA appraisers, who are researchers from various universities, support the laboratory to expand its database of spectrophotometric curves. The trust in the IAA laboratory

badań w celach naukowych oraz działanie na rzecz weryfikacji autentyczności bursztynu. Rzeczoznawcy MSB, będący pracownikami naukowymi różnych uczelni wspierają laboratorium, działając na rzecz powiększania bazy danych krzywych spektrofotometrycznych. Zaufanie do laboratorium MBS wynika z wielu lat doświadczeń całej rzeszy ludzi, jest efektem współpracy branży bursztynniczej z badaczami z zakresu geologii, chemii, biologii, historii sztuki i archeologii. Wiedza o bursztynie rozwijana dzięki transdyscyplinarnym badaniom członków MSB jest częścią dziedzictwa Gdańska. Integralną częścią siedziby MSB jest też galeria organizująca kilka prezentacji rocznie. Pierwsza wystawa członków Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników odbyła się na Warzywniczej sześć lat temu (Sobecka 2015). W 2016 roku z okazji 20-lecia MSB zorganizowaliśmy wystawę jubileuszową „Bursztynowe przemiany/ Amber metamorphoses”, a jej katalog stał się okazją do spisania krótkiej historii MSB i spojrzenia na 20 lat rozwoju wzornictwa propagowanego przez członków stowarzyszenia (Sobecka 2016). W roku 2017 zainaugurowano w galerii cykl prezentacji prac członków MSB zatytułowany Showroom. W kolejnym roku uwagę zwracała wystawa prac Michaliny Owczarczyk „Black’n’Amber”, a w 2019 „Artistic Jewellery” z prezentacją dzieł Nico Delaide i Nele Blanckaert. W pandemicznym 2020 roku w galerii MSB na wystawie pt. „Materializacje” prezentowane były przykłady biżuterii i obiekty artystyczne autorstwa Jarosława Westermarka. Z okazji srebrnego jubileuszu, życzymy wszystkim Członkom MSB i wielbicielom bursztynu dużo zdrowia, dalszych sukcesów i rozwoju branży, a przede wszystkim wrażliwości na wspólne dobro jakim jest tradycja solidarności środowiska oraz współpracy producentów wyrobów z bursztynem z badaczami i kolekcjonerami tego wyjątkowego materiału.

List of the founders of the IAA, 21.02.1996, Gdańsk. IAA Archive

1. Znak stowarzyszenia z czasów kiedy MSB było organizacją lokalną IAA logo from the times when IAA was just a local organisation. 2. Logo MSB | IAA Autor projektów | Author of the projects: Giedymin Jabłoński

HISTORIA | HISTORY

comes from many years of experience of a whole array of people; it is the result of collaboration between the amber industry and researchers in geology, chemistry, biology, art history and archaeology. The knowledge about amber developed owing to the transdisciplinary research of IAA members is part of Gdańsk’s heritage. An integral part of the IAA’s Office—its gallery—holds several presentations a year. The first exhibition of the International Amber Association’s members was held in Warzywnicza St. six years ago (Sobecka 2015.) In 2016, to mark 20 years of the IAA, we held an anniversary exhibition Bursztynowe przemiany/ Amber Metamorphoses, with its companion book becoming an opportunity to write down a brief history of the IAA and to look back at 20 years of design development promoted by the Association’s members (Sobecka 2016). In 2017, a series of presentations of the works by IAA members entitled Showroom was launched in the gallery. The following year, an exhibition of pieces by Michalina Owczarek Black’n’Amber attracted much attention and, in 2019, there was Artistic Jewellery with a presentation of works by Nico Delaide and Nele Blanckaert. In the pandemic year 2020, the IAA gallery held an exhibition entitled Materialisations to showcase examples of jewellery and artistic objects by Jarosław Westermark. On the occasion of the silver jubilee, we wish all members of the IAA and amber enthusiasts good health, further success and growth of the industry and, above all, sensitivity to our common good, namely the tradition of solidarity within the industry and the collaboration of amber product manufacturers with researchers and collectors of this unique material. The Amber Magazine 45 | 2021

BURSZTYNOWE REFLEKSJE | AMBER REFLECTIONS

Drodzy przyjaciele... Dear friends... Mariusz Gliwiński Właśnie mija ćwierć wieku od pewnego pięknego dnia, w którym miałem zaszczyt wraz z 26 znamienitymi postaciami polskiej branży bursztynniczej podpisać listę założycielską Stowarzyszenia Bursztynników w Polsce.

A quarter of a century has now passed since that beautiful day when I had the honour of signing the founders’ list of the Amber Association in Poland, together with 26 eminent personalities of the Polish amber industry.

Druga połowa lat 90. XX wieku stanowiła szczytowy okres powojennego rozwoju polskiego bursztynictwa — zmiana systemu gospodarczego w 1989 roku, wolność gospodarcza oraz pełny dostęp do reglamentowanych wcześniej surowców. To również nieograniczony poprzednimi regulacjami eksport i nowe rynki zbytu. Wielka kreatywność polskich bursztynników, złotników i plastyków połączona z rozumieniem bursztynu i srebra dały olbrzymi zastrzyk energii, która uwolniła się w postaci setek firm i tysięcy ludzi tworzących biżuterię ze „złota Północy”.

The second half of the 1990s was the peak period in the post-World War II development of the Polish amber industry: the 1989 change in the economic system, economic freedom and full access to previously regulated raw materials. There was also export and new markets, unrestricted by previous regulations. The enormous creativity of Polish amber artisans, goldsmiths and artists, combined with an understanding of amber and silver, provided a huge boost of energy which was released in the form of hundreds of companies and thousands of people creating jewellery from the Gold of the North.

Stowarzyszenie Bursztynników w Polsce powstało dzięki tradycjom dawnych cechów bursztynniczych z ponad 400letnią historią. Jednak od samego początku miało być czymś więcej niż cechem. Ważnym fundamentem naszej organizacji była tradycja Gdańskiego Towarzystwa Naukowego. Obecność naukowców, popularyzatorów i muzealników dała nam szersze niż tylko merkantylne spojrzenie na bursztyn. Konteksty edukacyjne, kulturowe, zdobnicze, modowe, a także promocyjne, stały się równie ważne jak różnorodność, jakość i ilość produkowanej w rejonie Gdańska bursztynowej biżuterii. Szybko stało się oczywiste, że Stowarzyszenie wykracza wyraźnie poza ramy krajowej, a tym bardziej regionalnej organizacji. Duży entuzjazm i energia jaką wnosili kolejni członkowie, z których coraz większy procent stanowiły osoby z zagranicy, zdecydował o zmianie (a właściwie aktualizacji) nazwy na Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników. To właśnie pozytywnie pojęta globalizacja i umiędzynarodowienie bursztynu najpierw w Europie Zachodniej, a następnie w Ameryce oraz na Dalekim i Bliskim Wschodzie, pozwoliło na konsekwentne budowanie 14

Bursztynisko 45 | 2021

The Amber Association in Poland was established owing to the traditions of the old amber guilds with their over 400-year-long history. However, it was to become more than a guild right from the very start. The tradition of the Gdańsk Scientific Society was an important foundation for our organisation. The presence of scientists, science communicators and museum professionals gave us a wider view of amber than just a mercantile one. The educational, cultural, decorative, fashion and promotional contexts have become as important as the variety, quality and quantity of the amber jewellery produced in the Gdańsk region. It soon became apparent that the Association clearly went beyond the framework of a national, not to mention regional organisation. The massive enthusiasm and energy brought in by new members, of whom an increasing percentage were people from outside Poland, determined a change, or rather an update, in the name to the International Amber Association. It was the constructively understood globalisation and internationalisation of amber, first in Western Europe and then in America and the Far and

BURSZTYNOWE REFLESKJE | AMBER REFLECTIONS międzynarodowej marki bursztynu bałtyckiego i stowarzyszenia, które nie dzieliło nikogo na „naszych” i „konkurencję”. Całą energię poświęcaliśmy budowaniu współpracy. Umiejętne wykorzystanie potencjału bursztynu i związanych z nim ludzi pozwoliło na tworzenie wystaw, kolekcji, pokazów mody, prezentacji muzealnych, sympozjów, a przede wszystkim różnorodnych (i w tej skali dotąd niespotykanych) kolekcji wyrobów jubilerskich pokazywanych i docenianych na całym świecie. Stowarzyszenie od początku tworzyli ludzie — eksperci z wielu dziedzin, wielu obszarów, z różnym podejściem do biznesu, nauki i promocji bursztynu, ale zawsze mogący określić się jako jego miłośnicy. Istotnym krokiem było rozszerzenie działalności MSB o galerię oraz samodzielne laboratorium bursztynu z siedzibą w centrum Gdańska. Dało to nowe możliwości rozwoju. MSB stało się największą i najbardziej rozpoznawalną organizacją związaną z bursztynem na świecie, a także jedną z największych organizacji branży jubilerskiej w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej. Za wkład i kreatywność chcę szczególnie podziękować byłym pracownikom biura: Michałowi Kosiorowi, Agnieszce Klikowicz-Kosior i Alicji Wiśniewskiej. Gdyby mnie ktoś zapytał, co oceniam najwyżej w historii MSB, to powiedziałbym o jego wpływie na rozwój branży, popularyzację bursztynu wraz z całym jego kontekstem kulturowym i historycznym, ale przede wszystkim na łączenie ludzi z różnych dziedzin, krajów i kultur pod wspólnym znakiem Heliad płaczących bursztynowymi łzami. Dziękuję Wam Przyjaciele, że obdarzyliście mnie zaufaniem w czasie wielu lat pracy w Zarządzie MSB.

Middle East, that made it possible to consistently build an international brand of Baltic amber and an association that did not divide anyone into “us” and “competitors.” We dedicated all our energy to building collaboration. A skilful tapping into the potential of amber and the people associated with it has made it possible to deliver exhibitions, collections, fashion shows, museum presentations, symposia and, above all, various (and on this scale unprecedented) collections of jewellery showcased and appreciated all over the world. Since the very beginning, the Association has been built by people—experts in many fields, many areas, with different approaches to business, science and amber promotion but always able to define themselves as amber enthusiasts. An expansion of the IAA’s activities to include a gallery and an independent amber laboratory based in the heart of Gdańsk was an important step which provided new opportunities for growth. The IAA has become the largest and most recognisable amber organisation in the world, as well as one of the largest jewellery industry organisations in both Poland and Central and Eastern Europe. I would like to especially thank the former staff of the IAA office, Michał Kosior, Agnieszka Klikowicz-Kosior and Alicja Wiśniewska, for their input and creativity. If someone were to ask me what I rated the highest in the history of the IAA, I would speak about its impact on the growth of the industry, about making amber well known along with its entire cultural and historical context and, above all, about connecting people from various areas, countries and cultures under the shared sign of the Heliades weeping amber tears.

Bransoleta, kolekcja MOVIE STARS | Bracelet, collection MOVIE STARS

Thank you, Dear Friends, for putting your trust in me during my many years on the IAA Board. The Amber Magazine 45 | 2021

BURSZTYNOWE REFLEKSJE | AMBER REFLECTIONS

BURSZTYN: PIĘKNO I HISTORIA AMBER: BEAUTY AND HISTORY Doug Lundberg Bursztyn jest w naszej historii magicznym elementem układanki. Jest piękny i pozwala kunsztowi rzemieślniczemu delektować się estetyką substancji, a jednocześnie doceniać aspekt historyczny każdego dzieła. Pod tym względem

Amber is a magical puzzle piece in our history. It is beautiful, allowing craftsmanship to aesthetically enjoy the substance while also appreciating the historical aspect of each piece. In this respect, amber is a “two for one”:

Będąc nauczycielem zawsze uwielbiałem historię nauk ścisłych. Bursztyn daje nam ten bodziec. Pozwala nam zerknąć w pradawne światy, dając możliwość zrewidowania wiedzy naukowej i historycznej o tym, jak wyglądało życie w tamtych epokach. Wraz z pojawieniem się nowych technik biologii molekularnej otwierają się nowe okna do przeszłości dzięki sekwencjonowaniu białek i DNA, które możemy teraz porównać do tych występujących we współczesnym świecie.

As a teacher, I have always been in love with science history. Amber provides that stimulus. It allows us a glance into ancient worlds and gives us an opportunity to revise our scientific, historical knowledge of how life was at that time. With the advent of new molecular biology techniques, windows to the past keep opening with protein or DNA patterns that we can now compare to the modern world.

Równie ważne jest dla mnie Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników (MSB). Nawiązując więzi z innymi zainteresowanymi osobami tworzymy krąg społeczności wychodzący poza Polskę, obejmujący cały świat. Naszą zdolność do dzielenia się informacjami, emocjami i zainteresowaniem bursztynem z innymi uważam za misję MSB. MSB to jądro wiedzy o bursztynie we współczesnym świecie.

Just as important to me is the International Amber Association (IAA). By linking up with other interested individuals, we create a community circle beyond Poland to encompass the entire world. Our ability to share information, excitement and interests in amber with others is what I view to be the IAA mission. The IAA is the nucleus of knowledge amber in the modern world.

Warto zauważyć, że zbliżamy się do siódmej części serii filmów o Parku Jurajskim, która rozpoczęła się od bryłki bursztynu i kreskówkowej postaci Pana DNA, który prowadził edukację dla zwiedzających. Widać, że opinia publiczna interesuje się historią i sekretami zawartymi w bursztynie. Moje zaangażowanie w bursztyn za pośrednictwem MSB pozwala nam nadal odpowiedzialnie dzielić się wiedzą, którą posiadamy jako bursztynnicy, z ogółem społeczeństwa na całym świecie, a także ją poszerzać.

It is interesting to note that we are coming up on the seventh installment of the Jurassic Park movies series, all of which began with a piece of amber and Mr. DNA educating the public. It is evident that the public is interested in the history and mystery contained in amber. My involvement with amber through the IAA allows us to continue to responsibly share and advance the knowledge we have as amber specialists with the general public worldwide.

bursztyn to „dwa w jednym”: dopuszcza piękno w twórczości artystycznej i służy jako autorytatywna historia świata.

Bursztynisko 45 | 2021

It allows for the beauty of artistic creation and serves as a definitive history of the world.

Bursztyn ma nas na własność

Amber own us Heidemarie Herb Moja miłość do bursztynu ma swój początek w 2011 roku, kiedy zdobyłam nagrodę pozaregulaminową w konkursie Amberif Design Award. W roku 2013 zostałam zaproszona do udziału w Międzynarodowym Sympozjum Badaczy Bursztynu na targach Amberif w Gdańsku. Wiele ciekawych wykładów i spotkań na temat bursztynu skłoniło mnie do dalszej pracy z tym jakże mitycznym materiałem. Dla mnie bursztyn ma wyjątkowe, fascynujące cechy, które należy uszanować podczas jego obróbki. Biorąc pod uwagę jego nieskończenie długą historię, dokonując wyboru materiału bursztynowego myślę o jego finalnym zastosowaniu. Każda nieobrobiona bryłka ma niepowtarzalną barwę, formę i fakturę; żeby zachować jej naturalne piękno ważne jest, by każda bryłka bursztynu pozostała jak najbardziej niezmieniona. Dlatego to projekt biżuterii należy dostosować do kamienia, a nie bursztyn do projektu, jak to miało miejsce dawniej w kontekście biżuterii. Jest wyrażenie, które usłyszałam w Polsce, a z którym mogę się naprawdę zgodzić. Brzmi ono: „najpierw to my mamy bursztyn, a potem to bursztyn ma nas na własność”. Praca z bursztynem oznacza bycie z nim w nieustannym dialogu i harmonijne z nim interakcje. W 2013 roku miałam zaszczyt zostać członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników. 18

Bursztynisko 45 | 2021

My love for amber started in 2011, when I won the additional prize of the Amberif Design Award. In 2013, I was invited to take part in the International Amber Researcher Symposium at Amberif in Gdańsk. Many interesting lectures and meetings about amber pushed me to continue to work with amber, such a mythical material. To me, amber has unique, fascinating qualities that need to be respected when working it. With its endlessly long history, when selecting amber, I do consider its final use. Every unworked piece has a unique colour, form and texture; in order to maintain its natural beauty, it is important that each piece of amber remains as unaltered as possible. Therefore, it is the jewellery design that needs to adapt to the stone, rather than amber to the design, as used to be the case in jewellery. There is an expression I heard in Poland which I can truly agree with. It says: “at first you have amber and then it is the amber itself that owns you.” Working with amber means to constantly be in dialogue and harmonious interaction with it. In 2013, I was honoured to become a member of the IAA, the International Amber Association. Collaborating with the IAA is always a pleasure. The IAA is also a meeting point that provides the possibility to show

BURSZTYNOWE REFLEKSJE | AMBER REFLECTIONS

Współpraca z MSB to zawsze przyjemność. MSB to także miejsce spotkań, które daje możliwość prezentacji prac artystów i dzielenia się swoimi pracami, bliższego kontaktu z kreacjami bursztynowymi oraz uzyskiwania informacji o wszystkich możliwościach oferowanych przez bursztyn. Doświadczyłam tego osobiście, goszcząc w Galerii MSB podczas objazdowej Międzynarodowej Wystawy Bursztynu Amber Chamber (Bursztynowa Komnata), której kuratorką byłam w latach 2015/16. Wystawa ta pokazała szereg różnych sposobów podejścia do bursztynu, począwszy od artystów pracujących z bursztynem po raz pierwszy, po tych, którzy zajmują się nim od dłuższego czasu. Kontrasty w tych pracach powinny pomóc zaktualizować tradycyjne spojrzenie na biżuterię z bursztynu, ukazując nowe możliwości tego interesującego materiału. Prezentując prace autorstwa Elisabeth Defner, Christiane Förster, Heidemarie Herb, Hermana Hermsena, Beate Klockmann, Helfrieda Kodré, Philipa Sajeta, Petera Skubica, Gisberta Stacha i Petry Zimmermann wystawa zawędrowała do: Galerii Ring w Legnicy, Galerie Orfèo w Luksemburgu, Velvet da Vinci w San Francisco, USA, Alternatives Gallery w Rzymie, galerii (AV17) w Wilnie i Galerie V&V w Wiedniu.

the works of artists, to meet and share their works, to get closer to amber creations and be informed about all the possibilities amber can give. I experienced this firsthand during the travelling Amber Chamber International Amber Exhibition that I curated in 2015/16. This exhibition showed a number of different approaches to amber, running the gamut from artists working with amber for the first time, to those who have been working with it for an extended period. The contrasts in these works should help to update the traditional view of amber jewellery, showing new possibilities of this interesting material. With works by Elisabeth Defner, Christiane Förster, Heidemarie Herb, Herman Hermsen, Beate Klockmann, Helfried Kodré, Philip Sajet, Peter Skubic, Gisbert Stach and Petra Zimmermann the exhibition travelled to the: Ring Gallery in Legnica, Galerie Orfèo, Luxembourg, Velvet da Vinci, San Francisco, USA, Alternatives Gallery, Rome, (AV17) gallery in Vilnius and Galerie V&V in Vienna.

Naszyjnik | Neklace, 2014

The Amber Magazine 45 | 2021

BURSZTYNOWE REFLEKSJE | AMBER REFLECTIONS

Czym jest dla mnie bursztyn?

What does amber mean to me?

Benedicte Mezeix

W lutym 2010 dostałam zaproszenie na dziennikarską wyprawę do Gdańska, aby odkrywać bursztyn, targi Amberif i ruch Solidarności.

Biżuteria i wolność, powiedziałam więc tak! Wylądowałam w Gdańsku 8 marca 2010, dokładnie w Międzynarodowy Dzień Kobiet, padał śnieg, a Morze Bałtyckie pokrywał lód. Bursztyn znałam dotychczas jedynie dzięki paru sztukom biżuterii, którą przywiozłam w latach 90-tych z Rosji. Od tego momentu jednak miałam okazję napisania wielu artykułów nt. bursztynu dla francuskich magazynów, co pozwoliło mi odkryć świat i twórczość wielu polskich projektantów. Bałtycki bursztyn, liczący ponad 40 milionów lat to historia siły i walki o przetrwanie w niesprzyjających warunkach, historia cierpliwości i zdolności dostosowawczych. Ostatecznie, trochę jak historia Polaków widziana moimi, francuskimi oczami.

Miliony lat, a tak lekko układają się na mojej szyi, zwisają z moich uszu. Bursztyn to dla mnie wieczność uwięziona w kropli żywicy. Radykalna, życiowa zmiana. Kraj, ten jedyny, który wybrałam. 20

Bursztynisko 45 | 2021

In February 2010, I received an invitation for a press trip to Gdansk to discover amber, the Amberif fair and the Solidarność movement.

Jewelry and freedom, I said yes! So I landed in Gdansk on March 8th, 2010, International Women's Day, it was snowing and the Baltic Sea was frozen. I only knew about amber through a few jewels that I had brought back from Russia in the 90s. Since then, I have had the chance to write numerous articles on amber, for French magazines, which allowed me to discover the world and the imagination of many Polish designers. Baltic amber, with its more than 40 million years, is a story of strength, of struggle for survival in the face of hostile elements, of patience, of adaptability. Finally, a bit like the history of the Poles, seen by my French eyes.

Millions of years yet so light, hanging around my neck and my ears. Amber, to me, is eternity locked in a tear of sap. A radical change of life. A country, the one I have chosen.

REFLECTIONS

The Amber Magazine 45 | 2021

BURSZTYNOWE

GRATULACJE DLA MSB! CONGRATULATIONS TO THE IAA ! Verlee Van Esbroeck

Mój pierwszy kontakt z bursztynem jako kamieniem jubilerskim miał miejsce w 1968 r. Miałam wówczas 6 lat, a mój ojciec zagrał w Polsce z drużyną piłkarską Waasland-Beveren. W prezencie przywiózł mi niewielką figurkę z bursztynu. I tak rozpoczęła się moja dozgonna fascynacja minerałami i kamieniami szlachetnymi. Po ukończeniu studiów stała się również moją pracą zarobkową dzięki zatrudnieniu w Wysokiej Radzie Diamentów (HRD) w Antwerpii. Po upadku muru berlińskiego (1989 r.) poszerzyły się możliwości współpracy z Polską. Łatwiej było nawiązywać partnerstwa ze złotnikami i organizacjami (np. Stowarzyszeniem Rzeczoznawców Jubilerskich, SRJ). Dzięki mojej pracy nawiązałem kontakt z Ewą Rachoń (byłą dyrektor projektu targów Amberif i Ambermart), która reprezentowała w Szwajcarii targi AMBERIF podczas Targów Zegarków i Biżuterii w Bazylei w połowie lat 90. XX w. Od ponad 35 lat diamenty stanowią ważną część mojego życia codziennego. Najbardziej fascynuje mnie ich aspekt techniczny. Pod koniec lat 70. i na początku lat 80. XX w. pojawiło się w Antwerpii zapotrzebowanie na certyfikat potwierdzający parametry 4C diamentu (masa–barwa–czystość–szlif; ang. carat–colour–clarity–cut). Z upływem lat rosła umiejętność zdobywania coraz szerszej wiedzy technicznej. • Diament syntetyczny (uzyskany w laboratorium). • Technologia HPHT (wysokie ciśnienie, wysoka temperatura) poprawiająca barwę diamentów. 22

Bursztynisko 45 | 2021

I first came in contact with the gemstone amber in 1968. I was 6 years old and my father played with his football-team Waasland-Beveren in Poland. As a gift he brought me a little figurine in amber. And so started my lifelong fascination for minerals and precious stones. After graduation it also became my daytime job as an employee for HRD Antwerp. After the fall of the Berlin Wall (1989) the possibilities for collaborations with Poland grew larger. It became easier to set up partnerships with jewellers and organisations (like SRJ Stowarzyszenie Rzeczoznawcow Jubilerskich). Through my work I came in contact with Ewa Rachon (ex Project Director Amberif & Ambermart), who represented the AMBERIF Exhibition during the Basel Watch & Jewellery Show in the mid-nineties in Switzerland. Diamonds are a significant part of my daily life for more than 35 years. The technical aspect is what fascinates me the most. At the end of the seventies and the beginning of the eighties there was the demand in Antwerp for the certificate with the 4 c’s (carat-colour-clarity-cut). With the passing of the years the ability for more and more technical knowledge was intensified. • Synthetic Diamond (lab grown). • HPHT (High Pressure High Temperature) for the improvement of colour.

BURSZTYNOWE REFLEKSJE | AMBER REFLECTIONS Dzięki certyfikatowi wydawanemu dla diamentów zainteresowałam się MSB. Bursztyn, a konkretniej bursztyn bałtycki, to dla mnie szczególna rzeczywistość pełna wiedzy technicznej, sztuki i natury.

Thanks to the diamond certificate I became interested in the IAA. Amber and more specific Baltic Amber to me is a special world full of technical know-how, art and nature.

Dr hab. inż. Ewa Wagner-Wysiecka (Politechnika Gdańska) znacząco wpłynęła na zwiększenie mojej fascynacji widmem w podczerwieni bursztynu. Jest to świat grafiki, który czyta się jak najlepszą literaturę.

Ph.D, D. Sc. Ewa Wagner- Wysiecka (Gdansk University of Technology) has heightened my fascination for the ‘infrared spectrum’ of amber significantly. It’s a world of graphics that reads like the best literature.

Dr Anna Sobecka (Uniwersytet Gdański, Instytut Historii Sztuki) również odegrała kluczową rolę w zrozumieniu przeze mnie związku między sztuką a certyfikatem, między pochodzeniem a prawidłowością wyrobu. Certyfikat i znajomość laboratorium takiego, jakie oferuje MSB, pozwala na zaufanie i daje bezpieczeństwo przy zakupie wyrobów.

Dr. Anna Sobecka (University of Gdansk, Institute of Art History) also played a crucial part for me to understand the link between art and a certificate, between the origin and the correctness of the product. A certificate and the knowledge of a lab like the IAA allows for trust and security while purchasing a product.

Jako członkini MSB mam pełne uznanie dla wszystkich członkiń i członków Stowarzyszenia za ich szczerą pasję i wzrost kompetencji. 25 lat, jak szybko leci czas! Wznieśmy toast za kolejne 25 lat. Składam gratulacje i najlepsze życzenia z okazji jubileuszu dla zarządu, kierownictwa i wszystkich członków.

As a member of the IAA I have the fullest appreciation for all my fellow members, for their heartfelt passion, for their increasing competence. 25 years, how time flies! Let’s raise a toast to the next 25 years. Congratulations and a happy birthday to the direction, the management and all the members.

The Amber Magazine 45 | 2021

Bursztyn to fascynujący kamień Amber is a fascinating stone

Brosza- wisior, srebro, złoto, bursztyn, nieoszlifowane kostki diamentowe, diament o szlifie księżniczki. Brooch / pendant, silver, gold, amber ‚rough diamond cubes, princerss-cut diamond. Copyright: Rhiemeier msa. Copyright: Fred Thomas. Kolczyki, złoto, srebro, brązowe turmaliny o szlifie różanym, bursztyn, brązowe fasetowane diamenty Earrings, gold, silver, brown rose-cut tourmalines, amber, brown facetted diamonds. Copyright: Rhiemeier msa.

MICHAEL ZOBEL: Anna Sado

Niewiele sobie robi z ustalonego podziału kamieni na szlachetne i nieszlachetne – dla niego wszystkie piękne kamienie są szlachetne. A jako że bursztyn jest dla niego piękny, to nadał mu szlachectwo – także poprzez połączenie go w biżuterii ze złotem i diamentami.

He doesn’t care much about the established division into precious and non-precious stones: to him, all beautiful stones are precious. And since amber is beautiful to him, he gave it nobility, also by combining it with gold and diamonds in jewellery.

Ta fascynacja bursztynem zaczęła się ponad 30 lat temu i do tej pory nic się nie zmieniło. Jak sam przyznaje, przede wszystkim jego pięknem, ciepłem i różnorodnością. Już nie pod szyldem Atelier Zobel (pracownię prowadzi od 2005 r. Peter Schmid), ale jako Annick Schmuckdesign powstają nowe wzory, w których niezmiennie pojawia się złoto Bałtyku. Artysta szczególnie upodobał sobie przezroczyste bryłki, zwłaszcza te z drobnymi inkluzjami dającymi wrażenie głębi oraz te z tzw. skórą, która przez swój kontrast dodaje uroku nie tylko bryłce, ale też tworzonej z niej biżuterii. Czasem bursztyn pełni w niej rolę tylko i wyłącznie ozdobną, czasem jednak jest soczewką, która, wyszlifowana w specjalny sposób, ma skupiać uwagę na elementach znajdujących się pod nią – poprzez uzyskanie efektu powiększenia czy zniekształcenia.

This fascination with amber began over 30 years ago and remains unchanged today. As he himself puts it, he became fascinated mainly by its beauty, warmth and diversity. No longer under the name of Atelier Zobel (the studio has been run by Peter Schmid since 2005), his new designs are produced as ANNICK Schmuckdesign, invariably with the Gold of the Baltic. In particular, the artist came to like transparent pieces of amber, especially those with small inclusions which create an impression of depth, and those with a crust which, through its contrast, yields charm not just to the raw piece but also to the jewellery that is made out of it. Sometimes amber has a purely decorative role in it but, at times, it is also a lens which, polished in a special way, is there to focus your attention on the parts that are located underneath—by producing an effect of magnification or distortion.

Nieprzypadkowo pod bursztynową soczewką Michael Zobel często umieszcza szlifowane lub surowe diamenty. – Od zawsze intrygował mnie kontrast między najtwardszym kamieniem, jakim jest diament, a miękkim bursztynem – do tego stopnia, że podporządkowałem mu wzornictwo 24

Bursztynisko 45 | 2021

It is no coincidence that Michael Zobel often places cut or raw diamonds under an amber lens. I have always been intrigued by the contrast between the hardest stone, diamond, and soft amber—to the extent that I have subjected

BURSZTYNOWE REFLEKSJE | AMBER REFLECTIONS mojej biżuterii – przyznaje. Bursztyn najchętniej zamyka w oprawach z żółtego złota – jego zdaniem najbardziej pasującego do ciepłej barwy żywicy. I tak już od ponad 30 lat – a więc jeszcze w czasach, kiedy bursztyn oprawiano zazwyczaj w srebro, a biżuteria z nim była uznawana za tanią pamiątkę, on dostrzegł w nim wyjątkowe piękno i traktował z mistrzowskim złotniczym kunsztem.

my jewellery design to it, he admits. He’s happiest to enclose amber in yellow gold settings which, in his opinion, suit the resin’s warm colour best. And so it has been for over 30 years—since back in the day, when amber was usually set in silver and amber jewellery was considered a cheap souvenir, yet he noticed a remarkable beauty in it and treated it with a jeweller’s artistry.

Fascynacja bursztynem musiała – wcześniej czy później – zaowocować kontaktami z Gdańskiem. Pierwszy raz odwiedził to miasto w 1999 r., gdy przyjął zaproszenie do Galerii Projektantów jako gość specjalny targów Amberif, a w 2003 r. został zaproszony do jury Międzynarodowego Konkursu na Projekt Biżuterii z Bursztynem Amberif Design Award. Samo miasto i poznani polscy artyści tworzący w bursztynie zrobili na nim tak duże wrażenie, że w specjalnym jubileuszowym albumie, który powstał na 40-lecie działalności Atelier Zobel w układzie alfabetycznym, dedykował im literę G. – W Gdańsku zostałem przyjęty z otwartymi ramionami, pozyskałem wielu przyjaciół, z niektórymi z nich do dziś pozostaję w kontakcie – przyznaje dziś, ponad 20 lat od swojej pierwszej wizyty. Również Gdańsk pozyskał przyjaciela, ale też nieocenione źródło artystycznych inspiracji na najwyższym poziomie oraz jedną z trzech jego prac znajdujących się obecnie w zbiorach Muzeum Bursztynu w Gdańsku. W 2013 r. artysta bowiem osobiście przekazał pierścień ze srebra (925) i złota (22 i 24 ct) zdobiony bursztynem i czarnymi diamentami (7.6 ct). Pozostałe dwie prace jego autorstwa znajdujące się w kolekcji sztuki współczesnej tej gdańskiej placówki zostały zakupione w 2007 r. dzięki wsparciu finansowemu Gdańskiego Centrum Bursztynu – to broszka i bransoleta, które zostały wykonane ze złota i srebra, przejrzystego bursztynu, diamentów (surowych, szlifowanych, białych i w kolorze szampana), żółtych szafirów i rzadkich tanzanitów.

Sooner or later, his fascination with amber had to bring about contacts with Gdańsk. He visited the city for the first time in 1999, when he accepted an invitation to the Designers’ Gallery as a special guest of Amberif; in 2003, he was invited as a judge for the Amberif Design Award International Jewellery Design Competition. The city itself and the Polish amber artists he got to know made such a big impression on him that he dedicated the letter G to them in his special anniversary coffee-table book, in alphabetical order, which was produced to mark 40 years of Atelier Zobel. I was taken in with open arms, I found many friends, some of whom I still keep in touch with to this day, he admits now, over 20 years after his first visit. Gdańsk has gained a friend too, along with an invaluable source of artistic inspiration at the highest level and one of his 3 pieces, currently in the collection of the Gdańsk Amber Museum. In 2013, the artist personally donated a sterling silver and 22- and 24-carat gold ring ornamented with amber and black diamonds (7.6ct). Two other pieces, part of the contemporary art collection of this Gdańsk-based institution, were purchased in 2007 owing to the financial support of the Gdańsk Amber Centre; these are a brooch and a bracelet made of gold and silver, translucent amber, diamonds (raw, cut, white and champagne-coloured), yellow sapphires and rare tanzanites.

Michael Zobel (ur. 1942) – niemiecki artysta jubiler, którego nazwisko pozostaje niezmiennie od ponad 50 lat synonimem ekskluzywnego i innowacyjnego projektowania biżuterii. Inspiracją są dla niego przede wszystkim liczne podróże, z których wrażenia przekłada na język biżuterii w niezwykły sposób ożywiając materiały, tworząc kontrasty i znajdując harmonie – tak powstają małe dzieła sztuki. Obecnie projektuje biżuterię pod marką Annick Schmuckdesign z siedzibą w Konstancji. Więcej informacji: www.annick-schmuckdesign.com/en/.

Michael Zobel (b. 1942), a German jewellery artist whose name has invariably been a synonym of exclusive and innovative jewellery design for more than 50 years. He is inspired primarily by his many travels: he translates his impressions from them into the language of jewellery, remarkably bringing materials to life, creating contrasts and finding harmonies—this is how little works of art come to be. Currently, he designs jewellery under the ANNICK Schmuckdesign brand based in Konstanz, Germany. More information: www.annick-schmuckdesign.com/en/.

Zdj. Photo: Annick Zobel

The Amber Magazine 45 | 2021

BURSZTYNOWE

Susan Sagherian

Badaczka trendów i dyrektor działu zarządzania kategoriami i zakupów firmy CHRIST, największego detalisty wyrobów jubilerskich i zegarków w Szwajcarii. Trend Researcher and Head of Category Management and Purchasing at CHRIST, the largest jewellery and watch retailer in Switzerland.

Biżuteria jako silny symbol emocji… Jewellery as a strong symbol for emotions… wywiad z | interview with Susan Sagherian Ewa Rachoń Wszyscy mamy za sobą dziwny czas i prawdopodobnie jeszcze trochę jest go przed nami. Co biżuteria może oznaczać dla osób zagubionych w pandemicznych lękach i możliwościach? Zawsze wierzyłam w uniwersalną moc biżuterii. Moc trwałej wartości i emocji. Moje doświadczenie w tym trudnym roku jest takie, że wiele osób zwraca się ku tej mocy i kupuje więcej biżuterii niż w latach ubiegłych. Oczywiście są w tym wpływy bardziej światowe, jak na przykład bardzo wysoka cena złota. Każdy doświadczony złotnik wie, że rosnąca cena złota wywołuje większe zainteresowanie złotą biżuterią i zwiększa jej sprzedaż. Innym powodem może być fakt, że wiele osób zostało zamkniętych w domach, nie mogło podróżować ani wychodzić i brać udziału w wydarzeniach. Dla osób pracujących w branżach bezpiecznych i niemuszących obawiać się o swoją przyszłość finansową oznacza to, że mają do dyspozycji wyższy dochód i mogą pomyśleć o spełnieniu życzeń wychodzących poza zwyczajność. W tych czasach ludzie skłonni są myśleć o tym, co naprawdę ma wartość. A to znów prowadzi do złota i kamieni szlachetnych. Ostatnia kwestia to wartość emocjonalna biżuterii. Niewiele jest poza piękną biżuterią innych form pozwalających okazać miłość i wdzięczność w tak dużym stopniu. A właśnie miłość i wdzięczność chcemy okazywać naszym najbliższym po tym trudnym roku. Czy nie nadszedł teraz czas na bycie filozofem, psychologiem i lekarzem, żeby móc znaleźć przepis na sprostanie aktualnym procesom rynkowym? Albo może trzeba być jeszcze kimś innym? Cóż, dawniej królowie mieli swojego ministra finansów i generała, którzy stali na czele kraju. Obok nich mieli również złotnika, jako bliskiego powiernika. Widzimy teraz, że każdy musi odpowiedzieć na pytania, jak sobie radzić w nowo napotkanej sytuacji. Odpowiedź niewątpliwie będzie również emocjonalna. I znów biżuteria jest silnym symbolem emocji. Jako społeczeństwo będziemy musieli rozwiązać problemy 26

Bursztynisko 45 | 2021

We all have a strange time behind and probably ahead of us for a while. What may jewellery mean to people lost in pandemic fears and opportunities? I have always been a believer in the universal power of jewellery. The power of lasting value and emotion. My experience in this difficult year is that many people turn to this power and buy more jewellery than in the past years. Of course there are influences which are more profane in this, like the very high price of gold. Any experienced jewellery professional knows that a rising gold price triggers more interest and sales in gold jewellery. Another trigger may be that many people have been confined to their homes, could not travel or go out and enjoy events. For people who are working in safe industries and do not have to fear for their financial future, this means that they have a higher disposable income and can think of fulfilling a wish outside of the ordinary. These times also make people think about what really has value. This again leads to gold and precious stones. The last point is the emotional value of jewellery. There is not much else with which one can show love and appreciation as much as with a lovely piece of jewellery. And love and thankfulness is what we want to show to our closest people after this difficult year. Isn’t it time right now to be a philosopher, psychologist and doctor to find a recipe for dealing with market processes right now? Or maybe someone else as well? Well, in the past kings had their minister of finances and their general to lead a country. Next to them, they also had a jeweller as a close confidant. We see now that everyone has to answer questions about how to cope with the new

BURSZTYNOWE REFLEKSJE | AMBER REFLECTIONS życia z wirusem. Jako jednostki musimy radzić sobie z problemami dotyczącymi nas samych i naszych bliskich. Biżuteria może w tym pomóc, dając ochronę i potwierdzenie miłości, jaką żywimy do siebie nawzajem. Czy mogłabyś zdefiniować coś na kształt trendów w takich czasach? Byłam przekonana, że rok 2021 będzie rokiem diamentów. Nie ma, poza diamentem, innego kamienia, który miałby tak duże znaczenie w obecnych czasach. Zasadniczo można powiedzieć, że również szlachetne kamienie kolorowe mają bardzo silną pozycję i będą nadal ją utrzymywać. Po tym szarym i nijakim okresie zamknięcia każdy będzie chciał cieszyć się kolorami i radością w swoim życiu. Również złoto doświadcza silnego etapu, gdy wszyscy raz jeszcze zdają sobie sprawę, jak cenny w rzeczywistości jest ten kruszec. Wszechobecne są symbole ochronne, np. amulety złego oka, ręka Fatimy, amulet wieczności i drzewo życia. Ponieważ nasze relacje są tak ważne, wieczny symbol serca również odgrywa znaczącą rolę. Czy masz dobrą wskazówkę dla twórców i projektantów, jak przyciągnąć uwagę odbiorców? Obecny czas daje duży potencjał dla twórców i projektantów biżuterii. Na nowo zainteresowanie budzi biżuteria bardzo osobista i indywidualna. Jak w relacji złotnika i króla, odbiorcy również polegają na sile twórczej złotników i projektantów. Ważnym tematem jest teraz elastyczność specjalistów z branży. Czy to dlatego, że muszą dostosowywać godziny otwarcia do konkretnych potrzeb swoich klientów, oferując indywidualną obsługę, czy oferując swoje prace on-line. Kanał kontaktu i sprzedaży jest teraz ważniejszy niż kiedykolwiek, a także jest kluczem do dotarcia do klientów. Czy w umysłach noszących biżuterię widzisz miejsce na bursztyn? Bursztyn to jeden z materiałów szlachetnych budzących najwięcej emocji. Jego moc uzdrawiająca oraz ciepłe kolory są idealne na obecny czas. Zapewne widziałabym duży potencjał w amuletach ochronnych wykonanych z bursztynu. Po raz pierwszy spotkałyśmy się dość dawno temu, więc czy na 25-lecie Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników mogłabyś powiedzieć naszym członkom, czy masz wspomnienia związane z bursztynem wywołujące uśmiech na twarzy? Oczywiście nigdy nie zapomnę wizyty u jednego z Twoich przyjaciół, który jest szlifierzem bursztynu. Proces samodzielnego szlifowania bursztynu jest nadal jednym z moich ulubionych doświadczeń. Zapewne najbardziej trwałym doznaniem był zapach bursztynu podczas szlifowania i polerowania. Czysty zapach żywicy drzewa dochodzący z bryłki bursztynu był nieodparty i niezapomniany. Bursztyn zawsze poruszał mnie swoim pięknem i ciepłem, dlatego moje wizyty na znakomicie zorganizowanych gdańskich targach wzbudzały we mnie ogromne zainteresowanie zawodowe i osobiste. Inspirujące rozmowy z innymi specjalistami z branży, wspaniałe pokazy mody i wreszcie cudowna gościnność ze strony Twojej i Twojego zespołu podczas wieczornych imprez.

situation at hand. The answer undoubtedly will also be an emotional one. And again, jewellery is a strong symbol for emotions. As a society, we will have to solve the issues of how to live with the virus. As individuals, we have to cope with the issues related to ourselves and our dearest ones. Jewellery can help by providing protection and confirmation of the love we have for each other. Could you define anything like trends in such a time? I had been convinced that 2021 would be the year of the diamond. There is no gemstone, other than the diamond, which has so much meaning in these times. In general, it can be said that also coloured gemstones have a very strong position and will continue to do so. After this grey and dull period of lockdown, everybody will want to enjoy colour and joy in their lives. Gold as well has a strong phase with everybody realizing once more, how precious the metal really is. Protective symbols like evil eyes, Fatimah’s hand, eternity and the tree of life are omnipresent. With our relations being so important, the eternal heart symbol also plays an important role. Do you have a good tip for creators and designers to attract people’s attention? The current time has a big potential for jewellery creators and designers. Very personal and individual pieces of jewellery enjoy a renewed interest. Like the jeweller to the king, people also rely on the creative power of goldsmiths and designers. The important point now is the flexibility of the professionals. Be it that they have to adapt their opening hours to the specific needs of their clients by offering a personal service. Or by offering their oeuvres online. The channel of contact and sales is now more important than ever and is the key to how to reach customers. Do you see any space for amber in the minds of jewellery wearers? Amber is one of the most emotional of precious materials. Its healing powers and warm colours are perfect in this time. I would probably see a big potential in protective charms made from amber. We first met quite a long time ago so, at the 25th anniversary of the International Amber Association, could you tell our members if you have any memories related to amber that make you smile? Of course, I will never forget the visit to one of your friends who is an amber cutter. The experience of cutting my own piece of amber is still one of my favourites. Probably the most lasting experience was the smell of amber when it is cut and polished. This pure scent of tree resin coming to me from this piece of amber was overwhelming and unforgettable. Amber has always touched me with its beauty and warmness, therefore also my visits at your wonderfully organized fair were of great professional and personal interest to me. The inspiring talks with other professionals, the great fashion shows and, last but not least, the wonderful hospitality from you and your team with evening events.

The Amber Magazine 45 | 2021

BURSZTYNOWE

Bursztynowe refleksje Amber reflections

Hafeezah Asmal Myśl o bursztynie przywołuje Park Jurajski, epokę zamkniętą w bryle żywicy. Fascynujące jest, że obiekt tak pradawny może być obecny w dzisiejszych czasach. Chociaż bursztyn stosuje się od wieków jako składnik perfum czy dodatek biżuteryjny, klejnot ten nigdy nie przestaje mnie zadziwiać. Gama kolorów, aura, którą emanuje – posiadanie bryłki bursztynu daje uczucie spokoju i błogości. Bursztyn to nie tylko obiekt jubilerski, ale też okruch czasu sięgający daleko w przeszłość. To ponadczasowa rzeczywistość!

When we think about amber, we think about Jurassic Park, an era of time encapsulated in a nugget of resin. It’s fascinating that something so ancient can be present in today’s time. Although amber has been used for centuries as a perfume or jewelry accessory, this piece of gem never ceases to amaze me. The array of colors, the aura it emits, there’s something peaceful and blissful about owning a piece of amber. Amber is not only a jewelry item, but it is a piece of time dating far back in history. It is a timeless reality!

Moja miłość do bursztynu ma swój początek w czasie, gdy urodziłam drugie dziecko. O zaletach bursztynu dowiedziałam się z badań naukowych, postanowiłam więc zdobyć bryłkę tego materiału, żeby przekonać się, skąd cały ten szum. Nie zdawałam sobie sprawy, że w chwili, gdy wzięłam do ręki swój pierwszy bursztynowy kamyk, zyskałam dostęp do całkiem nowego świata (dosłownie i w przenośni)!

My love for amber began when I had my second child. I had heard about the benefits of amber through research and decided to get a piece of it to see what the hype was about. Little did I know that the moment I held my first amber pebble, it enabled me to access a whole new world (literally and figuratively)!

Od tego czasu moja pasja do bursztynu wzrastała przez lata. Chciałam nie tylko doceniać go sama, ale też żeby wszyscy inni wraz ze mną zyskali to samo uczucie spełnienia. Dużo czasu i wysiłku poświęciłam na badanie bursztynu, jego zalet 28

Bursztynisko 45 | 2021

My passion for amber has since grown over the years. I not only wanted to appreciate it myself, but I also wanted everyone else to share the same fulfilment. I invested much time and effort into researching amber, the benefits, and its uses. I began as a small business,

BURSZTYNOWE REFLEKSJE | AMBER REFLECTIONS i zastosowań. Zaczynałam prowadząc małą firmę, oficjalnie założoną w 2016 r. i zarejestrowaną w RPA – chociaż wcześniej kilka lat spędziłam na doskonaleniu swoich umiejętności oraz zdobywaniu szerszej wiedzy i wglądu w ten rzadki klejnot pochodzący z regionu Morza Bałtyckiego. Postanowiłam pozyskiwać tylko bursztyn najwyższej jakości, z determinacją do pracy wyłącznie z bursztynem prawdziwym i naturalnym, który poddany jest obróbce ręcznej z dbałością i talentem – żeby każda bryłka dotknięta przez odbiorcę dawała odczuć pracę pełną pasji zaklętą w każdym klejnocie. Bursztyn rezonuje prawdziwym pięknem i elegancją, dzięki czemu niejako odczuwa się, że można wchłonąć odbicie energii, którymi promieniuje.

officially being established in 2016 as a registered business in South Africa - although spending a few years prior in improving my skills and gaining more knowledge and insight into this rare gem originating from the Baltic region. I decided to source only the best quality of amber, and I was determined to source amber that is only true and genuine, handcrafted with care and talent - that with every piece you touch, you feel the passionate labors captivated into each piece of gem. With amber resonating its true beauty and elegance, you somehow feel that you can absorb the reflection of the energies they emit.

W tym samym roku zetknęłam się z Międzynarodowym Stowarzyszeniem Bursztynników (MSB), odkryłam społeczność osób z całego świata, których łączy ta sama fascynacja bursztynem, którą widzę u siebie. Za pośrednictwem mediów społecznościowych i technologii mogłam nawiązać kontakty z wieloma firmami, gemmologami, dostawcami, klientami, a także spotkałam nowych przyjaciół i zbudowałam relacje – wszystkich nas łączy wspólna miłość do bursztynu!

During the same year I came across the International Amber Association (IAA), I discovered a community of people from around the world who share the same fascination as I do for amber. Through social media and technology, I was able to network with many other businesses, gemologists, suppliers, clients and I made new friends and built relationships – all of us with the common love for amber!

MSB poszerzyło moje horyzonty dzięki licznym wydarzeniom, najnowszym doniesieniom i odkryciom z całego świata. Organizacja ta to świetny sposób na bycie zawsze na bieżąco z aktualnymi informacjami o bursztynie, bursztynową edukacją, trendami i reklamą. Jej wiarygodność jest wyjątkowa, a członkostwo w MSB to absolutny zaszczyt!

The IAA has enlightened me with many events, updates and discoveries around the world. This organization is a great way of always being up-to-date with current news, education, trends and publicity relating to amber. Their credibility is outstanding and being a member of IAA is an absolute honor!

The Amber Magazine 45 | 2021

As amber professionals, we know how the magic of amber works. Imagination brings to mind images from 40 million years ago, makes us see a true fly flying by and falling into a spider’s web, and smell the scent of air trapped in a bubble. When creating jewellery or lamps, we feel that we have a piece of the Earth’s history in our hands. Apparently, people can be divided into two groups: those who have discovered amber and those who are constantly looking for it. I have found amber, I actually discovered it when, together with my father, Zenon Pawlak, we started making succinite lamps. I remember my doubts as to whether the customers would share my appreciation of amber and whether they would be interested in making a purchase. It soon turned out that the business direction towards amber would guide me throughout my professional career. The 25 years of the International Amber Association is in part my story as well. The IAA members who recommended me in the year 2000 were Stefan Plota-Sawicki and Adam Pstrągowski. Even then, they were professionals, experts on the subject. Over time, my circle of eminent people within the Association has expanded. The people I met included Ewa Rachoń, Mariusz Gliwiński, Ela Sontag, Alicja Wiśniewska, Agnieszka Klikowicz-Kosior and Michał Kosior. To this day, I remember this group of fantastic people not only for their professionalism and knowledge of the industry but also for their great kindness.

KIERUNEK BURSZTYN TOWARDS AMBER Sebastian Pawlak My bursztynnicy wiemy, jak działa magia bursztynu. Wyobraźnia podpowiada obrazy sprzed 40 milionów lat, widzimy przelatującą muchówkę wpadającą w sieć pająka, czujemy zapach powietrza uwięzionego w pęcherzyku. Tworząc biżuterię czy lampy mamy poczucie, że kawał historii Ziemi jest w naszych rękach. Podobno ludzie dzielą się na dwie grupy: na tych, co bursztyn znaleźli i tych, co go ciągle szukają. Ja bursztyn znalazłem, a właściwie odkryłem, gdy wraz z moim tatą Zenonem Pawlakiem rozpoczęliśmy tworzenie lamp z sukcynitu. Pamiętam swoje wątpliwości, czy klienci podzielą mój zachwyt nad bursztynem i czy będą zainteresowani 30

Bursztynisko 45 | 2021

I will never forget one of my first trips to Bijorhca, Paris. The exhibition took place in September 2001. With the-then IAA office manager Jacek Bielak and my brother-in-law Jacek Mańkowski, we went to see the sights. The city seemed restless, there were a lot of police and military everywhere. The Eiffel Tower was, of course, one of the landmarks. We were surprised that there were so few visitors at such a famous structure. After our visit, the tower got closed. It was 11 September. Bin Laden focused his attacks only on America. As a result, the Amberlamp company did not lose its two co-owners and the IAA did not lose its office manager. I was looking for the right direction for a long time at my company. I call Witraż Amberlamp an art studio. For how can you find a common denominator for work on the design and production of stained glass windows for churches, the restoration of stained glass windows in St Mary’s Church, and Oliwa

BURSZTYNOWE REFLEKSJE | AMBER REFLECTIONS kupnem. Szybko okazało się, że biznesowy kierunek na bursztyn jest tym, który prowadzić mnie będzie przez zawodowe życie. 25-lecie Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników jest częściowo i moją historią. Członkami wprowadzającymi mnie w 2000 roku byli Stefan Plota-Sawicki i Adam Pstrągowski. Już wówczas byli to profesjonaliści, znawcy tematu. Z czasem mój krąg znamienitych osób ze Stowarzyszenia rozszerzył się. Poznałem takie osoby jak Ewa Rachoń, Mariusz Gliwiński, Ela Sontag, Alicja Wiśniewska, Agnieszka Klikowicz-Kosior, Michał Kosior. To grono fantastycznych ludzi do dzisiejszego dnia kojarzyć mi się będzie nie tylko z fachowością i znajomością branży, ale też z olbrzymią sympatią. Nigdy nie zapomnę jednego z moich pierwszych wyjazdów na targi Bijorhca w Paryżu. Wystawa odbywała się we wrześniu 2001 roku. Z ówczesnym dyrektorem biura Jackiem Bielakiem i moim szwagrem Jackiem Mańkowskim wybraliśmy się na zwiedzanie zabytków. Miasto wydawało się niespokojne, wszędzie było dużo policji i wojska. Jednym z punktów była oczywiście wieża Eiffla. Dziwiło nas, że do takiego sławnego obiektu było tak mało zwiedzających. Po naszej wizycie wieżę zamknięto. To był 11 września. Bin Laden swoje ataki skierował tylko na Amerykę. Dzięki temu Amberlamp nie stracił dwóch współwłaścicieli, a MSB dyrektora.

Cathedral (Gdańsk) or tenement houses in Sopot? How do you combine the design of the Rozewie II Lighthouse lenses, driftwood installations and the making of amber lamps? The key to the answer lies in people, my long-established, close-knit team who can both use old stained-glass techniques and create their own innovative tinsmithing technique, which makes our products stand out so well. The unique light of our lamps makes every interior take on a remarkable mood. We always use timeless materials in our lamps: glass, tin, brass and, of course, amber. All this is complemented with top-class bases sourced from Italy. Each lamp comes with a certificate and signature. Our products delight both domestic and international buyers, including our most famous customer, President Lech Wałęsa. Today’s pandemic has put many companies in an extraordinary situation. The unpredictability of the global market and the difficulties in forecasting cause many of us to look for new paths. Where will this take us?

The people who work at the Association, at our companies, our talent and strength to survive are a sure foundation. We know the direction: towards amber.

W swojej firmie długo szukałem właściwego kierunku. Witraż Amberlamp nazywam pracownią artystyczną. Bo jak tu znaleźć wspólny mianownik dla prac związanych z projektowaniem i realizacją witraży do kościołów, renowacją witraży w Bazylice Mariackiej, Katedrze Oliwskiej czy sopockich kamienicach? W jaki sposób połączyć projektowanie soczewek do latarni Rozewie II, instalacji z drewna dryfowego i tworzenie lamp z bursztynu? Kluczem do odpowiedzi są ludzie, mój zgrany od wielu lat zespół, który potrafi wykorzystać zarówno stare techniki witrażownicze, jak również stworzyć własną nowatorską technikę cynoplastyki, wyróżniającą nasze wyroby. Dzięki niepowtarzalnemu światłu lampy każde wnętrze osiąga niezwykły klimat. W naszych lampach stosujemy zawsze ponadczasowe materiały: szkło, cynę, mosiądz i oczywiście bursztyn. Całość dopełniają wysokiej klasy podstawy, zamawiane we Włoszech. Każda lampa posiada certyfikat i sygnaturę. Nasze wyroby cieszą odbiorców nie tylko w kraju, ale i za granicą, a naszym najbardziej znanym klientem jest prezydent Lech Wałęsa. Dzisiejsze czasy pandemii postawiły wiele firm w nadzwyczajnej sytuacji. Nieprzewidywalność rynku globalnego i trudności w prognozowaniu powodują, że wielu z nas szuka nowej drogi. Dokąd nas to zaprowadzi?

Pewnym fundamentem są ludzie, którzy działają w Stowarzyszeniu, w naszych firmach, nasz talent i siła przetrwania. Znamy przecież kierunek. Bursztyn. The Amber Magazine 45 | 2021

BURSZTYNOWE REFLEKSJE | AMBER REFLECTIONS

Odległe początki utworzenia Muzeum Bursztynu w Gdańsku.

The distant beginnings of the Amber Museum in Gdańsk. Gabriela Gierłowska Jubileusz dwudziestopięciolecia Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników skłania do snucia wspomnień, sięgamy więc do początków powstawania naszej społeczności, do roku 1996.

The 25th anniversary of the International Amber Association (IAA) encourages us to take a trip down memory lane so let’s go back to the beginnings of our community, to 1996.

Od początku członkowie założyciele Stowarzyszenia wyznaczali całościowe dalekosiężne, ambitne cele, przedstawiali je w czasopiśmie organizacji Bursztynisku uzyskując na kwartalnych zebraniach zgodę wszystkich członków na współdziałanie w ich realizacji.

From the start, the founding members of the Association set comprehensive, far-reaching, ambitious goals, presented them in Bursztynisko, the organisation’s periodical and, at quarterly meetings, received consent from all the IAA members to work together and make these goals a reality.

Minęło dwadzieścia pięć lat i dzisiaj z radością i dumą konstatujemy, że ogromna większość z nich została zrealizowana, możemy mieć poczucie zadowolenia. Nasze Stowarzyszenie jest społeczną organizacją znaną i cenioną na całym świecie z liczącym się dorobkiem we wszystkich dziedzinach związanych z bursztynem.

Twenty-five years have gone by and today, with pride and joy, we can see that the vast majority of them have been achieved and we can all have a sense of satisfaction. Our Association is a grassroots organisation, well known and highly regarded all over the world, with significant accomplishments in all amber-related areas.

Bursztynisko 45 | 2021

BURSZTYNOWE REFLEKSJE | AMBER REFLECTIONS Symbol organizacji – wyjątkowy znak Międzynarodowego

Stowarzyszenia Bursztynników w Gdańsku obecnie rozpoznawalny jest, za sprawą naszych członków, na całym świecie i nie tylko w środowiskach związanych z bursztynem, kojarzony jest z otwartością, dobrej jakości bursztynem bałtyckim, z uczciwością i rzetelnością kupiecką, z Gdańskiem - stolicą bursztynu. Nie inaczej jest z zaproponowanymi przed laty przez rzeczoznawców Stowarzyszenia Klasyfikacjami, począwszy od surowca, przez inne żywice towarzyszące bursztynowi, kamienie jubilerskie z bursztynu jak i jego imitacje. Nasze Klasyfikacje to jednoznaczność, to ład w obrocie handlowym bursztynem są one nie tylko znane, lecz są kraje na świecie, gdzie stały się również obowiązujące.

Zrealizowane cele można by mnożyć będziemy je ukazywać i utrwalać, jednak obecny dla nas jubileuszowy czas, to przede wszystkim radość i satysfakcja ze zbliżania się do urzeczywistnienia się, mimo pandemii, wizjonerskiej, wyjątkowej idei Ojców Założycieli Stowarzyszenia „Utworzenia Muzeum Bursztynu w Gdańsku”* Obecnie Muzeum powstaje w odrestaurowanej, przestronnej siedzibie w Wielkim Młynie. W dotychczasowej udostępnionej uroczyście 28 czerwca 2006 roku ekspozycja bursztynu mieściła się w stosunkowo ciasnych i zawile rozmieszczonych salach i galeriach na pięciu kondygnacjach dawnej wieży więziennej, szyi barbakanu i Sali sądowniczej, jednak miała swój niezwykły urok. Bursztyn przedstawiony został w licznych pomieszczeniach rozczłonkowanych niszami, zakamarkami, dawnymi strzelnicami i ciągami schodów. W roku udostępnienia zwiedzającym ekspozycji w 2006, Rada Miasta Gdańska odznaczyła Wiesława Gierłowskiego Medalem św. Wojciecha – jestem przekonana, że jego osobiste, społeczne zaangażowanie w powstawanie Muzeum Bursztynu w Gdańsku nie było bez znaczenia w przyznaniu mu tej prestiżowej nagrody.

Owing to our members, our organisation’s symbol—the unique trademark of the International Amber Association in Gdańsk—is now recognisable all over the world, not just in amber-related circles: it is associated with openness, good quality Baltic amber, with honesty and business integrity, and with Gdańsk, The World Capital of Amber. It is no different with the Classifications put forward years ago by the Association’s experts, ranging from raw amber, through amber’s accessory resins, amber gemstones and amber simulants. Our Classifications are unambiguous and establish order in amber commerce; they are not just recognised but there are countries in the world where they have also become mandatory.

The goals the IAA has achieved could be listed on and on—we will show and record them—but the anniversary time that is here for us is, above all, about the joy and satisfaction of getting closer to a fulfilment, despite the pandemic, of the visionary, unique idea of the Founding Fathers of the Association to “Establish the Amber Museum in Gdańsk”* Currently, the Museum is being re-established in a new, restored, spacious venue in the historic Great Mill, Gdańsk, meant to be its ultimate home. In its current venue, ceremoniously opened on 28 June 2006, the amber exhibition was located in relatively narrow and intricately arranged rooms and galleries across the five floors of a former mediaeval prison tower, barbican neck and courtroom, yet it had its own unique charm. Amber was presented there in many rooms separated by niches, nooks and crannies, old loopholes and staircases. In 2006, the year when the exhibition was opened to the public, the Gdańsk City Council awarded Wiesław Gierłowski with the St Adalbert Medal; I am convinced that his personal, non-profit involvement in the establishing of the Gdańsk Amber Museum was not without significance in him receiving this prestigious distinction.

Z radością i satysfakcją obecnie oczekujemy na wymarzone przez bursztynników, przez społeczeństwo, piękne, dogodne dla wszystkich i przestronne Muzeum do którego powstania przyczyniło się osobiście wielu członków naszego Stowarzyszenia. W tym kontekście warto, abyśmy to my o ich społecznikowskiej, patriotycznej postawie zmierzającej do uczynienia naszego gdańskiego regionu wiodącym w zakresie bursztynnictwa i to we wszystkich aspektach pamiętali. Przywołujemy list Ojców Założycieli naszego Stowarzyszenia którzy okazali się wizjonerami, list z 1998 roku do Zarządu i Rady Miasta Gdańska, list, który przedstawia ówczesną bursztynniczą rzeczywistość, marzenia i cele bursztynników.

It is with joy and satisfaction that we are currently looking forward to the beautiful and spacious Museum, convenient for all, dreamed up by the amber community and by the public, with many members of our Association having personally contributed to its establishment. In this context, it is worth remembering their community and patriotic spirit, in all its aspects, aimed at making our Gdańsk region the leader in the amber industry. We quote a letter from the Founding Fathers of our Association, who proved to be visionaries, a letter from 1998 to the Gdańsk Executive Board and City Council, a letter which presented the amber industry’s reality of the time, alongside the dreams and goals of amber artists and artisans.

*Bursztynisko Nr 3 z 1998 roku (str.49) https://issuu.com/ internationalamberassociation/docs/bursztynisko_3

*Bursztynisko No. 3, 1998 (in polish, p.49) https://issuu.com/ internationalamberassociation/docs/bursztynisko_3 The Amber Magazine 45 | 2021

BURSZTYNOWE REFLEKSJE | AMBER REFLECTIONS

GDAŃSK

ŚWI ATOWA S TO LI C A BU R S Z T Y N U T H E W O R L D C A P I TA L O F A M B E R Sławomir Safarzyński Już w roku 1999, podczas konferencji zorganizowanej przez Bałtycką Kooperację Turystyczną (BTC) pod przewodnictwem jej dyrektora generalnego, Szweda Arne Elleforsa, Gdańsk został uznany za światową stolicę bursztynu. Stało się tak nie tylko z racji najbogatszej oferty wyrobów i dzieł sztuki z bursztynu występującej na rynku lokalnym, dominacji w eksporcie do wielu krajów świata, ale i lokalizacji największych złóż bursztynu. Bardzo ważna okazała się również tradycja bursztynowych szlaków handlowych, które wiodły z południa w rejon ujścia Wisły po bursztyn zbierany na bałtyckich plażach.

Back in 1999, at a conference held by the Baltic Sea Tourism Commission under the leadership of its Executive Director, Arne Ellefors of Sweden, Gdańsk was recognised as the World Capital of Amber. This was not only due Gdańsk’s most extensive offer of amber products and works of art in the local market or its domination in exports to many countries around the world but also the location of the largest amber deposits. The tradition of amber trade routes which ran from the south to the mouth of the Vistula to source the amber collected on the Baltic beaches also turned out to be very important.

Niestety to wydarzenie nie zainteresowało włodarzy Gdańska jak i województwa. W Strategii rozwoju województwa pomorskiego do 2010 roku sporządzonej w 2000 roku nie znajdujemy żadnych elementów wskazujących na szczególną rolę bursztynu. Jedynie zapisy dotyczące ochrony środowiska i powstrzymania jego degradacji implikują „ucywilizowanie” wydobycia bursztynu i zlikwidowanie nielegalnych wyrobisk, z równoczesnym uruchomieniem kopalni bursztynu.

Unfortunately, the event did not interest the authorities of either Gdańsk itself or its region (Voivodship). Produced in 2000, The Pomorskie Voivodship Development Strategy 2010 contained nothing that would indicate the special role of amber. Only the provisions on protecting the environment and preventing it from being degraded implied efforts to civilise amber mining and eliminate illegal excavations, while at the same time opening amber mines.

Również w dokumencie: Strategia rozwoju Gdańska do roku 2015 z 26 sierpnia 2004 roku nie ma zapisów, z których wynikałoby, że koncepcja Gdańska jako światowej stolicy bursztynu jest elementem strategii rozwoju Gdańska. Dopiero w grudniu 2004 roku z inspiracji Cezarego Windorbskiego, inicjatora Grupy G-5, doradzającej przy realizacji ważnych dla gospodarki Pomorza programów, dr Maciej Rydel i dr Sławomir Safarzyński opracowali i złożyli na ręce prezydenta Gdańska dokument Założenia programowe, organizacyjne i marketingowe mające na celu utworzenie w Gdańsku Światowego Centrum Bursztynu. Raport ten powstał z inicjatywy i prac obywatelskiej grupy doradczej G-5, a bezpośrednim zleceniodawcą była Gmina Miasta Gdańsk, reprezentowana przez Pawła Adamowicza, prezydenta Gdańska. W oparciu o wyżej wymieniony dokument w Strategii rozwoju Gdańska do 2015 roku, przyjętej 22 grudnia 2005 roku przez radę miasta, jako jeden z celów strategicznych wskazano wzmacnianie roli Gdańska jako światowej stolicy 34

Bursztynisko 45 | 2021

Also The Gdańsk Development Strategy 2015 of 26 August 2004 features no provisions to suggest that the concept of Gdańsk as the world capital of amber was a part of Gdańsk’s development strategy. It was only in December 2004, inspired by Cezary Windorbski, the initiator of the G5 Group, which had an advisory role on the implementation of programmes important for the Pomorskie Region’s economy, that Dr Maciej Rydel and Dr Sławomir Safarzyński developed Programme, Logistics and Marketing Principles Aimed at Establishing the World Amber Centre in Gdańsk and submitted them to the Mayor of Gdańsk. The report was produced owing to the initiative and work of the G-5 Citizens’ Advisory Group, commissioned directly by the Municipality of Gdańsk, represented by the Mayor of Gdańsk, Paweł Adamowicz. Based on the said document, The Gdańsk Development Strategy 2015, adopted on 22 December 2005 by the City Council, indicated enhancing the role of Gdańsk as the World Capital of Amber as a strategic objective. From then on,

BURSZTYNOWE REFLEKSE | AMBER REFLECTIONS bursztynu. Od tego czasu projekt miejski, promujący bursztyn bałtycki i wzornictwo z jego wykorzystaniem oraz starożytne i współczesne szlaki bursztynowe, powinien być realizowany wielopłaszczyznowo przez władze Gdańska wspólnie ze środowiskiem gdańskich bursztyniarzy i bursztynników.

a city project to promote Baltic amber as such and Baltic amber design, along with ancient and contemporary amber routes, was to be implemented on a multidimensional basis by the Gdańsk authorities together with the community of Gdańsk amber artists and artisans.

Głównym zadaniem, jakie przedstawiono autorom opracowania, było zadanie oceny możliwości realizacji projektu Gdańsk—światowa stolica bursztynu oraz działań zmierzających do usprawnienia procesu. Istotne elementy procesu tego projektu to wskazanie możliwości finansów projektu, rodzaju podmiotów zaangażowanych do jego realizacji oraz powołanie Światowej Rady Bursztynu. Ważnym elementem dotychczas nieporuszanym była problematyka uruchomienia wydobycia bursztynu.

The main task presented to the authors of the study was to assess the feasibility of the Gdańsk—World Capital of Amber project and the measures aimed at improving the process. The project’s important process components included demonstrating the financing opportunities for the project and the type of entities to be involved in putting it into practice, as well as establishing the World Amber Council. The matter of launching amber extraction was an important issue that had not been addressed before.

Światowa Rada Bursztynu zostaje utworzona 28 czerwca 2005 roku w celu zjednoczenia środowisk związanych z bursztynem. Ma stać się ośrodkiem kształtowania opinii, wyrazicielem interesów branży, koordynatorem przyjętych działań, inicjatorem zmian legislacyjnych ułatwiających działanie branży bursztynniczej. Ma być także ciałem łączącym funkcje naukowe, kulturalne, edukacyjne i gospodarcze. Jednak założeniem podstawowym warunkującym powodzenie projektu Gdańsk—światowa stolica bursztynu było traktowanie go jako procesu wzajemnie uzależnionych i powiązanych ze sobą działań. Pomimo wyróżnienia określonych czynności w projekcie nie należy zapominać, że są one ze sobą powiązane i nawet realizacja jednego działania cząstkowego nie przyczynia się do realizacji całości jako celu. Ważne było powiązanie różnych działań urzędu miasta, sektora prywatnego, innych instytucji, które pozwoli na stworzenie jednolitej i współdziałającej ze sobą platformy organizacyjnej, finansowej i promocyjnej dla całego regionu związanego z branżą bursztynniczą. W wyniku tych działań Gdańsk ma szansę stać się autentycznym centrum bursztynowym. Autorzy opracowania Założenia programowe, organizacyjne i marketingowe mające na celu utworzenie w Gdańsku Światowego Centrum Bursztynu zalecali stworzyć warunki, by w Gdańsku powstawały najpiękniejsze i najcenniejsze dzieła sztuki bursztynniczej, tzn. zatrzymać w Gdańsku najlepszych artystów tworzących w bursztynie. Należałoby stworzyć system bodźców i zachęt dla wyróżniających się artystów tworzących w bursztynie oraz wspierać szkolnictwo przygotowujące młodych artystów (np. poprzez system stypendiów fundowanych przez miasto i województwo). Aby zagwarantować niezależność branży bursztynniczej od dostawców surowca należałoby spowodować powstanie kopalni bursztynu na polskim wybrzeżu Morza Bałtyckiego w niewielkiej odległości od Gdańska, na terenie województwa pomorskiego, gdzie są zidentyfikowane złoża unikalnego bursztynu np. w delcie Wisły lub największe polskie złoże pierwotne bursztynu na zachód od Chłapowa. Bursztyn tej jakości może posłużyć do tworzenia polskiej marki wyrobów i dzieł sztuki i być atutem w walce konkurencyjnej. W Gdańsku funkcjonuje Oddział Geologii Morza

The World Amber Council was established on 28 June 2005 in order to unite amber-related circles. Its aim: to become an opinion-forming centre, an entity to express the industry’s interests, a coordinator of the activities adopted and an initiator of legislative changes to facilitate the operation of the amber industry. Also, to be a body combining scientific, cultural, educational and economic functions. But the essential principle for the success of the Gdańsk— World Capital of Amber project has been to treat it as a process of interdependent and related measures. Although certain activities have been singled out in the project, it needs to be remembered that they are interrelated and that even the implementation of one sub-measure does not contribute to the implementation of the whole as an objective. It is important to combine the various activities of Gdańsk City Hall, the private sector and other institutions to enable creating a uniform and collaborating platform for organisation, finance and promotion for the entire region associated with the amber industry. As a result of these activities, Gdańsk has an opportunity to become an authentic amber hub. The authors of the Programme, Logistics and Marketing Principles Aimed at Establishing the World Amber Centre in Gdańsk recommended providing an environment for the most beautiful and valuable works of amber art to be created in Gdańsk, i.e. by keeping the best amber artists in Gdańsk. A system of stimuli and incentives for outstanding amber artists would need to be established, along with support for the education of young artists (for example through a system of scholarships funded by the city and the voivodship). In order to guarantee the amber industry’s independence from raw material suppliers, it would be necessary to establish an amber mine on the Polish coast of the Baltic Sea, a short distance from Gdańsk, in the Pomorskie Voivodship, where deposits of unique amber have been identified, for example in the Vistula Delta, or on the largest Polish primary amber deposit west of Chłapowo. Amber of this quality can be used to create a Polish brand of products and works of art and can provide a competitive edge as The Amber Magazine 45 | 2021

BURSZTYNOWE REFLEKSJE | AMBER REFLECTIONS Państwowego Instytutu Geologicznego dysponujący szczegółowymi opracowaniami zasobów. Warunkiem niezbędnym jest bardzo wyraźne wyróżnienie marki Gdański Bursztyn jako marki najwyższej jakości wyrobów z bursztynu bałtyckiego (sukcynitu), tworzonych bez ingerencji termicznej. Pod tą marką sprzedawać może swoje wyroby wielu producentów, jeśli spełnią warunki reżimu certyfikacyjnego. W 2004 roku znajomość marek producentów i sprzedawców biżuterii bursztynowej była bardzo niska. Z proowadzonych badań wynika, że żadna z marek biżuterii bursztynowej nie miała wśród potencjalnych polskich odbiorców znajomości niewspomaganej wyższej niż 2%. W dodatku najbardziej znane marki kojarzone z biżuterią bursztynową były to marki firm poznańskich: Kruk i Yes.

well. The Marine Geology Branch of the Polish Geological Institute operates in Gdańsk and has detailed studies of the resources. As a necessary condition, the Gdańsk Amber brand needs to be very clearly distinguished as a brand of top quality Baltic amber (succinite) products, created with no heat treatment. Many manufacturers can sell their products under this brand if they meet the requirements of the certification system. In 2004, the recognition of amber jewellery producer and reseller brands was very low. Research had shown that none of the amber jewellery brands had an unaided awareness of more than 2% among potential Polish consumers. In addition, the best-known brands associated with amber jewellery were those of Poznań-based companies: Kruk and Yes.

W analizie wykonalności projektu Gdańsk—światowa stolica bursztynu Marek Litka w listopadzie 2006 stwierdził, że przyjęta przez Radę Miasta Gdańsk strategia rozwoju Gdańska do roku 2015 przewidująca jako jeden z celów strategicznych „wzmacnianie roli Gdańska jako światowej stolicy bursztynu” jest realizowana w sposób niezadawalający. Z listy wytypowanych celów do realizacji :

In the Feasibility Study for the Gdańsk—World Capital of Amber project, Marek Litka stated in November 2006 that The Gdańsk Development Strategy 2015 adopted by the Gdańsk City Council, which included “enhancing the role of Gdańsk as the World Capital of Amber” as one of its strategic objectives, was being implemented unsatisfactorily. From the list of objectives to be achieved:

• utworzenie Światowej Rady Bursztynu • uruchomienie kopalni bursztynu • turystyczny szlak bursztynowy • Muzeum Bursztynu • nowa lokalizacja MTG • opracowanie systemu certyfikacji bursztynu • stworzenie giełdy i aukcji bursztynu • wspieranie przez miasto szkoleń zawodowych • skoordynowanie badań, publikacji, edukacji o bursztynie • projekt koncentracji wydobycia i obrotu bursztynem • projekt wykorzystania bursztynu do celów innych niż jubilerstwo • strategia marketingowa Gdańska jako światowej stolicy bursztynu • system motywacyjny dla artystów

• The World Amber Council to be established • Amber mine to be opened • Amber Route for tourism • Amber Museum • New location for the MTG SA Gdańsk International Fair Co. • Amber certification system to be developed • Amber exchange and auction to be established • City’s support for vocational training • Amber research, publications and education to be coordinated • Project to concentrate amber mining and trading • Project to use amber for purposes other than jewellery • Marketing strategy for Gdańsk as the World Capital of Amber • Incentive system for artists

Udało się jedynie powołanie Światowej Rady Bursztynu i otwarcie Muzeum Bursztynu. Na podstawie uzyskanych przez niego informacji wynikało, że główną przyczyną opóźnień w realizacji programu było niepowołanie w strukturach miasta Gdańska osoby odpowiedzialnej za ten program.

Only the World Amber Council and the Amber Museum were established successfully at the time. From the information obtained by Marek Litka, it followed that the main reason for the delays in implementing the programme was the failure to appoint a person in charge of it within the City of Gdańsk structures.

W lutym 2007 roku prezydent Gdańska powołał koordynatora ds. bursztynu: Roberta Pytlosa, dziennikarza z Warszawy, który do dziś odpowiada za kreowanie i realizację polityki promocyjnej miasta związanej z projektem Gdańsk—światową stolicą bursztynu oraz za przedsięwzięcia budujące wizerunek miasta jako światowej stolicy bursztynu Mimo wielu trudności wydaje się, że plan stworzenia z Gdańska światowego centrum bursztynu udał się. Dzisiaj można stwierdzić, ze wiele celów z opracowania Założenia programowe, organizacyjne i marketingowe mające na celu utworzenie w Gdańsku Światowego Centrum Bursztynu zostało zrealizowanych i mam nadzieję, że pozostałe doczekają się szczęśliwego finału.

Bursztynisko 45 | 2021

In February 2007, the Mayor of Gdańsk appointed an amber coordinator: Robert Pytlos, a journalist from Warsaw, who to this day is in charge of creating and implementing the city’s promotional policy related to Gdańsk—The World Capital of Amber and projects which build the city’s image as the World Capital of Amber. In spite of many difficulties, it seems that the plan to make Gdańsk the World Amber Centre has been a success. Today, it can be said that many of the objectives of the Programme, Logistics and Marketing Principles Aimed at Establishing the World Amber Centre in Gdańsk have been achieved and I hope that the other ones will see a happy conclusion.

WYSTAWY | EXHIBITIONS

The Amber Magazine 45 | 2021

90-te urodziny Wiesława Gierłowskiego w Muzeum Bursztynu w Gdańsku. Od lewej: Wiesław Gierłowski, Wojciech Kalandyk i Giedymun Jabłoński. Zdj. Bartłomiej Kentzer | Wiesław Gierłowski 90th birthday at the Museum of Amber in Gdańsk.From left: Wiesław Gierłowski, Wojciech KAlandyk and Giedymin Jabłoński Photo: Bartłomiej Kentzer

BURSZTYNOWE REFLEKSJE | AMBER REFLECTIONS

Z przyjaciółmi raźniej… MSB dla Muzeum Bursztynu w Gdańsku It’s more fun with friends... IAA for the Gdańsk Amber Museum Joanna Grążawska Jubileusz to czas refleksji, wspomnień, podsumowań, podziękowań i wspólnych planów. Warto pamiętać, że Muzeum Bursztynu powstało i działa w oparciu o ponad dwudziestoletnią współpracę z Międzynarodowym Stowarzyszeniem Bursztynników. Nasza dobra relacja jest wynikiem zawodowego zaangażowania wielu osób oraz wspólnych pasji związanych z bursztynem.

An anniversary is a time to reflect, reminisce, look back, be thankful and make joint plans. It is worth remembering that the Amber Museum was established and operates on the basis of over twenty years of collaboration with the International Amber Association. Our good relationship is the result of professional commitment from many people and of shared passions for amber.

Stowarzyszenie promowało muzeum od początku powołania naszej instytucji, np., podczas organizowanych imprez i wystaw, m.in. w trakcie warsztatów w Dniu Bursztynu na Jarmarku św. Dominika. Uruchamiało zbiórki pieniędzy na Balu Bursztynnika, podczas targów Amberif i Ambermart, koncertu gitarowego Tymona Tymańskiego i Wojtka Mazolewskiego oraz przy innych okazjach.

The Association has promoted the Museum since the very beginning of our institution, for example at the IAA’s events and exhibitions, including the workshops on Amber Day at St Dominic’s Fair, Gdańsk. It held fundraisers at the Amber Ball, at Amberif and Ambermart, at a guitar concert by Tymon Tymański and Wojtek Mazolewski and on other occasions.

Bursztynisko 45 | 2021

AMBER REFLECTIONS | AMBER REFLECTIONS Na łamach branżowego periodyku Bursztynisko mieliśmy możliwość informować o aktualnych wydarzeniach i osiągnięciach tj. postępach w organizowaniu muzeum, nowych obiektach w kolekcji czy wystawach. Naszą wiedzą mogliśmy się podzielić na sesjach i w specjalistycznych publikacjach, współorganizowanych i redagowanych przez członków Stowarzyszenia.

The IAA’s trade periodical Bursztynnisko gave us an opportunity to provide information about our current events and achievements, i.e. progress in getting the museum organised, new items in our collection or exhibitions. We were able to share our knowledge at meetings and in specialist publications, co-organised and edited by members of the Association.

Dużym wsparciem merytorycznym w procesie tworzenia kolekcji byli nasi rzeczoznawcy: prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz, prof. Ryszard Szadziewski, prof. Andrzej Szadkowski, prof. Sławomir Fijałkowski, dr Jacek Bielak, Wiesław Gierłowski, Ewa Rachoń, Stanisław Krzysztof Jakobson oraz dr Elżbieta Sontag.

IAA appraisers provided great support in the process of establishing the collection: Prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz, Prof. Ryszard Szadziewski, Prof. Andrzej Szadkowski, Prof. Sławomir Fijałkowski, Dr Jacek Bielak, Wiesław Gierłowski, Ewa Rachoń, Stanisław Krzysztof Jakobson and Dr Elżbieta Sontag.

W badaniach identyfikacji bursztynu i innych żywic kopalnych oraz imitacji wsparli nas Michał Kosior, Agnieszka Klikowicz-Kosior, dr hab. inż. Ewa Wagner-Wysiecka.

We were supported in our research on the identification of amber and other fossil resins and simulants by Michał Kosior, Agnieszka Klikowicz-Kosior, Dr hab. Eng. Ewa Wagner-Wysiecka.

Wielką wartością muzeum jest kolekcja. Najciekawsze obiekty staramy się prezentować na wystawie stałej. Dzielimy się zbiorami wypożyczając je na wystawy czasowe oraz udostępniając ich fotografie. Nasz zbiór jest wyjątkowy, także dlatego, że powstał z darów artystów i z inicjatywy środowisk bursztynniczych. Wkład osób związanych z Międzynarodowym Stowarzyszeniem Bursztynników jest ogromny. Do grona darczyńców należą: Danny Azar, Tadeusz Befinger, Paulina Binek, Dorota Cenecka , Jonas Damzen, Mariusz Drapikowski, Ludwik Dumin, Beata Dziegielewski, Sławomir Fijałkowski, Wanda i Bogdan Frydrychowicz, Janusz Fudala , Wiesław Gierłowski, Danuta i Mariusz Gliwińscy, Aleksander Gliwiński, Joanna Grążawska, Barbara Gronuś-Dutko, Iwona i Marek Gutowscy, Izabela Gutowska, Giedymin Jabłoński, Stanisław Krzysztof Jacobson, Bożena i Wojciech Kalandyk, Dorota Kos, Małgorzata Kucharska, Przemysław Kuś, Krzysztof Lalik, Doug Lundberg, Bogdan Mirowski, Daniel Orłowski, Jacek Ostrowski, Elżbieta i Marek Pawłowscy, Hildegarda, Jan i Paweł Podżorscy, Eryk Popkiewicz, Bożena Przytocka, Adam Pstrągowski, Ewa Rachoń, Eugenio Ragazzi, Marek i Sabina Siezieniewscy, Józef Soszyński, Andrzej Szadkowski, Piotr Szulta, Ryszard Uliński, Piotr Wedekind, Roland Wimmer, Dariusz Zarański, Michael Zobel. Wszystkim osobom serdecznie dziękujemy! Kontakt i praca z Państwem to wielka przyjemność. Przekazywane dary oraz wiedza są dla nas prawdziwym filarem. Zainteresowanie zbiorami bursztynu jest coraz większe, dlatego z myślą o zwiedzających oraz w celu podniesienia atrakcyjności Muzeum Bursztynu przenosimy naszą siedzibę do znacznie większego, zabytkowego budynku - Wielkiego Młyna. Mamy nadzieję, że w nowej odsłonie nasza współpraca będzie się rozwijać. Większa siedziba muzeum z pewnością umożliwi kontynuację dotychczasowych działań oraz stworzy przestrzeń dla nowych, wspólnych przedsięwzięć.

The Museum’s collection is its great asset so we make sure to present the most interesting items at the permanent exhibition. We share our pieces by loaning them to temporary exhibitions and by providing their photographs. Our collection is unique, also because it originated from artists’ donations and on the initiative of the amber community. The contribution from people connected to the International Amber Association is enormous. The donors include: Danny Azar, Tadeusz Befinger, Paulina Binek, Dorota Cenecka , Jonas Damzen, Mariusz Drapikowski, Ludwik Dumin, Beata Dziegielewski, Sławomir Fijałkowski, Wanda & Bogdan Frydrychowicz, Janusz Fudala, Wiesław Gierłowski, Danuta i Mariusz Gliwińscy, Aleksander Gliwiński, Joanna Grążawska, Barbara Gronuś-Dutko, Iwona & Marek Gutowscy, Izabela Gutowska, Giedymin Jabłoński, Stanisław Krzysztof Jacobson, Bożena & Wojciech Kalandyk, Dorota Kos, Małgorzata Kucharska, Przemysław Kuś, Krzysztof Lalik, Doug Lundberg, Bogdan Mirowski, Daniel Orłowski, Jacek Ostrowski, Elżbieta & Marek Pawłowscy, Hildegarda, Jan & Paweł Podżorscy, Eryk Popkiewicz, Bożena Przytocka, Adam Pstrągowski, Ewa Rachoń, Eugenio Ragazzi Eugenio, Marek & Sabina Siezieniewscy, Józef Soszyński, Andrzej Szadkowski, Piotr Szulta, Ryszard Uliński, Piotr Wedekind, Roland Wimmer, Dariusz Zarański, Michael Zobel. We thank you, one and all, very much! It is a great pleasure to communicate and work with you. The gifts and knowledge you have donated are a real mainstay for us. The interest in our amber collection is growing, which is why, with the visitors in mind and in order to increase the appeal of the Amber Museum, we are moving to a much larger, historic building: the Great Mill. We hope that our collaboration will keep developing at this new location. The Museum’s bigger venue will certainly enable a continuation of existing activities and create a space for new joint projects. The Amber Magazine 45 | 2021

BURSZTYNOWE REFLEKSJE | AMBER REFLECTIONS

Początki targów AMBERIF Origins of the Amberif Fair Jerzy Pasiński

Kiedy zostałem prezesem Międzynarodowych Targów Gdańskich SA w 1992 roku, jednym z moich najważniejszych działań była rozbudowa kalendarza targów realizowanych w Gdańsku. MTG SA było wtedy małą spółką, która powstała kilka lat wcześniej dzięki wyobraźni kilku zapaleńców i pozytywnemu patronatowi prezydenta Kazimierza Rynkowskiego i wiceprezydenta Bogdana Kasprzyckiego oraz pieniądzom kilku inwestorów prywatnych. W trakcie dyskusji z zespołem pracowników merytorycznych targów (który w dużej większości składał się z kobiet) powstał pomysł organizowania targów mody. Udało nam się zorganizować chyba 2 kolejne imprezy, ale dominacja Poznania i Łodzi powodowała, iż rokowania, że uda nam się te targi kontynuować, były mizerne. W zespole zastanawialiśmy się w związku z tym, co dalej możemy zrobić na tym „rynkowym polu”. Pamiętajmy, że to był czas transformacji Polski od gospodarki planowej ciągłego niedoboru do gospodarki rynkowej i nic nie było jasne, co się może zdarzyć i jak to będzie przebiegało. Gdzieś w końcu roku 1993 lub początku 1994 przyszedł do mnie Andrzej Cybulski, znany działacz kultury studenckiej, który był znany z tego, że miał wiele pomysłów i projektów na różne niestandardowe przedsięwzięcia. Przyniósł mi listę kilkunastu projektów z krótkim opisem każdego. Wśród nich był m.in. pomysł na Festiwal Chleba, który potem zmaterializował się na Jarmarku Dominikańskim dzięki m.in. zrozumieniu wagi tego pomysłu przez Cech Piekarzy Gdańskiej Izby Rzemieślniczej, pod kierownictwem Andrzeja Szydłowskiego. Jednym z pomysłów był też festiwal lub targi wyrobów bursztynowych. Nie pamiętam już, jaki był wtedy dokładnie pomysł Andrzeja Cybulskiego. Wszystko działo się szybko i szkoda, że wtedy nie było czasu na robienie kroniki lub zapisków. Mniej więcej w tym samym czasie dla poszerzenia zakresu targów mody podałem pani Ewie Rachoń namiar na mojego kolegę Tadeusza Befingera, który dobrze znał środowisko 40

Bursztynisko 45 | 2021

When I became the President of the Board of the MTG SA Gdańsk International Fair Co. in 1992, one of my most important pursuits was to expand the calendar of trade fairs in Gdańsk. At the time, MTG SA was a small company established several years earlier owing to the imagination of a few enthusiasts, the encouraging auspices of the Mayor of Gdańsk, Kazimierz Rynkowski, and the Deputy Mayor, Bogdan Kasprzycki, as well as funding from a number of private investors. During discussions with MTG SA’s content and programming team (made up of mostly women), the idea for a fashion fair was born. We managed to hold perhaps two consecutive events but, because of the dominant position of the Poznań and Łódź exhibition centres, the prospects for continuing this fair were poor. Within our team, we kept thinking what we could do next in this area of the market. Let us remember that this was the time of Poland’s transformation from a planned economy of constant shortages to a market economy and it was not clear what could happen and how things would go. Sometime in late 1993 or early 1994, Andrzej Cybulski, a well-known student culture activist, who was famous for having many ideas and concepts for various out-of-the-box endeavours, approached me. He brought a list of a dozen or so projects with a short description of each one. They included an idea for a Bread Festival, which later materialised at St Dominic’s Fair, not least because the Bakers’ Guild of the Gdańsk Chamber of Crafts, led by Andrzej Szydłowski, understood the importance of this idea. Another concept was for an amber product festival or trade fair. I cannot remember exactly what Andrzej Cybulski’s suggestion was at the time. It all happened quickly and it is a pity that there was no time to chronicle the events or take notes. More or less at the same time, in order to expand the scope of the fashion fair, I gave Ms Ewa Rachoń the contact details of my colleague, Tadeusz Befinger, who knew the

BURSZTYNOWE REFLEKSJE | AMBER REFLECTIONS jubilerów Trójmiasta, ponieważ wtedy kierował sopocką spółdzielnią rękodzieła „Nowa”. Tadeusz dał możliwość zaproszenia na najbliższe targi mody Kreacje kilku firm jubilerskich, które jednak na targach w tej formule żadnego sukcesu rynkowego nie odniosły. Ale ziarno pomysłu zostało zasiane. Chyba mniej więcej w tym samym czasie zgłosiła się do mnie Małgorzata Portych-Jabłońska, której syn chodził do jednej klasy z moim synem, z prośbą o spotkanie, ponieważ jej mąż Giedymin Jabłoński ma interesującą koncepcję zorganizowania nowej imprezy targowej skierowanej do środowiska producentów wyrobów jubilerskich z bursztynu. Do spotkania doszło szybko i Giedymin Jabłoński przedstawił swój pomysł na nowe targi. Ja wtedy poprosiłem panią Ewę Rachoń, która organizowała targi mody i zaproponowałem, by rozszerzyć te targi mody o stoiska z wyrobami bursztynowymi. W następnych dniach Ewa Rachoń przyszła z propozycją, by wystawę bursztynu nazwać AMBERIF od Amber International Fair. Uzasadnieniem było między innymi to, że w Gdańsku i jego okolicach funkcjonowało wtedy setki małych warsztatów jubilerskich wykonujących wyroby z bursztynu lub z bursztynem. Były one wtedy sprzedawane turystom z Niemiec, którzy odwiedzali masowo, szczególnie latem, Gdańsk – a w Niemczech bursztyn od zawsze się cieszył dużą estymą. Jednym z zasadniczych problemów, jaki mają zawsze organizatorzy nowych imprez targowych, jest opracowanie planu i budżetu promocji imprezy – i do tego takiej, która nie wiadomo jak rokuje. Nowe imprezy zawsze wymagały wysokich nakładów na promocję, ale ponieważ rokowania ich sukcesu były trudne do określenia, więc zawsze było ciężko z zaplanowaniem budżetu, który byłby wystarczający. MTG SA wtedy jeszcze nie miały sprzedaży na poziomie, na jakim potrafiły się znaleźć w następnych latach. Ewa Rachoń przygotowująca tę imprezę w pewnym momencie zaproponowała zarządowi targów wykupienie ogłoszenia o targach w renomowanym międzynarodowym czasopiśmie jubilerskim wychodzącym w Szwajcarii i docierającym do jubilerów na całym świecie. Po wielogodzinnych dyskusjach w ramach kierownictwa targów nad tak wysokim wydatkiem przekraczającym wtedy kilkukrotnie cały budżet imprezy udało się przeforsować decyzję o zakupie tego ogłoszenia. Na marginesie trzeba powiedzieć, że w tym czasie MTG SA było spółką z przewagą kapitału prywatnego (a nie był on za duży) i np. miasto Gdańsk nie wspierało wtedy targów, jak to się stało dużo później, gdy targi wypracowały swoją pozycję wizytówki Gdańska. Nawet wprost przeciwnie, ze strony rady miasta była presja, by maksymalizować wypłatę dywidendy, co powodowało istotne ograniczenie możliwości rozwoju MTG. Wracając do ogłoszenia w szwajcarskim piśmie branżowym: któregoś dnia po ukazaniu się tego ogłoszenia do Ewy Rachoń przyszedł jeden z bursztynników, który wahał się z decyzją wykupienia stoiska na tych pierwszych targach i powiedział: chcę wykupić stoisko, bo moi klienci – przyjaciele z USA zadzwonili do mnie z pytaniem, czy będę na tych targach, bo oni się wybierają. Kiedy odpowiedział im, że nie, to zapytali, czy może nie ma pieniędzy, to oni mu pożyczą, a rozliczą się z nim po targach. Na takie dictum nie pozostawało mu nic innego, tylko wykupić stoisko. Wtedy już wiedzieliśmy, że pomysł jest trafiony. A zakupiona reklama spłaciła się wielokrotnie.

Tri-City community of jewellers well, as he was running the Sopot-based Nowa handicraft cooperative. Tadeusz provided an opportunity to invite several jewellery companies to the forthcoming Creations fashion fair but, in that format, they did not have any market success there. Yet the seed of the idea was sown. More or less at the same time, Ms Małgorzata Portych-Jabłońska, whose son Gedymin was in the same class as my son Jerzy, came to me with a request for a meeting because her husband, Gedymin Jabłoński, had an interesting concept for a new trade event addressed to manufacturers of amber jewellery. The meeting took place shortly afterwards and Gedymin Jabłoński presented his idea for a new trade fair. I asked Ms Ewa Rachoń to expand the fashion fair by including stands with amber products. In the days that followed, Ms Ewa Rachoń came up with a suggestion to name the event AMBERIF, i.e. Amber International Fair. The rationale included the fact that, at the time, Gdańsk and its vicinity had hundreds of small jewellery workshops which made amber products. They were then sold to tourists from Germany who visited Gdańsk en masse, especially in summer. And amber has always enjoyed great esteem in Germany. One of the fundamental problems always faced by the organisers of new trade fairs is to prepare a plan and a budget to promote the event. New events have always required vast outlays for promotion but, since the prospects for their success are difficult to determine, it has always been difficult to plan a budget that would be sufficient. Back then, MTG SA did not have the sales at a level they would be able to achieve in the following years. At one point, Ewa Rachoń, who was developing the event, suggested to the MTG SA Board that an advertisement for the fair be bought in a highly-regarded international jewellery magazine published in Switzerland, with a reach to jewellers all over the world. After many hours of discussions within the MTG SA management, for whom such a high expense, which at that point exceeded the event’s entire budget several times, was hard to accept, we did manage to push the decision to buy the advertisement through. By the way, it needs to be said that at the time MTG SA was a majority private equity company (with not too much equity) and, for instance, the City of Gdańsk did not support it then like it did much later, when MTG SA worked out its position as a showpiece of Gdańsk. Quite the contrary, there was pressure from the City Council to maximise the dividend payment, which significantly limited MTG’s development opportunities. Back to the advertisement in the Swiss trade magazine. After the advertisement was published, one day an amber maker who hesitated over a decision to buy a stand at the first trade fair came to Ewa Rachoń and said: “I want to buy a stand because my customers-cum-friends from the US called me to ask if I would be at that fair because they were going.” When he told them that he wasn’t, they asked him if perhaps money was the issue, so they would lend him some and settle with him after the fair. In response to that, there was not much else he could do but to buy a stand. Then we knew that the idea was right. And the ad we had purchased paid off many times over.

The Amber Magazine 45 | 2021

Fot. 1 Podczas dyskusji o jednym z projektów. Od lewej: W. Gierłowski, B. Kosmowska-Ceranowicz, Z. Kostiaszowa. Gdańsk, listopad 2004 r. Fot. E. Rachoń | Fig. 1 Discussing one of the projects. From left: W. Gierłowski, B. Kosmowska-Ceranowicz, Z. Kostyashova. Gdańsk, November 2004. Photo: E. Rachoń.

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES

Wiesław Gierłowski Barbara Kosmowska-Ceranowicz

oraz bursztynnicy obwodu kaliningradzkiego and Kaliningrad Oblast amber professionals Zoya Kostyashova Początek mojej znajomości z wybitnymi polskimi bursztynnikami Wiesławem Gierłowskim (1925–2016) i prof. Barbarą Kosmowską-Ceranowicz (ur. 1931) miał miejsce pod koniec 1993 r. podczas ich wizyty w Kaliningradzie. Przybyli, aby nawiązać kontakty z organizacjami kulturalnymi i naukowymi oraz przedsiębiorstwami regionu zajmującymi się wydobyciem, przetwarzaniem i badaniem bursztynu. Goście odwiedzili Kaliningradzki Kombinat Bursztynu. Obejrzeli ekspozycję Muzeum Bursztynu, zapoznali się z kierunkami działalności naukowej muzeum i zaprosili pracowników do udziału w corocznym spotkaniu bursztynników w Muzeum Ziemi w Warszawie. Jesienią 1994 r. wraz z A. Manukianem i E. Jeżową (wówczas pracownikami Muzeum Oceanu) uczestniczyłam w seminarium naukowym w Warszawie, skąd udaliśmy się do Gdańska, gdzie odbywały się pierwsze targi bursztynu "Amberif". Tak rozpoczęła się moja wieloletnia współpraca z naukowcami, pracownikami muzealnymi, artystami i biznesmenami z Polski.

Moimi głównymi partnerami przez te wszystkie lata stali się wyjątkowi profesjonaliści i wspaniali ludzie – Wiesław Gierłowski i Barbara Kosmowska-Ceranowicz. 42

Bursztynisko 45 | 2021

My acquaintance with the outstanding Polish amber experts Wiesław Gierłowski (1925–2016) and Prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz (born 1931) began in late 1993 during their visit to Kaliningrad. They came to establish contacts with the region’s cultural and scientific organisations and with the enterprises which carried out amber mining, processing and research. The guests visited the Kaliningrad Amber Factory. They viewed the Amber Museum exhibition, learned about the directions of the Museum’s scientific activity and invited its staff to take part in the annual amber researcher meeting at the Museum of the Earth, Warsaw. In the autumn of 1994, together with A. Manukyan and E. Yezhova (then employees of the Museum of the World Ocean), I participated in the scientific seminar in Warsaw, from where we went to Gdańsk where the first Amberif was held. This is how my long-standing collaboration with researchers, museum experts, artists and businesspeople from Poland began.

Over the years, Wiesław Gierłowski and Barbara Kosmowska-Ceranowicz, remarkable professionals and wonderful people, came to be my main partners.

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES Wiesław Gierłowski był częstym gościem w obwodzie kaliningradzkim i regularnie spotykał się z kierownictwem i pracownikami Kombinatu Bursztynu, gdzie nie tylko kupował surowiec i produkty chemicznego przetwarzania bursztynu na potrzeby swojej firmy, ale także prowadził dyskusje na temat rozwoju bursztynnictwa w regionie bałtyckim. Uważnie obserwował stan wydobycia i przetwarzania bursztynu w Kombinacie Bursztynu, bowiem zdawał sobie sprawę, że ilość i jakość wydobytego w Kaliningradzie bursztynu ma istotny wpływ na kształtowanie się cen surowca bursztynowego na rynku światowym i ostatecznie wpływa na rozwój przemysłu bursztynowego w Polsce. Wiesław próbował przekonać kierownictwo kombinatu do zwiększenia wydobycia, doprowadzając go do co najmniej 1000 ton bursztynu rocznie, aby dostarczać surowce swoim producentom i tysiącom firm w sąsiednich krajach. Niepokoiła go sytuacja kryzysowa w kombinacie, która rozwinęła się w pierwszej połowie lat 90. XX w., o czym wielokrotnie pisał w swoich artykułach w czasopismach Polski Jubiler oraz Bursztynisko. Serdeczna przyjaźń łączyła Wiesława Gierłowskiego z nestorem bursztynnictwa obwodu kaliningradzkiego i głównym artystą Kombinatu Bursztynu – Ernestem Lisem. W. Gierłowski był jednym z założycieli i organizatorów Stowarzyszenia Bursztynników w Polsce (obecnie Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników) i dążył do nawiązania kontaktów tej organizacji społecznej z przedsiębiorcami kaliningradzkimi. Wśród kierowników firm bursztynowych, z którymi omawiał sposoby wzajemnie korzystnej współpracy, był znany kaliningradzki przedsiębiorca Wasilij Simonow. Ich przyjaźń zaczęła się niezwykle. W 2003 r. W. Simonow opublikował artykuł w czasopiśmie Rosyjski Jubiler, w którym napisał, że rosyjscy przedsiębiorcy nie są traktowani na równych warunkach z polskimi firmami i płacą więcej za bursztyn, a Polacy uniemożliwiają pojawienie się rosyjskich towarów na swoim rynku. Simonow zakładał, że reakcja strony polskiej na jego publikację będzie negatywna i był mile zaskoczony, gdy W. Gierłowski odpowiedział mu łagodnie i zaprosił firmy kaliningradzkie do udziału w wystawie "Amberif" na preferencyjnych warunkach. Przetłumaczył też na język polski i opublikował artykuł Simonowa w czasopiśmie Bursztynisko 19(2003). I rzeczywiście, bursztynnicy z Rosji stali się częstymi uczestnikami i gośćmi "Amberifu". W. Gierłowski przyczynił się do organizacji wystaw kaliningradzkich artystów w Gdańsku, m.in. wystawy rzeźbiarza Andrieja Kawieckiego, którego twórczość podziwiał. Nabył prace tego mistrza dola swojej kolekcji oraz napisał artykuł wprowadzający do katalogu wystawy monograficznej. Szczególnie bliskie stosunki utrzymywał W. Gierłowski z Muzeum Bursztynu w Kaliningradzie. Brał aktywny udział w różnych wydarzeniach – konkursach, konferencjach, wystawach i szkoleniach dla branży bursztynowej oraz publikował w wydawnictwach muzealnych artykuły na temat artystycznej obróbki bursztynu i ekonomii. Jako konserwator W. Gierłowski pomagał muzeum w odtworzeniu zniszczonych bursztynowych przedmiotów. Z wykształcenia historyk sztuki, był wielkim znawcą i koneserem arcydzieł sztuki bursztynowej, utrzymywał profesjonalne

Wiesław Gierłowski was a frequent visitor to the Kaliningrad Oblast; he regularly met with the management and employees of the Amber Factory, where he not only bought raw amber and products of chemical amber processing for his company but also discussed the growth of the amber sector in the Baltic Sea Region. He attentively monitored the state of amber extraction and processing at the Amber Factory, as he was aware that the quantity and quality of amber extracted in Kaliningrad had a significant impact on raw amber prices in the global market and ultimately influenced the development of the amber industry in Poland. Wiesław tried to persuade the management of the Factory to increase production by bringing it up to at least 1,000 tonnes of amber per year in order to supply local producers and thousands of companies in neighbouring countries. He was concerned with the crisis at the factory that developed in the first half of the 1990s, about which he wrote many times in his articles in the magazines Polski Jubiler and Bursztynisko. Wiesław Gierłowski shared a fond friendship with the doyen of the Kaliningrad Oblast amber industry and the main artist of the Amber Factory, Ernest Lis. W. Gierłowski was one of the founders and organisers of the Amber Association in Poland (now the International Amber Association) and he strove to establish contacts between this grassroots organisation and Kaliningrad-based entrepreneurs. The managers of amber businesses, with whom he discussed ways of mutually beneficial cooperation, included the famous Kaliningrad entrepreneur Vasily Simonov. Their friendship began in an unusual way. In 2003, V. Simonov published an article in Russian Jeweller magazine, where he wrote that Russian entrepreneurs were not treated on an equal footing with Polish companies and paid more for amber, while Poles prevented Russian goods from coming to their market. Simonov assumed that the reaction of the Polish side to his publication would be negative so he was pleasantly surprised when W. Gierłowski answered him in an amiable manner and invited Kaliningrad companies to take part in Amberif on preferential terms. He also translated Simonov’s article into Polish and published it in Bursztynisko magazine No. 19 (2003). And indeed, amber artists and artisans from Russia became frequent participants and guests at Amberif. W. Gierłowski contributed to organising Kaliningrad artists’ exhibitions in Gdańsk, including an exhibition by the sculptor Andrei Kavetski, whose work he admired. He purchased pieces by this master to his collection and wrote an introductory article to his monographic exhibition’s companion book. W. Gierłowski had a particularly close relationship with the Kaliningrad Amber Museum. He actively participated in various events: competitions, conferences, exhibitions and training sessions for the amber industry, published articles on artistic amber working and on economics in the Museum’s publications. As a restorer, W. Gierłowski helped the Museum to reconstruct damaged amber objects. An art historian by education, he was a great expert and connoisseur of masterpieces of amber art who maintained professional and friendly contacts with Russian museums: the Catherine Palace Museum in Tsarskoye Selo and the The Amber Magazine 45 | 2021

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES i przyjazne kontakty z rosyjskimi muzeami - Muzeum Pałacu Katarzyny w Carskim Siole i Zbrojownią Wielkiego Pałacu Kremlowskiego, szanował i cenił pracowników muzealnych. W 2005 roku specjalnie przyjechał na wystawę bursztynu ze Zbrojowni, która odbyła się w naszym muzeum i prowadził dyskusje o sztuce bursztynowej z kuratorką kolekcji Iriną Zagrodnią. W. Gierłowski utrzymywał bliskie kontakty z artystami, którzy pracowali nad odtworzeniem Bursztynowej Komnaty. Wielokrotnie bywał w Carskim Siole, śledził pracę Pracowni Bursztynowej, cenił profesjonalizm petersburskich konserwatorów i zwrócił uwagę na zalety rosyjskiej szkoły rzeźbienia w bursztynie. Był jednym z nielicznych znanych specjalistów, których Muzeum Pałacu Katarzyny w Carskim Siole zaprosiło na konferencję poświęconą odtworzeniu Bursztynowej Komnaty, która odbyła się tuż po otwarciu sali w 2003 r. Jako osobistą stratę W. Gierłowski przeżył tragiczną śmierć Aleksandra Żurawlowa – dyrektora Pracowni Bursztynu w latach 1981–1997, z którym łączył go nie tylko związek zawodowy, ale także przyjacielski. W. Gierłowski był nie tylko osobą, która przyjeżdżała kilka razy w roku do Rosji, ale był częścią naszego życia i aktywnym jego uczestnikiem. Był dobrze zorientowany w cechach rosyjskiego życia, ponieważ urodził się i wychował w Lidzie (obecnie Białoruś), dobrze mówił i pisał po rosyjsku, mógł łatwo znaleźć wspólny język z ludźmi, ale był przede wszystkim prawdziwym Polakiem, który nie chciał zapomnieć o swojej przeszłości. Ja także urodziłam się na Białorusi, więc Wiesław czasami mówił: "Jesteśmy, Zoja, dwojgiem Białorusinów: ty jesteś Rosjanką, a ja jestem Polakiem". Prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz nie bywała tak często w Kaliningradzie, ale jej wpływ na rozwój nauki o bursztynie i muzealnictwa w obwodzie kaliningradzkim jest ogromny. Współpraca B. Kosmowskiej-Ceranowicz z kaliningradzkimi naukowcami rozpoczęła się od wydania specjalistycznego czasopisma Amber and Fossils, które w roku 1995 zrealizowało Muzeum Światowego Oceanu. Wraz z niemieckimi naukowcami weszła w skład redakcji czasopisma, pomagając w jego wydawaniu oraz rozpowszechnianiu za granicą. Wraz ze znanymi naukowcami z Niemiec B. Kosmowska-Ceranowicz ponownie odwiedziła Kaliningrad w 1995 r., aby zorganizować rosyjsko-niemiecko-polski zespół do badań bursztynu i wziąć udział w konferencji w Muzeum Oceanu. Prof. B. Kosmowska-Ceranowicz wielokrotnie odwiedzała Kombinat Bursztynu w Kaliningradzie. Zaleciła kierownictwu utworzenie laboratorium naukowego lub przynajmniej wyznaczenie pracowników do selekcji żywic kopalnych towarzyszących bursztynowi i unikalnych okazów bursztynu-sukcynitu, w tym inkluzji. Starała się przyciągnąć naukowców z całego świata do badań złoż bursztynu w Kaliningradzie, organizowała ich wycieczki do Jantarnego. Po II wojnie światowej w wyniku zmiany granic złoża i zbiory bursztynu byłych Prus Wschodnich znalazły się w granicach ZSRR i Polski, ponadto zbiory niemieckie bursztynu zaginęły lub zostały poważnie uszkodzone. 44

Bursztynisko 45 | 2021

Armoury of the Grand Kremlin Palace. He respected and alued museum professionals. In 2005, he came specially to visit the exhibition of amber from the Armoury, which was held at our Museum, and he had discussions about amber art with Irina Zagorodnaya, the collection’s curator. W. Gierłowski maintained close contacts with artists who worked on reconstructing the Amber Room. He visited Tsarskoye Selo many times, followed the work of the Amber Workshop, appreciated the professionalism of the St Petersburg restorers and pointed to the advantages of the Russian school of amber carving. He was one of the few well-known specialists whom the Museum of the Catherine Palace in Tsarskoye Selo invited to the conference dedicated to the reconstruction of the Amber Room, which took place right after the room was opened in 2003. To W. Gierłowski, the tragic death of Aleksandr Zhuravlov, the 1981–1997 director of the Amber Workshop, with whom he had not only a professional but also a friendly relationship, was a personal loss. W. Gierłowski was not just a person who came to Russia several times a year but was a part of our life and an active participant in it. He was well versed in the features of Russian life as he was born and raised in Lida (now Belarus), spoke and wrote Russian well, was able to easily find a common language with people but he was, above all, a real Pole who did not want to forget his past. I was also born in Belarus so Wiesław would sometimes say: “We are, Zoya, two Belarusians: you are Russian and I am Polish.” Prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz has not visited Kaliningrad that often but her influence on the development of amber science and museum activity in the Kaliningrad Oblast is enormous. The collaboration between B. Kosmowska-Ceranowicz and Kaliningrad researchers began with the publication of a specialist journal Amber and Fossils, which was issued in 1995 by the Museum of the World Ocean. Along with German researchers, she joined the journal’s editorial board, helping in its publication and dissemination abroad. With renowned researchers from Germany, B. Kosmowska-Ceranowicz visited Kaliningrad again in 1995 to organise a Russian–German–Polish amber research team and participate in a conference at the Museum of the World Ocean. Prof. B. Kosmowska-Ceranowicz has visited the Kaliningrad Amber Factory on a number of occasions. She recommended that the management set up a scientific laboratory or at least assign staff to pick out amber’s accessory fossil resins and unique amber (succinite) specimens, including those with inclusions. She made efforts to attract researchers from all over the world to study the amber deposits in Kaliningrad and organised trips to Yantarny for them. After World War II, as a result of the change in the borders, former East Prussia’s amber deposits and collections found themselves within the borders of the USSR and Poland. Moreover, the German amber collections either went missing or were seriously damaged. Prof. Kosmowska-Ceranowicz, an outstanding geologist, museum expert and amber researcher, became the head

Fot. 2 W. Gierłowski i I. Zagrodniaja na wystawie ze Zbrojowni Kremla Moskiewskiego, Kaliningrad, 2008. Fot. G. Gierłowska | Fig. 2 W. Gierłowski and I. Zagorodnaya at the exhibition from the Moscow Kremlin Armoury, Kaliningrad, 2008. Photo: G. Gierłowska

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES

Prof. Kosmowska-Ceranowicz, wybitna geolog, muzealnik i badaczka bursztynu została kierownikiem działu bursztynu w Muzeum Ziemi w Warszawie, które stało się ważnym centrum dla badaczy bursztynu z wielu krajów. Obecnie znajduje się tam największa w Europie kolekcja muzealna inkluzji, okazów bursztynu, żywic kopalnych i wyrobów, doskonale zbadana i bardzo dobrze opisana i można powiedzieć, wzorcowa (ponad 30 tysięcy sztuk). Mimo granic i przeszkód co roku wybitni i początkujący naukowcy, w tym z Rosji i obwodu kaliningradzkiego, spotykali się w Warszawie, aby wymienić poglądy naukowe i podzielić się wynikami swoich badań. Profesor żywo interesowała się osiągnięciami naukowymi specjalistów z Kaliningradu, zapraszała ich na konferencje, pomagała propagować osiągnięcia naukowe za granicą. W 2012 r. na wniosek i przy wsparciu pani Barbary przygotowałam sprawozdanie z badań naukowych w regionie kaliningradzkim na przełomie XX i XXI w. na seminarium podczas targów Amberif w Gdańsku. Pani Barbara miała i ma duży wpływ na kierunek i jakość mojej pracy naukowej. Na początku lat 90., po zapoznaniu się z moimi niepublikowanymi badaniami dotyczącymi historii Kombinatu Bursztynu w Kaliningradzie, oceniła je wysoko i zaproponowała opublikowanie

of the amber department at the Museum of the Earth, Warsaw, which went on to become an important hub for amber researchers from many countries. Currently, it has Europe’s largest museum collection of inclusions, amber specimens, fossil resins and products, excellently researched and very well described, one might call it exemplary (over 30,000 items). Despite the borders and obstacles, every year outstanding and novice scientists, including those from Russia and the Kaliningrad Oblast, met in Warsaw to exchange scientific views and share their research. Professor Kosmowska-Ceranowicz was keenly interested in the scientific achievements of Kaliningrad specialists, invited them to conferences and helped to promote their scientific achievements abroad. In 2012, at the request and with the support of Barbara, I prepared a report on scientific research in the Kaliningrad region at the turn of the 20th–21st centuries for a seminar at Amberif, Gdańsk. Barbara has had a great influence on the direction and quality of my research. In the early 1990s, after reading my unpublished study on the history of the Kaliningrad Amber Factory, she rated it highly and suggested publishing the article in the Polish academic journal Przegląd geologiczny [Geology Review], with her husband translating the text into Polish. The Amber Magazine 45 | 2021

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES artykułu w polskim czasopiśmie akademickim Przegląd geologiczny, a jej mąż przetłumaczył tekst na język polski. B. Kosmowska-Ceranowicz jest jednym z niewielu zagranicznych naukowców, którzy uważnie śledzili działalność Muzeum Bursztynu w Kaliningradzie: dawała zalecenia dotyczące powstania kolekcji, przesyłała nam potrzebną literaturę, przyczyniła się do uzupełnienia kolekcji, przekazując do zbiorów muzeum żywice kopalne z Bitterfeldu i Birmy. Jako bezinteresowna pasjonatka i propagatorka muzealnictwa i nauki o bursztynie chciała, aby nasze muzeum się rozwijało. Zaproponowała zatrudnienie etatowego entomologa do opracowania kolekcji inkluzji i aktywnie wspierała zaangażowanie pracowników w proces, który zmierzał do tego, by Muzeum Bursztynu stało się niezależną instytucją kultury. W 1999 r. zwróciła się pisemnie do kaliningradzkiego urzędu kultury uzasadniając potrzebę takiej reorganizacji. Mając duże doświadczenie w organizacji seminariów naukowych, proponowała aktualne tematy dla naszych konferencji, wchodziła w skład komitetu organizacyjnego, pomagała w tworzeniu programów, rekomendowała specjalistów do udziału w wydarzeniach naukowych w muzeum. W 2010 r. pani Barbara wraz z dużą grupą polskich naukowców wzięła udział w sympozjum "Wydobycie i przetwórstwo bursztynu na Sambii", które zorganizowało nasze muzeum. Brała czynny udział nie tylko w przygotowaniu sympozjum, ale także w realizacji jego programu: wygłosiła referat, wraz z geologami z Rosji i innych krajów uczestniczyła w miniwyprawie na dno kopalni bursztynu „Primorskaja”. Prof. Kosmowska-Ceranowicz publikowała swoje artykuły w zbiorach prac naukowych Muzeum Bursztynu i specjalnie na rynek rosyjski przygotowała zaktualizowaną wersję swojej książki Bursztyn w Polsce i na świecie, która została wydana w Kaliningradzie w 2014 r. Wiele osiągnięć i zasług moich drogich przyjaciół Wiesława i Barbary przekracza granice tego eseju. Te wybitne osobistości swoją aktywną działalnością wywarły ogromny wpływ na rozwój nauki o bursztynie, jego artystyczną obróbkę i rozwój światowego rynku bursztynowego. Wiesław odszedł w 2016 r. w wieku 91 lat. Barbara wciąż interesuje się tym co się dzieje z bursztynem w obwodzie kaliningradzkim. Zarówno Muzeum Bursztynu w Kaliningradzie, jak i inne instytucje, w tym MSB, wiele jej zawdzięczają.

B. Kosmowska-Ceranowicz is one of the few foreign scientists who closely followed the activities of the Kaliningrad Amber Museum: she provided recommendations on setting up its collection, sent us the literature we needed, contributed to supplementing the Museum’s collection by donating fossil resins from Bitterfeld and Burma. As a selfless enthusiast and promoter of museum know-how and amber science, she wanted our Museum to grow. She suggested hiring a full-time entomologist to describe our collection of inclusions and actively supported engaging employees in the process aimed at making the Amber Museum an independent institution of culture. In 1999, she wrote to the Kaliningrad cultural authority to substantiate the need for such a reorganisation. Having extensive experience in holding scientific seminars, she suggested up-to-date topics for our conferences, was part of the organising committee, helped in developing programmes, recommended specialists for participation in scientific events at the Museum. In 2010, Barbara and a large group of Polish scientists took part in the symposium on Amber Mining and Processing in Sambia, held by our Museum. She took an active part not only in preparing the symposium but also in carrying out its programme: she gave a lecture and participated in a mini-trip to the bottom of the Primorskoye amber mine with geologists from Russia and other countries. Prof. Kosmowska-Ceranowicz published her articles in the Amber Museum’s collections of research papers and prepared an updated version of her book Amber in Poland and in the World specially for the Russian market, published in Kaliningrad in 2014. Many of the achievements and contributions of my dear friends Wiesław and Barbara go beyond the limits of this essay. With their active involvement, these outstanding personalities exerted a huge influence on the development of amber science, artistic amber working and the growth of the global amber market. Wiesław passed away in 2016 at the age of 91. Barbara is still interested in what is happening with amber in the Kaliningrad Oblast. Both the Kaliningrad Amber Museum and other institutions, including the IAA, owe her a great deal.

Literatura | Literature 1. Kosmowska-Ceranowicz B. (2016) Pamięci Wiesława Gierłowskiego (1925–2016), Bursztynisko 39: 4–5. 2. Simonow W. (2003) Amberif – Wasilij Anatoljewicz Simonow, Russkij Juwielir nr 2/2003 – tłum. W. Gierłowski, Bursztynisko 19: 17 3. Uliński R. (2017) Wiesław Gierłowski – Bursztynnik Stulecia. Wspomnienie, Bursztynisko 40: 6–10.

Bursztynisko 45 | 2021

REFLECTIONS

The Amber Magazine 45 | 2021

Barbara Kosmowska- Ceramowicz. Zdj. Photo: Archiwum własne | Own archive

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES

Barbara Kosmowska-Ceranowicz – badacz i znawca bursztynu – amber scholar and expert

Regina Kramarska, Katarzyna Kwiatkowska, Ewa Rachoń

Profesor dr hab. Barbara Kosmowska-Ceranowicz urodziła się w Warszawie, wykształcenie średnie uzyskała w Gimnazjum i Liceum im. Przemysława w Rogoźnie Wlkp. W latach 1951-1952 studiowała geologię na Wydziale Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Wrocławskiego, a od 1953 roku na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego. Studia wyższe ukończyła w 1956 r. Temat pracy magisterskiej pod kierunkiem prof. J. Samsonowicza dotyczył geologii stratygraficznej dolnego kambru w Górach Świętokrzyskich. Po ukończeniu studiów związała swoje życie zawodowe z Muzeum Ziemi Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.

Bursztynisko 45 | 2021

Professor Dr hab. Barbara Kosmowska-Ceranowicz was born in Warsaw; she received her secondary education at the Przemysław Middle and High School in Rogoźno Wlkp., Poland. In 1951–1952, she studied geology at the Faculty of Natural Sciences, University of Wrocław, and from 1953 at the Faculty of Geology, University of Warsaw. She completed her studies in 1956. The subject of her MA thesis under the supervision of Prof. J. Samsonowicz concerned the stratigraphic geology of the Lower Cambrian in the Świętokrzyskie Mountains. After receiving her degree, she committed her professional career to the Museum of the Earth, Polish Academy of Sciences, Warsaw.

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES Prace i badania prowadzone przez B. Kosmowską-Ceranowicz w początkowym okresie kariery zawodowej były podstawą do napisania pracy doktorskiej pt. Osady preglacjalne dorzecza środkowej Wisły, którą obroniła w 1965 roku. Kreatywność i rozwój zainteresowań badawczych, udokumentowany licznymi publikacjami i syntezami naukowymi, zaowocowała uzyskaniem w 1980 r. stopnia doktora habilitowanego na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego, a w 1992 r. tytułu naukowego profesora w dziedzinie nauk przyrodniczych.

The work and research conducted by B. Kosmowska-Ceranowicz in the early period of her career were the basis for her doctoral thesis entitled Osady preglacjalne dorzecza środkowej Wisły [Preglacial sediments of the middle Vistula basin], which she defended in 1965. Her creativity and the development of her research interests, documented by many publications and research syntheses, resulted in her receiving a postdoctoral degree at the Faculty of Geology, University of Warsaw, in 1980 and the title of Professor of Natural Sciences in 1992.

Praca naukowa B. Kosmowskiej-Ceranowicz, dotycząca początkowo zagadnień litologii i petrografii osadów młodszego kenozoiku, następnie objęła również osady nieco starsze, paleogeńskie, w tym formacje bursztynonośne. Na podstawie mikroskopowych badań mineralogicznych dużej ilości profili wiertniczych autorka określiła typowe zespoły minerałów ciężkich dla poszczególnych formacji i ogniw paleogenu oraz wyznaczyła regionalne prowincje mineralogiczne, istotne dla określenia obszarów alimentacji osadów bursztynonośnych, a tym samym bursztynu. Swoimi badaniami wniosła znaczący wkład w opracowanie litostratygrafii osadów trzeciorzędowego basenu NW Europy w ramach międzynarodowego projektu IGCP 124. Jej udział w zespołowych badaniach odkrytego złoża bursztynu w Chłapowie przyczynił się do kompleksowej charakterystyki formacji bursztynonośnej w korelacji ze złożem sambijskim. Z kolei badania osadów z bursztynem w rejonie Siemienia miały doniosłe znaczenie dla przyszłych prac poszukiwawczych bursztynu na Lubelszczyźnie. Z czasem, oprócz tematyki ściśle petrograficznej, podejmuje zagadnienia z dziedziny geologii złóż bursztynu badając jakość kopaliny i opracowując kryteria jakości surowca bursztynowego.

The research by B. Kosmowska-Ceranowicz, initially on the lithology and petrography of the sediments of the Upper Cenozoic, later also covered slightly older, Palaeogene sediments, including amber-bearing formations. Based on microscopic mineralogical studies of a large number of borehole profiles, the author determined typical heavy mineral groups for specific Palaeogene formations and members, and designated regional mineralogical provinces important to determine the sediment supply areas for amber-bearing deposits and, thereby, for amber. With her research, she made a significant contribution to describing the lithostratigraphy of the NW European Tertiary Basin sediments under the international IGCP 124 Project. Her participation in the team’s research on the amber deposit discovered in Chłapowo contributed to a comprehensive description of the amber-bearing formation in correlation with the Sambia deposit. Her research on amber deposits in the Siemień area, in turn, was of great importance for future amber exploration in the Lublin Region. Over time, in addition to strictly petrographic topics, she took up subjects of the geology of amber deposits to examine the quality of the mineral and develop quality criteria for raw amber.

Profesor B. Kosmowska-Ceranowicz doskonale łączy umiejętność naukowych badań geologicznych z muzealnictwem i gemmologią. Znacząca w jej dorobku jest publikacja, ogłoszona w 1981 r. wspólnie z T. Pietrzak Znaleziska i dawne kopalnie bursztynu w Polsce. Opracowania dokumentacyjne i nowsze, znacznie rozbudowane wydanie z 2002 r. Znaleziska i dawne kopalnie bursztynu w Polsce od Bałtyku przez Kurpie do Karpat, opracowane pod redakcją naukową pani profesor. Opracowania te, wykonane z muzealniczą pieczołowitością i dogłębną wiedzą geologiczną, również historyczną, są podstawową pracą dla prospekcji złóż bursztynu w Polsce. Nie do przecenienia jest wkład prof. B. Kosmowskiej-Ceranowicz w badania bursztynu jako „kamienia ozdobnego”. Od ponad trzydziestu lat, jeszcze przed uzyskaniem tytułu naukowego profesora, koncentruje się na badaniach bursztynu bałtyckiego (sukcynitu) oraz innych żywic kopalnych świata, nie zaniedbując przy tym badań podstawowych formacji bursztynonośnych.

Professor B. Kosmowska-Ceranowicz seamlessly combines the skill of scientific geological research with museum work and gemmology. Published in 1981 together with T. Pietrzak, Znaleziska i dawne kopalnie bursztynu w Polsce. Opracowania dokumentacyjne [Amber finds and old amber mines in Poland. A documentation study] and the more recent, greatly expanded 2002 edition Znaleziska i dawne kopalnie bursztynu w Polsce od Bałtyku przez Kurpie do Karpat [Amber finds and old amber mines in Poland from the Baltic through the Kurpie Region to the Carpathians] scientifically edited by Professor B. Kosmowska-Ceranowicz are both significant in her output. These studies, produced with inquisitive thoroughness and in-depth geological and historical knowledge, are essential for the prospecting of amber deposits in Poland. The contribution of Prof. B. Kosmowska-Ceranowicz to the research on amber as an ornamental stone cannot be overestimated. For over thirty years, even before receiving the academic title of professor, she has been focusing on the research on Baltic amber (succinite) and other fossil resins worldwide, without neglecting the essential research on amber-bearing formations.

Dorobek naukowy prof. B. Kosmowskiej-Ceranowicz jest imponujący. Pisarstwo pani profesor, zarówno w sferze poznawczej i ściśle naukowej, jak i popularyzatorskiej, cechuje nie tylko wyjątkowa staranność i merytoryczna poprawność ale również naukowa ciekawość i drobiazgowość, aby wszystko co nowe i ciekawe podawane było natychmiast. Bibliografia znacznie przekracza 400 (patrz: A. Pielińska, Bibliografia publikacji prof. dr hab. Barbary Kosmowskiej-Ceranowicz – z okazji 60-lecia pracy

The scientific achievements of Professor B. Kosmowska-Ceranowicz are impressive. Her writing, in the cognitive, strictly scientific and popular science sphere alike, is not only remarkably diligent and substantively correct but also scientifically curious and meticulous so that all that is new and interesting is immediately included. Her bibliography The Amber Magazine 45 | 2021

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES zawodowej w Muzeum Ziemi) prac wydrukowanych w językach: polskim, angielskim, niemieckim, rosyjskim a także włoskim. Tematem publikacji jest wspomniana wyżej litologia, petrografia, zespoły minerałów ciężkich formacji trzeciorzędowych, w tym bursztynonośnych oraz bursztyn bałtycki (sukcynit i jego odmiany), ale też bursztyn meksykański i dominikański, także inne żywice kopalne świata, żywice subfosylne. Piśmiennictwo obejmuje ich genezę, właściwości, złoża, mikrostruktury i imitacje. Prowadząc badania żywic kopalnych m.in. z wykorzystaniem metody IRS, prof. B. Kosmowska-Ceranowicz zgromadziła bibliotekę ponad 1000 krzywych, uwzględniających żywice kopalne i subfosylne świata, a także charakterystykę spektralną żywic modyfikowanych i imitacji bursztynu bałtyckiego. Efektem tych prac jest wydany w 2015 roku we współpracy z prof. Norbertem Vavrą Atlas Widma IR żywic świata. Charakterystyka ich holotypów (Atlas Infrared Spectra of the World’s Resin. Holoptype. Characteristics). Ta pozycja jest wyjątkowo cenna, stanowiąc swoistą encyklopedię dla zarówno początkujących jak i zaawansowanych badaczy żywic. Jest autorką lub współautorką publikacji książkowych (m.in. Tajemnice bursztynu, 1989 i Polska. Opowieść o bursztynie, 2006), w których obok treści merytorycznych z pasją ukazuje urodę bursztynu bałtyckiego i jego odmian. Wiedzę o bursztynie bałtyckim i żywicach kopalnych i subfosylnych pani profesor przybliżyła czytelnikom w swojej najnowszej książce Bursztyn w Polsce i na świecie (Amber in Poland and in the World), wydanej drukiem w 2012 roku. Kolejna poszerzona edycja książki w języku polskim i angielskim oraz rosyjskim i niemieckim (2020) cieszy się dużą popularnością. W działalności pani profesor, która od 1974-2010 r. prowadziła w Muzeum Ziemi PAN Dział Bursztynu, ważne miejsce, obok badań naukowych i publikacji ich wyników, zajmują inne formy popularyzacji wiedzy o bursztynie. Należą do nich wystawy czasowe i objazdowe organizowane lub współorganizowane przez panią profesor już od 1978 r. W ciągu ok. 30 lat odbyło się 65 otwarć, w tym 17 za granicą. Według jej koncepcji odbywał się również cykl wystaw w ramach targów „Złoto, Srebro, Czas" w Warszawie (w latach 2001 – 2015) w celu upowszechniania wiedzy o bursztynie. Wystawom i targom towarzyszą wykłady, seminaria, konferencje oraz publikacje referatów i katalogów wystawowych. Ważnym forum prezentowania historycznej i aktualnej wiedzy o bursztynie i innych żywicach kopalnych, a także inspirowania nowych inicjatyw, są organizowane przez prof. Kosmowską-Ceranowicz w Muzeum Ziemi doroczne (od 1976 r.) interdyscyplinarne spotkania badaczy bursztynu z Polski i zagranicy. Nie mniej ważnym forum było coroczne seminarium pod jej naukowym kierownictwem na Międzynarodowych Targach Bursztynu i Kamieni Jubilerskich AMBERIF w Gdańsku organizowane wspólnie z Wiesławem Gierłowskim od 1994 r. oraz międzynarodowe sympozja zorganizowane na 20- i 25-lecie ( to ostatnie we współpracy z dr Ewą Wagner -Wysiecką) targów. Dorobek tych spotkań został opublikowany w specjalnych, dwujęzycznych wydawnictwach Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników pt. Bursztyn: poglądy, opinie oraz wydanych w roku 2013 i 2018 przez Międzynarodowe Targi Gdańskie materiałach Bursztyn. Złoża – właściwości 50

Bursztynisko 45 | 2021

significantly exceeds 400 items (see: A. Pielińska, Bibliografia Publikacji Prof. dr hab. Barbary Kosmowskiej-Ceranowicz – z okazji 60-lecia pracy zawodowej w Muzeum Ziemi [Bibliography of publications by Prof. Dr hab. Barbara Kosmowska-Ceranowicz—to mark her 60 years of work at the Museum of the Earth]) published in Polish, English, German, Russian and Italian. The publications cover the subjects of the said lithology, petrography, heavy mineral groups in Tertiary formations, including amber-bearing ones, and Baltic amber (succinite and its varieties), along with Mexican and Dominican amber, other fossil resins of the world and subfossil resins. The literature covers their origin, properties, deposits, microstructures and simulants (imitations). By conducting research on fossil resins, e.g. using IRS (Infrared Spectroscopy), she has collected a library of over 1,000 curves which include the world’s fossil and subfossil resins, as well as the spectral characteristics of treated resins and Baltic amber simulants. Published in 2015 in collaboration with Prof. Norbert Vavra, Atlas. Widma IR żywic świata. Charakterystyka ich holotypów (Atlas. Infrared Spectra of the World’s Resins. Holotype Characteristics) is the result of this work. The book is extremely valuable as an encyclopaedia, as it were, for both beginners and advanced researchers on resins. She wrote or co-wrote books (including Tajemnice bursztynu [Mysteries of Amber], 1989, and Polska. Opowieść o bursztynie [Poland. A Story of Amber], 2006) in which, next to the scientific content, she passionately shows the beauty of Baltic amber and its varieties. Professor B. Kosmowska-Ceranowicz brought the knowledge of Baltic amber and fossil and subfossil resins closer to the public in her latest book, Bursztyn w Polsce i na świecie (Amber in Poland and in the World), published in 2012. The latest extended editions of the book in Polish and English as well as in Russian and German (2020) enjoy great popularity. Professor B. Kosmowska-Ceranowicz, who in 1974–2010 ran the Amber Department at the Museum of the Earth, apart from doing scientific research and publishing its results, gives an important place to other forms of popularising amber knowledge. These include temporary and travelling exhibitions organised or co-organised by her since 1978. During ca. 30 years, 65 openings took place, including 17 internationally. Based on her concept, a series of exhibitions at the Gold, Silver, Time trade show in Warsaw (2001–2015) was also held in order to disseminate the knowledge of amber. Exhibitions and trade shows feature lectures, seminars, conferences and publication of papers and exhibitor directories. To provide an important forum for presenting historical and current knowledge of amber and other fossil resins, as well as to inspire new initiatives, Prof. B. Kosmowska-Ceranowicz has been organising annual interdisciplinary meetings of amber researchers from Poland and beyond at the Museum of the Earth (since 1976). The annual seminar under her scientific direction at the AMBERIF International Fair of Amber and Gemstones (nowadays: International Fair of Amber and Jewellery) in Gdańsk, organised jointly with Wiesław Gierłowski from 1994, and the international symposia held for the 20th and 25th anniversary edition of the fair (the latter in collaboration with Dr Ewa

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES – kolekcje oraz Amber. Science and Art. O wysokim poziomie merytorycznym seminariów organizowanych pod czujnym okiem pani profesor i gwarancji solidności naukowej świadczą doniesienia literaturowe, gdzie światowej klasy naukowcy powołują się w swych publikacjach na dane publikowane w materiałach konferencyjnych. W działalności prof. B. Kosmowskiej-Ceranowicz nie zabrakło inicjatyw organizatorskich. Była członkiem założycielem Polskiego Towarzystwa Gemmologicznego i jego honorowym członkiem, założycielem Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynnikow, także innych organizacji krajowych i zagranicznych (np. Bernstein Arbeitskreis w Hamburgu). Współpracowała z Międzynarodowym Komitetem Naukowym Światowego Kongresu „On Amber Inklusions" w Hiszpanii i Międzynarodową Konferencją „Ukrainian Amber World" w Kijowie; była wieloletnią wiceprzewodniczącą Światowej Rady Bursztynu w Gdańsku. Stała współpraca ze środowiskiem bursztynników zaowocowała lepszym zrozumieniem własności bursztynu bałtyckiego i dbałością coraz większej grupy wytwórców o zachowanie jego naturalnych form w procesie produkcji biżuterii. Jest to doceniane przez zagranicznych odbiorców, którzy chętnie zaopatrują się w Polsce, ufając wypracowanemu przez środowisko nazewnictwu i możliwościom sprawdzenia surowca na Politechnice Gdańskiej lub Warszawskiej oraz w Laboratorium Bursztynu Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników tworzonym pod bezpośrednim nadzorem prof. B. Kosmowskiej-Ceranowicz. Pani profesor jest osobą o wyjątkowych kwalifikacjach naukowych i etycznych, cieszy się ogromnym autorytetem wśród geologów i badaczy bursztynu, została uhonorowana w milenijnym roku 2000 przez środowisko bursztynnicze tytułem Bursztynnika Stulecia dzielonym wraz z Wiesławem Gierłowskim w uznaniu ich nieocenionych zasług dla popularyzacji wiedzy i badań, ustalania kryteriów oceny surowca i prawidłowego nazewnictwa bursztynu. Jako naukowiec jest dokładna, dociekliwa, nie znosząca bylejakości, zaangażowana i oddana bez reszty swojej ukochanej pracy nad bursztynem; jako dydaktyk – łagodna, cierpliwa, chętnie przekazująca wiedzę swoim słuchaczom, umiejętnie, mówiąc w sposób prosty o rzeczach trudnych, dostosowująca poziom prelekcji do możliwości poznawczych słuchaczy; jako gemmolog - dyskretna, wyrozumiała, ale bezkompromisowa w sprawach merytorycznie istotnych. Jako człowiek – skromna, niezwykle ciepła, przyjazna, uczynna. Profesor Barbara Kosmowska-Ceranowicz jest wybitnym, w skali światowej, badaczem i znawcą formacji bursztynonośnych, bursztynu i innych żywic kopalnych świata. Dzięki wielokierunkowej działalności, prezentowaniu wyników swoich prac badawczych i promocji bursztynu na kilkudziesięciu różnego rodzaju kongresach i konferencjach naukowych oraz wystawach krajowych i międzynarodowych ma bardzo szeroki krąg współpracowników, w kraju i za granicą, z dziedziny litostratygrafii osadów paleogenu i geologii złóż bursztynu różnego wieku, jak też badaczy bursztynu, archeologów i specjalistów z dziedziny muzealnictwa.

Wagner-Wysiecka) were no less important. The output from these meetings was published by the International Amber Association in special bilingual books entitled Amber. Views Opinions, as well as in Amber. Deposits—Properties—Collections and Amber. Science and Art published in 2013 and 2018 by the MTG SA Gdańsk International Fair Co. The high quality content of the seminars held under the watchful eye of Professor B. Kosmowska-Ceranowicz and the guarantee of scientific reliability are confirmed by citations, with world-class scientists referring in their publications to data published in the conference proceedings. The work of Professor B. Kosmowska-Ceranowicz includes many organising initiatives. She was a founding member of the Polish Gemmological Society and its honorary member, one of the founders of the International Amber Association and other organisations in Poland and beyond (e.g. Bernstein Arbeitskreis in Hamburg). She collaborated with the International Scientific Committee of the World Congress on Amber Inclusions in Spain and the International Ukrainian Amber World Conference in Kiev; she was the long-standing Vice-President of the World Amber Council in Gdańsk. Her continuous collaboration with the amber community has resulted in a better understanding of the properties of Baltic amber and in the attention paid by a growing group of manufacturers to preserving amber’s natural forms in the jewellery production process. This is appreciated by international buyers, who are eager to buy their supplies in Poland, trusting the terminology developed by the industry and the opportunity to test the raw amber at the Gdańsk or Warsaw University of Technology and at the Amber Laboratory of the International Amber Association, established under the direct supervision of Professor B. Kosmowska-Ceranowicz. She is a person of remarkable scientific and ethical qualifications, enjoys great authority among amber geologists and researchers, was honoured in the millennium year 2000 by the amber community with the accolade of the Amber Personality of the Year, shared with Wiesław Gierłowski, in recognition of their invaluable services in popularising amber knowledge and research, establishing raw amber assessment criteria and proper amber terminology. As a researcher, she is thorough, inquisitive, intolerant of mediocrity, committed and completely dedicated to her beloved work on amber; as a teacher, she is kind, patient, willing to pass knowledge on to her listeners, deftly speaking in a simple way about difficult things, adjusting the complexity of her lectures to the audience; as a gemmologist, she is discreet, understanding but uncompromising on essential matters. As a person, she is modest, extremely warm, friendly and helpful. Professor Barbara Kosmowska-Ceranowicz is a world-renowned outstanding researcher and expert on amber-bearing formations, amber and the world’s other fossil resins. Due to her multidirectional work, the presentation of her research and promotion of amber at several dozen different types of scientific congresses and conferences, alongside national and international exhibitions, she has a very large group of collaborators, both at home and abroad, in The Amber Magazine 45 | 2021

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES Nikt nie zna bursztynu tak jak ona, ale każdy ma możliwość poznania go dzięki imponującemu dorobkowi i doświadczeniu pani profesor, którym tak chętnie dzieli się w swoich publikacjach, bezpośrednich rozmowach i dyskusjach. Przekazuje nam swoją miłość do bursztynu, którą jako społeczność powinniśmy jak najlepiej pielęgnować i przekazywać dalej, by to co najcenniejsze, ideały pani profesor przyświecały każdemu, kto spotka się z bursztynem. By trwały...

Zdj. Photo: Michał Kazubski 52

Bursztynisko 45 | 2021

the area of the lithostratigraphy of Palaeogene deposits and geology of amber deposits of various ages, working with amber researchers, archaeologists and museum experts. Nobody knows amber quite like she does but everyone has the opportunity to get to know it due to the impressive achievements and experience which she communicates so gladly in her publications, direct conversations and discussions. She shares her love for amber with us and we, as a community, should cherish and pass it on in the best way possible so that what is most precious, her ideals, can guide everyone who comes across amber. Long may they last.

IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORY AA AMBER LABORATORY IAA AMBER LABORATORYAA AMBER LABORATORY IAA AMBER IAA AMBER LABORATORY

LABORATORYAAWarzywnicza AMBER LABORATORY IAA AMBER 1, 80-838, Gdańsk, Poland (+48) 58 580 00 22

www.amber.org.pl

@InternationalAmberAssociation

@amber.org.pl

office@amber.org.pl The Amber Magazine 45 | 2021

HISTORIA | HISTORY

Laboratorium Bursztynu MSB IAA Amber Laboratory - podróż przez 25 lat istnienia MSB - journey through 25 years of the IAA Gabriela Gierłowska Ewa Wagner- Wysiecka Istnienie Laboratorium Bursztynu Międzynarodowego Stowarzyszenie Bursztynników obecnie wydaje się czymś niemalże oczywistym, stanowiącym fundamentalny oraz nieodłączny element struktury naszego Stowarzyszenia. Jubileusz 25-lecia to wymarzona sposobność, by wspomnieć jak Laboratorium Bursztynu powstawało i ewoluowało, nie tylko jako jednostka zajmująca się identyfikacją bursztynu bałtyckiego, ale i spełniająca misję edukacyjną.

The presence of the International Amber Association’s Amber Laboratory now seems almost self-evident, as a fundamental and inseparable component of the structure of our Association. The 25th anniversary is a perfect opportunity to look back on how the Amber Laboratory was established and evolved, not only as an entity in charge of Baltic amber identification but also one that fulfils an educational mission.

Dzisiaj z perspektywy dwudziestu pięciu lat, jakie minęły od powstania Stowarzyszenia Bursztynników celna wydaje się uwaga W. Gierłowskiego, że „Impulsem do współpracy osób zainteresowanych tematyką bursztynową stały się Międzynarodowe Targi Bursztynu. [...] Od początku do udziału w targach zachęcano nie tylko producentów i kupców, lecz także ludzi nauki i sztuki oraz kolekcjonerów. Wpłynęło to na określenie celów powstającego stowarzyszenia i skład osobowy

Today, from the perspective of the twenty-five years that have passed since the Amber Association was first established, it seems that “An impulse for people interested in amber to associate was given by the International Amber Fair. . . . From the beginning, not only manufacturers and buyers were encouraged to participate but also the people of science and art, as well as collectors. This influenced the goals of the association which was being established

Bursztynisko 45 | 2021

HISTORIA | HISTORY komitetu założycielskiego. Założyciele powstającego stowarzyszenia reprezentowali wszystkie specjalności związane z gospodarowaniem i nauką o bursztynie. Byli wśród nich właściciele firm wydobywczych, przetwórczych i handlowych oraz znakomici badacze bursztynu od geologii i biologii aż po historię sztuki. Doświadczeni rzemieślnicy i artyści ze znacznym dorobkiem i rangą w swoim środowisku”. Zebranie założycielskie Stowarzyszenia Bursztynników odbyło się 27 lutego 1996 r. z inicjatywy konsultantów targów bursztynu Amberif Tadeusza Befingera, Giedymina Jabłońskiego, Stanisława Krzysztofa Jacobsona, Wiesława Gierłowskiego, Norberta Nagla oraz komisarza targów Ewy Rachoń. Stowarzyszenie, chociaż skromnie, lecz z ogromnym entuzjazmem zaprezentowało się po raz pierwszy na zorganizowanym na targach Amberif 1996 stoisku, gdzie członkowie założyciele informowali o celach nowo powstałego Stowarzyszenia, zasadach wstępowania do tworzącej się organizacji. Odtąd Stowarzyszenie uczestniczyło w każdych kolejnych targach bursztynu organizowanych przez Międzynarodowe Targi Gdańskie SA.

and the line-up of its founding committee. The founding members of the new association represented all the specialities connected with the business and science of amber. Among them, there were owners of mining, processing and wholesale/retail companies, celebrated amber scholars whose specialities ranged from geology and biology to art history, along with experienced artists and artisans with a significant oeuvre and standing in their community.” (W. Gierłowski 2016) The Founding Meeting of the Amber Association was held on 27 February 1996 on the initiative of the Amberif trade fair consultants: Tadeusz Befinger, Gedymin Jabłoński, Stanisław Krzysztof Jacobson, Wiesław Gierłowski, Norbert Nagel, and Amberif Project Director Ewa Rachoń. Modestly but with great enthusiasm, the Association exhibited for the first time at Amberif 1996, where the founding members provided information on the goals of the newly established organisation and how to join it. Since then, the Association has participated in every Amber Fair held by the MTG SA Gdańsk International Fair Co.

Imitacje bursztynu, jego namiastki zawsze budziły niepokój wytwórców. Doceniając problem już pierwszy Zarząd Stowarzyszenia powołał Komisję Kwalifikacyjną Rzeczoznawców, a w kolejnym roku delegował na stoisko Stowarzyszenia na targach swoich rzeczoznawców. Byli to ludzie o znaczącym dorobku zawodowym w zakresie bursztynu zarówno praktycznym jak i naukowym. Dzielili się posiadaną wiedzą na temat bursztynu. Wyjaśniali nurtujące kupców, wystawców, a także odwiedzających targi, problemy związane z bursztynem, jego imitacjami i podróbkami. Informowali o właściwościach bursztynu oraz jak rozpoznać naturalny bursztyn bałtycki.

Amber simulants (imitations) and its substitutes have always caused anxiety among manufacturers. In recognition of the problem, the first Board of the Association appointed the Expert Qualification Committee and, in the following year, delegated its experts to the Association’s stand at Amberif. These were people with significant professional achievements in amber-related areas, in both practical and scientific terms. They shared what they knew about amber. They explained the issues related to amber, its simulants and fakes, which troubled the fair’s buyers, exhibitors and visitors. They provided information about amber’s properties and how to recognise natural Baltic amber.

Także od początku istnienia targów bursztynu „…wystawcy mogli skonfrontować swoją wiedzę zawodową z wynikami badań naukowych na seminariach towarzyszących Amberifowi”. „Niektóre referaty na seminariach były pierwszą prezentacją ważnych odkryć naukowych i wynalazków. Wysuwa się tu na czoło doniesienie prof. Alfreda Gollocha z Duisburga o skonstruowanym przez niego aparacie do szybkiej i niezawodnej identyfikacji bursztynu bałtyckiego, innych żywic kopalnych i falsyfikatów bez uszkadzania badanej substancji” (E. Rachoń, A. Golloch), [E. Rachoń 1998, A. Golloch 2005] które wzbudziło ogromne nadzieje wśród rzeczoznawców bursztynu. Rzeczoznawcy aktywnie współpracowali z Targami. W 1998 roku postulowali wprowadzenie do regulaminu tej imprezy zakazu eksponowania falsyfikatów bursztynu.

Also since the beginning of the amber fair, “. . . the exhibitors have been able to confront their professional know-how with scientific research at Amberif seminars.” “Some seminar papers were the first ever presentations of important scientific discoveries and inventions. The report by Prof. Alfred Golloch of Duisburg about the device which he constructed for quick and reliable identification of Baltic amber, other fossil resins and fakes, without damaging the tested substance, was especially prominent” (E. Rachoń 1998, A. Golloch 2005), as it gave rise to great hopes among amber experts. The experts worked actively with Amberif. In 1998, they called for a ban on displaying fake amber to be introduced into the event’s regulations.

Na kolejnych targach bursztynu, na stoisku Stowarzyszenia Bursztynników rzeczoznawcy zaprezentowali i rekomendowali opracowania klasyfikacyjne, które zapobiec miały dowolności w obrocie, uporządkować i ujednolicić dokumentację handlową surowca bursztynowego, mając na uwadze bardzo zróżnicowaną strukturę naturalnego bursztynu określającą przydatność materiału dla celów przetwórczych oraz Klasyfikację – nazewnictwo kamieni jubilerskich z bursztynu bałtyckiego, która powstała we współpracy ze Stowarzyszeniem Rzeczoznawców Jubilerskich. „W dyskusji właściciele firm wytwórczych i handlowych wyrażali największe obawy co do obowiązku informowania

At the next amber fair, at the Association’s stand, the experts presented and recommended classification systems, which were to prevent arbitrariness in trade and to organise and standardise the commercial documentation of raw amber, bearing in mind the very diverse structure of natural amber that determines its workability, along with Classification—Terminology of Baltic amber gemstones, which was developed in collaboration with the SRJ Association of Jewellery Experts. “In the discussion, the owners of manufacturing and trading companies expressed their greatest concerns as to the obligation to inform the customers about improvement, i.e. artificially introduced changes to the clarity and colour of amber.” However, “The The Amber Magazine 45 | 2021

HISTORIA | HISTORY klienta o poprawianiu, czyli sztucznym wprowadzaniu zmian w klarowności i zabarwieniu bursztynu.” Jednak „Większość składu Komisji Kwalifikacyjnej (75% głosów) była zdania, że rzetelne określenie zakresu wykonanej obróbki daje większe prawdopodobieństwo uzyskania zaufania klientów w odległej nawet perspektywie. Jest to wartość sama w sobie, a korzyści ze zdobycia opinii solidnego polskiego producenta zdecydowanie górują nad doraźnymi sukcesami zbytu” (W. Gierłowski). Współdziałając, rozwijały się zarówno targi, które zainaugurowały jesienną, nową ich edycję – Ambermart 2000, jak i Stowarzyszenie Bursztynników, które odtąd na kolejnych targach prowadziło pod opieką Wiesława Gierłowskiego samodzielne stoisko – Laboratorium Bursztynu. Patronujący inicjatywom Prezydent Miasta Gdańska Paweł Adamowicz we wstępie do katalogu tych targów, pisał „(…)usługi Laboratorium Bursztynu będą istotnym wzmocnieniem programu targów i przyczynią się do wzbogacenia wiedzy o możliwościach wykorzystania obdarzonej wieloma zadziwiającymi właściwościami zastygłej w bryłkach żywicy.” Laboratorium Bursztynu na tych targach zaopatrzone w specjalistyczną literaturę, w przyrządy optyczne i pomiarowe zainteresowało wszystkich: kupców, wystawców a szczególnie zwiedzających, a dominujące były pytania „jak odróżnić bursztyn bałtycki od jego imitacji, jak ustrzec się przed falsyfikatami". Na kolejnych, wiosennych targach (rok 2001) seminarium w znacznej jego części poświęcone było imitacjom bursztynu. Profesorowie z uznanym dorobkiem naukowym i autorytetem – prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz (2001) przedstawiła referat o falsyfikatach bursztynu, a prof. Ryszard Szadziewski (2001) o fałszerstwach inkluzji w bursztynie bałtyckim. Dodatkowo na stoisku laboratorium rzeczoznawcy Stowarzyszenia Anna Klucznik i Gabriela Gierłowska przygotowały prezentację kamieni i wyrobów z bursztynu obrazującą "Klasyfikację i nazewnictwo kamieni jubilerskich z bursztynu", a prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz zaprezentowała imitacje bursztynu pochodzące ze zbiorów Muzeum Ziemi w Warszawie. Na stoisku gościliśmy zaproszonych do współpracy specjalistów i badaczy bursztynu – wspominaną już prof. Barbarę Kosmowską-Ceranowicz z Muzeum Ziemi PAN w Warszawie, profesorów Brygidę i Gintera Krumbiegelów z Uniwersytetu w Halle, badaczkę bursztynu dr hab. Anielę Matuszewską z Uniwersytetu Śląskiego, dr. J. Kupryjanowicza – zoologa z Białegostoku; wszyscy oni, obok rzeczoznawców bursztynu Stowarzyszenia oraz nieżyjącego już inż. Romana Łysonia, dostępni byli dla uczestników targów przez cały czas ich trwania. Bardzo pomocne przy identyfikacji imitacji i falsyfikatów okazały się wzorce zarówno bursztynu jak i imitacji – odtąd obecne były one na każdych kolejnych targach. Starania rzeczoznawców i specjalistów zrzeszonych w Międzynarodowym Stowarzyszeniu Bursztynników organizujących Laboratorium Bursztynu zyskały uznanie, a prezydent Gdańska Paweł Adamowicz w katalogu Ambermart 2001 pisał: „O wysokim poziomie wystawienniczym obecnej imprezy niech świadczy fakt, iż przez cały czas jej trwania będzie pracować Laboratorium Bursztynu weryfikujące i identyfikujące zakupiony na targach bursztyn”. 56

Bursztynisko 45 | 2021

majority of the Qualification Committee (75% of the votes) were of the opinion that a reliably described scope of the treatment performed gives a greater probability of gaining customers’ trust even in the long run. This is a value in itself, with the benefits of gaining the reputation of a reliable Polish manufacturer definitely outweighing any immediate sales success.” (W. Gierłowski 2000) By working together, both Amberif, with its new autumn edition, Ambermart, launched in 2000, and the Amber Association, which from then on ran an independent stand— the Amber Laboratory—under the supervision of Wiesław Gierłowski, kept growing. The Mayor of Gdańsk, Paweł Adamowicz, who sponsored the initiatives, wrote in the introduction to this fair’s exhibitor directory: “the services of the Amber Laboratory will significantly enhance the Ambermart programme and will contribute to the enrichment of knowledge about the possibilities of using the solidified resin, endowed with so many amazing properties.” Equipped with specialist literature, optical and measuring instruments, the Amber Laboratory at that fair sparked interest in everyone: buyers, exhibitors and especially visitors, with the dominant questions being: “how to tell Baltic amber from its imitations, how to avoid fakes.” So at the next spring fair (2001), the seminar was largely dedicated to amber imitations. Highly reputed scholars with recognised scientific achievements took the floor: Prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz (2001) presented a paper on fake amber and Prof. Ryszard Szadziewski (2001) one on fake inclusions in Baltic amber. Additionally, at the Laboratory’s stand, experts of the Association, Anna Klucznik and Gabriela Gierłowska, prepared a presentation of amber gemstones and products to illustrate the Classification and Terminology of Amber Gemstones, while Prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz demonstrated amber simulants from the collection of the Museum of the Earth, Warsaw. At the stand, we hosted amber professionals and researchers invited to work together: the already mentioned Prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz from the Museum of the Earth, Polish Academy of Sciences, Warsaw, Professors Brygida and Günter Krumbiegel from the University of Halle, amber researcher Dr Aniela Matuszewska from the University of Silesia, Dr J. Kupryjanowicz, a zoologist from Białystok; all of them, alongside the Association’s amber experts and the late inż. Roman Łysoń, were available to participants throughout the trade fair’s duration. Both amber and simulant reference samples proved to be very helpful in identifying imitations and fakes—from then on, they have been present at each subsequent fair. The efforts of the experts and professionals, who were members of the International Amber Association and organised the Amber Laboratory, gained recognition, with the Mayor of Gdańsk Paweł Adamowicz writing in the Ambermart 2001 exhibitor directory: “The high professional standing of the current event is evidenced by the fact that the Amber Laboratory will be operating throughout its duration to verify and identify the amber purchased at the fair.”

HISTORIA | HISTORY Targi bursztynu zyskiwały na znaczeniu, stawały się świętem bursztynu i bursztynników za przyczyną całego bursztynniczego środowiska – wszystkich organizacji jubilerskich. W trakcie trwania targów Zarząd Stowarzyszenia Bursztynników, na zorganizowanym pokazie, uhonorował prof. Barbarę Kosmowską-Ceranowicz oraz bursztynnika i historyka sztuki Wiesława Gierłowskiego tytułem Bursztynnika Stulecia, uroczyście wręczając im statuetki ukazujące piękno i naturę bursztynu. Świętując w 2015 r. swoje 90-te urodziny w Muzeum Bursztynu, Wiesław Gierłowski w ich trakcie przekazał swoją statuetkę do zbiorów tego muzeum.

The Amber Fairs were gaining in importance, becoming a festival of amber and the amber industry owing to the entire amber community: all jewellery-related organisations. At a show held at Amberif, the Board of the Amber Association honoured Prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz and the amber artist and art historian Wiesław Gierłowski with the title of Amber Personality of the Century by ceremoniously presenting them with statuettes that depicted the beauty and nature of amber. When celebrating his 90th birthday (2015) at the Gdańsk Amber Museum, Wiesław Gierłowski donated his statuette to the Museum’s collection.

Laboratorium Bursztynu znajdując swoje miejsce na bursztynowych targach wzbogacało swoją ofertę. Na stoisku rzeczoznawcy zorganizowali pokazy: tzw. metodę solankową - bursztyn pływa w solance zaś imitacje toną, wykonywano próbę zapachową rozgrzaną igłą, badanie rozpuszczalnikami, badanie różnic w spękaniach wewnętrznych tzw. łusek, możliwe było badanie twardości poprzez zarysowanie powierzchni badanych materiałów. Wspomagali ich przez cały czas trwania targów pracownicy naukowi Uniwersytetu Śląskiego dr hab. Aniela Matuszewska oraz doktorzy Roman Wrzalik i Andrzej Hacura.

Having found its place at the amber fairs, the Amber Laboratory kept expanding its services. At its stand, experts held shows of the brine method, with amber floating in brine while amber imitations sank; a hot needle scent test was performed, along with a solvent test; the differences in internal cracks, known as sparkles, were explored; there was an opportunity to test amber’s hardness by scratching the surface of the tested materials. Throughout, they were supported by University of Silesia researchers: Dr hab. Aniela Matuszewska, Dr Roman Wrzalik and Dr Andrzej Hacura.

Laboratorium Bursztynu spełniając rolę edukacyjną przygotowało na kolejnych targach informacyjne wystawy np. wystawę okazów surowca bursztynu bałtyckiego z kopalnych plaż z okolic Gdańska, kopalni wydobywczej na Sambii, na Ukrainie, a także z okolic Bitterfeldu, stwarzając możliwość poznania charakterystycznych cech surowca oraz sposobów wydobycia z aktualnie eksploatowanych złóż. Pokazano produkty suchej destylacji bursztynu, prezentując krystaliczny kwas bursztynowy (jeden z identyfikatorów bursztynu), olej bursztynowy oraz kalafonię w postaci stałej wraz z opisem procesu destylacji oraz aparatu do destylacji wg Bescherera 1836 roku. Zaprezentowano dar dr. Güntera Krumbiegela dla Muzeum Archeologicznego w Gdańsku: odnalezione i zakupione przez niego 10 próbek z kolekcji O. Helma (1826–1902) aptekarza i członka Rady Miejskiej w Gdańsku. Był to fragment dawnych gdańskich zbiorów bursztynu z Zachodniopruskiego Muzeum Prowincjonalnego w Gdańsku. Zaistniała więc możliwość poznania sposobu przechowywania oraz stanu zachowania próbek surowca bursztynu bałtyckiego i innych żywic naturalnych sprzed ponad stu lat. Zdrowotne właściwości bursztynu budziły zainteresowanie od wieków. Idąc więc za zapotrzebowaniem na tę tematykę rzeczoznawcy zorganizowali na targach Amberif 2003 wystawę „Bursztyn w aptece”, do współpracy zapraszając interesujących się tematem bursztynu w lecznictwie badaczy, farmaceutów z Sekcji Historii Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego w Gdańsku, którzy dzielili się posiadaną wiedzą, odpowiadali na liczne pytania. Na wystawie pokazano przykłady leków i produktów aptecznych związanych z bursztynem. Na Amberif 2009 przygotowano wystawę przedstawiającą „Klasyfikację surowca bursztynu bałtyckiego”. Przedstawione zostały przykłady form surowca: pękate, płytkowe, krople, sople, nieregularne, bryłki ukazujące budowę: masywny, lity, warstwowy, stopnie przezroczystości, a więc: przezroczysty, przeświecający i nieprzezroczysty oraz przykłady

To fulfil its role as an educator, the Amber Laboratory delivered factual exhibitions at the subsequent fairs, including an exhibition of raw Baltic amber specimens from fossil beaches in the vicinity of Gdańsk, Poland, from a productive mine in Sambia, Kaliningrad Oblast, from Ukraine, and from the vicinity of Bitterfeld, Germany, providing an opportunity to learn about the typical features of raw amber and extraction methods in the deposits currently under production. The products of the dry distillation of amber were shown to demonstrate crystalline succinic acid (one of amber identifiers), succinic oil and solid rosin, along with a description of the distillation process and distillation apparatus according to Bescherer, 1836. A gift from Dr Günter Krumbiegel to the Archaeology Museum, Gdańsk, was put on display: 10 specimens discovered and purchased by him, coming from the collection of O. Helm (1826–1902), a pharmacist and member of the Gdańsk (Danzig) City Council. It was a fragment of the old Gdańsk amber collection from the West Prussian Provincial Museum, Danzig. In this way, it became possible to learn about the storage method and the state of preservation of samples of raw Baltic amber and other natural resins from over a hundred years ago. The healthful properties of amber have generated interest for centuries. Therefore, to address the demand for this subject, the experts held an exhibition on Amber at the Pharmacy, at Amberif 2003, inviting researchers interested in the subject of amber in medicine and pharmacists from the History Section of the Polish Pharmaceutical Society in Gdańsk, who shared their knowledge and answered multiple questions. The exhibition showed examples of amber-related drugs and pharmacy products. An exhibition to present the Classification of Raw Baltic Amber was produced for Amberif 2009. Examples of raw amber forms were showcased: barrel-shaped, plates, drops, icicles, irregular forms. There were pieces demonstrating amber’s structure: solid, layered; transparency: transparent, translucent and opaque; impurities: small inclusions, The Amber Magazine 45 | 2021

HISTORIA | HISTORY zanieczyszczenia bryłek bursztynu niewielkimi wtrąceniami, zanieczyszczone i porowate. Również surowiec bursztynowy prefabrykowany, ociosany, bryłki oczyszczone z kory w młynkach, piaskowany, po obróbce termicznej, traktowany w autoklawie, bryłki bursztynu sprasowane na kształt kaboszonów, kulek i innych form. Na kolejnych targach (rok 2012) w Laboratorium Bursztynu dostępna była wystawa półfabrykatów i wyrobów z bursztynu prasowanego. Przykłady znaczących dla rynku sposobów prasowania bursztynu opartych zarówno na patentach jak i warsztatowych technologiach: z proszku, drobnej granulacji bryłek, z bryłek większych wielobarwnych z dodatkiem młodego bursztynu prasowany przy stosunkowo niskiej temperaturze zwany „łaciatym”. Prasowany, a następnie modyfikowany i łuskowany, barwiony. Dostępne były okazy bursztynu prasowanego różnych kształtów wyprasek, różnych form kamienie jubilerskie, a także liczne gotowe wyroby: naszyjniki, brosze, kolczyki, pierścienie, bransolety, różańce mahometańskie, figurki i rzeźby. Zarząd Międzynarodowych Targów Gdańskich, aby zagwarantować kupcom jak najbezpieczniejszy zakup z najwyższej jakości surowca bursztynowego, powołał do działania na targach, obok Laboratorium Bursztynu, Komisję Ekspertów do spraw Kontroli Bursztynu. Zadaniem Komisji była kontrola stoisk, sprawdzanie jakości oferowanych na nich wyrobów bursztynowych oraz ujawnianie firm oferujących na targach wyroby niezgodne z regulaminem np. nieopisany bursztyn prasowany lub imitacje. Komisja współpracowała z Laboratorium Bursztynu, gdzie dostępna była literatura związana z bursztynem, jego imitacjami i powiększająca się z każdym rokiem wystawa wzorców. Spotykali się specjaliści, znawcy i miłośnicy bursztynu nie tylko z Polski, ale i ze świata. Toczyły się inspirujące rozmowy, o których prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz pisała: „(…)to forum dyskusji badaczy właściwości bursztynu, bez którego trudno wyobrazić sobie targi gdańskie”. Eksponowanie dobrych praktyk handlowych i kontrola przestrzegania reguł obowiązujących w obrocie handlowym na targach wpływało na możliwość dokonywania przez kupców w sposób bezpieczny satysfakcjonujących transakcji, a możliwość nieskrępowanej rozmowy w Laboratorium Bursztynu z niezależnymi rzeczoznawcami na temat dokonywanych zakupów ugruntowywała wśród kupujących przekonanie, że zakupiony towar jest dobrej jakości, zgodny z ich oczekiwaniami. Początek dwudziestego pierwszego wieku to okres, w którym to żadne targi bursztynu na świecie nie mogły poszczycić się stworzeniem kupcom takiej możliwości – funkcjonującego na targach Laboratorium Bursztynu, gdzie od niezależnych rzeczoznawców otrzymywali opinię na temat zakupionych wyrobów. Kupcy chętnie więc odwiedzali gdańskie targi co w znacznym stopniu przyczyniało się do zdobycia wiodącej roli gdańskich targów, a wyroby z bursztynu bałtyckiego zajęły dominującą pozycję na światowym rynku. Zarówno rzeczoznawcy Komisji Kwalifikacyjnej Rzeczoznawców jak i Zarząd Stowarzyszenia Bursztynników z niepokojem obserwowali pojawianie się na światowych rynkach bursztynu coraz doskonalszych zamienników bursztynu. Wpłynęło to na powierzenie dr inż. Małgorzacie Kucharskiej, autorce pracy doktorskiej pt. Wybrane zagadnienia chemii 58

Bursztynisko 45 | 2021

impure and porous amber. Also prefabricated raw amber: hewn, pieces cleared of crust in grinders, sanded, subject to thermal treatment, treated in an autoclave, amber pieces pressed to form cabochons, beads and other shapes. At the next fair (2012), an exhibition of pressed amber jewellery components and products was available for viewing at the Amber Laboratory. Examples of amber pressing methods significant for the market, based on both patents and applied technologies, were displayed: items made from amber powder or finely granulated pieces, from larger multicoloured pieces with the addition of young amber, pressed at a relatively low temperature known as spotted amber; pressed, then treated, with sparkles, dyed. Pressed amber specimens were available as variously shaped pieces, various forms of gemstones, along with many complete products: necklaces, brooches, earrings, rings, bracelets, Muslim prayer beads, figurines and sculptures. In order to guarantee the safest possible purchase of the highest quality raw amber to the buyers, next to the Amber Laboratory, the Management Board of the MTG SA Gdańsk International Fair Co. established an Expert Commission for Amber Inspection at the fairs. The task of the Commission was to inspect the stands, check the quality of the amber products offered there and disclose companies which offered products that did not comply with the regulations, e.g. unlabelled pressed amber or imitations. The Commission worked with the Amber Laboratory, where literature related to amber and its simulants was available, along with an exhibition of reference samples that was expanded every year. Professionals, experts and amber enthusiasts from both Poland and around the world met there. Inspiring discussions took place, about which Prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz wrote: “. . . a discussion forum for the researchers of amber’s properties, without which the Gdańsk Fair would be practically unimaginable.” Emphasis on good commercial practices and inspections of compliance with the rules at the trade fairs assisted the buyers in safely carrying out satisfying transactions. Additionally, the opportunity to talk without constraints at the Amber Laboratory with independent experts about the purchases they made strengthened the buyers’ belief that the purchased goods were of good quality, in line with their expectations. The beginning of the twenty-first century was a period in which no other amber trade show in the world could boast of creating such an opportunity for buyers: an Amber Laboratory operating at the fair, where they received assessments of the purchased products from independent experts. Therefore, buyers became eager to visit the Gdańsk-based fairs, which largely contributed to their gaining the leading role, with Baltic amber products taking a dominant position in the global market. Both the experts of the Expert Qualification Committee and the Board of the Amber Association watched with concern as more and more perfect amber substitutes appeared in the global amber markets. This led to Dr Małgorzata Kucharska, the author of a doctoral thesis entitled Selected issues of the chemistry and technology of Baltic amber (supervisor: doc. Dr hab. Aleksander Kwiatkowski), being entrusted with the task of determining the possibility of collaboration with her parent department—the Gdańsk

HISTORIA | HISTORY i technologii bursztynu bałtyckiego (promotor: doc. dr hab. Aleksander Kwiatkowski), zadania rozpoznania możliwości współpracy z jej macierzystym wydziałem – Wydziałem Chemicznym Politechniki Gdańskiej w zakresie uzyskania naukowego, badawczego wsparcia przy identyfikacji namiastek bursztynu. Można powiedzieć, że ówczesny dziekan Wydziału Chemicznego, a późniejszy rektor Politechniki Gdańskiej, śp. prof. dr hab. inż. Jacek Namieśnik połączył współpracą Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników z Wydziałem Chemicznym Politechniki Gdańskiej, wskazując na Katedrę Technologii Chemicznej (obecnie Katedra Chemii i Technologii Materiałów Funkcjonalnych) kierowaną wtedy przez profesora dra hab. inż. Jana F. Biernata. Z zespołu profesora wywodzi się współautorka niniejszego artykułu Ewa Wagner-Wysiecka, która tą drogą, jako chemik od 2006 roku, a później już także rzeczoznawca MSB kontynuuje rozpoczętą wówczas współpracę. Zarząd w Bursztynisku z 2006 roku poinformował „(...)o możliwości przeprowadzenia analizy spektrofotometrycznej bursztynów na Wydziale Chemicznym Politechniki Gdańskiej.” oraz że „(…)Stowarzyszenie podpisało umowę z Politechniką Gdańską na wykonywanie takich analiz”. To był niewątpliwie ważny moment w kształtowaniu się Laboratorium Bursztynu MSB. Instrumentalna analiza i identyfikacja bursztynu bałtyckiego oraz wyrobów z bursztynem mogła być przeprowadzana metodą spektroskopii w zakresie średniej podczerwieni w Gdańsku, na Wydziale Chemicznym Politechniki Gdańskiej, ówcześnie jedynym ośrodku przeprowadzającym tego typu analizy na Wybrzeżu. W 2014 roku do grona Laboratorium Bursztynu na targach, za sprawą Ewy Wagner-Wysieckiej, dołączyła kolejna osoba z Wydziału Chemicznego PG, dr inż. Natalia Łukasik, a w 2019 r. mgr inż. Paulina Szulc. Odtąd staraniem zarządu gdańskich targów, a szczególnie dyrektora Targów Bursztynu Amberif i Ambermart Ewy Rachoń, do prowadzących stoisko Laboratorium Bursztynu, obok rzeczoznawców ze Stowarzyszenia Bursztynników: Wiesława Gierłowskiego, prof. Barbary Kosmowskiej-Ceranowicz, Gabrieli Gierłowskiej, Jacka Ożdżeńskiego, nieodżałowanego Józefa Nierzwickiego, dołączali sporadycznie Janusz Dudnik, Krzysztof Jacobson, Radosław Kazimierczak, Anna Klucznik, Leszek Krause, Małgorzata Kucharska, Sławomir Safarzyński, Jacek Serafin, Jacek Leśniak, stanowiąc profesjonalne wsparcie. Do pracy w stoisku dołączyła także dr hab. inż. Ewa Wagner-Wysiecka z Wydziału Chemicznego Politechniki Gdańskiej, która w sprawach trudnych, niejednoznacznych pobierała próbki i przeprowadzała ich badania na Wydziale Chemicznym Politechniki Gdańskiej. Możliwość uzyskania na targach bezpłatnej ekspertyzy spowodowała, że na kolejne targi do badania przez Laboratorium Bursztynu przywożono już wyroby ze świata – inne żywice naturalne oraz kombinowane imitacje, oczekując szczegółowej ekspertyzy – podania rodzaju żywicy z jakiej zostały wykonane. Był to czas niezwykle konstruktywnych dyskusji w szerokim, również międzynarodowym gronie, nad możliwościami, ale i pewną już wówczas koniecznością wiarygodnej identyfikacji nie tylko bursztynu bałtyckiego i jego imitacji, ale także i innych żywic świata. Laboratorium Bursztynu na targach Amberif i Ambermart dawało również możliwość skorzystania z ekspozycji okazów bursztynu i imitacji, gdzie okazy poprawnie opisane,

University of Technology’s Faculty of Chemistry—in terms of receiving science and research support in identifying amber substitutes. One can say that the-then Dean of the Faculty of Chemistry, and subsequently the Rector of the Gdańsk University of Technology, the late Prof. Dr hab. inż. Jacek Namieśnik, put the International Amber Association in collaboration with the Gdańsk University of Technology’s Faculty of Chemistry, pointing to the Department of Chemical Technology (now the Department of Chemistry and Technology of Functional Materials) headed at the time by Prof. Dr hab. inż. Jan F. Biernat. The co-author of this article, Ewa Wagner-Wysiecka, comes from the professor’s team and, in this way, as a chemist since 2006 and later also as an IAA Expert, she has continued the collaboration that began at the time. In a 2006 issue of Bursztynisko, the IAA Board informed “. . . about the possibility of testing amber pieces using . . . spectroscopy . . . at the Chemical Faculty of the Gdańsk University of Technology” and that “. . . [the] Association signed an agreement with the Gdańsk University of Technology for performing such analyses.” This was undoubtedly an important point in the formative process of the IAA Amber Laboratory. Instrumental analysis and identification of Baltic amber and amber products would be carried out using mid-infrared spectroscopy in Gdańsk, at the Gdańsk University of Technology, Faculty of Chemistry, at that time the only centre which performed such analyses in this part of Poland’s Seaboard. In 2014, owing to Ewa Wagner-Wysiecka, another person from the GUT Faculty of Chemistry, Dr inż. Natalia Łukasik, joined the team, followed in 2019 by mgr inż. Paulina Szulc. Since then, due to the efforts of the Management Board of the MTG SA Gdańsk International Fair Co., and especially those of the Project Director of Amberif and Ambermart Ewa Rachoń, the Amber Laboratory stand, which was run by the Amber Association’s experts: Wiesław Gierłowski, Prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz, Gabriela Gierłowska, Jacek Ożdżeński and the late Józef Nierzwicki, was occasionally joined by Janusz Dudnik, Krzysztof Jacobson, Radosław Kazimierczak, Anna Klucznik, Leszek Krause, Małgorzata Kucharska, Słwomir Safarzyński, Jacek Serafin and Jacek Leśniak, who all provided professional support. The work at the stand was also supported by Dr hab. inż. Ewa Wagner-Wysiecka from the Gdańsk University of Technology’s Faculty of Chemistry, who, in difficult and ambiguous cases, took samples and conducted tests on them at the GUT Faculty of Chemistry. Because it was possible to obtain a free expert opinion at the fairs, products from all over the world—other natural resins and combined imitations—were brought to the subsequent fairs to be tested at the Amber Laboratory in expectation of a detailed assessment: a specification of the type of resin which they were made of. It was a time of extremely constructive discussions, in a wide international group, on the possibilities but also on a necessity to reliably identify not only Baltic amber and its simulants but also other resins of the world. The Amber Laboratory at Amberif and Ambermart also provided an opportunity to make use of the specimen display of amber and its simulants. There, the correctly described specimens, which illustrated the applicable Classifications: of Baltic amber, varieties of fossil resins and The Amber Magazine 45 | 2021

HISTORIA | HISTORY obrazujące obowiązujące klasyfikacje: bursztynu bałtyckiego, odmian żywic kopalnych i wyrobów z nich wytwarzanych, imitacji oraz usystematyzowane nazewnictwo pozwalały w prosty sposób określić ich cechy. Ekspozycje miały więc charakter nie tylko popularyzatorski, edukacyjny, ale i naukowy – jako zbiór udokumentowanych materiałów wzorcowych o znanym pochodzeniu stanowiących podstawę wiarygodnej identyfikacji. Dotyczy to bursztynu bałtyckiego, gdzie pokazano bursztyn bałtycki naturalny, jedynie oszlifowany i wypolerowany w jego pięknych barwnych odmianach, naszyjniki z naturalnego bursztynu o różnym stopniu przejrzystości i różnych formach korali. Pokazywano bursztyn modyfikowany, poddany obróbce, która zmieniła jego właściwości oraz bursztyn prasowany otrzymywany z drobnych bryłek, a nawet pyłu, zarówno w „wypraskach”, kamieniach jubilerskich, wyrobach jak i rzeźbach. Również występujący na rynku bursztyn barwiony: na kolor zielony, czerwony, niebieski, bursztyn postarzany i inne. Laboratorium Bursztynu stwarzało możliwość poznania nowych pojawiających się na rynku innych żywic i imitacji, których nieznajomość skutkować mogła negatywnymi dla branży konsekwencjami np. naturalna żywica subfosylna – kopal – przedstawiona została w formie surowca, po procesach utwardzania – ukazując jego kolejne etapy oraz wyroby i to zarówno z kopalu naturalnego jak i prasowanego, a także barwionego. Wystawa imitacji bursztynu z kolekcji Gabrieli Gierłowskiej, która obecnie liczy blisko 600 okazów, ilustrowała różnorodność imitacji, które stanowią realne zagrożenie dla popytu, bowiem są one coraz doskonalsze, wykonywane w sposób kombinowany z różnych żywic, także naturalnych i pojawiają się na rynkach całego świata. Większość takich imitacji nie jest łatwo odróżnić od bursztynu, potrzebni są doświadczeni rzeczoznawcy – znawcy bursztynu, korzystający z okazów wzorcowych oraz specjalistycznego sprzętu. Wystawa budziła zainteresowanie odwiedzających targi: badaczy bursztynu, kupców chcących poznać nowe pojawiające się na rynku imitacje, wystawców, którzy przy gablotach wyjaśniali swoim klientom właściwości bursztynu, stanowiła element pokazowy, także dla odbywających się podczas trwania targów szkoleń i seminariów. Laboratorium Bursztynu MSB przez wiele lat istniało więc fizycznie właściwie wyłącznie w okresie targowym, co budziło pewien niedosyt wśród społeczności związanej z bursztynem. Nowa perspektywa nastąpiła w roku 2015, gdy Stowarzyszenie mogło rozwinąć skrzydła dzięki możliwości najmu lokalu przy ulicy Warzywniczej 1 w Gdańsku, gdzie funkcjonuje do dnia dzisiejszego. W lokalu, obok miejsca na przestrzeń biurową zaplanowano także miejsce na Galerię MSB. Był to także moment, w którym wizja Laboratorium Bursztynu, które od początków Stowarzyszenia istniało, jakbyśmy dzisiaj powiedzieli w przestrzeni wirtualnej, siłą i wiedzą ekspertów – mogła się skrystalizować w sposób materialny. Dzięki zaangażowaniu ówczesnych pracowników Stowarzyszenia: Michała Kosiora i Agnieszki Klikowicz-Kosior, znacznemu wsparciu finansowemu Fundacji Gdańskiej pozyskanemu dzięki staraniu Ryszarda Ulińskiego oraz społecznej aktywności członków Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników Laboratorium Bursztynu (vide Bursztynisko 38/2016) weszło w posiadanie podstawowego narzędzia 60

Bursztynisko 45 | 2021

products made of them, imitations, along with systematised terminology, made it possible to easily define their features. In this way, the displays had not only a popularising and educational but also a scientific function—as a collection of documented reference materials of known origin that constituted the basis for reliable identification. This applies to Baltic amber, where natural Baltic amber, only cut and polished, was shown in its beautiful colour varieties. There were natural amber necklaces of varying degrees of transparency and various bead shapes. Treated amber was displayed, subject to treatment which changed its properties. There was pressed amber obtained from fine pieces or even amber dust, in pressed items, gemstones, products and sculptures alike. Dyed amber available in the market—green, red, blue, aged amber and more—was also showcased. The Amber Laboratory provided an opportunity to learn about new resins and simulants appearing in the market, ignorance of which could have negative consequences for the industry, e.g. natural subfossil resin, copal, was presented in the form of a raw material which had undergone hardening processes to demonstrate its successive stages and products, made of natural, pressed or dyed copal. The exhibition of amber imitations from Gabriela Gierłowska’s collection, which currently includes nearly 600 specimens, illustrated the variety of imitations that pose a real threat to demand as they are more and more perfect, made as combinations of various resins, including natural ones, and turn up in markets around the world. Most such imitations are not easy to tell from amber so experienced experts are required for the task, i.e. amber experts who use reference samples and specialised equipment. The exhibition generated keen interest from the visiting amber researchers, buyers who wanted to find out about new imitations present in the market and exhibitors who explained the properties of amber to their customers at the display cases; it provided a demonstrative component, including for the training courses and seminars held at the fairs. In this way, for many years, the IAA Amber Laboratory practically existed only in the trade fair period, which was reason for certain dissatisfaction in the amber community. A new perspective came in 2015, when the Association became able to spread its wings by leasing premises at 1 Warzywnicza Street, Gdańsk, where it operates to this day. Next to office space, the premises also include space allocated to the IAA Gallery. It was also a point when the vision of the Amber Laboratory, which had existed since the beginning of the Association, as we would say today, in virtual space, was able to crystallise in a material form with the strength and know-how of the experts. Owing to the commitment of the-then staff of the Association, Michał Kosior and Agnieszka Klikowicz-Kosior, significant financial support from the Gdańsk Foundation resulting from the efforts of Ryszard Uliński, and the grassroots activity of the members of the International Amber Association, the Amber Laboratory (see Bursztynisko 38/2016) acquired an essential tool for quality-based resin analysis: a mid-IR spectrophotometer.

HISTORIA | HISTORY w analityce jakościowej żywic – spektrofotometru w zakresie w średniej podczerwieni. Wyposażone zostało w profesjonalne mikroskopy dzięki hojności Janusza Fudały, Romana Formelli, Krzysztofa Jacobsona – tu również profesjonalny system oświetlenia UV. Niezbędne było utworzenie, również na potrzeby certyfikacji, studia fotograficznego. Ponownie, początkowo i przez długi czas dzięki użyczonemu czasowo przez członków MSB – Marcina Buzalskiego i Dorotę Cenecką – wyposażeniu . Bazując na wypracowanych przez lata przez rzeczoznawców MSB schematach identyfikacji i opisu bursztynu bałtyckiego, doświadczeniu profesor Barbary Kosmowskiej-Ceranowicz z Muzeum Ziemi w Warszawie, a także wsparciu merytorycznemu na miejscu, w Gdańsku przez dr hab. inż. Ewę Wagner-Wysiecką (Wydział Chemiczny PG), wdrożono z sukcesem system certyfikacji wyrobów zawierających bursztyn bałtycki i półproduktów bursztynowych, który funkcjonuje do dzisiaj . System opiera się także na wieloletniej współpracy w zakresie identyfikacji inkluzji ze środowiskiem naukowym Wydziału Biologii Uniwersytetu Gdańskiego: prof. dr. hab. Ryszardem Szadziewskim, dr. hab. Jackiem Szwedo, dr Elżbietą Sontag. Laboratorium Bursztynu MSB, jako jednostka mobilna [Kosior 2018], prezentowało swoje możliwości wielokrotnie nie tylko na targach odbywających się w Gdańsku, ale gościło również na innych imprezach organizowanych w Polsce takich jak targi GoldExpo w Warszawie czy targi Jubinale w Krakowie. Obecne było również na jednej z największych jubilerskich imprez targowych na świecie: China International Jewellery Fair (CIJF) w Pekinie (np. 2017 r.), gdzie od kilku lat Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników organizowało polski pawilon. Inny przykład promocji Laboratorium Bursztynu MSB na międzynarodowej arenie to targi September Hong Kong Jewellery and Gem Fair w 2018 r. Stoisko Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników dawało sposobność do zaprezentowania Laboratorium i systemu certyfikacji. Po ustaniu możliwości korzystania z wypożyczonego sprzętu, nasze laboratorium w roku 2020 dzięki profesjonalnemu wsparciu i zaangażowaniu wieloletniego aktywnego członka MSB, artysty Lecha Zdrojewskiego oraz Kingi Keenys Giełdon zostało wyposażone w nowe profesjonalne studio fotograficzne, umożliwiające nie tylko fotografowanie obiektów w skali makro, ale również w skali mikro – poprzez uruchomienie i wykorzystanie pełnych możliwości przekazanego wcześniej na rzecz MSB mikroskopu. W roku 2020 do grona rzeczoznawców dołączyła Małgorzata Siudak, która obecnie opiekuje się laboratorium w siedzibie na Warzywniczej 1 w Gdańsku z kuratelą merytoryczną Ewy Wagner-Wysieckiej i zaangażowaniem dr inż. Małgorzaty Kucharskiej. Obecną sprawność działania Laboratorium zapewnia fachowość obecnej dyrektorki biura MSB Aleksandry Harasiuk. Warto zwrócić uwagę, że w roku 2020, trudnym dla wszystkich, ze względu na szalejącą pandemię SARS-CoV-2, reaktywowała się, po zawieszeniu działalności w roku 2007, Komisja Rzeczoznawców w składzie (porządek alfabetyczny): Stanisław Krzysztof Jacobson, Gabriela Gierłowska, Mariusz

The laboratory was equipped with professional microscopes owing to the generosity of Janusz Fudala, Roman Formella and Krzysztof Jacobson—here also with a professional UV lighting system. It became necessary to establish a photo studio, also for the purposes of certification; again, initially and for a long time thanks to the equipment provided temporarily by IAA members Marcin Buzalski and Dorota Cenecka. Based on Baltic amber identification and the description formats developed over the years by IAA Experts, the experience of Prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz of the Museum of the Earth, Warsaw, and on-site support in Gdańsk from Dr hab. inż. Ewa Wagner-Wysiecka (Faculty of Chemistry, GUT), a certification system for products containing Baltic amber and for amber components was successfully put in place and is still in use today [https:// www.amber.org.pl/laboratorium]. The system is also based on many years of collaboration on identifying inclusions with the researchers of the Faculty of Biology, University of Gdańsk: Prof. Dr hab. Ryszard Szadziewski, Dr hab. Jacek Szwedo, Dr Elżbieta Sontag. As a mobile unit (Kosior 2018), the IAA Amber Laboratory demonstrated its capabilities many times not only at the Gdańsk-based fairs but also at other events held in Poland, such as GoldExpo, Warsaw, and Jubinale, Cracow. It was also featured at one of the largest jewellery shows in the world, China International Jewellery Fair (CIJF) in Beijing (e.g. 2017), where the International Amber Association organised a Polish pavilion for several years [https:// innowacje.newseria.pl/biuro-prasowe/firma/gdaskie-laboratorium,b314796117]. Another example of the IAA Amber Laboratory’s promotion in the international arena was the September Hong Kong Jewellery and Gem Fair 2018. The stand of the International Amber Association provided an opportunity to present both the Laboratory and the certification system [https://fashion.trade.gov.pl/pl/aktualnosci/284754,polskie-stoisko-narodowe-na-targach-ubm-september-hong-kong-jewellery-gem-fair.html]. After it was no longer possible to use the rented equipment, in 2020, owing to the professional support and commitment of the long-term active member of the IAA, artist Lech Zdrojewski, and Kinga Keenys Giełdon, the Laboratory was equipped with a new professional photographic studio, making it possible to take photographs not only on a macro but also on a micro scale—by launching and using the full capabilities of a microscope previously provided to the IAA. In 2020, the group of experts was joined by Małgorzata Siudak, who currently looks after the laboratory at the head office at 1 Warzywnicza St., Gdańsk, under the scientific supervision of Ewa Wagner-Wysiecka and with support from Dr Małgorzata Kucharska. The current efficiency of the Laboratory’s operation is ensured by the professionalism of the current IAA Office Manager, Aleksandra Harasiuk. It is worth noting that in 2020, a difficult year for everyone due to the raging SARS-CoV-2 pandemic, after its activities were suspended in 2007, the Expert Committee was reactivated (in alphabetical order): Stanisław Krzysztof The Amber Magazine 45 | 2021

HISTORIA | HISTORY Gliwiński, Małgorzata Kucharska – sekretarz, Jacek Szwedo oraz Ewa Wagner-Wysiecka – przewodnicząca. Ponowna aktywność tej struktury z pewnością nie pozostanie bez wpływu na rozwój Laboratorium Bursztynu MSB. Co ważne, w kompetencjach Laboratorium MSB leży nie tylko certyfikacja. Wiedza, umiejętności i doświadczenie interdyscyplinarnego zespołu rzeczoznawców, zarówno praktyków jak i osób naukowo zajmujących się w różnym stopniu i zakresie badaniem bursztynu oraz żywic świata a także szeroko pojętymi zagadnieniami pokrewnymi, umożliwiają wydawanie eksperckich opinii w zakresie okazów naturalnych, obiektów o znaczeniu kulturowym i historycznym nie tylko z bursztynu bałtyckiego, ale i innych, rozpowszechnionych i funkcjonujących na rynku jubilerskim i kolekcjonerskim żywic świata z uwzględnieniem występujących w nich inkluzji roślinnych i zwierzęcych. Rozstrzygane są także kwestie wkraczające w obszar materiałoznawstwa – tak istotne w przypadku imitacji i potencjalnych fałszerstw. To szeroki wachlarz możliwości, który oferuje Laboratorium Bursztynu Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników – istniejące siłą wiedzy eksperckiej i dzięki umiejętnościom swoich doświadczonych rzeczoznawców. Laboratorium Bursztynu MSB jest swoistym, jedynym w swoim rodzaju, mariażem dobrych praktyk warsztatu bursztynniczego i nauki. Ale nie byłoby Laboratorium gdyby nie bursztynnicy. To dzięki bursztynnikom, którzy korzystają z usług Laboratorium możemy wzajemnie się wspierać i rozwijać – także dzięki konstruktywnym dyskusjom. Laboratorium jest dla bursztynników – jednak ma służyć nie tylko działalnością usługową – certyfikacją. Intencją jest, aby obecne funkcjonowanie Laboratorium wykorzystywało wszelkie możliwości wzajemnych interakcji i współpracy – dzięki czemu bursztyn bałtycki będzie rósł w siłę, dając także świadectwo dobrym i uczciwym praktykom bursztynniczym wyrastającym i związanym nieodłącznie z tradycją i dziejami pięknego Gdańska – Światowej Stolicy Bursztynu.

Literatura | Literature:

Jacobson, Gabriela Gierłowska, Mariusz Gliwiński, Małgorzata Kucharska—secretary, Jacek Szwedo and Ewa Wagner-Wysiecka—chairperson. The reactivation of this body will certainly have an impact on the further growth of the IAA Amber Laboratory. Importantly, the IAA Laboratory’s competences are not just about certification. The know-how, skills and experience of the interdisciplinary team of Experts, both practitioners and scholars engaged in the research on amber and the world’s resins to a varying degree and scope, along with related issues in their broad sense, make it possible to provide expert opinions on natural specimens and items of cultural and historical significance made not only from Baltic amber but also from other resins of the world, widespread and circulating in the jewellery and collector’s market, including the plant and animal inclusions found in them. Matters related to materials science, so important in the case of simulants and potential fakes, are also resolved. This is the wide range of opportunities provided by the International Amber Association’s Amber Laboratory, which exists because of the expertise and skills of its experienced Experts. The IAA Amber Laboratory is a special, one-of-a-kind marriage of good practices in amber product manufacture and science. But there would be no Laboratory if it wasn’t for the amber community. It is because of the amber artists and artisans who use the Laboratory’s services that we can support each other and grow—also through constructive discussions. The laboratory is there for the amber community but it is to serve not just by providing certification services. The intention is for the current activity of the Laboratory to take all and any opportunities for mutual interaction and collaboration, which is how Baltic amber will grow in strength, also bearing witness to good and honest amber practices stemming from and inseparably connected with the tradition and history of beautiful Gdańsk, The World Capital of Amber.

Paweł Adamowicz 2000: Katalog Ambermart 2000, Słowo wstępne. Wiesław Gierłowski, Michał Kosior 2016: „20 lat Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników [w:] Bursztynsko Nr 38/2016 Marzec, str. 8-10. Gdańsk Ewa Rachoń 1998: Wiedza o bursztynie najlepszym sposobem promocji [w:] Polski Jubiler Pismo Bursztynników, Gemmologów, Złotników Nr 2(3) Lato, str. 10-13 Warszawa. B. Kosmowska-Ceranowicz 2005: Fałszerstwa bursztynu - kopale i sztuczne żywice [w:] Bursztyn. Poglądy, opinie, red. B. Kosmowska-Ceranowicz, W. Gierłowski, str. 93-99, Gdańsk- Warszawa. Ryszard Szadziewski 2005: Fałszerstwa inkluzji w bursztynie bałtyckim [w:] Bursztyn. Poglądy, opinie, red. B. Kosmowska-Ceranowicz, W. Gierłowski, str. 99-104, Gdańsk- Warszawa. Alfred Golloch 2005: Identyfikacja bursztynu i imitacji (fałszerstw) - problem analityczny [w:] Bursztyn. Poglądy, opinie, red. B. Kosmowska-Ceranowicz, W. Gierłowski, str. 88-92, Gdańsk- Warszawa. Wiesław Gierłowski 2000: Rzeczoznawcy jubilerscy i bursztynnicy wspólnie tworzą zasady klasyfikacji żywic kopalnych [w:] Polski Jubiler Nr 1(9) 2000, str. 14-16 Warszawa. Paweł Adamowicz 2001: Katalog Ambermart 2001, Wstęp do katalogu. Wiesław Gierłowski 2006: Ambermart czysty jak łza [w:] Polski Jubiler Nr 10 (42) 2006, str. 10. Michał Kosior 2018: Mobilne gdańskie Laboratorium Bursztynu MSB [w:] Bursztynisko Nr 41/2018 Marzec, str. 62-63. Gdańsk.

Bursztynisko 45 | 2021

HISTORIA | HISTORY

1. 2.

1. Amberif 2010. Prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz oraz Wiesław Gierłowski w trakcie dyskusji. Fot. G. Gierłowska | Amberif Fair, 2010. Prof. Barbara Kosmowska- Ceranowicz & Wiesław Gierłowski during discussion. Photo: G. Gierłowska. 2. Amberif 2005, I. Sukaczowa (Instytut Paleontologii Rosyjskiej). Fot. G. Gierłowska | Amberif Fair, 2005, I. Sukaczow ( Institute of Russian Paleontology). Photo: G. Gierłowska. 3. Amberif 2011. Laboratorium Bursztynu - miejsce ciekawych rozmów o bursztynie. Fot. E. Wagner-Wysiecka | Amberif Fair, 2011. IAA Amber Laboratory- the place of many interesting conversations about amber. Photo: E. Wagner- Wysiecka. 4. Ambermart, 2003. Od lewej: Brigitte Krumbiegel: biolog i geolog, Dr. Günter Krumbiegel: niemiecki geolog i paleontolog, badacz bursztynu i kustosz Geiseltalmuseum w Halle - wraz z prof. Barbarą Kosmowską-Ceranowicz. Fot. G. Gierłowska | Ambermart Fair, 2003. From left: Brigitte Krumbiegel: biologist and geologist, Dr. Gunter Krumbiegel: german geologist and paleontologist, amber researcher and curator of Geiseltalmuseum in Halle.

4. 5. Laboratorium Bursztynu w roku 2021 we własnej siedzibie. Fot. zasoby własne MSB (Keenys Studio) | Amber Laboratory, 2021. Photo. IAA archive (Keenys Studio).

5. The Amber Magazine 45 | 2021

Piękno pragnieniem doskonałości Beauty as a desire for perfection

Tryptyk Jerozolimski (ołtarz otwarty z monstrancją). Papież Benedykt XVI oraz autor Mariusz Drapikowski, Watykan. Zdj. Archiwum artysty | Jerusalem Triptych (open altar and monstrancy). Pope Benedict XVI and author Mariusz Drapikowski, Vatican. Photo: Artits Archive

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES

Mariusz Drapikowski W tym roku Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników obchodzi swój „srebrny jubileusz”. Jest to czas refleksji i wspomnień związanych z aktywnością tego środowiska, w którym działam od 21 lat, a w roku 1999 otrzymałem tytuł Bursztynnika Roku.

This year, the International Amber Association celebrates its silver jubilee. It is a time to reflect and look back on the pursuits of the community in which I have been active for 21 years and, in 1999, received the title of Amber Personality of the Year.

Jako wyjątkowy traktuję czas, kiedy przez dwie kadencje pełniłem funkcję wiceprezesa, a w latach 2010-2015 prezesa Stowarzyszenia. To był okres, gdy dzięki współpracy i zaangażowaniu wielu osób udało się podnieść rangę bursztynu, a także została zmieniona siedziba Stowarzyszenia. Pragnąc nadać bursztynowi należną mu rangę, zwracaliśmy szczególną uwagę m.in. na to, żeby przedmioty wykonywane były z prawdziwego „bałtyckiego złota”. W tym celu wprowadzona została klasyfikacja bursztynu. Patrząc z nadzieją w przyszłość chciałbym, żeby w branży bursztynniczej zachowana została ciągłość w realizacji wyznaczonych wcześniej kierunków, niezależnie od tego, kto będzie przewodniczył Międzynarodowemu Stowarzyszeniu Bursztynników, aby to co piękne w pełni jaśniało.

The time when I was the Association’s vice-president for two terms, and its president in 2010–2015, remains special to me. It was a period when, owing to the collaborative work and commitment of many people, we managed to get amber the standing it deserves, while the Association’s head office moved to a new location. In order to get amber the rank it deserves, we paid special attention to ensuring, among other things, that items were made of the real Gold of the Baltic. The amber classification was introduced for this purpose. Looking with hope to the future, I would like the amber industry to continue to follow the previously set directions, regardless of who will preside over the International Amber Association, so that what is beautiful does shine fully.

Prace, które powstały w mojej pracowni, znajdują się w wielu kolekcjach muzealnych, m.in. w zbiorach Muzeum Watykańskiego, Muzeum Zamkowego w Malborku i gdańskiego Muzeum Bursztynu.

Bursztynisko 45 | 2021

The works created at my studio are featured in a number of museums, including in the collections of the Vatican Museum, the Malbork Castle Museum and the Gdańsk Amber Museum.

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES Bursztyn ze względu na swoje wyjątkowe walory jest od wieków wykorzystywany między innymi w przestrzeni sakralnej do tworzenia małych arcydzieł, które mogą również przybierać wyjątkowe rozmiary, jak choćby bursztynowy ołtarz w kościele św. Brygidy w Gdańsku. Jego budowę zainspirowała Milenijna Monstrancja, którą wykonałem dla tej świątyni na rozpoczęcie roku 2000. Projekt ołtarza na początku zakładał określone kierunki działania. Jego istotą było to, by oddać należyty hołd Matce Bożej w duchu dziękczynienia za Jej orędownictwo i opiekę nad Narodem. W związku z wysoką rangą dzieła i odpowiedzialnością, której się podjąłem, postanowiłem zaprosić do współpracy prof. Stanisława Radwańskiego z gdańskiej ASP. Przypomnę też, że zainteresowanie wśród artystów i naukowców gdańskich było tak duże, że w roku 2005 powołano Fundację Bursztynowy Ołtarz, której celem było „inicjowanie i wspieranie budowy ołtarza z bursztynu w kościele św. Brygidy w Gdańsku, jako dziedzictwa kulturowego Narodu Polskiego oraz popularyzacja idei bursztynu jako polskiej specjalności”. Na pewnym etapie tej realizacji, gdy osoba wpływowa spowodowała, że zmienione zostały dominanty, dalsza moja współpraca i branie odpowiedzialności za projekt, w tamtym czasie, stały się niemożliwe. Epatowanie detalami, powodujące m.in. to, że odbiorca czuje się przytłoczony liczbą kulek i gron, nie wydaje się właściwe. Zbyt wiele jest spontanicznych akcentów zdobniczych, które zaburzają hierarchię ważności i odwracają uwagę od tego, co istotne. Nie tracę jednak nadziei, że będzie można to jeszcze uporządkować, by piękno tej realizacji ukazało się w pełnej krasie. W odniesieniu do sztuki współczesnej pytanie o piękno jest pytaniem trudnym, ponieważ sztuka ta programowo kwestionuje kanony piękna, reinterpretuje je, przetwarza i z nimi dyskutuje. Funkcja estetyczna wcale w sztuce współczesnej nie musi być dominująca. Należy się zastanowić, czy dana realizacja pobudza refleksję wokół istotnego problemu, czy jest jedynie kreacją samego twórcy. Jestem przekonany, że potrzeba nam o wiele bardziej myślenia dialogowego, i to zwłaszcza w przestrzeni sztuki sakralnej, która przez wieki była płaszczyzną ideowego transferu między religią a kulturą.

Bursztyn wykorzystywany jest w naszej pracowni w różnych realizacjach sakralnych, m.in. do ikon maryjnych, a wśród nich w dwóch szatach dla Ikony Jasnogórskiej. Marc Chagall pisał: „Artyści przez całe wieki zanurzali pędzle w barwnym alfabecie wiary i piękna, jakim jest Biblia”, co dla nas jest źródłem inspiracji. Od jedenastu lat prowadzę moją firmę wraz z synem Kamilem, artystą rzeźbiarzem, absolwentem Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Zatrudniamy także artystów, którzy wraz z nami współtworzą nasze dzieła, ponieważ jestem przekonany, że dialog i kompromis wyznaczają właściwą drogę w poszukiwaniu piękna, natomiast praca dyplomowa Kamila stała się istotnym elementem Tryptyku Jerozolimskiego – ołtarza adoracji wykonanego do Ziemi Świętej (aktualnie znajduje się w Grocie Mlecznej w Betlejem). Ta realizacja stała u początku założenia Stowarzyszenia „Comunita Regina della Pace”, którego celem jest utworzenie na całym świecie dwunastu centrów modlitwy o pokój. Ich materialnym znakiem są wykonywane w naszej pracowni ołtarze adoracji, które zawierają charakterystyczną dla

Due to its unique qualities, amber has been used for centuries, for example in sacred spaces, to create little masterpieces, which can also be of exceptional size, such as the amber altar in St Bridget’s Church, Gdańsk. Its construction was inspired by the Millennium Monstrance, which I made for the temple to mark the beginning of the year 2000. The altar’s newly produced design initially assumed specific directions for action. Its essence was to pay due homage to the Blessed Virgin Mary in the spirit of thanksgiving for her intercession and care of the Polish nation. Due to the high status of the project and the responsibility I took on, I decided to ask Prof. Stanisław Radwański of the Gdańsk Academy of Fine Arts to work with me. Let me also emphasise that the interest among Gdańsk-based artists and scientists was so great that, in 2005, the Amber Altar Foundation was established with the aim to „to initiate and support the construction of the Amber Altar at St Bridget’s Church in Gdańsk as the Polish Nation’s cultural heritage and to popularise the idea of amber as a Polish speciality.” At a certain stage of this project, when a person of influence caused the dominants to be changed, my further collaboration and responsibility for the project became impossible at that time. Dazzling the viewers with details, causing them, for example, to feel overwhelmed by the number of cabochons and clusters, does not seem right. There are too many spontaneous decorative features that disturb the hierarchy of importance and distract one from what is essential. However, I have not lost hope that it will be possible to correct this, so that the beauty of this piece can shine in all its glory. With regard to contemporary art, the question of beauty is a difficult one because this art on principle questions the canons of beauty, reinterprets, transforms and enters into discussion with them. The aesthetic function does not have to be dominant in contemporary art. One should consider whether a project stimulates reflection on an important issue or if it only is a creation of the artist themselves. I am convinced that we need much more dialogical thinking, especially in the area of sacred art, which for centuries has been a platform for ideological transfer between religion and culture.

Amber is used at our studio for various religious projects, including in icons of the Virgin, among them in two sets of robes for the Icon of Our Lady of Jasna Góra (Mountain of Light). Marc Chagall wrote: “For centuries painters dipped their brushes into that colourful alphabet which was the Bible” and that is a source of inspiration to us. For eleven years, I have been running a business with my son Kamil, a sculptor, graduate of the Gdańsk Academy of Fine Arts. We also employ artists who co-create our pieces with us because I am convinced that dialogue and compromise set the right path in the search of beauty, while Kamil’s diploma piece has become an important component of the Jerusalem Triptych—an altar of adoration made for the Holy Land (currently at the Milk Grotto, Bethlehem). This project stood at the beginning of the foundation of the Comunita Regina della Pace Association, with its aim to create twelve centres of prayer for peace around the world. The altars of adoration made at our studio are the material sign of these centres, as they contain iconographic symbolism distinctive of each place. Not only precious metals and The Amber Magazine 45 | 2021

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES danego miejsca symbolikę ikonograficzną. Do ich realizacji wykorzystywane są nie tylko szlachetne metale i kamienie, ale również bursztyn i kryształ, które znakomicie „grają” światłem. Dzięki niemu udaje się wydobyć z przestrzeni pełnię zawartego w nich piękna. Do tej pory, oprócz Betlejem, ołtarze adoracji zostały wykonane do sanktuarium w Oziornoje w Kazachstanie, do Namyang w Korei Południowej, Dagupan na Filipinach, jak również w Afryce w Yamoussoukro na Wybrzeżu Kości Słoniowej i w Kibeho w Rwandzie, a także w Europie w Medjugorie w Bośni i Hercegowinie oraz w Polsce w Niepokalanowie. Niezwykłymi dla nas działaniami były realizacje w Ziemi Świętej. Do nich należy zaliczyć: Gwiazdę Pokoju umieszczoną na sklepieniu Groty Narodzenia w Betlejem, krzyż wykonany z jaspisu i bursztynu w Getsemani w Bazylice Narodów w Jerozolimie, jak również krzyż na Kalwarię do Bazyliki Grobu Bożego. Wykonaliśmy również tabernakula do sanktuarium Rozmnożenia Chleba w miejscowości Tabgha nad Jeziorem Galilejskim i Pustkowia Św. Jana w Ain Karim. Oryginalnym dziełem naszej pracowni był kielich mszalny do Bazyliki Narodzenia w Betlejem, do wykonania którego wykorzystano bursztyn i meteoryt. Kielich ten używany był przez papieża Benedykta XVI, jak również papieża Franciszka. W 35-letniej historii naszej pracowni powstało także wiele realizacji pozasakralnych, dla znamienitych osób, wśród nich były również koronowane głowy. Wykaz tych prac można odnaleźć na naszej stronie www.drapikowski.pl.

Uważam, że sztuka w każdej epoce wywiera znaczący wpływ na emocje człowieka. Jest wyrazem rzeczywistości, wyjaśnia ją, poszukuje w niej tego co ogólne, powszechne ale i podstawowe. Pomaga głębiej dostrzegać piękno świata. Jak mawiał Etiene Barlier: „Może piękno nie zbawia świata, lecz obdarza nas owym pragnieniem doskonałości… pragnieniem lepszego, bez którego to pragnienia świat byłby bezsprzecznie zdany na zgubę”. Każdy człowiek jest inny i odbiera rzeczywistość indywidualnie, jednak skłania się ku temu, co oddziałuje na niego pozytywnie, co podtrzymuje siły wewnętrzne, a także potrafi wyciszyć. Dzieląc się rozumieniem piękna warto wyjść od Platona, który stwierdził, że piękno jest jedyną, wieczną Ideą, która jest widzialna dla człowieka, która jest zarazem światłem pozwalającym dostrzec prawdę i dobro. Określa to jedno greckie słowo: kalokagatia, które wskazuje na nierozerwalność i tożsamość piękna i dobra. Jan Paweł II w Liście do artystów stwierdził, że: „Potęga dobra schroniła się w naturze piękna”. Tę łączność zauważamy nie tylko w kulturze hellenistycznej, ale i dalekowschodniej. W roku 2006 François Cheng, chiński poeta od lat mieszkający we Francji, wydał pracę zatytułowaną Cinq méditations sur la beauté („Pięć medytacji nad pięknem”). Od razu postawił zasadnicze pytanie: Czym jest piękno wobec cierpienia i zła panującego w naszym świecie? Jak piękno może walczyć z owym złem? Pytał: piękno, które nie opierałoby się na dobru, czy jest jeszcze „piękne”? Nie wyobraża sobie jakiegoś piękna, które byłoby niezależne od wszelkiej wartości etycznej. I to dlatego, że w jego relacji do świata, relacji „orientalnej”, postrzega on wartości piękna i dobra jako wartości spójne. Sam język chiński, zaznacza Cheng, łączy piękno i dobro, a tradycja mędrców chińskich „nie rozłącza bynajmniej estetyki od etyki”. 66

Bursztynisko 45 | 2021

stones are used to make them but also amber and crystal, which wonderfully play with light. This makes it possible to bring out their full beauty out of the space they are in. To date, next to Bethlehem, altars of adoration have been made for the Shrine in Ozernoye, Kazakhstan, for Namyang, South Korea, and Dagupan, the Philippines, for Africa’s Yamoussoukro, Ivory Coast, and Kibeho, Rwanda, as well as for Europe’s Medjugorje, Bosnia and Herzegovina, and Niepokalanów, Poland. The projects in the Holy Land were remarkable to us. They include: the Star of Peace on the vault of the Nativity Grotto, Bethlehem, a jasper and amber cross in Gethsemane at the Church of All Nations, Jerusalem, and the Calvary Cross for the Church of the Holy Sepulchre. We also made tabernacles for the Church of the Multiplication at Tabgha on the Sea of Galilee and at Ein Karem in the Wilderness. The chalice for the Basilica of the Nativity in Bethlehem, made with amber and meteorite, is an original work by our studio. The chalice was used by Pope Benedict XVI and by Pope Francis. In the 35-year history of our studio, many non-sacred pieces were produced for eminent personalities, including royalty. You can find these pieces on our website www. drapikowski.pl.

I believe that art in any era has a significant impact on human emotions. It expresses reality, explains it, looks in it for what is general, universal but also essential. It helps to see the beauty of the world more profoundly. Etiene Barlier would say: “Perhaps beauty does not save the world but it does give us a desire for perfection . . . a desire to be better without which the world would be unquestionably doomed.” Every human being is different and perceives reality on their own but they lean towards what has a positive effect on them, supports their inner strength and can calm them down. While sharing the understanding of beauty, it is worth starting with Plato, who said that beauty is the only eternal Idea that is visible to humanity, which is at the same time a light that allows one to perceive what is true and good. This is defined by one Greek word: kalokagathia, which indicates the indissoluble and identical nature of the beautiful and the good. John Paul II in his Letter to Artists stated that: The power of the Good has taken refuge in the nature of the Beautiful.We notice this connection not only in the Hellenistic but also the Far East culture. In 2006 François Cheng, a Chinese poet who has lived in France for years, published a work entitled Cinq méditations sur la beauté (The Way of Beauty: Five Meditations for Spiritual Transformation). He immediately posed the fundamental question: what is beauty in the face of suffering and evil in our world? How can beauty fight such evil? He asked: “When no longer founded on goodness, is beauty still ‘beautiful’?” He cannot imagine any beauty that would be independent of all ethical value. That is because in his relationship with the world, an oriental relationship, he perceives the values of what is beautiful and good as cohesive ones. The Chinese language itself, Cheng points out, combines what is beautiful and good, while the tradition of Chinese sages has it that “aesthetics can only achieve its true depths by letting itself be subverted by ethics.”

Piękno nas upaja, a zarazem drąży, i to jest jego szczególna właściwość. Piękno przynosi nam błogosławioną wolę tworzenia tego, czym nas obdarza; daje nam poczucie spełnienia i jednocześnie wzlotu i chce, abyśmy za nim podążali w tym świecie niedoskonałości i bólu. Wierzyć w piękno to znaczy wierzyć, iż nasze uniesienia przekraczają nas i pozwalają wznieść się ponad nas samych. Obcując z pięknem, ludzkość spodziewa się, że dzięki niemu pozna lepiej swoją drogę i przeznaczenie. Mimo że te pragnienia nie zostaną nigdy nasycone, jednak są naszą energią, stanowiącą o naszej godności. Piękno obdarza nas pragnieniem doskonałości, bez którego świat byłby bezsprzecznie zdany na zgubę.

REFLECTIONS Beauty intoxicates and consumes us at the same time, and this is its distinctive quality. Beauty brings us a blessed will to create what it bestows on us; it gives us a sense of fulfilment and at the same time of ascent as it wants us to follow it in this world of imperfection and pain. To believe in beauty means to believe that our raptures exceed us and allow us to rise above ourselves. By communing with beauty, humanity expects it to help them know their path and destiny better. Even though these desires will never be satisfied, they are the energy that determines our dignity. Beauty gives us a desire for perfection, without which the world would be unquestionably doomed.

Mariusz Drapikowski, Drapikowski STUDIO, patera | vessel Heavenly fruit, 2003 The Amber Magazine 45 | 2021

Wisior Loupe | Pendant Loupe

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES

Przyszłość bursztynu The future of amber Anna Wójcik

Sławomir Fijałkowski Profesor sztuk plastycznych, projektant biżuterii, kurator wystaw i konkursów sztuki użytkowej. Absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi. Obecnie prowadzi Pracownię Designu Eksperymentalnego na Wydziale Architektury i Wzornictwa gdańskiej ASP. Zaangażowany w upowszechnianie "nowego oblicza" bursztynu Bałtyckiego we wzornictwie. W 2009 roku został uhonorowany tytułem Bursztynnika Roku. 68

Bursztynisko 45 | 2021

Professor of fine arts, jewellery designer, curator of functional art exhibitions and competitions. Graduate of the Łódź Academy of Fine Arts. Currently, he heads the Experimental Design Studio at the Faculty of Architecture and Design, Gdańsk Academy of Fine Arts. Committed to promoting the new face of Baltic amber in design. In 2009, he was awarded the title of the Amber Personality of the Year.

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES AW: Wywodzisz się z łódzkiego środowiska artystycznego – tam kończyłeś Akademię Sztuk Pięknych i rozpoczynałeś swoją przygodę z wzornictwem. Kiedy po raz pierwszy zetknąłeś się z bursztynem bałtyckim jako projektant? Czy od początku dostrzegłeś jego potencjał i chętnie wykorzystywałeś go w swoich realizacjach? SF: Mój łódzki rodowód projektowy zacząłem doceniać dopiero niedawno. Składa się na niego tradycja racjonalnego konstruktywizmu – przydatna w pracy projektanta, chociaż ja zawsze starałem się przełamywać wszelkie kanony i „płynąć pod prąd”, co wcale nie ułatwiało mi życia. W czasach, kiedy wszyscy otwierali własne pracownie, projektowali autorskie kolekcje i zarabiali przyzwoite pieniądze, ja zaraz po studiach (1995) próbowałem przekonywać firmy produkcyjne do współpracy z designerem. Nie było wówczas takiej rutyny (i w dalszym ciągu jest z tym problem), jednak systematycznie udawało mi się budować portfolio projektów wdrożonych do komercyjnej oferty, zaczynając od firmy Kruk SA (jeszcze w czasach jej poznańskiej historii), a później rozszerzając aktywność w Trójmieście, gdzie ulokowane jest centrum złotniczej produkcji. Nieuniknione stało się więc moje zderzenie z bursztynem, obciążonym wszystkimi negatywnymi stereotypami „pamiątki znad morza” – chociaż ja akurat dostrzegłem w tej sytuacji raczej inspirujące wyzwanie zawodowe niż ryzyko. Wiele się zresztą w tym zakresie zmieniło „na plus”. Nie da się porównać stylistyki dzisiejszych produktów oraz stopnia ich technologicznego zaawansowania z niskim standardem jakościowym bursztynowej biżuterii z lat 90.– to różnica całej epoki. Cieszę się, że mogłem być częścią tego procesu – chociażby we współpracy z S&A, największym producentem bursztynowej biżuterii i firmą, w której design był ważnym elementem strategii rozwoju. Paradoksalnie dzisiaj – kiedy ekonomiczna kalkulacja podpowiada coś zupełnie innego – zaczynam się zastanawiać nad przygotowaniem własnej, limitowanej kolekcji biżuterii z bałtyckim bursztynem, bo w czasach kryzysu największy potencjał rozwoju istnieje właśnie w zakresie wzornictwa! Gdybym znalazł chętnego do współpracy inwestora, nie zastanawiałbym się ani chwili.

AW: You come from the art milieu of Łódź, Poland, where you graduated from the Academy of Fine Arts and began your design adventure. When did you first encounter Baltic amber as a designer? Did you notice its potential right from the start and eagerly use it in your pieces? SF: I have only recently begun to appreciate my Łódźbased design pedigree. It consists of a tradition of rational constructivism, useful in the work of a designer, although I have always tried to break away from all and any canons and go against the flow, which has not made my life any easier. Right after I graduated in 1995, when everyone was opening their own studios, designing their original collections and making decent money, I tried to persuade production companies to work with a designer. It wasn’t routine at the time (and there is still a problem with that) but I steadily managed to build a portfolio of designs which became part of commercial collections, starting with Kruk SA (back in its Poznań period) and then expanding on to the Tri-City Area of Gdańsk, Gdynia and Sopot, where Poland’s jewellery production has its centre. So my being confronted with amber, burdened with all the negative stereotypes of “a souvenir from the seaside,” became inevitable, even though I saw an inspiring professional challenge rather than a risk in that situation. Besides, a lot has changed for the better in this regard. It is impossible to compare the style of today’s products and how technologically advanced they are with the low quality standard of amber jewellery from the 1990s—this is a whole era’s worth of difference. I am glad that I was able to be a part of this process, for example by working with S&A, the largest producer of amber jewellery and a company in which design has been an important component of their growth strategy. Paradoxically, today—when the economic calculation suggests something completely different—I’ve begun to think about making my own, limited collection of Baltic amber jewellery because, in times of crisis, the greatest potential for growth exists precisely in the field of design! If I could find an investor willing to work with me, I wouldn’t hesitate for even a moment.

AW: Co dla Ciebie, jako artysty i projektanta, jest najważniejsze w pracy z bursztynem?

AW: What is the most important thing to you, as an artist and designer, when working with amber?

SF: Hmmm! Całkowicie, nieodwracalnie i bez żadnej nostalgii przestałem o sobie myśleć jako o „artyście”. W ogóle chyba dzisiaj takie określenie zaczyna wybrzmiewać pejoratywnie i kojarzy się z twórczością hobbystyczną, potrzebną wyłącznie samemu artyście. Natomiast jako projektant nie zamierzam uciekać od oceny efektów mojej pracy poprzez kryterium skuteczności, na które składają się wszystkie złowieszcze określenia, których tak bardzo nie lubią artyści: CAD/CAM, trendy, analiza marketingowa, kalkulacja kosztów, funkcjonalność, technologia, statystyki sprzedaży i wszystkie czynniki, charakteryzujące tzw. hard-design – niezależnie od tego, czy projektujemy samochód, mebel, zegarek, czy biżuterię z bursztynem z intencją ich sprzedaży. Nie brzmi to może zbyt sentymentalnie, ale ja właśnie lubię weryfikować sens

SF: Hmmm! Completely, irreversibly and without any nostalgia, I stopped thinking of myself as an artist. In general, today such a term is beginning to sound pejoratively and is associated with creativity as a hobby that only the artist themselves needs. However, as a designer, I do not intend to shy away from assessing the effects of my work through the measure of its effectiveness, which consists of all the ominous terms that artists dislike so much: CAD / CAM, trends, marketing analysis, costing, functionality, technology, sales statistics and all the factors that characterise so-called hard design, regardless of whether one is designing a car, furniture, a watch or amber jewellery with the intention of selling them. It may not sound very sentimental but I just like to verify the meaning of my work through hard data rather than subjective “pretty / The Amber Magazine 45 | 2021

swojej pracy poprzez twarde dane, a nie subiektywne kryteria „ładne/brzydkie”. Ale (…zawsze jest jakieś „ale”), by nie popaść w rutynę staram się również realizować unikatowe obiekty, które nie podlegają prawom kompromisu, a wyłączną intencją ich powstania jest moja egoistyczna satysfakcja twórcza, choć wciąż wolę o nich myśleć jak o autorskim designie niż „dziełach sztuki”. Zresztą najlepiej niech własnych ocen dokonują odbiorcy, więc w oczekiwaniu na „odmrożenie” aktywności galerii, zapraszam na Instagram: slawomir_fijalkowski AW: Twoja działalność zawodowa obejmuje pracę u podstaw – swoją wiedzą i doświadczeniem dzielisz się ze studentami gdańskiej ASP. Czy młode pokolenie lokalnych projektantów chętnie sięga po bursztyn w swoich realizacjach?

AW: Your professional activity includes work at the grassroots level: you share your knowledge and experience with the students of the Gdańsk Academy of Fine Arts. Do the young generation of local designers readily use amber in their designs? SF: No, they do not. The young generation of designers and students of art academies are reluctant to do jewellery in general, not just in Poland. The basic argument is economic: this simply has ceased to be a profitable and promising occupation, at least the way it was even a decade ago. A designer of computer games, digital apps, interior architecture, those many areas of what was once known as industrial design, has incomparably greater opportunities to find inspiring and well-paid employment. Today, jewellery making remains a niche for true fanatics—perhaps it is even a good thing because there is no reason why there should be more makers of original jewellery than there is consumer demand for their work. Although it will not be a mass-scale phenomenon any more, we have recently seen a systematic increase in interest in jewellery design at the Gdańsk Academy of Fine Arts so I look ahead towards the future with moderate optimism. Every year, BA and MA graduation pieces, with their topics related to jewellery design, including amber, are produced by several students. After getting a degree, they are most often focused on digital channels for image-related and commercial activity, leaving out the trade shows in Gdańsk or Munich, or retail in jewellery stores and galleries that are dying out, and it will not change a thing if I add “What a pity!” in this context. On the other hand, however, the creative paths of many of our graduates—Sara Gackowska, Marta Hryc, Alina Filimoniuk, Emilia Kohut, Monika Reptowska, Małgorzata Szewczyk,

Pierścień Convex | Ring Convex

SF: Nie. Młode pokolenie projektantów i studentów uczelni artystycznych niechętnie sięga po biżuterię w ogóle i to nie tylko w Polsce. Podstawowy argument jest natury ekonomicznej – to po prostu przestało być dochodowe i perspektywiczne zajęcie, przynajmniej tak, jak jeszcze dekadę temu. Projektant gier komputerowych, aplikacji cyfrowych, architektury wnętrz, wielu obszarów wzornictwa (zwanego kiedyś przemysłowym) ma nieporównanie większe możliwości znalezienia inspirującego i dobrze płatnego zatrudnienia. Złotnictwo pozostało dzisiaj niszą dla prawdziwych fanatyków – może nawet i dobrze, bo przecież nie ma powodu, żeby twórców autorskiej biżuterii było więcej niż konsumenckiego zapotrzebowania na ich twórczość. Mimo że nie będzie to już zjawisko na masową skalę, to jednak ostatnio notujemy w gdańskiej ASP systematyczny wzrost zainteresowania projektowaniem biżuterii, więc w przyszłość patrzę z umiarkowanym optymizmem. Corocznie licencjackie i magisterskie prace dyplomowe, których tematyka związana jest z designem biżuterii – również z bursztynem – realizuje kilkoro studentów. Po uzyskaniu dyplomów ich zaangażowanie skupione jest najczęściej na cyfrowych kanałach wizerunkowej i komercyjnej aktywności – z pominięciem targów w Gdańsku lub Monachium, bądź sprzedaży w sklepach jubilerskich i wymierających galeriach, i nic to nie zmieni, jeśli w tym kontekście dodam od siebie – szkoda! Z drugiej jednak strony ścieżki twórcze wielu naszych absolwentów: Sary Gackowskiej, Marty Hryc, Aliny Filimoniuk,

ugly” criteria. But (—there is always a “but”) in order not to fall into a routine, I also try to create unique objects that are not subject to the laws of compromise, where the sole intention in making them is my selfish creative satisfaction, although I still prefer to think of them as original design rather than works of art. Anyway, it is best to let the public make their own judgments so, while waiting for the galleries to reopen, join me on Instagram: slawomir_fijalkowski

Bursztynisko 45 | 2021

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES Emilii Kohut, Moniki Reptowskiej, Małgorzaty Szewczyk, Mikołaja Kościńskiego, Adama Zawiślaka, Agnieszki Maksymiuk, Ivony Haurash pokazują, że potrafią oni znaleźć sobie własne miejsce na scenie autorskiej biżuterii lub w obszarze usługowego projektowania. AW: Bursztyn to przede wszystkim towar eksportowy. W Polsce nadal pozostaje on topową pamiątką z wakacji, jednak podczas zakupów w salonie jubilerskim rzadko kiedy decydujemy się na „złoto północy”. Można odnieść wrażenie, że pomimo upływu czasu, dla większości bursztyn pozostaje nadal w kręgu skojarzeń ezoteryczno-pamiątkarskich. Z czego wynika takie podejście i jak możemy zmienić oblicze bursztynu bałtyckiego w społecznej świadomości? SF: Nie odkryję chyba żadnej tajemnicy jeśli stwierdzę, że polskie społeczeństwo jest skrajnie konserwatywne – poczynając od upodobań stylistycznych, poprzez otwartość na społeczne idee, aż po poglądy polityczne. Wbrew pozorom nie utożsamiamy się też wcale z własną kulturą materialną, co sprawia, że także bursztyn wydaje nam się pospolity. Jest kupowany chętnie jako prezent dla zagranicznych gości, ale my sami rzadko dostrzegamy jego oryginalność, choć przecież od dawna już dostępna jest różnorodna oferta przyzwoicie zaprojektowanej biżuterii z bursztynem, we wszystkich możliwych odsłonach: klasycznej, awangardowej, unikatowej, ekskluzywnej, modowej. Dawno już nieaktualny wizerunek staroświeckiego bursztynu niechlujnie oprawionego w oksydowane kwiatki-potworki lub infantylne opowieści o jego szamańskiej mocy uzdrawiania to w większości wspomnienie z coraz bardziej mglistej przeszłości. Nie robiłbym z tego jednak wielkiego dramatu, wizerunek bursztynu jest zdecydowanie lepszy na świecie (szczególnie w krajach buddyjskich, gdzie pełni on rolę osobistego amuletu) niż w samym Gdańsku – „światowej stolicy bursztynu”. Uważam, że istnieje pilna konieczność, aby synergicznym wysiłkiem wszystkich gdańskich instytucji opracować wreszcie profesjonalny, marketingowy insight dla globalnej promocji bursztynu, używając do tego skojarzeń zrozumiałych dla generacji Y i Z, które zaczynają przeważać w grupie najbardziej aktywnych konsumentów. Jak każdy proces edukacyjny wymaga to czasu, konsekwencji i cierpliwości, dlatego warto zacząć jak najszybciej. AW: Działając na rzecz rozwoju branży w sposób szczególny dbasz o jakość i sposób prezentacji oferowanych towarów i usług. W 2020 roku podjąłeś się roli kuratora Międzynarodowych Targów Bursztynu i Biżuterii Amberif. Jakie zmiany i nowe rozwiązania czekają nas podczas kolejnych edycji wydarzenia? SF: W tej chwili wszystkie strategie rozwoju zdominowane zostały przez doraźną – pandemiczną – sytuację. Oczywiście to nie ja zjadłem nietoperza w Wuhan i to nie organizatorzy Amberifu są przyczyną globalnego kryzysu, ale to również na nas skupia się zrozumiała frustracja środowiska producentów biżuterii, które znalazło się w bardzo trudnej sytuacji. Mam świadomość, że jakiekolwiek opowieści o naszych ambitnych planach i zamierzeniach mogą w 2021 r. sprawiać wrażenie oderwanych od te-

Mikołaj Kościński, Adam Zawiślak, Agnieszka Maksymiuk, Ivona Haurash—show that they are able to find their own place on the original jewellery scene or in the area of service-based design. AW: Amber is primarily an export commodity. In Poland, it still remains a top summer holiday souvenir but, when shopping at a jewellery store, we rarely decide to buy the Gold of the North. One can get the impression that, despite the passage of time, for most people amber still remains in the sphere of esoteric and souvenir-based associations. Where does this approach come from and how can we change the image of Baltic amber in public awareness? SF: I will probably not be uncovering any secret if I say that the Polish public is extremely conservative, starting with stylistic preferences, through openness to social ideas, to political views. Contrary to appearances, we do not identify with our own material culture either, which also makes amber seem commonplace to us. It is readily bought as a gift for visitors from abroad yet we ourselves rarely notice its originality, although a variety of decently designed amber jewellery has been available for a long time, in all possible versions: classic, avant-garde, unique, exclusive, fashion jewellery. The long-outdated image of old-fashioned amber shoddily framed in grotesque oxidised flowers or infantile stories about its shamanic healing powers are mostly a memory of an increasingly misty past. But I would not make a big deal out of it, the image of amber is definitely better worldwide (especially in Buddhist countries, where it serves as a personal amulet) than in Gdańsk—The World Capital of Amber itself. I believe that there is an urgent need to develop a professional marketing insight for a global promotion of amber, with a synergistic effort of all Gdańsk-based institutions, using associations that are comprehensible to Generations Y and Z, which are beginning to prevail among the most active consumers. As with any educational process, it takes time, consistency and patience so it’s best to begin as soon as possible. AW: Working towards the industry’s growth, you pay special attention to the quality and presentation of the goods and services offered. In 2020, you took on the role of the curator of the Amberif International Fair of Amber and Jewellery. What changes and new ideas await us at the forthcoming editions of the event?

SF: At the moment, all development strategies are dominated by the immediate situation of the pandemic. Of course, it was not I who ate the bat in Wuhan and it is not the organisers of Amberif that are the cause of the global crisis but it is also on us that the understandable frustration of the jewellery-making community focuses, as they have found themselves in a very tough situation. I am aware that any stories about our ambitious plans and goals may seem detached from today’s reality in 2021 so we leave them for better times and are currently focused The Amber Magazine 45 | 2021

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES raźniejszych realiów, więc zostawiamy je na lepsze czasy, a obecnie skupieni jesteśmy przede wszystkim na tym, aby zachować wizerunkową ciągłość Amberifu w tak katastroficznym okresie. Mam jednak rosnące przekonanie, że właśnie teraz konsekwentne akcentowanie oryginalności polskiego designu, unikatowości bursztynu i wyjątkowej specyfiki targów Amberif z ich 28-letnią już tradycją ma szczególny sens i przyniesie oczekiwany skutek, kiedy aktywność biznesowa zacznie już powracać do względnej normalności. Z taką właśnie intencją tworzymy zaawansowaną platformę cyfrową, w nadziei, że będzie to innowacyjne narzędzie promocji wystawców w sieci oraz skuteczny sposób kojarzenia kupujących i sprzedających w ograniczonych warunkach podróżowania, stając się jednocześnie stałym uzupełnieniem i rozszerzeniem Amberifu, na którym już dzisiaj wiele transakcji eksportowych odbywa się za pomocą aplikacji cyfrowych. AW: Targi Amberif to także konkursy, dające możliwość wytypowania wyjątkowych i obiecujących projektów. Amberif Design Award i Amberif Selection to ważne inicjatywy, zachęcające zarówno niezależnych projektantów, jak i duże firmy do eksperymentowania i pracy z bursztynem. Jakie korzyści przynosi uczestnictwo w konkursach projektowych? SF: Od czasu, kiedy hierarchia wartości i ważności osiągnięć w każdej niemal dziedzinie określana jest poprzez algorytmy Google’a i Facebook’a, znaczenie wystaw oraz konkursów uległo deprecjacji. Starając się przywrócić im właściwą rangę, postanowiliśmy zrewidować cele obydwu konkursów towarzyszących targom Amberif i przemyśleć ich dotychczasową formułę. Konkurs Amberif Selection (wcześniej Mercurius Gedanensis) jest skierowany do wystawców i ma wyłonić najbardziej innowacyjne produkty eksponowane na targach. Ministerstwo Rozwoju – doceniając proeksportowy potencjał branży – corocznie potwierdza patronat nad wydarzeniem, jednak prawdziwą wartością głównej nagrody oraz – miejmy nadzieję – rosnącą motywacją do uczestnictwa w nim wystawców jest gwarancja promocji wyróżnionej pracy jako zapowiedzi kolejnej edycji Amberifu podczas globalnej kampanii reklamowej. Ekwiwalent marketingowy tego rodzaju medialnej obecności, a także zaangażowanie w charakterze jurorów ekspertów o niekwestionowanym autorytecie są wyraźnym zaproszeniem dla wszystkich wystawców, dzięki czemu wyniki konkursu odzwierciedlają wiarygodny ranking osiągnięć w danym roku oraz stanowią wyznacznik standardów jakościowych. Widocznym tego dowodem mogą być wyróżnione w 2020 r. prace – biżuteria autorstwa Marcina Wesołowskiego (NAC Amber) oraz Irka Glazy (Chilli) - prezentujące najwyższy, światowy poziom jubilerstwa. Drugi konkurs – Amberif Design Award – ma odmienną specyfikę i nieco innego adresata. Jego uczestnikami są artyści-złotnicy oraz studenci uczelni artystycznych, tym samym ich zgłoszenia mają zdecydowanie bardziej awangardowy i eksperymentalny charakter, ulokowany raczej w obszarze idei, niż w kategoriach produktu. Obecna kuratorka konkursu – Barbara Schmidt z monachijskiej Akademie für Gestaltung – zawsze stara się zaproponować uczestnikom możliwie otwarte – czę72

Bursztynisko 45 | 2021

primarily on maintaining Amberif’s image continuity in such a catastrophic period. But I have a growing conviction that, precisely right now, a consistent emphasis on the originality of Polish design, the uniqueness of amber and the unique specificity of Amberif, with its 28-year history, makes special sense and will yield the expected result when business begins to return to a relative normal. It is with this intention that we are setting up an advanced digital platform, in the hope that it will become an innovative tool to promote exhibitors online and an effective way of matching up buyers and sellers under restricted travel conditions, while at the same time becoming a permanent complement to and extension of Amberif, where many export transactions are already taking place today by means of digital apps. AW: Amberif is also about awards which provide an opportunity to select remarkable and promising designs. Amberif Design Award and Amberif Selection are important initiatives to encourage both independent designers and large companies to experiment and work with amber. What are the benefits of taking part in design competitions? SF: Since the time when the hierarchy of values and weight of achievements in almost every area began to be determined by Google and Facebook algorithms, the importance of exhibitions and awards has depreciated. In an attempt to restore their proper rank, we have decided to revise the goals of both awards and rethink their current formula. Amberif Selection (formerly Mercurius Gedanensis) is dedicated to exhibitors with an aim to select the most innovative products displayed at the fair. In appreciation of the export-oriented potential of our industry, Poland’s Ministry of Development annually confirms its auspices over the event but the real value of the main prize and, hopefully, a growing motivation for exhibitors to participate in it, is the guarantee that the award-winning piece will be promoted as a preview of the next edition of Amberif in a global advertising campaign. The marketing equivalent of this type of media exposure, alongside the involvement of experts with unquestionable authority as judges, are a clear invitation to all exhibitors, which is why the results of the competition reflect a reliable ranking of achievements in a given year and also determine quality standards. In clear evidence of this, there are the works honoured in 2020—jewellery by Marcin Wesołowski / NAC Amber and Irek Glaza / Chilli—which demonstrate the highest global standard of jewellery. The second competition, Amberif Design Award (ADA), has a different character and a somewhat different addressee. Its participants are jewellery artists and art academy students, therefore their entries are definitely more avant-garde and experimental in nature, positioned in the area of ideas rather than product categories. The current ADA curator, Barbara Schmidt of the Munich Akademie für Gestaltung, always tries to give the participants as open—and often philosophical or poetic—guidelines as possible. In 2021, the leitmotif is: skarb / treasure / bijou / Schatz, which in almost every European language

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES sto filozoficzne lub poetyckie – wskazówki. W roku 2021 tematem przewodnim jest hasło: „skarb / treasure / bijou / Schatz”, które w niemal każdym europejskim języku ma podwójne znaczenie – wartościowego przedmiotu, ale także osoby, której obecność jest dla nas szczególnie ważna. W poprzedniej edycji 2020 udział wzięło 130 uczestników z 25 krajów, wielu z nich staje się potem zdeklarowanymi ambasadorami bursztynu w swoich lokalnych środowiskach, przyczyniając się do popularyzacji wiedzy o tym niezwykłym tworzywie i często włączając go także na stałe do własnego portfolio. Dobrym przykładem takiej właśnie funkcji edukacyjnej konkursu jest jeden z tegorocznych jurorów – niemiecki artysta Gisbert Stach – laureat Grand Prix Amberif Design Award w roku 2011, który od tamtego czasu – dzisiaj już jako renomowany artysta – stale wykorzystuje bursztyn w swojej twórczości i chętnie uczestniczy w wielu gdańskich przedsięwzięciach wystawienniczych. Fundatorem głównej nagrody w konkursie jest Prezydent Miasta Gdańska, a sponsorami dodatkowych wyróżnień: Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników oraz Międzynarodowe Targi Gdańskie SA. AW: W 2020 roku swoje dziesięciolecie obchodził Trend Book, którego jesteś pomysłodawcą i autorem. W wydawanym każdego roku katalogu prognozujesz trendy sektora kreatywnego z ukierunkowaniem na biżuterię z bursztynem, prezentując tym samym prace najlepszych polskich projektantów w tej dziedzinie. Trend Book to zatem zarówno próba usystematyzowania i upowszechnienia wiedzy o tej gałęzi polskiego wzornictwa, jak również promocja samych artystów i projektantów. Jak podsumujesz to przedsięwzięcie po 10 latach od wydania pierwszej publikacji? SF: Trend Book to wspólne przedsięwzięcie Miasta Gdańska, Krajowej Izby Gospodarczej Bursztynu oraz Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Początkowo był to projekt edukacyjny, skierowany wyłącznie do studentów nowo powstałej Pracowni Biżuterii gdańskiej ASP, z czasem przekształcił się w przedsięwzięcie promocyjne o ogólnopolskim zasięgu. Najlepiej obrazują to statystyki, przygotowane na potrzeby retrospektywnej wystawy, podsumowującej dziesięciolecie projektu, jaka miała miejsce w Domu Uphagena (oddział Muzeum Gdańska) latem ubiegłego roku: w pierwszej edycji uczestniczył jeden rocznik studentów wzornictwa – 10 osób, w roku 2020 udział w projekcie wzięło już 58 projektantów. Skala logistyczna przedsięwzięcia zaczyna powoli przekraczać moje możliwości jej jednoosobowej koordynacji, jednak rosnące zainteresowanie projektem, dzięki któremu powstało ponad 600 innowacyjnych prototypów, wciąż mobilizuje mnie do działania. Zwłaszcza dla studentów ASP jest to ważne laboratorium nowych idei i zastosowań bursztynu. Często pojawia się on w biżuterii o przekornie prowokacyjnych, hipsterskich interpretacjach użytkowych lub zaskakujących zestawieniach materiałowych, zawsze staje się pretekstem do studiowania zaawansowanych technik projektowania komputerowego – także przy pomocy metod parametrycznych/generatywnych oraz prototypowania we wszystkich niemal technologiach druku 3D (włączając w to także metodę DMLS – laserowego

has a double meaning: that of a valuable object but also a person whose presence is especially important to us. The previous edition, in 2020, had 130 participants from 25 countries, many of whom later went on to become keen ambassadors of amber in their local communities, to contribute to promoting the knowledge of this remarkable material and often include it permanently in their own portfolio. The German artist Gisbert Stach is a good example of this educational function of ADA; he is one of this year’s judges and winner of the 2011 Amberif Design Award Grand Prix who, since then—now as a renowned artist—has been continuously using amber in his work and gladly participating in many Gdańsk-based exhibition projects. ADA’s main prize is sponsored by the Mayor of Gdańsk, with the sponsors of the other prizes being the International Amber Association and the MTG SA Gdańsk International Fair Co. AW: In 2020, Trend Book, which you are the originator and author of, celebrated its tenth anniversary. In the book, published each year, you forecast trends in the creative sector with a focus on amber jewellery, thus presenting the works by the best Polish designers in the field. Trend Book is therefore an attempt to systematise and popularise knowledge about this branch of Polish design, as well as a promotion of artists and designers themselves. How will you recap this project 10 years after the first publication? SF: Trend Book is a joint project of the City of Gdańsk, the Polish Chamber of Amber Commerce and the Gdańsk Academy of Fine Arts. Initially, it was an educational scheme, dedicated exclusively to the students of the Jewellery Studio, newly established at the Gdańsk Academy of Fine Arts; over time, it has turned into a nationwide promotional project. This is best illustrated by the statistics compiled for the retrospective exhibition, which looked back at the project’s 10 years and was held at Uphagen House, Branch of the Gdańsk Museum, last summer: the first edition was attended by one class of design students, 10 people in all; in 2020, as many as 58 designers took part in the project. Its logistical scale is slowly beginning to exceed my capabilities as a one-person coordinator but the growing interest in the project, which has brought about over 600 innovative prototypes, keeps mobilising me to action. Especially for Academy of Fine Arts students, it is an important laboratory of new ideas and applications of amber. The material often appears in jewellery with wilfully provocative, hipster functional interpretations or in startling material combinations; it always becomes a pretext to study advanced computer design techniques—along with the use of parametric / generative methods and prototyping in almost all 3D printing technologies (including DMLS—laser sintering of metal powder—titanium, steel or gold). Were it not for the patronage of the City of Gdańsk, such advanced research would be difficult to do, which is why we are happy that, for over a decade, we have been able to maintain such an important project and document the changes taking place in this way. Looking back: 10 years ago, I had a sigThe Amber Magazine 45 | 2021

Pierścionek Pumba Third | Ring Pumba Third

spiekania proszku metalu – tytanu, stali lub złota). Gdyby nie mecenat Miasta Gdańska, tak zaawansowane prace badawcze byłyby trudne do realizacji, dlatego cieszymy się, że systematycznie od ponad dekady możemy kontynuować tak ważny projekt i dokumentować w ten sposób zachodzące zmiany. Patrząc wstecz – 10 lat temu miałem znaczną przewagę dostępu do informacji; choćby poprzez osobiste uczestnictwo w większości najważniejszych targów poświęconych współczesnemu wzornictwu na całym świecie. Teraz niemal cały samolot lecący z Gdańska do Mediolanu okupują studenci ASP odwiedzający festiwal designu, w międzyczasie łatwiejszy stał się dostęp do specjalistycznych portali zajmujących się trendwatching’iem, znacznie rozwinął się Instagram, Pinterest, Behance. Z czasem postanowiliśmy więc skupiać się przede wszystkim na rozszerzaniu kręgu uczestników, konfrontując umiejętności złotnicze zawodowych projektantów z bezkompromisowym podejściem studentów kierunków projektowych. Dzięki temu Trend Book stał się bardziej różnorodny i bardziej reprezentatywny dla całego polskiego designu, również tego komercyjnego. Dalsza ewolucja dotychczasowej formuły widoczna już była w poprzedniej edycji, do której poza ścisłą czołówką polskich projektantów biżuterii autorskiej zaprosiliśmy wybrane firmy produkcyjne: S&A, Art7, Image Silver, NAC Amber, A2 Jewellery, Chilli. Następne edycje wydawnictwa i wystawy konsekwentnie zamierzamy poszerzać o kolejne firmy, projektantów, uczelnie i miejsca prezentacji - także w formule międzynarodowej oraz ściśle powiązać funkcję promocyjną projektu ze strategią rozwoju targów Amberif, podczas których odbywa się wernisaż i premiera dwujęzycznego katalogu. AW: Podczas 28. Międzynarodowych Targów Bursztynu i Biżuterii Amberif będzie miała miejsce promocja kolejnej edycji wydawnictwa Trend Book. Czy zdradzisz nam jakie kierunki stylistyczne i tematy zdominują wzornictwo w roku 2021? SF: Jak co roku wyodrębniliśmy pięć makrotrendów: architectonix – ukłon w kierunku ponadczasowej abstrakcji geometrycznej, talisman – odwołujący się do antropolo74

Bursztynisko 45 | 2021

nificant advantage in access to information, say, through personal participation in most of the essential shows dedicated to contemporary design around the world. Now, almost the entire plane flying from Gdańsk to Milan is occupied by Academy of Fine Arts students on their way to visit a design festival; meanwhile, access to specialised trendwatching websites has become easier; Instagram, Pinterest and Behance have developed to a significant extent. Over time, we have decided to focus primarily on expanding the group of participants, confronting the jewellery-making skills of professional designers with an uncompromising approach of design students. As a result, Trend Book has become more diverse and more representative of all Polish design, including its commercial aspect. The continued evolution of the current formula was already visible in the previous edition to which, apart from the top Polish designers of original jewellery, we invited selected production companies: S&A, Art7, Image Silver, NAC Amber, A2 Jewellery and Chilli. We intend to consistently expand the book’s future editions and the exhibitions to include new companies, designers, colleges and showcase venues—also internationally—and to closely link the promotional function of the project with the development strategy of Amberif, where the exhibition preview and presentation of the bilingual Trend Book take place. AW: The 28th Amberif International Fair of Amber and Jewellery will feature the launch of the next edition of Trend Book. Would you tell us what stylistic trends and themes will dominate design in 2021? SF: As every year, we have singled out five macro-trends: architectonix—a nod to timeless geometric abstraction, talisman—in reference to the anthropologically oldest function of jewellery, slowstainable—as a portmanteau of the concepts of “slow” and “sustainable” with a strong reference to the idea of sustainable design, glitch—a pretext for the creative use of computer techniques and entwined—an intercultural invitation to learn about the jewellery tradition of ancient and present-day China through the requirement to combine amber with jade. This last topic is partnered with the Chow Tai Fook brand, perhaps the largest jewellery company in the world today, listed on the Hang Seng Index and operating a network of over 3,000 stores, including in Hong Kong, Macau, Singapore, Taiwan, China, Japan and many other countries in Asia. The results of the parallel work of students and graduates of the Gdańsk Academy of Fine Arts and jewellery artists from Hong Kong will be presented at a separate exhibition at the Loupe Gallery at the prestigious PMQ Design Center, Hong Kong. Selected prototypes can count on being introduced into serial production by Chow Tai Fook, with their designers receiving royalties. We look forward to similar collaboration proposals from Polish jewellery manufacturers. AW: In terms of contemporary amber jewellery and func-

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES

AW: Czy we współczesnych projektach biżuterii i przedmiotów użytkowych z bursztynem można zaobserwować trendy właściwe tylko dla tej konkretnej dziedziny wzornictwa, związane bezpośrednio z historią i tradycją bursztynowego rzemiosła? SF: Specyfika bursztynu – jego fizyczne właściwości, sposoby obróbki, kolorystyka, haptyczne ciepło, tajemnica tkwiąca we wnętrzu każdej niepowtarzalnej bryłki – mają kluczowe znaczenie dla wyeksponowania jego zalet, stanowią też ważny wyróżnik w porównaniu z innymi kamieniami szlachetnymi lub ich substytutami: diamentami, perłami, cyrkoniami itp. Staramy się więc nie ignorować tradycji rzemieślniczych i historycznego dziedzictwa gdańskiego bursztynnictwa, pokazując jednocześnie, że ich współczesne interpretacje stylistyczne mogą – a nawet powinny – uwzględniać kierunek i tempo ewolucji całego designu – i to bardziej produktu niż sezonowej mody. Tej zasady trzymamy się konsekwentnie od samego początku, w przekonaniu, że nie byłoby właściwą strategią ściganie się z producentami biżuterii sztucznej, ściśle związanej z efemeryczną modą odzieżową, dlatego inspirujące punkty odniesienia dla założeń projektowych zdecydowanie częściej odnajdujemy podczas Milan Design Week niż Milan Fashion Week.

tional items, is it possible to spot trends specific only to this particular area of design related directly to the history and tradition of amber handicraft? SF: The distinctive characteristics of amber—its physical properties, working methods, colours, haptic warmth, the mystery inside each unique piece—are of key importance for bringing out amber’s assets; they are also an important distinguishing feature in comparison with other precious stones or their substitutes: diamonds, pearls, cubic zirconias, etc. Therefore, we attempt not to ignore the handicraft traditions or the historical legacy of the Gdańsk amber industry, while demonstrating at the same time that their contemporary stylistic interpretations may—or even should—take into account the direction and pace of the evolution of design as a whole, and more so of product design than seasonal fashion. We have followed this principle since the very beginning, convinced that it would not be the right strategy to compete with manufacturers of costume jewellery, closely related to ephemeral clothing fashions, which is why we find inspiring reference points for our design concepts much more often at Milan Design Week than Milan Fashion Week. AW: The year 2020 brought many difficult moments for the industry and significantly limited opportunities for its growth. The vast majority of events, sales efforts and meetings shifted online, which, in turn, resulted in a technological leap and rapidly implemented new solutions, primarily in the area of communication. When designing objects but also watching and anticipating new trends, you are continuously looking towards the future. So what is your assessment of the industry’s situation in view of the coming months and its ability to adapt to the new normal? SF: I am answering this question perhaps at the lowest point so it is hard to be uncritically enthusiastic. I perceive this exuberant development of applications and communicators more as a forced necessity than a real

Pierścionek Pumba First | Ringa Pumba First

gicznie najstarszej funkcji biżuterii, slowstainable – jako zbitka pojęć „slow” i „sustainable” z mocnym odwołaniem do idei designu zrównoważonego, glitch – pretekst do kreatywnego wykorzystania technik komputerowych oraz entwined – interkulturowe zaproszenie do zapoznania się z jubilerską tradycją dawnych i obecnych Chin – poprzez konieczność zestawienia bursztynu z jadeitem. Partnerem ostatniego tematu jest marka: Chow Tai Fook – bodaj największa obecnie firma jubilerska na świecie, notowana na giełdzie Hang Seng i posiadająca sieć ponad 3000 sklepów, m.in.: w Hongkongu, Makau, Singapurze, na Tajwanie, w Chinach, Japonii i wielu krajach Azji. Efekt równoległej pracy studentów i absolwentów ASP w Gdańsku oraz artystów-złotników z Hongkongu prezentowany będzie podczas odrębnej wystawy w Loupe Gallery w prestiżowym Centrum Designu PMQ w Hongkongu. Wybrane prototypy będą mogły liczyć na wdrożenie do seryjnej produkcji przez firmę Chow Tai Fook, a ich autorzy na tantiemy. Czekamy na podobne oferty kooperacji od polskich producentów biżuterii!

AW: Rok 2020 przyniósł wiele trudnych momentów dla branży i znacznie ograniczył możliwości jej rozwoju. Zdecydowana większość wydarzeń, działań sprzedażowych oraz spotkań przeniosła się do sieci, co z kolei skutkowało skokiem technologicznym i błyskawicznym wdrażaniem nowych rozwiązań – przede wszystkim komunikacyjnych. Projektując przedmioty, ale również obserwując i przewidując nowe trendy, nieustannie patrzysz w przyszłość. Jak zatem oceniasz sytuację branży w perspektywie nadchodzących miesięcy oraz możliwości jej przystosowania się do nowej rzeczywistości? SF: Na powyższe pytanie odpowiadam chyba w najbardziej depresyjnym momencie, dlatego trudno o bezkrytyczny entuzjazm. Ów żywiołowy rozwój aplikacji i komunikatorów postrzegam bardziej jako wymuszoną konieczność niż rzeThe Amber Magazine 45 | 2021

czywiste ułatwienie, choć oczywiście wiele z „hybrydowych” rozwiązań pozostanie z nami już na zawsze – jako połączenie niewątpliwych zalet IT z atawistyczną potrzebą kontaktów „oko w oko”. Rzeczywiście tempo, w jakim przystosowaliśmy się do różnego rodzaju telekonferencji, pracy zdalnej, udziału w webinariach, matchmaking’u itd. jest imponujące. Gdyby ktokolwiek jeszcze rok temu przekonywał mnie, że możliwe jest studiowanie wzornictwa w formule e-learningu, uznałbym, że to akceptowalne w zakresie co najwyżej uzupełniającym, a tymczasem już trzeci semestr praktykujemy w ASP model edukacji on-line – z coraz lepszym skutkiem (włączając w to procedury rekrutacyjne i dyplomowe). Akurat w zakresie projektowania – przy wykorzystaniu coraz bardziej intuicyjnego software’u i coraz tańszych technologii druku 3D – nie jest to niemożliwe. Przetestowane w roku 2020 zostały również próby organizacji dużych wydarzeń wystawienniczych wyłącznie on-line, m.in. przez organizatorów targów jubilerskich w Las Vegas oraz festiwalu Dutch Design Week w Eindhoven – na razie z dość wątpliwym skutkiem. Ja sam – mimo początkowego sceptycyzmu – jestem pewien, że również w branży jubilerskiej wiele rozwiązań z obszarów: UX / VR / AR oraz niektóre narzędzia e-commerce (choćby rozpropagowany przez chińskich nabywców system sprzedaży poprzez streaming przy pomocy aplikacji WeChat), a także reklamowa obecność w sieci staną się nieodzowne i będą łatwo zaakceptowane jako stała rutyna biznesowa, choć oczywiście nie są w stanie zastąpić potrzeby taktylnego kontaktu z rzeczywistym obiektem i możliwości oceny jego jakości. Mam jednak wrażenie (a nawet pewność), że jak tylko zakończą się wszystkie „lockdown’y”, znikną „czerwone strefy” i odblokuje się możliwość swobodnego podróżowania, wszyscy rzucimy się do odreagowania wielomiesięcznych „aresztów domowych” a kontakty interpersonalne wrócą do analogowej normy z jeszcze większą intensywnością. Oby jak najszybciej!

Wisior Bloody Cherry | Pendant Bloody Cherry

Bursztynisko 45 | 2021

help, although of course many of the hybrid solutions will stay with us for good—as a combination of indisputable IT advantages and the atavistic need for face-to-face contacts. Indeed, the pace at which we have adapted to all kinds of teleconferencing, remote work, participation in webinars, matchmaking, etc. is impressive. If anyone tried to convince me even a year ago that it was possible to study design in an e-learning format, I would consider it acceptable in a supplementary capacity at most but, meanwhile, we are already into the third semester of an online education model at the Academy of Fine Arts— with increasingly better results (including enrolment and graduation procedures). In the area of design itself, by using increasingly intuitive software and ever more inexpensive 3D printing technologies, it is not impossible. In 2020, attempts were also made to hold large exhibition events exclusively online, including by the organisers of the Las Vegas jewellery show and Dutch Design Week in Eindhoven—so far with rather dubious results. I myself - despite my initial skepticism - I am sure that also in the jewellery industry there are many solutions in the areas of: UX / VR / AR and some e-commerce tools (e.g. the sales system through streaming using the WeChat application promoted by Chinese buyers), as well as advertising online presence will become indispensable and will be readily accepted as an ongoing business routine, although of course they cannot replace the need for tactile contact with the real object and the ability to assess its quality. However, I have the impression (or even certainty) that as soon as all the lockdowns are over, the redzone designations are removed and the possibility of free travel is unlocked, we will all rush to release the stress of months of stay-at-home orders, while interpersonal contacts return to their analogue standard with even greater intensity. Hopefully as soon as possible!

The Amber Magazine 45 | 2021

BURSZTYNOWE

O nowoczesności bursztynu i sztuce dawnej jako inspiracji. On the contemporary nature of amber and early art as an inspiration.

Bransoleta | Bracelet L'ORFEO ARCHEOLOGY

rozmowa z Maciejem Rozenbergiem | interview with Maciej Rozenberg

Anna Sobecka AS: Co zmienił rok pandemii w pracy projektanta biżuterii? Co zmienił w Twoim życiu?

AS.:What has the pandemic year changed in the work of a jewellery designer? What has it changed in your life?

MR: Nastąpiła większa niż kiedykolwiek chęć ucieczki do natury. Teraz okazuje się, że mieszkanie na wsi tę ucieczkę umożliwia. Tu wszelkie cywilizacyjne problemy docierają najpóźniej, a przyroda – obojętna na nasze zmartwienia – żyje swoim beztroskim życiem zgodnie z „zegarem” pór roku. Odkrywam w niej ten naturalny spokój i próbuję go naśladować. Pomocna w tym okazuje się też podjęta przed sześciu laty decyzja o wyrzuceniu „telewizji” z naszego domowego życia. Sześć lat bez telewizji to zaoszczędzone według statystyk około 9000 godzin. To również dużo czasu, by nauczyć się szukać wartości tam, gdzie one naprawdę są, by zacząć żyć bliżej natury i korzystać z jej spokoju i siły.

MR: There has been a greater urge to escape to nature than ever. Now it turns out that living in the countryside makes this escape possible. Here, all of civilization’s problems arrive the latest, while nature—indifferent to our worries—lives its carefree life in accordance with the clock of the seasons. I keep discovering nature’s peace and trying to imitate it. The decision, made six years ago, to throw television out of our home life also helps with this. Six years with no TV equals approximately 9,000 hours saved, according to statistics. It is also a lot of time to learn to look for values where they really are, to start living closer to nature and to make use of its peace and strength. AS: So you have more time for yourself and for your

Bursztynisko 45 | 2021

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES AS: Czyli masz więcej czasu dla siebie i dla swoich poszukiwań artystycznych. Zawodowo skupiłeś się na własnej marce Rozenberg. Ale wróćmy jeszcze na moment do przeszłości. Będąc przez wiele lat projektantem firmy Art7 i współpracując z Wojtkiem Kalandykiem wielokrotnie próbowałeś zmienić bursztyn. Co było celem tych metamorfoz bursztynu? I czy będziesz ten trop kontynuował? MR: Problem nadawania nowych znaczeń jest dla mnie ważny i dlatego dosyć rozległy. Bursztyn ze swoim potencjałem jak najbardziej wpisuje się w sferę tych zainteresowań. Można zastanowić się nad przyczynowością, przebiegiem i skutkami takich prób. Jedną z ważnych przyczyn jest odczuwanie estetyki nowoczesności. Estetyka świata zmienia się czy jesteśmy na to gotowi, czy nie. Przebieg tych zmian może na co dzień wydawać się ulotny, ale to nie oznacza, że proces ten nie postępuje. Zmiany toczą się w bardzo szerokim zakresie. W miarę upływu czasu estetyka nowoczesności staje się instynktownie pociągająca dla większych grup społecznych, a jej odczuwalność staje się bezdyskusyjna. Podam przykład. W 2018 roku obraz Tamary Łempickiej La musicienne z 1929 r. sprzedano za 9 mln dolarów i było to najdrożesze dzieło polskiego artysty. Obraz utrzymany w chłodnych barwach, z futurystyczną draperią sukni i odległym planem metropolii miejskiej. W styczniu tego roku obraz Sandro Botticellego, Portret młodego mężczyzny z medalionem z 1480 r. osiągnął kwotę 92 mln dolarów i stał się drugim najdroższym obrazem (powstałym do roku 1500) na rynku sztuki. Czas powstania tych dzieł dzieli około 450 lat. Jednak ich estetyka ma cechy wspólne. Na obrazach przeważają barwy chłodne, stonowane. Podobne jest uproszczenie drugiego planu i ascetyczna forma obu postaci. Dążenie do prostoty charakteryzuje też design i architekturę współczesną. Estetyka barw lat 80. i 90. XX wieku charakterystyczna dla Słoneczników Van Gogha z końca wieku XIX, oddała w tym przypadku pole nowej estetyce barw i kształtów, które wyrażają się w postaci przedstawionych obrazów Łempickiej czy Botticellego. Naturalny kolor bursztynu ma wartość symboliczną, podobnie jak Słoneczniki Van Gogha utrzymane w podobnej kolorystyce. Ale czy to oznacza, że dzisiejsza estetyka nowoczesności operująca często inną gamą kolorów nie może mieć wpływu na poszukiwania „nowego bursztynu” wpisując go tym samym w nową estetykę? Ważnym aspektem na drodze moich poszukiwań nowoczesności bursztynu jest jego fascynująca naturalna forma zewnętrzna, której – odnoszę wrażenie – poświęcono stosunkowo mało uwagi. Jest ona silnie wyczuwalną częścią świata natury i dla mnie w bursztynie największą jego nosicielką. Polodowcowe wypiętrzenia, wulkaniczne czy księżycowe kratery, struktura skał, nawet kamienie, które rozdeptujemy każdego dnia. To przecież organiczna „sztuka ziemi”. Bursztyn charakteryzuje się podobną estetyką, dlatego posiada taki sam potencjał. Jego powierzchnia w niczym nie ustępuje tym najbardziej zjawiskowym. Doświadczenie podpowiada, że czasem może nawet je przewyższa swoją atrakcyjnością. Można zadać sobie pytanie, czy potrafimy dostrzec tę wartość i zachowując ją, ofiarować jej intencję twórczą. Narzucenie ciemnego koloru jest jedną z metod, oczywiście nie jedyną, pozwalającą zminimalizować oddziaływanie innych czynników dominujących, po to by ten

artistic quests. Professionally, you have focused on your own brand, ROZENBERG. But let’s go back to the past for a moment. As a designer at ART7 for many years and having worked with Wojtek Kalandyk, you had repeatedly tried to change amber. What was the purpose of those amber metamorphoses? And will you continue on this path? MR: The matter of giving new meanings is important to me and, therefore, quite extensive. With its potential, amber fits perfectly within the sphere of those interests. One can reflect on the causality, direction and effects of such attempts. One of the important reasons is to experience the modern aesthetic. The aesthetics of the world are changing whether we are ready for it or not. The course of those changes may seem ephemeral on a day-to-day basis but this does not mean that the process is not moving forward. The changes are very broad in scope. As time passes, the modern aesthetic becomes intuitively attractive to larger social groups, while its perceptibility becomes indisputable. Let me give you an example. In 2018, Tamara Łempicka’s 1929 painting La Musicienne was sold for USD 9 million and it was the most expensive work by a Polish artist. The painting has cool colours, with a futuristic drapery of a dress and distant background of an urban metropolis. This January, a painting by Sandro Botticelli, Portrait of a Young Man Holding a Roundel from 1480, reached the amount of USD 92 million and became the second most expensive painting (created before 1500) ever sold in the art market. The time that separates these works is about 450 years. However, their aesthetics have common features. The paintings are dominated by cool, subdued colours. The simplified background and the ascetic form of both figures are similar. Aspiration for simplicity is also characteristic of contemporary design and architecture. The colour aesthetic of the 1980s and 1990s, distinctive of Van Gogh’s sunflowers from the late 19th century, in this case gave way to a new aesthetic of colours and shapes as expressed through the said paintings by Łempicka or Botticelli. The natural colour of amber has a symbolic value, just like Van Gogh’s sunflowers that have similar colours. But does this mean that today’s modern aesthetic, which often makes use of a different range of colours, cannot influence the quest for new amber, thus fitting it into a new aesthetic? An important aspect of my quest for amber’s contemporary dimension comes in its fascinating natural outer form which, I feel, has received relatively little attention. It is a strongly perceptible part of the natural world and, to me, amber’s greatest promoter. Post-glacial uplifts, volcanic or lunar craters, rock structure, even stones that we trample on every day are, after all, organic earth art. Amber has a similar aesthetic and, therefore, the same potential. Its surface is in no way inferior to even the most phenomenal of surfaces. Experience suggests that sometimes it may even surpass them in its appeal. We can ask ourselves if we can notice this value and, while maintaining it, offer it a creative intention. An imposition of a dark colour is one of the methods, of course not the only one, to minimise the influence of other dominant factors so that the one that is the most interesting can be heard. There is also another important effect of such The Amber Magazine 45 | 2021

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES jeden, który jest najbardziej interesujący, mógł wybrzmieć. Jest równocześnie inny ważny skutek takiego działania, ale ten już ściśle związany z celowością biżuterii. Magia, siła oddziaływania, powab, elegancja, styl, wszystko to, co pozwala dopełnić, podkreślić kobiecość. O wartości tych prób będzie się można przekonać pewnie najwcześniej za kilka dziesięcioleci, bo tyle potrafi trwać proces osadzania dzieła w historii. Jest więc za wcześnie, by rozważać wartość Black-dress’ów, Ice-dress’ów, ciemnych, jasnych, matowych powierzchni bursztynu, czy jakichkolwiek innych nowych propozycji w sposób ostateczny. Jest również zbyt późno, by nie wierzyć w wartość tych poszukiwań. W Art7 udało nam się przeprowadzić kilka ważnych eksperymentów, co zaowocowało wieloma nowatorskimi dla bursztynu projektami. Jest więc zbyt mało przesłanek, by zatrzymać się na tym etapie i ulegając ewentualnym głosom sprzeciwu, stać się ofiarą własnej niewiary. Bursztyn potrzebuje nowej recepcji, a uczestnicząc w procesie poszukiwań nie sposób zatrzymać się w pół drogi, ponieważ proces ten jest zbyt pociągający, a ilość nieprzebytych ścieżek powiększa się z każdą kolejną próbą poszukiwań. AS: Pięknie mówisz o poszukiwaniu nowoczesności bursztynu, ale martwi mnie, że wspominasz o podkreślaniu wyłącznie kobiecości. W Twojej nowej kolekcji Cratheris pojawiły się piny, czy możemy liczyć, że zaczniesz projektować więcej biżuterii dla mężczyzn? MR: Nie potrafię projektować dla mężczyzn, sam również nie posiadam biżuterii. Jeśli projekt uzyskuje status unisex to tylko tam, gdzie kulturowo wyznaczone granice zbiegają się ze sobą i dwa światy – kobiet i mężczyzn przenikają się. Kobiece eksperymenty związane z przekraczaniem granic mają większy zasięg i przynoszą bardzo ciekawe rezultaty. Cratheris w swojej formie jest oszczędny i minimalistyczny. Taka estetyka należy do określonego stylu lub może być ciekawym dopełnieniem na zasadzie kontrastowania stylów. AS: Jesteś twórcą, który projektuje „na papierze”. Nie używasz programów typu CAD/CAM.To świadomy wybór? MR: Postęp cywilizacyjny zmienia technologię, a produkty, w tym również biżuteria, które są wynikiem takiego procesu – noszą znamiona tej technologii i są nią obciążone. Ich stosowanie jest dla mnie jałowe i nudne. Taka biżuteria niczym mnie nie zachwyca i niczego nie uczy. Najczęściej ma też inny główny cel – przynosić korzyści materialne, które to w dużym stopniu umożliwiają skuteczne przeprowadzanie akcji marketingowych potwierdzających „wartość” takich produktów. Jest to proces zamknięty, można by powiedzieć perpetuum mobile. O jego skuteczności można się łatwo przekonać, bo przecież tego rodzaju praktyki „zalewają” przestrzeń publiczną. W wyniku obserwacji rodzi się we mnie nieodparta potrzeba przeciwstawiania się takiemu procesowi ujednolicania rzeczywistości, a tym samym ograniczania możliwości wyboru i ekstrawagancji. AS: Niektóre Twoje wczesne prace takie jak Serra czy Echos są bardzo tektoniczne, geometryczne; a z kolei biżuteria z serii L’Ariana czy L’Orfeo jest ażurowa i precyzyjnie ornamentalna. Z czego wynikają te zwroty stylistyczne? MR: Ja po prostu poddaję się wpływom różnych okresów. To ciekawe, że chronologia jest odwrotna w stosunku do 80

Bursztynisko 45 | 2021

action but one that is closely related to the purpose of jewellery. Magic, impact, allure, elegance, style, everything that allows one to complement somebody’s femininity. The value of these attempts will probably become apparent in a few decades at the earliest because this is how long the process of embedding a work in history can take. So it is too early to consider the value of Black-dresses, Ice-dresses, dark, light, matte amber surfaces or any other new approach conclusively. It is also too late not to believe in the value of this quest. At Art7, we managed to carry out several important experiments, which resulted in many innovative designs for amber. Therefore, there are not enough reasons to stop at this stage and, succumbing to any potential opposition, to become a victim of one’s own unbelief. Amber needs a new reception and, while participating in the search process, it is impossible to stop halfway because this process is too appealing, while the number of untraversed paths increases with each new search attempt. AS: You speak beautifully about the quest for the contemporary in amber but I’m concerned that you only mention emphasising femininity. Your new Cratheris collection features pins; can we count on you to begin designing more jewellery for men? MR: I don’t know how to design for men and I don’t own any jewellery myself. If a design gains a unisex status, it is only where the culturally defined boundaries converge and two worlds—of women and men—permeate each other. Female boundary-crossing experiments have a wider reach and yield very interesting results. In its form, Cratheris is economical and minimalist. Such an aesthetic belongs to a specific style or can be an interesting complement by way of style contrasting. AS: You are an artist who designs "on paper". You don't use CAD/CAM software. Is it a deliberate choice? MR: The progress of civilization changes technology, while products, including jewellery, which are the result of such a process, bear the hallmarks of this technology and are burdened with it. To me, using such software is futile and boring. Such jewellery does not impress or teach me anything. Most often, it also has another main objective: to bring financial benefits which, to a large extent, enable effective marketing campaigns to confirm the “value” of such products. It is a closed process, one could say a perpetuum mobile. It is easy to see its effectiveness because such practices inundate the public space. From observation, an irresistible need arises in me to oppose this process of standardising reality and, by the same token, of limiting the possibility of choice and extravagance. AS: Some of your early works, like Serra or Echos, are very tectonic and geometric; while the jewellery in the L’Ariana or L’Orfeo series has an openwork quality and precision in ornamentation. Where do these stylistic turns come from? MR: I simply yield to the influence of different periods. It is interesting that the chronology is opposite to the historical one. Twenty years ago, I was captivated by modernity, constructivism, futurism, minimalism, industrial art. It was a fascination with city, mass, machine. Today, I am much

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES tej historycznej. 20 lat temu owładnięty byłem nowoczesnością, konstruktywizmem, futuryzmem, minimalizmem, industrial-art. To była fascynacja „miastem, masą, maszyną”. Dzisiaj zdecydowanie bardziej pociąga mnie starożytność, pracochłonne technologie i doskonałe efekty będące ich odzwierciedleniem. W starszych okresach rzeźby greckiej, sprzed V w p.n.e., modelowanie postaci w marmurze przebiegało w sposób żmudny i pracochłonny ze względu na stosowanie zaostrzonych końcówek grotów do odkuwania zbędnego kamienia. Uzyskiwany efekt powierzchni, choć wtedy niezauważalny ze względu na polichromie, dzisiaj wydaje się najbardziej atrakcyjny w sensie estetycznym. Nigdy później już go nie uzyskano, gdyż względy ekonomiczne wymusiły stosowanie dłut szerszych pozwalających szybciej rozbijać marmur. To mnie fascynuje. AS: A propos dłut i innych narzędzi. W Twoich pracach z ostatnich 4–5 lat poza umiejętnościami projektowymi i złotniczymi dostrzegamy dużo pracy czysto rzeźbiarskiej. MR: Kute tysiącami uderzeń bransolety L’Arianna, L’Orfeo, Gallarda dłutowany 20 tysiącami uderzeń bursztyn kolii Stabiae czy wygniecione formy o zamkniętej przestrzeni Atavus i Dulcis stanowią dla mnie przyczółek poszukiwań doskonałych efektów w metalu i bursztynie. Zaistniały czynnik aleatoryczny przypomina (albo wywołuje) ich większą zależność od losu, jednocześnie uruchamia większą skuteczność w odwoływaniu się do świata natury. AS. Czym jest dla Ciebie projektowanie? Czy jest ono dla Ciebie bliższe starożytnej poiesis czy techne? MR: „Nulla dies sine linea” (Żadnego dnia bez linii, żadnego

more attracted to antiquity, labour-intensive technologies and excellent results that reflect them. In the older periods of Greek sculpture, before the 5th century BCE, the modelling of figures in marble was tedious and labour-intensive due to the use of sharpened tips of point chisels to chip off superfluous stone. The resultant surface texture, though imperceptible at that time due to the polychrome, seems to be the most appealing in the aesthetic sense today. It was never achieved later anymore because economic reasons compelled the use of wider chisels, which made it possible to break marble faster. This fascinates me. AS: Regarding chisels and other tools. In your pieces from the last 4–5 years, apart from the design and metalworking skills, one can see a lot of purely sculptural work. MR: Bracelets forged with thousands of strokes: L’Arianna, L’Orfeo, Gallarda, amber chiselled with 20,000 strokes in the Stabiae necklace, or crumpled, closed-space forms in Atavus and Dulcis are to me a foothold in the quest for perfect textures in metal and amber. The existing aleatoric factor resembles (or causes) their greater dependence on happenstance and, at the same time, it triggers greater effectiveness in evoking the natural world. AS. What is design to you? Is it closer to the ancient poiesis or techne for you? MR: “Nulla dies sine Linea” (Not a day without a line, not a day without going one’s own way). The words spoken in the 4th century BCE by the Greek painter Apelles to another painter, Protogenes, are now the motto of my design quest.

Pierścienie| Rings CRATERIS The Amber Magazine 45 | 2021

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES dnia bez podążania własną drogą). Słowa greckiego malarza Apellesa wypowiedziane w IV w. p.n.e. do innego malarza Protogenesa stanowią teraz motto moich poszukiwań projektowych.Poiesis i techne stanowią konstrukcję motta, a jednorodność tych określeń zdaje się być dzisiaj oczywista. Jednak potrzeba było tysięcy lat, by historycy i badacze sztuki w wyniku nie kończących się stawianych pytań i trudnych odpowiedzi, zdołali te dwa pojęcia ująć wspólnym terminem „sztuka”. Wyobraźnia, wolność myśli, tworzenie z jednej, z drugiej zaś doświadczenie, pragmatyzm w podejmowaniu decyzji i wreszcie opanowanie warsztatu. Potrzeba nadawania nowych znaczeń wywołuje rodzaj progresji z obszaru poiesis. Powstają neologizmy na początku stanowiące rodzaj szyfru. Do ich rozpoznania potrzebne jest więc zaufanie i doświadczenie w odczytywaniu nowych znaczeń, ale również bardzo ważna jest kontynuacja procesu, jego trwanie i przewidywalność w dużej mierze wynikająca z techne. Tworzenie biżuterii konfrontuje projektanta z wieloma ograniczeniami, konieczne jest wytyczenie punktów odniesienia, nie tylko tych związanych z własnym stylem, ale również tych związanych z celowością całego procesu. Dla mnie najważniejsza jest kobieta, dla której dzieła powstają. Biżuteria nie jest więc dla mnie sztuką sensu stricto. Może być natomiast przykładem dobrego designu, czyli najdoskonalszym możliwym produktem spełniającym kryteria użytkowe. Wiem, że są zwolennicy odłączenia biżuterii od jej praktycznego przeznaczenia na rzecz funkcjonowania w przestrzeni sztuki. Wtedy jednak nie mówmy o biżuterii, lecz o małej formie rzeźbiarskiej, a to zupełnie inna kategoria, w której stawiane cele nie posiadają tych determinujących projektowanie biżuterii. Według mnie nazywanie projektowania sztuką jest wygodną próbą uwolnienia się od ograniczeń i odpowiedzialności. Chodzi o odpowiedzialność za osobę, dla której jest tworzona. Może w początkowej fazie negatywne skutki takich prób nie są zauważalne, to jednak w momencie krytycznym i ostatecznym, czyli konfrontacji z odbiorcą, zawsze prawda projektowa będzie musiała wybrzmieć z całym potencjałem odpowiedniości. AS. Jak mogliśmy się wielokrotnie przekonać np. na Amberifie, dbasz o każdy szczegół. Projektujesz nie tylko biżuterię, ale sam robisz jej świetne zdjęcia, dbasz o ekspozycję i estetykę opakowań do biżuterii. Ale ciekawa jestem jaką drogą trafiasz do klientów? Czy masz galerie, z którymi stale współpracujesz? Czy w ostatnim roku pojawiły się jakieś nowe grupy odbiorów? MR: Każde uczestnictwo w targach Inhorgenta, Amberif, czy innych ważnych, prowadzi do szeregu wniosków dotyczących możliwości prezentowania i sprzedawania biżuterii. Dzięki tym konfrontacjom łatwiej jest określić własne możliwości, łatwiej się pozycjonować i łatwiej wyznaczyć nowe cele. To również silny czynnik determinujący rozwój nowych koncepcji projektowych. Targi są również ważnym miejscem indywidualnego kontaktu z klientami ostatecznymi, najczęściej z kobietami, które nie są zdeterminowane żadną strategią, tylko pełnią swoich odczuć reagują na całość przedstawienia. Dla mnie ma to bardzo duże znaczenie, gdyż w ten bezpośredni sposób wiem, czego tak naprawdę osoby noszące moją biżuterię ode mnie oczekują i staram się do tych oczekiwań później odnosić. Wiem, że ostatni rok dla biżuterii był trudny i nieprzewidywalny, w związku z tym wyciągane wnioski i ocena własnych decyzji naznaczone 82

Bursztynisko 45 | 2021

Poiesis and techne constitute the structure of the motto, with the homogeneity of these terms seeming self-evident today. However, it took thousands of years for art historians and scholars, as a result of endless questions and difficult answers, to be able to capture these two concepts under the common term of art. Imagination, freedom of thought, creation on the one hand and experience on the other, pragmatism in making decisions and, last but not least, mastering the techniques. The need to give new meanings triggers a kind of progression from the area of poiesis. Neologisms are formed which, at the beginning, are a kind of cipher. Therefore, to recognise them, you need trust and experience in reading new meanings but also, very importantly, a continuation of the process, its durability and predictability largely resultant from techne. Creating jewellery confronts the designer with many limitations, it is necessary to set points of reference, not only those related to your own style, but also those related to the purpose of the entire process. To me, the woman for whom the works are created is essential. Therefore, jewellery to me is not an art in the strict sense. However, it can be an example of good design, i.e. the most perfect product possible that meets the functional criteria. I know that there are supporters of disconnecting jewellery from its practical purpose in order for it to function in the space of art. However, let’s not talk then about jewellery but about a small sculptural form, and this is a completely different category in which the set goals do not include those that determine jewellery design. In my opinion, calling design a form of art is a convenient attempt to break free from limitations and responsibilities. I mean the responsibility for the person for whom it is created. Perhaps, in the initial phase, the negative effects of such attempts go unnoticed but, at the critical and final point of confrontation with the wearer, the design truth will always have to reverberate with the full potential of suitability. AS: As we have seen on multiple occasions, for example at Amberif, you take care of every detail. You not only design jewellery but also take great photos of it yourself, take care of the display and the visuals of jewellery packaging. But I’m curious about the way you reach your customers. Do you have galleries which you work with on a continuous basis? Have any new groups of customers appeared over the past year? MR: Participation in Inhorgenta, Amberif or other important trade shows each time leads to a number of ideas regarding the opportunities to present and sell jewellery. Owing to these confrontations, it is easier to identify your own capabilities, it is easier to position yourself and it is easier to set new goals. It is also a strong factor to determine the development of new design concepts. Trade shows are also an important place for one-on-one contact with end customers, usually with women who are not determined by any strategy but respond to the whole presentation with the fullness of their feelings. To me, it is very important because in this direct way I find out what the people who wear my jewellery really expect from me and I try to relate to these expectations later on. I know that the past year was difficult and unpredictable for jewellery, which is why any conclusions drawn and any

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES są dużą dozą niepewności… To trochę jak poruszanie się we mgle. Nie sposób jednak nie zauważyć dokonujących się pewnych zmian. Obserwacje ostatniego roku pozwalają wyodrębnić pewną nową prawidłowość w kontekście zainteresowania biżuterią. Odnoszę wrażenie, że kobiety poszukują rzeczy bardziej wyrafinowanych, wyszukanych – czyli takich, które nie kojarzą się z codziennością i z tym co jest już im powszechnie znane. Dostrzegam zdecydowanie większą potrzebę kreatywnego zarządzania sobą, większego indywidualizmu, samostanowienia. To bardzo ciekawe i myślę, że to bardzo ważna zmiana.

assessments of one’s own decisions are marked with a high degree of uncertainty— It’s a bit like walking in a haze. But it is impossible not to notice certain changes taking place. The observations of the past year allow us to distinguish a new regularity in the context of interest in jewellery. I get the impression that women are looking for more sophisticated, elaborate items—ones that are not associated with everyday life or with what is already common knowledge. I see a much greater need for creative self-management, greater individualism and self-determination. It’s very interesting and I think it’s a very important change.

AS: Co byś w tej nowej sytuacji polecał młodym absolwentom ASP? MR: Młodzi absolwenci ASP nie potrzebują nikogo słuchać. Uczelnię tę charakteryzuje jedna szczególna doskonałość: jest nośnikiem wolnych myśli i uczy – wręcz zmusza! – do samodzielności w podejmowaniu decyzji. Pod tym względem akademia jest wyspą na oceanie szkół. Uważam, że cały system edukacji, nie ograniczając się tylko do akademickiego czy artystycznego, powinien wspierać indywidualizm myślenia, kreatywność, powinien w większym stopniu koncentrować się na jednostkach, wydobywać je i wzmacniać, ale nie w imię jednolitości systemu edukacji, tylko właśnie w kierunku indywiduum. Młodzi ludzie w szkole powinni odnajdywać siebie, swoje zainteresowania, swoje silne strony. Szkoła to krótki czas, na którym trzeba później oprzeć całą swoją przyszłość. W Akademii ten czas wyjątkowo szybko przemija, może właśnie dlatego, że budowanie własnej osobowości potrafi być tak fascynujące.

AS: In this new situation, what would you recommend to young Academy of Fine Arts graduates? MR: Young Academy of Fine Arts graduates do not need to listen to anyone. This school has one particularly excellent feature: it is a vehicle for free thought and it teaches—or straight out forces you!—to be independent in your decision making. In this respect, the Academy is an island in the ocean of schools. I believe that the entire education system, not just the academic or artistic one, should support individual thinking and creativity, should focus more on individuals, bring them out and strengthen them yet not for the sake of the uniformity of the education system but towards individuality. Young people at school should discover themselves, their interests and their strengths. School is a short time on which to soon base your entire future. At the Academy, that time passes extremely quickly, perhaps precisely because building your own personality can be so fascinating.

Naszyjnik | Neklace STABIAE The Amber Magazine 45 | 2021

BURSZTYNOWE

MARCIN WESOŁOWSKI Bursztynnik Roku | Amber personality | 2020

Jubilerstwo i praca z bursztynem to rzemiosło z ogromnym dorobkiem i bogatymi tradycjami. Podobnie jak w każdym innym zawodzie wymaga rozwoju i ciągłego doskonalenia. Jewellery making and work with amber are handicrafts with vast achievements and great traditions. As any other profession, they require continuous growth and improvement. 84

Bursztynisko 45 | 2021

Wisior | Pendant. Photo: NAC AMBER

Michał Kosior

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES Tytuł Bursztynnika Roku ma już ponad dwadzieścia lat. Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników przyznaje go za wyjątkowe osiągnięcia w szeroko pojętej dziedzinie bursztynu. W tym roku osobami nominowanymi do tytułu przez członków MSB byli: Piotr Kowalczuk, Sebastian Tajl oraz Jack Yang, Marcin Wesołowski, Olena Belichenko, Eugeniusz Kreja, Aleksander Gliwiński, Christel i Hans Werner Hoffeins. To wyjątkowa liczba zgłoszonych, aż z czterech krajów i każdy z nich bez wątpienia ma olbrzymie zasługi w pracy z bursztynem, bądź jego promocji.

The title of the Amber Personality of the Year has an over twenty-year history. The International Amber Association awards it for remarkable achievements in the area of amber in its broad sense. This year, the nominees put forward for the accolade by members of the IAA were: Piotr Kowalczuk, Sebastian Tajl and Jack Yang, Marcin Wesołowski, Olena Belichenko, Eugeniusz Kreja, Aleksander Gliwiński, Christel and Hans Werner Hoffeins. This was an exceptional number of contenders from as many as four countries, each person undoubtedly of great merit in working with or promoting amber.

Tegoroczny laureat, zwycięzca trzech kolejnych rund głosowania Kapituły tytułu Bursztynnika Roku, Marcin Wesołowski swoją pracę z bursztynem i jubilerstwem rozpoczął w 1996 roku. Tajniki gdańskiej szkoły złotniczej poznawał od najlepszych złotników i szlifierzy bursztynu. Marcin Wesołowski nie ma klasycznego wykształcenia artystycznego, ale jest wyjątkowo utalentowanym rzemieślnikiem z pasją projektowania i wytwarzania doskonałych wzorniczo i jakościowo wyrobów.

This year’s laureate, Marcin Wesołowski, winner of three consecutive voting rounds at the Amber Personality of the Year Award Committee, began his work with amber and jewellery in 1996. He learned the arcana of the Gdańsk jewellery school from the best jewellers and amber cutters. Marcin Wesołowski does not have a classical art education but is a remarkably talented craftsman with a passion for designing and making products of excellent design and quality.

Twórca żartuje, że jego początki dobrze wróżyły, bo są takie same jak Steva Jobsa, ponieważ zaczynał w garażu swojego ojca. Mimo przeciwności losu, trudnych początków i braku finansowania, historia Marcina Wesołowskiego napawa optymizmem i pokazuje, że należy w życiu dążyć do realizacji marzeń. Jego osobę cechuje dążenie do doskonałości w projektowaniu i produkcji biżuterii, jak również jej prezentacji na targach i u klienta. Od swoich wczesnych projektów traktuje bursztyn jak najcenniejszy kamień jubilerski. Daleko posunięta dbałość o detale powoduje, że nawet takie szczegóły jak zapięcia, zawiasy i mechanizmy projektuje i przygotowuje jako istotną, a nie ukrywaną część produktu. Dba o najwyższą jakość bursztynu, nie chodzi na skróty. Podnoszenie poprzeczki, sięganie dalej i poszukiwanie nowych rozwiązań w elementach tworzących wzór to cechy charakterystyczne dla pracowni Marcina Wesołowskiego i jego bursztynowej biżuterii NAC Amber. Jego prace charakteryzuje ponadczasowość, piękna forma i detale, które idealnie dopełniają całość.

He jokes that his beginnings bode well: they were the same as Steve Jobs’ because he started off in his father’s garage. Despite adversities, tough beginnings and lack of funding, the story of Marcin Wesołowski is optimistic and shows that you should strive to make your dreams come true. His qualities include a pursuit of excellence in the design and manufacture of jewellery, in its presentation at trade shows and on customer premises. From his early designs, he has approached amber as the most precious gemstone. His far-reaching attention to detail causes even such details as clasps, hinges and mechanisms to be designed and produced as an essential rather than hidden part of the product. He ensures the highest quality of amber, with no shortcuts. Raising the bar, reaching further and looking for new solutions in the parts that make up the design are signature attributes of Marcin Wesołowski’s studio and the amber jewellery from his NAC Amber company. His pieces are about timelessness, beautiful form and details that perfectly complement the design.

Co roku przygotowuje zauważane przez fachowców kolekcje marki NAC Amber. W 2020 roku otrzymał Nagrodę Główną Ministra Rozwoju w konkursie Amberif Selection za najlepszy produkt na targach Amberif. Wielokrotnie jego prace pojawiały się reprezentując gdańskie bursztynnictwo na łamach prestiżowych magazynów modowych i jubilerskich całego świata. Marcin Wesołowski podkreśla zawsze swoje związki z Gdańskiem i przywiązanie do bursztynu, który towarzyszy mu od lat. Biżuteria bursztynowa NAC Amber dowodzi, że piękna biżuteria niczym nie ustępuje światowym projektom i może być z dumą tworzona w Gdańsku. Jak sam mówi, jubilerstwo to prawdziwa sztuka, a zawód ten dostarcza mu wiele satysfakcji. Doskonałość tworzenia - to słowa, które najbardziej trafnie definiują założenia w jego pracy.

Every year, he produces NAC Amber collections that draw the attention of experts. In 2020, he received the Polish Minister of Development’s Main Prize in the Amberif Selection Award for the best product at Amberif. His works were featured many times, representing the Gdańsk amber industry in the pages of prestigious fashion and jewellery magazines all over the world. Marcin Wesołowski always emphasises his relationship with Gdańsk and his attachment to amber, which has been with him for years. Amber jewellery by NAC Amber is proof positive that beautiful jewellery is in no way inferior to international designs and can be proudly created in Gdańsk. The way he puts it, jewellery is a real art and this profession gives him a lot of satisfaction. Excellence in creation—these are the words that define the rationale of his work rately.

The Amber Magazine 45 | 2021

BURSZTYNOWE Marcin Wesołowski mówi: Jubilerstwo i praca z bursztynem to rzemiosło z ogromnym dorobkiem i bogatymi tradycjami. Podobnie jak w każdym innym zawodzie wymaga rozwoju i ciągłego doskonalenia. Biżuteria NAC Amber jest piękną wizytówką branży bursztynniczej, która odczarowuje dotychczasowe stereotypy postrzegania biżuterii bursztynowej jako niemodnej lub zbyt teatralnej. To poszukiwania rozwiązań, aby wzbudzić emocje i zachwycić każdym projektem. To tworzenie takich wzorów, aby odbiorca chciał stać się ich posiadaczem nie dlatego, że jest to biżuteria bursztynowa, a dlatego, że jest piękna. To moja pasja.

Pierścień | Ring. Photo: NAC AMBER 86

Bursztynisko 45 | 2021

Marcin Wesołowski says: Jewellery making and work with amber are handicrafts with vast achievements and great traditions. As any other profession, they require continuous growth and improvement. NAC Amber jewellery is a beautiful showcase of the amber industry which breaks the spell of stereotypes in the way amber jewellery is perceived as unfashionable or too theatrical. It is about a search for means to stir emotions and delight with each design. It is about creating such pieces that the buyer would like to own not because it is jewellery made of amber but because it is beautiful. It is my passion.

REFLECTIONS

The Amber Magazine 45 | 2021

BURSZTYNOWE

Skarb-Bijou-Schatz-Treasure Barbara Schmidt Biżuteria jest często darem miłości. Czasem dziadków, którzy hołubią swoje wnuki i chcą skrystalizować swoją miłość w namacalnym wyrazie pamięci. Czasem przyjaciół, podkreślających wspólnie spędzone chwile biżuterią, która reprezentuje ich wzajemne zrozumienie. Albo kochanków, którzy ujawniają światu swoje uczucia, nosząc podarowany naszyjnik czy pierścionek.

Jewellery often is a gift of love. If it is the grandparents who cherish their grandchildren and want to crystalize their love into a tangible piece of memory. If it is friends who highlight their shared moments with a piece to represent their mutual understanding. Or let it be lovers who reveal their feelings to their world by wearing a presented necklace or a ring.

W wielu językach, mówiąc o swoich bliskich i o swojej biżuterii, używamy tego samego słowa. W dzisiejszych czasach sprowadzamy wszystko do sedna: do osób nam najbliższych. Dzięki ciepłu barw i miękkości wyrazu bursztyn zdaje się być idealnym środkiem przekładu naszej miłości na obiekt trwały. Dzięki artystycznej realizacji staje się skarbem. A wyjątkowość zyskuje, ponieważ jest darem od naszego skarbu.

In many languages we use the same word if we talk about our loved ones or about our jewellery. In present times we come down to what really matters: The persons closest to us. With its warm colours and soft expression amber seems to be the perfect medium to translate our love into something that lasts. It becomes a treasure by the artistic way how it is made. And it becomes so special because we received the piece from our treasure.

Termin targów Amberif został przełożony – ze względu na światową sytuację, w jakiej się znaleźliśmy – ale konkurs odważnie zrealizowano. Zaś nagrodą za odwagę organizatora była entuzjastyczna reakcja uczestników. Na 25. edycję konkursu nie mogły przypaść bardziej pamiętne okoliczności. Padł nowy rekord uczestnictwa! 210 artystów mieszkających w 31 krajach ubiegało się o wpisanie na listę

The Amberif Fair was postponed – due to our global situation - but the competition was kept up bravely. And the publisher`s courage was rewarded with overwhelming response. For the 25th edition of the prize the circumstances could not be more memorable. A new record of participation has been set! 210 artists living in 31 countries applied for being a part of the shortlist in the competition`s

Bursztynisko 45 | 2021

KOKURSY | CONTESTS finalistów w konkursowym katalogu oraz o zdobycie jednej z dwóch prestiżowych nagród, hojnie ufundowanych przez Miasto Gdańsk i Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników. Biorąc pod uwagę szerokie spektrum zastosowań bez wątpienia możemy powiedzieć, że wyłoniony został dodatkowy zwycięzca: kreatywność! Międzynarodowe jury zapoczątkowało ożywioną dyskusję na temat sposobu odzwierciedlania, w obecnych warunkach, tematu drogocenności i emocji w biżuterii. Organizatorzy przenieśli proces wyłaniania prac w tryb on-line. W ten sposób międzynarodowi jurorzy dokonali najpierw wstępnej selekcji, a drugiego dnia prowadzili intensywne dyskusje na temat wybranych przez siebie kandydatów. Eksperci pochodzący z różnych środowisk – ze świata edukacji, historii sztuki oraz sztuk pięknych – podjęli jednogłośne decyzje w oparciu o jakość ocenianych zgłoszeń. Trzy nagrody przyznali pracom wybitnym, a trzech twórców wyróżnili doceniając i podkreślając ich starania.

catalogue and to win one of the two prestigious prizes generously provided by the City of Gdansk and the International Amber Association. Considering the broad spectrum of applications, without any doubt we can say that there is one extra winner: creativity! The international jury opened up a vivid discussion of how to reflect the subject of preciousness and emotion within jewellery under the current conditions. The organisers transformed the process in online modus. Thus, the international jurors took their pre-selection and discussed the shortlists intensely on a second day. Coming from various backgrounds - education, history of art, arts - the experts came to united decisions about quality. They awarded the three prizes to outstanding pieces and honoured three artists to recognise and highlight their efforts.

NAGRODA GŁÓWNA GRAND PRIZE Ninfa Salerno, Italy | Włochy

werdykt jury | jury verdict:

Praca wpisująca się w renesans pisma obrazkowego, nawiązująca do emoji. Jej siła tkwi w prostocie wyrazu. Kompozycja poszczególnych elementów pozwala na niejednoznaczne interpretacje, choć dla każdej kluczowy jest hipnotyzujący bursztyn... Jakie emocje wyraża? Rozśmiesza czy straszy?

The piece fits in with the revival of pictorial script and refers to the emoji. Its strength lies in a simplicity of expression. The way its parts are brought together is conducive to ambiguous interpretation, with hypnotic amber being the key to every one of them. What emotions does it express? Does it make you laugh or does it scare you?

The Amber Magazine 45 | 2021

KONKURSY | CONTESTS

NAGRODA BURSZTYNOWA AMBER PRIZE Sława Tchórzewska, Polska | Poland

werdykt jury | jury verdict:

Poetycka siła tej pracy wynika z kombinacji nieoczywistych materiałów i form. Pociągająca w wyrazie, przywołująca skojarzenia z naturalnym rozrostem, organiczna. Ukrywa bursztyn, ale równocześnie czyni z niego źródło tej pierwotnej energii. The poetic strength of this entry comes from a combination of unexpected materials and forms. It is attractive in its expression and prompts associations with natural growth, as an organic piece. It conceals the amber but also turns it into a source of this primal energy NAGRODA SREBRNA SILVER PRIZE Mylene Auquiere, Belgia | Belgium

werdykt jury | jury verdict:

Praca dosłownie czyni z bursztynu skarb poprzez odwołanie do zawijania diamentów w papierowe koperty. Precyzja formy ukazuje biegłość Autorki w postępowaniu z materiałem. Obiekty są minimalistyczne w doborze środków, a przez to bardzo mocne w wyrazie. The entry literally makes amber into a treasure by referring to the practice of wrapping diamonds in paper envelopes. The precision of form shows the artist’s skill in the way she deals with the material. The objects are minimalist in terms of the selection of media, to become very expressive as a result.

Bursztynisko 45 | 2021

• • • • • • • • • • • • • • • •

The Amber Magazine 45 | 2021

KONKURSY | CONTESTS

JOYA 2020 Biżuteria artystyczna w czasach pandemii Artistic jewellery in times of pandemic

Maria Jose Vascones 12. edycja targów JOYA skupiała się na wdrażaniu nowych technologii w tradycyjnym rzemiośle, jednak w wyniku panującej obecnie pandemii tradycyjny format targowy przekształcono w wystawę i platformę internetową.

The 12th edition of JOYA focused on the incorporation of new technologies in traditional crafts, however the current global pandemic situation had made us re-made our traditional fair format into an exhibition and online platform.

Wystawa w nowym formacie odbyła się w Centrum Artesania Catalunya (ul. Banys Nous 11) prowadzonym przez Konsorcjum Handlu, Rzemiosła i Mody (CCAM) Autonomicznych Władz Katalonii w dn. 19.09– 29.11.2020, prezentując międzynarodowe grono artystów, którzy przygotowali swoje kolekcje w najbardziej skomplikowanym sezonie pandemicznym.

The new format as an exhibition was held at Artesania Catalunya (Banys Nous 11), of the Consortium of Commerce, Crafts and Fashion (CCAM) of the Generalitat of Catalonia (19.09-29.11.2020) presenting an international selection of artists that produced their collection in the most complicated pandemic season.

Ponad 200 twórców, wśród których znalazły się szkoły i kolektywy (uwzględniając również towarzyszące wydarzenia OFF JOYA), zaprezentowało prace wykonane zgodnie z osobistą wizją i doświadczeniem, biżuterią artystyczną wyrażając współczesność, wyznaczając linię oddzielającą czas sprzed pandemii i po ograniczeniach, jakich doświadczyliśmy w minionym roku. Pomimo trudności udało się wypromować ich prace w formule on-line za pomocą filmów o modzie, artykułów do pism międzynarodowych, premierowej sprzedaży w ponad 200 galeriach na całym świecie, w których do publicznej sprzedaży wybrano 165 wyrobów. Artyści skupieni wokół platformy Klimt02.net za jej pośrednictwem również prezentują wybrane prace do sprzedaży on-line, zakończonej wyprzedażą świąteczną. 92

Bursztynisko 45 | 2021

More than 200 artists, which include schools, collectives and OFF JOYA events presented works made with their personal vision and experience, through art jewellery their expressed the present times, drawing a line before and after the restrictions we had in the past year. Despite the difficulties, we could promote their work online with fashion videos, editorial for international magazines, a sales preview for more than 200 galleries worldwide in which 165 pieces were selected to be sold for the general public. Organized by Klimt02.net, the artists also present a selection of pieces to sale online through the plattform and finished with a Xmas Sale. The online JOYA awards ceremony, awarded the best individual artists and students as the winner of the 12th edition of JOYA - the Korean artist, Namkyung Lee with

REFLECTIONS

Naszyjnik, Małgosia Kalińska. Zdj. Celia Suarez. Necklace, Małgosia Kalińska. Photo: Celia Suarez. The Amber Magazine 45 | 2021

KONKURSY | CONTESTS Podczas ceremonii wręczenia nagród on-line, w trakcie której najlepsi artyści indywidualni i studenci zostali laureatami 12. edycji targów JOYA, nagrodzono koreańską artystkę Namkyung Lee za kolekcję Image Space – serię broszek stających się rezerwuarami obrazów, osobistą kolekcją przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Artystka będzie gościem kolejnej edycji targów, a dodatkowo weźmie udział w szeregu imprez targowych i wystawienniczych jako przedstawicielka targów JOYA Barcelona 2021. W tym roku Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników nagrodziło studentkę Tseng Yu-Chen z Narodowego Uniwersytetu Sztuk Pięknych Taiwanu za broszkę On the road 2 – graficzną wizję krajobrazu, w której tajwańska artystka czerpie inspirację z układu dróg miejskich i sposobu, w jaki reprezentuje on przestrzeń i sygnały miasta. Nagrodą jest udostępnienie surowca bursztynowego, z którego powstanie nowa kolekcja wystawiona w Galerii MSB w Gdańsku. Nagrodę przyznało również Muzeum DOR, pozyskując jedną pracę do stałej kolekcji. Tegoroczną zwyciężczynią została hiszpańska artystka Chama Navarro, która

her collection Image Space - a series of brooches turned into image containers, a personal collection of the past, the present and the future. The artist will be the guest of the next edition, in addition Lee will take part of the circuit of fairs and events as a representative of JOYA Barcelona 2021. This year, International Amber Association, awarded Tseng Yu-Chen, student of the "The National Taiwan University of Arts", for the brooch On the road 2- a graphic vision of the landscape. The Taiwanese artist is inspired by the city road design. The way it represents the urban space and signals. The Amber Award consists of the 1kg of raw amber to create a new collection of the jewellery to be exhibited at the IAA Gallery in Poland. The DOR Museum also awarded an artist, acquiring one piece for the Museum's permanent collection. This year the winner was the Spanish artist Chama Navarro, who has already been the winner and representative of the Association of Contemporary Goldsmith and Jewelery Designers of Spain – AdoC. Her work was handmade with sustainable, ecological and environmentally friendly glass, creating organic shapes and textures.

Zwycięzca Nagrody Busztynowej MSB | Winner of the IAA Amber Award Tseng Yu- Chen, brosza | brooch On the Road 2. Photo: JOYA

Bursztynisko 45 | 2021

REFLECTIONS

Artsenia Catalunya

już wcześniej została laureatką nagrody Stowarzyszenia Współczesnych Złotników i Projektantów Biżuterii Hiszpanii (AdOC) oraz jest jego reprezentantką. Jej prace wykonywane są ręcznie z trwałego, ekologicznego i przyjaznego dla środowiska szkła, tworząc organiczne kształty i faktury.

The Italian gallery mydaybyday, awarded the Polish artist Malgosia Kalinska and her collection Intentionality and non-intentionality. The artist studied the role of chance in the creative process and how the relationship between intuition and consciousness is translated into materiality and human spirituality.

Włoska galeria Mydaybyday nagrodziła polską artystkę Małgosię Kalińską i jej kolekcję Intencjonalność i nieintencjonalność. Artystka zbadała rolę przypadku w procesie twórczym oraz w jaki sposób związek między intuicją a świadomością przekłada się na materialność i duchowość człowieka.

Dterra Gallery awarded Yaiza Rodriguez, student of the Escola Massana from Barcelona, for her collection "A tientas", made of pieces that emerge from the skin, that connect the shapes of the body, inviting us to explore them and create complex sensory experiences.

Galeria Dterra nagrodziła Yaizę Rodriguez, studentkę Escola Massana z Barcelony, za kolekcję „A tientas”, składającą się z elementów wyłaniających się ze skóry, które łączą kształty ciała, zapraszając nas do odkrywania ich i tworzenia złożonych doznań zmysłowych.

Exhibitions, preview for professionals, online sales, fashion films, editorials, social media and awards completed the new format of JOYA Barcelona 2020, offering not only an event but a complete platform for art jewellery makers to promote their work in the most profit way, celebrating the excellency and the most innovative art crafts.

Wystawy, dostęp dla gości branżowych, sprzedaż on-line, filmy o modzie, artykuły prasowe, media społecznościowe i nagrody dopełniły nowego formatu targów JOYA Barcelona 2020, oferując nie tylko samo wydarzenie, ale także kompletną platformę dla twórców biżuterii artystycznej, dzięki której mogą promować swoje prace w najbardziej zyskowny sposób, celebrując doskonałość i najbardziej innowacyjne rzemiosło artystyczne. The Amber Magazine 45 | 2021

TEMAT NUMERU | LEAD STORY

Historia bransoletki...

The story of a bracelet... Anna Wójcik

W dobie spotkań on-line i wideokonferencji ozdoby dłoni i nadgarstków zeszły na dalszy plan, ustępując miejsca - dobrze widocznym z poziomu internetowej kamerki - broszkom, naszyjnikom oraz kolczykom. Dodatkowo bransolety nie przepadają za jesienno-zimową aurą. Schowane w szkatułkach cierpliwie wyczekują ciepłych dni, aby ponownie zabłysnąć w towarzystwie letnich stylizacji, bez obawy, że ich blask przesłonięty zostanie rękawem swetra czy bluzy. Choć mówi się, że to oczy są zwierciadłem duszy, to jednak w języku komunikacji niewerbalnej dłonie odgrywają kluczową rolę i ujawniają skrywane emocje. Dłoń podajemy drugiej osobie na powitanie, dłonią również gestykulujemy podczas żywych dyskusji. Warto zatem zadbać o jej odpowiednią “oprawę” oraz zapoznać się z historią biżuterii zdobiącej na przestrzeni wieków (nie tylko kobiece) nadgarstki.

In an era of online meetings and videoconferencing, hand and wrist decorations have been relegated to the background, giving way to brooches, necklaces and earrings, which are clearly visible from the webcam level. In addition, bracelets are not fond of autumn or winter weather. Hidden in jewellery cases, they wait patiently for warm days, to shine again in the company of summer outfits, fearing not that their sparkle will be obscured by the sleeves of a pullover or sweatshirt. Although the eyes are said to be the mirror of the soul, hands play a key role in the language of non-verbal communication and reveal hidden emotions. We shake hands with another person in greeting, we also use the hands to gesticulate in lively discussions. Therefore, it is a good idea to accessorise them well and learn about the history of the jewellery that has decorated (not only women’s) wrists over the centuries.

Najstarszą jak dotąd bransoletę odkryto w 2008 roku w górach Ałtaj na Syberii. Została ona wykonana z chlorytu i jest obecnie datowana na około 40 tysięcy lub też 65-70 tysięcy lat wstecz.

The oldest bracelet to date was discovered in 2008 in the Altai Mountains of Siberia. It was made of chlorite and is now dated at ca. 40,000 or 65,000–70,000 years ago.

Pierwsze bransolety i naramienniki wykonane z metalu rozpowszechnione zostały w epoce brązu. Przybierały one wówczas formy m.in. spirali czy też zamkniętych lub otwartych (kształtem przypominających podkowę) obręczy. Na ziemiach polskich szczególnie popularnym znaleziskiem są naramienniki z tarczkami spiralnymi oraz pokryte ornamentami bransolety nerkowate, pochodzące z okresu kultury łużyckiej. Na przestrzeni wieków bransolety pełniły funkcję przede wszystkim ozdobną, choć np. w Nigerii z powodzeniem służyły jako środek płatniczy oraz lokata kapitału jeszcze do połowy XX wieku. Płacidła w tej formie nazywano manillami i przekazywano małżonce w posagu lub stosowano jako zapłatę za niewolnika. Wykonywano je z miedzi, mosiądzu, brązu lub żelaza. W starożytnej Persji i Egipcie bransolety - podobnie jak pozostała biżuteria - pełniły rolę talizmanu. Złote krążki 96

Bursztynisko 45 | 2021

The first metal bracelets and armlets became popular in the Bronze Age. At the time, they took forms that included spirals and closed or open (horseshoe-shaped) hoops. In what is now Poland, armlets with spiral discs and ornamented kidney-shaped bracelets from the Lusatian culture are particularly popular finds. Over the centuries, bracelets had a primarily decorative function, although, for example, in Nigeria they effectively served as a means of payment and an investment even until the mid-20th century. Such commodity money was called manilla and given to the spouse as dowry or used as payment for a slave. Manillas were made of copper, brass, bronze or iron. In ancient Persia and Egypt, bracelets, like any other jewellery, served as a talisman. Gold discs were often decorated with animal heads or hieroglyphic characters. These amulets were designed to protect the wearer both during their lifetime and after death.

TEMAT NUMERU | LEAD STORY

1. często zdobione były motywami głów zwierzęcych lub też znakami hieroglificznymi. Amulety te miały za zadanie chronić noszącego za życia, jak również po śmierci.

1. Para bransolet z kołami z kryształu górskiego i głowami złotych baranów, 330-300 p.n.e, grecka. | Pair of bracelets with rock crystal hoops and gold rams' heads, ca. 330–300 B.C., Greek. 2. Złota bransoleta w formie węża. Datowana na ok. 300250 p.n.e., okres grecki, ptolemejski. | Gold bracelet in the form of a snake, ca. 300–250 B.C., Greek, Ptolemaic.

Epoka hellenistyczna stanowiła (dosłownie) złoty okres w historii biżuterii. Popularność wówczas zyskały bransolety bogato zdobione motywami zoomorficznymi, rzadziej popiersiami. Złoto łączono najczęściej ze szkłem i kamieniami. Poziom zaawansowania technik złotniczych, precyzja wykonywania zdobień oraz ilości szlachetnych kruszców wykorzystywanych do tworzenia ozdób po dziś dzień budzą zachwyt i niedowierzanie. Do najbardziej rozpoznawalnych przykładów biżuterii greckiej tego okresu należą bransolety i naramienniki przybierające kształt węża lub też dwóch splecionych ze sobą węży oraz otwarte bransolety zakończone umiejscowionymi naprzeciw siebie głowami zwierząt. Motywy te zostały z powodzeniem przejęte i wykorzystywane w późniejszym okresie także przez Rzymian. Najbardziej chyba rozpoznawalna antyczna bransoleta grecka znajduje się w Muzeum Biżuterii w Pforzheim (Niemcy). Została ona wykonana w okresie pomiędzy III, a II wiekiem p.n.e. Dwa splecione ze sobą węże tworzą tzw. “węzeł Heraklesa”, z umiejscowionym pośrodku granatem. Ten niezwykle popularny motyw zaczerpnięty został z legendy o herosie - synu Zeusa, który będąc jeszcze niemowlęciem pokonał dwa węże poprzez związanie ich ze sobą. Kolejny fenomenalny przykład złotnictwa hellenistycznej Grecji stanowi para bransolet, datowanych na lata 330-300 p.n.e., wchodząca w skład zbiorów Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku. Otwarta obręcz bransolety wykonana została z rzeźbionego, polerowanego szkła i zakończona złotymi, bogato zdobionymi kołnierzami, zwieńczonymi głowami baranów. W wiekach średnich, choć korzystano z antycznych odkryć w sferze złotnictwa, tworzono biżuterię o skromniejszych formach, skupioną wokół tematyki sakralnej. Ozdoby ze złota zarezerwowane były wyłącznie dla wyższych warstw społecznych. The Amber Magazine 45 | 2021

TEMAT NUMERU | LEAD STORY

JAN POMIANOWSKI

LU PIN

ENZO

"Dziś oryginalne bransolety tworzone przez artystów-złotników, podobnie jak każdy inny biżuteryjny obiekt, stanowią pełnoprawne dzieła sztuki o wartości zarówno estetycznej, użytkowej, jak i kolekcjonerskiej.

ART SZOK

MOJA FORMA

NELE BLACKEART

IZA GUTOWSKA

JAN LEKSZYCKI 98

Bursztynisko 45 | 2021

TEMAT NUMERU | LEAD STORY

DOROTA CENECKA MARIUSZ GLWIIŃSKI

STUDIO DF

SŁAWA TCHÓRZEWSKA

Today, original bracelets made by jewellery artists, just like any other jewellery item, are fully-fledged works of art with visual, wearability and collector value. TADEUSZ DOBKOWSKI

S&A

MARCIN TYMIŃSKI The Amber Magazine 45 | 2021

TEMAT NUMERU | LEAD STORY Najbardziej charakterystyczne dla okresu średniowiecza są bransolety bizantyjskie inkrustowane drogocennymi kamieniami i perłami lub też ozdobione motywami roślinnymi. Choć historia biżuterii w kolejnych wiekach dostarcza nam interesujących przykładów renesansowych i barokowych bransolet, to śmiało można powiedzieć, że ten konkretny rodzaj biżuterii przeżył swoje pierwsze od czasów epoki hellenistycznej odrodzenie dopiero w wieku XIX. Podobnie jak w przypadku sztuki, rzeźby, architektury i rzemiosła, złotnictwo tego okresu czerpało pełnymi garściami ze stylów historycznych. Bransolety, stanowiące zazwyczaj element garnituru jubilerskiego (parury), składały się z otwieranej obręczy, emaliowanych ogniw (segmentów) lub paska splecionego z drobnych ogniwek. Pośrodku były one zdobione kameą, kamieniami, jak również miniaturami malarskimi przedstawiającymi portrety, sceny rodzajowe i pejzaże. Nadrzędnym celem złotników tego okresu było uzyskanie kosztownego wyglądu klejnotów przy jednoczesnym zminimalizowaniu ilości wykorzystanego do ich wykonania kruszcu. Stąd niezwykła popularność dętego złota oraz wielobarwnych kamieni (niekoniecznie szlachetnych). Noszone przez kobiety ozdoby miały sprawiać wrażenie wizualnie ciężkich, a zatem drogocennych przedmiotów. Skromniej, choć nie mniej interesująco prezentują się ozdoby nadgarstków wyplatane z włosów bliskich osób oraz żałobne czarne, emaliowane bransolety w formie otwieranych obręczy. Ta subtelna i prosta biżuteria należy do nurtów sentymentalnego, żałobnego i patriotycznego, odgrywających istotną rolę w historii XIX-wiecznego złotnictwa. Wówczas spopularyzowane zostały również tak chętnie noszone dziś bransoletki typu “charms”. Do rozpowszechnienia tego rodzaju biżuterii sentymentalnej przyczyniła się sama królowa Wiktoria, od której imienia pochodzi nazwa “styl wiktoriański”.Od połowy XIX wieku drobne bransoletki stały się stałym elementem stroju i noszone były przez kobiety na co dzień. Początek kolejnego stulecia przyniósł nowe możliwości technologiczne oraz świeże spojrzenie na sztukę i rzemiosło. W okresie międzywojnia do kanonu weszły bransoletki o charakterystycznej stylistyce art déco. Te bogato wysadzane m.in. diamentami, szmaragdami, szafirami i rubinami ozdoby doskonale oddawały ducha epoki lat 20. i 30. XX wieku. Blask diamentów podkreślały ażurowe oprawy, a do wykonywania biżuterii wykorzystywano białe złoto lub platynę. Bransolety przybierały formę półobręczy lub budowane były z ogniw łączonych sztyftami. Ich zgeometryzowana, symetryczna forma zadziwiała lekkością, a precyzja wykonania dawała świadectwo jubilerskiego kunsztu. Popularność zyskały wówczas także drobne kobiece zegarki jubilerskie, swoim charakterem naśladujące bransoletki. Późne lata 40. XX wieku zwiastowały z kolei wielki powrót motywu węża w złotnictwie. Stało się tak za sprawą włoskiej marki Bulgari, która - wykorzystując złotnicze tradycje i ładunek symboliczny tego zwierzęcia - uczyniła z niego znak rozpoznawczy swojej działalności. Kolorowe, wysadzane kamieniami lub emaliowane bransolety oraz zegarki podbiły wówczas rynek jubilerski i po dziś dzień cieszą się popularnością. 100

Bursztynisko 45 | 2021

The Hellenistic period was (literally) a golden age in the history of jewellery. It was then that bracelets, richly decorated with zoomorphic motifs, less often with busts, became popular. Gold was usually combined with glass and stones. The advancement of the jewellery-making techniques, the precision of ornamentation and the amount of precious metals used to make the decorations are a source of admiration and disbelief to this day. The most iconic examples of Greek jewellery from that period include bracelets and armlets in the shape of a snake or two intertwined snakes, along with open bracelets tipped with animal heads placed opposite each other. These motifs were successfully adopted and used subsequently by the Romans as well. Perhaps the most recognisable antique Greek bracelet is housed at the Pforzheim Jewellery Museum (Germany). It was made in the period between the 3rd and 2nd century BCE. Two intertwined snakes form a Heracles knot, with a central garnet. This extremely popular motif was taken from the legend of the hero Heracles, son of Zeus, who, while still an infant, defeated two snakes by binding them together. A pair of bracelets, dated at 330–300 BCE, part of the collection of the Metropolitan Museum of Art, New York, is another phenomenal example of Hellenistic Greek jewellery making. The bracelet’s open rim is made of carved, polished glass and rounded off with richly decorated gold collars, tipped with ram heads. In the Middle Ages, although ancient jewellery-making discoveries were applied, jewellery was made in more unassuming forms, with focus on sacred themes. Ornaments made of gold were reserved exclusively for the upper classes of society. Byzantine bracelets inlaid with precious stones and pearls or decorated with floral motifs are the most typical of the Middle Ages. Although the history of jewellery in the centuries that followed provides us with interesting examples of Renaissance and Baroque bracelets, it can be safely said that this particular type of jewellery experienced its first revival since the Hellenistic era only in the 19th century. As in the case of art, sculpture, architecture and handicraft, the jewellery of that period drew heavily from historical styles. Bracelets, usually as part of a jewellery set (a parure), consisted of an openable hoop, enamelled links (segments) or a band woven out of small links. In the centre, they were decorated with a cameo, stones or miniature paintings depicting portraits, genre scenes or landscapes. The overriding goal of the goldsmiths of that period was to secure an appearance of expensive jewellery pieces while minimising the amount of gold used to make them. Hence the extraordinary popularity of hollow gold and multi-coloured stones (not necessarily precious ones). The ornaments worn by women were supposed to give the impression of being visually heavy and, therefore, valuable. More modest but no less interesting are wrist decorations plaited from the hair of one’s loved ones or black enamel mourning bracelets in the form of openable hoops. This subtle and simple jewellery belongs to the sentimental, mournful and patriotic trends that played an important part in the history of 19th-century jewellery making. At that time, charms, which are so eagerly worn today, also

TEMAT NUMERU | LEAD STORY Dziś oryginalne bransolety tworzone przez artystówzłotników, podobnie jak każdy inny biżuteryjny obiekt, stanowią pełnoprawne dzieła sztuki o wartości zarówno estetycznej, użytkowej, jak i kolekcjonerskiej. Doskonale świadczą o tym niepowtarzalne ozdoby wykonane ze srebra i siatki stalowej przez Pawła Kaczyńskiego, nawiązujące do architektury żurawi stoczniowych bransolety z bursztynem autorstwa Marcina Bogusława, czy też masywne, ruchome (!), wchodzące w skład kolekcji biżuterii mechanicznej, projekty Jacka Barona. Podziwiając Hesperia Archeo Macieja Rozenberga, zdobiącą okładkę jubileuszowego Bursztyniska, jak również pozostałe propozycje polskich projektantów zaprezentowane w artykule, utwierdzamy się w przekonaniu, że bogata i różnorodna oferta biżuterii z bursztynem trafia w rozmaite gusta odbiorców, stanowiąc oryginalną alternatywę dla masowo produkowanej biżuterii “modowej”.

came into general use. Queen Victoria herself contributed to making this type of sentimental jewellery widespread and it is her name that the term “Victorian style” comes from. From the mid-19th century, small bracelets became a permanent part of apparel and were worn by women on a daily basis. The beginning of the following century brought about new technological potential and a fresh perspective on art and craft. In the interwar period, bracelets in the characteristic Art Deco style entered the mainstream. Those ornaments, richly inlaid with diamonds, emeralds, sapphires, rubies and more, perfectly reflected the spirit of the 1920s and 30s. The brilliance of diamonds was emphasised by openwork settings, with white gold or platinum used to make the pieces. The bracelets took the form of half-hoops or were made of links joined by means of pins. Their geometrical, symmetrical form is astonishing in its lightness, while the precision of workmanship is a testimony to jewellers’ artistry. Women’s small jewellery timepieces, which imitated bracelets, also gained popularity at the time. The late 1940s heralded a big comeback of the snake motif in jewellery making. This was due to the Italian brand Bulgari, which—making use of the jewellery-making traditions and the symbolic resonance of this animal—made it a company trademark. Colourful, stone-studded or enamelled bracelets and watches conquered the jewellery market at the time and are still popular to this day.

Paweł Kaczyński. Bransoleta, srebro, bursztyn, 2008. Zdj. Archiwum artysty. | Bracelet, silver, amber, 2008. Photo: Artist's archive.

Today, original bracelets made by jewellery artists, just like any other jewellery item, are fully-fledged works of art with visual, wearability and collector value. This is perfectly evidenced by the unique ornaments made of silver and steel mesh by Paweł Kaczyński, a reference to the architecture of Shipyard Cranes, the amber bracelets by Marcin Bogusław, or the massive, mobile (!) designs by Jacek Baron, included in his collection of mechanical jewellery. While admiring Maciej Rozenberg’s Hesperia Archeo, which adorns the cover of the anniversary issue of Bursztynisko, as well as other proposals from Polish designers presented in the article, we are confirmed in our conviction that the rich and diverse offer of amber jewellery meets various tastes of the buyers and is an original alternative to mass-produced fashion jewellery.

4. Marcin Bogusław. Bransoleta, srebro, bursztyn, 2019. Zdj. Archiwum artysty. | Bracelet, silver, amber, 2019. Photo: Artist's archive.

The Amber Magazine 45 | 2021

101

Marcin Tymiński

BURSZTYNOWE

ŚWIATŁO I MAGIA BURSZTYNU

THE LIGHT AND MAGIC OF AMBER Andrzej Szadkowski Bursztyn jest wyjątkowo inspirujący zarówno dla twórców biżuterii, jak i jej użytkowników. Ciąg historycznych form unikatowych, w tym biżuterii, jest otwarty – jeszcze niewyczerpany, co potwierdzają nowatorskie projekty stworzone z myślą o pokazach mody czy inspirowane tematami konkursów, np. Amberif Design Award w Gdańsku, Metamorfoza Kamienia Słonecznego w Połądze oraz Ałatyr w Kaliningradzie. Współczesna sztuka bursztynnicza charakteryzuje się bogatą i złożoną ekspresją uwzględniającą elementy sztuk plastycznych: rzeźbiarską przestrzeń wewnętrzną bryły, jej barwy i światło, eksponując także ukryte nierzadko w jej wnętrzu inkluzje. Do tej wielopłaszczyznowej kreacji artystycznej włącza się emocjonalne oddziaływanie bursztynu na pozostałe zmysły: węchu (żywiczny zapach), dotyku (ciepły materiał), smaku (intensywnie żywiczny po zalaniu spirytusem). Bursztyn – inspirujący, twórczy, energetyczny – równoważy nasze emocje. Harmonia tych wszystkich elementów – dających nieograniczone bogactwo twórczych możliwości – plasuje bursztyn na pierwszym miejscu jako surowiec 102

Bursztynisko 45 | 2021

Amber is remarkably inspiring to both jewellery makers and jewellery users. Its succession of unique historical forms, including jewellery, is open—as yet inexhaustible, which is confirmed by innovative designs created for fashion shows or inspired by competition topics, including Amberif Design Award in Gdańsk, Metamorphoses of the Sun Stone in Palanga and Alatyr in Kaliningrad. Contemporary amber art is about rich and complex expression which incorporates aspects of the fine arts: the sculptural inner space of the piece of amber, its colours and light, highlighting inclusions oftentimes concealed within it. This multifaceted artistic creation embraces the emotional impact of amber on the other senses: smell (resinous scent), touch (warm material), taste (somewhat sweet when submerged in alcohol). Amber—inspirational, creative, vibrant—balances out our emotions. The harmony of all these features, which provide an unlimited wealth of creative possibilities, puts amber at the top as a raw material for innovative design and purposeful use. Jewellery made with it is like a return to nature.

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES dla innowacyjnych projektów i świadomego użytkowania. Biżuteria wykonana z jego użyciem jest niczym powrót do natury. „Dzieło sztuki bez udziału światła nie ma prawa istnieć”, jak twierdzi Medardo Rosso. „Kolor jest siłą, która działa bezpośrednio na duszę i wprawia ją w drżenie” (Wassily Kandinsky). Sztuka poszukuje światła i kolorów, a więc energii, które czerpie z natury. Bursztyn daje twórcy te komponenty, jak żaden inny materiał artystyczny. Niespotykaną w pracy z innymi kamieniami jubilerskimi zaletą bursztynu bałtyckiego jest jego zapach, ciepło oraz oddziaływanie elektrostatyczne – cechy uznawane za naturalne bogactwo bursztynu i oddziałujące na odbiór emocjonalny. Przypisana tradycją i wierzeniami magia bursztynu wytwarza potrzebę jego posiadania w postaci amuletów, talizmanów czy przedmiotów kontemplacyjnych. Różnorodność form bursztynu naturalnego oraz zmienionego rękami artystów i twórców biżuterii otwiera szeroką przestrzeń dla kolekcjonerstwa, naukowych dociekań i estetycznych emocji. Dla projektantów biżuterii bursztyn jest inspiracją do budowania form wyrażających jego szczególnie unikatowe cechy – zarówno w jednostkowym egzemplarzu, jak i zestawieniach powtarzalnych, rytmicznych. Poszukiwanie istoty tego materiału twórczego można rozpocząć od rozważań na temat światła i sposobów jego ekspozycji w biżuterii z użyciem naturalnych materiałów z pierwotnego środowiska. W tym temacie wypowiedział się – bardzo trafnie, przekonująco, z dużą wrażliwością i właściwym doborem środków wyrazu – Michał M.B. Fatyga w Pierścieniu z piasku i bursztynu – jakby w hołdzie dla naturalnej harmonii we wszechświecie – harmonii natury i sztuki. Połączył elementy pochodzące ze wspólnego naturalnego środowiska: piasek morski utrwalony spoiwem epoksydowym z bursztynem, podkreślając przy tym jedną z istotnych cech bursztynu – nierozerwalność ze światłem i kolorem. Taka liryka natury stała się badawczą postawą artystyczną wyróżniającą jego dokonania. Jeszcze większą ekspozycję światła proponuje Barbara Gronuś-Dutko, koncentrująca się na zgłębianiu i eksponowaniu fascynujących wewnętrznych światów umieszczonych w naturalnych bryłkach bursztynu. Sławomir Fijałkowski kreuje formy jako obiekty rzeźbiarskie z funkcją użytkową. Szlachetności dodają im elementy konstrukcyjne ze złota czy srebra. Łączenie bursztynu ze złotem w jednolitą bryłę ukazuje skontrastowaną dwoistość światów: twardego materiału, jakim jest złoto, z ciepłym, przezroczystym i w podobnej tonacji bursztynem – światła wewnętrznego bursztynu ze światłem odbitym (zewnętrznym) metalu. Biżuteria Sławomira Fijałkowskiego to wyraziście skonstruowane formy o charakterze zgeometryzowanym z dominantą bursztynu. Harmonię w łączeniu wszystkich naturalnych elementów proponuje Paulina Binek, która w małych formach rzeźbiarskich pełniących również funkcję biżuterii łączy bursztyn z różnymi materiałami: złotem, srebrem, jedwabiem, wełną, filcem, lnem, skórą, stalą, minerałami, skamieniałościami, meteorytami oraz drewnem sandałowym. Jest też autorką licznych obrazów „malowanych bursztynem” – kompozycji z przedmiotów znalezionych na plaży.

“A work of art that is not concerned with light has no right to exist,” claimed Medardo Rosso. “Colour is a power which directly influences the soul . . . to cause vibrations in [it]” (Wassily Kandinsky). Art looks for light and colour, i.e. the energies it derives from nature. Amber provides the artist with these factors like no other artistic material. The unparalleled advantages of working with Baltic amber, compared to other gemstones, are its smell and warmth, alongside its electrostatic effect—features considered to be amber’s natural assets and ones that influence emotional perception. The magic of amber, attributed to it by tradition and beliefs, creates a need to own it as amulets, talismans or contemplative objects. The diversity of natural amber forms and those transformed by the hands of artists and jewellery makers opens up a wide space for collecting, scientific research and aesthetic sensations. To jewellery designers, amber is an inspiration to build forms which express its especially unique features, both as a one-off, single piece and in repetitive, rhythmic combinations. A search for the essence of this creative material may begin by considering light and the methods of exposing it in jewellery by using natural materials from amber’s original environment. In his Sand and Amber Ring, Michał M.B. Fatyga expressed very relevant and convincing ideas on this topic, with great sensitivity and the right choice of means of expression, as if in homage to the natural harmony in the universe—the harmony of nature and art. He combined elements from the shared natural environment: sea sand fixed to amber with an epoxy binder, to emphasise one of amber’s essential features—its inseparability from light and colour. This lyricism of nature has become an inquisitive artistic stance that is distinctive of his achievements.

Michał Fatyga

The Amber Magazine 45 | 2021

103

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES Bursztyn w pracach Olgi Podfilipskiej-Krysińskiej odzwierciedla jej fascynację światłem, za pomocą którego pragnie dodać pracy takich wartości, które bez tej „świetlnej substancji” byłyby niemożliwe do odkrycia. Twórcą poszukującym i prowokującym jest Paweł Kaczyński. Jego bursztyny pojawiają się w osłonach ze srebrnych i stalowych siatek tak delikatnych, że sprawiają wrażenie tkaniny. W najnowszych pracach eksperymentuje z formami zardzewiałymi i bursztynem – wykorzystuje efekt wizualny obu tych powierzchni, zachowując naturalną strukturę bursztynu istniejącego w przyrodzie ponad 40 mln lat, i metalu, ukształtowanego niegdyś przez kowala a potem pokrytego rdzą przez naturę. Charakterystyczną postawę twórczą reprezentuje tandem Jola i Andrzej Kupniewscy. Ich konstruktywistyczne, surowe realizacje ze srebra akcentowane są surowymi bryłami bursztynu. Nadają bursztynowi nowoczesny charakter, czerpią inspiracje z innych dziedzin sztuki, chętnie eksperymentują, nie obawiając się nawet najbardziej zaskakujących połączeń i form. Bardzo nowoczesne, postmodernistyczne podejście w twórczości preferuje Marcin Tymiński, który już na początku pracy artystycznej ponad 20 lat temu postawił sobie za cel odmłodzenie wizerunku bursztynu. Realizuje to bardzo konsekwentnie, w ostatnich latach zestawiając bursztyn z bryłami strukturalnymi z polimerów, dzięki czemu zyskuje on nowoczesny wygląd. Jarosław Westermark wykorzystuje bursztyn w strukturze przedmiotu – w jego pracach jest on takim samym elementem jak metal, a więc tworzy konstrukcję przedmiotu. Charakterystyczne dla niego są prace, w których cała uwaga skupia się na wyjątkowej urody bryłce, w którą „oprawia” metal czy kamienie jubilerskie. Prace Eleny Gradinarowej (Rosja), w których bursztyn oprawiony został w skórę, robią wrażenie ujmującej troski i świadczą o poszukiwaniu własnej opowieści o bursztynie. Moje credo brzmi:

poszanowanie natury bursztynu w jej czystej postaci różnorodnych form, bogatych powierzchni, rozmaitości kolorów i przestrzeni wewnętrznych, które są nieskończonymi inspiracjami i zachętą do eksperymentów oraz podejmowania prób zrozumienia natury bursztynu poprzez obserwacje istotnych cech bursztynu i jego najtrafniejszą ekspozycję artystyczną – jako biżuterii funkcjonującej zawsze w kontekście sylwetki, przestrzeni użytkowania i oddziaływania we wszystkich aspektach. Bursztyn kojarzy się nam ze słońcem i jego ciepłym światłem, nadzieją na dobro – dlatego nazywany jest kamieniem słonecznym. Wierzymy więc, że działa na nas pozytywnie i skutecznie. Większość znaczących realizacji artystycznych eksponuje bursztyn z podkreśleniem jego wyjątkowości – niemożliwej do zastąpienia innymi materiałami ozdobnymi.

Barbara Gronuś-Dutko, who focuses on exploring and displaying the fascinating inner worlds embedded in pieces of natural amber, suggests an even greater exposure of light. Sławomir Fijałkowski creates his forms as sculptural objects with a practical function. Structural components made of gold or silver add to their sophistication. A combination of amber and gold into a single body displays a contrasted duality of worlds: gold, as a hard material, with warm, transparent and similarly hued amber—the inner light of the amber with the reflected (outer) light of the metal. Sławomir Fijałkowski’s jewellery is about clearly structured forms of a geometrical nature with amber as their dominant feature. Harmony in combining all natural components is demonstrated by Paulina Binek, who combines amber with various materials—gold, silver, silk, wool, felt, flax, leather, steel, minerals, fossils, meteorites and sandalwood—in small sculptural forms that also perform the function of jewellery. She is also the artist behind many images “painted with amber”: compositions made of objects found on a beach. Amber in the work of Olga Podfilipska-Krysińska reflects her fascination with light, with which she wants to give her pieces such qualities that would be impossible to discover without this “radiant substance.” Paweł Kaczyński is a provocative artist and a seeker. His amber comes in layers of silver and steel mesh so fine that they give the impression of a fabric. In his latest pieces, he experiments with rusty forms and amber: he uses the visual effect of both these surfaces, preserving the pristine structure of amber, which has existed in nature for over 40 million years, and that of metal, once shaped by a blacksmith and then covered with rust by nature. The Jola & Andrzej Kupniewski duo represent a distinctive creative attitude. Their constructivist, raw silver creations are accentuated with pieces of raw amber. They give amber a contemporary character, draw inspiration from other areas of art and are eager to experiment, without being afraid of even the most startling combinations and forms. Marcin Tymiński, who set himself the goal of rejuvenating the image of amber at the beginning of his artistic career more than 20 years ago, prefers a very contemporary, postmodern approach to art. He has been doing this very consistently, in recent years by combining amber with structural shapes made of polymers, which is how it gains a modern look. Jarosław Westermark uses amber in the structure of objects: in his works, it becomes the same kind of component as metal so it creates the structure of an item. Typical for him are works in which all attention focuses on the remarkable beauty of the piece of amber, which he “sets” metal or gemstones in. The pieces by Elena Gradinarova (Russia), with amber set in leather, constitute a search for stories about amber used in the art of jewellery; they continue to give the impression of endearing care even today.

My credo is: 104

Bursztynisko 45 | 2021

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES

Jolanta & Andrzej Kupniewscy

Elena Gradinarowa

Respect the nature of amber in its pure form of diverse shapes, rich surfaces, a variety of colours and inner spaces which provide infinite inspiration and encouragement to experiment and try to understand the nature of amber by observing its essential features and its most truthful artistic presentation—as jewellery that always acts in the context of a person’s figure, a space of use and influence in all aspects. We associate amber with the sun and its warm light, a hope for what’s good, which is why it is called the sun stone. Therefore, we believe that it has a positive and effective influence on us. Most of the significant artistic creations display amber to emphasise its uniqueness that cannot be replaced with any other decorative material.

Andrzej Szadkowski The Amber Magazine 45 | 2021

105

Machina | Machine naszyjnik, 2018, mechanizm wzorowany na projekcie Leonardo da Vinci, bursztyn bałtycki, srebro 925, patynowane necklace, 2018, mechanism based on a project by Leonardo da Vincim baltic amber, patinated silver (925)

Z WEWNĘTRZNEJ POTRZEBY... FROM AN INNER NEED... Karolina Brykner Marcin Bogusław Andrzej Pacak mieszka i pracuje w Londynie. Absolwent Uniwersytetu Warszawskiego, złotnictwem zajmuje się od 1970 roku. Członek Stowarzyszenia Twórców Form Złotniczych oraz Międzynarodowego Stowarzyszenie Bursztynników. Autor wystaw indywidualnych i uczestnik wielu wystaw zbiorowych w kraju i za granicą. Wraz z żoną Małgorzatą Ołdakowską-Pacak prowadzi Magan Gallery w Londynie. Współorganizator cyklu wystaw Moim Zdaniem. Andrzej Pacak lives and works in London. A graduate of the University of Warsaw, he has been working with jewellery since 1970. Member of the Polish Goldsmithing Artists’ Association (STFZ) since 1998. Creator of solo exhibitions and participant in many group exhibitions in Poland and beyond. Together with his wife, Małgorzata Ołdakowska-Pacak, he runs the Magan Gallery in London. Co-organiser of the In My Opinion exhibition series. 106

Bursztynisko 45 | 2021

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES Jak doszło do tego, że zamieszkałeś w Londynie? Od 1985 roku brałem udział w wielu wystawach w kraju. Uzyskałem prawne możliwości wystawiania biżuterii – problem polegał na tym, że trzeba było mieć srebro, które było sprzedawane każdemu artyście indywidualnie, czyli trzeba było dostać przydział, a potem podstemplować produkt w urzędzie probierczym i dopiero można było wstawić coś do galerii. Galerią, z którą współpracowałem, był Zapiecek w Warszawie, kierowniczką była pani Mirosława Arens. Byłem jednym z nielicznych, którzy wystawiali biżuterię. W 1988 roku zrobiłem indywidualną wystawę, ciekawą, na którą musiałem sam wszystko zorganizować – gabloty pożyczyłem z Arsenału i wszystko sam zaaranżowałem. Wystawa udała się i miała dobre opinie w prasie. We łbie się człowiekowi przewróciło. Postanowiłem wystawić coś za granicą. Ponieważ miałem kuzyna w Londynie, to tam właśnie pojechałem i skontaktowałem się z Instytutem Kultury Polskiej. To był 1989 rok i Instytut nie był w tym czasie bardzo popularny. Miał wspaniały budynek i przestrzenie, ale nikt tam nie przychodził, bo była to instytucja komunistyczna. Na szczęście wystawę zorganizowałem w 1990 roku, kiedy Solidarność przejęła władzę. Cieszyła się dużym zainteresowaniem i została dobrze przyjęta. W 1991 roku postanowiłem zostać w Londynie. Zacząłem współpracować z prestiżową galerią Electrum, w 1991 roku zrobiłem wystawę indywidualną w Wiedniu, a w 1996 roku ponownie w Instytucie Kultury Polskiej. Z grupą designerów zajmujących się między innymi ceramiką założyliśmy sklepik w okolicy Harrodsa. Pamiętam, że nie mieliśmy sukcesów finansowych. Skończył się dobrobyt i trzeba było wziąć się za pracę. Potem był Camden Town i stoisko na Covent Garden. Aż w końcu trzeba było pomyśleć, czy nie założyć własnej galerii. Założyliśmy ją w 2015 z żoną Małgosią, nazywa się Magan Gallery i działa do dzisiaj, ale od roku jest zamknięta, bo mamy lockdown. Galeria ma już parę lat i patrząc na odbiorcę, widzę, że zmienia się podejście do biżuterii Na pewno pomogły w tym też nasze wystawy – moich prac i innych twórców, których goszczę w galerii. Od 2005 roku stoisko na Covent Garden, a od 2015 roku również galeria Magan promują w Anglii biżuterię z bursztynem. Jak wyglądało środowisko artystyczne w Polsce, kiedy zaczynałeś?

How did you come to live in London? I took part in many exhibitions in Poland from 1985 onwards. I secured a lawful way to exhibit jewellery; the issue was that you had to have silver, which was sold to each artist on a case-by-case basis, so you had to get an allotment, then have the product hallmarked at the assay office and only then were you allowed to put something up in a gallery. The gallery I worked with was the Zapiecek in Warsaw, Ms Mirosława Arens was its manager. I was one of the few to exhibit jewellery. In 1988, I produced an interesting solo exhibition, for which I had to arrange everything on my own: I borrowed the display cases from the Arsenal and set everything up myself. The exhibition was a success and received good reviews in the press. It made my head swell. I decided to exhibit abroad. Since I had a cousin in London, that’s where I went and contacted the Polish Cultural Institute. It was 1989 and the Institute was not very popular at the time. It had a grand building and spaces but no one came there because it was a communist institution. Fortunately, I held my exhibition in 1990, when Solidarity took power. It enjoyed great interest and was well received. In 1991, I decided to stay in London. I started working with the prestigious Electrum Gallery, in 1991 I had a solo exhibition in Vienna and, in 1996, again at the Polish Cultural Institute. With a group of designers whose work included ceramics, we set up a shop near Harrods. I remember that we had no financial success. Prosperity was over and it was time to get down to work. Then there was Camden Town and a Covent Garden stall. Until finally we had to think about starting our own gallery. I founded it in 2015 with my wife Małgosia, it’s called the Magan Gallery and operates to this day, although it has been closed for a year due to lockdown. The gallery has been around for several years already and when I look at the buyers, I can see that the approach to jewellery is changing. Our exhibitions of works by myself and other artists, whom I host at the gallery, definitely helped. Since 2005, a stall at Covent Garden and, since 2015, also the Magan Gallery, have been promoting amber jewellery in England. What was the artistic milieu in Poland like when you started?

Moje początki to był inny czas, w czasach studenckich człowiek jednocześnie się uczył i robił biżuterię, nie było narzędzi, wszystko to była wielka przygoda. Studiowałem weterynarię, do działania potrafił zainspirować mnie na przykład histopatologiczny preparat wątroby oglądany pod mikroskopem i ogólnie przyroda. Lata 80. i 90. to dla mnie artyści tacy jak Józef Fajngold, Hanna Pomianowska, Mirosława Miller, Barbara Strynkiewicz, którzy tworzyli nieformalną grupę artystyczną. Często byli to rzeźbiarze, a ponieważ z rzeźby nie dało się wyżyć, więc zaczęli tworzyć biżuterię.

My beginnings came at a different time, in my student days you studied and made jewellery at the same time, there were no tools, it was all a great adventure. I studied veterinary medicine and my inspiration came from, for example, a histopathological preparation of the liver viewed under a microscope and from nature in general. To me, the 1980s and 90s were about artists such as Józef Fajngold, Hanna Pomianowska, Mirosława Miller and Barbara Strynkiewicz, who formed an informal artistic group. Oftentimes they were sculptors and since it was not possible to make a living out of it, they began to make jewellery.

Spotkaliśmy się w pracowni Mirosławy Miller. Ja miałem spojrzenie młodsze, techniczne, więc czerpałem z ich artystycznego podejścia do biżuterii, a oni korzystali z moich umiejętności technicznych – a przynajmniej prób technicznych.

We met at Mirosława Miller’s studio. I had a younger, technical outlook so I drew on their artistic approach to jewellery and they made use of my technical skills—or at least my technical attempts. The Amber Magazine 45 | 2021

107

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES Przygoda z polską biżuterią zaczęła się dla mnie od STFZ-u, a bycie członkiem Stowarzyszenia było kiedyś dosyć dużym sukcesem. To były ciężkie czasy, ale bardzo ciekawe. Mówiło się wtedy o polskiej szkole biżuterii i była to w pewnym okresie prawda.

My adventure with Polish jewellery began with the STFZ, and being a member of the Association was once considered quite a success. Those times were hard but very interesting. There was talk of the Polish school of jewellery at the time and it was true at some point.

Ważna wystawa, ważny moment w życiu? W 1992 roku miałem wystawę indywidualną, w Wiedniu w galerii Marszałek. Nie było to wtedy dla mnie coś wielkiego, wystawa jak wystawa, mimo że w Wiedniu, jednak teraz na pewno bardziej bym to przeżył. Jak człowiek jest „piękny i młody” to ma trochę mało wyobraźni i jest często bezczelny. Czy to, co robisz, to coś nowego, czy można się tym pochwalić? Spojrzenie na siebie i na to, jak wygląda twór, który robisz, jest wiodący. Ja się dzisiaj takich rzeczy obawiam. Jak coś obejrzę w internecie, to mówię sobie – tego nie można już robić! Jeżeli człowiek zrobił choć jeden przedmiot, który jest inspirujący dla kogoś innego, jest w nurcie, ale dodaje do tego coś nowego, to jest to ciekawe. Jak wyglądało Twoje pierwsze spotkanie z bursztynem? To było w Polsce, oczywiście. Jedną z prac, jakich się wtedy podjąłem, było szlifowanie i polerowanie bursztynu w pracowni w Aninie pod Warszawą. Nawet nie pamiętam, po co tam pojechałem, czy dla pieniędzy, czy dla poznania tematu. Był tam naturalny bursztyn, nie podpalany, czyste bryły – stary, porządny bursztyn. Ja bardziej zajmowałem się wtedy srebrem i kamieniami półszlachetnymi. Bursztyn nie był wtedy wielkim halo, bo był to okres Orno i Zaremskich, popularna była raczej praca w metalu, a nie w bursztynie jako takim. Bursztyn to była taka „pamiątka z Zakopanego” – stateczek z dwukolorowego bursztynu. Został wypromowany, można by powiedzieć, dopiero od Amberifu w latach 90. Czy po wyjeździe do Londynu zajmowałeś się pracą z bursztynem? Już na pierwszej wystawie miałem kilka przedmiotów bursztynowych, ale wtedy nikt w Anglii nie wiedział, czym naprawdę jest bursztyn. Do bursztynu zostałem jakby “zmuszony”. Po sukcesie filmu Jurassic Park stał się ogromnie popularny. Ja nie miałem dużo rzeczy z bursztynem, ale miałem duży zapas surowca po zamknięciu pracowni w Polsce. Szło jak ciepłe bułeczki, dopóki dwie rzeczy nie zepsuły rynku. Bursztyn palony, koniakowy, z łuskami chcieli wszyscy. Nikt nie uważał, że ciekawy jest bursztyn biały, z przejściami, przezroczysty, z chmurkami. Wszyscy chcieli „koniaku”. Trwało to mniej więcej 2 lata, dopóki nie zaczął się paskudnie starzeć. Przekonali się o tym ci, którzy kupowali go na przykład do gablot w witrynach. Skończyła się jego popularność. Dzisiaj wciąż ma swoich wielbicieli, ale to nie jest już takie szaleństwo jak kiedyś. Ja zacząłem pracę z bursztynem od dużych kawałków. Zawsze fascynował mnie biały bursztyn, mam nawet jeszcze swoje pierwsze bryłki z pięknymi przejściami. Zrobiłem parę fajnych płaskich pierścionków z bursztynem i turkusem. Pamiętam jak dziś, że wystawiłem je na stoisku bożonarodzeniowym, to był pierwszy sukces na samym początku działalności – sprzedałem pierścionek za 100 funtów, to był wtedy najdroższy pierścionek, jaki sprzedałem w Anglii. To były lata 90. 108

Bursztynisko 45 | 2021

An important exhibition, an important moment in life. In 1992, I had a solo exhibition in Vienna at the Marszałek Gallery. It was not something major for me then, an exhibition like any other, although in Vienna, but now I would certainly be more excited about it. When you are “young and handsome,” you have little imagination and are often impudent. Is what you are doing something new, do you have something to show for yourself? The key is to look at yourself and at what your creation is like. I am concerned about such things today. When I see something on the Internet, I tell myself—you can’t do that now anymore! If a person has made at least one piece that is inspiring to someone else, is in the mainstream but adds something new to it, that’s interesting. What was your first encounter with amber like? It was in Poland, of course. One of the jobs I took up at that time was amber cutting and polishing at a studio in Anin near Warsaw. I can’t even remember why I went there, whether it was for the money or to learn the skill. There was natural, unscorched amber there, clean pieces—good old amber. Back then, I worked more with silver and semi-precious stones. Amber was not a big deal then because it was the period of the Orno Cooperative and the Zaremskis (Editorial note: Zaremskis: a husband and wife duo who pioneered the Polish School of Silver), metalworking was more popular than amber as such. Amber was considered a tacky souvenir, a little ship made of two colour amber. Its profile came to be boosted, you could say, only starting with Amberif in the 1990s. Did you work with amber after leaving for London? I had a few amber items even at my first exhibition but at the time no one in England knew what amber really was. It was as if I got forced to take up amber. After the success of the Jurassic Park movie, it became immensely popular. I didn’t have many amber items but I had a lot of raw material after the studio in Poland was closed. It sold like hot cakes until two things ruined the market. Everyone wanted scorched, cognac-coloured amber with sparkles. Nobody thought white amber, with transitioning tones, transparent or clouded amber to be interesting. Everyone wanted cognac. This went on for about two years until it began to age terribly. Those who bought it, for example to display it in shop window cases, did learn that lesson. Its popularity ended. Today, it still has its admirers but it’s no longer the kind of craze that it used to be. I started my work with amber with large pieces. I have always been fascinated by white amber and still have my first raw pieces with beautiful tone transitions. I made a couple of nice flat rings with amber and turquoise. I remember as

Extra Terrestrial brosza, 2012, bursztyn bałtycki, srebro .925, złocenie brooch, 2012, baltic amber, gold plated silver (925)

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES

The Amber Magazine 45 | 2021

109

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES Ulubione prace, które zrobiłeś? Zrobiłem dwie bursztynowe prace na międzynarodowych warsztatach Bursztyn w Dobrych Rękach w Gdańsku w Manhattanie i te dwa przedmioty cały czas ze mną krążą, były ostatnio na wystawie STFZ-u w Warszawie. Bursztyn cały czas ze mną jest, na przykład bursztynowe broszki pokazane na wystawie Amber & Leonardo albo bursztynowa biżuteria użyta w sesji dla magazynu Asian Woman. Są wystawy, jest temat, więc siadasz i robisz. Innym razem siedzisz i usiłujesz zrobić coś ciekawego albo coś, co mógłbyś dobrze sprzedać. Powiedz kilka słów o tym, jak pracujesz z bursztynem? Przeraża mnie, że mam dużo dobrego bursztynu, ale szkoda mi go zużywać. Bursztyn jako taki jest trudny. Kiedy coś się w nim dzieje, wtedy człowiekowi chce się coś z niego zrobić. Kiedyś kupiłem około 10 kg pięknego białego bursztynu, były to duże kawałki, o pięknych kształtach. Człowiek chciałby coś z nich zrobić, ale przy okazji jak najmniej w nie ingerować. I to jest duży problem. Najbardziej podoba mi się bursztyn z przejściami i dla mnie to trudna decyzja, żeby wziąć kawałek, który ma na przykład piękne wżery, szkoda mi czyścić bursztyn z kory, robić z niego czyste „perły”. Te wszystkie wżery, faktury i kora są inspirujące i ciekawe. Dlatego nie ruszam tego bursztynu, którego mam tak wiele, bo musiałbym go trochę „poprawić”. Im człowiek jest dojrzalszy, tym bardziej boi się oceny. Powinienem zrobić wystawę, mam mnóstwo przedmiotów z wystaw, konkursów, mam już pewnego rodzaju kolekcję. Opowiesz, jak powstał bursztynowy E.T.? Bryłka miała naturalne wżery przypominające oczy. Kształt bursztynu mnie po prostu zainspirował. Podobnie było z trójkątnym, owalnym bursztynem przypominającym twarz – zrobiłem z niego broszkę. Robiłem w tamtym czasie rzeczy w oparciu o literaturę, sztukę, powstał wtedy E.T., Napoleon, Wesele według Wyspiańskiego, Ent według Tolkiena… To była wewnętrzna potrzeba.

Bursztyn ma to do siebie, że co jakiś czas można złapać temat i coś zrobić. Traktuję materiał jako element przedmiotu, który ma wyrazić jakąś moją ideę, ale nie wpisującą się w koncepcję kompozycyjną – na przykład E.T. – mam główkę, a resztę tworzę, jakby to była pewnego rodzaju rzeźba. Rzeczy twórcze to rzeczy przemyślane. Przedmioty robione na wystawy, konkursy i przedmioty galeryjne to coś innego niż rzeczy na sprzedaż na stoiskach, to pochylenie się nad przedmiotem, to oddech twórczy. Działalność sklepowa robiona po to, żeby zadowolić klienta, to coś zupełnie innego. Równocześnie sztuka, która nie jest połączona z warsztatem, nie może być sztuką. Biżuteria to coś, co jest przeznaczone do użytku, nie tylko do patrzenia. To musi być coś ciekawszego, żeby kobieta mogła się z tym utożsamiać, to jak część ciała. Może to jedyna szansa na przetrwanie naszego zawodu, może to właśnie sprawi, że wciąż będzie potrzebny. 110

Bursztynisko 45 | 2021

if it were today, I displayed them at a Christmas stall, it was the first success at the very beginning of my business—I sold a ring for £100, the most expensive ring I sold in England at the time. It was the 1990s. Favourite pieces that you have made? I made two amber pieces at an international amber workshop at Bursztyn w Dobrych Rękach (Amber in Good Hands) at Gdańsk’s Manhattan Shopping Centre and these two items are always travelling with me, most recently displayed at an STFZ exhibition in Warsaw. Amber is with me all the time, for example the amber brooches shown at the Amber & Leonardo exhibition or the amber jewellery used in the shoot for Asian Woman magazine. There are exhibitions, there is a theme so you sit down and make things. Other times, you sit down and try to make something interesting or something that could sell well. Tell us a little about how you work with amber. It alarms me that I have a lot of good amber but I feel it’s a pity to use it. Amber as such is difficult. When it has something happening in it, then you want to make something out of it. Once I bought about 10 kg of beautiful white amber, large and beautifully shaped pieces. You would like to make something out of them but at the same time interfere with them as little as possible. And this is a big problem. I like amber with tone transitions the most and for me it is a difficult decision to take a piece that has, for example, beautiful pits, I feel it’s a pity to clear the crust off the amber, make it into pure “pearls.” All these pits, textures and crusts are inspiring and interesting. That is why I do not touch that amber, which I have so much of, because I would have to “improve it” a bit. The more mature a person is, the more they are afraid of judgment. I should do an exhibition, I have a lot of items from exhibitions, competitions, I already have a collection of sorts. Will you tell us how the amber E.T. came to be? The raw piece had natural pitting that resembled eyes. The shape of the amber simply inspired me. It was a similar thing with the triangular, oval face-like amber—I made a brooch out of it. At that time, I was making items based on literature, art, so E.T., Napoleon, Wyspiański’s Wesele (The Wedding), Tolkien’s Ent got made. It was an inner need. The thing with amber is that, from time to

time, you can seize a topic and make something. I treat the material as part of an object that is there to express an idea of mine which, however, does not fit in with the compositional concept

—for example, E.T.—I have the head and create the rest as if it were some kind of sculpture. Creative things are well-thought-out things. Items made for exhibitions, competitions and gallery items are different from those to be sold at stalls, it is about giving your attention to the piece,

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES Ostatnia wystawa, w jakiej brałeś udział to… Nie tyle brałem, co biorę obecnie udział w dwóch międzynarodowych wystawach-projektach. Jestem uczestnikiem i współorganizatorem zbliżającego się do finału długofalowego projektu Moim Zdaniem, którego wystawa końcowa uświetni otwarcie nowej siedziby gdańskiego Muzeum Bursztynu. Drugi projekt, w którym uczestniczę, zatytułowany Kosmos. Lem. Biżuteria, organizowany jest przez wrocławską Akademię Sztuk Pięknych. Kolekcja „kosmicznych” prac będzie podróżować trasą życia Stanisława Lema, a zakończy się wystawą w NASA Space Center w Houston i wysłaniem katalogu w przestrzeń kosmiczną.

it is about a creative breath. Sales-oriented business done to please the customers is something else entirely.At the same time, art that is not connected with skill cannot be considered art. Jewellery is something that is meant to be used, not just looked at. It has to be more interesting for a woman to identify with it, like a part of the body. Maybe this is the only chance for our profession to survive, maybe this is what will keep it relevant. The last exhibition you took part in was— I not so much took part as I am currently taking part in two international exhibitions/projects. I participate in and co-organise the long-term In My Opinion project, which is approaching its closure, with its final exhibition to mark the opening of the new home of the Gdańsk Amber Museum. The other project which I contribute to, entitled Space. Lem. Jewellery, is organised by the Academy of Fine Arts in Wrocław. A collection of space-themed pieces will travel the path of science fiction writer Stanisław Lem’s life; it will conclude with an exhibition at the NASA Space Centre in Houston and its catalogue being taken into space.

Mefisto brosza, 2019, bursztyn bałtycki, srebro brooch, 2019, baltic amber, silver

Kropla i Nadziak | Drop and Nadziak obiekt, 2015, naturalne formy bursztynu bałtyckiego, czyste złoto object, 2015, natural forms of baltic amber, pure gold The Amber Magazine 45 | 2021

111

TRENDY TRENDS 2021

Danka Czapnik

Ewa Krajewska

FENDI LB, MILAN FASHION WEEK, S/S 2021. ZDJ.PHOTO: EASTNEWS

Maria Fijałkowska

112

Wśród najnowszych trendów na wiosnę i lato 2021 są romantyczne sukienki z delikatnych materiałów. Z jednej strony kojarzyć się to może z powrotem do dzieciństwa, tiulami i falbankami, z drugiej strony ten trend nawiązuje do letniego romansu. Dlatego w tym sezonie stawiamy na zwiewne tkaniny, bufki, przeźroczystości jak u Dior czy Valentino oraz pastelowe kolory. Na wybiegach królują takie kolory jak rozbielony róż i jego wersje na wiele sposobów, jasny żółty, czy lawendowy. Generalnie widoczne będą wszystkie kolory tęczy zamykając zimowy sezon i wchodząc w nowy, w sposób bardzo pozytywny i optymistyczny. Projektanci na nowy sezon proponują również prostotę, ale w nowej formie. Must have w naszej garderobie na nowy wiosenno-letni sezon to długie i szerokie spodnie, do tego trencz i czapka z daszkiem. Wszystko nawiązując do prostoty jest prezentowane w monochromatycznych zestawach: do spodni top lub ‘braletka’ - stanik o funkcji topu, jest w tym samym kolorze, tak samo jak czapka.

Małgorzata Mieleszko- Myszka

Bursztynisko 45 | 2021

TRENDY | TRENDS

LOUIS VUITTON, PARIS FASHION WEEK, S/S 2021. ZDJ.PHOTO: EASTNEWS

The latest trends for spring and summer 2021 include romantic dresses made of delicate fabrics. On the one hand, this can be associated with a return to childhood through tulle and frills; on the other hand, the trend evokes summer romance. That is why this season we focus on airy fabrics, puffed sleeves, Dior- or Valentino-style transparency and on pastel colours. The catwalks are dominated by such colours as whitened pink and its many varieties, light yellow and lavender. In general, all the colours of the rainbow will show up, closing the winter season and entering the new one in a very positive and optimistic way. Designers also recommend simplicity but in a new form. Long and wide trousers, paired with a trench coat and a visored cap, are a must-have in our wardrobe for the new spring and summer season. All that in reference to simplicity, presented in monochrome sets: trousers with a top or a bralette (a bra acting as a top), are of the same colour, as is the cap.

Anna Kamińska

Marcin Bogusław

Alain Roggeman

The Amber Magazine 45 | 2021

113

TRENDY | TRENDS

FENDI LB, MILAN FASHION WEEK, S/S 2021. ZDJ.PHOTO: EASTNEWS

Kinga Sulej

114

Jolanta Gazda

Bursztynisko 45 | 2021

Akcent stanowią wyraziste akcesoria w postaci torebki w ilości więcej niż jedna oraz w innym kolorze niż ubranie. W całym minimalistycznym zestawie jest podkreślona talia. Kolory, które najczęściej gościły w takich zestawieniach to odcienie natury: nude, brąz, khaki, biel. Oversizowe spodnie nawiązują bezpośrednio do lat 80-tych i pojawiły się na wybiegach u takich projektantów jak Louis Vuitton, The Row czy Stella McCartney. Ważną rolę spełniają też akcesoria, zwłaszcza okulary przeciwsłoneczne, które również nawiązują do poprzednich dekad, są oversizowe, kolorowe i często zdobione, dzięki czemu pełnią równocześnie funkcję biżuterii. Przykładem jest polska marka Re:sin, która projektuje unikatowe modele z ręcznie osadzanymi bursztynami, w dodatku idąc zgodnie z trendami jest są biodegradadowalne, a etui wykonane jest z innowacyjnego materiału Pinatex pozyskanego z liści ananasa. Mimo nostalgii za przeszłością i trendów, które lubią wracać, projektanci wciąż zachwycają nowymi propozycjami, dzięki czemu możemy obficie czerpać wiosenne inspiracje.

Nele Blanckaert

REFLECTIONS

The highlight is provided by distinctive accessories in the form of more than one handbag in a colour different than the outfit. The entire minimalist set emphasises the waist. The most frequent colours in such combinations are shades of nature: nude, brown, khaki and white. The oversized trousers refer directly to the 1980s and have featured on the catwalks of designers including Louis Vuitton, The Row and Stella McCartney. Accessories also play an important part, especially sunglasses: they also refer to previous decades, are oversized, colourful and often ornamented, which allows them to serve as jewellery at the same time. The Polish brand Re:sin is an example; it designs unique items with hand-inlaid amber which, in addition, follow the trends by being biodegradable, with the case made of the innovative Pinatex material sourced from pineapple leaves. Despite a nostalgia for the past and the trends that like making comebacks, the designers still delight us with new fashion, allowing us to take plenty of spring inspiration.

DIOR, PARIS FASHION WEEK, S/S 2021. ZDJ.PHOTO: EASTNEWS

Dorota Gulbierz

GEM

RE:SIN

The Amber Magazine 45 | 2021

115

POLKI FOLKI

Od morza do Tatr – od bursztynu do kolorytu góralszczyzny — Polki Folki w Zakopanem From the Baltic to the Tatras — from amber to the colour of the highland culture- Polki Folki in Zakopane Anna Sado 18 grudnia 2020r. jednym z głównych bohaterów jubileuszowej 10. edycji pokazu „Polki Folki” w Zakopanem była biżuteria z bursztynem bałtyckim polskich producentów i projektantów zaproszonych przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników: Amber Apple, Studio DF, Art Szok oraz Sławy Tchórzewskiej i Marcina Bogusława. Uświetniła ona pokaz kolekcji kobaltowych strojów zaprojektowanych przez Adriana Lewandowskiego, finalisty konkursu Fashion Designer Awards, które nawiązują do nocnego życia we Wrocławiu – inspiracją do ich stworzenia były światła odbijające się nocą w Odrze. Ich uzupełnieniem był bursztyn, który nocą, w świetle lamp UV świeci się na niebiesko, a w dzień imponuje mnogością odmian barwnych – od białych i żółtych przez koniakowe po nawet czarne.

On 18 December 2020, the 10th anniversary edition of the Polki Folki folk-inspired fashion show in Zakopane, Poland, had Baltic amber jewellery in one of its leading roles, brought to you by Polish manufacturers and designers invited by the International Amber Association: Amber Apple, Studio DF, Art Szok, Sława Tchórzewska and Marcin Bogusław. The jewellery added extra splendour to the show of a cobalt clothing collection designed by Adrian Lewandowski, the winner at Poland’s Fashion Designer Awards. The collection evokes Wrocław nightlife: it was inspired by the lights reflected in the River Oder at night. The outfits were complemented with amber, which glows blue at night in UV light, while during the day it is impressive in its multitude of colour varieties: from white and yellow, through cognac, to even black.

Choć tegoroczny pokaz odbył się bez publiczności, choć szaleje pandemia, staramy się wykorzystać każdą okazję, by promować bursztyn bałtycki i biżuterię nim zdobioną oraz kunszt polskich producentów i projektantów. By biżuteria z bursztynem chciała być noszona, musi ‘wyjść’ z targów branżowych i muzeów, by pokazać swoją prawdziwą, nowoczesną twarz – podsumowała Aleksandra Harasiuk, dyrektorka biura Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników, z której inicjatywy bursztynowe ozdoby pojawiły się na zakopiańskim wybiegu. Wraz z Małgorzatą Siudak przygotowały pokaz, w którym wymagającym projektom Adriana Lewandowskiego partnerował bursztyn.

Although this year’s show was held without an audience, and even though there is a raging pandemic, we try to use every opportunity to promote Baltic amber and the jewellery which features it, along with the artistry of Polish manufactures and designers. In order for people to want to wear amber jewellery, it has to ‘step out’ of trade shows and museums to reveal its true, contemporary face, summed up Aleksandra Harasiuk, International Amber Association Office Manager, who initiated the idea for amber ornaments to appear on the Zakopane catwalk. Together with Małgorzata Siudak, they prepared a show in which amber partnered the demanding designs by Adrian Lewandowski.

Morze to biżuteria z bursztynem, Tatry to tradycyjny haft góralski – a pomiędzy nimi wszystko, co porusza projektantów i co jest dla nich inspiracją. W przypadku pokazu mody „Polki Folki”, którego temat brzmiał „Od morza do Tatr”, na pierwszy plan wysuwały się akcenty ekologiczne. Tegoroczny pokaz „Polki Folki” odbył się wyłącznie online, ale organizatorzy planują go powtórzyć latem przyszłego roku.

The sea is about amber jewellery, the Tatra Mountains are about traditional highland embroidery—and, in between, there is all that moves designers and inspires them. In the case of the Polki Folki fashion show, with its theme “From the Baltic to the Tatras,” ecological aspects came to the fore. This year’s Polki Folki show was held online only but the organisers are planning to repeat it next summer.

116

Bursztynisko 45 | 2021

FASHION | MODA: ADRIAN LEWANDOWSKI BIŻUTERIA | JEWELLERY: SŁAWA TCHÓRZEWSKA

REFLECTIONS

The Amber Magazine 45 | 2021

117

FASHION | MODA: ADRIAN LEWANDOWSKI. BIŻUTERIA | JEWELLERY: ART SZOK

BURSZTYNOWE

118

Bursztynisko 45 | 2021

REFLECTIONS

FASHION | MODA: ADRIAN LEWANDOWSKI. BIŻUTERIA | JEWELLERY: MARCIN BOGUSŁAW The Amber Magazine 45 | 2021

119

FASHION | MODA: ADRIAN LEWANDOWSKI. BIŻUTERIA | JEWELLERY: STUDIO DF

BURSZTYNOWE

120

Bursztynisko 45 | 2021

FASHION | MODA: ADRIAN LEWANDOWSKI. BIŻUTERIA | JEWELLERY: AMBER APPLE

REFLECTIONS

The Amber Magazine 45 | 2021

121

PROMOCJA BURSZTYNU | AMBER PROMOTION

DUBAI IFW Bursztyn na pokazie mody Amber on the fashion show

Anna Sado Jak wyglądają pokazy mody w czasie pandemii, pokazała zakończona niedawno 10. edycja International Fashion Week Dubai. Media, blogerzy, instagramerzy i styliści mieli okazję obejrzeć kilkanaście pokazów projektantów z Libanu, Włoch, Jordanii, Indii, Paryża oraz Polski – w tym dwa z bursztynowymi akcentami.

The recently concluded 10th International Fashion Week Dubai has demonstrated what fashion shows look like during a pandemic. Media, bloggers, Instagrammers and stylists had an opportunity to see over a dozen shows by designers from Lebanon, Italy, Jordan, India, Paris and Poland, including two featuring amber.

W obowiązkowych maseczkach i z zachowaniem dystansu odbyła się w dniach 12–14 listopada 2020r. 10. edycja International Fashion Week Dubai – pierwszego pokazu mody, który został zorganizowany w pandemicznej rzeczywistości. Wzięły w nim udział trzy firmy z Polski: Marselini, Dorota Goldpoint oraz DeVu Diana Walkiewicz. A dokładniej mówiąc, to osiem, ponieważ w wieczór finałowy w czasie pokazu sukien ślubnych i wieczorowych Diany Walkiewicz modelki z pojawiły się na wybiegu ubrane także w biżuterię z bursztynem autorstwa firm członkowskich MSB: Art7, S&A Jewellery Design, A2 Jewellery, Chilli Jewellery oraz Galerii Bursztynu Prestige.

In mandatory masks and with distance maintained, the event took place on 12–14 November 2020. The 10th edition of International Fashion Week Dubai was the first fashion event held in a pandemic reality. Three companies from Poland took part in it: Marselini, Dorota Goldpoint and DeVu Diana Walkiewicz. To be more exact, there were eight of them because, on the final night, during the show of Diana Walkiewicz’s wedding and evening dresses, the models walked the catwalk also wearing amber jewellery by IAA member companies: ART7, S&A Jewellery Design, A2 Jewellery, Chilli Jewellery and Prestige Amber Gallery.

Nie był to jednak jedyny pokaz z bursztynowym akcentem – Diana Walkiewicz jako finałową kreację pokazała czarną suknię wieczorową bogato zdobioną bursztynem w różnych odcieniach barwnych. Projektantka otrzymała od organizatorów nagrodę Best Couture Designer Europe 2020.

However, it was not the only show that featured amber: Diana Walkiewicz showed a black evening dress richly decorated with amber in various colour shades as her final creation. The designer received the BEST COUTURE DESIGNER EUROPE 2020 award from the organisers.

Informacje o biżuterii z bursztynem polskich firm oraz o działalności Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników były także prezentowane na stoisku narodowym zorganizowanym przez Ministerstwo Rozwoju. Dla reprezentantów polskiej branży modowej był to wstęp do promocji, której na rynkach Bliskiego Wschodu może pomóc EXPO 2020 Dubai przeniesione na okres od października 2021 do marca 2022. Tę szansę dla promocji bałtyckiego bursztynu warto dobrze wykorzystać.

Information on the amber jewellery by Polish companies and the activities of the International Amber Association was presented at the national stand organised by Poland’s Ministry of Economic Development. For representatives of the Polish fashion industry, it was an introduction to the promotion that can be facilitated in the Middle East markets by EXPO 2020 Dubai, which has been moved from October 2021 to March 2022. This opportunity to promote Baltic amber is well worth making good use of.

122

Bursztynisko 45 | 2021

MODA| FASHION: DIANA WALKIEWICZ DEVU BIŻUTERIA | JEWELLERY: ART 7

REFLECTIONS

The Amber Magazine 45 | 2021

123

MODA| FASHION: DIANA WALKIEWICZ DEVU

BURSZTYNOWE

124

Bursztynisko 45 | 2021

MODA| FASHION: DIANA WALKIEWICZ DE VU. BIŻUTERIA | JEWELLERY: CHILLI JEWELLERY

REFLECTIONS

The Amber Magazine 45 | 2021

125

MODA| FASHION: DIANA WALKIEWICZ DE VU. BIŻUTERIA | JEWELLERY: S&A

BURSZTYNOWE

126

Bursztynisko 45 | 2021

MODA| FASHION: DIANA WALKIEWICZ DE VU. BIŻUTERIA | JEWELLERY: A2 JEWELLERY

REFLECTIONS

The Amber Magazine 45 | 2021

127

PROMOCJA BURSZTYNU | AMBER PROMOTION

Zdj. Photo: pawilon Polski | Polish pavilion

Bursztyn Bałtycki podbija świat. Czas na Expo 2020 w Dubaju. Baltic amber is about to conquer the world. Time for Expo 2020 Dubai. PAiH Zachwyca formą i kolorem, fascynuje genezą i tradycją. Bursztyn – polski skarb narodowy, który od lat inspiruje światowy rynek jubilerski. Wkrótce zabłyśnie na najważniejszym wydarzeniu roku, podczas Wystawy Expo 2020 w Dubaju.

It is delightful in its form and colour, it fascinates with its origin and tradition. Amber: Poland’s national treasure which has been inspiring the global jewellery market for years. Soon, it will shine at the most important event of the year, Expo 2020 Dubai.

Kreatywność inspirowana naturą. To hasło realizowanego przez Polską Agencję Inwestycji i Handlu projektu podczas Wystawy Światowej Expo 2020 w stolicy ZEA. Największe promocyjno-wystawiennicze wydarzenie na świecie z powodu pandemii zostało przełożone i potrwa od 1.10.2021 do 31.03.2022 r. Areną prezentacji i nośnikiem informacji o naszym kraju będzie Pawilon Polski, czyli specjalna przestrzeń wystawiennicza tworzona w ramach eventu. Oprócz pawilonu, planowana jest realizacja programów i wydarzeń towarzyszących, a także udział w inicjatywach organizatora. To zatem doskonałe miejsce na promocję polskich firm, reprezentujących branże strategiczne z punktu widzenia potencjału eksportowego na rynki Bliskiego Wschodu. W projekt doskonale wpisuje się branża biżuteryjna i wyroby jubilerskie. Udział rodzimych firm w tym międzynarodowym wydarzeniu to szansa dla produktów i towarów z polską metką. W Pawilonie Polskim nie może więc zabraknąć prezentacji eksportowego hitu Polski – bursztynu bałtyckiego.

Creativity inspired by nature. This is the motto of the project to be run by the Polish Investment & Trade Agency (PAIH) at the Expo 2020 World’s Fair in the capital of the UAE. Due to the pandemic, the world’s largest promotional and exhibition event has been postponed and will be held from 1 October 2021 until 31 March 2022. The Polish Pavilion, a special exhibition space created for the occasion, will become an arena and medium to present information about Poland. In addition to the Pavilion, side programmes and events have been planned, along with participation in the Organiser’s initiatives. It is, therefore, a perfect place to promote Polish businesses which represent industries that are strategic for Poland’s export potential to the Middle East markets. The jewellery industry and its products fit in perfectly with the project. The participation of domestic companies in this international event is an opportunity for products and goods with a Polish label. Therefore, the Polish Pavilion cannot go without a presentation of Poland’s export hit: Baltic amber.

128

Bursztynisko 45 | 2021

PROMOCJA BURSZTYNU | AMBER PROMOTION Powszechnie uznawany za najpiękniejszy i najbardziej wartościowy na świecie, od kilku tysięcy lat ma swoje miejsce w kulturze europejskiej. Ale nie tylko Europa się nim zachwyca. Unikatową biżuterię eksportujemy do kilkudziesięciu krajów świata. To m.in. Chiny, Stany Zjednoczone czy właśnie Bliski Wschód. Na światowym rynku bursztynowej biżuterii polscy projektanci wiodą prym, stosując nowoczesne rozwiązania i wzornictwo.

Universally recognised as the most beautiful and valuable in the world, it has had its place in European culture for several thousand years. But it is not only Europe that is delighted with it. We export unique jewellery to dozens of countries around the world, including China, the United States and the Middle East. Polish designers lead the way in the global amber jewellery market, using contemporary solutions and design.

Wystawa Światowa Expo 2020 w Dubaju to dla polskich bursztynników drzwi na rynki Bliskiego Wschodu. A bałtyckie złoto łączy nasze narody od tysięcy lat. Już w IX wieku w medycznych książkach muzułmańskich opisywano dobroczynny wpływ bursztynu na zdrowie. W Muzeum Etihad w Dubaju obok pamiątek po szejku Zayedzie leży różaniec – wykonany z bursztynu. To zatem nie tylko wymiar biżuterii, ale i wyraz kultury. Historia powiązań jest długa, a potencjał regionu Zatoki Perskiej ogromny. Expo 2020 to inicjatywa, dzięki której nawiązanie nowych kontaktów biznesowych jest na wyciągnięcie ręki. Bliski Wschód to światowe centrum wymiany handlowej. Region szybko się rozwija, a konsumenci mają coraz większe wymagania. Dużym powodzeniem cieszą się towary z tzw. wyższej półki. Polscy producenci już korzystają z tego trendu dzięki wsparciu ekspertów z Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu. Biura PAIH w krajach Zatoki Perskiej pomagają w planach rozwojowych polskich przedsiębiorstw na rynkach arabskich i w przygotowaniu ich do eksportu czy inwestycji zagranicznej. Expo 2020 to szansa na zintensyfikowanie tych działań. To też przede wszystkim okazja eksportowa dla polskich bursztynników. Niebawem ruszą kolejne inicjatywy programu gospodarczego towarzyszącemu udziałowi Polski w wydarzeniu. Oferta dla przedsiębiorców chcących rozwijać swój biznes w krajach Zatoki Perskiej obejmuje 13 narzędzi wsparcia. Wystartowała już inicjatywa Go to Brand Expo 2020 – polskie firmy mogą uzyskać wsparcie finansowe na promocję swoich marek na rynkach zagranicznych, m.in. właśnie podczas Wystawy w Dubaju. Zwieńczeniem trwającego pół roku wydarzenia będzie Dzień Polski oraz Forum Gospodarcze Polska-Zjednoczone Emiraty Arabskie. Polscy bursztynnicy z pewnością mogą na tym skorzystać.

The Expo 2020 Dubai World’s Fair is a door to the markets of the Middle East for Polish amber jewellers. The Gold of the Baltic has been connecting our nations for thousands of years. As early as in the 9th century, amber’s beneficial effects on health were described in Muslim medical books. The Etihad Museum in Dubai, next to mementos of Sheikh Zayed, features prayer beads—made of amber. So it is not only about jewellery but also an expression of culture. The history of these links is long and the potential of the Persian Gulf region is enormous. Expo 2020 is an initiative which puts establishing new business contacts at your fingertips. The Middle East is a global centre of trade. The region is developing rapidly and its consumers are ever more demanding. High-end goods are enjoying much popularity. Polish manufacturers are even now taking advantage of this trend owing to the support of Polish Investment & Trade Agency experts. The PAIH offices in the Persian Gulf countries help Polish enterprises make development plans in Arab markets and get ready for export or foreign investment. Expo 2020 is an opportunity to intensify these activities. It is also, above all, an export opportunity for Polish amber jewellers. Soon, new initiatives will be launched in the economic programme for Poland’s participation in the event. The offer for entrepreneurs who want to develop their business in the Persian Gulf countries includes 13 support tools. The Go to Brand Expo 2020 initiative has already begun: Polish companies can obtain financial support to promote their brands in foreign markets, including at the World’s Fair in Dubai. The Polish Day and the Poland–United Arab Emirates Economic Forum will be the culmination of the six-month-long event. Polish amber jewellers can certainly benefit from it.

The Amber Magazine 45 | 2021

129

PROMOCJA BURSZTYNU | AMBER PROMOTION

AMBER IN OSLO Joanna Kotowicz-Buczyńska Jest piękny dzień. Słońce intensywnie rozświetla nabrzeże Aker Brygge, pełne turystów i mieszkańców, jak zawsze tłumnie i chętnie spędzających czas w tej części norweskiej stolicy. W pobliskiej Marinie kołyszą się błyszczące łodzie odbijające słoneczne promienie od swoich białych kadłubów. Delikatna bryza porusza gdzieniegdzie takielunkiem oraz narodowymi flagami, które Norwegowie chętnie umieszczają na swoich łodziach, kiedy spędzają na nich czas. Chwile płyną spokojnie... ... i w tych przyjemnych okolicznościach pojawia się ona – piękna, elegancka, hipnotyzująca ...

It is a beautiful day. The sun intensely illuminates the Aker Brygge. This are full of tourists and residents,as always crowds and willingly spending their time in this part of the Norwegian capital. In the nearby Marina, gleaming boats sway, reflecting the sun's rays off their white hulls. A gentle breeze moves the rigging here and there as well as the national flags, that Norwegians like to place on their boats when they spend time on them. The moments flow quietly... ... and in these pleasant circumstances she appears - beautiful, elegant, hypnotic ...

Autorką biżuterii z bursztynem jest Joanna Kotowicz-Buczyńska, artystka i projektantka ze złotniczym wykształceniem, będąca od 14 lat członkinią Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników. Od kilku lat związana jest ona z Norwegią, urzekającą krainą fiordów, którą postanowiła poznać, zwiedzić oraz spędzić tam część życia.

The author of the jewellery with amber is Joanna Kotowicz-Buczyńska, an visual artist and designer with goldsmith education, who has been a member of the International Amber Association for 14 years. For several years she has been associated with Norway, the captivating land of fjords, which she decided to get to know, visit and spend part of her life there.

Maluje, fotografuje i tworzy biżuterię sygnowaną znakiem Victoria Bramin, symbolem wewnętrznego ognia, harmonii życia, szczęścia, obfitości i dobrostanu. Biżuterię wykonuje własnoręcznie, od projektu do finalnego wyrobu. Są to limitowane serie lub pojedyncze egzemplarze. Łączy solidne umiejętności rzemieślnicze, kunszt manualny - precyzję wykonania i dbałość o detal, z nowoczesnym myśleniem o projektowaniu przestrzennym. Mocno widoczna w jej projektach jest artystyczna wrażliwość estetyczna oraz architektoniczny sposób patrzenia na bryłę obiektu – nowoczesna linia, inspiracje geometrią i motywami organicznymi, zróżnicowanie faktur i materiałów. Ważnym dla niej materiałem, jakiego używa przy tworzeniu biżuterii jest bursztyn bałtycki, zwłaszcza ten o żółto-białym odcieniu. Artystka, oprócz swojej twórczości, angażuje się w działania mające na celu promocję polskiej kultury w Norwegii, popularyzowanie wiedzy o bursztynie, a także w działania na rzecz integracji oraz rozwój umiejętności i talentów dziewcząt i kobiet. Jej biżuteria niesie pozytywne i motywujące przesłanie. Może być ona bliska kobietom o silnej osobowości – ambitnym i niezależnym, aktywnym zawodowo i towarzysko, żyjącym z pasją i odnoszącym sukcesy. Może być amuletem lub talizmanem dla kobiet i dziewcząt, szukających swojej drogi w życiu, zorientowanych na rozwój osobisty i twórczy, pokonujących trudności i dążących do celu oraz tych dostrzegających radość i niezwykłość w małych rzeczach. Może być także miłym wyrażeniem uczuć, uznania, relacji lub przynależności – takich jak miłość, przyjaźń, wdzięczność. 130

Bursztynisko 45 | 2021

She paints, photographs and creates jewellery signed with the sign of Victoria Bramin, a symbol of inner fire, harmony of life, happiness, abundance and well-being. The jewellery is made by hand, from design to the final product. These are limited series or single piece. It combines solid and manual craftsmanship - precision of workmanship and attention to detail, with modern thinking about spatial design. The artistic aesthetic sensitivity and the architectural way of looking at the shape of the object are clearly visible in her designs - modern lines, inspirations with geometry and organic motifs, and the diversity of textures and materials. Baltic amber is an important material for her, which she uses to create jewellery, especially the one with a yellow and white shade. The artist, in addition to her work, is involved in activities aimed at promoting Polish culture in Norway, popularizing knowledge about amber, as well in activities for the integration and development of the skills and talents of girls and women. Her jewellery carries a positive and motivating message. It can be a dear to women with a strong personality, professionally and socially active, passionate and successful. It can also be an amulet or a talisman for women and girls looking for their way in life, oriented towards personal and creative development, overcoming difficulties and striving for a goal, and those who see joy and extraordinary in small things. It can also be a nice expression of feelings, appreciation, relationships, or belonging - such as love, friendship, gratitude.

The Amber Magazine 45 | 2021

131

Modelka | Model: Kristi Strømmen Kjerpeset –Mistrzyni Norwegii z 2016 r. w biegu na 100m przez płotki | 2016 Norwegian champion in 100m hurdles. Miejsce | Place: Oslo, Marina Aker Brygge. Zdj.| Photo: Łukasz Dziatkowiak

Światło bursztynu The light of amber Rozmowa z | interview with Barbara Gronuś- Dutko

Naszyjnik | Neklace SŁOWIK

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES

Małgorzata Siudak MS: Pani Barbaro, w zeszłym roku świętowała Pani 40-lecie działalności artystycznej. Urząd Marszałkowski w Gdańsku przyznał Pani Nagrodę Specjalną. Jeszcze raz gratuluję. Proszę opowiedzieć o początkach pracy z bursztynem. BGD: Nagroda Specjalna to zaszczytne wyróżnienie przyznane mi przez pana marszałka Mieczysława Struka. Otrzymałam też podziękowanie od dyrektora Muzeum Gdańska Waldemara Ossowskiego. Dziękuję bardzo za nagrody i gratulacje. W latach 70. wielu artystów w Polsce zaczynało tworzyć biżuterię unikatową. Moje „bursztynowe życie” zaczęło się w roku 1979 w pracowni kolegi ze studiów – rzeźbiarza. Pracownia była w piwnicy, tam w silnym świetle lampy pierwszy raz zobaczyłam „cud zaklęty w bursztynie”. Podziwiałam wnętrze przezroczystej oszlifowanej bryłki bursztynu, druga bryłka była pięknym kolorowym pejzażem. Długo oglądałam te urzekające miniaturowe obrazy zaciskając w dłoni podaną mi nieoszlifowaną bryłkę. Czułam jej ciepło i energię – jantar stał się najważniejszy. I tak przez 40 lat moje i mojego męża życie zostało podporządkowane pracy z bursztynem. Nigdy nie mieliśmy odrębnych pomieszczeń na pracownię – nie było możliwości oddzielenia życia prywatnego. Zaczęliśmy naukę i współpracę się z artystami bursztynnikami z Trójmiasta. Wszyscy byliśmy samoukami i dzieliliśmy się doświadczeniem, narzędziami i podręcznikiem Maślankiewicza. Wraz z mężem robiłam wcześniej biżuterię srebrną. Mąż lutował i polerował, ja projektowałam i wyginałam. W Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Gdańsku ukończyłam Wydział Projektowania Plastycznego, ze specjalizacją grafika użytkowa, dlatego moje pierwsze projekty jubilerskie to były znaki, symbole, typografia i formy zaczerpnięte z natury. Dla bursztynu zmieniłam sposób projektowania, by nie był on jedynie dodatkiem do srebra. Praca polegała na znalezieniu i wyeksponowaniu pięknego wnętrza i nadaniu formy bez ingerowania zbyt mocno w naturę bryłki. W sierpniu 1980 roku, podczas Jarmarku Dominikańskiego na ulicy Mariackiej w Gdańsku po raz pierwszy wystawiłam swoje prace, a w roku 1981 wzięłam udział w wystawie 132

Bursztynisko 45 | 2021

MS: Last year you celebrated the 40th anniversary of your artistic career. The Marshal’s Office in Gdańsk presented you with its Special Award. Congratulations once again. Please tell us how you began working with amber. BGD: The Special Award is an honourable distinction awarded to me by the Pomorskie Region’s Marshal Mieczysław Struk. I also received words of thanks from the Director of the Gdańsk Museum, Waldemar Ossowski. I am very grateful for the awards and congratulations. In the 1970s, many artists in Poland began to make unique jewellery. My amber life began in 1979 at the studio of a college friend who was a sculptor. The studio was in the basement and there, in the strong light of a lamp, I saw THE MIRACLE ENCHANTED IN AMBER for the first time. I admired the inner world of a cut transparent piece of amber, while another piece was a lovely, colourful landscape. I watched these captivating miniature images for a long time, clenching the rough piece, handed to me, in my hand. I felt its warmth and energy: JANTAR (amber) became ESSENTIAL. And so for 40 years, my life and my husband’s have been dedicated to working with amber. We have never had separate rooms for a studio: it wasn’t possible to detach our private lives. We started learning and working with amber artists from the Tri-City of Gdańsk, Gdynia and Sopot. We were all self-taught and shared our experience, tools and Maślankiewicz’s textbook on precious stones. Before that, my husband and I made silver jewellery. My husband soldered and polished, I designed and curved the pieces. I have a degree in Artistic Design from the Gdańsk Academy of Fine Arts, specialising in Graphic Design, which is why my first jewellery designs included signs, symbols, typography and forms taken from nature. I changed the way I designed for amber’s sake so that it was not just an accessory to silver. My work was about finding and highlighting the beauty inside and giving it shape without interfering too much with the nature of the raw piece. In August 1980, at St Dominic’s Fair in Mariacka Street, Gdańsk, I exhibited my works for the first time and, in 1981, I took part in the exhibition of Gdańsk District Artists and Designers at the home of the Friends of Sopot Society (TPS), Sopot.

REFLECTIONS artystów plastyków Okręgu Gdańskiego ZPAP w siedzibie Towarzystwa Przyjaciół Sztuki w Sopocie. W Warszawie współpracowałam ze związkową Galerią ART. Moje prace ze lśniącym pięknie bursztynem cieszyły się powodzeniem, szczególnie wśród cudzoziemców, a we wrześniu 1982 miała tam miejsce moja pierwsza indywidualna wystawa, bez wernisażu, ale z wykonanym przeze mnie folderem. Listopad 1982 przyniósł niespodziewaną możliwość przeprowadzki do Krakowa. Była radość, ale i obawa, jak zostaniemy przyjęci w środowisku. Brakowało nam wielu narzędzi do pracy. W Związku Polskich Artystów Plastyków w Krakowie działała sekcja złotnictwa i na ostatnim zabraniu przed rozwiązaniem związku zostałam przyjęta bardzo serdecznie. Trwał stan wojenny, wszyscy byli sobie bardzo życzliwi, a my przybyliśmy z Gdańska. W Krakowie kwitło życie kulturalne. Powstała kultowa galeria Black Gallery, byłam zapraszana na coroczną wystawę Top Twenty. Współpracowałam z galeriami sztuki w Krakowie i w Warszawie, ale brakowało dobrej jakości srebra, a biżuteria nie była traktowana jako sztuka. Utrzymywaliśmy się robiąc prostą biżuterię dla spółdzielni „Plastyka” , skąd dostawaliśmy wzór i przydział srebra. Moja biżuteria z bursztynem ręcznie obrabianym, ze srebrem wycinanym w fale i ręcznie polerowanym przez męża nie nadawała się jako wzór. Każda sztuka była unikatem, ale unikaty coraz trudniej było sprzedać. MS: Oprócz wielu wystaw w Polsce, Pani biżuterię prezentowano również we Francji, Holandii. Podróżowała Pani wspólnie z Marią Lewicką-Walą. Proszę powiedzieć więcej o tych zagranicznych wystawach. Z jakim odbiorem spotkała się Pani biżuteria? BGD: Maria Lewicka-Wala była legendą dla nas, artystów bursztynników z Trójmiasta, bardzo chciałam ją poznać. W Krakowie połączył nas bursztyn. W Polsce był kryzys i zamknięto granice, a my zaplanowałyśmy wyjazd do Europy, aby „zdobyć Zachód”. W roku 1984 granice otwarto. Przez całe lato załatwiałyśmy: paszport, wizy i dewizy. W notesach miałyśmy adresy, telefony i kontakty. Po odprawie warunkowej biżuterii przez Niemcy dojechałyśmy do Szwajcarii, po drodze w Pforzheim zwiedzając muzeum i sklep z narzędziami jubilerskimi. Właściciele pensjonatów chętnie wybierali naszą biżuterię jako opłatę za nocleg. W Lozannie i w Genewie nawiązałyśmy współpracę z galeriami biżuterii. Były spotkania, kontakty i listy polecające do Paryża. Paryż! Tak jak w innych krajach w budce telefonicznej założyłyśmy biuro. Paryż „zwiedzałyśmy” z biżuterią w torebkach. Było kilka przyjemnych spotkań, ale przez 10 dni nie znalazłyśmy miejsca dla naszego bursztynu. Wreszcie ostatni wieczór w Paryżu, spacer nad Sekwaną. Oświetlone okno wystawowe i szyld „Galerie 88”, a na wystawie – bursztyn – wielki sznur grubych, arabskich korali. Stoimy, komentujemy; Maria ma takie same. W środku palą się świece. Kobieta i mężczyzna jedzą kolację. Mężczyzna zauważył nas i zaprosił do środka. Rozmowa o bursztynie i zaproszenie na wystawę jesienią 1985 r. Wiosną 1985 roku w Nijmegen, w pięknej galerii Kontrast przy sklepie z brylantami miała miejsce moja pierwsza wystawa zagraniczna. Moja cała biżuteria z bursztynem w gablotach, a ja z małą srebrną broszką. Nasz bursztyn był przyjęty entuzjastycznie, wygrywał konkurencję z brylantami.

In Warsaw, I worked with the ART Union Gallery. My pieces with beautifully lustrous amber were very popular, especially among visitors from abroad. September 1982, the ART Promotion Gallery, Warsaw, Krakowskie Przedmieście St.—my first solo exhibition, without a preview but with a brochure I produced myself. November 1982, an unexpected opportunity to move to Cracow. Joy, but also fear of how we will be welcomed in the community. We lacked many tools to work with. There was a jewellery unit at the Association of Polish Artists and Designers (ZAP) in Cracow and I was very warmly welcomed at the last meeting before the Association was dissolved. Martial law was underway, everyone was very kind to one another and we came from Gdańsk, after all. Cultural life flourished in Cracow. The iconic Black Gallery was established and I was regularly invited to its annual TOP TWENTY exhibition. I worked with art galleries in Cracow and Warsaw but there was a shortage of good quality silver and jewellery was not considered art. We earned a living by making simple jewellery for the Plastyka Cooperative based on stock designs and allotments of silver. My jewellery with hand-worked amber, with silver cut into waves and hand-polished by my husband, was not suitable to be a stock design. Each piece was unique but unique items were more and more difficult to sell. MS: Next to many exhibitions in Poland, your jewellery was also presented in France and the Netherlands. You travelled together with Maria Lewicka-Wala. Please tell us more about these exhibitions abroad. How was your jewellery received? Maria Lewicka-Wala was a legend for us amber artists from the Tri-City and I really wanted to meet her. It was AMBER that brought us together in Cracow. Poland was in crisis and the borders were closed. We planned a trip across Europe to “conquer the West.” In 1984, the borders became open. We were sorting out passports, visas and foreign currency all summer. We had notebooks with addresses, telephone numbers and contacts. With the jewellery conditionally cleared, we went via Germany to Switzerland. On the way, in Pforzheim, we visited the Museum and a jewellery tools store. B&B owners were happy to take our jewellery as payment for the accommodation. In Lausanne and Geneva, we established collaboration with jewellery galleries. Meetings, contacts and letters of recommendation to Paris. PARIS! Like in other countries, we set up an office in a telephone booth. We saw the sights of Paris with jewellery in our handbags. We had a number of pleasant meetings but were unable to find a place for our amber in 10 days. On our last night in Paris, a walk by the Seine. An illuminated display window and a Galerie 88 signboard, with AMBER on display: a huge string of big Arabian beads. We stood there, commenting, Maria having identical beads. Candles were lit inside, a woman and a man having dinner. The man noticed us and invited us in. We had a conversation about amber and got invited to exhibit in the autumn of 1985. In the Netherlands, we had an exhibition at the Polish Art Gallery, Arnhem, and, in Nijmegen, were invited to exhibit at the Contrast Gallery. Spring 1985, Nijmegen, the beautiful Contrast Gallery next to a diamond store—my first international exhibition. All of my amber jewellery in display cases and I with a small silver brooch. Our amber was received enthusiastically. It won out over diamonds. The Amber Magazine 45 | 2021

133

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES Jesienią 1985 roku pojechałam do Paryża z mężem. Z Marią Lewicką-Walą spotkałyśmy się znowu na wernisażu nad brzegiem Sekwany, w maleńkiej, uroczej Galerie 88. W Paryżu byłam długo. Codziennie wyruszałam z tą samą torebeczką z bursztynem i szukałam galerii na moją wystawę, aż znalazłam. Zadziałała moc bursztynu, mój naszyjnik – talizman zachwycił urodą. Na kilka lat zdobyłam Paryż! Dostałam zaproszenie na otwarcie nowej galerii w pobliżu Centrum Pompidou oraz propozycję indywidualnej wystawy w 1986 roku w galerii Pegotty le mecene. Na zaproszeniu: „Bursztyn” l'or de la mer Baltique. „Bursztyn” po polsku: „Nikt nie przyjdzie, jak napiszę l'ambre, bo Francuzi znają tylko korale” – stwierdziła właścicielka galerii. Pięknie wyeksponowany i oświetlony bursztyn żarzył się w gablotach. Gdy przyjechałam wiosną 1987 roku, właścicielka zadowolona wręczyła mi miesięcznik Orion z doskonałą recenzją. Bursztyn nieznany, kolorowy i półsurowy spodobał się bardzo. W roku 1987 zostałam zaproszona do Jablonca na VIII Międzynarodową Wystawę Biżuterii; na sympozjum napisałam o modzie i biżuterii artystycznej w Polsce. W Jabloncu nawiązałam nowe kontakty, w tym najważniejszy – Londyn. Jesienią poleciałam do Londynu, gdzie moja biżuteria z bursztynem spodobała się bardzo i zaczęłam wieloletnią współpracę z legendarną galerią Electrum. Wyjazdy były dla nas coraz bardziej utrudnione, bo w 1988 roku musieliśmy opuścić Kraków. Wybór padł na Rabkę-Zdrój, gdzie po trzech przeprowadzkach i remoncie szybko w kuchni i w pokoju zorganizowaliśmy sobie pracownię. Powstała nowa kolekcja i w grudniu 1990 objeżdżałam znowu galerie na Zachodzie. W styczniu 1991 roku , po jednym telefonie z Krakowa musiałam podjąć bardzo trudna decyzję i całe życie nabrało innego wymiaru. Trzeba było powrócić do starego domu w Krakowie, jak się okazało, na bardzo długo. Do aktywnego życia i pracy twórczej powróciłam, gdy niespodziewanie dostałam dwa zaproszenia na wystawy. Ostatnie dwie ważne wystawy zagraniczne to te w Paryżu w galerii Pegmatite i w z Londynie z okazji 20-lecia galerii Elektrum. Mój wielki pierścień z bursztynem został wybrany do gabloty z biżuterią na XXI wiek. Potem już tylko dwa razy do roku nowe kolekcje i udział w wystawach zbiorowych. Z roku na rok stawało się to coraz bardziej nieopłacalne i takie objazdy były bardzo wyczerpujące. Został wypromowany bursztyn modyfikowany, obrabiany maszynowo, produkowany na dużą skalę. W Polsce galerie sztuki zmieniały się w galerie handlowe i nie mamy możliwości, aby utrzymać się wykonując biżuterię unikatową. MS: Bursztyn, srebro, rzemień. Bursztynowa biżuteria Pani autorstwa charakteryzuje prostota formy w połączeniu z starannie wyselekcjonowanymi bryłkami bursztynu. Jak wygląda Pani proces twórczy? BGD: Najpierw oglądamy bryłkę dokładnie ze wszystkich stron i pod światło. Tak jak drzewo, bryłka bursztynu jest obrośnięta korą, ale to zwietrzelina, którą trzeba zeszlifować z jednej strony, aby zajrzeć do środka, lub odkryć piękny rysunek. Potem mąż szlifuje, delikatnie zbiera korę, polerując często, a ja w nocy w ciszy i samotności słucham jej. Każda bryłka opowiada trochę inną historię, to ona wie, czym chce być, a potem do kogo należeć. Niektóre bryłki mają piękną rudą korę i muszę wyważyć: ile i gdzie odkryć, a gdzie zostawić korę, co wypolerować, aby na 134

Bursztynisko 45 | 2021

In the autumn of 1985, I went to Paris with my husband. I met Maria Lewicka-Wala again at an exhibition preview by the bank of the Seine at the tiny, charming Galerie 88. I stayed in Paris for a long time. Every day, I would set out with the same bag of amber jewellery to look for a gallery for My Exhibition, until I found it. The Power of Amber did its work and my necklace-cum-talisman was captivating in its beauty. I conquered Paris for a few years to come! I received an invitation to an opening of a new Gallery near the Centre Pompidou and an offer for a solo exhibition in 1986 at the Pegotty le mecene Gallery. The invitation read: “BURSZTYN” l'or de la mer Baltique. The word for amber was written in Polish, “Nobody will come if I write l’ambre because the French only know stringed beads,” said the Gallery’s proprietress. Beautifully displayed and illuminated, the amber glowed in the display cases. When I went back in the spring of 1987, the owner gladly handed me a copy of ORION monthly with an excellent review. The unknown, colourful and half-raw amber became an instant favourite. In 1987, I was invited to Jablonec for the 8th International Exhibition of Jewellery; for the Symposium, I wrote about fashion and artistic jewellery in Poland. New contacts emerged in Jablonec, including the most important one: LONDON. In the autumn, I flew to London, where my amber jewellery held great appeal and I started a long-term collaboration with the legendary Electrum Gallery. The trips became more and more difficult for us because we had to leave Cracow in 1988. We chose Rabka-Zdrój where, after three moves and some remodelling, we quickly set up a studio in the kitchen and a room. We made a New Collection and, in December 1990, I went on a tour of galleries in the West again. In January 1991, one phone call from Cracow, followed by a very tough decision, caused our whole life to take on a different dimension. The thing to do was to go back to the old house in Cracow, for a very long time as it turned out. I returned to active life and creative work when I unexpectedly got two invitations to exhibit. The latest two important exhibitions abroad: in Paris at the Pegmatite Gallery and in London to mark the 20th anniversary of the Electrum Gallery. My massive amber ring was selected for the 21st century jewellery display case. Afterwards, only twice a year, new collections and participation in collective exhibitions. Year by year, it became more and more unprofitable and such tours were highly exhausting. MS: Amber, silver, leather cord. The amber jewellery which you make is simple in form with meticulously selected pieces of amber. What does your creative process look like? First, we thoroughly examine a raw piece from all sides and against the light. A piece of amber is covered with crust, a weathered surface that must be ground off on one side in order to offer a look inside or reveal beautiful contours. Then my husband grinds and carefully clears away the crust, polishing often, and I listen to the piece in the silence and solitude of night. Each piece of amber tells a somewhat different story; it knows what it wants to become and who it will want to belong to. Some have beautiful red crust and I have to find the balance: how much and where to uncover the crust and where to leave it be, or what to polish to create a low relief on the surface. I make many sketches to find a form for the work’s final expression. To a large extent, the form is imposed by the natural shape of the raw piece, and I only dare slightly correct it. Lastly, the

Teatr scena III Theatre scene III

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES

powierzchni stworzyć płaskorzeźbę. Wykonuję wiele szkiców poszukując formy dla ostatecznego wyrazu pracy. W dużej mierze formę narzuca naturalny kształt bryłki, a ja tylko niewiele ośmielam się skorygować. Na koniec jest już obróbka ręczna przed ostatecznym końcowym wypolerowaniem. Bursztyn, z którym długo się pracuje, zaczyna emanować spotęgowaną energią. Projektując biżuterię bardzo dbam o to, aby srebro czy inne dodatki tworzyły z bursztynem harmonijną całość, podkreślały jego urodę, delikatność i miękkość. Aby to realizować wymyśliłam nową technikę jubilerską, wycinałam ze srebra miękkie fale lub inne łagodne formy opasujące bursztyn, a gdy doszłam w tym do wprawy – wycinałam i wypiłowywałam w srebrze całą oprawę, która dopiero po zakuciu tworzyła rysunek. Staram się też, aby zachować jak najwięcej naturalnego piękna i efekt gry światła na bursztynie w ruchu. Przy projektowaniu biżuterii bardzo ważne dla mnie jest także, aby umożliwić bezpośredni kontakt z bursztynem podczas noszenia, bo wtedy bursztyn, naelektryzowany ujemnie, „zbiera” z nas szkodliwe ładunki dodatnie. Szczególną pracą było przygotowanie biżuterii na Galę Mody i Bursztynu podczas targów Amberif 2005. Kolekcja nosiła tytuł „Bursztynowym Szlakiem” a biżuteria nawiązująca do starożytnego Rzymu musiała stanowić całość ze strojem. Przez całe lato spotykałam się z projektantką Agatą Leśniakowską, aby dopracować każdy szczegół. MS: Proszę powiedzieć, czym jest dla Pani bursztyn? BGD: Jest moją „zaczarowaną planetą”, ale nie tylko moją. „Bursztynowa planeta Jantar” jest w nas, bo tak jak my jest częścią natury. Jest dla mnie nie tylko materiałem twórczym, ale też niewyczerpanym źródłem inspiracji. Ma w sobie wszystko: dobrą energię, światło, ciepło – czas i przestrzeń. Jantar powstał miliony lat temu, a wciąż „żyje” – dojrzewa, zmienia się, a jego magiczna moc zawsze daje mi ukojenie, gdy dostaję lekcje życia i muszę opanować chaos. To było już tak dawno, gdy pierwszy raz patrząc na oszlifowane piękne bryłki bursztynu jedną z nich zacisnęłam

piece is worked by hand before the final polishing. The amber with which you have worked for a long time begins to radiate intensified energy. When designing jewellery, I make sure that silver and other accessories create a harmony with amber, emphasise its beauty, delicate nature and softness. To do this, I came up with a new jewellery technique: I cut soft waves or other gentle forms out of silver to envelop the amber and, once I became skilled at it, I would cut and saw the whole setting out of silver and it would become a shape only once set in place. I also try to preserve as much natural beauty as possible, along with the play of light effect on amber in motion. When designing jewellery, it is also very important for me to enable direct contact with the amber when worn because then the negatively charged amber will pick up the harmful positive charges from us. It was a special task to make the jewellery for the Amberif 2005 Amber and Fashion Gala. The collection was entitled On the Amber Route and the jewellery, which referenced ancient Rome, had to be as one with the fashion. Throughout the summer, I had meetings with fashion designer Agata Leśniakowska to hone every detail. MS: Please tell us what amber is to you. BGD: It is my Enchanted Planet but not only mine. The Amber Planet JANTAR is in us because, just like us, it is part of Nature. To me, it is not only a creative material but also an inexhaustible source of inspiration. It has it all: Positive Energy, Light, Warmth—TIME and SPACE. Jantar (amber) formed millions of years ago and it is still alive: it matures, changes, while its magical power always comforts me when I receive Life’s Lessons and need to overcome the chaos. It was such a long time ago when, looking at beautiful pieces of cut amber for the first time, I gripped one of them in my hand. The planet JANTAR captured me into its orbit and I became its hostage. Years later, I learned the language of amber. Now we can no longer part, while my work has enabled me to survive the most difficult times in my life. The Amber Magazine 45 | 2021

135

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES w dłoni. „Planeta Jantar” porwała mnie na swoją orbitę i zostałam jej zakładniczką. Po latach nauczyłam się języka bursztynu. Teraz już nie możemy się rozstać, dzięki tej pracy mogłam przetrwać najtrudniejsze okresy w życiu. Magiczna moc bursztynu! Nie tak trudno ją poczuć. Moje talizmany, które wykonałam dawno temu, wciąż działają. Kiedy jeszcze nie było komputerów, miałam silną lupę jubilerską i przez maleńkie okienko mogłam przenieść się do tego tajemniczego „zaczarowanego świata”, do pięknego, nieznanego wnętrza bursztynu. W 2005 roku moją „planetę” nazwałam Jantar. Symbolizuje ją piękna bryłka. Jedno ze zdjęć – mikrofotografia – robione razem z Elżbietą Sontag w Gdańsku było takie kosmiczne. Zatytułowałam je „Lądowanie na planecie Jantar”. MS: Niezmiernie ciekawą oraz koncepcyjną pracą z bursztynem jest instalacja „Teatr Bursztynu i Wyobraźni” (zdjęcie). Oszlifowane bryłki bursztynu o nieregularnych kształtach i różnorodnych kolorach przywodzą na myśl majestatyczne, wyrzucone na piasek z odmętów wodnych posągi. Proszę opowiedzieć więcej o tej instalacji. BGD: Zależnie od kąta padania światła bursztyn zmienia się tak bardzo – „żyje” i długo można obracać oszlifowaną bryłkę, oglądając ją w zmieniającym się świetle. Pracując z bursztynem fotografowałam biżuterię lub rzeźby często w słońcu i myślałam o tym, jak pokazać to ożywienie na wystawie, gdy prace są w gablocie. Zbliżał się rok 2000 – nowe tysiąclecie. Pomysł „teatru” zrodził się, gdy po tragedii życiowej regenerowałam zdrowie w Rabce. Chodziłam na długie spacery na „moją” górę, fotografując drzewa, pola, łąki i zachody słońca. Na górze miałam otwartą przestrzeń na wszystkie strony świata i zawsze miałam ze sobą bursztyn. Zanim wróciłam do Krakowa, miałam pomysł na wystawę z „teatrem” w roli głównej. Muzeum Przyrodnicze ISiEZ PAN udostępniło mi zamykaną na kratę salę „Skarbiec”. Napisałam scenariusz wystawy, której ideą było ukazanie poprzez bursztyn piękna i rytmu natury: przemijania w wymiarze ludzkim i trwania w wymiarze natury. Architekt, szopkarz krakowski Maciej Moszew zbudował mechanizm z ruchomym oświetleniem. Bryłki do wyboru czekały długo na fortepianie ze sceną wyciętą z brystolu. Któregoś dnia podeszłam i ustawiłam 33 z nich. Jeszcze było z nimi dużo pracy, ale nie mogłam już dodać ani zamienić ani jednej. Wystawie dałam tytuł: Zaczarowany Świat Bursztynu – Prolog. Nowe tysiąclecie symbolizował srebrny dzwonek zwieńczony bryłką bursztynu. Nie cały scenariusz wystawy udało mi się zrealizować, ale był „teatr” ze światłem krążącym jak Słońce, a gdy gasły wszystkie światła, zapalała się ultrafioletowa świetlówka i bryłki pokrywały się białymi czapami. Do tego muzyka i wrażenie było oszałamiające, tak wiele działo się na scenie. Długo można było kontemplować zmieniające się obrazy. Wernisaż odbył się w formie misterium. Chciałam, aby goście poczuli bursztyn wszystkimi zmysłami. Siedem osób wchodziło po kolei trzymając w dłoni bryłkę bursztynu, a w drugiej czarkę z „eliksirem bursztynu”. W „Skarbcu” pachniało bursztynem, tylko scena „teatru” i gabloty z biżuterią i rzeźbami były oświetlone. Wybrana przeze mnie muzyka okazała się narkotyczna, jak określił któryś z widzów. Wystawa otwarta 9 grudnia 1999 r trwała przez cały rok 2000 do 16 lutego 2001 roku. Była telewizja, radio i tytuły w prasie: Tajemnica złocistego kamienia, Teatr, jakiego nie znamy. Podczas weekendowych dyżurów w muzeum rozmawiałam z publicznością. Widziałam 136

Bursztynisko 45 | 2021

The magical POWER OF AMBER! It’s not that hard to feel it. My Talismans, which I made a long time ago, are still working. When there weren’t any computers yet, I had a powerful jeweller’s loupe and, through that tiny window, I was transported to the mysterious Enchanted World, to the beautiful, unknown inner world of amber. In 2005, I gave my Planet the name JANTAR. It is symbolised by a beautiful piece of amber. One of the photographs, a microphotograph taken together with Elżbieta Sontag in Gdańsk, was so cosmic. I called it “Landing on Planet JANTAR.” MS: Your Theatre of Amber and Imagination is a remarkably interesting and conceptual installation featuring amber (photo). The cut and polished pieces of amber in irregular shapes and various colours bring to mind majestic statues thrown out onto the sand from the depths of the water. Please tell us more about this installation. BGD: Amber changes so much depending on the light’s incidence angle—it comes ALIVE and a polished piece can be rotated for a long time to be looked at in the changing light. While working with amber, I often photographed jewellery and sculptures in the sun and thought about how to show this liveliness at an exhibition with the items placed in a showcase. The year 2000 was approaching, the New Millennium. The idea for the Theatre was born when I was recovering in Rabka after a devastating tragedy. I would go on long walks on My Mountain, photographing trees, fields, meadows and sunsets. On top of the Mountain, space opened up to all corners of the world and I always had amber with me. Before I returned to Cracow, I had an idea for an exhibition with the Theatre in the lead role. The PAS ISEA Museum of Natural History provided me with the Treasury Room closed off with grating. I wrote an exhibition script, with the idea to show Nature’s beauty and rhythm through amber: transience in the human aspect and persistence in the natural aspect. Maciej Moszew, an architect and Cracow Nativity scene maker, built a mechanism with mobile lighting. For a long time, the pieces of amber waited to be selected on a grand piano with a stage cut out of Bristol board. One day, I walked over and positioned 33 of them. There was still a lot to be done with them but I couldn’t add or replace any of them anymore. I named the exhibition: The Enchanted World of Amber—THE PROLOGUE. The New Millennium was symbolised by a silver bell topped with a piece of amber. I did not manage to carry out the entire script but there was a Theatre with light rotating like the sun and, when all the lights went out, a UV fluorescent tube was switched on and the pieces seemed covered with white caps. With added music, the impression was stunning, so much was happening on stage. The changing images were there to be contemplated for a long time. The preview was held as a mystery play. I wanted the visitors to experience amber with all their senses. Seven people entered one by one, holding a piece of amber in one hand and a cup with an Amber Elixir in the other. The Treasury Room smelled of amber, only the Theatre stage and display cases with the jewellery and sculptures were lit. The music I chose turned out to be narcotic, as one of the spectators put it. The exhibition opened on 9 December 1999 and ran throughout 2000 until 16 February 2001. There was TV and Radio, and Press titles: “The Mystery of the Golden Stone,” “A Theatre As We Do Not Know It.” On weekend duty at the Museum, I spoke with the audience. I saw the reaction of the spectators to their first direct contact—including the jewellery

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES reakcję widzów na ich pierwszy bezpośredni odbiór – także biżuterii, poprzez którą pokazywałam różnorodność odmian bursztynu – naturalny bursztyn, nieznany w Krakowie. To pierwsze przedstawienie „teatru”: Skamieniały Las, świetnie odbierały dzieci i komentowały głośno. Widziały wszystkie zwierzątka, czasem zauważyły też Duszka Pustyni. W roku 2003 Teatr Bursztynu i Wyobraźni powędrował do Gdańska zaproszony na targi Amberif, a przez całe lato roku grał w Ratuszu Głównego Miasta Gdańska w ramach tworzącego się Muzeum Bursztynu. MS: Oprócz biżuterii z bursztynem, oprawianej w srebro, bursztynowych rzeźb czy instalacji Pani pasją jest również fotografia. Fotografie Pani autorstwa przedstawiające bryłki bursztynu w ujęciu makro są niezwykłe. Ukazują one bogactwo kolorów, tekstur oraz sekretów, które kryje bursztyn. BGD: Fotografia, tak jak i film pasjonowała mnie od dziecka. Wcześnie zaczęłam naukę w MDK w Gdyni, potem pięć lat na Wydziale Fotografii w Liceum Plastycznym w Gdyni-Orłowie, a następnie na gdańskich studiach. Były to czasy fotografii analogowej. Dużo musiałam się nauczyć, gdy zaczął się cyfrowy świat. Podstawy zostały te same – fotografia to malowanie światłem, ale cyfrowa daje tyle nowych możliwości.W 2005 roku, gdy miałam już liczne analogowe zdjęcia bursztynu i pierwsze mikrofotografie, wybrałam z nich zestaw fotografii do 12-kartkowego bursztynowego kalendarza Zaczarowany świat bursztynu z poetyckimi tekstami. Wydrukowałam go cyfrowo na 12. Targi Amberif 2005, kalendarium obejmowało „Rok bursztynowy 40 000 012”, od kwietnia 2005 do marca 2006 r. Założyłam oficynę wydawniczą Jantar-art i wydałam w offsecie kalendarz na rok 2006 jako materiał promocyjny wprowadzający w świat bursztynu. Seria nie ukazała się. Nie potrafiłam prowadzić wydawnictwa, ale od tej pory corocznie przygotowuję jednokartkowe kalendarze na „rok bursztynowy”. Czasem wciąż wraca nadzieja, że przygotuję i wydam bajkowy album z wierszami i opowieściami o „zaczarowanym świecie bursztynu”. W 2006 roku w Ogrodzie Botanicznym PAN w Powsinie pomagałam Krystynie Nykiel aranżować wystawę Muzeum Przyrodniczego ISiEZ PAN w Krakowie Bursztyn w dziejach. Zakochałam się w tym ogrodzie. Kupiłam cyfrowy aparat i przez dwa cudowne lata pomieszkiwałam w wielkim ogrodzie, gdzie fotografując uczyłam się fotografii makro aparatem cyfrowym. Powstała wystawa Jest taki Ogród… i folder dla Ogrodu Botanicznego, a ja mogłam już cyfrówką „wchodzić” do wnętrza bryłki i oglądać na ekranie laptopa zaczarowany świat bursztynu. Potem, gdy tylko było słonecznie, w każdą wolną chwilę fotografowałam bursztyn i drzewa, a nawet koty z bursztynem na wystawę Koty bursztynowe na targi Ambermart 2007. Zrealizowałam kilka wystaw fotografii bursztynu, fotografie stały się też istotnym elementem moich późniejszych wystaw. Nauczyłam się tworzyć z fotografii animowane prezentacje multimedialne, które stanowiły scenografię do wielu koncertów. Pierwszy Koncert w Bursztynie z prezentacją – impresją Na planecie Jantar odbył się w Sopocie w klubie Sfinks podczas targów Ambermart 2008. Koncert na gongach Iwony Jędruch z prezentacją w tle dał niesamowity efekt. Koncerty w Bursztynie z prezentacjami multimedialnymi towarzyszyły też wernisażom moich wystaw z cyklu Na Planecie Jantar w Rabce-Zdroju i Zaczarowany Świat Bursztynu – Przestrzeń

through which I showed the diversity of amber varieties—with natural amber unknown in Cracow. This first performance of the Petrified Forest Theatre was wonderfully received by children, who commented on it out loud. They saw all the animals and sometimes also noticed the Desert Sprite. In 2003, the Theatre of Amber and Imagination travelled to Gdańsk, invited to Amberif and, throughout that summer, it performed at the Gdańsk Main Town Hall as part of the Amber Museum, which was being established. MS: Next to amber jewellery set in silver, amber sculptures and installations, photography is also your passion. Your macro-scale photographs of pieces of amber are extraordinary. They demonstrate the wealth of colours, textures and secrets concealed in amber. BGD: I have been passionate about both photography and film since I was a child. I started studying it at the Youth Community Centre (MDK) in Gdynia early on, then for five years at the Department of Photography of the Visual Arts High School in Gdynia-Orłowo, and later at university in Gdańsk. Those were the days of analogue photography. I had to learn a lot when the digital world began. The basics remained the same: photography is about painting with light but its digital variety provides so many new possibilities. In 2005, when I already had many analogue photos of amber and the first microphotographs, I chose from them a set of photos for a 12-page amber calendar, The Enchanted World of Amber, with poetic texts. I printed it digitally for the 12th Amberif, 2005, with the calendar being for the Amber Year 40,000,012, from April 2005 until March 2006. I established the JANTAR-art Publishing House and offset-printed a 2006 calendar as a promotion and introduction to the World of Amber. The series did not come out. I did not know how to run a publishing house but, since then, I have been annually producing one-page Amber Year calendars. Sometimes hope returns that I will prepare and publish a fabulous coffee-table book with poems and stories about The Enchanted World of Amber. In 2006, at the PAS Botanical Garden in Powsin, I helped Krystyna Nykiel to arrange the exhibition on Amber in History by the PAS ISEA Museum of Natural History, Cracow. I fell in love with that Garden. I bought a digital camera and, for two wonderful years, I lived part-time in the huge garden, where I learned digital camera macro-photography while taking pictures. The There Is Such a Garden... exhibition and a brochure for the Botanical Garden were the result; and I was able to delve into a piece of amber with the digital camera and watch The Enchanted World of Amber on my laptop screen. Then, whenever it was sunny, at every spare moment, I photographed amber and trees, and even cats with amber for the Amber Cats exhibition at Ambermart 2007. I organised several amber photography exhibitions, with photographs becoming an important part of my later exhibitions. I learned how to create animated multimedia presentations from photographs; they became the stage set for many concerts. The first Concert in Amber with a presentation/impressionistic piece On Planet JANTAR took place in Sopot at Club Sfinks during Ambermart 2008. A gong concert by Iwona Jędruch, with a presentation in the background, provided an amazing effect. The Concerts in Amber, with multimedia presentations, also accompanied the previews of my On Planet JANTAR exhibition series in Rabka-Zdrój and The Enchanted World of Amber—SPACE in Gdynia-Orłowo. A superb concert by Iwona Jędruch and Robert Grudzień accompanied The Amber Magazine 45 | 2021

137

LUDZIE BURSZTYNU | AMBER PERSONALITIES w Gdyni-Orłowie. Świetny koncert Iwony Jędruch i Roberta Grudnia towarzyszył otwarciu wystawy I Spotkanie Warszawy z Planetą Jantar. MS: Jaki jest Pani kolejny bursztynowy projekt? BGD: Jeszcze tej wiosny planuję sfotografować i sfilmować dwa pokazy mody Bursztynowe Vintage. Przygotowuję je od zeszłego roku. Samą biżuterię już fotografowałam, ale teraz ważne, aby na modelkach w plenerze zarówno ubiory jak i bursztyn ożyły w wiosennym słońcu. Pokazy będą zamieszczone w internecie. Czekają mnie też kameralne Spotkania z Planetą Jantar w Jantarze. W tym nadbałtyckim spa można odzyskać nadwątlone siły i wzmocnić odporność. Jest to miejsce, gdzie piękne „bursztynowe serce przyrody” rozpoczęło przed laty swoją wędrówkę po Polsce i jest tam ośrodek Nowy Jantar, w którym bursztyn będzie miał szczególne miejsce. MS: Co myśli Pani o obecnych czasach? Jak artyści jubilerzy tacy jak Pani powinni próbować odnaleźć się w tej sytuacji? Brak targów, wernisaży, które przechodzą w online i odbywają się bez udziału szerszej publiczności, wydarzeń, podczas których odbiorcy mają szansę zapoznać się z Pani biżuterią… BGD: Dla mnie to już trzecia epoka, podczas której pracuję i zaczynam wszystko od nowa. Targi czy wernisaże będą ponownie się odbywać, one są potrzebne twórcom do spotkań, wymiany doświadczeń i nawiązywania kontaktów z galeriami czy sklepami. Bezpośrednie kontakty są niezbędne, sztuka szczególnie tak osobista jak biżuteria potrzebuje kameralnych spotkań, aby można było zobaczyć ją z bliska, wybrać i przymierzyć. Internet daje możliwość zorientowania się w ofercie różnych twórców. Tu wystarczy obraz. Bursztyn też potrafi olśnić na dobrej fotografii, ale część energii wytłumi ekran. Sztuka wymaga skupienia i koncentracji, aby ją tworzyć i odbierać, a teraz wszystko nabrało innego wymiaru. Przez piętnaście lat „goniąc czas” wydawałam kalendarze na nowy „rok bursztynowy”, który zaczynał się po targach 1 kwietnia. W zeszłym roku opracowałam już inny kalendarz na „Cyber Years”. Rok bursztynowy zatrzymał się i wciąż jest 40 000 027. Bursztyn miał i ma dużo czasu. MS: W Stowarzyszeniu staramy się zachęcać naszych członków do prowadzenia stron www, sklepów internetowych, profili w social mediach. Pani jest przykładem osoby aktywnej w internecie. Prowadzi Pani stronę www oraz profil na facebooku. które zwłaszcza dzisiaj są czasem jedynym sposobem na przyciągniecie uwagi odbiorców. Czy uważa Pani, że jest to ważny element promocji Pani twórczości? BGD: Od działalności online nie ma już odwrotu. Myślę, że jest to łatwiejsze dla młodszych pokoleń, znają swój świat. Ja uczyłam się i zaczynałam pracę w innej epoce. Nowych mediów uczyłam się pracując i w pewnej mierze weszłam w ten świat. Internet i media społecznościowe bardzo ułatwiają pierwsze kontakty. Dają możliwość konfrontacji, orientacji w nowościach, zapoznania się z trendami mody. Moje kolekcje Bursztynowe Vintage i wiele „opowieści o Jantarze” będę prezentować na moich stronach Bursztynowej Planety Jantar. Zapraszam.

138

Bursztynisko 45 | 2021

the opening of the exhibitions entitled Warsaw Meets Planet JANTAR for the First Time. MS: What is your next amber project? BGD: Still this spring, I am planning to photograph and film two Amber Vintage fashion shows. I have been preparing them since last year. I have already photographed the jewellery but now it is crucial that both the fashion and the amber come to life outdoors, worn by models in the spring sun. The shows will be posted on the Internet. I also look forward to the intimate Meetings with Planet JANTAR in the town of Jantar, a Baltic spa that will allow you to recover your strength and build up your immunity. It is where the beautiful Amber HEART of Nature began its journey around Poland years ago and where the Nowy Jantar centre is located, where amber will hold a special place. MS: What do you think about what is going on right now? How should jewellery artists like yourself try to find their place in this situation? There are no trade shows or exhibition previews, which are shifting online and taking place without the participation of a wider audience, there are no events for the public to have an opportunity to encounter your jewellery. BGD: To me, this is the third era now in which I have been working and starting all over again. Trade shows and exhibition previews will be held again but they are more needed by artists to meet, exchange experiences and establish contacts with galleries or stores. Direct contacts are essential, with art, especially when it is as personal as jewellery, in need of intimate meetings so that it can be seen up close, picked up and tried on. The Internet makes it possible to find out what various makers have to offer. An image is sufficient here. Amber can also dazzle in a good photograph but some of the energy will be dampened by the screen. Art requires focus and concentration to create and perceive it but now everything has taken on a different dimension. For fifteen years, chasing time, I had published calendars for the new amber year, which began after Amberif, on 1 April. Last year, I produced a different calendar for Cyber Years. The amber year has stopped and continues to be 40,000,027. Amber has always had plenty of time. MS: At the International Amber Association, we make sure to encourage our members to have websites, online stores and social media profiles. You are an example of a person with an active online presence. You run a website and Facebook profile which, especially today, are sometimes the only way to attract the attention of your audience. Do you think it is an important part of promoting your work? BGD: There is now no turning back from online business. I think it’s easier for the younger generations, they know their world. I studied and started working in a different era. I learned new media while working and entered that world to some extent. The Internet and social media make the first contacts a lot easier. They provide an opportunity for comparison, to find out about what’s new and learn about fashion trends. I will keep presenting my Amber VINTAGE collections and many Stories about AMBER on the web pages of my Amber Planet JANTAR. I’ll see you there.

The Amber Magazine 45 | 2021

139

BURSZTYNOWE

bursztynowy weekend

140

Bursztynisko 45 | 2021

AMBER weekend Lastowicze

Nie wiem, czy jakikolwiek wyjazd w tym szalonym covidowym roku mógł zaskoczyć nas bardziej. Wpadliśmy do Gdańska na chwilę, a mamy wrażenie, że byliśmy tu tydzień, tyle się w tym czasie zadziało. Gdańsk odwiedzamy bardzo często, ale nigdy nie poznaliśmy bursztynowego oblicza miasta, które jest przecież tak mocno z bursztynem związane. Ludzi turystyki, którzy podróżami karmią się od lat, można jednak zaskoczyć i to w naszej pięknej Polsce. Pasja, z jaką mieliśmy do czynienia podczas 3 dni, profesjonalizm i zaangażowanie ludzi, którzy postanowili nas ugościć, na długo pozostaną w naszej pamięci: począwszy od fantastycznego hotelu Radisson, w którym przyjęto nas jak królów, po indywidualne spotkania z autorytetami w świecie bursztynników, takimi jak dr hab. inż. Ewa Wagner-Wysiecka, która swoim fachowym okiem i metodami nie z tej ziemi bada autentyczność bursztynu. Z wielką precyzją podchodzi do swojej pasji, co widać nawet podczas tłumaczenia tematu takim laikom jak my. Wojciech Kalandyk i Giedymin Jabłoński, czyli artyści, którzy niejeden bursztyn przerobili w dzieła sztuki, zaczarowali nas swoją osobowością i poczuciem humoru, który nie opuszczał nas podczas tego weekendu. Historia bursztynu wcale nie musi być nudna, a tak nam się niegdyś wydawało. To troszkę jak z historią kolejnego miejsca, które w bursztynowym weekendzie ma bardzo istotne znaczenie. Malbork, to właśnie tutaj bursztyn i krzyżackie poczynania odbiły konkretne piętno na kartach historii, o czym słuchaliśmy z takim zaciekawieniem, że zamknięto Muzeum Zamkowe w Malborku podczas naszej wizyty. Zamknięci na zamku, a jednak bezpieczni, bo towarzyszył nam ówczesny opiekun wystawy bursztynu Robert Bartkowski. Ale jak wiadomo nie samą historią człowiek żyje, zatem między podziwianiem kontrowersyjnego ołtarza w kościele św. Brygidy a zwiedzaniem Muzeum Bursztynu delektowaliśmy się pięknymi widokami ze szczytu Olivia Star. Tutaj też zjedliśmy pyszny lunch, który w takich okolicznościach smakował wyśmienicie. Mieliśmy okazję zaznać prawdziwego luksusu, wchodząc na jacht wart 5 milionów euro, zanim zrobił to jego właściciel.

Laboratorium Bursztynu MSB oraz fachowa wiedza od profesor Ewy Wagner-Wysieckiej rzeczoznawcy MSB | IAA Amber Laboratory and professional knowledge from Professor Ewa Wagner-Wysiecka- IAA Apraisser.

PROMOCJA BURSZTYNU | AMBER PROMOTION

I don’t know if any trip in this crazy Covid year could have surprised us more. We popped round to Gdańsk for a moment but have the impression that we were here for a week, so much happened during that time. We visit Gdańsk very often but never got to know the amber aspect of the city that is, after all, so closely associated with amber. However, avid tourists, who have been nourishing themselves on travel for years, can get a surprise in our beautiful Poland. The passion we encountered over those 3 days, the professionalism and commitment of the people who decided to host us will stay in our memory for a long time. Starting from the fantastic Radisson Hotel, where we were received like royalty, to one-on-one meetings with experts on the world of amber, including Dr hab. inż. Ewa Wagner-Wysiecka, who examines the authenticity of amber with her professional eye and methods that are out of this world. She approaches her passion with great precision, which is apparent even when she explains the subject to laypeople like ourselves. Wojciech Kalandyk and Giedymin Jabłoński, the artists who transformed many a piece of amber into works of art, captivated us with their personalities and sense of humour which stayed with us throughout that weekend. The history of amber doesn’t have to be tedious, as we used to think. It is a bit like the history of another place that is of vital importance in an amber weekend. Malbork: it is here that amber and the Teutonic Knights left a special mark in history, which we listened to with such interest that we stayed at the Malbork Castle Museum beyond closing time. Locked in the castle but still safe because we were accompanied by the-then curator of the amber exhibition, Robert Bartkowski. But as we know, people do not live on history alone so, between admiring the controversial altar in St Bridget’s church and the Amber Museum, we enjoyed the beautiful views from the top of the Olivia Star building. It was also here that we had delicious lunch, which tasted great in such a backdrop. The Amber Magazine 45 | 2021

141

Takie cuda zaserwował nam Sunreef Yacht, który przyznam się szczerze, otworzył oczy na zupełnie inną formę turystyki, jaką są czartery luksusowych jachtów. Niekoniecznie trzeba być milionerem, aby takiego luksusu na wakacjach doświadczyć. Osobiście kochamy morze, a rejsowanie nie jest nam obce, jednak po wejściu na taki pokład zachłanni jesteśmy na więcej. Firma Sunreef Yacht to duma miasta, a nawet kraju. To tutaj zatrudnia się setki pracowników stoczniowych, to tutaj powstają najbardziej ekskluzywne jachty świata, które zamawiają najbardziej wymagający klienci z bardzo grubym portfelem. Przez chwilę poczuliśmy się jak Elon Musk, a co! Po drodze było pyszne piwo bursztynowe prosto z Browaru Spółdzielczego, było spa i masaże w hotelu Radisson, które zabrały mnie w świat ajurwedy. Był również finał turnieju z Igą Świątek w roli głównej , który mieliśmy ogromną przyjemność zobaczyć podczas wizyty w Galerii Bursztynu Prestige. Jarosław Niedzielski ugościł nas w swojej galerii tak, że żal było odjeżdżać. Biały bursztyn na palcu został i zostanie w sercu na zawsze. A to wszystko zaplanowała niezawodna Aleksandra Harasiuk z Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników, którą niegdyś poznaliśmy w najbardziej luksusowym hotelu w Turcji podczas jednej konferencji. Hotel Regnum połączył nasze ścieżki i przywiał aż do Gdańska, w którym to przeżyliśmy cudowny weekend. Totalnie zmieniliśmy pojęcie o bursztynie. Jeszcze niedawno był dla nas symbolem kiczu i korali babci Krystynki przywiezionych z Odessy. W dniu dzisiejszym kocham te korale, kocham ten kicz, kocham tych ludzi, którzy z taką pasją podchodzą do swojej pracy. Uwielbiam swój pierścień z Galerii Bursztynu Prestige wykonany z największą precyzją. Aleksandro, zmajstrowałaś nam najpiękniejszy weekend w czasach covid, jaki mogliśmy sobie wymarzyć. Wszystkim bursztynnikom spotkanym na naszej drodze pięknie dziękujemy, a tym, których jeszcze nie spotkaliśmy, składamy ukłony, bo wiemy, jak wiele serca wkładacie w swoje bursztynowe dzieła. Powrócimy do was niebawem i z pewnością będziemy promować w świecie najbardzej uzdolnione stowarzyszenie jakie znamy :) 142

Bursztynisko 45 | 2021

Galeria Prestige, miejsce w którym znajdziesz bursztynowe skarby | Amber Gallery Prestige, place where you can find amber treausres. Zdjęcie | Photo: Lastowicze.pl

PROMOCJA BURSZTYNU | AMBER PROMOTION

We had an opportunity to experience true luxury by boarding a EUR 5 million yacht before its owner did. Such wonders were served to us by Sunreef Yachts, which, I must admit, opened our eyes to a completely different form of tourism: luxury yacht charters. You don’t necessarily have to be a millionaire to experience such a lavish holiday. We personally love the sea and we are no strangers to sailing but, after boarding such a boat, we are greedy for more. Sunreef Yachts is the pride of the city, perhaps even the whole country. It is here that hundreds of shipbuilding workers are employed, it is here that the most exclusive yachts in the world are made, commissioned by the most demanding customers with very thick wallets. We felt like Elon Musk for a while, you know! Along the way, there was delicious amber beer straight from Browar Spółdzielczy (Cooperative Brewery), there were spa and massage sessions at the Radisson which took me to the world of Ayurveda. There was also a tennis tournament final starring Iga Świątek, which we had the great pleasure to watch during our visit to the Prestige Amber Gallery. Jarosław Niedzielski welcomed us to his gallery in such a way that we felt sad to leave. The white amber stayed on the finger and will stay in the heart forever. All of that was planned by the reliable Aleksandra Harasiuk of the International Amber Association, whom we first met at a conference in the most luxurious hotel in Turkey. The Regnum Hotel brought our paths together and took us all the way to Gdańsk, where we had that wonderful weekend. We have completely changed our understanding of amber. Until recently, it was to us a symbol of kitsch and Grandma Krystyna’s beads brought from Odessa. Today, I love those beads, I love that kitsch, I love those people who are so passionate about their work. I love my ring from the Prestige Amber Gallery, made with utmost precision. Aleksandra, you put together for us the most beautiful Covid-era weekend we could ever dream of. We wish to thank all the amber professionals we have met on our way and we give our regards to those we have not met yet because we know how much heart you put into your amber works. We will come back to you soon and will certainly promote the most talented Association ever all around the world :)

Tomasz Ołdziejewski z projektem latarni. Zdj. Archiwum artysty Tomasz Ołdziejewski with the amber lantern project. Photo. Artists archive

PROMOCJA BURSZTYNU | AMBER PROMOTION

Bursztynowy rekord Guinessa Amber Guiness record Ewa Rachoń Tomasz Ołdziejewski, bursztynnik z Kątów Rybackich , jeden z bohaterów serii Złoto Bałtyku realizowanej dla History Channel ustanowił w ubiegłym roku unikalny rekord na rzeźbę w bursztynie uznany i odnotowany w Światowej Księdze Guinessa. Rzeźbę stanowił bursztynowy model Titanica długości 153 cm, szerokości pokładu 15 cm i wysokości 37 cm. W tym roku postanowił zmierzyć się z własnym rekordem i wykonać jeszcze większą rzeźbę model bursztynowej latarni. ER: Dlaczego latarnia w Helu ? TO: Praca przy poprzednim rekordzie dała mi dużo satysfakcji, cieszyła się zainteresowaniem i jak sądzę przyczyniła się do promocji bursztynu. Pomyślałem, że kolejnym wyzwaniem może być latarnia morska w Helu. Kiedy nocami patroluję brzeg morza w poszukiwaniu bursztynu często mruga do mnie, w dodatku burmistrz Helu zadeklarował pomoc w realizacji tego projektu. Sądzę też, że patrolowanie wybrzeża można połączyć z obserwacją fok, które tu się pojawiają i czasem trzeba interweniować by przypadkowi przechodnie nie płoszyli ich, a w trudnych przypadkach zaplątania w sieci sprowadzić fachową pomoc z helskiego fokarium. ER: Czasem zaopatrując się w bursztyn nie wiemy skąd pochodzi. Jaki Pan wybiera do swoich realizacji? TO: Znaczną część skupuję od zbieraczy na Mierzei Wiślanej, sam również czasem coś znajduję – zazwyczaj jest przejrzysty, ale nawet naciekowy dobrze nadaje się do tego celu. Klaruję go, przycinam, dobieram kolorami do obiektu. Podstawą będzie ośmiokąt w najszerszym miejscu 42 cm, średnica latarni u podstawy to 39 cm, a wysokość ? Zobaczymy. Już w maju musi paść rekord. Pan Tomasz Ołdziejewski kilka dni temu uzyskał po żmudnych przygotowaniach i egzaminie jeden z pierwszych dyplomów mistrzowskich Pomorskiej Izby Rzemieślniczej MiŚP w zawodzie bursztyniarz. Gratuluję i życzę powodzenia w kolejnym, zamykającym tryptyk przedsięwzięciu, przedstawiającym najwyższy budynek świata w Dubaju- Burj Khalifa. Niech bursztyn idzie w świat, a ja się zastanawiam, czy do podstawy latarni nie mogłaby się przytulić jakaś mała, bursztynowa foczka.

Tomasz Ołdziejewski, an amber manufacturer from Kąty Rybackie, one of the heroes of The Baltic Gold - series for History Channel, set last year a unique record for amber sculpture, recognized and noted in the Guinness Book of World. The sculpture was an amber model of the Titanic 153 cm long, 15 cm wide and 37 cm high. This year he decided to break his own record and make an even larger sculpture - a model of an amber lantern. ER: Why the lighthouse from Hel? TO: Working on the previous record gave me a lot of satisfaction, aroused interest and I believe it contributed to the promotion of amber. I thought that the next challenge might be the lighthouse from Hel peninsula. When I patrol the seashore at night in search of amber, it often winks at me, in addition, the mayor of Hel has declared his assistance in the implementation of this project. I also think that patrolling the coast can be combined with the observation of seals that appear here and sometimes it is necessary to intervene so that accidental passers-by do not scare them off, and in difficult cases of entanglement in the net, call for professional help from the Hel Sealarium. ER: Sometimes when we buy amber, we do not know where it comes from. What kind of rav do you choose for your projects? TO: I buy it mostly from collectors on the Vistula Spit, sometimes I also find something myself – usually it is transparent, but even a dripstone amber is well suited for this purpose. I clarify it, trim it, and match the colors to the object. The base of the lantern will be an octagon at its widest point 42 cm, the diameter of the base is 39 cm, and the height? We will see. A record must be broken already in May. A few days ago, Mr. Tomasz Ołdziejewski obtained one of the first master's diplomas of the Pomeranian Chamber of Crafts, in the profession of amber craftmen, after painstaking preparation and examination. Congratulations and good luck in the next planned project, which will be completed by thecreation of model of the tallest building in the world from Dubai- Burj Khalifa. Let the amber go into the world, but I wonder if a small, amber seal could possibly cuddle at the base of the Hel Lighthouse. The Amber Magazine 45 | 2021

143

Jurgita Erminaitė-Šimkuvienė, Chopsticks, 2019. Zdj. Photo. Aleksandr Sidorenko

BURSZTYNOWE

METAMORFOZY KAMIENIA SŁONECZNEGO METAMORPHOSES OF THE SUN STONE Regina Makauskienė 144

Bursztynisko 45 | 2021

WYSTAWY | EXHIBITIONS Otwarta 2 lipca, 2020 r. w Muzeum Bursztynu w Połądze wystawa Metamorfozy kamienia słonecznego, której kuratorką jest Marytė Dominaitė, jest zwieńczeniem długofalowego projektu ( zainicjowanego w 2015 r.), którego celem jest ukazanie jak bardzo aktualne są tradycje litewskiego wzornictwa w bursztynie poprzez prezentację twórczości Feliksasa Daukantasa, Kazimierasa Simanonisa, Petrasa Balčiusa i Eglė Čėjauskaitė-Gintalė. Retrospektywy pierwszych trzech artystów zawierały prezentację korzeni i historii biżuterii litewskiej, a oryginalne prace Čėjauskaitė-Gintalė pokazują, jak można w nowoczesny i współczesny sposób kontynuować tradycje bursztynowego wzornictwa – jej biżuteria odkrywa idee konceptualne oparte na głębokich fundamentach filozoficznych. Wystawa Metamorfozy kamienia słonecznego jest logicznym zakończeniem cyklu. Choć złotnicy litewscy prezentują swoje prace na wystawach zagranicznych i zdobywają nagrody na konkursach międzynarodowych, to są niemal nieznani szerszej publiczności na wybrzeżu Litwy. Dlatego naszym celem w tym projekcie jest prezentacja artystów, którzy rozsławiają Litwę za granicą, oraz obalenie stereotypu, że bursztyn jest staromodny i zapomniany, albo że nie może być w modzie.

Exhibition in Palanga Museum of Amber Methamorphosis of the Sun Stone curated by Marytė Dominaitė opened on 2 July, 2020 completes a long-term project ( began in 2015 ), dedicated to show the relevance of the traditions of Lithuanian amber design by presenting the creative work of Feliksas Daukantas, Kazimieras Simanonis, Petras Balčius and Eglė Čėjauskaitė-Gintalė. The retrospectives of the first three artists covered the roots and history of Lithuanian jewellery while the original works of Čėjauskaitė-Gintalė show how the traditions of amber design can be continued in a modern, contemporary manner – her jewellery reveals conceptual ideas based on deep philosophical foundations. The exhibition Metamorphoses of the Sun Stone is a logical conclusion of the cycle. Lithuanian jewellers display their works in exhibitions abroad and win prizes at international competitions, yet are barely known to wider audiences in coastal Lithuania. Therefore, our aim with this project is to showcase artists who are making Lithuania famous abroad and to disprove the stereotype that amber is old-fashioned and forgotten or cannot be trendy.

Prace uczestników wystawy ukazują szeroką gamę możliwych współcześnie podejść do bursztynu i odsłaniają subtelności związane z łączeniem bursztynu z innymi materiałami, które fascynują zagraniczną publiczność dzięki swej frapującej lakoniczności. Chcemy pokazać, że o ile surowiec na Litwę najczęściej sprowadza się z innych krajów, to stopień, w jakim rozwinęły się nasze tradycje wzornictwa w bursztynie, dorównuje poziomowi międzynarodowemu, a nawet go przewyższa. Wystawa obejmuje prace 25 artystów. Wszystkie ozdoby skomponowano z bursztynu połączonego z innymi materiałami, w aranżacjach od minimalistycznych po dość złożone, w których w celu zaakcentowania bursztynu zastosowano wiele różnych materiałów.

The works of the participants of the exhibition demonstrate a broad palette of possible contemporary approaches to amber and reveal the subtleties involved in combining amber with other materials, which audiences abroad find so fascinating thanks to their compelling laconic nature. We want to show that despite the fact that raw amber usually comes to Lithuania from other countries, the degree to which our amber design traditions have developed is equal to or even surpasses international levels. The exhibit includes works by 25 artists. All of the ornaments were composed of amber combined with other materials ranging from minimal to quite complex arrangements that use multiple different materials in order to accentuate the amber piece.

W kolekcji znajdują się w szczególności prace z różnych okresów, które przełamują utarte stereotypy dotyczące wykorzystania bursztynu w sztuce. Podczas sympozjum twórczego w Połądze w 1990 r. narodziło się wiele nowatorskich pomysłów. Odrodzenie niepodległości Litwy przyniosło ze sobą odrodzenie bursztynnictwa: nowe podejście do tzw. złota litewskiego widać było już na pierwszej wystawie biżuterii w niepodległej Litwie pt. Gintaras Kitaip (Bursztyn inaczej), która odbyła się w 1991 r. Wystawa Metamorfozy kamienia słonecznego prezentuje prace artystów biorących udział we wspomnianej wystawie; są to: Sigitas Virpilaitis, Birutė Stulgaitė, Marytė Gurevičienė, Solveiga Krivičienė i Alfredas Krivičius. Porównanie ich starszych i nowszych dzieł ujawnia wiele warstw znaczeniowych; czasem przedmioty funkcjonują po prostu jako atrakcyjne estetycznie elementy wizualne oderwane od funkcji reprezentacyjnych bursztynu, oferując frywolne, oryginalne spojrzenie na materiał, który sam staje się czymś więcej, niż tylko „wybawcą” tradycji i kultury etnograficznej – oryginalnym, elastycznym i uniwersalnym atrybutem nowoczesnego wzornictwa, a nie przestarzałym dodatkiem noszonym z obowiązku, jak często postrzega go młodsze pokolenie.

The collection comprises notably distinct works from various time periods that break the usual stereotypes regarding the use of amber in art. Many novel ideas were born during a creative symposium in Palanga in 1990. The rebirth of Lithuanian independence brought with it a rebirth of amber: a new approach to so-called Lithuanian gold was already evident in the very first exhibition of jewellery in independent Lithuania titled Gintaras Kitaip (Amber Differently) held in 1991. The exhibition Metamorphoses of the Sun Stone showcases creations by artists who also took part in said exhibition: Sigitas Virpilaitis, Birutė Stulgaitė, Marytė Gurevičienė, Solveiga Krivičienė and Alfredas Krivičius. A comparison between their older and newer works reveals multiple layers of meaning; sometimes the items act simply as aesthetically compelling visual pieces untethered from the representational functions of amber, offering a playful, original look at the material, which itself becomes more than just a “saviour” of tradition and ethnographic culture – an original, flexible and universal attribute of modern design rather than an outdated accessory worn out of obligation as it is often seen by the younger generation.

The Amber Magazine 45 | 2021

145

BURSZTYNOWE

Ugnė Blažytė, Danas Tamašauskas, Human. Fot. Danas Tamašauskas

Uczestnicy wystawy: Ugnė Blažytė, Eglė Čėjauskaitė-Gintalė, Jurgita Erminaitė-Šimkuvienė, Nerijus Erminas, Indrė Diržienė, Marytė Dominaitė, Vaida Druskytė, Kristina Dulevičiūtė, Dalius Ilginis, Elen Janovskaja, Karina Kazlauskaitė, Laima Kerienė, Solveiga Krivičienė and Alfredas Krivičius, Aušra Mačiulaitienė, R. Mėnulio Katinas, Algirdas Mikutis, Elen Pavinskienė, Vita Pukštaitė-Bružė, Kęstutis Stanapėdis, Birutė Stulgaitė, Asta Šimkevičienė and Mindaugas Šimkevičius, Danas Tamašauskas, Šarūnė Vaitkutė, Sigitas Virpilaitis, Dovilė Žydelienė. 146

Bursztynisko 45 | 2021

WYSTAWY | EXHIBITIONS

Exhibition participants: Ugnė Blažytė, Eglė Čėjauskaitė-Gintalė, Jurgita Erminaitė-Šimkuvienė, Nerijus Erminas, Indrė Diržienė, Marytė Dominaitė, Vaida Druskytė, Kristina Dulevičiūtė, Dalius Ilginis, Elen Janovskaja, Karina Kazlauskaitė, Laima Kerienė, Solveiga Krivičienė and Alfredas Krivičius, Aušra Mačiulaitienė, R. Mėnulio Katinas, Algirdas Mikutis, Elen Pavinskienė, Vita Pukštaitė-Bružė, Kęstutis Stanapėdis, Birutė Stulgaitė, Asta Šimkevičienė and Mindaugas Šimkevičius, Danas Tamašauskas, Šarūnė Vaitkutė, Sigitas Virpilaitis, Dovilė Žydelienė.

Dalius Ilginis, Ring The Amber Magazine 45 | 2021

147

BURSZTYNOWE

We are all one Wszyscy jesteśmy jednym „Uwspółcześnienie tradycji wzornictwa bursztynowego” w Muzeum Bursztynu w Połądze. “Contemporising Amber Design Traditions” - in the Palanga Amber Museum.

Jurgita Ludavičienė 148

Bursztynisko 45 | 2021

Zdj. Photo: Paulius Makauskas

ezg_3382_rgb.tif

WYSTAWY | EXHIBITIONS

Przedmioty materialne nie zawsze stanowią najlepszą formę opowiadania o fundamentalnych sprawach życia ludzkiego. O chwilach, które zasadniczo zmieniają nasze życie, o wydarzeniach, które przytrafiają się nam wszystkim i stają się punktami orientacyjnymi w naszym życiu. O takich chwilach, które łączą nas wszystkich. Przedmioty często wydają się zbyt materialne, zbyt banalne, zbyt przyziemne. Zbyt… przedmiotowe. Ale Eglė Čėjauskaitė-Gintalė postrzega przedmioty w sposób odmienny. Przedmioty, które towarzyszą nam od dzieciństwa, które odziedziczyliśmy po rodzicach i dziadkach, upamiętniające ważne chwile lub zyskujące znaczenie jako pamiątki (w o wiele większym stopniu, niż upominki), towarzysze i strażnicy relacji między dwoma pokoleniami – dla Eglė są to symbole i klucze, zasobniki na emocje i sposoby na omówienie spraw najważniejszych. Spraw, których nie omawiamy przez zbytnią nieśmiałość lub kruchość nas samych. To przez przedmioty i obrazy para artystów – Eglė Čėjauskaitė-Gintalė i Martynas Gintalas – opowiada o wędrówce człowieka przez życia. Ni mniej, ni więcej. Jest to zadanie poważne i wszechogarniające, ale dorównujące umiejętnościom E. Čėjauskaitė-Gintalė, jednej z najbardziej wrażliwych i subtelnych artystek złotniczek litewskich, której obiekty mają wygląd kompletny, estetyczny i dekoracyjny, lecz nie są do niego ograniczone. Od ponad piętnastu lat pracuje w srebrze, złocie, kości mamuciej i (coraz częściej) bursztynie. Są to jednak tylko materiały, które nie miałyby żadnej wartości, gdyby artystka nie kazała im przemawiać określonymi znaczeniami, a także gdyby każdemu materiałowi i detalowi nie kazała wieść do istotności i fundamentalnych spraw ludzkich w sposób intuicyjny, lecz przemyślany. Bo ważniejszy jest tu ładunek semantyczny i zdolność wzbudzenia w człowieku odwagi do mówienia i pamiętania. Odwagi do odsłonięcia się. Wyznanie to monumentalna instalacja, która obejmuje biżuterię i sztukę wideo, a przez wykorzystanie biżuterii i przedmiotów ma na celu stworzenie narracji, która byłaby zrozumiała i znajoma dla każdego. Ponieważ każdy doświadcza tego samego. Każdy doświadcza swoich narodzin, pierwszych radości i rozczarowań, każdy ma w pewnym momencie tendencję do patrzenia na życie przez różowe (lub w tym wypadku bursztynowe) okulary, każdy przez całe życie gromadzi bogactwo materialne i mądrość. Cała ta podróż zamienia się w biżuterię: święty moment chrztu i smutek utraty, rozczarowanie i młodzieńcze wzrastanie, kiedy choć na krótką chwilę zmieniamy się z niezgrabnych gąsienic w pełne wdzięku motyle. Gromadzenie, chciwość i znużenie, przemyślenia na temat sensu życia, trudności i zagubienia – wszystkie doświadczenia i uczucia skupiają się w starannie wykonanej biżuterii, która zadaje nam zagadki i jednocześnie szeptem na nie odpowiada. Który etap życia symbolizuje waga? Być może ostatni, gdy wszystko zostanie „obliczone, zważone i podzielone”? Z naszym sercem po jednej stronie i wszystkim, czym się było, po drugiej? A co powiecie na stary mosiężny kastet dziadka, który teraz kwitnie metalowymi kwiatami? Co niegdyś odmierzała drewniana suwmiarka z metalowymi igłami? Co uszylibyśmy srebrnymi igłami czerwoną nicią? Każde pytanie jest zagadką, na którą jest tyle odpowiedzi, ile osób na świecie.

Material things are not always the best way to talk about the fundamental matters of human life. Moments that fundamentally change our lives, events that happen to all of us and become landmarks in our lives. The kind of moments that connect us all. Things often appear too material, too banal, too mundane. Too... thing-like. Eglė Čėjauskaitė-Gintalė sees things in a different way. Objects that have been accompanying us since our childhood, that we have inherited from our parents and grandparents, marking important moments or becoming significant as memorabilia (much more than souvenirs), companions and keepers of the relationship between two generations – to Eglė, they are symbols and keys, containers of emotion and a means to discuss the most important of matters. Matters that we are too timid or too fragile to discuss. The artist couple speaks of the human life journey through objects and images. No more, no less. The task is serious and all-encompassing but it is on par with the abilities of E. Čėjauskaitė-Gintalė, one of the most sensitive and subtle Lithuanian metal artists, whose objects feature a complete, aesthetic, decorative appearance, yet are not limited to it. For over fifteen years, she has been working with silver, gold, mammoth ivory and (more and more frequently) amber. However, these are merely materials that would not be of any value had the author not made them speak of a certain meaning, and had every material and detail not been made to lead to meaningfulness and fundamental human matters in an intuitive yet deliberate way. What’s most important here is the semantic charge and the ability to evoke the courage in a person to speak and to remember. The courage to reveal themselves. “Confession” is a monumental installation that includes jewellery and video art and, through its use of jewellery and objects, aims to create a narrative that would be understandable and familiar to everybody. Because everyone experiences the same thing. Everybody experiences their birth, their first joys and disappointments, everybody tends to look at life through rose-tinted (or, in this case, amber-tinted) glasses at some point, everybody gathers material wealth and wisdom throughout their life. This whole journey is turned into pieces of jewellery: the sacred moment of baptism and the sadness of loss, disappointment and youthful growth, when, at least for a short while, we change from awkward caterpillars into graceful butterflies. Hoarding, greed and fatigue, thoughts on the meaning of life, hardships and being lost – all the experiences and feelings are concentrated in carefully crafted pieces of jewellery, which both ask us riddles and at the same time whisper answers to them. Which stage of life is symbolised by the scales? Perhaps the last one, where everything will be “calculated, weighed and divided up”? With your heart on one side and everything you have been on the other? And how about grandpa’s old brass knuckles, now blooming with metal blossoms? What have the wooden callipers with metal needles been used to measure back in the day? What would we sew with silver needles and red yarn? Every question is a riddle and has as many answers as there are people. The Amber Magazine 45 | 2021

149

BURSZTYNOWE Wyznanie to coś bardzo ważnego i bardzo osobistego. Głębokie sprawy, które wszyscy odczuwamy. Najważniejsze chwile naszego życia wyrażane są tu przez obiekty wolumetryczne. Narodziny, wzrastanie i doświadczenie, poszukiwanie i strata, nauka dostrzegania tego, co jest wokół nas ważne. Przedmioty są rozpoznawalne – rączki i nóżki, serca, oczy, zwierzęta i bursztynowe gąsienice – wszystko razem nanizane w biżuterię. Bursztynowe fragmenty tworzą podstawę dla różnych atrybutów naszego życia – szczotki i miksera, pędzla i spinki do włosów. Srebrne siatki przypominają te, w których nasze mamy przynosiły ze sklepów marchew lub mleko. Zamienione w srebro przedmioty codziennego użytku stają się ozdobne, a jednocześnie szlachetniejsze. Naszyjniki, które można było nosić jako ozdoby, zaczynają bardziej przypominać różańce, a ich koraliki zastąpione są znakami życia. Przedmioty ożywają, istnieją wytrwale, nabierają znaczenia i zakwitają – czasem bardzo nieoczekiwanie. To historia każdego z nas. Droga, którą wszyscy musimy iść. Wyjątkowy materiał na każdą część podróży: srebro, bursztyn, tkanina, lustro. Nasze jedyne zadanie to przyjrzeć się bliżej i rozpoznać, zadziwić się, wyrazić wdzięczność. Widząc siebie we fragmentach lustra, gdy nasze spojrzenie zesuwa się z czarnego tła i biżuterii, wzdrygamy się, gdy zamiast bezdennego szkła dostrzeżemy w lustrze głęboko wpatrzone w nas oko. Ponownie potwierdza ono, że to wszystko dotyczy nas wszystkich. Inna sprawa: w dziwny sposób obiekty te zdają się wyglądać sakralnie, jakby były poświęcone tym, których ubrania są teraz jak przezroczyste cienie na tle instalacji. Nie ma już ludzi, tylko ich przedmioty i ślady formy, kształty ciała zachowane w prześwitujących tkaninach; są tu też tylko ślady ubioru; miękka, półprzejrzysta czerń pozwala na przenikanie obiektów i nadaje im nutę emocjonalną. Są jak mundurki szkolne lub stroje pogrzebowe i żałobne, dlatego cała instalacja przypomina jedno długie wspomnienie przeszłości. A także przypomnienie dla widzów: wszystkich nas cechuje kruchość i tymczasowość. O tym też mówią żmudzkie pieśni kalwaryjskie rozbrzmiewające w słuchawkach. Ale to nie wszystko. Cały świat można ujrzeć w jednym ziarenku piasku lub jednej igle sosnowej, jak od czasów starożytnych mówią nam japońscy poeci. Każda rzecz w mikrokosmosie, nawet najmniejsza, jest odbiciem makrokosmosu. Dlatego Martynas Gintalas ożywia obiekty jubilerskie dodając do nich materiał wizualny, dzięki czemu widz czuje się jak mrówka, która może spojrzeć na ozdoby od wewnątrz, dostrzec wszystkie szczegóły i zrozumieć, że to wszystko jest Jednym. Filmy to nie tylko uzupełnienie – stanowią niezależną część instalacji, organicznie stapiając się z biżuterią i rozszerzając materialną część ekspozycji, zapewniając jej głębię i perspektywę oraz pomagając nam zrozumieć, że nawet najmniejsze ziarenko też jest częścią świata, tak jak najwyższa góra. Tak jak my. Bez względu na to, gdzie jesteśmy – na Żmudzi, czy w Japonii – wszystkich nas łączą te same doświadczenia życiowe. Spojrzenie artysty zamienia nas w maleńki okruszek, unosi w powietrze, pokazuje świat z lotu ptaka, wystrzeliwując w górę jak jastrząb, potem z powrotem w dół, aż poczujemy, że nasze spojrzenie spotkało ... nas samych. My wszyscy – mrówki i igły sosnowe, krzyże i pióra, ludzie i rzeczy – razem tworzymy coś znacznie większego niż tylko my sami. A to być może najważniejsze zrozumienie i największe objawienie.

150

Bursztynisko 45 | 2021

“Confession” is something very important and very personal. Profound things that we all feel. The most significant moments in our lives are expressed here through volumetric objects. Birth, growth and experience, search and loss, learning to notice what is important around us. The objects are recognisable – little arms and legs, hearts, eyes, animals and amber crawlers – all stringed together into jewellery. A heap of amber chips forms a base for various attributes of our lives – a brush and a mixer, a paintbrush and a hairpin. Silver net bags are reminiscent of the ones our mothers used to bring from the shops filled with carrots or milk. When they turn silver, everyday items become decorative and, at the same time, more noble. The necklaces, which one could wear as ornaments, start to look more like rosaries with their beads replaced with marks of life. The things come alive, persevere, take on meanings and bloom – sometimes very unexpectedly. This is the story of every one of us. The path we all have to take. A unique material for each part of the journey: silver, amber, cloth, mirror. All we need to do is take a closer look and recognise, wonder, acknowledge. Seeing oneself in mirror fragments, when your glance slides away from the black background and jewellery and you shudder, as you notice your own deeply gazing eye in the mirror instead of bottomless glass. Once again, it confirms that all of this is about all of us. Another thing: in a strange way, these objects tend to look sacral, as if dedicated to those, whose clothes are now like transparent shadows against the background of the installation. There are no people any more, only their items and hints of form, body shapes preserved in translucent fabrics; there are only hints of clothing here as well; the soft, translucent blackness allows the objects to come through and gives them an emotional undertone. They are like school uniforms or burial and mourning clothes, which is why the whole installation feels like one long memory of the past. As well as a reminder to the viewers: we are all fragile and temporary. This is also what the Samogitian mountain hymns in the headphones are about. But that is not all. The whole world can be seen in a single grain of sand or a single pine needle, as the Japanese poets have been telling us since the ancient times. Every single thing in the microcosm, even the smallest one, is a reflection of the macrocosm. Therefore, Martynas Gintalas rejuvenates jewellery objects by adding visual material, which makes the viewer feel like an ant who can look at the ornaments from the inside, seeing all the details and understanding that it is all One. The videos are not just a supplement – they are an independent part of the installation, merging organically with the jewellery and expanding the material part of the display, providing depth and perspective and helping us understand that even the tiniest grain is also part of the world, as is the tallest mountain. As are we. No matter where we are – in Samogitia or in Japan, we are all connected by the same life experiences. The author’s gaze turns us into a tiny crumb, lifts us up into the air, shows us a bird’s eye view of the world, shooting up like a hawk, then back down, until you sense that your gaze has met... yourself. All of us – ants and pine needles, crosses and feathers, people and things – together we make up something much larger than ourselves. And that, probably, is the most important understanding and the most immense revelation.

REFLECTIONS

Zdj. Photo: Paulius Makauskas The Amber Magazine 45 | 2021

151

WYSTAWY | EXHIBITIONS

Wnętrza dawnej kaplicy rodziny Tyszkiewiczów, Muzeum Bursztynu w Połądze | Interiors of the former chapel of the Tyszkiewicz family, Amber Museum, Palanga. Zdj. Photo. Gintarė Grigėnaitė

„Uwspółcześnienie tradycji wzornictwa bursztynowego” to jeden ze strategicznych programów Muzeum Bursztynu w Połądze, oddziału Litewskiego Muzeum Sztuki. Realizowany w trybie ciągłym projekt rozpoczął się w 2015 roku od wystawy retrospektywnej prac Feliksasa Daukantasa, a następnie zapoznał publiczność z biżuterią Kazimierasa Simanonisa i artystycznymi pracami w metalu Petrasa Balčiusa. Te trzy projekty nadały wymiar współczesny korzeniom i rozwojowi biżuterii litewskiej, a poświęcone były artystom starszego pokolenia. Nowa wystawa jest inna: dzięki niej mamy nadzieję pokazać zdolności przystosowawcze tradycji jubilerskich i wzorniczych, które w XXI wieku potrafią prezentować się w pełni nowocześnie, nawiązując jednak do tożsamości narodowej i wyjątkowego dziedzictwa etnicznego Żmudzi. Projekt powstał specjalnie z myślą o przestrzeniach ekspozycyjnych Muzeum Bursztynu, w których swoisty nastrój kreowany jest przez sakralny charakter dawnej kaplicy rodziny Tyszkiewiczów oraz szklane witryny, które autorom przywodzą na myśl dawne otwierane lustra. Regina Makauskienė, koordynator projektu w Muzeum Bursztynu w Połądze 152

Bursztynisko 45 | 2021

“Contemporising Amber Design Traditions” is one of the strategic programmes of the Palanga Amber Museum, a branch of the Lithuanian Art Museum. The continuous project began in 2015 with a retrospective exhibition of the works of Feliksas Daukantas and has introduced the public to the jewellery of Kazimieras Simanonis and the metal art of Petras Balčius. These three projects contemporised the roots and development of Lithuanian jewellery and were dedicated to artists of the older generation. The new exhibition is different: with it, we are hoping to show how adoptable the traditions of jewellery and design are, able to appear completely modern in the 21st century, yet hearkening back to the national identity and the unique ethnic heritage of Samogitia. The project was created exclusively for the display spaces of the Amber Museum, where a certain mood is created by the sacral nature of the former chapel of the Tyszkiewicz family and the glass displays, which, for the authors, evoke the image of old opening mirrors. Regina Makauskienė, project coordinator at the Palanga Amber Museum

9 788365 365842

ISBN 978-83-65365-84-2

K A T E D R A z Pelplina

dużo fotografii i słów sporo o katedrze

i jej okolicach

Nie jest to typowy przewodnik w klasycznym tego słowa znaczeniu. Nie jest to klasyczny album na temat... jest zaproszeniem do poznania historii Publikacja ta i piękna katedry. Znajdziecie tutaj: sporo opisów, dużo fotografi do bliższego poznania, może wspomnień i i zachętę lub przyjazdu.

dużo fotografii i słów sporo o katedrze

i okolicy

ISBN 978-83-65365-84-2

Nie jest to typowy „przewodnik ” w klasycznym tego słowa znaczeniu. Nie jest to klasyczny album na temat „...”. jest zaproszeniem do poznania historii Publikacja ta i piękna katedry. Znajdziecie tutaj: sporo opisów, dużo fotografii i zachętę do bliższego poznania, może wspomnień lub przyjazdu.

9 788365 365507

ISBN 978-83-65365-50-7

9 788365 365507

PELPLIN

Lech J. Zdrojewski

P E L P L I N e, opactwie oraz okolicac

dużo fotografii i słów sporo o katedrz

Lech J. Zdrojewski Tadeusz Jędrysiak

W a r s z a w a

dużo fotografii i słów kilka o stolic y Polski

........

.........

g ho publishin

u s e, e d u

Nie jest to typowy przewodnik w klasycznym tego słowa znaczeniu. Nie jest to klasyczny album na temat... jest zaproszeniem do poznania historii Publikacja ta i piękna katedry. Znajdziecie tutaj: sporo opisów, dużo fotografii i zachętę do bliższego poznania, spaceru lub wspomnień.

harmonia w każdym detalu

....... u ka c j d e ............ , . o n o w i t t o c m yd aw n i c a t i o n , p ro

K AT E D R A w O L I W IE

. .......... a j c o m a , p ro ...........

......

....

9 788365 365842

PELPLIN

................ .................

...

....................

Lech J. Zdrojewski ■ Kinga Kee

ys Gełdon KATED RA w OLnIW IE

harmonia w k ażdym detalu

www.issuu.com/fundacja_oko-lice_kultury F u n d a c j a O K O - L I C E K U LT U R Y ; 8 3 - 2 1 0 Z b l e w o , u l . M o d r z e w i o w a 5 , t e l . k o m . 5 0 4 2 4 8 5 5 8

Obiekt, bursztyn bałtycki, autor M.Relo-Šaulys i A.Šaulys Object, baltic amber by M.Relo-Šaulys & A.Šaulys

WYSTAWY | EXHIBITIONS

Bursztyn bałtycki – historia i wzornictwo Baltic Amber – history and design Gallery Mizgiris Dom Artystów w Nidzie założyli w 1997 roku Virginija i Kazimieras Mizgiris w celu umożliwienia pracy z bursztynem, zgłębiania jego różnorodności i stopniowej zmiany nastawienia do tego materiału. W okresach letnich, w zamian za pracę z bursztynem i późniejszą ekspozycję prac w galerii, gościł znanych złotników, twórców tkanin artystycznych, malarzy i rzeźbiarzy nie tylko z Litwy, ale także z Polski, Holandii, Finlandii, Estonii, Ukrainy, Japonii, Łotwy, Niemiec i Włoch. Dom Artystów aktywnie współpracuje z Wydziałem Sztuk Pięknych w Telszach Wileńskiej Akademii Sztuk Pięknych, która jako jedyna uczelnia na Litwie przygotowuje profesjonalnych artystów metaloplastyków. Artystyczna i edukacyjna współpraca z artystami przyniosła owoce: twórcy, którzy początkowo unikali bursztynu, podejmując ryzyko pracy w tym materiale, zakochali się w nim. Najbardziej znani litewscy złotnicy: Birutė Stulgaitė, Vytautas Matulionis, Ąžuolas Vaitukaitis, Algis Mikutis, artyści średniego pokolenia: Adolfas Šaulys, Mari Relo, Eimantas Ludavičius, Laima Kerienė, Eglė Čėjauskaitė-Gintalas, Beata Zdramytė, Vita Pukštaitė-Bružė, Šarūnė Vaitkutė, Dainius Narkus, Nerijus Erminas i inni mieszkali i organizowali swoje 154

Bursztynisko 45 | 2021

The House of Artists was established in 1997 by Virginija and Kazimieras Mizgiris to provide an opportunity to work with amber, to explore its diversity, and to change the attitude gradually. In the summer, for working with amber and later exhibiting their production in the gallery, it has welcomed famous jewellers, textile artists, painters, and sculptors not only from Lithuania, but also from Poland, the Netherlands, Finland, Estonia, Ukraine, Japan, Latvia, Germany, and Italy. The House of Artists actively cooperates with Telšiai Fine Arts Department of Vilnius Art Academy, which is the only school in Lithuania that prepares professional artists of metal. All that artistic and educational collaboration with artists has been fruitful: artists who initially avoided amber, fell in love with it while taking a chance to work with it. The most famous Lithuanian jewelers Birutė Stulgaitė, Vytautas Matulionis, Ąžuolas Vaitukaitis, Algis Mikutis; authors of the middle generation, Adolfas Šaulys, Mari Relo, Eimantas Ludavičius, Laima Kerienė, Eglė Čėjauskaitė-Gintalas, Beata Zdramytė, Vita Pukštaitė-Bružė, Šarūnė Vaitkutė, Dainius Narkus, Nerijus Erminas and others lived and had their exhibitions held in

REFLECTIONS wystawy w Domu Artystów w Nidzie. Zapewne wszyscy najbardziej znani litewscy artyści złotnicy zgłębiali tajniki sztuki bursztynniczej, współpracując na pewnym etapie swojej kariery z Domem Artystów.

the House of Artists in Nida. Probably all the best known Lithuanian metalsmiths plunged deeper into the secrets of amber art while at some point of their career cooperating with the House of Artists.

Współpraca z artystami nigdy nie ograniczała się do nadmorskiej części kraju. W Muzeum-Galerii Bursztynu w Wilnie zorganizowano liczne wystawy indywidualne i zbiorowe: wystawę Wrogowie ciała, projekt „Bursztyn i moda”, ekspozycję mody alternatywnej i bursztynu Bursztyn / Broń Vitalisa Čepkauskasa i Sonaty Bylaitė, wystawy indywidualne Ugnė Blažytė, Mindaugasa Šimkevičiausa i Eglė Čėjauskaitės-Gintalas. Ważną rolę w promocji bursztynu odegrały zainicjowane przez Virginiję i Kazimierasa Mizgirisów konkursy „Wznosi się bursztynowy topór”, „Jedna bryłka bursztynu” i „Bursztyn we wnętrzach”, przyciągające uwagę coraz większej liczby artystów. Obecnie rodzina Mizgirisów współpracuje z wieloma najwybitniejszymi litewskimi twórcami różnych pokoleń, którzy wyrażają zainteresowanie bursztynem: Nerijusem Erminasem i Birutė Stulgaitė; mieszkającymi w Stanach Zjednoczonych Žilvinasem Bautrėnasem, Jonasem Balčiūnasem i Vaidilutė Vidugirytė; Adolfasem Šaulysem i Mari Relo z Estonii; Vytautasem Matulionisem, Algirdasem Mikutisem, Laimą Kerienė i in.

This cooperation with artists has never been limited to the coastal part of the country. Many personal and group exhibitions have been arranged in the Amber Museum-Gallery: the exhibition “Body Enemies”; the project “Amber and Fashion”; the exposition of alternative fashion and amber “Amber / Weapon” by Vitalis Čepkauskas and Sonata Bylaitė; the personal exhibitions of Ugnė Blažytė, Mindaugas Šimkevičiaus, and Eglė Čėjauskaitės-Gintalas. Competitions initiated by Virginija and Kazimieras Mizgiris, the “Amber Ax is Raised”, “One Piece of Amber”, and “Amber in Interior”, played an important role in promotion of amber, capturing attention of a growing number of artists. Now the Mizgiris family collaborate with many most prominent Lithuanian authors of different generations, who take interest in amber: Nerijus Erminas and Birutė Stulgaitė; the US residents Žilvinas Bautrėnas, Jonas Balčiūnas and Vaidilutė Vidugirytė; Adolfas Šaulys and Mari Relo from Estonia; Vytautas Matulionis, Algirdas Mikutis, Laima Kerienė and others.

Bardzo cennym artystycznie owocem wspólnego wysiłku, który nigdy nie ujrzałby światła dziennego bez mecenatu Mizgirisów, jest kolekcja ze złota i bursztynu autorstwa Sigitasa Virpilaitisa. Długotrwały i niezwykle staranny proces twórczy jest znakiem rozpoznawczym tego słynnego litewskiego złotnika starszego pokolenia. Efektem jego pracy jest niezwykle perfekcyjne rzemiosło, podziw i szacunek dla stosowanego materiału oraz wyśmienite poczucie humoru, rzadko spotykane w biżuterii litewskiej. Sigitas Virpilaitis bursztyn traktuje jak prawdziwy postmodernista. Rzeźbi, skrobie, poleruje czy podgrzewa bursztyn nie zważając na charakter tworzywa, co dla osoby z Litwy nadal wydaje się bluźnierstwem. Ale Virpilaitisowi można wybaczyć wszystkie jego działania. Kielichy z nawierconymi otworkami, trzepoczące meduzy czy rozdmuchane przez wiatr płatki kwiatów zajmują miejsce skromnych bryłek bursztynu naturalnego. Połączenie bursztynu i złota jest raczej rzadkością w biżuterii litewskiej, ale w kolekcjach Virpilaitisa te dwa materiały stanowią niepodzielną jedność. Uzupełniają się, tworząc niepowtarzalne dzieła sztuki niezwykle wysokiej jakości. Artyście posłuszna jest każda forma, odzwierciedlając jego lekko sarkastyczny humor, pobłażliwość względem materiału i zmianę „roli” bursztynu, kiedy staje się on lepki jak miód lub śliski jak dopiero co polizany lizak. Słusznie więc kolekcja ta reprezentowała litewską sztukę bursztynniczą w różnych krajach, m.in. na Expo 2012 w Korei Południowej.

A highly artistically valuable result of such joint effort, which never would have seen the light without Mizgiris patronage, was a collection of gold and amber created by Sigitas Virpilaitis. Long and uncannily accurate work is the signature of the famous Lithuanian jeweller of senior generation. His work results in a remarkable perfection of craft, admiration and respect for the material and an excellent sense of humour, rarely encountered in Lithuanian jewellery. Sigitas Virpilaitis behaves with amber like a true postmodernist. He carves scrapes, polishes, or heats amber without any concern for the nature of the substance, which to a Lithuanian still feels like a blasphemy. But Virpilaitis can be forgiven for everything he does. Chalices with pre-drilled small holes, fluttering jellyfish, or wind-blown flower petals replace modest pieces of natural amber. The combination of amber and gold is rather rare in Lithuanian jewellery, but in Virpilaitis’s collections these two substances form undivided unity. They complement each other, creating unique artworks of extremely high quality. Any form obeys this author, reflecting his lightly sarcastic humour, indulgence in material, and alteration of amber “role”, when it becomes sticky like honey or slippery as a just licked lollipop. It is only fair that this collection rightfully represented Lithuanian amber art in various foreign countries, including Expo-2012 in South Korea.

Birutė Stulgaitė, kolejna słynna artystka z Litwy, laureatka Nagrody Narodowej, traktuje bursztyn w sposób niezwykle subtelny, z intuicją, doceniając prawdziwą wartość każdej bryłki. Do bursztynu ma stosunek bardzo osobisty, często zadając sobie pytanie: „Czego chce bursztyn?”. Birutė Stulgaitė łączy ten minerał z materiałami nietypowymi w rozumieniu litewskim: wodorostami, papierem, drewnem i włosiem końskim, podkreślając w ten sposób jego organiczny charakter i samowystarczalność. Artystka ufa bursztynowi, a inne materiały służą jedynie do podkreślenia jego wyjątkowości.

Birutė Stulgaitė, another famous Lithuanian artist and the National Prize laureate, treats amber in an extraordinarily subtle manner, intuitively, and appreciating true worth of every piece. She has a very personal feeling about amber, often asking herself: "What does amber want”. Birutė Stulgaitė combines the mineral with the material unusual to Lithuanian understanding: seaweed, paper, wood, and horsehair, so emphasizing its organic nature and self-sufficiency. The artist trusts amber, and other materials are used only to highlight its uniqueness. For Birutė Stulgaitė, amber is accumulation of beauty and light, which The Amber Magazine 45 | 2021

155

WYSTAWY | EXHIBITIONS Bursztyn jest dla Birutė Stulgaitė kumulacją piękna i światła, które trzeba tylko zaakcentować. Dlatego jej twórczość jest minimalistyczna i ascetyczna, ale także „polisemiczna” i wielowymiarowa. Vytautas Matulionis to kolejny twórca starszego pokolenia, którego prace są częścią kolekcji Mizgirisów. Artysta ten często stosuje bursztyn jako materiał do rzeźbiarskich dzieł sztuki, jakby jego istnienie służyło odtwarzaniu motywów zoomorficznych i antropomorficznych. Prace Matulionisa można czasem przypisać tzw. drobnej sztuce plastycznej, a czasem biżuterii. Jego twórczość pełna jest wyróżniających się elementów komicznych i realistycznych, które łączą się z funkcją dekoracyjną. Dzieła artysty są profesjonalne, poetyckie, a także naturalistyczne; nie stroni on od motywów zwierzęcych, co jest raczej rzadkością w biżuterii litewskiej. To samo dotyczy dzieł mieszkającego w Stanach Zjednoczonych artysty Žilvinasa Bautrėnasa, który jako jeden z pierwszych rozpoczął pracę w bursztynie pod koniec XX wieku. Posługując się ironią jako jednym z najważniejszych środków wyrazu, z bursztynu i z bursztynem tworzy przedmioty nieoczekiwane. W kolekcji nowoczesnej sztuki bursztynniczej ważne miejsce zajmuje para Jonas Balčiūnas i Vaidilutė Vidugirytė, obecnie mieszkający w Stanach Zjednoczonych i reprezentujący najwybitniejszych artystów średniego pokolenia. Tych dwoje twórców zadziwia wyznawaną przez siebie wyjątkową filozofią. Ich prace przesiąknięte są synkretycznymi wierzeniami, a także przywołują skojarzenia ze starożytnymi Indiami, międzywojenną sztuką litewską oraz egzotyczną, tajemniczą i bogato zdobną przeszłością. Dzieła te są dekoracyjne, oryginalne i zawsze wypełnione pewnym wewnętrznym, trudnym do opisania światłem, przez co na długo zapadają w pamięć. W swoich pracach artyści chętnie wykorzystują elementy pisma, przekazując tym samym dodatkowe znaczenie odbiorcom, którzy zechcą rozszyfrować zaobserwowane znaki graficzne. Charakterystyczne podejście do bursztynu jest wrodzoną cechą innych artystów, Mari Relo-Šaulys i Adolfasa Šaulysa, mieszkających i tworzących w Estonii. Artystów tych wyróżnia ironiczne podejście do przedstawianych obiektów oraz niezwykła precyzja wykonania. Widoczny jest również typowy nordycki „chłód”. Chętnie bawią się koncepcją bursztynu, wykorzystując związane z nim, funkcjonujące w społeczeństwie stereotypy jako ucieleśnienia litewskiego ducha i kreując dla niego nowy, nowoczesny wizerunek. Nerijus Erminas to najbardziej aktywny artysta młodego pokolenia, który wykorzystuje bursztyn z pozycji rzeźbiarza. Prace Erminasa są często masywne i pozbawione detali; są zawsze konceptualne, pełne sarkazmu i ukrytej ironii, która subtelnie ujawnia się przez oszczędne, ascetyczne formy. Posługując się wizerunkiem bursztynu jako substancji archaicznej i mitologicznej, artysta jednocześnie parafrazuje słynny skarb z Juodkrantė i tworzy aluzje do religijnego kiczu. Prace Eglė Čėjauskaitė-Gintalė, kolejnej przedstawicielki młodszego pokolenia, można rozpoznać po charakterystycznym atrybucie – połączeniu koronki srebrnej i bursztynu. Artystka równoważy srebro bursztynem lub futrem, 156

Bursztynisko 45 | 2021

just needs to be accentuated. That is why the artwork of this artist is minimalist and ascetic, yet also “polysemous” and multidimensional. Vytautas Matulionis is another author of senior generation, whose works are part of the Mizgiris collection. This artist often uses amber as a material for sculpture-like artwork, as if it purposely existed to recreate zoomorphic and anthropomorphic motif. Sometimes the work of Matulionis can be attributed to the so called small plastic art, and sometimes to jewellery. His oeuvre is full of distinctive comic and realistic elements, which are combined with the decorative. The author's artwork is professional, poetic, and also naturalistic; he does not shy away from animalistic motives, which is rather rare in Lithuanian jewellery. The same applies to the artwork of the US-residing author Žilvinas Bautrėnas, who was one of the first to start working with amber at the end of twentieth century. Making use of irony as a most important means of expression, from and with amber he forms unexpected objects. The couple Jonas Balčiūnas and Vaidilutė Vidugirytė, currently living in the United States and representing the most prominent artists of middle generation, occupy an important position in the collection of modern amber art. These two authors amaze with a unique philosophy. Their works of art are permeated with syncretic beliefs and evoke associations with the ancient India, the interwar Lithuanian art, and the exotic, mysterious and ornate past. Decorative, original, and always full of certain inner, hard-to-describe light, these artworks will stick with your memory for a long time. In their work, the authors eagerly use script elements, so adding meaning to the audience who intend to decipher graphic characters. A distinctive approach to amber is innate to another couple of artists, Mari Relo-Šaulys and Adolfas Šaulys, living and creating in Estonia. These artists can be distinguished by ironic approach to the represented objects, and by extraordinary precision of performance. A typical Nordic „coldness" is also present there. They willingly play with the concept of amber, using its social stereotypes as embodiment of Lithuanian spirit and creating a new, modern image. Nerijus Erminas is a most active artist of younger generation, who uses amber from the sculptor's position. The artwork of Erminas is often massive and lacking details; it is always conceptual, and full of sarcasm and the hidden irony, which is subtly revealed through unwasteful, ascetic forms. Using amber’s image of an archaic, mythological substance, the author both paraphrases the famous treasure of Juodkrantė, and creates allusions to religious kitsch. The work of Eglė Čėjauskaitė-Gintalė, another representative of younger generation, can be recognized by her signature brand - the combination of silver lace and amber. The artist balances silver with amber or fur, emphasising the mission of silver lace: it is like a net to catch an amber object, to wrap it, partially hiding it away, partially playing it up. Čėjauskaitė-Gintalė employs soft contrasts; using a silver net, she creates a flexible structure, which can adapt to the body and wrap it. This artist creates flexible,

WYSTAWY | EXHIBITIONS

Naszyjnik, bursztyn bałtycki, autor: Ž.Bautrėnas | Necklace, baltic amber, author: Ž.Bautrėnas

podkreślając misję srebrnej koronki: jest jak sieć łapiąca bursztynowy przedmiot, owijająca go, częściowo ukrywająca, częściowo eksponująca. Čėjauskaitė-Gintalė stosuje delikatne kontrasty; za pomocą srebrnej siatki tworzy elastyczną strukturę, która dopasowuje się do ciała i je otula. Artystka tworzy elastyczne, figlarne i wielowariantowe przedmioty, które można stosować na wiele sposobów. Z kości mamuta, srebra i bursztynu Čėjauskaitė-Gintalė tworzy obiekty literacko-poetyckie, które często przypominają ślady człowieka lub obiektów naturalnych na piasku – tak ulotne, niezwykle subtelne i dyskretne, ale niełatwe do zapomnienia. Wspólnym wysiłkiem z wyżej wymienionymi, a także innymi artystami litewskimi, powstała kolekcja Bursztyn bałtycki: historia i wzornictwo, która podróżowała po świecie – była prezentowana w USA, Kanadzie, Islandii i Belgii. Narodowe Muzeum Etruskie w Rzymie to jeden z najbardziej prestiżowych obiektów, w którym wystawiano dzieła współczesnych twórców litewskich z kolekcji Mizgirisów wraz z biżuterią etruską. Obecnie efekt trzydziestoletniej współpracy – organizowania plenerów, konkursów, wystaw tematycznych, zbiorowych i indywidualnych oraz występowania w roli sponsorów – Virginiji i Kazimierasa Mizgirisów można na stałe oglądać w przestrzeni ekspozycyjnej Muzeum-Galerii Bursztynu przy ul. św. Michała (Šv. Mykolo) w Wilnie; a latem w Galerii Domu Artystów w Nidzie, gdzie nie tylko turyści, ale także uczestnicy dorocznego prestiżowego Festiwalu im. Tomasza Manna mają okazję podziwiać stale zmieniające się wystawy.

playful, and polyvariant objects, and they can be used in multiple ways. With mammoth bone, silver and amber, Čėjauskaitė-Gintalė creates literary, poetic objects that are often similar to those of human or natural object’s footprints in the sand - so ephemeral, very subtle, discreet, yet hardly forgettable. In the joint effort with the above-mentioned and other Lithuanian artists, the collection “Baltic Amber: the history and design” was formed and has travelled the world - it was presented in the US, Canada, Iceland and Belgium. The Rome’s National Etruscan Museum is one of the most prestigious venues, where artworks of contemporary Lithuanian authors from the Mizgiris collection were exhibited along with Etruscan jewellery. At the moment, the result of the three-decade long collaboration - the organizing of plein-airs, competitions, thematic, group and personal exhibitions as well as acting as sponsors - of Virginija and Kazimieras Mizgiris can be constantly seen in the exposition space of Amber Museum-Gallery on Šv. Mykolo street in Vilnius; and in the summer, in the Gallery of the House of Artists in Nida, where not only tourists, but also participants of the prestigious annual Thomas Mann Festival have a chance to enjoy continuously changing exhibitions. A new Mizgiris Amber Museum will be opened on the 10th of July in Nida (Naglių street 27), where visitors will be able to visit not only the museum's main exhibition hall, amber workshop, certified amber jewelry store, Amber The Amber Magazine 45 | 2021

157

WYSTAWY | EXHIBITIONS 10 lipca w Nidzie (ul. Naglių 27) zostanie otwarte nowe Muzeum Bursztynu Mizgirisów, w którym zwiedzający będą mogli obejrzeć nie tylko główną salę muzealną, pracownię bursztynu, certyfikowany sklep z biżuterią bursztynową, Salę Bursztynu czy Laboratorium Fotograficzne Kazimierasa Mizgirisa, ale także dwie duże sale wystawiennicze poświęcone artystom, w których zaprezentowane zostaną prace różnych prezentowanych wyżej twórców oraz wiele innych prac z bursztynem. Podsumowując, można stwierdzić, że w ciągu trzech dziesięcioleci pracy Virginiji i Kazimierasa Mizgirisów powstało całe imperium bursztynu bałtyckiego, mające u swych początków skromny zamysł przywrócenia bursztynu do litewskiego życia kulturalnego, a reprezentowane obecnie przez pięć galerii w Nidzie i Wilnie, konsekwentną współpracę z najsłynniejszymi twórcami form złotniczych na Litwie, rozbudowaną sieć twórców ludowych pracujących w bursztynie oraz opracowaną i skutecznie realizowaną koncepcję edukacji w zakresie bursztynu. Zbudowany przez rodzinę Mizgirisów bursztynowy szlak wiodący przez Litwę jest wyraźnie widoczny na całym świecie.

Room, Kazimieras Mizgiris Photo Laboratory, but also two big artists exhibition halls, which will also present not only the works of the various artists mentioned above, but also many others works with amber. In summary, it can be stated that the entire empire of Baltic amber has been formed during the three decades of labour of Virginija and Kazimieras Mizgiris, starting with a humble wish to return amber to the Lithuanian culture life and now being represented by the five galleries in Nida and Vilnius; the consistent cooperation with the most famous Lithuanian jewellery professionals; the developed network of folk artists working with amber, and the generated and successfully implemented concept of amber education. Built by Mizgiris family, the amber trail throughout Lithuania is distinctly visible all over the world.

Pieścień, bursztyn bałtycki, autor: J.Balčiūnas i V.Vidugirytė Ring, baltic amber, author: J.Balčiūnas & V.Vidugirytė

Obiekt, bursztyn bałtycki, autor: N. Erminas Object, baltic amber, author: N. Erminas

158

Bursztynisko 45 | 2021

REFLECTIONS

XVIII INTERNATIONAL BALTIC JEWELLERY SHOW AMBER TRIP

VILNIUS, 202 1 DATE S TO BE CONFIRMED P i P i

€

€ LITEXPO

LAISVES av. 5, VILNIUS LITHUANIA

+370 618 53538 info@ambertrip.com www.ambertrip.com The Amber Magazine 45 | 2021

159

Zdjęcie | Photo. : Amber Trip Fair

WYDARZENIA | EVENTS

TARGI AMBER TRIP AMBER TRIP FAIR 18-21.08.2021

Baltic Jewellery News Po długich dyskusjach i przygotowaniach środowisko złotnicze przegłosowało przesunięcie XVIII Międzynarodowych Targów Jubilerskich Amber Trip z marca na termin 18–21 sierpnia. Jednak już pod koniec marca zarówno kupujący, jak i uczestnicy największej imprezy jubilerskiej w krajach bałtyckich będą mogli wziąć udział w targach wirtualnych.

160

Bursztynisko 45 | 2021

After long discussions and preparations, the jewellery community has voted to postpone the XVIII th International Jewellery Show "Amber Trip" from March to August 18-21. However, at the end of March, both buyers and participants of the largest jewellery event in the Baltic States will be able to attend a virtual exhibition.

WYDARZENIA | EVENTS – Mimo że niektórzy organizatorzy planują targi na okres wiosenny, nie spodziewamy się znaczących zmian w obecnie obowiązujących ograniczeniach przemieszczania się. Przesunięcie targów Amber Trip na koniec lata staje się dla nas, jako organizatorów, dużym wyzwaniem. Można je nawet nazwać nowym projektem, który będzie wymagał dodatkowego czasu, zasobów ludzkich i materiałów. Naszym celem jest zebranie pod jednym dachem uczestników targów jubilerskich oraz najważniejszych odbiorców, umożliwiając im fizyczne spotkanie i nareszcie znów uściśnięcie dłoni po zawarciu umowy – wyjaśnia Giedrius Guntorius, organizator targów jubilerskich Amber Trip.

"Even though some organizers are planning their exhibitions in the spring, we do not expect that there will be any significant changes in the currently imposed movement restrictions. Postponing "Amber Trip" to the end of the summer is becoming a big challenge for us as organizers. It can even be called a new project which will require additional time, human resources and materials. Our goal is to bring together the participants of the jewellery exhibition and the most important buyers under one roof so that they can physically meet each other and finally shake hands after making a deal," says Giedrius Guntorius, organizer of the "Amber Trip" jewellery exhibition.

Według organizatora, choć tegoroczna impreza zostanie przełożona na sierpień z powodu pandemii COVID-19, targi Amber Trip 2022 odbędą się już tradycyjnie w marcu. – Rozumiemy, że sierpień to okres urlopów, ale rok 2021, podobnie jak rok ubiegły, jest dla nas wszystkich nietypowy. Dlatego musieliśmy i musimy być elastyczni i kreatywni w szukaniu sposobów na zaangażowanie całej społeczności złotniczej oraz miłośników biżuterii w tym trudnym czasie. W efekcie zespół targów Amber Trip pod koniec 2020 r. uruchomił nowy projekt: wirtualną bałtycką galerię sztuki złotniczej (https://lt.exhibitjewellery.com), w której można zakupić ekskluzywną autorską biżuterię litewską.

According to the organizer, although this year's exhibition will be postponed to August due to COVID-19, "Amber Trip 2022" will be held in March, as usual. "We understand that August is a holiday season, but 2021, just like the previous year, is non-typical for all of us. That is why we had to be and must be flexible and creative in finding ways to involve the entire jewellery community and its fans during this difficult time. As a result, our "Amber Trip" team launched a new project at the end of 2020 – a virtual Baltic jewellery art gallery (https://lt.exhibitjewellery.com), where you can purchase exclusive and original Lithuanian jewellery.

Obecnie w galerii wirtualnej znajdują się prace 19 litewskich złotników wyłonionych przez właściwą komisję. W przyszłości bałtycka galeria sztuki złotniczej umożliwiać będzie udział także przedstawicieli autorskiej sztuki złotniczej z krajów ościennych.

Currently, the virtual gallery contains works of 19 Lithuanian jewellers selected by a competent commission. In the future, the Baltic jewellery art gallery will enable original jewellery art representatives of neighbouring countries to participate as well.

Przejście na platformę wirtualną

Moving to a virtual platform

Pod koniec marca na platformie nowej galerii zaplanowane są wirtualne targi jubilerskie Amber Trip. Wszyscy wystawcy i kupujący będą mogli spotykać się na wirtualnej platformie handlowej, jak również korzystać z funkcjonalności YouTube Live zintegrowanych z platformą do spotkań.

A virtual "Amber Trip" jewellery exhibition is planned to be held at the end of March using the platform of this gallery. All the exhibitors and buyers will not only be able to meet each other on this virtual trading platform, but also use Youtube Live integrated in the platform for meetings.

– Zdajemy sobie sprawę, że nie będziemy w stanie uruchomić wirtualnych targów Amber Trip tak szybko, jak byśmy sobie tego życzyli, ponieważ projekt ten wymaga ogromnego budżetu, a także wiele czasu i zasobów ludzkich. Jednak jestem przekonany, że dla każdego twórcy ważny jest dostęp do platformy e-commerce, dlatego nasz projekt będzie również narzędziem dla tych, którzy jeszcze takiej platformy nie posiadają. Ponadto każdy kupujący biżuterię na naszej platformie automatycznie otrzyma gwarancję, że zakupiona biżuteria nie jest falsyfikatem – mówi G. Guntorius.

"We understand that we will not be able to launch the "Amber Trip" virtual exhibition as quickly as we would like, since this project requires a huge budget, as well as a lot of time and human resources. However, I am convinced that it is important for every creator to have an e-commerce platform, therefore our project will also be a tool for those who do not yet have such a platform. Also, every buyer who purchases jewellery on our platform will automatically receive a guarantee that the bought jewellery is not a falsification," says G. Guntorius.

Organizatorzy targów Amber Trip do wirtualnej Bałtyckiej galerii sztuki złotniczej przenoszą również międzynarodowy konkurs sztuki jubilerskiej. Tegoroczny konkurs pod hasłem Surveillance jewellery (Biżuteria nadzoru) zaprasza uczestników do zastanowienia się nad pozytywnymi i negatywnymi konsekwencjami pandemii COVID-19. Termin zgłoszeń został wydłużony do 1 maja, a najlepsze prace, tradycyjnie wybierane przez komisję i publiczność, będą zaprezentowane na platformie galerii wirtualnej pod koniec maja.

Organizers of the "Amber Trip" exhibition are also moving the international jewellery art contest to the virtual Baltic jewellery art gallery. This year's "Surveillance Jewellery" contest invites its participants to consider the positive and negative consequences of COVID-19. The deadline for entries is extended to May 1, and the best entries, traditionally selected by the commission and the public, will be displayed on the virtual gallery platform at the end of May.

The Amber Magazine 45 | 2021

161

WYDARZENIA | EVENTS W ubiegłym roku tematem przewodnim międzynarodowego konkursu jubilerskiego Ecosight była ekologia; podczas konkursu wykonaną przez siebie biżuterię współczesną zaprezentowało 75 złotników z 22 krajów z całego świata.

Last year, the theme of the international jewellery contest "Ecosight" was dedicated to ecology, where 75 jewellers from 22 countries around the world presented their contemporary jewellery.

– Mamy nadzieję, że targi Amber Trip wrócą na właściwe tory i w 2022 r. odbędą się w formie tradycyjnej, gdyż podczas pandemii wszyscy dostrzegliśmy, jak ważne jest, żeby wystawcy i kupujący mogli spotkać się osobiście, a nie wirtualnie. Wirtualna Bałtycka galeria sztuki złotniczej nie zastąpi targów, ale będzie stanowić dodatkową platformę do handlu biżuterią – mówi G. Guntorius, organizator targów Amber Trip.

"We hope that "Amber Trip" will get back on track and will be held as usual in 2022, since during the pandemic we all saw how important it is for exhibitors and buyers to meet each other in person instead of virtually. The virtual Baltic jewellery art gallery will not replace the exhibition, instead serving as an additional platform for jewellery trade," says G. Guntorius, organizer of "Amber Trip".

Więcej o targach Międzynarodowe Targi Jubilerskie Amber Trip co roku gromadzą pod jednym dachem profesjonalnych złotników, bursztynników i projektantów, a także producentów narzędzi technologicznych i wyposażenia dla złotników. Wydarzenie to obejmuje prezentację najnowszej biżuterii z całego świata oraz trendów na rynku bursztynu, najnowocześniejszych technologii jubilerskich oraz najnowszych prac złotniczych. Około 60% powierzchni targowej zajmuje prezentacja bursztynu i wyrobów bursztynniczych, a około 40% – prezentacja biżuterii. Co roku targi odwiedza co najmniej pół tysiąca nabywców hurtowych, muzealników i kolekcjonerów. W ubiegłym roku w targach Amber Trip udział wzięło blisko 240 producentów biżuterii i bursztynników z 30 krajów świata. Amber Trip to różnorodne wydarzenia i seminaria poruszające istotne tematy związane z biżuterią i bursztynem, podczas których swoimi spostrzeżeniami dzielą się eksperci z różnych krajów na całym świecie. Organizowana jest również platforma Amber Trip Raw Trade. W 2020 r. w jej skład wchodzili duzi dostawcy surowca bursztynowego z Rosji, Ukrainy i Polski, a także pośrednicy w handlu tym surowcem.

More about the exhibition Each year, the International Jewellery Show "Amber Trip" brings together professional jewellers, amber artists and designers, as well as manufacturers of technological tools and equipment for jewellers under one roof. The event includes the presentation of the latest jewellery from around the world and amber market trends, state-of-the-art jewellery industry technologies and the latest works of professional jewellers. Around 60 percent of the exhibition's area is used for presenting amber and articles thereof, and around 40 percent – for presenting jewellery. At least half a thousand wholesalers, museologists and collectors visit the exhibition every year. Last year, "Amber Trip" was attended by almost 240 jewellery and amber manufacturers and artists from 30 countries around the world. "Amber Trip" includes various events and seminars covering relevant topics related to jewellery and amber, where insights are shared by experts from different countries around the world. The Amber Trip Raw Trade platform is also being organized. In 2020, it included large suppliers of raw amber from Russia, Ukraine and Poland, as well as raw amber brokers.

Organizowane w Wilnie targi są również wyjątkowe ze względu na międzynarodowy konkurs sztuki jubilerskiej. Wyjątkową uwagę zwiedzających przyciąga Strefa Biżuterii Autorskiej, skupiająca profesjonalnych złotników. W ubiegłym roku w konkursie udział wzięło 40 złotników zgłaszających ekskluzywne wyroby z Litwy, Łotwy, Polski, Wielkiej Brytanii i USA.

The show organized in Vilnius is also unique due to its international jewellery art contest. The Author Jewellery Zone, which brings together professional jewellers, receives exclusive attention from visitors. Last year, 40 jewellers from Lithuania, Latvia, Poland, the United Kingdom and the USA took part in the contest with their exclusive works.

Wirtualna bałtycka galeria sztuki złotniczej, którą uruchomiono w grudniu ubiegłego roku, prowadzi prezentację i sprzedaż autorskich prac twórców. Obejmuje również wywiady ze złotnikami i seminaria edukacyjne. Planuje się, że w przyszłości, prawdopodobnie wiosną, zwiedzający, którzy zarejestrują się w galerii i wybiorą biżuterię według swoich upodobań, będą mogli zdalnie spotkać się z autorami biżuterii, dzięki czemu będą mogli lepiej poznać artystów złotników i ich twórczość.

The virtual Baltic jewellery art gallery, which was launched last December, exhibits and sells original authors’ works. It also includes interviews with jewellers and educational seminars. It is planned that in the future, probably in spring, visitors who register in the gallery and select their desired jewellery will be able to remotely meet the author of the jewellery, allowing them to get to know the jeweller and his or her work better.

162

Bursztynisko 45 | 2021

Zdjęcie | Photo. : Amber Trip Fair

REFLECTIONS

„Naszym celem jest zebranie pod jednym dachem uczestników targów jubilerskich oraz najważniejszych odbiorców, umożliwiając im fizyczne spotkanie i nareszcie znów uściśnięcie dłoni po zawarciu umowy”. "Our goal is to bring together the participants of the jewellery exhibition and the most important buyers under one roof so that they can physically meet each other and finally shake hands after making a deal."

Giedrius Guntorius: organizator targów Amber Trip | Amber Trip organizer.

The Amber Magazine 45 | 2021

163

Ryc. 1 Przybliżony przebieg szlaków napływu bursztynu bałtyckiego do Chin między IX a XII w n.e. Fig. 1 Approximate route of the Baltic amber influx to China between the 9th and 12th centuries AD

HISTORIA | HISTORY

Z Europy do Chin

zarys dziejów handlu bursztynem

From Europe to China

an overview of the history of the amber trade Mateusz Cwaliński Współcześnie bursztyn, zwłaszcza ten odmiany bałtyckiej (sukcynit), cieszy się sporym zainteresowaniem w Azji, a w szczególności w Chinach. Niemniej jednak fascynacja żywicami kopalnymi na tych terenach ma dużo starsze korzenie. Początki użytkowania bursztynu w Chinach sięgają przynajmniej przełomu II i I tysiąclecia p.n.e. Na XII–XI stulecie p.n.e. są datowane wyroby bursztynowe odkryte na stanowisku Sanxingdui w prowincji Sichuan – najprawdopodobniej najstarsze zabytki tego typu znane dziś z Chin (Sichuan 164

Bursztynisko 45 | 2021

Nowadays amber, especially the Baltic variety (succinite), enjoys considerable interest in Asia, especially in China. Nevertheless, the fascination with fossil resins in these areas has much older roots. The beginnings of amber use in China date back at least to the turn of the 2nd–1st millennium BCE. The amber artefacts discovered at the Sanxingdui site in Sichuan province are dated at the 12th–11th century BCE and are probably the oldest such historical items known today from China

HISTORIA | HISTORY Provincial Institute of Cultural Relics and Archaeology 1999). Sporadyczne znaleziska bursztynu znane są także z Okresu Walczących Królestw (475–221 p.n.e.) (Huo & Zhao 2007). Jednakże całkowita liczebność zabytków bursztynowych oraz zasięg ich dystrybucji nie pozwalają twierdzić, że import tego surowca do Chin we wczesnych etapach dziejów odbywał się w sposób ustabilizowany czy powszechny.

Rozpowszechnienie bursztynu w czasach dynastii Han Dopiero czasy rządów dynastii Han (202 p.n.e.–220 n.e.) przyniosły intensyfikację użytkowania bursztynu w Chinach (łącznie odnotowane około 60 znalezisk) (Chen et al. 2019). Zabytki bursztynowe znane z tego okresu to w większości paciorki i wisiorki rzeźbione na wzór brył geometrycznych lub przedstawiające zwierzęta, choć znane są też pieczęcie wykonane z bursztynu. Pochodzą one głównie z grobów należących do wysoko urodzonych osób: książąt, arystokratów lub urzędników, co ukazuje prestiżowy status bursztynu w tamtych czasach.

(SSWKY 1999). Occasional amber finds are also known from the Warring States period (475–221 BCE) (Huo & Zhao 2007). However, the total number of amber artefacts and the range of their distribution do not allow us to say that the import of this raw material to China in the early stages of history took place in a stabilised or widespread manner.

Popularity of amber under the Han dynasty It was only the times of the Han dynasty’s rule (202 BCE–220 CE) that brought about an intensified use of amber in China (ca. 60 finds recorded in total) (Chen et al. 2019). Amber artefacts known from that period are mostly beads and pendants carved to resemble geometric shapes or depicting animals, although official seals made of amber are also known. They come mainly from the tombs of high-born individuals: princes, aristocrats or officials, which demonstrates the prestigious status of amber at that time.

Kwestią sporną pozostaje pochodzenie bursztynu datowanego na okres dynastii Han. Spekuluje się, że już wtedy znaczna część surowca była importowana z terenów nadbałtyckich, co potwierdzają wyniki analiz proweniencji, choć dotychczas przebadana pula zabytków jest mała i składa się z obiektów o niepewnym kontekście znaleziska (Qin & Sun 2016). Także badania lingwistyczne źródeł historycznych uprawdopodobniają eksport bursztynu ze wschodnich prowincji Cesarstwa Rzymskiego do Chin (Hirth 1885). W tych rozważaniach nie można jednak ignorować znaczenia bliższych birmańskich złóż bursztynu. Przeprowadzone ostatnio analizy spektralne (FTIR) biżuterii bursztynowej odkrytej w grobie datowanym na I stulecie n.e. w Nanyang (prowincja Henan) pokazały, że została ona wykonana właśnie z bursztynu birmańskiego (Chen et al. 2019). Ponadto w samych Chinach znajdują się wychodnie innych żywic kopalnych, które mogły być eksploatowane już w przeszłości, np. w okolicy Fushun (prowincja Liaoning). Choć wyjaśnienie kwestii pochodzenia bursztynu z przełomu er w Chinach wymaga przebadania jeszcze wielu zabytków, przy obecnym stanie wiedzy można przyjąć hipotezę o cyrkulacji dwóch różnych surowców: sukcynitu oraz birmitu.

The origin of the amber dated at the Han dynasty period remains a controversial issue. It is speculated that even at the time a significant part of the raw amber was imported from the Baltic areas, which is confirmed by provenance analyses, although the pool of artefacts examined to date is small and consists of objects with an uncertain context of the find (Qin & Sun 2016). The linguistic research on historical sources also makes the export of amber from the eastern provinces of the Roman Empire to China more plausible (Hirth 1885). However, these considerations must not ignore the importance of the Burmese amber deposits much closer at hand. Recently performed spectral (FTIR) analyses of amber jewellery, discovered in a grave dated at the 1st century CE in Nanyang (Henan province), showed it to have been made of Burmese amber (Chen et al. 2019). Furthermore, in China itself there are outcrops of other fossil resins which may have been extracted in the past, for example in the Fushun area (Liaoning province). Although clarifying the matter of amber’s origin at the turn of the eras in China requires researching many more heritage items, with the current state of knowledge one may assume a hypothesis about a circulation of two different raw materials: succinite and burmite.

Lądowe szlaki wędrówki bursztynu z zachodu na wschód

Overland amber routes from west to east

Jeszcze w dobie panowania dynastii Jin (266–420 n.e.) bursztyn był raczej rzadkim dobrem, ograniczonym w zakresie użytkowania do ozdób noszonych przez przedstawicieli wyższych warstw społeczeństwa. Popularność bursztynu w kręgach arystokratycznych przetrwała do czasów dynastii Liao (907–1125 n.e.), gdy bursztyn bałtycki zaczął napływać z Europy w ramach wymiany królewskich darów do krajów Kitanów w Mandżurii i Mongolii. Prezenty obejmujące bursztyn nadchodziły ze strony państw powstałych między IX a XII w. n.e. na gruncie wschodniej części Kalifatu Abbasydzkiego (przede wszystkim dynastii Samanidów, Karachanidów i Ghaznawidów) oraz plemion ujgurskich, których z Kitanami łączyły różne interesy polityczne w Azji Środkowej (Xiaodong 2004; Biran 2013). Poza poselstwami dyplomatycznymi,

Even during the reign of the Jin dynasty (266–420 CE), amber was a rather rare commodity, limited in use to ornaments worn by representatives of the upper classes of society. The popularity of amber in aristocratic circles survived until the Liao dynasty (907–1125 CE), when Baltic amber began to flow in from Europe as part of the exchange of royal gifts to the states of the Khitans in Manchuria and Mongolia. Gifts including amber came from the states established between the 9th and 12th centuries CE based on the eastern part of the Abbasid Caliphate (mainly the Samanid, Karakhanid and Ghaznavid dynasties) and the Uyghur tribes who had various political interests with the Khitans in Central Asia (Xiaodong 2004; Biran 2013). Apart from diplomatic The Amber Magazine 45 | 2021

165

HISTORIA | HISTORY bursztyn był dostarczany na dwory państw Dalekiego Wschodu najczęściej przez kupców arabskich oraz tureckich (zwłaszcza ujgurskich), których działalność handlowa była zorganizowana w tzw. Szlak Jedwabny (Wood 2002; So 2013).

missions, amber was usually delivered to the courts of the Far East by Arab and Turkish (especially Uyghur) merchants, whose trading activities were organised into the so-called Silk Road (Wood 2002; So 2013).

Co ciekawe, arabski uczony pochodzenia chorezmijskiego al-Bīrūnī (973–1048 n.e.) w swoim dziele poświęconym szlachetnym kamieniom pt. Zbiór wiadomości o drogich kamieniach podaje, że Kitanowie przedkładali bursztyn odmiany „bizantyjskiej” (zapewne chodzi tu o bursztyn bałtycki – przyp. autor) nad ten pochodzący z Chin ze względu na jaśniejszy kolor oraz czystość tego pierwszego (al-Bīrūnī 1989; Biran 2013). Ten sam autor zwraca uwagę na magiczne właściwości przypisywane bursztynowi, który według Kitanów miał chronić przed „złym okiem”. Inny arabski uczony al-Marwazī (1056/57–1124/25 n.e.) opisał drogę, którą bursztyn zapewne trafiał do Kitanów z terenów Azji Środkowej – szlak ten z początku wiódł z Kaszgaru (w regionie autonomicznym Sinciang), wzdłuż południowego krańca Kotliny Kaszgarskiej, do Dunhuang (prowincja Gansu), skąd podróżni podążali dalej do Najwyższej Stolicy Liao – Ūjam zlokalizowanej na terenie dzisiejszej Mongolii. Przebycie całej drogi zabierało ówczesnym kupcom i posłom około siedmiu miesięcy (Minorsky 1942).

Interestingly, the Arab scholar of Khwarezmian origin, al-Bīrūnī (973–1048 CE), in his work dedicated to precious stones called The Book Most Comprehensive in Knowledge on Precious Stones, states that the Khitans preferred amber of the “Byzantine” variety (probably Baltic amber—author’s note) over that from China due to the lighter colour and purity of the former (al-Bīrūnī 1989; Biran 2013). The same author points to the magical properties attributed to amber, which, according to the Khitans, was supposed to protect against the “evil eye.” Another Arab scholar, al-Marwazī (1056/57– 1124/25 CE), described the route that amber probably travelled to the Khitans in Central Asia —that route initially led from Kashgar (in the Xinjiang Autonomous Region), along the southern edge of the Kashgar Valley, to Dunhuang (Gansu province), from where the travellers would continue their journey to the Supreme Capital of Liao—Ūjam, located in what is now Mongolia. It took about seven months for the merchants and envoys to travel the whole distance (Minorsky 1942).

Poprzez kontakty świata muzułmańskiego z domeną Liao bursztyn razem z innymi egzotycznymi wyrobami (np. naczyniami szklanymi) docierał do Chin w okresie rządów dynastii Song (960–1279 n.e.). Al-Marwazī w liście dóbr importowanych do Chin wymienia m.in. bursztyn pozyskiwany „od Słowian”, który następnie wykorzystywano do produkcji ozdób, choć jest możliwe, że informacja ta odnosi się już do panującej wcześniej dynastii Tang (618–907 n.e.) (Biran 2013). To, że bursztyn docierający do różnych części Chin rządzonych przez dynastie Liao lub Song pochodził z Europy, jest udowodnione nie tylko stylistycznym podobieństwem wyrobów, lecz przede wszystkim wynikami analiz proweniencji, które wskazują na sukcynit (Beck & Stout 1999a; 1999b; Xiaodong 2009; So 2013). Oprócz „południowej” drogi transportu bursztynu biegnącej z Europy przez tereny poniżej Morza Czarnego, Kaukazu i Morza Kaspijskiego, przynajmniej od połowy IX w. n.e. istniała możliwość podróżowania szlakiem wysuniętym dalej na północ, tradycyjnie utożsamianym z Radanitami – kupcami żydowskimi (Gil 1976; Bareket 2002). Przypuszcza się jednak, że trasę tą znano i wykorzystywano w celach dyplomatycznych oraz handlowych jeszcze później przez inne społeczności. Nowa hipoteza zbudowana na ponownej analizie dzieła Księga dróg i królestw autorstwa perskiego geografa Ibn Khordādhbeha (820–912 n.e.) mówi o kontaktach handlowych między Rusią Kijowską założoną przez wikingów a ziemiami dynastii Liao, w których mieli pośredniczyć Chazarowie, Ujgurzy i inne grupy pochodzenia tureckiego począwszy od IX w. n.e. (Ibn Khordādhbeh 1889; Romgard 2016). Zgodnie z przekazem Ibn Khordādhbeha ta „północna” droga handlowa do Chin miała biec na północ od Bizancjum, przez tereny Słowian, do stolicy Chazarów, następnie przez Afganistan (Balch), Uzbekistan i Tadżykistan (Transoksanię), a dalej już przez tereny współczesnych Chin. Choć brakuje twardych dowodów na bezpośrednie kontakty między Waregami, tj. wikingami z Rusi, a dynastią Liao, można 166

Bursztynisko 45 | 2021

Through the Muslim world’s contacts with the Liao domain, amber, along with other exotic products (e.g. glassware), reached China during the Song dynasty (960– 1279 CE). In the list of goods imported to China, Al-Marwazī mentions, among other things, amber obtained “from the Slavs,” which was then used to make ornaments, although it is possible that this information refers back to the earlier ruling Tang dynasty (618–907 CE) (Biran 2013). The fact that the amber reaching various parts of China ruled by the Liao or Song dynasties came from Europe is proven not only by the stylistic similarity of the artefacts but, most of all, by provenance analyses, which indicate succinite (Beck & Stout 1999a; 1999b; Xiaodong 2009; So 2013). In addition to the “southern” amber transport route from Europe through the areas south of the Black Sea, the Caucasus and the Caspian Sea, at least from the mid-9th century CE it was possible to travel via a route farther north, traditionally identified with the Radanites, Jewish merchants (Gil 1976; Bareket 2002). However, it is speculated that this route was known and used for diplomatic and commercial purposes still later by other communities. A new hypothesis based on a rereading of The Book of Roads and Kingdoms by the Persian geographer Ibn Khordādhbeh (820–912 CE) proposes trade relations between Kievan Rus’ founded by the Vikings and the lands of the Liao dynasty, in which the Khazars, Uyghurs and other groups of Turkish origin were to be the middlemen from the 9th century CE (Ibn Khordādhbeh 1889; Romgard 2016). According to the account of Ibn Khordādhbeh, this “northern” trade route to China was to run north of Byzantium, through the territories of the Slavs, to the capital of the Khazars, then through Afghanistan (Balkh), Uzbekistan and Tajikistan (Transoxania) and, last but not least, through the territory of contemporary China. Although there is no hard evidence of direct contacts between the Varangians, i.e. the Vikings

HISTORIA | HISTORY przypuszczać, że jedni i drudzy brali w sposób pośredni udział w wymianie bursztynu bałtyckiego.

of Rus’, and the Liao dynasty, it can be presumed that they both took part indirectly in the exchange of Baltic amber.

Wraz z końcem panowania dynastii Liao bursztyn stał się dużo rzadszy w północnych Chinach, co pokazuje, że destabilizacja polityczna wpłynęła na kontakty handlowe z Zachodem. Niemniej jednak zwyczaj użytkowania bursztynu zakorzenił się w społeczeństwie: wyższe warstwy pożądały go jako ozdoby, podczas gdy wśród społeczeństwa rozpowszechniły się medyczne zastosowania bursztynu związane z wiarą w lecznicze (terapeutyczne) i ochronne właściwości tego materiału (Laufer 1907). W tych celach wykorzystywano także lokalnie występujące odmiany żywic kopalnych.

With the end of the Liao dynasty, amber became much rarer in northern China, which demonstrates that the political instability affected trade relations with the West. Nevertheless, the custom of using amber took root in society: the upper classes desired it as ornaments, while medical applications of amber related to the belief in the healing (therapeutic) and protective properties of this material became widespread among the public (Laufer 1907). Locally found varieties of fossil resins were also used for these purposes.

W erze nowożytnej (XVI–XVIII w. n.e.) bursztyn bałtycki pokonywał długie dystanse za sprawą kupców żydowskich oraz przede wszystkim ormiańskich, którzy po 1600 r. zdominowali handel tym surowcem drogami lądowymi (Aslanian 2011; Christ 2018). Ożywiona działalność handlarzy ormiańskich między Amsterdamem a Moskwą powodowała, że mieli oni dostęp do wielu centrów poławiania i obróbki bursztynu, np. Gdańska czy Królewca (Baibourtian 2004; 2007). W relacji ze swojego pobytu w Indiach u progu XVII w. n.e. Jean Baptiste Tavernier podaje, że czterej kupcy ormiańscy byli w stanie zrealizować zamówienie króla Bhutanu na bursztyn „wysokiej jakości” właśnie w Gdańsku (Tavernier 1677).

In the Early Modern Era (16th–18th centuries CE), Baltic amber travelled long distances due to Jewish and, most of all, Armenian merchants, who after 1600 dominated the overland trade in this material (Aslanian 2011; Christ 2018). The robust activity of Armenian traders between Amsterdam and Moscow gave them access to many amber harvesting (fishing) and processing centres, for example Gdańsk and Königsberg (Baibourtian 2004; 2007). In an account of his stay in India at the beginning of the 17th century CE, Jean Baptiste Tavernier reported that it was in Gdańsk that four Armenian merchants were able to fulfil the order from the King of Bhutan for “high quality” amber (Tavernier 1677).

Z Europy do Chin drogą morską Bursztyn europejski zaczął żeglować do Chin na statkach zachodnioeuropejskich potęg gospodarczych wraz z intensyfikacją i globalizacją handlu morskiego począwszy od przełomu XV i XVI w. n.e. W pośredniczeniu obrotem bursztynu prym wiedli najpierw holenderscy, a później także angielscy kupcy pracujący dla kompanii handlowych. Podobnie jak w lądowym handlu bursztynem, również w morskim Amsterdam stanowił najważniejszy entrepôt dla tego towaru, skąd załadowane statki płynęły w kierunku Przylądka Dobrej Nadziei, po okrążeniu którego kierowały się na wschód w stronę chińskich oraz innych azjatyckich portów. Nieustający popyt oraz, co za tym idzie, wysoka wartość bursztynu na rynkach Dalekiego Wschodu, sprawiły, że obrót nim był wielce intratny. Bursztyn bałtycki stanowi jedno z niewielu dóbr pochodzenia europejskiego, które w erze przedindustrialnej znajdywały nabywców w Chinach. Interesującym jest to, że surowiec ten często trafiał tam w postaci paciorków przemycanych przez załogantów lub członków wypraw handlowych, gdyż stanowił pewne źródło dochodu (Christ 2018). Poza obiegiem gospodarczym bursztyn europejski ciągle trafiał do Chin jako dar dyplomatyczny. Johannes Nieuhof w relacji z oficjalnej wizyty poselstwa holenderskiego, które przebywało na dworze cesarza Shunzhi (1638–1661) z dynastii Qing między rokiem 1655 a 1657, wymienia surowiec bursztynowy jak i bursztynowe paciorki wśród prezentów podarowanych cesarskiej rodzinie (Nieuhof 1669). W kontekście wymiany bursztynu związki Chin z Polską (ówcześnie Rzeczpospolitą Obojga Narodów) są udokumentowane w Kronice odległych krain (1623) – pierwszym atlasie poświęconym m.in. Europie a opublikowanym w Chinach, który

From Europe to China by sea European amber began to sail to China on the ships of Western European economic powers along with the intensification and globalisation of the sea trade, starting at the turn of the 15th–16th century CE. First Dutch and later also English merchants working for trade companies took the lead as middlemen in the amber trade. As in overland amber trade, also in the sea trade Amsterdam was the most important entrepôt for this commodity, from where the loaded ships sailed towards the Cape of Good Hope and, having sailed around it, headed east towards Chinese and other Asian ports. The continuous demand and, consequently, the high value of amber in the Far East markets made the amber trade very lucrative. Baltic amber is one of the few commodities of European origin to have found buyers in China in the pre-industrial era. Interestingly, this raw material often ended up there in the form of beads smuggled in by crew or trade expedition members, as it was a reliable source of income (Christ 2018). Outside of economic circulation, European amber continuously found its way to China as a diplomatic gift. In his account of the official visit of the Dutch legation that stayed at the court of Emperor Shunzhi (1638–1661) of the Qing dynasty between 1655 and 1657, Johannes Nieuhof mentions raw amber and amber beads among the gifts presented to the imperial family (Nieuhof 1669). In the context of amber exchange, China’s links with Poland (then the Polish-Lithuanian Commonwealth) are documented in the Chronicle of Foreign Lands (1623)—the first atlas dedicated to Europe, among others, published in China, which indicates amber’s place The Amber Magazine 45 | 2021

167

HISTORIA | HISTORY wskazuje na pochodzenie bursztynu z polskiego wybrzeża Bałtyku (Aleni 1623). Upowszechnienie tego atlasu zbiega się czasowo ze wzmożonym zainteresowaniem Chinami w Polsce oraz pierwszymi próbami nawiązania bezpośrednich relacji dyplomatycznych między dworem królewskim w Warszawie a stolicą cesarską w Pekinie, w tym najważniejszą podjętą przez Jana III Sobieskiego (1673–1696), która niestety nie spotkała się reakcją cesarza Kangxi (1662– 1722) (Włodarski & Gang 2014). Choć pierwszą wyprawę statku handlowego z portu w Gdańsku do Chin datuje się dopiero na koniec XVIII w., można przyjąć, że pośrednie kontakty handlowe między ziemiami polskimi a Państwem Środka zaczęły się już dużo wcześniej i to właśnie za sprawą bursztynu.

of origin as the Polish Baltic coast (Aleni 1623). The popularity of this atlas coincided with Poland’s increased interest in China and with the first attempts to establish direct diplomatic relations between the royal court in Warsaw and the imperial capital in Beijing, including the most important one undertaken by King John III Sobieski (1673–1696), which unfortunately did not lead to any response from Emperor Kangxi (1662–1722) (Włodarski & Gang 2014). Although the first voyage of a merchant ship from the port of Gdańsk to China dates back only to the end of the 18th century, it can be presumed that indirect trade contacts between Poland and the Middle Kingdom began much earlier, owing to amber.

Literatura | Literature: Aleni G. (1623) Zhifang waiji [Chronicle of Foreign Lands]. Hangzhou. Aslanian S.D. (2011) From the Indian Ocean to the Mediterranean: The Global Trade Networks of Armenian Merchants from New Julfa. Berkeley. Baibourtian V. (2004) International Trade and the Armenian Merchants in the Seventeenth Century. New Delhi. Baibourtian V. (2007) Participation of Iranian Armenians in World Trade in the Seventeenth Century. W: S. Chaudhury, K. Kévonian (red.), Les Armèniens dans le commerce asiatique au début de l’ère modern. Paris, 43–48. Bareket E. 2002 Rādhānites. W: N. Roth (red.), Medieval Jewish Civilization: An Encyclopedia. Routledge, 558–561. Beck C.W. & Stout E.C. (1999a) Amber from Liaoning Province and Liao Amber Artifacts. W: E.C. Bunker & J.M. White (red.), Adornment for the Body and Soul. Ancient Chinese Ornaments from the Mengdiexuan Collection. Hongkong, 169–172. Beck C.W. & Stout E.C. (1999b) Provenience Analysis of two Liao Amber Carvings (unpublished report for the University of Hong Kong). Amber Research Laboratory, Vassar College, New York. Biran M. (2013) Unearthing the Liao Dynasty’s Relations with the Muslim World: Migrations, Diplomacy, Commerce, and Mutual Perceptions. Journal of Song-Yuan Studies, 43, 221–251. Abū Rayḥān Muḥammad b. Aḥmad al-Bīrūnī (1989) The Book Most Comprehensive in Knowledge on Precious Stones (H.M. Said, Trans.). One Hundred Great Books of Islamic Civilization, no. 66. Islamabad (original work written between 1040 and 1048). Chen D., Zeng Q., Yuan Y., Cui B. & Luo W. (2019) Baltic amber or Burmese amber: FTIR studies on amber artifacts of Eastern Han Dynasty unearthed from Nanyang. Spectrochimica Acta Part A: Molecular and Biomolecular Spectroscopy, 222, 1386–425. Christ A. (2018) The Baltic Amber Trade, c. 1500-1800: The Effects and Ramifications of a Global Counterflow Commodity. Unpublished MA thesis defended at the Department of History and Classics, University of Alberta. Gil M. (1976) The Radhanite Merchants and the Land of Radhan. Journal of the Economic and Social History of the Orient, 17/3, 299–328. Ibn Khordādhbeh (1889) Book of Roads and Kingdoms (M.J. de Goeje, Trans.). Bibliotheca geographorum Arabicorum VI. Leiden (original work written in 870). Hirth F. (1885) China and the Roman Orient: Researches into their ancient and medieval relations as represented in old Chinese records. Leipzig – Munich – Shanghai – Hong Kong. Huo W. & Zhao D.Y. (2007) Foreign Cultural Exchanges in Southwest China During the Warring States Period, Qin and Han Dynasties. Chengdu. Laufer B. (1907) Historical jottings on amber in Asia. Memoirs of the American Anthropological Association 1/3. Lancaster. Minorsky V. (1942) Sharaf al-Zamān Ṭāhir Marvazī on China, the Turks, and India. London. Nieuhof J. (1669) An Embassy from the East-India Company of the United Provinces to the Grand Tartar Cham, Emperor of China (J. Ogilby, Trans.). London (original work written in 1665). Romgard J. (2016) Did the Vikings trade with China? On a controversial passage in Ibn Khordāhbeh’s Book of Itineraries and Kingdoms. Fornvännen: Journal of the Swedish Antiquarian Research, 111/4, 229–242. Sichuan Provincial Institute of Cultural Relics and Archaeology (1999) Sanxingdui Sacrifice Pit, Cultural Relics. Beijing. So J.F. (2013) Scented Trails: Amber as Aromatic in Medieval China. Journal of the Royal Asiatic Society, 3rd series, 23/1, 86–95. Tavernier J.B. (1677) The Six Voyages of John Baptista Tavernier, Baron of Aubonne through Turkey, into Persia and the East-Indies, for the space of forty years (J. Phillips, Trans.). London (Original work written in 1675). Qin C.L. & Sun A. (2016) A tentative identification and sources investigation of China’s ancient amber beads. Acta Petrol. Mineral. 35 (Supp. 1), 127–132. Xiaodong X. (2004) East-West Connections and Amber under the Qidans. W: J.F. So (red.), Noble Riders from Pines and Deserts: The Artistic Legacy of the Qidan. Hong Kong, 30–37. Xiaodong X. (2009) Multicultural characteristics of Liao amber and the source of raw material: Amber from the tomb of Princess Chen and her consort. W: A. Palavestra, C.W. Beck, J.M. Tood (red.), Amber in Archaeology: Proceedings of the Fifth International Conference on Amber in Archaeology. Belgrade, 238–249. Włodarski J. & Gang Z. (2014) Kontakty Polski z Chinami od XIII do końca XVIII wieku – próba nowego spojrzenia. Gdańskie Studia Azji Wschodniej, 5, 14–32. Wood F. (2002) The Silk Road: Two Thousand Years in the Heart of Asia. Berkeley. 168

Bursztynisko 45 | 2021

REFLECTIONS

The Amber Magazine 45 | 2021

169

WYSTAWY | EXHIBITIONS

Bursztynowy komplet | amber set, Danka Czapnik

Bursztyn bałtycki niezmiennie fascynuje Chińczyków Baltic amber invariably fascinates the people of China Anna Sado Największa wystawa bursztynu w Chinach, prezentowana w oddziale Muzeum Narodowego chińskiej prowincji Yunnan w Kunming Piękno zatrzymane w czasie, cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem – z bardzo dużym prawdopodobieństwem do czasu jej zamknięcia w dn. 10 marca zobaczy ją ponad 100 tys. odwiedzających. Wystawa od początku była istotnym wydarzeniem kulturalnym w regionie, co zaowocowało dużym zainteresowaniem mediów – na otwarciu 10 stycznia pojawiło się ponad 30 redakcji lokalnych i ogólnochińskich mediów, zaś prowadzoną online transmisję z otwarcia śledziło ponad 130 tys. osób. Średnio dziennie wystawę ogląda ok. 1500 osób, choć był i taki rekordowy dzień, kiedy w muzeum pojawiły się 6 622 osoby! Wyjątkowy pod względem frekwencji był tydzień noworoczny, kiedy wystawę zobaczyło – uwaga! uwaga! – 39 tys. osób. Imponujące, nieprawdaż? 170

Bursztynisko 45 | 2021

Beauty Trapped in Time, the largest amber exhibition in China, showcased at the Yunnan Provincial Museum in Kunming, was extremely popular: throughout its duration, it was seen by over 100,000 visitors. Right from the start, the exhibition was an important cultural event in the region, which resulted in great media interest, with more than 30 local and national Chinese media outlets attending its opening on 10 January and the online broadcast of the opening followed by over 130,000 people. On average, the exhibition was viewed by about 1,500 people a day, although there was a record day when 6,622 people visited the museum! The Chinese New Year’s week was exceptional in terms of attendance, when the exhibition was viewed by—wait for it—39,000 people. Impressive, isn’t it?

WYSTAWY | EXHIBITIONS A to wszystko za sprawą bursztynu bałtyckiego i niezwykłej biżuterii, rzeźb oraz przedmiotów użytkowych z niego wykonanych przez polskich artystów. Wystawa zachwyca przede wszystkim współczesną biżuterią, ale także nieocenionymi walorami edukacyjnymi – odwiedzający mają możliwość prześledzenia pełnej drogi, jaką przebył bursztyn od „powstania” w lesie bursztynowym i transportu lodowcem, poprzez obróbkę warsztatową na różnych etapach rozwoju cywilizacji i podróże szlakami handlowymi po całym świecie, po zachwycającą biżuterię, która w Chinach jest wysoko ceniona i bardzo mocno kojarzona z Polską. Historia bursztynu została opowiedziana w pięciu ujęciach tematycznych: geneza (las bursztynowy), surowiec (występowanie, właściwości), warsztat (obróbka na przestrzeni wieków), inkluzje oraz biżuteria. Każdy z prezentowanych na wystawie tematów został opisany przez eksperta w danej dziedzinie, co dodatkowo podnosi jej wartość merytoryczną. Piękno zatrzymane w czasie jest największą z dotychczasowych wystaw polskiej biżuterii z bursztynem promujących w Chinach naszą kulturę i rękodzieło artystyczne – obejmuje ona ponad 800 eksponatów pochodzących z kolekcji prywatnych i wypożyczonych z Muzeum Ziemi PAN, które dokumentują ewolucję polskiej sztuki bursztynniczej od lat 70. XX wieku do czasów obecnych. Zgromadzone eksponaty ukazują ogromną metamorfozę, jaką stylistyka biżuterii z bursztynem przeszła w ciągu ostatnich 50 lat – od organicznych kształtów kamienia w kolorze koniakowym oprawianego ręcznie w oksydowane srebro oraz klasycznych bursztynowych korali po niepowtarzalny design, wybór wyselekcjonowanych kamieni w odcieniu mlecznym i żółtym, miękkie, harmonijne kształty, bogatą ornamentykę oraz najwyższą jakość. W opowieść o ewolucji polskiej biżuterii z bursztynem bałtyckim idealnie wpisują się kaszubskie wycinanki i stroje ludowe – prezent marszałka woj. pomorskiego Mieczysława Struka dla Muzeum Narodowego Prowincji Yunnan w Kunming. Całości dopełniają stroje zaprojektowane przez polskich projektantów mody, które miały swoją premierę na Gali Mody i Bursztynu Amber Look towarzyszącej targom bursztynu Amberif w Gdańsku. Organizatorem i pomysłodawcą wystawy jest Sebastian Tajl, Polak mieszkający w Kunming od ponad 10 lat, który zajmuje się promocją i sprzedażą polskiej biżuterii artystycznej, głównie z bursztynem, w Państwie Środka. Jest to już jego 7. wystawa – wcześniejsze były prezentowane m.in. w ramach Dni Polskich w Chengdu i Kunming, na Chengdu Design & Creativity Week oraz w miastach Guiyang i Kaifeng. Wszystkie mają na celu budowanie pozytywnego wizerunku Polski poprzez kulturę i rękodzieło. Szczególne miejsce zajmuje na nich współczesna biżuteria z bursztynem bałtyckim, która jest znana i wysoko ceniona za unikatowe wzornictwo. Wysoka jakość wystawy oraz bardzo duże zainteresowanie nią wśród chińskich odbiorców zaowocowało deklaracją współpracy ze strony Muzeum Narodowego Prowincji Yunnan w Kunming. Na obecnym etapie oznacza to, że w ciągu najbliższych 3 lat wystawa będzie pokazywana w 9 innych placówkach muzealnych o randze muzeum narodowego w Chinach. Imponujące, nieprawdaż?

All this was due to Baltic amber and remarkable jewellery, sculptures and functional items made of it by Polish artists. The exhibition captivated above all with contemporary jewellery but also with its invaluable educational assets: visitors had the opportunity to trace the complete path that amber had travelled since it was formed in the amber forest and transported by glaciers, through being worked at various stages of civilisation and traversing trade routes around the world, to jewellery, highly valued in China and very firmly associated with Poland. The story of amber was told in five topics: the origin (amber forest), raw amber (occurrence, properties), handicraft (processing over the centuries), inclusions and jewellery. Each of the topics presented at the exhibition was described by an expert in the field, which additionally increased the value of its content. Beauty Trapped in Time was the largest exhibition of Polish amber jewellery to date promoting Poland’s culture and handicraft in China; it included over 800 exhibits from private collections and on loan from the Museum of the Earth, Polish Academy of Sciences, which documented the evolution of Polish amber art between the 1970s and the present. The exhibits showed the enormous metamorphosis that the style of amber jewellery had undergone over the last 50 years: from the organic shapes of a cognac-coloured stone hand-set in oxidised silver and classic amber beads, to unique design, a range of select milky and yellow stones, soft, harmonious shapes, rich ornaments and top quality. Kashubian paper cut-outs and folk costumes fit perfectly into the story of the evolution of Polish Baltic amber jewellery; they were a gift from the Marshal of the Pomorskie Voivodship Mieczysław Struk to the Yunnan Provincial Museum, Kunming. The exhibition was rounded out with outfits designed by Polish fashion designers, which had premiered at the Amber Look Amber and Fashion Gala, a side event to the Amberif Gdańsk amber fair. The exhibition was initiated and organised by Sebastian Tajl, a Pole who has lived in Kunming for over 10 years; he promotes and trades in Polish jewellery art, mainly that including amber, in the Middle Kingdom. It was his 7th exhibition already. The previous ones were presented, among others, as part of the Polish Days in Chengdu and Kunming, at Chengdu Design & Creativity Week and in the cities of Guiyang and Kaifeng. They are all aimed at building a positive image of Poland through culture and handicraft. Contemporary Baltic amber jewellery, which is well known and highly appreciated for its unique design, has a special place at these exhibitions. The high quality of the exhibition and the great interest in it from the Chinese public have resulted in a declaration of cooperation on the part of the Yunnan Provincial Museum, Kunming. At the current stage, this means that in the next 3 years the exhibition will be shown at 9 more national-level museums in China. Impressive, isn’t it?

The Amber Magazine 45 | 2021

171

BURSZTYNOWE

Dlaczego branża bursztynnicza nie lubi Biżuteria | Jewellery: CHILLI jewellery. Zdjęcia | Photo: KEENYS STUDIO

Aleksandra Harasiuk Po powrocie z San Francisco ze spotkania z szefową Faceboka w 2017 roku, znajomy przedsiębiorca szczerze pogratulował mi wyjazdu. Zaskoczył mnie, gdy wspomniał wówczas wydarzenie w lokalnej organizacji przedsiębiorców z 2009r., kiedy przed nim i rzemieślnikami, deweloperami, producentami i przedstawicielami lokalnych mediów kreśliłam wizje kontaktów z ich klientami za pośrednictwem fanpage’a na Facebooku. Wywołałam niemałą konsternację – wszyscy mieli strony internetowe, używali e-maili, ale biznesy w dalszym ciągu robiło się „twarzą w twarz”. Delikatnie mówiąc, przedsiębiorcy się ze mnie dobrze pośmiali. Kilka lat nie minęło i w 2017r. mój rozmówca i pozostali przedsiębiorcy prowadzili firmowe social media. Przeżyliśmy zatem czasy normalności – wyjeżdżaliśmy na targi, spotykaliśmy się z klientami, coś tam coś tam robiliśmy w internecie w zakresie promocji naszych firm i dobrze znana rzeczywistość trwała do roku 2020, gdy pandemia zmieniła zasady gry.

Jak zatem znaleźć się w roku 2021 – „nowej rzeczywistości”, którą dziś uzależniamy od ujarzmienia pandemii, zaszczepienia się, powrotu „znanych” warunków prowadzenia naszych działań…. A może już nie wrócimy do dobrze znanej rzeczywistości? 172

Bursztynisko 45 | 2021

After returning from San Francisco from a meeting with the COO of Facebook in 2017, an entrepreneur friend of mine sincerely congratulated me on my trip. He surprised me when he mentioned a 2009 event at a local business organisation when I drew visions of contacts with customers via a Facebook fanpage for him and artisans, developers, manufacturers and representatives of local media. I caused quite a stir: they all had websites, used email but business was still done face-to-face. To put it mildly, the entrepreneurs had a good laugh at me. Hardly a few years had passed and, in 2017, my interlocutor and other entrepreneurs were running their corporate social media sites. So we experienced the times of normalcy: we went to trade shows, met with customers, did something or other on the Internet to promote our businesses and the well-established reality lasted until 2020, when the pandemic changed the rules of the game.

So how do we find ourselves in the year 2021, in the “new normal,” which today we make dependent on taming the pandemic, getting vaccinated, being able to return to the “familiar” conditions of doing business— Or perhaps we are not going to return to the old normal anymore

REFLECTIONS

Why doesn’t THE AMBER INDUSTRY like INSTAGRAM?

INSTAGRAM a? CIBJO – organizacja dostarczająca wiedzę i zrzeszająca wiele podmiotów z branży jubilerskiej, zaprosiła nas na internetowe spotkanie w styczniu 2021. Jedną z zaproszonych osób była współautorka raportu The State of Fashion 2021 z firmy McKinsey&Company.

CIBJO, a knowledge provider and organisation that associates many jewellery industry entities, invited us to an online meeting in January 2021. One of the invitees was the co-author of the report on The State of Fashion 2021 from McKinsey&Company.

W opracowaniu znajdziemy odpowiedź na pytanie „co jest największym wyzwaniem dla branży modowej na 2021 rok” – oczywiście jest nim pandemia i kryzys ekonomiczny, ale ankietowani odpowiadali również, że jest nim także „sprzedaż w sklepach i ich odpowiedzialność”(physical retail and store footfall). Z drugiej strony za największą szansę uznano „sprzedaż w Internecie” (digital). Szef operacyjny grupy jubilerskiej Hamilton Jewelers opowiedział o zmianach sprzedaży w ich firmie w roku 2020 –

The study provides an answer to the question of “what is the biggest challenge for the fashion industry in 2021”—of course it is the pandemic and the economic crisis but the respondents also answered that it was “physical retail and store footfall” as well. On the other hand, “digital sales” were considered to be the best opportunity. The Chief Operating Officer at Hamilton Jewelers described the changes in their company’s sales in 2020:

największą z nich było przeniesienie konsultacji zakupowych do spotkań w internecie, podczas gdy do czasów pandemii 80% konsultacji odbywało się w stacjonarnych salonach jubilerskich. I dziś, gdy jest możliwość przyjścia do sklepu stacjonarnego, klienci w dalszym ciągu wolą usiąść przed komputerem i rozmawiać online z doradcą (znaleziono też odpowiednią nazwę dla tego stanowiska: digital consierge). Z kolei prezes firmy zajmującej się sprzedażą oraz wyceną diamentów zwrócił uwagę, że termin phigital (połączenie

the biggest one was the transfer of purchasing consultations to online meetings while, until the time of the pandemic, 80% of consultations took place in physical jewellery stores. And today, when it is possible to come to a brick-and-mortar store, customers still prefer to sit in front of the computer and talk online with a consultant (an appropriate term for this position has also been coined: “digital concierge”). The CEO of a diamond sales and valuation business pointed out, in turn, that the term “phigital” (a combination of digital with physical, i.e. online and in-person service) The Amber Magazine 45 | 2021

173

PROMOCJA BURSZTYNU | AMBER PROMOTION digital z phisical czyli obsługi internetowej i osobistej) to nowa rzeczywistość jubilerów. Nie inaczej wypowiadała się redaktorka 1843 Magazine, bo jakby na życzenie branży handlującej biżuterią i kamieniami szlachetnymi wypunktowała: przenosimy się z handlem i doradztwem do Internetu bezdyskusyjnie, uczymy się budować strony internetowe w taki sposób, by klientów przeprowadzać „z pokoju do pokoju” nie tracąc luksusowego sposobu obsługi, ba! rozmawiamy z klientami poprzez storytelling i używając coraz więcej argumentów: „dlaczego ta biżuteria zmieni Twoje życie” i „klienci muszą doświadczyć, dlaczego jesteśmy tak zakręceni na punkcie tych kamieni/biżuterii” . Wszyscy paneliści na wyzwanie jakim był dla klientów i pracowników firm przymusowy pobyt w domu odpowiadają uczestnikom seminarium: „jesteśmy w domach, ale czy to oznacza, że Twoja żona nie obchodzi urodzin, że nie obchodzicie rocznicy ślubu lub Twoja córka nie kończy studiów?” Zdaniem ekspertów dzisiaj nie brakuje okazji do oferowania biżuterii – trzeba tylko zmienić sposób jej pokazywania i sprzedawania! Redaktorka magazynu z luksusową biżuterią dodaje:

„Instagram jest darem dla branży jubilerskiej!”

was a new reality for jewellers. An editor at 1843 Magazine spoke no differently because, as if at a request from the jewellery and gemstones industry, she pointed out: we are indisputably shifting trade and consulting online, we learn to build websites in such a way that we take customers “from room to room” without losing the luxurious manner of service, we even talk to customers through storytelling and use more and more arguments “why this jewellery will change your life” and “customers must experience why we are so crazy about these stones/jewellery.” To the challenge of customers and company employees being forced to stay at home, all the panellists responded to the seminar participants: “We are at home but does it mean that your wife is not celebrating her birthday, that you are not celebrating your wedding anniversary or your daughter is not graduating?” According to experts, today there is no shortage of opportunities to offer jewellery—you just need to change the way you show and sell it! An editor at a luxury jewellery magazine adds:

“Instagram is a gift for the jewellery industry!”

Bo na dziś – w roku 2021 – ważniejsze jest, by mieć Instagramowe konto niż stronę internetową! Bo oglądamy swoich idolów, osoby znane na ich profilach, zaglądamy w ich relacje ze spędzanego czasu i podglądamy ich życie, którym się chętnie dzielą w krótkich filmikach. Bo biżuteria nie miała takiej platformy, na której firmy mieszałyby się z przyjaciółmi i gwiazdami podziwianymi przez większość osób na świecie. Odpowiedzi, których szuka u producentów i projektantów biżuterii to: „gdzie mogę kupić to, co zobaczyłam na Instagramie”, „z kim mogę o tym porozmawiać, gdy wysyłam wiadomość”. Dlaczego to ważne, by dobrze zarządzać swoim kontem? Redaktor Grant przytacza dane – 80% sprzedaży internetowej biżuterii pochodzi z Instagrama! Uczestnicy spotkania pytają, a co z klientami z Chin – tam nie ma Facebooka ani Instagrama. No cóż, „wielkie marki produktów luksusowych” uczą się chińskich mediów, ale też i poruszania się w chińskim Internecie, gdyż już przed pandemią chiński klient kupował 3 razy częściej za pomocą Internetu niż w miejscach stacjonarnych. W czasie pandemii internetowe platformy doświadczyły eksplozji zainteresowania zakupami, a analitycy nie widzą wciąż osłabienia tego boomu. Radą Melanie Grant jest kontynuacja przenoszenia obsługi klientów do sieci, nawet gdy brzmi to dziś dziwacznie („don’t put back because it sounds fancy”).

Because today, in 2021, it is more important to have an Instagram account than a website! Because we watch our idols and celebrities on their profiles, we check out their stories to see how they spend their time and we peek into their lives, which they happily share in short videos. Because it’s new for jewellery to have a platform where businesses would mix with friends and stars admired by most people in the world. The answers they are looking for from jewellery manufacturers and designers are: “where can I buy what I saw on Instagram,” “who can I talk to about it when I post a message.” Why is it important to manage your account well? Luxury editor Melanie Grant quotes the figures: 80% of online jewellery sales come from Instagram! The meeting participants ask: what about customers from China—there is no Facebook or Instagram there. Well, “big luxury product brands” are learning the Chinese media and also learning how to navigate the Chinese Internet because, before the pandemic, Chinese customers were three times more likely to shop online than in brick-and-mortar locations. Online platforms saw shopping interest explode during the pandemic and analysts do not see this boom declining yet. Melanie Grant’s advice is to continue shifting customer service online, even if it sounds bizarre today (“don’t put back because it sounds fancy”).

A więc wracając do głównego pytania „dlaczego branża bursztynnicza nie lubi Instagrama…?” odpowiemy filozoficznie: „nie wiemy”...

So coming back to the main question of “why doesn’t the amber industry like Instagram—?” we will answer philosophically: “We don’t know...”

Zapraszamy członków MSB na webinary czyli spotkania i warsztaty. Instagram i jego tajemnice będą często się pojawiać jako główny temat!

IAA members are welcome to attend webinars, i.e. meetings and workshops. Instagram and its secrets will often feature as the main topic!

I N S TA G R A M T O N A R Z Ę D Z I E P R Z Y S Z Ł O Ś C I | I N S TA G R A M I S T H E T O O L O F T H E F U T U R E 174

Bursztynisko 45 | 2021

O Ab br d y az ST nia wy m p U , r a ev rod DI pra óżn nie d e u O g ić z łą ośw nt- kto ofe nie się wy z cz ia ow w ru m w kłą ni y d e ej je y t ez w cz j. , n łu m D w s en K fo fot ad mi oc Tw ob yk o ia aż to o a e p ra o ry łą bi d g g ć m e o a ra rafi os ilio rzy r sp pi z p p as w ra z fii ę ob n cią p e d on ro ją sz z ty w z is ów g sp rze rso ogr y jek i c yst sp ch ize na ty fo an or ec z na af o t – ie ki ec k ru jw w to ia w az ja K liz u, d t rp e ja a n yż yr g ! lis in ow w p o d g w br liw te lis te ko sz az ra o t a pr a an zd y gę an u d o oś n tyc go we ej w fii o b c oj ra ż o z y t s ci iez zn rii j, pó iz ta ek n y by ne G i ors taw ry ą b e w fo łk ji c p w t d tó u ro te m e o ki do ę j y t i na za w je je m u łd kł ej – ize o w d o sz ne wie ma gr z s s jąc a r gr w k u ko o u n d g c t -C n n d n afi y o d ze el dz a afii akr am ych cz so we oś wy ze ie o ce o ek! gó em y, w w es y n ny k j w ks ch p pc łó łu en a iel nę ie ch. as ia zt . ra ji, w ch ą . ty K ole trz fot KE ka dc a co za ka . ja E o D ł ze c e z w w ko w EN tnie o gr EN żde a i c s r n r ę n az YS go az afi YS go ść iu iu ki ny ze zy i

REFLECTIONS

The Amber Magazine 45 | 2021

175

Zdjęcie. Photo: Robert Bartkowski

KOLEKCJE BURSZTYNU | AMBER COLLECTIONS

176

Bursztynisko 45 | 2021

KOLEKCJE BURSZTYNU | AMBER COLLECTIONS

B i e s iada

Bogdana Mirowskiego Feast

Bogdan Mirowski

Nieznane dzieło w malborskiej kolekcji bursztynu An unknown piece in the Malbork Amber Collection Robert Bartkowski Rozpoczęty 27 lutego srebrny jubileusz Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników, którego siedzibą nie mogło zostać inne miejsce niż Gdańsk – światowa stolica bursztynu, otwiera przed jego miłośnikami, badaczami, kolekcjonerami, ale przede wszystkim bursztynnikami wyjątkowy rok. Rocznica ta zbiega się z 15-leciem Muzeum Bursztynu – Oddziału Muzeum Gdańska i zaplanowanym nieprzypadkowo na 23 lipca otwarciem jego nowej siedziby w Wielkim Młynie, a także z 60-leciem założenia pierwszej w Polsce specjalistycznej kolekcji bursztynu w Muzeum Zamkowym w Malborku.

With its home in a place no other than Gdańsk— The World Capital of Amber, the International Amber Association began its silver anniversary on 27 February, opening up an exceptional year for amber enthusiasts, researchers, collectors and, most of all, amber artists and artisans. This anniversary coincides with the 15th anniversary of the Amber Museum, a branch of the Gdańsk Museum, and with the opening of its new home in the Great Mill planned specifically for 23 July, as well as with the 60th anniversary of the establishment of the first specialised amber collection in Poland at the Malbork Castle Museum.

Z perspektywy czasu powstanie w 1996 r. stowarzyszenia niesie refleksję, która zmusza do postawienia oczywistego wniosku. Nie byłoby MSB, gdyby nie ludzie i ich szeroko rozumiana pasja do bursztynu. Dla jednych o podłożu naukowym, dla innych jako droga do artystycznego wyrażenia siebie, a kolejnym dająca możliwość ekspansji złota Północy, jak działo się to w Gdańsku przed wiekami. W gronie członków założycieli tej organizacji znalazł się również Bogdan Mirowski. Choć dziś już nieobecny, to wciąż poprzez swoje prace potrafi zadziwiać, szczególnie gdy daje nam się odkryć po raz kolejny, zarówno w tych dobrze znanych, jak i w nowo odnalezionych dziełach, odsłaniając sekrety harmonijnego połączenia opanowanej przez siebie do perfekcji techniki złotniczej i wydobywania piękna bałtyckiego bursztynu.

In retrospect, the founding of the Association in 1996 carries a reflection that compels one to make an obvious conclusion. There would be no International Amber Association if it had not been for people and their far-reaching passion for amber. To some as a scientific focus, to others as a means of artistic self-expression, to still others as an opportunity to advance the standing of the Gold of the North, just like in Gdańsk centuries ago. Bogdan Mirowski was among the founding members of this organisation. Although he is no longer with us today, he can still amaze us through his work, especially when he lets us rediscover him, both in the well-known and in newly discovered pieces, revealing the secrets of a harmonious combination of the goldsmithing technique he had mastered to perfection and the art of bringing out the beauty of Baltic amber.

Urodzony 24 sierpnia 1945 r. w Sopocie artysta, jubiler i bursztynnik, twórca biżuterii, rzeźb, obrazów, instalacji, gdyby był dzisiaj wśród nas, świętowałby swoje 76 urodziny. Od najmłodszych lat przejawiał nieodpartą potrzebę tworzenia i wykorzystywał do tego różne materiały. To pragnienie było w nim na tyle silne,

Born on 24 August 1945 in Sopot, Poland, he was an artist, jeweller and amber aficionado, creator of jewellery, sculptures, paintings and installations. If he were among us today, he would be celebrating his 76th birthday. From an early age, he displayed an irresistible urge to create and used various materials for that purpose. The desire was so strong in him The Amber Magazine 45 | 2021

177

KOLEKCJE BURSZTYNU | AMBER COLLECTIONS że pozwoliło mu rozwinąć tak nieprawdopodobne umiejętności manualne, aby zdobyć pracę na niełatwym stanowisku szlifierza bursztynu w firmie Jubiler, o której wielu już zapomniało, a będącej niegdyś potentatem w polskiej branży złotniczej. Ten przełomowy moment w życiu pozwolił mu na gruntowne poznanie sekretu obróbki bursztynu oraz innych kamieni i metali szlachetnych, przede wszystkim zaś srebra, którego nikt poza nim nie był w stanie sobie tak podporządkować, że stało się to wyznacznikiem jego twórczości i znakiem rozpoznawczym.Pozwoliło mu to uzyskać w roku 1977 tytuł złotnika, otwierający drogę do samodzielności w projektowaniu i autorskiej biżuterii, którą wykonywał na indywidualne zamówienia. Kiedy po 4 latach otrzymał uprawnienia mistrzowskie, założył własną firmę Biżart z siedzibą w Sopocie. W dziesiątym roku działalności Mirowski otrzymał tytuł artysty plastyka w kategorii form użytkowych, a potwierdzający ten fakt dyplom wręczył mu ówczesny minister kultury i sztuki – Marek Rostworowski. Po trzech latach w 1994 r., zaprojektował statuetkę Bursztynowego Słowika, główną nagrodę Międzynarodowego Festiwalu Piosenki w Sopocie, dającą mu szeroką rozpoznawalność. Wykonywał ją osobiście na kolejne 10 edycji konkursu, aż do roku 2014. Kolejny w karierze krok milowy to w roku 1995 nagroda Grand Prix w pierwszej edycji konkursu Mercurius Gedanensis, na targach Amberif w Gdańsku. Nagrodzoną pracą jest mistrzowsko wykonana w srebrnej blasze postać Czytający księgę. Rok po śmierci Mirowski został patronem Konkursu Mistrzostwa Jubilerskiego Mercurius Gedanensis (do roku 2019). Do dnia dzisiejszego, dzięki Fundacji OKO-LICE KULTURY, udało się sfotografować i sfilmować ponad 300 jego prac, natomiast w ostatnim czasie – odnaleźć dwie kolejne, potwierdzające jak niezwykłym artystą był Bogdan Mirowski. Pierwszą z nich jest bursztynowa brosza oprawiona w srebro, wystawiona na aukcji w gdańskim oddziale Sopockiego Domu Aukcyjnego, 13 października 2018 r., która w wyniku zakupu trafiła ponownie do rąk prywatnych, niemniej dzięki temu wydarzeniu wiemy o jej istnieniu i formie. Drugą, wspomnianą w tytule, jest trójwymiarowa rzeźba o tematyce rodzajowej wykonana ze srebrnej blachy, osadzona w dębowej ramie, nosząca tytuł Biesiada, dekorowana różnej wielkości bursztynami. Pierwsza wzmianka o niej (wraz z fotografią) pochodzi z katalogu Polskiego Domu Aukcyjnego w Krakowie z roku 2014. Jej autorstwo ze względu na charakterystyczne cechy warsztatowe oraz dzięki możliwości porównania do analogicznej pracy – tryptyku O bursztynach w księgach pisano z Muzeum Bursztynu w Gdańsku, powstałej w 2006 r. czy innymi znanymi dziełami, jak prezentowane na wystawie w Muzeum Bursztynu w 2012 r. oraz Galerii Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników w 2017 r., pomimo braku sygnatury, bezsprzecznie należało wiązać właśnie z Bogdanem Mirowskim. Omawiana kompozycja pojawiła się na rynku sztuki ponownie pod koniec 2019 r., kiedy to dzięki moim staraniom za cenę 36 tys. zł. pozyskało ją Muzeum Zamkowe w Malborku. Praca o wymiarach wys. 90,1 cm, szer. 58 cm, gł. 16,9 cm i wadze niemal 13 kg jest dziełem niepublikowanym. 178

Bursztynisko 45 | 2021

that it allowed him to develop such incredible manual skills to get him a job at the difficult position of an amber cutter at the Jubiler company, which many have already forgotten but which was once a leader in the Polish jewellery industry. This breakthrough moment in his life allowed him to learn in depth the secret of working amber and other precious stones and metals, mainly silver, which no one but him was able to harness to the extent that it became a determinant of his work and his trademark. This allowed him to gain the goldsmith qualification in 1977, opening the way to freedom to produce his own designs and original jewellery, which he made to custom order. When he received his master’s license four years later, he founded his own company, Biżart, based in Sopot. In his tenth year in the business, Mirowski was awarded the title of Artist in the Functional Forms category, with a certificate confirming this presented to him by the then Minister of Culture and Art Marek Rostworowski. Three years later, in 1994, he designed the Amber Nightingale statuette, the main prize in the International Song Festival in Sopot, which continues to be the event’s hallmark. He made it himself for the 10 subsequent editions of the Festival, until 2014. Another milestone in his career came with the 1995 Grand Prix in the first edition of the Mercurius Gedanensis Award at AMBERIF, Gdańsk. The award-winning work is the Figure Reading a Book, masterfully crafted in silver sheet. A year after his death, the Mercurius Gedanensis Jewellery Mastery Award was named after Mirowski and stayed so until 2019. To this day, owing to the OKO-LICE KULTURY Foundation, more than 300 of his works have been photographed and filmed. Recently, however, two more pieces have been discovered, confirming how remarkable an artist Bogdan Mirowski was. The first one is an amber brooch set in silver, put up for auction at the Gdańsk branch of the Sopot Auction House on 13 October 2018; as a result of the purchase, it went back into private ownership. Nevertheless, due to the auction, we know that it exists and what it looks like. The other one, referred to in the title, is a three-dimensional sculpture made of silver sheet, embedded in an oak frame with a genre theme, entitled Feast, decorated with variously sized pieces of amber. The first mention of it, along with a photograph, comes from the catalogue of the Polish Auction House in Cracow from 2014. Due to its distinctive technical features and the possibility of comparing it to a similar piece: They Wrote about Amber in Books, a triptych from the Gdańsk Amber Museum made in 2006, or other well-known works, such as those presented at a 2012 exhibition at the Amber Museum, Gdańsk, and at the International Amber Association’s Gallery in 2017, it was unquestionably attributed to Bogdan Mirowski, despite the lack of a signature. The composition in question reappeared on the art market in late 2019, when my efforts caused it to be acquired by the Malbork Castle Museum for the price of PLN 36,000. With a height of 90.1cm, width of 58cm, depth of 16.9cm and weight of almost 13kg, it is an unpublished work. It is made of partially oxidised repoussé silver sheet and of Baltic amber, in its natural form and worked. The depicted image is set in a silver-plated oak frame with a marked arch

KOLEKCJE BURSZTYNU | AMBER COLLECTIONS Wykonana przy użyciu srebrnej blachy, częściowo oksydowanej i repusowanej oraz bursztynu bałtyckiego, o naturalnej formie oraz opracowanego. Całość przedstawienia jest osadzona w dębowej, srebrzonej ramie z zaznaczonym łukiem, zamykającym od góry kompozycję. Pomimo wielu prób, nie udało się odnaleźć źródła potwierdzającego datę powstania dzieła oraz zleceniodawcy, który chciał pozostać anonimowy. Wiadomo jednak, że był mieszkańcem Sopotu. Przypuszcza się, że mogło powstać około roku 2007, w czasie nieodległym od zamówionego u artysty przez Muzeum Bursztynu w Gdańsku w 2006 r. tryptyku. Ujęta scena przedstawia dwoje dojrzałych ludzi, kobietę i mężczyznę, prawdopodobnie małżeństwo, w której to mężczyzna siedzi za stołem, trzymając w prawej dłoni kubek z napojem, natomiast lewą podtrzymuje talerz z winogronami. Po jego prawej stronie stoi kobieta pochylającą się nad nim i trzymająca w dłoniach kiść winogron. O osadzeniu przedstawienia we wnętrzu świadczy umieszczenie ponad postaciami okna o muszlowym ażurowym kształcie, którego przestrzeń wypełniają różnokolorowe płytki bursztynu i jedna z brył. Przestrzeń kompozycji, oprócz wskazanej funkcji spożywania posiłku, jest również miejscem dla pracy mężczyzny, na co wskazuje, po jej lewej stronie, wyższy od stołu postument z księgą i kałamarzem z piórem. Scena zajmuje 80% całości przestrzeni. Bogdan Mirowski w sposób bardzo charakterystyczny dla swoich prac przedstawił anatomię ludzkiego ciała, jak i oznaki jego starości (twarz, ręce), charakter postaci, ich emocje, elementy ubioru (kubrak, okulary, czepiec, beret, kamea, koszula z koronką) a także wypełniające przestrzeń przedmioty jak naczynia, owoce, lichtarz ze świecą, wplatając wszędzie naturalny bursztyn w jego różnorodnych odcieniach. Niezwykłą jest głębia sceny, szczególnie widoczna w dolnej części - z butami mężczyzny jako elementem wybiegającym poza obrys kompozycji, co świadczy o rzeźbiarskim charakterze pracy. Opisując dzieła Bogdana Mirowskiego, szczególnie te z wątkiem rodzajowym, przyjmuje się, że wzorował się często na kompozycjach malarzy niderlandzkich jak Hieronim Bosch. Ich przestrzenność i malarskość, refleksja nad kondycją ludzką, podkreślona jest precyzją rzeźbiarskich szczegółów w oksydowanym srebrze, wprowadzających refleksy światła w bryły bursztynu. Obraz zaczyna mówić, budząc jednocześnie uczucie zachwytu nad umiejętnościami artysty. Cieszę się, że tak wyjątkowa praca Bogdana Mirowskiego znalazła się w zbiorach publicznych. Mam nadzieję, że niebawem będzie ją można podziwiać na wystawie stałej „Bursztynowe konteksty” w przyziemiu Zamku Średniego Muzeum Zamkowego w Malborku.

which closes the composition at the top. Despite many attempts, it was not possible to find a source to confirm the date when it was made or the client, who wanted to remain anonymous. It is known, however, that the client was a resident of Sopot. It is believed that the piece could have been created around 2007, at a time not distant from when the artist was commissioned by the Gdańsk Amber Museum in 2006 to make the triptych. The scene presents two mature people, a man and a woman, probably a married couple, with the man sitting at the table, holding a cup with a beverage in his right hand, while his left hand supports a plate of grapes. On his right-hand side stands a woman leaning over him and holding a bunch of grapes in her hands. That this is an indoor scene is evidenced by the fact that an openwork shell-shaped window is positioned above the figures, with its spaces filled with multicoloured amber plates and one of the amber pieces. Next to the implied function of dining, the composition’s space is also a place for the man’s work, as indicated on its left-hand side by a pedestal, higher than the table, with a book and an inkwell with a quill. The scene takes up 80% of the overall space. In a way that is very characteristic of his work, Bogdan Mirowski presented the anatomy of the human body along with the signs of its old age (face, hands), the nature of the characters, their emotions, parts of clothing (jacket, glasses, bonnet, beret, cameo, shirt with lace trim), the objects filling the space, including dishes, fruit, a candle holder with a candle, weaving natural amber in its various shades throughout. The depth of the scene is extraordinary, especially clear in the lower part, with the man’s shoes extending beyond the outline of the composition to demonstrate the sculptural nature of the piece. When describing the works of Bogdan Mirowski, especially genre scenes, it is thought that he often drew his inspiration from the compositions of Netherlandish painters, including Hieronymus Bosch. Their spatial and painterly quality, along with contemplation of the human condition, are emphasised by the precision of the sculptural details in oxidised silver which introduce light reflections into the pieces of amber. The image begins to speak, while evoking a feeling of admiration for the artist’s skill. I am glad that another unique piece by Bogdan Mirowski has become part of a public collection. I hope that it will soon be on display for everyone to see at the Amber Contexts permanent exhibition in the basement of the Middle Castle of the Malbork Castle Museum.

Literatura | Literature:

1. Golec J., 2008, Sopocki album biograficzny, Cieszyn, s. 435. 2. Gierłowski W., Kosior M., 2016, 20 lat MSB, Bursztynisko, 38/2016, Gdańsk, s. 11. 3. Sopocki Dom Aukcyjny, 2018, Broszka z bursztynem. Bogdan Mirowski, Gdańsk, 141. 4. Polski Dom Aukcyjny, 2015, Bogdan Mirowski. Biesiada, Kraków, 46. 5. Sopocki Dom Aukcyjny, 2019, Biesiada. Bogdan Mirowski, Gdańsk, 54-55. 6.https://www.sda.pl/files/auctions_files/194/aukcja-rzemiosla-i-bizuterii-2019-12-07-wyniki-aukcji.pdf (05.03.2021 r.) 7. Zdrojewski L., Graban B., Gełdon K., 2017, Bogdan Mirowski. mistrz szczegółu, Gdańsk, Zblewo, 8. The Amber Magazine 45 | 2021

179

NOWY ALBUM N E W ALBUM mistrz szczegółu

Bogdan M i ro w s k i master of detail

Lech J. Zdrojewski autor albumu | the author of the album Członek Zarządu MSB | IAA board member

Prezes Fundacji OKO-LICE KULTURY | EYES & FACES of CULTURE Foundation Chairman

BOGDAN MIROWSKI - artysta, jeden z 27 założycieli MSB. Za nami sfotografowanych i sfilmowanych ponad 300 prac Bogdana. Biżuteria, rzeźby, formy przestrzenne, formy użytkowe, elementy wystroju wnętrz, statuetki i Bursztynowy Słowik. Przygotowaliśmy do druku album o wymiarach 24x33 cm, w którym na 360 stronach zamieściliśmy ponad 830 ilustracji różnych wielkości - na całą stronę oraz w opracowanym indeksie dzieł Bogdana Mirowskiego. Zwróciliśmy uwagę na jego dbałość o szczegóły, kompozycję i wielki kunszt obróbki bursztynu, repusowania oraz uszlachetniania metali. Ukazaliśmy jego zamiłowanie do wydobywania piękna z naturalnych surowców. Planujemy wydać album na przełomie września i października 2021 roku. Już teraz zagwarantuj sobie dostawę egzemplarza po niższej cenie, dodatkowo umieścimy Twoje nazwisko wśród darczyńców lub honorowych wydawców.

BOGDAN MIROWSKI - artist

one of the 27 founders of the International Amber Association. We have photographed and filmed over 300 works by Bogdan Mirowski. Jewelry, sculptures, utility forms and the statutette of the Amber Nightingale.

We have prepared, 360 page album (dimensions of 24x33 cm), in which we have included over 830 illustrations of various sizes- for the entire page and in the prepared index with works by Bogdan Mirowski. We have pointed out his attentio n to detail, composition, repouss and refining metals. We have showed his passion to bring beauty out of the raw material. We are planning to release an album at the turn of September and October 2021. Make sure you have a copy of the album at a lower price, additionally we will put your name on the list of donors or honorary publishers.

WYDAWCA | PUBLISHER: Fundacja OKO-LICE KULTURY PARTNER | PARTNER: Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników | International Amber Association Wpisz się na listę DARCZYŃCÓW lub HONOROWYCH WYDAWCÓW. | Sign up on a list of DONORS or HONORARY PUBLISHERS Ogłosiliśmy ZRZUTKĘ na wydanie tego wspaniałego albumu | We have announced a FUNDRAISER to release the album: https://zrzutka.pl/zaua9z

180

Bursztynisko 45 | 2021

025

Do przyjaciół, znajomych i kolekcjonerów: ZACHOWAJMY PAMIĘĆ O BOGDANIE I JEGO TWÓRCZOŚCI

141

foto: 024 026

203

foto: 024 026

Do przyjaciół, znajomych i kolekcjonerów Do przyjaciół, znajomych i kolekcjonerów Do przyjaciół, znajomych i kolekcjonerów Do przyjaciół, znajomych i kolekcjonerów Do przyjaciół, zcjonerów

030

foto: 024 026

Do przyjaciół, znajomych i kolekcjonerów: ZACHOWAJMY PAMIĘĆ O BOGDANIE I JEGO TWÓRCZOŚCI

303

foto: 024 026

- - - - - - - - - - - - - - - -

Do przyjaciół, znajomych i kolekcjonerów Do przyjaciół, znajomych i kolekcjonerów Do przyjaciół, znaj Do przyjaciół, znajomych i kolekcjonerów Do przyjaciół,

300

129

foto: 024 026

286

foto: 024 026

Do przyjaciół, znajomych i kolekcjonerów: ZACHOWAJMY PAMIĘĆ O BOGDANIE I JEGO TWÓRCZOŚCI

130

foto: 024 026

Oprawa lustra srebro, drewno 101x82 cm

Ryby

srebro, trawertyn 45x65 cm

Studium ryby

srebro, bursztyn, drewno, 60x75 cm

Kompozycja marmur, stal 82x40 cm

Kompozycja drewno, stal 81x40 cm

Martwa natura

srebro, drewno, pergamin, kałamarz, 87x60 cm

Don Kichot

srebro, drewno 60x50 cm

Martwa natura

Pół jabłka mosiądz

Wędrowiec

Bursztynowe serce

Cukiernica

Ryba

Lusterko

Główka

Baba wędrowca

Bez nazwy

srebro, muszla, drewno wysokość 22 cm

Ptaszki

drewno, mosiądz,

srebro 11 cm

Warsztat pracy Bogdana Mirowskiego

mosiądz, stal, ceramika, wysokość 41 cm

srebro 9x7,5cm srebro 9x7,5cm

srebro, lustro 13x6 cm

Macierzyństwo

pieniek, punce, młotki, szczypce

Sakiewka

Poławiacze pereł

srebro, drewno, wysokość 14 cm

srebro, zielony granit, kałamarz, wysokość 18 cm

srebro, lustro 13x6 cm

Fajka

Świeczniki

Brosza - księga

srebro, drewno, kości, wysokość 85 cm srebro, drewno, muszle, perły, wysokość 83 cm

srebro, drewno

Głowa kobiety

bursztyn, marmur wysokość 38 cm

Cukiernica

Osa

mosiądz wysokość 8 cm

Ptaki

drewno, mosiądz, wysokość 8,5 cm

Ptaszek

srebro, marmur, wysokość 8 cm (bez marmuru)

srebro, muszla, wysokość 15 cm

srebro, muszla wysokość: 15 cm

srebro, pergamin, papier, skóra, siatka, drewno, monety, kałamarz 80x68 cm

Ekrytuar

srebro

Lusterko

srebro

Ryby

stal wysokość 130 cm

Zestaw do ciasta

srebro, bursztyn wysokość 13 cm

srebro, muszle, marmur łopatka - długość 30 cm, nóż - długość 33 cm

Prześmiewca

Kałamarz z piórem

srebro, bursztyn, drewno wysokość 17 cm

Statuetka-nagroda srebro, bursztyn, marmur wysokość 37 cm

srebro, kałamarz

Nagroda

srebro, muszla, bazalt, wysokość 30 cm

Nalewak z korkiem srebro

Brosza z martwą naturą srebro

Obrączka na serwetkę

Brosza z konwalią srebro 5x6cm

Brosza

srebro, krzemień pasiasty

Brosza z pawiem

srebro

Brosza z różą

Brosza z martwą naturą

Brosza z kasztanem

Broszka Kamea

Brosza

srebro, muszla 7,5x5,5 cm

Brosza z martwą naturą srebro 6x4,5 cm

Brosza z kwiatem srebro 6x4,5 cm

Brosza martwa natura srebro 6x4,5 cm

The Amber Magazine 45 | 2021

srebro

Brosza z muchą

srebro 5x6cm

srebro, bursztyn 5x6cm srebro, bursztyn 5x6cm

srebro 5x6cm

Brosza z różą

Brosza z żabą

Brosza z kwiatem

srebro 5x6cm

srebro 5x6cm srebro 5x6cm

181

INKLUZJE W BURSZTYNIE| AMBER INCLUSIONS

Kopal. Zdj. Mónica M. Solórzano- Kraemer | Copal. Photo. Mónica M. Solórzano- Kraemer

Bursztyn, kopal i żywica defaunacyjna Amber, Copal and Defaunation resin Mónica M. Solórzano- Kraemer

Bursztyny, kopale i żywice subfosylne powstają z żywic roślinnych, które są stopniowo utwardzane podczas fosylizacji w procesie zwanym polimeryzacją. Żywice w różnych stanach polimeryzacji mogą zachowywać mikroorganizmy, bezkręgowce, kręgowce i rośliny, te wrostki nazywane są bioinkluzjami.

Amber, copal and resin are originated from plant resin, which is progressively hardened during fossilization through a process called polymerization. Resins, in different states of polymerization, can preserve microorganisms, invertebrates, vertebrates, and plants, and are called bioinclusions.

Najstarszy bursztyn z zawartymi w nim inkluzjami pojawia się w triasie od około 230 mln lat, ale bursztyn obfitujący w inkluzje pojawia się dopiero w kredzie, od około 120 mln lat. Ze względu na ich ‘potencjał konserwatorski’ te kopalne żywice były badane od dziesięcioleci. Badania bursztynu dostarczają danych na temat historii ewolucji wielu różnych organizmów, w tym także drzew produkujących żywice, paleobiologii i paleośrodowisk, które w innym przypadku rzadko są zachowane w zapisie kopalnym. Z drugiej strony, badanie bioinkluzji w kopalu i żywicy, wytworzonych w czwartorzędzie (od 3 mln lat do chwili obecnej), jest szczególnie istotne dla zrozumienia współczesnej różnorodności biologicznej, szczególnie w odniesieniu do obecnych zmian biogeograficznych i klimatycznych lub dokumentujących gatunki wymarłe, wymierające i te, które wciąż pozostają do odkrycia (Delclòs et al. 2020).

The first amber with inclusions appears in the Triassic, from about 230 million of years, and does not become abundant until the Cretaceous, from about 120 Million of years. Due to their conservation potential, these fossil resins have been studied for decades. Amber research provides data on the evolutionary history of many different organisms, including also on the resin producing tree, their paleobiologies and their paleoenvironments, which are otherwise rarely preserved in the fossil record. Conversely, the study of bioinclusions in copal and resin, produced during the Quaternary (3 Ma to the present) period, is especially relevant for understanding modern biodiversity, particularly in relation to the today biogeographic or climatic changes as well as documenting recently extinct species or those that remain to be discovered (Delclòs et al. 2020).

182

Bursztynisko 45 | 2021

INKLUZJE W BURSZTYNIE| AMBER INCLUSIONS

Dla określonych okresów, w których żywica była produkowana i przekształcana w bursztyn, kopal lub żywice subfosylne, została ustalona nowa, bardziej praktyczna definicja (Solórzano-Kraemer et al. 2020). To wyraźne rozgraniczenie jest bardzo ważne dla prac naukowych, aby zapewnić porównywalność. 1) Żywica defaunacyjna; żywica współczesna wytworzona po 1760 roku. W próbkach tych można badać zmiany faunistyczne lub inne zmiany abiotyczne (np. zmiany atmosferyczne), globalnie lub w jednym regionie, spowodowane działalnością człowieka. Może zawierać wymarłe i żyjące

Nowadays, around the world, species go extinct every day – and the losses are particularly high in tropical areas such as the lowland forests. These very landscapes were, and are, home to a large number of resin-producing trees, as for example, in Brazil, Colombia, Dominican Republic, East Africa (Kenya, Somalia, Tanzania, Zanzibar), West Africa (Angola, Benin, Congo, Gabon, Ghana, Guinea, Nigeria, Sierra Leone), Madagascar, Mauritius, Mexico, Seychelles, Borneo, Indonesia, Japan, Malaysia, Philippines, Sumatra, New Caledonia, or in New Zealand. In all these countries and regions copal has been reported with animals that have been preserved over several hundreds, or even thousands, of years, thus giving us insights into a bygone, often no longer existing fauna. For the specific time periods where the resin was produced and derived in amber, copal, or resin a new more practicable definition was established (Solórzano-Kraemer et al. 2020). This clear demarcation is very important for the scientific work to ensure comparability. 1) Defaunation resin; resin produced after 1760 AD. In these samples it is possible to study faunal changes or other abiotic changes (e.g., atmospheric changes), globally or in a single region, caused by human activities. It could contain extinct and living species, mainly the

Żywica z Madagaskaru. Zdj. Mónica M. Solórzano- Kraemer | Madagascar resin. Photo. Mónica M. Solórzano- Kraemer

Obecnie na całym świecie gatunki wymierają każdego dnia – a straty te są szczególnie wysokie w obszarach tropikalnych, takich jak tropikalne lasy nizinne. Te właśnie krajobrazy były i są domem dla dużej liczby drzew produkujących żywicę, na przykład w Brazylii, Kolumbii, Meksyku, na Dominikanie, w Afryce Wschodniej (Kenia, Somalia, Tanzania, Zanzibar), Afryce Zachodniej (Angola, Benin, Kongo, Gabon, Ghana, Gwinea, Nigeria, Sierra Leone), na Madagaskarze, Mauritiusie, Seszelach, Borneo, w Indonezji, Japonii, Malezji, na Filipinach, Sumatrze, w Nowej Kaledonii czy Nowej Zelandii. We wszystkich tych krajach i regionach odnotowano występowanie kopalu z inkluzjami zwierząt, które zachowały się przez kilkaset, a nawet tysiące lat, co daje nam wgląd w dawną, często już nieistniejącą faunę.

The Amber Magazine 45 | 2021

183

INKLUZJE W BURSZTYNIE| AMBER INCLUSIONS gatunki, głównie te ostatnie, ale także gatunki, które wciąż jeszcze nie zostały odkryte i żyją w ekosystemie (szczególnie dotyczy to owadów, ponieważ w wielu miejscach o wysokiej różnorodności biologicznej większość współczesnej fauny pozostaje do udokumentowania naukowo). Określenie wieku można przeprowadzić za pomocą analizy 14C. 2) Kopal plejstoceński (2,58–0,0117 miliona lat) i kopal holoceński (11 700lat–1760 n.e.); żywica wytworzona w czwartorzędzie i starsza niż z 1760 r. Mogą one również zawierać wymarłe i żyjące gatunki, głównie te pierwsze. Określenie wieku można przeprowadzić analizą 14C dla bryłek nie starszych niż 50 000–60 000 lat. W przypadku bryłek kopalu, głównie kopalu plejstoceńskiego, należy również zbadać kontekst geologiczny. 3) Bursztyn; który jest żywicą z pliocenu lub starszą (> 2,58 miliona lat). Jeśli obecne są bioinkluzje, najprawdopodobniej odpowiadają one wymarłym gatunkom ze względu na ich starodawność i mogą stanowić podstawę do badania procesów ewolucji organizmów. W tym przypadku wiek można określić na podstawie badań stratygraficznych/ paleontologicznych i datowania bezwzględnego.

latter, but also species still not yet discovered living in the ecosystem (particularly true for insects as in many biodiversity hotspots much of the modern fauna remains to be documented scientifically). Determination of age can be done with 14C analysis. 2) Pleistocene copal (2.58 – 0.0117 Ma) and Holocene copal (0.0117 Ma – 1760 AD); resin produced during the Quaternary and older than 1760 AD. They also could contain extinct and living species, mainly the former. Determination of the age can be done by 14C analysis for pieces not older than 50,000 – 60,000 years BP. For copal pieces, principally Pleistocene copal, the geological context should also be studied. 3) Amber; which is resin from the Pliocene or older (> 2.58 Ma). If bioinclusions are present, most likely they correspond to extinct species because of its antiquity, and they can offer a baseline to study the evolution of organisms. In this case, age can be determined by stratigraphical/palaeontological sstudies and by absolute dating.”

Termin ‘defaunacyjna’ odnosi się do utraty gatunków i populacji dzikich zwierząt, analogicznie do terminu wylesianie dla utraty lasów. Odtąd nazwa ta ma być stosowana dla wszystkich żywic, które powstały po 1760 roku. W ten sposób wyraźnie należy oddzielić terminy „kopal” i „bursztyn”, podkreślając jednocześnie znaczenie młodych żywic, które wydzielały się w epoce, w której biosfera była pod silnym wpływem człowieka.

Defaunation refers to the loss of species and populations of wild animals, analog to the term deforestation for the loss of forests. From now on, this name is intended to be used for all resins that were formed after the year 1760. With this, it is expected to establish a clear differentiation from the terms ‘copal’ and ‘amber,’ while at the same time emphasizing the importance of the young resins, which were exuded during an age with a Biosphere massively influenced by humans.

Wybrany okres jest zorientowany na – jeszcze nieformalną – epokę antropocenu, która rozpoczęła się wraz z nadejściem rewolucji przemysłowej i charakteryzuje się wylesianiem, utratą różnorodności gatunkowej oraz dodatkowymi zmianami środowiskowymi spowodowanymi przez człowieka. Oprócz historycznych kolekcji organizmów te stosunkowo młode żywice często stanowią okazję do zbadania minionych ekosystemów i mogą pomóc w ilościowym określeniu stopnia utraty gatunków. Tak więc ponad 120 gatunków zostało już opisanych z plejstoceńskich i holoceńskich kopali i/lub żywic defaunacyjnych, niestety większość z nich bez uprzedniej analizy wieku próbki.

The chosen time period is oriented on the – as yet informal – Anthropocene epoch, which started with the onset of the industrial revolution and is characterized by deforestation, loss of species diversity, and additional environmental changes caused by humans. Apart from historical collections of organisms, these comparatively young resins often provide an opportunity to examine bygone ecosystems and could help to quantify the loss of species. Thus, more than 120 species have been already described in Pleistocene or Holocene copal and/or Defaunation resin, unfortunately most of them without first analyzed the age of the sample.

Zanim pojawiła się ta nowa definicja, kopal był definiowany zupełnie inaczej. W 1978 roku jako żywica młodsza niż milion lat; później, w 1996 roku, Anderson użył terminu „żywica współczesna” dla żywic mających mniej niż 250 lat (dziś od 1771 r., ponieważ granica ta przesuwa się z czasem), „starodawna żywica” dla żywic mających od 250 do 5000 lat oraz „żywica subfosylna ”dla żywic w wieku od 5000 do 40 000 lat. W 2006 roku uważano, że kopal ma mniej niż 13 milionów lat, potem staje się bursztynem. Nieco później, w 2009 roku, przedstawiono definicję, wedle której bursztyn lub kopal fosylny to żywice starsze niż 11 700 lat, kopal młodszy niż 11 700 lat to kopal współczesny.

Before this new definition came, copal was defined broadly different. In 1978 as resin younger than a million years old. Later, in 1996, Anderson used the term “modern resin” for those resins less than 250 years old (today since 1771 AD, because the limit moves with time), “ancient resin” for resins between 250 and 5,000 years old, and “subfossil resin” for resins with an age between 5,000 and 40,000 years. In 2006 copal was considered to be younger than 13 million years, after that become amber. Later in 2009: older than 11,700 years old were amber or fossil copal versus those younger than 11,700 years were Recent copal.

Chociaż termin „kopal” jest szeroko stosowany i był wielokrotnie definiowany, nigdy nie osiągnął konsensusu, co spowodowało, że bioinkluzje w kopalu zostały opisane

Although the term is extensively used and it was defined many times, it never achieved consensus causing that bioinclusions in copal have been described and

184

Bursztynisko 45 | 2021

INKLUZJE W BURSZTYNIE| AMBER INCLUSIONS

Propozycja nowej definicji. Il. Mónica M. Solórzano- Kraemer | New proposal. Fig. Mónica M. Solórzano- Kraemer

i opublikowane bez dokładnego datowania (bezwzględnego lub względnego). Tak więc nowe definicje czasu są również nowym wezwaniem do opisania (z 14C jako najlepszą metodą znaną do tej pory) każdej próbki żywicy, w której znajduje się organizm.

published without accurate dating (absolute or relative). Thus, the new time-definitions is also a call to date (with 14C, as the best method known until now) each resin sample in which an organism is included and it is going to be described.

Dodatkowo zdefiniowano również „bursztynowe luki bioinkluzji” (ABG) w kenozoiku, ze szczególnym uwzględnieniem „najnowszej bursztynowej luki bioinkluzji” (LABG). Zdefiniowanie tej luki było konieczne, aby zrozumieć pochodzenie rozróżnienia między bursztynem a kopalem. Wraz z ustanowieniem LABG (12 mln–0,0360 mln lat), z historycznego punktu widzenia można lepiej zrozumieć różnicę między kopalem (2,58 mln–1750 r. n.e.) a bursztynem (> 2,58 mln). LABG charakteryzuje się faktycznym brakiem bioinkluzji i wynikającym z tego brakiem informacji paleontologicznej. Brak ten wynika prawdopodobnie z naturalnej odpowiedzi na ogólną tendencję obniżania się temperatury globalnej w pliocenie-plejstocenie, po cieplejszym środkowym miocenie, optymalnym klimacie z okresu 17 do 14,5 mln lat temu. LABG znajduje się pomiędzy najmłodszym bursztynem z kilkoma bioinkluzjami, który ma 12 milionów lat i pochodzi z Peru, a najstarszym kopalem z bioinkluzjami, plejstoceńskim kopalem z Dominikany datowanym na około 36 000 lat temu.

Additionally, also the “Amber Bioinclusions Gaps” (ABGs) during the Cenozoic and with special focus the “Latest Amber Bioinclusions Gap” (LABG) was defined. The definition of this gap was necessary in order to understand the origin of a distinction between amber and copal. With the establishment of the LABG (12 Ma – 0.0360 Ma), the distinction of copal (2.58 Ma – 1750 AD) and amber (> 2.58 Ma) can be better understood from a historical point of view. LABG is characterized by its virtual absence of bioinclusions and the consequent lack of paleontological information. This absence is probably due to the natural response to a general tendency of reduction of the global temperature during the Pliocene–Pleistocene, after the warmer mid-Miocene Climatic Optimum from 17 to 14.5 million of years ago. The LABG is lined between the youngest amber with some bioinclusions, which is 12 million years old and comes from Peru and the oldest copal with bioinclusions, a Pleistocene copal from the Dominican Republic around 36,000 years BP, and.

Literatura | literature: 1. Delclòs, X., Peñalver, E., Ranaivosoac, V. and Solórzano-Kraemer, M.M. (2020). Unravelling the mystery of “Madagascar copal’: age, origin and preservation of a Recent resin. PLOS ONE, 5(7): e0235695. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0232623 2. Solórzano-Kraemer, M.M., Delclòs X., Engel, M.S. and Peñalver, E. (2020). A revised definition for copal and its significance for palaeontological and Anthropocene biodiversity-loss studies. Scientific Reports. 10:19904. https://doi.org/10.1038/s41598-020-76808-6 The Amber Magazine 45 | 2021

185

Ryc. 1 Duża bryłka bursztynu z Wadi Jezzine. Bryła ta jest teraz ‘maskotką’ skarbca muzeum skamieniałości i mineralogii MIM w Bejrucie. Fig. 1 A large piece of amber from Wadi Jezzine. This piece is now the mascot of the treasure room of the MIM museum of fossils and mineralogy, Beirut. Zdjęcie | Photo: Dany Azar.

ZŁOŻA I GEOLOGIA | DEPOSITS AND GEOLOGY

Bursztyn w Libanie Amber of Lebanon Dany Azar

....................................

Pod względem paleontologicznym, Liban słynie z obecności licznych i bogatych złóż bursztynu mezozoicznego. Na prawie 10% jego powierzchni mogą występować odsłonięcia z bursztynem (Ryc. 1). W większości wychodni bursztynu pochodzi z dolnej kredy [dolny barrem (Granier et al. 2016; Maksoud et al. 2017)] (ponad 450 odkrytych dotychczas odsłonięć, a kolejne ciągle są odkrywane), inne zaś z górnej jury (kimeryd) [19 wychodni (Azar et al. 2010b; Nohra et al. 2013; Maksoud & Azar 2020)]. Spośród wielu libańskich złóż bursztynu dolnokredowego 25 z nich zawiera inkluzje biologiczne (Ryc. 1, Tab. 1).

Palaeontologically, Lebanon is famous for its abundant Mesozoic amber deposits. Nearly 10% of its land can hide amber outcrops (Fig. 1). Most of its amber outcrops are from the Lower Cretaceous [lower Barremian (Granier et al., 2016; Maksoud et al., 2017)] (more than 450 outcrops found hitherto and more are continuously found), while others are from Upper Jurassic (Kimmeridgian) [19 outcrops (Azar et al., 2010b; Nohra et al., 2013; Maksoud & Azar, 2020)]. Among the many Lebanese Lower Cretaceous amber deposits, 25 of them give biological inclusions to date (Fig. 1, Table 1).

Bursztyn libański jest najstarszym bursztynem z licznymi inkluzjami biologicznymi i jest uważany za jeden z najważniejszych materiałów umożliwiających poznanie paleobioróżnorodności kontynentalnej dolnej kredy, bardzo ważnego momentu w historii, kluczowego dla koewolucji okrytozalążkowych roślin kwiatowych i owadów. W tym okresie pojawiły się współczesne rośliny okrytozalążkowe, wtedy też doszło do ich wczesnej radiacji ewolucyjnej. W większości przypadków inkluzje biologiczne w bursztynie libańskim są utrwalonym zapisem najwcześniejszych przedstawicieli współcześnie żyjących rodzin owadów lub ostatnich przedstawicieli rodzin wymarłych (Azar et al. 2010b; Maksoud & Azar, 2020).

The Lebanese amber constitutes the oldest amber with intensive biological inclusions and is considered among the most important material enabling the knowledge of continental palaeobiodiversity from the very important Lower Cretaceous, a crucial period for the coevolution between flowering plants (angiosperms) and insects. This period is largely admitted to witnessing the first occurrence and early evolution of angiosperms. Most times biological inclusions in Lebanese amber represent records of the earliest representatives of modern living insect families or the youngest ones for extinct families (Azar et al., 2010b; Maksoud & Azar, 2020).

Do tej pory opisano i nazwano 239 taksonów z bursztynu libańskiego, głównie owady, ale także pajęczaki, gady i ślimaki. Kilkaset inkluzji wciąż czeka na identyfikację i formalne opisy. 186

Bursztynisko 45 | 2021

To date 239 taxa have been described and named from Lebanese amber, including mainly insects but also arachnids, a reptile, and a snail. Several hundreds of inclusions are still waiting their identification.

ZŁOŻA I GEOLOGIA | DEPOSITS AND GEOLOGY Od 2016 roku, od ogłoszenia Dnia Owadów Kopalnych (każdego 1 października) podczas kongresu Fossils X3 odbywającego się w Edynburgu (Szkocja), z inicjatywy Międzynarodowego Towarzystwa Paleoentomologicznego we Francji wyemitowano kilka znaczków pocztowych. Na czterech z tych znaczków znajdują się fotografie owadów kopalnych z bursztynu libańskiego (Ryc. 2). Warto zauważyć, że idea Dnia Owadów Kopalnych została zainspirowana przez prof. Ryszarda Szadziewskiego podczas spotkania Światowej Rady Bursztynu w Gdańsku (2016).

Since 2016, after the declaration of the Fossil Insects Day (each 1st of October) during the Fossils x3 congress held in Edinburgh (Scotland), several postal French stamps were emitted based on initiative of the International Palaeoentomological Society. Four of these stamps hold the photographs of fossil insects from the Lebanese amber (Fig. 2). It is noteworthy that the idea of Fossil Insects Day was inspired by Prof. Ryszard Szadziewski during the World Amber Council meeting in Gdansk (2016).

Bursztyn libański to wspaniały materiał z niezwykle ważnymi inkluzjami biologicznymi, które służą odtworzeniu historii ewolucyjnej wielu grup owadów. Podejmowane są wysiłki, aby umieścić ten naturalny skarb na Liście światowego dziedzictwa UNESCO. Odkrywki bursztynu libańskiego nie są jeszcze oficjalnie chronione przed wandalizmem, a wiele z nich jest ciągle traconych w wyniku wpływów „cywilizacyjnych”. Nasze wysiłki koncentrują się na ochronie przynajmniej niektórych ważnych wychodni. Ich zniszczenie lub grabież byłoby wielką stratą dla dziedzictwa ludzkości i wiedzy naukowej.

Lebanese amber is a wonderful material with extremely important biological inclusions that efficiently participate in retracing the evolutionary history of several insects’ groups. Efforts are done to categorize this natural treasure on the list of Heritage of Humanity. The Lebanese amber outcrops are not yet officially protected against vandalism and a number of them are continuously lost due to “civilization” impacts. Our efforts are concentrated to protect at least some of the important outcrops. Their destruction or pillaging would be a great loss to the Human Heritage, and to scientific knowledge.

Governorate Akkar

District Akkar Sir Ed-Danniyeh

North Lebanon

Bcharreh El-Batroun

Jbeil - Kesserouan

Kesserouan El-Matn Baabda

Mount Lebanon Esh-Shouf Aley

South Lebanon

Jezzine

Baalbeck - El Hermel

Baalbeck Zahleh Rashaiya

Beqaa

Outcrop Mechmech (Ain El-Khyar) [1] Nimrin (El-Dabsheh) [2] Brissa [3] near Bcharreh [4] Beqaa Kafra [5] Hadath El-Joubbeh [6] Tannourine [7] Mazraat Kfardibiane [8] Ouata El-Jaouz [9] Daychouniyyeh [10] Kfar Selouan [11] Mdeyrij-Hammana [12] Falougha [13] Ain Zhalta [14] Ain Dara (two localities) [15 & 16] Sarhmoul [17] Roum - Aazour – Homsiyeh [18] Bkassine (Jouar Es-Souss) [19] Wadi Jezzine [20] Maknouniyeh [21] Rihane [22] Esh-Sheaybeh [23] Bouarij [24] Aita El-Foukhar [25]

Number of biological inclusions 4 ~ 250 ~ 100 ~ 1000 6 ~5 47 2 6 11 69 3165 ~ 40 20 130 29 37 ~ 3000 ~ 20 14 ~ 40 22 220 1

Ryc. 2 Tabela 1 | Fig. 2 Table 1

Literatura | literature:

Azar, D., Gèze, R. & Acra, F. (2010a) Chapter 14: Lebanese amber. In: Penney, D. (Ed.), Biodiversity of fossils in amber from the major world deposits, Siri Scientific Press, Manchester, pp 271–298. Azar, D., Gèze, R., El-Samrani, A., Maalouly, J. & Nel, A. (2010b) Jurassic amber in Lebanon. Acta Geologica Sinica—English Edition, 84, 977–983. Granier, B., Toland, C., Gèze, R., Azar, D. & Maksoud, S. (2016) Some steps toward a new story for the Jurassic–Cretaceous transition in Mount Lebanon. Carnets de Géologie, 16 (8), 247–269. Maksoud, S. & Azar, D. (2020) Lebanese amber: latest updates. Palaeoentomology, 3 (2), 125–155. Maksoud, S., Azar, D, Granier, B. & Gèze, R. (2017) New data on the age of the Lower Cretaceous amber outcrops of Lebanon. Palaeoworld, 26 (2), 331–338. Nohra, Y., Azar, D., Gèze, R., Maksoud, S., El-Samrani, A. & Perrichot, V. (2013) New Jurassic outcrops from Lebanon. Terrestrial Arthropod Reviews, 6, 27–51. The Amber Magazine 45 | 2021

187

POGROMCY MITÓW | MYTH BUSTERS

Zdj. Archiwum Gabrieli Gierłowskiej | Photo. Gabriela Gierłowska's archive

Bursztyn: warto wiedzieć Amber: what’s good to know Gabriela Gierłowska Wiadomo, że pradawnemu człowiekowi przed tysiącami lat spodobał się i zaciekawił go nietypowy kamień – bursztyn bałtycki. Włączył więc ten wyjątkowy dar natury do swojego życia. Z upływem czasu kiedy poznawał go coraz dokładniej dostrzeżone cechy fizyczne bursztynu powodowały, że przydawał mu coraz to nowe zastosowania. Fascynujący, tajemniczy naturalny bursztyn znalazł swoje miejsce w egzystencji człowieka – dekoracyjne, magiczne, lecznicze. A łatwość obróbki włączyła go do obiegu handlowego. W wieku XIX postęp techniczny spowodował pojawienie się lepszych sposobów gospodarowania zasobami bursztynu. Ukazał nowe możliwości jego wykorzystania, przez spajanie w procesie technicznym małych kawałków bursztynu w większe, bez zmiany chemicznej – było to tak zwane prasowanie bursztynu. Powodowało, że można było wykonywać większe przedmioty bursztynowe z jednego kawałka. Zaistniały więc nowe zastosowania bursztynu – techniczne i medyczne. Kolejny etap w dziejach człowieka i bursztynu to pojawienie się autoklawów, a „autoklaw to zamknięty, ogrzewany zbiornik służący do przeprowadzania procesów chemicznych”, pozwala „na uzyskanie w nich wysokiego ciśnienia, które zapewnia zabicie żywych mikroorganizmów i ich przetrwalników”. Urządzenie to znalazło zastosowanie w obróbce bursztynu. A moda oraz mylnie rozumiana nowoczesność spowodowała, że na rynek trafił bursztyn modyfikowany: - barwiony na kolor czerwony, zielony, niebieski, - o zmienionej strukturze biały, szklisty, łuskowany. 188

Bursztynisko 45 | 2021

It is common knowledge that thousands of years ago ancient humans came to like and became intrigued by an unusual stone, Baltic amber. So they incorporated this unique gift of nature into their life. Over time, when they got to know it more and more thoroughly, they noticed amber’s physical features that gave it ever more new uses. Fascinating and mysterious, natural amber has found its place in human life, as a decorative, magical, healing stone. Its easy workability led it to become an object of trade. In the 19 th century, technological progress brought about better ways of managing amber resources. It showed new possibilities for using amber by bonding small pieces into larger ones in a technological process with no chemical change, known as amber pressing. This made it possible to make larger amber items from a single piece. Therefore, new technical and medical applications of amber emerged. The next stage in the joint story of humankind and amber was when autoclaves came about: “an autoclave is a closed, heated tank used to carry out chemical processes,” making it possible “to obtain high pressure inside to ensure that live microorganisms and their spores are killed.” The device became used in the processing of amber. Then fashion and misconstrued trendiness caused the market to be offered treated amber: - dyed red, green, blue; - white, glassy, sparkled—all with a changed structure. There are also other types of treatment, known only to their inventors.

POGROMCY MITÓW | MYTH BUSTERS Spotykane są też inne rodzaje modyfikacji znane jedynie ich autorom. Obecnie pojawił się też bursztyn traktowany prądem o wysokim napięciu. A uzyskiwane w tym procesie wzory, przypominające rozgałęzione drzewo, to tak zwane figury Lichtenberga. W przyrodzie powstają, gdy wyładowanie (piorun) uderzy w jakiś materiał na Ziemi - czy to glebę, czy nawet ludzką tkankę. „Powstają w czasie przepływu prądu o wysokim napięciu przez dielektryk – inaczej izolator elektryczny, czyli materiał, w którym bardzo słabo przewodzony jest prąd.” Odkrywcą tego zjawiska jest profesor matematyki i nauk przyrodniczych z Uniwersytetu w Getyndze, Georg Christoph Lichtenberg (1742 – 1799). Zaobserwował on jak cząsteczki tuszu układają się na powierzchni izolatora podczas wyładowania elektrycznego. Takie zjawisko Lichtenberga w bryłce bursztynu jest, jak sądzę, odpowiedzią na ciągłe oczekiwanie przez rynek „nowości”, czegoś czego wcześniej nie było. Nie oznacza to jednak, że każda nowość ma sens. Warto zachować bursztyn - żyjący kamień – w stanie naturalnym w którym to najpełniej służy samopoczuciu i zdrowiu człowieka oddziałując pozytywnie na większość jego zmysłów.

Recently, amber treated with high voltage electricity has appeared as well. The patterns obtained in this process, resembling a branched tree, are known as Lichtenberg figures. In nature, they are formed when a discharge (lightning) strikes some material on Earth, be it soil or even human tissue. “They originate when a high voltage current flows through a dielectric, in other words an electrical insulator, i.e. a material in which a current is very poorly conducted.” This phenomenon was discovered by Georg Christoph Lichtenberg (1742–1799), a professor of mathematics and natural sciences at the University of Göttingen. He observed how ink particles settled on an insulator surface during an electrical discharge. Such a Lichtenberg phenomenon in a piece of amber, I think, is a response to the market’s constant expectation of “novelty,” something that was not there before. But this does not mean that every novelty makes sense. It is worth keeping amber—a living stone—in its natural state in which it best serves the well-being and health of a person, by having a positive influence on most of their senses.

Źródło | Sources: https://www.laboratoria.xtech.pl/wiadomosci-i-komunikaty/czym-jest-autoklaw--140820-10 https://ambermuseum.eu/ czerwony-burszyn-baltycki-czyli-kilka-slow-o-modyfikacj

Charakterystyczne wzory po uderzeniu pioruna, powstają na różnych powierzchniach, np. na ziemii | Distinctive patterns are formed on various surfaces after a lightning strike, f.ex. on the ground - https://ciekawe.org/2016/11/15/zobacz-piorun-zlapany-bloku-plexi/ The Amber Magazine 45 | 2021

189

Ryc. 1: Widok ogólny platformy roboczej do wydobywania bursztynu na jeziorze Goitzsche. Zdj.S. Schellhorn. | Fig.1 General view of the working platform for amber extraction on Goitzsche Lake. Photo. S. Schellhorn.

ZŁOŻA I GEOLOGIA | DEPOSITS AND GEOLOGY

Nowa działalność wydobywcza bursztynu z jeziora Goitzsche k. Bitterfeldu i pierwsze wyniki badań naukowych The new amber extraction from the Goitzsche Lake near Bitterfeld and first scientific results Ivo Rappsilber, Andreas Wendel Bursztyn bitterfeldzki wydobywano w kopalni odkrywkowej Goitsche w latach 1975–1993. Wraz z końcem NRD wydobycie bursztynu również szybko ustało, a kopalnie odkrywkowe wokół Bitterfeldu zostały zrekultywowane, tworząc krajobraz pojezierny z Wielkim Jeziorem Goitzsche.

Bitterfeld amber was mined in the Goitsche open pit mine from 1975 to 1993. After the end of the GDR, amber mining also came to an end quickly and the opencast mines around Bitterfeld were recultivated to create a lake landscape with the Great Goitzsche Lake.

Z ostatnich obliczeń zasobów wiadomo, że pod jeziorem Goitzsche wciąż znajduje się kilkaset ton bursztynu. Doprowadziło to do rozważań, czy warstwy bursztynonośne na dnie jeziora na głębokości 25 m są dostępne i czy można z nich wydobywać bursztyn. Od 2014 roku w kilku kampaniach przeprowadzono doświadczenia związane z wydobyciem bursztynu. Tymczasem wydobycie bursztynu przejęła firma Goitzsche Bernstein GmbH & Co. KG. W oparciu o pogłębiarkę ssącą Döpke w 2016 r. zbudowano platformę roboczą, którą dostosowano do specjalnych wymagań istniejących w rejonie jeziora Goitzsche (ryc. 1).

It is known from the last ressources calculations that several hundred tons of amber are still stored under the Goitzsche Lake. This led to considerations as to whether the amber-bearing strata at the bottom of the lake at a depth of 25 m are accessible and amber can be extracted from them. Since 2014, experiments on amber extraction have taken place in several campaigns. In the meantime, Goitzsche Bernstein GmbH & Co. KG has taken over the amber extraction. Based on a Döpke suction dredger, a working platform was constructed in 2016, which was adapted to the special requirements in the area of the Goitzsche Lake (Fig. 1).

Dwie głowice tnące służą do zruszania dna jeziora na głębokości 20-30 m. Materiał dociera do powierzchni wody rurą ssącą i transportowany jest mostkiem rurowym do zakładu przetwórczego, w którym strumień materiału podawany jest do maszyny przesiewającej. Na sitach oddzielanie drobnego osadu od frakcji gruboziarnistych odbywa się za pomocą strumieni wodnych z dysz wysokociśnieniowych. Wypłukany drobny materiał zwracany jest na dno jeziora, gdzie podlega resedymentacji. Pozostałe frakcje gruboziarniste tj. bursztyn, ale również kawałki węgla/drewna, żwir i okruchy iłu przenoszone są do basenu zbiorczego

Two cutting heads are used to loosen the lake bottom at a depth of 20-30 m. The material reaches the water surface through a suction pipe and is transported via a pipe bridge to the processing plant. There, the material stream is fed to a sieving machine. On the sieves, the separation of the fine sediment material from the coarse components is carried out by water jets from high-pressure nozzles. The rinsed fine material is returned to the lake bottom where it is resedimented. The remaining coarse components, i.e. the amber, but also pieces of coal/wood, gravel and silt crumbs, are transferred to

190

Bursztynisko 45 | 2021

ZŁOŻA I GEOLOGIA | DEPOSITS AND GEOLOGY

Ryc. 2 Detal zakładu przetwórczego: Strumienie wodne oddzielają drobny osad. Frakcje gruboziarniste przechodzą do rynny ze słoną wodą. Fig. 2: Detail of the treatment plant: Water jets separate fine sedimentmaterial. The coarse components pass into a trough with salt water.

z roztworem soli, w którym następuje ich separacja pod względem gęstości (Ryc. 2).

a collecting basin with a salt solution in which density separation takes place (Fig. 2).

Podstawą geologiczną dzisiejszej działalności wydobywczej bursztynu nadal są szeroko zakrojone poszukiwania bursztynu z lat 70-80. XX w. Dostarczyły one szczegółowych informacji o rozmieszczeniu, miąższości i głębokości wszystkich warstw trzech kompleksów bursztynowych. Na tej podstawie można było opracować trójwymiarowy model warstw bursztynonośnych (ryc. 3). Model ten umożliwia planowanie eksploatacji. Nowe wydobycie bursztynu pochodzi głównie z iłu bursztynowego Friedersdorf, który na rozległych obszarach ma zawartość bursztynu około 100 g/m3, a miejscowo nawet do 1500 g/m3.

The geological basis of today's amber mining is still the extensive amber exploration in the 1970/80s. It provided detailed information on distribution, thickness and depth of all layers of the three amber complexes. On this basis, a three-dimensional model of the amber-bearing strata could be developed (Fig. 3). This model enables the mining planning. The new amber extraction is mainly from the Friedersdorf amber silt, which over wide areas has amber contents around 100 g/m3 and locally even up to 1500 g/m3.

Wznowienie wydobycia bursztynu przyniesie ogromne korzyści naukowe, ponieważ nowo wydobyty bursztyn

The resumed amber extraction will be of great scientific benefit. After all, new Bitterfeld amber is coming to light again after a break of decades. The Goitzsche

Ryc. 3 Przekrój modelu 3D warstw bursztynonośnych w rejonie jeziora Goitzsche. Podstawą tego modelu są wiercenia poszukiwawcze bursztynu z lat 70. XX w. Fig. 3: Section of the 3D model of the amber-bearing strata in the area of Goitzsche Lake. The basis of this model is the drilling for amber exploration in the 1970s.

The Amber Magazine 45 | 2021

191

ZŁOŻA I GEOLOGIA | DEPOSITS AND GEOLOGY z Bitterfeldu ponownie ogląda światło dzienne po wielu dziesięcioleciach, a firma Goitzsche Bernstein GmbH & Co. KG dostarcza znaczącego naukowo materiału do badań. Zainteresowanie skupia się głównie na inkluzjach w bursztynie. Jak dotąd z bursztynu bitterfeldzkiego nie było dowodów na obecność ptaków. Wśród pierwszej partii wydobytego materiału, w bursztynie z Bitterfeldu znaleziono natomiast większe pióro (Ryc. 4). Badanie w Krajowym Muzeum Przyrodniczym w Karlsruhe wykazało, że jest to pióro dawnej kaczki, kury, sowy lub papugi. Wśród rzadkich okazów skamieniałości znalezionych w bursztynie, które są jednocześnie pierwszymi odnotowanymi przypadkami danych taksonów w bursztynie z Bitterfeldu, znajdują się różne zwierzęta wodne, np. pływakowate (Dytiscidae), obunogi (Amphipoda) czy żyrytwowate (Naucoridae), ale także rozmaici przedstawiciele krocionogów (np. Polyzonidae), czy też patyczak (Phasmatodea). Ponadto zbierane są różne żywice kopalne i formy bursztynu. Oprócz żywicy kopalnej powszechnie nazywanej bursztynem, czyli sukcynitu, w Bitterfeldzie występuje wiele innych żywic kopalnych. Różne rodzaje żywic przypisywane są zwykle różnym roślinom macierzystym. Warto zauważyć, że szczególna żywica kopalna, którą wcześniej znajdowano tylko w Bitterfeldzie, znalazła miejsce w literaturze międzynarodowej pod nazwą goitszyt. Są to przeważnie dość małe bryłki o strukturze płytkowej, w kolorze zielonożółtym, maksymalnie do 5 cm wielkości, które mają zwietrzałą korę z wielokątnymi pęknięciami skurczowymi.

Ryc. 4 Pióro z bursztynu bitterfeldzkiego (ok. 5 cm) | Fig. 4 Feather in Bitterfeld amber (approx. 5 cm)

192

Bursztynisko 45 | 2021

Bernstein GmbH & Co. KG provides scientifically significant material for investigations. The interest is mainly focused on the amber inclusions. So far, no evidence for birds from the Bitterfeld amber was available. Among the first mined material a larger feather was found in the Bitterfeld amber (Fig. 4). The examination at the State Museum of Natural History Karlsruhe showed that it is the feather of a primeval duck, chicken, owl or parrot. Among the rarities of the recovered amber fossils, which are at the same time first records of the corresponding taxa for Bitterfeld amber, are various aquatic animals, such as diving beetles (Dytiscidae), amphipods (Amphipoda) or swimming bugs (Naucoridae), but also various representatives of the millipedes (e.g. Polyzonidae) or a stick insect (Phasmatodea). Additionally, the various fossil resins and forms of amber are also collected. In addition to the fossil resin commonly referred to as amber, which is succinite, a number of other fossil resins occur in Bitterfeld. The different types of resin are usually associated with different resin producers. It is noteworthy that a special fossil resin, which was previously only found in Bitterfeld, has found its way into international literature under the name goitschite. These are mostly quite small, maximum up to 5 cm large, platy greenish-yellow pieces, which have a weathering rind with polygonal shrinkage cracks.

RECENZJE | REVIEWS

Natur-und Regionalgeschichte Bitterfeld Goitschit Der Goitschit ist eine fossile Harzart von gelblich-

weißer bis gelb-grünlicher Farbe. Er wurde erstmals im Tagebau Goitsche gefunden und erhielt daher auch seinen Namen bei der Erstbschreibung im Jahre 1986 von FUHRMANN & BORSDORF.

Bernsteinformen Bernstein ist ein fossi-

les, „versteinertes“ Pflanzenharz, das in Folge von Umwelteinflüssen oder Baumkrankheiten von den Bäumen und Sträuchern ausgeschieden wurde und damit unter anderem auch Wunden an den Bäumen versiegelte. Dabei kam es an der Oberfläche eines Baumstammes oder Astes zur Bildung von ballonartigen bis blasenförmigen Harzanschwellungen. Fortlaufender Harzfluss bedingte die Bildung von Harzformen, die stark an Tropfen- und/oder Zapfen erinnern. Die fossilen Harze treten in sehr unterschiedlichen Formen auf, die teilweise genaue Rückschlüsse darauf zulassen, wie das jeweilige Stück entstanden ist, beispielsweise ob innerhalb des Mutterbaumes (innere Stammformen) oder an dessen Außenseite (äußere Formen). Die wohl auffälligsten Formen sind Tropfen und Stalaktiten bzw. Tropfsteine und Zapfen.

Bernsteintropfen sind kugelig, birnen- oder herzförmig und haben meist einen Durchmesser von 2-3 cm. Sie sind kugelige Harzansammlungen, die als erster schwallartiger Harzausfluss nach einer Verletzung entstanden sind. Stalaktiten sind konische, mehr oder weniger langgestreckte Bildungen und wie Zapfen ebenfalls auf der Oberfläche des Baumes entstanden. Die Stalaktiten besitzen oft einen konzentrischen schalenartigen Bau, den man in Querschnitten gut erkennt und der auf wiederholten Harzfluss hinweist. Innere Formen sind meist weniger regelmäßig geformt und entstanden beispielsweise durch Ausfüllen von Wunden, Vernarbung von Verletzungen oder als sog. Harztaschen zwischen den Jahresringen.

Tierische Inkluse (Fliege) und Luftbläschen

Pflanzliche Inkluse (Sternhaare) und Luftbläschen

Verwendung

Schema der Entstehung der Harzformen nach KATINAS

Inklusen Der Bitterfelder Bernstein enthält zahlreiche tie-

rische, pflanzliche und auch andere Einschlüsse, die man als Inklusen (lat. includere = einschließen) bezeichnet. Mit fast 90 Prozent bilden die Insekten, insbesondere die Zweiflügler (z.B. Fliegen, Mücken) und Hautflügler (z.B. Wespen, Ameisen), den Hauptanteil.

Gelegentlich sind auch Käfer, Schmetterlinge u.a. Insekten sowie Spinnen enthalten. Seltener sind pflanzliche Einschlüsse, wie Blatt- und Holzreste, Nadeln, Samen und Blütenstaub (Pollen) ebenso Bodenmulm, Wasser- und Luftbläschen im Bernstein zu finden. Bernsteininklusen besitzen in der Wissenschaft zur Rekonstruktion der paläogeographischen Verhältnisse und der damit verbundenen Erforschung der klimatischen Bedingungen im „Bernsteinwald“ eine große Bedeutung.

Hauptabnehmer für den Bitterfelder Bernstein war der damalige VEB Ostseeschmuck in Ribnitz-Damgarten. In kunsthandwerklicher Arbeit wurden aus dem Rohbernstein hochwertige Juwelierwaren, wie Ketten, Anhänger und Ohrschmuck, aber auch Vasen, Dosen, Schiffsmodelle u.a. Gegenstände gefertigt. Auf der jährlichen Leipziger Messe vorgestellt, entwickelten sich die Ostseeschmuck Bernsteinprodukte zu einem besonderen „Exportschlager“, insbesondere nach Westeuropa. Dass der Bernstein allerdings nicht aus dem Ostseeraum, sondern aus einem Bitterfelder Braunkohlentagebau stammte, wurde geheimgehalten. Bernsteine mit einer Größe von 3,15 bis 13 mm waren für die Schmuckherstellung ungeeignet. Im ehemaligen VEB DELICIA Delitzsch liefen Versuche, um aus dieser Sorte Bernsteinöl und Bernsteinlack herzustellen. Die bei der Größenund Qualitätssortierung der Rohbernsteine endeckten

Inklusen wurden für wissenschaftliche Untersuchungen dem Geiseltalmuseum der Martin-Luther-Universität in Halle/ Saale und dem Paläontologischen Institut der Humboldt-Universität Berlin übergeben.

Bitterfelder Bernstein »Sonnensteine« aus dem ehemaligen Braunkohlentagebau Goitsche

Bernsteinketten aus Succinit (außen) und Glessit (innen).

Quellen

FUHRMANN, R. (1975): Bericht über die 1974/75 durchgeführte Bernsteinerkundung im Braunkohlentagebau Goitsche, Baufeld III des VEB BKK Bitterfeld. – Rat des Bezirkes, Abt. Geologie, 81 S. [unveröff.]. FUHRMANN, R. (2010): Die Bitterfelder Bernsteinarten. – Mauritiana 21: 13–58, Altenburg. FUHRMANN, R. & BORSDORF, R. (1986): Die Bernsteinarten des Untermiozäns von Bitterfeld. – Z. angew. Geol. 32 (12): 309–316, Berlin. HELM, O. (1878): Gedanit, ein neues fossiles Harz. – Arch. d. Pharmacie N.F. 10 (6): 503–507, Hannover. HELM, O. (1881): Glessit, ein neues in Gemeinschaft von Bernstein vorkommendes fossiles Harz. – Schr. naturforsch. Ges. Danzig N.F. 5 (1/2): 291–293, Danzig. KATINAS, V. (1983): Baltijos Gintaras (Baltischer Bernstein). – 111 S., Vilnius. KLINGER, H. & PITSCHKI, R. (1884): Über den Siegburgit. – Ber. Dtsch. Chem. Ges. Berlin 17: 2742–2746, Berlin. LASAULX, A. v. (1875): Siegburgit, ein neues fossiles Harz. – Neues Jahrb. f. Mineral., Geol. u. Paläont. Jgg. 1875: 128–133, Stuttgart. SCHULZE, G. & BOGNITZ, H. (1955): Die das Muldensteinfeld durchziehende „Friedersdorfer Rinne“ ist karten- und profilmäßig darzustellen und wenn möglich, anhand der vorhandenen Unterlagen eine Gense zu versuchen. – unveröff. Meldearb., Bergakademie Freiberg, 17 S., 13 Anl. STANDFUSS, J. H. (1731) in: FISCHER, W. (1930): Von dem bei Schmiedeberg im sächsischen Kurkreis in den Jahren 1731–1733 gegrabenen Bernstein. – Sitzungsber. u. Abh. d. Naturwiss. Ges. Isis Dresden, Jgg. 1929: 33–47, Dresden. SÜSS, M. (1957): Feinstratigraphische Untersuchungen zur Deutung der Flözgenese im Gebiet der Tagebaue Goitsche, Holzweißig, „Freiheit I“ und „Freiheit IV“ des Bitterfelder Reviers. – Freiberg. Forschungsh. C37: 109–182, Berlin.

Sumpfzypressenhain in der Schlossfuhne bei Mösthinsdorf (Saalekreis) „Rezenter Braunkohlensumpfwald“

Impressum

Herausgeber: Natur- und Regionalgeschichte Bitterfeld e.V. (Fachgruppe Geologie, Mineralogie und Bergbaugeschichte) Rathausstraße 1, D-06808 Bitterfeld-Wolfen, OT Holzweißig, Telefon: 034954/21264, E-Mail: wimmer.roitzsch@googlemail.com Bilder: Geoarchiv des Vereins; Abbildung Goitschit: FUHRMANN (2010) Texte und Gestaltung: Roland Wimmer & Dr. Anselm Krumbiegel Druck: Druck- und Kopiercenter Bitterfeld mit finanzieller Unterstützung der Kreissparkasse Anhalt-Bitterfeld 2. Auflage: 1000 Schutzgebühr: 0,50 Euro

Succinit mit zuckerkörniger Verwitterungskruste – eine Bernsteinvarietät aus der Goitsche

Stowarzyszenie Natur-und Regionalgeschichte Bitterfeld (z siedzibą w Niemczech) opublikowało ulotkę na temat bursztynu bitterfeldzkiego oraz wsparło publikację niemieckiego tłumaczenia książki prof. Barbary Kosmowskiej-Ceranowicz. The association ‘Natur- und Regionalgeschichte Bitterfeld’ (based in Germany) has published a flyer on Bitterfeld amber and supported the publication of the German translation of a book by Prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz. Roland Wimmer, Anselm Krumbiegel Bursztyn bitterfeldzki „Słoneczny kamień z dawnej kopalni odkrywkowej węgla brunatnego Goitsche”

Bitterfeld amber ‘Sunstones from the former Goitsche open-cast lignite mine’

W 2019 r. Stowarzyszenie Historii Naturalnej i Regionalnej w Bitterfeldzie (Verein Natur- und Regionalgeschichte Bitterfeld) opublikowało zaktualizowaną wersję ulotki na temat bursztynu bitterfeldzkiego, zawierającą informacje o żywicach kopalnych występujących w dawnej kopalni odkrywkowej węgla brunatnego Goitsche. Ulotka przedstawia rozwój geologiczny złoża oraz historię wydobycia żywic kopalnych. Oprócz występowania licznych odmian sukcynitu, szczególną cechą złoża była obecność w nim sześciu żywic towarzyszących (gedanitu, zygburgitu, glessytu, bekerytu, stantienitu, goitszytu), które w aktualizacji pokrótce scharakteryzowano. Ponadto podano informacje o znalezionych formach bursztynu i sposobach ich powstawania. Na koniec pokrótce omówiono inkluzje i wykorzystanie wydobytego bursztynu. Ulotkę można zamówić za pośrednictwem Stowarzyszenia (wimmer.roitzsch@googlemail.com).

In 2019, the Association of Natural and Regional History in Bitterfeld (Verein Natur- und Regionalgeschichte Bitterfeld) published a revised version of a flyer on Bitterfeld amber, which provides information on fossil resins found in the former Goitsche open-cast lignite mine. The flyer presents the geological development of the deposit as well as the history of the extraction of the fossil resins. In addition to the occurrence of numerous varieties of succinite, a special feature of the deposit was that it included six accessory resins (gedanite, siegburgite, glessite, beckerite, stantienite, goitschite), which are briefly characterized in the revision. In addition, information is provided on the amber forms found and how they were formed. Finally, inclusions and the use of the mined amber are briefly discussed. The flyer can be ordered via the association (wimmer.roitzsch@ googlemail.com). The Amber Magazine 45 | 2021

193

KOSMOWSKA-CERANOWICZ, B. (2020): Bernstein. Faszinierende fossile Harze aus aller Welt. – Sax-Verlag, Markkleeberg, 176 s., ISBN 978-3-86729-244-3, 24,80 euro.

RECENZJE | REVIEWS

Anselm Krumbiegel W 2012 roku Barbara Kosmowska-Ceranowicz opublikowała podsumowanie tematyki żywic kopalnych w języku polskim i angielskim („Bursztyn w Polsce i na świecie” oraz „Amber in Poland and in the World”). Pięć lat później ukazało się wydanie drugie poprawione, które wkrótce na język rosyjski przełożyła Zoja Kostiaszowa. Kompaktowa i wszechstronna publikacja, której przekładu na język niemiecki dokonał Anselm Krumbiegel, ukazała się nakładem wydawnictwa Sax-Verlag w Markkleebergu. Tłumaczenie na język niemiecki uzupełniono o dodatkowe informacje, ze szczególnym uwzględnieniem występowania żywic kopalnych w dawnej odkrywkowej kopalni węgla brunatnego w Goitsche koło Bitterfeldu (Niemcy), z której w latach 1975–1990 wydobyto prawie 430 ton bursztynu.

In 2012, Barbara Kosmowska-Ceranowicz published a summary of fossil resins in Polish and English (‘Bursztyn w Polsce i na świecie’ and ‘Amber in Poland and in the World’). Five years later, the second revised edition appeared, which was translated into Russian by Zoya Kostiashova shortly thereafter. This compact and versatile book has now been translated into German by Anselm Krumbiegel and published by Sax-Verlag in Markkleeberg. The German translation is supplemented with additional information, with a focus on the occurrences of fossil resins in the former lignite, open-cast mine in Goitsche near Bitterfeld (Germany), from which almost 430 tons of amber were extracted between 1975 and 1990.

Publikacja zapewnia ekspertom i zainteresowanym laikom z kręgu niemieckojęzycznego zwięzły i dobrze udokumentowany przegląd fascynującej grupy materiałów, które od czasów prehistorycznych towarzyszyły społecznościom ludzkim i inspirowały je, podobnie jak metale szlachetne. Nieprzypadkowo tekst poprzedza cytat z polskiego botanika Mariana Raciborskiego (1863–1917): „Bursztyn... wiąże się z nim tyle ciekawych kwestii naukowych, że zająć on może fizyka i chemika, geologa i geografa, botanika i zoologa, wreszcie archeologa lub badacza historii kultury”. Różnorodność ta, która ujawnia się w przypadku bursztynu i innych żywic kopalnych, reprezentowana jest w publikacji przez szeroki wachlarz tematów.

The publication provides both experts and interested laymen in the German-speaking world a compact and well-founded overview of a fascinating group of materials that have accompanied and inspired human populations in a similar fashion to that of precious metals since prehistoric times. It is no coincidence that the text is preceded by a quotation from the Polish botanist Marian Raciborski (1863-1917): “Amber ... is connected with such a wealth of fascinating questions that it could arouse the interest of a physicist, a chemist, a geologist, a geographer, a botanist, a zoologist, and an archaeologist or art historian.” This diversity, which opens up when dealing with amber and other fossil resins, is represented in the book by a wide range of topics.

Po krótkim wprowadzeniu następuje omówienie terminologii. O ile najstarsze znane żywice kopalne pochodzą ze złóż węgla w Illinois w USA, z okresu karbonu (pensylwan – ok. 320 mln lat), to sukcynit, czyli najbardziej rozpowszechniona żywica kopalna, jest znacznie młodszy. Pochodzi z górnego eocenu (ok. 40 mln lat), kiedy to

Following a brief introduction, the book turns to terminology. While the oldest known fossil resins come from coal deposits in Illinois, USA, from the Carboniferous (Pennsylvanian) (ca. 320 million years), succinite, the most widespread fossil resin, is much younger. It originates from the upper Eocene (ca. 40 million years), when variations such

194

Bursztynisko 45 | 2021

RECENZJE | REVIEWS powstały takie odmiany jak bursztyn bałtycki, czy z dolnego miocenu do górnego oligocenu (24 mln lat), kiedy deponowany był bursztyn bitterfeldzki lub saksoński i jego żywice towarzyszące. Wiek żywic kopalnych stanowi kolejny rozdział. Tabela stratygraficzna zapewnia bardzo dobry wgląd w różnorodność żywic kopalnych i ich występowanie w różnych epokach geologicznych. Rozdział o pochodzeniu żywic kopalnych opisuje głównie tzw. drzewa macierzyste, które są różne dla różnych rodzajów żywic kopalnych i mają swoich bardziej współczesnych potomków. Znaczna część tekstu poświęcona jest sukcynitowi oraz jego właściwościom fizykochemicznym, m.in. różnorodności jego odmian i występowaniu inkluzji. W kolejnych dwóch rozdziałach opisano inne żywice kopalne z Europy, Azji, Ameryki i Afryki, a także żywice subfosylne i ich właściwości. W rozdziale poświęconym złożom bursztynu omówiono szczegółowo złoża paleogeńskie oraz plejstoceńskie i holoceńskie, a także różnicę między złożami pierwotnymi i wtórnymi, znaczącą w tym kontekście m.in. dlatego, że definiuje kolejne możliwe kryterium rozróżniania. Dla wielu osób bursztyn znaleziony samodzielnie nad brzegiem Bałtyku jest upragnioną i dość idealistycznie cenną pamiątką. W rozdziale „Wyroby z bursztynu” omówiono metody obróbki różnych odmian bursztynu, ale także niektórych innych żywic kopalnych i subfosylnych. Piękne, rzadkie i drogie przedmioty zawsze prowadziły do naśladownictwa i fałszerstw, dlatego aspekt ten jest również przedmiotem rozważań. Przedstawiono różnorodne możliwości i stosunkowo długą tradycję wytwarzania tego rodzaju żywic sztucznych w szerokim tego słowa znaczeniu. Informacje o wybranych istotnych zbiorach i atrakcjach turystycznych, takich jak Szlak Bursztynowy w Polsce czy rozmaite muzea, przedstawiają osobom z branży i zainteresowanym laikom różnorodne pomysły na zwiedzanie licznych prezentowanych zbiorów przyrodniczych oraz historycznych kolekcji sztuki, które poświęcone są wyłącznie lub głównie naturalnej różnorodności żywic kopalnych i ich artystycznie przetworzonym formom. Publikacja jest skarbnicą ciekawych szczegółów i wzajemnych powiązań, dającą czytelnikowi wyobrażenie, dlaczego naukowcy z różnych dziedzin z takim entuzjazmem poświęcają się tematyce żywic kopalnych. Liczne, w większości kolorowe ilustracje i zdjęcia, z których wiele wykonał Michał Kazubski z Muzeum Ziemi w Warszawie, doskonale ilustrują fakty przedstawione w tekście i w tabelach.

as Baltic amber were formed, or from the lower Miocene to upper Oligocene (24 million years), when Bitterfeld or Saxon amber and its accessory resins is deposited. The age of the fossil resins forms another chapter. A stratigraphic table provides a very good overview of the variety of fossil resins and their occurrence in the different geological epochs. The chapter on the origin of the fossil resins deals mainly with the question of the so-called mother trees, which differ according to the type of fossil resins and have more recent descendants. Much of the text is devoted to succinite and its chemical and physical properties, including the diversity of its varieties and occurrences of inclusions. In the following two chapters other fossil resins from Europe, Asia, America and Africa as well as subfossil resins and their properties are described. In the chapter on amber deposits, the Paleogene as well as Pleistocene and Holocene deposits are discussed in detail and the difference between primary and secondary deposits, which is important in this context among others as it defines another possible differentiation criterion. For many people, self-collected amber from the Baltic Sea coast is a coveted and rather idealistically valuable souvenir. How various amber varieties in the narrow sense, but also some other fossil and sub-fossil resins, can be processed is discussed in the chapter ‘Amber Products’. Beautiful, rare and expensive things have always led to imitation and forgery, and therefore this aspect is also considered. A variety of possibilities and the comparatively long tradition of the production of such artificial resins in the broad sense are presented. Information about selected important collections and tourist attractions, such as the Amber Road in Poland or various museums, offer both professionals and interested laymen a variety of ideas for visits to the numerous presented natural science and art history collections, which are devoted exclusively or mainly to the natural diversity of fossil resins and their artistically processed forms. The book is a treasure trove of interesting details and interrelations, and it provides the reader with an idea as to why scientists from different disciplines dedicate themselves so enthusiastically to the topic of fossil resins. With the help of the mainly coloured illustrations and photos, many of which were taken by Michał Kazubski from the Museum of the Earth in Warsaw, the facts presented in text and tables are vividly illustrated as are the variety and beauty of the forms.

The Amber Magazine 45 | 2021

195

Autorzy tekstów | Authors:

Katarzyna Kwiatkowska | katarzyna.kwiatkowska@mz.pan.pl Muzeum Ziemii PAN | Museum of the Earth (Polish Academy of Science)

Hafeezah Asmal| info@officialambre.com

Jurgita Ludaviciene | ludaviciene@gmail.com Wileńska Akademia Sztuk | Vilnius Academy of Arts

Dany Azar | danyazar@ul.edu.lb Katedra Nauk Przyrodniczych, Wydział Nauk II Department of Natural Sciences, Faculty of Sciences II, Lebanese University, Fanar-Matn, Lebanon | Liban Baltic Jewellery News | magazine@balticjewellerynews.com Robert B. Bartkowski | robartkowski@gmail.com Karolina Brykner & Marcin Bogusław marcinboguslaw@gmail.com Joanna Kotowicz-Buczyńska j.kotowicz.buczynska@gmail.com Mateusz Cwaliński | mateuszcwalinski@gmail.com Wydział Archeologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu | Faculty of Archaeology, Adam Mickiewicz University, Poznań Aleksandra Dulkiewicz Prezydent Miasta Gdańska | Mayor of Gdańsk Mariusz Drapikowski | studio@drapikowski.pl Verlee Van Esbroeck | veerle.vanesbroeck@gmail.com Gabriela Gierłowska | gg@kg.gda.pl Mariusz Gliwiński | mg@ambermoda.com Joanna Grążawska | j.grazawska@muzeumgdansk.pl Muzeum Busztynu w Gdańsku | Amber Museum in Gdańsk Aleksandra Harasiuk | ah@amber.org.pl Heidemarie Herb| heidemarie.herb@gmail.com Michał Kosior | michal.kosior@gmail.com Zoja Kostiaszowa | z.kostyashova@mail.ru Muzeum Bursztynu w Kaliningradzie | Kaliningrad Amber Museum

Doug Lundberg | lundberg@ambericawest.com Regina Makauskiene | regina.makauskiene@gmail.com Koordynatorka projektu w Muzeum Busztynu w Połądze Project coordinator at the Palanga Amber Musuem Galeria Mizgiris | amber.gallery.museum@gmail.com Anselm Krumbiegel| anselmkrumbiegel@arcor.de Ewa Rachoń | ewa.rachon@gmail.com Ivo Rappsilber | rappsilber@lagb.mw.sachsen-anhalt.de Krajowy Urząd Geologii i Górnictwa Saksonia-Anhalt, Halle, Niemcy Landesamt für Geologie und Bergwesen Sachsen-Anhalt, Halle, Germany PAiH | paih24@paih.gov.pl Jerzy Pasiński | jpasinski.rp@gmail.com Sebastian Pawlak | sebapawlak@amberlamp.com.pl Anna Sado | ania.sado77@gmail.com Sławomir Safarzyński | bokserska@gmail.com Babara Schmidt | bs@barbara-schmidt-schmuck.de Kuratorka | Curator Amberif Design Award Akademia Projektowania Wydział Rzemiosła Monachium i Górnej Bawarii, Niemcy Academy for Design Department of Crafts of Munich and Upper Bavaria, Germany Małgorzata Siudak | ms@amber.org.pl Anna Sobecka | anna.sobecka@ug.edu.pl Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Gdański Institute of Art History, University of Gdansk Andrzej Szadkowski | szadko2@onet.eu Ryszard Uliński | phumex@poczta.onet.pl Maria Jose Vascones | showroom@le-departement.com

Ewa Krajewska | e.krajewska@fashionproject.pl

Adreas Wendel | a.wendel@goitzsche-bernstein.de

Regina Kramarska | rkra@tlen.pl Państwowy Instytut Geologiczny | Polish Geological Institute

Roland Wimmer | wimmer@lagb.mw.sachsen-anhalt.de Zakład Geologiczny Agencja Górnicza Saksonia-Anhalt Köthener, Halle (Saale); Niemcy | Geological Service and Mining Agency Saxony-Anhalt Köthener, Halle (Saale);Germany

Lastowicze | biuro@lastowicze.pl Mónica M. Solórzano- Kraemer monica.solorzano-kraemer@senckenberg.de Katedra Paleontologii i Historii Geologii, Instytut Badań Senckenberg, Frankfurt nad Menem, Niemcy | Department of Palaeontology and Historical Geology, Senckenberg Research Institute, Frankfurt am Main, Germany 196

Bursztynisko 45 | 2021

Ewa Wagner-Wysiecka | ewawagne@pg.edu.pl Katedra Chemii i Technologii Materiałów Funkcjonalnych Department of Chemistry and Technology of Functional Materials Politechnika Gdańska | Gdańsk Technical University Anna Wójcik | awojcik@galeria.legnica.eu