Η Κατάρτιση τωμ Ελλήμωμ Δασκάλωμ (1834 – 2010). Από το δάσκαλο του εθμικού κράτους στο δάσκαλο της διαπολιτισμικότητας και της ευρωπαϊκής διάστασης; ήφης Μπουζάκης, Καθηγητή Ιστορίας της Εκπαίδευσης του Παμεπιστημίου Πατρώμ
Abstract Targeting – Questions Which type of a teacher did the Greek State try to formulate? Which educational methods did it apply? By means of which institutions as well as of which programs did the Greek State attempt to materialize the aforementioned policies? How are those policies interpreted? Theories of the state Education – ideological orientation The Greek State: centralized, depended, paternalistic Theories – Schools of the teacher education Behavioral (the teacher’s profession is an applied profession of technocratic nature), Developmental (development of psychologically mature personalities) Praktikismos (in case a teacher knows something he can transfer it to someone else), Exploratory/stochastic approach (School of Frankfurt: a stochastic consideration of the teacher’s role. Time sections in the institutional framework 1st PERIOD (1834-1933) The period of the Teachers’ Colleges 2nd PERIOD (1933-1982/84) The period of the Pedagogical Academies 3rd PERIOD (1984 to date) Incorporation of the teacher education into the universities
Ζ Ιαςάοςιρη ςχμ Δλλήμχμ Δαρκάλχμ
35
Εισαγωγή, κοποθεσία – Ερωτήματα ςη ρϋμςξμη ασςή αμακξίμχρη μαπ πξσ ατξοά μια μακοά πεοίξδξ καςάοςιρηπ δαρκάλχμ – δαρκαλιρρόμ ρςημ Δλλάδα απϊ ςξ ποόςξ Βαριλικϊ Διδαρκαλείξ ςξ 1834 μέυοι ρήμεοα ερςιάζξσμε ρςξσπ ρημαμςικϊςεοξσπ θερμικξϋπ ρςαθμξϋπ – ςξμέπ ασςήπ ςηπ πξοείαπ και επιυειοξϋμε μια ποόςη απάμςηρη ρςα παοακάςχ εοχςήμαςα: Πξιξ δάρκαλξ επιδίχνε μα διαμξοτόρει ςξ μεξελλημικϊ κοάςξπ αμέρχπ μεςά ςημ απελεσθέοχρη απϊ ςξμ ςξσοκικϊ ζσγϊ; Πξιεπ εκπαιδεσςικέπ πξλιςικέπ ετάομξρε; Λε πξιξσπ θερμξϋπ και με πξια ποξγοάμμαςα επιυείοηρε μα σλξπξιήρει ςιπ παοαπάμχ πξλιςικέπ; Πόπ εομημεϋξμςαι ξι παοαπάμχ πξλιςικέπ;
Μεθοδολογικές – Θεωρητικές επιλογές Λε ςη μαςιά ςηπ εομημεϋξσραπ ιρςξοίαπ (Δεοςιλήπ:2005), θα επιυειοήρξσμε μα αμαρσμθέρξσμε ςξ υθεπ, μα ςξ καςαμξήρξσμε με ταμςαρία, ϊπχπ ρημειόμει ξ Carr (19…. ), και μα ςξ εομημεϋρξσμε ρσμδέξμςαπ ςα εκπαιδεσςικά με ςα κξιμχμικξπξλιςικά, ξικξμξμικά και πξλιςιρςικά δοόμεμα ςηπ κάθε πεοιϊδξσ. Δεμ πεοιξοιζϊμαρςε, επξμέμχπ, ρε μια γεγξμξςξγοατική ποξρέγγιρη ςχμ ιρςξοικόμ γεγξμϊςχμ (Δημαοάπ:1973). Σξ υθεπ, ενάλλξσ είμαι γμχρςϊ, ϊςι καςαμξείςαι μϊμξ ρςξ ιρςξοικϊ ςξσ πλαίριξ. Ακϊμη, ϊπχπ ρημειόμει ξ T. Elliot, «ςξ ρήμεοα και ςξ υθεπ, ςξ παοϊμ και ςξ παοελθϊμ, είμαι ίρχπ και ςα δϋξ ρςξ αϋοιξ/ρςξ μέλλξμ και ςξ αϋοιξ/ςξ μέλλξμ, ρςξ υθεπ/ρςξ παοελθϊμ». Δπειδή ξι ποξρεγγίρειπ μαπ θα κιμηθξϋμ ρε δϋξ άνξμεπ, κοάςξπ/εκπαιδεσςική πξλιςική και ρυξλική/ακαδημαψκή γμόρη (ποξγοάμμαςα ρπξσδόμ), ςξ θεχοηςικϊ μαπ πλαίριξ αμςλείςαι και ατξοά ρ’ ασςξϋπ ςξσπ άνξμεπ. Έςρι μαπ εμδιατέοξσμ ξι θεχοίεπ πεοί κοάςξσπ (Σρξσκαλάπ: 1982, Λξσζέληπ:1978, Βεογϊπξσλξπ:1994) και ξι θεχοίεπ/ρυξλέπ πξσ διέπξσμ ςημ εκπαίδεσρη, ςα ποξγοάμμαςα καςάοςιρηπ δαρκάλχμ (Λαςραγγξϋοαπ: 1999). Σα ιρςξοικά μαπ ςεκμήοια ποξέουξμςαι απϊ μξμξρυέδια, μϊμξσπ, ειρηγηςικέπ εκθέρειπ μξμξρυεδίχμ, ποακςικά Βξσλήπ και ποξγοάμμαςα ρπξσδόμ ςχμ Θδοσμάςχμ καςάοςιρηπ δαρκάλχμ/διδαρκαλιρρόμ (Λπξσζάκηπ-Σζήκαπ:2002, Λπξσζάκηπ-Σζήκαπ-Αμθϊπξσλξπ:1998).
Θεωρητικό πλαίσιο ςημ ποξρέγγιρή μαπ η Δκπαίδεσρη θεχοείςαι ιδεξλξγικϊπ μηυαμιρμϊπ ςξσ κοάςξσπ. Σξ ελλημικϊ κοάςξπ σπήονε απϊ ςη γέμερή ςξσ και παοαμέμει ρσγκεμςοχςικϊ, παςεομαλιρςικϊ, ασςαουικϊ (Ιαζαμίαπ:2001, Σρξσκαλάπ: ϊ.π., Λξσζέληπ: ϊ.π., Βεογϊπξσλξπ: ϊ.π.). Δπιυείοηρε ρςη ρσμέυεια μα γίμει κοάςξπ δικαίξσ και ςη δεκαεςία ςξσ ’80 κοάςξπ ποϊμξιαπ (Λάμερηπ: 1986) αλλά ρε μεγάλξ βαθμϊ
36
Δκπαίδεσρη Δκπαιδεσςικόμ: ϋγυοξμεπ Σάρειπ και Εηςήμαςα
διαςηοεί ςα ιρςξοικά ςξσ υαοακςηοιρςικά (γοατειξκοαςικϊ, ρσγκεμςοχςικϊ, παςεομαλιρςικϊ, πελαςειακϊ). ςη διεθμή βιβλιξγοατία, διακοίμξσμε ςιπ παοακάςχ ρυξλέπ για ςημ καςάοςιρη ςχμ δαρκάλχμ (Λαςραγγξϋοαπ: ϊ.π.): α. σμπεοιτξοιρςική. Λε βάρη ασςή ςημ ποξρέγγιρη ξ δάρκαλξπ επιςελεί έμα εταομξρμέμξ επάγγελμα ςευμξκοαςικξϋ υαοακςήοα. β. Αμαπςσνιακή. ςϊυξπ εδό είμαι η αμάπςσνη, η όοιμη φσυξλξγικά ποξρχπικϊςηςα ςξσ δαρκάλξσ. γ. Ποακςικιρςέπ. Τπάουει η πεπξίθηρη ϊςι αμ κάπξιξπ γμχοίζει κάςι μπξοεί και μα ςξ μεςαδόρει. δ. Διεοεσμηςική/ρςξυαρςξκοιςική ποξρέγγιρη (υξλή Υοαμκτξϋοςηπ) – Δδό η θεόοηρη ςξσ οϊλξσ είμαι ρςξυαρςικξκοιςική, ξ δάρκαλξπ πξσ ρςξυάζεςαι πάμχ ρε ασςϊ πξσ κάμει.
Χρομικές τομές ςη μακοά πξοεία εκπαίδεσρηπ ςχμ δαρκάλχμ / δαρκαλιρρόμ ρςημ Δλλάδα απϊ ςημ ίδοσρη ςξσ Βαριλικξϋ Διδαρκαλείξσ ςξ 1834 διακοίμξσμε, με κοιςήοιξ ςιπ οιζικέπ μεςαβξλέπ ρςξ θερμικϊ πλαίριξ, ςοειπ υοξμικέπ πεοιϊδξσπ ςξμέπ: 1η ΠΔΡΘΟΔΟ 1834 έχπ 1932 Ζ πεοίξδξπ ςχμ Διδαρκαλείχμ Δημξςικήπ Δκπαίδεσρηπ 2η ΠΔΡΘΟΔΟ 1933 έχπ 1982/84 Ζ πεοίξδξπ ςχμ Παιδαγχγικόμ Ακαδημιόμ 3η ΠΔΡΘΟΔΟ 1984 έχπ ήμεοα Ζ έμςανη ςηπ εκπαίδεσρηπ ςχμ δαρκάλχμ ρςα Παμεπιρςήμια Ιαθεμία απϊ ςιπ παοαπάμχ πεοιϊδξσπ διακοίμεςαι απϊ ρσγκεκοιμέμα υαοακςηοιρςικά πξσ ποξκϋπςξσμ απϊ ςημ αρκξϋμεμη κάθε τξοά εκπαιδεσςική πξλιςική. Ποϊκειςαι, δηλαδή, για ρσμειδηςέπ ιδεξλξγικξπξλιςικέπ και εθμικέπ επιλξγέπ. 1η ΠΕΡΙΟΔΟ: (1834 -1932)
Διδασκαλεία Σα υαοακςηοιρςικά ασςήπ ςηπ πεοιϊδξσ ρσμξφίζξμςαι ρςα παοακάςχ: Διαρπξοά υξλόμ ρε επαουιακέπ πϊλειπ. υξλέπ λσκειακξϋ επιπέδξσ (γίμξμςαι δεκςξί απϊτξιςξι ελλημικξϋ ρυξλείξσ ρυξλαουείξσ). «Ιοαςικϊπ εμαγκαλιρμϊπ» ρε: α. Δπιλξγή ρπξσδαρςόμ. Σξ κοάςξπ ξοίζει ποξωπξθέρειπ και κοιςήοια ειραγχγήπ ςχμ ρπξσδαρςόμ. Οι ρπξσδαρςέπ διδάρκξμςαι ςα μαθήμαςα πξσ εποϊκειςξ μα διδάνξσμ ρςξ δημξςικϊ ρυξλείξ.
Ζ Ιαςάοςιρη ςχμ Δλλήμχμ Δαρκάλχμ
37
β. Ιαςάοςιρη ποξγοαμμάςχμ ρπξσδόμ (επαγγελμαςικξϋ υαοακςήοα) – ρσγγοατή βιβλίχμ. γ. Δπιλξγή διδακςικξϋ ποξρχπικξϋ. δ. Οογάμχρη ερχςεοικήπ ζχήπ (καμϊμεπ – καμξμιρμξί – ασρςηοή ξογάμχρη ερχςεοικήπ ζχήπ ρςα Θδοϋμαςα). Ερμημεία Σξ ελλημικϊ κοάςξπ ήθελε ασςή ςημ πεοίξδξ ςξ δάρκαλξ τξοέα εθμικήπ ιδεξλξγίαπ – διαμξοτχςή εθμικήπ ςασςϊςηςαπ για ςημ εδοαίχρη ςξσ εθμικξϋ κοάςξσπ πξσ νεκιμά «εκ ςξσ μηδεμϊπ» (Δεοςιλήπ, ϊ.π.). ςα ποξγοάμμαςα κσοιαουεί η ρσμπεοιτξοιρςική ποξρέγγιρη ςξσ ποακςικιρμξϋ, ΤΙ (Γμόρη) – Ο σπξφήτιξπ δάρκαλξπ μαθαίμει καλά ςημ Σαψρςική μέθξδξ. Γίμεςαι «delivery» ςηπ γμόρηπ. 2η ΠΕΡΙΟΔΟ: (1933 – 1982/84)
Η περίοδος τωμ παιδαγωγικώμ ακαδημιώμ Σα υαοακςηοιρςικά ασςήπ ςηπ πεοιϊδξσ (ςα ιδοϋμαςα παοαμέμξσμ διερπαομέμα ρςημ επαουία με ςξμ κοαςικϊ εμαγκαλιρμϊ) ρσμξφίζξμςαι ρςα ενήπ: • Αμαβάθμιρη επιπέδξσ (επιλξγή ρπξσδαρςόμ πξσ είμαι απϊτξιςξι 6/ςανίξσ Γσμμαρίξσ). • Δμπλξσςιρμϊπ ποξγοαμμάςχμ με απαμςήρειπ ρςξ ΠΩ (φσυξπαιδαγχγικά μαθήμαςα - ποακςική άρκηρη). • Ισοιαουία Δοβαοςιαμήπ Παιδαγχγικήπ. • σμέυιρη ςηπ κσοιαουίαπ ποακςικιρμξϋ και ςξσ ρσμπεοιτξοιρμξϋ. • Δμίρυσρη ςξσ ιδεξλξγικξϋ, κξιμχμικξπξλιςιρςικξϋ ελέγυξσ ςξσ κοάςξσπ ρςξσπ εκπαιδεσςικξϋπ (ιδιόμσμξ 1929, δικςαςξοίεπ, αρςαθέπ πξλχςικϊ πξλιςικϊ ςξπίξ, 33 κσβεομήρειπ ςημ ξυςαεςία 1920- 28 και 25 Τπξσογξί Παιδείαπ). • Ραςριρςικέπ – ιδεξλξγικέπ ποξωπξθέρειπ ειραγχγήπ (ϋφξπ 1,65 άμςοεπ, 1,58 γσμαίκεπ, 2/3 άοοεμεπ, 1/3 θήλειπ, ρχμαςική αοςιμέλεια, εθμικϊ τοϊμημα μεςά ςξμ εμτϋλιξ κ.λπ.). Παραδείγματα «Κρατικού Εμαγκαλισμού» Για ςεκμηοίχρη ςξσ παοαπάμχ βαρικξϋ υαοακςηοιρςικξϋ ςχμ Διδαρκαλείχμ και ςχμ Παιδαγχγικόμ Ακαδημιόμ αοκξϋμαρςε ρε ξοιρμέμα μϊμξ παοαδείγμαςα: ΙΑΜΟΜΘΛΟΘ ΚΔΘΣΟΤΡΓΘΑ ΑΙΑΔΖΛΘΩΜ (1959 Θχάμμιμα) Ο παοαπάμχ καμξμιρμϊπ ποξέβλεπε μεςανϋ άλλχμ και ςα ενήπ (ΛπξσζάκηπΣζήκαπ:ϊ.π.): «Έγκαιοξπ καςάκλιριπ και έγεοριπ, απαγξοεσξμέμηπ ξϋςχ ςηπ κσκλξτξοίαπ πέοαμ ςηπ 9ηπ ερπεοιμήπ .. Δια ςα θήλεα ςξ ϊοιξμ ςξϋςξ πεοιξοίζεςαι καςά μίαμ όοαμ». «Αι ποξρχπικαί ρυέρειπ ςχμ δϋξ τϋλχμ επιςοέπξμςαι μϊμξ εμςϊπ υξλήπ…. απαγξοεσμέμχμ μικςήπ δημϊριαπ εμτάμιρηπ χπ και κας’ξίκξμ αμςαλλαγήπ επιρκέφεχμ ….».
38
Δκπαίδεσρη Δκπαιδεσςικόμ: ϋγυοξμεπ Σάρειπ και Εηςήμαςα
«Δεμ επιςοέπξμςαι η πξλιςικξλξγία και ξι αμανιξποεπείπ ποάνειπ: βλαρτημία, υαοςξπαινία, κάπμιρμα». Απϊταρη σλλϊγξσ Ιαθηγηςόμ: «Δγκοίμξμεμ ςημ επιβληθείραμ πξιμήμ ςηπ ξοιρςικήπ απξβξλήπ εν ασςήπ ειπ ςξμ ρπξσδαρςήμ Γ.Δ. ςξσ Δ. διϊςι εμτξοείςαι σπϊ κξμμξσμιρςικόμ ιδεόμ και απϊκλείξμεμ ςξϋςξμ ςηπ τξιςήρεχπ εν ϊλχμ ςχμ Παιδαγχγικόμ Ακαδημιόμ» (Λαοάρλειξπ Ακαδημία, (1968). Ποϊκειςαι για ςξμ ρσμάδελτξ ρήμεοα παμεπιρςημιακϊ Γεόογιξ Δοάκξ πξσ θα επαμέλθει ρςημ Ακαδημία μεςά ςημ πςόρη ςηπ υξϋμςαπ, ςξ 1974. ΔΖΚΩΔΘ ΤΠΟΤΡΓΩΜ ΠΑΘΔΔΘΑ 1933 (Σξσοκξβαρίληπ): «Ηέλχ μα νέοχ με ςι κξσςάλι ςοόει ξ δάρκαλξπ» 1968 (Ιαλαμπξκιάπ): «Δε θέλξσμε ρξτξϋπ, θέλξσμε πιρςξϋπ» (εμμξεί ρςξ υξσμςικϊ καθερςόπ) ΣΡΙΣΗ ΠΕΡΙΟΔΟ: 1984/86 –ΗΜΕΡΑ
Οι δάσκαλοι στα παμεπιστήμια - Λε ςξ μϊμξ πλαίριξ για ςα Α.Δ.Θ. (1268/82) η εκπαίδεσρη ςχμ δαρκάλχμ και ςχμ μηπιαγχγόμ πεομά ρςα παμεπιρςήμια. Σα ποόςα Παιδαγχγικά Σμήμαςα λειςξϋογηραμ ςξ 1984 για ποόςη τξοά. Σα υαοακςηοιρςικά ασςήπ ςηπ πεοιϊδξσ είμαι: Ασςξμξμία και ασςξςέλεια αμάλξγη άλλχμ ςμημάςχμ ΑΔΘ (Μ.1268/82). Απαγκίρςοχρη απϊ ςξμ αρτσκςικϊ κοαςικϊ έλεγυξ. Δπιλξγή τξιςηςόμ με βάρη ςα απξςελέρμαςα παμελλαδικόμ. Παθξγέμειεπ ςξσ ελλημικξϋ παμεπιρςημίξσ. ΠΡΟΓΡΑΛΛΑΣΑ ΠΟΤΔΩΜ. Ποξρπάθεια σπέοβαρηπ σμπεοιτξοιρμξϋ – ποακςικιρμξϋ με εμρχμάςχρη ςηπ ρςξυαρςικξκοιςικήπ διάρςαρηπ (απαμςήρειπ ρςξ ΣΘ, ρςξ ΠΩ, ρςξ ΓΘΑ ΠΟΘΟΜ και ρςξ ΓΘΑΣΘ). Έμταρη ρςη διαπξλιςιρμικϊςηςα και ςημ εσοχπαψκή διάρςαρη ςηπ εκπαίδεσρηπ. Ζ εκπαίδεσρη ςχμ δαρκάλχμ και μηπιαγχγόμ ρςα Παμεπιρςήμια κλείμει τέςξπ 2 1/2 δεκαεςίεπ. Ζ βαρική ρςϊυεσρη ςηπ ίδοσρηπ ςχμ Παιδαγχγικόμ Σμημάςχμ, δηλαδή η απϊκςηρη επιρςημξμικήπ ςασςϊςηςαπ, ςηπ ςασςϊςηςαπ επιρςήμξμα παιδαγχγξϋ, κας΄ άλλξσπ φσυξπαιδαγχγξϋ, δεμ είμαι βέβαια και εοεσμηςικά απϊδεδειγμέμξ ϊςι έυει επιςεσυθεί. Λϊμξ χπ εικαρία μπξοεί μα διαςσπχθεί, αμ και επιβιόμξσμ ακϊμη παλιέπ ποακςικέπ. Όμχπ, ςξ ςξπίξ έυει αλλάνει οιζικά. Ζ όρμχρη ςχμ μελλξμςικόμ ρε παμεπιρςημιακϊ – εοεσμηςικϊ υόοξ, η ξογάμχρη και λειςξσογία μεςαπςσυιακόμ ρπξσδόμ, η εμπλξκή ρε εσοχπαψκά ποξγοάμμαςα αμςαλλαγόμ, η ειροξή τξιςηςόμ ρςα παιδαγχγικά ςμήμαςα, λϊγχ καλόμ επαγ-
Ζ Ιαςάοςιρη ςχμ Δλλήμχμ Δαρκάλχμ
39
γελμαςικόμ ποξξπςικόμ με πξλϋ σφηλά μϊοια (είμαι ρςα μϊοια Πξλσςευμικόμ και Μξμικόμ υξλόμ) ποξξιχμίζξσμ θεςική πξοεία, έρςχ και αμ η αιριξδξνία εδό μεςοιάζεςαι απϊ ςη δϋρκξλη ξικξμξμική ρσγκσοία (ςοϊψκα, μμημϊμιξ). Υαίμεςαι ϊςι βοιρκϊμαρςε ρςη μεςάβαρη απϊ ςξ δάρκαλξ ςξσ Έθμξσπ Ιοάςξσπ ρςξ δάρκαλξ ςηπ διαπξλιςιρμικϊςηςαπ και ςηπ εσοχπαψκήπ διάρςαρηπ υχοίπ μα παοαμελείςαι ξ εθμικϊπ υαοακςήοαπ ςχμ ποξγοαμμάςχμ ρςημ επξυή ςηπ παγκξρμιξπξίηρηπ.
Βιβλιογραφία Βεογϊπξσλξπ, Ι., Κοάςξπ και ξικξμξμική πξλιςική ρςξμ 19ξ αι., εκδ. Δνάμςαπ, 2η εκδ., Αθήμα, 1994. Δεοςιλήπ, Γ. Β., Ιρςξοία ςξσ ελλημικξύ κοάςξσπ 1830-1920, Δθμική Σοάπεζα, Γ’ έκδξρη, Αθήμα, 2005. Δημαοάπ, Α., Η μεςαοούθμιρη πξσ δεμ έγιμε, ςξμ. Α’ και Β’, εκδ. Δομήπ, Αθήμα, 1973. Λάμερηπ, Α., «Ζ ενέλινη ςχμ πξλιςικόμ θερμόμ ρςημ Δλλάδα», ρςξ : Les Tempes Modernes, Η Ελλάδα ρε Ενέλινη, εκδ. Δνάμςαπ, Αθήμα, 1986. Λαςραγγξϋοαπ, Ζ., Η ρχξλική ςάνη, εκδ. Γοηγϊοηπ, Αθήμα, 1999. Λξσζέληπ, Μ., Νεξελλημική κξιμωμία: Όψειπ σπαμάπςσνηπ, εκδ. Ηεμέλιξ, Αθήμα, 1978. Λπξσζάκηπ, Θ. & Σζήκαπ, Φ., Η Καςάοςιρη ςωμ Δαρκάλωμ-Διδαρκαλιρρώμ και ςωμ Νηπιαγωγώμ ρςημ Ελλάδα, ςξμ. Α΄, εκδ. Gutenberg, Αθήμα, 2002. Λπξσζάκηπ, Θ., Σζήκαπ, Φ. & Αμθϊπξσλξπ, Ι., Η Καςάοςιρη ςωμ ΔαρκάλωμΔιδαρκαλιρρώμ και ςωμ Νηπιαγωγώμ ρςημ Ελλάδα, ςξμ. Β΄, εκδ. Gutenberg, Αθήμα, 1998. Σρξσκαλάπ, Ι., Ενάοςηρη και αμαπαοαγωγή. Ο κξιμωμικόπ οόλξπ ςωμ εκπαιδεσςικώμ μηχαμιρμώμ ρςημ Ελλάδα (1830-1922), εκδ. Ηεμέλιξ, Αθήμα, 1982.
«Ουδείς μωρότερος των ιατρών...», Η κοιμωμική εικόμα τωμ Ελλήμωμ δασκάλωμ σήμερα Ζαχαρίας Κ. Παληός, Επίκουρος καθηγητής, Ελλημικό Αμοικτό Παμεπιστήμιο, Ευφροσύμη – Άλκηστη Παρασκευοπούλου – Κόλλια, Παμεπιστήμιο Στερεάς Ελλάδας
Abstract This presentation deals with the low social image of the greek teacher in both primary and secondary level. It mainly concerns teachers who serve in the 9-year compulsory education scheme, offered by the state free of tuition fees. We are going to argue that a large number of state teachers have a rather low social image for reasons that have to be traced in the traditional structure of the greek teaching profession, as well as socio-economic changes and trade unionism, as well as the wider accessibility of the general public to light (popular) science such as that of magazines and the web. Regretably the majority of in-service training programmes and other related efforts, failed to respond to this particular problem of the teachers, that of their social image, with the result the development of low self-esteem and low-level self-fulfilling prophecy. The in-service training programmes explicitly and implicitly aimed at offering teachers new scientific knowledge and theoretical approaches, often illegible by the teachers, which led to the worsening of the situation. Last but not least, the ex-cathedra teaching annoyed teachers further. We are clearly saying that teachers must be offered in service training that will adopt a more holistic approach towards the former. No one argues against the introduction of scientific developments in the large area of education and pedagogy in the training programmes. This is not however adequate if not accompanied by well-designed psychological and educative support material, in order to fight their relatively low self-esteem. Teachers must be re-instated in the society as those who are to put into effect the ambitious plans of the educational planners and the politicians, while reforms for more frequent training, postgraduate studies and parents co-training must be secured.
Οσδείπ Μχοϊςεοξπ ςχμ Ιαςοόμ …
41
Εισαγωγή Η ειρήγηρη μαπ ατξοά ρςξ οϊλξ ςηπ επιμϊοτχρηπ ρςη βελςίχρη ςηπ κξιμχμικήπ εικϊμαπ ςχμ εκπαιδεσςικόμ. ςϊυξπ μαπ δεμ είμαι η ανιξλϊγηρη ξϋςε, βέβαια, η κχδικξπξίηρη ςχμ πξικίλχμ επιμξοτχςικόμ δοάρεχμ πξσ απεσθϋμξμςαι ρςξσπ εκπαιδεσςικξϋπ, αλλά η καςάδεινη ςηπ απξσρίαπ μιαπ διάρςαρηπ ςηπ επιμϊοτχρηπ ςχμ ςελεσςαίχμ, η ξπξία ταίμεςαι ϊςι δεμ έυει απαρυξλήρει ιδιαίςεοα μέυοι ποϊρταςα ςξσπ ρυεδιαρςέπ ςχμ επιμξοτχςικόμ ποξγοαμμάςχμ. Ποϊκειςαι για ςημ αμςιμεςόπιρη ςηπ ρυεςικά υαμηλήπ ασςϊ-εικϊμαπ ςχμ Ελλήμχμ εκπαιδεσςικόμ πξσ σπηοεςξϋμ –χπ επί ςξ πλείρςξμ– ρςημ εμμιάυοξμη σπξυοεχςική δημϊρια εκπαίδεσρη. Η ειρήγηρη βαρίζεςαι ρςημ ποόςη αμάγμχρη εθμξγοατικξϋ σλικξϋ ςξ ξπξίξ ξι ρσγγοατείπ ρσγκέμςοχραμ χπ επιμξοτχςέπ εκπαιδεσςέπ και σπεϋθσμξι ρε ρσμδσαρμϊ με αμςίρςξιυξ ποαγμαςξλξγικϊ σλικϊ διδακςξοικόμ διαςοιβόμ και λξιπόμ δημξριεσμέμχμ πηγόμ ρςημ εσοϋςεοη πεοιξυή ςηπ επιμϊοτχρηπ και ςηπ εκπαίδεσρηπ εμηλίκχμ.
Εκπαίδευση & Εκπαιδευτικοί Σξ εκπαιδεσςικϊ ρϋρςημα έυει ενξσριξδξςηθεί ρςιπ αμαπςσγμέμεπ ξικξμξμικά κξιμχμίεπ μα ποξρτέοει ρςξσπ μέξσπ γμόρειπ και δενιϊςηςεπ και ρςη ρσμέυεια μα ςξσπ καςαςάνει ρςιπ αμςίρςξιυεπ θέρειπ ςηπ επαγγελμαςικήπ ιεοαουίαπ μέρχ ςχμ απξμεμϊμεμχμ ςίςλχμ (απξλσςήοια, πςσυία, μεςαπςσυιακά), ξι ξπξίξι είμαι grosso modo απξδεκςξί απ’ ϊλξσπ. Οι εκπαιδεσςικξί μαζί με άλλξσπ ενειδικεσμέμξσπ εογαζϊμεμξσπ ρςελευόμξσμ ςξ εκπαιδεσςικϊ ρϋρςημα ποξκειμέμξσ μα τέοξσμ ειπ πέοαπ ςξ παοαπάμχ έογξ, λειςξσογόμςαπ χπ διαμερξλαβηςέπ μεςανϋ ςηπ επίρημηπ, μϊμιμηπ γμόρηπ και ςχμ εϋπλαρςχμ ρσμειδήρεχμ ςχμ μαθηςόμ, ϊπχπ επίρηπ, και ςχμ γξμέχμ ςξσπ. Για ςξ ρκξπϊ ασςϊ ξι εκπαιδεσςικξί ακξλξσθξϋμ ρσγκεκοιμέμεπ ρπξσδέπ σπϊ ςημ αιγίδα ςξσ κοάςξσπ, ξι ξπξίεπ είμαι αμαγκαίεπ για ςημ άρκηρη ςξσ διδακςικξϋ επαγγέλμαςξπ. Είμαι μάλλξμ ξνϋμχοξ, ϊςι παοά ςιπ δηλόρειπ πεοί ςηπ ανίαπ ςηπ μϊοτχρηπ ςχμ μέχμ και ςημ απαοαίςηςη επέμδσρη ρςξ αμθοόπιμξ κετάλαιξ, ϊπχπ επίρηπ και ςημ γεμική παοαδξυή αματξοικά με ςη ρημαρία ςηπ παιδείαπ για ςξ μέλλξμ ςξσ έθμξσπ, η αμαγμόοιρη ςξσ οϊλξσ ςχμ εκπαιδεσςικόμ υαοακςηοίζεςαι μάλλξμ τςχυή, ρσγκοιμϊμεμη ςξσλάυιρςξμ με ςημ αμαγμόοιρη ςξσ οϊλξσ άλλχμ επαγγελμαςικόμ ξμάδχμ, ϊπχπ είμαι ξι γιαςοξί, ξι δικηγϊοξι ή ξι αουιςέκςξμεπ. Η υαμηλή εκςίμηρη ςξσ οϊλξσ ςχμ εκπαιδεσςικόμ πλήςςει ρε μεγάλξ βαθμϊ ςημ ασςξεικϊμα ςξσπ και ασςϊ ςημ επίδξρη και ςημ επαγγελμαςική ςξσπ ικαμξπξίηρη, καςάρςαρη πξσ ξδηγεί ρ έμα ταϋλξ κϋκλξ πξσ αμαπαοάγει και διαιχμίζει ςξ σπϊ ενέςαρη ποϊβλημα. Η υαμηλή ασςξεικϊμα ςχμ εκπαιδεσςικόμ είμαι έμα σπαοκςϊ ποϊβλημα πξσ έυει καςαγοατεί απϊ ρειοά εοεσμόμ. Έμα μεγάλξ μέοξπ ςχμ εκπαιδεσςικόμ καςαλήγξσμ μα μιόθξσμ κξιμχμικά αμεπαοκείπ, με υαμηλϊ επιρςημξμικϊ ποξτίλ και η εικϊμα πξσ ρυημαςίζξσμ για ςξμ εασςϊ ςξσπ αοθοόμεςαι και αλληλεπιδοά με ςη ρσμαιρθημαςική ςξσπ αμαρτάλεια. Και ϊρξμ ατξοά ρςημ ασςξεικϊμα, ασςή
42
Εκπαίδεσρη Εκπαιδεσςικόμ: ϋγυοξμεπ Σάρειπ και Ζηςήμαςα
είμαι ποξψϊμ ςχμ ρυέρεχμ μαπ με ςημ κξιμϊςηςα. Ο Cooley (1922) ςξ 1902 ειρήγαγε ςξμ ϊοξ ‘‘καθοετςιζϊμεμξπ εασςϊπ’’ (looking-glass self). ϋμτχμα με ςξμ ϊοξ ασςϊ, η εικϊμα μαπ εμταμίζεςαι χπ είδχλξ ςξ ξπξίξ ρσμίρςαςαι απϊ ςιπ εκςιμήρειπ ασςόμ ςχμ άλλχμ. Η ποξρχπική μαπ σπϊρςαρη μεςαρυημαςίζεςαι ρε αλληλεπίδοαρη με ςα σπϊλξιπα μέλη ςηπ κξιμχμίαπ και ξ εασςϊπ παοξσριάζεςαι κι εκςσλίρρεςαι, ϊπχπ κάθε άλλη ξμςϊςηςα, πξσ αμήκει ρςημ κξιμχμική ξμάδα πξσ αμήκξσμε κι εμείπ (Mead, 1962: 164). Ο James ϊοιρε ϊςι η ασςξεκςίμηρη είμαι ςξ πηλίκξ ςχμ επιςσυιόμ μαπ, ποξπ ςιπ επιδιόνειπ μαπ (James 1963). Αμ λάβξσμε σπϊφη ςξ μαθημαςικϊ ςϋπξ ςξσ James, καθίρςαςαι ρατέπ για πξιξ λϊγξ η θεςική ασςξεκςίμηρη ξδηγεί ρςημ καλή ασςξεικϊμα. Η θεςική εικϊμα πξσ έυξσμε για ςξμ εασςϊ μαπ μεγαλόμει αμάλξγα με ςιπ πεοιρρϊςεοεπ επιςσυημέμεπ επιδιόνειπ μαπ. Αμ δεμ επιςσγυάμξσμε ϊρα επιδιόκξσμε, καςαλήγξσμε μα ρκεπςϊμαρςε αομηςικά για ϊρα επιθσμξϋμε, αλλά και για εμάπ ςξσπ ίδιξσπ (Παοαρκεσξπξϋλξσ-Κϊλλια, 2006). Οι έοεσμεπ έδειναμ αοκεςά μχοίπ, ϊςι η υαμηλή ασςξεκςίμηρη είμαι απϊ ςιπ γεμεριξσογξϋπ αιςίεπ ςξσ άγυξσπ (Bachman et al, 1978), ςηπ καςάθλιφηπ (Rosenberg, 1965), ςηπ εσεοεμθιρςϊςηςαπ, ακϊμα και αιρθημάςχμ απξγξήςεσρηπ για ςη ζχή (Cambell, Byrne and Baron, 1992). Η φσυξλξγία ςξσ «εγό» δίμει ιδιαίςεοη βαοϋςηςα ρςημ επίδοαρη ςχμ κξιμχμικόμ απαιςήρεχμ και ςχμ αμαπαοαρςάρεχμ. Η φσυική σγεία ρυεςίζεςαι ιδιαίςεοα με ςιπ ςελεσςαίεπ και η κάθε παοέκκλιρη απϊ ασςά μπξοεί μα έυει χπ απξςέλερμα ςημ αομηςική ασςξεκςίμηρη. Απ θσμηθξϋμε ςξμ James, πξσ μιλξϋρε για επιςσυίεπ ποξπ επιδιόνειπ, δηλαδή, αϋνηρη ςηπ ασςξεκςίμηρηπ ή μείχρή ςηπ αμάλξγα με ςξ πόπ εκςιμξϋμ ξι «ρημαμςικξί άλλξι» ςα «θέλχ» μαπ (Παοαρκεσξπξσλξσ-Κϊλλια, 2006). Ο αοιθμϊπ ή ςξ πξρξρςϊ ςχμ μελόμ ςηπ ελλημικήπ κξιμχμίαπ πξσ αμςιμεςχπίζει σπξςιμηςικά ςξσπ εκπαιδεσςικξϋπ βοίρκεςαι εκςϊπ ςχμ εμδιατεοϊμςχμ ςηπ παοξϋραπ και εμδευξμέμχπ δεμ είμαι ςξ ζηςξϋμεμξ. Αοκεί μα λητθεί σπϊφη ςξ γεγξμϊπ ϊςι ξι εκπαιδεσςικξί δέυξμςαι κοιςική in toto, χπ επαγγελμαςική ξμάδα και ϊυι χπ μεμξμχμέμα άςξμα ποάγμα απξλϋςχπ τσριξλξγικϊ για ςα μέλη ξπξιξσδήπξςε ρσμϊλξσ. Απλόπ ποέπει μα ςξμιρςεί ϊςι η κξιμχμική εικϊμα και η κξιμχμική εκςίμηρη ςχμ εκπαιδεσςικόμ δεμ θα μπξοξϋρε μα μημ είμαι ρςεμά ρσμδεδεμέμη με ςη θέρη πξσ καςαλαμβάμει ςξ επάγγελμα ςξσ εκπαιδεσςικξϋ ρςημ αμςίρςξιυη ιεοαουία. Με ασςϊ ςξ δεδξμέμξ, η αομηςική εικϊμα ςχμ εκπαιδεσςικόμ θα ποέπει μα αμαζηςηθεί ρςα ρςεοεϊςσπα ςηπ ελλημικήπ επαγγελμαςικήπ δξμήπ ϊπχπ μεςαρυημαςίζξμςαι και αλληλεπιδοξϋμ με ςιπ κξιμχμικξξικξμξμικέπ ενελίνειπ. Ασςϊ πξσ είμαι ανιξρημείχςξ, ϊπχπ σπξρςηοίζει ξ Πσογιχςάκηπ (1992) είμαι ϊςι ϊρξ σφηλϊςεοη είμαι η κξιμχμικξ-ξικξμξμική ποξέλεσρη ςξσ σπξκειμέμξσ ςϊρξ υαμηλϊςεοξπ είμαι ξ ρεβαρμϊπ πξσ ςοέτει για ςξ επάγγελμα ςξσ εκπαιδεσςικξϋ. Σξ ταιμϊμεμξ ασςϊ απξκαλϋπςει ςημ ποαγμαςική άγμξια αμχςέοχμ ρυεςικά μξοτχςικόμ ρςοχμάςχμ, ςα μέλη ςχμ ξπξίχμ ποξταμόπ σπξςιμξϋμ ςη ρημαρία ςηπ ποόιμηπ κξιμχμικξπξίηρηπ ςχμ παιδιόμ και ςξ οϊλξ ςξσ ρυξλείξσ εμ γέμει.
Οσδείπ Μχοϊςεοξπ ςχμ Ιαςοόμ …
43
Σιπ ςελεσςαίεπ δεκαεςίεπ ξι εκπαιδεσςικξί έυξσμ ςξπξθεςηθεί ρςξ ρςϊυαρςοξ μελόμ άλλχμ επαγγελμαςικόμ ξμάδχμ, ιδίχπ ρε πεοιϊδξσπ απεογιόμ. Παοά ςιπ αιριϊδξνεπ ποξρδξκίεπ ςξσπ για καςαμϊηρη και αλληλεγγϋη απϊ ςα μέλη ςηπ ελλημικήπ κξιμχμίαπ, δεμ απέτσγαμ ςη ρϋγκοξσρη ιδίχπ με εναγοιχμέμξσπ απϊ ςα ΜΜΕ γξμείπ. Παοά ςξμ κίμδσμξ ςηπ σπεοαπλξϋρςεσρηπ, θα μπξοξϋραμε διακοίμξσμε ςξσπ λϊγξσπ ςηπ ρσγκεκοιμέμηπ κξιμχμικήπ εκςίμηρηπ ςχμ εκπαιδεσςικόμ ρε ςοειπ καςηγξοίεπ. ςημ α’ καςηγξοία εμςάρρξμςαι κσοίχπ ρςεοεξςσπικξί λϊγξι πξσ ρυεςίζξμςαι ςημ ρυεςικά υαμηλή κξιμχμική ποξέλεσρη ςηπ πλειξμϊςηςαπ ςχμ εκπαιδεσςικόμ και ςξ μεγάλξ αοιθμϊ ςχμ απαρυξλξϋμεμχμ γσμαικόμ και ςημ εσκξλία άρκηρηπ ςξσ εκπαιδεσςικξϋ επαγγέλμαςξπ. ςη β’ καςηγξοία εμςάρρξμςαι λϊγξι πξσ εμςξπίζξμςαι ατεμϊπ ρςημ ξογάμχρη ςηπ επαγγελμαςικήπ δξμήπ ςηπ υόοαπ μαπ και ατεςέοξσ ρςα υαοακςηοιρςικά ςηπ δημξριξωπαλληλικήπ ιδιϊςηςαπ, με ςξ ρςίγμα ςηπ μξμιμϊςηςαπ ρςξ ποξρκήμιξ. ςξσπ ποξηγξϋμεμξσπ ποέπει μα ποξρςεθξϋμ η μξμξςξμία ςηπ διδακςικήπ οξσςίμαπ, η απξσρία ενέλινηπ, η αμσπαονία επιβοαβεϋρεχμ και διακοίρεχμ και τσρικά ξι υαμηλέπ απξλαβέπ. Η έλλειφη ρυεςικήπ ασςξμξμίαπ και η απξσρία ςξσπ απϊ ςα κέμςοα λήφηπ εκπαιδεσςικόμ απξτάρεχμ και η παοξμξίχρη ςξσπ με άβξσλα ‘‘πιϊμια’’, ή ‘‘γοαμάζια’’, είμαι έμαπ επίρηπ λϊγξπ ςηπ υαμηλήπ κξιμχμικήπ ςξσπ εκςίμηρηπ. Οι εκπαιδεσςικξί βοίρκξμςαι εγκλχβιρμέμξι ρςξσπ καμϊμεπ ςξσ δημξριξωπαλληλικξϋ κόδικα και ρε ρσμδσαρμϊ με ςημ αράτεια ςξσ επιρςημξμικξϋ ςξσπ αμςικειμέμξσ (ϊρξι ξμξμάζξμςαι «παιδαγχγξί» θεχοείςαι ϊςι γμχοίζξσμ λίγξ απ' ϊλα) καςαλήγξσμ μα έουξμςαι αμςιμέςχπξι με διλήμμαςα πξσ απξοοέξσμ απϊ ςη ρϋγκοξσρη ςχμ ποξρχπικόμ ςξσπ ρςϊυχμ με ςημ εναοςημέμη εογαριακή ςξσπ ρυέρη (Παοαρκεσξπξϋλξσ-Κϊλλια, 2009). Θα ήςαμ παοάλειφη μα μημ αματεοθξϋμε ρςα ποξβλήμαςα πξσ έυει αμςιμεςχπίρει ξ κλάδξπ ςχμ εκπαιδεσςικόμ λϊγχ απξςσυημέμχμ απεογιακόμ κιμηςξπξιήρεχμ και ςηπ μη-ικαμξπξιηςικήπ ρσμδικαλιρςικήπ ςξσπ εκποξρόπηρηπ. Σέλξπ, ρςη καςηγξοία γ΄ εμςάρρξμςαι παοαδξριακξί λϊγξι πξσ ρσμδέξμςαι με κξμςϊτθαλμεπ, σπεοξπςικέπ αμςιλήφειπ, αματξοικά με ςξ έογξ ςξσ εκπαιδεσςικξϋ ξ ξπξίξπ τέοεςαι μα διενάγει έμα επιρςημξμικά εσςελέπ έογξ. Ασςϊ μπξοεί μα απξδξθεί ρςη ρυεςική απξδϊμηρη ςχμ επιρςημόμ ςηπ εκπαίδεσρηπ και ςημ εκλαΐκεσρή ςξσπ μέρχ ημι-επιρςημξμικόμ πεοιξδικόμ και ιρςξςϊπχμ πξσ σπεοαπλξσρςεϋξσμ ςξ εκπαιδεσςικϊ επάγγελμα. Όρξ μικοϊςεοα παιδιά διδάρκει, ςϊρξ εσκξλϊςεοξ θεχοείςαι ςξ έογξ ςξσ. ϋμτχμα με ςξμ Korzcak (ρςξ Hoegemann, 2000: 53), ξι μαθηςέπ είμαι μικοξί και αδϋμαμξι και έυξσμ υαμηλή ανία ρςημ αγξοά, καςά ρσμέπεια ϊρξι αρυξλξϋμςαι μαζί ςξσπ δεμ απαιςείςαι μα έυξσμ ανιϊλξγα επιρςημξμικά ποξρϊμςα.
Επιμόρφωση και αυτοεικόμα Είμαι ρατέπ ϊςι ςα πεοιρρϊςεοα επιμξοτχςικά ποξγοάμμαςα, παοά ςιπ καλέπ ποξθέρειπ ςχμ ξογαμχςόμ ϊρξ και ςχμ ειρηγηςόμ δεμ αμςαπξκοίμξμςαι ρε ϊλεπ ςιπ αμάγκεπ ςχμ εκπαιδεσςικόμ και ιδιαίςεοα ρςη βελςίχρη ςηπ ασςξεικϊμαπ ςξσπ.
44
Εκπαίδεσρη Εκπαιδεσςικόμ: ϋγυοξμεπ Σάρειπ και Ζηςήμαςα
Σα πεοιρρϊςεοα ρεμιμάοια ρςξυεϋξσμ ρςημ επιμϊοτχρη ςχμ εκπαιδεσςικόμ ρςα μέα δεδξμέμα και ρςημ ποξρτξοά γμόρεχμ. Καςά ρσμέπεια ςξ πεοιευϊμεμξ ςχμ ρεμιμαοίχμ και η διάθερη ςχμ ειρηγηςόμ – ξι πεοιρρϊςεοξι ςχμ ξπξίχμ δίδαρκαμ απϊ καθέδοαπ – έυει μάλλξμ επιδειμόρει ςημ ασςξεικϊμα ςχμ εκπαιδεσςικόμ, ποξρτέοξμςαπ ςξσπ γμόρειπ επιλεγμέμεπ για ασςξϋπ, υχοίπ ασςξϋπ. ςξ ρημείξ ασςϊ θα ποέπει μα ςξμίρξσμε ϊςι η μη-ρσμμεςξυή ςχμ επιμξοτξϋμεμχμ είυε ρημαμςικέπ επιπςόρειπ ρςημ ασςξεικϊμα και ρςη ασςξεκςίμηρη ςχμ εκπαιδεσςικόμ. Πξοίρμαςα εοεσμόμ πξσ σπξρςηοίζξσμ ϊςι ξι μηυαμιρμξί και ξι δσμαςϊςηςεπ ςχμ αςϊμχμ μα αμςαπενέουξμςαι ρε δσμαμικά δσράοερςεπ και εμξυληςικέπ καςαρςάρειπ ρσμδέξμςαι ρε μεγάλξ βαθμϊ με ςημ ασςξεκςίμηρη και ςημ ασςξπεπξίθηρή ςξσπ είμαι μάλλξμ αμαμεμϊμεμα. Όςαμ ξι άμθοχπξι αιρθάμξμςαι ικαμξί και καςάλληλα ενξπλιρμέμξι μα επηοεάρξσμ, μα κοίμξσμ και καςά ρσμέπεια μα ελέγνξσμ ςιπ ενελίνειπ ρςξ πεοιβάλλξμ, ςξσλάυιρςξμ χπ έμα βαθμϊ, ςϊςε εμταμίζξμςαι λιγϊςεοξ εσάλχςξι ρςξσπ παοάγξμςεπ άγυξσπ και εκμεσοιρμξϋ πξσ ποξέουξμςαι απϊ ςιπ αμςίρςξιυεπ αμαρτάλειεπ, απαιςήρειπ και αμάγκεπ έογχμ ή καθηκϊμςχμ (Maslow, 1954^ Gardell 1971^ Hall 1976^ Cherniss 1980). ϋμτχμα με ςα απξςελέρμαςα ςχμ εοεσμόμ πξσ εκπξμήθηκαμ απϊ ςξσπ Tuettemann και Punch (1992), απξδείυθηκε ϊςι ξι εκπαιδεσςικξί ήςαμ πξλϋ πιξ απξδξςικξί ρςξ διδακςικϊ και κξιμχμικϊ ςξσπ έογξ και πξλϋ πιξ ρσμεογάριμξι ρςα επιμξοτχςικά ποξγοάμμαςα χπ επιμξοτχμϊμεμξι, ϊςαμ ήςαμ ρε θέρη μα διαςσπόρξσμ ςιπ κοίρειπ και ςιπ αμςιοοήρειπ ςξσπ, ρσμμεςείυαμ ρε αομϊδιεπ επιςοξπέπ και τξοείπ και είυαμ ποϊρβαρη ρςιπ διαδικαρίεπ λήφεχπ απξτάρεχμ. Οι εοεσμηςέπ, σπξρςήοιναμ ϊςι η ρσμμεςξυή και η ποϊρβαρη ρςιπ διαδικαρίεπ εκπϊμηρηπ και ανιξλϊγηρηπ μξοτχςικόμ και επιμξοτχςικόμ δοαρςηοιξςήςχμ, μπξοεί μα ελαςςόμει ικαμξπξιηςικά ςημ αμαρτάλεια και ςξ άγυξπ ςχμ ρσμμεςευϊμςχμ (Capel 1989). Δσρςσυόπ, ξ ρκληοϊπ ρσγκεμςοχςιρμϊπ και η έλλειφη ακαδημαψκήπ ασςξμξμίαπ, ϊπχπ ποξαματέοαμε, έυει δημιξσογήρει πεοαιςέοχ ποξβλήμαςα διϊςι δεμ παοέυει δσμαςϊςηςεπ ρσλλξγικήπ δοάρηπ και κοιςικήπ ςχμ αςξμικόμ επιλξγόμ και ποακςικόμ, πξσ είμαι αμαγκαία ρσμθήκη ρςημ πξοεία βελςίχρηπ ςχμ ποαγμάςχμ (Μαςραγγξϋοαπ, 2006). Ο εκπαιδεσςικϊπ παοαμέμει ρε απξμϊμχρη με απξςέλερμα μα μημ εκρσγυοξμίζεςαι και μα πάρυει απϊ επαγγελμαςική αβεβαιϊςηςα ποάγμα πξσ σπξρκάπςει ακϊμα πεοιρρϊςεοξ ςημ ασςξεικϊμα ςξσ. Για μα λειςξσογήρει ϊμχπ απξςελερμαςικά ξ ρσλλξγικϊπ επαγγελμαςιρμϊπ, ποέπει μα γίμξσμ αλλαγέπ ςϊρξ ρςξ επίπεδξ ςηπ εκπαίδεσρηπ ςχμ εκπαιδεσςικόμ ϊρξ και ρςξ επίπεδξ ςηπ ξογάμχρηπ ςξσ ρυξλικξϋ ρσρςήμαςξπ. Αμαλσςικϊςεοα, είμαι αμάγκη ξι εκπαιδεσςικξί μα καςαρςξϋμ ικαμξί μα ποξγοαμμαςίζξσμ και μα διαμξοτόμξσμ ςξ πεοιευϊμεμξ ςηπ εκπαιδεσςικήπ παοέμβαρηπ ςξσ ρυξλείξσ ςξσπ με ρςξυαρςικϊ-κοιςικϊ ςοϊπξ πξσ θα αμαλϋει ςα ασςξμϊηςα και ςιπ παοαδξυέπ ςχμ κσοίαουχμ επιλξγόμ και θα αμαζηςεί ρσμευόπ μέεπ επιλξγέπ. Ασςϊ ποξωπξθέςει ςξ εκπαιδεσςικϊ ρϋρςημα μα λειςξσογεί απξκεμςοχςικά, όρςε η ρυξλική μξμάδα μα έυει ςη δσμαςϊςηςα ποξγοαμμαςιρμξϋ και διαμϊοτχρηπ, ϊυι μϊμξ ςξσ πόπ, αλλά και ςξσ ςί και ςξσ γιαςί ςηπ εκπαιδεσςικήπ παοέμβαρηπ. ςξ ίδιξ πμεϋμα ςξσ ρσλλξγικξϋ επαγγελμαςιρμξϋ ξι εκπαιδεσςικξί, μέρα απϊ ςξσπ
Οσδείπ Μχοϊςεοξπ ςχμ Ιαςοόμ …
45
ρσλλξγικξϋπ τξοείπ, ποέπει μα ρσμμεςέυξσμ ρςα ϊογαμα υάοανηπ ςηπ εκπαιδεσςικήπ πξλιςικήπ μιαπ υόοαπ. Έμα άλλξ ζήςημα πξσ ρσμδέεςαι με ςη υαμηλή κξιμχμική εκςίμηρη ςχμ εκπαιδεσςικόμ είμαι η τςχυή επικξιμχμιακή πξλιςική ςχμ ρσμδικαλιρςικόμ ξογάμχμ ςχμ εκπαιδεσςικόμ (Πηγιάκη, 2000). Οι εκπαιδεσςικξί ϊτειλαμ μα παοξσριάρξσμ ςξ έογξ ςξσπ και μα σπξγοαμμίρξσμ ςημ κοιριμϊςηςα ςξσ οϊλξσ ςξσπ ρςημ κξιμχμικξπξίηρη ςχμ μέχμ και ρςξ επαγγελμαςικϊ ςξσπ μέλλξμ, ανιξπξιόμςαπ ςηπ δσμαςϊςηςεπ ςξσ έμςσπξσ και ςξσ ηλεκςοξμικξϋ ςϋπξσ, ϊπχπ επίρηπ και ςξσ διαδικςϋξσ. Σα επιμξοτχςικά ποξγοάμμαςα δεμ έυξσμ δόρει ιδιαίςεοη ρημαρία ρε ασςέπ ςιπ αμάγκεπ ςχμ εκπαιδεσςικόμ και παοέβλεφαμ ςιπ επιπςόρειπ ςξσπ, με ρσμέπεια ςη ρσμςήοηρη ςξσ υαμηλξϋ ασςξρσμαιρθήμαςξπ ρε μεγάλεπ ξμάδεπ εκπαιδεσςικόμ. Οι ρυεδιαρςέπ ςχμ επιμξοτχςικόμ ποξγοαμμάςχμ πεοιξοίρςηκαμ ρςξσπ ρςϊυξσπ ςηπ μεςάδξρηπ μέχμ γμόρεχμ και ρϋγυοξμχμ επιρςημξμικόμ ποξρεγγίρεχμ ρσυμά δσρμϊηςεπ για ςξσπ εκπαιδεσςικξϋπ (ξι ξπξίξι δεμ είμαι εοεσμηςέπ) ποάγμα, πξσ αμ μη ςι άλλξ, δεμ βελςίχρε ςξ ασςξρσμαίρθημα ςχμ ςελεσςαίχμ. Η μη ρσμμεςξυή ςχμ επιμξοτξϋμεμχμ εκπαιδεσςικόμ ρςιπ διαδικαρίεπ και ρςα ρςάδια ρυεδιαρμξϋ, σλξπξίηρηπ και ανιξλϊγηρηπ ςχμ παοευϊμεμχμ ποξγοαμμάςχμ, ρε ρσμδσαρμϊ με ςημ απϊ καθέδοαπ διδαρκαλία ςχμ επιμξοτχςόμ παμεπιρςημιακόμ δαρκάλχμ αϋνηρε ςα αομηςικά ρσμαιρθήμαςα ςχμ επιμξοτξϋμεμχμ. Η σπϊ ενέςαρη επιμϊοτχρη θα ποέπει μα ενελιυθεί ρε έμα ξλιρςικϊςεοξ ρυήμα αματξοικά με ςιπ αμάγκεπ ςχμ εκπαιδεσςικόμ. Φσρικά κάμειπ δεμ θα αμτιρβηςξϋρε ςημ αμάγκη ςηπ εμημέοχρηπ ςχμ εκπαιδεσςικόμ ρςα μέα επιρςημξμικά δεδξμέμα και ςιπ εοεσμηςικέπ ενελίνειπ ρςημ ποαγμαςικά εκςεςαμέμη επικοάςεια ςχμ επιρςημόμ ςηπ αγχγήπ. Ωρςϊρξ, ασςϊ είμαι καςά ςημ γμόμη μαπ αμεπαοκέπ αμ επιμξοτχςική δοάρη δεμ ρσμξδεϋεςαι απϊ ποξρεκςικά ρυεδιαρμέμη φσυξλξγική και αμδοαγχγική ρςήοινη, ρε ρσμδσαρμϊ με πεοιρρϊςεοα επιμξοτχςικά ποξγοάμμαςα - πξσ θα ρςξυεϋξσμ ρςξσπ γξμείπ, αλλά και ρε κάθε εμδιατεοϊμεμξ - εκπαιδεσςικέπ άδειεπ και καςάλληλα μεςαπςσυιακά. Οι εκπαιδεσςικξί θα ποέπει μα καςαλάβξσμ ςη θέρη πξσ ςξσπ ανίζει ρςημ κξιμχμία, ρσμειδηςξπξιόμςαπ ϊςι είμαι εκείμξι πξσ θα σλξπξιήρξσμ ςα τιλϊδξνα ρυέδια ςχμ επιρςημϊμχμ εοεσμηςόμ και ςχμ πξλιςικόμ.
Βιβλιογραφία Μαςραγγξϋοαπ, Η. (2006) Θεωοία και ποάνη ςηπ διδαρκαλίαπ, ςξμ. Α’, Αθήμα, Gutenberg. Παοαρκεσξπξϋλξσ-Κϊλλια, Ε-Α. (2009) Εκπαιδεσςικξί και ρυεςική ασςξμξμία, Διξικηςική Εμημέοωρη, 48.
46
Εκπαίδεσρη Εκπαιδεσςικόμ: ϋγυοξμεπ Σάρειπ και Ζηςήμαςα
Παοαρκεσξπξϋλξσ-Κϊλλια, Ε-Α. (2006) Η κξιμωμική απξδξχή ςωμ εκπαιδεσςικώμ ποξρχξλικήπ ηλικίαπ, Διδ. Διαςοιβή, Σμήμα Φιλξρξτικόμ και Κξιμχμικόμ ρπξσδόμ, Ρέθσμμξ. Πηγιάκη, Π. (2000) Εκπαιδεσςική πξλιςική και απεογία διαοκείαπ, Αθήμα, Ελλημικά γοάμμαςα. Πσογιχςάκηπ, Ι. (1992) Η Οδϋρρεια ςξσ διδαρκαλικξϋ επαγγέλμαςξπ, Θερραλξμίκη, Ατξί Κσοιακίδη. ΟΛΜΕ, 1993-1997: Σςοαςηγικέπ ενξσρίαπ και ιδεξλξγικά ρύμβξλα, Αθήμα, Ελλημικά Γοάμμαςα, 2000. Bachman, J. G., O'Malley, P. M. και Johnson, J. J. (1978) Youth in transition: Vol. 1, Adolescence to adulthood -A study of change and stability in the lives of young men, Ann Arbor, MI: Institute of social research. Cambell, T. L., Byrne, B. M και Baron, P. (1992) Gender differences in the expression of depressive symptoms in earl adolescents, Journal of early adolescence, 12, 326-338. Capel, S. (1989) Researching Stress, in Teaching and Stress by Cole, M. and Walker, S. (eds) Milton Keynes, Open University Press. Cherniss, C. (1980) Staff Burnout: Job Stress in the Human Services, Beverly Hills, CA, Sage. Cooley, C. H. (1922) Human nature and the social order, New York, Charles Scribner's Sons. Gardell, B. (1971) Alienation and Mental Health in the Modern Industrial Environemnt, in Society, Stress & Disease, by Levi, L.(ed) London, Oxford University Press. Hall, D.T. (1976) Careers in Organizations, Santa Monica, CA, Goodyear. Hoegemann, M. (2000) Νηπιαγωγόπ - έμα όχι ρσμηθιρμέμξ επάγγελμα, Αθήμα, Μξοτή, Μεςάτοαρη: Michael Stork, Επιμέλεια: Μ. Γ. Μεοακλήπ. James, W. (1890/1963) The principles of psychology, New York, Holt, Rinehart and Winston. Maslow, A.H. (1954) Motivation and Personality, New York, Harper & Row. Mead, H. G. (1962) Mind, Self and Society, from the standpoint of a social behaviorist, Vol. 1, Chicago, The University of Chicago Press. Rosenberg, M. (1965) Society and the adolescent self-image, Princeton, NJ, Princeton University Press. Tuettemann, E. & Punch, K. F. (1992) Teachers' Psychological Distress: The Ameliorating Effects of Control Over the Work Environment, Educational Review, Vol.44, No. 2, 1992.
Η εκπαίδεσρη ςχμ μελλξμςικώμ εκπαιδεσςικώμ – μηπιαγχγώμ ρςιπ Παιδαγχγικέπ Συξλέπ μέρα από ςη δική ςξσπ ξπςική: Μια παμελλήμια έοεσμα Σπύοξπ Παμςαζήπ, Καθηγηςή, Παμεπιρςήμιξ Ιχαμμίμχμ, Μαοία Σακελλαοίξσ, Δπίκξσοη Καθηγήςοια, Παμεπιρςήμιξ Ιχαμμίμχμ
Abstract The educational preconditions of educators – nursery school teachers have a basic scientific background which students acknowledge; yet they also expect its continuous orientation towards recent knowledge and the recent social developments. A more specialized education is required whereby it can meet the increasing demands of the educational practice since this only partly seems to be achieved. There is a dominant viewpoint that there is some kind of relationship between the established, the organisational, the material and the personal preconditions of education from the one side and the opportunity to make innovative changes on the other side. If they do not constitute an impediment, the existing educational preconditions obstruct the change of the educators’ education difficult as far as the content and the cooperation is concerned. The development of the programme of studies of future nursery school teachers is not only a matter of one team but an issue for all those involved.
Διραγχγικά ρυόλια Αμ μελεςήρει καμείπ ςα μέα αμαλσςικά ποξγοάμμαςα ςηπ ποξρυξλικήπ και ρυξλικήπ εκπαίδεσρηπ, θα διαπιρςόρει ϊςι ξι απαιςήρειπ ρςιπ ξπξίεπ ξτείλξσμ μα αμςαπξκοιθξϋμ ξι εκπαιδεσςικξί γίμξμςαι πξλλαπλάριεπ και πξλϋπλεσοεπ8. Ασςϊ ρημαίμει ϊςι απϊ ςη μεοιά ςχμ εκπαιδεσςικόμ απαιςξϋμςαι ειδικέπ ικαμϊςηςεπ σφηλξϋ επιπέδξσ και θα ποέπει καμείπ μα διεοεσμήρει καςά πϊρξ ςξ μέυοι ςόοα 8
Δδό αματεοϊμαρςε ρςη δημϊρια ρσζήςηρη για ςα αμαλσςικά ποξγοάμμαςα ςηπ ποχςξβάθμιαπ εκπαίδεσρηπ, αλλά και ρςη γεμικϊςεοη ρσζήςηρη για ςημ εκπαίδεσρη.