ΑΝΤΙ ÐΡΟΛΟΓΟΥ
Η Οπτοµετρία τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει σηµαντική ανάπτυξη. Ιδιαίτερα µε τη βοήθεια της εξελισσόµενης τεχνολογίας αποκτά µια ιδιαίτερη βαρύτητα στην καθηµερινή εξεταστική διαδικασία αλλά και στο χώρο της δια βίου εκπαίδευσης των επαγγελµατιών. Η Οπτοµετρία είναι ένα αυτόνοµο επάγγελµα ιατρικού ενδιαφέροντος, που περιλαµβάνει υπηρεσίες, διάγνωση και φροντίδα του οπτικού συστήµατος του οφθαλµού καθώς και την ενίσχυση της οπτικής λειτουργίας του ανθρώπου. Στην Ελλάδα, όπως και σε αρκετές άλλες ΕυρωπαDκές χώρες, η Οπτική και η Οπτοµετρία συνδυάζονται και πορεύονται παράλληλα. Έτσι ο Απόφοιτος Οπτικός επιµορφώνεται και αποκτά γνώσεις και δεξιότητες Οπτοµετρίας για να αντιµετωπίσει τόσο τον ισχυρό επαγγελµατικό ανταγωνισµό όσο και τις ανάγκες του για την καθηµερινή πρωτοβάθµια φροντίδα των οφθαλµών. Το βιβλίο αυτό, απευθύνεται τόσο σε φοιτητές όσο και σε άλλους επαγγελµατίες της όρασης, µε στόχο την ενηµέρωση και τον εµπλουτισµό εξειδικευµένων γνώσεων σε εξεταστικές µεθόδους καθώς και σύγχρονες τεχνικές. Αλλά όπως οµολογεί ο µεγάλος σύγχρονος δάσκαλος της Ιστορίας και εξαίρετος συγγραφέας Will Durant (1885-1981), “Εκπαίδευση είναι µια σταδιακή ανακάλυψη της δικής σου άγνοιας”. Ελπίζω να το χαρείτε διαβάζοντας το, τουλάχιστο όσο το χαρήκαµε εµείς κατά την συγγραφή και ίσως ακόµα περισσότερο. ∆εν κοµίζουµε νέες ιδέες, ούτε έχουµε την αίσθηση ότι προσφέρουµε ένα τεράστιο έργο στην Οπτοµετρική οικογένεια. Οπωσδήποτε όµως, προσθέτουµε ένα κοµµατάκι στο νεοαναγειρόµενο οικοδόµηµα του Έλληνα Οπτικού-Οπτοµέτρη. Πόσο αξίζει, εσείς οι αναγνώστες θα κρίνετε, αλλά να θυµάστε τα λόγια του Albert Einstein (1879-1955) “όσα µπορούν να µετρηθούν, δεν σηµαίνει πως µετράνε, ενώ όσο µετράνε δεν σηµαίνει πως µπορουν να µετρηθούν”! Ο συγγραφέας
ÐÅÑÉÅ×ÏÌÅÍÁ
1. ÅÉÓÁÃÙÃÇ.....................................................................................................................................11 1.1. Ç ÏÐÔÏÌÅÔÑÉÁ ÊÁÉ ÏÉ ÔÅ×ÍÉÊÅÓ ÔÇÓ...............................................................12 1.2. ÊËÉÍÉÊÏÓ ÅËÅÃ×ÏÓ, ÊÁÍÏÍÅÓ ÊÁÉ ÄÉÁÄÉÊÁÓÉÁ ÅÎÅÔÁÓÇÓ ....................13 1.2.1. Ãåíéêïß êáíüíåò õãåßáò êáé áóöÜëåéáò ãéá Ýíá åîåôáóôÞñéï...........14 1.2.2. Ç ÏöèáëìïëïãéêÞ åîÝôáóç: ..........................................................................14 1.2.3. ÅîåôÜóåéò âáóéêÞò ÏðôïìåôñéêÞò Öñïíôßäáò ........................................15 1.2.3.1. ÅîÝôáóç ôùí äåäïìÝíùí ................................................................15 1.2.3.2. ÅîÝôáóç ôùí óõóôçìÜôùí ...............................................................16 1.2.3.3. ÅîÝôáóç ôùí ðñïâëçìÜôùí ............................................................17 1.2.3.4. ÓõíäõáóôéêÞ ðñïóÝããéóç ................................................................19 1.2.3.5. Ç óåéñÜ ôùí äïêéìáóéþí................................................................19 1.2.3.6. Ç êáôáãñáöÞ ôùí áðïôåëåóìÜôùí .............................................20 1.2.3.7. Ç åðéêïéíùíßá ìå ôïõò áóèåíåßò.................................................20 1.2.3.8. Ç áíçóõ÷ßá ôùí áóèåíþí..............................................................21 1.2.3.9. ¢ããåëïò êáêþí åéäÞóåùí..............................................................22 1.2.4. ÊáôáãñÜöïíôáò ôï éóôïñéêü ..........................................................................24 1.2.4.1. Åñìçíåßá ôçò êáôáãñáöÞò ôïõ éóôïñéêïý.................................25 1.2.4.2. ÓõíÞèç ëÜèç óôç ëÞøç éóôïñéêïý ...............................................26 1.2.5.Ïöèáëìïëïãéêüò Ýëåã÷ïò óå ðáéäéÜ .........................................................26 1.2.6. ÄéáãíùóôéêÝò åîåôÜóåéò ãëáõêþìáôïò......................................................27 1.3. ÁÎÉÏËÏÃÇÓÇ ÔÇÓ ÏÑÁÓÇÓ......................................................................................29 1.3.1. Óõìðôþìáôá ........................................................................................................29 1.3.2. Ç ïðôéêÞ ïîýôçôá ãéá ìáêñéíÞ üñáóç.........................................................29 1.3.3. Äéáäéêáóßá ìÝôñçóçò ........................................................................................30 1.3.4. ÊáôáãñáöÞ ÏðôéêÞò Ïîýôçôáò .....................................................................33 1.3.5. Åñìçíåßá áðïôåëåóìÜôùí ..............................................................................34
8
Ειδικές Τεχνικές Οπτοµετρικού Ελέγχου
1.3.6. Óõ÷íÜ ëÜèç óôç ìÝôñçóç Ï.Ï......................................................................35 1.3.7. Ðßíáêåò ÏðôéêÞò ïîýôçôáò..............................................................................36 1.3.8. ÄéÜ÷õóç êáé ÈÜìðùìá.....................................................................................41 1.3.9. Åðßäñáóç ôçò äéÜ÷õóçò óôçí áíôßèåóç .....................................................42 1.3.10. ÐëåïíåêôÞìáôá êáé ìåéïíåêôÞìáôá ôïõ ðßíáêá LogMAR...................44 1.3.11. H ÷ñÞóç ïèüíçò Ç/Õ ãéá ôçí áîéïëüãçóç ôçò üñáóçò..................45 1.3.12. Ðßíáêåò "Test Chart 2000"..........................................................................47 1.3.13. ÅíáëëáêôéêÝò ìÝèïäïé áîéïëüãçóçò ôçò Ï.Ï óôá ðáéäéÜ ..............49 1.4. ÅÎÅÔÁÓÇ ÔÇÓ ÅÃ×ÑÙÌÇÓ ÏÑÁÓÇÓ........................................................................49 1.4.1. ÌÝèïäïé åîÝôáóçò.............................................................................................51 1.4.2. Ïé øåõäïéóï÷ñùìáôéêÝò êÜñôåò Ishihara.................................................53 1.4.3. Äïêéìáóßåò äéÜêñéóçò áðï÷ñþóåùí..........................................................55 1.4.4. Äïêéìáóßá Farnsworth-Munsel 100 Hue-test ...........................................56 1.4.5. Ôáîéíüìçóç ôùí áíùìáëéþí ôçò Ýã÷ñùìçò üñáóçò ..........................57 2. ÂÉÏÌÉÊÑÏÓÊÏÐÇÓÇ...............................................................................................................59 2.1. ÂÁÓÉÊÇ Ó×ÅÄÉÁÓÇ Ó×ÉÓÌÏÅÉÄÏÕÓ ËÕ×ÍÉÁÓ .................................................60 2.1.1. Óýíèåóç êáé âáóéêÜ ìÝñç...............................................................................61 2.1.2. Óýóôçìá öùôéóìïý ............................................................................................62 2.1.3. Óýóôçìá ðáñáôÞñçóçò (âéïìéêñïóêüðéï) ..................................................64 2.1.4. ×åéñéóìüò êáé ðñïåôïéìáóßá ôçò óõóêåõÞò .............................................65 2.2. ÁÑ×ÅÓ ÂÉÏÌÉÊÑÏÓÊÏÐÉÊÇÓ ÅÎÅÔÁÓÇÓ..............................................................66 2.3. ÂÁÓÉÊÅÓ ÔÅ×ÍÉÊÅÓ ÖÙÔÉÓÌÏÕ..............................................................................68 2.3.1. ¢ðëåôïõ öùôéóìïý .............................................................................................68 2.3.2. ¢ìåóïõ öùôéóìïý..............................................................................................69 2.3.2.1. Öùôéóìüò ðáñáëëçëåðßðåäçò äÝóìçò ....................................70 2.3.3. ¸ììåóïõ öùôéóìïý .........................................................................................71 2.3.4. Ôå÷íéêÞ ôïõ êáôïðôñéóìïý .............................................................................73 2.4. ÅÎÅÉÄÉÊÅÕÌÅÍÅÓ ÔÅ×ÍÉÊÅÓ ÖÙÔÉÓÌÏÕ ............................................................73 2.4.1. ÏðôéêÞ ÔïìÞ .........................................................................................................73 2.4.2. ÊùíéêÞ äÝóìç ......................................................................................................74 2.4.3. Óêëçñï-êåñáôïåéäéêüò öùôéóìüò.................................................................76 2.4.4. Ï åî áíôáíÜêëáóçò öùôéóìüò ....................................................................78 2.5. ÔÕÐÉÊÏÓ ÏÐÔÏÌÅÔÑÉÊÏÓ ÅËÅÃ×ÏÓ ÌÅ Ó×ÉÓÌÏÅÉÄÇ ËÕ×ÍÉÁ............80 2.5.1. Áîéïëüãçóç ÂëåöÜñùí ....................................................................................80 2.5.2. Áîéïëüãçóç êåñáôïåéäÞ êáé åðéðåöõêüôá..................................................82 2.5.3. Áîéïëüãçóç ºñéäáò & Ïðéóèßïõ ÈáëÜìïõ..............................................88
Ðåñéå÷üìåíá
9
2.5.4. Τα πλέον συνηθισµένα λάθη στον οφθαλµικό έλεγχο µε τη χρήση σχισµοειδούς ............................................................................93 3. ÁÎÉÏËÏÃÇÓÇ ÃÙÍÉÁÓ ÐÑÏÓÈÉÏÕ ÈÁËÁÌÏÕ .........................................................95 3.1. ÃÙÍÉÏ-ÁÍÁÔÏÌÉÁ ÐÑÏÓÈÉÏÕ ÈÁËÁÌÏÕ-ÁÎÉÏËÏÃÇÓÇ ÂÁÈÏÕÓ......95 3.1.1. Ôï áðï÷åôåõôéêü óýóôçìá ôïõ õäáôïåéäïýò õãñïý ...............................95 3.1.1.1. Ôï êáíÜëé ôïõ Schlemm ...................................................................95 3.1.1.2. Ï óêëçñï-êåñáôïåéäéêüò çèìüò Þ trabeculum.......................97 3.1.2. Öõóéïëïãßá ôïõ õäáôïåéäïýò õãñïý ..........................................................98 3.1.3. ÐáñáãùãÞ êáé áðï÷Ýôåõóç ôïõ õäáôïåéäïýò õãñïý ............................99 3.1.4. ×ñçóéìüôçôá ôïõ õäáôïåéäïýò õãñïý.......................................................100 3.2. ÂÁÓÉÊÅÓ ÁÑ×ÅÓ ÃÙÍÉÏÓÊÏÐÉÁÓ.........................................................................100 3.3.ÖÕÓÉÏËÏÃÉÊÇ ÅÍÄÏÖÈÁËÌÉÁ ÐÉÅÓÇ .............................................................103 3.3.1. Ó÷Ýóç åíäïöèÜëìéáò ðßåóçò êáé ïðôéêïý íåýñïõ..............................104 3.3.2. ÄéáôÞñçóç ôçò åíäïöèÜëìéáò ðßåóçò .....................................................104 3.5. ÌÅÈÏÄÏÓ ÌÅÔÑÇÓÇÓ ÃÙÍÉÁÓ "VAN HERICK"............................................104 3.6. ÌÅÈÏÄÏÓ ÌÅÔÑÇÓÇÓ ÃÙÍÉÁÓ "SMITH" ........................................................107 3.7. ÐÑÏÓÁÑÌÏÓÌÅÍÇ ÌÅÈÏÄÏÓ SMITH...........................................................109 3.8 ÕÐÅÑÇ×ÏÃÑÁÖÉÁ ÊÁÉ ÖÙÔÏÃÑÁÖÉÓÇ ÅÉÄÙËÏÕ Ó×ÉÓÌÏÅÉÄÏÕÓ .......110 3.9. ÐÁ×ÕÌÅÔÑÉÁ..................................................................................................................112 4. ÁÎÉÏËÏÃÇÓÇ ÔÏÕ ÂÕÈÏÕ ÔÏÕ ÏÖÈÁËÌÏÕ......................................................113 4.1. ÁÌÅÓÇ ÊÁÉ ÅÌÌÅÓÇ ÏÖÈÁËÌÏÓÊÏÐÇÓÇ................................................113 4.1.1. ÔÏ ÁÌÅÓÏ ÏÖÈÁËÌÏÓÊÏÐÉÏ ..........................................................113 4.2. ÂÕÈÏÓÊÏÐÇÓÇ ÌÅ VOLK LENS ......................................................................122 4.2.1. Öáêïß ðáñáôÞñçóçò ôïõ âõèïý (ìç-åðáöÞò)........................................122 4.2.1.1. Äéáäéêáóßá åîÝôáóçò .....................................................................124 4.2.1.2. ×ñÞóç öáêþí ðïéêßëçò éó÷ýïò .................................................126 4.2.1.3. Äéüöèáëìï Ýììåóï ïöèáëìïóêüðéï êåöáëÞò (BIO).......127 4.2.1.4. Äéáäéêáóßá åîÝôáóçò ìå ÂÉÏ .....................................................128 4.2.1.5. Ðñïåôïéìáóßá åîÝôáóçò................................................................128 4.2.1.6. Ç ðáñáôÞñçóç ôïõ âõèïý ............................................................131 4.3. ÊÁÔÁÃÑÁÖÇ ÊÁÉ ÐÁÑÏÕÓÉÁÓÇ ÁÐÏÔÅËÅÓÌÁÔÙÍ.....................................133 4.3.1. ÊáôáãñáöÞ âõèïý ìå Volk Lens................................................................133 4.3.2. Ðáñïõóßáóç åõñçìÜôùí................................................................................133 5. ÔÅ×ÍÉÊÅÓ ÌÅÔÑÇÓÇÓ ÅÍÄÏÖÈÁËÌÉÁÓ ÐÉÅÓÇÓ....................................................135 5.1. ÔÏÍÏÌÅÔÑÉÁ ÅÌÂÕÈÉÓÇÓ (SCHIOTZ).............................................................135 5.2. ÔÏÍÏÌÅÔÑÉÁ ÅÐÉÐÅÄÙÓÇÓ (GOLDMANN)....................................................136
10
Ειδικές Τεχνικές Οπτοµετρικού Ελέγχου
5.2.1. ¢ëëá ôïíüìåôñá åðéðÝäùóçò......................................................................139 5.2.1.1. Ôïíüìåôñá åðéðÝäùóçò Maklakov êáé Draeger..................139 5.2.1.2. Ôïíüìåôñï Mackay-Marg ............................................................141 5.2.1.3. Ôïíüìåôñï Perkins ..........................................................................141 5.3. ÔÏÍÏÌÅÔÑÏ (NON-CONTACT) ÌÇ-ÅÐÁÖÇÓ (PULSAIR, TOPCON)....142 5.4. ΤΟ ÔÏÍÏÌÅÔÑÏ "TONOPEN"..............................................................................147 ÐÁÑÁÑÔÇÌÁ Á'.............................................................................................................................149 ÐÁÑÁÑÔÇÌÁ Â'.............................................................................................................................153 ÂÉÂËÉÏÃÑÁÖÉÁ - REFERENCE.....................................................................................................157